diff --git "a/samurdin_ses.txt" "b/samurdin_ses.txt"
new file mode 100644--- /dev/null
+++ "b/samurdin_ses.txt"
@@ -0,0 +1,4794 @@
+21ИЮЛДИЗ муниципальный райондин администрациядин аппаратдин совещаниедал алай йисан 13сентябрдиз кьиле фидай муниципальный сечкийриз гьазурвал акунин ва тешкилунин месэлайриз килигна . Совещаниедин к l валахда райондин администрациядин жавабдар работникри , хуьрерин администрацийрин кьилери , са жерге идарайрин руководителри ва къайда хуьзвай органрин векилри иштиракна . И месэлайрин гьакъиндай МР дин администрациядин чкадин самоуправлениедин органрихъ ва агьалийрин арзайрихъ галаз к l валахзавай отделдин начальник Анвар Абдулгьалимован докладдихъ яб акална . Ада райондин администрацияди муниципаль ный сечкийриз гьазурвал акунин гьакъиндай кьабулнавай къараррин ва хуьрерин администрацийрин решенийрин гьакъиндай информация гана .« Дагъустан Республикадин муниципальный тешкилатрин кьилери хкягъунин ва РД дин векилвилин органар тешкил хьунин къайдадин гьакъиндай » РД дин закондихъ галаз кьадайвал МРДИН Уставда ва хуьрерин администрацийрин Уставра вахтунда дегишвилер тунвайди ва абур РД да авай РФ дин Минюстдин управлениеда регистрация авунвайди къейдна . Совещаниедал рахай ТИК дин председатель Мамали Генжалиева и месэлайрай тухузвай к l валахда куьмек ва къуват гузвай райондин руководстводиз чухсагъул малумарна . Алай вахтунда сечкийриз гьа зурвал акунин ва тешкилунин месэлайра са жерге делилрай МР к l венк l вечи чкайрал алайди ва кардик квай законодательстводихъ кьадайвал районда кандидатар регистрация авунин к l валахни къайдадик кваз физвайди лагьана . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Загьидиновича къейд авурвал , Дагъустан Республикадин кьил Абдулатипов Рамазан Гьажимурадовичан фикирдалди республикада управляемость гуьнгуьна хтун ва иниз килигна власть халкьдиз мукьва авун яни депутатрин корпус хуьруьн дережада тешкилун гьахълу тирди къалурзава . Совещаниедал са жерге маса месэлайризни килигна .
+25июль , 2015йис . 2 АЯЛДАЛ ЧАН ПУД варз хьайила акьалтзава , амма дидеди адан юзунар I8-20 гьафтедилай гьиссзава . 28 гьафте хьайила адан юзунар артух жеда , вучиз лагьайт I а ачух чка гзаф жезва . Вичин сифте камар ада к I вачер аялдин к I валин цлара эцягъунилай башламишзава . Малум тирвал , сагъламвал мягькем аялдин юзунар йифен сятдин к I уьдалай садалди давам жеда . Юзунар яваш хьун сагъсузвилин лишанар я . Иниз килигна дидеди са сят экуьнахъ , са сят нисинихъ ва нянихъ аялдин юзунрал гуьзчивал тухвана к I анда . Вучиз гуьзчивал са сятина йикъа пуд сеферда тухузва ? Аялдиз вичин ксудай ва юзадай вахт ава . Гьавиляй « Ц I удалди гьисаба » тест ишлемишайла дидедиз вичиз аялдин гьалдикай хабар жеда . Эгер дидеди экуьнахъ гьисабай юзунар ц I удав агакьзавачт I а ва йикъан вахтунда ийизвай ахтармишунра абурун кьадар т I имил жезват I а
+тади гьалда дишегьлийрин консультацияда авай духтурдин патав атунин чарасузвал ава . литр��илай артух тахьун меслят къалурзава . Аял жедалди вахтунилай вилик руфунин к I аняй къати т I алар ядайла , ивидин чиркер пайда хьайила , к I вачерин куьлер , руфунар , гъилер ва чин дак I вадайла , цварадин кьадар т I имил , давление хкаж хьайила , аялдин к I вале авай ятар авахьдайла , I2 сятина аял юзан тийидайла духтурдиз атун чарасуз я .
+АЯЛ ХЬАЙИДАЛАЙ гуьгъуьниз гьар са дишегьлиди вичин ва аялдин сагъламвилихъ гелкъуьн патал сифте нубатда михьивал хвена к I анда . Аялдиз т I уьн гудайла махсус парталар алук I ун , дидедин руфун чкадал хтун патал 3 – 5 гьафтеда бандаж кут I унун , запун ва гьар жуьре гелар ишлемишиз беден , гьаяяр чуьхуьн , витаминралди девлетлу т I уьн ишлемишун , минеральный кьелералди , углеводралди девлетлу емишар , майваяр т I уьн , нек , туьнт тушир ширин чай ва емишрин мижеяр ишлемишун меслят къалурзава . Хурудихъ аял галай дишегьлиди спирт квай шейэр , туьнт приправаяр ишлемишна виже къведач . Аял хьанвай дишегьлидин гьалдиз килигна адаз духтурди махсус физический упражненияр тайинарда . Итимдихъ галаз алакъаяр аялдин кьве варз хьайила давамарда , Хурудихъ аял галаз к I вачел залан хьун хъсан туш . Аял хьанвай дишегьли яваш яваш к I валин к I валахрик гат I умна к I анда . Залан к I валахар авуна виже къведач . Аял хьайидалай гуьгъуьниз авахьзавай ивидин чиркерин кьадар къвердавай артух жезват I а , таб акьалтзават I а , нефесдиз тади гузват I а , ифин акьалтнават I а , хуруяр ва я к I венк I вер дак I уна , яру хьана т I ар жезват I а , цвар к I вахьзават I а ва я цвар ийидайла т I а жезват I а . анрай иринар авахьзават I а гьасятда духтурдиз хабарна к I анда .
+11ИЮЛДИЗ Московский областда кикбоксдай Россияда виридалай хъсанбур яз хкянавай кикбоксеррин турнир кьиле фена . Турнирдиз гьар региондай лайихлу боксерар хкянавай . И турнирда чи районэгьли , 2014йисуз кикбоксдай Европадин чемпион хьайи Рагьим Алиевани иштиракна . Профессиональный версиядай вичин заланвилин категориядай ( заланвилин категория вишелай виниз я ) са шумуд сеферда рингдал экъеч I ай Рагьима гьар женгина вичин алакьунар , къастунал к I евивал къалурна . Финалдин женгина гъалиб хьайи Рагьима чемпионвилин ч I ул къазанмишна ва мад сеферда вичин лайихлувал тестикьарна . Къейд авуна к 1 анда Рагьима спортдин и жуьредай сифте камар къачуз башламишайдалай инихъ адаз , алай вахтунда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Загьидинович Агьмедова гьамиша куьмекдин гъил яргъи авуна . И сефердани турнирдиз физвай Рагьимаз Фарид Загьидиновича еке куьмек гана . Аферин Рагьимаз , ам авур ихтибардиз вафалу хьана . Чи районэгьли ихьтин дережадиз хкаж хьун дугъриданни дамахдай кар я . Амма Рагьиман рик I ик мадни винелди фин , хайи хуьруьз , райондиз , Ватандиз анжах гъалибчи яз хтун гала . Ик 1 ада алай йисан октябрдин вацра Сербияда кикбоксдай кьиле фидай дуьньядин чемпионатда ва декабрдиз К -1 версиядай кьиле фидай ��рофессиональный женгера иштиракунин мураддалди гьазурвал аквазва . Чна Рагьим Алиеваз хьанвай агалкьун рик I ин сидкьидай мубаракзава . Къуй идалай кьулухъни хайи райондин , Ватандин т I вар вине твазвай игит хцихъ мадни кьакьан гьуьндуьрриз хкаж жедай къуватар хьурай !
+ЭВЕЗИЗ ТЕЖЕР КСАР авайди туш лугьуда . Зи фикирдалди , ибур дуьз келимаяр туш . Экуь , михьи , гъейратлу , вик I егь , надир жуьредин ксар эвезиз тежер ксарни авайди я . Ц I уд йис идалай вилик чун алай аямдин Дагъустандин тарихда виридалайни жанлу ксарикай сад яз хьайи Загьир Сабирович АРУХОВАКАЙ магьрум хьана 2005 йисан 20майдиз к I валин подъездда эцигнавай гужлу бомба хъиткьинунин нетижада республикадин милли политикадин , информациядин ва къецепатан алакъайрин рекьяй министр ва адан саламатвал хуьзвай кас телеф хьана . Дагъустандин душманри лап бажарагълу журналистдин , Шаркь патал месэлайрал машгъул жезвай алимдин , алай аямдин СМИ рин зурба тешкилатчидин ва халисан ватанпересдин чандиз къаст авуна . Сагъ яз амайт I а , I4ИЮЛДИЗ адан 55 йис тамам жедай . ХАЛКЬДИН ЖУРНАЛИСТ МГУ дин журналистикадин факультет куьтягьай жегьил пешекарди алатай асирдин 80йисарин юкьвара Дагъустандин телеэфирда гьасятда вичин лайихлу чка кьуна . Экрандал суалар гуз , къвалав гвай ксарихъ галаз кьил кьилел алай суьгьбет тухуз алакьдай кас пайда хьана . Пешекарвилин бажарагъдилай гьейри , Загьираз халисан журналист патал гзаф къиметлубур тир маса ериярни хас тир : ада вичин хсуси лайихлувал к I евелай хуьзвай , гьахъ адалатдихъ лап рик I ивай ялзавай . Чкадин студиядин « Квехъ галаз гуьруьшмиш жезва …» т I вар ганвай , девирдин истемишунриз жаваб хгузмачир программа З . Арухован чалишмишвилерин нетижада гъилегъилди Дагъустандин телевидениедин лап гьуьндуьр дережадин программадиз элкъвена . Эфирдай здравоохранениедин , ЖКХ дин , къанун къайда хуьнин , алишверишдин месэлаяр гурлудаказ веревирдзавай . Гила министрри чпиз виликамаз гьазурнавай , абур патал къулай суалриз жавабар гузвачир , абур ачух эфирдай жергедин агьалийрихъ галаз алакъада гьатуниз мажбур жезвай , ара физ абурай гьекьерни авахьзавай . Гила гьар са касдив телевидениедай ийизвай суьгьбетдик экеч I из , чиновникриз « цаз алай » суалар гуз жезвай . Сифте яз телевидениедин санай масаниз тухуз жедай станцияр Махачкъаладин инсан виридалайни гзаф квай чкайрал эцигзавай , анра къадагъа алачиз рахаз жедайвал микрофонар кутазвай . Гьа ч I авуз махсус къуллугърин дуьньядин тарихда сифте яз республикадин КГБ – дин руководителди са сятни зуран муддатда ачух эфирдай телетамашачийрин суалриз жавабар ганай . Лугьуз жеда хьи , Дагъустандин телевидение вири планетадилай к I венк I ве аваз физвай . Дагъустандин телевидениедин старший редактор яз , Загьир Арухован репортажар ва документальный фильмаяр гьа зурзавай , общественно политический программаяр тухузва�� , гьак I ни ц I ийи проектар арадал гъизвай . Гьа ик I, Дагъустандин телевидениедин эфирда « Вириинсан патал » т I вар ганвай тележурнал , диндин месэлайрай савадлу ийидай « Куь к I вал къени хьурай » т I вар ганвай сад лагьай программа пайда хьана . Гаф кватай чкадал лугьун , исламдин месэлайрин гъавурда дериндай авай кас , араб ч I алал фасагьатдаказ рахазвай кас яз , Загьира исятдани эфирдиз экъеч I завай и программадин т I вар теклифайди я . Ада Чечнядай тир журналистрихъ галаз санал СССР да сифте яз регионрин уртах « Махачкъала Грозный » телемуьгъ тешкилна ва ам кьилени тухвана . Ам ватандашрихъ галаз гуьруьшмиш жезвай , ада чи агьалийрихъ яб акалзавай , абурун суалриз жавабар гузвай , алакьдайвал куьмекдин гъилни яргъи ийизвай . З . Арухов чиновникри фадлай к I вач эциг тавунвай чкайризни кваз физвай . Гьа ихьтин са командировкадай хтайла , ада гьукумдарриз хабар
+авачиз , чпин гадарнавай хуьруьз хтана , калер ва лапагар хуьнал машгъул хьайи , са к I вач квай яшлу касдиз талукь рик I из таъсирдай хьтин агьвалат ахъайнай . Чкадин чиновникри Мегьамедалидиз а яшлу касдиз чк I ай гьалдиз атанвай хуьр гуьнгуьна хтунин карда манийвалзавай . Абуру и касдин ферма чук I урна , ам гужуналди ( ирид сеферда !) гъилерни кут I унна , дуьзендиз авуд хъувуна , гьатта изолятордани ацукьарна . Амма вичиз гьикьван басрухар гузвайт I ани , гьукумдарривай Мегьамедали муьт I уьгъариз жезвачир , ам мад багъри хуьруьз хквезвай . Кайванидихъ галаз санал ада вичин к I вал , майишат гуьнгуьна хутазвай . « Хьана кьван , хьанач кьван са къужани къари » т I вар алаз журналист Загьир Аруховани оператор Къурбан Ибрагьимова гьазурай фильм зегьметдиз , багъри накьвариз , халисан дагъвийриз бахшнавай гимндиз элкъвена . И фильм кьведра Центральный телевидениедайни къалурна . Уьлкведин жуьребажуьре пип I ера яшамиш жезвай агьалийриз , чк I анвай хуьруьз хъфена , хевлет хьанвай касдихъ галаз алакъалу агьвалатди еке таъсирна . Абуру кьуьзуь касдиз чарар кхьизвай , куьмек теклифзавай . ЖУВАНБУРУН АРАДА ЧАРАДИ Муракаб 90йисара чи уьмуьр дибдай дегишарна . Майдандиз харчи гзаф кьадар ксар экъеч I на . Рик I ел аламайвал , нубатдин сечкийрилай гуьгъуьниз чна телевиденида халкьдин депутатриз талукьарнавай веревирдерин материал гьазурнай . Са машгьур юристди саки са пай депутатар -30дав агакьна ксар са вахтара суд дувандик акатайбур тирдан патахъай малумарнай . Ихьтин акьалт I ай агъур шарт I ара , политик яз Загьир Арухован машгьурвал хкаж жез башламишна .I998ЙИСАН эхирра ам Дагъустан Республикадин милли политикадин , информациядин ва къецепатан алакъайрин рекьяй министрдин заместителвиле тайинарна . Ада советриндилай гуьгъуьнин девирдин виридалайни жанлу , бажарагълу , эдеблу политикрикай сад тир Мегьамедсалигь Мегьаме дович Гусаеван командада гъиле гъилди лайихлу чка кьуна . Министерствода Загьир Арухов милли алакъайрин рекьяй государстводин политикадин дибар мягькемарунин ва сад тир информационный майдан хуьнин месэлайрал машгъул жезвай . Ада гьа са вахтунда алай аямдин исламдин ва геополитикадин месэлаярни илимдин рекьелди ахтармишзавай . Ада вичин рахунра , илимдин макъалайра ва ктабра Кеферпатан Кавказдин вакъиайра политический исламди къугъвазвай ролдиз ва кьазвай чкадиз кьет I ен фикир гузвай . Жегьил политикди Россияда экстремизмдиз нетижалудаказ аксивал авун патал виче политический , яшайишдин , экономикадин , правовой , идеологиядин ва маса терефар вилив хуьзвай программа туьк I уьрун ва уьмуьрдиз бажармишун чарасуз яз гьисабзавай . Экстремистрихъ галаз тухузвай и женгина информационно пропагандиствилин к I валах гьикьван важиблу ят I а , гьа кар пешекар журналист яз Загьир Аруховаз республикада гьар нелай хьайит I ани хъсандиз чизвай . Ада министерстводин патав сифте
+" Кавказ ХХ I асир " т I вар ганвай информационно аналитический агентство тешкилна ва и къурулушдиз регьбервални гана , адан патарив машгьур пешекарар агудна .I988ЙИСУЗ ада вичин дустарихъ галаз санал Кеферпатан Кавказда сифтегьанди тир государстводинди тушир газет гьафтеда садра акъатдай « Интерес » т I вар алай информационно просветительский газет тешкилна .90йисарин сифте кьилера лагьайт I а , ада « Чи Дагъустан » ва « Мусурманрин цивилизация » журналрин редакторвални авуна . Республикадин СМИ ри агъур вахтар кечирмишзавай . Ихьтин шарт I ара Загьир Арухова республикадин информационный хатасузвилин концепция туьк I уьрна . Властрин к I валах тамам дережада ва гъиле гъилди къалурун патал ада алай аямдин радио , республикадин информационный агентство , спутникрин телевидение , гьак I ни вири министерствояр патал сайтар кардик кутун теклифна . З . Арухован и фикиррин тереф министр Мегьамедсалигь Мегьамедович Гусаевани хвена , амма а девирда республикадин властри информационно идеологический к I валахдин важиблувилиз бес кьадар къимет ганач . « Арухован проект » ( республикадин информационный система вилик тухунин барадай Загьир Арухова теклифай программадиз юлдашри гьа ик I лугьузвай ) кьилиз акъудун кьулухъ яна . Дагъустандин журналистри ва уьлкведин маса регионра авай абурун дустари террористрихъ галаз тухузвай информационный ва идеологический женгина а ч I авуз дибдин дегишвал хьун таъминарнай .I999ЙИСАН августдиз сентябрдиз Загьир Арухова тешкилай информационный к I валахдал федеральный ва республикадин властри къимет эцигна ва адаз « Ватандин вилик лайихлувилерай » II дережадин ордендин медаль гана . Шаркь патал поэзиядин гъавурда дериндай авай кас , адан къадир авай кас яз хьайи Загьира араб ва фарс ч I аларал шиирар хуралай к I елдай . Адаз тарих , милли культура ва адетар тариф ийиз жедай тегьерда чидай . Ада алимрихъни диндин къуллугъчийрихъ , малимрихъни студентрихъ , фермер��ихъни балугъчийрихъ галаз фасагьатдаказ рахунар кьиле тухудай . Вичел ч I угвадай кьет I ен бажарагъ авай кас тир адахъ инсанри ялдай . Гъилел михьи ва гъейратлу кас тирвиляй , хейлин чиновникриз адакай хуш къведачир , абуру Загьирахъай гьатта вилни къязавай . Дагъустанда ц I ийи массовый коммуникацияр ( телевидение , информагенство ва мсб .) тешкилунин карда Загьир Арухован лайихлувилерал виниз тир къимет эцигзавай федеральный ва республикадин СМИ рин са ч I ехи къифле мухбирри , журналист министр эбеди яз рик I ел хуьдайвал , адан т I вар гьа вичи тешкилай СМИ рикай садаз гун теклифна . Амма властри и кардик хев кутунач . « Адетдин уьмуьрда ам эсиллагь дамах гвачир , гзаф кьадар дустарин , танишрин арада вич рик I ин ачухвилелди тухудай кас тир ,рик I ел хканай РАН дин ДНЦ дин этнополитический ахтармишунрин Региональный центрдин илимдин ч I ехи къуллугъчи , философиядин илимрин кандидат , доцент Къафлан Ханбабаева :Государстводин ч I ехи къуллугърал алаз адаз я квартира , я дача ганач . Ам чавай 45 йисни тамам тахьанмаз къакъатна , жергедин дагъустанвийрин рик l ера экуь хиялар туна .
+АЛАЙ ЙИСАН эхирралди Россиядин ВМФ дин Ч I улав гьуьлуьн флотдин цин к I аникай фидай гимийрин кьадар пуд сеферда артух жеда : исятда и флотдихъ авай « Алроса » Б 87I гимидал ц I ийи кьве луьткве алава хъжеда . Идан гьакъиндай « Ленты ру »дин корреспондентдиз Россиядин МВФ дин кьилин штабдай хабар гана . « Новороссийск » ва « Дондал алай Ростов » гимияр Новороссийскда цин к I аникай фидай луьтквейрин кьилдин кьуд лагьай бригададин жергейра аваз жеда . « Кеферпатан флотда гимийрал алай яракьрин системаяр ахтармишунин программа агалкьунралди кьилиз акъудайдалай гуьгъуьниз 636проектдин « Новороссийск » ва « Дондал алай Ростов » т I варар алай сифтегьан гимияр Ч I улав гьуьлуьн флотдив агакьарун патал гьазурвилин к I валахар куьтягьзава ,къейдна МВФ дин векил , Iрангдин капитан Игорь Дигалоди .Гъиле авай йисуз абур Новороссийскдин Гьуьлерин дяведин къуватрин базадиз агакьда , ина абур дат I ана бинеламиш хьун патал талукь тир шарт I ар яратмишнава »,алава хъувуна ада . Ц I ийи субмаринаяр 20I5 – йисан мартдиз Новороссийскда ц I ийиз тешкил хъувунвай цин к I аникай фидай луьтквейрин 4 кьилдин бригададин составдик акатда . Къведай йисуз бригададив мад кьуд субмарина агакьарда . Абурукай кьвед алай вахтунда Санкт – Петербургда туьк I уьрзава . Виликдай гьеле хабар гайивал , ида Ч I улав гьуьлуьн флотдин цин к I аникай фидай гимийрин къуватар гуьнгуьна хутадай мумкинвал гуда .
+КАМЕРУНДА ЧАНДИЛАЙ гъил къачунвай боевикри армиядин спецназдин лагердин патав кьве къатан теракт кьиле тухвана . Идан гьакъиндай « Рей тер » агенстводи хабар гузва . Боевикри уьлкведин кеферпата авай Фотокол шегьерда чпин акьалт I ай нагьакьан крар авуна . Абурукай сада лагердин патав гвай Бардин къенепата вичи вич хъиткьинарна . Т��ракт кьиле фидай ч I авуз и идара инсанрив ац I анвай . Къати ванер акъатай чкадихъ аскерри еримишай ч I авуз хъиткьинардай кьвед лагьай шей кардик акатна . Нетижада I2 кас ислягь агьалияр ва Чаддин армиядин аскервилин са къуллугъчи телеф хьана . Полицияди тайинарнавайвал , кьве террористдални неинки чин , гьак I санлай бедендин к I алубар масадбурухъай тамамвилелди к I евирдай жуьредин парталар алай . Теракт кьиле тухунай мукьвал вахтаралди вич « Боко Харам » т I вар алаз малум яз хьайи « Исламдин государстводин » « Рагъак I идай патан Африкадин вилаят » дестедал шак фенва .. Нигериядин сергьятдал алай Фо токол шегьерда боевикри виликрайни чпин ч I уру ниятар авай гьерекатар кьиле тухвайди тир . Ик I, 4февралдиз « Боко Харам » тешкилатдай тир исламистри шегьердал гьужумнай , амма Камерундинни Чаддин аскерри абуруз къулухъди рум ганай . А ч I авуз ислягь агьалийрикай телеф хьайибурун кьадар виш касдилай алатнай . Террористри чкадин миск I инни чук I арнай . УКРАИНАДИН КЪУВАТДИХЪ галаз алакъалу къурулушри малумарайвал , Донбасда яракьлу чуьруьк арадал атанвай зонада гьалар хци хьанва . Fasedookда ачухнавай АТО дин ( Украинадин кьиблепата кьиле физвай женгинин гьерекатриз Киевда терроризмдиз акси опера ция лугьузва ) штабдин чина хабар гузвайвал , ополченидин векилри гуьлле гун акъвазарунин къайдаяр вишелай гзаф сеферра ч I урна . Аскервилин къуллугъчийри тестикьарзавайвал , тупарай , ми нометрай ва танкарай гуьлле гана . « Авдеевка , Опытное , Водяное , Пески , Кирово , Новгородское , Луганское т I варар алай агьалияр яшамиш жезвай чкайра АТОДИН къуватрин сенгерар бандитри тешкилатрин къати ц I ук акатна »,лугьузва штабдин малуматда . Къуватдихъ галаз алакъалу къурулушри мадни къейд авурвал , Луганскдин терефдихъ Луганское станица , Новотошковское , Крымское , Трехизбенка поселокар гуьллейрин ц I ук акатна . Мариуполь галай терефдихъай « анжах Талаковка ва Николаевка поселокрин патарив автоматрай гуьлле гана ». Гьа са вахтунда вичи вич малумарнавай , Донецкдин халкьдин республикадин векилри тестикьарзавайвал , Украинадин Яракьлу къуватри гуьлле гунин нетижада Горловкадин кьве агьалидал хирер хьана . Идан гьакъиндай « Донецкдин ц I ийи хабаррин агентстводиз » шегьердин администрациядин патав гвай здровоохранениедин отделдай хабар гана . Шегьердин администрациядин информационно аналитический отделдай хабар гайивал , Горловкадиз I5 – июлдиз гуьлле гана . Алай вахтунда регионда гуьлле гун акъвазарунин къайда кардик квайди я . Ихьтин икьрардал атанвайди чпел кьуд уьлкведин ( Украина , Россия , Германия , Франция ) регьберрин 20I5ЙИСАН февралдиз Минскда кьиле фейи гуьруьшдин нетижайрал асаслу яз къулар ч I угунай документра тестикьарнава . Ик I ят I ани , яракьлу чуьруькдик экеч I навай кьве терефдини гуьлле гун акъвазарунин къайда ч I урунай сада садак тахсирар кутазва .
+Азадогълийрин юкьван школадин 9класс акьалт l арайдан гьакъиндлай 2013йисуз Сагбетов Надир Шахмирзеевичаз гайи 05БВ -0116851нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Советск хуьруьн СОШ акьалт l арайдан гьакъиндай 2004йисуз Цахаева Саибат Гьабибулагьовнадиз гайи Б -1457101нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Гъепцегьрин хуьруьн СОШ акьалт l арайдан гьакъиндай 1997 йисуз Нагъметуллаев Нусрет Сергеевичаз гайи 0288107нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+« Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин коллективри , яргъал йисара газетдин штатдик квачир мухбирвал авур , гьуьрметлу коллега , малим Роман ИСАЕВ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , рагьметлудан хизандиз ва мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+«Сад тир Россия» партияди кьиле тухузвай агьалияр кьабулзавай гьафтедин сергьятра аваз, Дагъустан республикадин халкьдин Собраниедин депутат Мусафенди Велимурадова «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Фейруддин Рагьимхановахъ галаз санал обществодиз куьмек гузвай месэларай дистанционный къайдада агьалияр кьабулна. Эхиримжи вахтунда арадал атанвай эпидемиядин гьалар себеб яз вири республикада 3Iянвардилай 4- февралдалди агьалияр дистанционный къайдада кьабулда. Кьиле фейи приемдал, Муьгъверганрин хуьре цӀийи школа эцигунин, Самур вацӀал яд къачудай кьилин дарамат эцигунин, Гилиийрин, Къуйсунрин, Магьарамдхуьруьн ва Гъепцегьрин хуьрер датӀана хъвадай целди таъминарзавай цӀийи линиядин проект туькӀуьрунин, Гарагърин хуьруьн куьчейра къир цунин ва тӀебии газ гъунин месэлаяр къарагъарна. Къарагъарнавай месэлайрай РД- дин халкьдин Собраниедин депутатди МР- дин администрациядихъ галаз тухузвай ва фикирдик квай кӀвалахрин гьакъиндай гъавурда твадай жавабар гана.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда вакцинация давам жезва. Райцентрда авай культурадин макандин гьаятда рапар язавай санай масаниз физвай ФАП- дин бригадади базар йикъара ял ягъ тийиз кӀвалахзава. Делилрай аквазвайвал, сифте нубатда вакцина яшар 60 йисалай виниз алатнавай агьалийри ишлемишзава. ГьикӀ лагьайтӀа и яшда авай инсанар хаталувилин жергеда хьунилай гъейри, советрин девирда цӀегьер, тиф ва са жерге хаталу инфекциядин уьзуьррикай хуьн патал халкь сад хьана авур вакцинацияди хаталу азардин вилик пад кьадай мумкинвал гайиди абурун фикирда амазма. Вакцинаяр ишлемишунин месэла райондин руководстводин гуьзчивилик ква. Къенин юкъуз районда 20 I53 касди рапар ишлемишнава.
+2021- ЙИСУЗ ГИБДДДИН отделениедин хсуси составди райондин ОВД-ДИН маса къуллугърихъ галаз санал рекьера хатасузвал таъминарунихъ, авай кимивилер арадай акъудунихъ, вилик пад кьадай серенжемрин план тамамарунихъ рекье тунвай са кьадар кӀвалахар кьиле тухвана. ОГИБДД-ДИН хсуси составдин кьилин фикир рекьера жезвай чӀуру гьерекатрин вилик пад кьунал ва хьайибур дуьздал акъудунал желбна. Гьа са вахтунда рекьера автоаварияр хьунал гъизвай рулдихъ ички ишлемишна ацукьунихъ, вилик галай улакьдилай алудунин къайдаяр чӀурунихъ, гьерекат авунин ериш кьадардилай гзаф йигинарунихъ галаз женг иллаки къати авуна. Отделениедин къуллугъчийри кьиле тухвай тадиз вилик пад кьадай «Пиян водитель», «Дикъет– аялар!», «Автобус», «Яракь», «Йигинвал», «Тонировка», «Алудун» ва гзаф маса серенжемра активвилелди иштиракна. Отделениедин къуллугъчийри республикадин территориядал кьиле физвай маса операцийрани вири жавабдарвал гьисс авуна иштиракна. Йисан сифтедилай ГИБДД-ДИН отделениеди рекьерин гьерекатдал гуьзчивал тухунин кӀвалах са кьадар активламишна. И кар иллаки рекьера лап векъи тахсиркарвилерин вилик пад кьунин кардиз талукь я. Идалайни гъейри вичикай рахун физвай девирда ГИБДД-ДИН отделениеди криминалдин, терроризмдин ва диндин экстремизмдин вилик пад кьадай серенжемрани активвилелди иштиракна. Рекьерин гьерекатдин хатасузвал таъминарунин мураддалди массовый информациядин такьатрикайни менфят къачузва. Месела, шаз «Самурдин сес» газетдин чинриз чна ийизвай кӀвалахдин гьакъиндай са шумуд макъала акъатна, школайра ва аялрин бахчайра 64 суьгьбет тухвана. Вичикай рахун физвай девирда райондин рекьера ва хуьрера 8 автоавария регистрация авуна. И дуьшуьшрикди 2 кас кьена ва 10 касдал хирер хьана. Рекьерин гьерекатдин къайдаяр чӀурунин вилик пад кьун патал ГИБДД-ДИН инспекторри рекьерин тайинарнавай участокра рекьерин гьерекатдал гуьзчивал хкажнава. Рекьера чӀуру дуьшуьшар арадал атунин кьилин себебар гьерекатдин йигинвал кьадардилай гзаф артухарун, вилик галайдалай алудунин къайдаяр чӀурун, рекьера авайбуру ПДД-ДИН истемишунрал амал авунал бес кьадар гуьзчивал тухун тавун я. Гьелбетда, кӀвачи-кӀвачи къекъвезвайбурун хатасузвал таъминаруниз, куьчеяр ва рекьер аваданламишуниз, иллаки аялар школайриз ва бахчайриз физвай чкаяр къайдадиз гъуниз рикӀивай фикир гана кӀанзава. Рекьера аварияр хьуникай рахадайла и кар транспортдин такьатрин гьерекат къалин хьанвайдини, рекьерни хъсан гьалда авачирди ва ихьтин маса кимивилерилайни гзаф аслу тирди лагьана кӀанда. Эхиримжи вахтара рекьерин къерехрал хкажзавай дараматрини, рекьерин къерехар, тротуарар ва кӀвачи-кӀвачи элячӀдай чкаяр къайдада тахьунини транспортдин гьерекат четинарзава.
+I943-ЙИСАН 2-февралдиз Волгадал кьиле фейи тарихдин ягъунар акьалтӀна. А чӀавуз Донской фронтдин Военный советди Верховный Главнокомандующийдиз кхьенай: «Куь
+приказ тамамаруналди, Донской фронтдин кьушунри I943- йисан 2- февралдиз сятдин I6-ДАЗ душмандин гьалкъада тунвай Сталинграддин группировка кукӀварун ва тергун акьалтӀарна… Душмандин гьалкъада тунвай кьушунар тамамвилелди т��рг авунихъ галаз алакъалу яз Сталинград шегьерда ва Сталинграддин районда ягъунар тамамвилелди акъваз хьанва». И женг гъалибвилелди акьалтӀунин гьакъиндай хабар советрин халкьди лап чӀехи шадвилелди ва дамахдалди кьабулна. 4-февралдиз Сталинградда шегьердин ва областдин партиядин ва советрин организацийрин руководителри, Донской ва Южный фронтрин аскерри, командирри ва политработникри, чкадин агьалийри иштиракай чӀехи митинг кьиле фена. Анал советрин игит аскерриз- Сталинграддин эпопеядин иштиракчийриз тебрикдин чар кьабулна. АНТИГИТЛЕРОВСКИЙ коалициядин союзный пуд пачагьлугъдин: СССР-ДИН, США-ДИН ва ВЕЛИКОБРИТА-НИЯДИН гьукуматрин руководителрин Крымдин (Ялтадин) конференция I945- йисан 4- февралдилай 11- февралдалди кьиле фена. Вири дуьньядин метлеб авай и вакъиадихъ галаз официальный заседанияр кьиле фейи Ливадийский дворец алакъалу я. Ялтадин конференциядин делегацийрин кьиле СССР-ДИН патай ВКП(Б)-ДИН секретарь, Халкьдин Комиссаррин Советдин председатель, оборонадин халкьдин комиссар, Яракьлу Къуватрин Верховный главнокомандующий, Верховный Кьилин Командованиедин Ставкадин председатель, Государстводин Оборонадин Комитетдин председатель, маршал И.В. СТАЛИН, США-ДИН делегациядин кьиле президент Ф.Д. РУЗВЕЛЬТ ва Великобританиядин делегациядин кьиле премьер-министр, оборонадин министр У. ЧЕРЧИЛЬ авай. Ливадийский дворецда кьи
+ле фейи муьжуьд лагьай официальный заседаниедал делегацийрин кьилери нетижаяр кьур документрал къулар чӀугуна. Конференциядин коммюнике «Германия кукӀварун» разделдилай башламиш хьанвай. I945- йисан Крымдин конференциядал дяведилай гуьгъуьнин дуьнья туькӀуьр хьунин дибар эцигна. Адан бязи элементар, месела, ООН къени кардик кума. Тарихдин делилар кӀватӀайди Р. МУРАДАЛИЕВ я.
+АЛАТАЙ ГЬАФТЕДА, Каспийскдин спорткомплексда азаддиз кьуршахар кьунай чӀулар патал 2009-20l0-20ll20l2- йисара хьанвай жегьилрин арада турнир кьиле фена. Магьарамдхуьруьн райондин командадик кваз иштиракай спортсменри призовой чкаяр кьуна. 2009- йисуз хьанвай Мидетов Мевлюда 38 кг. заланвилин категорияда 1- чка ва 20ll- йисуз хьанвай Муртазалиев Амина 33кг.заланвилин категорияда 2- чка кьуна. ЧИ КОРР.
+Йигиндаказ агьалияр кьабулдай РД дин прокуратурадин элкъвей стол Магьарамдхуьруьн районда
+20ИЮНДИЗ Магьарамдхуьруьн прокуратурада йигиндаказ агьалияр кьабулдай РД дин прокуратурадин элкъвей столди вичин нубатдин к l валах тухвана . Адан к l валахда РД дин прокурордин заместитель Изет Гьажиева ва РД дин прокурордин куьмекчи Агьмед Магьамедова , Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова , райондин Собраниедин председатель Абубакар Ханмагьамедова , Магьарамдхуьруьн райондин прокурор Марат Къазиагьмедова , Магьарамдхуьре авай Россиядин МВД дин отделдин начальник Мурадхан Кьасумова , Магьарамдхуьре авай силисдин комитетдин начальник Закир Бутаева ва налогрин инспекциядин начальник Азик Бутаева иштиракна . Йигиндаказ агьалияр кьабулдай РД дин прокуратурадин элкъвей столдихъ Изет Гьажиева Дагъустан Республикадин прокурор Рамазан Шахнавазован къарардалди республикадин шегьеррани районра йигандаказ агьалияр кьабулдай элкъвей столдин агьалияр кьабулунин гьакъиндай график тестикьарнавайдан гьакъиндай малумат гана . Ахпа элкъвей столдин иштиракчияр райондин прокуратурадиз атанвай агьалийрин арзайриз тамашна , абур закондихъ галаз кьадайвал гьялна . Гуьгъуьнлай йигиндаказ агьалияр кьабулдай РД дин прокуратурадин векилри , райондин прокуратуради , чкадин самоуправлениеди ва къайдаяр хуьзвай органри тухузвай к l валахдиз хъсан къимет гуналди вичин к l валах акьалт l арна . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+ДАГЪУСТАН Республикадин Кьилин Указдалди « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Собраниедин депутат , Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т l варунихъ галай 1нумрадин СОШ дин директор Гьуьруьзат КЪАДИРОВАДИЗ аялриз чирвилер ва тербия гунин карда къазанмишнавай агалкьунрай « Дагъустан Республикадин лайихлу малим » т l вар ганва . Райондин « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин работникри Гьуьруьзат Султ l анмежидовнадиз ганвай лайихлу т l вар рик l ин сидкьидай мубаракзава . Къуй Гьуьруьзат малим квехъ гележегда мадни еке агалкьунар хьурай !
+I6ИЮНДИЗ Магьарамдхуьре « Район вилик тухунин ва дегишвилер тунин карда вири дережайрин депутатрин роль » лишандик кваз райондин депутатрин сад лагьай форум кьиле фена . Форумдин к I валахда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Кьили , адан заместителри , МР дин Собраниедин ва хуьрерин поселенийрин депутатри , са жерге идарайрин руководителри ва патарай атанвай мугьманри иштиракна . Форум МР дин депутатрин Собраниедин председатель Абубакар Ханмагьамедова ачухна ва кьиле тухвана . Дагъустан республикадин Кьил Рамазан Абдулатипован тапшуругъдалди ва чи райондин Кьил Фарид Агьмедова къуват гуналди тухузвай и мярекат республикадин форум давамарунин мураддалди тухузвайди я лагьана . Адан информациядай малум хьайивал , районда вири санлай къачурла 240 депутат , абурун арада малимар , духтурар , карчияр ва арендаторарни ава . Райондин Собраниеда 45 депутат ава , абурукай 2 дишегь лияр ва I2 векил 35 йис жедалди яш авайбур я . Райондин Собраниедин структурада гьамиша кардик квай ругуд комиссия ава . Тебрикдин гаф рахай Фарид Загьидиновича , РД дин Кьили тухузвай курсунин нетижада эхиримжи йисара гзаф к I валахар авунвайдакай , уьмуьрдин вири хилера хъсан патахъ дегишвилер хьанвайдакай ва къенин форумди муниципальный дережадин депутатрин корпусдиз к I валахдин ва инвестиционный активвал хкаждай импульс гудайдакай гегьеншдиз лагьана . Эхирдай Фарид Загьидиновича вилик квай халкьдин Собраниедин сечкияр фикирда кьуна , РДДИН халкьдин Собраниедин депутат , « Сад тир Россия » партиядин региональный отделениедин секретардин заместитель , ДГТУ дин ректор Тагьир Исмаилован тереф хуьниз эвер гана . Форумда иштиракиз атанвай мугьманар тир , РД дин халкьдин Собраниедин председателдин заместитель Сефуллагь
+Исакьо вани РД дин Правительстводин председателдин заместитель Рамазан Жафарова Магьарамдхуьруьн район республикадин ч I ехи районрикай сад тирди ва адахъ зурба мумкинвилер авайди лагьана . Эхиримжи йисара райондин кьиле Агьмедов Фарид Загьидинович аваз тамамарнавай к I валахар , хьанвай агалкьунар сигъ алакъада аваз ч I угунвай зегьметдин нетижа тирди къейдна . Гуьгъуьнлай
+ЗАЗ чиз , чи уьмуьр хъсан адетри безетмишзава , гуьрчегарзава . Чи бубайри кутур , чаз чирай адетар дуьздаказ кьиле тухун , им гьар са касдин кьилин везифа я . Чи халкьарин арада дуствал , садвал , шадвал , к I валахринни илимдин рекьяй агалкьунар артухарзавайди хъсан адетар я . Яни хъсан адетрихъ зурба къуват ава . Уьмуьрда жезвай вакъиайри чаз хъсан адетри ийизвай таъсирдикай ачухдиз лугьузва . Месела , гьикьван шад жеда , патавай физвай гъвеч I ида ч I ехидаз салам гана , жузун качузун авурла . Гьикьван хъсан жеда , эгер карханайра , к I валера , къеце пата , алдатмишун , тарашун , къакъудун тахьайла . Гьуьрмет , хатур хьайила , к I валахдал чанни къведа , к I валах виликни фида ва агалкьунарни жеда . Чи бубайри уьмуьрдин уьк I уь цуру акурвиляй , чаз чпин уьмуьрдилай хъсан уьмуьр хьун патал хъсан адетар , мисалар , весияр тунва . Абуру чаз гъвеч I и ч I авалай дуьз тербия гана , чун уьмуьрдин шегьре рекьел акъудзава . Хъсан адетрикай сад , эгер хуьре сада к I валер эцигиз эгеч I айт I а , вирида куьмекдай . Сада керпичар ат I удай , муькуьда цал эцигдай ва ик I мад . Яни гьа ик I к I валер куьтягь жедалди куьмекдай . К I валериз экъеч I айла , мубарак ийиз савкьватарни гваз мугьмандиз къведай . Яни , гьарда вичихъ авай верч , хеб , дана тир гъидай . Чеб девлетлу туширт I ани , инсанрин рик l ер ачух тир , адетриз к I ур гудачир . Рик I ерин мердвал , хиялрин михьивал са шейинихъни гекъиг ийиз жедачир . Хийир шийирда лагьайт I ани къерехда акъваздачир . Гьар са касди вичин пай кутадай . Иллаки мехъерар жедайла , са варз вилик кумаз гьазурвилер аквадай . Кесиб , девлетлу лугьудачир , вирида харжар авуна гурлу мехъерар , демер кьиле тухудай . Виликдай хуьруьз патал хуьряй кас атайла , кимел алай итимри гьуьжетар ийидай , мугьман к I вализ ни хутахдат I а лугьуз . К I вализ атай мугьмандиз еке гьуьрмет ийидай . Адаз хъсан т I ямлу хуьрекар , хъуьтуьл мес ва амай вири къулайвилер ийидай . « Мугьман к I валин берекат я »лугьудай . Амма гила , гьайиф хьи , гзаф чкайра ихьтин хъсан адетар рик I елай алудзава . Ша , гьуьрметлу газет к I елзавайбур , чна чи бубайрин адетар рик I елай ракъур тийин , чна а адетриз гьуьрмет ийин , абур хуьз алахъин . Эгер чна чи бубайрин адетар хуьн тавурт I а , абур чи арадай акъатда , чун кесиб жеда . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+КРЕДИТРИН организациядин пресс къуллугъди хабар гузвайвал , Россельхозбанкди сезондин чуьлдин к I валахар тухун патал алай йисан кьвед лагьай кварталда Дагъустандиз II3 миллион манатдин кредитдин такьатар рекье твада . Дагъустанда лежбервилинни фермервилин майишатри ва карханайри вахтунда акъвазунар авачиз сезондин чуьлдин к I валахар кьиле тухун патал гузвай куьмек им банкдин филиалдин важиблу к I валахрикай сад я . Алай йисан сад лагьай кварталда сезондин к I валахриз кредитар гунин план 2 сеферди
+Магьарамдхуьруьн райондин Буткъазмайрин хуьре Афгъанистанда интернациональный буржи тамамардайла телеф хьайи Алиметов Суфьянан , зари ва ашукь Мазали Алидин , медениятдин рекьяй пай ганвай ашукь Мегьамедов Ширинан т I варар куьчейриз ганва . И мукьвара са куьче Энвер малимдин т I варц I ихъ яна ва адан мукьва кьилидин к I валин цлал мармардин къван алк I урна . Куьче философ алим Энвер малимдин т I варунихъ ягъунин митинг хуьруьн кьил УРДУХАНОВ Рафика ачухна . Митингдал рахай хуьруьнвийри , рагьметлудан мукьва кьилийри и кар гъиле кьуна кьилиз акъудайбуруз чухсагъул малумарна ! АГЬМЕДОВ Энвер Мирзекъулидин хва Ахцегь райондин Ухулрин хуьре дидедиз хьана . Азербайжандин Агъдаш шегьерда юкьван мектеб , ахпа педучилище акьалт I арна , Баку шегьердин С . М . Кирован т I варунихъ галай университетдин тарихдин факультетдик экеч I на . Яру диплом къачуналди и факультет акьалт I арна . I947ЙИСУЗ философиядин илимрин кандидатвилин т I вар къачуна . I967ЙИСУЗ философиядин илимрин докторвилин дережа МГУ да хвена . 30 йисуз Азербайжандин нафт I адинни химиядин институтда философиядин кафедрадин заведующийвиле к I валахна . 60далай виниз илимдин к I валахрин автор хьана . Ам вири дуьньядин философиядин тарихдин 6 томдикай ибарат ктаб кхьей авторрикай сад я . Энвер Агьмедов Азербайжан республикадин илимрин лайихлу деятель тир . Лезги чилихъ адан вил гьамиша галай . Рекьидайлани ада вич лезги чилел хутахун веси авуна . Энвер Мирзекъулиевич Буткъазмайрин хуьруьн сурара кучуднава .
+лай артухни алаз бегьемарнава . Гайи пуларин кьадар 72 миллион манатдив агакьарун планламишнава .
+мугьманди пак Рамазандин варз фикирда кьуна , вичин патай МР дин кьил Фарид Агьмедоваз , райондин депутатрин Собраниедин председатель Абубакар Ханмагьамедоваз , МР дин общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаеваз ва Мумин Гьажи Бедирхановаз Валерий Прохорован « Коран и подстрочник к Корану » ктабар багъишна . Гуьгъуьнлай форумдал МР дин общественный Палатадин председатель А . Нагъметуллаев хуьруьн майишатдин , акь алтзавай несилдиз тербия гунин , терроризм ва экстремизм хаталу гьерекатрин профилактикадин месэлайрин гьакъиндай гегьеншдиз рахана . Магьарамдхуьруьн миск I индин имам М . Бедирханова ислягьвал ва хушбахтлувал анжах садвал ва разив��л авай чкада жезвайди лагьана . Акьалтзавай несилдиз ватанпересвилин , руьгьдин эдеблу тербия гунин рекьяй МР да кьет I ен к I валах тухузвайди къейдна ва чи жегьил несил нагьакьан гьерекатрикай хуьнин карда иштиракуниз эвер гана . Райондин жегьилрин т I варунихъай рахай Магьарамдхуьруьн районда авай МФЦ дин работник Магьамед Мамеднабиева вичин докладда къейд авурвал , республикадин вири муниципалитетрикай анжах I8 муниципалитетда жегьилрин парламентар кардик ква ва Магьарамдхуьруьн район виридалай вилик райондин депутатрин Собраниедин къарардин бинедаллаз жегьилрин парламент кардик кутурбурун жергеда ава . Форумдин рамкайра аваз райондин Собраниедин председателдин заместитель Милана Караевади яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угур ва к I валахда тафаватлу хьайи депутатрин зегьметдиз къимет ганвай МР дин кьилин къарар к I елна . Фарид Загьидиновича абурув Гьуьрметдин грамотаяр шад гьалара вахкана . Эхирдай депутатрин корпусди , « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова республика вилик тухунихъ элкъуьрнавай приоритетный проектар тамамарунихъ , район социально – экономический рекьяй вилик тухунихъ , райондин вилик акъвазнавай месэлаяр гьялунихъ элкъуьрна тухузвай курсуниз къуват гузвай резолюция кьабулна . ЧИ КОРР .
+ГЕЛЕЖЕГ виликамаз акун , кьилел къведай крар виликамаз лугьун … и месэлайри инсаниятдин фикир чпел желб ийиз хьана . Къуръандин аятра ик I лугьузва : « Гьам чилел , гьамни цаварал батинда авай вири месэлаяр Аллагьдиз чида ». Ик I ят I ани , бязи инсанри батинда авай крар жинерриз чида лугьузва ва и кардихъ инанмишвал ийизва . « Вири сирер чидай ада / Аллагьди / вичи ихтибарзавай са касдиз , вичин пайгъамбардиз , са бязи сирер ачухда ». Амма инсаниятдин тарихда гьар са девирда чеб пайгъамбарар яз гьисабзавай , кьилел къведай крар виликамаз лугьудай ксар пайда жезва . Ихьтинбурукай сад Европадай тир Нострадамус хьана . Ам астролог тир , 16 асирда яшамиш хьана . Ам кьилел къведай крар виликамаз лугьуналди машгьур тир . Чавай адаз анжах « фалчи » лугьуз жеда . Са шакни алач , инсаниятдин тарихда гележег виликамаз лугьудай инсанар хьана . Абур анжах пайгъамбарар тир . Абуру инсанрин арадиз чук I урзавайди Аллагьдин сес тир . Абуруз и чирвилер цаварилай къвезвай . Аллагьди вичин векилар чилел тестикьарун патал гележегдихъ галаз алакъалу тир бязи крарилай абуруз лугьузвай . Фалчийри и к I валах чпин пешедиз элкъуьрна . Аллагьдин эмир авачир адетдин инсандивай гележегда жедай крар лугьуз хьун мумкин туш . Амма бязи лутуйри , халкьдин дугъривиликай менфят къачуз , и кардал чпиз пулни машгьурвал къазанмишзава . Алай вахтунда инсаният материализмдин къармахрай экъеч I из алахънава , амма чпихъ мягькем инанмишвал авачир инсанар тапархъанрин чилина гьатзава . Гьа ихьтин зайиф къанажагъдин инсанри астрологрихъ инанмишвал ийизв�� . Машгьур алим П . Уитмана лугьузва : « Астрология алатай ва алай вахтунда тапан инанмишвал авай инсанар къутармишдай гъвеч I и остров я ». Гьавиляй гьар са кьуд лагьай американвиди чпин руьгьдин секинвал астрологиядай жагъурзава . Ихьтин фанатикри Нострадамус хьтин астрологриз машгьурвал гузва . Америкадин алим Эрик Русела кхьенай : « Асирдин / алатай / сифте кьиляй Европадин астрологри мукьвал вахтара чилел яд акьалтуникай хабар ганай ва и кар планетаяр « Рыбы » созвездиедин лишандик кваз са жергеда акъвазайла жеда ». Гьелбетда , и хабарди гзафбурук къурху кутазва . Эхир тайинарнавай вахт алукьзава , амма яд акьалту никай садазни хабар амач . И к I валахда виридалайни кар алай месэла ам я хьи , вахт алатайла , къундармани рик I елай алатда . Нетижада и месэладал машгъул тир алимри астрономри , астрологри лагьай гафариз къимет гузва ва ихьтин фикирдал къвезва : « Планетаяр са ч I авузни « Рыбы » созвездиедин лишандик кваз жергеда акъваздайди туш ». Субут жезвайвал , « гележег виликамаз лугьудай » Нострадамус хьтиндаз куьмек гузвайди вахт я , гьик I лагьайт I а , эгер и кар лагьана вахтунда кьиле фейит I а , фалчидин т I вар виниз акъатзава , эгер са зат I ни тахьайт I а , и кар виридан рик I елай алатзава . Месела , Нострадамуса кьилел къведа лагьай 945 вакъиадикай кьилиз акъатайди 70 вакъиа я , яни 7 процент . Ибурукайни гзафбур нивай хьайит I ани лугьуз жедай дуьздал алайбур тир . Нострадамуса вичи хиве кьурвал , « зун пак тир кхьинар к I елиз , астрономиядикай менфят къачуз ихьтин фикиррал къвезвай ». Нострадамусан гьакъиндай Англиядин алим Чарлз Уарда ик I кхьизва : « Ам гзаф къаб алаз рахадай инсан я . Винел патай ам хашперес я , амма къенепатай бутперес . Ада Поузене шегьерди ц I ай кьада лагьана « виликамаз » хабар гана , амма шегьердик ц I ай вичи кяна . Бернард Канна адан гьакъиндай кхьизва : « Ам гзаф перишан ва къаб алаз рахадай устад тир . Гьавиляй адан « хабаррихъ » гилани инанмишвал ийизва ». И суьгьбет Мугьаммад пайгъамбардин ( САС ) гафаралди куьтягьиз к I анзава : « Вири фалчияр тапрукьар я ». Материал интернетдай гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ .
+Муьгъверганрин юкьван школадин 9класс акьалт l арайдан гьакъиндай 2015йисуз Султанагьмедова Миланадиз гайи 0051 80010130нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Къуйсунрин юкьван школадин 9класс акьалт l арайдан гьакъиндай 2009йисуз Азизагъаев Абдуреваз гайи 05 ББ 0110217нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Чубанри хипер Мугъандиз гьал хъийизвай рекье ц l ийиз поезддин рехъ ахъайнаваз жеда . Поезддикай хабар авачир чубанри ракьун рекьелай хипер алудзавай арада винидихъай атай поезд суьруьдин юкьвай т l уз фена , суьруьдин са пай хипер кьена . И кардикай хабар хьайи председательди дуьшуьш гьик l хьайиди ят l а хабар кьазва . Са яшлу чубанди ик l лагьана : Чидач ман , чан председатель , ана вуч х��айиди ят l а , са яргъи шей атана суьруьдин юкьвай т l уз фена . Гена хъсан хьана а садакьа яргъивилихъди атайди , къвалахъди атанайт l а , ада вири хиперни , чунни рекьидай .
+ЧУН яшамиш жезвай хуьре , к I вале михьивал , сагъламвал хуьникай рахадайла , вучиз ят I ани гьар са касди вич гьахъариз , вич михьивал , сагъламвал хуьнин къаравулда авайди субутариз алахъзава . Амма чи хуьрерин санитариядин гьал гьа авайвал амазма , хьанвай еке дегишвилер аквазвач . Яд физвай хуларин къенер , куьчейрин къерехар , паруйрин к I анер чаз жуьребажуьре зир зибилдай ац I ана аквада . А кьац I айвилер ни ийизва ? А зир зибил гадарзавайбур вужар я ? Чун . Эхь , гьуьрметлу газет к I елзавайбур , чун я . Гьелбетда , патай атана чи хуьрер къац I урзавай кас авач . Гила мад суал къвезва . Чна и татугайвилер арадай акъудун патал вуч авун лазим я ? Сифтени сифте гьар са касди вич алай чка михьиз хвена к I анда . Какатай гьинал хьайит I ани амукьаяр гадарна к I андач . Ц I ай яна куз жезвай шейэр кана к I анда . Амай зирзибил гадардай махсус контейнерар тахминан гьар са магьледа эцигнава . Идалай гъейри гьар са хуьруьз зир зибил гадардай кьилдин полигонар тешкилнава . Чна гьа къулайви лерикай менфят къачуна , хуьр к l вал михьиз хвена к l анда , ц l ийи хъуртар арадал гъана к l андач . Ят I ани чи райондин са бязи хуьрерин санитариядин гьал сак I ани хъсанариз жезвач . Ибур ц I ийи ихтилатар туш . Чи газетдин чинра михьивал хуьникай макъалаяр гьамиша жезва . Заз чиз абур куьне к I елни ийизва . Амма а макъалайрикай менфят къачузвай ксарин кьадар лап т I имил я . Райондин Администрацияди санлай къачурла , райондин санитариядин гьал хъсанарун патал вири жуьредин серенжемар кьабулзава , хуьрерин администрацийрин кьилериз куьмекар гузва , абурувай гьар йикъан к I валах истемишни ийизва ва санитариядин гьал районда санлай хъсан хьунихъ инанмишвални ийизва . Амма и карда , гьуьрметлу газет к I елзавайбур , райондин администрациядал , хуьрерин администрациядин кьилерал вил алаз акъвазна к I андач . Гьар са кас вич алай чка михьиз хуьз алахъна к I анда . Рик I елай ракъурна виже къведач михьивал сагъламвилин замин тирди . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+Эгер малимдиз вичин кеспини , аялни сад хьиз к I анзават I а , ам халис , тамам малим я . Л . Толстой . ГЬАР са инсандихъ вичи хкянавай рехъ жезва ва уьмуьрлух гьа рекьяй физва . Вичи хкягъай рекьиз , пешедиз вафалувал авурди бахтлу кас яз гьисабиз жеда . Иниз килигна , Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай школадин сифтегьан классрин малим Мирзоева Лейла Физулиевна инанмишвилелди бахтлу инсан я лагьайт I а жеда . 2002йисуз Дербентда педколледж акьалт I арай Лейла Физулиевнади вичин зегьметдин рехъ хайи школада малим яз башламишна ва гьана давамарзава . К I валахдин сифте йикъалай вичин везифайрив жавабдар вилелди эгеч I ай Лейла малимди тарс гунин рекье вич теориядин гьак I тежрибадин методика кьакьа�� дережада чидай малим яз къалурна . Тарсара малимдин устадвал малум жезва . Ада аялрин рахунин ч I ал вилик тухуниз кьет I ен фикир гузва . И кар патал таблицаяр , аквадай пособияр , тестар , дидактикадин материал , компьютерный технологияр ишлемишзава . Тарсара аялрин активвал хкажунин мураддалди къугъунрин технологиярни ишлемишзава . И карди малимдини аялрин алакъаяр мягькемарзава . Аялри малимди гайи тапшуругъар еке ашкъидивди тамамарзава , абурун арада дуствал мягькемарзава ва абурун фикир хайи ч I алални желбзава . Аялрини секин ва хуш сесиналди тарс тухузвай Лейла малимдин гьуьрмет хуьз алахъзава . Ада гьар са аялдив вичин фикир лугьуз тазва ва къимет гузва . Сифтегьан классрин малим – им аялвал хуьзвай , ацукьун къарагъун чирзавай , ам дуьз рекье твазвай дуст , куьмекчи хьиз я . Лейла Физулиевна къазанмишнавай тежрибадал рази хьана акъвазнавач . Ада ара дат I ана вичин чирвилер хкажзава , чирвилерини тербиядин ц I ийи рекьер жагъурзава , пешекарвилин дережа хкажзавай курсариз физва . МО дин заседанийрал докладар к I елзава ва вичи к I валахдин рекье къазанмишнавай тежриба коллегайрив агакьариз алахъзава . Iкатегориядин малим Лейла Физулиевнади алай к I елунин йисуз « Йисан малим » конкурсдин муниципальный этапда иштиракна ва 3 чкадиз лайихлу хьана . Заз , Лейла Физулиевнадихъ мягькем сагъвал , малимвилин четин пешеда сабурлувал ва яратмишунрин ц I ийи фикирар хьана к I анзава . З . АЛИЯРОВА , РМК дин методист .
+Малимвал четин ва жавабдар , пешейрикай сад я . Ина гьиллейриз рехъ гана виже къведач . Гьик I лагьайт I а , сифтегьан классра аялрин чирвилерин бине эцигзава . Сад лагьай малим … И гаф ван хьайила гьар са касдин фикирдиз вич сифте школадиз атай югъ , классда сивел хъвер алаз къаршиламишай , к I елиз кхьиз чирай малим къведа . Школадиз кам вегьей сифте йикъалай аялдикай гьихьтин инсан хкатдат I а , адан гележег гьихьтинди жедат I а малимдилай гзаф аслу я . А малим гьихьтинди хьана к I анда ? Аялар к I андайди , вичин пешедал рик I алайди , вичин чирвилер артухариз алахънавайди ва вичин вилик эцигнавай мурад кьилиз акъуддайди хьана к I анда . Ихьтин малимдин гъилик чирвал къачур аялдихъ хъсан гележег жедайдахъ зун инанмиш я . Заз къе ихтилат Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай I нумрадин юкьван школадин сифтегьан классрин малим Турия Абдулмеджидовнадикай ийиз к I анзава . I975ЙИСУЗ Ленинграддин областдин Гатчинадин малимвилин училище акьалт I арна ам Магьарамдхуьруьн Iнумрадин юкьван школадиз жегьил пешекар яз хтана . Къе Турия Абдулмеджидовнади сифтегьан классриз тарсар гуз 43йисалай алатнава . Адан к I валахдикай тарифдин гафар гзаф лугьуз жеда . Зун , УО РМК дин методист яз , са шумудра Турия Абдулмеджидовнадин тарсара ацукьна . Ам вичин тарсар менфятлу ва тафаватлубур ийиз алахънава . Ада вичин чирвилерин дережа хкажунизни гьар юкъуз фикир гузва . Тур��я малимдихъ педагогвилин еке устадвални ава . К I валах ери аваз кьилиз акъудун , аялрик инсанпересвилин , ватанпересвилин руьгь кутун , абурун чирвилер мягькемарун Турия малимдин гьар йикъан къайгъуяр яз гьисабзава . Турия Абдулмеджидовнадиз гьакъисагъ зегьмет школадин , райондин регьберрини рик I елай ракъурзавач , ам са жерге гьуьрметдин грамотайрин сагьиб , 20I6ЙИСУЗ адаз « Россиядин Федерациядин умуми образованиедин гьуьрметлу работник » лагьай т I варни гана . Амма малимди вичин гъилик к I елзавай аялрин агалкьунар , абурун к I анивал ва вафалувал виридалайни ч I ехи къимет яз гьисабзава . Турия малимди к I ел кхьин чирай аялар къе республикадин ва улькведин гзаф пип I ера хъсан пешекарар хьанва , ва абуру чпин сад лагьай малим рик I елайни ракъурзавач . Вичин пешедин устад , лап хъсан инсан Турия Абдулмеджидовнади къе к I валахдин юлдашрин , дидебубайрин ва аялрин арада екез гьуьрмет къазанмишнава . Турия Абдулмеджидовна школада хъсан малим хьиз , к I вале гьуьрметлу дидени я . Къуй адахъ мадни еке агалкьунар хьурай ! З . АЛИЯРОВА , РМК дин методист .
+ДАГЪЛАРИЛАЙ вине анжах гъетер жеда лугьуда . Гьа ихьтин ишигълу гъетерикай сад Абдулкъадиров Къудрат Муьгьуьдинович я . Вуж я ам ихьтин гекъигуниз , ихьтин тарифдиз лайихлу хьанвайди ? Вичин зегьметдалди уьлкведин сергьятрилай лап яргъарани машгьур хьанвайди , амма са зерени лавгъавал галачирди , дамахдай гзаф крар авунвайди , амма такабурлувал гвачирди , гъвеч I и ватандивай яргъа яргъал йисара галатун тийижиз зегьмет ч I угвазвайди , амма хайи к I вализ рехъ рик I елай ракъур тийизвайди ? Къудрат Абдулкъадиров Ярагъкъазмайрин хуьре Ватандин Ч I ехи дяведин иштиракчи , чи патара сифте малимрикай сад хьайи , гуьгъуьнлай хайи хуьре пенсиядиз фидалди школадин директорвиле к I валахай Муьгьуьдинанни Герекан хизанда хана . Бубадини дидеди чпин ч I ехи хва Къудрат гьар са кар тамамвилелди кьилиз акъудиз , дурумлувилелди дерин чирвилер къачуз вердишарна , адак регьимлувилин , инсанпересвилин , ч I ехи гъвеч I идаз гьуьрмет авунин лишанар кутуна . Гьа ихьтин тербия себеб яз ам диде бубадихъ , санал к I елай ва к I валахай юлдашрихъ , духтурдин куьмек герек хьайибурухъ галаз сес хкажна рахай дуьшуьш гьеле малум туш . Дяведилай гуьгъуьнин йисар т I уп I алай гъилелай авур гьар сеферда зи рик I ел Архангельскдай къуьнез чанта яна к I елиз Москвадиз атай гада хкведа . Ярагъкъазмайрал 7класс
+акьалт I арайла Къудрат Муьгьуьдиновичан , неинки са гьадан , кьисметни гьадаз ухшар авайди хьана . Гьавиляй шарт I аризни килиг тавуна пуд йисуз Магьарамдхуьруьн юкьван школадиз къвез хъфена . Гьар юкъуз I0 километр рехъ к I вачи ат I ана , амма кагьулвал авуна к I елуниз кьец I ганач . Акси яз , школа тафаватлувилелди куьтягьна . Гила рик I ин мурадни кьилиз акъуддай вахт алукьна . Мурадни Къудратахъ лап фадлай авай . Нефес дар жедай уьзуьр галай диде , т I а��квалдикай арза гузвай къуншияр аквазвай ада гьамиша абур сагъар хъийидай рекьерикай , фад таъсирдай дарманрикай фикир ийидай . Абуруз куьмек гун патал духтурдин пеше хкяни авунай . Дагъустандин медицинадин институт тафаватлувилелди акьалт I арайла жегьил пешекар хайи райондиз рекье туна . Ина райондин больницадин кьилин духтурдин заместителвиле , терапиядин отделениедин заведующийвиле к I валахна . А йисара азарлуйри гьамиша Къудрат духтурдихъ ялдай . И кардихъ вичин себебарни авай : ам неинки хъсан пешекар , гьак I регьимлу рик I авай сабурлу инсан тир . Ахпа ада вичи к I елай институтдин терапиядин кафедрада ассистентвиле к I валахна . Жегьил духтурдиз къачунвай чирвилер , илимдин к I валах тухун патал авай мумкинвилер т I имил акуна . Медицинадихъ авай к I анивили , инсанрин сагъламвиликай ч I угвазвай къайгъу дарвили , иллаки медицинадин ц I ийи хилери ам Ленинграддиз ялна . Ингье адалай инихъ Къудрат Муьгьуьдиновича Ленинграддин гематологиядин ва трансфузиологиядин илимринни ахтармишунрин Институтда бегьерлувилелди зегьмет ч I угваз яхц I урни ц I уд йисахъ агакьзава . Духтур Абдулкъадирова медицинада регьятди тушир рехъ хкяна . Ивидин системадин уьзуьррин месэлаяр ва абур сагъар хъувун гьамиша лап четинбурукай сад тир . Гематология лагьайт I а , медицинадин гилани тамамвилелди кьил акъудиз тахьанвай месэлаяр амай хел я . Духтурдикай суьгьбет ада сагъар хъувур азарлуйрикай , к I вачел ахкьалдарайбурукай рахун тавуна ийиз жедач . Амма газетдин гъвеч I и чина имни мумкин кар туш . Духтурдилай куьмек гуз алакьайбурун сан гьисаб авач . Эгер виликдай ивидин системадин уьзуьрар сагъар хъийиз тежедайбур яз гьисабзавайт I а , профессор Абдулкъадирован гематологический клиникада абурухъ галаз агалкьунралди женг ч I угваз башламишна . И клиникадин нетижайрикай садк l арабдин мефт I масанал эцигунин карда къазанмишнавай агалкьун я . И к I валахдик Къудрат Муьгьуьдиновичан зегьметдин ч I ехи пай ква . Духтурдин гьар йикъан к I валахдин нетижайрихъ галаз илимдин рекьяйни агалкьунар арадал атана . Адан клиникада вири Россиядай гзаф кьадар жегьил духтуррин гематологрин ординатура кьиле фена .
+Адан регьбервилик кваз гзаф кьадар пешекарри кандидатвилин , докторвилин диссертацияр хвена . Къудрат Муьгьуьдиновича илимдин месэлаяр гьалунив дуьз эгеч I уналди , зегьмет ч I угуниз ва карчивилиз къабилвилелди , к I валахдин юлдашрив ва азарлуйрив къайгъударвилелди ва гьуьрметлувилелди эгеч I уналди виридан патай ч I ехи гьуьрмет къазанмишна . Алимдин к I валахдикай , адан уьмуьрдин рекьикай яргъалди суьгьбет ийиз жеда . Амма бязи дуьшуьшра яргъи ихтилатрилай делилри ачухдиз лугьуда : медицинадин илимрин доктор , профессор , НИИДИН клинический отделениедин руководитель , Санкт Петербургдин кьилин гематолог , Нью Йоркдин илимрин Академиядин гьакъикъи член , Информациядин Международный Академиядин гьакъикъи член , Естествознаниедин Академия дин гьакъикъи член , Академик , Санкт Петербургдин гематологиядин Ассоциациядин Президент , САНКТПЕТЕРБУРГДИН гематологринни физиологрин Обществодин Председатель , Россиядин гематологринни трансфузиологрин обществодин Председатель , к I арабдин мефт I един Международный Регистрдин член , к I арабдин мефт I един Европадин к I ват I алдин член , Трансфузиологиядин Международный обществодин член , Гематологрин Европадин Ассоциациядин член … Къудрат Абдулкъадировакай США да акъатзавай « Дуьньяда Вуж Вуж я » справочникда , Комбриджда ( Великобритания ) акъатзавай «20асирдин лап зурба инсанар » справочникда , « Санкт Петербургдин кесерлу ва машгьур инсанар » журналда кхьенва . Академик Къудрат Абдулкъадиров гзаф кьадар монографийрин , духтурар патал учебникрин ва медицинадин справочникрин , гематологиядин ва трансфузиологиядин важиблу месэлайрай чи ва къецепатан уьлквейрин изданийриз акъатзавай илимдин вишералди макъалайрин , I00ЛАЙ гзаф илимдин к I валахрин автор я . Маса уьлквейра акъатзавай илимдин к I валахар I50ДАЛАЙ алатнава . Адаз дуьньядин са шумуд ч I ал хъсандиз чида . Ам Международный гзаф кьадар конгрессрин иштиракчи хьана . Ватандин вилик лап ч I ехи лайихлувилерай профессор Къудрат Муьгьуьдиновичаз « РФ дин илимдин лайихлу деятель », « РФ дин лайихлу духтур » ва « Здравоохранениедин отличник » т I варар , « Баркаллу зегьметдай », « Ватандин здравоохранениедин вилик лап ч I ехи лайихлувилерай », « Санкт – Петербургдин 300 йис », « Зегьметдин ветеран » медалар , СССР дин ВДНХ дин буьруьнждин медалар ганва , ам Дагъустандин Халкьдин Собраниедин , Санкт Петербургдин Гьукуматдин ва Законодательный Собраниедин грамотайралди наградитнава . Вири ибур са инсандин т I варц I ихъ галаз алакъалу хьун четиндиз ч I алахъ жедай кар ят I ани , им гьакъикъат я . Гьавиляй ам дагъларилай виниз хкаж хьанвай гъетрезни ухшар я . 2016йисуз Къудрат Муьгьуьдинович чи арадай акъатна рагьметдиз фена . Аллагьди рагьметар гурай вичиз . Фикрет ГЬАЖИЕВ . Шикилда : академик Къудрат Абдулкъадиров .
+6 РЕСПУБЛИКАДИН МЧСДИН пресс къуллугъди хабар гузвайвал , Дагъустанда ц I ай кьунин нетижада I00 гектардив агакьна чилел алай векьер , кул кусар канва . -« Республикадин подразделениедин пожарникар кьуранвай векьер кьалари кьур ц I аяр туьхуьриз пуд юкъуз I29 сеферда фена » хабарна МЧС ди . Агентстводин сотрудникдин гафарай малум хьайивал , гатун сезон алукьайдалай инихъ ц I аяр кьунал гуьзчивал тухузвай территориальный отделрин инспекторри , кьурай векьер кьалариз ц I аяр ягъунай 40 агьали административный жавабдарвилиз ч I угунва . Кьуранвай векьер кьалариз , зир зибилриз ц I аяр гар
+авачир гьава авайла , дараматривай 50 метр мензилда къакъатнавай ачух чкадал яна к I анда . Идалай къерехдай ц I ай хъийизвай чкадин къерехар кьуранвай тарарикай , ат I анвай хилерикай ва ц I ай кьадай зирзибилдин амукьнавай к I усарикай михьна к I анда , алава хъувуна МЧС ди . Республикадин МЧС ди ц I аяр кьунин хатасузвал таъминарун патал тайинарнавай истемишунрал амал авуниз , чими вахтунда ц I аяр хъувун тавуниз эвер гузва . Эгера куьн , т I ебиатдин пожар хьанвай зонада аваз хьайит I а тади гьалда «0I», «I0I» ва я мобильный телефонрай II2 нумрадиз зенг авуна хабар гана к I анда . А . АЙДЕМИРОВА .
+« Дин халкьдин байгьуш я ». « Дин илимдихъ галаз са жигьетдайни алакъалу туш ». « Дин илимдин душман я »… И гафарин бинесузвал Исламдин алимри делилралди субутзава .
+IV-МУРАД Султанан девирда Лагари Гьасан Челебиди ракетадиз ухшар авай аппарат туькӀуьрна ва гьада аваз агалкьунралди лув гана. Алим Ибни Фирнанаса 880- йисуз сифте яз аэропландиз ухшар авай аппарат туькӀуьрна. И аппаратда аваз ада яргъалди лув гана ва саламатдиз чилел ацукь хъувуна. РагъакӀидай пата лагьайтӀа, стхаяр тир Орвилла Райтри аэропланда аваз сифте яз I903- йисуз лув гана. Вичиз «Химиядин буба» лагьай тӀвар гайи Жабир бин Хайяна (72I-805) атомдин къене еке къуват авайдакай, ам хъиткьинарайтӀа, адавай Багъдад хьтин чӀехи шегьер чукӀуриз жедайдакай дуьньяда сифте яз лагьанай. Жордано Бруноди мусурманрин алим- химик Жабир бин Хайян дуьньяда авай бажарагълу алимрикай сад я лагьанай. Дуьньяда виридалайни вилик барут ва туп (пушка) мусурманри ишлемишна МАД СА МИСАЛ Чпиз мумкинвални ихтияр авайвиляй бязи машгьур ксари динрикай чпин фикирдиз атайвал бинесуз гафар лугьуз хьана, иллаки атеистри. «Дин халкь патал байгьуш я» лугьудай К. Марксан гафар бинедиз къачуна гегьеншарай динриз акси пропагандадалди чпин савадсузвални къалурна К. Марксни русвагь ийиз алахъна. Дуьз я, «Дин халкь патал байгьуш я». Ибур гьадан гафар я. Бес динсузри чпиз герек кьве гаф дуьздиз акъудна чпин пайдахдал алкӀурайла адан амай гафар вучиз чилик кутуна? 2010- йисуз акъатай «Ислам» журналдин 24- нумрадин 36- чина К. Маркса вичин «Уьмуьр» ктабда пайгъамбар Мугьаммадакай вуч кхьизватӀа кӀела: «Христианринни иудейрин гъалатӀар чизвай араб (Мугьаммад) гзаф аллагьризни бутпересриз икрамзавайбурун гъавурда акьуна ва ада вири халкьариз Аллагь сад тирвилихъ эвер гана ва абур инанмишарна. Ам инсаниятдин тарихда анжах машгьур ва бажарагълу инсанрин жергеда тун тӀимил я. Чна вирида Мугьаммадан пайгъамбарвал хиве кьун лазим я, ам гьакъикъатда чилел алай Аллагьдин векил я». Субут жезвайвал, Маркса вири динрин гьакъиндай сад хьиз фикир ийизвачир. Ислам динди гьич са чӀавузни илимдиз манийвал гайиди туш, акси яз чи динди вири инсаниятдин уьмуьрда илим тӀебии ва чарасуз затӀ яз гьисабна ва мусурманрин хиве авай везифа кьепӀинилай башламишна суруз фидалди илим чирун тирди лагьана. Тарихдал бинелу яз винидихъ гъанвай са шумуд мисалди тестикьарзавайвал , Ислам диндихъ далу элкъуьрна са бязибуру адакай ��агьай фикиррихъ гьахълувал авайди туш . Ислам гьамиша илим чирунин ва ам вилик тухунин терефдал хьайиди я .
+Макъала гьазурайди Р. МУРАДАЛИЕВ я.
+Советск хуьруьн СОШ дин 9класс куьтягьайдан гьакъиндай 2013йисуз Челебов Тельманаз гайи 05 БВ 0117068нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+2014йисан 29декабрдиз Райондин Собраниедин сессия кьиле фена . Сессия « Ма гьарамдхуьруьн район » МР дин Кьил , Райондин Собраниедин председатель Фарид Агьмедова кьиле тухвана . Анал « Магьарамдхуьруьн район » МР дин 2015йисан ва 2016-2017 йисарин плановый девирдин бюджет тестикьарна Ц I ИЙИ йисан вилик 30 декабрдиз Магьарамдхуьре « Импульс » ресторанда « Магьарамдхуьруьн район » МРДИН Кьилин Ц I ийи ёлкадин гурлу межлис кьиле фена . Иниз райондин , республикадин , олимпиадайрин , конкурс рин гъалибчийриз , призерриз , абурун малимриз , школайрин директорриз теклифнавай . Бажарагълу аялрин тереф хуьнин мураддалди тухвай и мярекатдиз райондин саки вири школайрай 60 аял атанвай . Суварин мярекат « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Кьил Фарид Агьмедова тебрикдин гаф рахуналди ачухна . Фарид Загьидиновича межлисдин иштиракчийриз алукьзавай Ц I ийи йис , ва 20I4ЙИСУЗ къазанмишай агалкьунар мубаракна , идалай кьулухъни абуру чпин алакьунралди , агалкьунралди виликди еримишдайдахъ ва рик I е авай къастар кьилиз акъуддайдахъ инанмиш тирди лагьана . Аялрин манийрикай , кьуьлерикай , гьар жуьре сегьнейрикай ибарат тир еке концертди мярекат мадни гурлу авуна . Ц I ийи йисан пишкешар гъиле аваз , гуьгьуьлар шад яз , алукьзавай 20I5ЙИСУЗ мадни кьакьан нетижайрай райондин Кьилин Ц I ийи йисан ёлкадин суварик мад иштирак авунин умудар аваз аялар к I валериз рекье гьат хъувуна . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилда : Ц l ийи йисан межлис физвай залда .
+29ДЕКАБРДИЗ Россиядинни Азербайжан Республикадин сергьятдал чи райондин Филерин хуьруьн патав гвай са патай муькуь патаз яхдиз экъеч I дай пункт шад гьалара ачухна . Кьиле РД дин культурадин лайихлу работник тир Изам Улубеков ва Ямудин Эгьмедханов авай зуьрнейчийрин дестеди мугьманар хуш авазралди къаршиламишна . Мярекат « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедов тебрикдин гаф рахуналди ачухна . Ахпа анал рахай РФДИН государстводин сергьятар къайдадиз гъизвай федеральный агентстводин руководителдин заместитель Магьамед Хандаева , РФ да авай пограничный управлениедин начальник Игорь Шмоткина , Кеферпатан Кавказдин таможенный управлениедин начальникдин Iзаместитель Вячеслав Иванова , РД дин Гьукуматдин председателдин заместитель Рамазан Жафарова , Дагъустандин таможнядин начальник Руслан Яхьяева , РФ дин Госдумадин депутат Мамед Абасова , РД да авай Россельхознадзордин управлениедин руководитель Мурад Азиева ва адан заместитель Агьмед Омарова и пункт ачухуникай , адан важиблувиликай , и пункт ачухуникди муькуь пунктариз са кьад��р кьезилвилер хьанвайдакай гегьеншдиз лагьана . Ц I ийи пункт гьам Россиядин , гьам патав гвай гьукуматдин агьалийрин истемишунриз жаваб гузвай , вири къулайвилер авайди я . Яру лент ат I уналди пункт ачухайдалай гуьгъуьниз « Магарам кент » ансамблди авур кьуьлери , гьевескар манидарар тир Назиля Саидалиевади , Билал Эскендерова лагьай манийри мярекат мадни гурлу авуна . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилра : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Кьил Фарид Агьмедова яхдиз фидай пункт ачухуниз талукьарнавай мярекатдал тебрикдин гаф рахазва ва лент ат l узвай вахт . Р . ГЬАЖИЕВАН шикилар .
+20I4ЙИС акьалт I на . Чи вилик финин рекье ада са рахунни алачиз , лап хъсан нетижаяр гъана . Алатай йисан ериш разивал ийиз жедайди хьана . Захъ галаз санал к I валахай вирибуруз разивилелди чухсагъул лугьузва . Зи мурад зи к I валахди инсанриз хийир гъун хьана ва гьам яз амукьда . Чи к I валахда кьилинди къазанмишнавайдал рази хьана акъваз тавун , ериш явашар тавуна анжах виликди еримишун я . Санал чалай чи школа Россияда кьилинбурукай сад ийиз алакьна . Им агалкьун я , им мад жавабдарвални я . Каратэ Кёкусинкайкандин Россиядин Союз вилик тухунин планда къалурнавайвал , Ц I ийи йисан вилик женгинин искусствойрин Москвадин Центрда Додзёдин руководителрин , тренеррин ва спортсменрин Вирироссиядин сборра семинар ва Дан тест кьиле фена . Ана чи уьлкведин вири пип I ерай 200 далай гзаф кекушиновцийри ишти ракна , гьа жергедай яз чпин устадвилин дережа хкажун патал бягьс ч I угвазвай Дагъустандай тир 8 касдини . ДАН устадвилин дережа , ТЕСТ ахтармишун лагьай ч I ал я . « Дан тест » им неинки татамадал устадвал ахтармишун , гьак I уьмуьрдалди ахтармишун я . Им чун патал лап зурба вакъиа хьана гьа са вахтунда лап залан имтигьанни . Им чи школа вилик финин ц I ийи девир жеда , вучиз лагьайт I а и кьадар мастерар чахъ садрани хьайиди тушир . Дан тестдин вахтунда чи спортсменри руьгьдин кьакьан женгчивал , марифатдин ва психологически мягькемвал , чпин физический мягькемвал ва лигимвал къалурна . Спортсменрин женгчивилин руьгь лап кьакьан дережада хьана , женгер меслят тежер ва дурумлубур хьана . ТЕСТ кьиле тухун патал лап хъсан шарт I ар ярат мишнавай . Ам ВДНХ дин къулай залда ( женгинин искусствойрин Центр ) карчивилин , дуствилин гьалара кьиле фена . Дан тестдин вири пагьливанар хкянавай карда чпин алакьунар къалурнавай инсанар : мастерар , БУДО да кьакьан дережайрин сагьибар тир . Абур вири къилих , инсанвал , руьгьдин мягькемвал уьмуьрдалди ахтармишунай акъатна . Аферин . Лайихлувал ва кьакьан дережа къалурна . Къейд ийиз к I анзава , Дантестдилай кьулухъ чи организацияда мад 2 кас пуд лагьай Дандин Ч I улав ч I уларин иеси , 2Дандин 3 иеси ва I Дандин иеси яз I9 йиса авай руш пайда хьана . Ингье , абур : Магьмудова Светлана (IДАН ), Амаханов Мурад (2Дан ), Кадашев Халид (2Дан ), Примов Амсар (2Дан ), Ордуханов Руслан (3 Дан ) ва Давудов Т��жир (3 Дан ).
+« САМУРДИН СЕС » газетдиз (20I4ЙИС , 60нумра , акъатай Суна Серкеровадин « Малим , аялар , гележег » кьил ганвай макъала к I елайла зун къелем гъиле кьуниз мажбур хьана . Вичин макъалада ада малимдин адресдиз лагьанвай хуш келимаяр к I елай гьар жегьилдиз мумкин я , малимвилин пеше хкягъиз к I ан хьун . Амма алай вахтунда школайра к I валахзавай бязи малимрин ученикрихъ галаз авай рафтарвал , къилихсузвал , чеб тухузвай къайдаяр , абуруз гузвай чирвилерин дережа туп I алай гъилелай авурла заз винидихъ т I вар кьунвай автордихъ галаз меслят жез к I анзавач . Зун малимдин пешедиз , малим лагьай т I варц I из гьуьрмет авунин , къимет гунин терефдар я . Зун и дережадиз неинки диде бубади , гьак I малимдин зегьметди гъана . Жуван к I вале авай кьве аялдихъ галаз рахана кьиле тефизвайла , къад к I валяй къвезвай , къад жуьре къилихрин аялрихъ галаз к I валахун , абурун наз кьабулун регьят кар туш . Гьавиляй малимдин зегьмет пара заландини я . Амма тама жанавур кими жедач лагьайвал , школада к I валахзавай гьар садаз малим лугьуз жедани ? Малимрин арада чи общество къатариз девлетлуйриз , уртабабриз , кесибриз пайзавайбурни ава . Ахьтинбуру вири малимрални , школадални хъен вегьезва . Малимди хкягъай « девлетлуда » вич лап агъайнавилелди тухузва . Ахьтин са кьуд вад аял сад хьана амайбур усал акваз саймишни хъийизвач . Бязи малимар гьа ихьтинбурал алахъзава , абуруз текъвезвай къиметарни язава . Бес амайбур ?... 40 йисан тежриба авай , РД дин лайихлу малимдиз , ( т I вар за и сеферда кьазвач ) обществодин уьк I уь цуру дадмишнавай касдиз коридорда гзаф аялар алай чкадал « Я кьей хва Алимирзоев , за ви вилер акъудда !»лугьуз кутугнавани ? Эгер аялдик тахсир кват I а , адахъ иеси авайди я , эвера школадиз . Къе телефонар гвачир кас амач . Ч I уру кар авур аялдин иесидиз тадиз хабар гуз жезва . Адалай виридан вилик аялдин рик I т I арайт I а хъсан яз гьисабзава бязибуру . Са юкъуз зи къатда авай са дишегьлиди куьчедал гьалтайла вичин аял школадай бейкеф яз хтана лугьуз шикаятар ийиз башламишна . « Кьей тупой шейэр , тупицаяр , куь родителарни тупояр я , куьнни гьабурал атанвайбур я »,лугьуз малимди беябурна лугьуз шехьна . Аялди « Зун а малимдин тарсуниз мад хъфидач »,лугьузва . Бес ихьтин рафтарвал малимриз кутугнавани ? Ихьтин гафар ван къвезвай аялри чеб гьик I тухун лазим я ? Вири аялриз вири предметар сад хьиз чир хьун мумкин кар туш . « Девлетлубурун » аялриз чир хьайит I ани … За фикирзавайвал , бязи предметар четинбуруз элкъуьрун малимдилай аслу жезва . Малимди тарсуниз атана хъфидалди , аялрихъ галаз женг ч I угвазва , гьелбетда , гафаралди . Яхц I урни вад декьикьа гьуьжетар , экъуьгъунар ийиз акъудзава . Чирвилер гьинай къведа ? Нетижани к I валахдиз килигайди жезва : контрольный к I валах гайила I5 аялдиз кьведар атана . Бес и ц I увад аялдикай садан кьилини к I валахзавачни ? Кьве вацра малимди гайи тар��арин нетижа ихьтинди хьунин себеб вуч я ? Вич уьзягъар хъувун патал ахпа таъкимарзава : « Куь диде бубайриз за алава тарсар тухузва лагь . Са сят 200 манат я . Квез зи предмет чириз к I анзават I а , гьа тарсариз ша ». Инал суал къвезва : аялриз са сятина гуз тежезвай чирвилер вуна пул жибиндиз атайла гьик I гузва ? Бес а ведомостдай гузвайди пул тушни ? Ам уьзягъдиз къачузва эхир вуна . Чун аялриз алава чирвилер гуниз акси туш . Амма чирвилер гун савдадиз элкъуьрун садазни кутугнавач , иллаки малимдиз . Малимвилин диплом зи хъуьч I уькни кват I ани , зун школадиз к I валах ийиз фенач . Жувал ихтибарнавай аялдиз тербия , чирвилер гунилай гъейри , жувахъ абурун амалар , хесетар кьабулдай сабурни хьана к I анда . Школада к I елдайла чаз тарсар гайи малимриз чна къени икрамзава . Абур чаз диде бубаяр кьван багьа тир . Абур чахъ , аялрихъ галаз , рик I т I ар тавуна , инсанвилин дережа агъузар тавуна рахадай . Аялрин арада тафават твадачир , тарсарай агакь тийизвайбурухъ галаз сабурлувилелди к I валахдай , хъсан къимет гуз алахъдай . Гьа и карди зайифдиз к I елзавай аяларни руьгьламишдай . Зайифбур хъсан к I елзавайбурун гуьзчивилик кутвадай , гьабурувни куьмек гуз тадай . Гила тамаш . Вири вадар авай зи хтулдин аттестатда тек са кьуд ава . Бес и предметдин малимдиз и кар аквазвачни ? Аквазва , амма рик I агакьзавач . Школада яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угвазвай малимри заз багъишламишрай . Абурун зегьмет виридаз аквазва , вирибуру къиметни гузва , гьуьрметни ийизва . Амма тама жакьал кими жедач лагьайвал , малимдин пак т I варц I ел леке гъизвайбурни кими туш . Ахьтинбурун « тарсар » аялрини кьабулайт I а жафа хьанва . А . АЙДЕМИРОВА .
+« АВТОВАЗДИ » ахъайзавай къиметар хкаж хьуникай хабар гана . Себеб Россиядин экономикада гьалар гуьнгуьна гьат хъувун тахьун хьана . И кардин кьилин себеб доллардин ва евродин курс хкаж хьун я . Рик l ел хкин , эхиримжи сеферда « Ладаяр » 2014 йисан мартдиз 2,8 процентдин хкаж хьанай .
+Ц I ИНИН йис Дагъустандин мусурманрин духовный управлениедин муфтий шейх Агьмад гьажиди инсандин къилихрин , ахлакьдин вини дережадаваз тухунин йис яз малумарнава . Мугьаммад ( гьалейгьи салам ) дуьньядал гьам инсанрикай , гьам пайгъамбаррикай виридалайни кьакьан дережадин къилихар , ахлакь авай кас хьана . Идан гьакъиндай къуръандин аятдини субутарзава : « Дугъриданни , вун вини дережадин хулкъдин ( яни хесетрин ) иеси я ». Риваятда лугьузвайвал , пайгъамбардин ( гь . с .) диде Аминадиз аял жедайла акуна : са лацу лиф атана ( малаик ) ада лагьана : « Мугьаммадаз ( гь . с .) Адам пайгъамбардин михьивал , Нуьгьан жумартвал , Ибрагьиман Аллагьдихъ авай муьгьуьббат , Исмаилан дилаварвал , Юсуфан гуьрчегвал , Якъубан шукур , разивал , Аюбан сабурлувал , Давудан гуьрчег сес , Яхьядин дуьньядихъ вил тахьун ганва . Абу Гьурайради агакьарнавай гьадисда лугьузва : « Зун ( Мугьаммад ) инсанрин хесе�� , ахлакь хъсанарун патал ракъурнавайди я ». Мадни гьадисда лугьуза : « Инсандин бедендик са к I ус ква , ам хъсан хьайила вири беден хъсан жеда , ам пис хьайила вири беден пис жеда . Им рик I я ». Имам Гъазалидин са ктабда Мугьаммад пайгъамбардин ( гь . с .) ихьтин келимаяр гъизва : « Инсандихъ ихьтин кьуд багьа къиметдин шейэр ава : акьул , дин , гьал ягь , хъсан амалар . Абур кьуд маса жейэри тергзава : акьул ажугъди , хъиле ; дин пехилвили , гьалягь темягькарвили ; хъсан амалар гъибетди ( яни кьулухъай рахуни )». Мугьаммад пайгъамбарди ( гь . с .) инсанрин ахлакь хъсанарун патал гьамиша къайгъу ч I угвазвай . Инсандин уьмуьрда гьалал зегьметдихъ авай метлеб тикрардай . Гьалаллу фу т I уьн патал муъминриз пеше чирун , илимдал алахъун , вичин уьмметдал темпелвал тавун , гьак I куьчейра гьат тавун , къекъверагвал тавун веси туна . Вири пайгъамбарри чпин хизанар намуслу зегьметдалди , пешедалди хвейиди я . Месела , Давуд пайгъамбар чатухъан , Закарья харат уст I ар , Ибрагьим парчаяр гузвай Тажир , Мугьаммад ( гь . с .) пайгъамбар чубан ва савдагар тир . Абу Гьурайради агакьарнавай гьадисда Мугьаммада ( гь . с .) лугьузва : « Хизандиз аксивал тагана , намуслудаказ , шари атда къалурнавай къайдада игьтияжар тамамариз , т I алабунар тийиз вуж алахъзават I а , ахьтин кас къияматдин юкъуз Аллагьди чина ац I ай вацран нур аваз къахрагъарзава ». Мугьаммад пайгъамбарди ( гь . с .) фу гьасилун , къуьл цун меслят къалурзава . Ада лугьузва : « Эгер са касди емишдин тарар ва къуьл цайит I а , бегьердикай къушари , гьайванри , инсанри т I уьрт I а им вири Аллагьди гьисабда ва садакьадай кьада ». Чна винидихъ Мугьаммада ( гь . с .) неинки къекъверагчивилиз рехъ гузвачир , ада абур дарвиляй акъуддай меслятарни къалурзавай . Гьуьрметлу районэгьлияр ! Алай вахтунда гьалал пешедалди зегьмет къачуна фу къазанмишдай рекьер гзаф ава . Анжах к I анзавайди жегьилриз нафакьатчивилин гуьгьуьлар тахьун я . Квез гьар садаз Аллагьди уьмуьрда хизан хуьн патал гьалал берекат кьисмет хьуниз гьидаят гурай . Амин ! Сулейман гьажи ПАШАЕВ , райондин имамрин советдин председатель .
+ЭХИРИМЖИ вахтара аялрин кьадар гзаф хьун ва абурун сагъламвал хуьн патал гьукуматди гзаф чалишмишвилер ийизва . Амма са жерге хъсан крарин арада гьалтзавай наркоманиеди , ичкибазвили къурхулувал кутазва . 23декабрдиз Билбилрин хуьруьн М . Абдуллаеван т I варунихъ галай юкьван школада « Чаз яшамиш жез к I анзава » лишандик кваз ч I ехи мярекат кьиле фена . И мярекатда Самурдин ПОП дин яш тахьанвайбурун крарин рекьяй участковый инспектор Р . Магьамедова , участковый терапевт А . Муртузалиева , дидебубайрин комитетдин председатель , ФАП дин заведующий А . Абасовади ва са жерге маса мугьманри иштиракна . Мярекат тухузвай кабинетдин цларал наркотикри , ичкиди инсандин сагъламвилиз ийизвай ч I уру таъсирдикай , абур ишлемишунин ч I уру нетижайрикай суьгьбет ийизвай плакатар , рефератар , докладар , шикилар куьрсарнавай . Абур вири аялри гьазурнавайбур тир . Мярекат сифте гаф рахуналди школадин директор М . Саидова ачухна . Вичин рахунра ада ичкидикай , жуьреба жуьре бейгьушрикай , абуру инсандин сагъламвилиз гузвай зияндикай суьгьбет авуна . Гьак I анал рахай школадин старщий пионервожатый С . Бейбалаевади , 9-IIКЛАССРИН аялри и месэлайрай гегьенш суьгьбетар авуна . М . Шихмурадовади ва Н . Гьажиевади кхьенвай сочинениени туьк I уьрнавай шиир лап рик I ел аламукьдайбур хьана . Р . Набиева ички , наркотикар ишле мишайбур гьи гьалдиз къвезват I а сегьне къалурна . Гуьгъуьнлай мярекатдин иштиракчийри участковый терапевт А . Муртузалиеван докладдихъ яб акална . Участковый инспектор Р . Магьамедова и жигьетдай чпи тухузвай к I валахдин , и бедбахтвилихъ галаз женг къуватар сад авуна ч I угуна к I анзавайдан гьакъиндай суьгьбет авуна . М . АРАСХАНОВА , Билбилрин юкьван школадин лезги ч I алан ва литературадин малим .
+Ц I ИЙИ ЙИСАН суварин вилик Россиядин МВД дин Магьарамдхуьре авай отделдин къуллугъчияр чпи шефство тухузвай Магьарамдхуьруьн коррекционный школа интернатдиз мугьман хьана ва ана тербияламишзавай аялриз Ц l ийи йис мубаракна . Школа интернатда тербияламишзавайбуру сегьнеламишай « Аяз Буба » мах къалурна . Ахпа Россиядин МВД дин Магьарамдхуьре авай отделдин къуллугъчийрин патай Ц l ийи йис мубаракна коррекционный школа интернатдин игьтияжар патал 25 агъзур манат пул пишкешна . Пул кьабулай школадин директор А . Рагьимхановади мугьманриз рик l ин сидкьидай чухсагъул лагьана .
+ГЬЕМЗЕТ Усманов Кчунрин юкьван школадин IIКЛАССДИН ученик я . Ада анжах хъсан къиметралди к I елзава . Азад вахтунда ада шиирарни кхьизва . Шаирвилин сирер ада школада кардик квай « Илгьам » кружокда чирзава . Гьемзета « Самурдин сес » газетдиз сифте яз вичин са шумуд шиир ракъурнава . Чна абур газет к I елзавайбурун фикирдиз теклифзава .
+АЗИЗ ДИДЕ И дуьньядал валай багьа Жедайди туш заз к I аниди . Гъвеч I и ч I авуз хвена бала Азиятрив на , багъриди . Ви лайлаяр ширин мецин Ама , диде , зи япара . Ви гафар за къене рик I ин Хуьда , диде , виш йисара . Такурай заз пашмандиз вун , Нагъв тахьурай ви вилерал . Азиз диде , гъафилмир зун , Валай багьад жеч чилерал . Шиир кхьиз вакай , диде , Чухсагъул за лугьузва ваз . Гьамиша вун аваз рик I е , Жуван уьмуьр тухузва за . ЗУЛУН ТАМ Гуьрчег жеда тама зулуз , Дерди туна фида ялгъуз , Жува жуваз мани лугьуз , Къизил тамуз ша , зи дустар . Цава жеда гуьгьуьл тадиз Акатайла марфни куьлуьз , Звер къачуна камар вегьез , Тамашиз куьн ша , зи дустар . Гьар пакамахъ кьезил гьава , Къвалахъ михьи ядни гала . Емишар бул дигмиш хьанва , Дадмиш ийиз ша , зи дустар . РИК I ЕЛ ХКУНАР Ви яйлахар , къацу чуьллер Гьич рик I елай фидайди туш . МАНИ ЛУГЬУЗ ЖЕДАНИ БЕС ? Я бахтавар сару билбил , Низ хьурай бес и зи къадир ? Жагъин тийиз ц I ару серин , Мани лугьуз жедани бес ? ��курлахъди хъижез рик I т I ар , Гъиляйни зи тефиз са кар , Хажалатдив хьанваз рик I дар , Мани лугьуз жедани бес ? Тум галачир жедач дергес , Вуна фикир мийир , мирес . Тахьайла вахъ ашкъи гьевес , Мани лугьуз жедани бес ? Яр такуна шумуд йисар , Акъатиз физ гьикьван варцар , Жаваб тагуз физваз йикъар , Мани лугьуз жедани бес ? Хьайила вахъ пара дердер , Рик I е туна хуьзва сирер , Накъварикди кьежиз вилер , Мани лугьуз жедани бес ? Туькьуьл парар гьатна хиве , К I анидан дерт аваз рик I е Ц I ай хьайила жуван къене , Мани лугьуз жедани бес ? А заз акур ч I улав вилер Гъери ярдиз жедайди туш . Авахьзава гурлу вац I ар Шалбуз дагъдай Каспий гьуьлуьз . Селлер хьана къвезва накъвар , Рик I из к I анид физва гъуьлуьз . ГЬЕМЗЕТ УСМАНОВ
+Ц I ИЙИ ЙИСУЗ ц I усад юкъуз ял ягъайдалай кьулухъ чун к I валахдив эгеч I хъувуна . Гила чна Зегьметдин Кодексдин бинедал алаз 23 – февраль – Ватан хуьзвайдан югъ я , 8март Виридуьньядин дишегьлийрин югъ , IМАЙ – Гатфарин ва Зегьметдин суварин югъ , 9Май Гъалибвилин югъ , I2ИЮЛЬ Россиядин Югъ , 4ноябрь Халкьдин садвилин югъ суваррин йикъар яз къейдда . Идалайни гъейри , суварин югъ ял ядай киш ва я гьяд йикъарал гьалтиз хьайит I а , ял ядай йикъар гьукуматди гьисаба кьур маса йикъал хкида . Идалайни гъейри I5СЕНТЯБРДИЗ Дагъустандин халкьарин садвилин , Сив хуьнин ва Къурбанд суваррин йикъарани ял яда .
+Спортдихъ авай к I анивал несилрилай несилрал атун патал каратэ рик I ивай к I ан хьана к I анда , гьамиша тренировкаяр тухвана ва ученикар Будодин рекьяй тухвана к I анда . Гьа им гьарда вичин къилих лигимарзавай гьакъикъи чад я . И рехъ хкягъай жегьил гьар са спортсмен акун за жуван ч I ехи бахтунай гьисабзава . 20I4ЙИС акъатна . Ц I ийи йис яваш яваш къуватда гьатзава . Им нетижаяр кьадай , жув ва масабур патал хъсан гележегдикай фикир ийидай вахт я . 20I4ЙИСУЗ умуми къуватралди чалай гзаф крар ийиз алакьна . Чи жергеяр къалин хьана . Уьмуьрдиз кечирмишай вири проектрин « ери » чара ийиз тежедай пай хьун кьилин кар хьана . Им хъсан нетижа ва гележегдиз хъсан кам я . И рекье чаз рик I ивай куьмек гайи гьар садаз чухсагъул . Акъатай йисуз чун чи ученикарни галаз Россиядин гзаф регионра хьана , чна гзаф серенжемра иштиракна , зун вахтуни ва зегьметди чи Школа , санлай Каратэдин Россиядин Союз лап вилик фейидахъ инанмиш хьана . Гъалат I ар виридахъ жедайди я . Чун гьамиша виликди физ чалишмиш жезва . Гьа и карди шадвал кутазва , гьа чи кар вирида кьат I унни ийизва . 20I5ЙИСУЗ вирибурухъ ва вирибурухъ галаз жувахъни ч I ехи агалкьунар хьун зи мурад я . Къуй Ц I ийи йис Кёкусиндин умуми рекье чакай гьар сад патал ц I ийи агалкьунрин Йис хьурай . Къуй вирибурухъ хъсан гуьгьуьл , хъсанвилихъ инанмишвал , гьак I инсанвилин бахт хьурай . Шихан Багьаудин ДЕВРИШЕВ .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+Магьарамдхуьруьн 2нумрадин аялрин бахчадин коллективди руш , свас , вах Метхадова Латифа вахтсуз кечмиш хьунихъ г��лаз алакъалу яз Багъироврин ва Метхадоврин хизанриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Гъепцегьрин хуьруьн юкьван школа акьалт l арайдан гьакъиндай 1990йисуз Гюлмагомедов Афидиназ гайи А -316948нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+ГОСДУМАДА Россияда « Диде игит » т I вар арадал хкун ва и т I вар гайибуруз 5 миллион манат пул ва са жерге социальный кьезилвилер гун теклифзавай законопроект регистрация авунва . I0 аялдилай т I имил тушиз хайи ва 8 йис жедалди тербияламишай ( гьа жергедай яз кьабулнавайбурни ) дишегьлияр игитар яз гьисабун теклифнава .
+ПРЕЗИДЕНТ Путина 20I5ЙИСАН Iянвардилай зегьметдиз гьакъи гунин агъа к I анин кьадар ( МРОТ ) 5965 манатдал кьван хкажнава . Гьа ик I 20I4ЙИСАВ гекъигайла МРОТ 4II манатдин артух жезва .
+20I4ЙИСУЗ ц I ийиз хайи британви гадайрал гзафни гзаф Мухаммед , рушарал София т I варар эцигна . Уьлкведа итимрин виридалайни машгьур 200 т I варц I ин жергеда сифте яз Омар , Али ва Ибрагьим гьатнава . Итимрин виридалайни машгьур т I варарин жергеда кьвед лагьай чкадал Оливер , пуд лагьай чкадал Джек ала . Дишегьлийрин т I варарин списокда Софиядин гуьгъуьнал Эмиля ва Лиля ала . « Пачагьрин » Джордж , Гарри ва Уильям т I варари машгьурвал квадарзава .
+ГЕРМАНИЯДИН Гамбург шегьерда путар хкажунай ветеранрин арада дуьньядин к I венк I вечивал къазанмишун патал акъажунар кьиле фенай . Ана Англиядай , Къазахстандай , Литвадай ва Россиядай тир спортсменри чпин устадвал къалурна . Алай вахтунда Ц I ийи Уренгойда яшамиш жезвай гъепцегьви Надир МЕГЬАМЕДШЕРИФОВА и акъажунра кьве медаль къазанмишна . Чи районэгьли яргъи циклдай 24 килограммдин пут хкажунай 2чкадиз лайихлу хьана . Классикадин двоеборьедай (« толчок » ва « рывок ») чи районэгьлиди къизилдин медаль къазанмишна . Россиядин хкянавай командади и чемпионатда къазанмишай Iчкадик , шаксуз , гъепцегьви спортсмендин лайихлу пайни ква . Гила чи ватанэгьли Надир Мегьамедшерифован агалкьунрин « киседа » вири санлай 96 медаль хьанва .
+РОСТОВДИН областда чпин яшарал гьалтайла Египетдин пирамидайрилай гъвеч I и тушир сурар жагъанва . Чуьлдин к I унт I арин пуд агъзур йисалай гзаф я . Абурукай сада итимдин скелет авай . Ам кучуднавай сур чеплякь къванералди к I евнавай . К I унт I унин кьакьанвал кьве метрдилай гзаф я . Адан диаметр 30 метрдихъ агакьнава . Кимин хабарар к I ват I айди Ф . ГЬАЖИЕВ .
+2016ЙИСАН 1январдиз халкьдин шаир , писательница , общественный деятель Фазу Гьамзатовна Алиева чавай къакъатна . Адан 83 йис тир . Дагъустанда адаз гьак l Фазу лугьудай , фамилия галачиз . Фазу кечмиш хьайи юкъуз , 1январдиз Махачкъаладин куьгьне сурара кучудна . Амма ам халкьдин рик l ера эбеди яз амукьда .
+МУНИЦИПАЛЬНЫЙ райондин администрациядин кьилин везифаяр тамамарзавай Гьабибуллагь Мурадалиева алатай ислен юкъуз кьиле тухвай райадминистрациядин аппаратдин работникрин совещание а��атай йисан нетижаяр кьуниз ва алукьнавай 20I6ЙИСУЗ сифте нубатда фикир гун лазим тир месэлайриз талукьарнавай . Совещаниедал рахай ОВДДИН начальникдин заместитель , полициядин подполковник Гамлет Эфендиева , райадминистрациядин финансрин управлениедин начальник Эдуард Ферзилаева , райондин « Самурдин сес » газетдин жавабдар секретарь Фикрет Гьажиева , образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаева ва масабуру чпин идарайра арадал атай алатай йисан нетижайрикай ва вилик акъвазнавай везифайрикай информацияр авуна . Гуьгъуьнлай Гьабибуллагь Желиловича к I ват I хьанвайбурун фикир гьална к I анзавай эвелимжи месэлайрал желбна ва к I валах хъсанардай рекьер къалурна ва къиметлу теклифар гана .
+Ц I ИЙИ йисан вилик квай юкъуз Дагъустандин Гьукуматдин Председатель Абдусамад Гьамидова 20I5ЙИСУЗ эхиримжиди яз республикадин министррин кабинетдин совещание кьиле тухвана . РД дин Гьукуматдин к I валахдин нетижаяр кьуналди Абдусамад Гьамидова къейдна : «20I5ЙИСУЗ социально экономический рекьяй вилик финин вири хилерай Дагъустанди к I венк I вечи чкаяр кьуна ».
+ДЕРБЕНТДА I2НУМРАДИН юкьван школадин дараматдал телеф хьайи силисчи Назим Къазиагьмедоваз мемориальный кьул эцигна . Юстициядин младший советник Назим Къазиагьмедов 2007йисуз къуллугъдин рекьяй Москвада командировкада авайла телеф хьана . Россиядин Федерациядин Президентдин Указдалди къуллугъдин рекьяй вичин буржи тамамардайла къалурай вик I егьвиляй ва жуьрэтлувиляй Назим Къазиагьмедоваз кьейидалай кьулухъ Жуьрэтлувиляй орден гана . I2НУМРАДИН школа Н . Къазиагьмедован т I варц I ихъ янава .
+24ДЕКАБРДИЗ Дербентда Государстводин Ст I ал Сулейманан т I варунихъ галай Лезги муздрамтеатрдин 80 йисан юбилей къейдна . Мярекат башламишдалди мугьманри театрдин дараматдин вилик квай багъда авай Дагъустандин халкьдин шаир Ст I ал Сулейманан гуьмбетдал цуьквер эцигна .
+РД дин Кьил Рамазан Абдулатипова ц I ийи министрар тайинарунин гьакъиндай указрал къулар ч I угуна . Туризмдай ва халкьдин художественный сеняткарвилин министерстводин кьиле Магьамед Исаев ва республикадин зегьметдин ва яшайишдин рекьяй вилик финин министрдин къуллугъдал Хасбулла Гьажигишиев тайинарна .
+КЬУЬД ят I ани гьавайри багъларани уьзуьмлухра агротехникадин к I валахар кьиле тухудай , ц I ийи бегьердин бине кутадай мумкинвилер гузва . Районда уьзуьмчивал вилик тухунин месэладиз кьет I ен фи кир гузва . И жигьетдай ина тайин мураддихъ элкъуьрнавай муниципальный программа туьк I уьрнава . Адан сергьятра аваз гьар йисуз районда ц I ийи уьзуьмлухар кутазва . Алай вахтунда районда ципиц I ар гьасилунал машгъул жезвай ц I удалай виниз майишатар ава . Абурун бегьер к I ват I завай майданар кьве агъзурдалай алатнава . Бязи майишатри гьар са гектардай йис йисандавай кьакьан бегьерар к I ват I зава . Эгер « ВАРДАН » КФХ дин коллективди 2014йисуз гьар са гектардай 85 центнер ципиц I ар к I ват I найт I а , шаз и рекъем 105 центнердив агакьна . Эхиримжи йисара хсуси майишатрин сагьибарни уьзуьмчивал вилик тухуникай авай хийирдин гъавурда гьатнава . Абуру уьзуьмлухрин майданар къвердавай артухарзава , тегьенгрихъ гелкъуьн хъсанарзава , нетижада виниз тир бегьерарни к I ват I зава . « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин делилралди кьилдин майишатрин уьзуьмлухар 600 гектардив агакьнава . Гзафбур тегьенгрихъ къайгъударвал аваз гелкъвезва , гьавиляй бегьерарни винизбур жезва . Шаз абуру санлай 13 000 тонндилай виниз ципиц I ар к I ват I на . Эхиримжи йисара районда чилер кирида кьуна ц I ийи багълар кутунвай агьалийрин кьадарни хейлин артух хьанва . Виликан йисарив гекъигайла майданар кьве сефердилай артух хьун , анрай кьакьан бегьерар к I ват I хъувун хийирлу хилехъ чин элкъуьр хъувунин кьилин лишан я . Къе гзафбуру багъманчивал вилик тухун хийирлу тирди гьиссзава . Абуруз иесивилелди гелкъуьн тешкилай тарци хъсан бегьер гудайдини чизва . Емишрин кьакьан бегьер битмишарунин замин зегьмет я . Тегьенг хьиз тарни гелкъуьн к I андай набатат тирди рик I елай алудна к I андач . Багъларай кьакьан бегьер к I ват I хъувунин замин анжах тарарихъ агротехникади истемишзавайвал гелкъуьн тирди субутнава . Халис багъманчи къулай гьава хьайи хъуьт I уьн гьар са юкъуз к I валахал экъеч I да , багълара жергейрин арайра къекъведа , малум хьайи кимивал туьк I уьр хъийиз чалишмиш жеда . Вахт хъуьт I уьнди ят I ани , райондин са жерге майишатрин багъларани уьзуьмлухра к I валахар акъвазарнавач . Абуру тарарни тегьенгар ц I ийи бегьердиз гьазурун патал гьар жуьредин серенжемар кьабулзава . Пешекарри меслят къалурзавайвал , хъсан бегьерар битмишарун патал багъларизни уьзуьмлухриз зулун эхирра бес кьадар ятар гун эвелимжи шарт I арикай сифтегьанди яз гьисабзава . Мумкинвилер тахьана ятар гуз тахьай участокар амукьайт I а , чарасуз хъуьт I уьз гана к I анда . Тежрибаллу багъманчийрини уьзуьмчийри лугьузвайвал , хъуьт I уькай хкатай тарарини тегьенгри гзаф яд истемишда . Имни набататри еримишунихъ галаз алакъалу я . И кар патал къанавар , къубуяр , хулар вахтунда ремонтна къайдадиз хкана к I анда . Тарарин араяр къарагъарун агротехникадин кар алай серенжемрик акатзава . Бегьердин кьисмет жергейрин арайра бес кьадар тарар ва я тегьенгар хьунилайни т I имил аслу жезвач . Тарар , тегьенгар кьурана хкатай чкайрал ц I ийибур ак I ур хъувуна к I анда . Багъманчивални уьзуьмчивал галачиз райондин экономика хкажиз хьун мумкин туш . Кьуьд ят I ани , вахтуни ц I ийи бегьердин бине кутун патал багъларани уьзуьмлухра агротехникадин гьар са серенжем еридивди кьиле тухунин к I валахар акъвазар тавун истемишзава . Важиблуди хъсан гьава хьайи гьар са йикъакай менфят къачун , ц I ийи бегьер патал тарарихъни тегьенгрихъ иесивилелди гелкъуьн тешкилун я . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+« ��СЛАМДИН государство » т I вар алай ( Россияда « ИГ » къадагъа авунай ) террориствилин дестедин боевикри Иракдин Рамади шегьерда абурун терефдаллаз женг ч I угуникай кьил къакъудай Сириядин I6 йисал къведалди яшда авай жегьилар халкь алай чкадал жазаламишна . Идан гьакъиндай Ас Сумария телеканалдал асаслу хьана ТАСС ди хабар гузва . Иракдин Найнава вилаятдин Советдин векилдин гафарай жегьилар экстремистри абур эцигнавай сенгеррилай катна . Абур Мосул шегьердиз хкана . Абурук дезертирвал авунай тахсир кутуна ва Эль Кияр райондин кьилин майдандал жазаламишна . Алатай йисан октябрдиз боевикри Мосулдивай I50 километрдин яргъа авай Байджи патал кьиле фейи женгера иштирак тавуна чпин 47 аскер жазаламишнай .
+« ИСЛАМДИН государство » лугьузвай террориствилин тешкилатдин боевикри Иракдин Мосул шегьер кьур 20I4ЙИСАН июлдилай гуьгъуьниз 837 дишегьли жазаламишна . Идан гьакъиндай , ДРА агентстводал бинеламиш хьана « Вести . ру » сайтди хабар гузва . Иракдин Найнава вилаятдин полициядин генерал Зануна аль Сабавиди суьгьбет авурвал , хейлин дишегьлияр « Исламдин государстводи » тешкилнавай шариатдин суддин приговоррилай гуьгъуьниз гуьллеламишна .
+УКРАИНАДИН аграрийри вири уьлкведа кар алай автомобилрин шегьре рекьер кьунвайдан гьакъиндай малумарна . Гьа и жуьреда хуьруьн майишатдин хиле к I валахзавай карчийри налогрин гьакъиндай кьезилвилер акъвазаруниз талукь яз чпин наразивилер къалурна . Фермеррихъ Винницкий , Черкасский , Хмельницкий , Тернопольский , Сумский Запорожский , Кировоградский ва Киевский областрин рекьера гьерекат сергьятламишдай ниятар ава .
+КЬИБЛЕПАТАН Осетиядин президент Леонид Тибиловахъ республикадин т I вар дегишардай ният ава . И кардикай ада алатай йисан 28декабрдиз Цхинвалида пресс конференция кьиле физвай вахтунда лагьана . Государстводин кьилиз вичин уьлкведиз , Россия дин Федерациядин составдик акатзавай , Кеферпатан Осетия республика Аланиядиз хьиз , Кьиблепатан Осетия Алания т I вар гуз к I анзава . Ада гьак I ни алава хъувуна хьи , Кьиблепатан Осетия Россиядин
+РАГЪАК I ИДАЙ патан уьлквейриз хъсан къалуриз чалишмиш хьуналди , Украинадин властри чпин государстводин интересар рик I елай ракъурнава , гьисабзава чечен Республикадин кьил Рамзан Къадирова . Адан гафар ТАСС ди гъизва . Къадирова къейд авурвал , Украинадин президент Петр Порошенко ва Премьер министр Арсений Яценюк нинийрин театрдин артистар я . Абур Украинадин ватанпересар туш ва абуру чпин государстводин ва халкьдин ихтиярар хуьзвач »-, къейдна ада . Къадирова къейд авурвал , Украинадин руководстводин метлеб ракъак I идай патан сагьибриз чеб хъсан къалурун ,« абурун тапшуругъар буьркьуьдаказ тамамарун я ». Чечнядин кьили гьак I алава хъувуна хьи , Россия Украинада ислягь агьалийрин ихтиярар хуьз чалишмиш жезва ва нетижада Украинади Россиядин Федерациядиз акси яз къ��дагъаяр малумарнава . « Россияди Украинада месэлаяр ислягь рекьелди гьалуниз эвер гузва ва инсанрал , дишегьлийрал , аялрал , кьуьзуьбурал бомбаяр вегьин тавун т I алабзава . Месэла дуьз къайдадик квай гьалара гьализ жедачни ? Гьа и к I валах себеб яз чи государстводиз къадагъаяр малумарнава . Ибур нин аксина я ? Россиядин халкьдин аксина »,лагьана Къадирова . составдик эхкеч I хъувун патал халкьдин фикир чирдай сечкияр тухуниз гьазур жезва . « Тайин вахтар гьеле тайинарнавач , амма и к I валах 20I7 – йисан апрелдалди , яни республикадин президент хкядай сечкийралди жеда »,къейдна президентди .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+ШКОЛАДИХЪ къулай шарт I ар авачт I ани , ина к I елзавай аялри чпин алакьунарни , агалкьунарни къалурзава . Са мисал . Чи аялри Оренбург шегьерда кьиле фейи Вирироссиядин « Хранители радостного детства » конкурсда иштиракна ва шадвал ийидай нетижаяр къалурна . 9классдин ученица Х . Аб дуллаевади ( руководитель З . Абдурагьманова ) ва 5классдин ученик Р . Курумхановади ( руководитель Н . Темирханова ) Iчкаяр , 3 классдин ученица Э . Курумхановади ( руководитель С . Къагьриманова ) ва 7классдин ученик К . Къазиагьмедова ( руководитель С . Къазиагьмедова ) 2чкаяр кьуна . Гъалиб хьайи вири аялриз ва абурун руководителриз дипломар ва чухсагъулдин чарар гана .
+И МУКЬВАРА кьиле фейи республикадин « Самый классный классный » конкурсдин райондин этапда иштиракай чи школадин малим Сенем Къазиагьмедовади 2чка кьуна . Сенем Нажидиновнади чи школада к I валахзавай са куь руь вахтунда вич хкянавай пешедал ва аялрал рик I алай , хъсан гьазурвал авай ва аялриз дерин чирвилер гуз алакьдай малим яз къалурна . Чна , вири малимри ва аялри и агалкьун мубаракзава , адахъ гележегда мадни ч I ехи агалкьунар хьун чи мурад я .
+ШКОЛАДА Ц I ийи йисаз талукьарна кьиле тухвай КВН да 9-10классрин аялрин командайри иштиракна . КВН командайрин тебрикрилай башламишна . Къугъунин иштиракчийри , асул гьисабдай , махар алай вахтунихъ галаз кьадайвал эл къуьрна сегьнеламишнавай . Гурлуз кьиле фейи мярекатдин гьар са нумрадиз жюридин членри къимет гана ва 1чкадиз 11-« а » ва 11-« б » классар лайихлу хьайиди малумарна . Къугъуна иштиракай командайриз грамотаяр гана .
+ЗА дуьшуьшдикай менфят къачуна райондин вири малимриз , хуьруьнвийриз , районэгьлийриз Ц I ийи йис мубаракзава . Къуй квехъ чандин сагъвал , хизандин хушбахтвал , к I валахда агалкьунар хьурай . Алукьнавай Ц I ийи йисуз куь рик I е авай мурадар кьилиз акъатрай .
+Утерянный государственный сертификат на материнский ( семейный ) капитал серии МКЗ за № I083295, выданный 24.05.I0I0 г . УОПФ РФ по РД в Магарамкентском районе на имя Гаджиевой Севили Улчуевны , считать недействительным . Къуйсунрин хуьруьн СОШДИН 9класс акьалт I арайдан гьакъиндай 2007йисуз Ягьадинов Абдулмежид Салигьовичаз гайи 05ББ сериядин 00055I4 нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин коллективри Назаралиева Наида вахтсуз кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз Ражабова Абуятаз , Ражабова Султанатаз ва мукьвакьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин работникри Шагьпазов Шихкеримаз ва амай мукьва кьилийриз играми диде АСАРАТ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Магьарамдхуьруьн 2нумрадин СОШ акьалт l арайдан гьакъиндай 2004йисуз Абдулкъадиров Эльдараз гайи Б -1457351 нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+ЯШ тамам хьанвай гьар са касдивай вичин Ватан хуьз, дяведин рекьяй къуллугъдал физ жеда. И жигьетдай икьрардин къуллугъдал фидалди адан терефар, авай мумкинвилер, кьезилвилер вири чир хьун хъсан я. -Икьрар кутӀунна къуллугъдал алай касди ноябрдин вацра икьрар давамарунин гьакъиндай рапорт кхьена. Ам са сеферда гузвай I95 агъзур манатдин выплатадик акатзавани? - Эгера икьрардин къуллугъдал алай касди авай икьрар давамарунин ва я цӀийи икьрар кутӀунин гьакъиндай рапорт кхьейтӀа, ам са сеферда гузвай I95 агъзур манатдин выплатадик акатзавач. - Икьрар вахт куьтягь хьайила контрактникдиз кӀвализ хкведай ихтияр авани? - Икьрардин вахт куьтягь хьайила контрактникдиз цӀийи икьрар кутӀундай ва я частунин командирдин къарардин бинедаллаз къуллугъдилай элячӀдай ихтияр ава. - Контрактникдин мажибдин кьадар гьикьван я? - Гьелбетда, кутӀуннавай икьрардин бинедаллаз СВО- дин зонада авай дяведин къуллугъчийриз чпин къуллугърин тӀварариз килигай мажибарни ава. ИкӀ са вацра ,рядовойдиз – 204 агъзур манат, отделениедин командирдиз - 232 агъзур манат, взводдин командирдин заместителдиз - 242 агъзур манат мажиб ава. - Контрактник яз къуллугъ тухузвай касдин уьмуьрдин юлдашдиз икьрар кутӀунна къуллугъиз фидай ихтияр авани? - Эгера виликдай къачунвай махсус военно-учетный пешекарвал авачтӀа, дишегьлийривай алакъадин подразделенийра, медицинадин рекьяй къуллугъ ийиз жеда.
+2023- ЙИСАН I5- августдилай башламишна Магьарамдхуьруьн районда Кьиблепатан Дагъустандин футболдин лига башламиш хьанва. МРДИН физический ва культурадин, спортдин отделди хабар гайивал ЮФЛ-ДА 4 командади иштиракда. Чемпионат акьалтзавай несилдин сагъламвал мягькемарунин, абурун фикир спортдал желб авунин мураддалди тухузвайди я. Гьар йисуз тухузвай и турнирди акьалтзавай несилдиз с��ортдин рекьяй устадвал хкаждай, хъсан тежриба къачудай, дуствилин алакъаяр мягькемардай, хуьдай, жегьилар ватанпересвилин гьиссерал чӀехи ийидай мумкинвал гузва. ЮФЛ- дин призовой фонд I50 агъзур манат я. Къизгъин акъажунар Къуйсунрин футболдин майдандал кьиле фида.
+И ЙИКЪАРА Дербентдин районда кьиле фейи «Дагъустанда- къизилдин зул» аграрникрин форумдал Дагъустан Республикадин Кьил Рамазан АБДУЛАТИПОВА эхиримжи вад йисан вахтунда Магьарамдхуьруьн районда хуьруьн майишатдин продукция гьасилунин кӀвалах кьакьан дережадиз акъудунай, кьилди къачуртӀа: хуьруьн майишат- 2,2 сеферда, промышленностдин бегьерлувал- 2 сеферда, инвестицияр ва эцигунар- 1,3 сеферда артухарунай. Эхиримжи вад йисан вахтунда пленкадин кӀаник цазвай продуктар, яни теплицайрин майданар 6 гектардин артухарунай, 2015йисуз уьзуьмрин кьакьан бегьер кӀватӀунай (13500 т.), 450 гектарда уьзуьмрин багълар кутунай, 600 гектардив агакьна багълар кутунай, гьа жергедай яз 70 гектар фад бегьердиз къведай багълар ва ихьтин са жерге маса кӀвалахра къазанмишай агалкьунрай «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Загьидинович АГЬМЕДОВАВ шад гьалара «Хайи чил кӀан хьунай» медаль вахкана. «Самурдин сес» газетди вири районэгьлийрин тӀварунихъай Фарид Загьидинович Агьмедоваз и чӀехи награда мубаракзава. Къуй Фарид Загьидинович Квехъ кӀвалахда мадни еке агалкьунар, чандин сагъвал хьурай!
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР ! За квез халкьдин садвилин югъ государстводин важиблу сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава . Чи уьлкведин вири халкьарин садвилин ва тупламишвилин нетижада чалай лап залан имтигьанрай экъеч I из алакьна . Идалай кьулухъни гьак I жедайдахъ чун инанмиш я . Халкьарин садвилин сувар чаз ч I ехи несилрин лап хъсан адетар ян тагана давамаруниз , Россиядин халкьарин садвал хуьниз эвер гузвай лишан я . Къуй ада квез ислягьвал , сагъламвал , хушбахтлувал гъурай . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид АГЬМЕДОВ .
+ЗАЗ лезгийрин ч I ехи вац I ун т I вар алай « Самурдин сес » газет гзаф бегенмиш я . За райондин газет кхьиз гзаф йисар я . Гьа са вахтунда ам ашкъи аваз к I елни ийизва . Газетди гьар са хуьруькай , анин инсанрин уьмуьрдикай гегьеншдиз кхьизва . Гьуьрмет , хатур авай зегьметда лигим хьанвай районэгьлияр машгьур ийизва . Газетди райондин общественный уьмуьрда тухузвай к I валах иллаки тариф авуниз лайихлу я . « Райондин администрацияда » рубрикадик кваз гузвай материалри чун районда кьиле физвай к I валахрихъ галаз танишарзава . Заз газетдин чинрай райцентрдин , гьам хуьрерин уьмуьрдиз талукь гзаф интересный материалар аквазва . Абурун арада школайриз , культурадин ва медицинадин идарайриз , спортдиз , аваданламишуниз талукьарнавай материалри газетда важиблу чка кьазва . Зи фикирдалди , жуван дидедин ч I алал акъатзавай , чакай ва чи къайгъуйр��кай кхьизвай газет гьар са к I вале хьун чарасуз я . Гьайиф хьи , райондин газетдикай хабар авачир к I валер гзаф ава . За умуд кутазва 2017йисуз « Самурдин сес » газет гьар са к I вали вахчуда . Гьабидин АЛИЕВ , Афгъанистандин ветеранрин Союздин председатель . РАЙОНДИН АДМИНИСТРАЦИЯДА
+ИСЛЕН юкъуз МР дин Администрацияда кьиле фейи аппаратдин совещаниедал йикъан метлеб авай са жерге месэлайриз тамашна . МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова къейд авурвал , чаз адет хьанвайвал , ислен юкъуз тухузвай нубатдин совещаниедал гьар са хуьруьн администрацияди тухузвай к I валахдихъ кьилди кьилди яб акалда ва к I валахда лазим тир къайда тун к I евелай истемишда . Дугъриданни , совещанийрал нубат нубатда хуьрерин администрацийри тухузвай к I валахдин гьакъиндай докладрихъ яб акалун , абур гьялун ва серенжемар кьабулун хъсан адетдиз элкъвенва . Чпин гьахъ гьисабрин докладра хуьрерин администрацийрин кьилери хуьруьн гьал агьвал , экономика , агьалийрин яшайиш хъсанарунихъ рекье тунвай « Обеление » экономики » проект уьмуьрдиз кечирмишзавай , ч I ехи ва гъвеч I и карчийривай , арендаторривай , администрациядин мулкунал алай чилерин сагьибривай налогар к I ват I завай , агьалийрив кирида вуганвай чилер ишлемишзавай , абуру чпин чилерин документар закондихъ галаз кьадайвал туьк I уьрунин к I валах физвай гьалдин гьакъиндай лугьузва . И месэлайрин нетижаяр кьуналди , Фарид Загьидиновича ачухдиз ва хцидаказ къейд ийизва , къенин юкъуз арадал атанвай гьакъикъатди инанмишарзавайвал , бязи хуьрерин администрацийрин кьилери чпин хиве авай везифайрин жавабдарвал ва чпиз ганвай ихтиярринни мумкинвилерин зурбавал аннамишзавач . Рахун квекай физва ? Рахун закондин бинедал алаз агьалийрал вегьенвай налогар вахтунда к I ват I на хуьрер ва агьалияр чеб патал харж авуникай физва . И хийирдин кар авун патал вуч авун лазим я ? Сифте нубатда хуьрерин агьалияр налогар к I ват I унин метлебдин гъавурда дуьз туна к I анда . Ахпа администрацийрин работникри налогар к I ват I ун патал са т I имил кьван инжиклувал кьабулун ва а пулунихъ хуьре аквадай хьтин сад кьве к I валахни авун чарасуз я . Къедлай кьулухъ инал гьахъ гьисабар ийиз хуькведай администрацийрин кьилериз чир хьун лазим я хьи , чна абурун багьнайрихъ , четинвилерихъ , умуми ихтилатрихъ яб акалун патал ваъ , к I валахда авай кимивилер арадай акъуддай тайин рекьер жагъурун , герек тир куьмек ва теклифар гун патал райадминистрациядин совещаниедал хкизвайди я . Санитарный къайдайрал амал тийизвай , рекьер ч I урзавай ва гьар гьихьтин хьайит I ани зиянкаррин вилик пад кьадай серенжемар кьабулдай ихтиярар хуьрерин администрацийриз ганва . Абурукай чеб гъавурда аваз менфят къачун лазим я . Винидихъ лагьанвай гафарикай менфят хкудиз жезвачт I а , генани ачухдиз лугьун : Райондин администрациядин кабинетра пул т I алабиз къекъвейди бесрай . ��ул къачудай чешмеяр квез къалурнава . Зегьмет ч I угу , т I алабун герек къведач . Куь вил нел ала ? Куь патахъай квез ни к I валахна к I анзава ? Р . МУРАДАЛИЕВ .
+АЛАТАЙ ГЬАФТЕДА , « Магьарамдхуьруьн район » МРДИН администрациядин заседанийрин залда антитеррористический комиссиядин нубатдин гегьенш заседание кьиле фена . Заседаниеда Кьиблепатан Дагъустанда Президентди тамам ихтиярар ганвай векил тир Али Хазбулатова , « Магьарамдхуьруьн район МР дин Администрациядин кьил , комиссиядин председатель Фарид Агьмедова , администрациядин управленийрин начальникри ва отделрин руководителри , къайда хуьзвай органрин , общественный , диндин организацийри , райондин карханайрин ва учрежденийрин руководителри , хуьрерин поселенийрин кьилери ва райондин массовый информациядин такьатрин векилри иштиракна . Заседание « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил , АТКДИН председатель Фарид Агьмедова ачухна ва кьиле тухвана . Заседаниедал агъадихъ галай месэлайриз килигна ; 20I3-20I6ЙИСАРА РФ да терроризмдин идеологиядиз акси яз тухузвай мярекатрин комплексный план тамамарзавай гьалдин ва терроризмдин идеологиядин таъсирдик акатнавай агьалийриз адресно профилактический таъсир авунин гьакъиндай ; Чкадин самоуправлениедин органри ва муниципальный райондин духовенстводи , агьалияр законсуз яракьлу формированийрик экеч I унин ва Россияда къадагъа авунвай « ИГИЛ » т I вар алай террористический организацияда иштирак авунин вилик пад кьунин гьакъиндай кьабулнавай серенжемрин гьакъиндай ; МР дин яш тамам тахьанвайбурун ва абурун ихтиярар хуьнин рекьяй комиссияди , образованиедин учрежденийри « Защита » т I вар алай оперативно профилактический операциядин рамкайра аваз тухузвай серенжемрин комплекс тамамарунин ва адан нетижаяр кьунин гьакъиндай ; « Дагъустанвияр терроризмдиз акси я – Ватан багьа я » лишандик кваз терроризмдиз ва экстремизмдиз акси яз , районда тухвай мярекатрин гьакъиндай . Заседаниедал рахай Кьиблепатан Дагъустанда тамам ихтиярар ганвай векил тир Али Хазбулатова , Россиядин МВД дин отделдин начальник Мурадхан Кьасумова , Самур хуьруьн администрациядин кьил Фазил Тагьирмирзоева , образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаева , МР дин имамрин Советдин председателдин заместитель Муъмин Бидирханова гьалзавай месэлайрин ва и рекьяй к I валах гужлу авун патал кьабулна к I анзавай серенжемрин гьакъиндай чпин фикирар лагьана . Эхирдай гьалай месэлайрин гьакъиндай кьабулай къарарда районда экстремизмдиз ва терроризмдиз акси яз тухузвай к I валах гужлу авун тапшурмишна . А . АЙДЕМИРОВА .
+Къусар патан лезги хуьруьз т I вар ван авай ашукь гъана Бакудай са пай лезги , са пайни туьрк девлетлудан мехъерик . Дак I ан хьана и кар гзаф агьалийриз и хуьруьн . Гьик I лагьайт I а лезги хуьруьз вичин лезги ашукь авай алай вичел аферин . Фелемаз тир ашукьдин т I вар , чидай вичиз межлисдин кар . А патара са вахтара ашукь алачир мехъерар жедачир . А мехъерал , аквар гьалда артух рабет къведачир . Айгьана са мехъерал кьве ашукь дуьшуьш хьайит I а , гьуьжетар хьун чарасуз тир майдандал . Сада гудай суалар , муькуьдани жавабар . Пуд суалдиз жаваб гуз тахьай ашукь хъфидай регъуь хьана чин куз куз . Гъалиб хьайи хананда мехъерин к I вализ фидай . Им мехъерин адет тир . За и суьгьбет авуна хьун паталди квезни чир . К I ват I хьана хуьр , жемят санлай авагъна , чи дагълуйри лугьудайвал , гьа ик I мехъер кувагъна . Хурал кьуна чуьнгуьрар экъеч I нава ашукьар . Сад лезги ч I ал тийижир хананда меркездай тир , садни хуьруьн агьали , туьрк ч I ал хъсандиз чидай лезги стха Фелемаз , агъунвай вичихъ хъсан гьеле вичин к I валемаз , экъеч I нава майдандал устадвилер къалуриз . Сифте чуьнгуьрдин симер Фелемаза рахурна : Вун Бакудай Лезгистандиз атана , хвашгелди ваз , азиз ашукь , ви гьунар за кьат I ана . К I анзавани хъфиз инай магъул ч I алал чун , лезгияр , гатана ? Жаваб це зи пуд суалдиз вуна рик I ел хкана . Ислам диндин зат I арикай пуд зат I ава заз сирлу : Сад вуч я ? Кьвед вуч я ? Пуд вуч я ? « Им вуч гуж я ? фикирзава ашукьди . Ч I ал хъсан я ашукьдин , амма и пуд гафунин гъавурда зун акьунач ». Вучиз лагьайт I а куьне , сад , кьвед ва пуд и гафар Фелемаза амалдал лезги ч I алал лугьузвай . Давамарна ашукьди : « Ваз гьеле зи суалдин четинвилер акунвач , Фелемазан чуьнгуьрдин гъавурдани акьунвач . Чидат I а ваз чи диндин аламатар , деринвал , эгер адав ават I а ви мукьвавал , эркинвал жаваб це зи суалдиз : « Кьуд вуч я ? Вад вуч я ? Ругуд вуч я ?» « Валлагь гуж я ,фикирзава ашукьди . – Ч I ал туьрк ч I ал я , зун гъавурда акьазва . Хабар кьазвай и пуд зат I…». Кьуранва мез ашукьдин , саздини сес ийизвач , мягьтел хьанва ам тамам , лугьудай гаф жегъизвач . Гзаф хьана гьар жуьре межлисра ам гьар сана , санайни ам хтанач тамам жаваб тагана . Бес вучиз ам и хуьре ик I к I евева ак I ана ? Чизвачир жед ашукьдиз лезги хуьруьн межлисдиз седефра тур чуьнгуьр хьиз ч I ални герек жедайди . Уях хьухь вун , уях хьухь , квата ашукь ахваркай . Вун хьайи кьван межлисра рахана жед махаркай . Зи суалар диндикай , илимдикай я дегьне . Пуд лугьудай суалдиз жаваб вахце зав куьне : « Ирид вуч я ? Муьжуьд вуч я ? Сифтегьанда авудда вун дуьз ирид чилерик . Кьвед лагьайда тухуда алаз вичин луварал тамам муьжуьд цаварал ». Ви суалриз жавабар гуз хьанач , ашукь , завай . Зун хъфида атайвал . Межлис кьиле тухвайт I а жеда дуст , вавай . Гьа ик I ч I ехи межлисда гъалиб хьана Фелемаз . Ада лезги ч I алалди гурлу межлис къурмишна атай ашукь к I валемаз . Мехъер куьтягь хьайила иесиди мехъерин ашукьдивай жузуна мана метлеб суалрин . Жаваб гана ашукьди : « Сад , кьвед ва пуд . Сад Аллагь я , кьвед Рагъни Варз , пуд т I валакь я , кьуд Каламар , вадни – вад кап I. Ругуд шарт I ар я кап I унин , ирид язва жегьеннемар , муьжуьдни я женнетар ». Би��елубур я суалар , Фелемазак тахсир квач . Туьрк ч I ал чидай гьар гьиниз хьайит I ани зун фида , завай ана вуч лугьуз жедат I а ам заз чида . Динда муьжуьд рекъемдин мана течир ашукь хьун лагь ни фикирдиз гъида ? Лезги хуьруьз атана , лезги ч I алал кьве мани лугьун тавун гьик I я бес ? Адаз вичиз себ гайи кьве гаф кьванни чир жечни . Иесиди мехъерин Фелемазаз лагьана : « Агь , Фелемаз , Фелемаз , къедлай кьулухъ и хуьруьз маса ашукь къведа жал вун хьтинди хуьреваз ». М . ЖЕЛИЛ .
+28-30ОКТЯБРДИЗ Магьарамдхуьре спортдин школадин залда Советрин Союздин Игит Абас Исрафилован экуь къамат рик I ел хкуниз талукьарна азаддиз кьуршахар кьунай турнир кьиле фена . Турнир ачухунин мярекатдал « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Ф . Агьмедова , Москвадин сад лагьай кадетский корпусдин директор , ВДВ дин генерал Владимир Крымскийди , десантникрин Союздин председателдин везифаяр тамамарзавай Мурад Керимова ва патарай атанвай гзаф мугьманри иштиракна . Турнир сифте гаф рахуналди Фарид Агьмедова ачухна ва ада мугьманриз , жегьил спортсменриз чухсагъул малумарна . Гуьгъуьнлай рахай вирибуру сад хьиз чи райондин тарихда физкультуради ва спортди кьет I ен чка кьазвайди , райондихъ спортдин рекье жезвай агалкьунар аквадайбур тирди , вири и агалкьунар муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова районда спорт вилик тухуниз ч I ехи фикир гунин нетижа тирди лагьана . Турнирда Махачкъала , Каспийск , Кизляр , Избербаш , Дербент шегьеррай , Белидж поселекдай , Рутул , Ахцегь , Докъузпара , Къаякент , Кьурагь , Хив , Сергокъала , Сулейман Стальский , Магьарамдхуьруьн районрай 284 спортсменди гьа жергедай яз 18 спортсмен Азербайжандай атанвай командайри иштиракна . Турнирда гъалиб хьайи вири спортсменриз кубокар , дипломар , медалар ва пулунин премияр гана . Р . МУРАДАЛИЕВ . Р . ГЬАЖИЕВАН шикилар .
+АЛАТАЙ жуьмья юкъуз , РФДИН халкьарин адетдин культурадин К I вале Магьарамдхуьруьн район тешкил хьайидалай инихъ 73 йис тамам хьуниз талукьарнавай шадвилер кьиле фена . « Магьарамдхуьруьн райондин искусствойрин школа » МКУДИ тешкилай ва кьиле тухвай суварин мярекатда образованиедин управлениедин работникри , райондин школайрин малимри , аялри , общественностдин ва СМИ дин векилри иштиракна . Мярекат райондин общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева тебрикдин гаф рахуналди ачухна . Вичин рахунра Агъадаш Нуьсретовича , « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Админист рациядин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновичан т I варунихъай вири районэгьлийриз и сувар мубаракна ва гьар са агьалидихъ хушбахтлу гележег хьун мурад тирди лагьана . -73 йис са акьван еке вахт туш , амма и куьруь вахтунда хьанвай ц I ийивилери , дегишвилери район йигин еришралди вилик физвайдан гьакъиндай шагьидвалзава . Уьлкведин , республикадин райондин тарихда лайихлу гел тур зегьметкеш агьалийрал чна дамахзава . Чун , авай хъсан адетар артухариз , хуьз , вилик тухуниз буржлу я . Идалай гъейри социально экономический ва культурадин хилера ц I ийивилер тунин чарасузвал авайдини къейдна . Гуьгъуьнлай мярекатдал рахай образованиедин Управле ниедин начальникдин заместитель Айна Гьажиевадин « Магьарамдхуьруьн райондин искусствойрин школа » МКУ дин малим Айна Магьамедовадин тебрикрилай гуьгъуьниз , хайи районда ислягьвал , дуствал , бахт , берекат хьун чпин мурад тирди лагьана . Культурадин хиле къазанмишай агалкьунрай ,« Къул зихайи Дагъустан » лишандик кваз кьиле фейи республикадин конкурсда гъалиб хьайи « Рассвет » т I вар алай дестедиз Iдережадин диплом ва райондин искусствойрин школадин т I варунихъай Гьуьрметдин грамотаяр ва пулдин пишкешар гана . РД дин образованиедин ва илимдин министерстводин т I варунихъай , республикадин конкурсда активвилелди иштиракунай райондин искусствойрин школадиз ганвай Гьуьрметдин грамота шад гьалара вахкана . Художественный самодеятельностдин коллективди ва райондин школайра к I елзавай бажарагълу аялри лагьай манийри , авур кьуьлери мярекат халис сувариз элкъуьрна . Республикадин конкурсдин гъалибчияр тир Марьям Къазибековади к I елай шиир , Фархад Абдурагьманова лагьай « Лезгистан » мани ва далдамчийрин дестеди тамамарай авазар мярекатдин иштиракчияр патал савкьват хьана .
+Магьарамдхуьруьн нянин школа акьалт l арайдан гьакъиндай 2003йисуз Багьаудинов Саидаз гайи Б - 0318026 нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Республикадин Магьарамдхуьре авай махсус школа интернатдин коллективди ЗЕЙНАЛОВ ШАГЬМИРЗЕ рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , руш Хидирова Зулфиятаз , рагьметлудан хизандиз ва амай вири багърийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Магьарамдхуьруьн нянин школа акьалт l арайдан гьакъиндай 2003йисуз Исаева Гюльбагьараз гайи Б 0318912нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+18-ОКТЯБРДИЗ Россиядинни Азербайжандин сергьятдал алай «ЯРАГЪ-КЪАЗМАЯР» КПП-ДАЛ Дагъустан Республикадин Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Владимир Васильева, Россиядин Федерациядин транспортдин министр Максим Соколован, Азербайжандин транспортдинни алакъайрин министр Рамин Гулузадедин, Азербайжанда авай РФ-ДИН посол Владимир Дорохинан иштираквал аваз сергьятдал алай, кьве гьукумат чара ийизвай Самур вацӀал цӀийи муьгъ эцигзавай чкадал рикӀел аламукьдай къванцин гуьмбет ачухунин мярекатда иштиракна. ГьакӀни, мярекатда РД-ДИН Халкьдин Собраниедин Председатель Хизри Шихсаидова, РФ-ДИН Государственный Думадин, РД-ДИН Халкьдин Собраниедин депутатри ва са бязи районринни хуьрерин кьилери иштиракна. Райондиз Владимир Васильев кьиле аваз атанвай мугьманар «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Аг��медова хушвилелди кьабулна. РикӀел аламукьдай къванцин гуьмбет ачухунин митингдал рахай Владимир Васильева Самур вацӀал эцигзавай цӀийи муькъуьхъ авай важиблувиликай, и месэлади Россиядинни Азербайжандин арада авай дуствилин алакъаяр мадни мякемардайдакай, кьилди къачуртӀа, сифтени-сифте кьве гьукуматдин арада авай экономикадинни политикадин, культурадинни образованиедин алакъаяр са камунин мадни виликди фидайдакай лагьана. ГьакӀни митингдал РФДИН транспортдин министр Максим Соколов, Азербайжандин транспортдинни алакъайрин министр Рамин Гулузаде рахана.
+2 20I6ЙИСАН Iоктябрдилай зулун призыв башламишунихъ галаз алакъалу яз , « Самурдин сес » газетдин жавабдар секретарь Рамзес МУРАДАЛИЕВ РД дин военный комиссариатдин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдин начальник Эльман ГЬАЖИЕВАХЪ галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай ц I инин призывдин кьет I енвилерикай са шумуд суалдиз жаваб гун т I алабна . Эльман Рафикович , зулун призыв башламишнава . Ам мус ва гьик I кьиле фида ? Россиядин Федерациядин Президентдин Указдалди башламишнавай призыв I октябрдилай 3Iдекабрдалди кьиле фида . Призывдин яшара авай ксар вужар ят I а тестикьарзавай документарни гваз военный комиссариатдин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдиз атуниз мажбур я . Ц I инин зулун призыв квелди тафаватлу я ? Ц I инин зулун призывдихъ ц I ийивилер ава . Абур асул гьисабдай Кефердин Кавказдин республикайриз талукь я . И зулухъай Дагъустанда жегьилрин призыв башламиш хъийида . Чи республикадай гадаяр армиядин жергейриз тухун официальный акъвазарнавачирт I ани , ашкара тушир къадагъа алай . Ц I инин йисалай и къадагъа алуднава . Гьа и кар себеб яз ц I и армиядин жергейриз тухузвайбурун кьадарни артух жеда . Ц I инин призывдихъ мад гьихьтин кьет I енвал ава ? Армиядин жергейриз эвер гузвайбурун еридиз ийизвай истемишунар хкаж хьанва . Виридалай вилик призывникдин профессиональный гьазурвилиз , сагъламвилиз , марифатдин ва психикадин еридиз кьет I ен фикир гузва . Армиядин жергейриз вахт хьанвай вири жегьилриз эвердани ? Призывдин комиссия кьиле физвай вахтунда муьгьлет гун тавунвай ва призывдикай азад тавунвай I8 йисалай 27 йисалди яшда авай эркек вири гражданар призывдин комиссиядиз эвер гуник акатзава . Ц I инин призывдик гьихьтин жегьилар акатдач ? Месела , армиядин къуллугъдал студентриз , 2 ва адалай гзаф аялар авай бубайриз , сагъламвал пайгардик квачирбуруз эвер гудач . Ц I и эвер гузвай жегьилри шумуд йисуз къуллугъ ийида ? Призывдай военный къуллугъдин вахт са йис я . Военный къуллугъдин вахт дегиш хьунин гьакъиндай гьеле ван сес авач . Эльман Рафикович , чи районда авай отдел призывдиз гьик I гьазур хьанва , квехъ ам агалкьунралди кьиле тухудай мумкинвал ва шарт I ар авани ? Зулун призыв кьиле тухуз чи районда авай отдел тамамвилелди гьазур я . Работникрин к I валахдин везифаяр тайинарнава . Призыв кьиле тухуниз военно врачебный комиссиядин духтурар гьазур я . Медицинадин ва призывдин комиссияр кьиле тухун патал чахъ авай материалрин база гьазурнава . Амма районда тадаракламишнавай призывдин пункт тахьуни чи к I валах са кьадар четинарзава . Призывдикай кьил къакъудзавайбур авани ? Эгер ават I а куьне гьихьтин серенжемар кьабулзава ? Ахьтинбурни кими туш . Армиядин жергейра къуллугъ авуникай кьил къакъудзавайбур Россиядин Федерациядин Уголовный Кодексдин 328статьяда къалурнавайвал жазаламишзава . Эльман Рафикович , гуьруьшдикай менфят къачуна Квез армиядин жергейриз рекье твазвай жегьилриз , абурун диде бубайриз вуч лугьуз к I анзава ? И зулухъай къуллугъ ийиз армиядиз фидай жегьилрихъ мягькем сагъвал ва аскервилин къуллугъда агалкьунар хьурай . Диде бубайри , мукьвакьилийри къуй чпин рухвайри хъсандиз къуллугъ ийизвайдан гьакъиндай шад хабарар вахчурай . Рухваяр физический ва марифатдин рекьяй мягькем ва лигим хьана хкведайди чир хьурай . Эльман Рафикович , жегьилар Ватан хуьз гьазуруник , тербияламишуник ва абур пак тир буржи аферин алаз кьилиз акъудунал руьгьламишуник лайихлу пай кутазвай Квезни сагъвал ва важиблу кампания агалкьунралди акьалт I ардай къуват гурай .
+3 АЛАТАЙ ГЬАФТЕДА , Дербентдин районда , ам тешкил хьайидалай инихъ 96 йис тамам хьуниз талукьарнавай шадвилер кьиле фена . Шадвилерин мярекатрихъ галаз , азербайжанрин культурадиз талукьарнавай « Севиндж » лишандик квай Республикадин 4лагьай фестивални ва « Къизилдин зул » сувар шад гьалара къейдна . Суварин шадвилериз атанвай яратмишунрин коллективри , хуьруьн майишатдин зегьметкешри , к I венк I вечийри , атанвай мугьманри райондин руко водстводиз ва районэгьлийриз и шад сувар тебрикна . Суварин шадвилерихъ галаз хуьруьн майишатдин продукциядин ярмаркани тешкилнавай . Ярмаркадин дезгеяр Дербент райондин агрофирмайри ва къунши районри гьасилнавай емишралди , майвайралди ч I агурнавай . Эхиримжи делилрай малум хьайивал , Дагъустандин аграрийри алай йисуз 1 миллионни 471 агъзур тонн майваяр к I ват I нава . Им алатай йисав гекъигайла 291 агъзур тонндин артух я . И шад мярекатда « Магьа рамдхуьруьн район » МРДИН Администрациядин кьил Фарид Агьмедова , хуьруьн майишатдин управлениедин начальник Къазагьмед Букарова ва райондин карчийрин дестеди иштиракна . Вичин хсуси продукция гваз атай Ибрагьимоврин хизанди ( Гилийрин хуьр ) ярмаркадиз вичин майишатдин ичер , чуьхверар , къелемар , декоративный культураяр гъанвай . Суварин шадвилер гурлу концерт гуналди яргъалди давам хьана .
+МАХАЧКЪАЛАДА авай лезгийрин милли культурадин автономиядин председатель Пакизат Рагьимхановади хабар гайивал, мукьвара республикадин меркезда, «Ипподром» микрорайонда Дагъустандин литературадин классик Кьуьчхуьр Саидан тӀварунихъ галай куьче пайда жеда. И месэладиз талукь документрал Махач��ъаладин администрациядин кьилин заместитель З. Алхасова къул чӀугунва. Къейд ийин хьи, алай йисуз чӀехи шаир Кьуьчхуьр Саид дидедиз хьайидалай инихъ 250 йис тамам жезва.
+Кьуьчхуьр Саидан т l варунихъ галай куьче пайда жеда
+АЛАТАЙ гьафтеда райондин депутатрин Собраниедин председатель Абубакар Ханмагьамедов кьиле авай райондин депутатрин корпусди , общественный организацийрин векилрихъ галаз Самурдин тамун къерехар михьуниз талукьарнавай субботник кьиле тухвана . « Депутатрин экодесант » лишандик кваз кьиле фейи субботникда Билбилкъазмайрин , Приморскдин , Тагьирхуьуруьн къазмайрин ва Самур хуьрерин администрацийрин кьилерини иштиракна . И менфятлу кардик « Жегьилрин крарин ва туризмдин » отделдин начальник Фарид Бейбутова , жегьилрин Парламентдин председатель Карина Шамсудиновади ва афганрин Союздин председатель Абидин Алиева чпин пайни кутуна . Субботникдин иштиракчийри к I ват I навай зирзибил шешелра туна , абур кадарун патал чара авунвай улакьриз вегьена . За фикирзавайвал , там чиркинарзавайдини чун я . Ам хуьникни , михьуникни чна вирида пай кутуна к I анда . Иес авачиз тамариз ахъайнавай к I валин гьайванри ва анриз ял ялгъиз къвезвайбуруни тамуз аквадай зиянар гузва . Яни абуру хъувур ц I аяр хкадарун , чеб ацукьнавай чка ва чпи кадарзавай зирзибил михьи хъувун фикирдай акъудзава . Гьеле аял вахтунилай акьалтзавай несилдиз т I ебиат хуьниз , адахъ дуст хьуниз эверна гана к I анда . Тамуз фейи гьар са касди жув тухудай къайдайрал амал авун чарасуз я . ЖАННА .
+ДАГЪУСТАНДИН Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавайди тир Владимир Васильева Москвада терроризмдиз акси Милли комитетдин председатель , Россиядин ФСБ дин директор Александр Бортникован регьбервилик кваз кьиле фейи НАК дин заседаниеда иштиракна . Заседаниедал Кеферпатан Кавказдин Федеральный округда терроризмдиз аксивал авунин к l валах тешкилунин ва ам гужлу авунин месэлайриз килигна , гьак l ни 2013-2018йисара Россиядин Федерацияда терроризмдин идеологиядиз аксивал авунин Комплексный план кьилиз акъудзавай гьал веревирдна . Нак дин делилралди , къанун къайда хуьдай къуватрин тайин мурадрихъ элкъуьрнавай гьерекатрин нетижада алай вахтунда Кеферпатан Кавказда террористрин активвал агъуз аватнавайди ачухдаказ аквазва . 2017йисуз ч l уру ниятар авай 20 десте хатасуз авуна , абурун иштиракчияр тир 120далай гзаф ксарин , асул гьисабдай жегьилрин , ч l уру к l валахдин рехъ ат l ана . Террориствилин ва экстремиствилин материалар авай дуьздал акъуднавай ва чпин вилик пад кьунвай интернет ресурсрин кьадар кьве сеферда артух хьанва . Виридалайни кар алайди вуч я лагьайт l а , вилик пад кьунин тайин тир к l валах тухунин нетижада террориствилин гьерекатрикай къерех хьанвай ксарин кьадар пуд сеферда артух хьанва . Месэла гьялунин нетижайрал асаслу яз , терроризмдиз аксивал авунин рекьяй властдин о��ганрин ва терроризмдиз акси комиссийрин к l валах мадни хъсанарунин алава серенжемар кьилиз акъудунал фикир желбзавай къарарар кьабулна .
+САКИ гьар са халкьдин тарихда чпин чанар ва уьмуьрар милли мурадрин ва къастарин рекье къурбанд авур инсанрин т I варар ава . Абурун арада халкьдин аслу туширвал патал тур гъиле аваз хьайи женгчияр хьиз , руьгьдин яракь гваз ва женгера хьайибурни т I имил авач . Чи халкьдин тарихда ахьтин ксарикай ва т I варарикай сад шаир ва ашукь Саид , милли ва вири Дагъустандин литературада кьабулнавайвал , Кьуьчхуьр Саид я . КЬУЬЧХУЬРИЗ чун I997 – йисуз акъатнай . Чна Кьурагь райондикай телефильм гьазурзавай . А вахтунда акур шикилар къад йис алатайлани вилерикай карагзама , абуру , вергедин куни хьиз , руьгьдани чеб рик I ел хкизва . Дагъустандин гзаф районрин хуьрер акур , хуьрер куьч хьана амукьнавай харап I айрин арайра къекъвей чаз ина хьайи таъсир икьван дерин гел тадайди хьунихъ вуч себеб ават I а ? Кетин дагъдин къуза патан к I ане авай Кьуьчхуьра са къадав агакьна хзанар яшамиш жезмай . Кьуьчхуьр Саидан бубайринбур я лагьай к I валерин гурмагъдайни гум акъатзамай , абур адан невейрикай багърийрикай садан ихтиярда амай . Белки кьет I ен таъсирдин себебни гьам тирт I а ч I ехи женгчидин , ялавлу шаирдин утагъар сагъдиз амукьун !? Раган кьилел хкажнавай са шумуд мертебайрин къелеяр хьтин магьледин са айвандикайни ина инсанрин нефес амайдакай , къапудихъди жигъирдал гьеле ч I ур акьалт тавунвайдакай лугьузвай лишанар аквазвай . Са шумуд йисалай ина касни амукьдач ,лагьанай чаз куьчедал гьалтай кьуьчхуьрвиди . Белки кьет I ен таъсирдин себеб гьа им къадим хуьр жемятди тамамдиз гадардайдан патахъай чак кутур къалабулух тирт I а !?.. Кьуьчхуьра Лезгистандин виридалайни надир миск I инрикай сад авайди чизвай чун адакай рахайла , кьуьчхуьрвиди лагьанай : Аниз фидалди , тефин хъсан я . Гьайиф кваз лагьай и келимайрин гъавурда чун , маларин парахдиз элкъуьрна мет I ерихъ кьван фит авай гьаятдай физ тахьана , патарив гвай харап I айрин цларилай миск I индин кьвед лагьай мертебадиз гьахьайла акьунай . Гьа и иесисузвиле виш йисарин идалай вилик миск I индин цлариз акъуднавай цуькверин нехишар гуьзгуьяр хьиз нур гуз амай , амма миск I ин вич амачир , ам герек инсанар хуьре амачир . Белки ида авур таъсир виридалайни къуватлуди хьанайт I а !?.. Гьа кьуьчхуьрвиди лагьайвал , ина к I валерал гум аламачиз , къапуйрихъ жигъирар , магьлейрихъ кк I арни куьчеяр галамачиз самбар йисар я . Яраб кьуьчхуьрвийри чпи чна хьтин гьайифдин кун гьиссзават I а ? Та хьана жеч . Амма чалай квелай аслу тушиз физвай уьмуьрди кьисметар маса рекьера тунвай хуьрер Лезгистандин чилерал ц I удралди алайди аннамишайла , Кьуьчхуьррин жемятдин гъавурда акьазни регьят жезва . Са кар къейд ийиз к l анзава : Вичин къамат шииррани поэмайра , художникри ч I угунвай шикилрани тамашайра , кьилинди , халкьдин руьгьда ва адан хазинайра даим сагъ яз амай шаир ва ашукь , девирдин ц I аяри кайи , вахтунин истисмардив женгиниз экъеч I дай жуьрэт авур Кьуьчхуьрви Саид гьамишанда чи халкьдин ягьнамусдин кьилел алай пайдах яз амукьда . Гьавиляй адакай гьакьван эсерарни арадиз къвезва . И ц I арарин автордини Кьуьчхуьррин хуьре хьайи са шумуд сятда вичин бейнидиз авур таъсирдикайни Кьуьчхуьр Саидаз вичин патай авай багъривиликай кхьин тавуна тунач .
+Кьуьчхуьр Саид , Кьуьчхуьра ви ад акъатай к I вал ама . Кьведни санал а таварин мугьманар яз хьанайт I а . Зи бедендин гьар гъалуна ви вилерин т I ал ама , Ви дертни гьам кьезилариз йиф югъ рахаз хьанайт I а . Лагь , ашукь , вун нив рахана эхиримжи сеферда , Ни ваз межлис къурмиш ийиз вичин тавдиз эверна ? Зи япариз секин йифер куьтягь тежер демер я , Ви чуьнгуьрдин симеравай гьайбатни наз хьанайт I а . Зун ви кьисмет эхай зурба дагъдин куьлуь кк I ал я , Зун вахъ яс кьур дидедиз мад шадвал хгай аял я , Зун кьисасдин тур гъилевай туьнт дагъвидин хиял я , Ви хийирдик шийирдик зун гьамиша кваз хьанайт I а . Лугьумир хьи , хкянава чна маса замана , Дердер гъамар т I имил яз чаз , шадвилерни ац I ана ! Къарагуьн чи гуьгъуьнани къекъвез ама дат I ана , Вуна хьтин са гел адал жувани таз хьанайт I а . Вилер аваз буьркьуьбуру рамиз рузи чарадан , Накъваралди кьар т I ушуниз эцигзава авадан , Зазни чка авач ваз хьиз и азгъунрин арада , Ишигълугъдихъ рекье ви гъил зи гъиле кьаз хьанайт I а . Гьикьван арза авурт I ани , им вафасуз дуьне я , Я жуван , я чарадан лук I тахьайдан т I вар вине я , Азадвилихъ ялун даим им чи руьгьдин бине я , А бинедай халкьди санал гьамга яд хъваз хьанайт I а .
+Лезгийрин виридалайни къудратлу ва хци яракь ч I ал я . Гьажибег ГЬАЖИБЕГОВ .
+К I валева зун илифай , Зи миресди теклифай . Аламатдин сегьнейри Ялна фикир дегьнейриз … Хтул галай захъ гъвеч I и , Ирид йисар яш вичин . Пак лезги ч I ал чин тийир , Миресдин хва тир Тагьир . Пел пеле тур к I елер хьиз , Къвазна абур хъилер хьиз . Кьведни абур таяр тир , Зирингвилиз ц I аяр тир . Фенач са вахт яргъалди , Рахаз чпин ч I алалди . Гуя нурар алахьна , Кьве ч I ал садак акахьна . Акъатай хьиз к I еверай , Экв куьк I вена рик I ера . Пагь , къугъунар къизмиш тир , Гуя фадлай таниш тир . Галукьай хьиз хума зун , Тажуб хьана ама зун : Мирес , вун вуч фикирри , Тухванва гьи жигъирриз ?! Килиг вун чи ругулриз , Рехъ тагузвай рагъулриз … Дуьньяни ик I меслят жен , Рик I ер ачух сергьят жен . Алемдавай гьакимриз К I анзава заз таъкимриз : Яракь авай хучаррин , Агала сиф ачаррив Цава лацу цифер хьуй , Ислягьвилин лифер хьуй . Дуствал гва гьар аялдив , Чешне къачу камалдив …
+ХЪСАН инсан я властдивай , я пулунивай ч I уриз жедач . Вучиз лагьайт I а , эгер вун гьакъикъатда хъсан инсан ят I а , вахъ я ам , я муькуьд са ч I авузни жедач . * * * СА СЕФЕРДА колхозда Алла Пугачевадиз ухшар авайбурун конкурс кьиле тухвана . Конкурсда чинеба халисан Алла Пугачевадини иштиракна . Амма конкурсда председателдин паб гъалиб хьана .
+ВИРИ дуьньядин яшар хьанвайбурун , малимдин йикъаз талукьарнавай межлисар Буткъазмайрин юкьван школадин коллективди гегьеншдиз къейдна . И шад йикъар тебрик авун патал кьиле школадин директордин заместитель Гьасанова Камале , малим Магьамедова Марьяна , школадин вожатая Рагьимова Инжи школада к I елзавай аялрихъ галаз хуьре яшамиш жезвай , чпин яшар 80 далай алатнавай , яргъал йисара школада к I валах авур , алай вахтунда пенсияда авай Гьасанов Музафар Теймуршагьовичал ва адан уьмуьрдин юлдаш Гьасанова Муьгьуьжат Магьамедэминовадин к I вализ фена . Абуру к I вализ атанвай мугьманар хушвилелди кьабулна ва чайдин столдихъ ацукьарна . Сифте школадин администрациядин векилри абуруз кьве суварни мубаракна , ахпа школада к I елзавай аялри абуруз чпи туьк I уьрнавай шиирар к I елна ва Гьасановрин сихилдикай пара хуш ихтилатар рахана . Чпин нубатда , ветеранри чпел кьил ч I угваз атанвайбуруз чухсагъул лагьана , ахпа Музафар халудини Муьгьуьжат халади аялрин хейлин суалриз жавабар гана , чеб санал алаз фейи берекатлу уьмуьрдин рекьикай рахана : Дербентдин педучилище акьалт I арнамазди кьисметди зун Тагьирхуьруьн къазмайрин школадиз акъудна . Гъвеч I и
+классра к I елзавай аялриз тарсар гуз башламишна . К I валахни ийиз за гилан ДГПУ да филологиядин рекьяй кьилин образование къачуна . Хив райондин Цналрин , чи райондин Хъартас къазмайрин , Оружбайрин , Буткъазмайрин юкьван школайра директордин везифаяр тамамарна . Ц I ийи хуьруьн юкьван школада малимвиле ва тербияламишунин рекьяй директордин заместителвиле к I валахна . Буткъазмайрал эцигнавай ц I ийи школадин проектарни туьк I уьриз зун чалишмиш хьана . Алава яз хуьруьн жемятди сес гуналди зун хуьруьн кавхавилиз хкяна . Жувалай алакьдайвал хуьруьн жемятдиз яшайишдин шарт I ар яратмишна . Гьа ик I 60 йисуз за малимвиле , зи юлдашди 38 йисуз школадин библиотекарвиле к I валахиз чна чи аялар к I вачел акьалдарна , тербия гана , абурукай пешекарар авуна . Исятда абурукай чпикай диде бубаяр хьанва . Мукьвалмукьвал абур , хтуларни галаз чал кьил ч I угваз къведа , чи дердигьалдикай хабар кьада . Жува тарсар гайи , жуван вилик ч I ехи хьайи аялризни за жуван веледриз хьиз икрамна . Къе абуру чазни гьуьрметзава , гьар сувариз чал кьил ч I угваз къведа . Сагърай чеб вири . Къе чун чи халкьдин , чи хизандин , чи хтулрин , чи намусдин вилик уьзягъни я ,куьтягьна вичин суьгьбет Музафар малимди ветеранди . Желил ЖЕЛИЛОВ .
+« Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрацияди Ватандин Ч l ехи дяведин иштиракчи ШИХБАБАЕВ Шихагьмед кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , рагьметлудан мукьвакьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Магьарамдхуьруьн райондин депутатрин Собраниеди , райондин Собраниедин депутат Шихбабаев Зингьараз ва адан хизандиз буба ШИ��БАБАЕВ Шихагьмед кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Райондин « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин коллективри Ватандин Ч l ехи дяведин иштиракчи ШИХБАБАЕВ Шихагьмед кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , рагьметлудан багърийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+* Ишлемиш тавур алат муьрхъуь кьада . * Иштягь авач лугьуз лугьуз ц l икьвед афар т l уьна . * Иштягь , недай шей вилик атайла жеда . * Йикъа ц l ийи хабар тахьайт l а , инсандин япар ламран япар кьван жеда .
+20I4ЙИСАН I5ДЕКАБРДИЗ муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова тухвай райадминистрациядин аппаратдин работникрин совещаниедал РД дин « Человеческий капитал » проектдин « Просвещенный Дагестан » подпроект муниципальный районда уьмуьрдиз кечирмишзавай гьалдин гьакъиндай райондин образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаеван докладдихъ яб акална . Улубег Муьгьуьддиновича къейд авурвал , РД дин « Человеческий капитал » проектдин « Просвещенный Дагестан » подпроект уьмуьрдиз кечирмишун патал образованиедин управлениеди тайин тир к I валах тухванва ва ам давамарзава . Кьилди къачурт I а , школайра дидед ч I ал хъсандиз чируниз кьет I ен фикир гузва , урус ва английский ч I алар чирун машгьурзава . 20I4ЙИСУЗ II школади лабораториядин алай аямдин тадаракар ( универсальный кабинетар ) къачуна . Гъиле авай йисан Iсентябрдилай райондин бахчайриз аялар кьабулунин электронный нубат кардик кутунва . Ц I и алава яз кьве группа кардик кутунва ва кьве группа кардик кутан хъийида . Районда английский ч I ал чирунин рекьяй Магьарамдхуьруьн « Солнышко » ва Советск хуьруьн « Ласточка » бахчайра кардик квай ахтармишунрин майданри к I валах давамарзава . У . Абейдуллаев гьак I гележегда фикир гун хъувуна к I анзавай месэлайрални акъвазна . Совещаниедин эхирдай Фарид Загьидиновича къалурнавай кимивилер арадай акъудунал гуьзчивал зайифар тавун истемишна , райондин школайра чирзавай вири ч I алар гегьеншдиз пропаганда авун патал чкадин телевидениедикай менфят къачун меслят къалурна .
+I8ДЕКАБРДИЗ райондин администрацияда рекьерин гьерекатдин хатасузвал таъминарунин рекьяй райондин комиссиядин заседание кьиле фена . Заседаниедин к I валахда муниципальный райондин администрациядин жавабдар работникри , са жерге идарайрин руководителри , общественный карханайрин векилри иштиракна . Анал райондин рекьерин гьерекатдин хатасузвал таъминарунин рекьяй 20I4ЙИСАН II вацра тухвай к I валахдин ва ам хъсанарун патал кьабулзавай серенжемрин гьакъиндай ; школайрин автобусра аваз аялар тухудайла рекьерин гьерекатдин хатасузвал таъминарунин рекьяй алава серенжемрин гьакъиндай ; зулунни хъуьт I уьн шарт I ара райондин куьчейринни рекьерин сеть авай гьалдин гьакъиндай ; МР дин территорияда к I валин гьайванар хуьнин къайдайрин гьакъиндай 20IIЙИСАН 29сентябрдиз МР дин депутатрин Собраниеди кьабулай къарар тамамарзавай гьалдин гьакъиндай ва рекьерин гьерекатдин хатасузвал таъминарунин рекьяй райондин комиссиядин 20I5ЙИСАН к I валахдин план тестикьарунин гьакъиндай месэлайриз килигна Заседание райондин админи страциядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Шевкет Магьамедова ачухна ва кьиле тухвана . Ада заседаниедин иштиракчияр рекьерин гьерекатдин хатасузвал таъминарунин рекьяй тухузвай к I валах авай гьалдихъ , республикадин властдин органрай атанвай чарарин мана метлебдихъ галаз танишарна ва и хиле к I валах хъсанарун патал алава серенжемар кьабулунин чарасузвал авайдан гьакъиндай лагьана . Гьалзавай месэлайрин гьакъиндай общественный хатасузвал хуьнин рекьяй МР дин администрациядин кьилин заместитель Ш . Алиханова , ГИБДД дин отделениедин начальник Ж . Агьмедова , Магьарамдхуьруьн 26нумрадин ДЭПДИН кьилин инженер Р . Шихженетова , райондин ветеринарный управлениедин начальник Б . Бегова , УОДИН кьилин пешекар У . Магьамедова гегьенш информацияр авуна . Заседаниедал гьак I райондин общественный Советдин председатель А . Нагъметуллаев , УО дин начальник У . Абейдуллаев , кьет I ен гьаларин ва гражданский оборонадин отделдин начальник З . Азимов рахана . Заседаниедал гьалай месэлайрин гьакъиндай махсус къарарар кьабулна .
+МАЛИМ ! Вичин уьмуьр аялриз бахшнавай , абурукай гьар сад бахтлу гележегдин , рик I алай пешедин иеси хьуник , абурун руьгьдин игьтияжар таъминаруник ва абур дуьз тербияламишуник лайихлу пай кутазвай , вичин т I вар ч I ехи гьарфунилай башламиш жезвай инсанрикай сад я . Адан акьуллувилел , камаллувилел , зегьметдин еридал ва алакьунрал гьар са касди дамахни ийизва . Малим ва школа садсадавай чара ийиз тежедай са манадин мягькем ибара я . Малимдин вилерай школа аялри уьмуьрдин тарсар къачузвай , абурун алакьунар дуьздал акъудзавай ва чирвилер гузвай хазина я . Гьа и хазинадин къимет авачир девлет гьар са аялдихъ агакьарун малимдин вири уьмуьрдин кар хьанва . И дуьньядал яшамиш хьун патал гьар са касдихъ вичин к I вал , суфрадик фу , тандал партал хьун чарасуз я . Ибур инсандихъ анжах вич са кеспидин иеси хьайила жеда . Кеспидин иеси хьун патал ада чирвилер къачуна к I анда . Амма малимдин куьмек галачиз пешедин иеси хьун бажагьат мумкин к I валах я . Школадивай къакъатай аялдин чирвилер яд авачир къураматда элчуьхдай набататдиз ухшар я . Малимди аялдал ч I угвазвай зегьмет дидедин къайгъударвилелай са куьналдини зайиф туш . Малимдин уьмуьрдин ч I ехи пай ва багьа вахт аялар к I вачел акьалдарунихъ , абур уьмуьрдин дуьз рекьел акъудунихъ , са гафуналди абурукай гьа дидеди хьиз къайгъу ч I угунихъ галаз алакъалу я . Малим аялдин несигьатчини я , юлдашни я , дамахни я , даяхни . Малимвал виридалайни зурба , жавабдар , герек ва гьуьр метлу пеше я . Адан зурбавал аялдикай савадлу инсан авуникай ибарат я . Амма алай девирда малимдин дережа агъуз вигьин , адан зегьметдиз лайихлу къимет тагун гьайиф ч I угвадай кар хьанва . Чи обществодин , ч I ехи яшарин инсанрин патай жезвай гьуьрметсузвал аялрини кьат I изва , гьабуруни ч I ехибурулай чешне къачуна малимдихъ галаз авай рафтарвал дегишарзава . Гьа ихьтин рафтарвал себеб яз аялрин чирвилерин дережа агъуз аватзава . Дипломар пулунихъ маса къачузва . Ихьтин пешекарар савадсузбур яз амукьзава . Савадсуздавай чи обществодин вилик акъвазнавай месэлаяр гьализ хьун мумкин туш . Гьа и кар чи бедбахтвилиз элкъвезва . Гьа и кар себеб яз чи гележег гьихьтинди хьурай ? Суна СЕРКЕРОВА .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН « Солнышко » бахчада аялриз рекьерин гьерекатдин къайдаяр чируниз кьет I ен фикир гузва . Нетижада Республикадин « Аялриз хатасуз рекьер » конкурсда бахчади 2 чка кьуна . И йикъара « Солнышко » бахчада « Приключения све тофора » т I вар алаз кьиле фейи мярекатда ина тербияламишзавай аялрин диде бубайрини иштиракна . Анал аялри « Рекьерин гьерекатдин къайдаяр чирзава » лишандик кваз чпи гьазурнавай планшетар , плакатар , маса лишанар къалурна . Ахпа рекьелай эляч I дайла хатасузвал хуьн патал вуч авун герек ят I а гьерекатда къалурзавай « Рекьерин законар » килигун конкурс кьиле фена . Гуьруьшда иштиракай ГИБДД дин инспектор Расим Масимова рекьера хатасузвал хуьн патал аялри чеб гьик I тухвана к I андат I а суьгьбетар авуна . Гуьгъуьнлай аялри дидебубайриз « Рекьерин азбука » лишандик кваз гьазурнавай манияр лагьана , шиирар к I елна , куьруь сегьнеяр къалурна . Дидеяр тир Р . Османовади , И . Абдулманафовади , А . Жалиловади ихьтин важиблу к I валахдиз кьет I ен фикир гунай « Солнышко » бахчадин работникриз чухсагъул лагьана . Эльвира МИРЗОЕВА , ч l ехи тербиячи .
+« ЗАЗ зи вири ученикри руьгьдин чимивилихъ галаз санал неинки чирвилер , гьак I инсанвилин виридалайни къиметлу ериярни къачуна к I анзава » , лугьузва Самурдин СОШ дин биологиядин малим Зульфия Мавлудовна Казимовади . Зульфия Мавлудовнадихъ кьилин кьве образование ава : 2002 йисуз ДГПУ дин математикадин факультет , 2009йисуз Юждагдин биологиядин факультет акьалт I арна . Педагогвилин к I валах Тагьирхуьруьн къазмайрин УКП да математикадин малимвилелай башламишна . Зульфия Мавлудовнади вичин к I валахда Цицеронан « Гьар са инсан вичин къенепатан дуьньядин суьрет я . Инсанди гьик I фикир ийизват I а , ам гьахьтинди язва », лугьунал к I евелай амал ийизва . Ада вичин к I валах алай девирдин истемишунар фикирда кьуна планламишзава . Зульфия Мавлудовнади школьникар предмет лап хъсандиз чир хьуналди , гегьенш кьат I унралди , чирзавай материалдин гъавурда ч I ехи гьевесдалди туналди суьгьуьрда турди хьиз желбзава . Тарсар интерсно кьиле фин патал аялар гьамиша кардик хьун тешкилзава . Ц I ийи материал чирунив эгеч I дайла ам чирунин мураддин , тарсуна жуван к I валах гьик I тешкилдат I а , учебникдихъ галаз гьик I к I валахдат I а гъавурда твазва . Учебникдихъ галаз к I валах чирзавай материал ч I ехиди тирла ва я текст четинди ва пайи паяр авуна гъавурда тун истемишдайла
+тешкилзава . Ада гьак I тарсара учебникдин текстдихъ ва алава литературадихъ галаз аялри чпи чпиз к I валах авун тешкилзава . Малимди гьисабзавайвал , дифференцированный къайдада эгеч I ун гьар са тарсунин чарасуз тир шарт I я . К I елзавайбурун гьазурвилин дережадин жуьреба жуьревал фикирда кьуна абур чпин т I ем агакьдай к I валахдал желб ийиз чалишмиш жезва . Биологиядал дериндай ашукь хьанвайбур патал ахтармишунрин тегьердин четин тапшуругъар гьазурзава , зайифбуруз базовый дережадин тапшуругъар . Тапшуругъар хкягъунин мумкинвили зайифдиз к I елзавай школьникриз чеб къалурдай мумкинвал гузва , абур чпин къуватрихъ инанмишарзава . Зульфия Мавлудовнади чирвилер гунин алай девирдин инновационный технологияр ишлемишзава . Материал хъсандиз чирун патал тешпигьвилер , кьве терефдин арада авай алакъаяр ишлемишзава . Логический фикир , веревирд ва субут ийиз вердишаруниз ч I ехи фикир гузва . Чирвилер къачунин еридал гуьзчивал тухузва . Биологический диктантар , контрольный ва практикадин к I валахар тухузва . Чирвилери кьец I гузвайла адан себебар чирзава ва арадай акъуддай рекьер жагъурзава . Аялрихъ галаз алава тарсар тухузва . Тарсунин эхирдай гьар са ученикдиз къимет гуз чалишмиш жезва , гьа ч I авуз к I елунра хъсанвилихъ жезвай дегишвилер кьет I ендиз къейдзава . Гьа ида аялар хъсандиз к I елунал гьевесламишзава . Чпел гуьзчивал тухузвайди ва чпин агалкьунрал шадвал ийизвайди аннамишзавай школьникар биологиядин тарсариз гьазурвал акунив жавабдарвилелди эгеч I зава . 6-8 классра ученикри « Гъалат I яхъа », « Биологиядин лабиринт », « Шифрованный гаф чира » тапшуругъар тамамарзава . 9-IIКЛАССРА тапшуругъар са кьадар четин я : ахтармишунрин хьтин докладар , рефератар гьазурзава . Малимди къунши школайрайни малимриз теклифна ачух тарсар тухузва . Зульфия Мавлудовнади вичин залан ва гьакьван герек к I валах намуслувилелди т I вар патал , наградаяр патал ваъ , рик I ин эмирдалди тамамарзава . Ам михьи ва ачух рик I авай инсан я . Адаз секинвал чидач . Гьамиша галатун тийижиз яратмишунрин рекье ава . Тарсарин ц I ийи к I алубар арадал гъизва , к I венк I вечи малимрин тежриба ишлемишзава . Райондин , республикадин , Вирироссиядин конференцийра ва конкурсра иштиракзава . Ада классдилай къецяй дат I ана серенжемар тухузва . « Хъсанвилиз рик I ер ачух жеда », « Вуч ? Гьина ? Мус ?», « Аламатдин майдан »). Малимдин к I валах четинди , заланди ва сергьят авачир кьван жавабдарди я ,лугьузва Зульфия Мавлудовнади ,Гьавиляй ада заз сергьят авачир кьван разивални гузва . « Йисан малим -20I5» конкурсда Зульфия Мавлудовнади 3чка кьуна . Ам гьамиша са вуч ят I ани жагъурзавай , шаирдин руьгь авай , ��алат тийидай инсан , гьа са вахтунда рик I алай диде , мугьмандал рик I алай кайвани я . Ц l ийи йисан суварин вилик Зульфия Мавлудовнадихъ мягькем сагъвал , акьалт I тийидай илгьам , талантлу ученикар ва к I валахда ц I ийи агалкьунар хьун чи мурад тирди лугьуз к I анзава . Зун инанмиш я , адалай неинки вичиз ва вичин хизандиз , гьак I ученикризни дуьнья ишигълуди ийиз алакьда . Гьа идай адаз ч I ехи чухсагъул ! Э . БЕГЛЕРОВА , РМК дин методист .
+ГЛОМЕРУЛОНЕФРИТ инсандин беденда кьел , яд акъвазунин , дурк I унра ивидин к I валах къайдадикай хкатунин ва абур къайи хьунин нетижада арадал къвезвай уьзуьр я . Инсандик акатзавай стрептококкодин инфекцийри , ангинади , тонизиллитди , пневмонияди , хамунин инфекцияди , туберкулезди , ц I аяри , сифилисди гломерулонефрит фараш хьуниз рехъ гузва . Гломерулонефрит гзафни гзаф жегьилриз жеда . Инфекциядин уьзуьрар акатай I0I2 йикъалай , беден дак I вада , давление хкаж жеда ва цварада дегишвилер жеда . Азарлубурун кьил т I а жеда , нефесдиз тади гуда , рик I ин астма жеда , бедендикай хкатзавай цварадин кьадар т I имил жеда ва бедендик дак I ун акатда . Азарлуди ахтармишдайла рик I еке хьанвайди , рик I е , жигерра са жуьре ванер авайди тайин жеда . Артериальный давление хкаж хьайила кьилин мефт I едиз тади гуда , сад лагьана кьилин т I алар яда , экъуьчда , таб акьалтиз алатда . Гипертензияди ва вилер дак I уни акунин к I валах зайифарда . Вилин сетчаткадилай чкал алатуни михьиз буьркьуьвилихъ гъида . Азар больницада къаткана сагъарун чарасуз я . Духтурдин истемишунрал амал авуни , сагъламвилихъ гелкъуьни I-2 вацралай уьзуьр сагъардай мумкинвал гуда . Кьери дуьшуьшра мефт I едал иви ацукьна кьиникь мумкин я . Эгер йисан вахтунда уьзуьрдин лишанар квахьзавачт I а , ам хронический гломерулонефритдиз элкъвезва . Сиве , нера инфекциядин уьзуьрар арадал гъизвай чешмеяр чируни ва абурун вилик пад кьуни хци гломерулонефрит арадал атуникай хуьда . Сагъарзавайбуруз залан к I валах авун , мекьи авун къадагъа я . Уьзуьр акатай пуд йисан вахтунда дишегьлидиз к I вачел залан жедай ихтияр авач . Сагъ хьайибурни гьамиша духтурдин гуьзчивилик хьун чарасуз я . Артериальный давление алцумна , цвар ахтармишна к I анда . Хронический гломерулонефритдин вад жуьре тайин я . И уьзуьрдик азарлубуру махсус диета хуьн , инфекциядин чешмеяр тергун , махсус дарманар ишлемишун чарасуз я . Ф . МУСЛИМОВА , духтур .
+ШАРАР инсандин жуьреба жуьре органра паразитрин куквар хьуни арадал гъизва . Гзафни гзаф шарар ратара , ч I улав лекьина , туькьуьлда ва як I ун нуьк I вера жезва . Абуру инсандин бедендиз гзаф зиян гузва . Абурукай хкатзавай зегьерди организм зегьерламишзава . Шарар инсандин са жерге органриз гьахьзава ва абуру органрин к I валах къайдадикай хкудзава . Шарари ратарал алай гъердин пердедиз зиян гузва ва аниз гьар жуьре бактерияр гьахьуниз рехъ ачухзава . Ахвар тахьун , иштягь квахьу�� , экъуьчун , къен фин , къен кьун , руфун т I ар хьун , таб акьалтун , анемия ва беден зайиф хьун ибур шарар хьунин лишанар я . Ратара жезвай шарари са кьадар какаяр хазва , абур инсан къециз фейила дуьздал акъатзава . Абур квай чиляй экъеч I завай майваяр , патарив гвай яд гвай чкаяр зегьерламиш жезва . Чилел , къумадал къугъвазвай аялри гъилер чуьхуьн тавуни , бегьем чуьхуьн тавур майваяр , емишар ишлемишуни аялрик шарар ( аскарида , влагоглав , острицаяр ) акатунин къулай шарт I ар арадал гъизва . Са жуьре шарар бегьем ругун тавур як , балугъ ишлемишайла , эхинококкар киц I ерихъ галаз къугъвайла акатзава . Аскаридаяр 25-30 сантиметр алайбур жеда . Абурун кьадар вишев кьван агакьда . Гьар са аскаридади йикъа са кьадар какаяр хазва . Са йисан къене абуру дурум гузва , ахпа рекьизва . Амма абур мад акатунин хаталувал амукьзава . Острицаяр I сантиметр алай куьлуь шарар я . Абуру какаяр тумунин хамунин къатара хазва . Гьанра ва кьери чкайра шарар къекъуьни бедендик квалар кутада . Дишегьлийрин кьери чкайриз гьахьай острицайри гъередин пердедиз зиян гуда ва гьар жуьре инфекциядин уьзуьрриз рехъ ачухда . Солитердиз гъвеч I и кьил ва яргъи лент хьтин жендек жеда . Маларин солитердин кьадар 6-8 метрдив , ц I уьрнуьгъдин 2-4 метрдив агакьда . Ада бегьем какаяр хада . Кьац I айрихъ галаз акъатай шарцин кьат I арин хаталувал чиле , ламу чкайра яргъалди амукьада . С . ЭФЕНДИЕВА , духтур инфекционист .
+29НОЯБРДИЗ Избербаш шегьерда жегьилрин музыкадин алатрин ансамблийрин коллективрин фестиваль кьиле фена . И фестивалда иштиракай Магьарамдхуьруьн искусствойрин школадин « Шалбуздагъ » т I вар алай далдамчийрин коллектив Iчкадиз лайихлу хьана . Музыкадин алатар номинациядай , кьиле РД дин культурадин лайихлу работник Изам Улубеков аваз и коллективди тамамарай макьамар тамашачийри ч I ехи хушвилелди кьабулна . Им чи т I вар ван авай районэгьли , культурадин лайихлу работник рагьметлу Сафалдин Идрисован хва Идрисов Муртазалиди регьбервал гузвай « Шалбуздагъ » коллективдин сад лагьай агалкьун туш . « Шалбуздагъ » коллектив 20IIЙИСУЗ райондин конкурс килигуна , 20I3ЙИСУЗ « Дагъустан зи хайи муг » республикадин конкурсра Iчкайриз лайихлу хьанай . « Самурдин зул », « Перепелочка » ва райондин , республикадин гзаф конкурсра иштиракай и коллектив гьамиша к I венк I вечи чкайриз лайихлу хьана . Ихьтин лайихлу коллектив тешкилай Муртазали Идрисоваз ва адаз конкурсра иштиракдай мумкинвал гузвай Магьарамдхуьруьн искусствойрин школадин коллективдиз чухсагъул лугьуз к I анзава . Къуй идалай кьулухъни квехъ чун шадардай чандин сагъвал , ва еке гьевес хьурай ! А . АЙДЕМИРОВА .
+МАХАЧКЪАЛАДА жуьреба жуьре яшарин аялрин иштираквал аваз , художественный эсерар виридалайни хъсандиз к I елдайбур хкягъун патал , республикадин I7 – конкурс кьиле тухвана . Аялри са шумуд номинациядай чпин устадвал къалурна . Магьарамдхуьруьн Iнумрадин юкьван школадин ученица Фатима АГЪАБАЛАЕВА Iчкадиз лайихлу хьана . Конкурсдин тешкилатчийрин гафаралди , ихьтин серенжемри яратмишунра ашкъилувал артухарзава , бажарагъ авай аялар жагъуриз куьмекзава . Идалайни гъейри , урус шаиррин классикадин ирсинин виридалайни хъсан чешмейрихъ галаз дериндай таниш жедай мумкинвал гузва . И жуьредин конкурсри эсерар фасагьатдиз к I елунин рекьяй сифте камар къачузвай жегьилрин чирвилер артухарзава , тамашачийрин гегьенш къатарин вилик экъеч I ун патал абурун гьевеслувал хкажзава . Жюридиз конкурсдин иштиракчийрикай Купринан « Гранатовый браслет » эсердай са ч I ук к I елай Фатимадин алакьунар иллаки хуш хьана . Ф . Агъабалаева и конкурсдиз школада урус ч I аланни литературадин тарсар гузвай малим Буржумова Рита Керимовнади гьазурна . Магьарамдхуьруьн райондин кьилевайбуру Фатима Агъабалаевадиз ва адан руководитель Рита Буржумовадиз конкурсда гъалибвал къазанмишун тебрикзава , абурухъ чандин сагъвал ва яратмишунин рекье мадни еке агалкьунар хьана к I анзава .
+Киркарин хуьруьн СОШ акьалт l арайдан гьакъиндай 1995йисуз Гьамидов Румани Надировичаз гайи Б 275983нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисбаин .
+Магьарамдхуьруьн махсус школа интернатдин коллективди Гьуьсейнова Асият кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз адан хизандиз ва мукьвакьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+23- ИЮНДИЗ Магьарамдхуьруьн райондиз инвестпроект веревирд авун патал Махачкъаладай делегация атанвай. Райондин Кьил Фарид Агьмедов делегациядин векилрихъ галаз инвесторрин площадкадал гуьруьшмиш хьана. Инвесторрин векил, предприниматель Шамиль Алиев Астрахандин тӀвар ван авай фирмадин алай аямдин логистический центраяр, емишар ва салан майваяр хуьдай складар эцигунин рекьяй пешекарар галаз атанвай. Шамиль Алиева Магьарамдхуьруьн районда кьиле тухудай и проектдикай ихтилатна. И проект Дагъустан республикадин кьил Владимир Васильеван тапшурмишун кьилиз акъудунин сергьятра аваз кьилиз акъудун герек тирди ва кьиблепатан Дагъустанда плодохранилищаяр эцигун чарасуз кар тирди къейдна. Республикадин сельхозпродукциядин 27% Магьарамдхуьруьн районда гьасилзава ва эхиримжи йисара кьакьан бегьерар къачунай районди сифте чка кьазва. Чи районда 2013- йисуз Дагъустан республикада сифте яз фад арадиз къведай багълар кутунай. Райондин Кьил Фарид Загьидиновича багълар ва уьзуьмлухар куту
+низ ва арадиз акъудуниз кьетӀен фикир гузва. Шамиль Алиева гъавурда турвал, абуру СПОК «Магарамкент» тӀвар меслят къалурнавай проект пуд этапда кьилиз акъудда: сад лагьай этапда емишар хуьдай чка эцигун; кьвед лагьайдасалан майваяр хуьдай чка эцигун; пуд лагьайда- гьасилнавай бегьер санлай маса гудай оптово-распределительный центр эцигун я. Проектдин кьетӀенвал ам я хьи, сифте яз чи районда миянар��ай затӀар галачиз чил гьялда (органическое земледелие). Инвесторри теклифнавай и проект лап кар алай, агалкьунралди кьилиз акъудиз жедай ва санани авачир хьтинди я. «Хуьруьн майишат чи райондин яшайишдинни экономикадин кьилин хел я ва инвесторри иник чпин пай кутун са чун патал ваъ, чеб инвесторар патални еке агалкьунар къазанмишдай рехъ я»- къейдна Фарид Агьмедова.
+АЛАЙ йисуз, почтадин югъ гьалтнавай I2- июлдиз муьжуьд райондиз къуллугъзавай Магьарамдхуьруьн почтамптдани суварин шад мярекатар гурлувилелди кьиле тухвана.
+Чпин везифайрив жавабдарвилелди эгечӀай, кӀвалахда тафаватлу хьайи са жерге работникрин зегьмет суварин юкъуз наградаяр гуналди лишанлу авуна. ИкӀ, Ахцегь райондин Смугъулрин ва Кьурагь райондин Икра хуьрерин ОПС- рин начальникар тир Мамед Кулиевавни Саимат Азизовадив, Рутул райондин ЦӀахурдин почтальон Вазир Дадашевав алакъайрин министерстводин тӀварунихъай Гьуьрметдин грамотаяр ва пулдин пишкешар шад гьалара вахкана. Гьабурун жергедай яз райцентрда почтальон яз кӀвалахзавай Асият Атасиеваз РД УФПС- дин тӀварунихъай чухсагъул малумарна. ГьакӀни почтамптдин руководстводин тӀварунихъай са жерге работникриз Гьуьрметдин грамотаяр гана.
+«ХУЬРУЬН (Земский) маллим» проектдин бинедаллаз РД- дин образованиедин ва илимдин министерстводи «Хуьруьн (Земский) малим проектда иштиракун патал арзаяр кьабулиз башламишнава. Проектди хуьруьн школайра малимрин патакъай авай кьитвал алудунин месэла гьялун лазим я. Алай вахтунда хуьрера 249 кас малимар бес жезвач. Проектда гьар са малимдиз миллион манатдин кьадарда аваз садра пулдин такьатар чара авун къалурнава. А такьатар кӀвалахун патал хкянавай чкада яшайишдин кӀвал къачун (эцигун), ремонтдин кӀвалахар кьиле тухунин гьакъи гун, гьакӀни яшайишдин шартӀар яратмишун патал серф ийиз жеда. Алай йисуз и проектда иштирак авун патал 50 кас хкянава. Проектда иштиракзавай ксарин яшар 50 йисал кьван хьана кӀанда. Хуьруьн школада вад йисалай тӀимил тушиз вахтунда кӀвалахунин шартӀ эцигзава. ЖАННА.
+ГАТУН варцар алукьнава. Школайрай ахъайнавай аялар патал и вахт халис сувариз элкъвезва. Патара авай чи районэгьлияр, дагъустанвияр гатун вахтунда яргъарай иниз хквезва гьуьлел фена ял яда лугьуз. Амма гьина ял язаватӀани, сифте нубатда а чкадин экологиядиз, санитарный гьалариз фикир гана кӀанда. Эгер «Эхъуьн къадагъа я» кхьенвай малуматар алатӀа, абурун истемишунрал амал авунин чарасузвал ава. Алатай йисуз Дагъустанда эхъуьнардай сезон башламиш хьайидалай кьулухъ 34 кас батмиш хьана абурукай ирид аял я. Алай йисуз экъуьнрин вахт башламиш хьайидалай кьулухъ 4I кас батмиш хьанва. Ихьтин мусибатдин статистикадин шагьидар хьанвай Республикадин МЧС-ДИН Управлениеди чи халкьдиз ва къвезвай мугьманриз мукъаят хьуниз эвер гузва. Амма садазни и малуматриз яб гуз кӀанзавач. Чпин сагъламвал, уьмуьр чпин гъиле авайди рикӀелай ракъурзава. Гзаф дуьшуьшра элкъвена хкведай къуватар бес тахьуни, кӀвачерикай чил хкатайла теспача хьуни, зарб лепейри рикӀелай тефидай дуьшуьшрихъ гъизва. Яд элкъвезвай чкайрив агатайла гьасятда цин кӀаниз чӀугвазва. Дуьзгуьн сирнав ийизвай касдивайни гьамиша цихъ галаз женг тухуз алакьзавач. Ял тунвай резиндин чархарал, месерал алаз сирнавзава, ахпа абур кьезил шейэр тирвиляй гару яна яргъариз тухузва ва гзаф вахтара абур элкъвезва. Ихьтин дуьшуьшра къерехда авайбур куьмекдиз фидалди абур батмиш жезва. ЧӀехибур гьуьлуьз гьахьна, гъвечӀи аялар, вахар, стхаяр цин къерехда текдиз тур ва абур хатадай алукьна къениз яд фейи дуьшуьшарни малум я. Пияндиз циз гьахьзава ,атай лепеди яна кӀвачер хкудна ачух гьуьлуьхъди тухвай дуьшуьшарни хьанва. Гьуьрметлу диде-бубаяр, куь саймазвилин, мукъаятсузвилин нетижада рикӀелай тефидай бедбахтвилер гъизва. Иниз килигна сифте нубатда санитарный гьалариз фикир гун, жувахъ галай чӀехи гъвечӀидал мукъаят хьун чарасуз я. Бубайрин мисалда лугьузвайвал цихъни, цӀухъ галаз гьуьжет жедач. Ша чна гьалалвилелди ял ягъуникай лезет хкудин .
+САМУР вацӀун чапла пата экӀя хьанвай Киркарин хуьруьхъ дерин тарих авайди, элкъуьрна эцигнавай цлари шагьидвалзава. Киркарин хуьре ЧӀуьгъвер къаяд магьле, Миграгъар ва Яхулар пуд тухум яшамиш жезвай. I9I6 – йисалай I922 – йисалди Киркарин хуьре мискӀинда школа ва I929 – йисалай сад лагьай советский школа кардик акатнай. Сифте малимар хьайи Абдулгьамид Гьамидован, Бег Абдулгьамидован ва Ремихан Гьажиеван тӀварар хуьруьнбуру еке гьуьрметдивди кьазва. Ватандин чӀехи дяведин йисара и хуьряй фронтдиз I03 кас фенай, абурукай 5I кас хтаначир. I953 – йисалай киркивийрин аялри юкьван школада чирвилер къачузва. Алай вахтунда школадал машгьур алим, тарихдин илимрин доктор, профессор ва общественный деятель Гьажимагьамед Аликперован тӀвар ала. Сад лагьай сельхозартель хуьре I932 – йисуз ачухнай. Кьуд йисалай «Ленинан рехъ» тӀвар алай колхоз тешкилна ва сад лагьай директор Алимет Демиров хьанай. I963 – йисуз пуд майишат сад хьана «Ленинский» совхоз тешкилна. Гуьгъуьнин йисара Киркар «Дуствал» совхоздин пай хьана. I992 – йисуз хьайи дегишвилерин нетижа яз, алай вахтунда хуьре ПСК кардик ква. Эхиримжи йисара хуьруьн жегьилри спортдиз кьетӀен фикир гузва. Абурун арада машгьур спортсменар тир, месела боксерар тир А.Гьажисултанов ва Р.Бегован, гъилералди кукӀунрай Д.Эседован тӀварар кьаз жеда.
+Магьарамдхуьурьн нянин школадин 9- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2001- йисуз Любовь Шевцовадиз гайи аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+ХУЬРУЬН майишатдин хел райондин экономика вилик тухузвай кьилин хилерикай сад я. Магьарамдхуьруьн районда хуьруьн майишатдин хиле гьасилзавай продукция райондилай къеце патарани раиж я. Алатай йисан делилрай малум хьайивал, республикадин базарриз еридин продукция агакьарзавай кӀвенкӀвечи районрин жергеда чи районни авай. Райондин аграрияр патал кьуьд, гад чуьллера, багълара кӀвалах ргазва. Са кьадар емишар, майваяр кӀватӀнаватӀани и жигьетдай кӀвалах давам жезва. ИкӀ районда, алай йисан ирид вацран вахтунда 800 гектардай I720 тонн техил кӀватӀнава. Яни са гектардай 2I.5 центнер техил хьанва. 28 720 тонн алафар кӀватӀнава, абурукай 28 050 тонн векьер ва 670 тонн самар я.
+Емишрал гьалтайла цӀинин йис бегьерлуди хьана лагьайтӀа жеда. Вири санлай 69I8 тонн емишар ва 6400 тонн цил авай емишар кӀватӀнава. II0 тонн машмашар, 350 тонн пӀенияр ва 5940 тонн алучаярни хутар хьанва. Цил авай емишрик акатзавай 77 гектар багъларайни 5I8 тонн емишар кӀватӀнава. Абурукай 273 тонн ичер ва 245 тонн чуьхверар я. Майвайрикай рахайтӀа 6400 тонн кӀватӀнава ва бегьерар кӀватӀунин кӀвалахар давам жезва. ГьакӀни районда къенин юкъуз 459 тонндив агакьна къарпузар ва гатун халияр кӀватӀнава. Алатай йисан гьа и вахтунин делилрив гекъигайла, райондин аграривай цӀинин йисуз бегьерлувал са кьадар хкажиз алакьна. ИкӀ, 202I- йису техилар 40 тонндин, емишар 4 436 тонндин, майваяр 3 060 тонндин ва халийрин саларин емишар 50 тонндин артух хьана.
+7- август, 2021- йис. ЖОНРИД Вагьабов I982ЙИСАН 5- февралдиз Магьарамдхуьруьн райондин Советский хуьре малимдин хизанда дидедиз хьана. Инал адан буба Ферид Вагьабовакайни куьруь ихтилат авун кутугнава. Хейлин йисара хуьруьн школада аялриз ингилис чӀалан тарсар гана, алай вахтунда лайихлу пенсияда ава. Ам чи газет кӀелзавайбуруз фадлай таниш журналист я. Ф. Вагьабова 8 веледдиз тербия гана, шегьредал акъуднава. Белки, Жонридани вичин бубадилай чешне къачуна, малимвилин баркаллу пеше хкяна. Хуьре агалкьунралди юкьван школа куьтягьай I999- йисуз ам информатикадинни ингилис чӀалан малимдин пешедай ДГПУДИН физикадинни математикадин факультетдик экечӀна. Вуздани анжах хъсан къиметар аваз кӀелай гележегдин хъсан пешекарди кхьей дипломдин кӀвалахни тафаватлуди хьана. Эхиримжи курсара кӀелай вахтунда ам школайрин чӀехи классра кӀелзавайбур патал ингилис чӀалай махсус рабочий дафтарар арадал гъунал машгъул хьана. Дипломдин кӀвалахни ада и рекьяй кхьена. ДГПУ-ДИН физикадинниматематикадин факультетдин деканатди агалкьунар авай жегьил пешекардиз кӀвалахал акъвазун ва кӀелунар мадни давамарун теклифнатӀани, Жонрид вичин бизнес- проектар кьилиз акъудунин мураддалди Новгород ва Санкт-Петербург шегьерриз фена. Ватандай гъурбатдиз фейи вахтунда сифте нубатда вичин кӀвалин ва яшайишдин месэлаяр гьялайдалай кьулухъ ам малимвилин кӀвалахдив эгечӀна. Гуьгъуьнлай ам вич гъавурда акьурла, малимвилин пеше адан тебятдик квай майилвал я. Жемятдин крара иштиракиз вердиш хьайи жегьил 2008-йисуз Санкт-Петербургдин Адмиралтейский райондин мергьяматлувилин клубдик волонтер яз экечӀна. Гуьгъуьнлай ина 2011-йисалди социальный къуллугъчи яз кӀвалахна. 2012- йисуз ам мад малимвилин пешеди вичел ялна- махсус коррекционный школада ингилис чӀаланни информатикадин тарсар гана, алава яз социальный малимдин везифаярни тамамарна. КӀелунин, мадни дерин чирвилер къачунин макьсаддалди Жонрид Вагьабов РФДИН Президентдин къвалав гвай государстводин къуллугъдин академиядин магистратурадик экечӀна ва 2015йисуз « Развитие социальной работы в субъектах РФ (на примере Санкт- Петербурга)» темадай диссертация хвена. Хизанриз ва аялриз яшайишдин рекьяй куьмекар гунин центрадин (ЦСПСИД) директордин къуллугъдал тежриба кӀватӀуналди, социальный кӀвалахар хъсанарунин карда вичихъ авай мумкинвилер ахтармишна. Жемятдин крарикай ам исятдани къерех ХЬАНВАЧСАНКТ-ПЕТЕРБУРГДИН Московский райондин ТИК-ДИЗ куьмекар гузва, сечкийрин участокдин комиссиядин председатель я. Ада Санкт-Петербургда авай лезгийрихъ галазни алакъаяр хуьзва. Жегьил малимди хизанда хцизни рушаз тербия гузва. Государстводин ва муниципальный крар идара авунин магистрдин дережа къачунвай жегьил пешекардиз и рекьяй мадни кӀелун давамардай ният ава. Амма нубатдин сеферда ада вичин илимдин кӀвалах хайиди тир Магьарамдхуьруьн райондихъ галаз алакъалу ийида. Гележегда адаз ватандиз хкведай ва хайи ерийра зегьмет чӀугвадай къаст ава. Къуй адахъ фикирдик квай вири крар агалкьунралди кьилиз акъуддай мумкинвилер хьурай! УЬЛКВЕДИН кеферпатан меркез яз гьисабзавай САНКТПЕТЕРБУРГДИН мулкара фадлай чпин кӀвал-югъ кутунвай лезгияр гзаф ава. Абуру чеб жуьреба-жуьре рекьерай къуллугъар кьилиз акъудиз алакьзавай гьакъисагъ зегьметдин сагьибар яз, акьалтзавай несилриз чешнелу векилар яз къалурзава. Алимрилай, духтуррилай, карчийрилай, эцигунардай устӀаррилай гъейри, асантди тушир малимвилин пешедай кӀвалахзавайбурни авай. Заз вичикай ихтилатиз кӀанзавай Жонрид Феридович ВАГЬАБОВНИ чӀехи шегьерда малимвиле кӀвалахзавай чи ватанэгьли я.
+7- август, 2021- йис. АЛАТАЙ гьафтеда, «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьил Фарид Агьмедова вичин кӀвалахдин юлдашдив
+Астрахандин областдин ва Калмыкия республикадин хатасузвилин федеральный къуллугъдин Пограничный уп
+И ЙИКЪАРА «Зи уьлкве- зи Россия» лишандик кваз кьиле фейи вирироссиядин конкурсдин виридалай машгьур «Зи педагогикадин инициатива» номинациядиз хейлин проектар рекье тунвай. Онлайн- форматда кьиле фейи проектар хуьнин нетижада I5 кас гъалиб хьана. Абурун арада дагъустанви Зайнодин Расулов авай. Зайнодин Расуравлениедай хтанвай награда вахкана. Райондин регьберди ватанпересвилин гьиссералаз рухваяр, Ватан хуьдай лайихлу офицерар тербияламишунай, Ханов Фурман Гюльбалаевичав «Астрахандин областда ва Калмыкия республикада авай Россиядин ФСБДИН Пограничный управлениедин I5 йис» рикӀел аламукьдай лишан вахкана. -За фикирзавайвал, буба патал виридалай хъсан награда- Ватан хуьдай ��айихлу веледар хьун я. Абур чи районэгьлияр хьунал за шадвалзава, къуй абурухъ чандин мягькем сагъвал, агалкьунар ва уьмуьрдин хушбахтвал хьурай,- лагьана райондин регьберди. лова Д.Ф.Устинован тӀварунихъ галай Балтийский гьукуматдин технический университетдин аспирант я. Адан обществода социальный рекьяй важиблу дегишвилер тунихъ, Дагъустандин аялрив алай аямдин образованиедин программаяр агакьардай мумкинвилер гунихъ элкъуьрнавай проектри лайихлу чка кьуна. ХАБАРРИН КИМ ДАГЪУСТАНДИН пенсионный фондунай 6 йисалай I8 йис жедалди яшда авай аялрин хизанриз цӀийи кӀелунин йисаз гьазурвал акунин гьакъиндай тестикьарнавай I0 000 манат пул ягъунив эгечӀнава. Сад лагьай юкъуз регионда 367 596 аялдив и куьмек агакьнава. ГьакӀни ихьтин куьмек, набутвал авай, сагъламвилин рекьяй са кьадар четинвилер ацалтзавай, I8 йисалай 23 йисалди яш авай аялризни гуда.
+ХХI АСИРДИ Россиядин Федерацияда ООН-ДИН ЮНЕСКО-ДИН Генеральный конференцияди вичин 30- сессиядин къарардалди I999- йисан 17- ноябрдиз кьабулай ва 2000- йисалай «Хайи чӀаларин югъ» кардик кутун кьетӀ авурдалай кьулухъ, школадин уьмуьрда алатай девирра такур, гъиле такьур чӀалар еримлу авунин, чирунин ва хуьнин чӀехи мумкинвилер ачухнава. Гьадахъ галаз сад хьиз ООНДИН Генеральный Ассамблеяди вичин къарардалди 2008йис «Дуьньядин чӀаларин йис» яз малумар авуни вири халкьарин руьгьдик юзун кутунай. Гьар йисан Февралдин 2I дуьньядин халкьарин гьар са хайи чӀал вири чӀаларин арада барабар ихтиярар авай надир (уникум) затӀ яз, инсаниятда дири яз, хуьз ва икрам авуниз лайих имарат яз, мажбури тирди гьисаба кьунва. ЧӀаларин иесийри чӀалар гегьеншарунин гьар са кам, ам дериндай еримда тун, чӀалан меденивал, дуьньядин чӀаларин адетрин къайдайралди халкьарин, инсанрин арада садвилин эрзиманар агуддай рафтарвилерин ва сада муькуьди эхи авунин шартӀар арадал гъунин суьгьбет (диалог) хьун лазим тир серенжемар тухун мажбури авуна. ЧӀал инсанрин алакъадин, бажарагъдин ва кьатӀунрин алат яз, гьа авайвал аннамишиз тазвай, ам алатай, къвезмай ва алай девиррин шикил я. Гьар са чӀал вичин тарихдалди девлетлу я, анжах гьа халкьдин надир имарат я. Хайи чӀала вич арадиз атай йикъалай вичин веледдик- инсандик вичин эсерлу ва кьетӀен къилих кутазва. Инсанди маса гьикьван чӀалар чирайтӀани, сифте чанда гьатай адан хесет хкатдайди туш. Гьавиляй гьар са халкь вичин милли медениятдалди, тарихдалди, адетралди ва чӀалалди кьетӀен я. ЧӀала хуьзвай адан и дибарни саламатдиз хвена кӀанзава. Инсанвал хуьнин куьлег миллетдин чӀал кваз кьун ва адаз гьуьрмет авун я. Гьар са чӀал вичин иесийрин адетрин асул бине ва диб я. И диб хуьнин карда зун хайи лезги чӀал лезги балайриз чпин гележегда лезгиди хьиз хуьн ва ишлемишун паталди зи везифаяр гьихьтинбур я ва вуч авун лазим я?- суал гьар са пешекар малимди вичин вилик эцигун лазим я. Къенин школа тербиячив��лин чӀехи везифа тамамарун фикирда аваз цӀийи ва къадимлу рекьер жагъуриз алахъзава. И рекьерикай чӀехи метлеб авайди тарсуна кӀелзавай эсердикай аялди вичи вуч аннамишзаватӀа, гьикьван аял вичин тербиячи яз арадиз къвезватӀа, адакай эллик патал гьикьван къиметлу инсан хкатзаватӀа, гьадалай аслу я. Малимди вичин тарсарин кьетӀенвилер ишлемишиз, аялриз чпиз чеб къалуриз, абурун фикиррин хцивилин тариф ийиз, яшайишдин тӀал алай месэлайриз дуьз жавабар гуда, яшайишдин татугайвилер арадал гъизвай инсанрин хесетар негь ийида, виликан уьмуьрдинни цӀийидан арада авай зидвилер дуьздал акъудиз, аялрин зигьиндиз таъсир ийидай делилар веревирд ийида. Къедамаз аялриз намус, гъейрат чир тавуртӀа, адалатдин къиметдин тӀеамдин дад къалур тавуртӀа, абуруз уьмуьрдин шегьреда четин жедайди гьамиша фикирда хуьда. Малимди вичин тарсара аялдиз ийизвай таъсир гьамиша гуьзчивилик кутада, предметди аялдин кьатӀунрин алакьун, агалкьун гьикӀ хъсанвилихъ дегиш жезватӀа гьисаба кьада. Ада аялдиз вичи вич вердишарун кьиле тухудай рекьер предметдалди къалурда ва классда кӀвалахзавай муькуь малимрихъ галаз саналди дуьз геле тваз зегьмет чӀугвада. Хайи литературадин малимди сифтедамаз, тербиядин серенжемрив эгечӀдалди вичин кӀвалахда ихьтин са шумуд эрзиман- месэла эхцигзава: - аял вичи вич вердишардай фикирдал гъун; - аялдиз вичин ва юлдашрин уьмуьрдал фикирдай чирвал гун; - инсанвилин дережадин чешме хкягъиз чирун; - аялдин акьулдин, инсанвилин дережадин, зегьметдин, зигьиндин ери хкаждай рекьер къалурун. «Зун зи тербиячи я», « Вучиз закай зи тербиячи жедач?», «Жувакай инсан жува авуна кӀанда», «Уьмуьр инсандикай итим ийизвай чад я» хьтин темайрай тухузвай гъвечӀи сочиненийри хъсан нетижаярни гъизва. Фахрудин НАСРЕДИНОВ.
+«Хайи чӀал» тӀвар алай гьи халкьдин гьи шиир веревирд авуртӀани, абурун тема чӀалакай рахунилай эгечӀна, хайи халкьдин кьисметдикай ва эдебдикай фикирдал элячӀна, хайи чилиз, Ватандиз вафалу хвавилин гьиссер ачухарзавайбур я.
+ЧАЗ гьеле аял вахтарилай малум тирвал, гатун цӀиг яни июлдин варз алукьайла, гъвечӀи – чӀехидан рикӀ алай халийрин сезон башламиш жезва. Ачух, дуьзен чкада, дуьз вичин кьенцӀик дигмиш хьанвай халияр июлдин вацран юкьвалай алатайла жезвайди я. Эхиримжи йисара, кьадардилай артух чимивилер хьуникди сезон са кьадар фад алукьзава. Амма чи базарра халияр хъуьтӀуьн вахтундани аквазва. Гьелбетда, вичин сезондилай къерехдай гьи майва, емиш хьайитӀани, химиядин шейэралди битмишарзавайдал са шакни алач. Хали- им серинвал гузвай ширин амма калорияр тӀимил квай емиш я. Инсанди тӀуьр затӀар иливардайла организмда жезвай процессдиз, реакцийриз яд герек я. 90 -95 процент цикай ибарат тир и емиш сагъламвал патал лап хийирлуди яз гьисабзава. Халидик суткадин вахтунда инсандин бедендиз чарасуз С, А ва В дестедин витаминар, калий, магний ква. ГьакӀни, рикӀин уьзуьрар авайбуруз хали ишлемишун меслятзава. Ахтармишунри къалурзавайвал, халидик квай ликопин каротиноидантиоксидантди беденда авай холестериндин кьадар ва ивидин давление агъузардай мумкинвал гузва. ГьакӀни, халидик квай цитрулин лугьудай аминокислотади инсандин бедендик квай азотдин оксид хкажзава. Азотдин оксидди дамарар гегьеншарзава ва ивидин давление вичин
+кьадардиз хкидай мумкинвал гузва. Амай витаминри ва минералри рикӀин сагъламвал мягькемарзава. Халидик квай А витаминди инсандин хамуниз ва чӀарариз хъсан таъсирзава ва хуквадин кӀвалахдизни бегьем куьмек гузва. Спортдал машгъулбурун мускулра тӀал гьатайла хали ишлемишун меслятзава. Эхиримжи йисара чи райондани кьилди ксар, карчияр халийрин салар цунал машгъул хьанва. Къенин юкъуз райондин хуьруьн майишатдин управлениедин делилрай малум хьайивал, районда I7 гектардин майданрай 459 тонн къарпузар ва гатун халияр кӀватӀнава. Яни 1 гектардай 270 центнер хьанва. Им, гьелбетда, еке агалкьун я. Жуван чилел химиядин затӀар галачиз битмишарнавай михьи продукт ишлемишуни сагъламвал мягькемардай мумкинвал гуда.
+ЗУН дяведин аялрикай я. Миллионралди зи таяр-туьшерин аялвал туькьуьл, атӀугъай, магьрумвилерин азиятар гъайи дяведин йисарал ацалтна. А йикъар рикӀел хтай гьар сеферда заз чи хизандин виридалайни багьа ядигарар: ранг фена хъипи хьанвай шикилар, гьайкал хьиз кӀватӀнавай пуд пипӀен чарар, сур хьанвай газетар гъилелай авун адет хьанва. Абурун арада чи дахдиз дяве башламишдалди орден аваз гайи яру кьватини ава. И кьватида гила мад са орден ва гзаф кьадар медаларни ава. Абурукай сад «Зегьметдин ветеран» медаль зид я. Яргъал йисара хъсандиз зегьмет чӀугунай ганвай медаль я ам заз. Сифте сеферда чи дах армиядай хтайла адан хурудал алай пуд медаль акурла зи кефи чӀур хьанай. Гьатта дакӀанни хьанай заз. Жечни! А йисара кьериз-цӀаруз чи гъиле гьатзавай газетрай хуру чӀулунал кьван орденрини медалри кӀевнавай инсанрин шикилар аквазвай, дахдин хурудал алайди анжах пуд тир. Гзаф йисар алатайла, жув пенсиядиз экъечӀдайла гъавурда акьунай зун-ви хурудал орден ва я медаль жедани-жедачни валай ваъ, са нелай ятӀани масадалай аслу тирди… Гатун ракъинин инсафсузвилелди кунизни килиг тавуна,колхоздин келемдин сала кӀвалах къизгъин я. ЛАЦУ-ЦӀАРУ читинин перемар алай дишегьлийри къаст авуна келемриз керки язава. КӀвалах къизгъин ятӀани, инсанрик шадвал, гьевес квач. Арабир инлай- анлай сефил манидин зайиф сес акъатзава, амма тереф хуьдай кас тахьайла гьамни бамиш хъижезва. КӀвалахзава дишегьлийри кисна. Анжах керкийри ванзава: тап- тап-тап. Анжах рикӀ къекъвезва яргъара-вилиз такур, дяведин ялаври кьунвай таниш тушир рекьера. Итимар кӀваляй экъечӀна дяведиз фейидалай инихъ гзаф варцар алатнава,амма чпикай са ван-сесни авачирбур гзаф я. АРА-АРА агакьзавай хабарарни вири хуьруьв яс кьаз тазвайбур я. Гьавиляй иниз патай са кас атун, иллаки дяведай хуьруьнви хтун лап чӀехи вакъиадиз элкъвезва. КӀвалахзава дишегьлийри кисна. Анжах керкийри ванзава: тап- тап-тап. Йигин я кӀвалахдин ериш. ТАП-ТАП-ТАП… Бейхабар салан къерехдилай акъатай къати сесини вири кьатӀна: «Мирзе дяведай хтана. Мирзе малим хтана…» Са легьзеда сал ичӀи хьана. За кьуд пата вил экъуьрзава. Сала амайди келемдихъ кӀвач галкӀана ярх хьанвай са зун я. Зун чи чӀехи кӀвалин ракӀарал акъваз хьана. Цларивай цӀиргъ яна дишегьлияр, кӀвалин вини кьиле цлав игисна эцигнавай столдихъ кьве итим ацукьнава. Абурукай сад чи чӀехи ими, муькуьди-дяведин парталар алай кас, заз чин тийидай са халу я. Бес дах гьинава? -ГьикӀ хьана, хва, ваз дах чир жезмачни?- хабар кьазва завай хъуьруьн кваз дяведин парталар алай халуди. Гила чир жезва заз ам дах тирди. Зверна фена гардан кьазва. Ада зун хкажна метӀел ацукьарзава. Гьа и арада тир заз хурудал алай медалар тӀимил яз акурди, гьа и арада тир дах дяведай сагъ-саламатдиз хтунин шадвилихъ галаз санал медалрин тӀимилвили кьагъурни гъайиди. Гьар гьикӀ ятӀани,дах дяведин цӀаярай сагъ-саламатдиз хтанвай. Им а вахтунда дуьньядал виридалайни чӀехи бахт яз гьисабзавай. Са кьве базардин йикъара дахди кӀвалин къайгъуяр авуна. Жугъунар дуьзар хъувуна. Сала къайда туна. Са кьве фургъунда авай цӀам-кӀарас гъана. Август эхирдиз къвезвай. Мукьвара тарсарни башламишун герек тир. Гила дахдин йикъан чӀехи пай школада акъатзавай. Бахди колхоздин кӀвалахдилай хтайла нянихъ лампадин экуьнал чи пекпартал рапунилай ийизвай, школадиз чи гьазурвал аквазвай. Ихьтин йикъара заз акӀ тир хьи вири дуьнья секин я, дяве куьтягь хьанва. Амма са экуьнахъ вири цӀийи кьилелай башламиш хъхьана. Ахварай аватай заз дах мад гьа аскердин партал алаз акуна. КӀвалени мукьвакьилияр, къуни-къуншияр кӀватӀ хьанвай. Бахди сив рахан тийиз дахдин шейэр, фу- къафун ранг фенвай са турбада твазвай. Адан чин акьван чӀурузвай хьи, садавайни ам диндирмишиз жезвачир. Захъни суалар гзаф авай. Амма зи туьтуьна са вуч ятӀани акӀанвай хьиз тир заз. Ада заз рахадай мумкинвални гузвачир. Амма вуч ятӀани са нагьакьан кар хьанвайди кьатӀизва за. Эхирни дахдиз зун авай гьал акуна. Ада зун къужахламишна ва секинвал кутадай инанмиш сесиналди лагьана: -Душманди чи дагъларихъ ялзава, хва. Ам акъвазарун патал зи куьмекни герек хьанва. Гьавиляй зазни армиядиз эвер хъувунва. Хъсан гада хьухь. Бахдиз яб це. Душман кукӀварна дах куь патав геж тавуна хкведа. Дахди, гьамиша хьиз, и сефердани гаф хвенай. Душман Кавказдай чукурайла ам яшлу я лагьана мад кӀвализ рахкурнай. Фикрет ГЬАЖИЕВ.
+5 – АВГУСТ чи уьлкве, республика патал шадвал ийидайди хьана. Токиода кьиле физвай олимпиадада, кьве дагъустанвиди чи уьлкведин кьватидиз къизилдин медалар гъана. Боксдай финалдиз акъатай
+Альберт Батыргазиева вичин заланвилин категория��а (57 кг) американви Дьюк Рейганан винел гъалибвал къазанмишна. Къизгъин женгина 3:2 гьисабуналди гъалиб хьайи чи кьегьал хва Альбертакай олимпийский чемпион хьана. Спортдал рикӀ алай гьар са кас патал Заур Угуева къазанмишай къизилдин медалдни гуьзетзавай пишкеш хьана. М.Батырован тӀварунихъ галай Хасавюртдин спортшколадин тербиячи Заур Угуева финалдин женгина вичин алакьунар ва гьазурвал къалурунин нетижада олимпийский чемпион тӀварцӀиз лайихлу хьана. Финалдин женгина ам индиядай тир Рави Кумаран винел гъалиб хьана. Ихьтин важиблу гъалибвилер къазанмишуналди дагъустанвийри чпин тӀварар уьлкведин тарихда туна.
+1.Гаран хел. 2.Малар хъиядай чка. 3.Рух, адан са жуьре. 4.Ам галачиз уьмуьр авач. 5.Ам галачиз дин авач. 6.Жалгъа. 7.Са дестедин ва я межлисдин кьил. 8.Акъвазнавай цин чиниз ядай пехир. 9.Фагьум авачир авам. 10.Руьгь (кичӀе хьана руьгь аватун). 11.Парчадин са жуьре. 12.Явашдиз. 13.Лезгияр ятӀани, районра, хуьрера абур рахунин кьетӀенвал. 14.Виридан.
+Зардаб /Азербайжан/ шегьердин 70 йиса авай агьали Миргьуьсейн Алиева гзаф инсанрин вилик къуншидин кӀвализ гьахьнавай мурдарар дуьаяр кӀелиз куьчедал акъуд хъувуна. Сифте ада капӀ авуна, ахпа куьчедал мелдал еке са круг чӀугуна, ахпа анжах са вичиз чидай дуьаяр кӀелиз-кӀелиз мурдарриз эвер гана. И агьвалат акурбуру шагьидвалзава хьи, са арадлай мурдарар сад садан гуьгъуьналлаз кӀваляй экъечӀиз куьчедал чӀугунвай кругдиз кӀватӀ хьана. Инсанриз абуру са зиянни ганач. Миргьуьсейн Алиев аял чӀавалай мурдарар «суьгьуьрда» тунал машгъул тир. Ада и кар Аллагьдин патай вичиз ганвай пай я лугьузва. Суткадин гьи вахтунда хьайитӀани, чилин шардин гьи пипӀе кӀантӀани адавай ягъалмиш тахьана мукьварив мурдарар гвани, гвачни чириз жеда. Миргьуьсейн Алиев мурдарар терг авуниз акси я, ада инсанриз мурдаррихъ галаз дуствал авуниз эвер гузва.
+Тагьирхуьруьн къазмайрин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 1996- йисуз Алимерданов Зейналаз гайи А 0108423- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+ГЬУЬРМЕТЛУ стхаяр ва вахар! Мусурманрин календарда къалурнавайвал, алай йисан 9- июльдиз, Ислам динда виридалайни чӀехи ва важиблу тир Къурбанд сувар кьиле тухуда. Дуьньядин вири мусурманар гьар йисуз и пак сувар алукьунал вил алаз акъвазнава. Ада мусурманар сад ийизва, сада-садаз куьмек гун патал чак гьевес кутазва ва и кар себеб яз чи рикӀер регьимдай ацӀузва. Къурбандин сувар чи гзаф миллетрин халкьдин девлетлу руьгьдин ва культурадин ирсинин галудиз тежер пай я. Руьгьдин гъалибвал ва ахлакьдин михьивал лишанламишзавай Къурбандин сувари чаз чӀехибуруз гьуьрмет ийиз, муьгьтежбуруз куьмек гуз, мукьвабурун къайгъу чӀугваз, аялриз хъсанвилин тербия гуз чирзава. И экуь сувариз заз виридаз чандин сагъвал, хизанра бахт ва агьвал, хъсан дуланажагъ ва вири хъсан крара агалкьунар хьана кӀанзава. Муниципальный ра��ондин, адан адми
+нистрациядин ва кьилди жуван патай за квез мусурманрин алукьнавай чӀехи сувар - «Къурбанд сувар» рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй куьне гудай садакьаяр Аллагьди кьабулдайбур хьурай. Амин! Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил.
+ИСЛЕН юкъуз, «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН администрацияда райондин образованиедин идарайра кӀелунрин рекьяй тафаватлу хьайи аялрив аттестатар ва къизилдин медалар вахкунин шад мярекат кьиле фена. Мярекатда МР-ДИН, УО- дин, профсоюздин векилри, школайрин директорри, малимри, диде-бубайри ва аялри иштиракна. И шад мярекат МР- дин Кьил Фарид Агьмедова тебрикдин гаф рахуналди ачухна. -Къенин югъ чи виридан уьмуьрда важиблуди я. Им къе школа акьалтӀарзавай аялрин хьиз абурун диде-бубаяр, цӀусад йисуз абуруз тарс ганвай малимар патал сувар я. Районда, республикада кьиле фейи конкурсра, олимпиадайра иштиракиз абуру чпин алакьунар къалурна. Районда 2I аялди медалар къазанмишун еке агалкьун я. За умудзава куьне уьлкведин чӀехи ВУЗ- ра кӀелна хъсан пешекарар яз, хайи ватандиз, райондиз хкведа лагьана. Дерин чирвилер, хъсан тербия къачуник, ихьтин агалкьунар къазанмишуник пай кутунвай диде-бубайриз, малимриз чухсагъул лугьуз кӀанзава. Къуй куьне абурал чӀугунвай зегьмет хъсан бегьерар гудай гележег авайди хьурай, - лагьана Фарид Загьидиновича. Мярекатдал рахай машгьур журналист, политолог, къизилдин медалдин сагьибдин буба Руслан Къурбанова вири диде-бубайрин тӀварунихъай аялриз и вакъиа тебрикна ва райондин образованиедин хилез кьетӀен фикир гузвай райондин руководстводиз чухсагъул лагьана. ГьакӀни мярекатдал рахай аялри, диде – бубайри, малимри чухсагъулдин ихтилатар авуна. Гуьгъуьнлай Фарид Загьидиновича, аялрив тафаватлувилин аттестатар, къизилдин медалар шад гьалара вахкана ва диде-бубайриз чухсагъул малумарна. Мярекат вирида санал рикӀел аламукьдай шикилар ягъуналди акьалтӀарна.
+ИСЛЯГЬ са инсандизни,са уьлкведизни дяве кӀанзавайди туш. Амма фашистрин гел кьур бандеровчияр себеб яз Россия, Украинада махсус серенжем тухуниз, стха уьлкве ва халкь фашистрикай азад авуниз мажбур хьана. Россиядин центральный каналри гьар юкъуз Украинада кьиле тухузвай махсус серенжемра дирибашвал къалурзавай миллетриз, ягъунар кьазвай ва женгинин юлдашар къутармишзавай къагьриманрикай хабар гузва. Абурун арада чи Дагъустандин халкьарин кьегьалрини иштиракзава. Украинада кьиле физвай махсус серенжемра, чи уьлкведин вири халкьарин векилри хьиз, чи райондин кьегьалрини иштиракзава. Абурукай сад КЪАЗИАГЬМЕДОВ РАСИМ я. Адан ери бине Магьарамдхуьряй я. Ам чи хуьруьнви, рагьметлу Къазиагьмедов Саиданни Эльзадин кьегьал хва я. Кьегьалвал лагьайтӀа вич вичелай арадал къвезвач, ам хизанда веледриз ганвай тербиядилай аслу жезва. Куьне абур Ватандал рикӀ алай халис ватанпересар яз чӀехи авунва. Квез дид��яр ва бубаяр ихьтин кьегьал хва хвена, чӀехи авуна уьмуьрдин шегьредал акъуднавай, аферин ва чухсагъул. Расима Украинадин чилел военный махсус серенжемар башламишай йикъалай кьиле физвай женгера активвилелди иштиракзава. Запорожский областда кьиле физвай цӀаяра Расима вичин дирибашвал ва кьегьалвал къалурна, вичел тапшурмишай гьар са кӀвалах Расима лап хъсандиз бегьемарзава. Къуй Расим хьтин кьегьал рухваяр, Ватандин вилик пак тир везифаяр намуслудаказ кьилиз акъудна, дявеяр, ивияр экъичунар куьтягь хьана, сагъ- саламатдиз чпин хизанрин патав агакьрай! ЖАННА.
+КАНИКУЛРИН вахтунда аялри чпин вахт менфятлудаказ кечирмишунихъ, ял ягъунихъ, чпин сагъламвал мягькемар авунихъ еке метлеб ава. Гьайиф гьи, чи Дагъустанда аялриз гатун вахтунда ял ядай лагерар тӀимил ава. Шадвал кутадай кар ам я хьи, Магьарамдхуьруьн районда аялриз ял ядай «Приморский» лагерь кардик кваз гзаф йисар я. Лагерь алай йисан I0ИЮНДИЛАЙ ачухнава. Ана гьар йисуз Дагъустандин шегьеррай ва районрай цӀудралди аялри ял язава, сагъламвал мягькемарзава, алай вахтунда абурун кьадар I80 агакьнава, им сад лагьай поток я. Лагерь тӀебиатдин лап гуьзел чкадал ала. Ам гьуьлуьн патав, тамун юкьвал ала. Ина школьникар яшамиш жедай, ял ядай къулай шартӀар яратмишнава, ксудай кьве мертебадин дарамат, спортдин майданар, столовая, медпункт кардик ква. Аялриз йикъа кьуд сеферда тӀуьнар гузва. Гьар юкъуз якӀун хуьрекар гьазурзава, яр-емиш ва ширинлухар гузва, машгъулатрин жуьребажуьре мярекатар тешкилзава. Гьар йисуз «Приморский» лагердиз Махачкъаладай, Магьарамдхуьруьн, Сулейман-Стальский, Кьурагь, Рутул районрай аялар къвезва. Яшариз килигна, абур группайриз пайнава. Гьар са группада дежурство тухузвай тербиячиярни ава. Аялриз дарих жедай вахт лагерда жезвач, кьилди ва дестедин программаяр тайинарнава. Ана жуьреба-жуьре нянин шадвилин межлисар, манияр лугьузва, кьуьлер ийизва, лагерда авай аялар гьамиша вожатыйрин гуьзчвилик ква. Ина аялриз яшайишдин къулайвилер яратмишун патал вири къуватар эцигнава. Абур гьич са куьнихъни мугьтеж туш. ЖАННА.
+9-июль, 2022- йис. ИМ вири дуьньядин мусурманри ЗУ-ЛЬ-ГЬИЖЖА вацран 10юкъуз къейдзавай сувар я. Къурбандин суварин гуьгъуьнлай къвезвай 11, 12 ва 13- йикъариз «аййаму-ташрикъ» лугьузва, гьа и йикъаризни къурбандар авуртӀа жезва. И сувариз гьайванар тукӀваз, як паюналди къурбандар ийидай (садакьаяр гудай) адет я.
+КЪУРБАНДИН сувар Ибрагьим пайгъамбардихъ ва адан хва Исмаил пайгъамбардихъ галаз алакъалу я. Ибрагьим кьуьзуьни хьана, амма веледар адаз хьанач. Аллагьдин регьимдикай умуд атӀун тавур Ибрагьима, нагагь адаз хва хьайитӀа, ам Аллагьдиз къурбанд ийида лагьана ният авуна. Амма са кьадар вахт алатайла, и кар адан рикӀелай фена. И вахтунда са затӀни рикӀелай тефизвай Аллагьди ният адан рикӀел хкана. Йифиз ахварай Ибрагьимаз Аллагьдин патай вичин хва къурбанд авунин эмир атана ва адан рикӀел вичи авур ният хтана. И ахвар адаз галаз-галаз пуд йифиз акуна. Ибрагьима вичи гайи гаф кьилиз акъудун кьетӀна. Ада вичин хциз ебни чукӀул къачуна Мина дередиз рекье гьатна кӀанзавайдакай лагьана. Исмаила ада лагьай шейэр къачуна ва кӀел хьиз бубадин гуьгъуьна гьатна. Ибрагьима Исмаилаз Аллагьдин эмирдикай лугьун кьетӀна, яни Аллагьдин эмирдалди вичин хва къурбанд ийизвайдакай. Исмаила жаваб гана: «Буба, Аллагьдин эмир кьилиз акъуд, ин ша Аллагь, ваз зи сабурлувал, муьтӀуьгъвал аквада». Ибрагьима вичин хцин гъилер кӀвачер кутӀунна, ам эрчӀм патахъ элкъуьрна, чукӀул къачуна ам хцин туьтуьнилай чӀугуна, амма чукӀулди гьич атӀанач. Исмаил- Забигьуллагьди (Аллагьдин къурбанд) бубадиз лугьуда: «Белки ваз зи чиниз килигиз четин ятӀа? Язух татана тукӀукӀ». Амма Ибрагьима гьикьван алахъунар ийизвайтӀани, чукӀулди Исмаилан бедендиз са хасаратвални гузвачир. МасакӀа тахьайла бубади чукӀул чилел гадарна ва и вахтунда чукӀул адахъ галаз рахана: «Кьве эмирдикай: Аллагьдин- тукӀун тавун ва витукӀун, за сифтегьанди, Халикьдинди кьилиз акъудзава. Исмаил за гьикӀ тукӀвада кьван? Завай Аллагьдин буйругъ авачиз ваз кӀани кӀвалах ийиз жедач». И арада Жабраил малаикди Женнетдай са еке гьер гъана ва Исмаилан паталай гьа гьер тукӀун эмирна. Гьа и йикъалай мусурманри Къурбандар ийиз (гьайванар тукӀваз, садакьаяр гуз) башламишна. А югъ, чӀехи сувар яз, гьар йисуз къейд ийизва. Пак Къуръанда лагьана: «Аллагьдиз капӀ ая (суварин капӀ) ва гьайван къурбанд ая». Имам Агьмада агакьарнавай гьадисда лагьанва: «Мугьаммад Пайгъамбарди крчар алай кьве гьер тукӀуна. Вичин кӀвач ада абурун къвала акӀурна, «бисмиллягь, Аллагьу акбар) лагьана ада вичин гъилелди абур тукӀуна (къурбанд авуна). ГьакӀни Къурбандин сувариз мукьвабурун сурарал, багърийрин ва дустарин кӀвалериз фин, сувар мубарак авун меслят къалурзава. Рамиз гьажи АТАХАНОВ.
+Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин СОШ-ДИН коллективди Алиметоврин хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз АЛИМЕТОВ ДЖАНГИР вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+26- ИЮЛДИЗ гзаф миллетрин векилрикай ибарат тир Дагъустандин халкьари, гьа жергедай яз чи районэгьлийрини, милли СУВАРДАГЪУСТАН Республикадин Конституциядин Югъ шадвилин гьалара къейд ийида. Тамам 22 йис идалай вилик Дагъустан Республикадин Конституция кьабулна. Ада чи республикадин государстводин тарихда важиблу ва цӀийи чин ачухна, яни республика демократвилелди вилик финин рекьел элячӀнавайди лишанламишна. Къе районэгьлийрин вилик экономика къвердавай вилик фин таъминарунин, агьваллувал хкажунин, обществодин уьмуьрдин вири хилера кӀвалахар авай гьал хъсанарунин ва къайдадик кутунин жигьетдай цӀийи ва жавабдар везифаяр акъвазнава. Чна а кардихъ инанмишвал ийизва хьи, Конституцияди чаз ганвай ихтияррал ва мумкинвилерал кӀевелай амал авуналди, районэгьлийри чпин вилик акъвазнавай везифаяр баркаллувилелди кьилиз акъудда. Муниципальный райондин администрацияди вири районэгьлийриз Дагъустан Республикадин Конституциядин Югъ рикӀин сидкьидай мубаракзава ва виридахъ мягькем сагъвал, ислягьвал, зегьметда гьакъисагъвални дурумлувал хьана кӀанзава. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрациядин кьил.
+ИСЛЕН юкъуз, гьар гьафтеда кьиле физвай администрациядин аппаратдин совещаниедал, оперативный везифайрин полкунин тактикадин командованиедин дестедин тӀварунихъай «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедовав чухсагъулдин чар вахкана. Войсковой частунин командованиеди, СВО- дин иштиракчи, Магьарамдхуьряй тир, вичин везифаяр намуслувилелди тамамарзавай, вилик эцигнавай задачаяр викӀегьвилелди гьалзавай, ислягь агьалияр тир аялар, дишегьлияр ва яш хьанвай инсанар, Ватандин ЧӀехи дяведин ветеранар бендероврин нацистрикай хуьзвай, лейтенант Абдуллаев Аслан Абдуллагьович хьтин кьегьал хва тербияламишунай чухсагъул малумарна. Ихьтин кьегьал рухвайри Россиядин милли интересар хуьн таъминарда. Ихьтин ватанперес вичин чандилай гъил къачунвай Аслан Абдуллагьовичан уьтквемвилер шумудни са наградайриз лайихлу хьана. ГьакӀни, командованиедин тӀварунихъай ихьтин уьтквем хва вердишарнавай диде-бубадизни кьилди чухсагъул малумарнава. Чи районэгьлийри къуллугъзавай воинский частарин командованийрин тӀварунихъай ихьтин чухсагъулдин чарар атун дугъриданни дамах ийиз жедай кар я.
+И ЙИКЪАРА, Магьарамдхуьруьн районда авай «Самур» лагерда, жегьилрин арада азаддиз кьуршахар кьунай, гъиле авай «хизандин йисаз» талукьарнавай адетдин турнир кьиле фена. Турнирда спортдал рикӀ алай 70 жегьилди иштиракна. Абурун арада Махачкъала шегьердай, Сергокала ва Магьарамдхуьруьн районрай ва патарай атанвай жегьиларни авай. Турнир «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин физический культурадин ва спортдин отделди тешкилна ва кьиле тухвана. Акъажунрин эхирдай Эльбрус Шагьвеледова гъалибчийриз ва призерриз медалар, Гьуьрметдин грамотаяр ва пишкешар гана.
+ЧИ гележег тир акьалтзавай несилдиз чирвилерни марифатлу тербия гунин, аялар ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишунин месэла четинди, гзаф терефринди, гьа са вахтунда жавабдардини я. И везифа агалкьунралди кьилиз акъудун малимдин устадвилелай, ам вичин везифайрив эгечӀзавай тегьердилай гзаф аслу жезва. Девирдин дарвилериз килиг тавуна, гьар са тарс яратмишдай тегьерда тухузвай, и кар патал вири мумкинвилерикай менфят къачузвай малимар райондин школайра тӀимил авач. Абур девирди арадал гъанвай четинвилер алудиз, акьалтзавай несил дерин кьатӀунар аваз ва лигимлу яз уьмуьрдин рекьел акъудиз алахъзава. Ихьтинбурукай сад вичикай суьгьбет физвай, малимвилин пак буржидив яратмишдай тег��ерда эгечӀзавай Советск хуьруьн юкьван школадин завуч Гьажимурадов Фейзуллагь я. Фейзуллагь малим ялцугъви къванцин устӀар рагьметлу Гьажимурадов Эседулагьан хизанда I953-ЙИСУЗ дидедиз
+хьана. Ам зегьметдал, вичин пешедал гзаф рикӀ алай кас тир. Ада вичин аяларни зегьметдал рикӀ алаз, чӀехидгъвечӀид чиз тербияламишна. Хуьруьн юкьван школа лап хъсан кьиметралди кӀелна куьтягьай I97I- йисуз Фейзуллагьакай Дагъустандин госуниверситетдин математикадин факультетдин студент хьана. Сад лагьай курсунилай башламишна ада факультетдин общественный уьмуьрда активнидаказ иштиракна. Адакай факультетдин “За математические знания”газетдин редколлегиядин член, воллейболдай факультетдин хкянавай командадин иштиракчи хьана. ДГУ акьалтӀарна ва I976- йисалай вичин хайи хуьруьн школада математикадин малимвиле кӀвалахиз башламишна. Жегьил пешекарди вичиз тарс гайи, тежриба авай малимрилай чешне къачуз хьана. Вичин предмет гзаф кӀандай Фейзуллагьалай математика аялризни кӀанариз алакьна. Фейзуллагь малим вичи тухузвай гьар са тарсуниз рикӀивай гьазур жез хьана ва и кӀвалах ада аялривайни истемишна. I982- йисуз, школа цӀийи дараматдиз экъечӀайла ада аяларни галаз сифте математикадин кабинет туькӀуьрна ва ам герек гьар са шейиналди таъминарна. Аялрин интерес, тарсуна иштираквал хкаж хьана. Математикадин кабинетдин бинедал ада “Любители математики”кружок тешкилна. Кружокдин членарни галаз ВЗМШ (всесоюзная заочная математическая школа при МГУ, филиал при ДГУ) программада I984-I987 йисара иштиракна. И программа агалкьунралди куьтягьна ва удостоверенияр къачуна. Фейзуллагь малимди вич хъсан чирвилер авай пешекар, вичин къуватрин гьайиф текъведай инсан тирди субутна. Ада аялриз дерин чирвал дуьз тербия гун, абур Ватандал рикӀ алайбур яз чӀехи авун вичин намусдин кар яз гьисабна. Акьалтзавай несилдин гьакъиндай неинки къайгъударвал чӀугур, гьакӀ абурун вилик жавабдарвални гьисс авур жегьил малимди кӀелзавайбурун, чӀехи коллективдин, гьакӀ диде- бубайрин патайни фад гьуьрмет къазанмишна. Фейзуллагь малим школадин общественный уьмуьрдивай садрани къерех хьанач. Ам гьамиша ученикрин комитетдин, комсомолдин организациядин собранийрин иштиракчи, вечеррин, диспутрин тешкилатчи хьана. Школадин чӀехи коллективди адал са шумуд йисуз профсоюздин комитетдин председателвилин везифани ихтибарна. Ада и тапшуругъни намуслувилелди кьилиз акъудна, гьамиша коллективдин интересар хвена. I990- йисуз Ф.Гьажимурадов школадин коллективди са шумуд кас авай списокдай чинеба сесер гуналди завучвилиз хкяна. И кардин себебни адан михьивал, фикиррин дуьзвал, гафунин сагъвал, герек гаф герек чкадал лугьун хьана. Ингье 32 йис я Фейзуллагь малимди са рехнени квачиз школадин завучвиле кӀвалахиз. Ада школадин са шумуд малимдин тежриба дикъетдалди чирна, абур газетриз акъудна. УО-ДИН метод кабинетди адан завучвилин тежриба кӀвалахунин райондин школайра раиж авуна. Гьа и йисара Советский хуьруьн юкьван школадин бинедал гзаф кьадар райондин ва республикадин сергьятра авай мероприятияр кьиле фена: “Семинар творчески работающих директоров школ Дагестана”, “Семинар заместителей директоров, проходящих курсы повышения в г. Махачкале, “Семинары ассоциаций
+СА СЕФЕРДА пакамахъ фад чи къуншидин руш Афисат Бакудиз сефердиз гьазур хьана. «Ийида жуван аялриз кьецӀил-цӀару, шегьердизни са вил яда. Гьикьван хьурай доярка я лугьуз маларин фермада са экуь югъ такваз»,- фикирна руша. Афисат чкадив агакьайла югъ частунилай алатнавай. Вичин жегьил уьмуьрда артух пад-къерех такур, хуьре хана,гьана чӀехи хьайи хуьруьн ислягь рушаз шегьердин гурлу уьмуьрди чӀехи таъсир авуна. -ВУВ-УВ, я кьей,ина авай гьерекат аку-е. Машинринни инсанрин тум кьил авач. Я тахьайтӀа ина мел-мехъер авани!? Виридак тади- юзун ква, са гьиниз ятӀани еримишзава. Вуж гьинихъ физватӀа де вуна кьил акъуда. Ихьтин чкада вал чӀуру ният авай гада- гуьдуьни,къиргьарамчиярни гьалтда, чуьнуьхгумбатӀарни, я къадаш кас, расалмиш хьун мумкин я. Низ чида абурун ният вуч ятӀа,мягьтел хьана фикирзава Афисата чӀехи шегьердин атӀун тийидай гьерекат акурла. И береда рушан рикӀел бубадин келимаяр хквезва. «АКУ,ЧАН бала, -лагьанай кьуьзека руш рекье твадайла,- чарадан гьалал шейина вил авай гьарамзадаяр, чал-кечирар лутупутуяр виринра пара хьанва. Вил мичӀна ачухдалди вав гвай шей-шуьй тахьай мисалда. Тамаша, жуван сир садавни вугумир гьа. Гьич чинавай виливни. Таниш тушир касдихъ галаз артухан рахун- луькӀуьн,гафчӀални герек къведач РЕКЬЕ.ВУН гьинай я, гьиниз физва, вуч герек ава?..- ихьтин сурун суалриз жавабар гумир. «НИШТА,ЧИДАЧ, малум туш, белки я жеди»,- лугьуз алуда жувалай. Вун хьтин бейниванар угърийрин фан къафун я. Вун гьинихъ
+фейитӀани гьабурун лишандик жеда. РикӀел хуьх зи гафар. Бажагьат хьухь! «Бажагьат хьухь»,тикрарна Афисата бубадин гафар, эрчӀи гъил къуьне авай тумаждин чантадин кӀане авай киседал яргъи авуна хьиз. «Я, Аллагь, ваз шукур хьурай. Пул авай кисе чкадал алама. Я кас, - секинарна руша вичи-вич,-гьиниз фида ам зи гъиляй. Зун бубадин руш тушни, жуван чандал цӀай къурна къазанмишай пул са куьчебацандив вугуз. Зи пулунин иеси анжах зун я, чир хьанани? Зун! Мад касни». Са никай ятӀани хъел квай жуьреда ван акъуд тавуна лугьузва Афисата ажугъ кваз. -АтӀа битӀиш аку, -туьквендиз гьахьзавайла Афисатан вилера епинай ахъа хьайи дана хьиз паркуна скамейкайрилай хкадарзавай юкьван буйдин са гада акьуна. -Гьич бегенмиш туш ман заз адан уюнар. РикӀиз къайидай кьван вуча? Вилер чапрас КЪАРАЛТУ.ВАЗ маса кар-кеспи амачни, кьейи хва, бацӀиди хьиз цӀингавар ягъ тавуртӀа. Фена вирида хьиз къакъажна гъилер ая ман са хийрлу кӀвалах, къазанмиша жуваз недай разу. Ваъ, анжах чараданди, гьаваянди яни кӀандай��и? Зун ви гъавурда ава. -Я кас,- суалзава Афисата туьквендиз гьахьайла вичи- вичиз. АтӀа нер битӀиш чапрас зи вуж я? Са касни. Заз зарар авани адакай. -Ваъ! ЯтӀа фирай вичин рехъди. Ам зи я стха туш, я арха,са касни. Къала зунни жуван дердийрив эгечӀин. Хуьруьзни югъ аламаз хъфидачни бес? Аялрин вил рекьел алайди я. -АтӀа кастюм ибалди ая кван даи, -лагьана Афисата туьквенчидиз ипекдин кастюмдал тӀуб туькӀуьрна хьиз. -Башуьсте, ханум. Туьркуьядин мал я,-лагьана туьквенчиди хкуникай хкудна дезгедал михек рангунин кастюм эцигна. -ШартӀ гьазурай чкадал алач, анжах вич мешреб алайди хьурай. Бубадиз къачузвай савкьат я зи патай. -Вун гьахъ я,- разивилелди лагьана туьквенчиди. Шеъ къиметдик квайди я, къачу вах, ягъалмиш жедач, - бирдан ван къвезва далудихъай. -Ягь, им вуж хьурай зи хийирдихъ галайди. Мегер тийижир шегьерда заз таниш-билиш акъатнани,-лагьана кьулухъ вегьей вил нер битӀиш, вилер чапрас гадада акьуна. «Низ чида им гьа бубади лагьай иблисрикай сад туштӀа. Гьатна руш гила вун ракьара. Тадиз са чара аку,буйругъ гузва кичӀ акатнавай рикӀи. Вуч ийин? Угъри яхъ, гадаяр, лагьана гьарайдани, пагонар алайбуруз эвердани, я тахьайтӀа катдани са патахъ, хата-баладикай яргъаз»,- фикирзава руша. -Бубадиз кастюм мубаракрай, яргъал уьмуьр хьурай. Чам хьиз аквада алукӀайла,- сивел жизви хъвер алаз, вилер рушан вилера акӀурна хьиз ван алаз рахазва чапрас. -Чухсагъул, амма заз вун чидач ман,- рагъ галукьай мум хьиз хъуьтуьл хьана Афисат. -Часпардин са патай, са вацӀунбур я чун. -АкӀ хьайила чун элугълияр я ман? -Эхь, гьихьтин эгълияр, саки багърияр,вахни стха. Хийир - хабар, акъатна хьи къариблухдиз? -Шегьер тушни,атанва пекпартал къачуз жуван аялриз. МУКЬВА-КЬИЛИЙРИЗ.«БАКУ-ТАКУРДАЗ аку» гьавайда лагьанвач. -Гьахъ я, гьахъ я, алава затӀни лугьуз ЖЕДАЧ.БАКУ гьакъикъатда гуьрчег шегьерни я, меркезни. -Генани ацукьун-къарагъун гьикӀ я ви,- акъатна Афисатай, ихтилат давамарун хьурай лагьана. Вахъ кӀвал- югъ, хизан-куьял авани?
+-Ваъ, - гаф сиве амаз жаваб гана гадади,суал гуьзетнавайда ХЬИЗ.-ЗУН субай я. Гьеле свас жагъанвач. Шегьердин юкьвал заз хсуси кӀвалерни ава, амма ана касни яшамиш жезвач,- гьич вил мичӀни тавуна табна гадади. -Ваз са ийер свас кьисмет хьурай. -Чидач ман. -Умуд атӀумир, мехъерик теклифизни рикӀелай ракъурмир. ЦӀийи танишар сад-садал ашукь хьайи Лейлини Межнум хьиз илигна суьгьбетдик квайла кӀвачерик звер кваз са жегьил гада абурун патавай гуьцӀ хьана фена. -Эй, осторожно, негодяй,- лугьузва хъел кваз рушан цӀийи танишди. -Аквазвани , вах, авач гилан жегьилрихъ ягь- намус, гьуьрмет-хатур. Дишегьлидиз хуртӀар гана физвай тегьер аку, неречӀ. ЦӀай кьуна кузвани? РикӀив кьамир, вах, акьулсуз я ман. Ихьтинбуруз пак са затӀни амач гилан дуьньяда. Де сагърай, акван хъийида чун,-лагьана цуькӀ хьана Афисатан цӀийи арха. Нер битӀиш гададин кьатӀунри, рахазвай тегьерди Афисатан бейнидиз бегьем таъсирна. Адак лувар акатна. Вич цавун аршдиз акъатай хьиз хьана. -Аквазвани, инсандин кьиле кӀанда, кьиле. Винел патан акунри ягъалмишарда. Акьуллу, рикӀ михьи кас я. Заз хуртӀар гайиди гьикӀ дашкъалагънайтӀа, пислемишнайтӀа, михьиз русвагьнайтӀа акунайни. Бес за ихьтин гададиз лакӀабар вучиз язавай? Хьурай ман нер битӀиш, мегер ада ризкьи нерай незвани? Пагь, жагъана зазни синих. Якъин, инсанар малаикар туш. КӀан хьайитӀа са синих никай хьайитӀани жагъида. Мегер гьадалди ам усал жезвани? Анжах зигьиндиз кьит тахьурай. Кьиле затӀ кӀанда. Ахмакь, акьулдиз кьери, сефигь жедалди чапрас хьунни хъсан я. ГЬАЙИФ,ЧУН фад айрутмиш ХЬАНА.ТӀВАР,ЕРИ-БИНЕ кьванни чириз агакьнач. Язухдихъ шегьерда хсуси кӀвалерни ава, амма кӀвалин кьил кьадай кас авач. Гьеле жегьил я,белки кьисмет жен са ферлиди. Я кас, вири дугъривиляй Я.ГЕРЕК инсан са тӀимил кьванни гьаясуз жен. Ун, ун викӀегьдиз кӀанда. Алай девирда викӀегь тахьайтӀа вирида лапӀашар вегьеда. -Вавай, ханум, агъзурни вад виш манат, - лагьана костюм багъламадик кутуна дезгедал эцигай туьквенчиди. -Исятда, даи, чна шут-рашутда,-лагьана инанмишвилелди тумаждин чантадиз яргъи авур рушан гъил анай ичӀиз акъатна. КӀвачер буш хьана, рикӀи фадфад кӀвалахзавай рушан рангар атӀана. Ада гъил мад чантада экъуьрна. Ваъ, ичӀи я. Анай адаз гьат хъувурди къачудай пек-парталдин сиягь тир. Са легьзеда къах хьана амукьна Афисат. Вилерикай цӀун цӀелхемар хкатна, бедендик мекьи фул акатна, кьилиз кӀута вегьей хьиз хьана. -Я Аллагь, им вуч бала я зи кьилел атанвайди? Нин патав фин, низ арза ийин. Вуж я гила зи мидадда акьадайди? Бейгьуш гайиди хьиз ацукь хьана руш гурарин кӀарцӀе. Вилерал мичӀивал акьалтзава. Куьчедай физвай инсанар хъенер хьиз аквазва. Амма, рушахъ вуч хьанватӀа, ам вучиз шехьзаватӀа хабар кьадай,дерт кьезилардай са касни авач. Эхир дидедин гъил кьуна куьчедай физвай са руш чӀалал атана. -Диде, ай диде, атӀам вуж я,суалзава бицӀи руша вичин дидедиз. -Ам са хала. -Бес ам вучиз шехьзава? Ша чун адан патав фин, хабар кьан. -Герек авачир суалар гумир, алад жуван рехъди,- лагьана кам йигинарна дидеди. «Гьалал зегьметдин гьакъи гарув вугай бахтикъара»,- лугьуз къагьар къвез шехьзава Афисат. -Гила за хизандиз вуч жаваб гуда. Гьинава за къачур пек-лек. Пул угърийри хиритӀна. Белки гьат хъийин. Ваъ, пулуникай умуд атӀутӀ ви, авам. Пул фена, руш, гел галачиз, къумадиз фейи цин стӀал хьиз. Эхирни шехьна- шехьна накъварив ацӀанвай вилер михьна хьиз Афисата вичи-вичиз сабур гуз башламишна: -Я кас, инсанар гьуьлуьз аватна, машиндик акатна рекьизва, къачагъри залуквиле къачузва,маса писликвилер къвезва кьилел. Де мад вучта, хьайи кардиз. Шукур хьурай Аллагьдиз, гена жув сагъсаламатдиз амукьна балайрин кьилел. Пул за къазанмиш хъийида жуван гьакъисагъ зегьметдалди, къуй балайрилай садакьа хьурай. Туьквендин гурарин кӀарцӀел курпашмандиз ацукьнавай Афисат��н вилик са жегьил гада пайда хьана. -И башпурт цуьдуь яни, ханум, суалзава ада пенжекдин хъултухдай Афисатан харижи паспорт акъудна хьиз. -Эхь, ам ваз гьинай жагъана? -Къетне рекьелай элячӀдайла са гада машинди яна, гьа чкадал чан гана ада. Башпурт мейит хутахай чкадилай жагъана. -Бес зи пул, пул гьиниз фена адан юкьва авай? -Ам заз чидач, ви пулунин иеси вун я кьван,зун туш. Мукъаят хьана кӀандай пулунал,- лагьана гада атайвал квахь хъувуна. -Заз бубадини гьакӀ лагьанай. ЧӀехида лагьайвал тавурла чӀехи баладик акатда,гьахълу гафар я. Гьа и арада къвалав гвай ресторанда столдихъ ацукьна нер битӀишда гьа паспорт хкай гада гуьзлемишзавай. Ахпа абуру архайиндиз Афисатан пул гьарда чӀугур зегьметдиз килигайвал кьве чкадал пайна. Агъадаш НАГЪМЕТУЛЛАЕВ.
+учителей: биологии, технологии, русского языка и литературы, математики и физики”, райондин завучрин семинар “ Новые технологии обучения при переходе на ФГОС ‘’. I993- йисуз Советский хуьруьн юкьван школа Республикадин конкурсда “Школа ГОДА-I993” гъалиб хьана. Советский хуьруьн юкьван школадихъ йисандавай- йисуз хъсан нетижаяр хьунин карда завучдин зегьмет иллаки тафаватлуди я. Школа Вирироссиядин “ Йисан школа” конкурсда пуд сеферда лауреат хьана. (200I-2002-2003ГГ.) 2005, 2006, 2007 йисара тухвай райондин конкурсра “ Виридалайни хъсан методический кабинет” Фейзуллагь малимдин кабинетди сад лагьай чка кьуна. Райондин завучрин семинаррал Фейзуллагь малимди мукьвал-мукьвал гегьенш докладар ийизва. Гьабурукай яз: “ Жегьил малимрихъ галаз кӀвалахун”, “Олимпиададин задачаяр гьялдай къайда”, “ Активные формы обучения на уроках математики”, “ Совершенствование качества знаний учащихся по математике через традиционные и инновационные формы и методы”. Лап хъсан ва бажарагълу малим Ф. Гьажимурадов гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугунай , аялриз дерин чирвилер гунай “ Отличник образования ДАГЕСТАНА”(2003Г) ва “ Почётный работник общего образования РФ”(2008Г) тӀварариз лайихлу хьана. Ф.Гьажимурадован музыкадал, манийрал гзаф рикӀ ала. Ам школадин малимрин “ Ялцугъ” ансамблдин участник я. Ада хъуьтуьл, назик, рикӀи кужумдай ширин сесиналди тамамарзавай манияр тамашачийри хушвилелди кьабулзава. Фейзуллагь малим туькӀвей хизандин кьил я. Адан уьмуьрдин юлдаш Гьажимурадова Азима кьилин образование авай учительница я. Абурун хизанда кьве аял чӀехи хьанва. Хва Арсена ДГПУ акьалтӀарна школада физкультурадин тарсар гузва, руш Радмилади ДГПУ-ДИН математикадин факультет куьтягьна Владикавказ шегьерда кӀвалахзава, свас Раидади начальный классриз тарсар гузва. И хизандиз чавай малимрин хизан лугьуз жеда. Къуй, квехъ мягькем сагъвал, хушбахтвал, хуьруьнвийрин балайриз чирвилерни тербия гунин карда гележегдани еке агалкьунар хьурай, гьуьрметлу Фейзуллагь малим! Сулейман гьажи ПАШАЕВ.
+СЕРИН гьаятда секин пехъре туна къал кицӀин: -Акунани аламатар, тахьай хьтин керематар. Вечре чӀугуна зегьмет, авуна иесидиз гьуьрмет, хайила чӀехи кака, кӀек ава ягъиз къакъра — вичинбур хьиз гьунарар. КӀанзаватӀа медалар? Хкадарна кӀанин хилел давамарна пехъре хъилел: -Гана вичиз азабар, каци гъана кӀарабар. ТуштӀани къе суварар, гузва кицӀиз савкьватар. КицӀи ийиз саралай, кац къатканва къвалалай. Гьамиша тир душманар, хьанва гила панагьар. ЭвичӀна пехъ чилел, фикир желбиз кӀанз вичел. Сив ахъайна тамамдиз, башламишна пашмандиз: -Къарин къужа хьанва къал, кӀвале гьатна руфун тӀал. Касдиз амачир сарар, кӀанзава хъуьтуьл афар. Хуш я качӀкачӀ хапӀани. Недачни бес са затӀни? Къари хьанва мад хибри, рикӀни вичин лап къван хьиз къайи. Дамахдалди хкажна кьил, гьаятда экъуьрна вил: -Къар! - гьарайна хъел кваз пехъре, фидайвал тамам зегьле. - Гьиниз фена лутуяр, хуш тушни зи рахунар? Гъизва квез за хабарар, галачир гьич тапарар. Квевай гьакъи къачузвач, гузвач вучиз лугьузвач. Гьуьрметсуз хьанва вири, тушни бес закай регъуь?! МинетайтӀан мад къведач, садрани мад элкъведач, лагьана хъел кваз пехъре. Гъуьрч ядайвал лекьре лув гана гьатна рекье, гьаятдавай кӀарабни кьуна сиве. Р. ГЬАЖИЕВ.
+АЛАТАЙ гьафтеда, Россиядин Федерациядин Президент Владимир Путина Дагъустан республикадин кьил Владимир Васильевахъ галаз кӀвалахдин гуьруьш кьиле тухвана. И важиблу гуьруьшда, РДДИН кьил Владимир Васильева, РФ- дин Президент, регионда яшайишдинни экономикадин рекьяй авай гьаларихъ галаз танишарна. Региондин кьили и жигьетдай куьруь гьахъ-гьисаб авуна. Чна вири министерствойрихъ, къайда хуьзвай органрихъ галаз санал кӀвалахдин планар туькӀуьрна. Чухсагъул абуруз и кӀвалахда абуру еке къуват гана ва кӀвалахди хъсан нетижайрихъни гъана. 20I8- йисуз хъендикай хкудай карханайрин гьисабдай 37 700 кӀвалахдин чкаяр артухарна. 6000 касдин инвалидвал тестикьар хъувунач, абуруз гана кӀанзавай хейлин пулар кьенятна. Школайриз ва маса объектриз талукь месэлайриз килигна. Идани 2 миллиард пул кьенятдай мумкинвал гана. Газ ишлемишзавайбурухъ галаз тухвай кӀвалахдин нетижада; гьанай 0,7 миллиард ва госзакупкайрай 0,8 миллиард манат бюджетдиз хкведа. Им санлай къачурла, чи бюджетдиз алава такьатар яз 7 млрд. манат хтана. Гьа такьатрикай чна, школайриз 95 автобус, I08 тади куьмекдин улакьар, ва флюрографиядин 50 аппарат къачуниз харжда. ГьакӀни «I00 школа» проектдин сергьятра аваз кӀвалахар давамарзава. И проектдин къиметлувал ам я хьи, чна бюджетдай гьар са школа патал ахъайзавай 2 миллиондал бизнесменри, хуьрерин администрацийри ва агьалийрини пулар алава хъийизва. Алай йисуз 200 школа ремонт авуниз 400 миллион манат чара авунва. Агьалияр дарманралди таъминарунин такьатар 4,7 сеферда артухаруниз 780 миллион манат чара авунва. Сад лагьай группадин инвалидар ва набут аялар авай хизанар яшамиш жедай кӀвалералди таъминарунин месэла алай чкадилай юзанв��. Закон кьабулайдалай инихъ са набутдизни кӀвалер ганвачир. Алай вахтунда 300 касдиз кӀвалер гун пландик ква ва такьатар бес кьадарда ава. Чкадин рекьер туькӀуьруниз 77I миллион манат чара авунва. Им къвезвай вири налогар, чна районриз ахъайзава. Федеральный бюджетдай атай ва чкадал кӀватӀай такьатрикай менфят къачуна, чна алатай йисав гекъигайла гъиле авай йисуз эцигунрин программайриз харжзавай пулар вад сеферда артухарнава. 60 объектар эцигунин кӀвалахар башламиш хъувунва. Абурукай 37 объектдин кӀвалах вад йисалай виниз тир акъвазарна. Миллиардни 700 миллион манат хъвадай целди таъминурунин месэлайриз чара авунва. Винидихъ чара авунвай такьатар дуьздаказ ишлемишунин нетижада 500 агъзур кас михьи ва ерилу целди таъминардай мумкинвал жеда. Хуьрер газдалди таъминарунизни 250 миллион манат чара авунив эгечӀнава. РФ- дин Президентди региондин кьилин гьахъ-гьисаб разивилелди кьабулна.
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДАЛДИ 5 ВАРЗНИ 9 ЮГЪ АМА
+КЬУД ЙИСАЛАЙ гзаф вахтунда кьиле фейи дяведин фронтдин уьмуьрдикай, женгерин ягъунрикай, агъзур километрийриз яргъи хьайи дяведин походрикай газетдин са макъалада кхьиз хьун мумкин туш. Гьавиляй Ватандин ЧӀехи дяведин тарихдин зун са бязи делилрал акъвазда. 1941- йисан 22- июндиз фашистрин Германияди Советрин Союздиз акси дяве башламишна. Гьа икӀ Ватандин ЧӀехи дяве башламиш хьана. Советрин чилел Гитлеран 5 миллиондилай чӀехи армия сухулмиш хьана. Адан ихтиярда агъзурралди самолетар, танкар, тупар, минометар ва дяведин гужлу маса техника авай. Душмандин яракьлу къуватрин жергеда РагъакӀидай патан Европадин уьлквейрин дяведин вири техникани авай. Душманди СССР-ДИХЪ галаз дяве «цӀайлапандин» жуьреда куьтягьунихъ умуд кутунвай. Делилри тестикьарзавайвал, чи армия душманрин хуруз кьегьалвилелди экъечӀна. Агъзурралди аскерарни командирар чанарилай гъил къачуна, душман виликди атун акъвазариз алахъна. Амма къуватар барабар тушир. Гьавиляй дяведин сифте йикъара гитлерчийрилай чи гзаф самолетар терг ийиз, уьлкведин деринриз гьахьиз алакьна. Уьлкведин Яракьлу Къуватрихъ бес кьадар танкар, самолетар, тупар, автоматарни авачир. Советрин Союз армия ва флот яракьламишиз анжах эгечӀнавай. Бязи маса кимивилерни себеб яз чи кьушунрикай гзаф телеф жезвай. Германиядин генералрин фикир дяве 2-3 вацра куьтягьун тир. Идахъ бине авачиз тушир. СССР-ДАЛ вегьедалди Германияди Европадин вири уьлквеяр муьтӀуьгъарнавай. А уьлквейрин экономикади душмандиз кӀвалахзавай, абурун яракьни душмандин гъиле гьатнавай. Советрин халкь Ватан хуьз къарагъна. Сифтегьан къизгъин женгерикай сад Брестдин къеледал кьиле фена. Фронт къвердавай гегьенш жезвай, душман виликди къвезвай. Анжах 1941- йисан зулуз Советрин кьушунри Смоленск шегьердин патарив немсерин виликди атун акъвазарна, абур оборона кьуниз мажбурна. Душман меркездал ахъай тавун патал ина Советрин аскерри игитвилелди женг чӀугуна. Гьа и ягъунра лап викӀегьвилелди иштирак авур кьуд дивизияди уьлкведин кьушунрин тарихда сифте яз гвардейский лугьудай тӀвар къачуна. Телефвилеризни килиг тийиз гитлерчияр уьлкведин деринриз гьахьиз алахънавай. Литва, Латвия, Беларуссия, Эстония, Молдавия, Украинадин гзаф областарни душмандин гъиле гьатнавай. Ленинграддиз мукьва жезвай, Киевдив, Одессадив, ва уьлкве патал еке важиблувал авай шегьеррив ва районрив агатзавай. Ленинградди 900 йикъан оборона игитвилел гьалтайла тарихда вичиз тешпигь авачир хьтинди хьана. Зулуз душман Москвадив агатна. Немсер меркездиз гьахьдайдахъ, дяве куьтягьдайдахъ инанмиш тир. Москва хуьн патал уьлкведин вири пипӀерай алава кьушунар атана. Абуруз тӀвар-ван авай машгьур полководец Г.К. Жукова руководство гана. 1941- йисан декабрдиз Москвадин патаривай чи кьушунри еке гьужум башламишна. Гуьгъуьнлай Сталинград патал башламишай ягъунар ругуд вацра давам хьана. И ягъунра 330 агъзурдалай гзаф немсер есирда кьуна. Сталинграддин ягъунри вири дяведин гьал дегишарна. Чи кьушунри душман хайи чилелай тамамвилелди чукуриз башламишна. ЧӀехи Гъалибвал къазанмишай 1945- йисан сифте кьилерай чи кьушунар Германиядиз гьахьна. Чи кьушунрин къаршидиз США-ДИН, Англиядин, Франциядин кьушунарни атана. 8- майдиз Гитлеран Германиядин кьушунри рахун авачиз рей гунин гьакъиндай Актунал къул чӀугуна. ИкӀ 1418 юкъузни йифиз давам хьайи дяведи уьлкве къарсурна, ада душмандиз чи халкьдин игитвал къалурна. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ, гьар йисуз ноябрдин вацран эхирдай, чи уьлкведа хьиз райондани багьа суварикай сад тир «Дидедин югъ» шад гьалара къейдзава. Алатай гьафтеда райондин вири школайра, культурадин центрайра и йикъаз талукьарнавай шадвилер гурлудаказ кьиле фена. Дидедин йикъаз талукьарнавай суварин межлис лап хъсандиз Гъапцегьрин хуьруьн билиотекадани кьиле тухвана. Хуьруьн библиотекадин заведующий тир Пирова Рейгьаната ширинлухрив дуьзмишнавай суфрайрихъ теклифнавай мугьманар ацукьарнавай. Шад мярекат тебрикдин гаф рахуналди Гъапцегьрин хуьруьн кьил Саид Гьашимовича ачухна. –Диде им гьар садан уьмуьрда виридалайни багьа инсан я. Дидеди балайрал чӀугвазвай зегьмет къимет авачирди тирди са шакни алач. Гьавиляй чун гьамишалугъ чи дидей
+риз буржлу я,- лагьана ада вичин рахунра. Инал атанвай вири юлдашри чи дидейриз хъсан келимаяр лугьуналди сувар тебрикна. Шад мярекат Касмудин Меликова ва Назиля Саидалиевади лагьай манийри мадни гурлу авуна.
+20I9- ЙИСАН I- сентябрдилай Дагъустан республикадин сергьятда махсус алава образованиедин система кардик акатнава. И программадай алава образование къачун патал махсус сертификатар герек жезва. Идан ва са жерге маса
+-ХИДИРНЕБИ Сейфудинович, алава образованиедин хиле хьанвай дегишвилерикай куьрелди са ихтилат авуртӀа жедачни?
+Гьелбе��да, винидихъ лагьайвал, алава образованиедин системада дегишвилер, цӀийивилер хьанва. Гила алава образование къачун патал гьар са аялдиз сертификат герек жезва. Алава образованиедин сертификат 5 йисалай I8 йис жедалди яшда авайбуруз гудай ихтияр ава. И документдихъ вичин идентификационный номер хьуниз килигна диде-бубайривай, умуми образованиедин программайрай чирвилер къачун патал ийизвай къуллугъриз пулдин такьатар чара ийиз жеда. Сертификат къачун патал диде- бубади арза кхьена кӀанда. Арзаяр «Дагъустан республикадин агьали хсуси дегишвилерин гьакъиндай чи корреспондент Афисат Айдемирова МКУ ДО РДЦТ-ДИН директор Хидирнеби Гьуьсейновахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай хьанвай дегишвилерин гьакъиндай хабарар кьуна. кабинетда», «къуллугъар» разделда менюдин «алава образование» пунктуниз гьахьна гьана ва я жуван муниципалитетда авай образованиедин организациядиз атана чкадал кхьиз жеда.
+- Алава образованиедин сертификат гьикӀ ишлемишда?
+- Сертификат- им аялдин махсус счет я. Гьа счетдал алай пул аялдиз алава образование гунин рекье харжда. Сертификатдин такьатрин кьадар гьар са муниципалитетди тайинарда. И документ гъиле авай гьар са аялдивай вичин образованиедин вилик физвай рехъ хкядай мумкинвал жезва. Хкянавай программадиз харжзавай такьатрилай гуьгъуьниз счетда амукьай пул маса программа хкягъуниз ишлемишдай ихтияр ава. Сертификатар авай вири программаяр алава образованиедин новигаторда къалурнава. Проектдин кьилин метлеб винидихъ къалурнавай яшда авай аялар алава образованиедал таъминарун, интернетдай аялдиз хуш хьайи кружок,секция хкядай ва гьаник экечӀдай мумкинвал гузвай областной новигаторар тешкилун ва образованиедин процессдин ери хъсанарун я. Алава информация гьар са касдивай яшамиш жезвай чкада авай МОЦ- дай (муниципальный опорный центр) къачуз жеда.
+Къенепатан крарин къуллугъчийриз пешекарвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Ватандиз ва халкьдиз къуллугъ авунин лап хъсан адетар давамаруналди, куьне чи инсанрин секинвал уяхдиз хуьзва, тахсиркарвилерихъ галаз женг чӀугвазва. Полициядин къуллугъчийри кьунвай кьинез ва пешекарвилин буржидиз идалай кьулухъни вафалувал къалурдайдахъ инанмишвал ийизва. Квехъ мягькем сагъвал, къуллугъда агалкьунар хьун зи мурад я. «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил Ф.З. АГЬМЕДОВ.
+ВИЧ арадиз атай йикъалай башламишна полициядин (виликдай милиция лугьузвай) составди куьчейра, транспортдин рекьера къайда хуьн таъминарзава, оперативнокъекъуьнрин кӀвалах тухузва. Къенепатан крарин органрин кӀвалах чи уьлкведа кьиле физвай политический, экономический социальный дегишвилерихъ галаз сигъ алакъада ава. Чи райондин полициядин отдел уьлкведин полициядин виридалайни жегьил звенойрикай сад я. Ам Ватандин ЧӀехи дяве физвай 1943- йисуз арадал атана. Залан ва дар а вахтунда кӀвалах ичӀи чкадал башламишна. А чӀавуз кадрийрин месэла виридалайни хциди тир. Гьа ихьтин четин ва мишекъат шартӀара районда милиция кӀвачел акьалтун патал галатун тийижиз зегьмет чӀугур милициядин ветеранар чи рикӀера эбеди яз гьамишалугъ амукьда. Вич тешкил хьайи йикъалай инихъ чи райондин милициядин (полициядин) отделдини общественный къайда ва агьалийрин секинсузвал, хатасузвал хуьнин карда лайихлу пай кутунва. Полициядин работникриз чпин пак тир буржи гьакъисагъвилелди кьилиз акъудун патал я чпин къуватрин, я вахтунин гьайиф къвезвач.
+Магьарамдхуьре авай ОМВД-ДИН начальникдин заместитель, полициядин майор. 10 - ноябрь РФ-ДИН къенепатан крарин органрин къуллугъчийрин югъ я
+ТӀугъвалдихъ галаз женг чӀугун давам жезва
+АЛАЙ вахтунда чи районда коронавирусдиз акси рапар ягъун давам жезва . Алай вахтунда МР-ДИН кьилин заместитель Марта Насрулаховнадихъ галаз авур ихтилатрай малум хьайивал къенин юкъуз чи районда 923I касди рапар янава, I6 кас больницада къатканва (5 кас ковид галайбур) 11 кас пневмания авайбур). 2020- йисан 2- майдилай ПЦР-ДИН тестар 5897I касди вахканва. Вири санлай I3358 вакцинадин дозаяр ишлемишнава (69 % вакцина). -Гьайиф хьи, эхиримжи гьафтейра тӀугъвалдиз акси рапар язавайбурун кьадар тӀимил жезва. Чи райондиз коронавирусдиз акси рапар ягъун патал цӀийи партия «Спутник V» маркадин «Гам Ковид Вак»-5I200, «Спутник Лайт» агакьнава. РикӀел хкин «Спутник Лайт » яшар 60- далай алатнавай ксариз ядай ихтияр ганва. Лугьун герек я, азарлу хьайи ксарин бедендиз коронавирусдин тӀугъвалди гьикьван азаб, гьихьтин зарар гузватӀа чаз виридаз аквазва ва чизва. Гьавиляй чи хиве неинки са жуван сагъламвилин жигьетдай жавабдарвал авайдан, гьакӀни чун патарив гвай ксарин патахъайни къайгъударвал авун герек тирди гъавурда акьун важиблу я. Къейд ийин хьи, раб вичин хушуналди гьар са касдивай пулсуздаказ ягъиз жезва. Агьалияр Магьарамдхуьруьн райондин кьилин больницада ахъайнавай рапар ядай махсус пунктуна кьабулзава . Вакцина ийиз нубат кьазвай ксаривай : 8928-286-35-37 нумрадин телефондиз зенг ийиз ва я Госуслугайрин порталдай кхьиз жеда. Раб ягъун патал паспортдин, ОМС-ДИН полисдин ва СНИЛСДИН копияр хьун герек я. ЖАННА.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин Буткъазмайрин хуьруьн кьилихъ кӀвахьнавай ичер кьабулзавай пункт ачухнава. И пунктуна йикъа 25 лай 45 тонндив агакьна ичер кьабулзава. Алай йис районда хъсан бегьерлуди хьанва. Адет тирвал, тарал емиш гзаф хьайила кӀвахьайбурун кьадарни артух жезвайди я. Алатай йисара гъвечӀи майишатар, емишрин багълар гвай ксарин гуьнуькъара жезвайди тир. ЦӀинин йисуз, ихьтин пункт ачухуни агьалийриз чпин бегьерар пучвал авачиз кӀватӀдай мумкинвал гана. МР- дин кьил Фарид Агьмедова къейд авурвал, кӀвахьнавай емишрикай жезвай гъвечӀи къазанжини чилел зегьмет чӀугвазвай касдин хийирдиз я. Еке кьадарда кӀватӀнавай хуьруьн майишатдин продукция гьялун патал Россиядин чӀехи шегьерриз рекье твада. Емишар маса къачузвайбуру аялрин тӀуьнар гьазурун патал ишлемишзавай продукция экологиядин рекьяй михьиди хьуниз кьетӀен фикир гузва. Райондай тухузвай химикатар квачир продукциядикай «чан алай витаминар квай» сокар, пюреяр ва маса шейэр гьазурзава. Ичерин са килограмм 5 манатни 50 кепекдай маса къачузва. Зулун ичер кӀватӀна куьтягь жедалди пунктуни кӀвалахда.
+КИШ юкъуз, Магьарамдхуьруьн районда Халкьарин Садвилин Йикъаз талукьарна, Советрин Союздин игит, зегьметчи халкьарин азадвал ва барабарвал, абурун дуствал хуьнин терефдар аскер Абас Исрафилован гьуьрметдай тфенгар ягъунин турнир кьиле ФЕНА.ТУРНИРДИН иштиракчияр Магьарамдхуьруьн кьилихъ галай «Ламан кӀам» ачух уьруьшдал кӀватӀ хьана ва лишанар кьаз тфенгар ягъунрай акъажунар кьиле фена. Турнирдиз РД- дин физический культурадин ва спортдин Министерстводин векилар, гьабурун жергедай яз, азаддиз кьуршахар кьунай СССР- дин спортдин мастер Халитбег Махачев, райадминистрациядин векилар ва гьакӀни спортдал рикӀ алайбур атанвай. МР- дин кьил Фарид Агьмедова, вичин вилик эцигнавай кьилин месэлайрикай сад, районда спортдин и жуьре вилик тухун, акьалтзавай несилдин фикир сагълам уьмуьрдал желб авун ва ватанпересвилин гьиссераллаз тербияламишун я. Къейд авуна кӀанда и турнирда гъуьрчехъанрин обществодин векилри, гъуьрчехъанри-ветеранри ва чпин яшар I8 йисалай виниз тирбуру иштиракна. Гуьгъуьнлай иштиракчийрин ихтилатрай малум хьайивал, турнир тешкилнавай ва кьиле тухвай къайдайрилай, акъажунрин къизгъинвилерилай абур рази яз амукьна. Турнир тешкиллувилелди тухун тапшурмишнавай, МР- дин физический культурадин ва спортдин рекьяй отделди гъалибчийриз ва призерриз дипломар ва пулдин пишкешар гана. Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра, I- чка Юсуф Шихагьмедова, 2- чка Руслан Ибрагьимова ва 3- чка Магьмуд Бейбутова кьуна.
+ДАГЪУСТАН Республикадин Кьилин буйругъдал, Магьарамдхуьруьн райондиз РД-ДИН энергетикадин ва ЖКХ- дин министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Ризван Мурадов кьиле аваз делегация мугьман хьана. Атанвай делегацияди «ДЖЕПЕЛЬ-ГИЛЬЯРКУЙСУН-МАГАРАМКЕНТ-ГАПЦАХ» цин гьамбарханадин эксплуатация ахтармишна. Куьгьне хьанвай цин линиядин турбаяр мукьвал-мукьвал пад жез къайдадикай хкатунин нетижада, винидихъ къалурнавай хуьрерин жемятдиз хъвадай цин дарвал жезва, и карди наразивилер арадал гъизва. И месэла гьалун патал муниципалитетдиз герек тир документация кӀватӀун меслят къалурна. Цин имаратар дегишаруникай, са шумуд хуьр целди таъминардай цӀийи турбайрин линияр тухуникай лагьана. Дагъустандин энергетикадин ва ЖКХ-ДИН министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Ризван Мурадова арадал атанвай месэлаяр гьализ алахъдайди ва а месэлаяр Президентдин администрациядин контр��лдал алайди лагьана. Дагъустандин Минэнергетикади ва ЖКХ-ДИ и месэлаяр тадиз гьялун патал чарасуз тир серенжемар кьабулда.
+ТАГЬИРОВ Эльдар Мирзоевич I982- йисуз Магьарамдхуьре къуллугъчидин хизанда дидедиз хьана. Хайи хуьре юкьван школа гуьгъуьнлай ДГУДИН финансринни экономикадин факультет акьалтӀарай жегьил пешекар контролер – кассир яз Дагъустандин Сбербанкдин отделениедин Магьарамдхуьре авай филиалда кӀвалахал хьана. 2007- йисалай Эльдар Мирзоевича и филиалдин руководитель яз кӀвалахзава.
+ИНСАН вичин уьмуьрда гьар жуьре къуллугърихъ галаз алакъада жезва. Абурун арада гьар юкъуз герек тежезвай амма герек атайла адан важиблувал, къиметлувал гьиссзавай къуллугъарни ава. Ихьтин къуллугърикай сад Сбербанкдин кӀвалах я. Гьар йисуз чи уьлкведа I2- ноябрдиз Сбербанкдин работникдин югъ къейдзава. Алай йисуз Сбербанк тешкил хьайидалай инихъ I80 йис тамам жезва. Иниз килигна чи корреспондент Афисат Айдемирова Дагъустандин Сбербанкдин отделениедин Магьарамдхуьруьн районда авай филиалдин руководитель Эльдар Тагьировахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва кӀвалахдин рекьяй са шумуд суал гана. -ЭЛЬДАР Мирзоевич, алай йис юбилейдинди хьуниз килигна,чаз куь къуллугъдикай, везифайрикай са кьве ихтилат авуртӀа жедачни? -Чи гьар йикъан везифаяр къалин ятӀани гьар са кас вичин везифайрив жавабдарвилелди эгечӀуни артух четинвилер арадал алачиз кӀвалахдай мумкинвал гузва. Квез аквазвайвал, залда кӀвалах ргазва, йикъа кьве виш касдиз къуллугъзава. Чи райондилай къерехдай къунши районрин агьалийривайни чи къуллугърикай менфят къачуз жезва. ИкӀ, пенсияр, субсидияр, аялрин гузвай гьар жуьре пособияр, счетар, карточкаяр ахъагъунар, пулдин такьатар рекье тунар, кредитар гунар ва икӀ са жерге маса операциярни ийизва. Алай вахтунда пенсия къачузвай 40 процент агьалийриз чна къуллугъзава. Гьелбетда алатай йисарив гекъигайла эхиримжи йисара кӀвалахда чазни са кьадар регьятвилер хьанва. ГьикӀ лагьайтӀа, эгер виликдай чна гьар са карточка гъиливди хкудзавайтӀа, гьахъ- гьисабар авун патал са бегьем вахт герек жезвайтӀа, эхиримжи йи
+САЛАСА юкъуз, Магьарамдхуьруьн райондиз атанвай мугьманрин, чкадин аграрийрин, МР- дин жавабдар къуллугърин иштираквал аваз, зиян гудай гьашаратар терг авун патал тарариз ва маса набататриз дарман квай цин чиг ядай алат (опрыскиватель) ахтармишунин мярекат кьиле фена.
+Райондин регьбердин теклифдалди атанвай, Ростовдин «Виктория» заводдин векилри, цӀийиз кӀватӀнавай алатдихъ авай мумкинвилер чуьлда кардик кутуна КЪАЛУРНА.И заводда гзаф турбинайрин опрыскивателар ва техилар михьдай алатар акъудзавайди я. Гьа и заводдин кьилин конструктор ва инженер Алексей Атмаса къейд авурвал, и алат алай йисан октябрдин вацран эхирда кӀватӀна куьтягьнавайди я. Чун гьеле адаз тӀвар гузни агакьнавач. ГьакӀ ятӀани чна кьве регионда алат ахтармишнава. Даг��устан хуьруьн майишатдин продукция гьасилунин рекьяй кӀвенкӀвечийрин жергейра авай регион хьуниз килигна чун иниз мугьман хьанва. Алатдин кьетӀенвилерикай рахайтӀа, гилалди авай алатри хъи
+чезвай къаришма са патахъ язавай ва ам набататрив агакьдалди са пай гьавада ахъа жезвай. И алатдал алай гужлу насосди чӀугвазвай гьава йигин еришралди турбинайриз гузва ва еке давлениедал язавай къаришма ахъа жедалди набататрив агакьзава. Идалай гъейри хъсан пешекарри кӀватӀнавай алатдихъ набататриз вири патарихъай дарманар ядай функциярни ава. Алатди язавай къаришмани кьвед-пуд сеферда кьенятзава.
+Буткъазмайрин хуьруьн кьилихъ галай чуьлдал алат кардик кутуна ахтармишунин кӀвалахар кьиле тухвана. Райондин хуьруьн майишатдин хиле зегьмет чӀугвазвайбур алатдилай рази яз амукьна. Атанвай заводдин векилри чпиз теклифнавай ва ихьтин мумкинвилер ганвай «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедоваз чухсагъул малумарна. Шикилда: дарманар ядай опрыскиватель ахтармишзавай вахт.
+сара чун элячӀнавай электронный системади и кӀвалах са геренда тамамардай мумкинвал гузва ва гьадалди вахтни кьенятзава. Чун хьанвай регьятвилер агьалийривни агакьариз алахъзава. Виликдай агьалийри нубатар кьаз, кӀвалахдин вахт куьтягь жез наразивилер ийизвай. Гила талон къачур гьар са агьали вичин нубатдай физ дерди туькӀуьриз хъфизва. -Алай вахтунда виридалай гзаф ишлемишзавай карточкаяр гьибур я ва и жигьетдай яз пулдин операцияр кьиле тухузвай банкоматрин кӀвалах гьикӀ тешкилнава? -Сифте чкадал мир картаяр ала. Гьа жергедай яз, виза, мастер ва масабур кардик ква. Банкоматрин система лагьайтӀа чи филиалда пуд банкомат кардик ква. Виликдай авайди са банкомат тир. Банкоматар авай залда агьалияр патал ацукьдай чкаяр, хъуьтӀуьн вахтунда чимивал, гатуз серинвал гузвай системади кӀвалахзава. Банкоматрин ва я амай карточкайрин системадин гъавурда авачир кас атайла чи работникри абурухъ галаз гъавурда тунин кӀвалахни тухузва. Яни чун идарадиз атай гьар са касди къулайвал гьисс авунин терефдарар я. Абур рази яз хъфейла чазни кӀвалахдай гьевес жезва. Самур патан зонадин агьалийриз гьар юкъуз райондиз къвез четинвилер хьуниз килигна гьафтеда са сеферда банкомат авай мобильный улакь Ярагъкъазмайрин, Тагьиркъазмайрин хуьрериз рекье твазва. ГьакӀни пулунин савдайра агьалийриз кьезилвилер тешкилун фикирда аваз, «Улей», «24 часа» туьквенра, са заправкадал терминалар эцигна. -Эльдар Мирзоевич, I2- ноябрь куь пешекарвилин югъ хьуниз килигна куь коллективдикайни са кьве ихтилат авуртӀа жедачни? -Гьелбетда ийида. Муьжуьд касдикай ибарат тир чи коллективда вири чпин кӀвалахдин гъавурда авай хъсан пешекарар я. Абурун арадай чпин далудихъ 30 йисалай виниз тир тежриба галай Къизил Абдулатифовадин, Фаиза Агьмедовадин тӀварар кьаз жеда. Алай йисуз чна идарадай путевка гана Къизил Къадималиевна Есентуки шегьердиз санаториядиз рекье тунва. Эхиримжи йисара кӀвалахда хъсан нетижаяр къалурай филиалдин руководителдиз, работникар тир Фарида Дадашевадиз, Зулейха Абдурагьимовадиз Сбербанкдин управлениедин Гьуьрметдин грамотаяр гана. КӀвалахдин юлдашрин юбилеяр чна коллективда шад гьалара къейдзава ва абурун зегьмет пулдин премийралди лишанлу ийизва. -Мумкинвилерикай менфят къачуна чна мад сеферда квез пешекарвилин сувар тебрикзава. Агьалийрин къуллугъда акъвазнавай квехъ чандин мягькем сагъвал ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай! -Куьнни сагърай.
+Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2021- йисуз Таджибова Маргаритадиз гайи 7312179- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+РФ- дин Президентди, са паюнин мобилизациядин гьакъиндай 2022- йисан 21сентябрдиз кьабулай Къарардин бинедаллаз, махсус операция кьиле физвай ЗОНАДИЗМАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондай гуьгьуьллубурун нубатдин десте рекье туна. Райондин военкоматда абуруз райадминистрацияди къачунвай парталар ва маса герек шейэрни гана, абурухъ чандин мягькем сагъвал, къуллугъ тамамарунин рекье руьгьдин кӀевивал ва гъалибвал гваз хтунин мурад аваз рекье туна. Анал рахай Афгъанистандин дяведин иштиракчи, Магьарамдхуьруьн райондин ветеранрин Советдин председатель Малик Беговани и жигьетдай са жерге ихтилатар авуна. - Къе Ватан кӀеве гьатайла адаз куьмек гун чи гьар садан буржи я, - къейдна физвай кьегьалри. Волонтерри физвай кьегьалрив школада кӀелзавай аялри, «Чна аскеррал дамахзава ва гъалибвал къазанмишдайдахъ инанмишвалзава», кхьенвай чарар вугана.
+РФ- дин Президентдин тапшуругъ кьилиз акъудун фикирда аваз, Магьарамдхуьруьн райондин агьалийриз газ гъунин кӀвалахар тешкиллувилелди кьиле физва. Газдин линияр авай хуьрера кӀвалерин сергьятрив кьван пулсуз газдин линияр тухузва. И жигьетдай кӀвалах, Дагъустан республикадин Правительстводи «Газпром» компаниедихъ ва муниципальный тешкилатрин администрацийрихъ галаз санал тухузва. Къенин юкъуз, социальный газификациядин программадик кутун патал Магьарамдхуьруьн райондай I02 агьалидилай арзаяр атанва. Абурукай 85 касдин арза план- графикдик кутунва. И программадик кутунин гьакъиндай арзаяр райондин администрацияда авай газовый эксплуатациядин къуллугъди кьабулзава. Лазим вири документар гваз атай гьар са касдивай арза гуз жеда. Алай вахтунда, муниципалитетда и программадин сергьятда аваз Ярагъкъазмайрал, Филерал, Оружбайрал, Самурда ва ЦӀийихуьре вад кӀвал газдик кутунва. ГьакӀни, вад хуьре линия тухунин кӀвалахрив эгечӀнава. РикӀел хкин, Президентдин программадин бинедаллаз Магьарамдхуьруьн районда сифте газ алай йисан августдиз кутунай.
+САЛАСА юкъуз, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил, мобилизациядин комиссиядин председатель Фарид Агьмедован регьберв��лик кваз, школайрин директоррин, военный комиссардин, райадминистрациядин жавабдар работникрин, депутатрин корпусдин ва СМИ- дин векилрин иштираквал аваз гегьенш совещание кьиле фена. Совещаниедал, РФ- дин Президентди са паюнин мобилизациядин гьакъиндай кьабулнавай къарардин бинедаллаз, районда и жигьетдай тухузвай мярекатрин ва дяведин къуллугъ авуниз мажбур тирбурухъ галаз гъавурда тунин кӀвалах тухунин гьакъиндай месэлайриз килигна. Райондин кьили совещаниедал школайрин директоррив малимрин повесткаяр вахкана. Повесткаяр агакьнавайбур чкадин военкоматдиз атана лишанламишна кӀанзава. - Ватандин чӀехи дяведин йисара Советрин гьукуматдин халкь сад хьана къарагъна Ватан кӀевяй акъуднай. Исятда гьахьтин вахт алукьнава, гьар са касди вичин гражданвилин позиция къалурунин ва чи Ватан тир Россия хуьнин чарасузвал арадал атанва, къейдна райондин кьили. ГьакӀни, совещаниедал, 2022- йисан 1- сентябрдилай Россиядин школайра телефонар ишлемишдай ихтияр гун тавунин гьакъиндай месэлани къарагъарна. И месэладин гьакъиндай цӀийи кӀелунин йис башламишдалди РФ- дин просвещениедин министр Сергей Кравцова хабардар авунай. Фарид Агьмедова и месэладал гуьзчивал тухун МР- дин образованиедин Управлениедин начальникдал тапшурмишна.
+АЛАЙ ВАХТУНДА махсус операция кьиле физвай зонада авай аскервилин частунин командованиедилай Магьарамдхуьруьн райондин Ярагъкъазмайрин хуьре яшамиш жезвай Магьамедоврин хизандиз чухсагъулдин чар хтанва. Сифте йикъалай башламишна кӀвенкӀвечи жергейра Ватандин интересар хуьзвай, лайихлу тербия ганвай Магьамедов Нурик Ильясович хьтин хва вердишарунай чухсагъул малумарнава. Чарче икӀ кхьенва: «Гьуьрметлу Ильяс Магдиевич ва Гуьлбагьар Сейфуллаховна! Аскервилин частунин командованиеди дамахдивди хабар гузва. Куь хва Нурик Ильясович лайихлудаказ вичин аскервилин буржи кьилиз акъудзавай, къуллугъдин рекье гьалтай вири четинвилериз таб гузвай, галай юлдашриз чешне яз ихтибарлудаказ Ватан хуьзвай аскер я. Ихьтин хва тербияламишунай квез чухсагъул, чна умудзава идалай кьулухъни ам квез ва хайи Ватандиз ихтибарлу даях жедайди. Къуй, квехъ хушбахтлувал, чандин мягькем сагъвал ва хизанда бахт хьурай!» Аскервилин частунин командир, полковник М.О.Моураов. Ильяс Магьамедов Магьарамдхуьруьн райондин МЦК – дин работник я. - ЦӀуд варз я зи хва махсус операция физвай зонада аваз, вири хизандин фикирар, дуьаяр гьам саламат хьуникай ибарат я. Ихьтин хва тербияламишиз хьунал за дамахзава. За фикирзавайвал, Ватан хуьн гьар са эркекдан буржи я иллаки кӀеве гьатайла. За жуван велед гьакӀ вердишарни авуна, - дамахдивди лугьузва Ильяс Магьамедова. Ватан хуьнин карда вичин аскервилин буржи амайбуруз чешне жедайвал тамамарзавай хцел Магьамедоврин хизанди дамахзава.
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ, гьар йисуз октябрдин сифте кьилера чи чӀехи уьлкведин вири пипӀера важиблу пешейрикай сад тир малимдин югъ шад гьалара къейдзава. Гьар сеферда и йикъаз талукьарна тухузвай мярекатра иштиракзавай чун, рикӀик са гьихьтин ятӀани перишанвал кваз хквезва. Чак перишанвал кутазвайди тешкиллувилелди кьиле физвай мярекатдин наградаяр гузвай легьзеяр я. Гьи дережадин награда хьайитӀаниим кӀвалахзавай гьар са касдин зегьметдиз гузвай къимет я. Иллаки малимдин зегьмет кьетӀендаказ къейд авунин чарасузвал ава, гьикӀ лагьайтӀа, вири рекьерай пешекарар гьазурзавайди, савадлувилин бине кутазвайди малим я. Гьар жуьре хизанрай атанвай аялрихъ галаз сад хьтин чӀал жагъурун, абурун ихтибарвал къазанмишун, фикир тарсарал желб авун ва тербиядин рекьяйни кьетӀен кӀвалах тухуним вични алай вахтунда лап четин зегьмет я. И суварин вилик чаз райондин образованиедин хиле яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазвай малимрикай макъала кхьинин тапшуругъ ганвай. Нубатдин сеферда, ихьтин тапшуругъ тамамариз школадин директордин патав фейила, чаз виридаз таниш, 50 йисалай виниз сифтегьан классра тарсар гузвай, аялрин, дидебубайрин патай еке гьуьрмет авай малимдин тӀвар кьуна. Адан уьмуьрдин рекьикай, кӀвалахдикай хабарар кьур чи шадвал гьа инал куьтягь хьана. ЯхцӀурни цӀуд йисуз ара датӀана зегьмет чӀугур малимдихъ са наградани авач. Им гьикӀ лагьай чӀал я. Гьелбетда гьуьрметдин грамота, чухсагъул малумарнава амма мад са шейни. Чун рахазвай малимдиз квехъ гьихьтин наградаяр ава лагьайла, сивеллай хъвер кими тушиз, за тарс гайи аялрикай халис инсанар хкатун, абур гьар жуьре къуллугърал хьун, гьалтай чкадал завай хабарар кьун виридалай еке награда яз гьисабзава, жавабна ада. Лугьун регьят я, 50 йис им асирдин са пай я. Бес икьван йисар акьалтзавай несилдиз чирвилер, тербия гуниз бахшнавай кас гьич дахьайтӀа «РД- дин образованиедин лайихлу работник» тӀварцӀиз кьванни лайихлу хьаначни… Им сифте нубатда школадин администрациядин гъалатӀ я. Чаз аквазвай са жерге малимар и хилез атана агакьзавач абуруз гьасятда еке гьуьрметар, чӀехи тӀварар гузва. Дугъриданни, алай аямдин образованиедин истемишунрал амал ийизвай, технологийрикай хабар авай, чпихъ кӀвалах яратмишунриз элкъуьрдай гьевес авай малимрин зегьметдиз къимет гун шадвал ийидай кар я. Амма яшайишдин четин гьалара малимвилин пеше хкягъай, адаз вафалувал авур, цӀудралди несилар хкажай малимрин тахсирдин тӀвар вуч я? Гьа малимди тарс ганвай аял, гьа школадиз хтана ихьтин наградайриз лайихлу жезва. И кардал тарс гайи малимди дамахзава. Бес гьа аял и дережайрив агакьдалди гьахьтин цӀудралди маса аялриз тарс гайи малим кьулухъ тун дуьзвал яни...? Ихьтин гьалар са образованиедин ваъ, гьакӀ медицинадин ва са жерге маса хилерани ава. Виликдай са шумуд йисуз санал кӀвалахай касдиз «Зегьметдин ветеран» тӀвар ва са жерге кьезилвилер гузвай. Гила гьабурни амач. Ви яшариз, те��рибадиз килигдай касни авач. Гьихьтин пешекарар уьмуьрлух кӀвалахна лайихлу пенсиядиз экъечӀайлани, далудихъ са шейни галачиз амукьзава. Яраб им ягъалмишвал ятӀа, яраб гьахъсузвал?...
+АЛАЙ ВАХТУНДА, гьайиф хьи, инсанри чпин рикӀел вуч акьалтайтӀа гьа кӀвалах ийизва. Абуру регъуьвал, ягь, намус гьич гьиссзавач. Абуру чеб мусурманар я лугьузва, амма рикӀера иман амач. Мугьаммад Пайгъамбарди лагьанай: «Регъуьвал рикӀе иман авай инсандиз жезва» (Бухари, Муслим). Им рикӀе иман авачир инсан ягьсузди жезва лагьай чӀал я. Ягь, намус, регъуьвал Аллагьдиз кӀандай, пайгъамбарриз ва савадлу инсанриз хас сифетар я. ГьакӀ Аллагьдин Расулди лагьана: «Регъуьвал гьиссзавай инсанди анжах хъсан амалар ийида» (Бухари, Муслим). Чи играми Пайгъамбар лап регъуьди тир. Ам гьатта вич рахазвай инсандин вилериз килигдачир. Я инсанрикай, я Аллагьдикай регъуь тушир инсан гьайвандиз тешпигь жезва. Идан гьакъиндай МустӀафа ас- сабий тӀвар алай еке алимди лагьай машгьур гафар чаз малум я: «Нефсиниз гунагь ийиз кӀан хьайила, вуна адан рикӀел Аллагь хкваш. Аллагьдикай регъуь жезватӀа, инсанар рикӀел хкваш. Абурукайни регъуьвал гьиссзавачтӀа, ваз вун ламраз элкъвенвайди чир хьухь». Мусурман эвелни-эвел къилихдин и еридихъ муьгьтеж я. Вучиз лагьайтӀа регъуьвал-им вири лайихлу сифетрин чешме я. Месела, диде-бубадихъай регъуь хьайила аялар чӀуру кӀвалахривай яргъа жез, къени кӀвалахар ийиз чалишмиш жезва; регъуьвиляй мугьмандиз гьуьрмет ийизва ва мсб. Регъуьвал гьатта чи Ислам диндин сифет я лагьанва. Аллагьдин Расулди къейдна: «Гьар са диндиз вичин сифет ава, Исламдин сифет регъуьвал я». Регъуьвал гьисс тийизвай ягьсуз инсанди чӀуру кӀвалахар ийида, абур авуналди ада вич ва вичин мукьва-кьилияр халкьдин виляй вегьеда. Виридалайни лайихлу регъуьвал Аллагьдин вилик пуд арада ачух жезва: 1.Аллагьди гузвай няметрин гьакъиндай чалай Адаз лайихлу шукур гуз алакь тийизвайди чир хьайи арада; 2.Са бедбахтвилик акатнамазди нарази тахьун. Аллагьди гайи маса няметар рикӀел хуьн. Имам Алюсиди вичин «Тафсир Алюси» лугьудай ктабда ихьтин суьгьбет кхьенва: «Аюб пайгъамбар четин гьалда авайла адан папа лагьана: «Вун Аллагьдин пайгъамбар я. Нагагь вуна Адавай вун четинвилерикай азад авун тӀалабайтӀа, Ада жаваб гуда». Аюб пайгъамбарди папавай жузуна: «Гьикьван вахтунда чун саламатдиз яшамиш хьана? Ада жаваб гана: «Пудкъад йисуз». Аюбани лагьана: «Саламатдиз яшамиш хьайи кьван вахтунда бедбахтвилик яшамиш тахьанмаз, заз Аллагьдивай жув адакай азад авун тӀалабиз регъуьзва». 3. Аллагьди гьарамнавай шейэрикай фикир авуникай мефтӀ ва гьарамнавай тӀуьникай руфун хуьн. Са сеферда Аллагьдин Расулди вичин асгьабриз лагьана: «Квез Аллагьдикай лайихлу къайдада регъуь хьухь!» Абуру жузуна: «Ам гьи къайда я?» Пайгъамбарди жаваб гана: «Лайихлу къайдада регъуь хьун- им жуван кьил ва бедендин амай паяр Аллагьди гьарам авунвай шейэрикай хуьн, гьамиша кьиникь рикӀел хьун я. ИкӀ авун Аллагьдикай регъуь хьун лагьай чӀал я» (Тирмизи).
+ДИДЕ-БУБАДИЗ гьикӀ гьуьрмет ийида?
+БУБАНИ диде аялдиз сифте малимарни я, гьамишалугъ тербиячиярни. Дагъвидин хизан инсанвилин дугъри адетри хуьзва. Абурукай кьилинди диде-бубадиз гьуьрмет авун я. Гьа и адетдалди аялар чпин хайибурув ва яшдиз чӀехибурув гьамиша мукьуфди эгечӀна кӀанда. Месела, буба, диде кӀвалахдилай хтанва. Хци, руша адан гъиляй залан затӀар вахчузва. Суфрадихъ чай ва хуьрек эвел чӀехи бубадин, ахпа, чӀехивилиз килигна амайбурун вилик эцигзава. Дагъустанвийриз хас эдебри сифтени-сифте чӀехибуруз салам гун, артухан суалралди абур инжикли тавун, чӀехибуруз рехъ гун тӀалабзава. ГъвечӀида рак ахъайда ва ам, чӀехибур къенез фидалди кьада. Аялри чпин тербиялувал, хайиубур лугьун тавуна къалурна кӀанда. ДИДЕ-БУБАДИН ва чӀехибурун вилик гъилер жибинра туна, юкь какурна акъвазна виже къведач. ГъвечӀида чӀехибур алай чкадал вич милаимдиз, кутугай къайдада тухун лазим я. ФУРС-ДАМАХ авун- кьабулнавай къайдаяр чӀурун я. Хва бубадилай вилик, гъвечӀи стха чӀехи стхадилай вилик ацукь талгьанмаз, ацукьна виже къведач. Жувалай чӀехибур алай чкадал артух кӀевиз рахун ва хъуьруьн кутугнавач. Анжах гьа и къайдаяр кьиле тухуз хьайитӀа, чи аялар тербия авайбур яз гьисабда. ЧӀехибуруз гьуьрмет ая, квезни гъвечӀибуру гьуьрмет хъийида
+Къизилгуьлдин цуьк. И цуькведихъай ни акалайтӀа, рикӀиз, мефтӀедиз хъсан таъсирда, абур мягькемарда. Амма и карди сагъламвал зайиф ксариз илирзун, зуьквем арадал гъун, гьатта бедендиз куьлуь тварар акъатун мумкин я. Къизилгуьлрин цуькверин пешер къенепатаз ишлемишуни рикӀ, жигерар, руфун, чӀулав лекь, дуркӀунар, ратар ва икӀ мад мягькемарда, хуралай иви атун атӀуда. Цуькверин кьурурнавай пешер куьлуь авуна, кӀвахайтӀа, бедендал акъатнавай тварар, гьакӀни хирер сагъ хъижеда. КӀвачин къапари тӀушуннавай, дакӀунвай чкайрални таза цуькверин пешер эцигуни КУЬМЕКДА.ЦАЦАР ва маса кӀвенкӀ алай затӀар акьахнавай чкайрал эцигайтӀа, абур регьятдиз ахкъудиз жеда. Гьамамда чуьхуьдайла хъуьчӀуьн кӀенеривай таза цуьквер гуьцӀайтӀа, гьекьедин ни квахьда.
+Ватан хуьзвайдан югъ я!
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР! 23- февраль Ватан хуьзвайдан югъ я. Им неинки ял ядай югъ я, и югъ чи уьлкведа чӀехи суварикай сад я. Чаз идалди чи Ватандин хатасузвал ва азадвал хуьдай бес кьадар къуват авайди къалуриз кӀанзава. Дуьньядин тарихда чпиз тешпигь авачир гьунаррин, инсанпересвилин, дурумлувилинни дуствилин дерин гел тур и машгьур сувар чи районэгьлийрини экономикадинни яшайишдин вири хилера тайин агалкьунар аваз, пакагьан йикъахъ инанмиш яз, садсадан гъавурда акьунин ва ислягьвилин гьалара къаршиламишзава. Чи халкь ва Гьукумат аскеррив дериндай гьуьрмет авуналди, абурун гьакъиндай датӀана къайгъударвал чӀугуналди эгечӀзава, вучиз л��гьайтӀа чи армия халкьдин армия я. Гьуьрметлу районэгьлияр! За квез и чӀехи сувар муниципальный район
+дин администрациядин ва кьилди жуван тӀварунихъай мубаракзава. Къуй дуьньяда ислягьвал, куь хизанра бахтлувал хьурай.
+«Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДИН
+ВАТАНДИН, хайи халкьдин хатасузвал хуьн патал къайгъу чӀугун вири девирра кьилин месэла яз хьана, инлай кьулухъни яз амукьда. Уьлкведин дамах яз гьисабзавай Яракьлу Къуватрихъ девлетлу тарих ава. Яракьлу Къуватри Советрин уьлкве, гуьгъуьнлайни Россия гьар жуьре бандитрикайни интервентрикай намуслувилелди хвена. 1918- йисан 23- февралдиз чӀуру ният аваз уьлкведиз гьахьай Кайзеран кьушунар Псков, Нарва шегьеррин патарив кукӀварна. Советрин жегьил государство хвейи и югъ Яракьлу Къуватар арадал атайди яз гьисабзава ва ам гьар йисуз вири халкьдин сувар яз къейдзава. Адалай инихъ тамам виш йисалай виниз алатнава. И девирда чи армияди четин имтигьанар вахкана. Уьлкведин Яракьлу Къуватрин тарихда Ватандин ЧӀехи дяведи дерин гел туна. Ам государстводин мягькемвал, халкьдин ва Яракьлу Къуватрин дурумлувал, чандилайни гъил къачуз гьазурвал ахтармишай чӀехи имтигьан хьана. 1418 юкъуз давам хьайи дяведи Ватандин, халкьдин хатасузвал хуьн патал эвелимжиди Яракьлу Къуватар гьамиша гьазурвилин цӀарцӀел хьун патал серенжемар кьабулун чарасуз кар тирди субутна. Чи райондайни аскервилиз савадлу, сагълам, алакьунар авай жегьилар ракъурзава. Жегьилар аскервилиз, военный кӀелдай заведенийриз гьазурунин жигьетдай райондин школайрини хейлин кӀвалах тухузва. ЧӀехи классра кӀелзавайбуруз дявединни патриотвилин тарсар запасда авай, тежрибаллу офицерри гузва. Школьникриз аскервилин рекьяй сифтегьан вердишвилер гун патал чи районда гьар йисуз военно-спортивный къугъунар, армиядиз физ гьазур жезвай жегьилрин спартакиада, Призывникдин йикъаз талукь мярекатар тухузва. Абурун вилик райондин военкоматдин работникар, дяведин ветеранар, диде-бубаяр рахазва. Гьелбетда, тухузвай серенжемри нетижа тагана тазвач. Алай вахтунда уьлкведин военный частара райондин хуьрерай вишералди жегьилри къуллугъзава, гзафбуру военный заведенийра кӀелзава. Эхиримжи йисара жегьилар аскервилиз рекье тунин тапшуругъ кьилиз акъуд тавур дуьшуьш хьанвач. Хъсандиз къуллугъ авуниз килигна гзаф жегьилрилай диде-бубайриз военный частарин командиррилай чухсагъулдин чарар хквезва. Эхиримжи вахтара районда договоррин бинедаллаз (контрактникар) къуллугъзавай аскеррин кьадарни къвердавай гзаф жезвайди къейдна кӀанда. Къе умудлу даях, Ватандин дамах яз гьисабзавай Яракьлу Къуватри вичин вилик эцигнавай месэлаяр намуслувилелди гьалзава. Аскервилин буржи кьилиз акъудунин ва Ватандиз вафалувал къалурунин жигьетдай викӀегьвал, уьтквемвал къалурай рухваяр чахъ вири девирра хьана. Гитлерчийрикай Ватан хвейи вири йисара Советрин Яракьлу Къуватрин жергейра аваз Дагъустандин, абурукай яз чи районэгьлийрини душмандиз рикӀелай тефидай ягъунар кьуна. Районэгьлийри Ватандин ЧӀехи дяведин вири женгера, гуьгъуьнлай Афгъанистанда интернациональный буржи тамамардайла викӀегьвилелди иштиракна. Дагъустандал гьужумай бандитрихъ галаз кьиле фейи женгерани чи районэгьлияр хьана. Ватандин, хайи халкьдин азадвал, аслу туширвал хуьн патал къуллугъ ийиз аскервилиз фин Россияда гьар са жегьилдин намусдин пак буржи я. Ватан хуьзвайбурун югъ къейд авуналди чна чи ветеранриз, уьклведин Яракьлу Къуватрихъ галаз алакъалу вирибуруз сувар мубаракзава. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+АЛАЙ вахтунда минеральный миянардай шейэрин таъсирлувилерикай ва менфятлувилерикай гзаф рахунарни жезва, гьуьжетарни. Лугьун лазим я хьи, минеральный миянардай шейэр дуьздаказ ишлемишун ва абур тухунин къайдайрал кӀевелай амал авун девирдин истемишун я. ЯтӀани гзаф дуьшуьшра чкайрал тухвай ахтармишунри шагьидвалзавайвал, райондин хозяйствойри, иллаки абурун саларбанвилин хиле кӀвалахзавайбуру картуфриз, келемриз, помидорриз ва маса шейэриз тайинарнавай кьадардилай артух яз минеральный миянардай шейэрин ем гузва. Им эсиллагь дуьз туш. Алава продукция къачунин ва кьакьан бегьерар битмишарунин къаст аваз минеральный миянардай шейэр нормайрилай артух ишлемишуни хийир ваъ, анжах зиян гузва. Алимри тестикьарзавайвал, къайдаяр хуьн тавуна, минеральный миянардай шейэр ишлемишна битмишарнавай салан майвайрик инсандин организмдиз хаталу тир гзаф кьадар нитратар акатзава. Ихьтин гьалар арадал атунин кьилин себебни саларбанри тайинарнавай кьадар минеральный миянардай шейэр ишлемиш тавун я. Къейд авун чарасуз жезва хьи, набататрин уьмуьрда емдин шейэри важиблу роль къугъвазва. Абур органический ва минеральный шейэриз пай жезва. Саларбанвиле виридалайни важиблуди ва бегьер патал кьакьан менфят
+авайди фитер я. Абур дуьздаказ хуьн, тайинарнавай къайдайралди ишлемишун кьакьан бегьердин замин я. ЯтӀани чи райондин хейлин майишатра фитер хуьнин къайдайрал эсиллагь амалзавач. ГьакӀ гадарнавай, гьял тахьанвай фитерик гзаф кьадаралди чӀуру векьерик эчӀелрин тумар кумукьзава. Абур тухвай чкайрани гуьгъуьнай хейлин эчӀелар жезва. Идани вичин нубатди гьасилзавай продукциядин жуваз акъваззавай къимет артух хьуниз таъсирзава. Гьавиляй ихьтин гьалар арадал атун тавун патал фитер хуьнин къайдайрал кӀевелай амал авун чарасуз жезва. Асул гьисабдай яз органический миянардай шейэр чуьллериз ва багълариз зулухъди тухвана кӀанзавайди я. Амма чинра абур гатфарихъайни тухун адет хьанва. И вахтунда фитер набататар цанвай хулариз вегьезва ва гьакӀ абур чиликни кутазва. Малум тирвал, набататар гзаф жуьрейринбур ава. И кардилай аслу яз абуруз фитер тухунин нормаярни ��айинарзавайди я. ИкӀ, месела, бегьердиз атанвай тарар авай багъларин гьар са гектардиз юкьван гьисабдалди 2025 тонн фитер тухвана кӀанзава. Къелемлухар кутазвай майданрин гьар са гектардиз 20-25 тонн органический миянардай шейэр тухузва. Мадни са кар ава. Фитерин менфятлувал а кардикай ибарат я хьи, абурук набататри дуьздаказ ишлемишун патал чарасуз тир вири жуьрейрин шейэр ква. ИкӀ абурук набататривай регьятдиз ишлемиш жедай микро ва макроэлементар ква. Идалайни гъейри, фитери набататрин цинни емдин системаяр къайдада твазва. Накьвадин ери хъсанарунин, адак квай гумус артух хьунин кардани фитери важиблу роль къугъвазва. Алай девирда хуьруьн майишатда дибдин дегишвилер твазвай вахтунда миянардай шейэр дуьздаказ ишлемишунин важиблувал мадни артух хьанва. Малум тирвал, райондин саки вири хуьрерин агьалийриз усадьбадин участокар чара авунва. Гьелбетда, и четин ва мишекъат девирда идакай жергедин инсанриз еке куьмек хьун лазим я. Амма абуруни чпиз чара авунвай майданра агрономиядин истемишунар кьилиз акъудзавач. ИкӀ агьалийри багълари кьунвай ва салан майваяр цанвай участокриз бес кьадар минеральный миянардай шейэр чукӀурзава. Абурун гъавурдани гьатун акьван четин туш. Фитерин къиметар кьадарсуз багьа хьанва ва гила абуруз минеральный миянардай шейэрикай хийир къачуз кӀанзава. Амма идакай чаз гьеле винидихъ къейднавайвал, хийир ваъ, анжах зиян жезва. Набататрик чпик инсандин организмдиз хаталу затӀар акатунилай гъейри, минеральный миянардай шейэри чил вични къайдадай акъудзава. ИкӀ давам жез хьайитӀа, са 5-I0 йисалай и чилера са затӀни битмишариз хъижедач.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр ! Чи уьлкведин халкьари , гьа жергедай яз районэгьлийрини Ватандин тарихда виридалайни ишигълу ва багьа сувар , чи азадвални аслу туширвал патал советрин хал кьари авур эбеди кьегьалвилерин зурбавал ва абурун тупламишвал къалурай Ч l ехи Гъалибвилин 9лагьай майдин югъ рик l ера такабурлувилин гьисс аваз къейдзава . Гъалибвилин рехъ гзаф яргъиди ва четинди хьана . Амма а рехъ чи халкьарин дуствал , дурумлувал ва руьгьдин ч l ехивал садрани тахьай тегьерда виниз хкаждайди хьана . Ам фронтдани далу пата ватанпересвал , массовый къайдада игитвал къалурунин чешне хьана . Тарихдин метлеб авай и Гъалибвилик чи районэгьлийрини чпин лайихлу пай кутуна . Абур женгера ва зегьметда къалурай кьегьалвилерай Ватандин орденризни медалриз лайихлу хьана . Ватандин Ч l ехи дяведин ва зегьметдин фронтдин ветеранриз , райондин вири агьалийриз чна фашизмдин винел къачур Ч l ехи Гъалибвилин 72 йис тамам хьун рик l ин сидкьидай мубаракзава . Къуй квехъ чандин сагъвал , руьгьдин мягькемвал , хсуси уьмуьрда бахт ва уьлкведа ислягьвал хьурай . Фарид АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » Муниципальный райондин Администрациядин кьил .
+ИНГЬЕ дяве акьалт I айдалай инихъ 72 йис тамам жезва . Гьар сувариз тамамарзавай Владимир Харитонован « Гъалибвилин югъ » манидихъ яб акалай са касни маилвал амачиз амукьдач . Гьеле аял вахтунда гьа гафарин гъавурда жув акьазвачирт I ани , бедендиз хар акъатдай ва рик I икни са гьихьтин ят I ани гъалаба акатдай . Залум дяве себеб яз пуч хьайи уьмуьррикай , дегиш хьайи кьисметрикай , кьулухъ элкъуьр техжезвай вахтарикай гьич рахазни к I анзавач . А лепедин ялав гьар са хизанди мукьуфдивди гьиссна . Ватандин ч I ехи гъалибвилин тарихда дагъустанвийри кьет I ен гел туна . Ик I 1941 – йисан кьуд йикъан вахтунда чеб гуьгьуьллувилелди дяведиз рекье тунин гьакъиндай дагъустанвийрилай 3350 арза атанай . Абурукай 677 дишегьлийри ганвай арзаяр тир . Залан ягъунар физвай 1942йисуз душманар Дагъустандин сенгерриз мукьва хьайила , I5 агъзур кас гуьгьуьллувилелди яру армиядин жергейриз ва 744 – нумрадин зенитно артиллерийский полкуниз 800дав агакьна дишегьлияр гьахьна . 1941- 1942 – йисара 24 агъзур дагъустанви халкьдин ополчениедин кьушунрик экеч I на . 1943 – йисан февралдини мартдин вацра Чечено Ингушетиядани Дагъустандай чеб гуьгьуьллубурун жергейрик кутун патал 8225 арза ганвай , чебни ч I ехи пай жегьилар тир . Магьарамдхуьруьн райондай Абдуллаеврин , Агъахановрин , Азизоврин , Айвазоврин , Айдемироврин , Бабаеврин , Балабековрин , Велихановрин , Гьажибалаеврин , Гьажиеврин , Гьамидоврин , Гьуьсейноврин , Демироврин , Жафароврин , Загироврин , Ибрагьимоврин , Исмайиловрин , Къадироврин , Къазиеврин , Кьасумоврин , Лавхаеврин , Магьамедоврин , Магьмудоврин , Наврузоврин , Нурмагьамедоврин , Омароврин , Пирметоврин , Ражабоврин , Рамазановрин , Ремихановрин , Саидоврин , Селимоврин , Тагьироврин , Улубековрин , Ферзилаеврин , Халидоврин , Черкесоврин , Шагьмардановрин , Эмирбековрин , Юсуфоврин , Яхьяеврин ва са жерге маса хизанрай са шумуд кас дяведиз фенай . Гелсуз квахьайбурун , телеф хьайибурун , хирер алаз хтайбурун , набут хьайибурун сан пара я . Виш агъзурдав агакьна дагъустанвийри , далу патан фронтдани зегьмет ч I угуна . Уьзуьагъвилелди ч I ехи гъалибвилик абуруни лайихлу пай кутунвайди я лагьайт I а жезва . Дяве кьиле фейи залан ва мишекъат йисара абуру Гьукуматдиз I29.5 агъзур тонн фу , I5 агъзур тонн уьзуьмар , II34 тонн ниси , I332 тонн гъери , 48 агъзур тонн як , I8 агъзур тонн емишар , 50 агъзур тонн сар ва са кьадар гьар жуьре хуьруьн майишатдин продуктар гана . Къавкъаз патал кьиле фейи женгера 3I7 ва 328 – стрелковый дивизийри иштиракна . Абурун жергейра гзаф дагъустанвияр авай . Новороссийск шегьер патал ч I угур женгина Махачкъаладин НКВД дин стрелковый дивизиядин аскерри игитвилелди иштиракнай . Марухский эляч I дай гирведал кьиле фейи ягъунра 400 дагъустанвиди иштиракайди къейд авунва . Ик I 3 йисни 10 варзни 13 юкъ уз гъалибвилихъ ялай женгер кьиле фена . И женгерра , Дагъустандин са шумуд агъзур йисан тарихда телеф тахьай кьван инсанар чавай къакъатна . Хайи Ватан , г��ьгъуьнлай къвезвай несилриз ислягь уьмуьр патал абуруз чпин чанар гьайиф атанач . Къенин юкъуз чи арада амачир игит рухвайрини рушарин экуь къаматар эбеди яз чи рик I ера амукьда . За фикирзавайвал , суварин юкъуз сифте нубатда чун бубайрин , ата бубайрин сурарал фена юкь агъузна икрам авун гьар садан пак буржи я . Чи арада дяведин иштиракчияр тек бир ама . Чна гьабуруз , залум дяведи аялвиликай , дидебубайрин тавазивилерикай , са гафуналди уьмуьрдин са кьадар хуш легьзейрикай магьрум авунвай , къенин юкъуз чи арада амай дяведин аялриз , гъалибвилин шагьидриз гьуьрмет авуна к I анда . Къуй и багьа сувар къаршиламишзавай чи уьлкведин вири пип I ера ислягьвилин пайдахри лепе гурай ! Гьар жуьре чешмейрай гьазурайди А . АЙДЕМИРОВА .
+ГЪАЛИБВИЛИН СУВАР ! Ам къе чпин кьил рехи хьанвай ветеранриз , лайихлу ял язавай дяведин йисарин аялар тир , аялвал такур , гъалибвал патал мумкин тир вири крар авур , ч I ехибуруз куьмекар гайи , дяведин женгера гъалибвилихъ къачузвай гьар са камунал шадвал авур ксаризни , гьак I абурун веледризни , хтулризни , птулризни хушвилелди и гуьзел суварик иштиракзавай гьар садаз и сувар багьа я . Ватандин вилик вичин буржи эхирдал кьван кьилиз акъудай , къе чи журналистар яшар 95 дав агакьнавай , дяведин иштиракчи , ветеран Амрахов Нисред Къурбановичаз мугьман хьана . Шадвал ийидай кар ам я хьи , чун мугьмандиз фейила ветеранди вичи къаршиламишна . Ам вичин гьаятда сериндик ацукьна гатфарин хуш гьавадикай лезет къачузвай . Нисред бубади дяведикай суьгьбетар ийидайла , зайиф хьанвай вилерай авахьзавай накъвари яб акалзавайдан гьиссер къарсурзавай . Рик I из чими хьайи и яшлу касди ийизвай суьгьбетар дугъриданни таъсир ийидайбур тир . Чи буржи я , Ватандин ч I ехи дяведин ветеранар садрани рик I елай алуд тавун ва дериндай абуруз гьуьрмет авун . Нисред буба вичихъ гелкъвезвай балайрилай , хтулрилай гзаф рази тир . Чавай Нисред буба бахтлу инсанрикай сад я лугьуз жеда . Нисред буба , ваз къвезвай Гъалибвилин сувар мубарак хьуй , ваз гележегдани чандин мягькем сагъвал ва руьгьдин к I убанвал хьурай ! ЖАННА .
+Вишни са т I вар куьн вишни са векил тир , Ватан хуьз фейи чи Гъепцегьрин кимелай , Куьн гьар сад чи михьи рик I ин гуьгьуьл тир , Хуьре даим алуд тийиз рик I елай . Куь девирдин гъам , зиллетдиз килигна , Анжах ислягь жигъир кьуна фин патал , Куь гьуьрметдай хуьре гуьмбет эцигна , Багьа т I варар халкьдин рик I е хуьн патал . Рухвайри къе куь хтулрин гъилер кьаз , Къвез икрамда , рик I из багьа т I варариз . Чпин жуьрэт артухарда кьинер кьаз , Къуватар гуз вуч кьван хъсан ксариз . Эй хтулар ! Гуьмбетдаллай бубайрин , Гьа куьн кьван тир абур к I валяй фидайла . Рик I е агъур дерт эцигна балайрин . Душманрикай хайи Ватан хуьдайла . Арабир къвез икрам ая гуьмбетдиз , Экуь къамат фикирдиз гъваш бубайрин . Са хуш гаф лагь абрун руьгьдин гьуьрметдиз , Ам буржи я намус авай рухвайрин . Фикирдиз гъваш мурадарни жегьилрин , Мехъер патал са вахт тахьай кьисметда . Ц I ай куьк I уьрна к I ани рушан гуьгьуьлрин , Бегьер тахьай муьгьуьббатдин девлетда . Ак I яхъ куьне абрун руьгьер хтана , Куь багърияр агатна и гуьмбетдив , Куь рик I ин гьисс к I анивилив ац I ана Майил агуд и накьвадин гьуьрметдив . Икрам ая , са декьикьа секинра , Ислягь лиф хьиз акъваз вилик кьегьалрин . Са женгчи хьухь гьахьмир гъамлу деринра , Абурун кьилиз тефей гъамлу хиялрин . ( Гуьмбетдин вилик )
+КВАХЬУЙ ДЯВЕ ! Дяве каш я , дяве мекь . Гьикьван инсанар и дяведа пуч хьана . Гьабурукай сад зи ими Абибулагьни я . Бакудиз летчиквилин курсар к I елиз фейи жегьил , к I елна куьтягьдалди Ватан хуьниз мажбур хьана . Ватандин ч I ехи дяве башламиш хьана . Нифретлу душманди хабарсуз чи Ватандал гьужум авуна . Абибулагьдикай военный летчик хьана . I943ЙИСУЗ Сталинграддал хьайи ч I ехи дяведин женгерин иштиракчи хьана . Ватан душмандикай азад авун патал югъ йиф талгьана чпин вири къуватар эцигна . Амма адал хьайи залан хирери , ам мад элкъвена Бакудиз хирер сагъарун патал госпиталдиз рекье туна . Вич Бакудиз хтайла ада дидедиз чар рекье тунвай . Чарче кхьенвай : « Гьуьрметлу , зи играми диде , закай са фикирни ийимир . Зун гьикьван хьайит I ани хъсан я . Хирер хьанват I ани заз зи хирер аквазвач , куьн душмандикай азад авун патал за зи чанни гуда . Амма куьн душмандив вугудач . Мукьваляргъал лугьуз жедач дяве куьтягь жеда , а кафирдин винел чун гъалиб жеда . Куьне чакай са фикирни ийимир . Ватан , куьн сагъ саламатдиз хуьн патал зун хьтин агъзурралди чпин чанар ганва . Им эх жедай кар туш . Жуван чандик ст I ал иви кумай кьван душмандилай кьисас вахчуда . Ви играми хва Абибулагь ». И ван хьайи дидедиз кьарай атанач . Вири к I валахарни туна ам вичин хцин патав Бакудиз фена . Вичин рик I икай гар к I вахьнавай диде хва сагъ саламат я лугьуз шаддиз к I вализ хтана . Госпиталда хирер сагъ хьайи жегьил мад элкъвена Ватан хуьз рекье хтуна . Эхиримжи чар хтана I943ЙИСАН октябрдин вацра . Дидедин вил хва сагъ саламат хкведа лугьуз хьана , амма гьайиф хьи мад я чар хтанач , я вич . Адаз урусатдин накьвар кьисмет хьана . Нифретлу душманди агъзурралди жегьилрин ивияр экъична , чанариз къастар авуна . Дяве квахьуй ! Дяведин ял мад чи вилериз такурай ! Квахьуй дяве , жегьилриз къаст авунвай ! Шезва диде дяведин ц I ай акунвай . Са диде туш , агъзурралди дидеяр , Шехьзава къе галаз ч I улав фитеяр . Садбуруз я сувар ч I ехи , шад я къе , Гъиле кьуна плакатар , гад я къе . Садбур ава гатаз чпин метни кьил , Шехьиз к I вале , ч I арар чухваз , ийиз кьуьл . Акурбуруз акуна ам алатна , Жегьил цуьквер дидейривай къакъатна . Мад такурай дявейрин ц I ай невейриз , Хажалатар такурай чи дидейриз . Р . САЛМАНОВ .
+Лекьер хьана квекай садбур цавара , Дар авуна цав фрицрин пехъериз . Чеб уях яз йикъан , йифен ч I авара Дап I ар яна душман къвезвай рекьериз . Чилел хьана садбур квекай танкара , Гьуьлел хьана цин винелни цин к I аник . Берлинда кьван яхдиз фена лап пара , Салют гана лап рейхстагдин вилик .
+Гьар гьина куьн хьанат I ани , дяведин Рекьера куь къаст тир душман терг авун . Серт женгера гъетер хьана куьн чилин , Квел гьар садал аватна са гъед цавун . Уьтквемвили лигимарна женгера Элкъвена куьн танкаризни тупариз . Ялавни гум , гуьлле къвезвай рекьера Урадин ван тир къвезвайди япариз .
+« Ширин диде , кьабул ая зи кагъаз Хцин патай эхиримжи сефер яз , Мад ахквадач экуь дуьньядал чун чаз , Михьи салам кьабула лагь дидедиз . Цавай атай залан тупун гуьлледи Эрч I и гъилел хер уна лагь дидедиз , Амач умуд , эхир я зи нефесдин , Дустаризни хабар це лагь дидедиз . Диде , хабар це вуна зи к I анидаз , Фена лагь на зун вичихъ вил галамаз . Хъфирай лагь зун туна са гъейридаз , Ам дуьньядин адет я лагь дидедиз . Деде , шел хвал ийиз кумир вуна вун , Агьузарди кьунва хьи и замана . Заз гъурбатда я сур хьанач , я кафан , Ачух дуьздал алама лагь дидедиз .
+САЛАСА юкъуз, райадминистрацияда кьиле фейи совещаниедал «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедовав, РДДА авай Россиядин МЧС- дин кьилин управлениедин начальник, генерал- майор Нариман Къазимагьамедован тӀварунихъай «Россиядин гьукуматдин пожарный надзордин 95 йис» медаль вахкана. Награда райондин сагьибдив РД- да авай Россиядин МЧС- дин Магьарамдхуьруьн райондин I2- нумрадин ОНД- дин начальник Заир Велимурдова вахкана. РФ- дин Гьукуматдин Думадин федеральный Собраниедин депутат О.А. Нилован тӀварунихъай хтанвай чухсагъулдин чарче икӀ кхьенва; -«Халкьарин адетар хуьнин, Россиядин ва дуст уьлквейрин культура вилик тухунин мураддалди «Добровидение» лишандик кваз кьиле тухвай фестивалдиз ва куь регионда халкьдин музыка тамамарзавайбуруз къуват гунай квез чухсагъул. Куьн фестивалдихъ икӀ эгечӀуни, халкьдин искусство яшамиш жедайдахъ, вилик фидайдахъ ва и кардихъ рикӀ кудайбурун, тереф хуьдайбурун кьадар къвердавай артух жедайдахъ чун умудлу ийизва». ГьакӀни, совещаниедал, Астрахандин областдин научно- методикадин культурадин центрди, 2023-йисан 27- майдиз кьиле фейи вирироссиядин XII- хуьруьн сабантуйда Магьарамдхуьруьн райондин симинин пагьливанрин «Гьунар» тӀвар дестеди иштиракун тешкилунай МР- дин регьбердиз чухсагъул малумарна. Чи пагьливанри чкадин агьалияр ва региондин мугьманар эквилибристикадин искусстводихъ галаз танишарна ва мярекат мадни гурлу авуна. Астрахандин областдин научно-методикадин культурадин центрдин директор А.В.Куликан тӀварунихъай хтанвай чухсагъулдин чар, райондин регьбердив МР- дин депутатарин Собраниедин председатель Назир Алиярова вахкана.
+АЛАТАЙ гьафтеда, МР- дин администрацияда общественный хатасузвал хуьнин рекьяй «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьилин заместитель Исабег Исабекован регьбервилик кваз, яш тамам тахьанвайбурун крарай ва абурун ихтиярар хуьнай комиссиядин нубатдин заседание кьиле фена. Заседаниедин кӀвалахда, МР- дин образованиедин Управлениедин начальник Улубег Абейдуллаева, къайгъударвилин ва къаюмвилин отделдин начальник Зияутдин Бейбалаева, ЦРБ- дин кьилин духтурдин заместитель Альзира Шириновади, жегьилрин крарин ва туризмдин рекьяй отделдин начальник Фарид Бейбутова, общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева, РФ- дин МВД- дин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдин яш тамам тахьанвайбурун крарай ст.инспектор Эльман Султанова ва КЦСОН- дин директор Рафик Асалиева иштиракна.
+ДАГЪУСТАН Республикадин Кьил Сергей Меликован протоколдин тапшуругъ тамамарунин мураддалди Магьарамдхуьруьн райондин администрацияди, РД- да авай 1нумрадин РФ- дин ФНС- дин МРИ- дин къуллугъчийрин, бухгалтеррин ва чкадин самоуправлениедин органрин бухгалтеррин иштираквал аваз важиблу семинар-совещание кьиле тухвана. Совещание «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьилин заместитель Тимур Техмезован регьбервилик кваз кьиле фена. СЕМИНАР-СОВЕЩАНИЕДАЛ къейд авурвал, муниципалитетдин вилик акъвазнавай кьилин месэлайрикай сад, Дагъустан Республикадин консолидированный бюджетдин доходрин пай хкажун я. РикӀел хкин, 2023- йисан 1январдилай сад тир налогрин платеждал (ЕНП) элячӀуникди, вири налогар, яни гузвай пулдин такьатар сад тир налогрин счетдиз (ЕНС) язава. ГьакӀни, совещаниедин кӀвалахда вацран, кварталдин ва йисан бухгалтерский, статистический, налогрин гьахъ- гьисабар вахтунда ва ери аваз вахкунин гьакъиндай месэлаярни веревирдна. Налогар кӀватӀунин ва экономикадин «теневой» сектор закондалди ихтияр ганвай гьалдиз гъунин месэлайрал МР- дин кьил Фарид Агьмедова кьетӀен гуьзчивал тухузвайди къейдна.
+Заседаниедал, Хужакъазмайрин юкьван школада тербиядин кӀвалах авай гьалдин гьакъиндай школадин директордин заместитель Раул Ибрагьимован докладдихъ яб акална. ГьакӀни, заседаниедал районда «Защита» лишандик кваз, оперативно-профилактикадин мярекатар тухунин нетижаяр кьунин гьакъиндай, НВФ- дин членрин хизанрихъ галаз профилактикадин кӀвалах тухунин гьакъиндай, районда авай РФ- дин МВД- дин отделдай атанвай административный тахсиркарвилерин ва делойрин гьакъиндай месэлайриз килигна. Административный делойрин гьакъиндай рахай комиссиядин секретарь Фурман Ханова, къарагъарнавай 8 делодай вилик пад кьадай серенжемар кьабулнавайди лагьана.
+ГЬАР са мярекатда инсанри тостар лугьудайла, сифтенисифте мягькем сагъламвал хьурай лугьуда. Им тӀебии карни я, Сагъсуз инсандиз уьмуьрди са дадни, са кефни гудач. Ада вич дуьньядин вири няметрикай магьрум хьанвайди хьиз гьиссда. Алай девирда жуьреба- жуьре азарлуйрин кьадар, гьайиф хьи, къвердавай гзаф жезва. Гьар са азарлудани вич пеше дериндай чидай, мергьеметлу, регьимлу духтурдал ацалтуникай фикирда. Гьелбетда, духтурарни жуьреба- жуьре я. Садбуру, азарлудахъ бегьем ябни акал тавуна, багьа тир дарманар кхьена, абурни вичиз талукь тир са аптекадай къачу лагьана рахкурда. Амма регьимлу духтурри азарлудан дердиникай хабар кьада, адахъ дикъетдивди яб акалда, азар сагъриз жедайдахъ инанмишарда. Хъсан духтурдин ихьтин келимайри азарлудак руьгь кутада. Къенин зи суьгьбет гьа ихьтин духтуррикай сад тир Уруджев Къудрат Идрисовичакай я. Къудрат духтур I939- йисуз Ахцегь райондин Джаба хуьре гьуьрметлу хизанда дидедиз хьана. Адан буба Уруджев Идрис ва диде Гуьльпери пара зегьметдал рикӀ алай, лап къени инсанар тир. Абуру чпин веледар зегьметдал рикӀ алаз, чӀехи-гъвечӀи чидайбур, обществодиз вафалубур яз тербияламишна гьар сад са пешедин иеси жедайвал авуна. Хуьруьн школа агалкьунралди акьалтӀарай Къудрат духтур I964- йисуз Дагъустандин мединститутдик экечӀна. I970- йисуз институтдин лечебный факультет дерин чирвилер аваз акьалтӀарна. I970- йисуз духтурвилин диплом гъиле авай жегьилди вичин зегьметдин рехъ Кьурагьа врач-ординатор яз башламишна. I973-ЙИСУЗ Избербаш шегьерда педиатор-врач яз кӀвалахна. I974- йисалай Къудрат духтурди Магьарадхуьруьн райондин больницада кӀвалахиз башламишна. I978ЙИСУЗ Къудрат духтур Магьарамдхуьруьн райондин больницада терапевтический отделениедин заведующийвиле тайинарна. I986-I995- йисалди райондин больницадин главный врачдин заместитель яз кӀвалахна. 2002- йисалай къенин йикъалди, Къудрат духтур тадиз куьмекдин духтур яз зегьмет чӀугвазва. КӀвалахзавай вахтунда Къудрат духтурдилай гзаф азарлуйриз куьмек хьана. Галатун тийижиз кӀвалахзавай Къудрат духтурдин намуслу зегьметдиз лайихлу къиметни ганва. Ам РД-ДИН здравоохранениядин отличник, кьилин категориядин духтур, гзаф кьадар Гьуьрметдин грамотайрин сагьибни я. Къудрат духтурди заз вичин зегьметдикай са гафни лагьаначтӀани, камаллу, марифатлу инсан алай чка гьар садаз аквада. Коллективда ва азарлуйрин арада адаз еке гьуьрмет ава. Къудрат духтурдин патав начагъбур кӀвализни къвезва. Ада йиф, югъ талгьана абуруз виридаз куьмек гуз алахъзава. Къудрат духтур хъсан пешекар гьиз, вафалу уьмуьрдин юлдаш, къайгъудар бубани я. 2006- йисуз адан уьмуьрдин юлдаш рагьметдиз фейила, адан хизан, кӀвал-югъ, балаяр тек са вичел аватна. Гьак ятӀани ада вири вичин веледриз текдиз хъсан тербия, образованияр гана виридаз мехъерар авуна хизанар кутуна, шегьредал акъудна. Къе ам I3 хтулдин ва 6 птулдин рикӀ алай азиз буба я. Уьмуьрар физва. Къе Къудрат духтурди медицинадин хиле кӀвалахиз вири санлай 49 йис тамам жезва. Им са еке авур къуллугъдин вахтунин кьадар я. Сагъ чан, гьелбетда, виридалайни еке девлет я. Гьайиф гьи, алай четин девирда ам виридаз жезвач. Садни кефсуз тахьурай. ХьайитӀани, Къудрат духтур хьтин кар чидайбурал, регьим авайбурал ацалтрай. Къуй Къудрат духтур амайбуруз чешне хьурай ва адаз яргъал йисара хтулрихъ в�� птулрихъ галаз ял ядай сагъвал хьурай! ЖАННА.
+Ярагъкъазмайрин СОШ-ДИН 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 1995- йисуз Балабекова Мадинадиз гайи 0010709- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+4ДЕКАБРДИЗ муниципальный райондин администрациядин заседанийрин залда Райондин Собраниедин нубатдин сессия кьиле фена . Сессия « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил , Райондин Собраниедин председатель Фарид Агьмедова ачухна ва кьиле тухвана . Сессиядал агъадихъ галай месэлайриз килигна : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин 2015йисан ва 2016-2017йисарин плановый девирдин бюджет кьабулунин гьакъиндай ». Докладчи муниципальный райондин администрациядин финансрин управлениедин начальник Э . Ферзилаев . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Уставда дегишвилер ва алаваяр кухтунин гьакъиндай ». Докладчи муниципальный райондин администрациядин крар идара ийизвай В . Къазиев . « Магьарамдхуьруьн районда физический культура ва спорт гегьеншарунин программа тестикьарунин гьакъиндай ». Докладчи муниципальный райондин физический культурадин ва спортдин отделдин начальник А . Къадашев .
+8ДЕКАБРДИЗ муниципальный райондин администрацияда кьиле фейи аппаратдин работникрин совещаниедал кьилин месэла яз « Муниципальный райондин муниципальный хсусиятда авай эменнидин иесивал авунин , ам ишлемишунин ва идара авунин менфятлувилин гьакъиндай » райадминистрациядин муниципальный эменнидин отделдин начальник Давид Сулейманован докладдихъ яб акална . Ада вичин докладда муниципальный хсусиятда авай эменни менфятлувилелди ишлемишун патал отделди вуч ийизват I а лагьана ва ам фикир гун хъувуна к I анзавай месэлайрал акъвазна . Докладдин винел юридичес
+кий отделдин начальник М . Исакьов , ЖКХ дин отделдин начальник И . Тагьиров , контрольносчетный палатадин председатель М . Агъамирзоев , хуьруьн майишатдин управлениедин начальник , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат Н . Ибрагьимов рахана . Ахпа совещание кьиле тухузвай муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова гьалай месэладин нетижаяр кьуналди к I валахда амай кимивилер ва абур арадай акъуддай рекьер къалурна . Гуьгъуьнлай райондин администрациядин управленийрин ва отделрин са жерге руководителри чпин к I валахрикай куьруь информацияр гана .
+4ДЕКАБРДИЗ муниципальный райондин администрациядин заседанийрин залда наркоманиядиз акси тир комиссиядин гегьенш заседание кьиле фена . Адан к I валахда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил , наркоманиядиз акси тир комиссиядин председатель Ф . Агьмедова , райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гь . Мурадалиева , райондин администрациядин кьилин заместителри , хуьрерин администрацийрин кьилери ва са жерге карханайринни идарайрин руководителри иштиракна . Заседание сифте гаф рахуналди Ф . Агьмедова ачухна ва доклад авун патал гаф « Магьарамдхуьруьн район » МР да авай наркоманиядиз акси тир комиссиядин секретарь Ш . Алихановаз гана . Ада вичин докладда къейд авурвал , инсандин сагъламвал патал еке зиян авай , хаталу и азар вири дуьньядиз чк I анва . Наркомания лугьудай и т I уьгъуьндин вилик пад кьун четин месэлайрикай сад хьанва . Наркотикар гьазурзавайбур , гьасилзавайбур , абур маса гузвайбур кьазва , жазаяр гузва . Амма , ихьтин серенжемар кьабулзават I ани , наркоманиядин вилик пад кьаз къвердавай четин жезва . Гзаф уьлквейрин сергьятар ачухбур я . Наркотикар са уьлкведай масаниз тухунал машгъул жезвай ксари и кардикай менфят къачузва . И кар себеб яз наркотикар дуьньядин вири пип I ериз чк I анва . Ам ишлемишзавайбурун кьадарни йисйисандавай гзаф жезва . Вири дуьньяда хьиз Россиядани , гьа жигьетдай яз Дагъустандани наркотикрал машгъул хьанвайбурун кьадар т I имил туш . Наркоманиядиз дувулар деринра авай « азар » лугьузва . Общество патал гзаф хаталу и « азардихъ » галаз женг ч I угун чи виридан гьар йикъан к I валах хьун герек я . И к I валах чавай чи обществода авай гьалди истемишзава . Наркоманиядин т I егъуьн , гьакъикъатда , обществодин уьмуьрдин вири хилера гьатнава . Сир туш , чи райондани наркоманияди вичин дувулар деринриз ракъурнава . Райондин духтур нарколог Р . Шихрагьимован делилралди , районда наркотикар квай шейэр ишлемишзавай 47 кас учетдиз къачунва . Гьелбетда , учетдал алачир , чин тийизвайбурни авачиз туш . Гьахъ гьисабдин вахтунда районда наркотикар маса гузвай 84 кас кьуна ва абурулай уголовный делояр къарагъарна жазаламишна . Районда наркоманиядихъ галаз женг ч I угун патал кьиле « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедов аваз махсус комиссияди к I валахзава . Комиссияди гьар вацра талукь тир органрин векиларни галаз кьвед пуд заседание кьиле тухузва . Заседанийрал комиссияди вичи тухузвай к I валахдин гьахъ гьисабар ийизва . Наркоманиядихъ галаз женг ч I угвадай алава рекьер жагъурзава ва абур гегьеншарзава . Идалай гъейри райондин хуьрерани заседанияр тухузва . Наркоманиядихъ галаз женг ч I угвадай къуватар артухарзава . Къенепатан крарин органрихъ галаз санал хуьрера рейдар тешкилзава . Наркотикар гьасилзавайбур , маса гузвайбур , ишлемишзавайбур жагъурзава . Райондин хуьрера же гьилар наркоманиядин къиздирмадикай къерех авун патал тайин тир к I валах тухузва . Саки вири хуьрера спортшколаяр , спортзалар кардик кутунва . Инра жуьреба жуьре секцийри к I валахзава . И серенжемар вири жегьилар наркотикрикай яргъа , спортдал машгъул жезвайбурун кьадар артух , чи акьалтзавай несил сагъламди хьун патал кьабулзава . Заседаниедал Фарид Агьмедова вичин рахунра къейдна : « Наркомания район вилик финин рекьел алай кьилин манийвилерикай сад я . Наркоманиядин сергьятар гегьенш хьуни , чи общество кьулухъ ялунин хаталувал арадал гъизва . Гьавиляй чна вирида наркоманиядин вилик пад кьун важиблу кар яз гьисабна к I анда . Эгер обществодиз зиян гузвай наркоманиядал эхир эциг тавурт I а , чавай районда хъсанвилихъ дегишвилер тваз хьун мумкин туш . И карди чи к I валах мадни гужлу авун , наркотикрал машгъул жезвайбуруз гузвай жазаяр артухарун истемишзава ». Ш . Алиханова авур докладдин винел гьак l госнаркоконтролдин начальникдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай И . Эмирасланов , райондин ОМВДДИН начальникдин везифаяр вахтунади тамамарзавай М . Эминов , райондин ЦРБ дин врач нарколог Р . Шихрагьимов рахана . Гуьгъуьнлай гегьенш къарар кьабулна .
+ДАГЪУСТАНДИН государстводин технический университет Россиядин Кьиблепата образованиедин , илимдин ва культурадин ч I ехи центр , инновационный жуьредин к I елдай кьилин заведение я . Адахъ интелекдин ва илимдин кьакьан дережа ава . Вич кардик акатайдалай инихъ ада 50 агъзурдалай гзаф пешекарар гьазурна , гьа идалди республикадин ва уьлкведин гзаф хилер кьакьан квалификациядин кадрийралди таъминарна . 20I4ЙИСАН сентябрдиз зун патал ц I ийи уьмуьр студентвилин уьмуьр башламиш хьана . Гьа и карди вири дегишарайди хьиз я . За гележегдин профессия яз « Экономика » хкяна . Университетда к I елун ч I ехи илимдиз сифте кам я . К I елунин вад йиса экономикадин илимдин ч I ехивал ва важиблувал ачухда , жуван кар хуш яз яшамиш жез чирда . Гьар са йикъа чун гележегдин профессиядиз мукьва ийизва . Вичик лап хъсан практика галай мягькем чирвилерин алай девирдин образовани еди чаз менеджментдин хиле кьакьан квалификация авай пешекарар жедай мумкинвал гузва . Инженерно экономический факультетди РД дин гзаф шегьеррай , районрай ва хуьрерай школаяр акьалт I арай жегьилриз вичин рак I арар гьар йисуз ачухзава . ИЭФ шегьеррин к I венк I вечи карханайрихъ галаз сигъ алакъада ава . К I елунра кьакьан нетижаяр къазанмишай студентар т I вар янавай стипендияр къачуниз лайихлу жезва . Чи факультетдин студентриз илимдин к I валахдал , къецепатан уьлквейрин ч I аларал , спортдал машгъул жедай , студентвилин ва общественный к I валах активвилелди кьи ле тухудай мумкинвилер ава . Виридалайни активнибур патал факультетда студентрин самоуправление яратмишнава . Ада жув алай чка къалурдай мумкинвал гузва . Идалайни алава , спортдин акъажунра иштиракун патал финри , маса вузрин студентрихъ галаз жуьреба жуьре къугъунар кьиле тухунри ва гуьруьшмишвилери ц I ийи дустар жагъурдай мумкинвал гузва , студентвилин уьмуьр девлетлу ийизва . Инженерно экономический факультетдин коллективдикай кьет I ендиз лугьуз к I анзава . Ина лап кьакьан квалификация авай преподавателри ва профессорри к I валахзава . Абуру студентрихъ галаз илимдин , методикадин ва к I елунринни тербиядин ч I ехи к I валах тухузва . Группайрин кураторри гьар гьафтеда студентрихъ галаз важиблу жуьреба жуьре месэлаяр гьалзава . Ина к I елун пара интересни я . Кьилинди : хъсан пешекарар гьамиша ва виринра герек я . Абур гьа чи факультетда гьазурзава . Наргиз АГЬМЕДОВА , ИЭФ дин Iкурсунин студентка .
+РЕДАКЦИЯДИЗ к I валахал кьабулай Магьсим малим шаирни тир . Адан гьеле кьелеч I кьве ктабни акъатнавай . К I валахдин югъ чна кьведа са кабинетда акъудзавай . Магьсим к I валахал атай сифте йикъалай за кьат I айвал , адахъ ара дат I ана кьилелай кап алтаддай хесет галай . Ручка авай эрч I и гъили кхьинар ийиз хьайит I а , чапла гъил гьамиша кьилин кук I вал алаз аквадай . Эхир суал гун тавуна акъвазиз хьанач завай : Магьсим , кьилелай кап алтадунихъ вуч себеб ава ? Хъсан фикирар , гужлу рифмаяр рик I ел къвезвани гьак I авурла ? Ваъ , дуст кас ( ам т I вар кьун тавуна захъ галаз гьак I лугьуз рахадай ). Зи кьилин к I ук I гьамиша т I азва . Регьят жедат I а лагьана алтадиз башламишун адетдиз элкъвена . Пакад юкъуз чай гьазурай ла за Магьсимазни теклифна : К I ук I, чай гьазур я , атир кумаз хъухъ . Магьсима « ц I ийи т I вар » са бейкефвални авачиз кьабулна , чайни иштягьдалди хъвана . Магьсимал ц I ийи т I вар акьалтай са вацралай хьиз , к I валахдин югъ акьалт I завай кьиляй , ада завай хабар кьуна : Къе к I валахдилай кьулухъ вуна вуч ийизва ? Пландик квай зат I авач ,жаваб гана за . Ак I ят I а чна кьведа , маса кас галачиз , са т I уьн хъун ийин , теклифна Магьсима . За разивал гана . К I валахдин вахт акьалт I айла чун кафедиз рекье гьатна . Зун столдихъ ацукьарна буфетдал фейи Магьсим ( ина жува жуваз къуллугъ ийизвай ) недайхъвадай шейэр гваз хтана . Эрекь цайила Магьсима вичихъ са теклиф ава лагьана рюмка гъиле кьуна . За ада тост лугьун гуьзлемишнавай . Амма … Дуст кас , эрекь хъвадалди заз ийидай са ихтилат ава . Ам т I алабунни яз гьисаба . Вуна заз « К I ук I» лугьуз эвериз башламишайла я зун бейкефни хьаначир , я зи кефиникни хк l уначир . Гила а т I вар амай гадайрин сивени гьатзава . Эгер редакциядин цларай акъатна ц I ийи т I вар хуьруьз чк I айт I а , адакай зи лак I аб жеда . Ахпа а лак I аб , чи хуьре авай « Пилеяр » лак l аб хьиз эвлед бевледдилайни алатдач . Гьавиляй за т I алабзава заз мад « К I ук I» хълагь тавун . Рази ят I а яхъ рюмка . Адалай кьулухъ мад зи сивяй гьакьван бегенмиш хьайи т I вар ахъат хъувунач .
+ЗУН кьет I ен дамах гвай зулун тама къекъвезва . Ада инсандиз секинвал гузва , гьиссерин гужлувал ва кефи хкажзава , яратмишунрал руьгьламишзава . Тамун деринриз гьахьунивай заз суьгьуьрда гьатайди хьиз жезва . Тамун чил дидеди вегьенвай месиз ухшар я , хъуьтуьл я . К I вачерик квай пешерин къалинвал са черекдиз барабар я . Пеш авахьун давам жезва . Бязи тарар тамамвилелди чуплах хьанва . Тарар етим хьанвайбур хьиз аквазва . Чили кьабулзава , ада вири эхзава . Ам са и кар патал халкьнавайди хьиз я . Зун къекъвез къекъвез мегъуьн тарцин къалин хизанди бине кутунвай кьант I ар квай чкадал акъатна . Вири ц I усад кьил , ц I икьвед лагьайди аквазвач . Ц I уд тазар , сад юкьни юкьвай экъеч I навай диде тар я . Кьвед кьве хва дидедин къуьнеривай акъвазнавай хьиз аквазва , сад дидедин далудихъ даях хьанва . Муькуь вад таз диде тарцин вилик ква . Абурукай сад биц I иди я , адал пешер алама , аквадай гьаларай , ам к I уьд стхадин вах я . Адаз мекьизвай хьиз я . Гьавиляй ада вичин парталарни хут I унзавач . И къалин хизандин кьил диде тар жанлу ва дурумлу я . Ада ви чин хизан хуьн патал т I ебиатдин татугайвилер , дарвилер , мишекъат хъуьт I ер , къаяр , т I урфанар вири вичел къачузва . Вичин веледриз ракъинихъ фидай рекьер ачухзавай хьиз я . Ам кьант I ардаллай маякдиз ухшар я . Диде тар вахтсуз яшлу хьанваз аквазва , адан к I укван цуьрцер рех янавай ч l арариз ухшар я , тандин хамни векъи хьанва , кьве патахъай дувулар дуьздал ала , гуя абур гъилер я : къабарламиш хьанвай , гарари къаяри , к I валахди ат I анвай . Амма диде тар мягькем я . Ада кьил агъуззавач , акси яз кьил такабурдиз вине кьунва , вичин хизандиз руьгьдин агъузвал , рик I ин ажузвал къалурзавач . Ам назик дидени я , к I евелай истемишдай , къудратлу , къайгъудар архани . Буба галачиз ада вири эхзава …
+За фикирзава , белки , и къалин хизандин кьил буба тар Ватан хуьз , вичин ерияр , юрдар ч I улав т I урфанрикай хуьз фенват I а ? Бязи вахтара тамук квай къалабулух , теспачавал акурла , гьахьтин фикирдални къвезва . Ч I ехи хизандин вилерни фадлай рекьел ала . Диде кьиле акъвазарна чеб алай кьант I ардилай буба тар , чпин панагь , хизандин дирек , къуьн кутадай дестек хкведайдак умуд кваз яргъариз килигзава . Абур бубадин къайгъударвиликай магьрум хьана гзаф вахтар я . Ван сес авачиз йисар физва , вири тамавай тарарини кьилер галтадзава . Хабар тел авач лугьузвай хьиз аквазва . Ят I ани умуд ат I узвач . Зулун гуьгъуьнал алаз кьарамат кьуьдни акъатна . Адани вичивай жедайди тавуна тунач . Са кьадар тарарин чанда мекь , аяз къекъуьрна , живедини хилер патар алудна . Вахт гатфарин ихтиярда гьатна , ам тама , чуьлда , т I улара къекъвезва , вичин суьгьуьрчидин къацу т I вал гваз , галукь тавур чка тазвач . Вири т I ебиат гьахьзава къацу хамуниз ; там , тамун юкьва авай гъвеч I и майданар , т I улар ухшар жезва гамуниз … Мегъуьн тарцин хизандин гьални дегиш хьана , абуруни тамун вири « жемятди » хьиз , дун дегишарнава , абурни чладай экъеч I нава . Диде тар такабурлуз акъвазнава , хизандив сефилвал агудзавач , ам вичин гьуьндуьрдай яргъариз килигзава , ада гьеле гуьзлемишзама . Кьибледихъай акъатай хъуьтуьл шагьварди тамук велвела кутуна , керекулрини вири там уяхарна … Са тарци яргъал ч I угур « гъич Iгъич I» авуна . Тарарин хи лерикни юзун акатна . Абур икрамзавайбур хьиз , агъуз жез , виниз хъижезва . На лугьуди вирида « хквезва хквезва » лугьуз муштулух гузва . Жигъирдин лап ат I а кьиляй , гьуьмедай хьиз , буба мегъуьн тар аквазва . Адан чапла пад набут хьанва ч I ехи хелгъил галамач , амма вич гьеле тик акъвазнама . Ч I ехи хизанди къалабулух къачунва . Вирид��лай биц I и тазбике хьиз алгъана буба галай терефдихъ элкъвенва . Гьа гила мад ада ч I ехи стхайрилай вилик буба тарцив агакьарда , адан къужахда гьахьда … Тама гур межлисдин ван гьатна . Шадвилер югъ жедалди давам хьана . Шад хабар гваз Кьиблепатахъай атай кьезил шагьвар анжах экуьнахъ секин хьана …
+Аллагьяр АБДУЛГЬАЛИМОВ . Игитдин т I вар амукьзава сивера , Бес кесибдин т I вар гьак I турт I а жедачни ? Игитрилай абур ава женгера , А кесиб кас вине кьурт I а жедачни ? Гьа игит хва , гьа кесибди хвейид я , Гагь перцелди , гагь керкидал к I валахиз , Гьам хуьд лугьуз чандал ц I аяр кайид я , Вучиз кесиб аквазва квез усалдиз ? Игитдилай ам кьве сефер игит я , Чилихъ галаз дяведавай гьамиша . Ам тахьайт I а суфрадихъ ви фу кьит я , Са хизан ваъ , халкь ат I уда лап каша . А кесибдиз чидач кьуьд , гад , зул , гатфар , Экуьнахъ физ нянихъ к I вализ хкведа . Вучиз кьазвач шад межлисрал адан т I ар ? Я , инсан , ви кьилиз акьул мус къведа ? Кьве къуз хьанай лугьуз са кас къуллугъдал , Ийида гьа тариф куьтягь тежер кьван . Гьалтайт I а чун кьиле авай акьулдал , Кесиб акьул гзаф жеда тежер кьван . Са к I валахни тахьайт I ани фу гузва , К I вачел чекме , гъилел къабар эцигна . Зегьмет ч I угваз вичиз гьуьрмет къачузва , Ша , кьан т I варар а игитрив гекъигна ! Лежбердилай авач игит дуьньядал , Вири шейэр гьасилзавай гъилерал . Гьам я хайи к I ук I гъизвайди Ватандал , Игитар хуьз , чан гъизвайди чилерал .
+КРЧАР еке каликай катна жанавур . Вичин хванахва кабач гьер атана адан рик I ел : « Кабач вуча , крчарни алайди туш , ажуз я , кич I ела « ваъни » лугьуз жедайди туш заз ». Салам каламдилай гуьгъуьниз эрк кваз рахазва атанвайди : Фадлай акунвачир вун , хванахва ! Ви чайдихъни вил хьанва , кьабула мугьман ! Башуьсте ,кьабулзава ам тешвиш хьайи гьере , анжах рик I яй лугьузва « Вун гилани амайди яни текьена , душма ан ?!». Ихтилатар гьерехъ галаз ийиз , жанавурдин вилер к I елерал ала . Къаних вагьши к I ел лап чан аламаз хъуьткъуьниз гьазур тир . Адан ч I уру ният чизвай гьере лугьузва : Бубайрилай авай адет я , суфрадихъ ацукьдалди гъилер чуьхвена к I анда . Белли белли , Кабач !жанавур фена патавай авахьзавай къубудал . Гьяркьуь , дегьне къубудал алгъана гъилер чуьхуьзвай адан думба цавуз акъатнавай . Гьа и кардикай менфят къачуна гьере , кьулу кьулухъ фена « Им ви вагьшивилелай , вуна т I уьр кьван , вуна къирмишай кьван зи тухумдилай кьисас хьурай !» лагьана , рик I т I арам кьуна , чукурна фена жанавурдин цавуз акъатнавай тумуна кабача кьил эцяна . Бейхабар тарай ягъайди хьиз думбада акьур жанавур кьиллихъди къубудиз аватна . Легьзе хьанач , башк l ул хьиз кьиженвай жанавурдин кьил хкатна цикай . Нефес нефесдив текъвез , т I иш цава кьуна , сирнав ийизва ада къерехдал . Экъеч I на цяй , вичикайни яд к I вахьзава киц I икай хьиз . Вун эхъвенан , Жанаву ур ?! Гила чна иштягьдив хъвада чаяр ! Гье гье гье !хъуьрезва кабач . Эйбежер , яд к I вахьзавай Пешапай х��тин зат I акур к I елер катзава гьарнихъ . Гьуьндуьшкаяр , « к I уьт Iк I уьт I» ийиз , к I ват I жез чик I изва . Ч I ура авай къазарини ван тунва гьуьжетра авайбуру хьиз . Вире авай хъипери хордик худ кутунва . Кьуд патахъай , вичел хъуьрезвайкьванбур , кабачахъ авай кьван багърияр акуна , кич I е хьайи къучи жанавур катзава там галайвал . Кьве к I вачел хкаж хьана , гьере кьулухъай гьарайзава : Бес чай , я хванахва , ча ай хъвадачни ?! Несигьат : Инсан бахтсузарзавай пуд шейиникай сад нефс я .
+Ц I ИЙИ ХУЬРУЬН А . Исмаилован т I варунихъ галай СОШ да « Ислягьвилин тар » акция кьиле фена . 8классдин аялри шад гьалара туядин тарар ак I урна . И серенжемда школадин администрацияди , психологди , соцальный педагогди ва классрин руководителри иштиракна . Сад лагьай тар ак I урунин ихтияр гьуьрмет авун яз школадин директор Н . Набиеваз гана . Наби Абдулмуминовича и мярекат ачухуналди Дагъустанда и гьерекатдин важиблувал къейдна . Тербияламишунин рекьяй школадин директордин заместитель С . Межидова ихьтин важиблу кардик кьил кутунай 8-« б » классда к I елзавай аял риз ва классдин руководитель Г . Халиловадиз чухсагъул малумарна . Абуруз « Ислягьвилин » аллеядихъ гелкъуьн чпин хивез къачун теклифна . 8-« б » классдин руководитель Г . Халиловади , вичин классди кьил кутунин тереф хуьналди лагьана : « Виликдай Дагъустан жуьреба жуьре миллетар ислягьвилелди яшамиш жезвай дагъларинни ракъарин уьлкве яз машгьур тирт I а , алай девирдин Дагъустан гзафбуру « терроризм », « экстремизм » хьтин крарихъ галаз алакъалу ийизва . Куьн чи гележег я . Чаз куьн ислягьвиле ва секинвиле яшамиш хьана к I анзава . Къенин акция чи ислягь фикирар тестикьарунин ачух лишан я . Вири халкьарихъ мисал ава : гьар са итим тар ак I уруниз , к I вал эцигуниз ва хва ч I ехи авуниз мажбур я . Тар ак I урнаамай крар куь хиве ава !» И мярекат халкьарин арада ислягьвал ва дуствал мягькемарун патал женгина чи школадин хъсан адетар давамарун хьана . Виликдай чи школада I999ЙИСАН вакъиайри зиян гайибурун тереф хуьниз талукьарнавай акцияр кьиле фенай . А ч I авуз чна гьа вакъиайрин къурбанд хьайи чи школа акьалт I арай чи хуьруьнви Омаров Уружан гьуьрметдай тар ак I урнай . Ихьтин мярекатри аялар зегьметдал ва т I ебиатдал рик I алаз тербияламишни ийизва . Мая МАГЬАМЕДОВА ,
+Шикилда : акциядин иштиракчияр тарар ак l уриз гьазур я .
+ЯРАР садакай масадак галукьдай хци инфекциядин азар я . Адан лишанар : ифин акьалтда , вилерай накъвар къведа , нерай яд авахьда , туьтер т I а жеда , бедендин хамунал яру тварар акьалтда . Ярар яшдилай аслу тушиз виридак акатда . Адан вирус дурумсузди я , ракъинин нурар галукьнамазди ам рекьизва . Уьзуьр чук I урзавайди азарлу инсан я . Азарлуда уьгьуь ягъайла цуьк I уьндихъ галаз галукьда . Уьзуьрдин хаталувал сифте кьуд вад юкъуз ч I ехиди я . Инкубациядин вахт 8-I0 югъ я . Вилик пад кьунин мураддалди гамма глобулин янавай аялрин уьзуьр 2I-28 юкъуз давам жезва . Уьзуьр сифте хциди жеда . Алат тийир кьуру уьгьуь къведа , ифин акьалтда , вилерай ирин галаз накъвар къведа , нерай яд авахьда , экв к I ан жедач . Аялдин т I уьн зайиф жеда , ахвар хада . Яру тварар акьалтайла ифин генани хкаж жеда . Сифте куьлуь тварар япарин кьулухъ , нерал акьалтда . Ахпа абур фад ири жеда . Сад лагьай юкъуз чин , гардан кьада , ахпа яваш яваш вири бедендиз чк I ида . Кьуд лагьай юкъуз ифин аватда , нерай , вилерай авахьунар т I имил жеда , тваррин ранг дегиш жеда . Ахпа абур мич I и жеда ва хамунихъ галаз алатда . Гамма глобулин янавай аялрилай уьзуьр са кьадар регьятдиз алатда . Азарлубур к I вале сагъарда . Тади гузвай дуьшуьшра больницада къаткурда . Азарлуди авай к I вал михьиз ва ана мич I ивал хвена к I анда . Азарлуди къаткун чарасуз я . Вилер мукьвал мукьвал 2 процентдин сода хкуьрнавай чими целди чуьхуьда . Ифинар алай вахтунда аялдиз нек I един т I уьнар гун меслятзава . Ифинар алатайла маса шейэрни недай ихтияр ава . Дарманрин терапия ва рапар ягъун анжах духтурдин ихтиярдалди кьиле тухуда . Пуд вацралай кьуд йисалди яшдиз къведалди уьзуьр акат тавунвайбуруз гамма глобулин яда . Ц I уд вацралай муьжуьд йис жедалди яшда авай аялриз прививкаяр авуни абур уьзуьр акатуникай хуьда . И прививкади аялдин иммунитет са шумуд йисуз мягькемарда . Ф . МУСЛИМОВА , духтур .
+ГРИПП хци вирусдин , инсандин нефесдин рекьериз тади гузвай уьзуьр я . Гриппди тади гунин нетижада яшлу азарлу инсанар , аялар кьин мумкин я . Азарлу инсанди уьгьуь , тирш ядайла акъатзавай цуьк I уьнри азар чук I униз рехъ гузва . Гьак I грипп азарлуда ишлемишай шейэрилайни акатда . Вирус нефесдин органрин гъередал ацукьда , нерин , к I алхандин , туьтуьхдин клеткайриз фида ва фараш жеда . Са шумуд сятинин къене вирусди нефесдин органар вири кьада , 2-5 йикъалай вирус секин жеда ва азардин хаталувални яваш жеда . Гьак I ят I ани ифинар акьалтда , кьил , пел т I а жеда , юкьва , к I вачерин нуьк I вера т I ал гьатда , зайифвал гьиссда , иштягь квахьда , экъуьчда . Ихьтин лишанар вад юкъуз давам жеда , маса жуьре бактерийри тади гунин нетижада ифинар яргъалди давам жеда . Нерай яд авахьун , туьтер т I а хьун , кьуру уьгьуь ягъун , сес асунун , вилера т I ал гьатна накъвар атун катаральный лишанар я . Грипп гзафни гзаф иммунитет зайиф инсанрик акатзава . Яни иммунный система тайин тахьанвай кьве йис жедалди яшда авай аялрик , гьар жуьре иммунодефицитдин гьалар авай , ВИЧ галай , яшлу инсанрик грипп акатунин хаталувал артух я . Рик I ин , жигеррин , дурк I унрин , ивидин , шекердин диабетдин , уьзуьр авайбуруз , к I вачел заланзавайбуруз гриппди лап тади гуда . Зулухъай , гатфарихъай емишар , майваяр т I имил ишлемишайла беденда витаминрин кьадар агъуз жезва , гьавиляй алава витаминар ишлемишунин чарасузвал арадал къвезва . Гьар йисуз гриппдиз акси рапар язава . Вахтвахтунда рапар ягъуни уьзуьрдин вилик пад кьа��ай мумкинвал гузва . Гьар йисуз рапар язавайбурук грипп акатайла акьван тади гудач . Ф . МУСЛИМОВА , духтур .
+КЪАРИБАДЕ ахтармишун патал духтурдин патав къвезва . Духтурди ам дикъетдалди ахтармишайдалай кьулухъ лугьузва : Ви рик l са кьадар зайиф я . Ваз вуч ават l а чидани , к l вализ гьелелиг гурарай хъфимир . Къарибаде са вацралай духтурдин патав хквезва . Духтурди ам ахтармиш хъувуна лугьузва : Гьак l ман ! Рик l мягькем хьанва , гила вавай к l вализ гурарай хъфейт l ани жеда . Гьак l ман ,тикрарна къарибадеди . Тахьайт l а марфадин турба дай хкаж жез пенжердиз гьахьдай кьван бизар хьанвай !. * * * СЕСТРА , лугьузва духтурди ,термометр гваз кьвед лагьай палатадиз фена азарлуйрикай нин х ъуьчуьк зи авторучка галат l а килига .
+« СУПЕРОМСК » РИА ди хабар гузвайвал , Омскдай тир са касди к I арасралди ва фитералди к I валахдай автомобиль туьк I уьрна . Газогенератордин установка алай « Москвич » са гьафтедин къене I20 агъзур манатдай маса гуз алакьна . Машин экологиядин рекьяй михьиди , кудайдини кьенятдайди я . Са сеферда эцигай к I арасар I20 киломентрдиз бес жезва , йигинвални 90 километрдиз барабар я . Ада к I арасрал , самарал , куп I арал , к I арасдин ц I ивиндал , елкадин шишкайрал , пешерал ва гзаф маса шейэрал к I валахзава . Ам гьихьтин мекьивал авай юкъуз хьайит I ани , худда тваз жеда , лагьана автомобиль маса гузвай Дмитрий Власова . Машиндин бине яз « Москвич 2I40» ишлемишна . Адан системади газогенератордин принципдал асаслу яз к I валахзава , яни кудай шей пичинай дуьмдуьз двигателдиз физва . Машинда гумадин ни гьиссзавач , пич лап хъсандиз к I евирнава .
+ГЬАР ЙИСУЗ , миллионралди инсанри 1июндизаялар хуьнин Международный югъ къейдзава . И югъ къейд авуналди ч I ехи несилди дуьньядин гележегдикай ч I угвазвай къайгъударвал къалурзава , аялриз лап хъсан уьмуьр туьк I уьрун патал ч I ехибуру чпин къуватар желбзава . Аялар хуьн ! Им вуч лагьай ч I ал я ? Им аялриз образование къачудай , вири патарихъай уяхбур яз ч I ехи жедай шарт I ар тешкилун я . Аялрикай къайгъу ч I угун им балайрин ислягь ва бахтлу гележегдикай къайгъу ч I угун я . Чи районда школаяр , аялрин бахчаяр эцигуниз , авайбур гегьеншаруниз ч I ехи фикир гузва . Куьн патал , гъвеч I и дустар , спортдин залрин ва майданрин кьадар йис йисандавай артух жезва . Куь ихтиярда аялрин яратмишунрин Центр , музыкадин школаяр ва абурун са шумуд филиал , библиотекаярни клубрин сегьнеяр ава . Куь таяри неинки республикада , гьак I адалай къецени спортдин ва к I елунрин жуьреба жуьре рекьерай чпин женгчивал , устадвал къалурзава . Амма къе куь вилик акъвазнавай кьилин везифа , гьуьрметлу балаяр , хъсан чирвилер аваз к I елун , тербия низам хкажун , зегьметдал рик I алайбур яз ч I ехи хьун я . Им куь патай ч I ехибуру ч I угвазвай къайгъударвилиз лап хъсан жаваб я . Ф . З . АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил . Охрана го��ударственных рубежей всегда была и остается почетным и очень ответственным делом . На протяжении веков пограничники первыми давали отпор врагу ,
+23МАЙДИЗ 11 йис идалай вилик сифте яз вичин рак I арар ачухай школада партайрихъ ацукьай аялри ц I и школа акьалт I арна . Школадин еке гьаят гъилера цуьквер , жуьребажуьре рангарин шарар авай аялрай ац I анвай . Мярекатда аялрини малимри хьиз , дидебубайри , мукьва кьилийри , мугьманри ва администрациядин векилри иштиракна . И шадвилин линейка I0ЛАГЬАЙ классра к I елзавай Абасова Халисата ва Балабеков Мурада кьиле тухвана . Шадвилин линейка сифте гаф рахуналди школадин директор Гьуьруьзат Къадировади ачухна . Ада вичин рахунра школа акьалт I арзавай жегьилриз , абурун уьмуьрдин лишанлу югъ тебрикна , эхиримжи несигьатар гана . Ахпа гаф мярекатдал атанвай мугьманриз « Муниципальный район » МРДИН кьилин сад лагьай заместитель Гьабибуллагь Мурадалиеваз ва УО дин начальникдин заместитель Айна Гьажиеваз гана . Абуру школа акьалт I арзавайбуруз ч I ехи уьмуьрдиз къачузвай камар мягькембур ва гележег авайбур хьун чпин мурад тирди лагьана . Ахпа шадвилин линейкадал школада лап хъсан къиметралди к I елай ва олимпиадайра агалкьунралди иштиракай аялриз грамотаяр гана . « Солныщко » бахчадин аялри лагьай манийри , 3классрин аялри авур кьуьлери мярекат мадни гурлу авуна . Школадин гьаятда линейкадал к I ват I хьанвай ц I и 1класс куьтягьзавай аялрини 11 класс акьалт I арзавай жегьилри иллаки чпел фикир желбзавай . Уьмуьрдин шегьредал сифте камар къачузвай рушарни гадаяр 11 йис идалай вилик чпин диде бубайрин гъилер кьуна гьа школадиз атайбур тир . Гила жегьилрин вилик маса месэлаяр акъвазнава . 11классдин ученик Аслан Алибутаевани , 1классдин ученица Альфия Атлухановади , эхиримжи зенг яна ва школа
+акьалт I арзавайбуру гъвеч I и аялриз пишкешар гана . Шадвилер яргъалди давам хьана . Гьуьрметлу выпускникар зазни чи « Самурдин сес « газетдин коллективдин патай квез и гуьзел югъ мубарак ийиз к I анзава . Квекай гьар садакай чи район ,
+Арбе юкъуз райондин вири школайра эхиримжи зенгиниз талукьарнавай шад линейкаяр кьиле фена . Советск хуьруьн школадин гуьрчегдиз ч I агурнавай гьаятда кьиле фейи шад линейкада дамахдивди алук I навай , гъилера цуьквер , пишкешар авай выпускникри , чина шадвилин хъвер къугъвазвай аялри , диде бубайри ва патарай атанвай мугьманри иштиракна . Адет тирвал и шад мярекат школадин тешкилат чи , яхц I ур йисалай виниз тежриба авай , лайихлу малим Рустам Къарибова ачухна ва кьиле тухвана . И шад мярекатдал рахай школадин директор Агъахан Маметова , Советск хуьруьн администрациядин кьил Эмирагъа Асварова , РМК дин методист Зульфия Бабаевади , яргъал йисара гьа и школада малим яз к I валахнавай ( хтул медалистрин жергеда авай ) Шарафудин Асварова , школадин завуч Фейзулагь Гьажимурадова , « Чубарук » т I вар алай бахчадин тербиячи Зарият Алибековади , сифтегьан классрин ва 11классрин руководителри , диде – бубайрин т I варунихъай рахай Анжела Асваровади выпускникриз школа акьалт I арун мубаракна ва абуру ч I ехи уьмуьрдиз къачузвай камар мягькембур ва хъсан гележег авайбур хьун чпин мурад тирди лагьана . 11классрин аялриз лезги ч I алан тарсар ганвай лайихлу малим Сулейман Пашаева , выпускникриз бахшна к I елай шиир аялри еке ашкъидивди кьабулна . К I елунин , спортдин рекьяй тафаватлу хьайи аялриз Гьуьрметдин грамотаяр ва пулдин пишкешар гана . « Чубарук » т I вар алай бахчадин аялри авур кьуьлери , выпускникар тир Шарафудин Асварова , Анзор Къарибова лагьай манийри мярекат мадни гурлу авуна . Эхирдай 11классдин ученик Шарафудин Асварова 1классрин ученикар тир Фарид Халидовахъ , Мегьри Гьашумовадихъ галаз выпускникриз ч I ехи уьмуьрдиз эвер гузвай эхиримжи зенг яна . А . АЙДЕМИРОВА . гьак I республика патал лазим инсанар хкатрай . Жуван школа ва тарс гайи малимар рик I елай алудмир . Куьн вири куь рик I е авай мурадрив агакьрай . ЖАННА .
+4 ЧПИН пешедин везифаяр намуслудаказ кьилиз акъудзавай виридаз аферин ва чухсагъул лугьуз к I анзава , иллаки духтурриз … Начагъ инсанди сифте Аллагьдивай , ахпа духтурривай куьмек т I алабзава . Чпин везифайрив намуслувилелди эгеч I завай , азарлуйрихъ рик I кузвай , масадан т I ал жувандай кьазвай духтуррал чун Магьарамдхуьруьн райондин больницада гьалтна . Абур гьакъикъатда чпин кардин пешекарар я . Больницадин кьилин духтур Гьажибала Беглеров кьиле авай , коллективда масабурув гекъигиз тежер хьтин артух духтурри к I валахзава . Са бязибур кефи
+ч I ур хьайила хуьре авай духтуриз ихтибар тийиз шегьерриз физ алахъда . Зи фикирдалди , кар шегьердални хуьрел алач . Кьилинди жуван кеспи к I ан хьун , к I валахдив рик I гваз эгеч I ун я . Гьа квез чидай хъсан духтурар хуьрерани авайди зун инанмиш хьана . Духтур лагьай гафуни чак екез гьевес кутазва . Гьелбетда , заз къенин юкъуз чи райондин духтурриз аферин ва чухсагъул лугьуз к I анзава . Абурун к I валах къимет авачирди я . Абуру гьар йикъан к I валахда чпин вири чирвилер ишлемишзава . Инал заз Гьаджимурадов Бутайян , Магьамедов Магьамедан , Беглеров Эдгаран , Мурсалова Маринадин , Муртазалиев Чингизан , Ай вазова Бесхалуман , Мустафаев Геранидин т I варар еке гьуьрметдивди кьаз к I анзава . Гьабурун жергедай яз , Ц I ийихуьруьн участковый больницадин духтурар тир Айдемиров Айдемиран , Гьуьсейнов Фархадан , Гуьлметов Аюбан , Буткъазмайрин ФАП дин духтурар Гаджиева Написатан , Рамазанова Муминатан , Рашедханова Сонядин , Хуршидов Саидан т I варарни кьаз жеда . Куьн Гиппократан кьин кьун кьилиз акъудзавай духтурдин т I варуниз лайихлу къучагъар я . Квез баркалла , гьуьрметлубур ! Лап рик I ивай квез екез гьуьрметзавай пенсионер – зегьметдин ветеран Буткъазмайрал яшамиш жезвай Расулов Исмаил Джаферович . АДЕТ ТИРВАЛ , гьар йисуз ц I аяр кьунин хаталувал артух жезва . Хъуьт I уькай хкатнавай салар , багълар , къурухрин уьруьшар кьурай векьикай , зир зибилдикай михьиз ц I аяр язава . Тамарин къерехрив къурухар гвай ксарин мукъаятсузвилин нетижада шумудни са сеферда тамари ц I аяр кьур дуьшуьшар малум я . Ихьтин ц I аяр кьунар мукьвал мукьвал Ярагърин , Ц l елегуьнрин , Магьарамдхуьруьн , Къуйсунрин ва Гилийрин тамара дуьшуьш жезва . Т I ебиатдал фейи инсанри ц I аяр хъийизва , ц I ай туьхуьр тавунвай п I ап I русрин кьат I ар гадарзава . Ц I аяр хаталу чкайрал авуни , абур тамамвилелди хкадар тавуни , са гафуналди чи мукъаятсузвили еке зиянар арадал гъизва . Тамун патарив гвай хуьрерин агьалияр , абурун к I валер хаталувилик акатзава . Магьарамдхуьруьн лесни
+честводи кьуд райондин тамарал гуьзчивал тухузва ва абурухъ гелкъвезва . Участокда ц I ай кьур дуьшуьшра гьасятда райондин лесничестводиз хабар агакьарзава . Лесничестводихъ яд авай машин ва ц I ай хкадарун патал герек тир вири алатар ва тадаракар ава . Чна гьар йисуз хуьрерин администрацийрин кьилерихъ галаз договорар кут I унзава . Абурухъ галаз сигъ алакъаяр хуьз алахъзава . Ц I аяр кьур дуьшуьшра чаз гьабуру , хуьрерин агьалийри куьмекар гузва . Чи къуват агакь тийизвайла чна республикада авай пожарный центрдай куьмекдиз эверзава . Гьак I ни обшественный противопожарный бригадаярни кардик ква . Мад сеферда чахъ са т I алабун ава . Гьаваяр чими хьуникди , хъач , цири к I ват I дайдини , ял ядайдини гзаф жезва им адет я . Ц I ай кутунвай зир зибил кана алахьдалди гуьзчивал авун , хъувунвай ц I ай герек амачирла тамамвилелди туьхуьрун , ц I ай квай п I ап I русар гадар тавун инсанривай т I алабзавай истемишунар я . Т I алабда ц I ай кьуна акур дуьшуьшра тади гьалда агъадихъ ганвай нумрадиз зенг авуна хабар гун ;
+АЛАТАЙ гьафтеда Дагъустан республикадин Правительстводин кьил Артем Здунов , Турциядай тир инвесторрихъ галаз гуьруьшмиш хьана .
+АЛАЙ ЙИСАН 23-24майдиз Хошимин т I вар алай вьетнамдин шегьерда паратхэквондодай кьиле фидай Азиядин чемпионатда пуд дагъустанвиди иштиракда . Россиядин хкянавай командадик Европадин ва дуьньядин чемпионатра са шумуд сеферда гъалибвилер къазанмишнавай ва призер хьанвай Магьамедзагьир Исалдибиров (75 кг ), Алиасхаб Рамазанов (+75 кг ) ва Зайнутдин Атаев (+75 кг ) акатна . Вьетнамдиз Дагъустандин спортсменар паратхэквондодай Россиядин ва Дагъустандин хкянавай командайрин кьилин тренерар Магьамед Абдуллаев ва Арслан Биярсланов галаз фенва .
+РЕСПУБЛИКАДИН Роспотребнадзордин управлениеди хабар гайивал , гатфарин сезон алукьайдалай инихъ вишев агакьна дагъустанвийриз хенц I ери к I асунин нетижада зиянар ганва . « Эхиримжи делилрай малум хьайивал , Дагъустандин медицинадин учрежденийриз хенц I ери к I ас ганвай 112 кас атана . Абурукай 54 аялар тир . И дуьшуьшар республикадин 28 районда регистрация авунва . Крымский геморрагический къиздирма шаклувал авай дуьшуьшар авач , хабарна ведомстводи . Гзафни гзаф хенц I ери к I ас гайи дуьшуьшар Тарумовский районда - I8 дуьшуьш , Бабаюртдин районда - 8 дуьшуьш , Къизлярдин районда - 9 дуьшуьш ва Хасавюрт шегьерда - I4 дуьшуьш малум хьанва . Дагъустандин ветеринариядин комитетди хабар гайивал , 67 процент ири карч алай ва 8 процент куьлуь карч алай гьайванар акарицидный препаратралди обработка авунва .
+Дагъустандиз атанвай « Сатрак Group» компаниедин кьил Абдулкадыр Туран , республикада зир зибилдикай маса шейэр хкуддай завод эцигунин месэла гьар патахъай ахтармишунин мураддалди атанва . Артем Здунова , атанвай маса уьлкведин коллегадиз чухсагъул малумарна . Турциядин экономикадив вич лап мукьувай таниш тирди ва сигъ алакъаяр хуьнин карда са кьадар тежриба авайди лагьана . Виридалайни четин вахтара ихьтин сигъ алакъаяр хуьнин гьакъиндай атай хабар чна еке ашкъидивди кьабулна . Зир зибил к I ват I ун , санай масаниз тухун , сортировка авун ва абурукай маса шейэр хкудун им Дагъустандин экономика патал важиблувал авай еке хел жеда . Чунни санал ийизвай к I валахдив дикъетдивди эгеч I да ,къейдна Здунова . Гуьгъуьнлай Абдулкадыр Турана и гуьруьшдин нетижаяр кьурла , республикадин Минэкономразвитиедихъ галаз « рекьин карта » туьк I уьрун фикирдик квайди лагьана . Махачкала ва Каспийск шегьерриз килигайдалай гуьгъуьниз санал к I валахунин шарт I ар веревирдер ийида . Къейд ийин , I967ЙИСУЗ тешкил хьанвай « Сатрак Grop» компаниеди Турциядилай къеце патан са шумуд уьлкведизни и рекьяй къуллугъар ийизва .
+Жуьреба жуьре чешмейрай чиниз материалар гьазурайди А . АЙДЕМИРОВА я .
+« Райан » варцяй женнетдин Фейидаз шак алачиз , Аквада сад Аллагьдин Нур аватай экуь чин , Арада кас авачиз , Анжах Рамазан вацра , Чаз пак ч I авуз сиверин . Сивер хуьзвай жегьил , кьуьзуь инсанар ! Куь ферз кьиле зарафатрив тухумир . Хуш тушт I а ваз , ерли кьамир на сивер . Кьамир , гунагь кьезил жеда са кьадар . Ик I ви эхир хъсан жеда лугьумир , Абур къаза хъувун тавурт I а эгер . Виже къведач т I уьн хъун авун сивериз , П I ап I рус ч I угун , чиркинвилер эсиллагь . Мадни ава къадагъаяр са кьадар … Рехъ гумир гьич фитнедизни хъилериз , Ашнабазвал виридалай я гунагь , Эхиратдин к I вал жеда ваз гзаф дар . Вуч хъсан я ? Рамазандин гьар йисуз Суннатарни ферзер вири галайвал Кьиле тухун , ибадатни хивеваз . Гьич фикирмир « четин кар я ам » лугьуз , На кьиле твах сивер гьа ваз лагьайвал , Сабурлу хьухь , акьул жуван кьилеваз . Гьажи ЖЕЛИЛ .
+Гьарам девлетди харап I да инсан , Рушватдихъ къилих хьайид туш хъсан , Дин михьиз хуьдай галачиз нукьсан Муъмин касдиз це на гудай игьсан , Чешне тушни чаз пайгъамбар масан ?
+КЬИЛЕЛ КАС тахьунин ва яшар бегьем тахьанвайбуру законар ч I урунин вилик пад кьадай системадин к I валах чи районда яшар тамам тахьанвайбурун ва абурун ихтиярар хуьнин крарай комиссияди сад ийизва . Адан кьилени Ханов Фурман акъвазнава . Райадминистрациядин вири отделрин руководителри , общественный организацийрин векилри , гьак I са бязи хуьрерин поселенийрин кьилери иштиракай муниципальный райондин администрацияда нубатдин совещание Ф . Ханован докладдилай башламишни авуна . Совещание вич « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедован председательстводик кваз кьиле фена . Комиссиядин руководитель Ханова вичин докладда къейд авурвал , кьилел кас тахьунин ва яшар тамам тахьанвайбуру законар ч I урунин вилик пад кьунин к I валах бес кьадарда сад садав кьадайвал жезвач . Яшар тамам тахьанвайбурун крарин рекьяй комиссиядик квай органрин ва учрежденийрин арада бес кьадар алакъа авач . Районда аялринни жегьилрин спортдин 6 школа кардик ква . Гатун каникулрин вахтунда чи райондин гзаф аялар аялрин сагъламвал мягькемардай лагерриз рекье туна . Амма идахъ галаз сад хьиз , гьал тавунвай месэлаярни гзаф ама . 20I4ЙИСАН алатнавай 8 вацра яшар тамам тахьанвай 8 аял административ
+ный жавабдарвилиз ч I угуна . Яшар тамам тахьанвайбурун ва абурун ихтиярар хуьнин крарай комиссиядин учетда яшар тамам тахьанвай 6 кас ва социально хаталу гьалда авай 6 хизан ава . Райондин кьил Фарид Агьмедова комиссиядик квай вири ведомствойривай сигъ алакъада аваз к I валахун истемишна ва алай вахтунда абуру тухузвай к I валахдилай нарази тирди малумарна . И месэладай райондин общественный Советдин председатель Агъадаш Нагъметуллаевани вичин фикирар ачухдиз лагьана . Ахпа йикъан жуьреба жуьре месэлайрал эляч I на . Чпин к I валахрин гьакъиндай райадминистрациядин отделрин начальникри гегьенш информацияр гана . « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин директор Насир Ибрагьимован информация виридан фикир желбдайди хьана . Ада районда ципиц I ар ва ичер к I ват I унин к I валах гьик I кьиле физват I а ихтилат авуна . Райондин кьил Фарид Агьмедова къейд авурвал , чи районда емишар ва майваяр гьялдай завод эцигиз гьазур инвесторрихъ галаз рахунар кьиле физва . Сад кьве йисалай емишар ва майваяр маса гунин кар регьятдиз гьализ жеда . Гьа ихьтин гележегда хъсанвилихъ инанмишвал аваз нубатдин пландин совещание акьалт I на .
+УЬМУЬР йигин еришралди виликди физва . Накь бахчадиз , школадиз физвай аялри къе чпи биц I екар анриз тухузва , тербияламишзава , гьа чеб хьиз уьмуьрдин шегьредал акъудзава . Кьурагь дагъларин къужахда ч I ехи хьайи Рамазанова Элмирадин рехъни гьа идаз ухшар авайди хьана . Кьурагьа школадин 8класс акьалт I арайла ам Дербентдин педучилищедиз рекье гьатна . Экзаменар агалкьунралди вахкай дагъви руш школадилай виликан тербия гудай отделениедиз кьабулна . Са кьуд йисалай пешекар тербиячидин диплом къачур Элмира Кезимовна Кьурагьа галк I анач . Кьисметди Магьарамдхуьруьз акъудна . Ина хизан кутур адаз Магьарамдхуьруькай кьвед лагьай Ватан , вичикайни Оружева Элмира хьана . Педучил��ще акьалт I арай ва эвленмиш хьайи I988ЙИСУЗ Магьарамдхуьре « Теремок » бахчада к I валахни ийиз башламишна . Адалай инихъ къанни вад йисалай гзаф вахт алатнава . Им инсан мягькемдиз к I вачел акьалтун , уьмуьрдин цуру ширин дадмишун , кьат I унар мягькемарун ва тежриба к I ват I ун патал т I имил туш . Элмира патални и йисар бегьерлубур хьана . Адакай пуд веледдин диде хьун , абур дуьз рекье авай инсанар яз ч I ехи авун , хизандин къул чимиз хуьни , гьак I бахчада тербияламишунин к I валах аферин алаз кьиле тухун алатай йисарин бегьерлу нетижа яз гьисабиз жеда . Элмира Оружева « Теремок » бахчада вирида гьуьрметзавай , хиве авай везифа аферин алаз тамамарзавай , къазанмишнавай агалкьунрал разивал авуна акъваз тийидай кас я . Ада вичин гьар йикъан к I валахда аялриз дуьз тербия ва акьул гун , абуруз ц I ийи са вуч ят I ани чирун , гъвеч I ибурун дуствилин алакъаяр мягькема рун кьилин везифа яз гьисабзава . И кар адалай тариф ийидайвал алакьни ийизва . Аялрал ч I угвазвай ихьтин гьакъисагъ зегьметди вичи тербияламишзавайбурун дидебубайрин патай ч I ехи гьуьрметни гъанва , абуру чпин аял рин кьвед лагьай дидедиз ч I ехи къиметни гузва . Аялризни Элмира Кезимовна чпин хайи дидеяр кьван к I анда . Гьавиляй абур бахчадиз гьар пакамахъ ашкъидалди къвенни ийизва . « Теремок » бахчадин заведующий Хадижат Арасхановади лугьузвайвал , Элмира эвез тежедай , вири тарифриз лайихлу тербиячи я . Оружева Элмиради общественный уьмуьрдани активвилелди иштиракзава . Коллективди ам къад йисалай гзаф вахтунда чпин профсоюздин сифтегьан организациядин председателвиле хкягъиз хьана . Ам бахчада кьиле физвай вири мярекатра к I венк I ве жеда . Оружева Элмирадин галатун тийижир гзаф йисарин намуслу ва гьакъисагъ зегьметдиз лайихлу къиметни гана . Адан зегьмет муниципальный райондин кьилин , республикадин ва УОДИН профсоюздин организацийрин , УО дин начальникдин , вичи к I валахзавай бахчадин гьуьрметдин грамотайралди лишанлу авуна . Ам гьихьтин хьайит I ани наградайриз лайихлу я . Къанни вад йисуз ада тербияламишай аялрикай къе ч I ехи къуллугърин иесияр хьанва . И к I валах Элмира Кезимовнади гьевесдалди давамарни ийизва . Адан гъиликай школадиз фейи аялри хъсандиз к I елни ийизва . Элмира Оружевади и йикъара кьве сувар санал къейдзава . Дуьшуьшдикай менфят къачуна « Самурдин сес » газетдин коллективди Элмирадиз вич хайи югъ ва тербиячидин югъ рик I ин сидкьидай мубаракзава ва ада идалай кьулухъни вичин рик I алай кар агалкьунралди давамардайдахъ инанмишвал ийизва .
+РОССИЯ яваш яваш терроризмдин т I уьгъуьндикай азад жеда . И кардиз Россиядин государство ва адан экономика мягькем хьуни куьмек гуда . « Терроризмдиз аксивал авунин гьакъиндай » Федеральный закондини , гьак I маса законрини куьмек гуда . Амма террористар секин тежедайди виридаз чизва . Сифте мумкинвал хьайивалди , абуру са кьадар вахтунда , чпин тахсиркарвилер давамарда . Террористрин гьерекатдин мурад Россиядин властдиз кич I ерар гуналди , гьелегьар кьун ва чпиз к I андайвал ийиз тун я . Гьавиляй и т I уьгъуьндихъ галаз агалкьунралди женг ч I угун патал государстводин ва вири агьалийрин къуватар сад авуна к I анда . Шак физвай гьар са касдал къаравул эцигун мумкин кар туш . Куьгьне хьанвай гьар са автомобилда чуьнуьхарнавай бомбани жагъурун мумкин туш . Амма гьа им Россиядин махсус къуллугърин гьар йикъан к I валах я . Абуру « чархарал алай бомбаяр » хьун мумкин тир автомобилар ахтармишни ийизва . Махсус къуллугърини гьа к I валах себеб яз вишералди террориствилин актарин вилик пад кьуна . Мукьвал тир са шумуд йисан вахтунда вири терактрин ч I ехи пай дуьздал акъуддайдахъ инанмиш я . Са нин ят I ани рик I елай алатна скамейкадал куьгьне газетар экъис хьанвай чанта аламукьна лугьуз кьет I ен вуч хьана кьван ? Са зат I ни . Эгер халисандиз рик I елай алатнавай агъзур чантадин чкадал , кьасухдай « рик I елай алатнавай чанта » дуьшуьш тахьайт I а . Акъатна аквазвай куьгьне газетрин к I аник чантада хъиткьинун патал тайинарнавай « жегьеннемдин машин » хьун мумкин я . « Рик I елай алатнавай » гьихьтин шейэр шаклубур яз гьисабиз жеда ? Уяхвал , мукъаятвал вуч зат I я ? Виридалай вилик общественный хатасузвилиз къурхувал авай адетдинбур тушир вири шейэр акунин ва акваз к I ан хьунин бажарагъ лувал хьун . Мад жуваз акурдакай ( ва я жуван шаклувилерикай ) энгелар тавуна законар хуьдай органриз хабар гун . Гьа са вахтунда к I евелай къадагъа ийизва : а ) « жегьеннемдин машиндиз » ухшар авай шейэник кягъун ; б ) мумкин тир терактдин вилик пад жува жуваз кьун ; в ) террористдихъ галаз кьилди женгиниз экъеч I ун ; Террористар хаталу вагьшияр я . Гьавиляй вагьши гьайванрал гъуьрч ийиз лап тежрибалу гъуьрчехъанарни ич I и гъилди физвач . Ак I хьайила са зат I ни ийидачни ? Я тахьайт l а вуч ийида ? Жуьрэтлувал , кьет I ивал , гьатта амалдарвални къалурна к I анда . Гражданрин жуьрэтлувал ва дурумлувал , гьак I сабурлувал ва уяхвал чинебан ва фендигар душмандихъ галаз женгина махсус къуллугъри умуд кутазвай лишанар я . Адет хьанвайвал , мусибатдин гьар са дуьшуьшдилай кьулухъ уях гражданрин хабаррин сел артух жезва . Бейкар яз ацукьнавай яшлубур , гзаф дуьшуьш ра , участковыйдилай хъсандиз хабардар я вуж квел машгъул жезват I а . Агьалийри шаклу крарикай ва инсанрикай вахтунда хабар гун терроризмдин вилик пад кьунин диб яз гьисабзава . Гьа и кардихъ галаз алакъалу яз кьве къайда хъсандиз чир хьана к I анда : а ) мумкин тир гьазурзавай теракдин гьакъиндай зенгер т I вар алачирбур тахьун герек я ; б ) терроризмдин актунин гьакъиндай чиз чиз тапан хабар гун тахсиркарвал я ва РФ дин Уголовный кодексдин 207статьядай жазаламишзава . Гьазурзавай терактар виликумаз чирунин кар ара дат I ана хъсан жезва . Яни террористический к I валахдин вилик пад кьунин ��ар хъсан жезва . Гьайиф хьи , къазанмишнавай нетижайри инсанрин уяхвал зайифарзава , секинвал арадал гъизва . Идахъ галаз мад са кар алакъалу я : террористический къурхулувилин шарт I ара инсандин ихтиярар сергьятламишун . Месела , и кар правовой режим КТО кардик кутурла к I анзни так I анзни арадал къвезва . Амма им юридически делилу кар я . Терроризмдин месэла алай девирдин кьилин месэла я . Ам Россиядин общество патални виридалайни къурхулуди яз ама . Гьа и карди вири международный сообществони , Россиядин государствони , чи гражданарни и бедбахтвал дибдай к I аняй акъуддай рекьер жагъуруниз мажбурзава . Я . СОКОЛОВ .
+КЬИСМЕТ . Чун кьисметдикай рахадайла , чна лугьуда , ам адан кьисмет я , кьисметдикай катиз жедач , гьар са касдин вичин кьисмет вичив гва , чун чи кьисмет галаз халкьнава … Кьисметдихъ ялунни гала эхир , цавай аватуй лугьуналди , цавай аватдач эхир ! Зи ихтилат – суьгьбетни дагъларин уьлкведикай кьвед лагьай Ватан хьанвай Агъаселимова Анна Алексеевнадикай физва . И дишегьлидин ери бине Пензадин областдин Белинский райондин Линёвка т I вар алай хуьряй я . Абурун хизан къалин тир : 6 аял авай , 4 вахни кьве стха . Аялри гьарда вичин рехъ жагъурзавай , диде бубадини маякри хьиз рекьер къалурзавай . Бубадизни дидедиз гзаф азиятар зегьметар акуна . Буба белофинрихъ галаз хьайи дяведин ва гьак I Ватандин Ч I ехи дяведин иштиракчи , дидеди далу пата зегьмет ч I угуна . Гьавиляй абуру ч I ехи уьмуьрдиз кам вегьезвай аялрин виликай язавачир . 7класс куьтягьай Анна Алексеевна Белинский шегьердин педучилищедиз гьахьзава ва лап хъсан къиметралди акьалт I арзава . Училище куьтягьайбурун месэла гьялдайла , вуж гьиниз ракъурдат I а тайинардайла , Анна Алексеевнади Дагъустан хкязава . Ада дагъларин уьлкве хкягъун дуьшуьшдин кар тушир . Кавказдикай Пушкина , Лермонтова кхьенвай шиирри ва поэмайри , Толстоян гьикаяйри ам суьгьуьрда тунвай . Вич ракъурзавай чкадин т I вар кьурла диде Аксиньяди кьве гъиливни вичин кьил кьуна , адай гьарай акъатна , амма буба Алексей Филипповича ам секинарна . Мус физва , чан руш ?лагьана бубади . Пака . Гьазурвал аку ! Им I966ЙИС тир . Дагъустандин образованиедин министерстводи Магьарамдхуьруьн райондиз рекье твазва , анайни Че пелрин хуьруьн сифтегьан школадиз . Гьа ик I ц I ийи чкаяр , таниш тушир инсанар , чин тийизвай ч I ал , адаз са кьадар къариба аквазвай . Фикиррин « чилинай » ам школадин заведиш Гьажибалаев Агъарза малимди акъудна . Вири классра урус ч I алал тарсар тухуз Анна Алексеевнадал ихтибарна . Малим явашяваш аялрин , аялар малимдин гъавурда акьаз башламишзава . Тарсарай агакь тийизвай аялдиз « кьвед » эцигун бейнидани хьанач . Ахьтин аялрихъ галаз тарсарилай кьулухъ алава к I валах тухуз хьана . Ам аялриз ктаб к I анариз алахъна , мукьвалмукьвал ч I алай ва литературадай конкурсар , викторинаяр ва маса мярекатар тухуз хьана , нетижаярни п��сбур хьанач . Чепелрин школада к I валахай 8 йисан къене адахъ классда амукьай са аялни хьанач . Къени Чепелрин хуьруьн жемятди ва ада тарс гайи аялри адан т I вар еке гьуьрметдивди кьазва . Анна Алексеевнадиз лезги ч I ални саки чир хьанвай . Адаз Дагъустандин тарих рик I ивай чириз к I анзавай . Ам В . И . Ленинан т I варунихъ галай ДГУ дин тарихдин факультетдиз гьахьзава . Ксун тавур , ахвар хайи йифер гьикьван хьанат I а , низ чида ? К I валахни авуна к I анзавай , к I елни авуна . Вири азиятрай , дарвилерай экъеч I на , кьилин образование къачуна , I974ЙИСУЗ к I елун акьалт I арна . Кьисметдиз муьт I уьгъ тежедай вуж ава ? Адан бахтуни еримишна , цуьк ахъайна , адаз вичин дишегьлидин бахт жагъана . Агъаселиман гада Мирзеабасани Анна Алексеевнади чпин фикирар , уьмуьрдин рекьер сад авуна . Адакай лезгидин свас жезва , адаз чепелрин дишегьлийри , чан « чи свас » лугьуз хьана . И хуьре ада вичикай хъсан гел туна , рик I ел аламукьдай . Анна Алексеевнадин уьмуьрдин юлдаш Мирзеабасакай Хтункъазмайрин тамам тушир юкьван школада физкультурадин малим , Анна Алексеевнадикайни Тагьирхуьруьн къазмайрин юкьван школада тарихдин тарсар гудай малим жезва . Им I974ЙИС тир . Мад ц I ийи коллектив , ц I ийи чкаяр . Школадин директор Агъаверди Балакъардашевичакай Анна Алексеевна патал вири рекьерай ч I ехи даях хьана . Школадиз сифте атай юкъуз директорди лагьанай : « Чи школа ч I ехи тарих , хъсан база , тежрибалу малимар авай школа я . Ихьтин коллективда к I валах авунал шадвал ая . Хъсан рехъ хьурай ». Гьа хтай сифте йикъалай рик I гваз , чан эцигна зегьмет ч I угвазвай адан гьакъисагъвал такунани амукьнач . Адал классни тапшурмишзава . Класс са т I имил « къадакьар » буш хьанвайди тир . Амма ц I ийи руководителди абурухъ галаз рахадай ч I ал жагъурзава , тарсарилай кьулухъ акъваззава , к I валериз физва , диде бубайрихъ галаз дат I ана алакъаяр хуьзва . Гьелбетда , ихьтин зегьметди вичин
+Чи тарихдин дерин къатар , Къат къат вуна юзурзава . Гьар асирди тунвай « хат I ар », Кьат I узвай чун къарсурзава …
+нетижаярни гана . Класс дибдай дегиш хьана . Класс хъсанбурун жергеда гьатна . Методикадин жигьетдай ада вичин тарсарин ери къвердавай хкажиз хьана . Рагьимов Эседуллагь малимдин тарсариз физ адавай вичиз тежриба къачуз хъана . Анна Алексеевнадин мурад сад хьана : герек аялдиз тарс гьа тарсунин къене чир жен . Дат I ана тарсуниз герек тадаракар ишлемишиз , вичи туьк I уьриз , аялриз тапшуругъар гуз хьана . Са гафуналди , ада вичин предмет аялриз к I анарна . Ада аялриз лугьудай : « Накьан югъ галачиз , къенин югъ авач , абур сигъ алакъада ава . Гьавиляй , аялар , чаз чи Россиядин , Дагъустандин тарих к I евелай чир хьана к I анда , гьак I хьайит I а , квекай савадлу инсанар жеда , квехъ куь фикир , куь кьат I унар жеда ». Са кьадар тежриба , яшар хьайила Анна Алексеевнади ик I лугьузва : « Малимдиз хъел атана к I андач , хъел къецел акъуд тавун л��зим я . Герек малимдин чина хъвер жен , аял агатдайвал . Аялдин рик I т I арна к I андач , акси яз аялдик лувар кутуна , ам гьевесламишна к I анда . Лезгийрихъ хъсан мисал ава : « К I вале хайи к I вач къецел сагъариз жедач », гьак I хьайила , аял школадай к I вализ руьгьда хвеш аваз хъфейт I а , аялдин тарсарал рик I жеда . А аялди малимдин рик I ни динжарда , диде бубадинни . За школада к I валахиз 49 йис я ; кьилинди малимдиз аялдихъ галаз рахадай гаф ч I ал жагъана к I анда . Гьар са аялдихъ вичин къилих , вичин кьат I унар , вичиз хас акунар ава ». Анна Алексеевна вичин зегьметдиз , бажарагъдиз килигна , гзаф йисара тарихдин предметдай секциядин руководителни хьана . Адан гъилик чирвал къачузвай аялри олимпиадайра лайихлу чкаярни кьаз хьана . Лап хъсан малимрикай сад яз Анна Аликсеевна Дагъустандин малимрин 5съезддиз делегат яз ракъурна . Государстводин депутат Сафаралиев чи райондиз атайла , Анна Алексеевнади милли политикадай авур доклад къимет луди яз акуна , депутатди Москвадиз хутахна . Вичин виридалайни ч I ехи агалкьун Анна Алексеевнади вичи тарс гайи аялри вичихъ галаз къуьн къуьне туна тарихдин малимар яз к I валахун , гьисабзава . Ингье абур : Ибилкьасумов Роберт Ниферович - « Почетный работник общество образования РФ », Аликеримова Диана , А . Кахриманова . Гзафбурукай духтурар , къецепатан уьлквейрин ч I аларин пешекарар ва маса пешейрин лайихлу инсанар хьанва . Вич классдин руководитель яз хьайи аялри школа къизилдин медалдалди куьтягьайбурни хьана , абурун жергеда Селимова Айиша , Давудова Анжела , Селимова Зульфия ава . Гьелбетда , Анна Алексеевнадин зегьметдиз къиметни гана . Райондихъ 70 йис тамам хьайи суварин юкъуз Дагъустан Республикадин Президент Р . Гь . Абдулатипован гъиляй адаз « Дагъустан республикадин лайихлу малим » т I вар ганвай документ ва знак кьабулна . Анна Алексеевнадин хизандикайни кьве келима тавуна жедач . Мирзеабасахъни Аннадихъ 5 велед ава : Анна Алексеевнадин уьмуьрдин юлдаш фад рагьметдиз фена . Вири уьк I уь цуру , аялар к I вачел акьалдарун дидедин назик къуьнерал аватна . Ада бушвалнач , зегьмет ч I угуна , абуруз гьардаз вичин фу недай рехъ жагъурна , гадаяр эвленмишна , рушарни динжарна . Эхь , дагъларин уьлкведикай Анна Алексеевнадиз кьвед лагьай Ватан хьана . Диде Ватандикайни вил ат I узвач , ингье и алатай гатузни вичин багърийрал кьил ч I угуна хтана . Башламишнавай Ц I ийи к I елдай йис Ваз мубарак хьурай , вахъ мадни ч I ехи агалкьунар , кьакьан дережаяр хьун чи мурад я . « Урусатдин цуькведикай » Бегьердин багъ кьакьан хьана . Чи дагъларин уьлкведикай Ваз кьвед лагьай Ватан хьана . Аллагьяр АБДУЛГЬАЛИМОВ .
+ПЕШЕКАРДИ ПЕШЕКАРДИКАЙ « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Загьидинович Агьмедован приемдиз къвез к l анзавай агьалияр патал М А Л У М А Т « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Ф . Агьмедован приемдиз къвез к l анзавай агьалийривай гь��р вацран 2 ва 4 лагьай гьафтейрин арбе юкъуз сятдин 11 даз къвез жеда .
+2014ЙИСАН 28 сентябрдилай Махачкъаладин аэропорт вахтуналди агалзава . Агалунин себеб ремонтрин к l валахрихъ галаз алакъалу я . Аэропорт агалнавай вахтунда « ВИМ АВИА » ва « Ред Вингс » авиакомпанийри Дагъустан Республикадин агьалияр патал Грозныйдин аэропортунай гьар юкъуз кьуд авиарейс ийида . Махачкъала шегьердин « Северный » автовокзалдалай Грозныйдин аэропортуниз автобусрин маршрут тешкилзава . Идалай гъейри , МАХАЧКЪАЛАМОСКВА , Махачкъала САНКТПЕТЕРБУРГ шегьерриз физвай поездрихъ алава вагонар галк l ур хъийида . Махачкъаладин аэропортуни 2014йисан 31октябрдилай к l валахиз башламиш хъийида .
+Дербент шегьердин 2000 йис тамам хьуниз талукьарна региональный вилик финин рекьяй министр И . Н . Слюняева ва Правительстводин Председатель А . М . Гьамидова кьабулай къарардалди 2014йисуз Дагъустан Республикада « Заз Дербент шегьердин гележег гьик l аквазва » т l вар алаз куьруь сочиненийрин конкурс малумарнава .
+20I4ЙИСАН муьжуьд вацра ГИБДД дин отделениедин хсуси составди райондин ОВД дин маса къуллугърихъ галаз санал рекьера хатасузвал таъминарунихъ , авай кимивилер арадай акъудунихъ , вилик пад кьадай серенжемрин план тамамарунихъ рекье тунвай к I валах кьиле тухвана . ОГИБДД дин хсуси составдин кьилин фикир рекьера жезвай ч I уру гьерекатрин вилик пад кьунал ва хьайибур дуьздал акъудунал желбна . Гьа са вахтунда рекьера автоаварияр хьунал гъизвай рулдихъ ички ишлемишна ацукьунихъ , вилик галай улакьдилай алудунин къайдаяр ч I урунихъ , гьерекат авунин ериш кьадардилай гзаф йигинарунихъ галаз женг иллаки къати авуна . Отделениедин къуллугъчийри кьиле тухвай тадиз вилик пад кьадай « Пиян водитель », « Дикъет – аялар !», « Автобус », « Яракь », « Йигинвал », « Тонировка », « Алудун » ва гзаф маса серенжемра активвилелди иштиракна . Отделениедин къуллугъчийри республикадин территориядал кьиле физвай « Иномарка » операциядани вири жавабдарвал гьисс авуна иштиракна . Йисан сифтедилай ГИБДД дин отделениеди рекьерин гьерекатдал гуьзчивал тухунин к I валах са кьадар активламишна . И кар иллаки рекьера лап векъи
+тахсиркарвилерин вилик пад кьунин кардиз талукь я . Идалайни гъейри вичикай рахун физвай девирда ГИБДД дин отделениеди криминалдин , терроризмдин ва диндин экстремизмдин вилик пад кьадай серенжемрани активвилелди иштиракда . ГИБДД дин отделениеди куьчейринни рекьерин сеть хъсанарунин рекьяйни тайин тир к I валах тухвана . 20I4ЙИСАН муьжуьд вацра рекьерин ва коммунальный майишатрин руководителрихъ 35 предписание агакьарна . Амма и рекьяй к I валах активламишун герек тирдини къейдна к l анда . Рекьерин гьерекатдин хатасузвал таъминарунин мураддалди массовый информациядин такьатрикайни менфят къачузва . Месела , « Шарвили » телеканалдай I0 суьгьбет тешкилна , школайра ва аялрин бахчайра 56 суьгьбет тухвана . Вичикай рахун физвай девирда райондин рекьера ва хуьрера 6 автоавария регистрация авуна . И дуьшуьшрикди са кас кьена ва 9 касдал хирер хьана . Эгер гекъигайт I а , им шазанан гьа и вахтунилай хейлин т I имил я . Месела , рекьера хьайи I6 авариядикди 6 кас кьенай ва 22 касдал хирер хьанай . Рекьерин гьерекатдин къайдаяр ч I урунин вилик пад кьун патал ДПС дин инспекторри рекьерин тайинарнавай участокра рекьерин гьерекатдал гуьзчивал хкажнава . Рекьера ч I уру дуьшуьшар арадал атунин кьилин себебар гьерекатдин йигинвал кьадардилай гзаф артухарун , вилик галайдалай алудунин къайдаяр ч I урун , рекьера авайбуру ПДДДИН истемишунрал амал авунал бес кьадар гуьзчивал тухун тавун я . Гьелбетда , к I вачи к I вачи къекъвезвайбурун хатасузвал таъминаруниз , куьчеяр ва рекьер аваданламишуниз , иллаки аялар школайриз ва бахчайриз физвай чкаяр къайдадиз гъуниз рик I ивай фикир гана к I анзава . Рекьера аварияр хьуникай рахадайла и кар транспортдин такьатрин гьерекат къалин хьанвайдини , рекьерни хъсан гьалда авачирди ва ихьтин маса кимивилерилайни гзаф аслу тирди лагьана к I анда . Эхиримжи вахтара рекьерин къерехрал хкажзавай дараматрини , рекьерин къерехар , тротуарар ва к I вачик I вачи эляч I дай чкаяр къайдада тахьунини транспортдин гьерекат четинарзава .
+УКРАИНАДИН Житомирский областда 44 йисан яшда аваз инсульт хьуникди дуьньяда виридалайни кьакьан итим Леонид Стадник кьена . Адан кьакьанвал 2,57 метр , заланвал 200 килограмм тир . Леонида 62уьлчмедин к I вачин къапар , парталар 70уьлчмединбур алук I завай . Хуьруьнвийри суьгьбет ийизвайвал , Стадникахъ гьак I зурба рик I ни авай . Адалай ачух ва михьи рик I авай ва регьимлу инсан абуруз чидачир . Ам гьак I дамах гвачир касни тир . Ада жуьреба жуьре шадвилер тешкилзавайбуру теклифай пул (500 агъзур доллар кьван ) са шумудра кьабулначир . Бедендин ч I ехивили адаз анжах т I алар ва бахтсузвал гъизвай . Гьеле I2 йиса авайла Леонид лап кьериз гьалтдай уьзуьрдик азарлу хьана . Гьа ида ахпа беден ч I ехи ийиз башламишна . Адан дидедиз вичин зурба жендекдин аял диз герек уьлчмедин парталар ва к I вачин къапар жагъурун регьят тушир . Школада аялри адакай зарафатар ийизвай , рушар къвал гуз физвай . Гьа ик I Леонид садрани эвленмиш хьанач . Вири уьмуьрда дидедихъ галаз куьгьне к I вале яшамиш хьана . Колхозда ветеринарвиле к I валахзавай . Алатай йис Стадник патал уьмуьрда виридалайни четин йис хьана : адан диде ам к I андай , адан гъавурда гьатдай ва гьамиша патав гвай тек са кас кьена . Ам кьейидалай кьулухъ кьилин маст I ада авай бувел гъвеч I и авун патал ада са жерге нейрохирургический операциярни эхна . Гиннесан Ктабда гьатунизни кьет I ен шадвал Леонидаз гъанач . Обществоди вичиз гузвай фикир ам патал гзаф агъурди жезвай , журналистри лагьайт I а ам тамамвилелди къапарай акъудзавай . Нетижада рекордрин Ктабда Леонид яргъалди амукьна��дуьньяда виридалайни кьакьан инсан лагьай т I вар китайви Бао Сишунюди къачуна . Малум хьайивал , Стадника кьакьанвал алцумун инкар авуна . Къайда хьанвайвал , 24 сятдин къене тайинарнавай вахтара рекордрин ктабдин векилдин иштираквал аваз кьакьанвал алцумун герек тир . Алцумунрин юкьван нетижа гьисабзавай ва гьам Леонидан кьакьанвал яз гьисабун герек тир . Гьа идазни килиг тавуна Стадник вири дуьньяда машгьур жез агакьна . Украинада ва Россияда ам саки гьар садаз малум тир . Алатай йисуз ада « Евровидениеда » иштиракна гъилерал кьуна Украинадай тир гзаф назик руш сегьнедиз акъудзавай . ШИКИЛДА : Леонид Стадник .
+20I4ЙИСУЗ обороннопромышленный комплексдин ( ОПК ) хиле авур тахсиркарвилерай хьайи зиянрин кьадар 20 миллиард манатдилай гзаф я . Идан гьакъиндай I5 сентябрдиз генеральный прокурор Юрий Чайкади Президент Владимир Путиназ хабарна . Вичин нубатдай яз , государстводин Кьили гособоронзаказ кьилиз акъуддай вахтунда авунвай тахсиркарвилерай делояр эхирдалди кьиле тухун тапшурмишна ,хабар гузва ИТАР ТАСС ди « Йисан сифте кьилерилай закон ч I урай 7 агъзур дуьшуьш винел акъуднава . Идахъ галаз алакъалу яз тахсирлу 800 кас низамдин рекьяй жавабдарвилиз ч I угунва , административный къайдаяр ч I урунай 300лай гзаф делояр , I3I угловный дело къарагъарнава ; тайинарнавай зиянрин кьадарди 20 миллиард манатдилай гзаф тешкилзава »,лагьана Чайкади Президентдиз . Генпрокурордин гафаралди , са йисан вахтунда ОПК дин I005 кархана ахтармишна . Иник гимияр туьк I уьрдай ва авиациядин корпорацияр , « Россиядин вертолетар », « Сухой » холдингар ва абурухъ галаз санал к I валахзавай организацияр акатзава . Нетижада военный метлеб авай продукциядин ери хъсанарна , са бязи дуьшуьшра адан къимет саки кьве сеферда т I имил хьана . Кьилди къачурт I а , « гъвеч I и танкер туьк I уьрунин къимет 500 миллиондилай , космический са аппарат туьк I уьрунин къимет 380 миллион манатдилай т I имил хьана »,къейдна генпрокурорди . Чайкади алава хъувурвал , государстводин оборонадин заказар тамамарун патал кут I унзавай контрактрин вахтарни аквадайвал куьруь хьана .
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+ФУТБОЛДАЙ РД дин первенство патал зонадин акъажунра иштиракдай команда хкягъун патал Магьарамдхуьре « Леки » стадиондал образованиедин системадин ДЮСШ ра вердишвилер къачузвай 2003йисуз хайи аялрин командайрин первенство кьиле фена . Акъажунра райондин вири 6 ДЮСШ дин командайрини иштиракна . Финалда I-2 – чкаяр патал Магьарамдхуьруьн 2нумрадин ДЮСШ дин ва Советск хуьруьн ДЮСШ дин командаяр бягьсиниз экъеч I на . Къизгъиндиз кьиле фейи къугъуна 9:0 гьисабдалди Магьарамдхуьруьн 2нумрадин ДЮСШ дин тренер малим Надир Агъафендиева гьазурнавай команда гъалиб хьана . Гьа ик I 2чкадал Советск хуьруьн ДЮСШ дин команда , 3чкадални Самурдин ДЮСШ дин командадин винел гъалибвал къачур Тагьи��хуьруьн къазмайрин ДЮСШДИН команда экъеч I на . Муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова гъалиб хьайи командадиз футболдин спортдин форма чара авуна .
+« МАГЬАРАМДХУЬРУЬН РАЙОН » МР дин кьилин приз патал футболдай райондин чемпионат башламишнава . Ина иштиракзавай командаяр пуд группадиз пайнава :
+МАГЬАРАМДХУЬРЕ « Леки » стадиондал футболдай Дагъустан Республикадин первенство патал образованиедин системадин ДЮСШ ра к I елзавай 2003йисуз хайи ва адалай агъуз яшарин аялрин арада Кьиблепатан зонада сад лагьай чка патал акъажунар кьиле фена . Акъажунра Кьиблепатан Дагъустандин ирид райондин командайри иштиракна . Кьве юкъуз къизгъиндиз давам хьайи акъажунра Магьарамдхуьруьн 2 нумрадин ДЮСШДИН тренер малим Агъафендиев Надира гьазурай чи райондин хкягъай командади сад лагьай чка кьуна ва РД дин Кьиблепатан зонадин гъалибчи хьана . Кьвед ва пуд лагьай чкаяр Ахцегь ва Кьасумхуьруьн районрин командайри кьуна . Сад ва кьвед лагьай чкаяр кьур командайри 25-27сентябрдиз Махачкъала шегьерда кьиле фидай Дагъустан Республикадин первенствода иштиракда . Шикилда : зонадин акъажунра сад лагьай чка кьур тренер Н . Агъафендиеван команда .
+КЪУЙСУНРИН юкьван школадин хкянавай командади Вирироссиядин « Волейбол школадиз » проектдин сергьятра аваз 2000 йисуз хайи ва адалай агъуз яшарин аялрин арада Дагъустан Республикада сад лагьай чка патал Дербент шегьерда Кьиблепатан зонадин школайрин командайрин арада кьиле фейи акъажунра иштиракна . Акъажунра иштиракай ц I удалай гзаф командайрин арада Къуйсунрин юкьван школадин командади сад лагьай чка кьуна . Ада 27-28сентябрдиз Махачкъала шегьерда Дагъустан Республикадин чемпион т I вар патал кьиле фидай акъажунра иштиракда .
+Чемпионатдин сифте кьиляй группайриз апайнавай командаяр чеб чпихъ галаз кьве сеферда ( са къугъун вичин стадиондал , муькуьди вичиз акси командадин стадиондал ) къугъвада . И группайра сад ва кьвед лагьай чкаяр кьур командайри чемпионатдин финалда олимпийский къайдада сад лагьай чка патал женг ч l угвада . Чемпионатда тафаватлу хьайи футболистриз къиметлу призар , кьвед ва пуд лагьай чкаяр кьур командайриз гьуьрметдин грамотаяр ва пулунин пишкешар гуда . Сад лагьай чка кьур командада чемпион кубокдалди ва пулунин премиядалди лишанламишда . 2группа : 1. Ходжакъазмаяр 2. Ярагъкъазмаяр 3. Магьарамдхуьр 4. Гъепцегь 3группа : 1. Гилияр 2. Чахчахкъазмаяр 3. Къуйсун 4. Тагьирхуьр 1группа : 1. Кьеп l иркъазмаяр 2. Советск 3. Буткъазмаяр 4. Самур
+АДЕТ хьанвайвал , гьар йисуз ноябрдин вацран эхиримжи гьяд юкъуз , чи уьлкведа хьиз райондани багьа суваррикай сад тир « Дидедин югъ » шад гьалара къейдзава . Алатай хемис юкъуз , райцентрдал алай Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрда и йикъаз талукьарнавай шадвилер гурлудаказ кьиле фена . Кьвед лагьай мертебадин фойеда гьар са наз няметдив , ширинлухрив дуьзмишна��ай суфрайрихъ хуьрерин администрацийрин кьилер , гзаф аялар авай , етим аялар чпин хизанариз къачун вай дидеяр , гьа хуьрерин культурадин К I валерин работникар ва теклифнавай мугьманар ацукьнавай . Шад мярекат тебрикдин гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова ачухна . Диде – им гьар садан уьмуьрда виридалай багьа инсан я . Дидеди балайрал ч I угвазвай зегьмет къимет авачирди тирдал са шакни алач . Гьавиляй чун гьамишалугъ чи дидейриз буржлу я . Дидейри уьтквем крарикай , 2
+2 абуру къутармишзавай уьмуьррикай , гузвай насигьатрикай , ийизвай хийир дуьарикай акъваз тавуна рахаз жеда . Къуй дидевилин бахтуникай садни магьрум тахьурай . Къуй чи дидейрихъ мягькем чандин сагъвал , к I валера бахт , берекат хьурай ! – ихьтин хуш келимайрал Фарид Загьидиновича вичин тебрик акьалт I арна . Гьак I ни суварин шадвилера МР – дин депутатрин Собраниедин председатель Назир Алиярова , райондин суддин председатель Раиса Агъабалаевади , Райондин общественный Советдин председатель Агъадаш Нагъметуллаева , женсоветдин председатель Тагъуя Тагьировади , ЦЗИТДИН , КЦСОН дин ва УСЗН дин начальникар тир Мавзидин Гьажиева , Рафик Асалиева ва Тамерлан Гьабибова , райадминистрациядин жавабдар работникри , са жерге идарайрин руководителри ва райондин СМИ – дин векилри иштиракна . Гуьгъуьнлай Фарид Загьидиновича , райондин саки вири хуьрерай теклифнавай гзаф аялар хана ч I ехи авунвай , етим аялар къаюмвилик къачунвай , веледар текдиз тербияламишнавай ( уьмуьрдин юлдашар к I валахдин везифаяр тамамардайла телеф хьанвай ) дидейриз чухсагъулар малумарна ва пишкешар гана . Суварин иштиракчийриз , центрдин художественный самодеятельностдин коллективдин манидарар тир Фархад Абдурагьманова , Седагет Сайидовади , Касмудин Меликова , Назиля Саидалиевади , ашукь Айдуна лап кфетлу концерт гана . Атанвай мугьманри авур кьуьлери сувар мадни гурлу авуна . А . АЙДЕМИРОВА .
+КВЕЗ и шикилдай аквазвайбур стхани вах Багратни Медина Вагидовар я . Багратан 8, Мединадин 6 йис я . Абур Къуйустанрин школадин 3 ва 1 лагьай классрин ученикар я . К l елунрилай азад вахтунда Багратни Медина еке гьевесдалди спортдални машгъул я . Гьафтеда пуд сеферда абур велисопедрал алаз къунши Гилийрин хуьре кардик квай залан атлетикадин « Сократион » спортклубдиз чпин халу тренер Адиширинов Магьмудан гъилик вердишвилер къачуз физва . Багратни Медина гележегдин гъетер – штангистар я . Баграта вичин заланвал 28 кг яз 25 кг рывок ва 30 кг толчок , Мединади ви
+чин заланвал 25 кг яз -10 кг рывок ва 15 кг толчок гузва . Ибур чпин яшариз килигайла лап хъсан нетижаяр я . Вагидов Баграта гьак l ни Дзюдодай Магьарамдхуьруьн ДЮСШ 2 тренер Балахмедов Нариманан гъилик вердишвилер къачузва . Нариман малимдин гафарай Баграт еке гележег авай спортсмен я . Багратан гьак l ни шииррал рик l ала . Ингье адан са шиир :
+Россиядин Игит лагьай т l варц l из лайихлу хьанвай лезги хва Зейнутдин Батманован экуь къаматдиз бахшзава .
+Мукаил АГЬМЕДОВ К l ирийрин там къе я сефил , Мани лугьуз техжез билбил . Т l ебиатдиз даях хьайи , Хва амачиз хьанва гъафил . Эверзамач кьуна квез т l вар , Кьегьалвал гьич жедач инкар . Ягь чандилай багьа кьур хва , Зуьгьре гъетрез я барабар . Ина булах рахазамач , Аялар къвез къугъвазамач . Там къанлуйрин муг я лугьуз , Ничхирар кваз аквазамач . Куьн веледри гуьзетзама , Терг авурдаз лянетзава . Кар несилриз ирс яз тур хва , Зани квекай суьгьбетзава . Бед жаллат l риз рам тахьай хва , К l вачик кутур гам тахьай хва . Вафалувал хуьн паталди , Пак ниятри чам тагай хва . Хъуьрезва руьгь гъед хьиз цавай , Я лугьуз цав секин чарпай . Элкъвезва руьгь хайи чилел , Белки ят l а куьн къуш Хумай ?
+АЛАТАЙ жуьмя юкъуз , Советск хуьруьн межпоселенческий культурадин центрда дидейрин йикъаз талукьарнавай шадвилер кьиле фена . И мярекат центрдин директор Наимат Мурадовади , хуьруьн администрациядин , библиотекадин ва музейдин работникрин куьмекдалди тешкилна ва кьиле тухвана . Суварин мярекат Наимат Мурадовади тебрикдин гаф рахуналди ачухна . Гуьгъуьнлай вичин тебрикдин гаф рахай гьа и хуьруьн администрациядин кьил Эмирагъа Асварова мярекатдин иштиракчийриз цуьквер гана . Гаф гана рахай сифтегьан классрин малим Гьуьруь Къарибовади , лайихлу пенсиядиз
+экъеч I навай Тевриз Мурадовади , Гуьл Сайидагьмедовади , гьа и хуьруьн бахчайрин заведующияр тир Таира Забитовадини Замира Муртузалиевади ва са жерге мугьманри и югъ вири дидейриз тебрикна , абурухъ балайрикай рик I регьят яз , яргъал хушбахтлу уьмуьрар хьун чпин мурад тирди лагьана . Мярекатдал 4 классдин аялри дидейриз к I елай шиирри , манидарар тир Телли Къарибовадини Султанхалум Тажибовади лагьай манийри , авур кьуьлери мярекатдин иштиракчийрин гуьгьуьлар лап шадарна . Суварин шадвилер яргъалди давам хьана .
+И мукьвара Магьарамдхуьре культурадин центрдин гьаятда « Дагпечатдин » киоск ачухнава . Им райондин агьалияр , газетрал , журналрал рик I алайбур патал еке савкьват хьана . Гьелелиг ихьтин киоскар « Дагпечать » ГАУДИ Магьарамдхуьруьн ва Кьасумхуьруьн районра эцигнава ва муькуь районрани эцигун фикирдик ква . Киоскдин к I валахдиз чкадин МР дин администрацияди регьбервал гузва .
+Ихьтин киоскар пайда хьуни агьалияр патал еке кьезилвилер арадал гъизва . Ик I гьар са касдивай вичин хуш газет , журнал « Дагпечатдин » киоскдай ужуз къиметрай подписка ийиз жеда . Жуван хайи ч I ал , меденият хуьн , виликди тухун ва и важиблу кардик жуван пайни кутун чи гьар садан буржи я . Ик I, йисан подпискадин къимет 854 манатни 76 кепек тир « Лезги газет » киоскдай подписка авурла 456 манатдай акъвазда . Гьа ик I амай изданиярни ужуз подписка ийиз жезва . Амма подписка авур газет , журнал атана киоскдай вахчуна к I анда . Алай вахтунда ц I ийиз кардик акатнавай киоскда авай ч I ехи пай изданияр дагъустандинбур я . Амма идалай кьулухъ , киоскда чи гьукуматда акъатзавай вири изданияр жедайдал са шакни алач . Киоскдиз атай гьар са касдивай вичин руьгьди истемишзавай издание подписка ийиз ва я маса къачуз жеда . Эхиримжи йисара пайда хьанвай соцсетрин таъсир гзаф хьуниз килигна акьалтзавай несилди чапзавай изданийриз артух фикир гузвач . Иниз килигна , абурун савадлувал агъуз ва хайи ч I ал квахьунин хаталувал артух жезва . Газет , журнал к I елзавай кас рахунрин рекьяй хьиз , гьак I кхьинрин рекьяйни са кьадар савадлу жеда . Ша буюр чи киоскдиз . А . АЙДЕМИРОВА .
+Гъиле авай 20I8ЙИСУЗ чи уьлкведа архивдин къуллугъ тешкил хьайидалай инихъ I00 йис тамам хьанва . I9I8ЙИСАН Iиюндиз РСФСР дин халкьдин комиссарин Советди « Централизоватновай архивдин кар ц I ийи кьилелай тешкил хьунин гьакъиндай » декрет кьабулнай . И важиблу юбилей фикирдиз къачуна чи корреспондент Афисат Айдемирова МР дин архивдин отделдин заведующий Юнусова Дианадихъ галаз гуьруьшмиш хьана ва са шумуд суал гана . Диана Забидовна , райондин архивдин отдел тешкил хьуникай куьрелди са ихтилат авурт I а жедачни ? Райондин архивдин отдел I943ЙИСАН I4ДЕКАБРДИЗ тешкил хьанай . Сифте к I вачел акьалтзавай йисар гзаф четинбур хьана . Пешекар кадрияр , документар хуьдай дарамат тахьуни , материалринни техникадин база зайиф хьуни к I валахдиз са кьадар кьец I гузвай . Гьак I ят I ани сифте яз к I ват I ай документри архивдин къуллугъдин бине кутуна . Гьа четин йисара архивдин отделда зегьмет ч I угур Ракъуят Юнусовади , Муслимат Яралиевади и кардик чпин лайихлу пай кутуна . Муслимат Ибрагьимовнадиз 20I3ЙИСАН I8ОКТЯБРДИЗ РД дин президентдин къарардин бинедалаз « РД дин муниципальный къуллугъдин лайихлу работник » гьуьрметлу т I вар ганай . Архивдин отделдин везифаяр квекай ибарат я ? Архивдин отделдин кьилин везифаяр архивдиз къвезвай документар хуьникай , абурун учет тухуникай , гьамишалугъ хвена к I анзавай документрин саламатвал таъминаруникай ибарат я . Гьак I ни , тарихдин , социальный , политический ва культурадин мана
+авай документрин комплектар гьазурун чи везифа я . Къенин юкъуз архивдин отделда I05 фонд , I934 – 20I3ЙИСАРИН II 424 документ , II 262 управленческий документар , III фотодокумент ва хсуси составдинбур тир 4I документ хуьзва . Райондин архивда « Архивный фонд - 4 версия » делилрин база кардик акатнава . Комплектоватнавай чешмейрин сиягьда 53 организация ава , абурукай 37 муниципальный ва 9 республикадинбур я . Вири организацийрин гьакъиндай гуьзчивилин делояр тухузва , яни вири организацийрихъ к I валах тухун патал герек тир вири документар гъилик жезва . Архивдай гзафни гзаф т I алабзавай документар гьибур я ? Мукьвал мукьвал интерес ийизвай , т I алабзавай документар чилин иесвилин ихтиярар тестикьарзавайбур я . Чи отделди гьар йисуз тестикьарзавай пландин бинедаллаз к I валахзава . Гьак I ни архивдин отделди , 2004 – йисан 22октябрдиз кьабулнавай « РФДИН архивдин кардин гьакъиндай » ФЗ дин бинедаллаз к I валахзава . Чи к I валахда архивдин документар регьятдиз гъавурда гьатдай къайдадиз гъуниз кьет I ен фикир гузва . Юбилеяр хьайила чна выставкаяр гьазурзава , агьалийрин фикир архивдин документрал желб ийизвай ва и рекьяй абур гъавурда твазвай статьяяр чапзава . Диана Забидовна , чна квез ва и хиле зегьмет ч I угвазвай вирибуруз и важиблу юбилей тебрикзава . Чи тарих хуьнин важиблу карда квехъ чандин сагъвал ва к I валахда мадни еке агалкьунар хьурай ! Куьнни сагърай .
+Ноябрдин вацран сифте йикъара чав ч I улав хабар агакьна . 63 йисан яшда аваз бейхабардиз инсульт хьана чи школада яргъал йисара технологиядин малим , директордин заместитель яз к I валахай Гьажиев Дагълар Асланович рагьметдиз фена . Адахъ галаз санал к I валахай вири малимрин коллективди , школадин технический персоналди , ва гьак I ни школьникри Дагълар малимдин хизандиз , адан багърийриз , мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч I угуналди башсагълугъвал гузва . Д . А . Гьажиев 1956йисуз Гъепцегьрин хуьре дидедиз хьана . Ина юкьван школа , ахпа армиядин жергейра къулугъна , 1981йисуз Липецк шегьерда малимрин институт куьтягьна , зегьметдин тарсар гуз , вичи к I елай хайи школадиз малим яз хтана . Гьа и йисалай инихъ ада вичин къуватар алукьзавай жегьил несилдиз чирвилер , тербия гунин рекьиз бахшна . Дагълар малим гзаф рик I михьи , масадан дердиникай хабар кьадай , вичигай жедай куьмек гудай , школадин коллективда вичин зегьметдалди , агалкьунралди еке гьуьрмет ва авторитет къазанмишай ксарикай сад я . Чи коллективда адакай анжах разивилин чими келимаяр лугьудай . Дагълар Асланович хьтин малим къакъатун чи школа патал еке магьрумвал я . Адан рик I ик хъийидай гзаф крар кумай . Амма залум ажалди мумкинвал ганач . Чна рагьметлудан хизандиз , мукьва кьилийриз , багърийриз , вири гъепцегьвийриз хажалат ч I угуналди , башсагълугъвал гузва . Адан экуь къамат чи рик I ера гьамишалугъ яз амукьда . Гъепцегьрин юкьван школадин коллектив .
+АЛАМАТДИН инсан я зи къунши Халид . Са кьадар яшар хьанват I ани , са декьикьада ацукьна кьарай къведач . Ада к I валах авачир чкадайни са к I валах жагъурда . Гьа и кар ада вичин веледривайни истемишда . Халидаз вичин рухваяр са кардик квачиз ацукьнаваз акунилай зулум к I валах авач . Амма вичи гъилер къакъаждач . Са сеферда куьчедай хтайла Халидаз вилик са истик I ан чайни эцигна дивандал агалтна газет к I елзавай ч I ехи хва Рамиз акурла чанди ц I ай кьада адан . Яда , ваз ийидай са дерди авачни ? Кардик квачиз ваз кьарай гьик I къвезва , элкъвена ам хцел . Я буба , сал ч I уру хъчарикай михьнава , яд ганва , тарарин пунариз пер , тарариз киреж янава . Цур михьнава , данадиз векьер кутунва , верчериз твар ганва . Хцин жавабри мадни туьнтарзава Халид . Амма галк I идай са карни тахьайла буйру��ъдин жуьреда лугьузва ада Рамизаз : Са к I валахни амач лугьузва на . Ян ? Эгер авачт I а , гьаятдин къапу ахъагъиз акьал хъия . Акъвазай ци ни къачуда гьавайда лагьанвач , ван алаз давамарна гурарай эвич I завай Халида .
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР ! Алай йисан 10октябрь Россиядин Федерациядин Президент В . Путинан Указдалди хуьруьн майишатдин къуллугъчидин югъ яз малумарнава . Чи райондин лагьайт I а , и йикъахъ галаз сигъ алакъа ава . Республикада амай районрилай алава яз чи район шак алачиз , хуьруьн майишатдин район я . Багъманчиярни уьзуьмчияр , саларбанарни магьсулдарар , малдарар ибур вири чи районда йис йисандавай йигин еришралди камар къачуз виликди физвай хуьруьн майишатдин кьилин хилер я . Гьелбетда , хуьруьн майишатди чи райондин экономикада , яшайишда кьилин роль къугъвазва . Вучиз лагьайт I а , чун хуьруьн майишатдин район я . Районэгьлийрин гзаф пай хуьруьн майишатдин хиле зегьмет ч I угвазвайбур я . Хуьруьн майишатда къазалмишай агалкьунрин жигьетдай кьурт I ани , Магьарамдхуьруьн район республикада гьамиша к I венк I вечи район хьайиди я . Муниципальный райондин Администрациядин ва кьилди жуван патай райондин хуьруьн майишатдин хиле зегьмет ч I угвазвай вири районэгьлийриз и сувар мубарак хьуй . Къуй куьне ч I угвазвай зегьмет хийирлуди , бегьерлуди хьурай . Квез виридаз Аллагьди сагъвал гурай . Фарид АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил .
+АДЕТ ТИРВАЛ , гьар йисуз чи уьлкведа хьиз райондани 5октябрь малимрин сувар шад гьалара къейдзава . И сефердани Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрдин ч I агурнавай фойедин зал суварин иштиракчийрай ац I анвай . Рик I шадвилерин гьиссерив ац I анвай малимар суварик лап дамахдивди атанвай . Чпин залан амма мергьяматлу зегьметдиз ик I къимет гунилай , сувар райондин сергьятда ихьтин шад гьалара къейд авунилай абур рази тир . Шад мярекат Кчункъазмайрин юкьван школадин директордин заместитель Тофик Къурбановани УО дин кьилин пешекар Зарема Моллаевади тебрикдин гаф рахуналди ачухна . Сифте гаф « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновичаз гана . Фарид Загьидиновича акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гузвай , четин , важиблу ва жавабдар пешедин иесияр тир малимриз чпин сувар мубаракна . Къе уьлкведа санлай образованиедин системада еке дегишвилер физвайла , республикадин руководстводи образованиедин хилез кьет I ен фикир гузвайла малимдин хиве авай везифаяр , жавабдарвал мадни артух хьанва . Малимдин зегьметдилай инсандин , инсандилай обществодин , обществодилай уьлкведин гележег аслу жеда . Иниз килигна хъсан гележегдик умуд кваз зегьмет ч I угуна к I анда . Алатай к I елунин йисарив гекъигайла 20I5-20I6К I елунин йисара олимпиадайрай , ЕГЭ яр хъсан нетижаяр хьана . Ахпа Фарид Загьидиновича , райондин школайрин са жерге малимрив яргъал йисара ч I угур гьакъисагъ , бегьерлу зегьметдиз ганвай къимет яз РД дин образованиедин ва илимдин министерстводин , « Магьарамдхуьруьн район » МР дин ва МР дин образованиедин управлениедин т I варунихъай Гьуьрметдин грамотаяр шад гьалара вахкана . Гуьгъуьнлай мярекатдин шад пай , концерт башламиш хьана . Р . ва А . Къарибоври , Ш . Асварова , Ф . Абдурагьманова тамамарай манийри , малимри авур кьуьлери иштирачийрин гуьгьуьлар шадарна . Суварин шадвилер хуьрерин школайрани давамарна . А . АЙДЕМИРОВА .
+И ЙИКЪАРА Муниципальный райондин администрацияда кьиле фейи общественный палатадин заседаниедал , эхиримжи вахтара чи республикада , районда кьиле физвай вакъиайрикай , райондин агьалийрин хатасузвал таъминарун патал кьабулзавай серенжемрикай , террористринни экстремистрин аксина тухузвай к I валахдикай рахана . Заседаниедин к I валахда райондин общественный палатадин членри , жавабдар къуллугърин ва диндин векилри иштиракна . Сифте гаф рахуналди заседание райондин общественный палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева ачухна ва ам анал рахана . Вичин рахунра Агъадаш Нуьсретовича къейдна : Гьуьрметлу заседаниедин иштиракчияр , къе террористрини экстремистри чпин къанлу мурадар кьилиз акъудун патал жуьреба жуьре къайдайрикай гзаф вахтара диндин ма
+МР дин АДМИНИСТРАЦИЯДА канрикай менфят къачузва . Террористринни экстремистрин ч I уру ниятри чаз мад сеферда мукъаят хьуниз , гуьзчивал артухаруниз эвер гузва . Эхиримжи вахтара къанлу крар ийиз алахъзавайбурун вилик пад кьун патал райондин руководстводи , къайдаяр хуьдай органри , общественный организацийри тайин тир к I валахар тухузва . Террористрикай , экстремистрикай мукъаят хьуниз талукьарна райондин администрацияда совещанияр , заседанияр тухузва , анрал кьабулзавай къарар кьилиз акъудун патал талукь органриз тапшуругъар гузва . Абур тамамарун жавабдар къуллугърин гуьзчивилик кутазва . Алай вахтунда районда авай 21 миск I индикай 19 кардик ква . Абур талукь органрин учетда ава . Инра законди къадагъа авунвай литература пропаганда авур , террористрин терефар хвейи дуьшуьшар малум туш . Муниципальный райондин администрацияди террористрикай инсанрин хатасузвал хуьниз талукь яз са шумуд къарар кьабулна , и жигьетдай махсус комиссиярни кардик кутунва . Амма кьабулнавай серенжемрин гьакъиндай районэгьлияр хабардар авун , и кар патал райондин газетдикай , телевидениедикай менфят къачун разивал ийидай чкадал алач . Террористрин , экстремистрин аксина тухузвай серенжемар нетижалубур хьун патал вири къуватар сад авун лазим я . Инсанрин хатасузвал хуьн патал уях хьун , террористриз акси гьерекат зайифар тавун , и кар гьар йикъан гуьзчивилик хьун виридалайни важиблу я . Гуьгъуьнлай А . Нагъметуллаеван докладдин винел рахай вирибуру вири организацийрин къуллугъчийриз ва районэгьлийриз терроризмдинни экстремизмдин аксина акъвазунин гьакъиндай эвер гунин къарар кьабулун кьет l на . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+ЮКЬВАН школада к I елдай береда Мемесил бедрягь аял тир . Адан кутугсуз рахунрикай , сарсах амалрикай неинки таяртуьшер , гьатта малимарни икрагь хьанвай . « Мехи , Емеля , твоя нефля »,лугьудай адаз юлдашри нубатдин сеферда чурун тавур ихтилат кудурла . Гьи чкада « ЧП », нагьакьан кар хьайит I а , гьана Мемесилан гъил , шериквал жедай . Анжах тахсир вичин са ч I авузни хиве кьадачир - « акунач , чидач , зун туш »гудай жаваб . Са сеферда рагъ алай юкъуз , демекдай какаяр чуьнуьхдайла Мемесил гъиле гъил аваз къуншиди кьуна . - « Зи какаяр вахце , абур кьуьрт I уь вечрез кутазвайбур тир »,лагьайла , « ваз къай фенвани », какаяр гьинай , зун гьинай , жаваб гана кьил баштаннай Мемесила . Мад сеферда школадиз ам хъуьч I уьк кацин шенп I и кутуна атана . -« Бакара атайт I а лугьуз жеч », фикирна Мемесила . Тарсуна малимди доскадал эвер гайила ада тадиз шемп I идин къвала т I уб эцяна . Лал кьенвай классда бирдан ажайиб , къариба ванер сесер гьатна , к I елзавайбуру тар хайи хъверна , классда адетдинди тушир гъулгъула гьатна . «Зун иеси туш »,лагьана Мемесила та диз шемп I и суьредин юлдаш Ильясал вегьена . Амма язух гьайвандиз вичин халисан иеси вуж ят I а чизвай , гьакинай ам элкъвена мад Мемесилан къужахдиз хтана . Ученикдин уюнбазвал раиж хьайила малимди адаз к I евелай туьнбуьгьнай . Закай летчик хьайила за самолет хуьруьн кьилихъ галай тик тепедин к I ук I ни кук I вал ацукьарда , къуй хуьруьнбуруз чир хьурай Мемесил вуж ят I а , квезни , гадаяр , булдалди катацияр жеда »,туп ядай кефияр къумбар береда Мемесила . « Ягъиз тежедайда еке къван кьада »,« рожденный ползать , летать не может »,зарафатдин тав кваз лугьудай Ильяса . Пагь , ихьтин ихтилатар ван хьайила Мемесил хъиле къиб хьиз дак I урдай , Ильясни душман кьван так I ан жедай адаз . Лагь кван вучиз закай пилот жедачат I а ? Буй авачни , къуват квачни , кик I из чидачни , элкъведай ам дамбул хутар хьтин вилер экъисна хьиз , Ильясал . - « Цавара лув гун патал кик I из чир хьун алакьун туш , чирвилер , дерин чирвилер герек къведа ,тагькимардай Ильяса ». Ви кьат I унрай захъ чирвилер авач , яни ? Гьахъ лагьайт I аваъ , авач , ви чирвилер арабачи хьун паталдини бес жедач ». Суьредин юлдашдин патай ихьтин саташмишвал Мемесила гуьзлемишнавачир . – « Кьей хва , Ильяс ,хъел кваз башламишна Мемесила ,ты совсем со весть потерял , вуна заз несятар гумир , чакай вуж вуж ят I а виридаз чизва . Зи чирвилериз къимет авач , к I елна , к I елнач , алахъна , алахънач къимет пуд я , ви кьудар , вадар тапанбур , фашалбур я , килигда зун ви алакьунриз экзаменар вахкудайла . « Вун зи къайгъуда жемир , жуван жаваб це , Мемесил ,гаф сиве амаз рахун кьат I на Ильяса . Заз экзаменрихъай к I усни кич I е туш . Экзаменриз зун накьни къе ваъ , школадиз фейи сифте йикъарилай гьазур жез хьана . Вун шагь��д я , Мемесил зун гьич са тарсуникайни себеб авачиз хкеч I нач . Малимрин тапшуругъар за тамамвилелди кьилиз акъудиз хьана . Зи къиметар гьакъикъибур яни фашалбур яни за экзаменда субутда ». Ильясан рахунри Мемесилаз ифей сачунал яд иличай хьтин таъсирна . Яраб Ильясанбур дуьз гафар ят I а , тахьайт I а тапанбур ? Бес зун , зи школадин йисар , зи чирвилер , зи малимар . За и йисара виле акьадай вуч авуна , зун квен иеси я , уьмуьрда сифте яз Мемесил яргъал ва перишан хиялри тухвана . Ингье капунал алай хьиз аквазва школадин йисар . Мемесил мукьвал мукьвал себеб авачиз тарсарикай хкеч I дай , школадиз къелем дафтар гвачиз , чк I ай гьалда аваз къведай , тарсуна малимди тарс ахъаюн патал доскадал эвер гайила къудгъунна къа рагъна хьиз « гьазур туш , къведай сеферда хьурай »,лагьана ацукьдай , гуьгъуьнилай , танафусдиз экъеч I айла « заз тарс яд галайди хьиз чизвайди тир , анжах просто » тарс ахъайдай ашкъи авачир », лугьуз юлдашрин вилик туп ядай . Мад сеферда Мемесил тарсунай цуьк I жедай . -« Я кас , ша чна Мемесилаз артух басрух гун тийин машах я ман бубадиз авайни авачир сад , кьукьмада акьада , ам ч I ехи хьайила уьмуьр анжах башламиш жезва »лугьуз хьана кьадарсуз регьимлу малимди . Ахьтинбуру тарсуниз гьазур тушир Мемесилаз кьвед фикирда кьуна журналдиз пуд эцигдай . - « Мемесилаз килигна классдин умуми шикил ч I ур тийин » лугьузвай абуру . … Школадин йисар сад садан гуьгъуьналлаз къвез алатна . Мемесилакайни гила ч I ехи классрин ученица хьанвай . Адан амалар , хесетар , уьмуьрдин тегьер аквадайвал дегиш хьанвай , амма к I елунив гат I умзавай къайда гьа виликанди тир . Пелез ст I ун гьекь акъуд тавуна чантадиз къвезвай пудрикай адаз гила гьяз къвезмачир . - « Галайбуру кьудар , вадар къачурла зи къимет гьамиша пуд я , вучиз »?суаллу тир Мемесил , иллаки суьредин юлдаш Ильясан агалкьунри Мемесилав кьарай вугузвачир . Школадин дамах , к I елунай зайиф аялрин умудлу куьмекчи даях тир Ильясан къастунин к I евивили , къилихрин къенивили , зигьиндин
+хцивили вири гьейранарзавай . Мемесилаз лагьайт I а гьа и лишанри яцраз яру пенц I акур хьтин таъсирзавай . -« Аку е шикил школадин Гьуьрметдин кьулунал хьайила , тарифдин грамотаярни , гьатта къиметлу пишкешарни мад кас амачирди хьиз Ильясаз гузва . Вучиз ? Вуч себебдалди », лугьузва Мемесила . – « Райондин , республикадин олимпиадайрин гъалибчини гьа гьа « ц I умух » я лугьуда . Низ чида ят I а , зун , месела , к I усни агъазвач ». Мемесилаз ак I тир хьи , гуя Ильясаз малимри къиметар халахатурвилелди арада чирхчирвал аваз , чарадан эмир тапшуругъдалди эцигзава . -« Захъ умудлу я халу хьанач , я ими ухьт аладарна хьиз лугьузва Мемесила , дахдиз чидайбурни са гафар я : « к I ела , бала , к I ела ». Зи квез я к I елун эцигзавайди гьамиша ягъи хьайи пуд тирла . Класс жуванбурузни патанбуруз , хайибурузни тахайбуруз пай хьанва . Тенпелринни , женжелрин халис девран алукьнава ». « Ваъ , татугайвилерал эхир эцигна к I ан я »,лугьузва Мемесила . Рик I ел школадин рак I арин кьилихъай ч I ехи гьарфаралди кхьенвай гафар хквезва : -« Гьар са ватандашди гьахъ патал женг ч I угуна к I анда ». - « Рахун авач , дуьз гафар я , зунни гьазур я экеч I из женгиник , амма гьик I, квелди , нихъ галаз »кьам чухвана хьиз , фикирдик акатзава Мемесил ». -« Гьар гьик I хьайит I ани энглешна виже къведач , кьет I на гадади . Къарикай са юкъуз пакамахъ фад , гьеле мич I измайла , Мемесила школадин жугъундилай ц I егьре хьиз хкадарна канциляриядай классдин журнал чуьнуьхна , ахпа ам шейт I андинни шак текъведай са чкадиз гадарна . Къачуда вуна гила , Ильяс , къизилдин медаль , ажугъдивди лугьузва Мемесила , « Гила куьне , гадаяр , кьил акъуда низ гьихьтин къиметар авайт I а , малимризни им тарс жеда , къуй виридаз са виляй килиграй ». Амма Мемесилан ч I уру ният кьилиз акъатначир . Школадин « сышикри » са куьруь вахтунда журнал жагъурна . « Ц I егь т I уьрдан кьилел ц I ай ала », лугьуз гьарагъиз хьайи Мемесил са геренда табдил хьана амукьна . Тади къачун тийин , артухан гьерекатар герек къвезвач , п I узаррикай хьиз мурмурзава ада . Экзаменри вири вичин чкадал хкида , гьардаз къвезвай къиметни гуда . … Юкьан школа акьалт I арнавайбуру акьул балугъвилин аттестат патал бубалухдин тарихдай имтигьан вахкузвай . Сифтегьанбурун къифледик кваз классдиз гьахьай Ильяса билет къачуна гьазурвал аквазвай . Мемесилни гьерекатдик квай . Ада къецелай рак I инин хъит I кьердай Ильясал кьет I ен гуьзчивал тухузвай .« Килигда зун ви алакьунриз , им тарс туш гьа , госэкзамен я »,гьелегь кьадай жуьреда лугьузва Мемесила . Ильяс жаваб гуз экеч I на . Декьикьани фенач « буюр , муькуь суалдал эляч I а »,ван къвезва Ильясаз экзаменатордин -« Ватандин Ч I ехи дяведа советдин халкь гъалиб хьунин чешмеяр ». к I елзава Ильяса нубатдин суал . -« Ун , дикъетдивди яб гузва , ахъая кван абур вуч « чешмеяр » тирт I а дяведа гъалиб хьайибур »,кьиф кьаз гьазур хьанвай кац хьиз акъвазнава рак I инихъ галай гуьзчи . - « Чизвач , яни ?»,кьарай ат I анва « экзаменатордин ». Зарар авач , т I ебии кар я . За лагьанай , экзаменри вири вичин чкайрал хкида , гьардаз къвезвай къиметни гуда . Къачу , Ильяс , жуван тум галайди , ахлад к I вализ , чирвилерин къайгъуда гъвеч I и ч I авалай хьана к I анда , айгьамдивди куьтягьна вичин нагъил Мемесила . Гьа и макъамда Ильяса к I усни къалабулух квачиз , фасагьат урус ч I алалди , инанмишвилелди билетдин кьвед лагьай суалдиз ат I ай , тамам жаваб гузва . -« Бесрай , аферин , ваз гаф авач « отлично »,бирдан , ахварай хьиз , рак I инин хъит I кьердай ван къвезва Мемесилаз . - « Яъ , акъваз , акъваз , ина вуч хьанай , тешвиш хьана « гуьзчи ». Адаз мад Ильясан жавабдихъ яб акалдай са игьтияжни амачир . Гьа са вахтунда вич магълуб хьайидини гададиз хиве кьаз к I анзавачир . Са шумуд декьикьада ам ч I ал кьур хьиз кисна акъвазна . -« Ат I ам аку , рак I арин хъит I кьердай гиманлудаказ столдихъ ацукьнавай дишегьлидиз килигзава Мемесил »кьилин тахсиркар гьам я . Я хала , я эме я Ильясан . Жавабни гьада шпаргалкадай списатиз тунвайди я ». Бирдан Мемесилан гиманлу фикирар гьа кьакьан буйдин , рехи ч I арарин дишегьлиди мук I рат I ди хьиз ат I ана . « Кич I е жемир , бес я рак I арихъ акъвазайди , буюр , ша вилик , нубат види я , билет къачуна жуван гьазурвал аку , Мемесил », секин , милаим сесиналди лугьузва столдихъай Ильясан « халади ».» « А гьан , кьукь мада акьуна , сифте регьят билет Ильясав къачуз туна , гила зун к I еве тваз к I анзава акунани ?. Хуш рафтарвилелди гат I унна шак элядиз к I анзава , теспачавилелди килигзава Мемесил дишегьлидиз . Эвел кьиляй адаз экзамендин билет къачудай ният авачир . « Артух жуваз басрух гуникай файда авач . Къуй эциграй заз гьамиша хьиз са пуд . Зун рази жеда . Пуд « жуд » туш кьван , юкьван къимет я , удовлетворительно » яни рази жедай къимет »,вичи вичикди веревирдзава Мемесила . Амма Ильяса къачур вадалай гуьгъуьниз адан фикир михьиз дегиш хьана , зун адалай к I усни усал туш , къвезвай къимет зазни гурай комиссияди ,кьет I на ада ва эркиндаказ столдал гъил яргъи авуна .
+( Кьат l къведай нумрада ).
+ВАТАНДИЗ къуллугъ авун вири вахтара пак тир буржи хьана. Къени чи рухвайри бубайрин женгинин баркаллу адетар давамарзава. И кардин гьакъиндай командиррилай диде-бубайриз хуьквезвай чухсагъулдин чарари шагьидвал ийизва. Ихьтин чар Гилийрин хуьре яшамиш жезвай Бакир ва Гуьлжегьре Магьамедоврин хизандини вахчуна. Ана кхьенвай: «Гьуьрметлу Бакир Таривердиевич ва Гуьлжегьре Велихановна! Куь хва Шихзада вич къуллугъдин сифте йикъарилай тапшурмишай кар тамамардай, зегьметдал рикӀ алай аскер яз къалурзавайдан гьакъиндай квез хабар гунал чун шад я. Магьамедов Шихзадади подразделениедин общественный уьмуьрда активвиледи иштиракзава, гафуналди ва краралди вичин юлдашриз куьмек гузва, аскервилин буржи намуслувилелди кьилиз акъудзава. Вичин къулугъдин везифаяр намуслувилелди тамамарунай адаз командирри са шумудра чухсагъулар лагьана. Ихьтин хва тербияламишунай чна квез чухсагъул лугьузва. Квевай хцел гьахълувилелди дамах ийиз жеда. Куь хци идалай кьулухъни вичин аскервилин буржи гьакъисагъвилелди тамамардайдак чна умуд кутазва». 11403- войсковой частунин командир, полковник А. ПАВЛОВСКИЙ. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+* Англиядин духтурри уьгьуьдин дарманрихъ гузвай пул гарал гадарай мисал я лугьузва . Абуру чпин пациентриз мекьивилелай жезвай азаррин лишанар малум хьайила , лимонни вирт кутуна чай хъун меслят къалурзава . Ахьтин чайди туьтуьхда ва бронхийра авай гъер бактериярни кваз акъудзава . * Давление агъуз аватайла са стакандавай уьк I уь яд хъун меслят къалурзава . Гьак I ни фу т I уьрдалай кьулухъ 2 г . кьел ишлемишайт I а , давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда . * Дурк I унра ва туькьуьлдин куркурда къванер авайла , чайдин са т I урунавай газардин тумунал са стакан яд илична , I0 декьикьада зайиф ц I ал эцигна , ругуна , 30-40 декьикьада тада . Ахпа ам куьзна , йикъа 3-4 сеферда стакандавайди ишлемишда . * Гзаф галатнавайла , хуьрекдин пуд т I урунавай базиликдал са стакан ргазвай яд илична , 20 декьикьада тада . Ам ксудалди вилик хъвада .
+ЭХИРИМЖИ вахтара чна къаршиламишзавай са жерге суварин арада « Хуьруьн майишатдин работникдин югъ » т I вар алай сувари кьет I ен чка кьунва . РФ дин Президентдин къарардин бинедаллаз , I999 – йисалай , гьар йисан октябрдин вацран кьвед лагьай базар юкъуз и сувар къейдзава . Магьарамдхуьруьн район хуьруьн майишат патал гзаф къулай шарт I ар , гегьенш мумкинвилер авай районрикай сад я . Иниз килигна , « Гужлу АПК » эвелимжи проектдин рамкайра аваз Магьарамдхуьруьн районда багъманчивал ва уьзуьмчивал вилик тухуниз къуват гунин мураддалди план тешкилнава . 20I5ЙИСАЛАЙ районда гзаф бегьер гудай ( интенсивный ) багълар кутунив эгеч I нава . Ик I 20I5ЙИСУЗ районда 273 гектарда багълар кутунва , абурукай 47 гектар багълар гзаф бегьер гудай ( интенсивный ) жуьре я . Алай йисан гатфарихъай багълар ва уьзуьмлухар кутунин к I валахдив тамамвилелди эгеч I унин нетижада 20I5 йисан апрелдилай 20I6ЙИСАН апрелдалди 45 гектар багълар ва 80 гектар уьзуьмлухар кутуна . Им алатай йисарив гекъигайла са кьадар артух я . Виниз тир нетижаяр гъвеч I и арендаторар СПК рик экеч I унин нетижада арадал атана . И кар « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин са жерге пешекаррин ва директор Къазиагьмед Букарован куьмекдин нетижа я . Алай вахтунда чун Ставропольдин крайдин Есентуки шегьерда авай Кеферпатан Къавкъаз вилик тухунин мураддалди тешкилнавай корпорациядик экеч I нава . Чаз минизаводар кардик кутаз к I анзава , гьасилзавай товарар чкадал гьялдай мумкин вал жедайвал лугьузва « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУДИН директор Къазиагьмед Букарова . Алай йисуз 28 агъзур тонн емишар , къенин юкъуз 75 агъзур тонн майваяр ва 9 250 агъзур тонн уьзуьмар к I ват I нава . Алатай йисуз 800 гектарда зулун цанар цана . Ц I и зулун цанарин майдан I50 гектардин артухарнава . Эхиримжи йисара гьам республикадин , гьам райондин руководствойрин къайгъударвилин нетижада хуьруьн майишатдин хиле зегьмет ч I угвазвай ксариз къуват гунин мурад яз субсидияр ахъайнава ва ганва . Чи райондай пуд КФХ диз миллиони зур манат грантар гана . Чи планда балугъчийрин , ч I ижерхъанрин союзар тешкилун , к I евнавай чкайра майваяр цун ква . Ири ва куьлуь карч алай гьайванар хуьн патал 400 гектар интенсивный майданар тешкилнава . Абурукай 40 гектар к I евнавай чка я . Къушар хуьнизни кьет I ен фикир гузва . Районда хъсан багълар ва питомникар кутунвай Н . Ибрагьимован ( Хожакъазмаяр ), Ф . Ибрагьимован ( Гилияр ), Ж . Жабраилован ( Магьарамдхуьр ), Ж . Агъарагьимован ( Ярагъ ), А . Сайидханован ( Буткъазмаяр ), Ж . Эмирбекован ( Чахчахкъазма��р ) ва са жерге маса юлдашрин т I варар гьуьрметдивди кьаз жеда . Тагьирхуьруьнкъазмайрин хуьре яшамиш жезвай Т . Гьабибова суб тропикрин культурайрин къелемар битмишарзава . - 2Iоктябрдиз Магьарамдхуьре чил гьялзавайбурун кьвед лагьай форум кьиле фида . Анал алай йисан нетижаяр кьада , вилик эцигнавай планрикай рахада ва тафаватлу хьайи фермерриз наградаяр гуда . Гьак I ни и юкъуз районда гьасилнавай хуьруьн майишатдин продукциядин ярмаркани кьиле фида . Мумкинвиликай менфят къачуна , заз хуьруьн майишатдин хиле к I валахзавайбуруз виридаз и сувар рик I ин сидкьидай мубарак ийиз к I анзава , къуй квехъ виридахъ мягькем сагъвал , к I валахда агалкьунар хьурай . Дугъриданни Самур , Гуьлгери чай хьтин вац I ар , девлетлу тамар , цик квай гуьлуьшан чилер авай районда хуьруьн майишат к I венк I вечи жергейра хьана к I анзавайди я . Алай вахтунда , райондин руководстводи хуьруьн майишатдихъ элкъуьрна тухузвай к I валах райондин экономика хкажунин карда халис даях жедайдал са шакни алач . Райондин газетдин коллективдини , райондин хуьруьн майишатдин хиле зегьмет ч I угвазвайбуруз , кьакьан бегьерар гьасилзавайбуруз и сувар мубаракзава . Куьне ч I угвазвай зегьметди хъсан нетижаяр ва бул бегьерар гурай !
+Дуьз ц l арара : 1. Гьакъикъатдиз мукьва тушир , къундарма . 4. Гелкъуьн , иесивал авун . 7. Секинвал вугун тавун , бизар хьун . 9. Таб , гьакъикъатдиз акси . 11. Чайханада к l валахзавайди . 12. Гуьлчве , ракъиникай ва я марфадикай чуьнуьх жедай чка . 13. Ц l аял чрай як . 15. Къафун галачиз . 17. Азиятдик квай , дарвили эзмишнавай . 18. Чапхунун .
+Самурдин СОШ дин 11 лагьай класс куьтягьайдан гьакъиндай 2010йисуз Джамиева Сафари Муьгьуьдиновнадиз гайи 0002416нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин
+И МУКЬВАРА Москвада 2000-2002йисара дидедиз хьанвай жегьилрин арада азаддиз кьуршахар кьунай ЦФО дин к l век l вечивал патал акъажунар кьиле фена . Магьарамдхуьруьн райондин Ярагъ Къазмайрилай тир Марат Зингьарова и акъажунра 63 кг дин заланвал авайбурун арада 1чка кьуна . Марата Магьарамдхуьруьн спортшколада вердишвилер къачузва ва тренерри къейдзавайвал , ам гележеглу , къуватлу спортсмен я . Алай вахтунда Марат Зингьаров Россиядин чемпионатдиз гьазур жезва .
+17СЕНТЯБРДИЗ Каспийск шегьердин 70 йисан юбилей кьакьан дережада аваз кьиле тухвана . Шегьердин юбилейдин мярекатра « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедов авай чи райондин делегациядини иштиракна .
+18СЕНТЯБРДИЗ МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова республикадин Духовенстводин делегация кьабулна . Абурун жергеда Исламдин университетдин ректор Ариф гьажи Саидов , Дербент шегьердин имамрин Советдин председатель Адил гьажи Каибов , шейх Исамудин эфенди , Магьарамдхуьруьн миск l индин имам Муъмин гьажи Бидирханов авай . Фарид Загьидиновича атанвай мугьманрихъ галаз хьайи суьгьбетда ��айондин Администрацияди ва райондин имамрин Советди сигъ алакъада аваз к l валахзавайди ва идалай кьулухъни алакъаяр генани мягькем жедайди къейдна . 15СЕНТЯБРДИЗ Дербент шегьерда Дагъустандин халкьарин садвилин суварин йикъаз талукьарнавай шадвилер кьиле фена . Суварин шадвилерик « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова ва райондин Культурадин К l валин художественный самодеятельности иштиракна . * * *
+МУКЬВАЛ йисара Магьарамдхуьре спортдин жигьетдай ихьтин ч l ехи вакъиа , икьван гзаф районэгьлияр , патарай мугьманар атай шад мярекат хьанвачир . 18сентябрдин югъ райондин тарихда важиблуди яз гьатнава . И юкъуз райондин ФК « Леки » арадал атанва . Ингье къе чна адан 10 йисан юбилей къейд авуна . « Леки » стадион авай куьчедал чан акьалтна , иниз машинринни инсанрин сел ахмиш хьана , ам гурлу суварин майдандиз элкъвена . Вирида : гъвеч l и ч l ехида , рушари гадайри , дишегьлийри итимри стадиондин варарай къенез гьахьиз къулай трибунайра чкаяр кьазва . Виридак суварин шадвал ва гьевес ква . Вири кьуд патаз гьейранвилелди ва рик l ера такабурлувилин дамах аваз килигзава . Виридан мецел инал ихьтин гуьрчег имарат туьк l уьруник къуьн кутур , ахьтин жавабдар к l валах вичин хивез къачур Рафикан т l вар ала . Эхиримжи йисара районда спорт гьихьтин йигин еришралди вилик фенат l а , чи жегьил спортсменар неинки республикадинни Россиядин , гьак l спортдин международный аренайризни экъеч l завайдан чун шагьидар я . Чун мад са к l валахдин шагьидар я : Магьарамдхуьре ФК « Лекидиз » вичин стадион хьана 10 йис алатнава . « Леки » комплекс квекай ибарат я ? Ина футболдин кьве майдан , ацукьдай 3000дахъ агакьна чкаяр авай тамашачийрин трибунаяр / абурукай кьвед ракъиникай , марфадикай хуьдай къавар алайбур я /, спортдин коментаторрин трибуна , Гьуьрметлу мугьманрин трибуна , футболистар патал парталар хт l ундай ва алук l дай чкаяр ава . Мягькем дувул янавай векьи кьунвай стадиондин футбол къугъвадай са майдан ам эцигайбурун кьилин лайихлувал ва дамах я . 3
+Йикъан сятдин кьведаз инсанрай ац l анвай стадион секин хьана . Микрофондихъ МРДИН Администрациядин кьил Фарид Загьидинович Агьмедов атана . Гьуьрметлу мугьманар ва районэгьлияр башламишна ада ,чун яргъал йисара вичикай рахай ва яргъал йисара чи виридан эрзиман мурад стадион спортдин лап гуьзел комплекс « Лекидин » 10 йис хьанва . Ихьтин гуьрчег комплекс арадиз гъун вичин хивез къачур Рафик Агъамирзоевичан патай чи аялриз , чи жегьил футболистриз къимет авачир хьтин пишкеш я . Къе дурумлу зегьметдалди и гуьзел комплекс арадиз гъайи Рафик Агъамирзоевичаз , ам эцигунин тереф хвейи ксариз виридан патай чухсагъул ва аферин лугьуз к l анзава . Дагъустандин вадра чемпион , Дагъустандин , СКФО дин Кубокрин сагьибюбиляр « Лекиди » алай йисузни чун вичин агалкьунралди шадарзава . Ам гьич са къугъунни кумукь та��уна Дагъустандин чемпионатда сад лагьай чкадал ала ва ругуд лагьай сеферда Дагъустандин чемпион жез чалишмиш хьанва . Заз чиз ик l женни ийида . Ахпа Фарид Загьидинович Агьмедова ФК « Лекидин » Президент Рафик Агъамирзоевав Муниципальный райондин Администрациядин Гьуьрметдин грамота ва савкьват яз пулдин премия вугана . Идалай гъейри командадин кьилин тренер Кемран Нурагьмедовав ва са жерге футболистрив Гьуьрметдин грамотаяр вугана . Идалай гуьгъуьниз юбилейдин митингдал Дагъустан республикадин футболдин Федерациядин Президент Феликс Шекерханов ( шикилда ), ФК 2 « Лекидин » Президент Рафик Агъамирзоев тебрикдин гафар рахана . Ахпа майдандиз Дагъустандин « сегьнедин гъетер » экъеч l на ва чпин шад манийралди суварик к l ват l хьанвайбурун гуьгьуьлар мадни хкажна . Гуьгъуьнлай райондин « ФК « Леки » ва Азербайжандин Къусар райондин « Шагь дагъ » командаяр футболдай къугъун суварин межлисдин виридалайни ч l ехи интерес арадал гъайи кар хьана . Къугъун 2:1 гьисабдалди « Леки » команда гъалиб хьуналди акьалт l ун и йикъан шадвилерин вини кьил хьана . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+ГУЖЛУ накьвадин са гектарда 800 килограммдив агакьна шарар ( саки 15 миллион шар ), 4000 килограммдив агакьна бактерияр ва абуруз мукьва жуьре гьашаратар ква . Абурун кеспи вуч я ? Накьвадик квай , чеб векьеривай , хъчаривай , набататривай иливариз тежезвай кьелер иливариз жедай гьалдиз гъун . Шарари накьв незва , ва адакай мадни гужлу накьв ийизва . Дуьньядин винел къат накьв абуру шумудни са сеферда т l уьнва . Ак l хьаначирт l а , чилин винел набататар , векь хъач экъеч l дачир .
+I945- ЙИСАН рикӀелай алат тийидай Гъалибвилин йикъалай инихъ гзаф йисар алатнава, чандилайни гъил къачуна Ватандин азадвал хвейибур чи арада амач. Амма чун патал абур эбеди жегьилар ва жуьрэтлу игитар яз, Гъалибвални чи рикӀера авай эбеди сувар яз амукьда. Къе чна фронтовикриз, далу патан ветеранриз ва абурун невейриз 9-МАЙДИН СУВАР рикӀин сидкьидай тебрикзава. Гъалибвилин Юкъуз чаз азадвал ва аслу туширвал гъайи ГЪАЛИБВИЛЯЙ чӀехи несилдиз рикӀин сидкьидай чухсагъул лугьуз кӀанзава ва гъалибчи несилдиз 9-майдин югъ мубаракзава. Гъалибвал къазанмишай йикъалай инихъ несилар дегиш хьана, чун чӀехи хьана. Гила ислягьвилин къаравулда акъваздай чи нубат атанва. Чун бубайрин женгинин адетриз вафалу жедайдахъ ва абур ян тагана давамардайдахъ рикӀивай
+инанмишвал и й и з кӀанзава. Чи чӀехи уьлкведин халкьарин туьхуьн тийидай Гъалибвилик чи районэгьлийрини чпин чӀехи пай кутуна. Чи райондай фронтдиз 2500 касдилай гзаф фена. Абурукай I800 кас Ватандин ЧӀехи дяведин ягъунрин майданра телеф хьана. АтӀугъай а йисара далу пата амайбуруни фронт суьрсетдалди таъминарун патал югъ- йиф зегьмет чӀугуна. Чаз азадвал ва ислягьвал гъайи, и кар патал галатун тийижиз зегьмет чӀугур вирибуруз къе чна кьилер агъузна икрам ийизва. Гьуьрметлу ветеранар ва вири районэгьлияр! За квез «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин администрациядин тӀварунихъай ЧӀехи Гъалибвилин 70 йис тамам хьун мубаракзава. Къуй квехъ сагъвал, бахтлувал, кӀвалахра агалкьунар ва кьилел эбеди михьи цав хьурай. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Кьил,
+ЧИ халкьдин кьисметдал дуьньяда виридалайни инсафсуз дяведа Ватандин аслу туширвал ва гележег хуьнин тарихдин везифа ацалтна. Вичин заланвилел, четинвилел, инсафсузвилел гьалтайла вичиз тешпигь авачир хьтин хьайи и имтигьандай чи халкь, адан Яракьлу Къуватар намуслувилелди ва такабурлувилелди экъечӀна ва ЧӀехи Гъалибвал къазанмишна. Дяве акьалтӀай 9- майдин югъ чи халкь патал виридалайни багьа ва виридалайни ишигълу сувариз элкъвена. ЦӀи ЧӀехи Гъалибвилин 74 йис тамам хьун Ватандин меркез тир Москвадилай башламишна лап къерехра авай хуьрера акьадалди гьайбатлувилелди къаршиламишна ва шад гьалара кьиле тухвана. ЧӀехи Гъалибвилин 74 йис тамам хьайи цӀинин 9- майдин югъ пайдахри, лозунгри, плакатри, таза цуькверин кӀунчӀари, гуьгьуьлар шад инсанри мадни гуьзел авунвай. Вирибуру сада-садаз ЧӀехи Гъалибвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзавай. Сятдин 9-даз кьиле райондин руководителар ва ветеранар авай райцентрдин идарайрин, карханайрин работникрин, школьникрин колоннаяр музыкадин ван кьилеллаз Ватандин ЧӀехи дяведа телеф хьайибуруз эцигнавай гуьмбетдал рекье гьатна. Анал райондин руководителри, дяведин ва зегьметдин ветеранри, школьникри венокар ва цуьквер эцигна. Ахпа демонстрациядин иштиракчийрин колоннаяр культурадин КӀвалин гьаятдиз хтана. Ина суварин шадвилин митинг кьиле фена. Митинг тебрикдин гаф рахуналди «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил 3
+Фарид Загьидинович АГЬМЕДОВА ачухна ва ам анал рахана:
+«Гьуьрметлу суварик атанвай районэгьлияр ва мугьманар чи Ватандин тарихда дявеяр тӀимил хьанач. Амма Ватандин ЧӀехи дяве са вичин тӀварцӀелди ваъ, вичин тегьердалдини, манадалдини чӀехиди хьана. Женгинин майдандал гзаф миллионрин армия экъечӀай, чапхунчийрихъ галаз вири халкь къарагъай, фронтда ва далу пата душмандихъ галаз женг чӀугвайбурун патриотизм гьуьндуьрдиз хкаж хьайи ихьтин дяве дуьньядин тарихдиз гьеле малум туш. Ватандин ЧӀехи дяведа чи халкьдин Гъалибвили дуьнья гележегда вилик финин тегьер тайинарна. Дяведи вичин ялавди миллионралди инсанар алугарна, ада чи халкьдиз чӀехи барбатӀвилер, туькьуьлвилер гъана. Абуру къени чи рикӀерик къалаба кутазма. И дяведа анжах са чи уьлкведай 28 миллиондилай гзаф инсанар телеф
+хьана. Абурун жергеда чи районэгьлиярни тӀимил хьанач. Ватандин ЧӀехи дяведиз чи райондай 2669 касдиз эвер гана. Абурукай 1676 кас дяведин майданра телеф хьана ва гел галачиз квахьна. Абурун тӀварар эбеди яз чи рикӀера амукьда. Чи районэгьлийрини Брестдин къеледа, гьалкъада гьатай Ле��инграддин, Москвадин, Сталинграддин ягъунра, Курскдин дугадал ва Кавказ патал женгера иштиракна. Къе ЧӀехи Гъалибвилин 74 йис тамам хьун за квез рикӀин сидкьидай Мубаракзава. Къуй квехъ чандин сагъвал, руьгьдин мягькемвал, ислягьвал хьурай». Митингдал гьакӀ райондин военный комиссар Э. Гьажиев ва маса юлдашар рахана. Митингдилай кьулухъ гьевескар артистри чӀехи концерт гана, симинин пагьливанар къугъвана, спортдин акъажунар кьиле фена. Р. МУРАДАЛИЕВ. Р. ГЬАЖИЕВАН шикилар.
+КЪЕНИН жуван макъала заз малимдиз, Къансаврин хуьряй тир гзаф къени ва хуш къилихрин инсан Шахмарданов Къагьир Гьажимирзоевичаз бахш ийиз кӀанзава. Вичин вири уьмуьр акьалтзавай несилдиз чирвилер гуз мергьяматлу пешедиз бахшнавай, 50 йисуз Магьарамдхуьруьн райондин гьар школайра химиядин ва биологиядин малим яз кӀвалахнавай Къагьир малим течир кас бажагьат ава. Ам хъсан инсан хьиз, лайихлу бубани я. Вичин хизанда ада тербияллу ругуд велед чӀехи авуна, абуру савадлу, зегьметдиз гьуьрметдай, чӀехи, гъвечӀи чидай намуслу инсанар яз чӀехи авуна. И мукьвара Къагьир малимдиз зи рагьметлу буба Бабаев Керимхан Бабаевичан хайи хуьре дяведиз фейибурун тӀварар авай гуьмбет э ц и г и з кӀанзавайдакай хабар хьана. Вичин зегьметдалди садан куьмекни галачиз ихьтин кардик кьил кутунвай ва ам кьилиз акъудиз алахънавай малимдихъ галаз гуьруьшмиш хьун кьетӀна. Гуьруьшдин вахтунда Къагьир малимди заз ихьтин маналу ихтилат авуна:
+-Зур йис идалай вилик заз рагьметлу буба Гьажимирзоев Шахмерден Амирханович ахварай акуна. Ам амай хуьруьнвияр хьиз I942ЙИСУЗ дяведиз фенай. Дяведиз фейи са йисалай ам телеф хьанай. И ахвардилай гуьгъуьниз фикиррин цифери заз кьарай ганач. Зи хиялдиз дяведиз фейи хуьруьнвийрин тӀварар туна гуьмбет эцигун атана. Жуван хтулдиз и хиялдикай ахъагъайла ам зи фикирдал атана ва вичивай жедай куьмекарни гуда лагьана. Жуван рикӀел аламай хуьруьнвийрин тӀварар кхьинилай башламишна. Зи фи
+кирда амачирбур, жувалай яшдиз чӀехи гьа и хуьруьн агьали Магьмуд Ибрагьимовавай хабар кьуна. Список тамам хьайила, чкадин художник Михе Садыкьован патав фена гуьмбетда твадай мармардин плитадал списокда авай тӀварар акъудунин патахъай меслятна. Гуьмбетдин къван хтул Заурни галаз жуван гъилералди туькӀуьрна ва художникди гьазурнавай мармардин плита алкӀурна. Виридалай четин кӀвалах гуьмбет эцигдай чка тайинарун хьана. Хтулни галаз куьгьне хуьре са кьадар къекъвена чка жагъурна. ИкӀ 20I9- йисан 27апрелдиз Магьарамдхуьре яшамиш жезвай гьа и хуьруьнвиярни галаз, заланвал тонндив ва кьакьанвал 4 метрдив агакьнавай гуьмбет куьмекдалди кьунвай махсус улакьдаваз хуьруьз агакьарна ва тайинарнавай чкадал эцигна. Заз куьмек гайи вири юлдашриз, иллаки Магьмуд Ибрагьимоваз ва сифте йикъалай зи фикирдиз къуват гайи хтул Заур Шахмардановаз еке тир чухсагъул лугьуз кӀанзава. Идалай гъейри Заура гуьмбет ачухуниз талукьарнавай мярекат кьиле тухунин вири месэлаяр вичел къачунва.
+Мярекат алай йисан 9- майдиз куьгьне Къансав хуьре кьиле фида. И гуьмбет Ватандин чӀехи дяведа иштиракчияр, гьа вахтунин дяведин ялав галукьай гьар са хизан рикӀел хкунин, гьа вахтунин кашар-мекьер, зулумар, цӀаяр эхна уьтквемвилелди женг чӀугуна Ватандиз вафалувал хвейи кьегьал рухвайрин ва рушарин къамат эбеди яз рикӀера хуьнин ва акьалтзавай несилар чпин чӀехи бубайрин игитвилерикай хабардар авунин мураддалди эцигнавайди я. Абуруз я къуватар, я чанар гьайиф татана чилин гьар са чӀиб хвена. Игитвал садрани рекьидач,акьалтӀарна вичин ихтилат Къагьир малимди. Къагьир Гьажимирзоевича авунвай мергьяматлу кӀвалахдилай амайбуруни чешне къачунайтӀа вуч хъсан тир. Чакай фикир ийиз чӀехи гъалибвилихъ ялайбур садрани рикӀелай алудна виже къведач. Ихьтин инсанвал, къенивал ва вичин гъвечӀи Ватандиз вафалувал къалурай Къагьир Гьажимирзоевичаз, жуван ва районэгьлийрин тӀварунихъай еке тир чухсагъул лугьуз кӀанзава. Къуй квехъ идалай кьулухъни къени фикирар кьилиз акъуддай чандин мягькем сагъвал ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай!
+ГЬАР ЙИСУЗ, Магьарамдхуьруьн районда «Чи рикӀел алама» лишандик кваз ВИРИРОССИЯДИН «Георгиевская лента» акция кьиле физва. Ватанпересвилин и акция 9- майдалди давам жеда. Ватандин ЧӀехи дяведа чи халкьари тешпигь авачир кьегьалвилер къалурна, немсерин фашистар тергна къазанмишай гъалибвал чаз гзаф багьа я. Гоергиевский лентинин чӀулав ва туракь рангарихъ «гум ва цӀай» лагьай мана ава. И рангарин ЧӀехи гъалибвал гьамиша рикӀел хуьнин, дуьнья фашизмдикай къутармишай ветеранриз эбеди яз
+гьуьрмет авунин лишан я. Волонтерри I000- дав агакьна лентер пайда. ЖАННА. 1939- Сада садал вегьин тавун патал Советринни Германиядин гьукуматри пактдал къулар чӀугуна. 1939-1940- Советринни финрин дяве. 1941- фашистрин Германияди СССР-ДАЛ гьужум авун, Ватандин ЧӀехи дяве башламиш хьун. Москвадин патарив ягъунар. 1942-1943- Сталинграддин ягъунар. 1942- СССР-ДИН, США-ДИН ва Великобританиядин гьукуматрин кьилерин Тегеранда хьайи конференция. 1943- Курскдин ягъунар. 1944- Ленинграддин ва Новгороддин патарив душмандин оборона кьатӀ авун. 1945- Дуьньядин Кьвед лагьай дяве куьтягь хьун.
+/вакъиаяр ва кьиле фейи вахтар/
+I94I -I945 ЙИСАРА кьиле фейи Ватандин ЧӀехи дяведин цӀаяр хкахьна 74 йис хьанватӀани, инсанрин рикӀелай абур садрани алатдач. I94I-I945- йисара хьайи къизгъин женгера гъепцегьвийрини кьегьалвилелди иштиракна. Гъепцегьрин хуьряй дяведиз фейи I50 аскердикай, I0I аскер элкъвена хкведай кьисмет хьанач, абуру чпин чанар къурбандна. Гъалибвилик чпин пай кутур гъепцегьвийрикай сад Нагъметуллаев Нусрет Нагъметуллаевич я. Ам I924ЙИСУЗ дидедиз хьана. I94I- йисуз ирид классрин мектеб куьтягьай жегьил аял Дербент шегьердиз малимвилин курсар кӀелиз фена. I94I- йисуз малимвилин курсар кӀелай жегьил малим хуьруьн школадиз гъвечӀи классриз тарсар гуз хтана. Июндин вацра I942- йисуз I8 йисни бегьем тахьанвай жегьил гада гуьгьуьллувилелди дяведиз рекье гьатна. 337стрелковый дивизиядин II3IСТРЕЛКОВЫЙ полкуна разведчик хьана. I944- йисуз Польша немсерикай азаддайла залан хер хьайи Нусрет буба Иркутск шегьердин госпиталда хьана. «За боевые заслуги» ва са шумуд маса медалрин ва ордендин сагьиб хьайи Нусрет буба I946- йисуз хуьруьз хтана, гьа йисуз эвленмиш хьана. Дяведин йисарилай гуьгъуьниз I947- йисуз Дербент шегьердин В.И. Ленинан тӀварунихъ галай педучилищедик экечӀна I952- йисуз анаг лап хъсан къиметралди акьалтӀарна. Кьве йисуз хайи хуьруьн школада малимвиле кӀвалахна, I954- йисуз Дагъустандин меркезда авай высший партийный школа куьтягьна. I957- йисуз партийный школа куьтягьайдалай кьулухъ гьар жуьредин къуллугъар авуна. I967- йисалай вичин малимвилин пеше давамар хъувуна, вич рагьмет жедалди хуьруьн школада тарихдин тарсар гана. Санал вичин уьмуьрдин юлдаш Ханумахъ галаз I0 велед 7 хвани 3 руш, тербияламишна шегьредал акъудна. Баркаллу Гъепцегьрин хва хуьруьнвийри, мукьва кьилийри садрани рикӀелай алудзавач. ЖАННА.
+ДАГЪУСТАНДИ фронтдиз вичин 160 агъзур хва рекье туна. Абурукай саки са пай кӀвализ хтанач. Дагъустанвийри дяведин саки вири фронтра жуьрэтлувилелди женг чӀугуна, игитвилин гьунарар къалурна. Къагьриманвиляй цӀуд агъзурралди дагъустанвийри женгинин орденар ва медалар къачуна. 58 касдиз Советрин Союздин Игитвилин тӀвар гана.
+ГЪАЛИБВИЛИН рехъ гзаф яргъиди ва четинди хьана. Амма а рехъ чи халкьарин дуствал, дурумлувал ва руьгьдин чӀехивал садрани тахьай тегьерда виниз хкаждайди хьана. Ам фронтдани далу пата ватанпересвал, массовый къайдада игитвал къалурунин чешне хьана. Тарихдин метлеб авай и Гъалибвилик чи районэгьлийрини чпи лайихлу пай кутуна. Абур женгера ва зегьметда къалурай кьегьалвилерай Ватандин орденризни медалриз лайихлу хьана.
+ДЯВЕ башламишайла, хуьрерай гъиле яракь кьаз жедай вири фронтдиз фенай. Дяведиз фейи бубайрин, стхайрин, багърийрин чкаяр эвез авур дидейринни яшлубурун, зегьметдиз къабил тахьанвайбурун хиве хуьруьнбур фалди, мал-къара алафралди таъминарунин, фронтдиз куьмекар гунин… везифаяр гьатна. Жемятди вири четинвилеризни туькьуьлвилериз таб гана, югъ-йиф талгьана производстводин вири хилера гьакъисагъвилелди кӀвалахна.
+РД- да авай Роспотребнадзордин Управлениедин пресс- къуллугъди хабар гайивал, алай йисан кьуд вацран вахтунда I5 тонндив агакьна некӀедин къалп продукция дуьздал акъуднава ва вахчунва. ГьакӀни малум хьайивал и продукциядин оборотдал машгъул майишатар жерме авунва. Ихьтин тайинарнавай истемишунриз жаваб тагузвай товарар дуьздал акъудунин фикирдалди вахт-вахтунда ахтармишунин кӀвалахар тухузва. Роспотребнадзорди гъавурда турвал, къалп продукция якӀун ва къушаринбурни жезва. Дуьздал акъудна��ай кимивилерин ва къалп продукциядин гьакъиндай информация квевай: http // zpp. rospotrebnadzor .ru къачуз жеда.
+И ЙИКЪАРА ММА- дай кьиле фейи Россиядин чемпионатда лезги спортсменар тафаватлу хьана. 56.7 заланвилин категорияда Руслан Сатиев финалдин акъажунра Чечнядин лап гужлу женгчи тир Сулейман Бершигадован винел гъалиб хьана ва къизилдин медалдиз лайихлу хьана. I20 килограмм заланвилин категорияда Ислам Рамазанов финалда чеченви Хамзат Тайсумоваз кумукьна. Нетижада ам чемпионатдин гимишдин медалдин сагьиб хьана. Къейд ийин, хъсан база авай кудоист Ислам ММАДИН женгерал алай йисуз элячӀнавайди я.
+Эгер куьне тик цӀарара ганвай суалриз дуьз жавабар гайитӀа, квевай тафаватлу авунвай дуьз цӀарцӀяй 900 юкъуз блокадада хьайи, амма душмандивай муьтӀуьгъариз тахьай Игит шегьердин тӀвар кӀелиз жеда. ГЪАЛИБВИЛИН КРОССВОРД I.«Яру гъед» орден гайи сад лагьай кас. 2.Душмандин рекьел гьулдандин къеледиз элкъвей чка. 3.Сирнавдай муьгъ. 4.Дуглас Маккартура вичин бортунал Япониядин капитуляция кьабулай линкор. 5.«Т-34», «И.С.», «Тигр». 6.I943-ЙИСУЗ Сталин, Рузвельт, Черчиль гуьруьшмиш хьайи шегьер. 7.Дагъустанви Исмаилова Гъалибвилин пайдах алкӀурай шегьер. 8.Дяве тухунин планар туькӀуьрдай чка. 9.«Диде-Ватанди эверзава!» плакатдин автор.
+Диде, шел- хвал ийиз кумир вуна вун, Агьузарди кьунва хьи и замана. Заз гъурбатда я сур хьанач, я кафан, Ачух дуьздал алама лагь дидедиз. «Ширин диде, кьабул ая зи кагъаз Хцин патай эхиримжи сефер яз, Мад ахквадач экуь дуьньядал чун чаз, Михьи салам кьабула лагь дидедиз.
+АЛАЙ гьафтедин ислен юкъуз райадминистрацияда ц I ийи йисуз сад лагьай аппаратдин совещание кьиле фена . Совещание « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова ц I ийи йис тебрик авунилай ва алукьнавай 20I8ЙИСУЗНИ хъсандиз тешкиллувилелди зегьмет ч I угуниз эвер гунилай башламишна . МР дин Администрациядин кьили къейд авурвал , алатай 20I7 йис социально экономический рекьяй нетижалуди хьана . Ик I, райондин агьалийриз гьукуматдин ва муницальный рекьяй къуллугъар ийизвай РД дин МФЦ дин районда авай филиалдихъ 20I7ЙИСУЗ хьанвай агалкьунриз килигна , райондин руководстводи ФГАУ дин директор Низам Муртузалиеваз чухсагъул малумарна ва шад гьалара Гьуьрметдин грамота вахкана . Алатай йисан нетижаяр кьурла МФЦ дин Магьарамдхуьре авай филиал республикада к I венк I вечи жергейра хьанва . Гуьгъуьнлай совещаниедал , 20I7ЙИСУЗ культурадин ва образованиедин муниципальный идарайри авунвай к I валахдин нетижаяр кьунин гьакъиндай МР дин Администрациядин кьилин заместитель Марта Абдуллаева доклад авуна . Докладда къейд авурвал , райондин общественный Советди , аслу тушир къимет гун патал са жерге идарайрин перечень туьк I уьрнавай . И переченда 24 культурадин ва 58 образованиедин идараяр гьатнавай . Аслу тушир къиметрин нетижайриз килигна , МР – дин Администрациядин руководс��води , ийизвай къуллугърин ери хкажунин мураддалди са жерге мярекатрин планар тестикьарна . Хъсан нетижаяр хьайи идарайриз МР дин Администра циядин кьилин распоряжениедал чухсагъул малумарна . Гуьгъуьнлай МР дин Администрациядин кьил хуьруьн майишатдин месэлайрал акъвазна . Фарид Загьидиновича къейд авурвал , райондин экономикадиз инвесторар желб авунин к I валах гужлу авуна к I анда . Алай йисуз инвесторри 120 гектарда уьзуьмлухар кутвада ва проектдин нетижада 200 касдиз к I валахар жеда . Гьак I ни Фарид Загьидиновича , профильный къуллугъчийривай райондин рекьер авай гьалдикай хабарар кьуна . Хъуьт I уьн вахтунда хатасузвал таъминаруникай ва анрин санитарный гьалдал гуьзчивал тухуникай гегьеншдиз рахана . Эхирдай совещаниедал са жерге маса месэлаярни къарагъарна , жавабдар ксар ва тамамарунин вахтар тайинарна .
+Ц I ИЙИ йисан сад лагьай к I валахдин юкъуз райадминистрацияда МР – дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедован , райондин ТИК – дин председатель Ражидин Бутаеван , сад лагьай заместитель Гьабибуллагь Мурадалиеван ва сечкийрин комиссийрин 39 участокдин председателрин ва членрин иштираквал аваз совещание кьиле фена . Совещаниедал РФ дин 2002йисан I2 июндиз кьабулнавай « Сечкичийрин ихтияррин кьилин заминвилин ва РФ дин агьалийри референдумда иштиракунин ихтияррин гьакъиндай » АРБЕ юкъуз , I0ЯНВАРДИЗ ц I ийи йисуз сад лагьай сефер яз « Магьарамдхуь руьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедо ва райондин агьалияр кьабулна . И гуьруьшда МР дин Администрация дин кьилин замести телар тир Ариф Гьа жиева , Зейнуддин Азимова , Марта Аб дуллаевади , чил ишлемишу нин ва чилерин алакъайрин , эцигунрин архитектурадин , ЖКХ дин отделрин начальни кар тир Гьабиб Гьабибовани Малик Бегова иштиракна . 67 нумрадин ФЗ дихъ ва 2003йисан I9 – январдиз кьабулнавай « Россиядин федерациядин Президент хкягъунин сечкийрин гьакъиндай » I9 нумрадин ФЗ дихъ галаз кьадайвал , сечкийриз гьазурвал акунин ва къайдада аваз кьиле тухунин гьакъиндай месэладиз килигна . Совещаниедал « Магьарамдхуьруьн район » МР – дин сергьятдал Президент хкягъунин сечкийриз талукь мярекатрин , сечкийриз гьазурвал акунин ва кьиле тухунин календардин план тестикьарнавайди къейдна . Сечкийрин вири участокар компьютерралди таъминарунин , законодательство ва сечкичийрин ихтиярар ч I ур тавунал общественный гуьзчивал артухарунин месэлани веревирдна .
+Чпин месэлаяр гваз и гуьруь шдиз райондин хуьрерай агьа лияр атанвай . Гьар садахъ га лаз Фарид Загьидиновича мен фятлу ихтилатар авуна . Са жер ге месэлаяр чкадал гьялна . Муькуь месэлаяр гьялдай ре кьер жагъуриз куьмек гана . Агьалийрилай атанвай вири арзаяр райондин кьил Фарид Агьмедова вичин гуьзчивилик къачуна .
+МОСКВАДА Яру майдандал Государстводин тарихдин музейда гьа ихьтин лишандик кваз выставка ачухна . Адан экспозиция Дагъустандин тарихдин вад паюникай ибарат я . Презентация , вад декьикьада республикадикай фильм къалуруналди , башламишна . Выставкада тамашачийриз Дагъустандин изобразительный искусстводихъ галаз таниш жедай мумкинвал ава .
+9НОЯБРДИЗ райондин администрацияда МР дин аппаратдин работникрин ва хуьрерин администрацийрин кьилерин , са жерге идарайрин руководителрин иштираквал аваз нубатдин совещание кьиле фена . Совещание « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновича ачухна . Анал чкадин бюджетдиз налогрин ва налогар тушир доходар атун тамамарзавай гьалдин гьакъиндай МРДИН экономикадин отделдин начальник Т . Техмезован докладдихъ яб акална . Вичин докладда Тимур Ламетулагьовича къейд авурвал , 20I5ЙИСАН Iноябрдин делилрай аквазвайвал , муниципальный райондин бюджетдиз 85463,6 агъзур манат ва хуьрерин администрацийрин бюджетриз – 6857,6 агъзур манат налоговый доходар атанва . Им 20I4ЙИСАВ гекъигайла 9,6 процентдин артух я . 20I5ЙИСАН I0 вацран вахтунда кьве бюджетдиз II055,9 агъзур манат налогар тушир доходар атана . Ида I0 вацра I27,5 процент тешкилна . Хуьрерин администрацийрин бюджетар йисан пландиз килигайла 82 процентдин тамамарнава . Эхирдай Фарид Загьидиновича вири хуьрерин администрацийрин кьилериз чилерин участокрин гьакъиндай делилар актуализироватунин , реестрда къалурнавай объектрин ва чилерин участокрин иесийрин гьакъиндай делилар гунин , гражданрин чилерин участокрин ихтиярар регистрация авун акъвазарунин , хуьрерин администрацийрихъ авай делилар налогрин органрин сведенийрихъ галаз гекъигунин , налогар гузвайбуру райондин администрациядихъ ва адан структурадин подразделенийрихъ галаз ийизвай к I валах гужлу авуниз эвер гана .
+АЛАЙ ЙИСАН 7-8ноябрдиз Магьарамдхуьре спортдин школадин залда Советрин Союздин Игит Абас Исрафилован экуь къамат рик l ел хкуниз талукьарна азаддиз кьуршахар кьунай турнир кьиле фена . Турнир ачухунин мярекатда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Ф . Агьмедова , Кьиблепатан Дагъустанда тамам ихтиярар авай РД дин Кьилин векил М . Велимурадова , РФ дин Госдумадин депутат М . Абасова , СУЛЕЙМАНСТАЛЬСКИЙ райондин кьил Н . Абдулмуталибова , Белидж поселекдин администрациядин кьил Н . Ахундова , Магьарамдхуьруьн райондин Афгъанистандин ветеранрин Советдин председатель Гь . Алиева , азаддиз кьуршахар кьунай дуьньядин чемпион , спортдин мастер Л . Муртазаева , азаддиз кьуршахар кьунай Европадин чемпион Н . Абдуллаева , Европадин чемпион , дуьньядин кубокдин сагьиб К . Магьамедова ва пата рай атанвай гзаф маса мугьманри иштиракна . Турнир сифте гаф рахуналди Фарид Агьмедова ачухна ва ада мугьманриз , жегьил спортсменриз чухсагъул малумарна . Гуьгъуьнлай рахай СУЛЕЙМАНСТАЛЬСКИЙ райондин кьил Нариман Абдулмуталибова чи райондин уьмуьрда физкульту ради ва спортди кьет l ен чка кьазвайди , райондихъ жезвай агалкьунар аквадайбур тирди , вири и агалкьунар муниципальный райондин Кьил Фарид Агьмедова районда спорт вилик тухуниз ч l ехи фикир гунин нетижа тирди лагьана . Турнирда Махачкъала , Каспийск , Кизляр , Избербаш , Дербент шегьеррай , Белидж поселекдай , Рутул , Ахцегь , Докъузпара , Къаякент , Кьурагь , Хив , Сергокъала , Сулейман Стальский , Магьарамдхуьруьн районрай 220 спортсменди иштиракна . Кьве юкъуз кьиле фейи турнирда сад лагьай чка Магьарамдхуьруьн районди , кьвед лагьай чка Каспийск шегьерди ва пуд лагьай чка Къаякент районди кьуна . Турнирда гъалиб хьайи вири спортсменриз кубокар , дипломар , медалар ва пулунин премияр гана . РАЙОНДИН ПРЕСС ЦЕНТР . Шикилра : турнир кьиле физвай залда . Р . ГЬАЖИЕВАН шикилар .
+ЗАХЪ ихьтин са шиир ава : Яргъал йисара къариблухда хьана хтайла за Дагъустандивай хабар кьазва : « Гьик I ава вун , чан Ватан , гьик I я ви кефияр , гьалар ? Хъсанзавай хьтинди туш хьи ?» Ада ухьт аладарна жаваб гузва :« Зи кефияр – гьалар хъсан хьунни пис хьун жуван рухвайрилай аслу я . Жуван рухваяр халис намуслубур ва абурлубур яз амукь тавурла , намусни абурар пулунихъни къуллугърихъ , кефер ч I угунрихъ гудайбур хьайила кефияр ч I ур жедачни , сефил жедачни ?.. Зи кьил агъуз аватзава , чпел дамах ийиз жедай рухваяр т I имил хьайила дертлу жедачни ?». Са патахъай ам гьахъ тирт I ани , « ваз килигдай , намусабур кумай рухваяр гьеле амайдахъ , гьа намусни абур патал женг ч I угваз аскерар хьиз акъваздай рухваяр амайдахъ » инанмишариз алахъна зун . Абурукай сад шаир Магьамед Агьмедов я . Вичин мана квез ахъагъай зи шиирни ягь намус хуьзвайбурун жергеда авай шаир Магьамед Агьмедоваз бахшнавайди я . И йикъара вичин 60 йисан юбилей къейдзавай Дагъустандин халкьдин шаир , Дагъустандин писателрин правлениедин председатель , Россиядин писателрин Союздин правлениедин секретарь , СНГ дин писателрин Союздин саднавай правлениедин секретарь , лап гьуьрметлу т I вараризни багьа пишкешриз лайихлу хьанвай Магьамед АГЬМЕДОВАН за урус ч I алай таржума авунвай са шумуд шиир жуван райондин « Самурдин сес » газет к I елзавайбурун фикирдизни теклифиз к I анзава . Кичибег МУСАЕВ , СП дин Дербентдинни Кьиблепатан Дагъустандин отделениедин председатель . Магьамед АГЬМЕДОВ
+Девир , я намус , я иман ГУМАЧИРГЪУД чуькьвез , сас сарал илисзава за . Ялтахрин , алчахрин ара к I амачиз , Жув са куьгьне хенжел хьиз гьиссзава за . Къайгъу туш заз , хъуьрез хьайит I ани ЗАЛХЬУЙ ман , зун девирдин гъавурда ава . Заз зи ваъ , дуьньядин дерт залан я ЛАПЯ Аллагь , гьикьван ик I лагь сабурда за ?! * * * Намус квай дуэлдиз къвез жедайд амач , Гьа гафни амач гьич « дуэлчи » лугьур : Алчахни хаин я авайди гара Намусдин тарни кваз терг ийиз гьазур ! Уьмуьр ч I ур жезвайди аквазваз вири Регьберри худ кефер ч I угвазва чпиз . Амач жуван ч I алалд рахадайдини Уьлквени аквазмач жуван уьлкве хьиз ! Вучиз ик I чир хъижен тийидай хьтин Чка��ал гъана ик I агъузнава халкь ?! Нивай я ик I хьун ? Зи халкьдин , уьлкведин За квез гуз тадайд я , угърашар , жаваб ! * * * М . Лермонтов рик I ел хкиз « Ава намус !».. куьруь мерд кьве гаф Гадарнава чи девирда михьиз … Кьуна тапанчи пак намус хуьз а Уьтквемдиз фидай майдандин кьилиз !.. Гила масак I а туьк I уьрзава гьалар : Путулка коньяк столдал алаз … Дуэлрикай гьич кьазмай туш хабар Аялвиляйни ахмакьвиляй кьаз ! Гьайифди хъелди къарсурай жегьил Прапорщикди хьиз , эхиз тахьана : « Авайд я ! Амайд я намус !» к I евиз Гьарайда эхир за хур гатана !!! * * * Жив авачир кьуьд ва гад рагъ авачир , Гьина ят I ан рекье ама гатфарни . Са вун я , зул , хъпи пешер авахьиз Зи шиирра къекъвез , гелиз авайди . Белки , къвезвай Ц I ийи йиса гъин бахтар , Белки , сир жен ц I и елкайрин экверихъ . Амма къецел пайда жезва т I урфан , къай Заз дуэлдиз хьиз майдандиз эвериз . Кьисмет ят I а я ман ! Югъни к I андай заз Зи халкь к I евяй акъатун квайд хьанайт I а … Амма гьинва лекьер ?Амач ! Гъам я лап ! Аквазвайди пехъер вил ягъайла !! … Дердин чайгъун къати жезва чилерал , Экв туьхуьриз , тухуз к I анз чун мич I ериз . Сад Аллагь , зи дуьа я ваз минет я : Куьмека заз жуван халкьдиз куьмекиз !
+"ВИРИДА вахт, вахтуни затӀни гуьзлемишдач". Бубайрин и мисалдал амалзавай чи райондин уьзуьмчийри ципицӀрин бегьер кӀватӀна куьтягьнава. Райондин «хуьруьн майишатдин отдел» МКУ-ДИН делилралди, районда санлай 2000-дав агакьна майданра уьзуьмар цанва. Алай йисуз и майданрай уьзуьмчийри 13 000 тонндилай гзаф ципицӀар кӀватӀна куьтягьнава. 2014- йисуз районда санлай 9000 тонн ципицӀар кӀватӀнаватӀа, цӀи кӀватӀнавай ципицӀрин кьадар 4000 тонндин гзаф я. Районда уьзуьмчивал вилик тухунин месэладиз кьетӀен фикир гузва. И жигьетдай ина тайин мураддихъ элкъуьрнавай муниципальный программа туькӀуьрнава. Адан сергьятра аваз гьар йисуз районда цӀийи уьзуьмлухар кутазва. Абур бегьердал атайла, 2-3 йисалай ципицӀрин бегьерар йиса 20 агъзур тонндив агакьдайвал артух хьун гуьзлемишзава. Къейд ийин, ципицӀрин бегьердин кьадардал гьалтайла, чи район Дагъустанда пуд лагьай чкадал ала. Дербент ва Къаякент районрилай кьулухъ. ЦипицӀрин кьакьан бегьерар къачур майишатрикай "Гоганский" ОПХ-ДИН, "Зардиан" ООО-ДИН, «с-х Правда" ООО-ДИН, "ИЧЕ" КФХ-ДИН тӀварар кьаз жеда. И майишатра ципицӀар кӀватӀунин кӀвалах иллаки хъсандиз тешкилнавай. Рашидханов Магьамед кьиле авай «ИЧЕ» КФХ-ДИ вичин уьзуьмлухрай гьар йисуз ципицӀрин кьакьан бегьер кӀватӀ хъийизва. Ихьтин хъсан бегьер къачуз хьунин нетижа Рашидхановрин зегьметчи хизанди галатун, инжикли хьун гьисс тийиз кӀвалахун я. Кьакьан бегьер къачуз алакьунин себеб, сифте нубатда агротехникадин гьар са серенжем вахтунда ва галай-галайвал ери аваз кьиле тухун хьана. Тегьенгрин араяр къарагъарна, вахтунда миянардай шейэр вегьена, гьар са тегьенгдив лазим кьадар яд агакьарна. Тегьенгрин пунариз пер ягъунин, лазим авачир хиле�� атӀунин, азаррин вилик пад кьадай, гьашаратар тергдай дарманар ягъунин месэлайризни кьетӀен фикир гана. Дурумлу зегьметди хъсан бегьерни гана. ЦипицӀрин кьакьан бегьердин бине кутун хъуьтӀемаз башламиш жезва. Бегьердин кьисмет уьзуьмлухрин жергейрин араяр вахтунда къарагъарунилай, гатфарихъай жуьреба-жуьре азарризни гьашаратриз акси дарманар ягъунилай ва маса кӀвалахарни вичин вахтунда кьиле тухунилай, бегьердин бине гзаф аслу жезва. КӀанзавайди ашкъи авай, хийирлу хел вилик тухун патал серенжемар кьабулдай ксар я. «Хуьруьн майишатдин отдел» МКУ-ДИ хабар гузвайвал, райондин майишатра емишрин ва салан майвайрин бегьер вахчунин кӀвалахни давам жезва. ИкӀ, 75 тонндив агакьна майваяр кӀватӀнава, емишрин бегьерни, алатай йисарив гекъигайла, винизди хьун гуьзлемишзава. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+86 ЙИСАН яшда аваз Германиядин Социалистический сад тир партиядин политбюродин член Гюнтер Шабовски кьена . Ада ГДРДАЙ азаддиз экъеч I на фидай чкадин къайдайрин гьакъиндай малумарнай . Шабовскиди авур малуматдилай гуьгъуьниз политикадин жигьетдай адан дережа саки эхирдал атана . Цал к I ватайдалай гуьгъуьниз Шабовски Берлин шегьердин газетдин редактордин къуллугъдал хьана .I992ЙИСУЗ адалай уголовный дело къарагъарна адак ГДР дай катзавайбур яна кьинай тахсир кутуна .I997ЙИСУЗ ам тахсирлу тирди тестикьарна ва пуд йисан дустагъ ат I ана . Са йис алатайла , Шабовски дустагъдай ахъайна . Берлиндин цал I96Iйисуз Рагъак I идай патаз физ алахъзавайбурун вилик пад ат I ун патал ГДР дин властри эцигнай . Адан яргъивилел I55 километр алай . Рагъэкъеч I дай патан Германиядин сергьят хуьзвайбуру уьлкведай физ чалишмиш жезвай низ хьайит I ани гуьлле гунин буйругъ къачунай . I987ЙИСАН июндиз США дин президент Рональд Рейгена Советрин регьбер Михаил Горбачеваз Берлиндин цал чук I урун патал эвер гана : I990ЙИСУЗ ФРГ ва ГДР чара ийизвай цал чук I урайдалай гуьгъуьниз са йис алатайла , кьве уьлкведикай са государство хъхьанай .
+США дин Президент Барак Обамадин ва КНДР дин лап кьилин руководитель Ким Чен Ы дин двойникар Китайдин Пекинда шикилар ядай майдандал . ГЪУЬЛЯГЪ САРАРАЛДИ КУК I ВАРНА
+БРАЗИЛИЯДИН Риу Грандиду Сул штатдин Мостардас шегьерда яшамиш жезвай йисни зур хьанвай Лоренцо т I вар алай биц I еказ вичин к I валин гьаятда зегьерлу гъуьлягъ акуна ва ам ада т I валуналдини яна рекьиз жедай , идан чкадал за ам к I асна , вучиз лагьайт I а , зак лап пис хъел квай », лагьана непалвиди . Чуьруькдин нетижада итимдиз зиян хьанач . 20I0ЙИСАН июлдиз зегьерлу гъуьлягъди Индиядин Санджай хуьруьн агьали к I асна . Идалай гуьгъуьниз адан дустари гъуьлягъ къванер гьалчна кьена . Гъуьлягъ кьейидалай гуьгъуьниз дустари чпин арада гьуьжет кьуна ва 35 йис хьанвай Завер Ратхода кьенвай гъуьлягъ туькъуьнна ва и кардай I00 рупий къачуна . Са шумуд декьикьадилай ам экъуьчиз башламишна , духтурриз эвер гана . Духтуррин гафаралди , агъу гьеле бедендиз чк I анвачир , и карди Ратход сагъ хъхьуник еке умудар кутуна . Гуьгъуьнин юкъуз зегьерламиш хьайи хуьруьн агьалидиз хъсан хьана . рекьидайвал сараралди кук I варна . Аялдин диде Джейн Ферейра суьгьбетзавайвал , гьаятдиз экъеч I айла , адаз вичин хва гъуьлягъдихъ галаз къугъвазвайди ва ам к I асзавайди , адан сив ва гъилер ивидай кьац I анвайди акуна . Дишегьлиди вичин итимдиз куьмекдиз эверна . Агьвалатдилай гуьгъуьниз гада шегьердин госпиталдиз агакьарна . Духтурриз аял зегьерламиш хьанвайдан гьакъиндай са гьихьтин ят I ани лишанар жагъанач ва адан сагъламвилиз са куьнини къурхулувал гун тийизвайди лагьана . 20I2ЙИСАН августдиз Непалда , меркездивай 200 километрдин яргъа авай хуьре яшамиш жезвай 55 йис хьанвай Мохамед Салмо Мияди прунздин ник I е вич к I асай гъуьлягъдив агакьарна , ам сараралди кук I варнай . « Завай ам
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+Магьарамдхуьруьн СОШ акьалт l арайдан гьакъиндай 2003йисуз Къурбанова Неля Фетялиевнадиз гайи Б сериядин 0318132нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+ГЬА ВИЧИЗ КЬВАН акьул авай са гъвеч I и къуллугъчи хьана Унан къуншидикай . Яваш яваш гьал агьвал хъсан хьана : к I валер туьк I уьрна , хатурлу хизан хьана , мугьманар гъиз хутахдай юргъа машинни хьана . Аквадайвал , масадахъ муьхтеж туш , вич вичин фал цел ала . Са юкъуз вичин къуншидал алай фагъир Уназ лугьузва ада : Ун , я Ун , ихтилат чи арада амукьуй , заз чизва вуна ваъ лугьун тийидайди , чарасуз са агъзур герек хьанва , мехъерик фена к I анзава . Ваз агъзу ур ?! Регъуь хьухь яда ! – мягьтел хьанва Ун . Агъзуррив къугъвазвай вав агъзур гвачни ?! Вакай къвезвайди агъзуррин , пулунин ни я , яда а ! Ваз жибинда кьиф къугъвазвай завай пул к I анзавани ? Я е , къунши , гьак I я , чида , ят I ани ваз минет хьуй масабуруз акъатиз тахьуй , пул ава е к I вале , амма миллион жез са манат бес жезвач , гьакейла заз хкудиз к I анзавач гьадакай . Агь мискьи и ! Бес миллион авайди п I ап I рус це лугьуз къекъведани ?!
+Магьарамдхуьре авай Республикадин махсус школа интернатдин коллективди АЛИЛОВ Сейфудин рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз адан хва Нажмудиназ ва амай вири мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+ГЬАР экуьнахъ за уьмуьрдин юлдашдиз , кофе месик гъизва . Адаз амукьзавайди регъуьн ва ругун я . * * *
+ИТИМДИ вичин машиндал кхьена : « Чухсагъул ч l ехи бубадиз Гъалибвиляй !» Папа рахшандалди хабар кьазва адавай : « Вуна кхьинар давамар вучиз ийизвач ? Ч l ехи дидедизквартирадай , бахдиз вуздин дипломдай , дахдиз ч l ехи къуллугъдай , иран бубадиз Мерседесдай »...
+ГЬУЬРМЕТЛУ дишегьлияр! За квез Виридуьньядин дишегьлийрин югъ- чи халкьдин рикӀ алай сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Гатфарихъ галаз санал къаршиламишзавай и сувари дишегьлидиз авай гьуьрмет мадни артухарзава, адан регьимлу къамат мадни ишигълу ийизва. Чи уьлкведа дишегьлидиз- дидедиз, дишегьлидиззегьметчидиз гьар са жигьетдай кьетӀен фикир гузва. Районда образованиедин, медицинадин, культурадин идарайра ва производствода дишегьлийри гьакъисагъвиледи кӀвалахзава. Абурун жергеда Ватандин наградаяр ва гьуьрметдин тӀварар ганвайбурни гзаф ава. Вири девирра дишегьлияр кӀвалин къул хуьзвайбур яз, гьакъисагъ зегьметчияр яз, камаллувилин, гуьзелвилин ва руьгьдин чимивилин чешнеяр яз машгьур хьана, гьа ихьтин гуьзел лишанралди вири халкьдин патай гьуьрмет къазанмишна. Куьне чун неинки экономикадин, культурадин ва социальный рекьяй вилик финик, гьакӀ чун руьгьдин рекьяйни мягькем хьуник, чилел ислягьвал хуьник акьалтӀай чӀехи пай кутазва. Квехъ ва куь балайрихъ мягькем сагъвал, хизандин хушбахтлувал ва уьмуьрдин генгвал хьун чи мурад я. Къуй куь кьилел гьамиша экуь ва михьи цав хьурай! Ф . АГЬМЕДОВ , «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+ГЬАР са инсандихъ вичин кьисмет ава . К I вачи чил кьурдалай инихъ гьар сада вичин уьмуьрдин рехъ , рик I из хуш пеше хкязава . Уьмуьрдин гьар жуьредин уламар себеб яз са кьат I алай хкянавай рехъ дегишарзавайбурни ава . Къенин зи ихтилат ч I ехи хизанда еке хьанвай , аял ч I авалай вичи хкянавай пешедиз вафалувал ийизвай , хъсан малим , играми диде , гьуьрметлу хуьруьнви Къадирова Къизбес Гунешевнадикай я . Ярагъкъазмайрин хуьре яшамиш жезвай Гунешани Гуьзелагъади хизанда ругуд велед ч I ехи авуна . Абуру чпин веледар гъвеч I и ч I ехи чидай , зегьметдин къадир авай , тербиялу веледар яз уьмуьрдин шегьредал акъудна . Абуру вирида школаяр агалкьунралди акьалт I арна , кьилин образованияр къачуна , чпин хизанрин иесияр хьанва . Гьа и хизанда ч I ехи хьанвай Къизбесани бушвал авунач . Хайи хуьруьн школадиз фена . I958 йисуз школа агалкьунралди акьалт I арна , ДГУ дин биологиядин факультетдиз гьахьна . Университет акьалт I арай жегьил пешекар вичи к I елай хайи школадиз биологиядин малим яз к I валахал хтана . Карчивилелди , жавабдарвилелди пешедив эгеч I ай малимди са куьруь вахтунда аялрин , диде бубайрин патай еке гьуьрмет къазанмишна . 2007йисуз кьилин категориядин сагьиб Къизбес Гунешевнади « Йисан малим 2007» райондин конкурсда иштиракна ва 2чкадиз лайихлу хьана . Гуьгъуьнин йисуз гьакъисагъвилелди ч I угвазвай ду румлу зегьметдиз къимет яз Къизбес Гунешевнадиз « РФ дин образованиедин гьуьрметлу работник » т I вар гана . Вичи тарс гузвай аялрин ихтибардиз вафалувал ийизвай , абурухъ ��алаз хуш рафтарвал хуьзвай , чирвилеринни тербиядин рекьяй аялрив рик I гваз эгеч I завай Къизбес малимдин зегьметди хъсан нетижаярни гузва . Къенин юкъузни Къизбес Гунешевнади алай вахтунин компьютерный технологияр , интерактивный доскаяр , вичихъ методикадинни теориядин рекьяй авай гьазурвилер , предметдай , педагогикадай ва психологиядай авай чирвилер ишлемишуналди акьалтзавай несилдин фикирар чирвилерал желб ийиз алахънава . Адан гъилик чирвилер къачузвай аялри гьар йисуз райондин , республикадин конкурсра , олимпиадайра гьамиша лайихлу чкаяр кьазва . 20I6ЙИСУЗ « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрациядин кьилин къарардалди , акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гунин карда лайихлу пай кутунай Къизбес Гунешевнадиз чухсагъул малумарнава . Алай йисуз « РФ дин виридалай хъсан малимар » конкурсда гъалиб хьана . РФДИН образованиедин ва илимдин министрестводин « Гьуьрметдин грамотадиз » ва Президентдин грантдиз лайихлу хьана . Алай вахтунда Къизбес Гунешевна райондин малимрин ассоциациядин членни я . Къизбес Гунешевна тарифлу малим хьиз , играми дидени я . Вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз пуд велед ч I ехи авуна , алай вахтунда ругуд хтул тербияламишзава . Ихьтин лайихлу пешекар , хъсан инсан , играми диде Къизбес Гунешевнадиз , чи ва ада чирвилерни тербия ганвай ц I удралди несилрин патай алукьзавай вири халкьарин дишегьлийрин сувар рик I ин сидкьидай тебрик ийиз к I анзава . Къуй куь уьмуьр и гуьзел гатфарин югъ хьиз рагъ алайди ва шадвилерин гьиссерив ац I айди хьурай , гьуьрметлу Къизбес Гунешевна ! А . АЙДЕМИРОВА
+3 ШАГЬМАРДАНОВА Сельми Бремовна « Солнышко » бахчадин юкьван дестедин аялрин « Лисята » группадин тербиячи я . Сельми Бремовнади бахчада к I валахив эгеч I ай сифте йикъалай къенин йикъалди вичин зегьметдалди , вичи ийизвай к I валахдал рик I хьуналди вири гьейранарна . Адакай аялриз кьвед лагьай диде хьана . Вахт вахтунда т I уьн гузвай къулай , михьи бахчада тербияла мишзавай аялрин диде бубаяр Сельмидилай пара рази я , ва абур аялрикай рик I архайин яз чпин к I валахрал машгъул жезва . Сельмиди вич к I валахда жавабдарвал гьисс ийидай , хъсан гьазурвал ва чирвилер авай , гьар са кар алакьдай пешекар яз къалурна . Вичел тапшурмишай гьи кар хьайит I ани вахтунда тамамарун адаз адет хьанва . Ада вичин зегьметдалди коллективдин арада гьуьрмет къазанмишна . Гьуьрметлу Сельми Бремовна заз вири диде бубайрин т I варц I ихъай квез алукьзавай дишегьлийрин 8Мартдин сувар рик I ин сидкьидай мубарак ийиз к I анзава , квехъ идалай кьулухъни чандин мягькем сагъвал , ч I ехи агалкьунар ва хушбахтлу уьмуьр хьурай . Раиса УМБАТОВА , ва хтул Элиза МАГЬАМЕДОВА .
+Гелкъвезва чун къизилгуьлдин цуькверихъ , Гун паталди чи дидейриз сувар къуз . Кутазва физ хъвер абурун сиверик , Чи дидейрин гарданар кьаз , темен гуз . Чан дидеяр , мубаракрай квез сувар ! Чун гьазур я гьамиша квез цуьквер гуз . Садаз диде , муькуьдаз я куьн вахар , Гьич садрани ийидач куьн кьил агъуз . Сад Аллагьди авунва куьн чаз щирин , Дидейрилай багьа ксар авач мад . Акурла куьн гьамишалугъ хъуьрез чин , Квелай гуьрчег цуьк дуьньядал алач мад . Ражадуллагь САЛМАНОВ .
+РОССИЯДИН Федерациядин Президент В . Путинан къарардалди малумарнавай « Экологиядин йис » Магьарамдхуьруьн 2нумрадин юкьван школадин биологиядин малим Къазибекова Зульфияди ч I ехи классрин аяларни галаз Магьарамдхуьруьн Пролетарский ва « Октябрдин 60 йис » т I варар алай куьчейра авай къаналар михьуниз талукьарнавай еке субботник тухунилай башламишна . Къаналрай к I ват I навай кьван зирзибил трактордиз вегьез хуьруьн къерехда туьк l уьрнавай махсус полигондиз акъудна . Райондин образованиедин Управлениедин куьмекдалди кьиле тухвай субботникдин нетижада къаналрин са кьадар мензил кадарнавай зир зибилрикай михьна . Аниз гьа куьчейра яшамиш жезвай агьалийри гьар жуьре чиркерилай гъейри , кьенвай к I валин гьайванар , аялрин памперсар , ц I ай яна куз жедай пекер , пластмасдин шейэрни кваз гадарнавай . Бес чна гьанай авахьзавай целди чи салар , багълар дигизвачни , гьа яд гьайванриз гузвачни , маса рекьериз ишлемишзавачни ? Бес кьуру зир зибил ц I ай яна кун тавуна къубудиз вегьин дуьз яни . Кьейи гьайванар эгъуьнна чилик кутун суваб кар тирди михьиз фикирдай акъуднава . Гатун вахтунда гьа ихьтин чиркинвилер себеб яз гьар жуьре инфекциядин уьзуьрарни пайда жезва . Субботник кьиле тухвай УО диз , центрдал алай 2нумрадин юкьван школадин руководстводиз , куьмекар гайи хуьруьн администрациядиз , аялриз ва абур вичин гуьзчивилик кутуна ихьтин важиблувал авай кардин иеси хьайи Зульфия Жамалдиновнадиз чухсагъул лугьуз к I анзава . Гьелбетда гьар са касди сифте нубатда вичин гьаятда , магьледа , хуьре михьивал хвейит I а , къвалав гвай къуншидини гьадалай вил вегьена михьивал , къайда низам хуьда . Ибур йиса са сеферда ваъ , гьар юкъуз фикир гана к I анзавай крар я . Къе райондин центрдин са бязи куьчейрал килигдай гьал алач . Чи куьчеяр патарилай атайбуру кьац I уриз хъфизвач кьван , им чкадал яшамиш жезвайбурун къайгъусузвилин нетижада арадал къвезвай крар я . А . АЙДЕМИРОВА .
+Лайихлу тӀвар - лайихлудаз!
+РЕСПУБЛИКАДИН образованиедин работникрин августдин совещаниедал Дагъустан Республикадин Кьил Сергей Меликова, са десте малимрив наградаяр шад гьалара вахкана. Абурун жергеда авай Магьарамдхуьруьн райондин Гъепцегьрин хуьруьн Т.Нагъиеван тӀварунихъ галай школадин урус чӀаланни литературадин малим Наида МАГЬАМЕДРАСУЛОВА «Дагъустан Республикадин лайихлу малим» тӀварцӀиз лайихлу хьана. Наида Магьамедрасулова илимдинни тежрибадин конференцийрин материалра 4 1 - СЕНТЯБРДИЗ- Чирвилерин юкъуз райондин вири школайра шадвилин линейкаяр тешкиллувилелди кьиле фена. Сифтегьан зенгини ван авуна. Ада аялри�� школайрин ракӀарар ачух тирди ва чеб кьабулиз гьазур тирди хабар авуна. Къуй, абуру чирвилерин алемдиз вегьезвай камар мягькембур, дурумлубур, чирвилерин кукӀушрал кьван фидайбур хьурай.
+АДЕТ хьанвайвал, гьар йисуз августдин вацран эхирда кьиле тухузвай райондин образованиедин хилен работникрин совещание, алай йисуз Оружбайрин хуьруьн школада кьиле фена. Совещание тебрикдин гаф рахуналди «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова ачухна ва кьиле тухвана. Совещаниедин сергьятда аваз, муниципалитетдин образованиедин хиле 2022 ва 2023- кӀелунрин йисара тухвай кӀвалахдин нетижаяр кьуна ва цӀийи кӀелунрин йисуз вилик акъвазнавай месэлайрикай гегьеншдиз рахана. Райондин регьберди вичин рахунра къейд авурвал, образованиедиз гьукуматда, обществода гьамиша кьетӀен чка авайди я. Россиядин Федерациядин Президент Владимир Путина 2023- йисан 27- июндиз кьабулай 40I- нумрадин къарардин бинедаллаз алай йис малимдинни ва регьбердинди яз малумарнава. Малимдин зегьметдиз ихьтин еке къимет ганва. Иниз килигна, малумарнавай йисан мярекатар уьлкведа, республикада ва районда тешкиллувилелди кьиле
+фида. Образованиедин системадин кьилин задача къуват агакьдай еридин образование таъминарун я. Чна вири къуватар материалринни техникадин база мягькемарунихъ элкъуьрнава. Еридин образование къачун патал къулай шартӀар тешкилун «Образование» милли проектдин кьилин задачайрикай сад я. Чи районда и месэла тамамвилелди гьалзавайди инанмишвилелди лугьуз жеда. - Муниципальный райондин
+образованиедин система гужлубурукай сад я. И системадик 2,5 агъзур касди кӀвалахзавай 59 образованиедин идара акатзава. Йикъан образованиедин школайра 7I00 аялди кӀелзава, I420 аялдиз бахчайра тербия гузва ва 3,5 аялди алава образованиедин идарайра гьазурвилер аквазва. Образованиедин идараяр вахтунда кӀелунин йисаз гьазурун патал 3 752 000 манат пул чара авунва. «Образованиедин школайрин системайрин модернизация» программадин сергьятра аваз, алай йисуз районда ругуд школада тамамвилелди ремонтар авун патал II2 миллион манат ахъайнава. Адет хьанвайвал, райондин бюджетдин са пай образованиедин хилез харжзава. Къенин юкъуз районда I9 школадихъ чпин автобусар ава. Вири школаяр Интернетдин сетдик кутунва. Алай йисуз М.Ярагъидин тӀварунихъ галай школада «Точка роста» образованиедин цифровой центр кардик акатда. Районда санлай ихьтин I3 центр кардик ква.
+Гьуьрметлу малимар, алукьзавай цӀийи кӀелунин йисан вилик квез виридаз хъсан, агалкьунар авай, рикӀел аламукьдай йис хьурай лугьуз кӀанзава. Къуй, 1- сентябрдиз райондин вири школайра жедайди ислягьвилин ва бахтлу аялвилин тарсар хьурай, - тебрикдалди акьалтӀарна вичин рахунар райондин регьберди. Совещаниедал къарагъарнавай цӀийи кӀелунин йисуз вилик акъвазнавай месэлайрин,
+тербиядин, ватанпересвилин тербиядин кӀвалахдин, проекта�� тамамарунин ва са жерге маса месэлайрин гьакъиндай рахай МРДИН образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаева, РДДМ- дин муниципальный координатор Мурад Мамедярова, УО- дин кьилин пешекар Зарема Маллаевади, Гъепцегьрин ва Советск хуьруьн школайрин малимар тир Людмила Кукуловади ва Анжела Мамедгьуьсейновади, СВО- дин иштиракчи Роберт Бутаева ва ЦӀелегуьнрин школадин директор Зибиуллах Зибилляева чпин фикирарни лагьана. Совещаниедин эхирдай, кӀвалахдин рекье тафаватлу хьайи са десте малимрив «Дагъустан республикадин образованиедин отличникар» лагьай знакар, РД- дин образованиедин ва илимдин министерстводин, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин Гьуьрметдин грамотаяр ва чухсагъулдин чарар шад гьалара вахкана.
+ДЯВЕ ислягь са инсандизни, уьлкведизни кӀанзавайди туш. Амма, фашистрин гел кьур бандеровчияр себеб яз, Россия Украинада махсус серенжем тухуниз, стха уьлкве ва халкь фашистрикай азад авуниз мажбур хьана. Россиядин центральный каналри гьар юкъуз Украинада кьиле тухузвай махсус серенжемра дирибашвал къалурзавай миллетриз, ягъунар кьазвай ва женгинин юлдашар къутармишзавай къагьриманрикай хабар гузва. Абурун арада чи Дагъустандин халкьарин кьегьалрини иштиракзава. Украинада кьиле физвай махсус серенжемда, чи уьлкведин вири халкьарин векилри хьиз, чи райондин кьегьалрини иштиракзава. Ватандин саламатвал, хушбахтвал патал вишералди кьегьалри чпин чанар гузва ва агъзурралди аскерар женгинин майдандиз физва. Абурукай сад Биняминов Азим Бинямудинович я. Адан ери-бине Магьарамдхуьруьн райондин Билбиль къазмайрилай я. Ам Билбилви Бинямудинан кьегьал хва я. Кьегьалвал лагьайтӀа, вич вичелай арадал къвезвач, ам хизанда веледдиз ганвай тербиядилай аслу я. Куьне абур Ватандал рикӀ алай халис ватанпересар яз чӀехи авунва. Азиман диде-бубадиз ихьтин кьегьал хва чӀехи авуна уьмуьрдин шегьредал акъудунай аферин ва чухсагъул. Азима Украинадин чилел военный махсус серенжем башламишай йикъалай кьиле физвай женгера активвилелди иштиракзава. Аскерди вичин дирибашвал ва кьегьалвал къалурна, вичел тапшурмишай гьар са кӀвалах лап хъсандиз бегьемарзава. Гьавиляй, чи викӀегь аскердиз РФ-ДИН Министерстводин оборонадин Указдалди са шумуд медални ганва. Азиман везифа- чи кьушунар вахт-вахтунда дяведин суьрсетрал ва залан техникадал таъминарун я. Къуй, Азим хьтин кьегьалар, Ватандин вилик пак везифаяр намуслудаказ кьилиз акъудзавай Дагъларин уьлкведин ва санлай вири Урусатдин рухваяр- дявеяр, ивияр экъичунар куьтягь хьана, сагъ- саламатдиз чпин хизанрин патав агакьрай! ЖАННА. 2-3
+5 2- сентябрь, 2023- йис. гьатнавай 2I методикадин макъалайрин автор я. Ада тарс гузвай аялрикай литературадай кьиле фейи вирироссиядин олимпиададин региондин этапдин гъалибчияр ва призерар хьана. ГьакӀни, адан гъилик чирвилер къачузвай аялри «Кард- Дагъустан» га��етдихъ галаз сигъ алакъа хуьзва ва гьар йисуз жегьил мухбиррин слетра иштиракзава. Наида Наврузбековнади тешкилнавай ва кардик квай «Яру елкен» аялрин газетди гьар йисуз Новочебоксарск шегьерда «Школапресс» лишандик кваз кьиле физвай яратмишунрин конкурсда иштиракзава. 2022- йисуз «Виридалай хъсан хуьруьн газет» номинацияда lll- дережадин дипломдиз лайихлу хьана. 2023йисуз «Школадин газетдин виридалай хъсан дизайн» номинацияда гъалибвал къазанмишна. Н. Магьамедрасуловади 20I6ЙИСАЛАЙ 20I9- йисалди райондин Общественный советдин везифаярни тамамарна. 20I3- йисалай Дагъустан республикадин умуми Россиядин халкьдин фронтдин региондин штабдин членни я. ГьакӀни, ада хуьруьн малимди хьиз 20I4- йисуз вири дуьньядин урус халкьдин собордин Ставропольда кьиле фейи ll- форумда ва 20I6- йисуз Ставропольда кьи
+Лайихлу тӀвар - лайихлудаз!
+ле фейи ОНФ- дин межрегиональный форумдани иштиракнай. Ставропольдин гьукуматдин аграрный университетда дискуссийрин майдандал «Алай аямдин стандартрин шартӀара бажарагъ авай аялрихъ галаз тухузвай кӀвалах» темадай доклад авунай. «Самурдин сес» газетдин коллективди Наида Наврузбековнадиз ганвай награда рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй хкянавай пешедиз вафалувал хуьзвай квехъ идалай кьулухъни кӀвалахдай, яратмишдай чандин сагъвал ва гьевес хьурай, гьуьрметлу Наида Наврузбековна! 1
+ИСЛЕН юкъуз , I7НОЯБРДИЗ райадминистрациядин заседанийрин залда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедован регьбервилик кваз нубатдин совещание кьиле фена . Совещаниедин к I валахда муниципальный райондин администрациядин управленийрин , отделрин руководителрилай гъейри хуьрерин администрацийрин кьилерини иштиракна . Заседаниедал МР дин администрациядин финансрин управлениедин начальник Эдуард Ферзилаеван докладдихъ яб акална . Докладдай малум хьайивал , налогрилай ва налогрилай къерехдай бюджетдиз атанвай доходдин кьадар 20I3ЙИСАВ гекъигайла ц l и са кьадар артух хьанва . Ахпа Эдуард Ферзиллаева са жерге хуьрерин администрацийрин кьилерин суалриз жавабар гана . Заседаниедал Фарид Загьидиновича гьаваяр мекьи хьуникди идарайра , иллаки образованиедин учрежденийра чими ийидай системайри къайдадик кваз к I валахдайвал авун истемишна . Анал гьак I са бязи месэлайрин гьакъиндай хуьруьн майишатдин управлениедин начальник Насир Ибрагьимова , ЦРБ дин кьилин духтур Гьажибала Беглерова , кьет I ен гьаларин ва гражданский оборонадин отделдин начальник Зейнудин Азимова чпин фикирар лагьана . А . ИСМАИЛОВ .
+НИЗ ЧИДАЙ , чи уьлкве чк I идайди , республикаяр кьилди кьилди государствойриз элкъведайди , къене пата гъул гъула гьатдайди ва йисаралди ислягьвилелди яшамиш хьайи халкьар къе сад садан душманар жедайди ! Низ чидай , икьван ч I авалди стхаяр тир , сигъ алакъа , са тарих , са ч I ал , са культура авай Украинадин са халкь къе кьве патал пай жедайди ! Ни фикирдай , мублагь девлетлу чилер , багълар , бустанар , гьуьлуьн патарив гвай гуьрчег курортар авай Украинадин чил ц I ун ялавди кьадайди ! Эхиримжи вахтара ана кьиле физвай вакъиайри гьак I ани къизгъинзавай политический гьалар мадни хци авунва . Уьлкведин Рагъак I идай ва Рагъэкъеч I дай патара яшамиш жезвай халкьар милли жигьетдай лап еке бедбахтвилик акатунин къурхулувал арадал атанва , Украинадин гьукуматди , къецепатан уьлквейрин къундармачивал себеб яз , хайи халкьдиз акси , ам тергдай политика кьиле тухузва . Уьлкведин Рагъэкъеч l дай пата яшамиш жезвай накьанан стхаяр къе къундахрин хура тунва . Дяве себеб яз , к I валиваййикъавай , мукьва кьилидивай , Ватандивай хьанвай агъзур ралди инсанар катна Россиядиз акъатнава . Абурун шелхвалдин , гьарай эвердин ванци гьар са касдин рик I къарсурзава . Чпин уьмуьр к I вал югъ кутаз , ислягь зегьмет ч I угваз кечирмишай инсанар са декьикьада муг амачир кукуп I ар хьиз амукьна . Абурун вилерай физвай кузвай накъвари , мумкин я , « къубуяр цив ац I урун ». Ихьтин инсафсуз политикадин нетижа гьихьтинди хьурай ?! Гьи тарихда , гьи къанлу душмандивай инсандал гъалибвал къачуз ва адан чил вичиз муьт I уьгъариз хьана ?! Са вахтунда Эрнест Хемингуэя вичин « Старик и море » ктабда кхьенай : « Инсан терг ийиз жеда , амма адал гъалибвал гьич садрани къачуз жедач ». Украинадин халкьдин т I ал , бедбахтвал им са Украинадин ваъ , чи Дагъустандин халкьдин т I ални я , вучиз лагьайт I а , агъзурралди чи дагъустанвияр арада стхавал , дуствал , садвал аваз Украинадин халкьдихъ галаз санал яшамиш хьана . Къе абурун уьмуьрни еке хаталувилик акатнава . Пака чи дагъустанвийрин кьисмет гьихьтинди жедат I а , садазни чизвач . Абурун багърийрин , мукьва кьилийрин рик I йифюгъ секинсуз я . Дагъустандин халкьди агъзурралди Украинадай катнавайбуруз чпин чилел яшамиш жедай мумкинвал гана , къулай шарт I ар тешкилнава . Чун дяведиз акси я . Амма чун инсандин инсафсузвилел , къансузвилел , нефсинин пич I ивилел мягьтел я . Яраб инсандиз вич халкь авур халикьдин ажугъдикай , жазадикай кьванни кич I е туш жал !? Яраб адаз гьа вич хьтин инсанрин язух къвезвач жал ? Эгер инсан вичин къенин йикъав , гележегдив ик I жавабдарсузвилелди эгеч I зават I а , ам дериндай ягъалмиш я . Суна СЕРКЕРОВА . шикилра : Украинадин Рагъэкъеч l дай патан регионра къенин юкъуз кьиле физвай вакъиаяр къейднава .
+США ДИН президент Барак Обамадихъ Австралияда кьиле фидай « Ч I ехи къадан » саммитдин ва я Китайда кьиле фидай Азиядинни Тихий Океандин экономикадин рекьяй санал к I валахунин ( АТЭС ) саммитдин вахтунда Россиядин Президент Владимир Путинахъ галаз официальнидаказ гуьруьшмиш жедай ният авач , амма адахъ галаз , « Раиж тавуна » суьгьбет кьиле тухунни мумкин я . Идан гьакъиндай 5сентябрдиз , Америкадин вини дережадин чиновникдин гафарал асаслу хьана , Рейтерди хабар гана . Чешмеди малумарайвал , кьве уьлкведин регьберри , раиж тавуна , формальный тушир гуьруьш кьиле тухун мумкин я . Идахъ галаз сад хьиз , ада къейдна хьи , Обамади Путинахъ галаз официальный гуьруьш кьиле тухун фикирдиз къачунвач . Обамадини Путина иштиракдай АТЭС дин саммит Пекинда I0– ноябрдиз башламиш жеда . « Ч I ехи къадан » гуьруьш Австралиядин Брисбен шегьерда I5-I6НОЯБРДИЗ кьиле фида . Украинада четин гьалар арадал атайдалай гуьгъуьниз Путинани Обамади официальный тушир са гуьруьш кьиле тухвана , амни Францияда июндин вацра Нормандиядиз союзникрин кьушунар гьахьайдалай инихъ 70 йис къейдзавай вахтунда кьиле фена . Гьа ч I авалай инихъ кьве уьлкведин регьберар анжах телефонрай рахуналди сергьятламиш хьана .
+ГЕРМАНИЯДА малум тушир ксари Дахау концентрационный лагердик квай « Зегьметди азадда » гафар кхьенвай варар чуьнуьхна . Варар мемориалдай 2ноябрдин йифиз чуьнуьхна . Полициядин делилралди , абур машинда аваз тухун мумкин я , амма гъиле гъил аваз кьиле тухвай жагъурунрин к I валахди нетижаяр ганач . Силисди къейдзавайвал , тахсиркарвал неонацистри ва я коллекционерри авун мумкин я . « Бавариядин мемориалар » т I вар алай фондунин кьил Карл Фреллера и тахсиркарвал еке беябурчивал я лагьана . Адан гафаралди , мемориалдин территориядал видео система кардик квач . Къаравулри суткадин кьиляй кьилиз к I валахзава , угърийри , аквадай гьаларай , абур къаравулар дегишарзавай вахтунда чуьнуьхна . Дахау Германиядин территориядал концентрационный лагеррикай сифтегьанди я . Ам I933ЙИСУЗ эцигнай . Дуьньядин кьвед лагьай дяведин йисара ам виридалайни мусибатдин концлагеррикай сад яз машгьур хьана . Ана дустагъда авайбурал медицинадин тежрибаяр кьиле тухузвай .
+Ополченидин « Призрак » т I вар алай бригададин командир Алексей Мозговойди жегьил дишегьлийриз кафейриз ва духанриз фин къадагъа авунвайдакай малумарна . Ихьтин малумат ада Алчевскда ( Луганский область ) « халкьдин суд » кьиле физвай вахтунда авуна . « Эгер заз пака кафеда , духанда са дишегьли акурт I а , за ам дустагъда »,малумарна Мозговойди . Ада алава хъувуна хьи , дишегьлиди къул хуьн лазим я .
+Украинадин МИД дин кьил Павел Клинкина дуьньядин сообществодиз Россиядиз акси яз къадагъаяр гужлу авуниз эвер гана . Идан гьакъиндай ада немсерин BIID изданидиз интервью гудайла малумарна . Украинадин политикдин фикирдалди , Донецкий ва Луганский областрин руководителар ва парламентар хкядай сечкияр кваз кьуналди , Россияди « Рагъак I идай патан уьлквейриз гьуьрметсузвал къалурна ». 5НОЯБРДИЗ шофервилин удостоверение къачун патал экзаменар вахкунин ц I ийи къайдаяр къуватда гьатнава . Гила праваяр къачун патал мажбури яз автошколада к I елна к I анда , жува жув гьазурна , экзаменар вахкудай ихтияр амач . Праваяр къачун патал пуд экзамен вахкун чарасуз я : теория ва кьведни практикадин . Са экзамен пуд сеферда вахкун тавур шо��ерар патал кьвед лагьай сеферда ахтармишун 30 югъ алатайла тайинарун мумкин я . Идалайни гъейри , рази жедай къимет кардик жедай вахтни артухарнава . Теориядин экзаменда къачур рази жедай къимет 3 вацралай 6 вацралди къуватда жеда .
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+ЗУЛУН тумар чилик кутадай вахтар акьалт l зава . Алай йисуз чи районда 800 гектардив агакьна зулун тумар цада . Тежрибади къалурзавайвал , гьина тумчивилиз гзаф фикир гузват l а , гьана битмишарзавай тумарин ерини хъсанди жезва . Магьсулрин бегьерлувал хкажун патал гьар са чкада авай гьавадин шарт l арихъ галаз кьадай , кьакьан бегьер гудай сортар цун ва азаррин вилик пад кьадай дарманар ягъун лазим я . Зулун магьсулрикай къуьлуьн сортар : Безостая -1, Дон -95, Зерноградская ; Мухан : Рассава , Колдрат сортари чи районда хъсан бегьер гузва . Зулун магьсулрин пыльная и твердая головка , мучнистая роса , бурая ржавчина , фурзариозная гниль азаррикай хуьн патал тумар цадалди вилик ихьтин дарманрикай сад яна к l анда : ТМТО ВСК (3-4 л / т ), Дивиденд стар (1-1,5 л / т ), Максим - 2 л / т . Витавакс (3 кг / т ) Доспех - 0,4 кг / л . Чи Россельхознадзордин т l вар алай биологический препаратни ава . И дарманди грибковый ва бактериальный азарар рекьизва , ва дувулар мягькем хьуниз таъсирзава . И дарман магьсулар цадалди 5-8 югъ амаз , тумуник 1 тонндиз - 1 литр яда . И дарманар афнаяр , келемар , уьзуьмар , багълар ва картуфар патални хийирлу я . И дарманар квевай чи Магьарамдхуьруьн Россельхознадзордин идарадай ва я Махачкъалада авай « Россельхознадзор » отделдай къачуз жеда .
+20I4ЙИСУЗ Дагъустан Республикада к I валин гьайванрик пехъивилин уьзуьр акатай 9 дуьшуьш малум хьана . Ихьтин дуьшуьшар Махачкъалада , Кизилюртдин ва Бабаюртдин районра регистрация авунва . Россельхознадзордин информациядай малум хьайивал , санлай чи уьлкведа , гьак I чи республикада пехъивилин гужлу гьалар амайди ва гьар йисуз гьайванри к I ас ягъиз инсанрин уьмуьр хаталувилик кутазвай дуьшуьшрин кьадарни артух жезва . Пехъивал им хци вирусдин инфекциядин уьзуьр я . Ам инсанар патал хьиз , гьайванар патални хаталу я . Ам вирусдин т I ебиатда хаталубурукай сад я . Азар акатайла нервийрин сис тема къайдадикай хкатунилай башламиш жеда ва кьиникьал куьтягь жеда . Чими ивидин гьайванрик ва къушарик и азар фад акатунин хаталувал ава . Азар акатзавай кьилин чешмеяр як незвай вагьши гьайванар тир сик I ер , жанавурар ва муьнуьгъар я . Гуьзчивилик квачир киц I ер , кацер хуьрерин шегьеррин агьалияр патал хаталу я . Гьаниз килигна карханайрин , базаррин сергьятрин , зир зибил кадарзавай чкайрин санитарный гьалариз фикир гана к I анда . Анрал гуьзчивилик квачир киц I ер , кацер к I ват I хьуниз , дараматрин подвалриз гьахьуниз , чардахрик акьахуниз рехъ гана виже къведач . Россельхознадзорди рик I ел хкизва , пехъивал сагъардай къайдаяр чахъ авач , гьавиляй вилик пад кьуниз кьет I ен фикир гана к I анда . К I валин ва куьчейра авай вагьши гьайванриз рапар ягъун чарасуз я . Пехъивилин микроб инсандик азарлу гьайванди к I ас гайила , хамуниз зиян хьайи кьац I арай азарлу гьайвандин гъередикай акатзава . Инсандикай инсандик и вирус акатзавач . Гьайвандин сивяй кьадардилай гзаф гъер авахьдайла , четиндиз хъуьткьуьндайла , таб акьалтдайла тадиз ветеринарный къуллугъдиз хабар гун чарасуз я . Г . АЗАЕВ , Россельхознадзордин РД да авай отделдин начальник .
+« МАГЬАРАМДХУЬРУЬН РАЙОН » МР дин Администрацияда кьиле фейи нубатдин совещание Фарид Агьмедова чав агакьай шад хабардилай башламишна . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрациядин крарин управляющий Къазиев Вячеслав Алимурадовичаз Дагъустан республикадин кьилин Указдин бинедаллаз « Дагъустан республикадин муниципальный къуллугъдин лайихлу работник » лагьай гьуьрметлу т I вар гана . Ахпа совещаниеди вичин к l валах башламишна ва « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин архивдин отделдин начальник Диана Юнусовадин гьахъ гьисабдин докладдихъ яб акална . Адан докладдай малум хьайивал , райондин архивдин к l валах вилик тухунин мураддалди МР дин администрацияди вичин къарардалди жуьреба жуьре документар , справкаяр хуьнин къайда тестикьарнава . Архивди карханайрин , организацийрин , учрежденийрин документар , гьак l хсуси документар , район вилик финин тарихдай фотодокументрин коллекцияр хуьзва . Архивда алай вахтунда 53 учреждениядин ( абурукай яз 37 муниципальный , 9 республикадин карханайрик акатзава ) документар хуьзва . Абур гьамиша хуьн герек тир хсуси документар , райондин к l валахдин тарих , экономика ва культура вилик фин къалурзавай документар я . Абурун арада фотодокументрин коллекциядихъ кьет l ен интерес ава . Фотодокументри обществодин уьмуьрдин жуьребажуьре вакъиаяр къалурзава . Абурай производстводин к l венк l вечияр , райондин куьгьне ва ц l ийи дараматар , Ватандин Ч l ехи дяведин ва зегьметдин ветеранар аквазва . Архив хуьзвай кабинетар алай девирдин техникадалди тадаракламишнава , идалай гъейри ц l ай кьуниз акси ва маса татугайвилерикай хуьн патал серенжемарни кьабулнава . Д . Юнусовадин доклад алава хъувур Фарид Загьидиновича , архивар халкьдин рик l ел хуьнин бажарагъ , зигьин дурумлуди ва гзаф терефринди , азадди яз амукьунин умудлу замин тирди ва санлай кьурла архивдин отделди тухузвай к l валах разивал ийиз жедайдан гьакъиндай лагьана . Эхирдай Фарид Загьидиновича райадминистрациядин отделрин руководителрин фикир энгелар тавуна хъувуна к I анзавай месэлайрал желбна . ЯРГЪАЛ йисара муниципальный къуллугъдал вичин везифаяр гьакъисагъвилелди тамамарзавай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрациядин крарин управляющий Къазиев Вячеслав Алимурадовичаз , 20I7ЙИСАН 26апрелдиз кьабулнавай 88нумрадин , Дагъустан республикадин ��ьилин Указдин бинедаллаз « Дагъустан республикадин Муниципальный къуллугъдин лайихлу работник » лагьай гьуьрметлу т I вар гана . « Самурдин сес » газетдин коллективди Вячеслав Алимурадовичаз ганвай награда рик I ин сидкьидай мубаракзава . Къуй куь к I валахдин рекьени , хизандани ихьтин шад , лишанлу вакъиаяр гзаф хьурай , гьуьрметлу Вячеслав Алимурадович !
+2018йисан 29январдиз 60 йисан яшда аваз , хъсан тербиячи , к l валахдин юлдаш , чаз виридаз играми Абдулхаликова Къизханум Баламирзоевна вахтсуз чи арадай акъатна . Къизханум Баламирзоевнади яргъал йисара саки 34 йисуз чи « Солнышко » бахчадин коллективда тербиячи яз к l валахна . И вахтунда ада бахчадай вишералди аялар школадиз рекье туна . Вичин гьакъисагъ зегьметдалди Къизханума коллективдин ва гьак l диде бубайрин арада лайихлу гьуьрмет къазанмишна . Хъсан къилихрин инсан , играми диде , к l валахдин юлдаш чаз виридаз гьайиф хьана . « Солнышко » бахчадин коллективди рагьметлудан хизандиз ва вири мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Къизханум Баламирзоевнадин экуь къамат гьамишалугъ яз чи рик l ера амукьда . « Солнышко » бахчадин коллектив .
+АЛАЙ ЙИСАН 12- сентябрдиз Магьарамдхуьре «Ярагъ Магьамед ЭФЕНДИДАГЪУСТАНДИН чӀехи дамах» лишандик кваз мусурманрин машгьур шейх, алим, арифдар Ярагъ Магьамедан экуь къаматдиз бахшнавай форум кьиле фида. Мярекат экуьнин сятдин 11 даз башламишда. Форумдин тешкилатчийрин арада РД-ДИН милли сиясатдин ва динрин крарин рекьяй министерство, Магьарамдхуьруьн райондин администрация ва Дагъустандин Муфтият ава. ТӀалабзава вири районэгьлийривай мярекатдиз атун ва иштиракун.
+АЛАТАЙ гьафтеда, Магьарамдхуьруьн райондиз Россельхозбанкдин Дагъустанда авай филиалдин директордин заместитель Татьяна Шорина кьиле авай десте мугьман хьана. И важиблу гуьруьшда «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова, индивидуальный предпринимателри, хуьрерин администрацийрин кьилери ва райондин активди иштиракна. Гуьруьшдал, хуьруьн майишатдин товарар гьасилзавайбуруз кьезилвилер авай кредитар гунин ва физический, юридический ксариз счетар ахъагъунин месэлаяр веревирдна. Гуьруьш ачухай Фарид Агьмедова, райондин экономика патал хуьруьн майишат важиблу хилерикай сад тирди ва райондин аграрийриз къуват гунин чарасузвал авайди лагьана. Гуьгъуьнлай рахай Татьяна Шоринади, банкдин руководстводиз чпин кӀвалахда цӀийи дережадал элячӀдай фикирар авайди лагьана. Яни Дагъустанда, кьилди къачуртӀа Магьарамдхуьруьн районда, хуьруьн майишатдин товарар гьасилзавайбур патал, алатай вахтарив гекъигайла лап къулай шартӀар тешкилунихъ элкъуьрнавай кӀвалах тухузва. - Чун агьалийриз чарасуз консультациядин куьмек гуз, гьакӀни хуьруьн майишатдин товарар гьасилзавайбуруз банкдин къуллугъар ийиз гьазур я. Магьарамдхуьруьн райондин аграрийриз къува�� гун ва къулайвилер тешкилун патал Россельхозбанкдин Дагъустандин филиалдин офис ачухда,- лагьана Шоринади. ГьакӀни Татьяна Шоринадини гъвечӀи бизнесдин ва микробизнесдин клиентрихъ галаз кӀвалахзавай отделдин начальникдин заместител Владимир Попандопулоди, кьезиларнавай банковский къуллугърин системадикай, атанвай гьар арзадиз чеб мукьуфдивди килигдайдакай лагьана ва са жерге суалриз жавабар гана. Вичин нубатда райондин руководстводи, райондин агьалияр патал ихьтин важиблу гуьруьш кьиле тухвай Россельхозбанкдин Дагъустандин филиалдин векилриз чухсагъул малумарна. Сайтдай гьазурайди А.АЙДЕМИРОВА я.
+ИСЛЕН юкъуз райадминистрациядин заседанийрин залда МР- дин АТК- дин (антитеррористический комиссия) гегьенш заседание кьиле фена. Заседаниедин кӀвалахда райадминистрациядин жавабдар работникри, къайда хуьзвай органрин ва районда хатасузвал таъминарзавай федеральный къуллугърин векилри, хуьрерин администрацийрин кьилери, диндин ва СМИ- дин векилри иштиракна. Заседание «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова ачухна. Вичин рахунра Фарид Загьидиновича къейд авурвал, чкадин самоуправлениедин органрихъ галаз алакъалу структурайри тухузвай терроризм профилактика ийизвай кӀвалахар рази жедай гьалда аватӀани чавай акьалтӀай секинвал ийиз жедач. Чи заседание чирвилерин йикъан вилик тухунихъ вичин кьетӀенвилер ава. Аялриз къулай шартӀар тешкилун ва школайра абурун хатасузвал хуьн чи кьилин везифайрикай сад я. - «Чи аялрин хатасузвилиз са къурхулувални хьана кӀандач» лагьана Фарид Загьидиновича. МР- дин образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаева, антитеррористический ва цӀаяр кьунин хатасузвал хуьнин гьакъиндай школайра тухузвай кӀвалахдин ва и жигьетдай аялрихъ галаз тухузвай тербиядин кӀвалахдин гьакъиндай гегьенш информация авуна. ГьакӀни заседаниедал рахай райондин полициядин отделдин начальникдин заместитель Суфьян Селимова, чирвилерин юкъуз хатасузвал таъминарунин гьакъиндай тухузвай серенжемрин ва терроризмдин идеология профилактика авунин мураддалди тухузвай адресный кӀвалахрин гьакъиндай доклад авуна. И жигьетдай райондин жегьилрихъ галаз тухузвай кӀвалахдин гьакъиндай МРДИН жегьилрин крарин ва туризмдин отделдин начальник Фарид Бейбутован информациядихъни яб акална. Заседаниедин эхирдай АТК- дин председатель Фарид Агьмедова, авунвай кӀвалахда рази жедай гьалар аватӀани талукь къуллугъри и кӀвалахар сигъ алакъада аваз тухвана кӀанзавайди ва и жигьетдай тухузвай вири кӀвалахар АТК- дин аппаратдин разивал къачуна авуна кӀанзавайди къейдна. А.АЙДЕМИРОВА.
+«ХУЬРУЬН (Земский) малим» проектдин бинедаллаз РД- дин образованиедин ва илимдин министерстводи «Хуьруьн (Земский) малим» проектда иштиракун патал арзаяр кьабулиз башламишнава. Проектди хуьруьн школайра малимрин патахъай авай кьитвал алудунин месэла гьялун лазим я. Алай вахтунда хуьрера 249 кас малимар бес жезвач. Проектда гьар са малимдиз миллион манатдин кьадарда аваз садра пулдин такьатар чара авун къалурнава. А такьатар кӀвалахун патал хкянавай чкада яшайишдин кӀвал къачун (эцигун), ремонтдин кӀвалахар кьиле тухунин гьакъи гун, гьакӀни яшайишдин шартӀар яратмишун патал серф ийиз жеда. Алай йисуз и проектда иштирак авун патал 50 кас хкянава. Про
+ектда иштиракзавай ксарин яшар 50 йисал кьван хьана кӀанда. Хуьруьн школада вад йисалай тӀимил тушиз вахтунда кӀвалахунин шартӀ эцигзава.
+АЛАЙ йисан сад лагьай паюна Дагъустанда аялар тежезвай 764 хизанди ЭКО- дикай менфят къачунва. Шазан сифтегьан ругуд вацрав гекъигайтӀа, ирид процентдин гзаф хьанва. 20I9ЙИСАН эхирдалди ЭКО- дикай менфят къачудай хизанрин кьадар тахминан I500 дав агакьда. ОМС-ДИН куьмекдалди ЭКО авунвай хизанрин кьадарни артух хьанва. Эгер 20I8- йисан сифте паюна и къайдада республикада I53 аял ханвайтӀа, цӀи абурун кьадар 9 аялдин артух хьанва. РД-ДИН здравоохранениедин министр Жамалудин Гьажиибрагьимован гафаралди, ЭКО- дин игьтияж авай гзаф дагъустанвийривай менфят къачуз жедайвал, милли «Демография» проектдин сергьятра аваз республикадин хизандин сагъламвал хуьдай ва репродукциядин центрдин материально-технический база мягькемардай фикирар ава. Идалай гъейри, алай йисуз центрдин дараматни цӀийикӀа туькӀуьр къийида. Репродукциядин технологийрихъ галаз алакъалу отделениедин майдан авайдалай чӀехи хъийида ва центрдиз герек къвезвай медицинадин цӀийи тадаракарни маса къачуда. Къуй аялар тежезвай хизанриз виридаз ЭКО-ДИКАЙ са чара хьана гъилиз бицӀекар атурай. Дидевилин бахтуникай садни магьрум яз амукь тавурай .
+ИСЛАМДИН ТАРИХДИН ЧИНАР Са сеферда за шиитдивай хабар кьуна: «Квез хашпересар икьван вучиз дакӀан я?» Ада ихьтин жаваб гана: Гьар са динсузди, яни кафирди, вич тек яз ва кӀеве авай кас яз гьисс авун патал адалай зулумдин цал элкъуьрун герек я лагьай чи пайгъамбар еке камалэгьли тир. И кар чна Аллагьдиз къуллугъ авун ва дин михьи авуниз куьмек гун жедай. Зун гъавурда акьурвал, шиитди динсузар, кафирар анжах хашпересриз ваъ, гьакӀ диндин маса рекьяй физвай мусурманриз лугьузвай. За адавай хабар кьун хъувуна: «Хъсан, эгер хашпересринни суннийрин Аллагьдихъ, адан пайгъамбардихъ, эхиратдин уьмуьрдихъ инанмишвал ийиз хьайила абуруз инанмиш туширбур, динсузар вучиз лугьузва?» Шиитди жаваб гана: «Кьве себебдалди. Сад лагьайди, абуру Мегьамедан (САС) пайгъамбарвал таб яз гьисабзава. Кьвед лагьайди, хашпересар Аллагьдин пайгъамбаррив лайихлувилелди эгечӀзавач, абуру лугьузва хьи, Иса (Исус). 1710 (1122)-йисуз колонийрин рекьяй министерстводи зун Египетда, Иракда, Тегеранда, Хиджазда, Стамбулда авай колонийрал вичин таъсирлувал артухарун ва исламдин дин къенепатай хадай чарасуз информация кӀватӀун патал тапшуругъ гана и уьлквейриз рекье туна. Залай гъейри министерстводи мад кӀуьд кас гьазурнавай. Абурузни заз хьтин тапшуругъ ганвай. Чун герек тир вири затӀаралди: пулуналди, чарасуз малуматралди, картайралди, тухумрин ва гьукуматрин кьиле авай ксарин тӀвараралди таъминарнавай. Министерстводин секретарди Чун рекье твадайла лагьай гафар зи рикӀелай алатзавачир. Ада Исус Христосан гафаралди икӀ лагьанай: «Куь агалкьунар чи ватандин гележег я, и мурад патал вири къуватар эцига». Исламдин халифатдин меркездиз – Стамбулдиз – зун параходда аваз атана. За зи вилик сифте нубатда са месэла эцигнавай – туьрк чӀал лап хъсандиз чирун. Лондонда заз туьрк, араб ва иран чӀалар чирнавай. Амма и чирвал бес жезвачир. Зун маса миллет тирди чир тахьун патал за чӀал хъсанарун ва чкадин нугъат чирун лазим тир. Зак акьван къалабулух квачир, вучиз лагьайтӀа мусурманар ихтибарлу, инанмиш жедай ва регьимлу инсанар я. Муькуь патахъай туьркерихъ шпионар кьадай гьукуматдин махсус органарни авачир. Стамбулдиз акакьайвалди за заз тӀвар хкяна – Мегьамед. Ахпа зун мусурманрин мискӀиндиз фена. Зун ина авай михьивили ва низамлувили мягьтеларна. За заз суал гана: «Чна и инсанрихъ галаз вуч дяве ийизва? Чаз вучиз и инсанар терг ийиз, тарашиз ва пайипаяр ийиз кӀанзава? Яраб Иисус Христоса чаз тур веси гьа им тир жал?» За герек авачир и фикирар тадиз зи кьиляй акъуд хъувуна. Стамбулда зун Агьмед Эфенди лугьудай лап савадлу са кьуьзуь касдихъ галаз таниш хьана. Хъуьтуьл къилихдин, рикӀ михьи, регьимлу и касди экуьнлай няналди капӀар ийидай ва идалди вич Мегьамед пайгъамбардиз са тӀимил хьайитӀани мукьва ийиз алахъдай. Мегьамед пайгъамбардин тӀвар кьурла адан вилер накъварай ацӀудай. Ихьтин ачух суьгьбет динэгьлийрин арада сифте яз гьалтзавай. Ада завай зун гьинай ятӀа, вучиз атанвайди ятӀа, вуч метлеб авайди ятӀа, гьи миллет ятӀа ва гьи диндиз къуллугъзаватӀа садрани хабар кьунач. Амма за адаз садра зун Стамбулдиз атанвай мугьман я, заз ина гьихьтин хьайитӀани са кӀвалах жагъуриз ва Турциядин гражданвал кьабулиз кӀанзава лагьайла адаз гзаф хвеши хьанай. За Агьмед Эфендидиз гьакӀ зун етим тирди, захъ са жуьредин мукьва-кьилиярни авачирди ва заз ислам кьабулна Къуръан чириз кӀанзавайди лагьанай. Агьмед Эфендиди и гафар хушвилелди кьабулна ва лагьана: «Са жерге себебралди чун вав гьуьрметдивди эгечӀун лазим я. Сад лагьайди, вун мусурман я, вири мусурманар стхаяр я; кьвед лагьайди, вун мугьман я. Чи пайгъамбарди лугьузвайвал, мугьмандиз гьуьрмет авун лазим я; пуд лагьайди, ваз савадлу жез кӀанзава, исламди ихьтин инсан хушвилелди кьабулзавайди я. Къуръанда кхьенва хьи, чирвилерихъ чалишмиш жезвай инсан Аллагьдиз кӀанибурун жергеда жеда». ИкӀ регьимлу и кьуьзуь касдин ихтибардиз гьахьиз хьунал зун гзаф шад тир ва мягьтелни хьанвай. За закди фикирна, хашперес дин гвай касди ихьтин къайгъу��узвилиз гьич рехъ гудачир. За Агьмед Эфендидиз лагьана: «Заз Къуръан чириз (Эвел алатай нумрада).
+5 31- август, 2019- йис. ИСЛАМДИН ТАРИХДИН ЧИНАР кӀанзава». И карда лап шад хьана ва и кӀвалах чна санал башламишна. Кьве йисуз Стамбулда яшамиш хьайидалай гуьгъуьниз , зун Лондонда авай зи чӀехи эмирдалди ватандиз хъфена. Агьмед Эфендидиз зун Стамбулда амукьна кӀанзавай. Амма завай хъфин тавуна жезвачир. За ина тухвай кӀвалахдин гьакъиндай руководстводин вилик гьахъ-гьисаб авун лазим тир. Зун сагърай лугьуз Агьмед Эфендидин патав фейила адан вилер накъварив ацӀана ва лагьана: «Аллагь ви патал хьуй зи хва. Эгер вун са мус ятӀани и ватандиз хтайтӀа, зи сурал са дуьз дуьа кӀела». И гафари заз лап таъсир авуна, завайни накъвар хуьз хьанач, амма за зи хиве авай буржи кьилиз акъудун лазим тир. Колонийрин рекьяй министерстводи махсус тапшуругъар гана мусурманрин уьлквейриз рекье тур шпионрикай Лондондиз ругуд кас элкъвена хтана. Кьуд кас жуьреба-жуьре себебралди фейи чкайра амукьна. Чна тухвай кӀвалахрихъ яб акалун патал министр вич кьиле авай махсус комиссия тешкилна. Зи гьахъ- гьисабда за къейд авуна хьи, туьрк ва араб чӀаларал, Къуръан ва шариатдин законар лап хъсандиз чирнава. Амма Османский империяда тӀал алай зайиф чкаяр завай лазим тирвал чириз тахьанвайди за хиве кьуна. Министерстводин секретарди къейд авурвал: «На ви кӀвалахда тайин тир агалкьунар къазанмишдайдал шак АЛАЧ.ГИЛА хъфейла чна ви вилик тамамардай кьве месэла эцигзава. Сад лагьайди – исламдин диндин идеологияда зайиф чкаяр гьибур ятӀа чирун. Кьвед лагьайди –ислам къенепатай хун патал алахъун. И кар вуна ваз куьмекчияр чкайрилай жагъура. Эгер и везифа вавай кьилиз акъудиз хьайитӀа, вун министерстводин лап виниз тир наградайриз лайихлу жеда». Са тӀимил вахтарилай заз Иракдиз финин буйругъ гана. Зун Иракдин Баср шегьердиз атана. Инин агьалияр суннитарни шиитар я, гьатда хашпересарни ава. Пайгъамбардин ва санлай исламдин гьакъиндай абурун фикирар сад туширди заз ина чир хьана. Мегьамедан пайгъамбарвиликай исламдин гзаф ктабра гегьеншдиз кхьенвай ва субутдай делиларни ава. Ихьтин ктабрикай сад Къуръан я. Къуръан эхирдал кьван лап дикъетдив кӀелна. Са шакни авач хьи, Къуръан диб авай, фикирралди девлетлу ва гьар са жигьетдай акьуллу ктаб я. Вичин манадин жигьетдай ам Тавратдилайни (Тора) Инжилдилай (Евангелия) гзаф вине ава. Къуръанда кар алай къайдаяр, къилихар, марифатдинни къанажагъдин месэлаяр гегьеншдиз къалурнава. Амма ина заз герекди маса затӀ я: я кӀелиз. я кхьиз тийижир Мегьамед пайгъамбардилай мусурманриз ихьтин акьуллу ктаб яратмишиз гьикӀ алакьна? Им адан пайгъамбарвал субутзавай са делил яни? И суалдиз гудай жавабдихъ зун виринра – Лондандани, Турциядани къекъвена, Турцияда имам Агьмед Эфендидин мискӀинда авай чӀавуз зун гзаф месэлайрин гъавурда гьатнавай. Жув вуж ятӀа чир хьуникай кичӀевиляй а чӀавуз завай адахъ галаз ачухдиз суьгьбет ийиз хьаначир. Зун кӀевелай инанмиш тир хьи, Мегьамед пайгъамбар бажарагълу, акьуллу ва вичиз тай авачир хьтин фагьумлу инсан тир. Амма (зун хашперес тирвиляй я жеди) адан пайгъамбарвал за шаклувилик кутазвай. Суннитри тестикьарзавайвал, пайгъамбар кьейидалай гуьгъуьниз гьакъикъатда халифар сифте Абу Бакар, ахпа Омар, Осман ва Али хьана. Сифтегьан пуд халифади пайгъамбарди башламишай кӀвалах ян тагана давамар хъувуна. Зидвилер вири динра авайди я, гьа жергедай яз хашперес диндани. Амма зидвилер къенин йикъаралди давам хьунин гъавурда зун акьазвач. Абу Бакар, Омар. Осман, Али фадлай амач, чун гилани абурун фикиррихъ галаз шерик я. КЪЕЙД: суннитар мистер Хамферан фикирдихъ галаз рази туш, вучиз лагьайтӀа, ада дин илимдихъ галаз акадарзава. Мусурманри динда дегишвилер твазвайди туш, абуру Къуръандин истемишунар кьиле тухузвайди я. Динда дегишвилер тун хашпересриз хас кӀвалах я. Мистер Хамфер Иракдиз ракъурдалди министерстводин секретарди адаз лагьанай: «Ваз са кар чир хьухь, Хамфер инсанрин арада зидвилер абур Аллагьди халкь авурдалай инихъ авайди я ва Иисус Христос чилел хуькведалди абур амукьни ийидайди я. Зидвилер миллетрин, халкьарин, тайифайрин ва динрин арадани жедайди я. Гьаниз тамашна ви кьилин везифа Иракдиз фена, мусурманрин арада авай зидвилер ва наразивилер чируникай ва министерство бес кьадар малуматралди таъминаруникай ибарат я». Чавай, англичанривай, чи колонайра бунтар, ягъунар тешкил тавунмаз архайинвал ийиз жедач. ГьикӀ жеда кьван, чун тӀимил, чи колонаяр гзаф хьайила. Турцияни Ирак чпин агьалийрив зайифариз турла, ахпа абур тамамвилелди муьтӀуьгъарун регьят я.
+РОССИЯНВИЙРИ саки 40 йисан вахтунда картуфар ишлемишун кьве сеферда тӀимиларнава. Росстатдин ахтармишунрал асаслу яз, идакай «Новости» РИА-ДИ хабар гузва. Ведомстводин делилралди, I980-ЙИСУЗ уьлкведин агьалийри йисан къене са касдин кьилиз II7 килограмм картуфар тӀуьниз ишлемишна, 20I8-ЙИСУЗ и рекъем 59-дал кьван агъуз аватна. Гьа са вахтунда незвай емишрин, майвайрин кьадар кьве сеферда хкаж хьанва-35 килограммдилай 74 килограммдал КЬВАН.САЛАН майваяр, як, балугъ гзаф незва. Фу, макаронар, чӀахар, шекер, тӀунутӀар тӀуьниз ишлемишунин кьадарни агъуз аватнава. НекӀедин продуктар тӀимил ишлемишуни иллаки къалабулух кутазва- 390 килограммдал кьван агъуз аватнава. Агентстводи хабарар кьур духтурри гьисабзавайвал, продуктар ишлемишунин жигьетдай арадал атанвай дегишвилер, советрин вахтарив гекъигайла,неинки абур маса къачудай мумкинвал хьунихъ, гьакӀ россиянвири гзафни-гзаф сагълам уьмуьрдин къайдадал амал авунихъ галазни алакъалу я. Духтур Е. Александровадин фикирдалди, картуфрикайни факай менфят къачун адет хьанвай кар ятӀани, урусар герек тир терефдихъди вилик физва.
+ПАРИЖДИЗ и кар США-ДИН президент Д.Трампа ийида��ди вилик Москвадихъ галаз алакъаяр хъсанарун менфятлу я. «LENTA.NI» чешмеди хабар гузвайвал, ихьтин фикир Франциядин къецепатан крарин виликан министр Ю. Ведрина раижна. Ада Франциядин гьукум виликамаз хабардар авурвал, Америкадин регьбер мад сеферда хкя хъувуртӀа, ада цӀийи кьилелай Россиядихъ галаз алакъаяр хъсанарунин серенжемар кьиле тухуда ва Европадин итижриз фикир гудач. Ада рикӀел хкана хьи, Франциядин президент Э. Макронан макьсад Россия цӀийи кьилелай Европадихъ галаз алакъаламишуникай ибарат я. ИкӀ, виликан сиясатчидин гафарай, сад-садахъ галаз кьан тийизвай, Москвадиз Пекиндихъ «хуртӀ гайи» РагъакӀидай патан сиясат Парижди туьхкӀуьр хъувун лазим я. Ада Россиядини Францияди военный, ядерный, космический ва рекъемрин хилера, экономика хуьнин, гьакӀни терроризмдиз акси женг тухунин кардани алакъада аваз кӀвалахунин важиблувал,уьлкведин гьалар гуьнгуьна хтунин чарасузвал къейдна. Июндиз Осакада кьиле фейи саммитдин вахтунда Макрона Россиядин регьбердиз урус чӀалал салам гана. Россиядин регьберди Макроназ Гъалибвилин суварин 75 йисан юбилейдин гурлу марекатра иштиракун теклифна. АтӀада Россиядиз атун хиве кьуна.
+РОССИЯДИН муькуь субъектрин агьалийрилай тафаватлу яз, чпин юкьван мажибдихъ АИ-92 маркадин бензин гзаф маса къачуз жедай регионрин тӀварар малумарнава. Идакай «Новости» РИА-ДИ хабар гузва. Рейтингдин сад лагьай чкадал Ямало- Ненецкий автономный округ ала (вацра 2080 литр бензин), кьвед лагьай чкадал- Москва (I798 литр.), пуд лагьай ЧКАДАЛНЕНЕЦКИЙ автономный округ (I609 литр). Юкьван гьисабдалди, Россияда халкьдивай гьар са касдин кьилиз АИ-92 маркадин бензин 926 литр къачуз жезва, гьа са вахтунда уьлкведин 68 регионда и дережадивни агакьзавач. Виридалайни тӀимил бензин Кеферпатан Кавказдин республикайрин агьалийрал гьалтзава. Дагъустан патал а рекъем 5I4 литр я, Карачаево- Черкесия -520 литр, Кабардино-Балкария- 525 литр. Къейдзавайвал , мажибдихъ къачуз жедай бензиндин кьадар регионра агьалийри къачузвай мажибдин юкьван кьадар, анра бензиндин къиметар фикирда кьуна, тайинарнава. Июлдиз малум хьайивал,са мажибдихъ виридалайни гзаф бензин къачудай мумкинвал (2,9 агъзур литр) Люксенбургдин агьалийрихъ ава, виридалайни тӀимил къачудай МУМКИНВАЛ-УКРАИНАДИН агьалийрихъ (279 литр). Рейтингда Россия I6-ЧКАДАЛ хьана (927 литр), Италиядинни Эстониядин юкьва.
+РОССИЯДИН просвещениедин министерстводи регионрин министерствойриз школайра мобильный телефонар ишлемишунин кардал сергьят эцигуниз талукь месэладиз килигун теклифнава. Идакай ведомстводин сайтда хабар ганва. Теклифда къейднавайвал, яргъалди смартфонрикай менфят къачуни, гьакӀни абур школада ишлемишуни аялдин психикадиз пис таъсир авун, секинсузвал кутун ва ахвар чӀурун мумкин я; рикӀел аламукьунин, дикъетлувилин ериярни зайиф хьунин хаталувал ава. Мумкинвилериз килигна, министерстводи школайриз тарсарин вахтунда гаджетар хуьдай чка чара авун ва ученикар алакъадиз экъечӀдай къайдаяр диде-бубайрихъ галаз меслятун теклифна. Къейдзавайвал, хабарар кьунин серенжем кьиле тухвайла, школайра мобильный телефонар ишлемишунал сергьят эцигунин месэладин тереф УЧЕНИКРИН-6I, диде-бубайрин-89, малимрин 90 процентди хвена.
+Республикадин Магьарамдхуьре авай махсус школа-интернатдин коллективди ана яргъал йисара кӀвалахай малим Абдуллаева Галина рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз хва Тимураз ва амай вири мукьва-кьилийриз дериндай хажалат чӀугуналди,башсагълугъвал гузва. Магьарамдхуьруьн кьвед лагьай нумрадин СОШ-ДИН 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 2018- лагьай йисуз Раджабов Рамидиназ гайи 00518001624467- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+КЪАРИБАДЕ ахтармишун патал духтурдин патав къвезва. Духтурди ам дикъетдалди ахтармишайдалай кьулухъ лугьузва: -Ви рикӀ са кьадар зайиф я. Ваз вуч аватӀа чидани, кӀвализ гьелелиг гурарай хъфимир. Къарибаде са вацралай духтурдин патав хквезва. Духтурди ам ахтармиш хъувуна лугьузва: -ГьакӀ ман! РикӀ мягькем хьанва, гила вавай кӀвализ гурарай хъфейтӀани жеда. -ГьакӀ ман,- тикрарна къарибадеди. -ТахьайтӀа марфадин турбадай хкаж жез пенжердиз гьахьдай кьван бизар хьанвай!.
+АКЬАХНА кӀек жугъунал, гьарайна лап хушунал: -Заз мержан са жагъана, килиг вири атана. -Квез килигда шуьшедин, кицӀи хъверна рахшанддин. ТиртӀа ам еке кӀараб, масад жедай зи жаваб. Вечрез атана хъуьруьн: -Жагъана затӀар ширин. ГьатнайтӀа са киле цуькӀ, ксудай зун секин яз рикӀ. -Къа! Къа! Къа! - гьарайна къазра. - Акьуллу хьанва пара. Мержан, кӀараб ва гьакӀ цуькӀбуш тахьуй гьа тӀуьна рикӀ. Ични чуьхвер, къацу векь недай за акъатдалди гьекь. Михьи, къайи булахар, жагъайди я бахтавар! Уьрдегдизни атанач кьарай, авуна адет хьанвайвал гьарай, ийиз тарифар вичелай: -Незмайди туш шурваяр, язава за кабабар. Зун къекъвена накь хула, шар-пепе авай пара. Еке са къиб кьуна за, кӀелелай тир вич таза. Такабурлу гьуьндуьшка, гьисабзавай вич яз агъа, экъечӀзава майдандиз, яр къекъифна гардандиз: -Вуж я небгет ахмакьар, ийизвайбур дамахар? Нез жеч квевай мержанар, як алачир кӀарабар. ЦуькӀ аквад квез ахварай. Рахух тӀун куьн цицӀеркай, багъда авай кеферкай. Мягьтел хьана шемпӀини ван хьайила кьуру суьгьбетар, авуна лап туьгьметар: -Гьикьван хьурай руфун цӀай, садан недач а куь пай. Вегьейла квез са кур твар, амукьдач квехъ къайгъуяр. Фикрет ГЬАЖИЕВ.
+ШВЕЦИЯДИН инженерхимик, изобретатель ва промышленник Альфред Бернхард Нобелан весидихъ галаз кьадайвал, вич кьейила тур Швециядин 3I миллион кронди Нобелан фонд тешкилна. И пул акцийра, облигацийра ва заемра эцигна. Къвезвай пулни гьар йисуз барабар вад чкадал пайзава ва I90I-ЙИСАЛАЙ инихъ физикадин, химиядин, физиологиядин ва я медицинадин, литературадин хилерай, гьакӀ ислягьвал мягькемарунин рекьяй кӀвалахдай Нобелан премияр яз гузва. Нобелан премия Альфред Нобелан шикил алай къизилдин медалдикай, дипломдикай ва пулунин кьадар къалурнавай чекиникай (кьадар Нобелан фондунин къазанжийрилай аслу я) ибарат я. I960-I970ЙИСАРА адан кьадарди 30-далай 70 агъзур доллардалкьван тешкилзавай, 2005-йисуз Нобелан премиядин кьадар I0 миллион Швециядин крондиз (I,2 миллион доллар) барабар хьана.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр ! Чна гьар йисуз къаршиламишзавай ва шаддиз кьиле тухузвай , чи халкьдин виридалайни багьа ва рик I алай гуьзел суварикай сад тир Яран сувар за квез мубаракзава . И шад сувар чаз кьуьд куьтягь хьунин ва гатфар вичин къуватда гьатунин гьакъиндай муштулух гваз къвезвай сувар я . Им чилин чинлай хъуьт I уьн лацу яргъан алатна гатфарин къацу махпур эк I я жезвай мублагь ва гуьлуьшан вахт я . Т I ебиатдал чан хтунихъ , тар там къацу хьунихъ галаз сад хьиз , Яран сувари гатфарин чуьлдин к I валахрикни юзун кутазва . Им чилел к I валахзавай гьар сад патал къизгъин вахт я . Чун гьар сад гьар са йикъакай тамамвилелди менфят къачуз , гатфарин к I валахар галай галайвал ва ери аваз кьиле тухуз чалишмиш хьана к I анда . Сувар гьар сувар хьиз гурлувилелди , гьевеслувилелди ва шаддиз кьилени тухвана к I анда . Квез Яран сувар мубаракрай , Гьуьрметлу районэгьлияр ! Къуй суварин шадвал , гьевеслувал квехъ яргъалди кумукьрай ! Фарид АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Учередители : Муниципальная районная администрация « Магарамкентский район » и коллектив журналистов редакции районной газеты « Самурдин сес » ( Голос Самура ). Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газета « Самурдин сес » ( Голос Самура ) зарегистрирована Региональным управлением Комитета РФ по печати в РД . Буткъазмайрин СОШ дин 11 класс куьтягьайдан гьакъиндай 1993йисуз Давудов Кавказаз гайи Б -267594нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Чахчах къазмайрин СОШ дин коллективди Миримова Самидат вахтсуз кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , адан хизандиз ва вири мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Ц l елегуьнрин СОШ дин коллективди Джафарова Зирифадиз ва адан багърийриз вах Мадинат кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Чи халкьарин чанда авай Хъуьт I уьн мекьи къар акъатна , Т I ебиатдал чим къваз цавай Чи чинризни яр акъатна . Яр атана – юзана чил , Багъ бустандив кар агатна . Деминава чуьлда билбил – Сугъулвилин пар алатна . Яран сувар – яшлу сувар , Чи суваррин атабуба , Ви тарихдин жанлу лувар Акваз шад я шегьер , уба . Ви ц I аярал хкахь тийиз Лепе алаз ялав хьурай . Женгиник кваз зегьметчийриз Ам ашкъидин къилав хьурай припев : Афар , пич I ек ва яр емиш Ви суфрадал хьанва дуьзмиш .
+АЛУКЬНАВАЙ 2022- йис, РФ- дин Президент Владимир Путинан Указдин бинедаллаз Россиядин халкьарин культурадин ирсинин йис яз малумарнава. И йис, халкьдин яратмишунар машгьур авунин ва культурадин адетар хуьнин, тарихдин гуьмбетар ва культура хуьнин, этнокультурадин гзаф жуьреяр, вири халкьарин культурадин вичиз хас тир лишанар ва этнический умумивал хуьнин мураддалди малумарнавайди я. Россиядин Президентди, кьве вацран вахтунда тешкиллувилин комитет тешкилун ва гьакӀни и йисуз тухудай мярекатрин план тестикьарун Правительстводал тапшурмишнава. Уьлкведин Конституциядай аквазвайвал, Россия гзаф миллетар яшамиш жезвай гьукумат я. Чи гьукуматдин сергьятра I90 дав агакьна гьар жуьре халкьар яшамиш жезва. Гьардахъ вичин культура, чӀал ва адетар ава. Халкьдин яратмишунрин ва Россиядин халкьарин материалрин тушир культурадин ирсинин йисан сергьятра аваз регионра фестивалар, ярмаркаяр, тематикадин выставкаяр, лекцияр, мастер – классар ва яратмишунрин коллективрин концертар кьиле фида. РикӀел хкин, 202I- йис илимдин ва технологийрин, 2020- йис рикӀел хуьнин ва баркаллувилин ва 20I9- йис театрдинди тир.
+АЛАТАЙ ЙИСАН декабрдин вацра райондин са жерге хуьрер «Чепел– Гилияр– Къуйсун– Магьарамдхуьр– Гъепцегь» целди таъминарзавай линиядин турбаяр пад хьунин нетижада агьалияр хъвадай яд авачиз амукьна. Амма региондин, райондин руководствойрин къайгъударвилин нетижада са куьруь вахтунда и татугайвилер арадай акъудиз алакьна. Идан гьакъиндай чи корреспондент Афисат Айдемирова «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьилин заместитель Сократ Мурадалиевахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва арадал атанвай гьаларин гьакъиндай са жерге суалар гана. 2
+-Сократ Гьабибуллагьович, алатай йисан эхирда хъвадай цин патахъай арадал атай месэладин гьакъиндай куьне вуч лугьуда? -Йисан эхир вири хилера авур кӀвалахдин нетижаяр кьазвай вахт я. Амма хуьрера хъвадай цин патахъай ихьтин рикӀел алачир гьалар арадал атун, гьелбетда, четин месэладиз элкъвена. Районда I968- йисуз тухванвай цин линиядин турбаяр куьгьне хьанва. Гагь санлай гагь масанлай муьрхъуь тӀуьнвай ракьун турбаяр пад жез яд акъатзава. Идалай гъейри, Гилийрин хуьре и линия кьве кӀвалин кӀаникай фенвай. Гуьгъуьнлай I988 – йисуз тухванвай линиядани ара гуз ихьтин гьалар арадал къвезва. -И месэла гьялун патал вуч серенжемар кьабулна? -Гьам региондин, гьам райондин руководствойрин эмирдалди райондин ЖКХДИН къуллугъдин бригадади Гилийрин хуьре 300 метр мензилда турбаяр дегишарна ва са бязи чкайрал ремонтрин кӀвалахар кьиле тухвана. Лугьун лазим я хьи, I0- декабрдиз башламиш хьайи ремонтрин кӀвалахар вад юкъуз давам хьана. ТӀебиатдин къайи гьавайризни килиг тавуна йифен геж вахтуналди бригадади галатун тийижиз зегьмет чӀугуна. КӀвалерин кӀаникай фенвай линия элкъвена къерехдай фидайвал тухун хъувуна. И кардик хуьрерин а��министрацийрин ва са жерге жавабдар къуллугъри чпин пайни кутуна. -Сократ Гьабибуллагьович, гила чавай винидихъ раханвай цин линияда авунвай ремонтрин кӀвалахрин нетижада са манийвални авачиз агьалийрив яд агакьда лагьайтӀа жедани? -Гьелбетда, авур кӀвалахдихъ нетижаярни жеда. Амма кутунвай цӀийи турбайрин ери хъсанди тахьуниз килигна гьабурайни яд ахъайзава. Линиядал къаравулда датӀана кас жезва. Гьасятда хьайи татугайвиликай бригададиз хабар гузва ва бригадади чкадал физ ам арадай акъудиз алахъзава. Гьелелиг тухванвай кӀвалахрал тамамвилелди разивал ийиз жедач. Алай вахтунда турбайра авайди 50 процент яд я. Гатфарихъ элкъвейла яд артух хьайила ихьтин дуьшуьшар тикрар хъхьунин хаталувал ава. Дегишарнавай турбайрин еридин гьакъиндай арадал атанвай гьалар гьялун патал абур гьазурзавай заводдин векилриз чкадал эвер ганва. ТӀалабзава агьалийривай къал къачун тавуна, арадал атанвай гьаларин гъавурда акьуна, сабурлувал хуьн. И месэла райондин руководстводин гуьзчивилик ква ва лазим серенжемар кьабулзава. Ара гуз и хуьрерин агьалийрив махсус улакьра аваз яд агакьарда. Яд агакьарзавай йикъарин гьакъиндай малуматдиз хуьрерин администрацийрин сайтрай килигиз жеда. -Сократ Гьабибуллагьович, ихьтин гъавурда гьатдай маналу суьгьбет авунай квез чухсагъул.
+АЛАЙ ВАХТУНДА чи районда коронавирусдиз акси рапар ягъун давам жезва. МР-ДИН кьилин заместитель Марта Насрулаховнадихъ галаз авур ихтилатрай малум хьайивал, къенин юкъуз чи районда 923I касди рапар янава, I6 кас больницада къатканва, абурун жергедай яз (5 кас ковид галайбур , 11 кас пневмония авайбур). Идалай гъейри, районда 113 касди кьвед лагьай сефер яз коронавирусдиз акси раб янава. Чи райондиз коронавирусдиз акси рапар ягъун патал цӀийи партия «Спутник V» маркадин «Гам Ковид Вак»-5I200, «Спутник Лайт» агакьнава. РикӀел хкин «Спутник Лайт» яшар 60 йисалай алатнавай ксариз ядай ихтияр ганва. Лугьун герек я, азарлу хьайи ксариз коронавирусдин тӀугъвалди гьикьван чӀехи азаб, гьихьтин зарар гузватӀа чаз виридаз аквазва ва чизва. Гьавиляй чи хиве неинки са жуван сагъламвилин жигьетдай жавабдарвал авайдан, гьакӀни чна патарив гвай ксарин патахъайни къайгъударвал авун герек тирди гъавурда акьун важиблу я. Къейд ийин хьи, раб вичин хушуналди гьар са касдивай пулсуздаказ ягъиз жезва. Агьалияр Магьарамдхуьруьн райондин кьилин больницада ахъайнавай рапар ядай махсус пунктуна кьабулзава. Вакцина ийиз нубат кьазвай ксаривай: 8-928-286-3537 нумрадин телефондиз зенг ийиз ва я Госуслугайрин порталдай кхьиз жеда. Раб ягъун патал паспортдин, ОМС-ДИН полисдин ва СНИЛС- дин копияр герек жезва.
+2021- ЙИС коронавирусдин тӀугъвалди чаз гьикьван четинарнатӀани, чи кӀвалахриз манийвал гуз алахънатӀани, ам чна агалкьунар аваз акьалтӀарна ва ам чи тарихда гьатна. «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН Администрацияди вичин кӀвалахд�� кьилин фикир экономика вилик финин ериш явашар тавуниз, муниципальный райондин бюджет дурумлувилелди ацӀурун патал карчивилин ва инвестийцийрин активвал хкажуниз, социальный хиле гьалар хъсанаруниз, райондин агьалийрин яшайиш санлай къулайди авуниз гана. Муниципальный райондин чкадин самоуправлениедин органрин вири кӀвалахар Дагъустан Республикадин Кьил Сергей Меликова республика санлай вилик финин эвелимжи проектрихъ галаз кьадайвал тешкилна. Кьунвай гьисабунри къалурзавайвал, алатай йисуз райондин экономикадин вири хилер бегьерлубур хьана. Чалай тайинарай планар асул гьисабдай кьилиз акъудиз алакьна. Районда промышленный производстводин чӀехи пай гъвечӀи карчивилин субъектрал ацалтзава. Промышленный политикадин кьилин гележег авай тереф районда промышленный инвестиционный проектар уьмуьрдиз кечирмишун яз тайинарнава. Чахъ карчивал, гъвечӀи бизнес вилик тухудай мумкинвилер ава. Чун абурукай тамамвилелди менфят къачуз чалишмиш жезва. Районда юкьван ва гъвечӀи карчивал вилик тухудай центр кардик ква. ГъвечӀи бизнесдал машгъул жезвайбуруз райондин ва республикадин бюджетрай хсуси кар кӀвачел ахкьалдарун патал куьмекар гузва. ГъвечӀи карханайрин ва карчийрин кьадар къвердавай артух жезва. ГъвечӀи бизнесди кӀвалахрин цӀийи чкаяр яратмишун, бейкарвилин дережа агъуз вегьин, социальный атӀугъайвални агъузарун хьтин важиблу месэлаяр гьализ куьмек гузва. Потребительский рынок экономикадин вири обществодин уьмуьр таъминарзавай секторрикай сад я. Ам шейэр кура-кура маса гудай туьквенрин, общественный тӀуьнрин ва яшайишдиз къуллугъ ийидай идарайрин сетдикай ибарат хьанва. Ина кьилин чка алишверишди кьазва. Районда агьалийриз къуллугъ ийидай кӀвалерни дараматар эцигунни йигин еришралди вилик фин давам жезва. ИкӀ, алатай йисуз районда цӀийи КТДИН кабинет эцигна кардик кутунва, райцентрда аялрин цӀийи бахча ачухна, райондин са шумуд хуьре аялриз ял ядай ва къугъунар ийидай майданар-паркар ачухна ва икӀ мад. Образованиедин системадани гьалар къвердавай хъсан жезва. Педколлективри, школайра кӀелзавай аялри районда кьиле физвай жуьребажуьре вакъиайра активвилелди иштиракзава. Районда, Республикада кьиле физвай олимпиадайра ва маса мярекатра хъсандиз иштиракзава ва чавай виридавай дамах ийиз жедай нетижаярни гузва. Райондин экономикада хуьруьн майишатди кьилин чка кьазва. Виликан йисарилай тафаватлу яз, ам къазанжияр гъидай хилез элкъуьн хъувунва. Адан дибда багъманчивал, уьзуьмчивал, майвачивал, малдарвал ава. Алатай йисуз районда са шумуд проект уьмуьрдиз кечирмишуниз кьетӀен фикир гана. Ихьтин инвестиционный проектар яратмишунив чкадин кьетӀенвал фикирда кьуна эгечӀна. Чахъ хуьруьн майишатда уьзуьмчивал, малдарвал, теплицайрин майишат, интенсивный жуьредин багъманчивал хьтин секторар вилик тухун патал хъсан шартӀар ава. Абурукай менфят къачуз чун чалишмишни жеда, багъларин уьзуьмлухрин майданар мадни гегьеншардай серенжемарни кьабулда.
+Алава. Гьуьрметлу мусурман стхаяр ва вахар! И макъалада зун рахазвай «Вагьабизм пайда хьуникай низ хийир авай» очерк кӀелайбурукай разибурулай наразибур гзаф тирдал шак гъун четин я. Материал гегьеншдиз ганва. Адан табкерчеквиликай, гьахънагьахъвиликай, заз эсиллагь рахаз кӀанзавач, заз и материалдин гьакъиндай куьрелди зи фикир лугьуз кӀанзава, гьикӀ хьи, и материал урус чӀалай чи чӀалаз элкъуьрнавайди зун я. Ада дегишвилер туна, «Юпитер» чапханадал, ва я ам кхьенвай автордал зи фикирар илитӀдай ихтияр заз авачирвиляй, зун къерех хьана рахазва. САД ЛАГЬАЙДИ, Мугьаммад бен Абдул Вагьаб, вич яшамиш хьайи XII –виш йисара лап савадлу, Ислам диндиз вафалу имамрикай сад я. Им гьикӀ жедай кар я, Ислам дин къеняй хунин мураддалди араб уьлквейриз рекье тунвай Англиядин са шпионди, Абдул Вагьаб хьтин имам вичин диндай акъудзава, адакай ичкибаз, ашнабаз ва чи диндиз ачухдаказ зидвал ийизвай са вуж ятӀани туькӀуьрзава. Мягьтел жедай кар я, Хамфералай и кар регьятдиз алакьни ийизва. КЬВЕД ЛАГЬАЙДИ, чи пайгъамбарди лагьанай хьи, чи дин гьамиша ихьтин битавди яз амукьдач, чалай вилик атай динар хьиз, Исламни гзаф хилериз пай жеда. ГьакӀ хьунни авуна. Мад хъухьурай, арифдарри лагьайвал, «чара жеда, пара жеда». Амма Исламдин диб суннизм яз амукьда. Меккедиз фейибуруз чпин вилералди акуначни кьван «ал-гьарамдиз» анжах кьуд варарай гьахьиз жезва: «Шефиия, «Гьанифия», «Маликия» ва «Ханбалия», и кьуд имамни суннитрин школа я. Амай 72 хиле и кардиз гьич са манийвални ийизвач кьван. Идалайни гъейри, Саудовский Аравияда пачагьлухда кӀвалахзавай чиновникрин кьадар (вагьабитар) 60 процентдилай гзаф я. Эгер чи мискӀиндиз кьве вагьабит атайтӀа, адакай кьабулиз тежедай хьтин са месэла туькӀуьрзава. Виридаз чир хьун герек я. Мусурманриз авайди са Аллагь я, са пайгъамбар я, са Къурьан я, амай куьлуь-шуьлуь кьун тавунар, чаравияр чи диндиз зиян гуз жедай хьтин хаталубур туш. ПУД ЛАГЬАЙДИНИ, бязибуру лугьузва хьи, вагьабитри мейит кучуддайла шариатдин бязи къайдаяр чӀурзава, месела, чандик квай инсан декьенмаз акуначтӀа, тапан шагьидвал ийимир, эгер чпин арада гьахьтин кӀвалах аватӀа, ам гьабрин имамдин месэла я. Мад, абри зияратрал фин къадагъа ийизва. Къадагъа ийидай ихтияр я гьабриз, я чаз, я гьич садазни авайди туш. Амма чи шариатди гьар са мусурмандиз уьмуьрда са сеферда кьванни гьаж авун адан хиве авай ферз яз твазва. Закай рахайтӀа, зи хиве авай и ферз за кьилиз акъудна. Зияратрикай рахайтӀа, абур гьич садан хивени ферзер яз тунвайди туш. Абур гьар садан хушунин кар я. Идан гьакъиндай вагьабитрин фикир гьихьтинди я лагьайтӀа, ихьтин адетрал абру чпи амал тавуртӀани, амал ийизвайбурун рекьер абуру кӀевай дуьшуьшарни авач.
+Чуруяр тунин гьакъиндай лагьайтӀа, ам анжах ери-бине авачир савадсуз инсанрин фикир я. Чуру тун, я тахьайтӀа, гьар юкъуз чинал уьлгуьч алтадун гьар са касдин гуьгьуьлдин кӀвалах я. Иудейрин, христианрин, мусурманрин…вири уьмметрин векилри чуруяр турди я. Мажбурвални хьайиди туш, заз чидай кьван пайгъамбарри чуруяр турди я.
+1.Сарар авайла фу хьанач, фу хьайила сарар. 2.Келлегуьз къучи жедалди, дугъри факъирвал хъсан я. 3.Алчахвилелди амукьдалди, итимвилелди кьиникь хъсан я. 4. Эхир кьил яваш жедалди, эвелдай тирвал хъсан я.
+*ВакӀан кӀирийрин (облепиха) чкалри иммунитет хкажда, рикӀин кӀвалах хъсанарда, бедендик иви тӀимил хьанвайла, ам къайдадиз хкиз, иринламиш хьанвай (язва) хирер, остеопороз азарар сагъариз куьмек гуда. * Хъархъу тарцин таза хилерин чкалрихъ беденда авай йоддин кьадар ва нефесдин органар къайдадик кутадай, гьакӀни беденда авай жуьребажуьре паразитар (шарар ва мсб.) рекьидай ва щитовидный железадин азарар сагъардай къуват ава. *ЧӀуру шабалтрин таран чкалри рикӀин азарар, тромбофлебитар, фалуждин, варикоздин азарар сагъариз ва бедендик квай холестерин тӀимилариз куьмек гуда. *ЦӀвелин тарцин чкалар куьлуь тварар акъатна, дакӀуна яру хьанвай (восполительные) азарар (маститы, циститы, кисты) сагъар хъийидай къуватлу антибиотик я. *Гъуьлцин тарцин, аморфдин, лимондин, чӀуру пӀинидин чкалар нервияр секинардай ва хъсан ахвар гъидай дарман я. Лимондин, чӀуру пӀинидин, чумалрин, мерейрин, малинадин тарарин чкалар ругур гьалимади иви хъсандиз кьери ийида. *Ичин тарарин таза хилерин чкалри, жикӀийрин ва инийрин тарарин дувулри, гьакӀни пырейдин ва свинороядин дувулри дуркӀунар, туькьуьл ва цварадин куркур къумадикай ва куьлуь къванерикай михьи хъийида.
+13АВГУСТДИЗ муниципальный райондин администрацияда нубатдин плановый совещание кьиле фена . Совещаниеда райондин администрациядин отделрин ва управленийрин руководителри иштиракна , аниз гьак 1 ч 1 ехи са шумуд сельский поселенийрин кьилеризни теклифнавай . Райондин кьил Фарид Агьмедова вири иштиракчияр тебрикна ва къеце патан рекламадин хиле къайда твадай вахт алукьнавайди лагьана . Къе чна къеце патан реклама ва рекламадин конструкцияр тайинарун « Рекламадин гьакъиндай » Федеральный закондихъ галаз кьазват 1 а чирда ,малумарна ада . Гьа и месэла гьи гьалда ават 1 а лугьун патал гаф райондин администрациядин эцигунрин , архитектурадин ва ЖКХДИН отделдин начальник Малик Беговаз гана . Адан информациядай чир хьайивал , отделди муниципальный районда рекламадин конструкцийрин схема икьван ч 1 авалди я тестикьарнавач , я туьк 1 уьрнавач . Амма рекламадин конструкция гьарда вичин кефиниз к 1 андайвал туьк 1 уьрун ва эцигун « Рекламадин гьакъиндай » Федеральный законди жазаламишзавай кар я . Фарид Агьмедова муниципальный райондин территориядал гьарда вичиз к 1 андайвал гьазурнавай рекламный конструкцияр чирун патал тухвай к 1 валах б��гьемсузди яз гьисабна ва еридилай наразивал малумар на . Ада эцигунрин , архитектурадин ва ЖКХ дин отделдивай и рекьяй сельский вири поселенийрин кьилерихъ ва полициядин участковый уполномоченныйрихъ галаз сигъ алакъада аваз к 1 валахун истемишна . Реклама гузвай вирибуру муниципальный ихтияр къачун ва и кар патал отделдиз арза кхьин герек я . Инсанриз жермеяр ийида лугьуз кич l ерар гудалди , чна ийизввай къуллугърин гьакъиндай информация райондин агьалийрихъ агакьарун патал рик l ивай чалишмиш хьайит 1 а хъсан я , къейдна эхирдай Фарид Загьидиновича . Ахпа гьар йикъан крариз къимет гунив эгеч 1 на . Фарид Загьидиновича райондин школайра ва аялрин бахчайра чими ийидай системаяр авай гьалдиз фикир гана . Райондин вири школайрин аялар чими классра ацукьун лазим я , и кар къайдадикай хкатунриз ва жавабдар къуллугъри бегьем фикир тагунриз рехъ гана виже къведач , лагьана эхирдай райондин кьили .
+Чпин к 1 валахрин гьакъиндай совещаниедал УО дин начальник Улубег Абейдуллаеван , ЦРБ дин кьилин духтур Гьажибала Беглерован , « Культурадин отдел » МКУК дин начальник Эседуллагь Селимован , « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУДИН директор Насир Ибрагьимован ва масабурун информацийрихъни яб акална .
+СОВЕТРИН Союздин Игит лагьай т 1 вар гун тайинарайдалай инихъ 80 йис тамам хьанва . Ихьтин т 1 варар гунин гьакъиндай Къарар 1934йисан 16апрелдиз СССР дин ЦИК ди акъудна . Ана кхьенвайвал , Ватан патал къалурай зурба вик 1 егьвилер , государстводин вилик лайихлувилер къейд авунин мураддалди тафаватлу хьайи агьалийриз « Советрин Союздин Игит » лагьай т 1 вар гуз эгеч 1 на . 1939йисан 1августдиз СССР дин Верховный Советдин Президиумди Указ акъудуналди , Советрин Союздин Игитриз алава яз « Къизилдин гъед » медални гудайвал авуна . Гьа и йисан 16октябрдиз медалдин винел патан акунарни тайинарнай . Гьа са вахтунда уьлкведин вилик лап зурба кьегьалвилер къалурай инсанриз СССР дин лап кьилин награда тир Ленинан орденни гузвай . 1934йисалай эгеч 1 на Советрин Союздин Игит лагьай т 1 вар 12776 касдиз гана . Абурукай лап ч 1 ехи пай (92 процент ) Ватандин Ч 1 ехи дяведа фашистрихъ галаз кьиле фейи женгера кьегь алвилер къалурай аскерар ва офицерар я . Советрин Союз чк 1 айдалай кьулухъ Советрин Союздин Игитвилин т 1 вар гунни амукьнач . Гила Россиядин Федерацияди Ватандин вилик лап ч 1 ехи лайихлувилерай Россиядин Федерациядин Игит лагьай т 1 вар гузва . 1941йисан 1январдалди уьлкведа Игитвилин т 1 варц 1 из 626 кас лайихлу хьана . Абурун арада вад дишегьлини авай . Ватандин Ч 1 ехи дяведа къалурай кьегьалвилерай Игитвилин т 1 варц 1 из 11657 кас ( абурукай 3051 кас телеф хьайидалай гуьгъуьниз ) лайихлу хьана . Абурун арада Советрин Союздин саки вири халкьарин векилар авай , гьа гьисабдай яз ,58 дагъустанвини я .
+КЬВЕ ЙИС идалай вилик Советск хуьруьн къекъуьндал еке тренажерный зал ачухнай . Зал ачухунин мурад акьалтзавай несил сагъламди , беден мягькемди хьун тир . И кар гъиле кьуна тамамвилелди кьилиз акъудай Советск хуьруьн агьали , карчи Гьажиев Рамизаз неинки са чи райондин , гьак 1 къунши районрин агьалийрини чухсагъул лугьузва . Залдиз маса районрайни жегьилар къвезва ва чпин сагъламвал мягькемарзава . Аниз къвезвай жегьилриз парталар хт 1 ундай чкаяр , дегишлух к 1 вачин къапар , гьекь хьайила яд аладардай чкаяр , са гафуналди вири къулайвилер тешкилнава . Зал кардик кутун патал пулунин куьмек гайи Къагьриманов Заур Наримановичаз чухсагъул ,лагьана Рамиз Эседуллаевича . Гьак 1 райондин руководстводини чи к 1 валахдиз къимет гун чун патал гзаф важиблу я .
+Дугъриданни , Рамиз хьтин кьегьал рухваяр чахъ пара хьанайт 1 а гьикьван хъсан жедай . Ихьтин имаратар гзаф хьанайт 1 а , акьалтзавай несил куьчебанар , ичкидинни тенбекдин гуьгъуьна гьатдачир , ч 1 уру крарал машгъул жедачир . Абур спортдал машгъул жедай уьмуьр сагъламди авунал желбдай . Мумкинвал авай гьар са кас ихьтин крарал машгъул хьанайт 1 а , хуьр , район , респуб лика ва уьлкве санлай сагъламди жедай . Вири хъсан я , амма пашманвал кутазвай са к 1 валах ава . Ч 1 ехи и дарамат арадал гъайи Рамизаз Заур Къагьримановалай гъейри куьмекдин гъил яргъи авур кас хьанач . Ихьтин крарик гьарда вичивай жедай пай кутун , дугъриданни баркаллу кар жеда .
+УРУЖБАЙРИН СОШДИН коллективдикай суьгьбет заз и школа ачухунин тарихдилай башламишиз к 1 анзава . 1936йисуз Уружбайрин хуьре сифтегьан школа ачухна . Адаз хуьруьн Советдин са мертебадин дараматда чка ганвай . Дяве башламишдалди хуьре сифтегьан школадин дарамат эцигиз башламишна . Амма ам эцигунар акьалт 1 тавуна амукьна . Ватандин Ч 1 ехи дяведин йисара и дарамат балк 1 анар хъиядай парах яз ишлемишна . 1946-47йисара хуьруьнвийрин куьмекни галаз ирид йисандаз элкъуьрнавайшколадин дараматдин эцигунар акьалт 1 арна .1967йисуз юкьван умуми образованиедин школа хьана . Алай вахтунда школа жуьреба жуьре вахтара эцигнавай 3 дараматда ава , 36 малимди 213 ученикдиз чирвилер ва тербия гузва . Школадин сад лагьай директорвиле Ярагъдилай тир Агьмедов Ибрагьим тайинарнай . Ада 1951йисан сентябрдалди к 1 валахна . Адалай гуьгъуьниз директорвал муьгъверганви Ибрагьимов Къудрата авуна . Ахпа школадин директорвиле хуьрелдилай тир Шагьмарданов Имиремзе тайинарна . 1994йисалай 2011йисалди школадин директорвиле Эмирханова Магьидат Зиядиновнади к 1 валахна . Образованиеди сифте камар къачур ва адан система мягькем жезвай девирра Уружбайрин хуьре асул гьисабдай къун ши хуьрерай атанвай малимри к 1 валахна . Чкадинбурукай Магьамедрагьим Гьажиеван , Нит 1 иф Гьажиеван , Насир Яралиеван т 1 варар кьаз жеда . Лезги малимрихъ галаз санал и школада институтар акьалт 1 арайла иниз рекье тур урус малимрини к 1 валахзавай . Полаева Нина Сергеевна , Некрасова Ольга Александровна , Триднеч На дежда Ивановна , Гуркова Алекс��ндра Федоровна ч 1 ехи яшарин агьалийри къени гьуьрметдалди рик 1 ел хкизва . Лап хъсан инсан ва директор , педагогвилин ч 1 ехи тежриба авай Къазимагьамед Алискеровичакайни са кьве гаф лугьуз к 1 анзава . Школа акьалт 1 арайла Къазимагьамед Алискеровичаз Советри Армиядин жергейриз эвер гана . Аскервилин къуллугъ Венгрияда кьиле фена . 1977йисуз Дагъустандин Госпединститут акьалт 1 арайла Уружбайрин СОШДА физикадин малимвиле к 1 валах ийиз башламишна . 1992йисуз Ярукьваларин ООШ дин директорвиле тайинарна . 2011йисан декабрдилай Уружбайрин СОШ дин коллективдин кьиле ава . Адан къайгъударвал себеб яз эхиримжи йисара школадин уьмуьрда ч 1 ехи дегишвилер арадал атана . Малимрин коллективдиз жегьил пешекарар атана . Школада кардик квай 9 класс кабинетар себеб яз малимрин к 1 валахдин ери хъсан хьана . Школадин библиотекадин фонд йис йисандавай ч 1 ехи жезва . Федеральный Государстводин Образованиедин Стандартдин ( ФГОС ) к 1 елунрин ц 1 ийи программадай к 1 валахзавай сифтегьан школади гьар йисуз ц 1 ийи учебникар къачузва . Эхиримжи к 1 елунин пуд йисуз « Оружбинский СОШ » МКОУ дин ученикри райондин олимпиадайра санлай 18 призовой чка кьуна . Школадин малимри ва ученикри райондин жуьре
+ба жуьре конкурсрани активвилелди иштиракзава . 20132014к 1 елунин йисуз призовой 29 чка кьуна . Месела , английский ч 1 алан малим Эльвира Магьамедовади « Самый классный класс » конкурсда 2чка кьуна . Гьа и йисуз « Йисан малим » конкурсда дидед ч 1 алан ва литературадин малим Юсуфова Казибатаз активвилелди иштирак авунай УО дин Гьуьрметдин грамота гана . « Инсан тербияламишун » конкурсдин райондин этап да « Педагог психолог » номинацияда иштиракай Мелибабаева Тахминади 1чка кьуна ва адаз УО дин Гьуьрметдин грамота гана . Гьа и номинациядай адакай конкурсдин республикадин этапдин призер хьана . Ада 3чка кьуна ва ам РД дин образованиедин ва илимрин министерстводин 3дережадин Дипломдиз лайихлу хьана . Уружбайрин СОШ да « РФ дин гьуьрметлу малим » т 1 варц 1 из лайихлу хьайи малимарни ава . Ингье абур : физикадин малим Гьажиев Къазимагьамед , ОБЖ дин ва технологиядин малим Бутаев Мирзебала , урус ч 1 алан ва литературадин малим Курумханова Фероза . Математикадин малим Магьамедова Назлудикай « РДДИН лайихлу малим » хьана . Школада кружокрин к 1 валахни хъсандиз кьиле физва . Абурун к 1 валахда 143 ученикди иштиракзава . Идани школадин коллективди тербияламишунин к 1 валахдизни лазим тир фикир гузвайдан гьакъиндай шагьидвал ийизва . Школадивай ам акьалт 1 арайбурални дамах ийиз жеда . Гзафбуру школадилай гуьгъуьниз к 1 елай кьилин заведенияр акьалт 1 арна , абур кьакьан дережайрив агакьна . Масадан гьал агьвалдикай хабар кьадай абуру хайи школани рик 1 елай ракъурзавач , адаз дат 1 ана фикир гузва . Ахьтинбурун жергеда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедов , полковник Абас Къазиагьмедов , РД дин халкьдин писатель , РД дин искусствойрин лайихлу деятель Абдуселим Исмаилов , РД дин халкьдин артист , лезги театрдин режиссерпостановщик Мирзабег Мирзабеков , гзаф акъажунрин призер , Пекин шегьерда кьиле фейи Греко Римский женгинин акъажунрин гимишдин медалдин сагьиб Виталий Рагьимов ва Махачкъалада Дагъустандин государстводин медицинадин академиядиз к 1 елиз гьахьнавай къизилдин медалдин сагьиб Салимат Къазиева ава . Райондин руководстводи райондин умуми образованиедин учрежденийриз кьет 1 ен фикир гуналди школайрин библиотекайрин фондар ара дат 1 ана ц 1 ийи хъийизва , Интернетдик кутазва , школайрин ц 1 ийи дараматар эцигзава , авайбур ремонт ийизва . Гьа ик 1, 2012йисуз Уружбайрин хуьрени 350 ученикдин чка авай школадин 2 мертебадин дарамат эцигиз башламишна . Уружбайрин хуьруьн школади идалай кьулухъни хъсан агалкьунар аваз к 1 валахдайдак умуд кутаз к 1 анзава . И кар патал школадихъ аялар неинки чирвилер авайбур ва савадлубур яз ч 1 ехи ийидай , гьак 1 эдеблу ва хъсан къилихдин инсанар яз ч 1 ехи ийидай дуствилин ва тупламиш хьанвай коллектив ава . З . БАБАЕВА , « Райондин методикадин кабинет » МКУ дин методист ».
+Шикилра : Уружбайрин школадин малимар ва ц 1 ийиз эцигзавай школадин фундамент Р . ГЬАЖИЕВАН шикилар . ШКОЛАДИН УЬМУЬР
+ЕМИШАР гьасилун артухарунин ериш хейлин дережада тайинарзавай кьилин культура ичер я . Ичин багълари чи районда чилин майданрин асул пай кьунни авунва . Алай вахтунда , вири къуватралди хуьз алахънават 1 ани , ичин багълара вири бегьердин 2030 процент пуч жезва . Гьавиляй и культура хуьн кьет 1 ен гуьзчивилик кутуна к 1 анзава . Парша ва мучнистая роса азарар фад галукьдай сортар ч 1 ехи майданра кутуни зиянкарар йигиндиз артух хьун ва азарар туьретмишдайбур артмиш хьун патал шарт 1 ар яратмишзава . Чи ахтармишунри ва к 1 валахдин тежрибади къалурзавайвал , алай вахтунда ичин багъда продукциядин кьакьан ери хуьналди (95-98% чешнелу к 1 алубдин емишар ) пестицидар ишлемишун 25-30 процентдин т 1 имилариз жеда . И карни бегьер хуьнин интегрированный ( неинки химический , гьак 1 хуьнин агротехнический ва биологический къайдайралдини ) система ишлемишунин гьисабдай . Ичерин зиянкаррихъ ва азаррихъ галаз женгина агалкьун тайинарзавай кьилин шарт 1 кьакьан агротехника я . Иник виридалайни вилик чил ери аваз гьялун акатзава . Ичин багълара гатфарихъай ва гатуз диск алай алатралди чил 7-10 сантиметрдин деринвал , зулухъай 15-18 сантиметрдин деринвал аваз гьялайла гзаф зиянкарар , азарар туьретмишзавайбур ( плодожорка , пилильщик , пяденица , шелкопряд . гъуьч 1 ер , парша …) терг жезва . Тарар гьар йисуз , ери аваз , гьа жергедай яз емишар к 1 ват 1 айдалай гуьгъуьниз фитосанитарный обрезка авун чарасуз я . Ерисуз обрезкади таран хилер алай пай къалин хьунал гъида . Гьа и карди парша , лучнистый роса арадал гъида , хенц 1 ер , кк 1 ламар ва маса зиянкарар гзаф т��ьретмиш хьунал , идани тарар алава яз пестицидралди гьялунин чарасузвал арадал гъида . Эгер агротехникадал к 1 евелай амал авурт 1 а , чил ишлемишунин культура кьакьан дережада аваз хвейит 1 а , химический са жерге гьялунар герек къведач . Химический къайдада гьялунив маса жуьрейри бегьер хуьн таъминар тийизвайла бегьер пуч хьунин къурхулувал ва тарар ядохимикатралди ва я микробиологический препаратралди гьялунин къиметрилай кьве сефердилай гзаф алатзавайла эгеч 1 на к 1 анда . Чун фагьум фикир тавуна пестицидар ишлемишуниз акси я . Абур анжах савадлувилелди ва вахтунда ишлемишуни пестицидрин пресс агъузариз жеда . Паршадин ва мучнистый росадин аксина сад лагьай вилик пад кьадай гьялун апрелдин кьвед лагьай декадада кьиле тухуда (2 процентдин бордоский жидкость + 1 процентдин серадин ламу ийидай порошок ). Паршадин аксина « розовый бутон » Скор , КЭ препаратралди хъичирун герек я (2 мг .10 л . циз ). Цуьквер авадарайдалай кьулухъ ва вири июндин вацра , гьар 10-12 суткадилай , тарариз 1 процентдин бордоский жидкость ва ценеб яда .
+Дарманар ягъунин вахтар тайинарун ва ичин плодажоркадин аксина дарманар ягъунин кьадар т 1 имиларун патал феромонный желеяр ишлемишда . Феромонный желейра гьатай эркекрин кьадар тарал алай зиян хьанвай емишрин кьадардихъ галаз алакъалу ийизва . Июндин сифте кьилерай чепелукьар гьатун гзаф тирт 1 ани ( са гьафтеда телефда 12-18), тарал алай емишриз хьанвай зиян 1,5 процентдилай алатзавачир , гьавиляй плодожоркадин сад лагьай несил патал сад лагьай сеферда дарманар ягъун чарасуз туш . Плодожоркадин кьвед лагьай несилдин аксина тарариз дарманар ягъунин вахт шараг ягъунихъ галаз тайинарда ( июлдин кьвед лагьай паюна ва я августдин сифте кьиляй ). Багълара чепелукьри лув гуз башламишайла . Ичин тарар хуьнин система хъсанарунин рекьяй к 1 венк 1 вечи майишатрин тежрибади къалурзавайвал , тайин тир гьар са дуьшуьшда тайин тир участокда арадал атанвай гьалариз фикир гун ва женг ч 1 угунин къайда дуьз хкягъун герек я . Вучиз лагьайт 1 а умуми рецептар хьун мумкин туш .
+« Информациядинни консультациядин къуллугъ » ГУ дин Магьарамдхуьруьн филиалдин агроном , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат .
+« Исламдин государстводин » боевикрин есирда гьатай Иракдин са дишегьлиди вич кьурбурукай суьгьбетзава . И суьгьбет Eu го nevs ди раижна . 19 йис хьанвай Амшадин гафаралди , 3августдиз асул гьисабдай езидар яшамиш жезвай хуьруьз жагъадистар гьахьна . И хуьре ам вичин итимдихъ ва гъвеч 1 и хцихъ галаз яшамиш жезвай . Адан итим , Иракдин кефердинни рагъак 1 идай пата авай хуьре яшамиш жезвай вири маса итимар хьиз , яна кьена . Ам лагьайт 1 а , вичин хуьруьнви дишегьлийрихъ галаз есирда гьатна . Боевикри езид миллетдин дишегьлияр 10-12 доллардай маса гана . Са дишегьли ц 1 уд итим патал тайинарнавай . Ихьтин кар гьик 1 гьахъариз жеда ? Дишегьлидал гуж гъалибун им беябурчивал �� , абур инсанар туш , гьайванар я . Абур себеб яз икьван ч 1 авалдини зи рик 1 е гьамиша кин авай »,лагьана Амшади . Ам Мосулдиз гъана , анай адавай катиз алакьна . Есирда гьатнавай са дишегьлидин руша суьгьбетзавайвал , исламистри кьунвай адан дидедини вичин мобильник чилик кутуна чуьнуьхарна . Жагъадистар мукьвал мукьвал абурув къекъвезва , эгер телефон жагъун хьайит 1 а , чкадал гуьллеламишзава . За фикирзавайвал , абуруз зи вахан телефон жагъанва , гьик 1 лагьайта , им 12 югъ жезва ада чаз зенг тийиз », къейдна ада . Есирда гьатнавай гзаф дишегьлийри , кьилел алай шаларикай гьакъаяр авуна , чпичеб куьрсарна рекьизва , хабар гузва Euronevs ди . ООН дин делилрал асаслу яз , августдин эхирра боевикри 2,5 агъзур дишегьли ва аял есирда кьуна . Ислам кьабулиз к 1 ан тийизвайбур Мосулда ва Сириядин Ракка шегьерда авай лук 1 арин базарриз рекье туна . Езидар ибур асул гьисабдай Иракда ( Шангал ва Шейхан районар ) гьак 1 Эрменистанда , Сирияда , Гуржистанда , Туьркияда ва Европадин са бязи уьлквейра яшамиш жезвай куьрдерин этноконфессиональный десте я .
+Вичи вич аслу туширди яз малумарнавай Донецкий халкьдин республикадин вице премьер Андрей Пургина малумарайвал , Луганский областдин сергьятрик дегишвилер кухтунин гьакъиндай Украинадин президент Петр Порошенкодин теклифдик гьакъикъатдив кьадай са шейни квач , хабар гузва « Ц 1 ийивилер » РИА ди . « Ибур вири къецепатан уьлквейрин политикар патал ийизвай юридический къугъунар я . Абуру законралди , актарралди , политический къугъунралди кьил къумада чуьнуьхзава . Вири и крар гьакъикъатдивай яргъа я . К 1 валах тийидай законар кьабулиз жеда », къейдна Пургина . Адан гафаралди , Киевдивай гьихьтин хьайит 1 ани къарарар кьабулиз жеда - « Днепропетровскдин амукьаяр Украинадихъ гилиг хъувун , Мариуполь областдин центр яз малумарун хьтин ». « Гьакъикъатда лагьайт 1 а , са шейни дегиш жезвач »,алава хъувуна ада .
+Краснодарский крайда ва Адыгея Республикада авай Россельхознадзордин управлениедин къуллугъчийри килька я лагьана Россиядиз законсуз гъизвай Европадин 20 тонн як кана . Идан гьакъиндай « Интерфаксдиз » ведомстводин пресс къуллугъдай хабар гана . Россельхознадзордин делилралди , 14 сентябрдиз Новороссийскдин портуна Севостопольдай Новороссийскдиз атанвай пар ч 1 угвадай машин ахтармишна . Ам Санкт Петербургдиз фин лазим тир . Автомобилдин иесиди къалурай документрал асаслу яз пар ч 1 угвадай машинда мурк 1 ада тунвай килька хьун лазим тир . Амма машинда къекъвейла , чир хьайивал , балугърин к 1 аник Бельгиядай ва Великобританиядай гъанвай як ва як 1 ун продуктар к 1 евирнавай . Шофердив ветеринарный ва Россиядиз як гъиз ихтияр гузвай документар гвачир . Ахтармишунрин нетижайрал асаслу яз , продукция терг авунин гьакъиндай къарар кьабулна . Як 1 ун продуктар Новороссийскдин патав гвай Глебовское поселокда кана .
+Къизилюрт райондин Кироваул хуьре авай к 1 валерикай сана къайдаяр хуьдайбуру махсус серенжем кьиле тухвана . К 1 вале аваз хьайи бандитди полицейскийриз гуьлле гана , нетижада абурукай кьвед телеф хьана . Жаваб яз гуьлле гайила , бандит тергна , хабар гузва террориствилиз акси милли комитетдин пресс къуллугъда . Виликамаз авай делилрал асаслу яз , ам федеральный розыскда аваз хьайи Къизилюртдин бандитрин дестедин активный член Алидибир Асудинов яз хьана . Бандада Асудинова хъиткьинардайдан везифаяр тамамарзавай . К 1 валяй полицейскийриз хъиткьинардай шей авай 15 литрдин ведро ; са шумуд шешелда авай ишлемишиз гьазурнавай хъиткьинардай тадарак жагъана . Абура 170 килограмм хъиткьинардай къаришма авай . Женг кьиле фейи чкадилай гьак 1 автомат , тапанчи ва гранатар , хуьруьн къерехдайни лап зурба хъиткьинун
+арадал гъун патал туьк 1 уьрнавай бомба авай парарни пассажирар тухудай « Газель » машин жагъана .
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+ЧИ УЬЛКВЕДА ч 1 угвадай ц 1 ийи жуьре къаришма пайда хьанва . Адаз ухшар авай шейъ наркополицейскийрин тежрибада гилалди садрани гьалтнавачир . Россияда къадагъа авунвай М D МВ (N) В Z-F шеъинин къати бейгьушди инсандин бедендиз лап заландиз таъсирзава . Ам ишлемишай инсан фад туьнт ва суст жеда , вич вичелай фида , нефес кьада . Алай йисуз Дагъустанда гьар жуьре спайсар дуьздал акъудай ва вахчур 35 факт малум я . Законсуз маса гудайла 120 грамм вахчунва . Спайс маса гузвай 20 кас кьунва . Гьасилзавайбуру спайсдин атирар къенез ч 1 угун меслят къалурзавачт 1 ани , ам ч 1 угурла инсандиз адет туширвал таъсир ийизвайвиляй спайс хъчарин къаришма дуьньядиз машгьур хьанва . И мукьвара Дагъустанда бедбахтвилин дуьшуьш хьана . Махачкъаладин кьве агьали залан жуьре зегьерламиш хьунин нетижада меркездин больницадин реанимациядиз аватна . Им спайс ч 1 угун себеб яз хьайи кар тир . Гьак 1 ни наркоконтролдин оперативникри Азиз Алиеван т 1 варунихъ галай куьчеда са квартирада ц 1 удралди жегьил гадаяр ва рушар к 1 ват 1 жезвай ва спайс ишлемишзавай притон дуьздал акъудна . Пуд к 1 валикай ибарат тир квартирадин цларал гьар жуьре шикиларни ч 1 угунвай . Правоохранительный органрин къуллугъчийрал гьалтзавай кьилин четинвал химический жуьреба жуьре реакцийрин рекьелди и зат 1 унин дегишарзавай синтетический диб я . Нетижада наркотик РФ да гуьзчивилин списокдик акатзавач . Дагъустандиз абур гъизвай рекьер гзаф я . Асул гьисабдай къецепатан уьлквейрай гъизва . Синтетика регьятдиз гьатзавайвиляй машгьурвал хкаж жезва . Спайсдин гьар са грамм вичин уьмуьрда эхиримжиди хьун мумкин тирди садани фикирдиз гъизвач . Спайс ишлемишзавай дуьшуьшар чи райондани хьун мумкин я . Гьавиляй гьар са кас мукъаят хьана к 1 анда . Шаклу шейэр , абур ишлемишзавайбур , маса гузвайбур акурвал УФСКН дин отделдиз хабар гун чарасуз я . А . ХАНАМИРОВА , РФ дин УФСКН дин Магь��рамдхуьре авай уртах отделдин оперуполномоченный , полициядин ст . лейтенант . ООО « ДКС »
+Буткъазмайрин СОШ акьалт 1 арайдан гъакъиндай 2010йисуз Гьамидуллаев Абдуллагь Зумрудиновичаз гайи 05АБ 0002454 нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+АЛАТАЙ гьяд юкъуз, Магьарамдхуьре авай «Леки» стадиондал «Югъ зарядкадилай башламиша» лишандик кваз гегьенш акция кьиле фена. Республикада кардик квай и эстафета чи районди Казбековский райондивай кьабулнавайди тир. И акцияда муниципальный къуллугъчийри, са жерге идарайрин руководителри ва коллективри, малимри, школайрин, бахчайрин тербиячийри ва гьакӀ
+спортдал рикӀ алай районэгьлийри иштиракна. Иштиракчийрин кьадар I500-ДАВ агакьнавай. - Чна къенин «Югъ зарядкадилай башламиша» лишандик кваз республикада кьиле физвай эстафета еке ашкъидивди кьабулна. Физический культуради беден хьиз руьгьни мягькемарзава. Къенин юкъуз акьалтзавай жегьилар спортдин руьгьдаллаз вердишаруниз кьетӀен фикир гана кӀанда,къейдна «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова. Акцияда жегьилрин крарин рекьяй министрдин заместитель Патимат Омаровади ва са жерге сотрудникри, СССР – дин спортдин мастер, Дагъустан республикада дзюдодин федерация тешкилай, Туркмениядин ССР лайихлу тренер Тажир Абдулатифова, тӀвар-ван авай спортсменар тир Гьажи Юсуфова, Казбек Саидалиева, Альберт Селимова ва Велимурад Алхасова иштиракна. Эстафета чи райондай Дербент, Табасаран ва Хасавюрт районрив вахканва.
+«Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид АГЬМЕДОВ эстафетадин иштиракчийрихъ галаз.
+ХАЛКЬДИ вичи чӀехи авур ва вичин халкьдин тӀвар вири дуьньядиз машгьур авур ХХ асирдин Гомер СтӀал Сулейманан тӀварцӀихъ галаз алакъалу Дагъустандин шииратдин сувар гьар йисан майдин вацра тухун адет хьун чи руьгьдин къуват артухарзавай чӀехи делил я. И юкъуз шииратдал рикӀ алай вири инсанри ЧӀехи шаирдин къаматдиз икрам ийизва. Гьелбетда, шаир ихьтин чӀехи гьуьрметдиз лайихлу туширтӀа, Дагъустанда сифтеди яз СтӀал Сулейманаз «Дагъустандин халкьдин шаир» лагьай гьуьрметдин тӀвар гудачир. Сифтеди яз ам вири Кавказда Ленинан ордендиз лайихлу жедачир. Идалайни гъейри, вич рекьидалди са тӀимил вахт амаз ам СССР-ДИН Верховный Советдиз депутатвиле кандидат яз къалурдачир. Эхь, Сулейман халкьди, халкьдин гьукуматди гьахьтин чӀехи дережадиз хкажна. Ада гьакъикъатда инкъилаб хушвилелди кьабулна, адан регьберриз тарифдин чӀалар туькӀуьрна ва цӀийи гьукумат рикӀин сидкьидай тебрикна. Амма ЧӀехи шаирдин кьисметда маса терефарни хьайиди малум я. Адакай яргъал йисара гафни лугьузмачир. Гьеле Шаирдал чан аламаз, урус чӀалалди акъудиз чапдиз гьазурнавай адан ктабдал къадагъа эцигнай, вучиз лагьайтӀа
+ктабда гьатнавай эсерар урус чӀалаз таржума авунвайди гьа чӀавуз вичел «халкьдин душма��» тӀвар акьалднавай машгьур алим-лингвист Гьажибег Гьажибегов тир. Сулеймана вичин дуст азад хъувун патал кьетӀи гьерекатар авурдалай кьулухъ адан вичин кьилелни чӀулав цифер кӀватӀ хьана. Вичиз хабар авачиз, Шаир жазаламишдай идарайри гуьзчивилик кутунвай. Гьа йикъара Шаирдиз Октябрдин инкъилабдин 20 йис тамам хьунин суварик атун теклифнавай, амма ада вичиз гайи «социальный тапшуругъдин» башчийриз кӀевелай ваъ лагьана. А тапшуругъди гьа йикъара дустагъда тунвай Н.Самурский, Ж. Коркмасов, А.Тахо-Годи, М. Далгат русвагьдай шиирар туькӀуьрна кӀанзавай. Шаирди, акси яз, гьа регьберрин эмирдик кваз республикада кьиле тухвай агалкьунрикай тарифдин шиирар теснифна, гьамиша хьиз, садрани вичин кьил агъуз тавуна, анжах гьахълу гаф лагьана. Сулеймана вичи лагьайвал, эгер «шаирдивай, ам анжах кьейи мейит туштӀа, кисна акъвазиз жедач. Акси фикирар илитӀиз хьайитӀа, адаз анжах тӀар жеда. Хъсан кар акуртӀа, ада ам шадарда. Дуьньядикай вич чуьнуьхиз ва я вичин мани са вич паталди рикӀе хуьз адалай алакьдач». Гьар са кар аян тир, рикӀ гзаф назик ва милайим Шаирди вичин кьилел ва къваларихъ са гьихьтин ятӀани ичӀивал ва ихтибарсузвал агатзавайди гьиссзавай. Шаирдин яратмишунрин гьакъиндай кӀелзавайбуруз къенин девирдалдини ам анжах са терефдихъай чида. Шаирди диндикай кхьенвай ва я адан сатирадин, дуьньядин фанавиликай теснифай марагълу эсерар чапдай акъат тавурвиляй хабар авач. Шаирди советрин девирдани вичин хци гафуналди кьве чин алай муьфтехурарни, тапан коммунистарни, фитнечиярни, нафакьачиярни русвагьиз хьана. Гьелбетда, девир гъиле авай бишибузукьриз адан и кар бегенмиш жезвачир Сулейманан экуь къамат ам кьейидалай кьулухъни сериндик кутаз алахъайбур тӀимил хьанач. Гьеле 60йисара, зи рикӀел а кар лап хъсандиз алама, уьлкведиз Хрущева регьбервал ийизвай йисар тир, Агьед Агъаева «Эсерар» тӀвар алаз (урус чӀалаз эсерар Н.Ушакова таржума авуна) акъудай ктаб, Ставрополда ял язавай Хрущеван гъиле гьатна. Ана гьажибугъдадин ктӀай гъуьр маса гайи Рамазаг беябур ийизвай «ГьажикӀа» шиир кӀелай регьбер дили хьана. Ктаб терг авунин буйругъ гана, ктабдин автор негь авун, ам туькӀуьрай Агъаеван кьилел еке гьахъсузвилер къвана. Гьар гьикӀ ятӀани, вири азабар эхи авур рагьметлу Агьед Агъаева са экземпляр туна, ам чал агакьна. I979-ЙИСУЗ Дагучпедгизда СтӀал Сулейманан «Чи къуват» чапдай акъудна. И ктабни кӀелзавайбурухъ агакьнач, къадагъа эцигна. И чӀавуз властдин кьиле авайбуруз вучиз къурху хьанай? И йисара чи уьлкведай катнавай бязи шаиррин ва писателрин са дестеди са гьина ятӀани «Метрополь» тӀвар алай ктаб акъуднавай. А ктабдани са жерге Сулейманан шиирри чка кьунвай. Гьа и кар себеб яз, и ктабдизни экуь дуьнья акунач. Гьа чӀавуз а шиир школадин программадайни акъуднай. Сулейманалай гъейри гьа чӀавуз С. Липкинан переводар тир
+ЦӀ.Гьамзатан ва мад 6 касдин эсерар��и программайрай акъуднай. Чаз мукьвал йисарани Сулейман секин таз дакӀан дестейри чпин жасадриз еке азабар гузвай. Абурувай сакӀани Сулеймана Сталинакай, Орджоникидзедикай авунвай тарифар эхиз жезвач. Эхиз хамарай акъатзавай Жириновский хьтинбуруз халкьди жаваб гана: ТЕЛЕ-IКАНАЛДИ 500 касдин тӀварар кьуна Россияда тӀвар-ван авай 50 кас хкягъун, абурукайни халкьдин рикӀ алай САД хкягъунин гъулгъула тунай. Эхирдай а сиягьда амукьайбур гзаф сесер хьайи Сталин, ахпа Ленин ва сад мад амукьнай. Сталинан партия къени ама, Жириновский вичин партия галаз думадай квадардайдахъ зун инанмиш я, за куьнни инанмишарзава. Зи кхьинрин кьил яз за «Сулеймана чаз вуч ачухна?» тӀвар ганва. Заз чир хьайивал, Ватандин ЧӀехи дяведин вилик квай йисарилай башламишна, школайра СтӀал Сулейманан шиирар кьве терефдихъай чирун адетдиз элкъвенвай: инкъилабдилай виликан девирдинбур, куьгьне уьмуьр русвагьдайбур ва советрин девирдиз, цӀийи уьмуьрдиз талукьарнавайбур. Гила чаз аквазвайвал, Шаирдихъ авай сад-вад шиир «девирдинбур» лугьудайбур хкатайла, адан яратмишунар вири девиррин, яни са девирдани куьгьне тежедай, гзаф дерин метлеб авай жавагьирар я. Шаирди вичин чӀалар инсандиз талукь яз теснифнава. Инсан хана, яшайишда ам рекьидалди адаз тарс гузвай шиирар куьгьне хьун мумкин туш. Шаирдин «Ахмакьвал пис четин тӀал я», «КӀаму садра сел гъана лугьуз», «Гьарда вичикай хан ийида», «Бязи ахмакь», «Жуван гафар» ва хейлин масабур куьгьне жедай жавагьирар туш, абур Сулейманан девирдивай яргъаз къакъатунивай, уьмуьрдин шартӀари мадни хци хъийиз, цӀийи яракьдиз элкъвезва. Вичин шиирра арифдарди гьялай месэлаяр инсанвиликайни инсансузвиликай, адалатдикайни адалатсузвиликай, ягь-намусдикайни гъейратдикай еке устадвилелди дерин фикирар лагьанва. Ибур эбеди месэлаяр я, гьавиляй Сулейман вири девиррин Шаир, зурба философ я. Сулеймана вичин шиирра гьялзавай месэлаяр, инсанар жуьреба - жуьре чӀаларалди рахазватӀани, абурун рангар гьар жуьре ятӀани, абур инсанар я. Сулеймана вичи лагьайвал, вичин шиирар анжах лезги чӀалалди лугьузватӀани, «зун я лезгийрин, я Кавказдин шаир ТУШ….ИНГЬЕ, гьавиляй закай са лезгийрин ваъ, виридан шаир хьанва». Гьавиляй Сулейманан юбилеяр са лезгийри ваъ, вири миллетри лап важиблу вакъиаяр яз кьиле тухузва. Сулеймана гьар са инсандик вичин хайи ватандал дамах ийиз, инсандин гьунарлу крарал шадвилин гьиссер кутаз чирзава. Гьавиляй Шаир вич сифте Агъа СтӀалдал, ахпа Куьреда, ахпа Дагъустанда, ахпа вири уьлкведа, ахпани вири дуьньяда гьикӀ чир хьанватӀа, адан жавагьирар, ракъинин нурар хьиз, чилин шардизни гьакӀ машгьур хьана Шаирдин I20 йисан юбилейдал рахадайла, Р.Гьамзатова лагьанай: - Сулейман икӀ кӀан хьунай, адаз икьван гьуьрмет авунай квез рикӀин сидкьидай тир чухсагъул! ЧӀехи шаир гьамиша чахъ гала, ам виридалайни кьакьан дагъ, виридалайни ишигълу гъед ��з чаз аквазва, ада ракъини хьиз, вичин чимивал даим гуз амукьда. Майрудин Бабаханова лагьайвал, « СтӀал Сулейман, А. Безымянскийди хиве кьурвал, «чпикай баркаллувилин манияр туькӀуьрна кӀандай ва туькӀуьрдай шаиррикай сад я. Писатель гьахъ хьана. Шаирдикай Джамбул Джабаева, Янка Купа- лади, Демьян Бедныйди, Михаил Исаковскийди, Гьамзат ЦӀадасади, Хуьруьг Тагьира ва гзаф шаирри баркаллувилин чӀалар туькӀуьрна. Абур кӀелайла, гьар са Ватандал рикӀ алай инсандик дамахдин гьисс акатзава». «Исятда,- кхьенай А. Агъаева,- «дуьнья алаш-булаш» хьанвай вахтунда лезги миллетдин чӀехи шаирдикай дуьм-дуьз ихтилат авун четин я. Идалай кьулухъ мадни четин жеда. Вучиз? Шаирдин ирс илимдин кьил акъат тийидай затӀ яни?суал гун мумкин я. Илимдай кьил акъудиз жеда, амма СтӀал Сулейман, адан ирс, лезги миллетдин тарихда кьазвай чка – им кьакьан, гзаф синеет-тинер алай, гзаф кӀамар-вацӀар акахьзавай дагъдив гекъигиз жеда. ….Дагъ сагъ-битав яз акун патал адахъ рагъни варз, югъни йиф тамамдиз элкъвена кӀанда, адан вири синер, кӀамар аквадай ва ахтармишдай вилерни герек я. Сулейманан ирсни гьа икӀ я. Инкъилабдилай вилик адан чӀалар ва адан къамат, намус-гъейрат, ягь анжах са терефдихъай ачух жезвай. Инкъилабдин вахтунда Сулейман вични дегиш хьана, ам аквазвай жемятарни. Халкьдин гьукумат тестикь хьайи вахтунда Сулейманан мад са къамат арадиз атана. Адан эхиримжи йисара, иллаки рагьметдиз фейи йисуз шаир акьван дегиш хьанвай хьи, адакай лап цӀийи, агьалийриз асла течидай кас хьанвай. Гила чаз ам мад са синехъай аквазва». Гьар цӀийи несилдин къаршидиз Сулейман таниш тушир шаир хьиз къвезва. Шаир кечмиш хьайила, «Сулейман риваятриз элкъведа» кьил алаз Б. Пастернака кхьей макъаладин мана чаз вилералди аквазва. Ф. НАСРЕДИНОВ.
+ЧПИЗ мумкинвални ихтияр авайвиляй бязи машгьур ксари динрикай чпин фикирдиз атайвал бинесуз гафар лугьуз хьана, иллаки атеистри. «Дин халкь патал байгьуш я» лугьудай К. Марксан гафар бинедиз къачуна гегьеншарай динриз акси пропагандадалди чпин савадсузвални къалурна К. Марксни русвагь ийиз алахъна. Дуьз я, «Дин халкь патал байгьуш я». Ибур гьадан гафар я. Бес динсузри чпиз герек кьве гаф дуьздиз акъудна чпин пайдахдал алкӀурайла адан амай гафар вучиз чилик кутуна? 2010йисуз акъатай «Ислам» журналдин 24- нумрадин 36
+чина К. Маркса вичин «Уьмуьр» ктабда пайгъамбар Мугьаммадакай вуч кхьизватӀа кӀела: «Христианринни иудейрин гъалатӀар чизвай араб (Мугьаммад) гзаф аллагьризни бутпересриз икрамзавайбурун гъавурда акьуна ва ада вири халкьариз Аллагь сад тирвилихъ эвер гана ва абур инанмишарна. Ам инсаниятдин тарихда анжах машгьур ва бажарагълу инсанрин жергеда тун тӀимил я. Чна вирида Мугьаммадан пайгъамбарвал хиве кьун лазим я, ам гьакъикъатда чилел алай Аллагьдин векил я». Субут жезвайвал, Маркса вири динрин гьакъиндай сад хьиз фикир ийизвачир. Ислам динди гьич са чӀавузни илимдиз манийвал гайиди туш, акси яз чи динди вири инсаниятдин уьмуьрда илим тӀебии ва чарасуз затӀ яз гьисабна ва мусурманрин хиве авай везифа кьепӀинилай башламишна суруз фидалди илим чирун тирди лагьана. Тарихдал бинелу яз винидихъ гъанвай са шумуд мисалди тестикьарзавайвал, Ислам диндихъ далу элкъуьрна са бязибуру адакай лагьай фикиррихъ гьахълувал авайди туш. Ислам гьамиша илим чирунин ва ам вилик тухунин терефдал хьайиди я. * * * Аллагьди Вич рикӀелай алуд тавун патал инсанриз гагь-гагь аламатар къалурда: абуруз гагь Индияда битмиш хьайи ичинин къене /ам кьве пад авурла/ «Аллагь» кхьенваз акуна, гагь Киргизияда хайи кӀелен къваларал маса рангаралди «Аллагь» ва «Мугьаммад» кхьенваз акуна. Ибурун гьакъиндай маса уьлквейрин ва Россиядин СМИ-РИ са шумудра кхьена. Ихьтин нубатдин аламат инсанриз Къарабудахкентский райондин Цараул хуьре акуна. Абубакар-Гьажи Гьамзатован вечре хъиредал «Лаилагьи иллаллагь» кхьенвай кака хана. Эхирда авай «Аллагь» лугьудай гаф кьетӀендиз тафаватлу жезва. * * * Шейх Агьмед Йесеви гьеле аял вахтарилай башламишна Мугьаммада къалурай рекьяй физ алахъна. Пайгъамбар 63 йис хьайила кьейиди чизвай, адаз вични гьа яшда аваз кьин кӀан хьана, гьикӀ хьи, пайгъамбардилай гзаф яшамиш хьун ада ВИЧ патал лайихсуз кар яз гьисабна. Амма ам кьенач. Ада ВИЧ гележегда яшамиш жедай кӀвал чилик туькӀуьрун эмирна. Ада чилик квай и кӀвале ученикриз тарсарни гуз хьана. Экуь дуьньядал экъечӀ хъийин тийиз ам и чилик мад 63 йисуз яшамиш хъхьана. Йесевидин ученикрикай сад тир вирида гьуьрметзавай сейид Мансур Ата са сеферда чилик квай малимдиз мугьман хьана. И чка акурла сифте адан рикӀиз гзаф дар хьана. Ахпа элкъвез-элкъвез хъсандиз тамашайла адаз и чка гегьенш бахча хьиз акуна. Гьасятда адан фикирни дегиш хьана: «Аллагьди вичиз кӀани лукӀ садрани дарда твадач». Къерехдилай тамашайла ихьтин чӀехи инсанри кечирмишзавайди азиятдик квай уьмуьр хьиз аквада, амма гьакъикъатда абур чеб патал ихьтин уьмуьр абуру женнетдив гекъигзава. * * * 500 йис идалай вилик зурба суфий АЛ-АРАБИДИ инсандин фикирдихъ физический гьайбат авайди ва адавай вич элкъуьрна кьунвай затӀаризни таъсир ийиз жедайди малумарна. Гилан девирдин илимрин ахтармишунри и фикир тамамвилелди тестикьарзава. Чиниз материлар гьазурайди Р. МУРАДАЛИЕВ я.
+Магьарамдхуьре авай республикадин махсус школа-интернатдин коллективди Алиханова Къистамам рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, руш Саидадиз ва амай вири мукьва-кьилийриз, дериндай хажалат чӀугуналди башсагълугъвал гузва. Магьарамдхуьре авай КПРФ-ДИН отделениедин работникри Идрисова Гьуьруьят вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, адан хизандиз ва амай вири мукьва-кьилийриз, дериндай хажалат чӀугуналди башсагълугъвал гузва.
+АКЬАХНА кӀек жугъунал, гьарайна лап хушунал: -Заз мержан са жагъана, килиг вири атана. -Квез килигда шуьшедин, - кицӀи хъверна рахшанддин. - ТиртӀа ам еке кӀараб, масад жедай зи жаваб. Вечрез атана хъуьруьн: -Жагъана затӀар ширин. ГьатнайтӀа са киле цуькӀ, ксудай зун секин яз рикӀ. -Къа! Къа! Къа! - гьа
+райна къазра. - Акьуллу хьанва пара. Мержан, кӀараб ва гьакӀ цуькӀ- буш тахьуй гьа тӀуьна рикӀ. Ични чуьхвер, къацу векь недай за акъатдалди гьекь. Михьи, къайи булахар, жагъайди я бахтавар! Уьрдегдизни атанач кьарай, авуна адет хьанвайвал гьарай, ийиз тарифар вичелай: -Незмайди туш шурваяр, язава за кабабар. Зун къекъвена накь хула, шар-пепе авай пара. Еке са къиб кьуна за, кӀелелай тир вич таза. Такабурлу гьуьндуьшка, гьисабзавай вич яз агъа, экъечӀзава майдандиз, яр къекъифна гардандиз: -Вуж я небгет ахмакьар, ийизвайбур дамахар? Нез жеч квевай мержанар, як алачир кӀарабар. ЦуькӀ аквад квез ахварай. Рахух тӀун куьн цицӀеркай, багъда авай кеферкай. Мягьтел хьана шемпӀини ван хьайила кьуру суьгьбетар, авуна лап туьгьметар: -Гьикьван хьурай руфун цӀай, садан недач а куь пай. Вегьейла квез са кур твар, амукьдач квехъ къайгъуяр. Фикрет ГЬАЖИЕВ
+НАБУТВАЛ квай ва аял чӀавалай 1- группадин набутрихъ гелкъвезвай россиянвийриз гузвай такьатар алай йисан 1- июлдилай кьве сеферда- 10 агъзур манатдал кьван артух жеда. Талукь тир къарар В. Путина 7- мартдиз акъудна. Федеральный Собраниедиз ракъурай Чарче В. Путина Малумарайвал, Россиядин хизанрал алай налогрин пар тӀимил хьун лазим я. Регионри лагьайтӀа, куьмек патал алава серенжемар теклифна кӀанда. «Асул къайда ихьтинди хьун лазим я: аялар- гзаф, налогар - тӀимил»,- гъавурдик кутуна В. Путина. Гзаф аялар авай хизанриз куьмекдин серенжемдин еринда Президентди квартирада гьар са аялдин кьилиз 5 кв. метрдин, хсуси кӀвале 7 кв. метрдин кьадарда ва ругуд сотых чилин участокдай гузвай налогрикай азад авун тапшурмишна. Идалайни гъейри, 2020- йисан 1- январдилай гьар са нефесдал яшамиш хьун патал лазим тир пулдин агъа кӀанин кьадардин кьве кьадардилай артух дуллух гьалт тийизвай хизанрини пулдин такьатар къачуда. Къанундал асаслу яз, исятда ихьтин такьатар яшамиш хьун патал лазим тир пулдин агъа кӀанин кьадардин садни зуралай артух тушиз дуллух къвезвай хизанриз талукь я.
+И МУКЬВАРА чал мад са шад хабар агакьна . Астрахань шегьерда женгерин искусствойрин рамкада аваз , 89октябрдиз самбодай кьиле фейи ачух турнирда , Магьарамдхуьруьн райондин командади лайихлу чка кьуна . Турнирда 67 командади иштиракна . Чи райондай турнирдиз фейи , кьиле тренер Садир Айвазов авай ирид касдикай ибарат тир командади вичин алакьунар къалурна . Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра чи кьегьалар тир Сабир Магьамедов ( заланвилин категория 75 кг ) къизилдин , Феликс Хидировни Муслим Эмирбеков ( заланвилин категорияр 75 кг ва 50 кг ) буьруьнждин медалриз лайихлу хьана . Кьве категориядай къизилдин медалар къачур Хидиров Нажмудинани къизилдин ва буьруьнждин медала�� къачур Баязов Рамина командадин , тренердин ва диде бубайрин руьгь мадни шадарна . Им спортдал рик I алай гьар са касди дамах ийидай кар хьана . Районда спорт вилик финиз кьет l ен фикир гузвай , гьамиша куьмекдин гъил яргъи ийизвай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновичаз Садир Айвазова чухсагъул лагьана .
+И ЙИКЪАРА чи республикада Бразилиядин Рио де Жанейрода кьиле фейи виридуьньядин олимпиадада къазанмишай агалкьунрай къизилдин медалриз лайихлу хьайи дагъустанвияр шад гьалара тебрикна . Абурун жергеда вичин ерибине Ахцегь райондин Ухулрин хуьряй тир чи бажарагълу лезги хва Исаев Ренатни авай . Адан агалкьунриз талукь тир материал газетда гегьеншдиз ганва . Гьа са вахтунда заз Бразилиядин Рио де Жанейрода кьиле фейи параолимпийский къугъунра яргъивилиз хкадарунай гимишдин медалдиз лайихлу хьайи мад са лезги хцикай хабар гуз к I анзава . Адакай материал вучиз ят I ани кьериз ц I аруз , кьитдаказ ганва . Чи фикирдалди адан агалкьунрикай гегьеншдиз ганайт I а мешреб алай кар жедай . Вучиз лагьайт I а , ам вилерин ишигъ зайиф хьанвай набут жаван ят I ани , ада спортдин рекьяй дурумлувилелди анжах виликди камар къачузва . Гьа ик I, буюр таниш хьухь ! Алиев Камил Хидирильясович . Чаз чи газет к I елзавайбур адахъ галаз мукьувай танишариз к I анзава . Чаз авай делилрай аквазвайвал , Алиев Камил I99Iйисан I5ОКТЯБРДИЗ Баку шегьерда дидедиз хьана . Камилан диде бубадин ери бине Кьурагь райондин Гельхенрин хуьр я . I998ЙИСУЗ Камил Баку шегьердин I62НУМРАДИН школадин сад лагьай классдиз фена . 2000йисалай саки I2 йисуз ам спортивный гимнастикадал машгъул хьана . Гуьгъуьнин йисара футболдай , каратэдай сирнав авунай жуьреба жуьре дережадин бягьсера иштиракна . Камилан рик I пара боксдал алай . Амма гьайиф хьи , вилерин ишигъ зайиф хьунихъ галаз алакъалу яз ам боксдикай къерех хьуниз мажбур хьана . 2009йисалай Камил кьезил атлетикадал , кьилди къачурт I а I00200 метрдиз спринтдал машгъул жезва , гьак I ни яргъивилиз хкадарунай виниз тир нетижаяр къалурзава . Алиев Камил Азербайджан республикадин кьезил атлетикадай кьиле фейи бягьсера са шумуд сеферда иштиракна ва приздин чкайриз лайихлу хьана . Франциядин Лион шегьерда 20I3 йисуз кьиле фейи дуьньядин чемпионатда кьвед лагьай чка кьуна . 20I5 йисуз Южная Кореядин Сеулда кьиле фейи параолимпийский къугъунра Алиев Камилакай къизилдин призер хьана . Алай йисуз Бразилиядин Рио ДЕЖАНЕЙРОДА кьиле фейи параолимпиададин къугъунра Алиев Камил яргъивилиз хкадарунай (7,05 м .) кьвед лагьай чка кьуна гимишдин медалдиз лайихлу хьана . Спортда къазанмишнавай агалкьунрай Алиев Камилаз Азербайджан Республикадин Президент Ильгьам Алиеван Указдалди « За заслуги перед Отечеством третьей степени » медаль ганва . Адахъ гьак I ни « Заслуженный мастер спорта » лагьай Гьуьрметдин т I варни ава . Шабан ИБРАГЬИМОВ , Кьурагь райондин Ал��даш хуьр .
+БИЛЕТДИН суалар Мемесил патал неинки гуьзлемиш тавурбур, ерли таниш туширбур хьана. Чизвай, аян тир виридалайни четин билет зун патал тунвайди. Восстанияр, революцияр… лагь гила ибур мус, вучиз хьанатӀа. Зи рикӀел затӀни аламач. Ягъи хьайи «2» атана гада зи кьилел ацукьнава, бедламдикай гьикӀ къутармиш жен? Мегер зи намусдивай им эхиз жедай кар яни? Гьаргагь меслят хьайитӀа!-бирдан цӀийи фикир къвезва кьилиз Мемесилан. -Гьуьсейн малим,- чинеба, патанбуруз ван текъведайвал, япал сив эцигна лугьузва Мемесила тарихдин тарсар гайи малимдиз-ша чун меслят жен, куьне заз къе жаваб гун тавуна къимет эцигда, чӀехи, гъвечӀиди лугьузвач, зун гайи къиметдал рази я. Комиссиядин членрин вилик кьакьан буйдин, къуватлу къуьнерин, ацӀай якӀарин гада акъвазнавай. Адаз жегьил жавандиз хас тир вири лайихлувилер, акунар авай хьиз тир, амма авамвилини руьгьдин кесибвили ам къе ахлакьсузвилин дагьардин кьили гъанвай. Мемесилаз акӀ тир хьи, алай аямда вири шейэр маса гуз къачуз жеда, гьатта тарс гайи малимдин ягь, намус, вижданни. Ученикдин сивяй и гафар ван хьайила Гьуьсейн малимдин чин къекъифна, бедендик фул акатна, ада вич комиссиядин вилик беябур хьанвайди хьиз гьиссзавай «Яраб галай юлдашри закай гьихьтин фикирарзаватӀа-хияллу хьана малим рикӀел тарихдин факультет яру дипломдалди акьалтӀарна хайи хуьруьз хтай сифтегьан йисар хквезва. ТупӀал малимдин рикӀ экуь къастаривни мурадрив ацӀанвай. «За зи вири уьмуьр акьалтзавай несилдиз ватанпересвилинни инсанпересвилин тербия гуниз бахшда кӀелзавайбур тарсарай гуьгъуьна амукь тавун патал галатун тийижиз зегьмет чӀугвада»,- лугьузвай Гьуьсейн малимди. Амма, гьайиф хьи, гьакъикъатдин уьмуьр циф алайди, рикӀ тӀардайди хьанай. Кеспидив эгечӀай сифте йикъарилай малимдинни школадин директордин арада мукьвал-мукьвал чуьруькар, зидвилер жезвай. И татугай гьаларин себебкарни асул гьисабдай Мемесил тир. «-КӀелунра вири предметрай акакьзавай ученикдиз бубалухдин тарихдай кьвед атун тажуб жедай кар я»,- наразивал къалуриз хьана Гьуьсейн малимдилай школадин регьберди. «Тажуб жедай кар авач, юлдаш директор, за къимет кӀелзавайдан чирвилериз, алакьунриз ва алахъунриз гузва, абур Мемесилахъ авач. Гьавиляй педагогикади истемишзавайвал ученикдин чирвилериз къвезвай къимет гун лазим я»,лугьуз хьанай жегьил малимди. Алатай уьмуьрдин лепейрилай гьакъикъатдал хтай Гьуьсейн малимдиз комиссиядин членрин вилик чиле акӀурай хак хьиз акъвазнавай Мемесилан кӀалуб акуна. «-Зи жаваб гьихьтинди хьун лазим я»суалзава малимди вичи вичиз. -Шаксуз, Мемесилан намусдик хкуькьун заз, педагогдиз, кутугнавач лугьузва ада, гьа са вахтунда герек чкадал, герек вахтунда чин кьун тавуна суалдиз атӀай жаваб гун зи буржи я. -Савда,- лугьузва Гьуьсейн малимди Мемесилахъ элкъвена хьиз ,- мал-девлет яр-емиш къачудайла, маса гудайла кутугнава. Амма къе чун гьафте базарда ваъ, госэкзаменда ава, комиссиядин членри кьилди ви чирвилерин дережадиз къимет гун лазим я, къвезвай къимет. Им сад, кьвед лагьайди ваз чидачтӀа, уьмуьрда пулунихъ къачуз тежедай, чпихъ къимет авачир шейэрни ава. Аквазвайвал, ваз абурун эксиквал, кьитвал ава. Хиве кьазва, инал чи малимрин тахсирни авачиз туш. Авайвал лугьун,им туькьуьл гьакъикъат я, зерени я кухтаз, я хкудиз тежедай. Туькьуьл гьакъикъат экзамендиз гьазур туштӀа ахлад кӀвализ, къимет ваз къвезвайди эцигда чна. Жуван метлебсуз кечирмишай йисар архайиндиз веревирд хъия, къведай йисуз белки вун акьуллу, савадлу жен.
+Китайдин Синьцзян Уйгурский автономный районда авай яшлубурун к l валерикай сана 114 йис хьанвай дишегьлиди ва 74 йис хьанвай итимди мехъе рар авуна . Идакай «The Mirror» изданиеди кхьизва . Чамра хиве кьурвал , адаз вичин гележегдин уьмуьрдин юлдаш акунмазди бегенмиш хьана . 50 йис идалай вилик ракьун рекьел арадал атай авариядин нетижада гзаф хасаратвилер хьанвай пенсионердин гафаралди , яшлубурун к l вализ аватайла , адахъ гелкъвей сад лагьай кас адан к l аниди тир . Амма к l анида -114 йисан яшда авай Чжан Шуина эвленмиш хьуниз разивал гун патал тамам са йис герек хьана . Ихьтин теклифдихъ галаз рази хьун ада гьич фикирдизни гъизвачир , амма кьисметди , яшаризни килиг тавуна , адаз « савкьат » багъишна .
+- Къенин чи югъ, 20I7- йисуз ачухнавай Перинатальный центрдиз финилай башламиш хьана. Ам ачухайдалай инихъ и центрда 2 агъзур аял хьанва. Хъсан ери авай технологийралди, аялар хазвай дишегьлийриз куьмек гун патал вири тадаракралди таъминарнавай центрда, хаталувилин дестедик квайбуруз, залан патологияр авайбуруз куьмек гудай ва вичин
+ДАГЪУСТАН Республикадин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Владимир Васильеван теклифдалди , чи республикадиз кьиле Россиядин здравоохранениедин министр Вероника Скворцова аваз , 36 пешекардикай ибарат тир десте атанвай . Суварин вилик атанвай мугьманар республикадин руководстводихъ галаз медицинадин са жерге идарайриз фена .
+заланвал кьадардилай агъуз тир зайиф аялрихъ гелкъведай шартӀарни тешкилнава- лагьана Скворцовади ва давамарна, -Аялар ва дидеяр патал кардик квай реанимациядин отделение Россиядин са жерге регионра тек-бир жегъидай технологийралди таъмин я. Перинатальный центрдин кӀвалахди хъсан нетижайрихъни гъанва. ИкӀ алатай йисуз и регионда аялрин кьиникьрин кьадар I4 процентдин агъуз хьанва. Им разивал ийиз жедай кар я. Республикадин руководстводи центрдин кӀвалахдин гьакъиндай ихьтин мисал гъана, алатай йисуз 450 грамм заланвал аваз хьанвай аялдин заланвал 2 килограммдив кьван хкажиз алакьна. -Чна умудзава, мукьвал вахтара информационный технологияр кардик акатуни, цифровой медицинадин сад тир система тешкилуни и центрдиз регионда авай 5I родильный отделенийриз сад садахъ галаз кьадай кӀвалах тухудай мумкинвал гуда?- къейдна министрди. ГьакӀни атанвай комиссия фейи аялрин ва чӀехибурун республикадин клинический больницайра кьилин технологийрин диагностикадилай ва сагъарунин къайдайрилай рази яз амукьна. Аялар ва чӀехибур патал кардик квай ожоговый центр, Россиядин са бязи ожоговый центрайрихъ галаз кӀвенкӀвечи чкайрал ала. Гуьгъуьнлай министр
+региондин сосудистый центрдиз, травматологиядин, ортопедиядин подразделенийризни фена. Дявейрин ветеранрин госпиталда авай гьалар, ана кӀвалахзавай жегьил пешекар духтурар, илимрин духтурар, абуру азарлурихъ галаз хуьзвай алакъаяр акур министр рази яз амукьна. Вероника Скворцовади къейд авурвал, регионда здравоохранение вилик тухун патал кьетӀен кӀвалах тухванва, амма ери генани хъсанарун патал са жерге мярекатар тухун хъувунин чарасузвал ава. ИкӀ регионда 49 ФАП чкӀидай гьалда авайди, лицензийрин истемишунрал амал ийиз тежезвайди ва абур зеленкаяр туькӀуьр тежезвай кьилди дараматра авайди къейдна. Оптимизация тухудайла чун агъзурдилай виниз агьалияр авай чкайра ФАП-АР агал тийиз алахъна. Региондиз флюрография ийидай 70- дав агакьна аппаратар хкун гуьзетзава. 2006 – йисалай республикади оборудование къачунвач, авай куьгьнебур хуьз алахънава. Министр атай юкъуз аялрин поликлиникайриз ва поликлинический отделенийриз оборудование къачун патал 300 млн.манат пул чара авунин гьакъиндай документдал къулар чӀугуна. Соцсетра медучережденийрин кӀвалахдин гьакъиндай авай критикадал министр кьетӀендаказ акъвазна. - Гьелбетда соцсетра гзаф дуьзгуьн ва хийирлу информация аватӀани, са бязи месэлаяр гьялун ва таъсир авун патал республикадин Минздравдин горячий линиядиз зенг авунин чарасузвал ава. ГьакӀни соцсетра медучрежденийрин куьгьне шикилар эцигзава яни абур алай вахтунда гьа гьалда ава лугьуз. Гьелбетда ремонтар авуна кӀанзавай чкаярни ава, амма авунвай кӀвалахдиз къимет тагун дуьз туш. – лагьана министрди. Дагъустандин Минздравдин министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Танка Ибрагьимова хабар гайивал, республикадин руководстводи къарардин бинедаллаз 20I8- йисуз льготникар лазим дарманралди таъминарун 3,8 процентдин хкажнава. Программадин яргъал муьгьлетда эцигдай дараматрик республикадин туберкулездин поликлиника, Каспийскда поликлиника, Кизилюртда покликлиникадин канвай пай эхцигун ва онкологиядин корпус эцигун ква. Республикадин инфекционный больницада ремонт авуниз РФ-ДИН Президентдин резервдай 60 млн. манат чара авунва. Гьелбетда, Дагъустандин здравоохранениедин хиле са кьадар гьял тавунвай месэлаярни ама. Сифте нубатда агьалийриз килигайла бес кьадар медработникар ва медицинадин дараматар авач. Са бязи районрин больницаяр ремонт авунин чарасузвал ава. Тежрибалу пешекарин кьитвални ава. И жигьетдай атанвай векилар гьар са месэладив кьетӀендиз эгечӀна. Чпин кӀвалахдин вези��аяр тамамар тежезвай сотрудникрин барадай махсус къарар кьабулун къарардиз къачунва. Амма республикадин здравоохранениедин хиле хъсан патахъ хьанвай дегишвилер къейд тавуна жедач. Эхиримжи йисара ишлемишзавай сагъарунин цӀийи къайдайри, травматологиядин, кардиологиядин, нейрохирургиядин ва ортопедиядин хилера еке дережадин технологийрал чи хирургри ийизвай операцияр агалкьунралди акьалтӀарзава. ЯВАШ-ЯВАШ районра пешекар духтурар бес тахьунин месэлаярни гьялзава. Мукьвал вахтара «Земский доктор» федеральный программадик кваз 245 тежирибалу пешекарар духтурар хуьрериз кӀвалахиз рекье твада. ГьакӀни и мукьвара Махачкъалада «Гамма нож» тӀвар алай лучевой терапиядин Центр ачухда. Ихьтин установкаяр Россияда ругуд регионда ава, ирид лагьайди чи республикада жеда. Им онкологиядин азарлуяр ва республикадин здравоохранение патал еке вакъиа я. Центрдихъ республикадин агьалийрилай къерехдай къунши регионризни куьмек гудай мумкинвал жеда. Атанвай Минздравдин комиссияди республикадин здравоохранениедиз хъсан къимет гана, дегишвилер, цӀийивилер хьанвайди къейдна ва сифте нубатда гьялна кӀанзавай месэлаяр веревирдна. Гьар жуьре сайтрай гьазурайди А. АЙДЕМИРОВА я.
+24АВГУСТДИЗ кьиле фейи муниципальный райондин администрациядин аппаратдин работникрин совещание МР дин администрациядин Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьабибуллагь Мурадалиева хуш хабардилай башламишна . Боксдай Украинадин чемпион , шумудни са сеферда Харьковдин областдин чемпион , шумудни са сеферда боксдай международный турниррин гъалибчи ва призер , Европадин чемпионатдин иштиракчи Исмиханов Гьуьсейн Ималединовичаз « Магьарамдхуьруьн райондин Гьуьрметлу гражданин » лагьай т I вар ганвайдан гьакъиндай удостоверение гана . Гьуьсейн Ималединович чи райондин Советск хуьряй я . I9 йиса авай жегьилди студент яз Украинада к I елзава . Ахпа совещаниедал райондин жуьреба жуьре хилера алай вахтунда к I валахар физвай гьалдин гьакъиндай отделрин руководителрин информацийрихъ яб акална . Месела , малимрин августдин совещаниедиз ва школаяр к I елдай ц I ийи йисаз гьазур хьанвай гьалдин гьакъиндай образованиедин управлениедин начальникдин заместитель Л . Муртазалиеван , ц I ипиц I ар ва емишар к I ват I хъувуниз ва абур маса гуниз гьазурвал аквазвай гьалдин гьакъиндай « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин директор , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат Н . Ибрагьимован , Дербент шегьердин 2000 йис тамам хьунин сувариз гьазурвал аквазвай гьалдин гьакъиндай культурадин отделдин начальник Э . Селимован ва маса отделрин руководителрин информацийрихъ яб акална . Гуьгъуьнлай , совещаниедин к I валахдин нетижаяр кьуналди , Гьабибуллагь Желилович энгелар тавуна хъувуна к I анзавай месэлайрал акъвазна ва ада са жерге меслятар къалурна . Ф . ГЬАЖИЕВ .
+ПОДМОСКОВЬЕДИН Ново Огаревода Россияд��н Федерациядин Президент Владимир Путинни Дагъустан Республикадин Кьил Рамазан Абдулатипов гуьруьшмиш хьана . Гуьруьш кьиле фидай ч I авуз Дагъустанда яшайишдинни экономикадин жигьетдай авай гьаларикай рахана . Эхирдай Рамазан Абдулатипова дагъустанвийри Президент Путин Дербентдин 2000 йис тамам жезвай суварик атун гуьзлемишзавайди лагьана .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! Чна гьар йисуз къаршиламишзавай ва шаддиз кьиле тухузвай, чи халкьдин виридалайни багьа ва рикӀ алай гуьзел суварикай сад тир Яран сувар за квез мубаракзава. И шад сувар чаз кьуьд куьтягь хьунин ва гатфар вичин къуватда гьатунин гьакъиндай муштулух гваз къвезвай сувар я. Им чилин чинлай хъуьтӀуьн лацу яргъан алатна гатфарин къацу махпур экӀя жезвай мублагь ва гуьлуьшан вахт я. ТӀебиатдал чан хтунихъ, тар-там къацу хьунихъ галаз сад хьиз, Яран сувари гатфарин чуьлдин кӀвалахрикни юзун кутазва. Им чилел кӀвалахзавай гьар сад патал къизгъин вахт я. Чун гьар сад гьар са йикъакай тамамвилелди менфят къачуз, гатфарин кӀвалахар галай-галайвал ва ери аваз кьиле тухуз чалишмиш хьана кӀанда. Яран суварни суварар хьиз гурлувилелди, гьевеслувилелди ва шаддиз кьиле тухвана кӀанда. Квез Яран сувар мубаракрай, Гьуьрметлу районэгьлияр! Къуй суварин шадвал, гьевеслувал квехъ яргъалди кумукьрай! Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+Яран сувар, хуш адет, Ажеб гуьзел вахт я вун. Вири алем гатфарихъ Еримишдай бахт я вун. Гьар йис халкьдин мурад я, Кар кеспидал хъсан хьун. Виридан сир гьа сад я, Женнет хьтин аран хьун. Сад Аллагьдин патай чаз Сабур гурай, гьуьрметни, Руьгьдиз секинвал гудай Халкьдиз азад зегьметни.
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава. Тешкилайди: «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрация. Адрес : 368780. РД, Магьарамдхуьруьн район, Магьарамдхуьр, Гагаринан куьче, 2. Газет РД-ДИН массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ-ДИН законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна. № Д-0174, 1996- йисан 10- июль.
+ГЬЕЛЕ январдин вацра, Магьарамдхуьруьн районда «Гам-Ковид-Вак» (Спутник V) вакцина ишлемишиз эгечӀнай. Вакцинадин сифте рапар МРДИН администрациядин, больницадин работникриз ягъиз башламишнай. Ингье алатай гьафтеда, МР-ДИН администрациядин кьилин заместитель Марта Абдуллаевади и вакцинадин кьвед лагьай этапдин раб яна. МР-ДИН отделдин кьилин пешекар Бэла Аллахвердиевади раб язавай вахт. Адахъ галаз райадминистрациядин, образованиедин управлениедин са жерге работникрини вакцина янава. Сифте кьиляй са гьихьтин ятӀани кичӀ авайбуру гила чпин хушуналди рапар ягъиз тазва. Гьелбетда гьар са касди сифте нубатда вичин, ахпа багърийрин сагъламвиликай фикирна кӀанда. Вахтунда ишлемишай вакцинади чун хейлин хаталувилерикай хуьда. Республикад�� вакцинация ийизвай 80 пункт кардик ква. Къенин юкъуз республикада рапар янавайбурун кьадар 8 798 дав агакьнава. Районда вакцина 80 касди ишлемишнава.
+ДАГЪУСТАНДИН зегьметдин ва социальный рекьяй вилик финин министерстводин агьалияр социальный рекьяй хуьдай идарайри пособияр гунин кӀвалах цӀийи кьилелай туьхкӀуьр хъувунва ва абур гунив эгечӀнава. Государстводин пособияр къачузвайбурун патай арзаяр гзаф хьунихъ галаз алакъалу яз, РД-ДИН зегьметдин ва социальный рекьяй вилик тухунин министерстводи хабар гузва хьи, 3 йисалай 7 йисни кваз яшда авай аялриз пулдин такьатар, аялдихъ гелкъуьнай гьар вацра гузвай пособие ва 2021- йисан январьфевраль варцара хайи аялриз са сеферда гузвай пособие гун патал приказар гьазурнава. Аялар авай хизанриз пособияр мукьвара гуз башламишда. Къейд ийин хьи, алай вахтунда государстводин вири идарайри- муниципальный районрин ва шегьеррин округра авай агьалияр социальный рекьяй хуьдай управленийри кьетӀен режимда аваз кӀвалахзава.
+ВИРИДУЬНЬЯДИН дидед чӀаларин йикъаз талукьарна Магьарамдхуьруьн райондин Буткъазмайрин культурадин маканда "Рекьимир чӀал" тӀвар ганвай мярекат кьиле ФЕНА.МЯРЕКАТДИЗ аялар, школадин малимар ва аниз теклифнавай хейлин дидебубаярни атанвай. Хуьруьн юкьван школадин дидед чӀалан ва эдебиятдин тарсарин малим Букарова Фатума Казумовнадин регьбервилик кваз сад, кьуд, ругуд, муьжуьд ва кӀуьд лагьай классрин аялрин иштиракчивилелди хьайи и мярекат лап гурлувилелди кьиле фена. Аялри Алирза Саидован, Фейзудин Нагъиеван, Ханбиче Хаметован, Арбен Къардашан, Абдулфетягьан, Желил Мурадалиеван ва маса бажарагълу шаиррин чӀалакай кхьенвай шиирар кӀелна. Абуру гьакӀ чпихъ сегьнеда къугъунин устадвилин бажарагъ авайдини къалурна. Исмихан Къадимован "Вот юлдашар" шиир, Абдулбари Магьмудован "Туьтуькъуш" гьикая, Байрам Салимован"Асиятан жалоба" шиир сегьнеламишна. Дагъвийрин парталар алукӀнавай аялри Бутхуьруьн культурадин КӀвалин регьбер, "Душа Дагестана", ва жуьреба жуьре фестивалринни, килигунрин гъалибчи-лауреат, медениятдин кӀвалин директор Мегьамедов Айдуна чуьнгуьрдал тамамарай авазрихъ галаз манияр лагьана ва кьуьлер авуна. Мярекатдиз атанвай мугьманри гуьгъуьнай аялриз ва малим Фатума Казумовнадиз тарифдин келимаяр ва аферин лагьана. Гаф атай чкадал лагьана кӀанда. И цӀарарин авторни са шумуд сеферда Фатума учительницадин теклифдалди ихьтин мярекатрин шагьид-иштаракчи хьана. Дугъриданни Ф.К.Букарова вичин пешедиз вафалу малим я. Ада расписаниеда авай тарсарилай гъейри аялрихъ галаз датӀана алава кӀвалах тухузва, аялриз дидедин чӀал кӀанарзава. Ахьтин малимар амай кьван чи чӀал мидаим я, ам садрани квахьдач!
+ГЪЕПЦЕГЬРИН хуьр– Кьиблепатан Дагъустанда къадим заманада куьч хьайи хуьрерикай сад я. Сифте и хуьруьн халкь Самур вацӀун, сел атайла алахьай цик акатдай векьин чкадал, Гетин- ��агъдин гуьнеда авайди тир. КӀаняй хуьр лекьрен мугдиз ухшар тир. Винидихъайни аквазвайди Гетин дагъдин кӀукӀ тир. Хуьруьнвийрин асул кар алай кӀвалах малдарвални лежбервал тир. Цазвайди къуьл, мух, нахутӀар тир. I928- йисуз хуьре сифтегьан школа ачухна. Ахпа цӀуд йисалай сифтегьан школадикай муьжуьд классдин школа туькӀуьрна. Гьа вахтунда школадин директор Нагъиев Т.В. тир. I939- йисуз Т.В. Нагъиеваз Ленинан орденни ганай. I942- йисуз Ватандин чӀехи дяведиз вичин хушуналди фена ва гьана хьайи къизгъин женгера телеф хьана. Пис четин дердер, азабар, гъепцегьвийризни дяведин йисара хьана. I94I-I945 йисара кьиле фейи Ватандин ЧӀехи дяведин цӀаяр рикӀелай садрани алат тийидайбур хьана. Гъепцегьрин хуьряй дяведиз фейи I50 аскердикай, I0I аскердиз элкъвена хкведай кьисмет хьанач, абуру чпин чанар къурбандна. «ЗА БОЕВЫЕ ЗАСЛУГИ» ва са шумуд маса медалрин ва орденрин сагьибар хьайи Баркаллу Гъепцегьрин рухваяр, чун патал чпин чанар гайи, хуьруьнвийри, мукьва- кьилийри садрани рикӀелай алудзавач. Абурун крар, абурун игитвал кьисайриз элкъвенва, халкьдин виридалайни багьа ядигарар хьиз рикӀера хуьзва. Абурун жергеда Велиев Агъахан, Агъабалаев Къази, Улубеков Жамалдин, Багиев Къурчи, Вагьабов Нияз, Закеев Нурмагьамед, Рзаханов Велихан ва гзаф масабур . Хуьруьн центрда федеральный трассадиз мукьув Ватан патал чанар гайи аскерриз гьейбатлу гуьмбетни эцигнава. Гьар йисуз Ватандин ЧӀехи гъалибвилин сувариз 9- Майдиз дяведа телеф хьайибуруз эцигнавай гуьмбетдал хуьруьн вилик- кьилик квайбуру, дяведин ва зегьметдин ветеранри, школьникри венокар ва цуькверин кӀунчӀар эцигзава. Чпин чанар къурбанд авур аскеррин экуь къамат чи рикӀера гьамишалугъ амукьдайдал са шакни алач. I937- йисуз Микоянан тӀварунихъ галай колхоз тешкилна. Колхоздин сад лагьай председатель Кельбиханов Ю. тайинарнай. Гуьгъуьнин йисара хуьруьн колхоз райондин кӀвенкӀвечийрин жергеда хьана. Колхозда малдарвал кьилин хилерикай сад тир. I966ЙИСУЗ колхоздикай совхоз хъувуна ва «Мукьтадирский» тӀварунихъ хъияна. Гьа йисара совхоздин кьиле руководителар яз Тайгъунов А. Гьасанов, Н.Исмаилов, М.Мурадов, К.Хударов, М.Агъабеков акъвазнай. I959- йисуз тӀебиатди арадал гъайи зиянриз килигна, хуьруьн жемят вири алайвал туна, куьч хьуниз мажбур хьана. Абур «Барзудал» дуьзенлух чилерал эвичӀна. Са тӀимил вахтунда и хуьре цӀийи кӀвалер, са шумуд гектар чилер арадал атана. Гьа йисара 6 км. мензил авай водопровод тухвана, ясли-бахча, советдинни совхоздин дараматар, школадин дараматар эцигна. I973ЙИСУЗ цӀийи школада тарсар башламишна. Аялрин кӀелунин ва тербиядин рекьяй еке пай кутур «Октябрдин революциядин» ордендин сагьиб Абдуллаева С., халкьдин образованиедин отличникар тир Саидов С, Асланбекова С, Нагъиев Я, 4
+ХЕМИС юкъуз, райадминистрациядин заседанийрин залда, райондин агъсакъалрин ва са жерге къуллугъчийрин иштираквал аваз совещание кьиле фена. Совещаниедал, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован эмирдалди, МР- да агъсакъалрин Совет ва адан состав хкяна. Совещаниедин иштиракчийри ачухдиз сес гуналди, рейсадвилелди агъсакъалрин Советдин председателвиле Эмирбеков Эмирбек, председателдин заместителвиле Агъабеков Алибег ва секретарвиле Мурсалов Мурсал хкяна. Райондин общественный уьмуьрда иштиракун, хуьрера авай агъсакъалри хуьруьн агьалийрихъ галаз алакъаяр хуьн, акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссераллаз тербияламишун, чкадин самоуправлениедин органрин кӀвалахдал общественный гуьзчивал тухун ва абурун кӀвалахдин гьакъиндай агьалияр хабардар авун МР- дин агъсакъалрин Советдин везифайрик акатзава. Совещание тебрикар авуналди акьалтӀарна. Нагъиев Д. Алай вахтунда школада кьве Дагъустан Республикадин лайихлу малимар (Адиев А. Гусейнов С.), муьжуьд малим общий образованиедин Гьуьрметлу работникар, 20 малим кьилин категориядинбур я. Нацпроектдин «Образование» рамкада аваз пуд малим Президентский грантдин сагьибарни хьана. Магьамедрасулова Н.(2007). Адиев Д.(2008). Адиева С (2009) йисара. Гъепцегьвийрихъ жуьреба-жуьре жавабдар къуллугърал алай баркаллу, чпин тӀварар краралдини агалкьунралди машгьур ийизвай хуьруьнвияр гзаф ава. Къенин юкъуз Гъепцегьар Магьарамдхуьруьн районда еке населенный пункт я. Эхиримжи 20 йиса лап хъсан патахъ дегиш хьанвай хуьр,шегьердиз ухшар хьанва. Ина гьар са къулай шартӀар авай 600- дав агакьна кӀвалер. I996- йисалай хуьруьн агьалияр тӀебиатдин газдал таъминарнава. Хуьруьн къене 50 дав агакьна торговый-коммерческий предприятияр, 6 автозаправочный станцияр, 3 автосервисдин станцияр, аялар ва чӀехибур патал хъсан туькӀуьрнавай парк ва маса гзаф къулайвилер ава. Хуьр мадни аваданламиш хьун патахъай хуьруьн АДМИДАССР-ДИН 100 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДИЗ ТАЛУКЬ ЯЗ
+3 нистрациядин кьил Пиров Саид Гьашимовича вичин вири чирвилер ва къуватар эцигнава. Ада хуьр патал законда къалурнавай вири месэлаяр важиблубур я лагьана, ян тагана гьалзава. Вучиз лагьайтӀа, абурун асул макьсад хуьруьн поселениедин мулкунал алай агьалийрин гьал-агьвал, дуланажагъдин шартӀар хъсанарун, абуруз ял ядай, зегьмет чӀугвадай къулай шартӀар тешкилун я. Пиров Саидалай хуьруьн жемят разини я. Шаз кьиле фейи выборал ам мад сеферда хкягъ хъувуна. Къуй виринра ислягьвал ва хушбахтвал хьурай. Квез хъсан сефер хьурай гьуьрметлу гъепцегьвияр. ЖАННА.
+КЪЕ-ПАКА кьуьд акъатна гатфар алукьда. Вирида чпин салара, багълара кӀвалахар къизгъинарда, бул бегьер къачуз алахъда. Бегьер хъсанди ва еридинди хьун патал багълара тарарин азаррихъ ва зиянкар гьашаратрихъ галаз женг чӀугунихъ еке метлеб ава. Агъадихъ зун тарари пеш авадарайдалай цӀийи тӀур ахъайдалди кьиле тухвана кӀанзавай кӀвалахрал акъвазда. Тарарин пунариз пер ягъун, авахьай пешер кӀватӀун, начагъ, хайи, кьурай хиле�� атӀун ва абур багъдай акъудна цӀаяр яна кун, багъалара обрезкаяр авун, эгер тарцел обрезка авурла I,5-2 см ва адалай артух еке хирер хьанватӀа, а хирер цалцӀамарин ва «садовый вар» я дахьайтӀа ягълудал гьазурнавай (масляная) шир ягъин. Багълара, салара чи халкьди виридалайни гзаф ишлемишзавайди «бордоская» жидкость я. Дуьз лагьайтӀа, ам амай дарманрилай хъсанни я. Амма «бордоская» жидкость дуьз гьазурна кӀанда. Агъадихъ за ам гьазурдай къайда лугьуда. И кар патал кьилди са къапуна киреж, ва ракьун тушир са къапуна лахума цӀурурда (чими це лахума хъсан цӀрада). Ахпа абур къаришма авун патал маса къапуниз куьзиз-куьзиз сифте киреждин нек ва адаз цӀурурнавай лахума цада. Гьа са вахтунда къаришмадик хуькуьрни авуна кӀанда. Нетижада аби рангунин къаришма жеда. Эгер лахумадиз киреж ягъайтӀа, къаришма мягькемди жедач, атӀуда, пилте-пилте жеда. Агъадихъ галай зегьерлу дарманар: ДНОК, нитрофен, препарат30 чпин инструкцияда къалурнавай къайдайрал амал авуна ишлемишна кӀанда. И зегьерлу дарманар туьквенра гуз ава. Дарманар бес кьадар хьун патал, виликамаз абурун къайгъу авуна кӀанда. Тарарин пунар куьгьне хамарикай михьун, лишайникар (тарарал жедай хъипи рангунин хьар-хьамар) алудун чарасуз я. ХъуьтӀуьн вахтунда къаярикай, гатуз ракъини куникай хуьн патал тарарин пунариз киреждин 2 килограммдик I00 грамм лахума какадарна къаришма гьазурна ва ам яда.
+ЖУВАН Ватан, жуван хайи чил хуьнилай сейли ва гьуьрмет авуниз лайихлу вуч хьун мумкин я итимдихъ? Гзаф дявеяр акуна Россиядиз. Гьар сеферда, имтигьанрин агъур йисара хайи чил хуьзвайбур къарагъиз ва душмандиз лайихлувилелди кьулухъди румар гуз хьана. Гьа икӀ хьана I8I2ЙИСУЗ РагъакӀидай патахъай Наполеонан кьушунар сухулмиш хьайилани, Гитлеран чапхунчияр атайлани. Халкьди женгинин зегьмет гьамиша гьуьрметлуди яз гьисабиз хьанай. 23- февраль вири военныйрин, виликдай армияда къуллугъ авур ва я са квелди ятӀани военный къуллугъдихъ галаз алакъалу тир инсанрин сувар яз гьисабзава. 23февраль къени йисан машгьур суваррикай сад я, адаз гьакъикъатдани халкьдин сувар лугьуз жеда. Ам гьар са хизанда шаддиз къаршиламишзава. Россияда 23февраль ял ядай ва суваррин югъ яз малумарнава.
+УЬМУЬРДА игитвилиз гьамиша чка ава лугьуз тестикьарзаватӀани, инсандиз «за гьунар къалурда», «за игитвал ийида» лугьуз хуруз гъуд ягъиз тестикьарун хас туш. Амма уьлкведал са хата-бала атайла ам гъиле яракь кьуна хизандин къул, умуми Ватан хуьз гьамиша гьазур я.
+РОССИЯДИН Федерациядин Дибдин законда Ватандин, хайи халкьдин хатасузвал хуьн гьар са гражданиндин пак тир буржи ва намусдин кар тирди къейднава. Ватандин, хайи халкьдин хатасузвал хуьн патал къайгъу чӀугун вири девирра кьилин месэла яз хьана, инлай кьулухъни яз амукьда. Уьлкведин дамах яз гьисабзавай Яракьлу Къуватрихъ девлетлу тарих ава. Уьлкведин Яракьлу Къуватрин тарихда Ватандин ЧӀехи дяведи дерин гел туна. Ам государстводин мягькемвал, халкьдин ва Яракьлу Къуватрин дурумлувал, чандилайни гъил къачуз гьазурвал ахтармишай чӀехи имтигьан хьана. 1418 юкъуз давам хьайи дяведи 2
+19- февраль, 2022- йис. Ватандин, халкьдин хатасузвал хуьн патал эвелимжиди Яракьлу Къуватар гьамиша гьазурвилин цӀарцӀел хьун патал серенжемар кьабулун чарасуз кар тирди субутна. Чи райондайни аскервилиз савадлу, сагълам, алакьунар авай жегьилар ракъурзава. Жегьилар аскервилиз, военный кӀелдай заведенийриз гьазурунин жигьетдай райондин школайрини хейлин кӀвалах тухузва. ЧӀехи классра кӀелзавайбуруз дявединни патриотвилин тарсар запасда авай, тежрибаллу офицерри гузва. Школьникриз аскервилин рекьяй сифтегьан вердишвилер гун патал чи районда гьар йисуз военно-спортивный къугъунар, армиядиз физ гьазур жезвай жегьилрин спартакиада, Призывникдин йикъаз талукь мярекатар тухузва. Абурун вилик райондин военкоматдин работникар, дяведин ветеранар, диде-бубаяр рахазва. Гьелбетда, тухузвай серенжемри нетижа тагана тазвач. Алай вахтунда уьлкведин военный частара райондин хуьрерай вишералди жегьилри къуллугъзава, гзафбуру военный заведенийра кӀелзава. Эхиримжи йисара жегьилар аскервилиз рекье тунин тапшуругъ кьилиз акъуд тавур дуьшуьш хьанвач. Хъсандиз къуллугъ авуниз килигна гзаф жегьилрилай диде-бубайриз военный частарин командиррилай чухсагъулдин чарар хквезва. Эхиримжи вахтара районда договоррин бинедаллаз (контрактникар) къуллугъзавай аскеррин кьадарни къвердавай гзаф жезвайди къейдна кӀанда. Къе умудлу даях, Ватандин дамах яз гьисабзавай Яракьлу Къуватри вичин вилик эцигнавай месэлаяр намуслувилелди гьалзава. Аскервилин буржи кьилиз акъудунин ва Ватандиз вафалувал къалурунин жигьетдай викӀегьвал, уьтквемвал къалурай рухваяр чахъ вири девирра хьана. Гитлерчийрикай Ватан хвейи вири йисара Советрин Яракьлу Къуватрин жергейра аваз Дагъустандин, абурукай яз чи районэгьлийрини душмандиз рикӀелай тефидай ягъунар кьуна. Районэгьлийри Ватандин ЧӀехи дяведин вири женгера, гуьгъуьнлай Афгъанистанда интернациональный буржи тамамардайла викӀегьвилелди иштиракна. Дагъустандал гьужумай бандитрихъ галаз кьиле фейи женгерани чи районэгьлияр хьана. Ватандин, хайи халкьдин азадвал, аслу туширвал хуьн патал къуллугъ ийиз аскервилиз фин Россияда гьар са жегьилдин намусдин пак буржи я. Ватан хуьзвайбурун югъ къейд авуналди чна чи ветеранриз, уьлкведин Яракьлу Къуватрихъ галаз алакъалу вирибуруз сувар мубаракзава. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+КОРОНАВИРУСДИН азар чи дуьньядиз атана саки пуд лагьай йис хьанва. Алай вахтунда адан нубатдин лепе къарагънавайди садазни сир туш. ТӀегъуьн акатзавайбурун кьадар югъ- йикъандивай гзаф жезва. 2022- йисан I5- февралдин делилралди вири дуьньяда 4I2 миллионни 307 агъзурни 437 кас азарлу хьанва. Урусатда коронавирус акатнавайбурун кьадар I2 миллионни 630 агъзурни 947 кас азарлу я. Дагъустанда коронавирус акатнавайбурун кьадар 75 агъзурни 400 кас, сагъ хьайибурун кьадар 64 агъзурни 924 кас, кьейибурун кьадар 3 агъзурни 342 кас я. Са йикъан къене тӀегъуьндин есирда гьатзавайбурун кьадар лагьайтӀа, са шумуд агъзурдилай алатнава. Виридалайни гзаф начагъбур Москвада ава (2миллионни 6I3 агъзурни 492 кас). Дагъустанда са вацран вилик квай рекъемрив гекъигайла, якъин жезвайвал, гьалар къвердавай пис жезва. Республикада коронавирусдик начагъбур виридалайни гзаф Махачкъалада, Каспийскда, Къизлярда, Къизилюртда, Буйнакский районда ава. Республикадин кьиблепатан районрикай рахайтӀа, ина тӀегъуьндик начагъ жезвайбурун кьадар тӀимил я. Духтурри, пешекарри къейдзавайвал, коронавирусдин вилик пад кьунин рекье виридалайни менфятлу яракь раб ягъун я.
+Лугьун герек я, азарлу хьайи ксариз коронавирусдин тӀугъвалди гьикьван чӀехи азаб, гьихьтин зарар гузватӀа чаз виридаз аквазва ва чизва. Гьавиляй чи хиве неинки са жуван сагъламвилин жигьетдай жавабдарвал авайдан, гьакӀни чна патарив гвай ксарин патахъайни къайгъударвал авун герек тирди гъавурда акьун важиблу я. РФ- дин статистикадин делилралди тӀимил рапар язавай регионрик Дагъустанни акатнава. I5- февралдин 2022- йисан рекъемралди республикада коронавирусдиз акси рапар I87 агъзурни I46 касди янава. Чи районда 20 агъзурни I57 касди янава. Са шумуд вацран вилик авай гьаларив гекъигайла, исятда рапар язавайбурун кьадар гзаф жезва. Амма санлай къачурла и кӀвалах лап зайиф камаралди физва. Урусатдин Гьукуматди коронавирус акатнавайбур сагъар хъувунин карда герек жезвай дарманар маса къачун патал регионриз 29 миллионни 113 агъзур манат чара авунва. Играми ватанэгьлияр, хуьруьнвияр, мукьва-кьилияр, духтуррихъ яб акала, абуру гузвай меслятрал амал ая. Гзаф инсанар кӀватӀ жезвай мярекатриз фимир, туьквендиз, аптекдиз, маса идарайриз фидайла маска алукӀ, мукьвал-мукьвал гъилер чуьхуьх. Коронавирусдиз акси раб ягъуникай къерех жемир. Раб ягъ тавурла чун чи багърийрикай магьрум жезва. Гьавиляй, мад сеферда квез эвер гузва тӀугъвалдиз акси рапар ягъун.
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР! 23- февраль Ватан хуьзвайдан югъ я. Им неинки ял ядай югъ я, и югъ чи уьлкведа чӀехи суварикай сад я. Чаз идалди чи Ватандин хатасузвал ва азадвал хуьдай бес кьадар къуват авайди къалуриз кӀанзава. Дуьньядин тарихда чпиз тешпигь авачир гьунаррин, инсанпересвилин, дурумлувилинни дуствилин дерин гел тур и машгьур сувар чи районэгьлийрини экономикадинни яшайишдин вири хилера тайин агалкьунар аваз, пакагьан йикъахъ инанмиш яз, садсадан гъавурда акьунин ва ислягьвилин гьалара къаршиламишзава. Ватандин, хайи халкьдин хатасузвал хуьн патал къайгъу чӀугун вири девирра кьилин месэла яз хьана, инлай кьулухъни яз амукьда. Уьлкведин дамах яз гьиса��завай Яракьлу Къуватрихъ девлетлу тарих ава. Яракьлу Къуватри Советрин уьлкве, гуьгъуьнлайни Россия гьар жуьре бандитрикайни интервентрикай намуслувилелди хвена. Алай вахтунда Украинада чи баркаллу рухвайри дяведин махсус серенжем кьиле тухузвайла къалурзавай игитвилихъ, уьтквемвилихъ сан авач. Уьлкведин Яракьлу Къуватрин тарихда Ватандин ЧӀехи дяведи дерин гел туна. Ам государстводин мягькемвал, халкьдин ва Яракьлу 2
+25 - февраль, 2023- йис. Къуватрин дурумлувал, чандилайни гъил къачуз гьазурвал ахтармишай чӀехи имтигьан хьана. 1418 юкъуз давам хьайи дяведи Ватандин, халкьдин хатасузвал хуьн патал эвелимжиди Яракьлу Къуватар гьамиша гьазурвилин цӀарцӀел хьун патал серенжемар кьабулун чарасуз кар тирди субутна. Чи райондайни аскервилиз савадлу, сагълам, алакьунар авай жегьилар ракъурзава. Жегьилар аскервилиз, военный кӀелдай заведенийриз гьазурунин жигьетдай райондин школайрини хейлин кӀвалах тухузва. ЧӀехи классра кӀелзавайбуруз дявединни патриотвилин тарсар запасда авай, тежрибаллу офицерри гузва. Школьникриз аскервилин рекьяй сифтегьан вердишвилер гун патал чи районда гьар йисуз военно-спортивный къугъунар, армиядиз физ гьазур жезвай жегьилрин спортакиада, Призывникдин йикъаз талукь мярекатар тухузва. Абурун вилик райондин военкоматдин работникар, дяведин ветеранар, диде-бубаяр рахазва. Гьелбетда, тухузвай серенжемри нетижа тагана тазвач. Алай вахтунда уьлкведин военный частара райондин хуьрерай вишералди жегьилри къуллугъзава, гзафбуру военный заведенийра кӀелзава. Эхиримжи йисара жегьилар аскервилиз рекье тунин тапшуругъ кьилиз акъуд тавур дуьшуьш хьанвач. Хъсандиз къуллугъ авуниз килигна гзаф жегьилрилай диде-бубайриз военный частарин командиррилай чухсагъулдин чарар хквезва. Эхиримжи вахтара районда договоррин бинедаллаз (контрактникар) къуллугъзавай аскеррин кьадарни къвердавай гзаф жезвайди къейдна кӀанда. Къе умудлу даях, Ватандин дамах яз гьисабзавай Яракьлу Къуватри вичин вилик эцигнавай месэлаяр
+намуслувилелди гьалзава. Аскервилин буржи кьилиз акъудунин ва Ватандиз вафалувал къалурунин жигьетдай викӀегьвал, уьтквемвал къалурай рухваяр чахъ вири девирра хьана. Гитлерчийрикай Ватан хвейи вири йисара Советрин Яракьлу Къуватрин жергейра аваз Дагъустандин, абурукай яз чи районэгьлийрини душмандиз рикӀелай тефидай ягъунар кьуна. Районэгьлийри Ватандин ЧӀехи дяведин вири женгера, гуьгъуьнлай Афгъанистанда интернациональный буржи тамамардайла викӀегьвилелди иштиракна. Дагъустандал гьужумай бандитрихъ галаз кьиле фейи женгерани чи районэгьлияр хьана. Ватандин, хайи халкьдин азадвал, аслу туширвал хуьн патал къуллугъ ийиз аскервилиз фин Россияда гьар са жегьилдин намусдин пак буржи я. Ватан хуьзвайбурун югъ къейд авуналди чна чи ветеранриз, уьлкведин Яракьлу Къуватрихъ галаз алакъалу вирибуруз сувар ��убаракзава. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрациядин кьил.
+ПАТРИОТВАЛ жуван кӀвал, дидед чӀал, хизан кӀан хьун я. Хайи чка, Ватан кӀан хьун я. Им жуван халкьдал, уьлкве душманрикай къутармишзавайбуралай, хуьзвайбуралай дамах авун я. ЦӀийихуьруьн школада аялриз патриотвилин тербия гуниз еке фикир гузва, вучиз лагьайтӀа, аялди гъвечӀизамаз хъсан-пис гьиссзава, кьабулзава. Школайра тербия, гьам гражданвилин, гьам патриотвилин, зегьметдин, эстетикадин жигьетдай гузва. Ватандал рикӀ хьунал аялзамаз вердишарна кӀанда. И крариз фикир гуз ЦӀийихуьруьн школада гьар жуьредин мярекатар гзаф тухузва. Гьукуматдин суварриз талукьарнавай мярекатрал Пайдах гьар гьафтеда хкаждай къайда кьабулнава. Им дуьз къарар я. Са кар генани къейд ийин: шад гьалара Пайдах хкажунихъ галаз санал аялри чи гьукуматдин Гимн хуралай кӀелзава. Гьар йисан I5- февралдиз, чпин интернациональный буржи кьилиз акъуддайла Афгъанистанда телеф хьайибур рикӀел хкизва. Абур чна рикӀелай ракъурна жедач, чакай къвезмай несилди хъсан фикирдач. И юкъуз ЦӀийихуьруьн школадин аялриз са жерге малимарни галаз, къунши хуьряй тир, Афгъанистанда телеф хьайи Софиян Саламович Алиметован гуьмбетдал Буткъазмайрин хуьруьз кӀвачи-кӀвачи фидай адет хьанва. ЦӀинин йисузни аялрихъ галаз школадин директордин заместитель Меджидов С. Г., директордин куьмекчи Мехтиева Э.М., вожатая Саидова Р.Э. ва 8-а классдин руководитель Нуруллаева Ф. Э. фенвай. Абуру кьегьалдин гуьмбетдал цуьквер эцигна, шиирар кӀелна, Софиянан къамат рикӀел хкана.
+Софиян Саламович Алиметов I962- йисан 3- июндиз Мацарин хуьре дидедиз хьана. I980ЙИСУЗ школа акьалтӀарай жегьил Советрин Армиядин жергейриз фена. Адаз дяве физвай Афгъанистандиз акъатун кьисмет хьана. I8 вацра Софияна дяведин 11 махсус серенжемра иштиракна. I982- йисан 26- июндиз, командир къутармишдайла, залан хирек телеф хьана. Дяведа къалурай кьегьалвилерай игитдиз «Яру Пайдах» орден гана. Вучиз I5- февраль? Вучиз лагьайтӀа I989- йисан I5- февралдиз Афгъанистандай советрин эхиримжи аскер ватандиз хтана. ГъвечӀи классрин аялар пайдахарни цуьквер гваз ЦӀийихуьруьн Малум тушир аскердин памятникдал М. Гь. Айдемировади ва школадин психолог Г. Гь Халиловади тухвана. Абуру аялриз Советрин, гила Россиядин яракьлу къуватрикай суьгьбетар авуна. Аялри шиирар кӀелна. Им еке важиблу, патриотвилин тербия гудай серенжем я. Гъиле авай йисуз Магьарамдхуьруьн район арадал атайдалай инихъ чна 80 йисан юбилейни къаршиламишда. ЦӀийихуьруьн школадани и еке вакъиа къаршиламишун патал гьазурвилер аквазва. Ихьтин легьзе ишлемишна, заз районэгьлийриз жуван патай алукьзавай райондин юбилей мубарак ийиз кӀанзава. Квехъ чандин сагъвал, кӀвале, хуьре меслят, берекат хьурай. Алай вахтунда Украинада кьиле физвай дяведин махсус серенжемда чи райондин жегьилрини иштиракзава. Къуй абур вири сагъсаламатдиз, гъалибвални къачуна, чпин хизанрин патав агакь хъувурай. Дуьнья ислягь хьурай. Н. НАБИЕВ, РФ-ДИН образованиедин лайихлу работник.
+ГЪИЛЕ авай 2023- йисуз тамам жезвай Магьарамдхуьруьн райондин 80 йисан юбилей гурлу гьалара къейд авун планламишнава. Иниз килигна чна район вилик тухуник лайихлу пай кутур, патара аваз чпин алакьунралди, агалкьунралди хайи гъвечӀи Ватан раиж авур, кьегьал рухвайрин ва рушарин лайихлувилерикай кхьин фикирдиз къачунва. Къенин зи ихтилат, акьалтӀай хуш къилихрин, са кӀусни дамах гвачир, гьуьрметлу хуьруьнви, хъсан ярдуст, играми буба Феталиев Шагь-Эмир Летифовичакай фида. Шагь-Эмир Летифович I960- йисуз малимдин хизанда дидедиз хьана. Хайи хуьре юкьван школадиз фена. Школа акьалтӀарай жегьил Ленинграддин кьилин военно-политический училищедиз гьахьна. Училищедилай гуьгъуьниз къуллугъ давамарунин мураддалди ам Закавказский военный округдиз рекье тунай. I983- йисалай I992- йисалди гьар жуьре къуллугърал гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугуна. Кьве йисуз Азербайжан республикадин яракьлу кьушунра зенитно-ракетный бригададин командирдин заместитель яз къуллугъ авуна. Гуьгъуьнлай къанни кьве йисуз Дагъустанда, Ингушетияда, Чечняда авай Россиядин ФСБДИН пограничный къуллугъда ва гьар дережадин къуллугърал зегьмет чӀугуна. КӀвалахдивай къерех тахьана Ш. Летифовича Россиядин ФСБ- дин ПС- дин академияни акьалтӀарна. Тапшурмишай гьи къуллугъ хьайитӀани жавабдарвилелди, карчивилелди тамамарай Шагь-Эмир Летифовичан зегьмет руководствойри гьар жуьре наградайралди лишанлу авунва. Наградайрилай гъейри гьи коллективда хьанатӀани вичин инсанвилин къилихар хвейи, гъвечӀи-чӀехи чир хьайи, хкянавай пешедиз вафалувал хвейи Летифовича еке гьуьрмет ва авторитет къазанмишна. Ам цӀудралди Гьуьрметдин грамотайриз, «РФ- дин сергьятар хуьнин карда тафаватлувилерай» медалдиз ва ихьтин шумудни са гьар дережадин медалриз лайихлу хьана. Уьмуьр хатасузвал таъминаруниз бахш авур ам подполковникдин чинда аваз лайихлу пенсиядиз экъечӀна. Адан уьмуьрдин юлдаш Седина Къейсединов6
+25- февраль, 2023- йис. на кӀвале хьиз, кӀвалахдани адаз вафалу, уьтквем юлдаш хьана. I987- йисалай 20I7- йисалди Сединадини Россиядин ФСБ- дин пограничный къуллугъда намуслувилелди кӀвалахна. Седина Къейсединовнадин зегьметни цӀудралди гьар жуьре грамотайралди, наградайралди ва рикӀел аламукьдай пишкешралди лишанлу авунва. Абур кьведни пабни гъуьл дяведин гьерекатрин ва военный къуллугъдин ветеранар я. Лайихлу пенсиядиз экъечӀнавай пешекар Шагь-Эмир Летифовича, алай вахтунда Москвадин Домодедово аэропортуна авиационный хатасузвал таъминарзавай къуллугъдал зегьмет чӀугвазва. Шагь-Эмир Летифовича уьмуьрдин юлдаш Сединани галаз цуьквер хьтин тербияллу кьве хва уьмуьрдин шегьредал акъуднава. Абурун рухваяр тир Мерданани Сехраба махсус образованияр къачуна ФСБ- дин пограничный къуллугъда зегьмет чӀугвазва. Абуру Шагь-Эмир бубадизни Седина дидедиз кьуд хтул багъишнава. Уьмуьрдин вири фронтрай анжах аферин алаз экъечӀай квехъ чандин мягькем сагъвал ва хизандин хушбахтлувал хьурай, гьуьрметлу ШАГЬЭМИР Летифович! А.АЙДЕМИРОВА.
+Агь, кӀанивал, агь, кӀанивал, Бамишда на рикӀевай тӀал. Вун чи шадвал, хъверни я хьи, Дертни гьижран, херни я хьи. Сефилвили кьуна вилер, Аваз гъиле къизилгуьлер, Гада гала рушан вилик, Гъалаба кваз вичин рикӀик. Кас авачир гзаф секин, Са къерехдал Каспи гьуьлуьн, Рахан тийиз ала кисна, САДА-САДАН пис тӀал гьиссна. Тек лепейри къачунва къал, Чир хьайид хьиз рушан пис тӀал. Аквазавач рагъни цава, ЧӀимел хьанва гатуз гьава. Рушавай дерт эхиз жезвач, Гьич са гафни мецел къвезвач. Хъуьхъверилай физва накъвар, ТӀар тахьай рикӀ хьанва къе тӀар. Гьижрандикди гъилер зурзаз, Авазва руш шем хьиз цӀраз. Тахсирлу я кӀани гада, Авунва хер рикӀел ада. КӀани ярди закӀал кутур, Ихтибардиз гана лап кӀур, Вегьена хьи кьел хирерал, Накъвар гъана шад вилерал. Хкажна хьиз сефил тир чин, Эцигна гъил рикӀел вичин. Явашдаказ са арада, Башламишна рахаз гада. Тахьун патал кӀанид тешвиш, Гадад са гаф мецел гъана, КӀани рушаз икӀ лагьана: «Багъишламиш!», «Багъишламиш!» Перленгди хьиз вегьена зал, КӀани ярди акъудна къал. ЧӀурна хьиз чин лагьана заз: «Маса кӀанид авазва ваз. Чи кӀанивал бамишна на, Жував масад вердишна на. Рахазмач зав шириндиз вун, Вацра садра аквазва чун. Эгер ваз зун кӀанзаматӀа, Зи гафари ванзаматӀа, ЛАГЬ,АЗИЗДИ, лагь, вуна заз ГЬИКЬВАН-ГЬИКЬВАН кӀанда зун ваз?». ПӀузарикай хъверна милиз, Жаваб гана кӀани ярдиз: «Вири гафар тӀимил я заз, «КӀанда» лугьун паталди ваз.
+25- февраль, 2023- йис. АДЕТ хьанвайвал, гьар йисуз отпускдин вахт атайла патара авайбур чпин хайи гъвечӀи ватандиз хквезва. Жуван багърийрал, аял вахтар кечирмишай хуш чкайрал кьил чӀугвазва, мел мехъерик иштиракзава. Ихьтинбурукай сад ери- бине Филерин хуьряй тир Череповец шегьерда яшамиш жезвай Абдулагь Сефералиевич я. Яргъал йисара къайда хуьзвай органра кӀвалахнавай хизандин кьил лайихлу пенсиядиз экъечӀнаватӀани ам общественный уьмуьрдивай са юкъузни къерех хьанвач. Ял ягъиз хтай са куьруь вахтундани адаз секинвал хас туш. Ам хуьре секинвал хуьз, къайда тваз, жемятдиз вичивай жедай куьмекар гуз алахъзава. Байрамов Абдулагь Сефералиевич I960- йисуз Филерин хуьре дидедиз хьана. Школадиз хайи хуьре фенайтӀани, Бакуда Кирован тӀварунихъ галай шегьердин жуьре кутунвай хуьре 89- нумрадин юкьван школа акьалтӀарна. Йисни зура вичин пак буржи тамамариз армиядин жергейра къуллугъна. Къуллугъ акьалтӀарай жегьил вичин мурад кьилиз акъудун патал Ташкент шегьердин военнокомандный училищедиз гьахьна. Училище акьалтӀарай I986- йисалай Абдулагь Сефералиевича Россиядин къенепатан кьушунра къуллугъна. Взводин командирвилелай башламишна аскервилин частунин шт��бдин начальникдин къуллугъдал къведалди гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугуна. И дережадиз хкаж жедалди ада цӀипуд къуллугъ дегишарна ва абур карчивилелди, къайда – низам чӀур тавуна тамамарай, везифайрив гьамиша жавабдарвилелди эгечӀай Абдулагь Сефералиевича неинки коллективдин, гьакӀ руководстводин патайни еке гьуьрмет къазанмишна. Адан зегьмет шумудни са гьуьрметдин грамотайралди, наградайралди лишанлу авунва. 2000- йисалай Абдулагь Сефералиевича «ВОЛОГДА-ЭНЕРГО» карханада охранадин начальник яз кӀвалахна. Къуллугъар, коллективар дегиш хьанатӀани ам вич дегиш хьанач. Гьамиша гьахъвал, кӀвалахда къайда-низам патал женг чӀугвазвай ада патарив гвайбурни гьа цӀарцӀиз гъиз алахъна. Масадан дердиникай хабар кьадай, гьалтай кӀвалахда вичивай жедай куьмекар, меслятар, несигьатар гудай Абдулагь Сефералиевич алай вахтунда лайихлу пенсияда авай майор я. Вичин уьмуьрдин юлдаш Рамсиятни галаз цуьк хьтин кьве велед уьмуьрдин шегьредал акъуднава. Руш Аннади малимвилин пеше ва хва Вадима экономиствилин пеше хкянава. Абуру чпи хкянавай пешекарвилин рекьяй кӀвалахзава. Аял чӀавалай рикӀ алай пеше аферин алаз ва гьакъисагъвилелди тамамарай, гьамиша къайда-низам хуьнин терефдар хьайи квехъ чандин мягькем сагъвал ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай, гьуьрметлу Абдулагь Сефералиевич! А. АЙДЕМИРОВА. ТУРЦИЯДАНИ Сирияда хьайи залзалайрин нетижада санлай 41 агъзурдалай гзаф ксар кьена. Эхиримжи делилралди, Турцияда кьейибурун кьадар 35 агъзурдалай алатнава, 130 агъзурдалай гзаф ксариз хасаратвилер хьанва. ХарапӀайра къекъуьнин, инсанар жагъурунин кӀвалах давам жезва, бязи чешмейри къейдзавайвал, залзалайрик телеф хьайибурун кьадар виш агъзурдавни агакьун мумкин я. Малумарнавайвал, Турцияда харапӀарайрикай 8 агъзурдалай виниз ксар къутармиш хъувуна. Россиядин къуртармишзавайбурунни жагъурзавайбурун дестейри Турциядани Сирияда кӀвалахар акьалтӀарна ва абур Ватандиз хтанва. Алай вахтунда чкӀанвай чкайрал залан техникади кӀвалахар давамарзава. Къейд ийин, мусибатдин агьвалатрин нетижада зарар хьанвай мулкарин агьалийрив Россиядин регионрай гуманитарный куьмекар агакьзава.
+РОССИЯДИН Федерациядин Дибдин законда Ватандин, хайи халкьдин хатасузвал хуьн гьар са гражданиндин пак тир буржи ва намусдин кар тирди къейднава. Ватандин, хайи халкьдин хатасузвал хуьн патал къайгъу чӀугун вири девирра кьилин месэла яз хьана, инлай кьулухъни яз амукьда. Уьлкведин дамах яз гьисабзавай Яракьлу Къуватрихъ девлетлу тарих ава. Уьлкведин Яракьлу Къуватрин тарихда Ватандин ЧӀехи дяведи дерин гел туна. Ам государстводин мягькемвал, халкьдин ва Яракьлу Къуватрин дурумлувал, чандилайни гъил къачуз гьазурвал ахтармишай чӀехи имтигьан хьана. Чи райондайни аскервилиз савадлу, сагълам, алакьунар авай жегьилар ракъурзава. Жегьилар аскервилиз, военный кӀелдай заведенийриз гьазурунин жигьетдай райондин школайрини хейлин кӀвалах тухузва. ЧӀехи классра кӀелзавайбуруз дявединни патриотвилин тарсар запасда авай, тежрибаллу офицерри гузва. Школьникриз аскервилин рекьяй сифтегьан вердишвилер гун патал чи районда гьар йисуз военно-спортивный къугъунар, армиядиз физ гьазур жезвай жегьилрин спартакиада, Призывникдин йикъаз талукь мярекатар тухузва. Абурун вилик райондин военкоматдин работникар, дяведин ветеранар, диде-бубаяр рахазва. Гьелбетда, тухузвай серенжемри нетижа тагана тазвач. Алай вахтунда уьлкведин военный частара райондин хуьрерай вишералди жегьилри къуллугъзава, гзафбуру военный заведенийра кӀелзава. Эхиримжи йисара жегьилар аскервилиз рекье тунин тапшуругъ кьилиз акъуд тавур дуьшуьш хьанвач. Хъсандиз къуллугъ авуниз килигна гзаф жегьилрилай диде-бубайриз военный частарин командиррилай чухсагъулдин чарар хквезва. Эхиримжи вахтара районда договоррин бинедаллаз (контрактникар) къуллугъзавай аскеррин кьадарни къвердавай гзаф жезвайди къейдна кӀанда. Къе умудлу даях, Ватандин дамах яз гьисабзавай Яракьлу Къуватри вичин вилик эцигнавай месэлаяр намуслувилелди гьалзава. Аскервилин буржи кьилиз акъудунин ва Ватандиз вафалувал къалурунин жигьетдай викӀегьвал, уьтквемвал къалурай рухваяр чахъ вири девирра хьана. Районэгьлийри Ватандин ЧӀехи дяведин вири женгера, гуьгъуьнлай Афгъанистанда интернациональный буржи тамамардайла викӀегьвилелди иштиракна. Дагъустандал гьужумай бандитрихъ галаз кьиле фейи женгерани чи районэгьлияр ХЬАНА.УКРАИНА бандеррин фашистрикай азад авунин мураддалди кьиле тухузвай женгинин серенжемда РФДИН гзаф халкьарин векилрихъ галаз санал лезги рухвайрини намуслудаказ буржи кьилиз акъудзава. Ватан хуьзвайбурун югъ къейд авуналди чна чи ветеранриз, уьлкведин Яракьлу Къуватрихъ галаз алакъалу вирибуруз сувар мубаракзава.
+ГЬАР йисан февралдин вацра чи уьлкведа Афгъанистандай советрин яракьлу кьушунар акъудай югъ къейдзава. I0 йисуз давам хьайи дяведа агъзуралди жегьил чанар пуч хьана. Абурун арада вишералди дагъустанвияр ва гьа жергедай яз чи районэгьлиярни авай. Йисар къвез алатзаватӀани, Афгъанистанда чан гайи игитар чи рикӀера гьамишалугъ яз амукьда. Советрин кьушунар Афгъанистандай акъудайдалай инихъ 35 йис тамам хьанва. Чи корреспондент ЖАННА Афгъанистандин дяведин иштиракчи, Магьарамдхуьруьн районда авай Афгъанистандин ветеранрин советдин председатель АЛИЕВ Гьабидин Разакъулиевичахъ галаз гуьруьшмиш хьана. -ГЬАБИДИН Разакъулиевич, Афгъанистандай Советрин кьушунар акъудайдалай инихъ 35 йис тамам хьуниз килигна гьа вахтунин вакъиайрикай са кьве ихтилат авунайтӀа кӀанзавай. -И лишанлу юкъуз лугьун лазим я хьи, дяведин йисар рикӀел хкизни кӀанзавач. ГьикӀ лагьайтӀа, ана вилериз акур агьвалатар, женгер бейнидиз таъсирдайбур хьана. Гьа и кар себеб яз викӀ��гь, зирек, сагълам жегьилар набутриз элкъвена. Афгъанистандин женгера чи райондай I30 касди иштиракна. Абурукай 3 дяведа ва I5 кас гуьгъуьнлай рагьметдиз фена ва са шумуд кас дяведин инвалидар яз амукьна. -Гьабидин стха, школада кӀелзавай аялриз, жегьилриз тербия гунин жигьетдай куьне гьихьтин кӀвалах тухузва, абуруз Афгъанистанда хьайи дяведикай хабар хьайитӀани авани? -Алай вахтунда Афгъанистандин дяведин иштиракчийри шегьерра ва районра акьалтзавай несилриз ватанпересвилин тербия гунин карда активвилелди ИШТИРАКЗАВА.ЧНА школада кӀелзавай аялрихъ, жегьилрихъ галаз экстремистрин, террористрин рехъ хкя тавун патал кӀвалахзава. Школайра гьа и темайрай ачух тарсар, гуьруьшар тухузва. Диндин рекьелай алат тавун патал жегьилрихъ галаз тухузвай гуьруьшра жегьилар яз, чи кьилел атай кӀвалахрикай, са куьникайни хабар авачир жегьил гадаяр цӀун юкьваз вегьейдакай ва уьтквемвилелди кьиле тухвай къуллугъдикай суьгьбетарзава. Четинвилер гьар са девирда ацалтнавайди я. Амма, къе обществода давам жезвай са бязи нагьахъвилерихъ, татугайвилерихъ галаз женг чӀугвада лугьуз, яракь гъиле кьуна тамариз фин ва са тахсирни квачир инсанрал гьужумар, абурун чанариз къастар авун итимвал, лайихлувал туш. Яракь анжах Ватан хуьнин рекье ишлемишна ва жуван къуват кар атай чкадал къалурна кӀанда. Хайи хизандиз, хуьруьз, обществодиз зиян гузвай крарал машгъул хьунин, нагьакьан гьерекатрин терефдарар хьана кӀандач. -МР-ДИН администрациядин патай квез гьихьтин куьмек ава? -«Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова чи советдин кӀвалахдиз кьетӀен фикир гузва. Чна, Афгъанистандин дяведин иштиракчийри гьар йисуз и мярекат кьиле тухузва ва и карда райондин руководстводи иштиракзава. Заз чи советдин, гьа вакъиайрин иштиракчийрин тӀварунихъай МР-ДИН кьил Фарид Загьидиновичаз чухсагъул лугьуз кӀанзава. Мумкинвиликай менфят къачуна заз РД ГБУ-ДИН КЦСОН-ДИН начальник Асалиев Рафиказ чухсагъул лугьуз кӀанзава. Гьар и суварин вилик ада вири афгъанистандин дяведин иштиракчийриз пишкешар гузва, чун рикӀелай алудзавач. -Суьгьбет авунай чухсагъул, Гьабидин стха! -Куьни сагърай. «Самурдин сес » газет за гьар йисуз подписка ийизва ва еке ашкъидалди кӀелзава. ЖАННА.
+ГЬУЬРМЕТЛУ медицинадин работникар! За квез медицинадин работникдин Вирироссиядин югъ-гьар йисуз къейдзавай профессиональный сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Духтурдин зегьмет гьамиша чарасуз герекди ва вирида гьуьрмет ийизвайди я. Медицинадин работникар галачиз инсаният яшамиш хьун мумкин туш. Райондин агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазуналди куьне Куь хивез жавабдар ва залан пар къачунва. Лап четин декьикьайра куьн инсанриз куьмекдиз къвезва ва абуруз кӀвачел акьалт хъийиз куьмек гузва. Гьар йикъан залан кӀвалахдай квез чухсагъул. Райондин агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай ��вехъ къуй мягькем сагъламвал, кӀвалахда агалкьунар, хушбахт уьмуьр хьурай. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+рикӀел хкунин ва гъам чӀугунин югъ я
+1941- ЙИСАН 22- июнь чавай йис-йисандавай яргъа жезва. Амма и залум югъ рикӀелай алатун мумкин туш. Чаз ислягь, гуьлуьшан, мублагь уьмуьр патал чанар гьайиф татана уьтквемвилелди женг чӀугур, Ватан хвейи къагьриманар къвердавай тӀимил жезва.
+ГЬАР жуьре пешейрин сагьибриз пешекарвилин суварин юкъуз хуш келимаяр лугьун адетдиз элкъвенва. Амма агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай духтурриз аферин ва чухсагъул йисан цӀикьвед вацра лугьудайвал ава. Гьар йисуз июндин пуд лагьай базар юкъуз «Медицинадин работникдин югъ» къейд ийизва. Хайи йикъалай эхиримжи йикъалди чаз духтуррин, медсестрайрин, фельдшерин ва санитаррин куьмек герек жезва. Иллаки алатай йисан эхирда пайда хьайи COVID-I9 тӀвар алай инфекциядин уьзуьрди секиндаказ яшамиш жезвай агьалийрин уьмуьрда еке гъулгъула туна. Пайда хьайи уьзуьр са куьруь вахтунда дуьньядин вири пипӀериз чкӀана. Адан хаталувиликай азарлу хьайибурун, кьиникьрин делилри шагьидвалзава. Уьлкведа хьиз, региондани арадал атай къизгъин гьалар фикирдиз къачуна, уьзуьрдин вилик пад кьунин мураддалди районриз, чӀехи шегьерриз физвай рекьер кӀевуниз мажбур хьана. Тайинарай карантинди азардин вилик пад кьадай мумкинвал гана. И кардик чпин лайихлу пай кутур, югъди-йифди сагъламвилин къаравулда акъвазнавай чпин ва багърийрин сагъламвал хаталувилик кутур духтуррин зегьмет къейд тавуна жедач. Суварин вилик чи корреспондент ЦРБ- дин кьилин духтур Гьажибала Беглеровахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай уьзуьрдихъ галаз алакъалу яз арадал атанвай гьаларикай суьгьбет авун тӀалабна. - Гьелбетда уьлкведа хьиз, чи райондани уьзуьрдихъ галаз алакъалу яз къизгъин гьалар ардал атанвай. Вахтунда кьабулай серенжемри, духтурри тамамарай везифайрин нетижада азарлубурун кьадар тӀимилариз алакьна. Районда санлай I84 кас азарлу хьана. Абурукай 58 кас ковид вирус, I26 кас стӀалжем хьанвайбур тир. Больницада 62 койка гьазурнавай. Къенин юкъуз чавай лугьуз жеда, эгера къвезвай азарлуйрин кьадар 30 кас ятӀа, тамамвилелди сагъарна ачухнавай азарлуйрин кьадар 54 кас хьанва. Им лагьай чӀал я, чавай азардихъ галаз женг тухуз ва адан гьерекатар са кьадар явашариз алакьна. Амма хаталувал амайди садани рикӀелай ракъурна виже къведач. Сифте азарлуди атайла чазни са кьадар къурхулувал авай. Жуван кӀвалахдин жавабдарвал гьисс авуна карчивилелди эгечӀайла, вилик пад кьаз алакьдайдахъ инанмиш хьана. Сифте йикъара кӀвалахай бригадайрал гзаф четинвилер ацалтна. Абур кӀваливай, хизандивай чара хьана, чпин сагъламвал хаталувилик кваз зегьмет чӀугуна. Интенсивный терапиядилай гъейри абуру азарлуйрихъ галаз психологический суьгьбетар тухузва. Гъавур��а тунин кӀвалахдал еке къал ала. Тухузвай вири кӀвалахар гьар юкъуз Махачкъалада авай ситуационный центрдихъ галаз веревирдзава. Телефонрай, электронный алакъайрай консультацияр ийизва. Четин гьалда авай азарлуяр республикадиз рекье твазва. Уьзуьрдихъ галаз женг чӀугунин карда агьалийрин куьмекни герек жезва. Тайинарнавай истемишунрал амал авуни, азарлуйрин кьадар тӀимиларда. Месела, гзаф инсанар алай чкайрал кӀватӀ тахьуни, финар-хтунар тӀимиларуни, маскаяр алукӀуни, дезинфекциядин къаришмаяр ишлемишуни чун хаталувилин жергейрай акъудда. Къизгъин гьалар са кьадар яваш хьанватӀани, чна мукъаятвал зайифарна виже къведач,- лагьана Гь. Гьажиевича. - И четин йикъара гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугурбурун зегьмет лишанлу тавуна амукьдач. Чи работникриз РФ-ДИН Президентдин тӀварунихъай Гьуьрметдин грамотаяр ва республикадин, райондин дережада тайинарнавай наградаярни ава, абур вири карантинар алатайла чпин иесийрив агакьда, - алава хъувуна кьилин духтурди. Духтурдин зегьмет гьамиша чарасуз герекди ва вирида гьуьрмет ийизвайди я.
+САЛАСА юкъуз, Дагъустан республикадин кьил Владимир Васильев Магьарамдхуьруьн райондиз мугьман хьана. РикӀел хкин, ислен йикъан нянихъ, чи райондин сергьятдал палаткайрин лагерда яшамиш жезвай Азербайджан республикадин агьалийринни полициядин работникрин арада акьунар хьана. Сергьятдилай элячӀунин къайда чӀурай азербайджанвийри, вилик пад кьур полициядин работникриз аксивал авуна ва къван гана. Идахъ галаз алакъалу яз, Дагъустандиз кьиле Азербайджан республикадин МВДДИН министрдин заместитель авай делегацияни атанвай. Арадал атанвай гьаларин гьакъиндай РД- дин вице-премьер Рамазан Жафарова къейд авурвал, Дербентдин райондин сергьятдал 600 – шев агакьна азербайджанвияр ала. Абур инфраструктурайрин гьазурвал хьанамазди, гьар этапда I50 дав агакьна агьалияр хайи республикадиз рекье хутазва. Амма наразивилерин нетижада хьайи акьунра полициядин ругуд работникдиз ва 5 азербайджанвидиз зиянар хьана. Полициядин работникар амбулаторный сагъарзава ва сад больницада къаткурнава. Зиян хьанвай азербажанвийрив медикрин куьмек агакьнава.
+Райондиз атанвай региондин кьил В.Васильева больницада къаткурнавай полициядин сотрудникдал кьил чӀугуна. -За умудзава, инсанрихъ галаз кӀвалахунин карда им чаз тарс жеда. Чи кӀвалахдикай инсанар вахтунда хабардар авуртӀа, тир къайдада гъавурда туртӀа ихьтин гьалар арадал къведач. Закон чӀурнавайбурун гьакъиндай чна талукь кӀвалах тухуда. Гьам Россиядин, гьам Азербайджандин сергьятдал закон чӀурайда жавабни гуда,- лагьана В.Васильева.
+Дугъриданни и четин вахтунда, дуьньяда гъулгъула гьатнавай береда духтуррин пешедин важиблувал мадни хкаж хьана. Чна, райондин агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай, Гьажибала Гьажиевича регьбервал гузвай ЦРБДИН коллективдиз алук��завай пешекарвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ чандин мягькем сагъвал, кӀвалахда агалкьунар ва хизандин хушбахтлувал хьурай. А. АЙДЕМИРОВА.
+ЧИ ватанэгьли Сефербеков Селима цӀийи программайрин технологийрин хиле агалкьунар къазанмишнава. Сефербеков Селим дуьньяда лап хъсан программист я лагьана тестикьарнава. Селима Минск шегьерда инженервиле кӀвалахзава. Фейковый видео Deepfake Detection Chaiienge (DFDC) Facebook кьиле фейи конкурсда Селима сад лагьай чка кьуна . Кьиле фейи конкурсда Призовой фонд I млн доллар я. Сад лагьай чкадин пишкеш 500 000 доллар.
+20- июнь, 2020- йис. 1941- ЙИСАН гатун сифте варз уьлкведин тарихда мусибатдинди яз гьатна. 22- июндиз Гитлеран Германияди дяве малумар тавуна Советрин уьлкведал гьужумна. Делилри тестикьарзавайвал, чи армия душманрин хураз кьегьалвилелди экъечӀна. Агъзурралди аскерарни командирар чанарилай гъил къачуна, душман виликди атун акъвазариз алахъна. Амма къуватар барабар тушир. Гьавиляй дяведин сифте йикъара гитлерчийрилай чи гзаф самолетар терг ийиз, уьлкведин деринриз гьахьиз алакьна. Уьлкведин Яракьлу Къуватрихъ бес кьадар танкар, самолетар, тупар, автоматарни авачир. Советрин Союз армия ва флот яракьламишиз ан
+жах ЭГЕЧӀНАВАЙ.БЯЗИ маса кимивилерни себеб яз чи кьушунрикай гзаф телеф жезвай. Германиядин генералрин фикир дяве 2-3 вацра куьтягьун тир . Идахъ бине авачиз тушир. СССР- дал вегьедалди Германияди Европадин вири уьлквеяр муьтӀуьгъарнавай. А уьлквейрин экономикади душмандиз кӀвалахзавай, абурун яракьни душмандин гъиле гьатнавай. Советрин халкь Ватан хуьз къарагъна. Сифтегьан къизгъин женгерикай сад Брестдин къеледал кьиле фена. Фронт къвердавай гегьенш жезвай, душман виликди къвезвай. Анжах 1941- йисан зулуз Советрин кьушунри Смоленск шегьердин патарив немсер виликди атун акъвазарна, абур оборона кьуниз мажбурна . Душман меркездиз ахъай тавун патал ина Советрин аскерри игитвилелди женг чӀугуна. Гьа и ягъунра лап викӀегьвилелди иштирак авур кьуд дивизияди уьлкведин кьушунрин тарихда сифте яз гвардейский лугьудай тӀвар къачуна. Телефвилеризни килиг тийиз гитлерчияр уьлкведин деринриз гьахьиз алахънавай. Литва, Латвия, Беларуссия, Эстония, Молдавия, Украинадин гзаф областарни душмандин гъиле гьатнавай. Ленинграддиз мукьва жезвай, Киевдив, Одессадив, ва уьлкве патал еке важиблувал авай шегьерив ва районрив агатзавай.
+Шегьеррай, хуьрерай гъиле яракь кьаз жедай вири фронтдиз фенай. Дяведиз фейи бубайрин, стхайрин, багърийрин чкаяр эвез авур дидейринни яшлубурун, зегьметдиз къабил тахьанвайбурун хиве
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондай фронтдиз 2500-далай гзаф итимар фена. Абурукай 1800 касдилай гзаф Ватандин ЧӀехи дяведин ягъунрин майданра игитар хьиз телеф хьана. Хуьрера дяведин ялав галукь тавур хизан саки амукьнач. Зегьметдин фронтдани вири хуьрерай гзаф инсанри иштиракна. Чи райондин агьалийри тан��арин «Дагъустандин колхозчи» колонна туькӀуьрун патални пул кӀватӀуна активвилелди иштиракна. 3
+хуьруьнбур фалди, мал-къара алафралди таъминарунин, фронтдиз куьмекар гунин… везифаяр гьатна. Жемятди вири четинвилеризни туькьуьлвилериз таб гана, югъ-йиф талгьана производстводин вири хилера гьакъисагъвилелди кӀвалахна. Туьрездалди цанар цаз, тумар гъилералди кутаз агъзурралди гектарра бегьерар битмишарна. Магьсулар мукалралди гуьз, цуьлер арабайра аваз хкиз, ратӀарал яцар, балкӀанар квай ругунар ишлемишиз гьар йисуз фронтдиз агъзур тонндив агакьна техил гана. Кьакьан бегьеррин сир, лежберар магьсулрихъ къайгъударвилелди гелкъуьн тир. ИкӀ дяведин йисара гьар са гектардай 20 центнердилай тӀимил тушиз техил кӀватӀ хъувур вахтар гзаф хьана. Техника авачиз, бегьем куьмекар галачиз четин шартӀара гьасилзавай ризкьидикай государстводин планарни ацӀурайла, колхозчийрин зегьметдин йикъарайни гайила, игьтияж авай майишатрив техил буржуна вугудай, базаррани гудайди амукьдай. Делилрай дяведин дар йисара дагъдин хуьрерин лежберри чӀугур зегьмет аквазва.
+2 Ленинградди 900 йикъан оборона игитвилел гьалтайла тарихда вичиз тешпигь авачир хьтинди хьана. Зулуз душман Москвадив агатна. Немсер меркездиз гьахьдайдахъ, дяве куьтягьдайдахъ инанмиш тир. Москва хуьн патал уьлкведин вири пипӀерай алава кьушунар атана. Абуруз тӀвар-ван авай машгьур полководец Г.К. Жукова руководство гана. 1941- йисан декабрдиз Москвадин патаривай чи кьушунри еке гьужум башламишна. Гуьгъуьнлай Сталинград патал башламишай ягъунар ругуд вацра давам хьана. И ягъунра 330 агъзурдалай гзаф немсер есирда кьуна. Сталинграддин ягъунри вири дяведин гьал дегишарна. Чи кьушунри душман хайи чилелай тамамвилелди чукуриз башламишна. ЧӀехи Гъалибвал къазанмишай 1945- йисан сифте кьилерай чи кьушунар Германиядиз гьахьна. Чи кьушунрин къаршидиз США- дин, Англиядин, Франциядин кьушунарни атана. 8- майдиз Гитлеран Германиядин кьушунри са рахунни алачиз рей гунин гьакъиндай Актунал къул чӀугуна. ИкӀ 1418 юкъузни йифиз давам хьайи дяведи уьлкве къарсурна, ада душмандиз чи халкьдин игитвал къалурна. Р. МУРАДАЛИЕВ. ШИКИЛДА: Германияди са рахунни алачиз рей гунин актунал къул чӀугвазвай вахт. ЭрчӀи пата: фельдмаршал Кейтель, чапла пата: маршал Г.К. Жукова рей гунин акт кьабулзава.
+20- июнь, 2020- йис. РФ- дин Президент Владимир Путинан тапшуругъдал Россияда 20I7- йисалай башламишна «Шегьерра къулай шартӀар арадал гъун» тӀвар ганвай федеральный программа кьилиз акъудунив эгечӀнава. И чӀехи проектда къалурнавай серенжемар финансламишун патал Дагъустандиз 700 миллион манат пул чара авунвайди къалурнава. Идакай 25 миллион манат Магьарамдхуьруьн райондал гьалтзава. Алатай йисуз и федеральный программадик пуд хуьр Къуйустанар, Ярагъкъазмаяр, Оружба акатна. Лагьана кӀанда хьи, аваданламишнавай паркар хуьрера лап хъсандиз туькӀуьрнава. Анра аялар къугъвадай майданар, перпилагар, урнаяр эцигнава, тарар, цуьквер цанва. Къуйустанрин паркуна стхаяр тир Наримана ва Физулиди чпин чӀехи буба Эмрахан ва диде Иминат Магьамедоврин гьуьрметдай гзаф гуьрчег булах эцигнава. Паркар ачухдайла вичин тебрикдин гаф лугьудайла Магьарамдхуьрун райондин кьил Фарид Загьидиновича чи район программадик кутур РД- дин Президент Владимир Абдуалиевичаз сагърай лагьана ва ихьтин программаяр райондин агьалияр патал чарасуз тирди къейдна. «Шегьерра къулай шартӀар арадал гъун» тӀвар ганвай федеральный программа 20I72024- йисалди кьилиз акъуддайвал я. Ам «Сад тир Россия» политическая партиядин къаюмвилик кваз уьмуьрдиз кечирмишзава ва ам бажармишун и партиядин векилри чпин гуьзчивилик кутунва. Алай йисуз Магьарамдхуьруьн райондин кьуд хуьр пландик гала Тагьирхуьруьн къазмаяр, Магьарамдхуьр, Къартаскъазмаяр ва Гъапцегьар. Гьа пландин бинедаллаз хуьрера паркар арадал гъунин кӀвалахар кьиле физва. Магьарамдхуьруьн районда «Шегьерра къулай шартӀар арадал гъун» проект башламишайдалай кьулухъ, алай вахтуналди ООО «КАПСТРОЙ-ДИН рабочийри зегьмет чӀугвазва. ЖАННА.
+ВАТАНДИН ЧӀехи дяве башламишай 1941- ЙИСАН 22- июнь чавай йис- йисандавай чара жезва. Амма и залум югъ рикӀелай алатун мумкин туш.
+1941- ЙИСАН гатун сифте варз уьлкведин тарихда мусибатдинди яз гьатна. 22июндиз Гитлеран Германияди дяве малумар тавуна Советрин уьлкведал гьужумна. Делилри тестикьарзавайвал, чи армия душманрин хураз кьегьалвилелди экъечӀна. Агъзурралди аскерарни командирар чанарилай гъил къачуна, душман виликди атун акъвазариз алахъна. Амма къуватар барабар тушир. Гьавиляй дяведин сифте йикъара гитлерчийрилай чи гзаф самолетар терг ийиз,уьлкведин деринриз гьахьиз алакьна. Уьлкведин Яракьлу Къуватрихъ бес кьадар танкар, самолетар, тупар, автоматарни авачир. Советрин Союз армия ва флот яракьламишиз анжах ЭГЕЧӀНАВАЙ.БЯЗИ маса кимивилерни себеб яз чи кьушунрикай гзаф телеф жезвай. Германиядин генералрин фикир дяве 2-3 вацра куьтягьун тир. Идахъ бине авачиз тушир. СССР- дал вегьедалди Германияди Европадин вири уьлквеяр муьтӀуьгъарнавай. А уьлквейрин экономикади душмандиз кӀвалахзавай, абурун яракьни душмандин гъиле гьатнавай. Советрин халкь Ватан хуьз къарагъна. Сифтегьан къизгъин женгерикай сад Брестдин къеледал кьиле фена. Фронт къвердавай гегьенш жезвай, душман виликди къвезвай. Анжах 1941йисан зулуз Советрин кьушунри Смоленск шегьердин патарив немсерин виликди атун акъвазарна, абур оборона кьуниз мажбурна . Душман меркездал ахъай тавун патал ина Советрин аскерри игитвилелди женг чӀугуна. Гьа и ягъунра лап викӀегьвилелди иштирак авур кьуд дивизияди уьлкведин кьушунрин тарихда сифте яз гвардейский лугьудай тӀвар къачуна. Телефвилеризни килиг тийиз гитлерчияр уьлкведин деринриз гьахьиз алахънавай. Литва, Латвия, Беларуссия, Эстония, Молдавия, Украинадин гзаф областарни душмандин гъиле гьатнавай. Ленинграддиз мукьва жезвай, Киевдив, Одессадив ва уьлкве патал еке важиблувал авай шегьерив ва районрив агатзавай. 2
+Шегьеррай, хуьрерай гъиле яракь кьаз жедай вири фронтдиз фенай. Дяведиз фейи бубайрин, стхайрин, багърийрин чкаяр эвез авур дидейринни яшлубурун, зегьметдиз къабил тахьанвайбурун хиве хуьруьнбур фалди, малкъара алафралди таъминарунин, фронтдиз куьмекар гунин… везифаяр гьатна. Жемятди вири четинвилеризни туькьуьлвилериз таб гана, югъ-йиф талгьана производстводин вири хилера гьакъисагъвилелди кӀвалахна. Туьрездалди цанар цаз, тумар гъилералди кутаз агъзурралди гектарра бегьерар битмишарна. Магьсулар мукалралди гуьз, цуьлер арабайра аваз хкиз, ратӀарал яцар, балкӀанар квай ругунар ишлемишиз гьар йисуз фронтдиз агъзур тонндив агакьна техил гана. Кьакьан бегьеррин сир, лежберар магьсулрихъ къайгъударвилелди гелкъуьн тир. ИкӀ дяведин йисара гьар са гектардай 20 центнердилай тӀимил тушиз техил кӀватӀ хъувур вахтар гзаф хьана. Техника авачиз, бегьем куьмекар галачиз четин шартӀара гьасилзавай ризкьидикай государстводин планарни ацӀурайла, колхозчийрин зегьметдин йикъарайни гайила, игьтияж авай майишатрив техил буржуна вугудай, базаррани маса гудайди амукьдай. Делилрай дяведин дар йисара дагъдин хуьрерин лежберри чӀугур зегьмет аквазва. Ленинградди 900 йикъан оборона игитвилел гьалтайла тарихда вичиз тешпигь авачир хьтинди хьана. Зулуз душман Москвадив агатна. Немсер меркездиз гьахьдайдахъ, дяве куьтягьдайдахъ инанмиш тир. Москва хуьн патал уьлкведин вири пипӀерай алава кьушунар атана. Абуруз тӀвар-ван авай машгьур полководец Г.К. Жукова руководство гана. 1941- йисан декабрдиз Москвадин патаривай чи кьушунри еке гьужум башламишна. Гуьгъуьнлай Сталинград патал башламишай ягъунар ругуд вацра давам хьана. И ягъунра 330 агъзурдалай гзаф немсер есирда кьуна. Сталинграддин ягъунри вири дяведин гьал дегишарна. Чи кьушунри душман хайи чилелай тамамвилелди чукуриз башламишна. ЧӀехи Гъалибвал къазанмишай 1945- йисан сифте кьилерай чи кьушунар Германиядиз гьахьна. Чи кьушунрин къаршидиз США- дин, Англиядин, Франциядин кьушунарни атана. 8- майдиз Гитлеран Германиядин кьушунри рахун авачиз рей гунин гьакъиндай Актунал къул чӀугуна. ИкӀ 1418 юкъузни йифиз давам хьайи дяведи уьлкве къарсурна, ада душмандиз чи халкьдин игитвал къалурна. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+ВАТАНДИН ЧӀехи дяве башламишай 1941- ЙИСАН 22- июнь чавай йис- йисандавай чара жезва. Амма и залум югъ рикӀелай алатун мумкин туш.
+АЛАТАЙ гьафтеда, къадим Дербент шегьерда, ХХ- асирдин Гомер С.Сулейманан тӀварунихъ галай лезгийрин муздрамтеатрдин дараматда сифте яз лезгийрин прессадин гурлу фестиваль тешкиллувилелди кьиле фена. Дагъустан республикадин Минпечатдин куьмекдалди, республикадин «Лезги газет»- ��ин редакцияди тешкилна тухвай фестиваль прессадихъ галаз алакъа авай гьар са кас патал сувар хьана. Фестивалдин сергьятра аваз, лезги чӀалал чапзавай республикадин ва муниципалитетрин изданийриз талукьарнавай выставкани тешкилнавай. Абурун арада «Лезги газет», «Самурдин сес» (Магьарамдхуьруьн район), «ЦӀийи дуьнья» (Ахцегь район), «Куьредин хабарар» (С.Сулейманан тӀварунихъ галай район), «Дагъдин чарчар» (Кьурагь район), «АС-САЛАМ», «Самур», «Дагъустандин дишегьли» ва «Кард» журналар авай.
+Сифте гаф рахуналди фестиваль ачухай «Лезги газет»- дин кьилин редактор Магьамед Ибрагьимова, Дагъустандин печатдин ва информациядин министрдин Умаросман Гьажиеван тӀварунихъай виридаз и мярекат тебрикна. ГьакӀни фестивалдин сергьятда аваз, са жерге наградаярни гана. Лезгийрин муздрамтеатрдин директор Динара Эминовадини акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссералаз тербияламишзавай М.Танкаеван тӀварунихъ галай фондунин председатель Гьасангьуьсен Абдужелилова «Лезги газетдин» редакциядин коллективдиз Гьуьрметдин грамотаяр гана. Магьарамдхуьруьн райондин тӀварунихъай фенвай делегациядик кваз фестивалда иштиракай «Культурадин отдел» МКУКДИН директор Эседуллагь Селимовани «Самурдин сес» газетдин редактордин заместитель Рамзес Мурадалиева, МР- дин кьил Фарид Агьмедован тӀварунихъай Магьамед Ибрагьимовав тебрикдин чар, рикӀел аламукьдай пишкешар ва «Лезги газетдин» I00 йис тамам хьуниз талукьарна хранвай халича багъишна. Филологиядин илимрин доктор Фаида Гъаниевадиз «Дагъустандин намус ва дамахкъизилдин лекь» кьилин награда тир къизилдин орден шад гьалара вахкана. Фестивалдин эхирдай Магьамед Ибрагьимова, республикадин газетдихъ галаз яргъал йисара алакъаяр хуьзвай штатдик квачир корреспондентриз минпечатдин тӀварунихъай Гьуьрметдин грамотаяр гана ва газетдин редакцияди тухвай конкурсрин иштиракчийриз пулдин премияр ва Гьуьрметдин грамотаяр гана. Чна, лезгийрин прессадин 1- фестиваль чи халкь сад ийидай, чи чӀал, культура хуьдай ва вилик тухудай гьуьндуьрдин бине жедайдак умуд кутазва.
+ЭХИРИМЖИ гьафтеда, югъ-йикъандавай коронавирусдик азарлубурун кьадар артух хьун себеб яз, региондин руководство са жерге чарасуз серенжемар кьабулуниз мажбур хьанва. Вакцинация авунин месэла мад хцидаказ акъвазнава. Жув ва жуван багърияр хаталу инфекциядикай хуьн патал вакцинация давамарунин чарасузвал авайди гьар са касди гьиссна кӀанда. И сеферда Магьарамдхуьруьн райондиз ахъайнавай 2358 касдиз ишлемиш жезвай вакцинадикай, къенин юкъуз 2275 касди рапар ишлемишнава. Ша чун мукъаят жен…
+ГЬАР ЙИСУЗ, миллионралди инсанри 1- июндиз аялар хуьнин Международный югъ къейдзава. И югъ къейд авуналди чӀехи несилди дуьньядин гележегдикай чӀугвазвай къайгъударвал къалурзава, аялриз лап хъсан уьмуьр туькӀуьрун патал чӀехибуру чпин къуватар желбзава. Аялар хуьн! Им вуч лагьай чӀал я? Им аялриз образование къачудай, вири патарихъай уяхбур яз чӀехи жедай шартӀар тешкилун я. Аялрикай къайгъу чӀугун им балайрин ислягь ва бахтлу гележегдикай къайгъу чӀугун я. Чи уьлкведа аялрихъ чпин алакьунар вилик тухун патал вири шартӀар ава. Акьалтзавай несилдин сагъламвал хуьн, аялриз тербия ва чирвилер гун государстводи вичин хивез къачунва. Чи районда школаяр, аялрин бахчаяр эцигуниз, авайбур гегьеншаруниз чӀехи фикир гузва. Куьн патал, гъвечӀи дустар, спортдин залрин ва майданрин кьадар йис-йисандавай артух жезва. Куь ихтиярда аялрин яратмишунрин Центр, музыкадин школаяр ва абурун са шумуд филиал, библиотекаярни клубрин сегьнеяр ава. Куь таяри неинки республикада, гьакӀ адалай къецени спортдин ва кӀелунрин жуьреба-жуьре рекьерай чпин женгчивал, устадвал къалурзава. Амма къе куь вилик акъвазнавай кьилин везифа, гьуьрметлу балаяр, хъсан чирвилер аваз кӀелун, тербия-низам хкажун, зегьметдал рикӀ алайбур яз чӀехи хьун я. Им куь патай чӀехибуру чӀугвазвай къайгъударвилиз лап хъсан жаваб я. Ф. З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» Муниципальный райондин кьил.
+ЧЕБ вири халкьдин патай гьуьрметдиз лайихлу хьанвай, рагьметдиз фейидалай кьулухъ девирар алатайлани чпин тӀварар халкьди гьуьрметдивди кьазвай инсанар чи арада тӀимил авач. Абурукай сад вичин къанажагълу вири уьмуьр халкьдиз къуллугъ авуниз бахшай, гзаф йисара райондин «Коммунизм патал» газетдин редакторвиле кӀвалах авур несигьатчи, меслятчи Къазагьмедов Эфенди Эфендиевич я. ЦӀи Эфенди Къазагьмедов дидедиз хьайидалай инихъ 100 йис тамам хьанва. Эфенди халу чи арада амачтӀани, вахтунивай ам чидайбурун рикӀера адан къаматдин экуьвал, гьуьрметдин деринвал зайифариз хьанвач. Эфенди халу 1922- йисан 25майдиз Магьарамдхуьре дидедиз хьана. Эфенди халуди вичин зегьметдин рехъ дяведилай вилик квай четин, уьлкведа каш авай мишекъат йисара башламишна. РикӀевай фикирар, мурадар кьатӀ хьана: Ватандал фашистрин Германияди гьужумна. Хуьруьн жемятди 1942йисан январдиз Эфенди халу фронтдиз рекье туна. Адан дяведин рекьер залан ва яргъалбур хьана. 1946- йисан 2- январдиз Дяведа Гъалибвал къазанмишна хтай младший сержант Эфенди Къазагьмедован хурудал «Ватандин ЧӀехи дяведин» 2- дережадин орденди, «Фашистрин Германиядал Гъалибвал къазанмишунай», «Маршал Жукован» медалри нур гузвай. Дяведилай гуьгъуьнин йисара Эфенди халуди райондин ислягь уьмуьрда активвилелди иштиракна. Вичин зегьметдин рехъ башламишай сифте йикъалай, ада вич кьакьан дережа авай савадлу инсан, кар алакьдай тешкилатчи тирди субутна. 1951- йисуз Магьарамдхуьруьн райкомпартияди Эфенди Эфендиевич чирвилер хкажун патал партийный школадиз рекьн туна. 1953- йисуз кӀелун акьалтӀарай жегьил сифте райондин «Коммунизм патал» газетдин редакторвиле, гуьгъуьнлай райкомдин пропагандадинни агитациядин отделдин заведующийвиле тайинарна. Дерин чирвилер артухриз кӀанзавай жегьил Магьарамдхуьруьн РК КПСС-ДИН буйругъдалди Сталинграддин кьилин партийный школадиз кӀелиз рекье гьатна. Партшкола кӀелна куьтягьна хтай пешекардал райкомди жуьреба-жуьре жавабдар къуллугъар ихтибарна. 1975йисуз райкомпартияди Эфенди Эфендиевичал пуд лагьай сефер яз райондин «Коммунизм патал» газетдин редакторвал ихтибар хъувуна. Вич лайихлу пенсиядиз экъечӀдалди, яни 1980- йисалди ада газетдин редакторвиле кӀвалахна. Эфенди Къазагьмедова вичи зегьмет чӀугур вири йисара вич кар алакьдай, инсанрин дердиникай хабар кьадай руководитель, гьар са рекьяй гъавурда авай инсан тирди субутна. Адан яргъал йисарин уьмуьрдин рекьин вири терефар са макъалада къалуриз хьун мумкин туш. Зи мурад Эфенди Эфендиевич Ватандиз вафалу хьунин, тешкилатчивилинни инсанвилин, гъилин михьивилин ва ниятрин экуьвилин лишанар, адан бажарагъ къалурун я. «Вири квахьда, амма хъсан крар- ваъ»,- лугьузва бубайрин мисалда. Къе чна, ам мукьувай чидайбуруни, лугьуз чидайбуру Эфенди Къазагьмедован къени крар, камаллу суьгьбетар чӀехи гьуьрметдалди рикӀел хкизва. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+АДЕТ тирвал майдин вацран эхирда райондин школайра эхиримжи зенгиниз талукьарнавай шад линейкаяр тешкиллувилелди кьиле фена. И йикъан перишанвилик тӀебиатди вичин серинвал кутунвайтӀани, линейкадин иштиракчияр тир школа акьалтӀарзавайбурун ва пишкешар гуьзетзавай гъвечӀи аялрин кефияр къумбар тир. И шад линейка, Советск хуьруьн юкьван школадин тешкилатчи Рустам Къарибова тебрикдин гаф рахуналди ачухна. Анал гаф гана рахай гьа и школадин директор Агъахан Маметова, завуч Фейзулагь Гьажимурадова, школа эцигуник вичин лайихлу пай кутур, 50 йисарив агакьна и еке коллективдиз регьбервал гайи, РФ- дин, РД- дин лайихлу малим Абубакар Нуралиева, хуьруьн администрациядин кьил Эмирагъа Асварова, гъвечӀи классрин малим, 50 йисан тежрибадин сагьиб Беневша Алиевади школа акьалтӀарзавай балайриз и шад вакъиа тебрикна ва абур физвай яргъал сефер хийирдал ацалтрай лагьана. Гуьгъуьнлай Фейзулагь Эседуллагьовича, кӀелунрин рекье тафаватлу хьайи, конкурсра, олимпиадайра иштиракна лайихлу чкаяр кьур аялрив Гьуьрметдин грамотаяр ва хъсан кӀелзавай аялрив спонсордин патай пишкеш яз авай конвертар шад гьалара вахкана. Алай йисуз Советск хуьруьн юкьван школа 26 касди акьалтӀарнава ва абуру экзаменриз гьазурвал аквазва. ЦӀинин йисуз и школадай пуд аялди экзаменар агалкьунралди вахкана ва къизилдин медалар къачун умудзава. ГъвечӀи классрин аялри школа акьалтӀарзавайбуруз чпин тебрикарни авуна. Школа акьалтӀарзавайбуру и йикъаз талукьарнавай сегьнеяр къалурна, шиирар кӀелна, манияр тамамарна, кьуьлер авуна ва гъвечӀи дустариз пишкешар гана. Линейкадилай гуьгъуьниз вирида санал рикӀел аламукьдай шикилар яна. А. АЙДЕМИРОВА. 20- МАЙДИЗ, 11 йис идалай вилик сифте ��з школада партайрихъ ацукьай аялри школа акьалтӀарна. Магьарамдхуьруьн М. Гьажиеван тӀварунихъ галай школадин еке гьаят гъилера цуьквер, жуьреба-жуьре рангарин шарар авай аялрай ацӀанвай. Амма, къати марф акатна. Школадин гьаятда шадвилин мярекат тухудай мумкинвал тахьуниз килигна вири «Импульс» ресторандин гьаятдиз фена. Эхиримжи зенгинин мярекат гьана давамар хъувуна. Мярекатда аялрини малимри хьиз, диде-бубайри, мукьва-кьилийри, мугьманри ва администрациядин векилри иштиракна. И шадвилин линейка 9- классда кӀелзавай Агъамирзоев Агъамирзедини ва Ферхатова Эльвиради кьиле тухвана. Шадвилин линейка сифте гаф рахуналди школадин директор Саруханова Джамала ачухна. -Эхиримжи зенгини ван авур къенин югъ куь уьмуьрдин лишанлу йикъарикай сад я,- лагьана микрофондихъ атай школадин директорди,- диде-бубайрихъ, малимрихъ галаз санал куьне образованиедин сифте девир кечирмишна. Гила куь вилик гегьенш рекьер ачух жезва. Абурукай гьим хкядатӀа, квелай аслу я. Заз куьне экзаменар агалкьунралди вахкана, куьн вузрик, колледжрик экечӀна кӀанзава. Куьне вахкузвай экзаменра квез еке агалкьунар хьурай. Ахпа линейкадал «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьилин заместитель Мурадалиев Сократ рахана. Ада вичин рахунра, школа акьалтӀарзавайбуруз чӀехи уьмуьрдиз къачузвай камар мягькембур ва гележег авайбур хьун вичин мурад тирди лагьана. Шадвилин линейкадал школада лап хъсан къиметралди кӀелай ва олимпиадайра агалкьунралди иштиракай аялриз грамотаяр гана. Линейкадал кӀватӀ хьанвай цӀи 1- класс куьтягьзавай аялрини, 11- класс акьалтӀарзавай жегьилри иллаки фикир чпел желбзавай. 11класс куьтягьзавайбуру чухсагъул малумарна ва аялриз пишкешар гана. Малимри абуруз несигьатар
+гузвай. Уьмуьрдин шегьредал сифте камар къачузвай рушарни гадаяр 11 йис идалай вилик чпин диде-бубайрин гъилер кьуна школадиз атайбур тир. Къе абур патал эхиримжи зенг ядай вахтни атанва. Алай йисуз выпускникрин кьадар786 хьанва. Выпускникрик са гьихьтин ятӀани къалабулух ква. Вучиз лагьайтӀа абуру гьеле экзаменар вахканвач. ИкӀ 23- майдиз выпускникриз, малимриз, жавабдар Гьукуматдин сад тир экзамен вахкудай вахт алукьда. Къуй вири выпускникривай имтигьанар лап хъсандиз вахкуз хьана, чпин рикӀе авай мурадрив агакьрай. 11- классдин ученик Велибеков Султанбегани ва 1- классдин ученица Эсли Асалиевади эхиримжи зенг яна. Школа акьалтӀарзавайбуру гъвечӀи аялриз пишкешар гана. Шадвилер яргъалди давам хьана. Гьуьрметлу выпускникар, зазни чи «Самурдин сес» газетдин коллективдин патай квез и гуьзел югъ мубарак ийиз кӀанзава. Квекай гьар садакай чи район, гьакӀни республика патал лазим инсанар хкатрай. Куьне школа ва тарс гайи малимар рикӀелай алудмир. Куьн вири куь рикӀе авай мурадрив агакьрай. Эхиримжи зенгиниз талукьарнавай шад линейкаяр райондин вири хуьрера тешкиллувилелди кьиле фена. ЖАННА. Р. ГЬАЖИЕВАН шикилар. 3
+2 ГЬАР ЙИСУЗ, миллионралди инсанри 1июндиз- аялар хуьнин Международный югъ къейдзава. И югъ къейд авуналди чӀехи несилди дуьньядин гележегдикай чӀугвазвай къайгъударвал къалурзава, аялриз лап хъсан уьмуьр хьун патал чӀехибуру чпин къуватар желбзава. Аялар хуьн! Им вуч лагьай чӀал я? Им аялриз образование къачудай, вири патарихъай уяхбур яз чӀехи жедай шартӀар тешкилун я. Аялрикай къайгъу чӀугун им балайрин ислягь ва бахтлу гележегдикай къайгъу чӀугун я. Чи районда школаяр, аялрин бахчаяр эцигуниз, авайбур гегьеншаруниз чӀехи фикир гузва. Куьн патал, гъвечӀи дустар, спортдин залрин ва майданрин кьадар йис-йисандавай артух жезва. Куь ихтиярда аялрин яратмишунрин Центр, музыкадин школаяр ва абурун са шумуд филиал, библиотекаярни клубрин сегьнеяр ава. Куь таяри неинки республикада, гьакӀ адалай къецени спортдин ва кӀелунрин жуьреба-жуьре рекьерай чпин женгчивал, устадвал къалурзава. Амма, къе куь вилик акъвазнавай кьилин везифа, гьуьрметлу балаяр, хъсан чирвилер аваз кӀелун, тербия-низам хкажун, зегьметдал
+рикӀ алайбур яз чӀехи хьун я. Им куьн патал чӀехибуру чӀугвазвай къайгъударвилиз лап хъсан жаваб я. Ф. З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+Аялар- им хвена кӀанзавай чи девлет я
+ГАТУН сифте югъ, 1- июнь «Аялар хуьзвай югъ», дуьньядин гзаф уьлквейра международный сувар яз къаршиламишзава. Аялар- им хвена кӀанзавай чи девлет я. Сувар официально къаршиламишун I949- йисуз Парижда дишегьлийрин демократический федерацияди тайинарнай ва сифте сефер яз и сувар I950- йисуз шад гьалара къейднай. Дуьньядин кьвед лагьай дяве акьалтӀайдалай инихъ аялрин уьмуьрдин хушбахтлувилин месэла хцибурукай сад хьана. Эгера гьа вахтунда етим аялрин месэла машгьур, ам тарихдин гьаларихъ галаз алакъалу тиртӀа, алай вахтунда «социальный етимвилин» месэла хцидаказ акъвазнава. Саламатвал авачир хизанрай аялар, уьмуьрдин четин шартӀар себеб яз аялрин кӀвалериз акъатзава. Къенин юкъуз чи обществоди
+Аялар- им хвена кӀанзавай чи девлет я
+къуватар сад авуна сифте нубатда и месэла гьялна кӀанзава. И йикъа квекай аял хвена кӀанзаватӀа къалурзавач, амма аялдин ихтиярар хуьн чи буржи тирди рикӀел гъизва. Месэла алай вахтунда чи аялар цӀийиз акъатнавай технологийрикай, соцсетра авай хаталу дестейрикай, школада абурун арада жезвай гьахъсузвилерикай, наркоманиядикай ва къугъунрин аслувиликай хуьнин чарасузвал арадал атанва. Сифте нубатда жув диде яз лугьузва, аялдин ихтибарвал къазанмишна, абурухъ галаз гьар жуьре темайрай рахана, абурун гъавурда акьаз алахъна кӀанда. Мисалда лугьузвайвал, аял ви гъавурда акьадач, вун аялдин гъавурда акьуна кӀанда, гьикӀ лагьайтӀа ваз аялвал акунва, амма аялдин зигьин гьеле дигмиш хьанвач. Уьмуьрда са жуьре набутвилер авайбурни жезва. Абур ва абурун диде-бубаяр обществодин са жерге гьужумрикай ��уьнин чарасузвал арадал къвезва. Абурувай лайихлу образование къачуз жезвач. ДЦП, аутизм авай аялрин гъавурда акьун тавуни, обществода абурун важиблувал гьисс тавуни, кӀелиз, кӀвалахиз тахьуни абуруз лап пис таъсирзава. Дугъриданни ихьтин аялар фикирдай акъудун, абурун четинвилерал фикир желб тавун чи обществодин ягъалмишвал жеда. Ахьтин аялрихъ маса рекьерай бажарагъ жезва. Ам дуьздал акъудун, къуват гун месэладин са пай гьялнавайди яз гьисабиз жеда. Сифте нубатда набут аял авай диде-бубади гъилер агъузна виже къведач. Жуван кӀвалахдин рекьяй инсанрихъ галаз гзаф алакъада хьуниз килигна и месэладайни четинвилер ацалтай хизанар заз гзаф чида. Са хизанда кьве аял хьана. Аялар япарал зайифбур тирди чир хьайи дидедин рикӀ атӀана, ам михьиз руьгьдай аватна. АКВАЗ-АКВАЗ ам багърийривай, ярар-дустаривай, обществодивай къерех хьана. Хьанвай дерт са вичинди яз гьиссзавай ва ам садазни къалур тийиз эхзавай. Аферин адан уьмуьрдин юлдашдиз, аялрин бубадиз. Вахт атайла ада къайгъударвал чӀугуна вичин аялар махсус школадиз рекье туна. Гуьгъуьнлай гададив техникум ва рушавни гъвечӀи кеспидин курсар кӀелиз туна. Ам вичин уьмуьрдин юлдаш, балаяр патал къуват гузвай даях хьана. За и ихтилат са нин ятӀани рикӀ тӀариз ваъ, кьилел атай и дуьшуьш кечирмишиз алакьай, сифте нубатда вичин балаяр патал мягькем даях хьайи, абурун руьгьдин игьтияжар таъминариз алахъай ва маса дидебубайриз чешне яз къалуриз жедай инсандикай ийизва. Дуьшуьш гъил-гъиле кьуна алудиз, сабур гуз алахъна кӀанда. Сифте нубатда набут аялдин гуьгьуьл къачуна, адахъ гьихьтин алакьунар аватӀа чирна, образование къачудай мумкинвал авачтӀа ацукьай чкадал гьадавай жедай са кеспи чириз алахъна кӀанда. Идалай гъейри заз аквазвайвал, сагъламвал, вири мумкинвилер авайбурни нагьакьан крарин иесияр жезва. Жув аялдин диде, буба хьиз дустни хьана кӀанда. Къенин ви тербиядилай, пакагьан югъ, гьалар аслу жезвайди фикирдай акъудна виже къведач. Халкьари вуч лугьуда лугьуз, аял хура тун дуьзвал туш. Жуван аялдин руьгьдиз къуват гана, адан фикир хъсан патахъ желб ийиз алахъна кӀанда. КӀвале гьамиша къал хьайила, аялни гъвечӀи-чӀехи чин тийиз вердиш жезва. Ихьтин аял обществодани хаталувилиз элкъвезва. Ша чна аялриз, абурун тербиядиз, ихтиярриз кьетӀен фикир гун ва бахтлу аялвал багъишиз алахъин. Бахтлу инсан анихъ галайдазни хъсанвал ийиз алахъда. А.АЙДЕМИРОВА.
+АДЕТ ТИРВАЛ, чи уьлкведа гьар йисуз 1июнь «Аялар хуьзвай югъ» яз шад гьалара къейдзава. ИкӀ, 1- июндиз, кьиле «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедов, чи райондин тӀварунихъай Дагъустан республикадин халкьдин Собраниедин депутатар тир Мусафенди Велимурадов, Ислам Гьуьсейнханов, республикадин «Лезгинка» тӀвар алай лайихлу ансамблдин директор Джамбулат Магьамедов авай делегация райцентрдал алай «Республикадин коррекционный школаинтерна��диз» мугьман хьана. Райондин регьберди, МР- дин администрациядин тӀварунихъай,
+суварин пай яз, школаинтернатдиз гьар йикъан кӀвалахда герек жез
+вай оргтехника багъишна. РД- дин халкьдин Собраниедин депутат Ислам Гьуьсейнханова ва таможнядин къуллугъдин векилри чпин патай аялрив пулдин куьмекар агакьарна.
+Суварин гьевес акатнавай аялри атанвай мугьманриз гурлу концерт гана. ГьакӀни и суварин мярекатда иштиракай «Лезгинка» ансамблди вичин виридалай хъсан кьуьлер тамамаруналди мярекат халис сувариз элкъуьрна. Гуьруьшдин эхирдай школа- интернатдин директор Амелия Рагьимхановади, ихьтин важиблу гуьруьш аялриз сувариз элкъуьрай райондин регьбер Фарид Агьмедоваз, РДДИН Халкьдин Собраниедин депутат Ислам Гьуьсейнхановаз ва таможнядин къуллугъчийриз чухсагъулар малумарна.
+АРБЕ юкъуз, райцентрдал алай махсус школа-интернатдин иердиз чӀагурнавай гьаятда, райондин яратмишунрин школадин коллективди, аялрин йикъаз ва кӀелунин йисан кӀвалахдин нетижаяр кьуниз талукьарнавай гурлу мярекат кьиле тухвана. Аялрин суварин сергьятда аваз, яратмишунрин школади чпин тербиячийрин гъилералди гьазурнавай яратмишунрикай ибарат тир еке выставкани ачухнавай. Суварин шадвилер яратмишунрин школадин малим Амина Султановади ачухна ва кьиле тухвана. Шад мярекатдал МР- дин образованиедин управлениедин начальникдин заместителар тир Ламет Муртузаевани Зарема Моллаевади образованиедин и хиле 2022-2023кӀелунин йисуз тафаватлу хьайи малимрив, гьар жуьре конкурсра, фестивалра иштиракна гъалиб хьайи, лайихлу чкаяр кьур аялрив чпин наградаяр шад гьалара вахкана. Эхирдай райондин яратмишунрин школадин чкадал алай ва хуьрерай атанвай тербиячийри шиирар кӀелна, кьуьлер авуна, манияр тамамарна. ГъвечӀи тербиячийри вири рекьерай чпин алакьунар къалурна. Суварин шадвилер яргъалди давам хьана.
+АЯЛАР чи гележег тирди са шакни алачиз виридаз малум я. Аял авачир кӀвал, хизан баябан жеда. Малум тирвал, Виридуьньядин аялар хуьнин югъ 1950-йисан 1- июндилай сувар хьиз къейдзава. И юкъуз вири аялри чеб бахтлубур яз гьиссзава, гьикӀ лагьайтӀа, чӀехибуру аялриз шадвал артухардай мярекатар тешкилзава. Магьарамдхуьруьн райондин вири хуьрера
+1 июнь Виридуьньядин аялрин сувар
+гьар йисуз 1 – июндин югъ аялрин рикӀел аламукьдайвал тешкилзава. Зун и шад мярекатда иштиракун патал Магьарамдхуьре авай «Солнышко» бахчадиз фена. Экуьнин сятдин I0 далай башламишна «Солнышко» бахчада аялар патал лап гурлу мярекат къурмишнавай. Бахчадин гьаят пайдахралди, шараралди, плакатралди безетмишнавай. И шадвилин мярекатдиз чина шадвилин хъвер авай, хъсан пек- партал алай аялрин гъилер кьуна, гзаф кьадар дидебубаяр кӀватӀ хьанвай. Мярекат садикдин заведующий Лейла Сабировнади ачухна. Ада вичин рахунра кӀватӀ хьанвай аялриз диде- бубайриз сувар тебрикна. Тебрикрин гафарилай гуьгъуьниз майдан аялри��, музыкантрин, манидаррин, кьуьлердайбурун ихтиярда гьатна. Вири дестейрин аялризни ва абуруз тербия гана вердишарнавай тербиячийриз аферин ва чухсагъул. Аялар и шад мярекатдиз лап хъсандаказ гьазурнавай. Мярекат лап геждалди кьиле фена. Ша чна, чӀехибуру бахтлу аялар, бахтлу гележег тирди садрани рикӀелай ракъур тийин. Аялриз бахтлу аялвал гуз алакьай чӀавуз чавай чи гележегдик, чи пакадин йикъак умудни кутаз жеда. Къуй, чи аялар бахтлубур, сагъламбур, диде- бубайриз вафалубур яз чӀехи хьурай. ЖАННА.
+АЛАТАЙ гьафтеда, «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьил Фарид Агьмедов, чи уьлкведи кьиле тухузвай СВОДИН иштиракчияр тир, алай вахтунда куьруь муьгьлетда авай ва хьанвай хирер сагъарун патал чкайрал хтанвай чи райондин аскеррихъ галаз гуьруьшмиш хьана. Райондин регьберди къейд авурвал, абуру намуслувилелди къуллугъ тухун, Ватандин вилик пак буржи тамамарун ва абур сагъ-саламатдиз чпин хизанрин патав хтун чи виридан мурад я. И гуьруьшдал рахай МРДИН общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева, Афгъанистандин дяведин иштиракчияр тир Гьабиддин Алиева, Малик Бегова аскеррин ва абурун багърийрин адресдиз хейлин хуш келимаяр ва намуслувилелди тухузвай къуллугъди чак дамах кутазвайди лагьана. Эхирдай Фарид Загьидиновича, дяведин махсус операцияда иштиракзавай Абдулкерим Усмановав (ГазардкӀам), Ренат Велимурадовав (Буткъазмаяр), Эрзиман Таибовав (Гъепцегь), Имрат Махмудовав (Ярагъкъазмаяр), Эдвин Абасовав (Билбилкъазмаяр), Шамил Мисрихановав (Гилияр), Ильяс Ильясовав (Кирка), Владимир Якубовав (ЦӀийихуьр), Латиф Латифовав (ЦӀийихуьр), Эльдар Агъаевав (Буткъазмаяр), Марат Абдурагьмановав (Буткъазмаяр) ва Элчин Джалиловав (Буткъазмаяр) районэгьлийрин тӀварунихъай Гьуьрметдин грамотаяр вахкана. СВО дин иштиракчийрин тӀварунихъай рахай Имрат Махмудовани Владимир Якубова, чи ватандашри жуьрэтлувилелди къуллугъзавайдакай лагьана ва чпин къуллугъдиз, багърийриз кьетӀен фикир гузвай райондин регьбердиз вири аскеррин тӀварунихъай чухсагъул малумарна.
+ГЬУЬРМЕТЛУ стхаяр ва вахар! Мусурманрин календарда къалурнавайвал, 16-июндиз, Ислам динда виридалайни чӀехи ва важиблу тир Къурбанд сувар кьиле тухуда. Дуьньядин вири мусурманар гьар йисуз и пак сувар алукьунал вил алаз акъвазнава. Ада мусурманар сад ийизва, сада-садаз куьмек гун патал чак гьевес кутазва ва и кар себеб яз чи рикӀер регьимдай ацӀузва. Къурбандин сувар чи гзаф миллетрин халкьдин девлетлу руьгьдин ва культурадин ирсинин галудиз тежер пай я. Руьгьдин гъалибвал ва ахлакьдин михьивал лишанламишзавай Къурбандин сувари чаз чӀехибуруз гьуьрмет ийиз, муьгьтежбуруз куьмек гуз, мукьвабурун къайгъу чӀугваз, аялриз хъсанвилин тербия гуз чирзава. И экуь сувариз заз виридаз чандин сагъвал, хизанра бахт ва агьвал, хъсан дуланажагъ ва вири хъсан крара агалкьунар хьана кӀанзава. Муниципа��ьный райондин, адан администрациядин ва кьилди жуван патай за квез мусурманрин алукьнавай чӀехи сувар - «Къурбанд сувар» рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй куьне гудай садакьаяр Аллагьди кьабулдайбур хьурай. Амин! Ф.З.АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН администрациядин кьил.
+ГЬАР ЙИСУЗ, дуьньяда авай вири мусурманрин пак суварикай сад тир Къурбан- байрам сувар къейдзава. Къурбан- байрам сувар УРАЗА-БАЙРАМ алатай 70 йикъалай къейд ийизва. И югъ гьар йисуз жуьреба- жуьре йикъарал ацалтзава. Къурбан- байрам сувари Меккедиз ийизвай зиярат акьалтӀарунин гьакъиндай хабардар ийизва. Мусурманар гзаф яшамиш жезвай Россиядин са жерге регионра и юкъуз кӀвалахзавач. Адыгеяда, Башкирияда, Дагъустанда, Ингушетияда, Кабардино-Балкарияда, Карачаево- Черкесияда, Крымда, Татарстанда ва Чечнядин республикайра и югъ ял язавай сувар яз гузва.
+РОССИЯДИН центральный каналри гьар юкъуз Украинада кьиле тухузвай махсус серенжемра дирибашвал къалурзавай миллетриз, ягъунар кьазвай ва женгинин юлдашар къутармишзавай, къагьриманрикай хабар гузва. Украинада кьиле физвай махсус серенжемда, чи уьлкведин вири халкьарин векилри хьиз, чи райондин кьегьалрини иштиракзава. Ватандин саламатвал, хушбахтвал патал вишералди кьегьалри чпин чанар гузва ва агъзурралди аскерар женгинин майдандиз физва. Абурукай сад старший лейтенант Гьаджиев Вагьаб Билалович я. Адан ери-бине Магьарамдхуьруьн райондин ЦӀийи хуьряй я. Кьегьалвал лагьайтӀа вич вичелай арадал къвезвач, вири хизанда веледриз ганвай тербиядилай аслу я. Вагьабан диде-бубади чпин хва Ватандал рикӀ алай халис ватанперес яз чӀехи авунва. Квез ихьтин кьегьал хва хвена, чӀехи авуна уьмуьрдин шегьредал акъуднавай, аферин ва чухсагъул. Вагьаба Украинадин чилел военный махсус серенжемар башламишай йикъалай женгера активвилелди иштиракзава. Аскерди вичин дирибашвал ва кьегьалвал къалурна, вичел тапшурмишай гьар са
+кӀвалах лап хъсандиз бегьемарзава. Гьавиляй чи викӀегь аскердиз РФ-ДИН оборонадин Министрдин Указдалди са шумуд медални ганва. Абурун жергеда «Жуьрэтлувиляй», «Суворован» ва «За боевые отличия» медалар ава. Къуй, Вагьаб хьтин кьегьалар, Ватандин вилик пак везифаяр намуслудаказ кьилиз акъудзавай, ивияр экъичунар куьтягь хьана, сагъсаламатдиз чпин хизанрин патав агакьрай!
+АЛАТАЙ гьафтеда, Дагъустан республикадин прокурор Виктор Эпп Магьарамдхуьруьн райондин карчивилин сообществодин векилрихъ галаз гуьруьшмиш хьана. Гуьруьшда РД- дин карчийрин ихтиярар хуьзвай уполномоченный Мурад Далгатова, хуьруьн майишатдин ва суьрсетрин министр Мухтарбий Аджекова, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова, жавабдар къуллугърин ва чкадин къайда хуьзвай органрин векилри иштиракна. Вичин рахунра прокурорди, ганвай ихтияррин сергьятра аваз карчивилел машгъул хьунин, заказчикри гьукуматдин ва муниципальный контрактрин гьакъи гун таъминарунин, уполномоченный органрини ресурсар таъминарзавай идарайри карчивилел машгъулбурун арада сигъ алакъада аваз кӀвалахунин важиблувал къейдна. Карчивилел машгъулбурувай чпин ихтиярар хуьнин карда прокуратурадиз арзаяр гуз жезвай къайдайрин, законодательствода къалурнавай гъвечӀи ва юкьван карчивилел машгъулбуруз гьукуматдин патай яз куьмекар гузвай серенжемрин, кардик квай майишатрин ихтиярар хуьнин гьакъиндай прокуратуради тухузвай кӀвалахдин гьакъиндай информация авуна. Гуьруьшдал са жерге четинвилер гьалтзавай месэлаяр веревирдна ва абур гьялиз жедай рекьерикай рахана.
+2024- ЙИСАН туриствилин, отпускайрин ва аялрин каникулрин вахт башламиш хьанва. Гьаниз килигна зун Магьарамдхуьруьн районда авай «Жегьилрин крарин ва туризмдин рекьяй» МКУ-ДИН директор Фарид Бадрудиновичан патав фена, ва чи районда туризмдин кӀвалах тешкилнавай гьалдин гьакъиндай суьгьбет авун тӀалабна. -Фарид Бадрудинович чи райондиз къвезвай мугьманар, туристар патал куьне гьихьтин кӀвалах кьиле тухузватӀа чи газет кӀелзавайбуруз кьве ихтилат авуртӀа жедани? -Гьелбетда. Чна райондиз къвезвай мугьманар, туристар патал лап хъсан шартӀар арадал гъанва ва мадни гъиз алахънава. Мукьвара районда туристар патал са цӀийивал мад хьанва, Советск хуьре «МАМРАЧ» тӀвар алай еке комплекс ачухнава. Алай вахтунда туристар ва мугьманар кьабулдай мумкинвал ава. Идалай вилик Самурдин национальный паркуна музей галай «Визит» центра ахъайнава. Имани туристар, мугьманар патал лап хъсан ял ядай чка я. Отпускайрин вахтунда чпин вахт менфятлудаказ кечирмишунихъ, ял ягъунихъ, чпин сагъламвал мягькемар хъувунихъ еке метлеб ава. Шадвал кутадай кар ам я хьи, Магьарамдхуьруьн райондин Приморск хуьр югъ-йикъалай гегьенш, авадан жезва, ял ядай туристар, хтанвай мугьманар патални игьтияжлу макандиз элкъвенва. Аниз гьар йисуз Вирироссиядин шегьеррай агъзурралди ял ядай туристар къвезва, чпин сагъламвал мягькемарзава. Ял ядай кӀвалер лап гуьзел чкадал ала: кьуд пад там, тамукай рахайтӀа аниз фейи гьар са кас гьейран жеда, яру ктабда гьатнавай гзаф жуьрейрин набататар гьалтда, виш йисарин къавахрин, мегъуьн, макъун тарари, абуру гузвай цӀару серинри, кислороддалди девлетлу гьавади, шуршур ацалтна авахьзавай къайи къарасуйри, тарарал аруш жедай кьуд пад къацу лианайри къвезвай туристар гьейранарзава. Самурдин там чаз тӀебиатди ганвай ядигар памятник я. Ял ядай кӀвалерикай рахайтӀа, ина туристриз яшамиш жедай, къулай шартӀар яратмишнава, кусудай кьве мертебадин дараматар ава. Ана 40 кас кьабулдай мумкинвал ава. Идалайни гъейри, общественный тӀуьнрин идараяр, ресторанар, кафе-барар ава. Приморск ял ягъун патал туристриз виридалайни машгьур чка хьанва, ина авай къулай шартӀариз килигна иниз къведай мугьманрин, туристрин кьадарни йис- йисалай артух же��ва. Шаз чи райондиз 32 агъзур турист атанвай. Алай йисуз мадни абурун кьадар пара жеда. Эхиримжи вахтара районда «Увлекательное путешествие в Магарамкентском районе» тӀвар ганвай маршрутни кардик кутунва. Районда туризм вилик тухун патал вири къуватар желб ийизва. Туристар патал жуьреба-жуьре терефрин экскурсияр тухузва. Гарагърин сад лагьай поселение туристрин маршрутдик кутунва. «Великий шелковый путь» тӀвар ганвай еке проект ава. -Фарид Бадрудинович аялриз каникулар ганва, чаз абур патал гьихьтин ял ядай мумкинвилер аватӀа чир хьанайтӀа кӀанзавай. - Магьарамдхуьруьн районда аялриз ял ядай «Приморский» лагьерь кардик кваз гзаф йисар я. Лугьун герек я, лагерь тӀебиатдин лап гуьзел чкадал ала. Ам гьуьлуьн патав, тамун юкьвал ала. Ина школьникриз яшамиш жедай, ял ядай къулай шартӀар яратмишнава, ксудай кьве мертебадин дарамат, спортдин майданар, столовая, медпункт кардик ква. Алай вахтунда, чна «Райондин территорияда туризм вилик тухун» тӀвар ганвай программа кьилиз акъудзава. А программадин сергьятра аваз мугьманханайрин, ресторанрин, туриствилин маршрутрин, экскурсийрин сад тир база арадал гъанва. Алатай йисалай Чахчах къазмайрал туристар патал информационный центрни кардик кутунва. -Суьгьбет авунай чухсагъул. ЖАННА.
+ЦӀИНИН гад гзаф чимиди жеда лугьузва. И чимивилериз килигна гад алукьуникди вири жегьилар, диде-бубаяр чпин аяларни галаз ял ягъиз, чуьхуьнагар ийиз гьуьлерал физва. Абуру чпихъ галаз гъайи аялрал гуьзчивал тухузвач. Жегьилар хьайитӀа гьуьлуьн къерехдал тӀуьн-хъун ийиз ацукьзава, ахпа пиян гьалда аваз чуьхуьнагар ийиз гьуьлуьз гьахьзава, чуьхуьнагар къадагъа авунвай чкайриз физва, гьа ихьтин вахтундани бедбахтвилин дуьшуьшар арадал къвезва. ТӀалабзава диде-бубайривай, жегьилривай мукъаятвал хуьн, къадагъа авунвай чкайриз чуьхуьнагар ийиз фин тавун. Мукъаятсузвили уьмуьрлух рикӀелай тефидай дуьшуьшрихъ гъида.
+1-МАЙДИЗ чна гатфарин ва зегьметдин сувар къейд ийиз яргъал девирар я. И суварихъ девлетлу тарих ава ва ам вири дуьньяда зегьметчийрин гегьенш къатарин ихтиярар хуьнихъ галаз сигъ алакъада ава. Майдин йикъахъ галаз чна са жерге агалкьунар алакъалу ийизва, месела, муьжуьд сятинин кӀвалахдин югъ, гьар гьафтеда ял ядай югъ гьа и йикъан къазанмишун яз гьисабзава. Виликдай зегьметчийрин международный югъ яз къейдзавай и сувар къени зегьметчи халкь тупламиш хьунин югъ яз ама. Ада тӀебиат цӀийи хъхьун, гележег хъсан ва гуьрчег жедайдахъ инанмишвал лишанлу ийизва. За райондин вири агьалийриз гатфарин, гьакъикъи халкьдин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ вирибурухъ мягькем сагъвал, хизанда хушбахтвал, суварин гуьгьуьлар ва зегьметда агалкьунар хьурай. Фарид АГЬМЕДОВ. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил.
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР! Чна чи ватанэгьлийриз, вири мусурманриз, азиз Рамазандин пак тир варз алукьу�� рикӀин сидкьидай мубаракзава. Мусурманар патал и пак сувар хийирлу крар гъидайди хьурай, къуй ада гьар са кӀвализ сад-садан гъавурда акьадай меслятлувилин гьалар гъурай. Квез инсанрин арада жуьрэтлувал, инсанпересвал, ислягьвал ва дурумлувал мягькемаруниз таъсирдай къуват гурай. Аллагьди квез виридаз, гьуьрметлубур, сифтени-сифте мягькем сагъвал, хизанда чӀехи гьуьрмет-хатур ва берекат гурай. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил.
+Гьуьрметлу районэгьлияр! Ингье цӀинин пак тир Рамазан варзни чаз мугьман жезва. Рамазан- им Аллагь таалади пак тир калам- Къуръан ракъурнавай варз я. И вацра вири дуьньядин мусурманри Аллагь таалади чпин хиве ферз яз тунвай вад шартӀуникай са шартӀ- сив хуьн кьиле тухуда. Къуй вири мусурманри хуьзвай сивер, ийизвай дуьаяр, гузвай садакьаяр Аллагь таалади кьабулрай. Чи хуьрера, кӀвалера ислягьвал, бахт-берекат хьурай. Къуй Аллагь таалади цӀинин Рамазан варз мусурманриз лайихлу тир къайдада кьиле тухудай кӀеви тир Иман гурай. Амин. «Самурдин сес» газетдин редакция.
+РОССИЯДИН Федерациядин Президентдин 20I9- йисан 30- мартдиз кьабулай I35- нумрадин Указдин бинедаллаз, алай йисан I- апрелдилай Магьарамдхуьруьн районда гражданар военный къуллугъдал эвер гунин гатфарин призыв башламиш хьанва. Идан гьакъиндай чи корреспондент РД- дин Магьарамдхуьруьн райондин военный комиссар Эльман Гьажиевахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва гатфарин призыв физвай гьалдин гьакъиндай са шумуд суал гана. ИНТЕРВЬЮ - Эльман Рафикович, Iапрелдилай башламишнавай гатфарин призыв мусалди давам жеда ва цӀинин йисуз шумуд призывник пак буржи тамамариз рекье твазва? - Гатфарин призыв I- апрелдилай I5- июлдалди давам жеда. 20I9- йисуз военный къуллугъ авунин вахт I2 варз яз амазма. Яшар тамам хьанвай жегьилар къуллугъ ийиз фидалди призывдин комиссиядал къвезва. Нетижаяр кьурдалай гуьгъуьниз призывдин комиссияди жегьилар воинский частариз ракъурунин гьакъиндай къарар кьабулзава. Алай йисуз гатфарин призывдик акатнавай 65 касдикай 40 кас ракъурун фикирдик ква. Гьелбетда призывдик акатнавай I992- 200Iйисарин жегьилрин арада къуллугъиз физ кӀанзавайбурун кьадар гзаф я. Амма кьилин образование къачун ва я маса делилар себеб яз акъвазнавайбурувай гуьгъуьнин йисара къуллугъ хъийиз жеда. Чна I5- июлдалди гражданриз военный къуллугъдал эвер гунихъ галаз алакъалу вири месэлаяр акьалтӀарун, военный командаяр тешкилун ва абур къуллугъ кьиле фидай чкайриз рекье тун патал РД- дин кӀватӀдай пунктуниз агакьарун герекзава лагьай чӀал я. - 20I8- йисав гекъигайла призывникрин кьадар тӀимил хьуниз квевай гьихьтин баянар гуз жеда? - Эгер виликдай контрактниквилиз фин патал кьилин образование, армиядин жергейра къуллугъ авун чарасуз тиртӀа, гила аттестат гъиле авай гьар са касдивай икьрардин къуллугъдал физ жеда. Чи военный комиссариатдин махсус комиссиядин ахтармишунрилай гуьгъуьниз абуруз икьрар кутӀундай ихтияр ава. Алай вахтунда районда 500 контрактник ава. Курилдин островрилай башламишна Калининграддал кьван чи районэгьлийри икьрардин къуллугъ тухузва. Сад лагьай контракт I8 йисалай 40 йисалди кутӀундай ихтияр ава. ГьакӀни алатай йисуз районда 20 жегьил высший военный ВУЗ- рик экечӀнава. Им гьар хуьре са офицер хьун, чи дамах ва кьилин винизвал я. ГьакӀни чи военный комиссариатди призывникрин хушуниз килигна, призыв башламишдалди технический пешекарвал къачун патал ДОСАФДИН образовательный учрежденийриз рекье твазва. Ихьтин образование гвай, гзаф аялар авай, кӀеве авай хизанрай тир аялриз куьмек гуз алахъзава. - Эльман Рафикович, куьне къуллугъиз физвай жегьилриз гьихьтин меслятар, несигьатар гузва? - Гьар сеферда, райондай фенвай призывникдин диде-бубадин адресдиз воинский частунай чухсагъулдин чар хтайла чаз гзаф шад жезвайди я. Аялар рекье твазвай са бязи дидебубайрин секинвал, къайгъусузвал акурла чун мягьтел жезва. Гьар сеферда призывникрихъ галаз ихтибарлу ихтилатар авун, меслятар авун, меслятар гун, абур пис- хъсандан гъавурда тун чаз адет хьанва. Зи мурад, гьар сада чӀехи бубайрин, стхайрин хъсан крарилай чешне къачуна, намуслувилелди къуллугъна, кьегьалвилелди хайи Ватандиз хтун я. Къуй абурун къуллугъдал гьанин руководстводи ва чкадал алай багърийри дамахдайвал хьурай. - Суьгьбет авунай чухсагъул.
+ЧУН михьивал сагъламвилин замин тирдакай, чиркинвилерал эхир эцигун патал таъсирлу серенжемар кьабулуникай гзаф рахазва. Важиблу темадиз талукь месэлаяр хуьрерин администрацийрин собранийрал гьалзава. Амма инсанрин гьерекат авай рекьерин къерехар, общественный чкаяр зир-зибил гадарна къайдасуз гьалдиз гъизвайбур жавабдарвилиз чӀугунвай са дуьшуьшни чаз чидач. ИкӀ вучиз я? ИкӀ хьунин себеб вуч я? Заз чиз, и кар талукь ксари чпин хиве тунвай везифаяр дуьз тамамар тавун, жавабдарвал аннамиш тавун я. Инсандин сагъламвал, неинки вичин умуми михьивилелай, гьакӀ ам яшамиш жезвай кӀвалин, санлай хуьруьн михьивилелайни гзаф асул жезва. Инал михьивили инсандин культурадин дережа хкажзавайдини рикӀел хкана кӀанда. Гьавиляй вун авай хуьре, уьмуьр кечирмишзавай кӀвале, ял язавай кимел виринра михьивал хуьнихъ санитариядинни гигиенадин къайдайрал амал авунихъ важиблу метлеб ава. Михьивилер хуьниз фикир гузвай хуьрера, гьелбетда, чиркинвилерни са акьван жедач. Инра зир-зибил, амукьаяр гадардай чкаяр чара авунва. Ихьтинбурукай яз гекъигайла чавай Советск, Гъепцегьрин, Оружбайрин, Хужакъазмаярин, гьакӀ бязи маса хуьрер къалуриз жеда. Анра куьчеяр, рекьерин къерехар вахт-вахтунда михьзава. КӀвалерай гадарзавай шейэр вегьедай са шумуд хандакӀ туькӀуьрнава. Амма гзаф хуьрерин адресдиз икӀ лугьуз жедач, анра ихтилат физвай месэла хьана кӀанзавай дережада эцигнавач. Фактарай аквазвайвал, райцентрда, гьам хуьрера хейлинбуру сагъламвал сифте михьивилелай башламиш жезвайди, санитариядинни гигиенадин истемишунрал амал авун, гьар садан буржи тирди аннамишзавач. АвайтӀа, абуру чеб яшамиш жезвай кӀвалерин цларив, цин кранрин патарив фитерин, цӀам-кӀарасдин гьамбарар кӀватӀдачир, къанавриз, къубуйрин гиликьай гьайванрин жендекарни чиркин шейэр гадардачир. Райондин гзаф хуьрерин юкьварай, къерехрай къанавар, къубуяр фенва, анрин рекьера суткадин кьиляй-кьилиз автотранспортди гьерекатзава. А рекьера транспортдик ири, куьлуь карч алай гьайванар, кицӀер, кацер, верчер акатзавай дуьшуьшар гзаф ава. Тажуб жедай кар мадни ам я хьи, абурун жендекарни къанаврай, къубуйрай авахьзавай цериз, рекьеринни куьчейрин патарив гвай лекъвериз гадарзава. Магьарамдхуьруьн юкьвай физвай къаналдай, райондин алиш-веришдин центрдин, РЦБ-ДИН патав гвай къубудай авахьзавай ятар агъадихъ галай хуьрера яшамиш жезвай инсанри ишлемишзавач лагьайтӀа, еке ягъалмишвал я. Шаксуз, чиркин ятари руфунинни ратарин азарар арадал гъизва, инсанрин сагъламвилиз чӀурукӀа таъсирзава. Им экология, тӀебиат векъидаказ чӀурун, санитариядинни гигиенадин истемишунрал амал тавун я. Бязи хуьрера, райцентрдани кьилдин ксари кьил-кӀвач, пек-партал чуьхвей чиркин ятар какатайвал гадарун, куьчейрай физвай хуларин церик акадарун давамарзава. Кранрин целди машинар, маса техника чуьхуьзвай ятар къанавринни къубуйрин церив акахь хъийизвай дуьшуьшарни гзаф ава. Инал ФАП-РИН адресдизни са шумуд гаф лугьун. Хуьре михьивилер хуьнал гьар йикъан гуьзчивал авун медработникрин сифте везифайрик акатзава. Гьайиф хьи, бязибуру важиблу месэла кьвед лагьай дережадинди хьиз гьисабзава. АвачиртӀа, абуруз кьадарсуз чиркин гьалда авай куьчеяр, зирзибил гадарнавай къайдасуз гьалдиз атанвай хуларни рекьерин къерехар аквадай, тахсиркаррив жазаярни агакьардай. Къе вун авай хуьр, яшамиш жезвай, къекъвезвай куьче, хъвадай яд авай кранрин патарив гвай чкаяр михьиз хьун инсанпересвал я. Иллаки чими вахтара чиркин чкаяр гьар жуьре хаталу азарар гъидай маканриз элкъведайди садрани фикирдай акъудна кӀандач. Къе вун авай хуьре михьивални къайда тун, тахсиркарвилерзавайдан вилик пад атӀун, хуьруьн тӀвар машгьур авун, неинки медработникринни хуьрерин администрацийрин, гьакӀ вири общественностдин везифани я. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+СТӀАЛ СУЛЕЙМАН чаз са патахъай къалурнавай. Ам чаз советрин девирдин шаир хьиз чидай. Чакай адан гзаф шиирар ва фикирар чуьнуьхарнавай. Адан вири шиирар «Эсерар» тӀвар алаз А. Агъаева ва С. Стальскаяди туькӀуьрнавай ктабда гьатнава. Чаз икьван чӀавалди чизвай шииррилай алава яз винидихъ тӀварар кьунвай ксари са жерге малум тушир диндиз бахшнавай шиирар и ктабда ганва. СтӀал Сулейманан эсерар чавай кьакьан тарал алай дигмиш хьанвай тӀямлу емишрив гекъигиз жеда. Абур дериндай чирун, диндин шииррикай алай несилдиз ахлакьдин, къанажагъдин рекьяй тербия гун патал къачун важиблу месэла я. 1917- йисан революция жедалди С. Сулейман дуьньядиз са вилерай килигзавай, амма а инкъилабдилай гуьгъуьниз ам дуьньядиз маса вилерай килигиз башламишна. Сифте девирда диндин шиирар кхьизвай. С. Сулейман икӀ дегиш хьунни аламатдин кар тушир: ада вичиз тухвални чимивал гайи девир хушдиз кьабулнай.
+СтӀал Сулейманакай гзаф алимри ктабар кхьенва, ятӀани чаз ам тамамвилелди ачух хьанвач. Гьелбетда, Сулейманан эсеррикай рахун са акьван регьят кӀвалах туш. Вич кӀел-кхьин течир кас хьанатӀани, мумкин я, кӀелзавайди садра, вадра кӀелайлани шаирдин гъавурда акьун тавун. Месела, «Фагьума», «Амач хьи», «Я кьван карвансара», «Хьухь тӀун вун уях, мусурман», «Фана дуьнья» гьа ихьтин шиирикай яз къалуриз жеда. Шаирдиз диндикай, шииратдикай авай чирвилер ам хурун дафтар, «къекъвезвай энциклопедия» яз гьисабиз жеда. СтӀал Сулейманан дуьньядикай шиирар къенин йикъаз мукьва я, абур чи девирдихъ галаз алакъалу я. Месела, «Дуьнья алаш-булаш хьана» шиир. Иеси кьин таур дуьнья, Вун алаш-булаш хьана хьи. Зере кьванни чина гьая, Амачиз, угъраш хьана хьи. Сулеймана вичин шиирра гзаф месэлаяр эцигнава. Ада дуьньядин гьаларикай хабар гузва. Ада диндиз икрамзавай. Им гьакӀ лагьай чӀал туш Сулейман цӀийи девирдиз акси тир. Адаз совет девир хуш тир, амма ам Алагьдихъ ягъанвай. Гьар са къавмунихъ са пайгъамбар, Гьарда гана чаз са хабар, Ни гана ваз вилер, япар, Жуван сив, сарар фагьума. Гафар гуьрчег, амал бетер, Мийир чӀуру веревирдер. Ни тухвана цавуз гъетер, Акьахдай гурар фагьума. И бендер диндиз талукьбур я. Ам Аллагьдихъ, ада гайи йикъахъ агъунвай кас тир. Адаз са кӀвалахни тийиз, тек са чпин руфун ацӀурзавай ксар кӀандачир. Пайгъамбардин (сас) са гьадисда лагьанва: «КапӀ авуна, тадиз кӀвалахдин гуьгъуьниз вач, дуьньядал жезвай чӀуру кӀвалахар чӀехи пай бейкарвиляй я…» Сулеймана вичин «Хьухь тӀун вун уях, мусурман» шиирда гьиллебазар негьзава. Вири алем вилик фейила, ада абуруз «Куьн вучиз ацукьнава?»- суал вугузва. Фагьум, фикир ая, килиг, Гьар са миллет физва вилик. ЧӀугуна кутӀунна кьилик Ксумир яйлух, мусурман. Чаз С. Сулейманан тӀварни, адан шиирарни багьа я. Им а кардин нетижа я хьи, адан вири поэзия образралди къуватлу я. И карди кӀелзавайбуруз гьар са гафунин мана дериндай чирдай, адан гуьзелвилин нур гьисс ийидай мумкинвал гузва. Сад хьиз жед ви йикъар-йифер, Гумукьдач вав инин кефер. Акъатда ваз яргъал сефер, БалкӀандин пурар фагьума. СтӀал Сулейманан яратмишунрин гуьзелвал, мадни а кардикай ибарат я хьи, шаирди вичин гьар са шиир гьакъикъатдиз,
+5 уьмуьрдиз пара мукьва авунва. Заз лугьуз кӀанзава хьи, шаирдин шииррин гьар са цӀар уьмуьрдин са легьзе я. Гьавиляй адан шиират халкьдиз, иллаки зегьметчи инсандиз пара мукьва я. И кардикай, гьелбетда, уьмуьрдин философиядикай кьил акъатиз хьайи шаирди лап устадвилелди менфятни къачуна. Ихьтин шииррик Сулейманан гьам айгьамдин ва гьамни яшайишдин чин ачухарзавай гзаф эсерар акъатзава. Месела, «Фагьума», «Жедайд туш», «Амач хьи», «ГьажикӀа», «Самовар», «Колхозчи паб Инжиханаз» ва гзаф маса шиирар гьа ихьтинбур я. Эхь, Сулейманаз я кӀелиз, я кхьиз чидачир. Ам и кардикай магьрум тир. Амма им шаир дуьньядин, уьмуьрдин гъавурда авач лагьай чӀал туш. Ам майдандиз лап чӀехи философ хьиз экъечӀна. Саки гьар шиирда, темадилай аслу яз, шаирди философди хьиз веревирдзава. А философ шаирдин гьа вичин гьар са келима хьиз гужлу я, къуватлу я: Эй Сулейман, и ви фикир Даим эбед ая зикир, Аллагьдилай гъейри шуькуьр Ам гьич масадаз гъиз жедайд туш. С. Сулейманан дуьньядиз, уьмуьрдиз бахшнавай философиядин шиирда чаз тек са тереф аквазва- инкарвал. Гьавиляй ам адаз хушни туш. Вуч ийизва тежер фана дуьньядикай кӀан хьана? Гьар са касдиз къвеч вакай хуш, Дамах мийир вуна, дуьнья. Эхир вакай Ватан жез туш. Вун я гьакӀан фана, дуьнья. Шаирдиз уьмуьрдин уькӀуьцуру кьадардилай артух акуна. Абур ада кӀанзни-дакӀанз дадмишна. Гьавиляй Сулейманаз дуьньядин гьалдикай хабар я. Адал шаирди ихтибар ийизвач. ГьикӀ ийин ам девирдин пайгъамбарризни «фана» дуьнья хьайила? Ви гьалдикай тиртӀа хабар, СакӀани ийич вал ихтибар. Гьар девирдин пайгъамбарар Бес абур вутӀ хьана, дуьнья? ХупӀ тушни ви хасият пис?! Таб жеч пайгъамбардин гьадис. Шерик кьуна на ваз иблис Вун зи рикӀиз къана, дуьнья. Аквазвайвал, шаир дуьньядин кьисметдал рази туш. Адал кьве чин хьун шаирди дуьньядин пис къилихрикай сад яз гьисабзава. Диндин философияди С. Сулейманан шииратда гегьенш лувар ахъайнава, дувулар дериндиз янава. Адан шиирар кӀелайла, чаз акӀ жезва хьи, гуя чна шиирра тунвай Къуръан кӀелзава. Сулейман садрани Аллагь рикӀел алачиз къекъвейди туш. Ада диндиз фикир гудай, пайгъамбардикай, пӀирерикай хъсан рахадай, дуьаяр кӀелдай, амма адаз фарслу фекьийрикай, гьарамзада къазийрикай хъел къведай. Мусурманд хьиз, беден михьиз хуьдай, капӀ-тӀеат ийидай, диндин адетриз гьуьрметдай. ГьакӀ хьайила, Сулейманан поэзияда динди вичиз чка кьун дуьшуьшдин кар туш. Ам инанмишвилин гьисеррин тӀалабун тир, я ам садавайни батӀуларизни жедач. Фагьум ая, эй мусурман Винеллай парар фагьума. Мегьти-Загьир, эхирзаман Жед лагьай икьрар фагьума. Эхир сад югъ гъана рикӀел КЕЛИМА-ШАГЬАДАТ ая кӀел. Гзаф кӀевид жеа ви гьал, АкъучӀдай варар фагьума. Шаирди вичин ихьтин жуьредин шиирралди мусурманвилин къайдайрал амал авуниз, гьар сада вичин диндин везифаяр тамамаруниз, уьмуьрдиз фагьум авуна гьахьуниз эвер гузва. И кар шаирди мукьуфдивди ва заргардин алахъунралди кьилиз акъудзава. Вуч атайтӀан рахаз сивел, Мийир вуна а асивал, Аллагь талад вичин садвал, Аятдин цӀарар фагьума. Я руьгь авачир, я жасад. Гьар са кардикай вич азад. Гьелбет, вичел агъзурни сад, Алай кьван тӀварар фагьума. СтӀал Сулеймана�� диндин ва философиядин лирикади, кьилинди яз, уьмуьр ачухарзава. А карни шаирди са шиирди маса шиир давамар хъувунин тегьерда вилик тухузва. АкӀ жезва хьи, гуя философиядин вири шиирри тартиб арадал гъизва ва сад тир битав поэма яратмишзава. Лирикадин игит шаирдин ихьтин эсера дуьнья акунвай, адан гъавурда авай акьуллу несигьатчи я. Адан несигьатчи, меслятдин гьар са гаф кӀелзавайдан бейниди чӀугвазва, вучиз лагьайтӀа, ам гуьрчег я, жуьреба-жуьре я. Месела, Эй бенде вахъ авач камал, Аллагь рази жедай амал И дуьньядай гваз фидай мал Вуч ужуз-масан ава ви? Башламишна кар чкадай, Вахъди гьахъ-гьисаб чӀугвадай, Вичиз акваз, ваз таквадай Бейхабар мугьман ава ви. Шаирдин поэзия Каинат вич хьиз кьакьан ва сирлу я. Адан шииратдин тамамвилелди гъавурда акьун акьалтӀай четин кар я. Диндин философия чун паталди шаирдин шииратдин цӀийи чин я. Ам чаз малум тахьунин себебар сир туш. И кардикай шаирди вичи «Амач хьи» шиирда лугьузва. Эй, Сулейман и ви арза. Я гуз жеч, я къачуз маса. Секиндиз акъваз, гила беса А къар чаз жегъиз амач хьи.
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ, гьар йисуз гатфар алукьуникди райондин вири хуьрера субботникар тухузва. Им гьелбетда чарасуз кӀвалах я. Гьар са хуьруьн, идарадин сергьятар зирзибилдикай михьна, тарар, жугъунар, паруяр асунна, ширер яна ва рекьин къерехра, гьаятрин патара цуьквер, къелемар цазва. Алай йисуз ихьтин субботник Советск хуьрени тешкиллувилелди кьиле фена. Кьиле хуьруьн поселениедин коллектив аваз, 26- апрелдиз хуьруьн жемят сурар михьиз экъечӀна. Бубайрин мисалда лугьузвайвал, алатай вахт тахьайдаз ва алай вахт тахьайдаз къвезмай вахт жедач. Сурар михьун, абурухъ гелкъуьн чи гьар садан буржи я. И сефердани субботник хуьруьн администрациядин, МЦК- дин, музейдин работникрихъ галаз санал тешкиллувилелди кьиле фена. Хуьруьн администрациядин далу пата авай пару ремонтна, суварин шадвилер тухузвай паркуна михьивилер авуна, асунар авуна ва ширер яна. Гьелбетда къуватар сад авуна тухвай гьи мярекат хьайитӀани гурлу жеда. Халкьдин патай куьмекдин гъил яргъи авурла хуьруьн кавхадизни са бегьем кьезил жезва. Ихьтин субботникар са идарайра ваъ, гьар мягьледа авуртӀа лап хъсан кар жеда. Мягьледин къерехра авай чӀуру векьер кьалар яна, дигизвай хулар михьна, зир – зибилни кӀватӀна трактордив вуганайтӀа вуч хъсан жедай… А. АЙДЕМИРОВА. ООО ВТБ Медицинское страхование (ООО ВТБ МС)- крупнейшая страховая компания Федерального уровня, лидер на рынке обязательного медицинского страхования страны, осуществляет свою деятельность в 34 субъектах Российской Федерации, в том, числе и в Республике Дагестан, Колоссальный опыт и знания, приобретенные за более чем два десятилетия деятельности, обеспечивают соответствие самым высоким стандартам качества обслуживания клиентов- а это более 24 мил
+ЖЕМЯТДИХЪ галаз санал капӀар авун патал гьамиша къайда хьана мискӀиндиз къвезвай адан кӀвач бирдан аникай атӀана. Са шумуд гьафте алатайла, са мекьи гьава авай нянихъ, мискӀиндин имамди адал кьил чӀугун къарардиз къачуна. Иеси ялавар акъатиз кузвай къулан вилик текдиз ацукьнавай. Имам вичин кӀвализ вучиз атанвайди ятӀа адан кьил акъатзавачир. Эхир мугьмандиз салам гана ада къулан патав ацукьун теклифна. Киснава иеси. Имамни къула кьуьлер ийизвай ялавдиз килигиз киснава. Са шумуд декьикьадилай имамди патав гвай маша къачуна къула хъсандиз кузвай са цкӀлам хкяна ва ам къерехдал эцигна. Ада, вич ацукьнавай стулдин далудихъ агалтна, кисун давамарна. Текдиз эцигнавай цкӀламдин ялавди гьикӀ нур гузвайтӀа, ахпа ам гьикӀ явашдиз хкахьзаватӀа, са арадилай гьикӀ къайи хьана хкахьнатӀа иесидиз аквазва. Са гафни сивяй акъуд тавуна имам сятиниз килигна ва хъфидай вахт алукьнавайди кьатӀана. Ам явашдиз къарагъна, къайи хьанвай цӀивин кьуна къула авай цӀал эхциг хъувуна. Чимивал ва кузвай жуьгьенрин цӀай себеб яз ада цӀай кьун хъувуна. Имам хъфин патал ракӀарал фена ва адахъ кьулухъай сес агакьна: «Кьил чӀугунай ваз чухсагъул, иллаки «цӀун несигьатдай». Зун мискӀиндиз пакагьан экуьнин капӀунилай къвен хъийида, инша Аллагь». Иесдин чинай накъвар авахьзавай. Чи крари гафарилай кӀевиз ван ийизва. Чун тӀимил яб акалзавай дуьньяда яшамиш жезва. Гьавиляй бязи дуьшуьшра кисна эвер гун хъсан я.
+Автордин патай: и кьисадин автор вуж ятӀа заз малум туш. Амма адан несигьатлувилин таъсир фикирда кьуна, за ам газет кӀелзавайбурун фикирдизни теклифиз кӀанзава.
+Ярагъкъазмайрин СОШ-ДИН 9- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2005- йисуз Хаспулатова Селмиханумаз гайи BN 0085525- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин. БРЕСТДИН къеле 1941- йисан 22июндиз немсерин кьушунриз акси румар гайи сифте сенгеррикай сад я. Душмандихъ вири патарихъай артуханвал авайтӀани, Германиядин кьушунривай ам анжах 30- июндиз къачуз хьана, вични 550 килограмм къведай 2 бомба, ахпа 1800 килограмм къведай мад са бомба вегьейдалай кьулухъ. Анжах ахпа къеле кисна ва аниз немсер гьахьна. Амма къеле хуьзвайбурун алакъа авачир гъвечӀи дестейри августдин сифте кьилерал кьван аксивал давамарна. Брестдин къеле 1944-йисан 28- июлдиз 1- Белоруссиядин фронтди азадна.
+1-МАЙДИЗ чна гатфарин ва зегьметдин сувар къейд ийиз яргъал девирар я. И суварихъ девлетлу тарих ава ва ам вири дуьньяда зегьметчийрин гегьенш къатарин ихтиярар хуьнихъ галаз сигъ алакъада ава. Майдин йикъахъ галаз чна са жерге агалкьунар алакъалу ийизва, месела, муьжуьд сятинин кӀвалахдин югъ, гьар
+Дуьньядиз май атана Ислягьвилин тӀвар алаз, Чин ракъинив ацӀанва Гъилел чилин шар алаз. Зун девран я лугьузва Къацу векьин цуькверин. За квев чешне вугузва Жегьилвал хьиз куьрпедин. Зун май я квез вирибуруз Дуьдгъвер, къаймах, нек гъидай. Шадвал, ашкъи кӀанибуруз Муьгьуьббатдин экв гъидай. За марфарин, циферин Булута�� квел юзурда. Гегьеншлухар никӀерин Берекатрив ацӀурда. Кьуд пад къацу атӀлас я ЦӀелхем чкӀиз абурдай, Яратмишун квез хас я Жуьрэт мийир чукӀурдай.
+гьафтеда ял ядай югъ гьа и йикъан къазанмишун яз гьисабзава. Виликдай зегьметчийрин международный югъ яз къейдзавай и сувар къени зегьметчи халкь тупламиш хьунин югъ яз ама. Ада тӀебиат цӀийи хъхьун, гележег хъсан ва гуьрчег жедайдахъ инанмишвал лишанлу ийизва. За райондин вири агьалийриз гатфарин, гьакъикъи халкьдин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ вирибурухъ мягькем сагъвал, хизанда хушбахтвал, суварин гуьгьуьлар ва зегьметда агалкьунар хьурай. Фарид АГЬМЕДОВ. «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин кьил,
+И ЙИКЪАРА Магьарамдхуьруьн районда уьмуьрда лишанлу гел тадай вакъиа кьиле фена. Магьарамдхуьре авай ЦРБ- дин базадал 32 кьацӀан компьютердин томограф кардик кутуна. Районда кьиле фейи и важиблу мярекатда РД- дин здравоохранениедин министрдин заместитель Агьмедов Салман Жабраиловича иштиракна. Вичин рахунра Салман Жабраиловича, кьиле Гьажибала Беглеров авай коллективдиз ва вири районэгьлийриз и важиблу вакъиа тебрикна. Алатай йисан эхирда, «Здравоохранение» тӀвар алай милли проектдин сергьятра аваз, региондин Минздравди са жерге районрин больницайриз II компьютерный томограф къачурди къейд авуна. И еке райондиз ихьтин важиблу оборудование къачудай мумкинвал гайи региондин регьберриз районэгьлийрин тӀварунихъай МР- дин кьил Фарид Загьидиновича чухсагъул малумарна. ГьакӀни агьалияр патал ихьтин къулай шартӀар тешкилун фикирда аваз къайгъударвал чӀугур райондин ва больницадин регьберизни жемятди чухсагъул лагьана. Кардик кутунвай компьютерный томографди 350 агъзур агьалидиз диагностика ийидай мумкинвал гуда. И кардикай патарив гвай лазим тир алатар авачир районрин агьалийривайни менфят къачуз жеда.
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ, гьар йисуз РФ- дин Президент Владимир Путина, Федеральный Собраниедиз ракъурзавай чарче са жерге цӀийивилер, дегишвилер твазва. Пайда хьайи коронавирусдихъ галаз алакъалу яз арадал атай гьаларин нетижада, алай йисуз гуьнгуьна хутазвай экономикадин шартӀара агьалийриз куьмек яз са жерге серенжемар кьабулнава. Идахъ галаз алакъалу яз, уьлкведин кьили, 1июлдалди аялар галай хизанриз куьмек яз пулар гузвай система гьазурун Правительстводал тапшурмишнава. ИкӀ, 8 йисалай I6 йис жедалди яш авай, школада кӀелзавай аялар авай хизанриз гьар са аялдиз I0 000 манат пул гуда. Иник алай йисуз школадиз физвай аяларни акатда. И пул са сеферда гузва. Пул диде– бубайрин счетда августдин вацра жеда. КӀвачел залан хьайила сифте варцара учетдал акъвазнавай дишегьлийриз куьмек яз 6 350 манат гуда. 8 йисалай I6 йисалди яшар авай тамам тушир хизанда чӀехи жезвай аялриз I- июлдилай гьар вацра 5 650 манат пул гуда. И такьатар 3 йисалай 7 йисалди гузвай выплатайрилай аслу тушиз гуда. Жегьил дидейриз больничнийрай тӀимил пул гуниз килигна мукьвал вахтара законодательствода дегишвилер хтун фикирдик ква. ИкӀ 7 йис жедалди яшда авай аялар галай дидейриз кӀвалахдин стаждилай аслу тушиз больничныйрин пул I00 процент гуда. А. АЙДЕМИРОВА.
+«СПОК Магарамкент» карханади I450 тонн емишар хуьз жедай гьамбархана эцигунин кӀвалахар башламишнава. И карда РД- дин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министерстводи рекьяй кооперативдиз господдержка ганва.
+2020- йисуз материалринни техникадин база мягькемарун патал кооперативдиз 3I,2 миллион манат грант ачухнава. Инвестицийрин майдандал фундамент ацӀурунин, майдандал цемент цунин ва конструкциядин ракьун стунар акӀурунин кӀвалахар акьалтӀарнава. Алай вахтунда конструкциядин къвалар кӀевунин кӀвалахар кьиле физва. Объект алай йисан пуд лагьай кварталда акьалтӀарун пландик ква. ГьакӀни кооперативди I2, 5 гектар гужлу багълар кутунин проект тамамарзава. «Моди» ва «Вильямс прайд» жинсинин ичерин 22 агъзур къелем цанва, яд кӀватӀзавай чка ва насосдин станция эцигнава. Алай вахтунда стӀалралди яд гудай система кардик кутазва. Къейд ийизва, эхиримжи йисара Магьарамдхуьруьн районда багъманчивилин рекьяй са жерге проектар тамамарзава. Винидихъ раханвай инвестицийрин проектдик кваз емишрин гьамбархана эцигунин ва гужлу багълар кутунин кӀвалахар кьиле физва. 20- АПРЕЛДИЗ райондин Кьил Фарид Агьмедов, Магьарамдхуьруьн райондиз кӀвалахдин рекьяй мугьман хьанвай РД-ДИН Гьукуматдин Председателдин заместитель Абдулмуслим Абдулмуслимов ва хуьруьн майишатдинни недай суьрсетдин министр Баттал Батталов Тагьирхуьруьн къазмайрал яшамиш жезвай алимселекционер, РД-ДИН Федеральный аграрный илимдин центр ФГБНУ-ДИН илимдин чӀехи къуллугъчи Теймур Гьабибован ажайиб, вичин тешпигь авачир майишатдиз- набататрин багъдиз кьвед лагьай сеферда мугьман хьана. Фарид Агьмедова къейд авурвал, ихтилат районда субтропикра экъечӀдай емиш- киви гьасилун гегьеншаруникай давам хьана. РикӀел хкин, идалай са тӀимил вахт вилик алимди муниципалитетдин руководстводиз районда чӀехи майданра ва кьадарра аваз киви гьасилиз башламишун, гьакӀни ана субтропикрин культура илимдин рекьяй ахтармишунин кӀвалах давамаруниз талукь теклиф ганай. «Чи райондин кьиблепатан гьавадин шартӀари гьар жуьре емишрин, мерейрин культураяр гьасилдай ва абурун виниз тир бегьерар вахчудай мумкинвал гузва. Районда лежберар алай аямдин, ремонтантный сортарин некьияр гьасилунин кардив еке гьевесдивди эгечӀнава. Къенин йикъалди 15 гектар чилера некьияр цанва. 4 гектардай алатай йисуз бегьер кӀватӀ хъувуна, мад 7 гектарда цун планламишнава.
+Некьияр, мереяр гьасилун, уьзуьмчивал ва багъманчивал хьиз, райондин шартӀара гележег авай хел я»,- Фарид Загьидиновича. Набататрин багъда ва алимдин кӀвале тешкилнавай хайи макандин культурадиз талукь музейда э��скурсия авурдалай кьулухъ делегация ЦӀийихуьруьн мад са майишатдиз мугьман хьана.
+АЛАТАЙ ГЬАФТЕДА, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин агъсакъалрин советдин председатель Эмирбек Эмирбекован регьбервилик кваз, хуьрерин администрацийрин кьилерин, санитарный гьаларал гуьзчивал тухузвай къуллугърин ва СМИ- дин векилрин иштираквал аваз ачух совещание кьиле фена. Совещаниедал агъсакъалрин советди, чкадин самоуправлениедин органрихъ галаз кӀвалах тухузвай МР- дин отделдин векилрихъ галаз, райондин са жерге хуьрера санитарный гьалар ахтармишунин гьакъиндай тухвай кӀвалахдин нетижаяр веревирдна. Ахтармишунар тухвай вад хуьре авай гьаларин гьакъиндай ачухдиз рахана, гьа хуьрерин администрацийрин кьилериз хуьрера авай кутугсуз крарин вилик пад кьуниз эвер гана ва сагъламвилиз кьецӀ гузвай кутугсуз гьалар арадай акъудунин карда вирида къуватар сад авунин чарасузвал авайди къейдна.
+ИНГЬЕ, гатфарин кьвед лагьай варзни куьтягь жезва. Им гатфар тамамвилелди вичин
+ихтиярда гьатнава лагьай чӀал я. Куьчеяр, гьаятар, багълар, салар зирзибилдикай михьна къайдада твадай вахт я. И кар фикирда кьуна «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Фарид Загьидиновичан теклифдалди 24- апрелдиз районда субботник кьиле тухвана. И важиблу мярекатда районэгьлийри активвилелди иштиракна. Зирзибил кӀватӀиз чувалра тваз, техникадин куьмекдалди кӀватӀнавай кьван зирзибил акъудна кадарна.
+САЛАСА ЮКЪУЗ, Магьарамдхуьре авай РФ- дин халкьарин адетдин культурадин центрдин гьаятда авай воркаут майдандал, акьалтзавай несилдин сагъламвал мягькемарунин, абурун фикир куьчедин спортдал желб авунин ва спортдин и жуьре машгьур авунин мураддалди чи райондиз мугьман хьанвай воркаутдин федерациядин дестеди мастеркласс къалурна. И десте къунши районризни мугьман хьанвай. Воркаут- им спортдин гьевескаррин жуьре яни куьчедин гимнастика я. Турникрал, кьуд мурцан чукьванрал ва гьар жуьре конструкцийрал ийизвай гимнастикадин упражненияр жуван заланвилихъ галаз кӀвалахун, къуватар ва дурум гуз хьун патал вердишарзавай спорт я. Эхирдай райондин руководстводи, ихьтин хъсан везифа гваз атанвай воркаутдин федерациядин дестеди чухсагъул лагьана.
+РАМАЗАНДИН вацра сив хуьнин патахъай шариатдин къарар гьихьтинди я? Шариатдал асаслу яз, Рамазандин вацра сив хуьн ферз я. Им субутарзава Къуръанди, гьадисри ва ижмади (алимрин сад хьанвай гафуни). Сив хуьн герек туш, сив хуьн квез я (саймиш тавуна, ягьанатдалди) лугьузвай кас инанмишсуз жезва. Эгер гьада цӀийи кьилелай шагьада кӀел тавуртӀа ва туба тавуртӀа, ам гьамишалугъ жегьеннемдиз вегьеда. Шариатдин себеб авачиз сив техвей кас квекай магьрум жезва? Эгер инсанди шариатдин себеб авачиз са юкъуз сив техвейтӀа, ада вичи-вичиз гайи зиян акьван чӀехи я хьи, ада гьатта амай уьмуьрда сив хвейитӀани, ахъаяй сивинин суваб адаз хъижедач. Аллагьдин Расу��ди лагьана: «Заз сив хуьн тавур инсанар азабрик кваз акуна, абур кӀвачериз михер яна, кьилихъди куьрсарнавай, абурун сивер къазуннавай ва иви авахьзавай. Сив хуьнин чарасуз паяр гьибур я? Сив хуьниз кьве пай ава. Абурукай сад кьванни авачиз хьайитӀа, сив чӀур жезва. I.Ният. ам рикӀяй ийида. Адан вахт алукьзава нянихъ ва давам жезва сив хуьзвай йикъан экв (пакаман азан) жедалди. Нагагь ният тавуртӀа, сагъ са юкъуз тӀуьнивай ва яд хъунивай жув хуьн лазим я. Амма и югъ къаза хъувуна кӀанда. Сив хуьнин тамам ният ихьтинди я: «За ният авуна и йисан Рамазандин вацран пакадин юкъуз сив хуьниз Аллагь паталди». Суннатдин сив хуьдайла, эгер няниз ният ийиз рикӀелай алатнаватӀа, ам сив кьазвай йикъан нисиналди авуртӀа жеда. 2.Кьвед лагьай пай- им жув хуьн ва сив чӀурзавай вири затӀарикай рагъ экъечӀайдалай кьулухъ рагъ акӀидалди. Сив куь чӀурзава? Сив чӀур жезва виликамаз къаст авуна тӀуьн тӀуьрла ва яд хъвайила (нагагь рикӀелай алатайтӀа). ГьакӀни сив чӀур жезва бедендиз тӀебии тӀеквенрай са затӀ фейила (месела, нерай, сивяй, япарай, агьайрай, кьулухъ патай). Нагагь япуз са квен ятӀани стӀалар вегьейтӀа ва я кьал туртӀа, сив чӀур жезва. Клизмадини сив чӀурзава. Эгер сиве шекер цӀрана, ахпа цуькӀуьн туькьуьнайтӀа ва я пӀапӀрус чӀугуртӀа, сив чӀур жезва. ЦуькӀуьн туькьуьнна лагьана, я тахьайтӀа сивяй ва я нерай къенез руг ва я гьашаратар фена лагьана сив чӀур жезвач, эгер ибур виликамаз къастуналди тавунваз хьайитӀа. КапӀ хьиз сивни чӀур жезва, эгер инсандин акьул фейитӀа, диндай акъатайтӀа (амалдалди, мецелди ва я рикӀяй). Нагагь рагъ акӀана лагьана фикирна, сив хкудайтӀа, ахпа ам акӀун тавунвайди малум хьайитӀа, а сив чӀур жезва ва ам къаза хъувун лазим я. ГьакӀни сив чӀур жезва, эгер гьеле экв хьанвач лагьана фикирна тӀуьн тӀуьртӀа, амма ахпа экв хьанвайди малум хьайила. Сив хуьнин суннатар гьибур я? Сив хуьнин суннатар агъадихъ галайбур я: рагъ акӀанмазди сив хкудун; хурмадалди сив хкудун, нагагь ам авачиз хьайитӀа, целди; экв жедалди тӀуьн нез къарагъун; гзаф Къуръан кӀелун ва Аллагь Тааладиз зикир авун; вилер, япар, мез ва бедендин маса паяр гунагь крарикай хуьн; мискӀинда хьун, иллаки вацран эхиримжи цӀуд юкъуз; гзаф дуьаяр авун (иллаки сив хкудайдалай кьулухъ); лезетрикай магьрум хьун, иллаки хъсан ва тухдалди тӀуьникай ва атиррикай. Суннат я гьакӀни гзаф садакьа паюн, мукьвал-мукьвал мискӀиндиз фин ва маса хъсан крар авун. Винидихъ гъанвай суннатар ва эдебар кьиле тухвай касдиз сив хуьнай тамам суваб жеда. «АС-САЛАМ» газетдай.
+АЛАТАЙ гьафтеда, РФДИН Президент Владимир Путина нубатдин сеферда Федеральный Собраниедиз ракъурнавай чарчихъ галаз танишарна. Президентдин чарче, уьмуьрдин жуьреба-жуьре хилера кьиле фидай дегишвилерикай, иллаки демографиядин месэлайриз кьетӀен фикир ганвайдан гьакъиндай лагьанва. ИкӀ 2020- йисан Iянвардилай дидевилин капиталдин сертификатдин ��ьадар (466 агъзур манат) хизанда сад лагьай аял хьайила гудайди, кьвед лагьай аял хьайила адан кьадар I50 агъзур манатдин артух жедайди (6I6 агъзур манат) къейдна. Малум хьайивал, и программа 2026- йисан 3I- декабрдалди давам жеда. ГьакӀни Президентди, школайра I- 4- классра кӀелзавай вири аялар пулсуз чими хуьрекралди таъминарун, къазанжияр яшамиш хьунин такьатрин агъа кӀанин кьадардилай гзаф тушир хизанра 3-7 йисарин яшда авай аялриз гьар вацра пулдин такьатар чара авун ва алай йисан I- сентябрдилай школайра классрин руководителрин мажибрал федеральный бюджетдин такьатрин гьисабдай 5000 манатдин кьадарда аваз махсус алава хъувун теклифна. Эхирдай Президентди, эхиримжи йисара мягькем макроэкономический фундамент тешкилиз алакьунин нетижада агьалийрин доходар хкаждай мумкинвал хьанвайдан, экономикадин инвестицийриз, гъвечӀи ва юкьван бизнесдиз къуват гунин, важиблу еке проектриз налогрин къулай шартӀар тешкилунин, инвестицийрин цӀийи цикл башламишунин, образованиедин ва здравоохранениедин хилера жедай дегишвилерин гьакъиндай гегьеншдиз лагьана.
+Кар алай месэлайриз кьетӀен фикир
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДАЛДИ
+ГЬУЬРМЕТЛУ газет кӀелзавайди, виликамаз лугьун: автор и вакъиайрин иштиракчи туш. Делилар жуьребажуьре чешмейрай кӀватӀнавайди я. Ихтилат уьлкведин чӀехи шегьер- Ленинград душмандин гьалкъада хьайи 900 йикъакай физва. Тарихчийри къейдзавайвал, январдин варз ленинградвияр патал кьетӀенди, рикӀелай тефидайди хьанай. Вацран кьве югъ гьар са ленинградви патал иллаки лишанлубур хьана. 1943- йисан 12- январдиз лагьайтӀа, шегьердив агатнавай душман тамамвилелди кукӀварна. Писатель М. Фролован «Артиллеристар Ленинград патал женгера» ктабда рикӀел хкизвайвал, дяве башламишдайла гитлерчийри Невадал алай шегьер кьуниз еке метлеб гузвайди тир. Кьушунрин, техникадин барадай чпихъ еке артуханвал аваз хьуник умуд кутуналди вермахтдин командованиеди дяве башламишай са вацралай шегьер къачуз жеда лагьана фикирнавай. И кар патал душманди Игит шегьердихъ 725 агъзурдалай виниз вичин аскерар, офицерарни генералар, гьакӀ гзаф кьадар техника элкъуьрнавай. Амма душмандин ниятар кьилиз акъатнач. Шегьерэгьлийрин къуватдикай даях кьазвай Ленинграддин фронтдин кьушунри гитлерчийриз кӀевелай аксивална. Уьлкведихъай тамамвилелди алакъа атӀанвай. Душмандин гьалкъада гьатнавай агьалийри вири четинвилериз таб гана. Абуру дуьньядин инсаниятдин вилик гьич тешпигь авачир хьтин викӀегьвилин, руьгьдин гьуьндуьрвилин чешне къалурна. Гитлеран генералри шегьер лап куьруь вахтунда муьтӀуьгъарда лагьана авур хиялар кьилиз акъат тавурла 1942- йисан сифте кьилера шегьер гьалкъада туна. Душмандин фикир Ленинград хуьзвайбурун аксивал гьар гьикӀ авуртӀани алудун тир. Къаст кьилиз акъудун патал абуру шегьердиз датӀана гуьллейрин хар къурзавай, бомбаяр вегьезвай. Виридалайни чӀехи мусибат каш хьана. Махсус делилралди тек са 1942- йисан мартдалди анжах кашакди 260 агъзурдалай виниз ленинградвияр телеф хьана. ИкӀ гишила, гуьллейри, бомбайри кьейибурун кьадар 700 агъзур касдив агакьна. Ленинан тӀвар алай шегьердин кьадар-кьисмет патал лап еке хатасузвал арадал атанвай чӀавуз вири уьлкве гьерекатдик акатна. Уьлкведин маса халкьарин векилрихъ галаз санал Ленинград хуьн патал дагъустанвияр, чи районэгьлиярни кӀвачел къарагъна. Гележегда Советск хуьре бинелу хьайи ялцугъви Гь. Гьабибова Игит шегьер гьалкъадай акъудун патал активвилелди иштиракна. Ина адал залан херни хьана. Невадал алай шегьер душмандикай хуьник, ам гьалкъадай акъудуник кьве сеферда Яру Пайдахдиз лайихлу хьанвай 73- артиллерийский полкуна сад лагьайди яз «отличный разведчик» тӀвар къазанмишай киркиви Гьажиев Абдулмежидан тӀимил пай квач. Женгина къалурай викӀегьвилерай А. Гьажиеван хурудал «Яру Гъед» орденни «Ленинград оборона авунай» медаль атана, ам тӀвар алай сятинизни лайихлу хьана. Винидихъ лагьанвай «Артиллеристар Ленинград патал женгера» ктабда рикӀел хкизвайвал, «Революциядин шегьер Ленинград душмандикай хуьн патал гвардиядин разведчик А. Гьажиева къалурай игитвилер цӀудралди аскерриз чешне я». Гъапцегьрин хуьряй тир Шегьимерден Исаевани Ленинград патал женгера кьегьалвилелди иштиракна. 1944- йисан 28- январдиз Советрин Армияди Ленинграддин гьалкъа тамамвилелди алудна. Тарихда эбеди яз гьатнавай йикъара чи гуьгьуьлра Ленинград хвейибур, ам гьалкъада авайла телеф хьайибур, Куьн даим вири чи рикӀел ала.
+ЗАЗ, жуван дерди гьалтайла, дуьзгуьн меслят гайи, гъавурда тур ва дердидиз чара авур касдиз чухсагъул лугьуз кӀанзава. Хуьруьн чкада яшамиш жезвайбуру мал-къара хуьн адетдин кар я. Гьайиф хьи, жуван къуват еке маларив агакь тийизвайвиляй, алакьдай верчер кутуна гьабур хуьзва. Гатфарихъай хьайи цицӀибрихъ гелкъвена, абурукай зулухъай заз вижевай фереяр хьанвай. Амма хуьре садлагьана пайда хьайи тӀегъуьнди, сифте къваларив гвай къуншийринбур ва ахпа зи фереяр ярхариз башламишна. Гила тӀегъуьн галукьайла абуруз чара амайди туш лугьудайбурни хьана. Зун секин акъвазнач. Идавай адавай гьихьтин чараяр аватӀа хабарар кьунатӀани, чир хьайи чараяр авунатӀани фереяр йикъа кьвед-пуд гиликьзавай. Зун Советск хуьруьн къекъуьндал алай ветеринарный аптекдиз атана. Лугьун лазим я хьи, зун гьа и аптекдиз виликдайни атанай. Гатуз салара цанвай штилар зиянкарри кьатӀиз мумкин вугузвачир. Чара кӀанз атай заз аптекдал алай жегьилди дарман гана ва ам гьикӀ ишлемишдатӀа гъавурда туна рахкурнай. Гила мад жуван дерди гьалтна атайла, мад гьа и жегьилди зун еке гьуьрметдивди кьабулна. Ацукьарна цӀийиз школадиз атанвай аял хьиз, гъавурдик кутуна, раб дарман гана рекье хтуна. Тадиз кьабулай чарайрин нетижада кӀвалин къушарин са пай къутармишиз алакьна. Зун гьалтай кьве сефердани, хушвилелди кьабулна, гъавурда туна, дердидиз чара авур, винидихъ тӀвар кьур аптекдал кӀвалахзавай Къадашев Кемраназ еке тир чухсагъул лугьуз кӀанзава. ГЪВЕЧӀИ-ЧӀЕХИ чидай, ширин мез авай, атай касдин дердиникай хабар кьуна ва ам вири патарихъай гъавурда твадай ихьтин жегьилар амайбуруз чешне хьанайтӀа вуч хъсан тир. Ихьтин тербияллу велед чӀехи авунвай диде-бубадизни жуван ва аптекдиз къвезвайбурун тӀварунихъай аферин ва чухсагъул лугьуз кӀанзава. Шикерхалум ЖАБАРОВА, Советск хуьр. ИНСАНРИН сагъламвиликай ва хатасузвиликай ихтилат фидайла ,къайгъусузвилин, жавабдарсузвилин гьар са дуьшуьш тахсиркарвал я. Январдин сифте кьилерай Кизляр шегьерда 130 кас зегьерламиш хьана. Абурукай 70 аялар я. Абур тадиз Кизлярдин больницадиз инфекционный отделениядиз гъана экякьарна. Алай вахтунда абурун гьалар хъсан патахъ дегиш хьанва. Силисдин комитетди ва прокуратуради ахтармишунар тухвана ва хъвадай целай зегьерламиш хьанвайди субут хьана. ЖАННА.
+ГЬАР СЕФЕРДА са инсандикай, ада кечирмишнавай уьмуьрдикай, ам къекъвенвай жигъиррикай, алакьунрикай ва агалкьунрикай кхьин чаз халис имтигьандиз элкъвезва. Вични яхцӀур йисалай виниз тежриба авай, четин амма мергьяметлу пеше тир малимвал авунвай касдикай кхьин пара жавабдар кар я. И йикъара Советск хуьряй тир чи лайихлу малим, гьуьрметлу коллега, играми буба Гьабибов Магьамед Магьарамовичан 70 йисан юбилей шад гьалара къейдна. Магьамед малим I950- йисан 2Iянвардиз Ахцегь райондин Ялцугъ хуьре, къуллугъчидин хизанда дидедиз хьанай. Гуьгъуьнлай абурун хизан, уьмуьрдин са кьадар кӀвалахар себеб яз Советск хуьруьз куьч хьанай. Ина юкьван школа акьалтӀарай жегьилди хуьруьн савхозда кӀвалахни ийиз чӀехи кӀелунриз гьазурвал аквазвай. РикӀе еке къастар авай жегьилди I974- йисуз ДГУ- дин химиядинни биологиядин факультет акьалтӀарна ва элкъвена хайи школадиз кӀвалахал хтанай. Аялрал рикӀ хьайи Магьамед малимди са куьруь вахтунда пешедин вири сирерай кьил акъудна. Карчивилелди эгечӀай адаз вичин пеше къвердавай хуш жезвай. Вичин уьмуьрдин виридалай хъсан яшар акьалтзавай несилдиз чирвилер гуниз харж авунал ада дамахзавай. Пешедин жавабдарвал гьиссзавай малимди аялар вичин предметдал, тӀебиатдал рикӀ алаз тербияламишна. Вичин кӀвалахдин юлдашрихъ, тарс гузвай аялрихъ галаз хуш рафтарвал хуьнин нетижада абурун ихтибарвал ва коллективда еке гьуьрмет къазанмишна. I980- йисалай школадин музейдизни регьбервал гузвай. ЦӀуд йисалай виниз зегьметдин лагердизни регьбервал гана. Вичи тарс гузвай аялрихъ галаз, са шумуд агъзур тоннралди майваяр, емишар кӀватӀна хуьруьн савхоздиз куьмекар гана. Кьве сеферда комсомолдин обкомдин гъиляй гъилиз физвай яру пайдахдиз, Гьуьрметдин грамотайриз ва маса пишкешриз лайихлу хьана. Гьар йисуз кьуд, вад сеферда аяларни галаз къунши районриз, шегьерриз экскурсийр��з фидай. Вичин рикӀ краеведениедал хьуниз килигна, гьар йисуз кьиле тухузвай туристическо-краеведческий слетра иштиракдай. И карди акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссералаз тербияламишуниз, хайи уьлкведин тарих чируниз, абурун арада садвал мягькемаруниз хъсан таъсирзавай. I989ЙИСАЛАЙ 20I0- йисалди Магьамед Магьарамовича регьбервал гузвай дестеди гьар йисуз кьиле физвай акъажунра лайихлу чкаяр кьунай. I989- йисуз ам школадин малимрин профсоюздин председателвиле тайинарна. И хилени Магьамед малимди са кӀусни бушвал авунач. Къад йисан вахтунда малимрин коллективни галаз цӀудралди экскурсийриз фена. Гуьгъуьнлай вичихъ яратмишунин рекьерайни алакьунар авай малим хуьруьн культурадин КӀвалин методист яз кӀвалахал хьана. Магьамед Магьарамович хуьруьн, райондин, культурадин маканра тухузвай вири мярекатрин активный иштиракчи я. Лезги халкьдин Шарвили эпосдиз талукьарна тухузвай мярекатра иштиракзавай ам шумудни са Гьуьрметдин грамотайриз ва пулдин пишкешриз лайихлу хьанва. Яргъал йисара чӀугур дурумлу зегьметдиз къимет яз, «РФ- дин образованиедин Гьуьрметлу
+работник» тӀварцӀиз, «Россиядин профсоюзрин I00 йис» юбилейдин медальдиз, РФ- дин Президентдин къарардин бинедаллаз «Вирироссиядин агьалийрин перепись тухунин карда лайихлувилерай» медалдиз, «Дагъустанда жегьилрин туризм вилик тухуник лайихлу пай кутунай» РФ- дин образованиедин министерстводин значокдиз ва цӀудралди райондин, республикадин руководствойрин Граммотайриз лайихлу хьана. Республикадилай къеце пата иштиракай культурадин мярекатрайни ам садрани ичӀиз хтанач. «Ялджух» тӀвар алай вокальноинструментальный ансамбль тешкилунин бине кутуна ва солиствал авуна. Магьамед малим пешекар краеведни я. Адан алахъунрин нетижада хуьре музей ачухна. Музейда чи халкьдин уьмуьр, тарих къалурзавай лап дегь заманайрин экспонатрилай башламишна гзаф шеъэр ава. Алай вахтунда ам Магьарамдхуьруьн райондин историко- краеведческий музейдин директор я. Музейда школада кӀелзавай аялрихъ галаз мукьвал-мукьвал гуьруьшар тухузва, абуруз Ватандин тарихдикай чирвилер гузва ва абурун фикир Ватан кӀан хьунал желбзава. Ихьтин важиблу кар гъиле кьуна, тӀалабиз гьарнай са экспонат кӀватӀиз музей арадиз акъуднавай Магьамед малимдиз хуьруьнбуру хьиз районэгьлийрини чухсагъул лугьузва. Гьи къуллугъдал вич хьанатӀани, вичин везифаяр жавабдарвилелди тамамарай, гьамиша хайи Ватандихъ, райондихъ, хуьруьхъ ялай Магьамед малимдиз халис женгчи я лагьайтӀа жеда. Вичи зегьмет чӀугур вири фронтра хьиз, Магьамед малимдихъ хизан тӀвар алай фронтдани агалкьунар ава. Вичин уьмуьрдин юлдаш Магьижат халани галаз, кьуд эркек веледдиз хъсан тербия, образованияр гана, абур уьмуьрдин шегьредал акъуднава. Абурухъ чпин хизанар, кӀвалахар ва дердияр ава. Абуру вирида къайда хуьзвай органрин структурайра кӀвалахзава. Чна, Магьамед Магьарамовичаз жезвай 70 йисан юбилей рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй и еке хизандиз, тухумдиз регьбервал гузвай, акьалтзавай несил патал чирвилерин чирагъ хьанвай квехъ идалай кьулухъни чандин мягькем сагъвал, уьмуьрдин хушбахтлувал хьана мадни еке юбилейрихъ агакьрай куьн, гьуьрметлу Магьамед Магьарамович!
+ДАГЪУСТАНВИ Аслан Гажиагъаев, кьиблепатан Америкадин виридалай кьакьан дагълар Аконкаугадиз (6962 м) хкаж хьана. И кардиз ам кьуд вацра гьазур хьанвай. - Заз «7 гьуьндуьр» проектда иштиракиз кӀанзава. Зи рикӀик гьар континентда авай кьакьан гьуьндуьрриз хкаж жедай фикирар ава. Кьуд кукӀушдал зун хкаж хьанва,- жаваб гана Гьажиагъаева, «Дагъустан» РИАДИН корреспондентдиз. ИкӀ альпинист Австралиядин Костюшкодал (2228 м), Европадин Эльбрусдал (5642 м), Африкадин Килиманджаро (5 895 м) ва I8- январдиз Аконкагуадал хкаж хьана. Алай вахтунда ам 4300 метрдин кьакьанда авай базадин лагерда ава. Адан рикӀик Кефер патан Америкадин Деналидал, Антарктидадин Винсондал ва Азиядин Эверестдал хкаж хьун ква. Аслан Гьажиагъаев Табасаран рай
+И ЙИКЪАРА, 15- январдилай 20- январдалди Нальчик шегьерда столдал къугъвазвай теннисдай СКФО- дин чемпионат кьиле фена. Дагъустандин хкянавай командади и чемпионатда чпин агалкьунар къалурна. Къуша акъажунра дагъустанвияр тир Тамерлан Хасбулатов ва Игорь Плясовиц 1- чкадиз лайихлу хьана. Гьа и категорияда Михаил Ширяев ва Магьамед Агьмедханов 3- чкадиз лайихлу хьана. Кьилди акъажунрай Ширяева буьруьнждин медални къазанмишна. Командайрин арада Дагъустандин хкянавай команда 2- чкадиз лайихлу хьана. ондин эгьли я, амма Москвада яшамиш жезва. Вич хкаж хьайи вири кукӀушрал ада Россиядин ва Дагъустандин пайдахар ахъайзава.
+*Англиядин духтурри уьгьудин дарманрихъ гузвай пул гарал гадарай мисал я ЛУГЬУЗВА.АБУРУ чпин пациентриз мекьивилелай жезвай азарин лишанар малум хьайила ,лимонни вир кутуна чай хъун меслят КЪАЛУРЗАВА.АХЬТИН чайди туьтухда ва бронхийра авай гъер бактериярни кваз акъудзава. *Давление агъуз аватайла са стакандавай уькӀуь яд хъун меслят КЪАЛУРЗАВА.ГЬАКӀНИ фу тӀуьрдалай кьулухъ 2 г. кьел ишлемишайтӀа, давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда. *ДуркӀунра ва туькьуьлдин куркурда къванер авайла, чайдин са тӀурунавай газаррин тумунал са стакан яд ИЛИЧНА,I0 декьикьада зайиф цӀал эцигна,ругуна, 30-40 декьикьада ТАДА.АХПА ам куьзна, йикъа 3-4 сеферда ? стакандавайди ишлемишда. *Гзаф галатнавайла,хуьрекдин пуд тӀурунавай базиликдал са стакан ргазвай яд илична,20 декьикьада ТАДА.АМ ксудалди вилик хъвада.
+АЛАТАЙ гьафтеда арбе юкъуз, Каспийск шегьердин Али Алиеван тӀварунихъ галай спортдин ва жегьилрин дворецда ДАССР тешкил хьайидалай инихъ I00 йис тамам хьуниз талукьарнавай юбилейдин мярекатар гурлудаказ кьиле фена. Хайи гъвечӀи Ватандин асирдин юбилейда иштиракиз республикадин вири пипӀерай делегацияр ахмиш хьанвай. ЯхцӀурдалай виниз миллетар са хизан хьиз яшамиш жезвай республикада и юкъуз чинал дамахдин хъвер алаз, рикӀ шадвилин гьиссерив ацӀанвай кьуд агъзур мугьманди, еке залда гьар са райондиз чара авунвай чкаяр кьунвай. Юбилейдин мярекат РФДИН Президент Владимир Путинан тӀварунихъай тебрикдин чар кӀелуналди СКФО- да (кефер патан къавкъаздин округ) тамам ихтиярар ганвай Президентдин векил тир Юрий Чайкади ачухна. ГьакӀни Юрий Чайкади, вичин тӀварунихъайни дагъустанвийриз и важиблу юбилей тебрикна ва ДАССР тешкил хьайидалай инихъ абуру кечирмишнавай уьмуьр лайихлуди ва Дагъустан гьамиша Россиядин къакъудиз тежер пай тирди лагьана. Ахпа сегьнедиз культурадин векилар тир гьевескар артистар атана. Абуру гьар миллетдин макьамар ягъиз, милли парталар алай артистри кьуьлер авуна ва манияр лагьана. Акъваз тавуна кьве сятина давам хьайи гурлу концертди юбилейдин иштиракчийрин гуьгьуьлар халис суваринбуруз элкъуьрна. Йисан эхирдалди юбилейдин мярекатар давам жеда. Мярекатдилай гуьгъуьниз патарай атанвай мугьманри рикӀел аламукьдай шикилар яна.
+20- ЯНВАРДИЗ чи Дагъустан Республикадин вири шегьерра, районра, карханайра идарайра ДАССР- дин виш йис тамам хьунихъ галаз алакъалу тир шад мярекатар кьиле фена. Гьабурун жергедай яз Магьарамдхуьруьн райондин Халкьарин адетдин культурадин центрадин гьаятда, райондин культурадин КӀвалин художественный самодеятельностди Дагъустандин автономиядин 100 йисан юбилейдиз талукьарнавай лап гурлу концерт гана. Магьарамдхуьруьн райондин МР-ДИН кьил Фарид Загьидинович кьиле аваз, райондин администрациядин векилри, райондин актив дестеди зуьрнедин ванцел концерт ачухна. Концертдин программада Малик Сейдалиева, Фархад Улубекова, Давуд Абдулмеджидова, Фероза Улубековади лагьай лезги гьавайри шадвилин концерт мадни гурлу авуна . Идалай гъейри, культурадин КӀвалин фойеда ДАССР- дин I00 йисан юбилейдиз тешкилнавай гегьенш выставкани гьазурнавай. Гьа ихьтин шад мярекатар Магьарамдхуьруьн райондин вири школайрани, библиотекайра кьиле тухвана . Чи виридан макан, чи Дагъустан мадни гуьрчег хьун, вири рекьерай вилик хьун чи мурад я. Чи чилел ислягьвал, мублагьвал хьурай! ЖАННА.
+АЛАЙ ЙИСАН 20-2I- январдиз Дербент шегьерда Республикадин Вирироссиядин педогогвилин устадвиляй «2022 -йисан малим» сад лагьай очный турдин конкурс кьиле фена. А конкурсда Магьарамдхуьруьн М.Гьажиеван тӀварунихъ галай юкьван школадин физкультурадин малим Халидова Жасминади иштиракна ва гъалиб хьана, финалдиз акъатна. Конкурсдин сад лагьай тур «Методикадин устӀархана» ва «Тарс» имтигьанрикай ибарат тир. -Конкурсда иштирак авуникай за фикир ийиз са шумуд йис тир. Гила гьа вахт атана. Ибур, фикирар, фагьумар, ахвар атӀай йифер, конкурсдиз гьазур хьунар, гьатта накъварни. Гьавиляй зун пара шад я къенин юкъуз ихьтин нетижадал. Заз конкурсдиз гьазурвал акваз куьмек гайи виридаз чухсагъул лугьуз кӀанзава,- лугьузва Жасмина малимди. Аферин Жасмина малим чунни пара шад я. Вун хъсан малим хьиз, хъсан хесетрин инсанни я. Вун гьамиша вилик жергейра хьун чи виридан мурад я. ЖАННА.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин сергьятар туькӀуьрунин ва рекьера къир цунин гьакъиндай 202l- йисуз тухванвай кӀвалахрин нетижаяр кьуна. Гьар йисуз, чи районди «Зи Дагъустанзи рекьер» республикадин проектда иштиракзава. ИкӀ 202l- йисуз улакьар физвай рекье 3,6 километр мензилда къир цана цӀуд куьче ремонтна. Вири санлай l0 куьче ремонт авуниз 2l млн. l09 агъзур манат пул ахъайнавай. Абурукай l8 млн. 823 агъзур манат республикадин ва 2 млн. 286 агъзур манат муниципальный бюджетдай харжнава. Муниципальный рекьерин фондунин такьатрикай Магьарамдхуьруьн, Азадогълидин, ЦӀийихуьруьн,Оружбадин ва Ярагъкъазмайрин куьчеяр ремонтна. «Чкадин инициативаяр» программадин сергьятра аваз, райондин меркездин l километр мензилда тротуар туькӀуьрна ва l.4 км.куьчейра эквер туна.
+29- январь, 2022- йис. АЛАЙ вахтунда вири дуьньяда пайда хьанвай COVIDI9 вирусдин маса жуьре «Омикрон» пайда хьанва. Инсандик акатай вирусдин и жуьреди вич хас лишанар са шумуд жуьре дегишаруни ВОЗДИН (виридуьньядин здравоохранениедин организация) къалабулух кутазва. ГьикӀ лагьайтӀа, и вирус гьикьван чкӀайтӀа гьакьван ада вичин жуьре дегишарзава. Иниз килигна, гьар са касди мумкинвиликай менфят къачуна рапар ишлемишна кӀанда. Къенин юкъуз «Омикрон» гзаф уьлквейра малум хьанва. Виликамаз тухвай ахтармишунри къалурзавайвал, «Омикрон» вирус «Дельта» вирусдилай четиндаказ кьиле физва. Возди хабар гузвайвал, кваз такьун им чи ягъалмишвал жеда. Ахтармишунар давам жезва, иниз килигна гьар юкъуз и вирусдин гьакъиндай гузвай информациядани дегишвилер жеда. Омикрондин вирус муькуь кьве вирусдилай фад чкӀизва. COVID- I9 вирус акатнавайбуруз омикрондин вирусди тади гудани? Им сифте нубатда вирида гузвай суал я. Коронавирусдин инфекция акатнавай ва я вакцина ишлемишнавайбуру омикрондин жуьре са бубат кьезилдиз кьиле фида. Эгер коронавирусдин инфекция акатна азарлу хьанатӀани вакцина авунин чарасузвал ава. Вакцинади вирусдикай хуьдайдал са шакни алач. Рапарилай гъейри гьар са кас жувни мукъаят хьана кӀанда. Маскаяр тӀиш, сив акатдайвал алукӀуни, маса ксарихъ галаз са метр мензил ара хуьни, инсанар гзаф кӀватӀ жезвай, гьава дегишар тежезвай дараматриз тефини, мукьвалмукьвал гъилер чуьхуьни инфекциядикай хуьдай мумкинвал гуда. Вирусдин цӀийи жуьре пайда хьуни къалабулух кутунвай инсанар вакцина авунин терефдарар хьанвай. ИкӀ 2022йисан январдин вацра рапар ишлемишзавайбурун кьадар югъ-йикъандивай пара жезва. Гьар гьафтеда хуьрериз бригадаяр физва ва чкайрал рапар язава. Иллаки яш чӀехи инсанар хаталувилин дестеда хьуниз килигна рапар ишлемишзава. Къенин юкъуз, Магьарамдхуьруьн районд�� I5 5I0 касди яни 47 процентди рапар янава. Алукьнавай цӀийи йисан январдин вацран сад лагьай паюна 478I касди вакцинадин 1- этап ва 263 касди 2- этап ишлемишнава. - Чи патав къвезвай агьалийрихъ галаз гъавурда тунин суьгьбетар авурдалай ва адан гьал ахтармишайдалай гуьгъуьниз чна рапар язава. Алай вахтунда чи больницада азарлубур ва четин гьалда авайбурни ава. Раб ягъай касдин иммунитет мягькемаруниз 40 45 югъ герек жезва. И вахт хаталуди яз гьисабиз жеда. Гьар са касди и вахт алатдалди вичи вич хуьнин чарасузвал арадал къвезва. Яш хьанвай инсанар, хронический уьзуьрар авайбур хаталувилин жергеда хьуниз килигна абуруз сифте нубатда рапар язва, - къейдна духтур -терапевт Тамара Заидовади. I9- январдиз, райцентрдал алай культурадин макандин гьаятда кардик квай санай масаниз физвай бригададин ракӀарихъни хейлин инсанар галай. Абурун жергеда хуьрерай атанвайбур гзаф авай. -Чи бригада хуьрериз физ чкайрал кӀвалахзавайди я. Амма са бязи хуьрериз фейила экв тахьун себеб яз кӀвалахиз хьанач. Гьа хуьрерин агьалияр къе райондиз атанва. Сифте вакцинация башламишайла агьалийри са гьихьтин ятӀани къурхулувал гьиссзавай. Амма азар акатна къутармиш хьайи, уьзуьрдин заланвал ва гужлувал гьисс авур гьар са кас вакцина авунин терефдар хьана. Чи бригадади йикъа 70-80 дав агакьна райондин агьалийриз рапар язава. Бригада хуьрериз чкайрал финихъ вичин хъсан терефни ава. Хуьрерай къвезвайбур фин-хтунар, кӀватӀ хьунар тӀимил жезва,- акьалтӀарна вичин ихтилат духтур- терапевт Наира Гьажиахмедовади. А. АЙДЕМИРОВА.
+29- январь, 2022- йис. ЧИ ГОСУДАРСТВОДИ акьалтзавай несил сагъламди, чирвилер авайди, гележегда уьлкведин халисан иесияр хьун патал къедамаз серенжемар кьабулзава. ИкӀ, аялрин бахчайра, школайра къулай шартӀар тешкилзава. И крар чкадал гьикӀ тешкилнаватӀа, уьмуьрда гьикӀ кьиле тухузватӀа килигун патал зун Магьарамдхуьруьн «Жемчужина» яслибахчадиз фена. Аялрин бахчадин кьве мертебадин дараматда, гьам аялриз, гьамни тербиячийриз вири къулайвилер ава. Анин заведующий Загьидат Загьировнади вичин суьгьбетда лагьайвал, бахчадин кӀвалахар йикъандивай-къуз хъсан жезва. Алай вахтунда бахчадиз 75 аял къвезва, абурукай пуд группа тешкилнава. Гьар са группадихъ чирвилер, тежриба авай тербиячияр галкӀурнава. Чпин кӀвалахни абуру виликамаз туькӀуьрнавай планрин, тестикьарнавай расписаниедин бинедаллаз тухузва. Аквазвайвал, мумкинвилерикай менфят дуьздаказ къачузва, сифте нубатда аялриз кӀанзавайди къугъунар, кусузкъарагъдай михьи мес яргъан, чпихъ галаз дидевилин рафтарвал ийидай тербиячияр я. Абур ина вири авазва. Ина тӀуьнар гьазурдай кьилдин кӀвал (пищеблок), вири истемишунрив кьазвай медицинадин, школадиз гьазурдай, жуьреба-жуьре шейэр туькӀуьрдай, логопедмалим, педагог-психологни ава, гьакӀни музыкадин, физкультурадин залар ава. Аялриз гьихьтин тӀуьнар гьазурзаватӀа ки��игун патал, зун бахчадин кухнядиз фена. Ана кӀвалахзавайбур гьар йикъан гьакъисагъ зегьметди аялрал ва пешедал рикӀ алай инсанар тирди субутзава. Гьар юкъуз сятдин 7 далай башламишна абуру 75 аялдиз жуьреба- жуьре тӀямлу хуьрекар гьазурзава. Кухняда гьамиша михьивал хуьзва. Зун абуру тӀуьнар гьазурзавай къайдадал, ва ана авай михьивилел пара рази яз амукьна. Бахчадин мулкара хъсандаказ туькӀуьрнавай аялриз къугъвадай кьуд майданни кардик ква. Аялрин бахча алай аямдин истемишунрив кьазвай вири тадаракралди таъмин я. Заз яшайишдин проектрин тереф хуьзвай республикадин Кьил Сергей Меликоваз, райондин кьил Фарид Агьмедоваз сагърай лугьуз кӀанзава,- лугьузва вичин рахунра бахчадин заведующий Загьидат Загьировнади. Чи бахчадин тербиячийрилайни зун рази я. Ина 5 тербиячиди, 3 нянькади, техперсоналди дуствилелди, галатун тийижиз зегьмет чӀугвазва. Абуру чпин кӀвалах лап хъсандиз тамамарзава. Аялар бахчадиз шаддиз къвезва. Бахчада, заз акурвал, хъсан чими, экуь, михьини я. Чун аялриз къулай шартӀар арадал гъун патал гьар юкъуз алахъзавайди я,- лугьузва ясли-бахчадин заведующий Загьидата. Къуй и экуь, чими, хъсандиз тадаракламишнавай къулай бахчада чи аялриз гьамиша хъсан гелкъуьн, тӀуьн -хъун, дуьз тербия ва чирвал къачудай мумкинвал хьурай, квезни кӀвалахда еке агалкьунар хьурай! ЖАННА.
+ЧИ УЬМУЬРДА гьар юкъуз чал гьар жуьре инсанар гьалтзава. Инсанрихъ галаз гьар жуьре кьисметарни. Амма и йикъара япарихъ галукьай са ихтилатди заз лап таъсирна. И ихтилат лап мукьувай таниш са хизанда авай гьал я. И хизанда чӀехи диде- бубади чпин рушан аял чӀехи ийизва. Рушан аял кьетӀидиказ къейд ийизвай кар авач, амма и дуьшуьш къейд тавунани жезвач. Гьар са диде – бубади адет тирвал веледар уьмуьрдин шегьредал акъудна динжарзава. Эвленмиш хьана са кӀус регьят жеда лагьай чкада абурун кӀула мадни залан парар гьатзава ва парцин жавабдарвални артух жезва. Зун мукьувай таниш тир хизандай гъуьлуьз фейи велед кьве йисалай чара хьана эркек аялни галаз бубадин кӀвализ хтуниз мажбур хьана. Эвленмиш жедалди, авур кьван ихтилатрай кватайвал, ам гьа кӀвале пачагьдин руш хьиз жедай хьиз авай. Са йисалай виниз алатайла бубадин кӀвализ мугьмандиз атай руш мад хъфенач. Инал вич- вичелай вучиз лугьудай суал къвезва. Бубадин кӀвализ мугьмандиз фейи свас са вацралай, ахпа пуд вацралай, ахпа аял хьайила, аял са бубат мягькем хьайила лугьудай ихтилатар гзаф хьана, я хъша лугьудай, я хутахдай кас хьанач. Арада хьайи кьуру ихтилатри чара хьунал гъана. Итимди вичин папаз вун бахдиз кӀанзавач лагьана. Судар дуванар, пайи- паяр, закондалди аял дидедив туна. Алатзава са кьуд- вад йис, буба течиз аял чӀехи жезва. Уьмуьр вичин кьацӀа аваз, гьадахъ галаз камуна аваз инсанарни физва. Бубади гьасятда вичиз маса хизан кутуна. Кьадар кьисмет себеб яз, дидени мад гъуьлуьз хъфидайвал хьана. ЧӀехи дидебубад�� велед хьиз хвенвай хтул чпин патав туна. Гьелбетда анихъ галайдазни чарадан аял герек туш. Кутун хъувур цӀийи хизанда умуми аял хьана чеб- чпиз бахтлу я. Виридалай ажайиб ара гила къвезва. Бес и аял, диде-буба сагъ, вири аваз авачирдай хьанва. Чан лагьана дидедин хурудив агудна чими къужахдин ялав гьисс тавур, тавазивилер гьат тавур, бубади кьилелай алтадай кап тахьай, метӀел ацукьарна чан хва лагьана кьилиз темен тагай аялдин гьал гьикӀ хьурай? Аял школадизни фенва. ХЪСАН-ПИСДАН гъавурда гьатнава, галай юлдашар дидедин гъил кьуна, я дахьайтӀа бубадин улакьдаваз школадиз атайла аквазва. Гьелбетда, ам хуьзвай чӀехибуру адаз са куьникайни дарвал гузвач, амма адан рикӀе, хиялра вуч аватӀа садазни чизвач. Адан перишан хиялри гьи дегьнейра сирнавзаватӀа садазни хабар туш. Адаз вич садазни герек авачиз гадарнавай, язухдай чӀехибуру хуьн хъийизвайди хьиз жезва. Экуьнахъ къарагъай чӀехи дидеди чай, фу гьазурна суфра ачухна гьаятра авай мал-къара динжариз фенвай. Къецихъай хтай адаз: - Диде заз мама хтанвай хьиз хьанай, кӀвале чимини тир ва гьадан ни авай,- лагьай хтулдин гафар галукьай диде буш хьана. -Валлагь чан вах, капунин юкьвал чрана шиш кабаб гайитӀани, дидедин гьава масад я. Бес ихьтин уьмуьр жедани чан алаз, вири аваз авачирдай хьана зи бала,- лагьана чӀехи дидедин вилериз нагъв атана. Ихьтин гьалар алай вахтунда гьар кьвед лагьай хизанда ава. Чара хьана вичин аяларни гваз хъфена лугьуз шадвалзава. Я дахьайтӀа аялар туна хтанва, игитвал яз гьисабзава. Бес а аялрин гьал гьикӀ хьурай? Аял тербияламишзавай вахтунда виридалай важиблу за винидихъ лагьанвай крар тахьанвай аялрикай кьилиз эсер янавайбур жезвайди фикирдай акъудна виже къведач. Ша чун регьимлу жен. Йисаралди арадиз гъайи хизанар вара-зара тийин. Хизанар мягькемарзавай виридалай багьа, ширин нямет тир аялар, балкӀанар дегишарзавай цӀиганар хьиз савдада тван тийин. Уьмуьрда гьамиша регьятвилер жедайди туш, я пачагьризни жагъанвайди туш. Гьалтай четинвилериз гъилгъилеваз таб гуз алахъиз, хизан чукӀур тийиз, гъвечӀи-чӀехи чиз, меслятдивди аялар чӀехи авуна кӀанда. Гьи карда хьайитӀани чӀехибур гъвечӀибуруз гьамиша чешне жезвайди я. А.АЙДЕМИРОВА.
+ИСЛЕН юкъуз, МР- дин администрацияда кьиле фейи гегьенш совещаниедал, алай йисуз Магьарамдхуьруьн райондин 80 йис тамам хьуниз талукьарнавай мярекатар тешкиллувилелди кьиле тухунин гьакъиндай месэлаяр къарагъарна. Совещаниедин сергьятра аваз, куьчеяр, общественный чкаяр къайдадиз хкунин, социально важиблу тадаракар ремонт авунин месэлаяр мукьувай веревирдна. ГьакӀни, совещаниедал район вилик тухуник лайихлу пай кутур руководителрин, машгьур общественный деятелрин, алимрин тӀварар гьамиша рикӀера амукьдайвал авунин, Украинадин чилел кьиле физвай дяведин махсус операцияда иштиракай игит аскерриз гуьмбетар ачухунин, райондикай ктаб чап авунин, буклетар, рикӀел аламукьдай ядигарар гьазурунин, культурадин ва спортдин мярекатар тухунин гьакъиндай месэлайризни килигна. Совещаниедин эхирдай, планламишнавай мярекатрив жавабдарвилелди эгечӀна ва тешкиллувилелди кьиле тухвана кӀанзавайди къейдна. Алай йисуз районда кьиле фидай вири мярекатар, 80 йисан юбилейдихъ галаз алакъалу ийида. Чи кьилин месэла, райондин юбилейдин мярекатар тешкиллувилелди, хъсан дережада аваз кьиле тухун я. МР-ДИН АДМИНИСТРАЦИЯДА
+АЛАЙ йисуз Дагъустандин халкьдин шаир СтӀал Сулейманан 155 йис гегьеншдиз къейдда. Идан гьакъиндай алатай йисан эхирда РДДИН Кьил Сергей Меликова лагьана ва культурадин министерстводал юбилейдин мярекатриз талукь теклифар малумарун тапшурмишна. «СтӀал Сулейман неинки Дагъустандин халкьдин сад лагьай шаир, гьакӀ вичикай саки вири дуьнья рахай сад лагьай дагъустанви шаир я... Майдиз чӀехи шаир дидедиз хьайидалай инихъ 155 йис тамам жезва...»,- къейдна Сергей Меликова.
+МАРТДИН вацра чи районда емишрин алай аямдин, санлай къачурла, 800 миллион манатдин къимет авай гьамбарханадин сифте нубатдин пай кардик кутун планламишнава. Проектдин теклиф гайиди «Багъ» КФХ я. Гьамбархана Магьарамдхуьруьн райондин Чепелрин хуьруьн патав гегьенш майданра уьмуьрдиз кечирмишзавай чӀехи проектдин сергьятра аваз эцигзава. Ина кьве гектардин майдан кьунвай цин гьамбарханани туькӀуьрнава. Емишрин гьамбарханадин сад лагьай паюник 5 агъзур тонн суьрсет хуьз жедай объект акатзава. Кьвед лагьай паюна адан гужлувал 10 агъзур тонндив агакьарда. Проект патал кьуд гектар чил чара авунва. Ана гьавадин чимивал датӀана гуьзчивилик хуьдай технология ишлемишзавай алай аямдин тадаракар тайинарнава. КФХ «Багъ» 1994- йисуз арадал гъанва. Алай йисан нетижайралди, и карханади 90 миллион манатдилай виниз суьрсет маса гана, 35,5 миллион манатдин хийир къачунва.
+2024- ЙИСАН 1- февралдилай дидевилин капиталдин кьадар артух жеда. Малум тирвал, и капиталдиз гьар йисуз гьакъикъи инфляциядин дережада индексация талукь я. Россиядин экономикадин вилик финин министерстводин баянрал асаслу яз, алатай йисан эхирда инфляция 7,5 процентдикай ибарат хьана. ИкӀ, 1- февралдилай, сад лагьай аял хьайила гузвай дидевилин капиталдин такьатрин кьадар саки 631 агъзур манатдал кьван хкаж жеда, кьвед лагьай аялдиз талукьди- 833,8 агъзур манатдал кьван. Къейд ийин, 7,5 процентдин индексация сертификатда пулунин такьатрин са тайин пай тунвай диде-бабайривни агакьда. Ишлемиш тавунвай пул гьикьван гзаф хьайитӀа, гьакьван адал алава пулни (индексациядилай кьулухъ) хкведа. ЦӀинин йисуз яшайишдин бязи пособийрин кьадарни артух жеда. Индексация кӀвачел залан дишегьлийриз гузвай такьатризни талукь я. И пособие зегьмет чӀугваз алакьзавай агьалияр патал тайинарнавай федеральный дережадин яшамиш хьунин агъа кӀанин кьадардин бинедаллаз, 50%, 70%, 100% кьадарда аваз гузва. 2024- й��салай и такьатар 8422, 12633 ва 16844 агъзур манатдикай ибарат жеда. 17 йисан яшдив агакьдалди гьар вацра аялриз гузвай такьатарни гзаф жеда: 7494, 11242, 14989 агъзур манат. Аял хьайила, са сеферда гузвай такьатрин кьадар цӀи 24627 манатни 21 кепекдикай ибарат жеда. Пособийрин кьадарар Россиядин регионра тайинарнавай яшамиш хьун патал лазим пулунин агъа кӀанин кьадардирилай аслу жеда.
+ДЯВЕ ислягь са инсандизни, уьлкведизни кӀанзавайди туш. Амма, фашистрин гел кьур бандеровчияр себеб яз Россия Украинада махсус серенжем тухуниз, стха уьлкве ва халкь фашистрикай азад авуниз мажбур хьана . Россиядин центральный каналри гьар юкъуз Украинада кьиле физвай махсус серенжемра дирибашвал къалурзавай миллетриз, ягъунар кьазвай ва женгинин юлдашар къутармишзавай къагьриманрикай хабар гузва. Абурун арада чи Дагъустандин халкьарин кьегьалрини иштиракзава. Украинада кьиле физвай махсус серенжемда, чи уьлкведин вири халкьарин векилри хьиз, чи райондин кьегьалрини иштиракзава. Чна газетдин гьар нумрада чи кьегьал рухвайрикай кхьизва ва абурун агалкьунрал дамахзава. Абурукай чи къенин нумрада чна стхаяр тир Сафаралиев Рамазанакайни ва Максимакай кихьида. Абурун ери бине Тагьирхуьруьн къазмаяр я. Кьве стхадини дяведа иштиракзава. Алай вахтунда Рамазан залан хер сагъар хъийиз реабилитациядилай кьулухъ кӀвализ ахъайнава. Сафаралиев Рамазан 2023- йисан 30- августдиз Россиядин Федерациядин Президентдин Указдалди 2- степендин дирибашвилин медалдин сагьибни хьанва. И мукьвара Магьарамдхуьруьн райондин Кьил Фарид Агьмедов Рамазан Сафаралиеван гьал-агьвалдикай хабар кьаз аскердин кӀвализ мугьман хьанвай. Къейд авуна кӀанда, МР-ДИН Кьил Фарид Загьидиновича вири СВО-ДИН иштиракчийриз кьетӀен фикир гузвайди. КЪАЗИЕВ Султангьамид Пирмурадович. Адан ери бине Магьарамдхуьруьн райондин Кчункъазмайрилай я. И мукьвара кьегьал хва Султангьамид дирибашвал къалурайдай Россиядин Федерациядин Президентдин Указдалди Жукован медалдиз лайихлу хьана. Идалай виликди Султангьамидаз дяведа вичин дурумлувал ва викӀегьвал къалурайдай Гьуьрметдин грамотани ганвай. Аферин Султангьамид ваз, вун хьтин викӀегь, кьегьал аскерар акьалтзавай несилдиз халис чешне я. Баркалла ваз тербия ганвай ви дидебубадиз, вун хьтин кьегьал хва вердишарнавай. Кьегьалвал лагьайтӀа, вич вичелай арадал къвезвач, вири хизанда веледриз ганвай тербиядилай аслу я. Куьне абур Ватандал рикӀ алай халис ватанпересар яз чӀехи авунва. Квез Султангьамид хьтин кьегьал хва хвена, чӀехи авуна уьмуьрдин шегьредал акъуднавай, аферин ва чухсагъул. Султангьамида Украинадин чилел военный махсус серенжемар башламишай йикъалай кьиле физвай женгера активвилелди иштиракзава. Вичел тапшурмишай гьар са кӀвалах Султангьамида лап хъсандиз бегьемарзава. Къуй, Султангьамид хьтин кьегьалар Ватандин вилик пак везифаяр намуслудаказ кьилиз ��къудна, дявеяр, ивияр экъичунар куьтягь хьана, сагъ- саламатдиз чпин хизанрин патав агакьрай! ЖАННА.
+27- январь - Ленинград шегьер Советрин кьушунри тамамвилелди гьалкъадай акъудай Югъ (1944) я.
+1941- ЙИСАН январдин варз ленинградвияр патал кьетӀенди, рикӀелай тефидайди хьана. Вермахтдин генералри Нева вацӀал алай чӀехи шегьер лап куьруь вахтунда муьтӀуьгъарда лагьана авур хиялар кьилиз акъат тавурла, фашистри 1941- йисан 12- январдиз Ленинград гьалкъада туна. Инсафсуз душмандин фикир шегьер хуьзвайбур гьалкъадай ракъурун тир. Къаст кьилиз акъудун патал гитлерчийри шегьердал датӀана бомбайринни гуьллейрин хар къурна. Писатель М. Фролован «Артиллеристар Ленинград патал женгера» ктабда рикӀел хкизвайвал, Гитлеран командованиеди дяве башламишай са вацралай шегьер къачуда лагьана фикирнавай. И кар патал душманди Игит шегьердихъ 725 агъзурдалай виниз аскерар, офицерарни генералар, гьакӀ гзаф кьадар техника элкъуьрнавай. Гьикьван алахънатӀани душмандин ниятар кьилиз акъатнач. Инсансузрин тахсиркарвилери ажугъламишнавай, пак чил патал чандилай гъил къачуз гьазур шегьерэгьлийрин къуватдикай даях кьазвай. Ленинграддин фронтдин кьушунри гитлерчийриз гафаралди лугьуз тежедай тегьерда аксивална. Уьлкведихъай тамамвилелди алакъа атӀанвай, кӀуьд виш юкъуз душмандин гьалкъада гьатнавай ленинградвийри гекъигиз тежедай гишинвилеризни четинвилериз таб гана. Абуру дуьньядин инсаниятдин вилик гьич тешпигь авачир хьтин викӀегьвилин, руьгьдин гьуьндуьрвилин чешне къалурна. Виридалайни мусибат шегьердин агьалийри каш эхун хьана. Махсус делилралди, анжах са 1941- йисан мартдалди кашакди 260 агъзурдалай гзаф ленинградвияр телеф хьана. ИкӀ гишила, гуьллейрини бомбайри кьейибурун кьадар ирид виш агъзур касдилай алатна. Ленинан тӀвар алай шегьер хаталувилик акатнавай чӀавуз вири уьлкве гьерекатдик акатна. Невадал алай чӀехи шегьер хуьн патал хейлин дагъустанвийри, абурун жергеда аваз чи районэгьлийрини иштиракна. Игит шегьер душмандикай хуьник, ам гьалкъадай акъудуник 2 сеферда Яру пайдахдиз лайихлу хьанвай 73- артиллерийский полкуна сад лагьайди яз «Отличный разведчик» тӀвар къазанмишай Гьажиев Абдулмежидан тайин тир пайни ква. Шегьер душмандикай хуьн патал кьиле фейи женгера адан хурудал «Яру Гъед» орденни «Ленинград оборона авунай» медаль атана. Абдулмежид вичин тӀвар алай сятинизни лайихлу хьана. Гьа ина ам телефни хьана. Невадал алай шегьер патал женгера гъепцегьви Исаев Шегьимерденани иштиракна. 1944йисан 27- январдиз шегьер элкъуьрна кьунвай душман тамамвилелди кукӀваруник абурун ва гзаф масабурун пайни ква. Игит рухвайриз баркалла!
+ЭХИРИМЖИ вахтара, чи халкьдин милли кухнядин кесибвили зун и макъала кхьиниз мажбурна. Жуван са акьван еке тушир хизанда кьве велед чӀехи жезва. И карда гьалтзавай четинвилер акурла, жува- жувакди фикирзава, яраб вад- цӀуд кьил хизан авайбуру вучзавайди ятӀа?... ТӀуьн гьазурун чи кӀвале четин месэладиз элкъвенва. Месела михьи продуктрикай гьазурзавай давугъа, борщ, шурва куьрелди жими хуьрекар тӀуьнрик акатзавач. Бедендиз гзаф хийир авай, датӀана духтури меслятзавай мукашдин шейэр вилеризни къалурмир. Чун аялар тир вахтунда гьазурзавай гитӀ, хешил, умаж, шуькӀуь кинидин хапӀа ерли хъийизвач. Хийирдилай зиян гзаф гузвай микроволновкайра, токдин духовкайра, винелайни квекай гьазурнавайди ятӀа чин тийир, маса гьукуматра гьазурнавай нисияр алахзавай картуфарни як виридалай багьа тӀуьниз элкъвенва. Бес жува фена чуьлдай кӀватӀнавай хъчарикай гьазурнавай пчӀекар, афарар, винелай серг галай къатухни алахнавай женнетдин тӀямар гузвай хуьрекар къиметсуз хьанва. Эхиримжи вахтара марфадилай гуьгъуьниз акьалтдай къарникъузар хьиз пайда хьайи кафейра заказ гана хкизвай пиццайри, шаурмайри, бургери акьалтзавай несилдин уьмуьрда кьетӀен чка кьунва. Сад лагьайди им жибиндин кӀан хкудун жезва, кьвед лагьайди абур гьихьтин шартӀара гьазурнаватӀа, ишлемишнавай продуктар хуьнин вахт алатнавайбур яни, абур чеб – чпихъ галаз кьазвайбур яни а кардиз гьич фикирни гузвач. Хъвазвай ранг квай сокрикай, энергетикрикай рахазни кӀанзавач. Энергетикар хъваз шадвал ийизвай жегьилриз адак квай тауринди дуркӀунар ацукьарзавайди ва рикӀ гужа твазвайди хабар авач. Хабар хьайитӀани кваз кьазмач. Салан емишрикай михьивилелди гьазурнавай компотар, мижеяр вил галаз жегьилри ишлемишзавач. Виликдай салан емишар кьурурдай, хъуьтӀуьз жува ишлемишдай ва артух хьайибур гьукуматдиз пулунихъ вахкудай. Сагъламвал ахтармишайла гемоглабин ва бедендиз важиблу са кьадар витаминрин кьитвал гьиссзава. Чун аялар тир вахтунда куьчейрай хкиз жезвай тушир. Гатун каникулрин вахтунда яргъи югъди ракъиник квай бедендиз вири витаминарни жезвай, чанда каш гьатна хтайла хурук акатай хуьрекдиз, емишдиз инсафдачир. Гила лагьайтӀа, экуьнлай няналди гьар жуьре гаджетар гъиляй авуд тийизвай, сятералди са тегьерда акъваззавай, дамарра иви къекъвен тийизвай, къецихъ экъечӀна михьи гьавадикай менфят къачун тийизвай аялдин бедендин гьал гьикӀ хьурай? Абуруз тӀуьнни кӀан жезвач. Суфрадихъ ацукьна фу недайлани телефон гъиляй авудзавач. Аялдиз незвай гьихьтин тӀямлу хуьрек хьайитӀани я дад гузвач, я менфят хкатзавач. ЧӀехи дидейри ийидай иситӀа, мехкӀуьт, натӀуфа хьтин ширинлухри зигьин мягькемардай ва рикӀин кӀвалахдиз хъсан патахъ таъсирдай. ТӀач, савун гъуьр хейлинбуруз ерли чизвач. Залан зегьметдал машгъулбуруз къуватлу хьун патал мед, чӀем кьилел алай хешилар ийидай. Алай вахтунда милли кухнядин хуьрекрикай амайди са хинкӀал я. Гьайиф хьи, чи халкьдин са жерге абурлу адетрихъ галаз милли тӀуьнарни арадай акъатзава. Са гьал яш хьанвай чӀехи диде- бубаяр амай кӀвалера и тӀуьнар кьеризцӀаруз ишлемишзаватӀани, ж��гьил хизанра ихьтин тӀуьнар ерли амач. Я абуруз гьазуризни кӀанзамач. Акьалтзавай несилдин сагъламвили чак къалабалух кутазва. Абур вири бинедай бегьем тӀуьн, гелкъуьн тахьайла жезвай крар я. Ша чна ата-бубайрилай атанвай гзаф хийирлу, тӀямлу хуьрекар гьазурунин адетар хкуд тийин. Къуй, гьа хъсан адетар несилрилай несилралди агакьарин, гьикӀ лагьайтӀа ам чи халкьдин культурадик акатзава. Чи культура чна хуьн тавурла ни хуьда. А. АЙДЕМИРОВА.
+ЧИРВАЛ - им Аллагьди чаз ганвай виридалайни хъсан савкьват я. Гьа пишкешди инсандинни гьайвандин арада тафават твазва. Бес инсанрихъ галаз гекъигайла гьайванар, фикир авуниз ва чирвал къачуниз къерех тушни? Гьайванар анжах чпин гьевесрин есирда ава. Гьавиляй, акьул авай, фагьумлу, чирвал къачуз алакьзавай инсанрай айиб амалар акъатайла, абур акьулсуз гьайванрилайни агъуз аватзава. Амма инсанривай Аллагьдин вилик чпин дережа хкажиз алакьзава, чаз Халикьди гзаф мумкинвилер ганва. Абурукай сад чирвал къачун я. Пакт тир Къуръанда илимдихъ ва чирвилерихъ галаз алакъалу 719 гаф ава. Мугьаммад пайгъамбардиз (салават ва салам хьуй адал) магъарада авайла Къуръандин сифте атай гаф «Икъраъ» тир, яни, им араб чӀалал «КӀела» лагьай чӀал я. Гьадисда лугьузва: «Чирвал къачуниз чалишмиш хьун- им гьар са мусурман итимдин ва дишегьлидин буржи я». Гьикьван чирвилер къачуз хьайитӀа, гьакьван инсандихъ агалкьунар жеда.
+* Давление агъуз аватайла са стакандавай уькӀуь яд хъун меслят къалурзава. ГьакӀни, фу тӀуьрдалай кьулухъ 2 грамм кьел ишлемишайтӀа, давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда. *ДуркӀунра ва туькьуьлдин куркурда къванер авайла, чайдин са тӀурунавай газаррин тумунал са стакан яд илична, I0 декьикьада зайиф цӀал эцигна, ругуна, 30-40 декьикьада тада. Ахпа ам куьзна, йикъа 3-4 сеферда 1 стакандавайди ишлемишда. *Гзаф галатнавайла, хуьрекдин пуд тӀурунавай базиликдал са стакан ргазвай яд илична, 20 декьикьада тада. Ам ксудалди вилик хъвада.
+РОССТАТДИН делилралди, уьлкведа вечрен какайрин къимет йисан эвел кьилерилай инихъ тахминан 58,97% хкаж хьанва. И жигьетдай гьалар гуьнгуьна хтун патал виликдай гьукуматди жуьреба-жуьре серенжемар кьабулдайди хиве кьунай. ИкӀ, «Российская газета» изданиеди, Россельхознадзордин пресс-къуллугъдал асаслу яз, хабар гузвайвал, мукьвара Азербайжандай Урусатдиз 306 агъзурдан кьадарда аваз вечрен какайрин пуд лагьай партия гъанва. «Ярагъкъазмаяр» таможнядин пунктуналай атанвай и продукция гила уьлкведин мулкара маса гуда. Къунши республикадай Россиядиз вечрен какайрин сад лагьай партия (612 агъзур) 19- декабрдиз, кьвед лагьай партия (306 агъзур) 21- декабрдиз гъанай. РикӀел хкин, Россиядиз Азербайжандай ва Турциядай вечрен какаяр гъидай къарар кьабулнавайдакай чна виликдай хабар ганай. Россиядин хуьруьн майишатдин министерстводин пресс-къуллугъди къейд авурвал, мукьвара уьлкведа какайр��н кьитвилихъ галаз алакъалу гьалар гуьнгуьна гьатун лазим я. Лагьана кӀанда, уьлкведин мулкунал къецепатай вечрен какаяр анжах абурук зиянлу ва къадагъа тир шейэр кватӀа ахтармишайдалай кьулухъ гъизва. Серенжемдин сергьятра аваз, уьлкведиз 2024- йисан 30- июндалди 1,2 миллиард кака гъун лазим я.
+Вечрен какайрин пуд лагьай партия гъанва
+Гьуьрметлу районэгьлияр! За квез халкьдин садвилин югъ- государстводин важиблу сувар рикӀин сидкьидай МУБАРАКЗАВА.ЧИ уьлкведин вири халкьарин садвилин ва тупламишвилин нетижада чалай лап залан имтигьанрай экъечӀиз алакьна. Идалай кьулухъни гьакӀ жедайдахъ чун инанмиш я. Халкьарин садвилин сувар чаз чӀехи несилрин лап хъсан адетар ян тагана давамаруниз, Россиядин халкьарин садвал хуьниз эвер гузвай лишан я. Къуй ада квез ислягьвал, сагъламвал, хушбахтлувал гъурай.
+«Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрациядин кьил
+4- НОЯБРЬ чи уьлкведа Халкьдин садвилин югъ чӀехи сувар хьиз къейдда. И суварин дибда 1612- йисан вакъиаяр гьатнава. XVII- асирдин сифте кьилерай Россия Польшадинни Литвадин кьушунри кьунай. А девирда тамамвилелди чукӀунин, аслу туширвал ва кьилдинвал квадарунин къурхуллувилик акатай Россия гражданский дяведи кьунай. Гьа и чӀавуз Ватан хуьз халкь вич къарагъна. 1611- йисуз Нижний Новгородда земский староста Козьма Минина, уьлкве къутармишун патал гьарда вичихъ авай эхиримжидилайни гъил чӀугуниз эвер гуналди, халкьдин ополчение кӀватӀиз башламишна. Аниз халкьдин чӀехи пай къатарин векилар гьахьна. Князь Дмитрий Пожарский кьиле акъвазай ополчениедиз Казандай Пресвятой Богородицадин икона рекье туна. Лугьунриз килигна, аламатдин кар ийидай гьа и образ себеб яз 1612- йисан 4- ноябрдиз урусрин кьушунри гьужумдалди КИТАЙ-ШЕГЬЕР къачуна ва Москва Польшадин интервентрикай азадна ва дявейрал-шулугърал эхир эцигна.
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДАЛДИ 5 ВАРЗНИ 7 ЮГЪ АМА
+Советрин Союздин Игит лагьай тӀвар тайинарна 85 йис тамам хьуниз талукь яз
+I94I-I945-ЙИСАРИН Ватандин ЧӀехи дяведа чи халкьдин ва адан Яракьлу Къуватрин гъалибвили уьлкведин тарихда кьетӀен чка кьазва. Яргъал фейи ва виридалайни залан и дяведа чи халкьди вичиз тешпигь авачир хьтин гьунар къалурна. Дяведин йисара къалурай къагьриманвилерай ва женгера хьайи тафаватлувилерай 7 миллиондилай гзаф ксариз орденар ва медалар гана, 2 агъзурдалай гзаф ксар Советрин Союздин Игитвилин тӀварцӀиз лайихлу хьана. Женгера къалурай жуьрэтлувиляй ва къагьриманвиляй 56 дагъустанвидизни Советрин Союздин Игитвилин тӀвар гана. Абурукай 5 кас лезгияр я. Валентин Эмирова, Эсед Салигьова, Гьасрет Алиева, Араз Алиева, Мирза Велиева чпин къагьриманвилелди дяведин игитвилин летописда ишигълу чинар кхьена. Чи халкьди абурун багьа ва играми тӀварар эбеди яз рикӀера хуьда, абурун игитвал жегьил несилдиз, Ватандиз вафалувилелди къуллугъ авунин туьхуьн тийидай чешне яз аму��ьда.
+Валентин Эмирова Ватандин чӀехи дяведа эскадрильедиз, ахпа истребительный авиационный полкуниз команда гана. 1942- йисан 10- сентябрдиз майор В. Эмиров Кефердин Кавказда душмандихъ галаз женгера игитвилелди телеф хьана. Салихов Эсед Армиядин жергейра 1940йисалай ава. Карельский, гуьгъуьнлай Кефердинни РагъакӀидай патан фронтра женг чӀугуна. 1944- йисан 17январдиз ам игитвилелди телеф хьана. Мирза Велиев 1942йисан 22- июлдилай армиядин жергейра ава. Тупунин командир, старший сержант Мирзади Будапештдин патав рекьин тийидай къагьриманвал авуна. 1944- йисан 6- ноябрдиз барабарсуз женгина игитвилелди телеф хьана. Араз Алиев 1943йисуз гуьгьуьллувилелди фронтдиз фена. Сталинград патал къати женгера иштиракна. Сифтебурун жергеда аваз Свирь вацӀалай элячӀна. Гьа и къагьриманвиляй Араз Алиеваз 1944- йисан 21- июлдиз Советрин Союздин Игитвилин тӀвар гана. Гьасрет Алиев 1942йисуз гуьгьуьллувилелди фронтдиз фена. Пулеметчик Гьасрет Алиев Моздокдин патав женгерик экечӀна. Дагълара кьиле физвай къизгъин женгерикай сана адал хер хьана, амма важиблу тепе къачун тавунмаз женгинин майдандай экъечӀнач. 1943- йисан 1- ноябрдиз Советрин Союздин Игитвилин тӀвар гана.
+2-ноябрь, 2019- йис. ХУЬРЕРА кадрийрин кьитвал алудунин мураддалди кьилиз акъудзавай федеральный программадиз талукь месэлаяр и йикъара Дагъустандин здравоохранениедин министерствода коллегиядал гьялна. Алай йисан эхирдалди тахминан мад 50 пешекар и программадин бинедаллаз кӀвалахал желбун пландик ква. Хуьрерин медицинадин идараяр фельдшерралди тамамдаказ таъмин хьанва. «Земский доктор» программадай кӀвалахал кьабулнавай ксарин кьадардал гьалтайла, Дагъустан 2- чкадал ала. РикӀел хкин: федеральный программа кьилиз акъудиз башламишай 2012- йисалай инихъ Дагъустанда районрин ва гъвечӀи шегьеррин азарханайра 1080 пешекар кӀвалахал кьабулна. ЦӀи и программадай виридалайни гзаф пешекарар Магьарамдхуьруьн, Карабудахкент, Леваша, Хасавюрт районриз, гьакӀни Кизилюрт, Дагъустандин Огни ва маса шегьерриз рекье гьатна
+Алатай гьафтеда арбе юкъуз, Дагъустан республикадин кьил Владимир Васильева, бизнесдин векилрихъ галаз тухвай гуьруьшдай малум хьайивал, Москвадай I00 касди къведай йисуз республикадин «I00 школа» проектда спонсорар яз иштиракдайди лагьана. Регионди руководителди хабар гайивал, винидихъ рахай «I00 школа» проект себеб яз, кьве йисан вахтунда 334 школада ремонтар авунва. Гьар са образование идарадиз проектдин рамкада аваз республикадин бюджетдай 2 миллион манат ва амай
+такьатар чкадин муниципалитетри ва меценатри чара ийида. Региондин руководстводи къейд авурвал, поект тамамарунив эгечӀдалди республикада 700 школада шартӀар хъсанарунин чарасузвал авай.
+ЧПЕ республикадин саки пудай са пай агьалияр яшамиш жезвай дагълух районра шей гьасилдай карханаяр эцигуниз акъатзавай харжийрин са пай арадал хкун патал 2019йисуз Дагъустандин властри 80 миллион манатдин такьатар чара ийида. И пул 30-дав агакьна проектар кьилиз акъудун патал серф ийиз жеда, малумарна экономикадин ва мулкар вилик тухунин министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьажи Султанова. «Чна дагълух чкайриз куьмек гунин проект кьилиз акъудзава. Алай йисуз куьмек яз республикадин бюджетдай 80 миллион манатдин такьатар чара ийидайвал я. Чна дагълух чкайра- гьуьлуьн дережадилай 500 метрдилай гзаф вине авай хуьрера карханаяр тешкилуниз акъатзавай харжияр арадал хкун патал такьатар конкурсдин бинедаллаз чара ийида. Проектдал асаслу яз гъвечӀи, 20 сотыхдив агакьна майдан алай теплицаяр, салан майваяр ва емишар хуьдай чкаяр, хуьруьн майишатдин суьрсет гьялдай чкаяр, шей гьасилдай производство тешкилда»,- лагьана Гь. Султанова.
+ЭХИРИМЖИ йисара, иллаки интернет гегьенш хьуникди, вири улькведа хьиз чи райондани жуьреба-жуьре жанрайрин ктабар кӀелзавайбурун кьадар тӀимил хьанва. Аялар гъвечӀи чӀавалай халкьдин яратмишунрин ва художественный литературадин эсеррихъ галаз танишарунихъ, абур ктабар кӀелунал гьевесламишунихъ тербиядин жигьетдай еке метлеб ава. Эхиримжи вахтара кӀелдайбурун кьадар агъуз аватнава. КӀелиз кӀанзавайбурни гъвечӀи школьникар я. И кардал абур гъавурдик квай, къайгъудар диде-бубайри желбзава. Амма абурун кьадар тӀимил я. Важиблуди, библиотекайриз аялар желбна абурун мумкинвилер ачухариз алахъун я. Чаз чизвайвал, эгер кӀвале библиотека, ктабрин кьул аватӀа, фад геж аялди ктабриз игьтияж ийида. Аялриз художественный ктабар кӀелиз кӀан хьун-тахьун, шаксуз, хизандин меденивилелай, тербиядилай аслу я. И мукьвара зун зи гъвечӀи аялни галаз райондин библиотекада аялрин отделдиз фена. Отделдин заведующий Назакет Усмановнади аялрин художественный цӀийи ктабрихъ галаз чун танишарна. Ина гьар жуьредин гуьрчег чинар алай махарин ктабар, маса жуьредин рикӀ аладардай, машгъулардай аялрин ктабар ава. Назакет Усмановнади чун вичин аялрин отделдихъ галаз танишарна ва аялар ктабар кӀелунал гьикӀ желбдатӀа суьгьбетар авуна. ЖАННА.
+РОССИЯДИН 80 процент агьалийри аялар рекьизвай тахсиркарриз талукь яз кьиникьин жаза гунин къанун кардик кухтунин тереф хуьзва. И кар «ВКОНТАКТЕ» сетда авай Госдумадин акаунтда раижнавай хабарар кьунин серенжемдин нетижайрай аквазва. Абуру къалурзавайвал, къарагъарнавай месэладин гьакъиндай 67 агъзур касди чпин фикирар малумарнава. Хабарар кьунин серенжемда иштиракай агьалийрикай 16,7 процентди кьиникьин жаза гунин лап кӀеви къанун арадал хкунин чарасузвал авачиз гьисабзава. Чпин фикирар раижайбурукай пуд процентдилайни гзаф агьалийри аялар рекьизвай тахсиркарриз гудай жазадихъ галаз алакъалу яз маса жуьредин серемжемар кьабулун теклифна. Бязибуру, патан тахсир кутуналди, инсандин уьмуьр кьатӀун яз гьисабзава. Къейд ийин, кьиникьин жаза арадал хкунин метлеблувилин гьакъиндай соцсетда хабарар кьунин серенжем Госдумади 11- октябрдиз чапна. Вини дережадин жазадиз талукь месэладин патахъай арадал атай гьуьжетар Саратовда 9 йисан яшда авай руш бамишна кьейи делилдихъ галаз алакъалу я. Телеведущий В. Соловьева, Госдумадин депутат Е. Примакова вини дережадин жаза арадал хкунин тереф хвена.
+ИСПАНИЯДИН диетологри кьадардилай гзаф тушиз гьар са продукт тӀуьниз ишлемишуникай зиян авач лугьунин делил инкар ийизва. «Ia Vanguardia» газетдиз гайи къейдера алимри инсандин сагъламвилиз зиян гудай емдин кьадарар раижнава. Абурун фикирдалди, михьи авунвай гъуьр гзаф кьадарда ишлемишуни диабет еримлу авуниз таъсирда. Къейдзавайвал, техилар гьялдайла, клетчаткаяр ва маса менфятлу затӀар амукьайрик акатзава. Пешекарри ири тварарин техилдин гъуьр хъсан яз гьисабзава. Диетологри колбасадин затӀарикайни, чӀем хкуднавай некӀедин продуктрикайни, чранвай ширинлухрикайни, ичкидикайни къерех хьун меслят къалурзава. Пешекарри гьакӀни гьар юкъуз кьве бакал чехирдикай гуя хийир ава лугьунин делил тамамвилелди инкарзава.
+СА СЕФЕРДА Малик бин Динаран кӀвализ угъри гьахьнай. Ада къиметлу шейэрихъ къекъвез гьерекатна, амма адаз кӀваляй жагъай са шейни хьанач. Умуд атӀай угъри, патарихъ килигайтӀа, адаз кӀвалин пипӀе капӀ ийизвай Малик акуна. КапӀ акьалтӀарайдалай кьулухъ ада угъридиз салам гана ва лагьана: -Вун зи эменнидикай са вуч ятӀани чуьнуьхиз атанва, анжах ваз эхират патал са шей хьайитӀани авани? Угъри тажуб хьана амай. Патав ацукьна алимди угъридиз дувандин йикъакай ахъайиз башламишна, эхирни абур кьведни шехьиз башламишна… Адалай кьулухъ Малик бин Динар ва угъри капӀ авун патал мискӀиндиз санал фена. Абур виридалайни чӀехи алим ва виридалайни машгьур угъри санал акурла мягьтел хьайи инсанри лагьана: «Им жедай кар яни бес?». Малика жаваб гана: -Адаз зи эменни чуьнуьхиз кӀанзавай, амма за адан рикӀ чуьнуьхна. Фикир це садра, виридалайни машгьур угъриди алимдин меслят кьабулна. Адан рикӀ хъуьтуьл хьана ва ам Исламдихъ элкъвена. Малик бин Динара дувандин йикъакай адаз лагьай гафари, угъридиг фикир ийиз туна ва ада рикӀин сидкьидай туба авурдалай кьулухъ, ам алимдихъ галаз санал мискӀиндиз капӀ ийиз рекье гьатна. Дувандин югъ гьакъикъат я. Ам- адалатлувилин ва гьахъ-гьисабдин югъ я. Чун адаз гьеле и дуьньяда амаз гьазур хьун лазим я. Гьар са мусурман адахъ чарасуз инанмиш хьана кӀанда. Пак тир Ктабда Аллагьди лугьузва: «Гьакъикъатда, Дувандин югъ чарасуз алукьда. Ам алукьдай вахт За инсанрикай чуьнуьхнава, амма ам мукьва жедай лишанар ачухнава, вучиз лагьайтӀа, а юкъуз гьар садав вичи авур амалрин жигьетдай агакьда». Эгер чакай рахайтӀа, чун кьуд патай гунагьри ва пис амалри кьунва. Чи къилихар тарифлубур туш. Чи уьмуьрдин гзаф пай, пис межлисра гунагьар ийиз акъатзава. За суал гузва: я мусурман, бес жедани? Ваз Ал��агьдихъай кичӀезвачни? Вуна вун вучиз халисан мусурманди хьиз тухузвач? Ваз Дувандин йикъан мусибатрикай хабар авач жал?! А юкъуз Аллагьдихъ инанмиш тахьай инсанар гьекьеда батмиш жеда. Инсанар ахьтин азиятрик жеда хьишехьиз, гьарайиз, катиз авай инсанриз чеб кьена кӀан жеда. А юкъуз инсанар гзаф кӀеве гьатда. Чи лайихсуз амалар себеб яз, чаз садавайни куьмек гуз жедач. Анжах Аллагьдин регьим себеб хьана, чун жегьеннемдин цӀукай къутармиш жеда. Адан регьимдик акатун патал чна диндал амалун чарасуз я. Амма а мусибатрикай азад, Аршдин сериндик квай муъминарни жеда. Ахьтинбур пайгъамбарди ирид чкадал пайда: гьахълу регьбер; гъвечӀи чӀавалай та рекьидалди Аллагьдиз ибадат авур кас; гьамиша мискӀиндихъ рикӀ галкӀанвай инсан; Аллагь патал садаз-сад кӀани инсанар; масадан вилерикай чинеба садакьа пайзавай инсан; Аллагь патал, вичел темягь ракъурзавай, иер, чара дишегьлидикай магьрум жезвай инсан; Аллагьдихъай кичӀела накъвар авадарзавай инсан. Чун къе ахварай аватдай вахт алукьнава. Са бязибуруз Аллагьдиз хуш авай диндин меслятар гайила, абуру яб гудач. Килиг садра, угъридиз гайи насигьат ада гьикӀ кьабулнаватӀа! Аллагьди гайитӀа, ам къутармиш хьанвайбурун жергейра жеда. Къуй Аллагьди чун, гайи насигьат кьабулдай инсанрикай авурай! Амин.
+* Яргъалди яшамиш хьун ва яшар хьайила хъсандиз гьисс авун патал са стакандавай некӀедиз (кун тийидай ва гьакӀни къайи тушир) хуьрекдин са тӀурунавай дуьдгъвер ва гьакьван вирт вегьене,хъсандиз хуькуьрда. Ахпа аниз 50г. коньяк алава хъувуна (гъетер гьикьван гзаф хьайитӀа, гьакьван хъсан я), мад хъсандиз хуькуьрна, ксудалди вилик куьлуь-куьлуь хупӀ ийиз, хъвада. Сагъаруниз 0,5 литр коньяк герек къведа. Гьа икӀ I0 юкъуз хъвана, I2 юкъуз ял яна мад тикрар хъийида. *Англиядин духтурри уьгьуьдин дарманрихъ гузвай пул гарал гадарай мисал я лугьузва. Абуру чпин пациентриз мекьивилелай жезвай азаррин лишанар малум хьайила, лимонни вирт кутуна чай хъун меслят къалурзава. Ахьтин чайди туьтуьхда ва бронхийра авай гъер бактериярни кваз акъудзава. *Давление агъуз аватайла са стакандавай уькӀуь яд хъун меслят къалурзава. ГьакӀни фу тӀуьрдалай кьулухъ 2 г. кьел ишлемишайтӀа, давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда. *ДуркӀунра ва туькьуьлдин куркурда къванер авайла, чайдин са тӀурунавай газаррин тумунал са стакан яд илична, I0 декьикьада зайиф цӀал эцигна, ругуна, 30-40 декьикьада тада. Ахпа ам куьзна, йикъа 3-4 сеферда 1/2 стакандавайди ишлемишда.
+ЙИФЕН сятдин цӀуд. Поездди тади кваз виликди гьерекатзава. Зун общий вагонда ачух купедин юкьван дезгедал къатканва. Ахвар галатӀани, зегьемвиляй суст жезвач. Поезд акъвазна. Паровозди дериндай нефес къачуна, ухьт аладарна. ЭвичӀзавайбурук, акьахзавайбурук тади акатна. Перрондал инсанри вилик-кьулухъ чукурзава. Гьарда вичин вагон жагъурзава. Чи вагондин патавни са къад кас кьван кӀватӀ ��ьанва. ИТИМАР,ПАР гвачирбур викӀегь я. Абур вагондиз сифте акьахиз чалишмиш жезва. Вагондин рак элкъуьрна юкьва тунва. Кьве аял галай дишегьли сабурлувилелди виридалай кьулухъ акъвазнава. Маса чарани авач. Вагондай мад эвичӀдай кас амач. Нубат акьахзавайбурунди я. «ВикӀегь халуяр», чпи-чеб чуькьвез, вагондиз гьахьзава,тадиз ацукьдай чкаяр кьазва. Абурукай сад зун авай купедин къвалан дезгедални ацукьна. Эхир аялар галай дишегьлини акьахна. Ацукьдай чка жагъун тавурла, ам аяларни галаз чи купедин сивел кӀвачел акъвазна. Инихъанихъ физвайбур дишегьлида акьазва, ацукьнавайбурухъни са артух къулайвал авач. Аялар галатнава, абурухъ ахвар гала, шехьизни кӀанзава, амма «ВикӀегь халуйриз» хъел къвез кичӀела шехьиз жезвач. Дидеди аялриз сабур гузва: «Са тӀимил эх хъия. Чун кӀвализ агакьда. Чайни гана, перемарни хутӀунна чими месик кусурда за куьн». -Я вах, зун эвичӀда. Вун аяларни галаз зи чкадал юкьван дезгедал къаткук,- лагьана зун дезгедилай ивичӀна. -Чухсагъул стха. Чаз амукьдайди анал акьахун- эвичӀун я. Чун са акьван яргъаз физвач, куьн инжиклу жемир, динжвал къачу. КӀанин дезгедал ацукьнавай кьуьзекрини адаз ацукьун теклифзава, амма дишегьлиди яшлубур къарагъарна вич ацукьун кьабулнач. И рахунрик аялрикай гъвечӀиди суст хьана. Ам хкажна зи чкадал къаткурна. Муькуь аялни кьуьзекри чпин арадиз ГАЛЧӀУРНА.ДИДЕ ракӀара кӀвачел алама. Яшлу итимрикай сад,вагондиз цӀийиз акьахна, гзаф такабурлувилелди къвалан дезгедал ацукьнавай «викӀегь жегьил халуйрихъ» элкъвена: -Са сятда и дишегьли ви чкадал ацукьрай, ахпа жуван чка хъияхъ. -Сад лагьайди, чка кӀвализ атай мугьмандиз гудайди я; кьвед лагьайди, буйругъар гуз вун вуч кас я?- хъел кваз жаваб гана ада. -Сад лагьайди,- акъвазиз хьанач патав ацукьнавай дишегьлидивай,- ада вун инсан я жеди лагьана фикир авуна; кьвед лагьайди, ам ви чка я лагьана ви пелел кхьенвач, пуд лагьайди, аялар галай и дишегьли валай вилик и вагондиз акьахун лазим тир, амма вун хьтин «викӀегьбурун» келледиз гьеле а фикир атанвач. Хъел вирибуруз атана. Рахунрин ванцел проводникни акъатна. Вирибуру айибунар авуна. Сифтедай дамахар гвай, лагьай гаф къванце хьиз акьазвай жегьилдай гила нефес акъатзамачир. Ам къарагъна вагондин агъа кьилиз фена. Дишегьлидизни чка хьана. Секин хьайи рекьин юлдашри адет яз ийидай ихтилатар башламиш хъувуна. Чи «викӀегь халуни» виридан рикӀелай алатна.
+ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Джафарова Султанагъадиз, Бутаева Ритадиз ва вири мукьвакьилийриз Джафаров Раидин вахтуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+Гьуьрметлу районэгьлияр! За квез халкьдин садвилин югъ- государстводин важиблу сувар рикӀин сидкьидай МУБАРАКЗАВА.ЧИ уьлкведин вири халкьарин садвилин ва тупламишвилин нетижада чалай лап залан имтигьанрай экъечӀиз алакьна. Идалай кьулухъни гьакӀ жедайда��ъ чун инанмиш я. Халкьарин садвилин сувар чаз чӀехи несилрин лап хъсан адетар ян тагана давамаруниз, Россиядин халкьарин садвал хуьниз эвер гузвай лишан я. Къуй ада квез ислягьвал, сагъламвал, хушбахтлувал гъурай.
+«Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрациядин кьил
+4- НОЯБРЬ чи уьлкведа Халкьдин садвилин югъ чӀехи сувар хьиз къейдда. И суварин дибда 1612- йисан вакъиаяр гьатнава. XVII- асирдин сифте кьилерай Россия Польшадинни Литвадин кьушунри кьунай. А девирда тамамвилелди чукӀунин, аслу туширвал ва кьилдинвал квадарунин къурхуллувилик акатай Россия гражданский дяведи кьунай. Гьа и чӀавуз Ватан хуьз халкь вич къарагъна. 1611- йисуз Нижний Новгородда земский староста Козьма Минина, уьлкве къутармишун патал гьарда вичихъ авай эхиримжидилайни гъил чӀугуниз эвер гуналди, халкьдин ополчение кӀватӀиз башламишна. Аниз халкьдин чӀехи пай къатарин векилар гьахьна. Князь Дмитрий Пожарский кьиле акъвазай ополчениедиз Казандай Пресвятой Богородицадин икона рекье туна. Лугьунриз килигна, аламатдин кар ийидай гьа и образ себеб яз 1612- йисан 4- ноябрдиз урусрин кьушунри гьужумдалди КИТАЙ-ШЕГЬЕР къачуна ва Москва Польшадин интервентрикай азадна ва дявейрал-шулугърал эхир эцигна.
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДАЛДИ 5 ВАРЗНИ 7 ЮГЪ АМА
+Советрин Союздин Игит лагьай тӀвар тайинарна 85 йис тамам хьуниз талукь яз
+I94I-I945-ЙИСАРИН Ватандин ЧӀехи дяведа чи халкьдин ва адан Яракьлу Къуватрин гъалибвили уьлкведин тарихда кьетӀен чка кьазва. Яргъал фейи ва виридалайни залан и дяведа чи халкьди вичиз тешпигь авачир хьтин гьунар къалурна. Дяведин йисара къалурай къагьриманвилерай ва женгера хьайи тафаватлувилерай 7 миллиондилай гзаф ксариз орденар ва медалар гана, 2 агъзурдалай гзаф ксар Советрин Союздин Игитвилин тӀварцӀиз лайихлу хьана. Женгера къалурай жуьрэтлувиляй ва къагьриманвиляй 56 дагъустанвидизни Советрин Союздин Игитвилин тӀвар гана. Абурукай 5 кас лезгияр я. Валентин Эмирова, Эсед Салигьова, Гьасрет Алиева, Араз Алиева, Мирза Велиева чпин къагьриманвилелди дяведин игитвилин летописда ишигълу чинар кхьена. Чи халкьди абурун багьа ва играми тӀварар эбеди яз рикӀера хуьда, абурун игитвал жегьил несилдиз, Ватандиз вафалувилелди къуллугъ авунин туьхуьн тийидай чешне яз амукьда.
+Валентин Эмирова Ватандин чӀехи дяведа эскадрильедиз, ахпа истребительный авиационный полкуниз команда гана. 1942- йисан 10- сентябрдиз майор В. Эмиров Кефердин Кавказда душмандихъ галаз женгера игитвилелди телеф хьана. Салихов Эсед Армиядин жергейра 1940йисалай ава. Карельский, гуьгъуьнлай Кефердинни РагъакӀидай патан фронтра женг чӀугуна. 1944- йисан 17январдиз ам игитвилелди телеф хьана. Мирза Велиев 1942йисан 22- июлдилай армиядин жергейра ава. Тупунин командир, старший сержант Мирзади Будапештдин патав рекьин тийидай къагьриманвал авуна. 1944- йисан 6- ноябрдиз барабарсуз женгина игитви��елди телеф хьана. Араз Алиев 1943йисуз гуьгьуьллувилелди фронтдиз фена. Сталинград патал къати женгера иштиракна. Сифтебурун жергеда аваз Свирь вацӀалай элячӀна. Гьа и къагьриманвиляй Араз Алиеваз 1944- йисан 21- июлдиз Советрин Союздин Игитвилин тӀвар гана. Гьасрет Алиев 1942йисуз гуьгьуьллувилелди фронтдиз фена. Пулеметчик Гьасрет Алиев Моздокдин патав женгерик экечӀна. Дагълара кьиле физвай къизгъин женгерикай сана адал хер хьана, амма важиблу тепе къачун тавунмаз женгинин майдандай экъечӀнач. 1943- йисан 1- ноябрдиз Советрин Союздин Игитвилин тӀвар гана.
+2-ноябрь, 2019- йис. ХУЬРЕРА кадрийрин кьитвал алудунин мураддалди кьилиз акъудзавай федеральный программадиз талукь месэлаяр и йикъара Дагъустандин здравоохранениедин министерствода коллегиядал гьялна. Алай йисан эхирдалди тахминан мад 50 пешекар и программадин бинедаллаз кӀвалахал желбун пландик ква. Хуьрерин медицинадин идараяр фельдшерралди тамамдаказ таъмин хьанва. «Земский доктор» программадай кӀвалахал кьабулнавай ксарин кьадардал гьалтайла, Дагъустан 2- чкадал ала. РикӀел хкин: федеральный программа кьилиз акъудиз башламишай 2012- йисалай инихъ Дагъустанда районрин ва гъвечӀи шегьеррин азарханайра 1080 пешекар кӀвалахал кьабулна. ЦӀи и программадай виридалайни гзаф пешекарар Магьарамдхуьруьн, Карабудахкент, Леваша, Хасавюрт районриз, гьакӀни Кизилюрт, Дагъустандин Огни ва маса шегьерриз рекье гьатна
+Алатай гьафтеда арбе юкъуз, Дагъустан республикадин кьил Владимир Васильева, бизнесдин векилрихъ галаз тухвай гуьруьшдай малум хьайивал, Москвадай I00 касди къведай йисуз республикадин «I00 школа» проектда спонсорар яз иштиракдайди лагьана. Регионди руководителди хабар гайивал, винидихъ рахай «I00 школа» проект себеб яз, кьве йисан вахтунда 334 школада ремонтар авунва. Гьар са образование идарадиз проектдин рамкада аваз республикадин бюджетдай 2 миллион манат ва амай
+такьатар чкадин муниципалитетри ва меценатри чара ийида. Региондин руководстводи къейд авурвал, поект тамамарунив эгечӀдалди республикада 700 школада шартӀар хъсанарунин чарасузвал авай.
+ЧПЕ республикадин саки пудай са пай агьалияр яшамиш жезвай дагълух районра шей гьасилдай карханаяр эцигуниз акъатзавай харжийрин са пай арадал хкун патал 2019йисуз Дагъустандин властри 80 миллион манатдин такьатар чара ийида. И пул 30-дав агакьна проектар кьилиз акъудун патал серф ийиз жеда, малумарна экономикадин ва мулкар вилик тухунин министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьажи Султанова. «Чна дагълух чкайриз куьмек гунин проект кьилиз акъудзава. Алай йисуз куьмек яз республикадин бюджетдай 80 миллион манатдин такьатар чара ийидайвал я. Чна дагълух чкайра- гьуьлуьн дережадилай 500 метрдилай гзаф вине авай хуьрера карханаяр тешкилуниз акъатзавай харжияр арадал хкун патал такьатар конкурсдин бинедаллаз чара ийида. Проектдал асас��у яз гъвечӀи, 20 сотыхдив агакьна майдан алай теплицаяр, салан майваяр ва емишар хуьдай чкаяр, хуьруьн майишатдин суьрсет гьялдай чкаяр, шей гьасилдай производство тешкилда»,- лагьана Гь. Султанова.
+ЭХИРИМЖИ йисара, иллаки интернет гегьенш хьуникди, вири улькведа хьиз чи райондани жуьреба-жуьре жанрайрин ктабар кӀелзавайбурун кьадар тӀимил хьанва. Аялар гъвечӀи чӀавалай халкьдин яратмишунрин ва художественный литературадин эсеррихъ галаз танишарунихъ, абур ктабар кӀелунал гьевесламишунихъ тербиядин жигьетдай еке метлеб ава. Эхиримжи вахтара кӀелдайбурун кьадар агъуз аватнава. КӀелиз кӀанзавайбурни гъвечӀи школьникар я. И кардал абур гъавурдик квай, къайгъудар диде-бубайри желбзава. Амма абурун кьадар тӀимил я. Важиблуди, библиотекайриз аялар желбна абурун мумкинвилер ачухариз алахъун я. Чаз чизвайвал, эгер кӀвале библиотека, ктабрин кьул аватӀа, фад геж аялди ктабриз игьтияж ийида. Аялриз художественный ктабар кӀелиз кӀан хьун-тахьун, шаксуз, хизандин меденивилелай, тербиядилай аслу я. И мукьвара зун зи гъвечӀи аялни галаз райондин библиотекада аялрин отделдиз фена. Отделдин заведующий Назакет Усмановнади аялрин художественный цӀийи ктабрихъ галаз чун танишарна. Ина гьар жуьредин гуьрчег чинар алай махарин ктабар, маса жуьредин рикӀ аладардай, машгъулардай аялрин ктабар ава. Назакет Усмановнади чун вичин аялрин отделдихъ галаз танишарна ва аялар ктабар кӀелунал гьикӀ желбдатӀа суьгьбетар авуна. ЖАННА.
+РОССИЯДИН 80 процент агьалийри аялар рекьизвай тахсиркарриз талукь яз кьиникьин жаза гунин къанун кардик кухтунин тереф хуьзва. И кар «ВКОНТАКТЕ» сетда авай Госдумадин акаунтда раижнавай хабарар кьунин серенжемдин нетижайрай аквазва. Абуру къалурзавайвал, къарагъарнавай месэладин гьакъиндай 67 агъзур касди чпин фикирар малумарнава. Хабарар кьунин серенжемда иштиракай агьалийрикай 16,7 процентди кьиникьин жаза гунин лап кӀеви къанун арадал хкунин чарасузвал авачиз гьисабзава. Чпин фикирар раижайбурукай пуд процентдилайни гзаф агьалийри аялар рекьизвай тахсиркарриз гудай жазадихъ галаз алакъалу яз маса жуьредин серемжемар кьабулун теклифна. Бязибуру, патан тахсир кутуналди, инсандин уьмуьр кьатӀун яз гьисабзава. Къейд ийин, кьиникьин жаза арадал хкунин метлеблувилин гьакъиндай соцсетда хабарар кьунин серенжем Госдумади 11- октябрдиз чапна. Вини дережадин жазадиз талукь месэладин патахъай арадал атай гьуьжетар Саратовда 9 йисан яшда авай руш бамишна кьейи делилдихъ галаз алакъалу я. Телеведущий В. Соловьева, Госдумадин депутат Е. Примакова вини дережадин жаза арадал хкунин тереф хвена.
+ИСПАНИЯДИН диетологри кьадардилай гзаф тушиз гьар са продукт тӀуьниз ишлемишуникай зиян авач лугьунин делил инкар ийизва. «Ia Vanguardia» газетдиз гайи къейдера алимри инсандин сагъламвилиз зиян гудай емдин кьадарар раижнава. Абурун фикирдалди, михь�� авунвай гъуьр гзаф кьадарда ишлемишуни диабет еримлу авуниз таъсирда. Къейдзавайвал, техилар гьялдайла, клетчаткаяр ва маса менфятлу затӀар амукьайрик акатзава. Пешекарри ири тварарин техилдин гъуьр хъсан яз гьисабзава. Диетологри колбасадин затӀарикайни, чӀем хкуднавай некӀедин продуктрикайни, чранвай ширинлухрикайни, ичкидикайни къерех хьун меслят къалурзава. Пешекарри гьакӀни гьар юкъуз кьве бакал чехирдикай гуя хийир ава лугьунин делил тамамвилелди инкарзава.
+СА СЕФЕРДА Малик бин Динаран кӀвализ угъри гьахьнай. Ада къиметлу шейэрихъ къекъвез гьерекатна, амма адаз кӀваляй жагъай са шейни хьанач. Умуд атӀай угъри, патарихъ килигайтӀа, адаз кӀвалин пипӀе капӀ ийизвай Малик акуна. КапӀ акьалтӀарайдалай кьулухъ ада угъридиз салам гана ва лагьана: -Вун зи эменнидикай са вуч ятӀани чуьнуьхиз атанва, анжах ваз эхират патал са шей хьайитӀани авани? Угъри тажуб хьана амай. Патав ацукьна алимди угъридиз дувандин йикъакай ахъайиз башламишна, эхирни абур кьведни шехьиз башламишна… Адалай кьулухъ Малик бин Динар ва угъри капӀ авун патал мискӀиндиз санал фена. Абур виридалайни чӀехи алим ва виридалайни машгьур угъри санал акурла мягьтел хьайи инсанри лагьана: «Им жедай кар яни бес?». Малика жаваб гана: -Адаз зи эменни чуьнуьхиз кӀанзавай, амма за адан рикӀ чуьнуьхна. Фикир це садра, виридалайни машгьур угъриди алимдин меслят кьабулна. Адан рикӀ хъуьтуьл хьана ва ам Исламдихъ элкъвена. Малик бин Динара дувандин йикъакай адаз лагьай гафари, угъридиг фикир ийиз туна ва ада рикӀин сидкьидай туба авурдалай кьулухъ, ам алимдихъ галаз санал мискӀиндиз капӀ ийиз рекье гьатна. Дувандин югъ гьакъикъат я. Ам- адалатлувилин ва гьахъ-гьисабдин югъ я. Чун адаз гьеле и дуьньяда амаз гьазур хьун лазим я. Гьар са мусурман адахъ чарасуз инанмиш хьана кӀанда. Пак тир Ктабда Аллагьди лугьузва: «Гьакъикъатда, Дувандин югъ чарасуз алукьда. Ам алукьдай вахт За инсанрикай чуьнуьхнава, амма ам мукьва жедай лишанар ачухнава, вучиз лагьайтӀа, а юкъуз гьар садав вичи авур амалрин жигьетдай агакьда». Эгер чакай рахайтӀа, чун кьуд патай гунагьри ва пис амалри кьунва. Чи къилихар тарифлубур туш. Чи уьмуьрдин гзаф пай, пис межлисра гунагьар ийиз акъатзава. За суал гузва: я мусурман, бес жедани? Ваз Аллагьдихъай кичӀезвачни? Вуна вун вучиз халисан мусурманди хьиз тухузвач? Ваз Дувандин йикъан мусибатрикай хабар авач жал?! А юкъуз Аллагьдихъ инанмиш тахьай инсанар гьекьеда батмиш жеда. Инсанар ахьтин азиятрик жеда хьишехьиз, гьарайиз, катиз авай инсанриз чеб кьена кӀан жеда. А юкъуз инсанар гзаф кӀеве гьатда. Чи лайихсуз амалар себеб яз, чаз садавайни куьмек гуз жедач. Анжах Аллагьдин регьим себеб хьана, чун жегьеннемдин цӀукай къутармиш жеда. Адан регьимдик акатун патал чна диндал амалун чарасуз я. Амма а мусибатрикай азад, Аршдин сериндик квай муъминарни жеда. Ахьтинбур пайгъамбарди и��ид чкадал пайда: гьахълу регьбер; гъвечӀи чӀавалай та рекьидалди Аллагьдиз ибадат авур кас; гьамиша мискӀиндихъ рикӀ галкӀанвай инсан; Аллагь патал садаз-сад кӀани инсанар; масадан вилерикай чинеба садакьа пайзавай инсан; Аллагь патал, вичел темягь ракъурзавай, иер, чара дишегьлидикай магьрум жезвай инсан; Аллагьдихъай кичӀела накъвар авадарзавай инсан. Чун къе ахварай аватдай вахт алукьнава. Са бязибуруз Аллагьдиз хуш авай диндин меслятар гайила, абуру яб гудач. Килиг садра, угъридиз гайи насигьат ада гьикӀ кьабулнаватӀа! Аллагьди гайитӀа, ам къутармиш хьанвайбурун жергейра жеда. Къуй Аллагьди чун, гайи насигьат кьабулдай инсанрикай авурай! Амин.
+* Яргъалди яшамиш хьун ва яшар хьайила хъсандиз гьисс авун патал са стакандавай некӀедиз (кун тийидай ва гьакӀни къайи тушир) хуьрекдин са тӀурунавай дуьдгъвер ва гьакьван вирт вегьене,хъсандиз хуькуьрда. Ахпа аниз 50г. коньяк алава хъувуна (гъетер гьикьван гзаф хьайитӀа, гьакьван хъсан я), мад хъсандиз хуькуьрна, ксудалди вилик куьлуь-куьлуь хупӀ ийиз, хъвада. Сагъаруниз 0,5 литр коньяк герек къведа. Гьа икӀ I0 юкъуз хъвана, I2 юкъуз ял яна мад тикрар хъийида. *Англиядин духтурри уьгьуьдин дарманрихъ гузвай пул гарал гадарай мисал я лугьузва. Абуру чпин пациентриз мекьивилелай жезвай азаррин лишанар малум хьайила, лимонни вирт кутуна чай хъун меслят къалурзава. Ахьтин чайди туьтуьхда ва бронхийра авай гъер бактериярни кваз акъудзава. *Давление агъуз аватайла са стакандавай уькӀуь яд хъун меслят къалурзава. ГьакӀни фу тӀуьрдалай кьулухъ 2 г. кьел ишлемишайтӀа, давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда. *ДуркӀунра ва туькьуьлдин куркурда къванер авайла, чайдин са тӀурунавай газаррин тумунал са стакан яд илична, I0 декьикьада зайиф цӀал эцигна, ругуна, 30-40 декьикьада тада. Ахпа ам куьзна, йикъа 3-4 сеферда 1/2 стакандавайди ишлемишда.
+ЙИФЕН сятдин цӀуд. Поездди тади кваз виликди гьерекатзава. Зун общий вагонда ачух купедин юкьван дезгедал къатканва. Ахвар галатӀани, зегьемвиляй суст жезвач. Поезд акъвазна. Паровозди дериндай нефес къачуна, ухьт аладарна. ЭвичӀзавайбурук, акьахзавайбурук тади акатна. Перрондал инсанри вилик-кьулухъ чукурзава. Гьарда вичин вагон жагъурзава. Чи вагондин патавни са къад кас кьван кӀватӀ хьанва. ИТИМАР,ПАР гвачирбур викӀегь я. Абур вагондиз сифте акьахиз чалишмиш жезва. Вагондин рак элкъуьрна юкьва тунва. Кьве аял галай дишегьли сабурлувилелди виридалай кьулухъ акъвазнава. Маса чарани авач. Вагондай мад эвичӀдай кас амач. Нубат акьахзавайбурунди я. «ВикӀегь халуяр», чпи-чеб чуькьвез, вагондиз гьахьзава,тадиз ацукьдай чкаяр кьазва. Абурукай сад зун авай купедин къвалан дезгедални ацукьна. Эхир аялар галай дишегьлини акьахна. Ацукьдай чка жагъун тавурла, ам аяларни галаз чи купедин сивел кӀвачел акъвазна. Инихъанихъ физвайбур дишегьлида акьазва, ацукьнавайбурухъни са арт��х къулайвал авач. Аялар галатнава, абурухъ ахвар гала, шехьизни кӀанзава, амма «ВикӀегь халуйриз» хъел къвез кичӀела шехьиз жезвач. Дидеди аялриз сабур гузва: «Са тӀимил эх хъия. Чун кӀвализ агакьда. Чайни гана, перемарни хутӀунна чими месик кусурда за куьн». -Я вах, зун эвичӀда. Вун аяларни галаз зи чкадал юкьван дезгедал къаткук,- лагьана зун дезгедилай ивичӀна. -Чухсагъул стха. Чаз амукьдайди анал акьахун- эвичӀун я. Чун са акьван яргъаз физвач, куьн инжиклу жемир, динжвал къачу. КӀанин дезгедал ацукьнавай кьуьзекрини адаз ацукьун теклифзава, амма дишегьлиди яшлубур къарагъарна вич ацукьун кьабулнач. И рахунрик аялрикай гъвечӀиди суст хьана. Ам хкажна зи чкадал къаткурна. Муькуь аялни кьуьзекри чпин арадиз ГАЛЧӀУРНА.ДИДЕ ракӀара кӀвачел алама. Яшлу итимрикай сад,вагондиз цӀийиз акьахна, гзаф такабурлувилелди къвалан дезгедал ацукьнавай «викӀегь жегьил халуйрихъ» элкъвена: -Са сятда и дишегьли ви чкадал ацукьрай, ахпа жуван чка хъияхъ. -Сад лагьайди, чка кӀвализ атай мугьмандиз гудайди я; кьвед лагьайди, буйругъар гуз вун вуч кас я?- хъел кваз жаваб гана ада. -Сад лагьайди,- акъвазиз хьанач патав ацукьнавай дишегьлидивай,- ада вун инсан я жеди лагьана фикир авуна; кьвед лагьайди, ам ви чка я лагьана ви пелел кхьенвач, пуд лагьайди, аялар галай и дишегьли валай вилик и вагондиз акьахун лазим тир, амма вун хьтин «викӀегьбурун» келледиз гьеле а фикир атанвач. Хъел вирибуруз атана. Рахунрин ванцел проводникни акъатна. Вирибуру айибунар авуна. Сифтедай дамахар гвай, лагьай гаф къванце хьиз акьазвай жегьилдай гила нефес акъатзамачир. Ам къарагъна вагондин агъа кьилиз фена. Дишегьлидизни чка хьана. Секин хьайи рекьин юлдашри адет яз ийидай ихтилатар башламиш хъувуна. Чи «викӀегь халуни» виридан рикӀелай алатна.
+ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Джафарова Султанагъадиз, Бутаева Ритадиз ва вири мукьвакьилийриз Джафаров Раидин вахтуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+ГЬАР ЙИСУЗ, октябрдин вацран сад лагьай гьяд югъ, чна хуьруьн майишатдин югъ яз къейдзава. И сефердани райондин хуьруьн майишатдин работникри чпин пешекарвилин сувар вини дережада аваз кьиле тухвана. Суварин йикъан вилик, Дагъустан республикадин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министрдин ва «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Кьил Фарид Агьмедован эмирдалди, МР-ДИН кьилин 1- заместитель Фейрудин Рагьимханова райондин агропромышленный комплекс вилик тухуник чпин лайихлу пай кутазвай ва яргъал йисара и хиле гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазвай зегьметчийриз РД- дин хуьруьн майишатдин министерстводин тӀварунихъай Гьуьрметдин грамотаяр гана. ИкӀ, майишатдин продукция гьасилзавай ва гьялзавайбурун жергедай яз, КФХ- дин работник Минара Ибрагьимовадив, фермерар тир Эльдер Эльдеровагни Нурадин Султановаг, ЛПХДИН арендатор Эльмира Нагъиевадив ва МКУ-ДИН хуьруьн майишатдин отделдин директор Артур Гьажиеваг Гьуьрметдин грамотаяр вахкуналди, чпин пешекарвилин сувар тебрикна. Лагьана кӀанда, чи хайи чилиз икрамзавай ва зегьмет чӀугуна кар вилик тухузвай гьар садахъ генани еке агалкьунар хьун чи гьар садан мурад я.
+САГЪЛАМВАЛ - виридалай багьа девлет я. Сагълам общество хьайила хъсан яшайишни арадал къведайдал са шакни алач. Амма эхиримжи вахтара чи виридан сагъламвал еке хаталувилик ква. Хабарсуз пайда хьайи коронавирусдин инфекцияди тайин хьанвай яшайишда са кьадар къулайсузвилер туна. Сагъламвилихъ гелкъвезвай къуллугърин везифаяр генани къалин хьанва. Уьлкведа, республикада хьиз, райондани и месэла хцидаказ акъвазнава. РД- дин Роспотребнадзордин Управлениедин Магьарамдхуьруьн районда авай отделди, «Магьарамдхуьруьн ЦРБ» ГБУДИХЪ, хуьрерин администрацийрин кьилерихъ ва са жерге маса къуллугърихъ галаз халкьдин сагъламвал хуьнихъ ва районда санитарно-эпидемиологический гьалар хъсанарунихъ элкъуьрунин жигьетдай кьетӀен кӀвалахар кьиле тухванва. ИкӀ, абуру сигъ алакъада аваз тухвай кӀвалахдин нетижада, районда 20 йисалай виниз я, полиомелит, столбняк, ярар, дифтерия, хуквадин тиф, паратиф акатай дуьшуьшар малум туш. Текбир коклюшдин инфекция акатай дуьшуьшар малум я. Гьамани са бязи диде-бубайри чпин аялриз профилактикадин рапар ягъиз тун тавунин нетижада арадал къвезва. Эхиримжи йисара нефесдин органрин, хуьрек цӀурурдай органрин, нервно-психологичес
+кий уьзуьрар, ивидин ва эндокринный системадин азарар мукьвал-мукьвал гьалтзава. Магьарамдхуьруьн райондин сергьятда, инфекциядин ва паразитрин уьзуьрал гьалтайла эпидемиологический гьалар хъсанзавач. ИкӀ, 2020йисуз инфекциядин ва паразитрин азарар акатай 2503 дуьшуьш малум я. 20I9- йисуз– 524 ва 20I8- йисуз– 499 дуьшуьш хьанва. Гекъигунар авурла са кьадар артух хьанва. Гзаф пай кьиникьар ивидин системадин уьзуьрикди жезва. Кьвед лагьай чкадал онкологиядин (I4,5 %), нефесдин органрин (I0,0 %) ва хуьрек цӀурурзавай органрин (7,2%) азарар ала. Аялрин кьиникьрин кьадар агъуз аватнава. Аялрин са йис жедалди авай уьзуьррин кьадар артух хьанва. Районда инфекциядин ва паразитрин азаррин 4,7 сеферда артух хьанва. Делилрай малум тирвал, гьайванри кӀасай 6 дуьшуьш, коклюшдин 1 дуьшуьш, гонококдин инфекциядин 1 дуьшуьш, ВИЧ- дин 3, ОРЗ- дик 2020- йисуз I346 кас азарлу хьайи дуьшуьшар малум я. ОРЗ- дик азарлубурун кьадар 8,8 сеферда артух хьанва. Алатай йисуз коронавирусдихъ галаз алакъалу яз 558 касдиз вирусдин стӀалжем хьанва, 3I7 касдиз ковид диагноз тестикь хьана. Алатай йисуз хронический гепатит малум хьанач. Туберкулездин азар шаз 22 касдик, 20I9- йисуз 67 касдик акатнавай. Профилактикадин мярекатрин сергьятра аваз, азардин чешмеяр дезинфекция авуни, флюрографиядин ахтармишунри, турберкулинодиагностикади азарлубурун кьадар агъузардай мумкинвал гана, амма хаталу��ал амазма. Алатай йисуз 4 кас ВИЧ галайбур дуьздал акъудна. Къенин юкъуз, Магьарамдхуьруьн ЦРБ- дин стационарда I8 кас ава, абурукай 11 кас ковид квайбур я. Амбулаторный къайдада сагъарзавай 28 касдикай 4 касдиз ковид тестикьарнава. Сад лагьай октябрдилай 11- октябрдалди 24 касдик ковид акатнава ва 6 кас стӀалжем хьанва. Вакцина ишлемишна кӀанзавай 32 93I касдикай 7I89 касди рапар янава. Рапар ишлемишнавай 2I04 кас чпин яшар 60 далай алатнавайбур я. Санай масаниз физвай бригадайри 2866 касдиз рапар янава. Йисан сифте кьиляй ахъайнавай II 558 дозадикай 6I процент ишлемишнава. Четин гьалда авай кьуд кас Махачкъаладиз рекье тунва. Роспотребнадзордин Управлениедин къуллугъчийри ЦРБ- дин духтуррихъ галаз, пайда хьанвай коронавирусдин вилик пад кьунихъ элкъуьрнавай мярекатар давамарзава. ЧӀехи классра кӀелзавай аялрихъ галаз гуьруьшар тухузва, лекцияр кӀелзава, телевидениедихъ ва газетдихъ галаз сигъ алакъада аваз, агьалияр гъавурда тунин кӀвалахар тухузва. Роспотребнадзордин Управлениедин ва ЦРБ- дин докладрай материал гьазурайди
+И ЙИКЪАРА Магьарамдхуьруьн 2- нумрадин школада элкъвей стол тешкилнавай. Элкъвей стол «Путь к мечте» лишандик кваз кьиле фена. Иниз аялар, школадин малимар ва теклифнавай мугьманар атанвай. Элкъвей стол школадин 9- классда хъсан къиметралди кӀелзавай, вири олимпиадайра, конкурсра активвилелди иштиракзавай Магьамедова Амина, «Артек» лагердиз финиз талукьарнавайди тир. Мярекатдин иштиракчийриз Аминади гуьзел, гуьрчег, вири патарихъай хъсан шартӀар авай машгьур «Артек» лагердикай гегьенш суьгьбетар авуна.
+И ЙИКЪАРА Магьарамдхуьруьн ЦРБ-ДИН духтур-терапевт, здравоохранениедин отличник МАГЬАРАМОВА Роза Алимурадовнади вич хайи югъ шад гьалара къейдна. И лишанлу югъ адаз вири мукьва-кьилийри рикӀин сидкьидай мубаракзава, ва винидихъ кхьенвай тебрикдин шиирни бахшзава. Вун акурла, Квахьзава тӀал, Суьгьуьрда зун гьатзава жал? Духтур, духтур, Заз аян я, Ви зегьметар, Зун жаван я. Пайдах хьиз за Вине кьада. Азарлуйрин Сагьиб хьана, Зи дердиниз. Себеб хьана.
+Магьарамдхуьруьн 2- нумрадин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2006- йисуз Гьуьсейнов Везирханаз гайи Б 5051571- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+21- сентябрдилай уьлкведа тамам тушир мобилизация малумарнава
+РОССИЯДИН Президент Владимир Путина уьлкведа тамам тушир (частичный) малумарунин жигьетдай РФ-ДИН оборонадин министерстводинни Яракьлу Къуватрин Генеральный штабди ганвай теклифдин тереф хвена. И месэладиз талукь Указдал В. Путина 21сентябрдиз къул чӀугуна. Указдай малум жезвайвал, тамам тушир мобилизациядиз талукь мярекатар 2022- йисан 21- сентябрдилай кьиле тухуз эгечӀнава. «За зи Ватан, адан аслу туширвал, адан мулкар хуьн, чи халкьдин ва азад авунвай мулкарал алай инсанрин хатасузвал таъминарун патал Оборонадин министестводи ва Генеральный штабди Россиядин Федерацияда са кьадардин мобилизация малумарунин жигьетдай ганвай теклифдин тереф хуьнин игьтияж авайди яз гьисабзава. Дяведин рекьяй къуллугъ авуниз алай вахтунда запасда авайбуруз, сифте нубатда уьлкведин Яракьлу Къуватрин жергейра къуллугъ авурбуруз, военный рекьяй тежриба авайбуруз эвер гуда»,къейдна Владимир Путина. Уьлкведин агьалийрихъ элкъвена рахадайла, Владимир Путина лагьана: «Ядерный яракьралди чаз кичӀерар гуз кӀанзавайбуруз тӀурфан чеб галай патахъди элкъведайди чир хьун лазим я. Дуьньяда агъавал ийиз, чи Ватан пайи-паяр и й и з , муьтӀуьгъариз кӀанзавайбурун вилик пад кьун чи тарихдин адетра, халкьдин кьисметда ава». Къейд ийин хьи, тамам тушир мобилизацийдин сергьятра аваз мобилизациядин ресурсрин тахминан 1 процент желбда. РФ-ДИН Оборонадин министр Сергей Шойгудин гафаралди, уьлкведа Яракьлу Къуватрин жергейра къуллугънавай, женгинин тежриба, дяведин рекьяй пешекарвал авай саки 25 миллион кас ава. Ада гьакӀни алава хъувурвал, малумарнавай тамам тушир мобилизациядин сергьятра аваз къуллугъ ийиз 300 агъзур касдиз эвер гуда.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН «Солнышко» бахчада чпин везифайрив гьакъисагъвилелди эгечӀзава, кӀвалахда девлетлу тежриба хьанвай тербиячийри кӀвалахзава. Марина Рауфовна ахьтинбурун жергедай я. Марина Рауфовнади 2009- йисуз Россиядин образованиядин академиядин университет, педагогика ва психология факультет лап хъсан чирвилералди акьалтӀарна. 20I4- йисалай «Солнышко» бахчада кӀвалахиз башламишай ам, чешнелу тербиячийрикай сад я. КӀвалахда 9 йисан тежриба авай Марина Рауфовнади вичин гъилик квай аялриз шикилар чӀугваз, гьарфар кхьиз, пластилиндикай гьар жуьре гьайванрин кӀалубар туькӀуьриз ва менфятлу маса крар чирзава. Ада аялар гьар жуьре къугъунрал желбунизни еке фикир гузва. Аялрин вири мярекатра активвилелди иштиракзава. Марина Рауфовнади вичин гъилик квай аялрин диде-бубайрихъ галазни сигъалакъаяр хуьзва. Аялрин бахчадин заведующий Лейла Сабировнади адан кӀвалахдилай разивалзава. Аялри чеб къулайдиз гьиссун патал заведующийди датӀана чалишмишвалзава. -Гьар са аялдихъ галаз рахадай къайда жагъурун, къугъун, адаз чан рикӀ авун, писни хъсан чирун ва абур сагъ саламатдизчпин дидебубайрив агакьарун регьят кӀвалах туш,- лугьузва Марина Рауфовнади. -Чна чи вири чирвилер, къуватар гьа аялар патал ишлемишзава. Аялар кӀвалелай пара бахчада жезва, гьавиляй чна абуруз лап дидевал авуна кӀанзава,- давамар хъувуна Марина Рауфовнади. «Солнышко» бахчада гьар са сувар аялар патал еке шад мярекатдиз элкъвезва. «Чан алай гъилер», «Кар алакьдай гъилериз сугъулвал чидач», «Цуькверин мастерской» ихьтин темайрин куьмекдалди аялар яратмишунрал желбзава, абурун бажарагъ винел акъудиз алахънава. Марина Рауфовнади вичин кӀвалахда «От рождения до школы» ва маса Комплексный занятияр пара ишлемишзава. Бахчада ви��и мярекатра активвилелди иштиракзавай Марина Рауфовнадин зегьмет са шумудра грамотайралди къейд авуна. Марина Рауфовна хъсан тербиячи хьиз, уьмуьрдин юлдаш, ферли свас ва дидени я. Ада вичин юлдашдихъ галаз пуд аял тербияламишзава. Гьуьрметлу Марина Рауфовна, акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гузвай квез баркалла! Къвезвай куь пешекарвилин сувар ваз мубаракрай. Чна квехъ гележегда мадни чӀехи агалкьунар хьун гуьзлемишзава.
+АЛАЙ девирдин эхиримжи йисара ЮНЕСКО-ДИН къарардалди «Дуьньядин халкьарин дидедин чӀаларин йикъар» суварар хьиз кьиле тухун», «гъвечӀи чӀалар» гьатнавай чӀуру гьалдал фикир желб авун, чӀехи чӀалари гъвечӀибур эзмишуникай хуьн патал гьар са халкь, гьар са инсан вичин багъри чӀалан къайгъудар хьунин пак буржи кьиле тухуниз чӀехи эвер гун хьанва. Гьар са чӀалахъ тек са вичиз хас тир гафарин хазина, сесерин тартиб, мягькем ибараяр, грамматикадин къурулуш ава. Лезги халкьдихъни вичин хсуси такьат-лезги чӀал ава. Лезги чӀал, адан гафарин къурулуш ахтармишна чирунин кӀвалахдихъ ва чӀалан илимдихъ эхиримжи вахтара тайин агалкьунар хьанва. Чахъ М.М.Гьажиеван «Урус чӀаланни лезги чӀалан словарь» ахгакь хъувунва, «Лезги чӀаланни урус чӀалан словарь» ава, А.Гуьлмегьамедован пуд ктабдикай ибарат «Лезги чӀалан словарь» хьанва ва лексикологиядин жуьребажуьре илимдин ктабар ва макъалаяр ава. Идахъ галаз сад хьиз, лезги чӀал школада чирун еримда хьун патал лексикологиядиз талукь бес кьадар пособияр авачирвилин игьтияж югъ-къандавай гзаф гьисс ийизва. Абурукай садни гафарал кӀвалах тухунин тайин система тахьун ва я а кӀвалах тухунин серенжемар чеб тахьун я. ЧӀал чирунин карда маллимдин гъиле учебникрилай гъейри, методикадин пособияр авач. Лезги чӀалан программадини «жуьреба-жуьре темаяр чируниз талукь методикадин къайдаяр тайинарун учителдин вичин везифа яз тазва». И месэла талукь институтри чпелай методикадин кӀвалах алуднава. Гьаниз тамашна и кӀвалах гъиле кьуниз чун мажбурнавайди дидед чӀалан эгьмият югъ-къандавай харчи ва кесиб хьун я. Дидедин чӀал гуьнгуьна аваз хуьн сифтени сифте школада аялдин вилик чӀалан даях яз акъвазнавай, ана тарс гузвай малимдин везифа я. А малимдин гъиле винидихъ тӀварар кьур словарар авач. Сифтегьан классрилай эгечӀна аялриз гафарин ва орфорграфиядин къайдайрин къадир чирун я. Гафарал ва орфоэпиядинни орфографиядин къайдайрал амал авуни аялдиз рахадай вичин яшариз кутугай гафарин тайин кьадар хьана кӀанарзава. Гафарин кьадар къвез-къвез артух хьуни гафарал кӀвалах тухунин жуьреярни, амаларни артух хьунал гъизва, вилик чирай гафарин манайрани дегишвилер ва дуьзвилер хутаз вердишарун лазим я. Месела, вилик чирай «уьтквем» (I кл.) гафунин мана цӀийиз чирзавай «викӀегь, дирибаш» гафари абурухъ мад «жуьрэтлу» манаярни авайди, яни синонимар гъана, гафарин «муг», мукьвавал артух жезвайди дел��лламишда. Лезги чӀал гьи классда гузватӀани, адан методикадин кьилин месэла «вуч чирда ва гьикӀ чирда» хьун лазим я. Малимдин вилик эцигнавай кьилин суални гьам я: вуч чирда? Аялдин рахунин гафарин кьадар, а гафар хкягъунин чешнеяр ва я чпелди къимет гудай уьлчмеяр гьихьтинбур хьун лазим ятӀа, гьам малимди сифте вичи кьатӀана кӀанда. Гьа са вахтунда гьар са тарсуна малимрал ва аялрал цӀудалай виниз чпел фикир гана, кӀвалахна кӀанзавай гафар дуьшуьш жезва, гьар са гафуни вичел кӀвалах тухунин вахт ва зегьмет истемишзава. Лезги чӀалан ва эдебиятдин тарсарин метлеб кӀелзавайбурун чӀал гегьеншарун, абуруз чпин фикирар тайин къайдада, ачухдиз ва савадлудаказ лугьуз ва кхьиз чирун я. Малим тарсуниз гьазур жедайла, ада дурумлудаказ ва вири терефрихъай текст веревирд авун чарасуз я. Грамматикадин къайдайриз талукьарна ганвай тапшуругъриз хкянавай текстер, предложенияр иллаки дикъетлу хьана, сифте малимди вичи тамамарун герек къвезва. Гаф аялдиз «четинди» тирди аннамишай малимди ам кьилди ва я адаз талукь гафарни галаз хкудна, адаз синонимар, антоним жагъурна, гафунин куьчуьрмишнавай, тек ва я гзаф манаяр тайинарна, ам арадиз атанвай ва я туькӀуьр хьанвай къайдаярни ахтармишна, гаф квай мисалар, мягькем ибара кхьена гъавурда твада. Аялрин рахунин чӀал гегьеншарун малимди галат тавуна, аял гъилик кумай кьван вахтунда, тухвана кӀанзавай зегьмет алай кар я. КьетӀен фикир гаф дуьз кхьиз вердишаруниз гуда, вучиз лагьайтӀа гаф дуьз кхьиз чирун аял савадлу авунин кьилин кар я. Гаф рахунра ва кхьинра дуьз ишлемишиз чир хьуни аялдин фикир деринаруниз, дилавардиз рахаз алакьуниз, кӀелзавай гьар са затӀ фад кьатӀуниз куьмек гуда. Рахунин ва кхьинрин чӀал чеб чпихъ галаз сих алакъада ава: дилавардиз рахуни кхьинрин кӀвалахдиз чӀехи таъсир ийизва, вичин нубатдай, рахунрин чӀалаз дуьз фикир авунин истемишунрив кьадай кхьинрини рахунин чӀал гуьрчегарда. Наби НАБИЕВ, «РФ-ДИН лайихлу малим».
+ГЬАР са инсан сирер авай сандух я. Са бязибуру, гьатда алимрини, чпин сирер авай сандух, я тахьайтӀа ктаб, тафават авач, вахт хьайила вичихъ галаз эхиратдиз хутахда. Са бязибуру чпи, я тахьайтӀа, абур мукьувай чидай маса ксари раиж ийида, абурукай агъзурралди инсанриз менфят къачудай мумкинвал гуда. Имани кьегьалвилин са лишан я. Къе за квез вичикай суьгьбет ийиз кӀанзавай кас, Алимужрум Тагъизаде, заз тек са сеферда Советский хуьре акур ялцугъви я. Зи рикӀел аламайвал, ам кьакьан ва залан буй авай, вичин девирдиз тамашай савадлу, амма вичин уьмуьрда тайин ва вич патал хийирлу рехъ жагъуриз тахьай, вичин дуст вуж я, душман вуж я чириз тахьай, яни, татугай уьмуьр кечирмишай касдиз ухшар тир. Са юкъуз редакциядиз зи тӀварцӀел чар атана. КӀевнавай чарчел, чи патара ишлемиш тийизвай винидихъ къалурнавай тӀвар ала, зи тӀварни тамамвилелди кхьенва. Чарче авайди вичин тӀалабун кхьенвай ругуд гаф я: «ТӀалабда и шиир куь газетдиз акъудун». Шиир кӀелна. Вичиз хас тир хатӀ авай шаир тирди чир жезва, амма гзаф цӀарара мукьвалмукьвал туьрк гафар тикрар хьун заз кутугун яз акунач. Кьадайвал туькӀуьр хъувуна, таниш тушир и касдин шиир за газетдиз акъудна. Са гьафтедин йикъарилай и шаирдин кьвед лагьай чар хтана зал. Эгер а чарче вуч кхьенватӀа чир хьана кӀанибур аватӀа, буюр. Сифтегьан чарче авай ругуд гафуни ругуд йикъалай автордал вичин шиир акакьарнайтӀа, гилан чарче авай гафари адаз редакциядин рак агална. И месэла за гьалайвал куьтягь хьанач, ам Аллагьди Вичиз кӀандайвал туькӀуьрна. Са тӀимил йикъар алатайла зун Советский хуьруьз командировкадиз акъатна. Югъ гьалчӀай, чиг къвазвайди тир. Вахт нисиниз мукьва жезвай. За хуьруьн культурадин КӀвализ фин кьетӀна. Гьаятдиз гьахьдамазни заз мягьтел жедай, хуьрера таквадай са кар акуна: яшар вижеваз чранвай са итимди, даях патал вичин аса къуьне акӀурна, чиг къвазвай юкъуз, ктаб кӀелзавай. Зун явашдиз адав агатна, адан далудихъай гъиле авай ктабдиз са вил яна. Вичив инсан агатайди гьисс авурди хьиз, ада ктаб акьална. И арада заз ктабдин жилдинал алай гафар кӀелдай мумкинвал хьана. Анал «Илми суал ва жаваблер» кхьенвай. -АС-САЛАМУ аллейкум, халу,- салам гана за. -Ва аллейкум ассалам ва рагьметуллагьи, зи хва. Буюр, ацукьа. Ам вич алай чкадилай къарагъна, кьурай чка заз теклифна. Зун адан теклиф кьабул тийиз алахъна. Ада мажбурдай саягъда лагьана: «Зи теклиф кьабул тийидай кьван яшар вахъ хьанвач. Идалай гъейри, вун мугьман я». Ихтилат давамар хъувун патал за хабар кьуна: «Вуна вуч хъсан ктаб кӀелзава, халу?» -Ваз гьикӀ чир хьана им хъсан ктаб ятӀа? -Багъишламиша. Завай и суал фагьум тавуна гун хьана. -Гьар гьи жуьре вуна туькӀуьр хъувуртӀани, зи гъиле авайди гьакӀан ктаб туш. Им сирерин сандух я… - Мад са сеферда багъишламиш хъия, гаф кьатӀ авун жезва. Ахьтин дерин сирер авай ктаб кхьенвай шаир вуж я? Чибурукай яни, тахьайтӀа..? Кьезилдиз хъуьрена, ада завай хабар кьуна: «Вуна чибур гьибуруз лугьузвайди я? Ихьтин ктаб кхьин патал чахъ «Низами Генжеви, Хосров Дехлеви, Алишер Навои, Абулкъасим Фирдоуси, я тахьайтӀа, Жами ва я Рудаки авани? Я туш хьи, чахъ ихьтин шаирар хьайид яни? -Вахъ галаз гьуьжетар авун кутугай кар яз аквазвач заз, халу. Са ихьтин малумат гуз жедани вавай заз? Лугьуниз тамашна, Низами Табасарандай Азербайжандин Къум райондиз куьч хьайи лезгидин хва я. И кар вавай субут ийиз жедани? Зи суьгьбетчи, вилерив лупӀни тийиз, заз тамашиз акъвазна. Белки ам жавабдиз гьазур туш жеди лагьана, за давамар хъувуна. -Азербайджан пата, Къусар районда Забит Ризванов лагьана заз са дуст, лап хъсан инсан, шаир, писатель, тарихчи ава. Ада заз ихьтин ихтилат авунай. Дербент шегьердин султанди, вичиз хъсандиз чидай шаир Низами Генжевидин паб рагьметдиз фенва лагьай ван хьайила, вичин гаремда авай гуьзелрикай Афак тӀвар алай с�� гуьзел адаз пишкеш яз ракъурналдай. И кардиз квевай гьихьтин баян гуз жеда, халу? ТӀВАР-ВАН авай шаир, агьваллу кас, шейх аку, Султанди вичин гаремда авай жавлайрикай сад, Генже шегьерда гуьзелар авачирди хьиз, Низамидиз ракъурзава, адани ам кьабулзава. ГьикӀ я? -Ваз мад вуч чида Низамидикай?- заландиз хабар кьуна ада. -Инжиклу туштӀа, са гаф хабар кьан хъийида за. Азербайжандин писатель Урдубадидин «Тур ва калам» ктабда кхьенвайвал, Юкьван Азияда еке машгьурвал хьанвай Низамидиз са сеферда Персрин пачагь Къизил Арслан мугьман хьана ва ада Низамидиз вичин патав къуллугъдал хтун теклифнай. -Ахпа гьикӀ хьанай? -Ахпа Низамиди пачагьдиз ихьтин жаваб ганай: «Заз Генжеда зи гьуьрметни инсанвал хуьн патал чарасуз вири шартӀар ава, я Къизил Арслан, вун сагърай…» -Амма ваз Генжеда, исятда зи патав гвай Хаганидиз хьтин къулай шартӀар авач эхир… -Хагани заз лап фадлай ва лап хъсандиз чидай кас я. Генжедин агьалийри адаз «гарданда къизилдин занжур авай хандин кицӀ» лугьузва. Яраб, фикирзава за, зунни хтана Хаганидин патав ацукьайтӀа, генжевийри зал гьихьтин тӀвар эцигдатӀа? И ихтилатди зи суьгьбетчидик лап дериндай хъуьруьн кутуна, ахпа адак уьгьуь акатна. Са геренда, ял акъадрайдалай гуьгъуьниз, ада завай багъишламишун тӀалабна лагьана: «Заз мекьи хьанвай хьтинди я, багъишламиш ая, зун къарагъда». СА-КЬВЕ кам куьчедихъ къачуна ам акъвазна, ахпа ам элкъвена хтана вич къарагъай чкадал ацукь хъувуна лагьана: -Са сеферда заз мад багъишламиш хъия, хва. Зун тахсирлу я. Икьван туькӀвей ихтилатар авур касдивай вун вуж я, гьинай я, нин мугьман я лугьуз тахьана, гьайван хьиз къарагъна хъфизвай зун. Айиб авач, талгьурдалай, геж лугьунни хъсан я. Гила хьайитӀани вун вуж ятӀа, гьинай ятӀа лагь.
+-Магьарамдхуьряй я, халу. Райондин газетдин къуллугъчи я. Ам са герен табдил хьана амукьна. Ахпа ада шаклувилелди хабар кьуна: «Белки вун Мурадалиев ятӀа? А зи шиирдиз пер ягъайди, ахпа заз гьелягьни кьурди?» -Са кӀусни шаклувал ийимир, гьам зун я, гьуьрметлу Али-Мужрум ТАГЪИ-ЗАДЕ. Чир хьана, рикӀел хтана, икӀ гуьруьшмиш хьана лап хъсан кар хьана. Сифте къалриз акъатайбур эхирдай хъсан дустар жедайди я. -Иншаллагь, белки имани гьахьтин са дуьшуьш я жеди. Ихьтин дуьшуьшра туьрквери лугьуда хьи, вуна нубатсуз сес хкажмир, жуван акьуллу гаф лагь. -Амма чи бубайрин камалди лугьузва хьи, бейкеф жез тади къачумир, кьисас вахчуз алахъа. И дуьшуьшда за кьисас вахчун чун сад садан гъавурда дуьз акьуниз лугьузва. -Маншаллагь. Ви къанажагъдал женнетдин нур къурай, дуст кас. За тавакъу ийида, вун хьтин багьа мугьман инал туна зун гьайван хьиз кӀвализ хъфейла зун са кьатӀунни авачир кас хьиз жемир. Муъмин ксари дуьа ийидайла лугьуда: «Ви эхир хъсан хьуй». Пара хъсан дуьа я, амма ам заз кьисмет хьанач. Зун эхир пуч хьайибурукай сад я. Вучиз ятӀа, хабар кьамир, заз жаваб авач. Иншаллагь, гуьруьшмиш хъижеда чун. Инал Низамидин гьакъиндай вуна заз гайи суалриз гегьенш жавабар за ваз са маса сеферда гуда. Исятда зи кефи пайгар туштӀани, зал акакьар хъувур ви жавабдин чарче вуна зал ихьтин кьуд цӀар гьалчнавай: «Вун туьрк, араб, лезги яни, Ви чӀал гьакьван михьи яни, На захъ галаз гьуьжетар кьаз, Ви гьар са гаф гуьзгуь яни?» -Ихьтин залан лапӀаш заз гьелелиг гьич садани вегьейди туш. -Ам лапӀаш туш, ам хъуьтуьл айгьам я. -Къуй гьакӀ хьурай. Гьелелиг сагърай вун. Зун культурадин КӀвалин гьаятдай экъечӀдайла къапудин вилик, цавай аватайди хьиз, заз лап хъсандиз чидай, са вахтара еке къуллугъар авур, гила хуьруьн агъсакъал Сафаров Буба акъатна. ХВАШ-БЕШ куьтягь хьайила ада завай къаб алаз хьиз хабар кьуна: -Инай виниз хъфизвайди ви мугьман тирни? -Ваъ, зун гьадан мугьман тир. Ваз вуч лугьуз кӀанзаватӀа заз чизва. Вич муг чкӀай пехъ я лагьана ада заз. -А гаф ада дуьз лагьана. Гурлудаказ башламишай уьмуьр нурлудаказ куьтягьиз тахьай бахтикъара я. Гьеле Советрин гьукумат жедалди Бакуда университетдин химико- биологический факультет куьтягьна, I9II-ЙИСУЗ ам профсоюздин член тир, Къуба шегьерда хуьруьн майишатдин училищедин директор хьана, Дербентда педучилищеда директорвал авуна, жуьреба-жуьре чкайра школайра тарсар гана… за ваз шумуд чкадин тӀвар кьада. Ам мукьувай чидай ксари адаз сирер авай сандух лугьудай. Пара дерин кас я. -Буба малим, динэгьли яз адан гьакъиндай вуч лугьуз жеда? -Четин суал я. Пара четин. Лезги, урус, туьрк, араб, фарс чӀалар адаз чида, амма диндихъ инанмиш кас я завай лугьуз жедач. Атеист я лугьуз жеда завай. Фанатик туш. Вини ХУЬРЕ-ЯЛЦУГЪА директор тирла, ада хуьре хийиршийирдин кӀвалахра кьеризцӀаруз иштиракдай ва фекьиди кӀелдайла ада мукьвал-мукьвал кьил галтаддай, яни ада дуьз кӀел тийизвайди лугьудай. Бязи вахтара, фекьиди кӀелна куьтягь тавунмаз къарагъна хъфидай. Амма тарихдай, шариатдай, исламдин алимрикай гьуьжетриз аватайла, лап савадлу инсанарни адав акакьдачир. Жерягь яз адав акакьдай кас чи дерейра авачир. Адаз халкьдин медицина хъсан чидай. Гзаф инсанар къутармишна ада. Хуьруьз хуьквез кӀанз зун чӀехи рекьел экъечӀна акъвазнавай. Агъадихъай рум кваз атай кьезил машин зи вилик атана акъвазна ва рак ахъайна ацукьун теклифна. -ГьикӀ акуна ваз майишатдин гьалар, юлдаш журналист?- хабар кьуна завай Ибадуллагь Керимович Керимова чи жузун-качузун куьтягь хьайидалай гуьгъуьниз. Чи дерейра машгьур и дирибаш касди са вахтара партиядин райкомдин сад лагьай секретарвиле кӀвалахнай. Гила ам заз лап юхсулдиз акуна. Гьелбетда, вахтар фенва эхир. -Ада клубдин гьаятда Алифенд бубадихъ галаз суьгьбетар ийиз аквадай кьван,- лагьана шоферди за Ибадуллагь Керимовичан суалдиз жаваб гудалди. -Вагь! Им вуч эхтилат я, корреспондент?,- гьарай акъатна Ибадуллагь Керимовичай. За адаз къе пландик квачиз авур кӀвалахдикай куьрелди суьгьбетна. -ТА-АК! Пара сложный кас я вал гьалтнавайди. Дуьньядин кьуд патазни вичин вилерай тамашай кас я. За вахъ дикъетдив яб акална, ваз парабурувай пара ва гьар жуьре ихтилатар ван хьана. Хъсандиз ахтармишайтӀа, мадни пара ван хъижеда, генани чавай адан гьакъиндай я хъсан, я пис са гафни лугьуз жедач. Лугьуда хьи, чӀехи итимри чӀехи ахмакьвилерни ийида. Ваз садани лугьун тавур гаф гила за лугьун. Ада авур чӀехи ахмакьвал, кӀантӀа гъалатӀ лугьун, ам, гьа вич хьтин, са капашда авай ахмакьар галаз цӀийиз кӀвачел акьалтнавай Советрин жегьил республика дегишариз алахъун хьана, амма алакьнач. Вири кацер хьиз кьуна. «Пантуркизм» тахсиркарвиляй суд авуна, чи жанаби Алимужрум Тагъизаде муьжуьд йис илитӀна дустагъда ацукьарна. Амма гьукуматди регьимлувал авуна. Муьжуьд йисуз ацукьна хуьруьз хтана. Ваз завай хъсан са меслят къалуриз жеда. Вун гележег авай жегьил журналист я. Партийный органда кӀвалахзавай! На адакай газетдиз тарифлу макъала кхьиналди, ам тарифда бажагьат гьат хъийида. Ам себеб яз жуван гележегдик леке кутамир. Керим Керимович райисполкомдин дараматдин вилик эвичӀна, зун шофердив кӀвализ хутахиз туна. Йифди зун секин хьанач. Югъди захъ галаз суьгьбетар авурбур: йифдини захъ галаз рахаз хьана. Ахварай зун гьекьедаваз аватна, шукур хьурай Аллагьдиз, гена хъсан алатна. Эхь, залан йиф алатна, адахъ галаз яхцӀур йисни акъатна. Ам гьар рикӀел хтайла за адавай хабар кьазва: -Жанаби Алимужрум Тагъизаде, я тахьайтӀа, Алифенд халу,
+чи кьведан меслят хьанай хьи, са къулай вахт жагъурна вун зи патав къведа ва зи вилик сирерин сандух ахъайда, ахпа зун гьихьтин инсан ятӀа ваз чир жеда. Амма… Рагьметлу гьажи Желил МУРАДАЛИЕВАН дафтардай.
+Дуьньядиз машгьур алимрикай виридалайни диндихъ инанмишбур тир: И. Ньютон, Б. Паскаль, И. Кеплер, М. Ломоносов, Д. Менделеев, К. Циакловский, И. Павлов, В. Вернандский, Н. Филатова, Д. Берг. Урусрин чӀехи алим Ломоносова кхьенай: «Аллагьди инсандиз кьве ктаб гана: сад- чаз аквазвай дуьнья, кьвед лагьайди- пак тир ктаб. И кьве ктабдини чун неинки Аллагь вич авайвилихъ, гьакӀ адан хъсан крарихъни инанмишарзава. *** Чилел гатуз виридалайни гзаф марфар къвадай чка Парагвай я. Ана марф хкат тийиз къвада. ИкӀ марф къунин себеб дуьньяда виридалайни зурбади тир гургур ина авай Ла-Гуайра лугьудай гургур я. Дагъдихъай къвезвай гужлу гару цин стӀалар дуьзенриз тухузва. *** ЦӀийи Зеландиядин патавай I9 метр яргъивал алай кальмар жагъана. Адан кӀвачерин яргъивили акурбур мягьтелардай. Идан кӀвачер чилелай ругуд мертебадин кӀвалерин къавув акакьдай кьванбур тир. *** Виридалайни залан аял I897- йисуз Канадада хана. Адан яргъивал 76 сантиметр, заланвал I0,7 килограмм тир. Аялдин диде Анни Батесан яргъивал- 224 сантиметр. *** Дуьньяда виридалайни дегь замандин кака Нью-Йоркдин са музейда ава. Какадин I20 миллион йис я. Ам динозаврдин кака я. *** Мусурманрин машгьур алим Июну Хаддадаз ктабрин агъзур том хурал��й чидай. Чингизхана Багдад къачурла Халифатдин «Низамият» тӀвар алай центральный библиотека вацӀуз гадарна тергна. Гуьгъуьнлай Ибну Хаддада и библиотека арадиз хкана. Пуд йисан вахтунда ада «Низамият» библиотекада авай ктабрин мана хуралай лугьуз инсанрив кхьиз тун хъувуна. *** Чуьхвердиз ухшар авай какаяр хадай къуш дуьньяда авай сад я- Кайра. Ада какаяр мука ваъ, дагъдин гуьнейрик хада. И жуьредин какаяр гуьнейрай агъуз авахьун мумкин туш. *** Атлантический океанда аламатдин балугъар ава- номихтис. Абур адетдин шнурдиз ухшар я. Яргъивал- I-5 метр, гьяркьуьвални са сантиметр я. *** Страусар- 45, вагьши къазар80, туьтуькъушар- I00, чалагъанар- II5 ва картарни I60 йисуз яшамиш жезва. *** 500 йис идалай вилик зурба суфий АЛ-АРАБИДИ инсандин фикирдихъ физический гьайбат авайди ва адавай вич элкъуьрна кьунвай затӀаризни таъсир ийиз жедайди малумарна. Гилан девирдин илимрин ахтармишунри и фикир тамамвилелди тестикьарзава. *** Чилел виридалайни кьакьан инсан Каянум тӀвар алай фин тир. Адан яргъивилел 2 метрини 83 сантиметр алай. Виридалайни кьакьан дишегьли Марианна Веде тир- 2 метрини 55 сантиметр. *** Виридалайни кьакьан манумент Санкт-Петербургда дворцовый майдандал ала. Ам Наполеонал гъалиб хьунин гьуьрметдай I834ЙИСУЗ Монферранан проектдай эцигайди я. Адан заланвал- 600 тонн, кьакьанвални47,5 метр я. *** I995- йисуз Францияда 5 миллион кас мусурманар авай. Им вири агьалийрин I0 процент я. Исятда Францияда пуд агъзурдалай гзаф мискӀинар ава. I980- йисарин эхирра машгьур философ, Франциядин компартиядин виликан политбюродин член Роже Гародиди мусурман дин кьабулун вири мягьтел жедай кар хьана. Ихьтин дуьшуьшар Францияда текбир туш. Англияда пуд миллиондилай гзаф мусурманар яшамиш жезва. Германияда кьуд миллиондилай гзаф мусурманар ва кьве агъзурдалай гзаф мискӀинар ава. I975- йисуз Бельгияда «Брюсселдин Исламдин центр» ачухна. Италияда миллиондив агакьна мусурманар яшамиш жезва. I995- йисуз католикрин центр тир Римда уьлкведа виридалайни чӀехи тир мискӀин ачухна. США-ДА вири агьалийрин вад процент мусурманар я. *** I000- йисуз чилел вири 275 миллион кас яшамиш жезвай. I800- йисуз абурун кьадар са миллиардилай алатна. I900- йисуз инсанрин кьадар кьве миллиардив агакьна. I96I- йисуз чилел пуд миллиард кас инсанар алай. Гьисабунри къалурзавайвал, инсан арадиз атайдалай инихъ чилел 70 миллиард кас хьана. *** XVIII- асирда яшамиш хьайи Франциядин натуралист Бюфона тестикьарзавайвал, дуьньяда виридалайни гъвечӀи инсан 37 йиса аваз кьейи дишегьли я. Адан яргъивал 43,3 сантиметр тир. *** РагъэкъечӀдай патан инсанрин вилери Европадин инсанрин вилерилай рангар гзаф ва хъсандиз кьатӀида. ГъвечӀи карханайри цуьк акъудзавай са вахтара Кашмирдин устадри гьазурзавай шаларик 300 кьван жуьреба-жуьре рангар квай. *** Сахара къумлухра туарегар лугьудай са тӀайифа яшамиш жезва. И тӀайифадин итимрин чина чадура жеда, дишегьлияр чинар ахъа яз къекъведа.
+Государстводин ва муниципальный къуллугърилай гъейри, МФЦ-ДИН идарада юридический къуллугъарни кьилиз акъудзава. Гьа жергедай яз- терефрин арада юридический жуьреба-жуьре икьрарар туькӀуьрунин месэлани. кьилди къачуртӀа, агъадихъ къейднавайбур: юридический идарадин устав туькӀуьрун; дидевилин капитал ишлемишуналди, кӀвалер маса къачун; автомобиль ва я маса хсусият къачунин, гунин икьрар; икьрардик алава объект, субъект кутун; юзан тийидай объект паюнин икьрар (соглашение) туькӀуьрун; маса гунин-къачунин икьрар, дегишарунин, пишкешунин икьрар; чарчел кхьенвай жуьреда юридический рекьяй меслятар гун; гъвечӀи ва юкьван бизнесдиз талукь къуллугърин чарар-арзаяр кьабулун; искдин арза,чар, шикаят, наразивал ва я хабар кьунин документ туькӀуьрун; судда векилвал авун.
+Водителвилин праваяр дегишар хъувунин кар вири дуьшуьшра гьа са къайдада кьилиз акъудзава: водителвилин шагьадатнамадин вахт куьтягь хьайилани; документдиз зарар хьанвайлани, ам чуьнуьхнавайлани ва я квахьнавайлани; кьилди маса себебар авайлани; Улакьар гьалзавайбур патал шагьадатнама дегишарунин (цӀийи кьилелай вахчунин) регьят рекьерикай сад МФЦДИН идарадикай хийир къачун я. Агъадихъ къалурзавай документар герек жеда: водителвилин куьгьне праваяр (аматӀа); паспорт; медицинадин справка. Водителвилин шагьадатнама гун патал 2000 манатдин кьадарда госпошлина гана кӀанзава. И къуллугъ кьилиз акъудунин вахт кӀвалахдин 15 йикъакай ибарат я.
+-ЦӀи багъларин бегьерар хъсанбур хьана: гзаф емиш авай, планни ацӀурна чна. Чухсагъул, заз грамотани гана. ЯтӀани, генани хъсандиз зегьмет чӀугунайтӀа, а гъиляй-гъилиз физвай яру пайдахди исятда и чи вилик лепе гудай! - отчет гузва агрономди. -Вун рази яни ви кӀвалахдилай? -Ваъ! Ваъ! Ваъ, чан чӀехиди! Ваъ, зун рази туш зи кӀвалахдилай! Гьикьван важиблу месэлаяр ама, гьял тавуна амай. Ам наука-е, са наука! Гьабур галай - галайвал ая лагьана, кьилин агрономди указанияр вахтунда ганайтӀа, чи бегьерар мадни бул жедай, чи хуьруьн тӀвар райондин вини идарайра кьадай! -Гьугь!- сес акъатнай чӀехидай, адан гъил ченедик фена, - валлагь, им гъавурда авай дуьз кас хьиз аквада, юлдашар. Сирлу месэлайрикай, наукадикай хабар ава идаз! Ша чна идал ихтибар ийин. Къенин йикъалай, Къенибег, вун кьилин агроном жеда! Мубаракрай! - лагьана, гъилни кьуна чуькьвена, председателди хабар хкьуна: - Бес икьван гагьди вунни агроном тир, багълар цуькведа амаз, вучиз ачухнач вуна наукадин сирер? Вучиз, лугьун тавуна къене хвена багьа фикирар? Вучиз лагьанач?! Грамота ваъ, премия гудай за ваз! -Ёъ, чан чӀехиди, икьван гагьда лагьанайтӀа, за къе отчетдал куь фикир мад цӀийи квел желб ийидай? Закай жедачир кьван кьилин агроном.
+Дуьз цӀарара: 1. Гьакъикъатдиз мукьва тушир, къундарма. 4.Гелкъуьн, иесивал авун. 7.Секинвал вугун тавун, бизар хьун. 9. Таб, гьакъикъатдиз акси. 11. Чайханада кӀвалахзавайди. 12. Ракъиникай ва я марфадикай чуьнуьх жедай чка. 13.ЦӀаял
+* Зобдин азар авайбуруз агъадихъ галай рецептди хъсан куьмек гуда: къацу чкал аламай 10 кӀерецдал 0,5 л эрекь илична са шумуд юкъуз тада. Ахпа йикъа 2 сеферда, фу тӀуьрдалай гуьгъуьниз чайдин са тӀуруна авайди хъвада. * Шекердин азар авайла ва ивидин давление хкаж хьанвайла, хуьрекдин кьве тӀуруна авай кьурурнавай жумун пешерал, са стакан яд илична, 15 декьикьада цӀал эцигда. Ахпа йикъа пуд сеферда, фу нез 30 декьикьа амайла, хуьрекдин са тӀуруна авайди хъвада. *РикӀ тӀазвайла, капан юкьвал пихтадин ягълудин 10 стӀал вегьена, рикӀ авай патав гуьцӀда. Мадни, ксудалди вилик валерианадин настойкадикай ни чӀугвада. * МетӀер тӀазвайла, ксудалди вилик анривай бальзам «звездочка» гуьцӀна, чими шарф алчукна тада. Экуьнахъ тӀалдин гелни амукьдач ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Сулейманов Эрзиманаз ва вири мукьва-кьилийриз вах ГУЬЛПЕРИ рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+РОССИЯДА 5- октябрь акьалтзавай несилдиз чирвилерни тербия гузвай Малимдин суварин югъ яз къейдзава. Акьалтзавай несил патриотвилинни ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишун четинди, гзаф терефринди гьа са вахтунда жавабдарди я. Важиблу везифаяр кьилиз акъудун сифтени сифте малимдилай, адан идеядинни ахлакьдин къаматдилай, пешекарвилин жигьетдай гьазурвилерилай, малимди тухузвай тербиядинни кӀвалахдин тарсарин еридилай гзаф аслу я. Къе малимдин авторитет, адан гафунин таъсирлувал екеди я. Районда, хуьре авай гьаларин дуьз къайгъуда хьун, жемятдиз татугайвилер арадай акъуддай, четинвилер алуддай рекьер къалурун, теклифар гун, сифте нубатда малимдин кьилин буржи хьана кӀанда. Заз школайрин педколлективри, образованиедин управлениедин системада кӀвалахзавай вири работникри акьалтзавай несилдиз мягькем чирвилерни дуьз тербия гун патал чпелай аслу вири серенжемар кьабулдайдахъ кӀевелай инанмишвал ийиз кӀанзава. Квез Куь пешекарвилин сувар- Малимдин югъ мубаракрай, Гьуьрметлу чи малимар! «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Кьил Ф.З. АГЬМЕДОВ.
+1МАЙДИЗ чна гатфарин ва зегьметдин сувар къейд ийиз яргъал девирар я . И суварихъ девлетлу тарих ава ва ам вири дуьньяда зегьметчийрин гегьенш къатарин ихтиярар хуьнихъ галаз сигъ алакъада ава . Майдин йикъахъ галаз чна са жерге агалкьунар алакъалу ийизва , месела , муьжуьд сятинин к I валахдин югъ , гьар гьафтеда ял ядай югъ гьа и йикъан къазанмишун яз гьисабзава . Виликдай зегьметчийрин международный югъ яз къейдзавай и сувар къени зегьметчи халкь тупламиш хьунин югъ яз ама . Ада т I ебиат ц I ийи хъхьун , гележег хъсан ва гуьрчег жедайдахъ инанмишвал лишанлу ийизва . За райондин вири агьалийриз гатфарин , гьакъикъи халкьдин сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава . Къуй квехъ вирибурухъ мягькем сагъвал , хизанда хушбахтвал , суварин гуьгьуьлар ва зегьметда агалкьунар хьурай . « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил , райондин Собраниедин председатель Фарид АГЬМЕДОВ . МР дин АДМИНИСТРАЦИЯДА
+28АПРЕЛДИЗ муниципальный райондин администрацияда терроризмдиз акси комиссиядин гегьенш заседание кьиле фена . Заседание ачухдайла « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил , терроризмдиз акси комиссиядин председатель Фарид Агьмедова 9Майдиз Ч l ехи Гъалибвилин 70 йис тамам хьуниз талукьарнавай сувар кьиле тухудайла общественный хатасузвал таъминарун , уьмуьр патал важиблу дараматар ва инсанар гзаф к l ват l жезвай чкаяр гуьзчивиликай хкуд тавун , райондин центрда ва хуьрера сувариз талукьарнавай культурадинни спортдин мярекатар тухудайла мукъаятвал ва уяхвал хуьн чарасуз тирди лагьана . Райондин общественно политический ва криминогенный гьалар гуьзчивлик кват l ани , вилик пад кьадай к l валахар кьиле тухудайла чкадин самоуправлениедин ва къенепатан крарин органри , общественный ва диндин идарайри сигъ алакъада аваз к l валахун чарасуз тир ди къейдна Фарид Загьидиновича . Заседаниедал РФ дин МВДДИН Магьарамдхуьруьн районда авай отделдин начальникдин заместитель М . Эминован ва общественный хатасузвал хуьнин рекьяй МР дин администрациядин кьилин заместитель З . Азимован докладрихъ яб акална . Докладдин винел рахайбуру гьалзавай месэлайрин гьакъиндай чпин фикирарни лагьана . Анал махсус къарар кьабулна . А . АЙДЕМИРОВА .
+1941ЙИСАН геж зулуз Москвадив кеферпатахъай агакьзавай немсерин кьушунривай къвез алакьай виридалайни кьакьан чка гьа им я . Яхромадин винел хкаж хьанвай Перемиловский тепе ( са ч I авуз ам душманди кьунвай ) меркездин оборонада кьилиндаз элкъвена . Гьа инал , Москва Волга къаналдин патав , советрин аскерри ва офицерри гитлерчийрин гьужумар сад садан гуьгъуьнал алаз кьулухъди гадариз хьана ва гьа идалди Москвадиз ц I айлапандин хьтин ягъунар кьадай мумкинвал ганач . Исятда анал АСКЕРДИЗАЗАДЧИДИЗ памятник ала . Са мус ят I ани немсерин кьушунри кьур Яхромадиз 80 метрдин кьакьанда авай майдандилай килигиз жеда .
+22АПРЕЛДИЗ Магьарамдхуьре жегьилрин крарин ва туризмдин отделди гуьгьуьллу аскеррин штабдихъ галаз санал Ч l ехи Гъалибвилин 70 йис тамам хьуниз талукьарнавай Вирироссиядин « Георгиевская лента » акция кьиле тухвана . Акцияда Магьарамдхуьруьн 1 ва 2нумрайрин школайрин ч l ехи классра авай аялри , малимри , къайда хуьзвай органрин векилри ва журналистри иштиракна . Абуру рекьевай инсанрин хурудал , машинрал « Георгиевский лентер » кут l унна . Райадминистрациядин вилик башламиш хьайи акция кьилин куьчейра давам хьана . « Спасибо за победу » шикилдин патав рик l ел аламукьдай шикилар яна . ЧИ КОРР .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+АЛАЙ ЙИСАН 13-18апрелдиз Махачкъала шегьердин 7нумрадин МДОУ да Вирироссиядин « Йисан тербиячи - 2015» конкурсдин Республикадин этап кьиле фена . И конкурсда Дагъустандин шегьеррайни районрай атанвай 33 тербиячиди иштиракна . Абурун арада Магьарамдхуьруьн « Солнышко » бахчадин тербиячи Османова Рагнетани ( шикилда эрч l и пата ) авай . Ада « Йисан тербиячи - 2015» конкурсдин райондин этапда сад лагьай чка кьунай . Дагъустан Республикадин конкурсда иштиракай Р . Османова Республикадин образованиедин ва илимдин министр Ш . Шагьован Гьуь рметдин грамотадиз ва дипломдиз лайихлу хьана . Османова Рагнетади Магьарамдхуьруьн « Солнышко » бахчада 2009йисалай зегьмет ч I угвазва . К I валахиз башламишай сифте йикъалай ам аялриз хуш хьана . Р . Османовади вич алакьунар ва устадвал авай пешекар яз къалурна . Чи коллективди Рагнета Альбертовнадал дамахзава ва рик I ин сидкьидай агалкьунар мубаракзава , гележегда адахъ мадни ч I ехи агалкьунар хьун чи мурад я . Э . НАСРЕДИНОВА , « Солнышко » бахчадин социальный педагог .
+2015ЙИС « Литературадин йис » яз малумарнава . Идахъ галаз алакъалу яз 17апрелдиз Гъепцегьрин хуьруьн библиотекада литературадин гуьруьш кьиле тухвана . Ам сифте гаф рахуналди библиотекарь Вагьабова Ритади ачухна ва кьиле тухвана . Жуван ч I ал , милли адетар , халкьдин манияр , сивин яратмишунар хуьнин , жув хайи ерибине рик I елай алуд тавунин мураддалди малумарнавай литературадин йисан рамкайра аваз чна къе шаиррихъ галаз гуьруьшмиш хьун кьиле тухузва ,къейдна Р . Вагьабовади . – И сеферда чна гуьруьшдиз зегьмет дин ветеран , вад ктабдин автор чи хуьруьнви Исмихан Къадимоваз теклифна . Гуьруьшда малимри , школьникри , культурадин работникри иштиракна . Гуьруьшдал неинки литературадикай , гьак I Гъалибвилин 70 йисан юбилейдикайни , ислягь уьмуьр патал чанар гайи къагьриманрикайни суьгьбетар кьиле фена . Эхирдай гуьруьшдин иштиракчийри тамамарай манийри , авур кьуьлери межлис мадни гурлу авуна . ЧИ КОРР .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр ! Чи уьлкведин халкьари , гьа жергедай яз районэгьлийрини , Ватандин тарихда виридалайни ишигълу ва багьа сувар , чи азадвални аслу туширвал патал советрин халкьари авур эбеди кьегьалви лерин зурбавал ва абурун тупламишвал къалурай Ч I ехи Гъалибвилин югъ рик I ера такабурлувилин гьисс аваз къейдзава . Гъалибвилин рехъ гзаф яргъиди ва четинди хьана . Амма а рехъ чи халкьарин дуствал , дурумлувал ва руьгьдин ч I ехивал садрани тахьай тегьерда виниз хкаждайди хьана . Ам фронтдани далу пата ватанпересвал , массовый къайдада игитвал къалурунин чешне хьана . Тарихдин метлеб авай и Гъалибвилик чи районэгьлийрини чпин лайихлу пай кутуна . Абур женгера ва зегьметда къалурай кьегьалвилерай Ватандин орденризни медалриз лайихлу хьана . Ватандин Ч l ехи дяведин ва зегьметдин фронтдин ветеранриз , райондин вири агьалийриз чна фашизмдин винел къачур Ч I ехи Гъалибвилин 71 йис тамам хьун рик I ин сидкьидай мубаракзава . Къуй квехъ чандин сагъвал , руьгьдин мягькемвал , хсуси уьмуьрда бахт ва уьлкведа ислягьвал хьурай . Фарид АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил .
+ДАГЪУСТАНДИ фронтдиз вичин 160 агъзур хва рекье туна . Абурукай саки са пай к l вализ хтанач . Дагъустанвийри дяведин саки вири фронтра жуьрэтлувилелди женг ч l угуна , игитвилин гьунарар къалурна . Къагьриманвиляй ц l уд агъзурралди дагъустанвийри женгерин орденар ва медалар къачуна . 58 касдиз Советрин Союздин Игитвилин т l вар гана .
+« МАГЬАРАМДХУЬРУЬН РАЙОН » муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедован къарардалди « Гъалибвал » т I вар алаз тешкиллувилин комитет тешкилнава . Адан кьилин мурад районда Ч I ехи Гъалибвилин 71 йис лайихлувилелди къаршиламишун я . Тарихдин чинра эбеди яз гьатнавай лишанлу и вакъиадиз адетдиндилай артух фикир гунихъ себебар т I имил авач . Кьилинди къуватар барабар тушир дяведа Советрин халкьди Яракьлу душмандал Ч I ехи Гъалибвал къазанмишун хьана . Фашистрин фикир неинки Европадин халкьар муьт I уьгъарун , гьак I Советрин инсанарни къирмишун тир . Тарихдин чинри субутзавайвал , 1941 йисан 24июндиз Гитлера нацистрин партиядин векилрин ва вермахтдин генералрин совещаниедал малумарнай : « Чаз урусрин армия кук I варун , Ленинград , Москва , Кавказ кьун бес туш , чна и уьлкве михьиз терг авун ва адан халкь къирмишун лазим я ». Уьлкве акьалт I ай хаталувилик акатна . Гитлеран генералрин гьисабралди дяве анжах кьвед пуд вацра давам хьун герек тир . Гитлеран Германияди ва адан союзникри бейхабардиз СССР дал вегьедалди , вичи муьт I уьгъарнавай Европадин уьлквейрин вири танкар , тупар , самолетар , заводар ва рабочий къуватар кьунвай . Ватандин Ч I ехи дяве Советрин уьлкве адан Яракьлу къуватар патал виридалайни заланди хьана . Ам чи халкьдин , вири инсаниятдин игитвилин чешмейрин баркаллу тарихда эбеди яз гьатунин кьилин себебни гьа им я . Гьакъикъатдани , советрин инсанри , адан Яракьлу къуватри дуьньядин тарихда фикирдиз гъиз тежедай хьтин игитвал , Ватан диз сергьят авачир кьван вафалувал къалурна . Вири халкь Ватан хуьз къарагъна . Миллионралди гуьгьуьллуяр аскервилиз , партизанвилиз , халкьдин ополчениедиз фена . Уьлкведикай би тав женгинин лагерь хьана . Фронтдинни далу патан къуватар сад хьана . Уьлкве акьалт I ай еке хаталувилик акатай ч I авуз , миллионралди советрин инсанар , багъри накьвар душмандикай хуьн патал къарагъна . Фашизмдин винел гъалибвал советрин халкьдин вири къатарин рабочийрин , лежберрин , илимдинни культурадин , вири миллетрин ва халкьарин чалишмишвилералди къазанмишиз хьана . Гитлеран Германиядин винел гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 71 йис алатзават I ани , дуьньядин халкьари Советрин аскеррин , абур ч l ехи авурбурун , тербияламишайбурун т I варар гьуьрметдивди кьазва . Советрин Яракьлу Къуватри неинки чи Ватандин азадвал ва аслу туширвал хвена , гьак I Европадин ва Азиядин гзаф уьлкве��рин халкьар фашизмдин лук I виле гьатуникай къутармишна , вичин интернациональный буржи намуслувилелди кьилиз акъудна . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+Магьарамдхуьруьн райондай кьве агъзурдалай гзаф ксари Ватандин Ч l ехи дяведа жуьрэтлувилелди душмандихъ галаз женг ч l угуна . Вишералди районэгьлияр орденризни медалриз лайихлу хьана . Гзаф фронтовикар женгера телеф , гзафбур дяведилай кьулухъ хирерикди кечмиш хьана .
+1945-2016 ВАТАНДИН Ч I ехи дяве куьтягь хьайидалай инихъ гзаф йисар алатнават I ани , инсанрин рик I елай дяведин вахтунин дарвилер , кьегьалвилер гьич алатзавач . Дяведин йисара бегьем рехъ авачир куьгьне хуьрера уьмуьр кечирмишай дагъвийрал т I имил дарвилерни четинвилер ацалтнач . Хуьрерай гъиле яракь кьаз жедай вири фронтдиз фенай . Дяведиз фейи бубайрин , стхайрин , багърийрин чкаяр эвез авур дидейринни яшлубурун , зегьметдиз къабил тахьанвайбурун хиве хуьруьнбур фалди , мал къара алафралди таъминарунин , фронтдиз куьмекар гунин … везифаяр гьатна . Жемятди вири четинвилеризни туькьуьлвилериз таб гана , югъ йиф талгьана производстводин вири хилера гьакъисагъвилелди к I валахна . Туьрездалди цанар цаз , тумар гъилералди кутаз агъзурралди гектарра бегьерар битмишарна . Магьсулар мукалралди гуьз , цуьлер арабайра аваз хкиз , рат I арал яцар , балк I анар квай ругунар ишлемишиз гьар йисуз фронтдиз агъзур тонндив агакьна техил гана . Кьакьан бегьеррин сир , лежберар магьсулрихъ къайгъударвилелди гелкъуьн тир . Ик I дяведин йисара гьар са гектардай 20 центнердилай т I имил тушиз техил к I ват I хъувур вахтар гзаф хьана . Техника авачиз , бегьем куьмекар галачиз четин шарт I ара гьасилзавай ризкьидикай государстводин планарни ац I урайла , колхозчийриз зегьметдин йикъарайни гайила , игьтияж авай майишатрив техил буржуна вугудай , базаррани гудайди амукьдай . Делилрай дяведин дар йисара дагъдин хуьрерин лежберри ч I угур зегьмет аквазва . Четин йисара майишатдин дибдин хиле малдарвиле зегьмет ч I угвазвайбурузни регьят тушир . Абурун зегьметар себеб яз гьайванрин кьадар т I имил хьанач , государстводиз малдарви лин продуктар маса гунин тапшуругъар артухни алаз тамамарна . И кардихъ мал къарадихъ иесивилелди гелкъуьнилайни абуруз гьар йисуз тух , чими кьуьд тешикилунай маса себеб авач . Аквазвайвал , хуьрера гзафбуру зегьметдин фронтда дурумлувилелди чешне къалурна , фронтда авайбур недай суьрсетдалди , чими парталралди таъминарун патал чанарилайни гъил къачуна зегьмет ч I угуна . Далу патан зегьметдиз къабил тир ва тушир гзаф дагъвийри Гъалибвилин Югъ мукьва авуник чпин пайни кутуна . Тарихдин метлеб авай ч l ехи Гъалибвал къазанмишуник гъвеч I и пай кутур абуруз несилри чеб гьамишалугъ буржлу яз гьисабзава . Р . МУРАДАЛИЕВ . Вилер рекьел алаз фена зи уьмуьр , Рик I е гьижран аваз фена зи уьмуьр , Вил акьалай гьар легьзеда ахварай Хцихъ галаз рахаз фена зи уьмуьр . « Вун рик I еваз рекьизва за душманар , Абур тергна ви патав фад хуьквервал .
+Четинвилер хьана , шаксуз , дяведа , Къурбандарни гана гьахъсуз инсанри . Кьиникь рик I ел гъанач и серт вадеда , Душман кьинал желб хьанвай халкьар вири . Темен тагай свас к I валемай чиг гада гуьлледи кун .. гуж я эх тежер ерли . Мусибатдин и ихтилат заз сифте яз I954 йисуз Докъузпара райондин Муграгърин хуьруьн юкьван школада I0КЛАССДА к I елзавайла са к I елетжува авурди я . А ч I авуз Муграгъ къазмайрин , К I елетрин , Такийрин , Къурушрин хуьрерай ч I ехи классра к I елзавай аялар вири Муграгъиз къвезвай , вучиз лагьайт I а юкьван школа анжах тек са и хуьре авай . Ихтилат куьруьди я , амма яд ксарин рик I ерни т I ардай агьузардинди я . I94Iйисуз Ватандин Ч I ехи дяве башламишай сифте кьилера К I елетдал са жегьил эвленмишна . Свас гьаятдал хкайла ам чамрахъ галаз кьуьлуьк кутуна . Гьахьтин хъсан адет авай гьа вахтара . Сусвак шабашар кутаз межлис гурзавайла , цавай аватайбур хьиз , балк I анрал алаз кьве кас атана . Балк I анрилай эвич I на , абур кьуьлуьк квай чамрав агатна , адан гъиле шабаш туна . Вичин гъиле тур чарчин к I усуниз тамашна чамран гъилер куьрс хьана . Далдам зуьрне акъвазна , кьуьлуьк квайбур вири чамрал алт I ушна . Адан гъиле авай чарчин к I ус инсанрин гъилерай гъилериз фена . Сифте сусвай , ахпа мукьва кьили дишегьлийрай гьарай акъатна . Дидедивай к I вачел акъвазиз хъхьанач ам ярх хьана . Чамраз повестка атанвай … Фикир гайила , ина мягьтел жедай , мусибатдин са карни хьанач . Ватанда дяве кьиле физва , фронтдиз аскерар тухузва , гзафбур гуьгьуьллувилелди физва , хуьряйни гьеле икьван ч I авалди инсанар тухванва , и юкъузни чам тек туш , адахъ галаз мад кьуд вад кас тухузва . Гьелбетда , гьич садан к I валени и кардал шадвал ийизвачир . Амма .. гъанвай свас гьаятда амаз , диде бубадин , мукьва кьилидин минет суьнетдизни тамаш тавуна , чам гьаятдай , мехъерик квай адан дустарни галаз , балк I анрин хура туна , къачагъар хьиз , тухун , им халис вагьшивал , инсансузвал хьана . Мумкин я , идалайни фейи къансузвилер маса хуьрерани хьана жеди , амма инал ихтилат физвайди заз чидай са дуьшуьшдикай я . Кьегьал хци дарухвилер рик I ив агудзавачир , ада душман терг авунин къаст аваз дяве ийизвай . К I вализ рахкурзавай чарарайни адан уьтквемвал аквазвай : « Къе окопда зав зи орден вахкана , « Яру гъетре » нур гузва зи хурудал …» Ажеб жедай дяве гьа ихьтин чараралди куьтягь хьанайт I а . Амма , дяве дяве я . Ада вуж рекьидат I а , вуж тадат I а хкядач . Ингье , и сеферда дидедиз хтай чар ихьтинди хьана : « Ширин диде , кьабул ая зи кагъаз Хцин патай эхиримжи сефер яз , Мад ахквадач экуь дуьньядал чун чаз , Михьи салам кьабула лагь дидедиз . Цавай атай залан тупун гуьлледи Эрч I и гъилел хер уна лагь дидедиз , Амач умуд , эхир я зи нефесдин , Дустаризни хабар це лагь дидедиз . Диде , хабар це вуна зи к I анидаз , Фена лагь на зун вичихъ вил галамаз . Хъфирай лагь зун туна са гъейридаз , Ам дуьньядин адет я лагь дидедиз . Деде , шел хвал ийиз кумир вуна вун , Агьузарди кьунва хьи и замана . Заз гъурбатда я сур хьанач , я кафан , Ачух дуьздал алама лагь дидедиз . И мусибатдиз баянар гунин гереквал авач . Вири гъавурда акьазва . Ина тахсирлу ксарихъ къекъуьнни гьак I ан кар я . Тахсиркар дяве я . Ватан хуьн гьар са ватанэгьлидин пак тир буржи я . Залум дяведи шумуд дидейрин вилер ц I урурна , шумуд сусварин мурадар кьурурна !
+27АПРЕЛДИЗ Магьарамдхуьруьн райондин Советск хуьре « Юждаг » т I вар алай медицинадин ц I ийи центр шад гьалара ачухна . Медицинадин и диагностический центр РД – дин Кьили тайинарнавай « Инсанвилин капитал » эвелимжи проект тамамарунин мураддалди ачухнавайди я . Мярекатда райондин руководстводи , МР дин жавабдар работникри , къайда хуьзвай органрин , СМИ дин векилри , патарай атанвай мугьманри ва хуьруьнбуру иштиракна . Мярекат тебрикдин гаф рахуналди Советск хуьруьн администрациядин кьил Э . Асварова ачухна . Гуьгъуьнлай тебрикдин гаф рахай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновича виридаз и шад вакъиа мубаракна , ихьтин важиблувал авай дарамат эцигунин ва ам кардик кутунин терефдар хьайи Бинямудин Гьасановаз чухсагъул малумарна . Ахпа Фарид Загьидиновича район вилик тухуник лайихлу пай кутунай Бинямудин Магьамедгьуьсейновичав « Магьарамд хуьруьн райондин Гьуьрметлу агьали » хурудал эцигдай знак шад гьалара вахкана . Гаф гана рахай Б . Гьасанова ихьтин проект кьилиз акъудунин карда вичиз къуват гайи Агьмедов Фарид Загьидиновичаз , куьмекар гайи са жерге юлдашриз чухсугъул лагьана . Чи хизанда ирид аял ч I ехи хьана лагьана Бинямудин Магьамедгьуьсейновича ва давамарна чи диде бубадин мурад са веледди кьванни медицинадин рекьяй к I елна хизанда духтур хьун тир . Зи вахари , стхайри вирида образованияр къачуна гьарма сад са пешедин иесияр я . Духтур абурун арада авач . Гьак I ят I ани жув ихьтин фикирдал атана , гъиле кьур к I валах тамамвилелди кьилиз акъудуниз хьунал , зи хуьруьнвияр , халкь патал и шарт I ар тешкилиз алакьунал зун шад я . « Юждаг » медицинадин центрда страховой полис гвай гьар са касдивай еридин пулсуз куьмек къачуз жеда . Гуьгъуьнлай мярекатдал рахай гьа и хуьруьнвияр , лайихлу малимар , зегьметдин ветеранар тир А . Нуралиевани Ш . Асварова и шад мярекат тебрикна ва вич хайи гъвеч I и ватанда хайи халкь патал ихьтин кьегьалвал авур Б . Гьасановахъ чандин мягькем сагъвал ва к I валахда мадни еке агалкьунар хьун чпин мурад тирди лагьана . Медицинадин диагностический центрда 40 чкадикай ибарат тир йикъа I50 касдиз къуллугъзавай стационар кардик ква . 40 касдиз к I валахдай чкаяр хьанва . Пешекар духтурар гьарма вичин рекьяй азарлуйрихъ гелкъвезва . К I валахар иналди акьалт I арнавач . Центрдиз УЗИ ва рентгендин аппаратар хкун гуьзлемишзава . Центрдин патав , къвезвай азарлуяр патал гегьенш столовый эцигун пландик ква . Ачухнавай центр тек са Магьарамдхуьруьн ваъ , гьак I патарив гвай районар патални важиблу вакъиа хьана . Музыкадин ван кьилелаз яру лент ат I ай Фарид Загьидиновични Бинямудин Магьамедгьуьсейнович кьиле авай десте центрдин къенез фена , шарт I арихъ галаз таниш хьана ва палатайра къатканвай азарлуйрихъ , медперсоналдихъ галаз рахана . А . АЙДЕМИРОВА .
+27АПРЕЛДИЗ Ярагъкъазмайрин культурадин К I валин залда гьа и хуьруьнви малим , шаир Тариверди Масимов дидедиз хьайидалай инихъ 80 йис хьуниз талукьарнавай мярекат кьиле фена . Вичин куьруь уьмуьрда Т . Масимова лезги шииратда кьет I ен гел туна . Ада Ватандикай , тарихдикай , ватанпересвиликай , т I ебиатдин гуьзелвиликай , муьгьуьббатдикай кхьенвай шиирар вири девиррихъ галаз кьадайбур я . Сиве сивди ац I анвай залдиз рагьметлудан хизанар , адан к I валахдин юлдашар , тарс гайи ученикар ва гьак I адан яратмишуниз гьуьрметзавайбур атанвай . Мярекат сифте гаф рахуналди Ярагъкъазмайрин культурадин К I валин директор Музлифат Гьасанбековади ачухна . Гьа и хуьруьн « Улыбка » т I вар алай бахчада И . Абдурагьмановадини М . Шамиловади , тербияламишзавай аялри шиирар к I елна . Ахпа Т . Масимован ученица , шумудни са конкурсрин гъалибчи , гьа и хуьруьн юкьван школадин дидедин ч I аланни литературадин малим Магьият Жаруллаевади рагьметлудан уьмуьрдин , яратмишунрин рекьикай гегьенш ихтилатарна ва ада тарс гузвай аялри еке ашкъидивди шаирдин « Октябрдин гъед »», « Акунайт I а ваз , Ленин », « Бубадин веси », « Гьик I жезва заз », « Давугъа », « Дингиник », « Сегьерханум », « Арандин руш » кьил ганвай шиирар к I елна . Гаф гана рахай шаирдихъ галаз к I валахай , яргъал йисара райондин газетдин редактор хьайи Желил Мурадалиева , райондин общественный советдин председатель Агъадаш Нагъметуллаева , шаирар тир Исмихан Къадимова , Шагьэмир Гьажиева , « РФ дин умуми образованиедин Гьуьрметлу работник » т I варц I ин сагьиб , малим Алаудин Сайидова , к I валахдин юлдаш хьайи , малим Агъарагьим Агъарагьимова , къунши , гзаф йисара культурадин маканра зегьмет ч I угур Шаселем Юнусовади шаирдин уьмуьрдин , яратмишунрин рекьикай , шииратдин рекье тур гелекай яргъалди суьгьбетар авуна . Эхирдай Т . Масимован ч I ехи хва Максима буба рик I ел хкуниз талукьарнавай мярекатдиз атанвай мугьманриз ва хуьруьнбуруз чухсагъул лагьана . « РД дин культурадин лайихлу работникар » тир И . Улубековни Я . Эгьмедханов кьиле авай райондин культурадин центрдин художественный самодеятельностдин дестеди гурлу концерт гана . Мярекат безетмишнавай суфрадихъ яргъалди давам хьана . А . АЙДЕМИРОВА .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информация��ин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+Эгер куьне тик ц I арара ганвай суалриз дуьз жавабар гайит I а , квевай тафаватлу авунвай дуьз ц I арц I яй 900 юкъуз блокадада хьайи , амма душмандивай муьт I уьгъариз тахьай игит шегьердин т I вар к I елиз жеда .
+I.« Яру гъед » орден гайи сад лагьай кас . 2. Душмандин рекьел гьулдандин къеледиз элкъвей чка . 3. Сирнавдай муьгъ . 4. Дуглас Маккартура вичин бортунал Япониядин капитуляция кьабулай линкор . 5.« Т -34», « И . С .», « Тигр ». 6.I943ЙИСУЗ Сталин , Рузвельт , Черчиль гуьруьшмиш хьайи шегьер . 7. Дагъустанви Исмаилова Гъалибвилин пайдах алк I урай шегьер . 8. Дяве тухунин планар туьк I уьрдай чка . 9.« Диде Ватанди эверзава !» плакатдин автор . Кроссворд туьк l уьрайди Ф . ГЬАЖИЕВ . Кьуна хуьз тежедай еке къван чкадилай юзурун герек туш , мумкин я адан к I аникни акатун . * * * Еке бахт я : « Ак I ваъ , ик I а …» лугьудай рик I кузвай сад кьванни къвалав хьун . * * * Гьик I рахан бахтуникай , бубани хва бягьсра авайла ? * * * Гзаф гъил алтадай кацини чухвада .
+* * * Пара нагьакьан к I валах я , гьуьжетра гьатайла , аялдин вилик жуваз жувакай регъуь хьун . * * * Савадлу аял к I елуникай хкудун еке гунагь я . * * * Аялдиз дуьз къимет тагай малим , яргъал мукьвал вич къиметдай аватда . * * * Мехъер ийидач лугьуз , кьуьзуь жедачни ? * * * Чарадахъ далу акална архайиндиз кусуз жедач . * * * Етимдин гъиляй акъудай к I ус туьтуьна ак I ида . * * * Савадлу я , анжах зили аквазвач вич фит I инзавай . * * * Каликни квачир гьукумат жедани : кал сада ацазва , гьукумат вирида ! * * * Ажеб туширни , сейли хьайила кьванни , а т I варц I из вафалу жез алахъдайт I а . Нурудин НАСРУЛЛАЕВ ЖАВАБАР : I. Блюхер , 2. Брест , 3. Понтон , 4. Миссури , 5. Танк , 6. Тегеран , 7. Берлин , 8. Штаб , 9. Тоидзе .
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР! Чна чи ватанэгьлийриз, вири мусурманриз, азиз Рамазандин пак тир варз алукьун рикӀин сидкьидай мубаракзава. Мусурманар патал и пак сувар хийирлу крар гъидайди хьурай, къуй ада гьар са кӀвализ садсадан гъавурда акьадай меслятлувилин гьалар гъурай. Квез инсанрин арада жуьрэтлувал, инсанпересвал, ислягьвал ва дурумлувал мягькемаруниз таъсирдай къуват гурай. Аллагьди квез виридаз, гьуьрметлубур, сифтени-сифте мягькем сагъвал, хизанда чӀехи гьуьрмет-хатур ва берекат гурай. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» Муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+МЕРГЬЯМАТЛУ ва регьимлу Сад Ал лагьдин тӀварцӀелди! Гьуьрметлу районэгьлияр! Ингье цӀинин пак тир Рамазандин варзни чаз мугьман хьанва. Рамазандин варзим Аллагь таалади пак тир калам- Къуръан ракъурнавай варз я. И вацра вири дуьньядин мусурманри Аллагь таалади чпин хиве ферз яз тунвай вад шартӀуникай са шартӀсив хуьн кьиле тухуда. Сив хуьн са куьнивай ятӀани жув хуьн, акъвазун, яргъа хьун, яни Аллагь тааладин эмир кьилиз акъудун паталди, Ада ихтияр ганвай шейэриз мукьва ва къадагъа авунвай шейэривай яргъа хьун лагьай чӀал я. Аллагь паталди сив хуьн- им гьар са мусурман тир, яшар тамам хьанвай, акьул балугъ тир ва сагъламвал авай итимрин ва дишегьлийрин хиве авай буржи я. Алай варцарив гекъигайла и вацран дережа лап екеди я. Аллагь таалади вичин регьимдалди женнетдин къапуяр ачухзава ва жегьеннемдин- агалзава. Шукур хьуй Сад Аллагь тааладиз чун мусурманар яз халкьнавай, Мугьаммад пайгъамбардин (с.а.с.) уьмметдикай авунвай, Ислам чаз дин яз ракъурнавай ва цӀинин Рамазанд варзни мад сеферда кьисметнавай. Къуй вири мусурманри хуьзвай сивер, ийизвай дуьаяр, гузвай садакьаяр Аллагь таалади кьабулрай. Чи хуьрера, кӀвалера ислягьвал, бахт-берекат хьурай. Къуй Аллагь таалади цӀинин Рамазанд варз мусурманриз лайихлу тир къайдада кьиле тухудай кӀеви тир Иман гурай. Амин. Ахмад гьажи МАГЬАМЕДОВ, райондин имамрин Советдин председатель.
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДИН КЪАРШИДИЗ
+1938-ЙИС. Докъузпара райондин Хужайрин хуьряй тир Бабаев Абусаид, школа акьалтӀарна, Дербентдин ФЗУ-ДИК (ракьун рекьерин отделениедик) экечӀнай. Са тӀимил вахтни алатнач, адаз шегьердин военкоматдай повестка атана. Октябрдин вацра мад 12 юлдашни галаз дагъви гада армиядин жергейриз тухвана. Украинадин Каменец-Подольск шегьердиз акъатай жегьилди атлуйрин 55 лагьай полкуна къуллугъзавай. 1939- йисуз ам РагъакӀидай патан Украинадиз- Львовдиз акъатна. Дуьньядин гьалар секинзавачир. Фашистрин Германияди Европадин уьлквеяр са-сад вичин пацук кутазвай. Гитлерчияр чи уьлкведин сергьятдиз мукьва жезвай. 1941- йисан 22- июндиз чапхунчийри чи ислягь уьлкведал вегьена. Дяве башшамиш хьайила, Абусаида Житомир областдин Новгород-Волынский шегьерда атлуйрин 14дивизиядин 55- полкуна къуллугъзавай. Львов, Волынск шегьерар хуьн патал женгера иштиракайдалай гуьгъуьниз Славутичдиз рекье туна. Сифте кьилерай чи кьушунар кьулухъни чӀугуниз мажбур хьанай. Са юкъуз полкунин командир И.В. Мельникова А. Бабаеваз вичин патав эверна ва ихьтин буйругъ гана: балкӀандаллаз хъиткьинардай шей тухвана, кьве аскерни галаз фена, муьгъ хъиткьинарна кӀанда. И чӀавуз сержант А. Бабаев инженервилинни сапервилин отделениедин командир тир. Немсерихъай далдаламиш жез-жез, агатна абур а муькъуьн патав. Адан лазим чкайрик кьиткьиндай шейэр кутуна, 10 метрдиз кьван шнурни гилигна. Ахпа муькъуьвай са кьадар мензилдиз къекъечӀна, шнурдиз цӀай яна, чеб катна ва абуру чпин полкунив агакьар хъувуна. И тапшуругъ тамамарунин нетижада душмандин виликди гьерекатуниз са кьадар манийвална. Миллерово станциядин патав А. Бабаевал хер хьана. Сифте ам санчастуниз, анайни санитарный поезда аваз Кременчугдин патав гвай «Славянское» санаториядиз агакьарна. Са кьве йикъалай Сталинграддиз тухвана. И рекьерани абурал са шумудра цавай бомбаяр вегьенай. Сталинград��ин патав гвай госпиталда сагъар хъувурдалай кьулухъ старший сержант Бабаев сагъламвал мягькемарун патал кӀвализ ахъайна. Са кьадар вахт алатайла, эвер хъувуна, Кировобад шегьерда кӀватӀнавайбурухъ галаз амни мад фронтдиз рекье туна. Къати женгера иштиракайдалай кьулухъ чан аламайбур Грозныйдиз рекье туна. Абусаид Жаруллаевич лагьайтӀа, ОРВТДИЗ- танкар ремонтдай ва гуьнгуьна хутадай отделениедиз акъатна. Ина хейлин танкар къайдадиз хкана ва фронтдиз рекье хтуна. Са кьадар вахтунда гьа ина хьайидалай гуьгъуьниз, хер хьанвай гъил кутӀунна, амай юлдашрихъ галаз санал душман уьлкведай чукуриз эгечӀна: Моздок, Минводы… Гъалибвилин югъ дагъвидиз Борисоглебск шегьерда къаршиламишун кьисмет хьана. Хайи хуьруьз Абусаид Бабаев хурудал Красный Звезда ва Ватандин дяведин 2- дережадин орденди, гзаф медалри нур гуз хтана. 1946- йисуз мехъерарна. А. Бабаеван уьмуьрдин юлдаш Саиматани дяведин вахтунда Хасавюрт шегьердин патарив танкариз акси сенгерар ва гьакӀ окопар атӀунин кӀвалахра иштиракна. Сифте Абусаида «Искра» колхозда счетоводвал авуна. Дуьзендиз куьч хьайила, хейлин йисара, та пенсиядиз фидалди Магьарамдхуьруьн райондин «Правда» совхозда бухгалтер-экономиствиле кӀвалахна. Ветеран къе чи арада амач. Амма Ватан душмандикай хвейи кьегьал хциз адан веледри, хтулри, жемятди гьуьрмет авунин лишан яз, кьил агъузна икрам ийизва.
+ДИН инсаният дуьз рекье тун патал Аллагьди вичин пайгъамбардал агакьарнавай инанмишвилерин, тежрибадинни марифатдин тамам илим я. Неинки чна, мусурманри, гьакӀ маса динар кьиле тухузвай машгьур алимри, писателри, философри Ислам диндин инсанпересвиликай, гьахълувиликай, уьмуьрдиз мукьвавиликай, адахъ илимдин диб авайвиликай чпин фикирар лагьанва. Исламди диндин ва уьмуьрдин вири терефар фикирда кьазва, гьавиляй и кьве шей чеб чпивай чара авун еке ягъалмишвал я. Исламдин илимди бедендинни руьгьдин, фана дуьньядинни эхиратдин арада авай алакъаяр, тафаватлувилер ва барабарвилер чирун, абурал кӀевелай амал авун инсандин еке бахт яз гьисабзава. Ислам маса гьич са диндивни гекъигиз тежедай, вичиз тешпигь авачир хьтин дин я. Ада инсанриз анжах сувабдин кӀвалахар авуниз эвер гузва, вилик фидай, михьивилер ийидай, илим меденият вилик тухудай къайдаяр чирзава, гьалал-гьарамдар кӀевелай амал авун истемишзава. Исламдин къанунралди халисан инсанмусурман вич марифатлувилел, руьгьдин лайихлувилерал ва дерин чирвилерал гуьзеларзавайдаз лугьуз жеда. Амай вири динрилай тафаватлу яз, Ислам тамамвилелди общественный дин я. Ислам хашперес диндилай а кардалди тавафатлу я хьи, ада чилел яшамиш жезвай инсанрин уьмуьрдиз гзаф фикирар гузва, гьа са вахтунда хашперес дин эхиратдин уьмуьрдикай гзаф рахазва. Ислам гьакӀ иудаизмдилай, яни чувудрин диндилай ада анжах са халкьдин кьисметдин къайгъу чӀугуналди тавафатлу я. Исламди, винидихъ лагьанвайвал, инсаниятдин уьмуьрдин вири терефар фикирда кьазва. Дагъустандин мусурманрикай рахайтӀа, абур саки вири Исламдин суннитрин школадин рехъ кьуна физвайбур я. Чал бубайрилай хтанвай и рекьел чун неинки идеологиядин, гьакӀ яшайишдин рекьяйни тамамвилелди рази я. Чна кьиле тухузвай адетдин Исламди къанажагъдиз, сабурлувилиз хъсан патахъ таъсир ийизва, диндин и хилез чӀурукӀа баянар гуз алахъзавайбурукай, террористрикайни экстремистрикай чун хуьзва. За винидихъ лагьайвал, Ислам, Аллагьди сад тирвилел бинеламиш хьанвай общественный дин я. Гьахъвал, ислягьвал, барабарвал инкар ийизвайбур ва обществодиз зиян гузвайбур адан душманар я. Ислам кьабулнавай вирибуру чпиз стхаяр ва вахар лугьузва. Мусурманрин арада миллетчивал, чӀалан айрувал, хамунин лацу-чӀулав-хъипивал гьисаба кьазвач, я тахьайтӀа, пайгъамбар араб я, Къуръан араб чӀалал атанва лугьуналди арабдиз ислам кьабулнавай маса миллетдин вилик гьич са артуханвал ва кьетӀенвал авач. Ида чи диндин инсанпересвал, гьахълувал ва мусурманрин арада авай ихтияррин барабарвал къалурзава. Ислам дин вичелай вилик хьайи вири динрилай чилин уьмуьрдиз мукьва, регьимлу ва мергьяматлу дин я. Чаз и дин кьисмет авур Аллагь вич регьимлуди ва мергьяматлуди я. Къуръандин гьар са сура Адан и ерияр тикрар авунилай башламиш жезва. Чи динда, амай динрилай тафаватлу яз, мажбуривал авач. Дин хушуналди кьабулзавайди я. Адан истемишунарни хушуналди кьиле тухун лазим я. Чи диндиз мусурманрикай виридалайни дакӀанбур ниятни амалар чеб чпив кьан тийизвайбур я. Месела, эгер вуна капӀ ийизватӀа, адан вири шартӀар галай-галайвал тамамарна ая. Ният михьи тушиз, гьакӀ савда патал капӀ ийизвайдаз капӀ эсиллагь тийизвайдалай еке гунагь жезва. Амай ферзерни гьакӀ я. Инсанривай инсанар алдатмишиз жеда, амма Аллагь алдатмишиз хьун мумкин туш эхир. Инсан халкь хьайидалай инихъ диндихъ галаз алакъалу я. Динрин жуьреяр ва пайгъамбаррин кьадар лап гзаф я. Амма чун Аллагьдин Сад тирвилихъ инанмиш мусурманар я. Диндивай къакъатай касдиз Иман жедач, Иман авачир касдиз эхиратда туькӀвей чкани жедач. Ша чун Сад Аллагьдиз мукьва жен ва Адан расул Мугьаммадан /с.а.с./ рекьяй экъечӀ тийин.
+КОРОНАВИРУС дуьньяда пайда хьайидалай кьулухъ начагъ хьайибурун кьадар санлай 250II56 кас хьана . Виридалайни гзаф США–ДА 800932, Испанияда– 204I78, Италияда- I83 957, Германияда- I48004, Великобританияда- I29044, Францияда- II4657, Турцияда- 9559I, Иранда- 84802 кас азарлубур ава. Коронавирусдик начагъ хьайи ксарай Россияди дуьньяда I0ЧКА кьазва. Россияда азар акатай ксарин кьадар 52.763. Сагъ хьайибурун кьадар 3873, кьейибурун кьадар 456. Дуьньяда санлай I7I8I0 коронавирусдик кьенва, сагъ хьайибурун кьадар 659732. Китайда начагъ хьайибурун 90 процент инсанар сагъар хъувуна. Вирусдик гила начагъ жезвайбурун кьадарни лап тӀимил я. Госдумадин образованиедин ва илимдин рекьяй комитетдин председ��телдин I– заместитель Геннадий Онищенкоди мягьтелвал къалурзава: «Дуьньядин майданда вучиз ихьтин гьарай-эвер тунвайди ятӀа, гъавурда гьатзавач. Аламдик (мир, свет) къурху кутунвай коронавирусдиз адетдин юкьван жуьредин инфекция лугьуз жеда, лагьана ада вичин рахунра . Гьа икӀ фикирзавай пешекарар, политикар, жергедин инсанарни гзаф ава. Зи фикирдалди коронавирус пайда жедалди инсанар гзаф кьадарда рекьизвай. Статистикадиз килигайла чахуткадик дуьньяда гьар йисуз I,5 млн. кас рекьизва, пневмониядик 700 агъзур кас начагъ жезва, ракдин азар акатна рекьизвай кьван кас ава. И азаррихъ галаз женг чӀугваз гзаф йисар ятӀани, гьалар хъсан патахъ элкъвезвач. Талукь органри вирусдин вилик пад кьун патал кьетӀен серенжемар кьабулзава. Вузра, школайра дистанциядин, онлайдин жуьрейра тарсар гузва. Яслибахчаяр виринра акъвазарнава. Маса уьльквейрай хквезвай ватанэгьлияр ахтармишзава. Уьлквейрихъ галаз авай самолетрин алакъа атӀанва. Вири кьиле тухвана кӀанзавай мярекатар вахтуналди акъвазарнава. ЦӀудкъад касни санал акъваздай ихтияр авач. Уьлквейра коронавирусдин аксина тухузвай серенжемриз килигайла, им зарафатдин месэла туш. Коронавирусдин азар сагъардай дарман гьеле авач, гьавиляй гьар сад жув хуьз алахъна кӀанда. Жезмай кьван кӀвалерай экъечӀ тавун, инсанар гзаф авай чкайриз тефин, куьчедай хтанмазди, гъилер, чин чуьхуьн, чинал медицинадин маска алукӀун, гъилерал медицинадин бегьлеяр, гъилер кьун тавуна салам гун, хуьрекриз серг, истивут гзаф ишлемишун, бедендик начагъвилин лишанар акатнамазди, поликлиникадиз хабар авун. Мад чир хьун лазим я, хума садакай масадак гъилер кьурла, патав гвай начагъда тирш, уьгьуь ягъайла акатзава, вирусдин микробар алай чкаяр гъиле кьурла чкӀизва, акатзава . Гьавиляй мад сеферда квез районэгьлияр, хуьруьнвияр виридаз эвер гузва. КӀвале ацукь, жува жув хуьх! ЖАННА.
+Чилел гатуз виридалайни гзаф марфар къвадай чка Парагвай я. Ана марф хкат тийиз къвада. ИкӀ марф къунин себеб дуьньяда виридалайни зурбади тир гургур ина авай Ла-Гуайра лугьудай гургур я. Дагъдихъай къвезвай гужлу гару цин стӀалар дуьзенриз тухузва. *** ЦӀийи Зеландиядин патавай I9 метр яргъивал алай кальмар жагъана. Адан кӀвачерин яргъивили акурбур мягьтелардай. Идан кӀвачер чилелай ругуд мертебадин кӀвалерин къавув акакьдай кьванбур тир. *** Виридалайни залан аял I897- йисуз Канадада хана. Адан яргъивал 76 сантиметр, заланвал I0,7 килограмм тир. Аялдин диде Анни Батесан яргъивал- 224 сантиметр. *** Дуьньяда виридалайни дегь замандин кака Нью-Йоркдин са музейда ава. Какадин I20 миллион йис я. Ам динозаврдин кака я. *** Мусурманрин машгьур алим Июну Хаддадаз ктабрин агъзур том хуралай чидай. Чингизхана Багдад къачурла Халифатдин «Низамият» тӀвар алай центральный библиотека вацӀуз гадарна тергна. Гуьгъуьнлай Ибну Хаддада и библиотека арадиз хкана. Пуд йисан вахтунда ада ��Низамият» библиотекада авай ктабрин мана хуралай лугьуз инсанрив кхьиз тун хъувуна. *** Чуьхвердиз ухшар авай какаяр хадай къуш дуьньяда авай сад я- Кайра. Ада какаяр мука ваъ, дагъдин гуьнейрик хада. И жуьредин какаяр гуьнейрай агъуз авахьун мумкин туш.
+Малкаматдин дагъдин кӀаняй лацу яд аквазвай чи хуьряй– ам чӀул хьиз хкаж хьанвай цавуз, ахпа авахь хъийизвай кӀамуз. Бадеди лугьудай чаз: «балаяр, и лацу яд тӀебиатдин аламат я, кьурагь хьайила гатуз чуьллер, марф къун патал салават я. Пешапайрин къавах шеллер алукьайла рушарин кьилел яд иличиз хьайила чпел, лацу яд хкаж жедай винел, ахпа эвичӀ хъийидай чилел. И гьерекатдиз лацу цин, агъуз виниз жез икрамзавай, чизвайди я лугьузва вичиз чи дердинкай хабар тирди. Кьурагь хьана Гюнедин дагъда, чун кӀеве гьатнавайди чиз ада гуррна ван къачуда – тӀебиатдиз минетзавай хьиз марф ракъура лугьуз тадиз. Чнани тӀебиатдиз минет ийин пешапаяр туькӀуьрин: яни ирид кӀамалай ирид булахдай ирид бедре яд къачуна къавахрин шеллер кутӀунвай кьилел бедре-бедре яд иличин. Гьа шеллерикай кӀвахьай ци кӀамарин ятарик зурб кутада ва лацу цик фена фад какахьда. Каспи гьуьлуьк какахьайла, чи Гюнедиз марф ракъурда. - «Куьнени манияр лугьуз, секин ванцелди ишез-ишез, сад Аллагьдиз ийида минет: «пешапай – пешапай, чакай кӀвахьзавай ятари зарб кутурай кӀамарик – кьурагьвили канва чи чуьллер, жезвач чи магьсулрик бегьер, ажуз хьанва чи мал-къара гишила, хъуьтӀуьз кӀатӀар жезва ичӀи бес жезвач рицӀкьи балайриз чи. Играми Аллагь, тамир чи халкь кесиб». - «КӀамарай физвай яд, я Аллагь, Лацу цик акакьра фад – чи пешапайрин ядни акакьайла лацу цик, зарб кваз фида ам Каспий гьуьлуьз цифер ракъура лугьуз Гюнедин дагъдиз.» Са суткадлай пешапайрин ядни лацу яд Каспий гьуьлуьк какахьна– сад лагьана гарни акъатна, еке цин лепеяр къарагъна цавуз. ЦӀайлапанар яна, гьуьлел циф акьалтна. Гарун хураваз чӀулав цифер пакад юкъуз тади кваз ермиш хьана Шалбуз дагъдин сувуз. Пакамахъ къарагъайла гъвечӀи-чӀехид, якъин хьана: пешапайрин яд, какахьайди лацу цик, ибур вири санал агакьайди гьуьлуьк. Шалбуз дагъдин кьве гирведайни гьужумзавай чӀулав цифери абрук тади квай агакьриз Гуьне дагъдин дередик. Цифери кьурла кьакьан дагълар, цӀайлапандин цӀелхемри къазунзавай хьиз авай цавар, кичӀе жедай ванер акъудзавай гугрумри. Гугрумрин ван кьилел алаз акатна къати марф дередиз са зур сятдилай виниз ичӀирна кварцяй хьиз яд чилиз. Гуьгъуьнай акъваз тавуна ,
+къвана марф секиндиз. Кьвед пуд юкъан береда (вахтунда) къацу векь хтана чуьлдиз Гуьнедин, къветерини къабакъа къачуна, чпин шарагар тӀуьник кухтуна. Сваларини дагъларин кукӀушра элкъуьрна чпин кӀуфар лацу цихъ, язавай ширин авазар, сагърай, вун, лугьуз, лацу яд, къутармишай чи Ватан. Авадан хьуй Мацарин яйлах, яратмишай халкьдиз аламатдин яд. Гьа лацу булахдал рикӀ аламай, гьадал гилани гьейран тир, сагърай М��царинни Гуьнедин халкь. Са къад йис идалай вилик Ахцегьрин кьегьалри турбайра туна лацу яд, булахар тухвана гьар кӀвализ. Зун шад я пара зи землякриз сагъвал гудай Ахцегьа михьи яд хьанва абур виликдай хьиз хъижезмач начагъ. Чун къакъатнаватӀани, эвичӀна арандиз, чи рикӀелай лацу яд ва Ахцегь дере алатдач! Гьикьван абур гьуьрметлу, хьайитӀа, яшайишдиз бахтлу, гьакьван зи рикӀ секин я. Мублагь хьуй, ислягь хьуй Ахцегь дере, кьегьалар хьуй куь несилдикай! Шарвилини Гьажи-Давуд Ватан душманрикай азад авур, Къазимегьамедан женгчи руьгь, душманриз рей гун тавур ва Гьасрет Алиеван жуьрэт, Валентин Эмирован кьегьал суьрет гьамиша хуьда чна рикӀе. Чи Гуьне дагъдин Ватандикай ва Мацарин яйлахдин кӀаняй экъечӀнавай аламатдин лацу цикай кхьейди. Эмируллагь МАГЬАРАМОВ. Советск хуьр.
+25-апрель, 2020- йис. ЭХИРИМЖИ кьве йисуз, чи муниципалитетдин сергьятра куьлуь емишрин культураяр цуниз 3,5 гектар чил чара авунва. Райондин фермери алай аямдин технологийрикай менфят къачуна стӀалралди дигизвай къайдаяр ишлемишзава. Кьилди къачуртӀа районда хуьруьн майишатдин продукция гьасилунал машгъулбуру чил кӀевдай чӀулав материал ишлемишзава. И карди культурайриз вахтунда ва къулайви
+РД- дин образованиедин ва илимдин министерстводи «Хуьруьн (Земский) малим проектда иштиракун патал арзаяр кьабулиз башламишнава. Проектди хуьруьн школайра малимрин патакъай авай кьитвал алудунин месэла гьялун лазим я. Алай вахтунда хуьрера 249 кас малимар бес жезвач. Проектда гьар са малимдиз миллион манатдин кьадарда аваз садра пулдин такьатар чара авун къалурнава. А такьатар кӀвалахун патал хкянавай чкада яшайишдин кӀвал къачун (эцигун), ремонтдин кӀвалахар кьиле тухунин гьакъи гун, гьакӀни яшайишдин шартӀар яратмишун патал серф ийиз жеда. Алай йисуз и проектда иштирак авун патал 50 кас хкянава. Проектда иштиракзавай ксарин яшар 50 йисал кьван хьана кӀанда. Хуьруьн школада вад йисалай тӀимил тушиз вахтунда кӀвалахунин шартӀ эцигзава.
+ле дигмиш жедай мумкинвал гузва. ГьакӀни абур чӀуру хъчарикай, зиянкаррикай ва хъуьтӀуьн къаярикай хуьзва. Магьарамдхуьруьн районда некьийрин махсус ремонтантный жинсер цазва. Абуру йисан вахтунда акъваз тавуна бегьер гузва ва са гектардай 20 тонндив агакьна некьияр кӀватӀиз жезва. Алава хъийин, 20I9 – йисуз Магьарамдхуьруьн районда 4,3 млрд. манатдин хуьруьн майишатдин продукция гьасилнава. Эхиримжи йисара Магьарамдхуьруьн райондин муниципалитет емишар, майваяр кӀватӀунин рекьяй регионда кӀвенкӀвечи жергейра ава. А. АЙДЕМИРОВА. МАГЬСУЛДАРВАЛ хуьруьн майишатдин хилерикай сад я. Амма гьайиф хьи, райондин майишатра техилар цазвай майданар йис-йисандавай тӀимил жезва. Нетижада бушдиз амукьай майданра кьиферин хуьрер арадал къвезва. Чи районда гьар жуьре кьифер яшамиш жезва. Абурукай пуд жуьре: кӀвалинбур, чуьлдинбур ва тамун кьифер гзаф чкӀанва. Абур вири зиянкарар я. Багълара тарарин, уьзуьмлухра тегьенгрин дувулар къайдадикай хкудзава. Кьифери чун яшамиш жезвай кӀвалеризни пара зиянар гузва. КӀвалин цларай тӀеквенар акъудунилай гъейри, абуру бязи
+азарарни чукӀурзава. Ахтармишунри къалурзавайвал, кьиферин кьадар 150 сеферда артух хьанва. Эгер вахтунда агротехнический, биологический ва химический серенжемар кьабул тавуртӀа, абуру гузвай зиянар мадни артух жеда. Са кьифрекай йисан къене ирид несил арадал къвезва. Абурун вилик пад кьун патал агротехнический прием- цан цун, механический прием- ракьар экъягъун, тӀеквенриз яд ахъагъун, химический приемагъуяр гана кӀанда. Эгер чаз кьиферин вилик пад кьаз кӀанзаватӀа, винидихъ лагьанвай серенжемрал амал авун чарасуз шартӀ я.
+АЛАМАТДИН инсан я зи къунши Халид. Са кьадар яшар хьанватӀани, са декьикьада ацукьна кьарай къведач. Ада кӀвалах авачир чкадайни са кӀвалах жагъурда. Гьа и кар ада вичин веледривайни истемишда. Халидаз вичин рухваяр са кардик квачиз ацукьнаваз акунилай зулум кӀвалах авач. Амма вичи гъилер къакъаждач. Са сеферда куьчедай хтайла Халидаз вилик са истикӀан чайни эцигна дивандал агалтна газет кӀелзавай чӀехи хва Рамиз акурла чанди цӀай кьада адан. -Яда, ваз ийидай са дерди авачни? Кардик квачиз ваз кьарай гьикӀ къвезва, - элкъвена ам хцел. -Я буба, сал чӀуру хъчарикай михьнава, яд ганва, тарарин пунариз пер, тарариз киреж янава. Цур михьнава, данадиз векьер кутунва, верчериз твар ганва. Хцин жавабри мадни туьнтарзава Халид. Амма галкӀидай са кар тахьайла буйругъдин жуьреда лугьузва ада Рамизаз: -Са кӀвалахни амач лугьузва на. Ян? Эгер авачтӀа, гьаятдин къапу ахъагъиз акьал хъия. Акъвазай ци ни къачуда гьавайда лагьанвач, - ван алаз давамарна гурарай эвичӀзавай ада.
+РАГЬМЕТЛУ Ризаев Мегьерам малимди аял чӀавалай гзаф азабзиллет акур, гьар са куьникай дарвал хьайи, гъвечӀизамаз дахдикай магьрум хьайи, чӀехи хьайилани са экв такур, эвленмиш хьана гъвечӀи пуд аял дидедив туна, жегьилзамаз рагьметдиз фейи Алиев Ислам малимдин уьмуьрдин юлдаш Бегимагъадиз, намуслу зегьметдиз, адан юбилейдиз
+Гьар бубадихъ хва хьанайтӀа Вичихъни арха хьанайтӀа САД-САДАЗ мукьва хьанайтӀа Ажеб хъсан кар жедай. Хьайи са хва бубадиз, Тухвана мугьарибадиз, Ватан патал гана чан, Хтана хва Эрзиман. Мусибат хьайи ихьтин зурба, Лувар хана амай буба Хцин эвез гайи бала, Бегимагъа чкадалла. Балад бала Бегимагъа, Гьам руш хьана гьамни вун хва Акъвазнач вун къерех хьана, Вун бубадиз даях хьана. Школада кӀелиз- кӀелиз, Фикир гудай вуна кӀвализ, Бубад эвез яцар хуьдай, Малариз гуз цацар гъидай. Гьа азабдик кӀелна вуна, Мектеб са гьал акьалтӀарна, Мектебда ваз кӀвалах хьана, Делопроизводстводал алахъ хьана.. Акуна вун кар алакьдай инсан я, Мадни виниз хкажайтӀа хъсан я. Рагьметлу Исламни куьмекдар хьана, Вакай хуьре совет секретарь хьана. Идач, жедач лугьур гаф ваз чир хьанач, КӀвалахдивай акъваздай фикир хьанач. Арабир на завмагвални авуна, Жуван кӀвалин дерди бала акуна. Дегиш хьана ви кеспияр- крарни, Залан хьана ви кӀулавай парарни, Чара хьанач, кьуна хиве, Почтальонвал авун хуьре. Са кар кьуна акъвазначир вун секин, Контролер хьанай сберкассадин Отпускада авайла ви начаник, Гьадан чка кьаз хьанай на гьелелиг. Гьар гьи кӀвалах гъалтнатӀани почтуна, Тамамарна на ви рикӀе къаст туна. Хьаначир ви кӀвалахдик гьич са нукьсан, ГьакӀ хьайила кӀвалахна на кьиле кьан. Са вахтунилай аткана вун лап кӀеве, КӀвалин дердер гьатна вири ви хиве. ГъхвечӀизамаз Камни Зам… Дуьньядилай фена Ислам Ваз туна кӀвалин дерт гъам 16 йис хьанва тамам. ГьакӀ ятӀани акъвазнач кьил агъузна, Вири крар тамамарна ялгъуз на Пуд баладив кӀелиз туна Пудаз вуна мехъерарна. Вири крар тухвай кьиле, Ваз баркалла бубад неве, Берекат -гьуьрмет хьуй кӀвале, Вун аваз балайрин кьиле. На кӀвал патал эцигна чан, Хвена намус лап кьиле кьван. Ви чан сагъ хьуй Бегимагъа, Бахтлу хьуй вун галаз пуд хва. 55 хьана ви яшар мадни хьурай гьакьван йисар Къуллугъдаваз невеяр сусар Вирида кьурай гьа ви тарсар. Хзандин сувариз Ачух тир къе ви рак Ваз юбилей мубарак.
+ГЬУЬРМЕТЛУ газет кӀелзавайди, заз багьа тир Советский хуьруьн агьалияр за пара кьадар минетзава ва тӀалабзава рагьметлу Ризаев Мегьерам малимди кхьей шиир, бахшбенд, хкет,мах квез чидатӀа, куь архивра аматӀа зав агакьарун.
+талукьарна шиир кхьенай. Бегимагъади вичел гьалтай вири азаб-зиллетдиз таб гана аялар чӀехи авуна, кӀелиз туна, гьарма сад са кеспидин иеси хьанва, мехъерар авуна, виридахъ чпин кӀвал-югъ хьанва. ЧӀехи хва Икрама хуьруьн амбулаториядин «Тади куьмек» машиндал, Замир хци Дагуниверситет куьтягьна хуьруьн школада малимвиле, гъвечӀи хва Абулфета хуьре аралухдин кӀвалахарзава. Вири динж я, стхаярни гьуьрметлудаказ яшамиш жезва. Алиева Бегимагъани рагьметдиз фена са хейлин йисар хьанва. Къуй женнетар кьисмет хьурай вичиз. Мегьерам малимди кхьей и гафарни зав рагьметлу Бегимагъа вахан гъвечӀи хцин суса Теранеди (ада хуьруьн почтальонвиле кӀвалахзава) агакьарайди я. Сагърай Теране хтулни икьван гагьди яран бубадизни дидедиз бахшнавай гафар вичин сандухдин пипӀе хвенвай ва зав агакьарай Аферин.
+САЛАСА юкъуз кьиле фейи, МР- дин депутатрин собраниедин нубатдин сессиядал, 2022- йисуз тухванвай кӀвалахдин ва хьанвай агалкьунрин гьакъиндай «Магьармдхуьруьн район» МР дин кьил Фарид Агьмедова гьахъгьисабдин доклад авуна. Вичин докладда райондин кьили, райондин экономикадин базовый ва даях хел тир хуьруьн майишатда тухванвай кӀвалахдин гьакъиндай, райондин администрациядин кьилин месэлайрикай сад тир райондин экономикадиз инвестицияр желб авунин гьакъиндай, экономикадилай гъейри социальный рекьяй важиблу роль къугъвазвай гъвечӀи карчивал вилик тухунин гьакъиндай, бюджетдин такьатар менфятлувилелди ишлемишунин ва социально- экономикадин дурумлувал хуьнин гьакъиндай кьабулзавай серенжемрин гьакъиндай, район социально- экономикадин рекьяй вилик финин карда важиблу лишан тир агьалияр кардик хьунин гьакъиндай, къулай шартӀар тешкилунин, демографиядин, здравоохранениедин ва образованиедин месэлаяр гьалунин гьакъиндай, «Магьарамдхуьруьн район» МРДА здравоохранениедин системада агьалийриз еридин ва такьат агакьдай медицинадин куьмек агакьарунин гьакъиндай, социальный рекьяй хуьн тавунвай агьалийриз къуват гун таъминарунин гьакъиндай месэлайрал гегьеншдиз акъвазна. -Гьуьрметлу депутатар, экономикадин ва социальный рекьяй хьанвай мягькем къалурунрикай рахайла, заз районэгьлийриз, хуьрерин администрацийрин кьилериз, депутатриз ва вири руководителриз, гъил- гъилеваз, сигъ алакъада аваз авур менфятлу кӀвалахдай чухсагъул лугьуз кӀанзава. Чи хъсан адетар, алай аямдин технологияр, фикирар ва менфятлу кӀвалахдин рекьер ишлемишуни, хейлин месэлаяр гьалдай мумкинвилер гудайдахъ ва район аваданламишунин карда агалкьунар артухардайдахъ инанмишвал ава,- лагьана Фарид Агьмедова. Чи корр. РЕСПУБЛИКА ДАГЕСТАН СОБРАНИЕ ДЕПУТАТОВ МУНИЦИПАЛЬНОГО РАЙОНА «МАГАРАМКЕНТСКИЙ РАЙОН» РЕШЕНИЕ
+КУЛЬТУРАДИН работникдин югъ- гилан заманадин Россияда къейдзавай жегьил суварикай сад я. Культработникдин пеше четин, амма рикӀ аладардайди я. Ам шадвал, инициатива гвай, гьар жуьре крар алакьдай, вичин гафунилай алат тийидай, бажарагъ авай инсан жезвайди я. Ам вичин чирвилер артухариз ва патарив гвайбурузни чирвилер гуз алахъзавай, элкъвена авай гьакъикъи гьалариз шадвилелди килигзавай кас я. Гьар йисуз, 25мартдиз чи уьлкведа и югъ шад гьалара къейдзава. Гьамиша масадбуруз суварар тешкилзавай абуруз и югъ дугъриданни чеб патал сувар жезва. И югъ, чи уьлкведин культурадин багьа тир ирс хуьзвай ва артухарзавай музейдин, библиотекайрин, культурадин КӀвалин пешекарриз, художественный самодеятельностдин коллективриз тебрикна кӀанзава. Къенин суьгьбет заз, яхцӀур йисалай виниз гьакъисагъвилелди культурадин хиле зегьмет чӀугвазвай Мурадова Наимат Мурадхановнадикай ийиз кӀанзава. Хуш къилихрин, са кӀусни дамах гвачир, вичин пешедал ашукь Наимат Мурадхановнадин секинвилиз килигайла, яраб им культурадин работник я жал, фикир атун мумкин я. Амма адан секинвилихъ вичин делилар ава. Гьикьван хъел квай, гьиссерал звал алай инсан хьайитӀани, са вад декьикьада адахъ галаз рахай инсан секин жеда. Са жизвини анихъ галайдан кефина эця тавуна, адан дердинихъ яб акална, нубат атай чкадал важиблу са меслят гана къерех жедай, халис культурадиз хас инсан я. Наимат Мурадхановна еке хизанда чӀехи хьанвайди я. Коллективдин гзаф сирер адаз гьеле аял вахтунилай чир хьанвай. Хайи хуьре школа, гуьгъуьнлай Дербентдин педагогический училищедин музыкальный лекториядин факультет акьалтӀарна. I982- йисалай хайи хуьре Советскда, культурадин маканда художественный руководитель яз ва 20I7- йисалай МЦК МБУК- дин заведущий яз кӀвалахзава. Вичин везифаяр гьамиша намуслувилелди тамамарзавай, хуьре, районда кьиле физвай вири мярекатра иштиракзавай адан зегьметдиз райондин руководстводини хъсан къимет ганва. Ингье нубатдин сеферда пешекарвилин суварин вилик адаз райондин руководстводин тӀварунихъай чухсагъул малумарнава. ГьакӀни, Наимат Мурадхановна шумудни са Гьуьрметдин грамотайрин, наградайрин сагьиб я. Библиотекадин работникрихъ галаз вири сувариз гьар жуьре мярекатар тухуз, яш хьанвай ксариз клубдиз теклифиз, гуьруьшар тухуз, аялрин фикир чи халкьдин культурадал, хъсан адетрал желб ийиз алахъзава. ГьакӀни, клубдин дараматда авай спортшколадин коллективни галаз субботникар тухуз культурадин макандин гьаятар аваданламишзава. Наимат Мурадхановна хъсан пешекар, гьуьрметлу коллега, хуьруьнви хьиз играми дидени я. Вичин уьмуьрдин юлдаш Магьамедни галаз кьуд тербияллу велед уьмуьрдин шегьредал акъуднава. Абуруз кьилин образованияр къачудай ва чпи хкянавай пешедал машгъул жедай мумкинвилер ганва. Виридалайни чӀехи пишкеш Наимат дидедиз балайри багъишнавай хтулар я. Абур патара аватӀани, мумкинвал хьанамазди, чӀехи диде-бубадал кьил чӀугваз хквезвай вахт- хизандин тарихда гьатзавай бахтлу легьзеяр я. Яргъал йисара культурадин хиле гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугунвай квехъ чандин мягькем сагъвал ва винидихъ лагьанвай хьтин рикӀ шадардай легьзеяр куь уьмуьрда мукьвал- мукьвал тикрар хьурай, гьуьрметлу Наимат Мурадхановна! А. АЙДЕМИРОВА.
+И МУКЬВАРА Магьарамдхуьруьн райондин Къуйсунрин хуьре тестикьар тавунвай чилин кӀвалахар тухудайла археологиядин артефактар жагъана. Абур алай вахтунда РД- дин культурадин ирс хуьзвай Агентстводин пешекарри ахтармишзава. Артефактар малум хьана лагьай хабар агакьай Дагнаследиедин пешекарар археологар ахтармишунар тухуз чкадал атана. Пешекаррин гафарикай кватайвал, эгъуьннавай чкадай дегьзаманайра ишлемишнавай хъенчӀин къапарин кӀусар ва агьалийрин кӀвалерай абуру хвенвай, сагъдиз амай гичинар, къапар жагъана. Тарихдин институтдин археологиядин отделдин заведущий, ДФИЦ РАН- дин археологиядин ва этнографиядин эксперт, тарихдин илимрин доктор Муртузали Гьажиеван фикирдалди, дуьздал акъуднавай объект тарихдин хроникайра лагьанвай Билистан шегьер – къеле хьун мумкин я. Тарихда вичихъ инанмишвал ийиз жедай чешме тир, Ибн Асама Ал- Куфиди вичин «Агалкьунрин ктабда» халиф Марван ибн Мухаммадан стха, арабрин полководецди Дагъустандин чилел тухванвай дяведин рекьерикай кхьенва. Кьилди къачуртӀа Ал- Куфиди хабар гузвайвал, 738- йисуз Марван ибн Мухаммада, Дагъустандин Кьиблепатан Къавкъаздин, Ширвандин, Лайзандин, Филандин, Табасарандин ва маса областрин вири пачагьриз эвер ганай. Тек са лакзарин пачагь Арбис ибн Басбаса теклиф кьабулначир. И кардиз жаваб яз арабрин полководец адал гьужумдиз фена ва Самур вацӀун кьула, лакзарин пачагь Арбис ибн Басбас кӀев хьанвай Билистан тӀвар алай чкадив агакьнай,- ихтилатна алимди. Къенин юкъуз дуьздал акъуднавай объект, жагъанвай къапариз килигайла VI ва VIII ассиринбур я. Иниз килигна, стратегиядин рекьяй важиблу чка тир, Самурдин кьаскьан, Самур вацӀув лап мукьувай агатзавай ва Самур дередай виниз экъечӀзавай чкада лакзарин пачагь Арбис ибн Басбасан резиденция авай лугьудай фикир дуьзди жезва. Чилин кӀвалахар тухудайла жагъанвай археологиядин артефактар тир, гъвечӀи, чӀехи гичинар, къапар, чайник, Къуйсунрин хуьруьн агьали Тагьир Джаллатован, гьа и хуьруьн школадин тарихдин малим С.Агъаширинован ва «Культурадин отдел» МКУК- дин директор Э.Селимован иштираквал аваз гьазурай актунин бинедаллаз «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин музейдиз вахканва. Са бязи делилар интернетдай къачунва.
+ДАГЪУСТАН Республикадин кьил Сергей Меликован тӀварцӀихъай Дербент шегьерда еке ифтар кьиле фена. Ихьтин хийир-дуьадин мярекатда I0 агъзурдив агакьна инсанри иштиракна. Ифтардиз Дагъустан Республикадин шегьеррайни районрай ва са шумуд мусурман гьукуматдай мугьманар атанвай. ГъвечӀи аялрилай башламишна яшара авай агъсакъалрал къведалди, итимрини дишегьлийри вирида ифтар кьиле физвай майдандал чпиз чкаяр кьуна ацукьнавай. Межлис ачухун патал сифте гаф Дагъустандин кьил Сергей Меликоваз гана. -Ассалам алейкум, играми ватанэгьлияр, атанвай мугьманар. Са шакни алачиз, чна мукьвал- мукьвал ихьтин мярекатар кьиле тухуз хьайитӀа, чи арада стхавални жеда, халкьдин садвални диндин мягькемвал артух жеда. Къуй сад тир Аллагьди къе Рамазандин вацра ина кьиле физвай ифтар кьабулрай. Ам тешкилиз зегьмет чӀугур вири стхайриз ва иштиракзавай гьар са касдиз чухсагъул. Куьне кьунвай сивер, гузвай садакьаяр Аллагьди кьабулрай,лагьана Дагъустандин Кьили. Гуьгъуьнлай, мярекатдал рахайбуру, ихьтин межлисдихъ халкь сад авунин жигьетдай авай важиблувал ва Рамазандин варз мусурманар патал гьикьван важиблуди ятӀа къейдна. Лезги халкьдин ифтар хъсан дережада кьиле фена. ЖАННА.
+ДЯВЕ ислягь са инсандизни, уьлкведизни кӀанзавайди туш. Амма фашистрин гел кьур бандеровчияр себеб яз Россия Украинада махсус серенжем тухуниз, стха уьлкве ва халкь фашистрикай азад авуниз мажбур хьана. Россиядин центральный каналри гьар юкъуз Украинада кьиле тухузвай махсус серенжемра дирибашвал къалурзавай миллетриз, ягъунар кьазвай ва женгинин юлдашар къутармишзавай къагьриманрикай хабар гузва. Абурун арада чи Дагъустандин халкьарин кьегьалрини иштиракзава. Украинада кьиле физвай махсус серенжемра, чи уьлкведин вири халкьарин векилри хьиз, чи райондин кьегьалрини иштиракзава. Абурукай сад Агъаев Гьаджимет Несрединович я. Адан ери бине Магьарамдхуьруьн райондин Буткъазмайрилай я. И мукьвара кьегьал хва Гьаджиметаз вичин дирибашвал къалурайдай «Ватандин вилик лайихлувилерай» кьвед лагьай дережадин медаль гана. Идалай виликди Гьаджимет Несрединовичаз дяведа вичин дурумлувал ва викӀегьвал къалурайдай Гьуьрметдин грамотани ганвай. Аферин Гьаджимет ваз вун хьтин викӀегь, кьегьал аскерар акьалтзавай несилдиз халис чешне я. Баркалла ваз тербия ганвай
+ви диде- бубадиз вун хьтин кьегьал хва вердишарнавай. Кьегьалвал
+лагьайтӀа, вич вичелай арадал къвезвач, вири хизанда веледриз ганвай тербиядилай аслу я. Куьне абур Ватандал рикӀ алай халис ватанпересар яз чӀехи авунва. Квез Гьаджимет хьтин кьегьал хва хвена, чӀехи авуна уьмуьрдин шегьредал акъуднавай, аферин ва чухсагъул. Гьаджимета Украинадин чилел военный махсус серенжемар башламишай йикъалай кьиле физвай женгера активвилелди иштиракзава.
+Къенепатан крарин органра къуллугъ авун патал, са шакни алачиз, викӀегьвал, сабурлувал, сагъламвилин мягькемвал, асул фикир, гражданвилин буржи ва инсанрин уьмуьрдин жавабдарвал хьана кӀанда. Заз чи баркаллу полициядин (милициядин) отставкада авай са векилдикай ихтилат ийиз кӀанзава. Зи ихтилат гзафбуруз таниш тир Арасханов Исмаил Гьамидуллаевичакай физва. Таниш хьайи сифте легьзеда ам секин, кисай, анжах вичихъ инанмиш тир кас хьиз аквада. Дугъриданни, гьакӀ я. Вичин 65 йис яш хьанватӀани, ада вич кьуьзуьбурун арада твазвач, адаз планар, фикирар гзаф ава: кӀеви ихтибар жедай къамат, чандик къуват кумай жегьил итим, анжах цӀвелер рехи… Чун фадлай таниш я. Алатай йисарикай, къуллугъ авур чкайрикай ихтилат фейила, адан чиник сабурлу, туьнтвал квачир хъвер акатда. Им Исмаил ихтилат ийиз гьазур я лагьай чӀал я. Адахъ яб акалайла, ам атӀугъай, инсанривай къакъатнавай инсан туширди, акси яз, хъсан суьгьбетчи тирди якъин жеда. Чи суьгьбетдихъ тайин тир багьнани ава: Исмаил Гьамидуллаевичан дидедиз хьайидалай инихъ 65 йис тамам жезва. Заз чиз, им хъсан багьна я. Гьар са касдиз вичикай ширин, тарифдин, хъсан гафар лагьайла, хвеши жеда, гуьгьуьлар ачух жеда. Юбилярдиз, лагьайтӀа, иллаки. Уьмуьрдин четинвилер, саки чи вири несилдиз хьиз, Исмаилазни акуна. ЧӀехи хизанда еке хьанвай хуьруьн гада вахт тахьанмаз чӀехи хьана, аял чӀавалай зегьмет чӀугваз вердиш хьайи жавандиз къазанмишай гьар са кепекдин къадир чир хьана. Магьарамдхуьруьн школа акьалтӀарнамазди, Исмаил чкадин совхоздиз рабочийвиле фена. 18 йис тамам хьайила, жаван Советрин армиядин жергейриз фена: 1977- йисан ноябрдилай 1979- йисан ноябрдалди Исмаила Ватандин вилик вичин буржи кьилиз акъудна. ЦӀийи дустар, цӀийи къайдаяр, цӀийи таъсирдай крар… «Къене патан крарин органра кӀвалах авунин фикир заз армияда амаз атана. Ана авай къанун-къайда, дисциплина хуш тир,- хиве кьазва Исмаила. -За ЮГВ-ДА ( Южная группа войск) Венгрияда къуллугъна». «1980- йисуз Архангельский областдин Ерцево поселокда авай милициядин махсус школадиз гьахьун зи уьмуьрда маналу вакъиа хьана,- давам хъувуна Исмаила вичин ихтилат. – Гьадалай гъейри, диде- бубадин, школадин, милица хьайи ими Арасханан меслятар, акьуллу ихтилатар гьавайди фенач: государство ва чи общество закондал амал тийизвайбурукай хуьдай ният хьана заз. Гуьгъуьнай за зи вири уьмуьрда инсанрин ислягь уьмуьр хуьз ва зегьметчи халкьдиз куьмек гуз алахъна». Виридалайни назик набататри чпиз яшайишдин рехъ къванцяйни акъудда, жагъурда. Исмаилани гьа тегьерда четин шартӀарай саданни куьмек галачиз уьмуьрдин рехъ жагъурна. Махсус милициядин школа агалкьунралди куьтягьай жегьилдиз П- 233/2 отрядда акъвазун теклифна. Са тӀимил вахт алатайла, Исмаилакай отряддин начальник хьана. Им жегьилдал важиблу къуллугъ ихтибар жеда лагьай чӀал тир. Вичел тапшурмишнавай и четин карда гьар юкъуз вичихъ генани артух алакьунар авайди ада субутна. Гьелбетда, инсанрин ихтибарвал, белки, къачун артух четин туш, анжах а ихтибарвал яргъалди хуьз гзафбурулай алакьзавач. КӀвалахда хъсан нетижаяр къалурай И. Арасханов Рязандин МВДДИН кьилин (Высшая) школадиз ракъурна. 1996- йисуз жегьил пешекарди кӀелун акьалтӀарна. Исмаил Гьамидуллагьовичал гила мадни еке жавабдар къуллугъ ихтибарна: адакай областдин (Архангельский) махсус отряддин командир хьана, вичизни Министрди майор звание гана.
+Вичел тапшурмишай гьар са кӀвалах Гьаджимета лап хъсандиз бегьемарзава. Къуй, Гьаджимет хьтин кьегьалар Ватандин вилик пак везифаяр намуслудаказ кьилиз акъудзавай Дагъларин уьлкведин ва санлай вири Урусатдин рухваяр дявеяр, ивияр экъичунар куьтягь хьана, сагъ- саламатдиз чпин хизанрин патав агакьрай! ЖАННА.
+ЦӀийи къуллугъдани вири алакьунар ишлемишна, сарсахвал гвачиз, инсанрихъ галаз дуьз рафтар ийиз эгечӀна, вичелай табийбурун, юлдашрин арада гьуьрмет къазанмишна. Арасханован ихтилатрай, къуллугъди адан хесетриз еке таъсир авуна, гуьгъуьнай уьмуьрдани хъсан амалар адаз герек атана. Иллаки Первомайскда Радуеван бандитри залук яз инсанар кьурла ва Къарамахида ва Шабанамахида (1999 й). Уьмуьрдин и вахтунин арадикай Исмаил гьевес кваз, хуш яз рахадач, анжах вичихъ галаз окопра хьайи дустарикай, викӀегь юлдашрикай рахадайла, ам ачух жеда. Йисар, йикъар хабарни авачиз физва, уьмуьр физва. Жегьилвилер амач, са кьадар уьмуьр акунва. Адан рикӀел мукьвал- мукьвал хайи хуьр, аял вахтарин дустар, Самур вацӀай куткунар вегьез балугъар кьур вахтар хквезва. Дагъустандихъ, хайи Магьарамдхуьруьхъ вил жезва. Къарар кьабулна: Дагъустандиз хкведайвал хьана. Ингье 1995- йисан апрелдиз Исмаил Махачкаладин СОБР- дин 6- отделдин начальниквиле тайинарнава, 1998- йисуз ам хайи хуьруьз райондин дежурный частунин начальниквиле хквезва. Хайи райондани ада вичин алакьунар къалурзава: 2003- йисуз Арасханов межрайонный уголовно-исполнительный инспекциядин (Магьарамдхуьруьн, Докъузпарадин, Ахцегьрин, Рутулрин районар) начальниквиле тайинарзава. 2008- йисуз отставкадиз фейи Исмаилан вич- вичин ихтиярда авай вахт артух хьана, хизандихъ галаз тухуз кӀан хьана. Хизан инсандиз виридалайни багьа я. Пешеда вун гьихьтин еке мертебадиз акьахайтӀани, гьикьван ваз пулар хьайитӀани, аялри- хтулри гузвай къуват, кӀанивал абурал эвез ийиз жедач. Хизан им жуван кӀани кайвани, аялар- хтулар, вахарстхаяр я. Ватандилай, хизандилай багьа затӀ авач. Исмаила уьмуьрдин юлдаш Суреядихъ галаз гуьзел пуд аял тербияламишна чпин уьмуьрдин рекьел акъудна. Бес идалай еке бахт жедани? Рухвайри бубади къалурай рехъ кьуна, органра кӀвалахзава. ЧӀехи хва Гьамидуллагьа Росгвардияда къуллугъзава. Кьве стхадини (гъвечӀи Рустамаяру дипломдалди) Самарадин юридический институт акьалтӀарнава. И йикъара Арасхановрин хизандиз хъсан хабар атанва: подполковник Рустам генерал-майор Ветрован приказдалди Московский областдин УФСИН-ДИН начальниквиле тайинарнава. Рухваяр – маса, цӀийи тарих я. Марьям Исмаиловнади виридалайни ислягь, инсандин сагъламвал хуьдай пеше хкягънава: Сеченован мединститут акьалтӀарай руша Москвада терапевт яз зегьмет чӀугвазва. Якъин я, балаяр диде- бубадилай, зайиф- юхсул хьана виже къведач. Заз Арасхановрин тухумдиз, арадал къвезвай династиядиз Рустаман цӀийи къуллугъни мубарак ийиз кӀанзава. Къуй лезги рушарни гадаяр, гьина аватӀани, чпин бажарагълувал, викӀегьвал, инсанвал къалурдайбур хьурай. Суреядин ва Исмаилан дамах хтулар я. Хтулрини чӀехи бубадин рехъ давамардайдак са шакни кутазвач. Чи вилик полициядин цӀийи династия арадал къвезва. Чи арадай вахтсуз фенвай вич Арасхановрин тухумдай тир ППСДИН командир, старший лейтенант Рамиддин Магьамедовичан тӀвар, игитвилин къамат рикӀел хкун тавуна жедач. Вичин къуллугъ ийидай вахтунда Махачкъалада кьегьал авай машин вагьшийри хъиткьинарна. Игитдин тӀвар МВД- дин вилик квай паркуна авай мемориальный плитада ава. Абур рикӀелай ракъурна жедач, кьегьалар чи рикӀера гьамишалугъ амукьда. Исмаила фикирзавай, белки пенсиядиз фейила, ял яда, мад са кеспини хъийидач, жув жуван ихтиярда жеда, хизан патал яшамиш жеда. Анжах ибур кьилиз акъат тийидай фикирар тир. Дисциплинадив, зегьмет чӀугваз, инсанрин арада аваз вердиш хьанвай, чанда къуват амай офицердивай кӀвале ацукьиз жедани? МВДДИН органрай экъечӀайдалай инихъ къенин йикъалди Исмаила Магьарамдхуьруьн райондин административный комиссиядин секретарвиле кӀвалах давамар хъувуна. КӀвале чими къулав адаз кьарай атанач. Имни адан къилих я. «Коллективда регьят я, шад я»,- хъуьрена ам за суал гудалди. Дуьз лагьайтӀа, цӀийи пешедани чӀехибурун гаф къачун тавуна, гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазвайди чаз адан юлдашрин ихтилатрайни аквазва. Вичини гьисс ийизва: ам герекзама, кӀвалахдай къуватни ама ва фикирарни. И мукь��ара МВД- дин ветеран Арасханов Исмаил Гьамидуллагьовичан 65 йис хьанва. Къуй адан рикӀе авай вири хъсан фикирар кьилиз акъатрай, сабурлувал ва дагъустанвийрин намус ва яргъал уьмуьр, хизанда шадвал, садвал, берекат- гьуьрмет хьурай. Ваз дидеди хайи югъ мубаракрай, Исмаил Гьамидуллаевич. Къуй ви уьмуьрда кьилин ориентир, къуьнерал погонар алаз тухвай вахтара хьиз, ягь- намус яз амукьрай. Н. НАБИЕВ.
+ЧНА университетдин филологиядин факультетдин пуд лагьай курсуна кӀелзавай. Студентриз вири тарсарни (илимар) тек са «Историческая грамматика» сад тир. Университетдай акъудайбурун са пай и илимдай имтигьан гуз тахьайбур тир. Виридаз и предметдихъай кичӀени тир. Тарс гузвай малимризни къван хьтин рикӀер авай: сакӀани я алцурар жедачир, я маса къачуз. КичӀез- регъуьз чахъ галаз кӀелзавай Керим кабинетдиз фена. Кьил хкажна, элкъвена, Азим малим Керимаз килигна. Адан гьалар чӀуру тирди малимди гьасятда кьатӀунна, амма са келимани лагьанач ва ишарадалдини къалурнач. « Ша, къачу билет», - гафар Керимаз цаварилай хьиз ван хьана. Зурзазвай гъилер са гужуналди муьтӀуьгъариз, са кӀвачелай муькуь кӀвачел элячӀиз, гьи билет къачудатӀа течиз, Керим фикирлу хьана авай. Азим малимди кьил агъузна, са вуч ятӀани кхьидай амалар ийизвай. Са легьзеда, гъил яргъи авуна, Керима билет хкажна, суалриз са вил яна. РикӀиз чукӀул сухайди хьиз хьана: суалрикай адаз гьич хабарни авачир. Чинеба маса билет гъиле кьуна. И суаларни адаз чизвачир (хуралай чирайди тек вад билет тир). Садлагьана кьил хкажна, луту хъвер кваз сивик Азим малимди хабар кьуна: « Ана гьикӀ хьана, хванаха, герек билет гьатзавачни?» КичӀезвайди малимди кьатӀун тавурай лагьана, Керима ачухдиз: « Я малим, за кӀелай билетра ихьтин суалар авачир эхир. Белки Куьне чаз течидай суалар кутун хъувунватӀа. Югъйиф, ксун тавуна. имтигьандиз гьазурвилер авуна за, анжах ихьтин суалар…», -вич язух къведайвал, лагьана Керима. «И гъилера за ваз хатурзава, кьвед ягъзавач. Ви бубадиз, зи дуст Гьажимирзедиз, хабар хьайитӀа, ви гьалар хъсан жедач. Заз адан гуьгьуьлар чӀуриз кӀанзавач. Ви стипендияни деканди атӀуда. Мад ихьтин крар хъийимир, имтигьанриз итимвилелди гьазур хьухь. Чирвилер хьтин девлет авайди туш. Къведай сеферда икӀ регьятдиз ви кар туькӀуьдач. КӀела, хванаха»,- заз и гафари са кьадар таъсир авуна, заз регъуь хьана. Пелез гьекь акъатна, чинни яру газар хьиз хьана, Керим аудиториядай гуьлле хьиз экъечӀна. Генани чӀалахъ тахьана, ада зачеткадиз са вил яна: ана иер «пуд» авай. Гуьгъуьнай Керима гзаф фикирар авуна, са икьрар кьабулна: мад кагьулвилиз, темпелвилиз рехъ гудач. САДРАНИI
+ШЕГЬЕРРА еке супермаркетрин вилик, куьчейра машинар акъвазардай чкаяр бес тежезвай вахтар ава. И месэла гьатта са бязи хуьрерани гьализ хьанвач. Чка кьаз геж хьайи машинрин иесийри, кӀеве гьатайла, жергеда авай машинриз манийвал гудайвал мад са жерге туькӀуьрда. Им адетдин къайда хьанва. Анжах къайда чӀурай водителри дворникдин кӀаник вичин телефондин номер тазва: герек атайтӀа, атана машин чкадилай алуддайвал. ГьикӀ ятӀани са сеферда зун Советск хуьруьн кьилихъ галай « Лакзан» супермаркетдиз недай продуктар (затӀар) къачуз фена. Зи бахтунай са машин акъвазардай чка азад хьана. Зунни зи юлдаш, машин агална, магазиндиз фена. Чи фикир 10 -20 декьикьадилай хтун тир, чаз мад дердияр, фидай мад са чка авай. Лагьайвал, 20 декьикьадилай хтайла, чи машиндин вилик пад «Тойотади» кӀевнавай. Тади квайтӀани, машин жергедай акъуддай мумкинвал авачир. «Тойотадин» иесидини вичин телефондин номер тунвачир. Зун кӀеве гьатнавай: чарасуз фена кӀанзавай чка авай. Папа «ИкӀ хьайитӀа, чун геж жеда. Чи дердини кьилиз акъатдач. Са фикир ая» лагьана. Зи кьилиз, цӀайлапанди ягъайди хьиз, са женжел фикир атана. Сифте «Тойотадилай» номерар алудна, жуван машиндиз вегьена, таксидиз эверна. Такси агакьдалди записка кхьена, «Тойотадин» дворникрин кӀаник кутуна. Запискада «Зун таксида аваз фенва. Ви машиндин номерар хтайла вахгуда». Зи телефондин номерарни къалурнач. Белки и фурс гвай иесидиз и вакъиадикай тарс жен. Гьелбетда, са гъвечӀи шаклувал за генани ийизва. Н. НАБИЕВ, РФ-ДИН лайихлу малим.
+*Мекьи хьана азарлу тирла, кьил тӀазвайла ва гьакӀни хуьрек иливарун патал 2-3 сятдин вахтунда, куьлуь-куьлуь хупӀар ийиз, 2-3 стакандавай кудай яд хъун гзаф хийирлу я. Кудай ци бедендик квай зиянлу шейэр вири хкудзава. *Чахуткадин азар квайла, чугъундуррин ва газаррин мижеяр, вирт, (гьар сад 3 стаканда авайди) са стакан алоэдин, 2 стакан ичерин мижеяр вири куьзна, са катулдиз цана бугъ алахьдалди чими ийида. Ахпа аниз вирт алава хъувуна, ам цӀрадалди хуькуьрда. Къайила, коньяк хъияна, мичӀи рангунин бутылкайриз цана, I5 суткада кӀвалин гьавада хуьда. (Холодильникда хвена виже къведач). Ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик I00 г. ишлемишда. Ихьтин процедура кьиле тухудайла, рапар, дарманар ва маса шейэр ишлемишна, пӀапӀрус чӀугуна виже къведач. Мижеяр кӀвале жува-жуваз гьазурун лазим я. Сагъарунин кьвед лагьай курс куьтягь хьайила, жигерар эквериз (рентген) вегьеда. * Гьар юкъуз зур сятда ахвар авуртӀа,бедендин къуват артух, нервияр секин, гуьгьуьл ачух, инфаркт, инсульт хьунин хаталувал тӀимил жеда. * Яргъалди яшамиш хьун ва яшар хьайила хъсандиз гьисс авун патал са стакандавай некӀедиз (кун тийидай ва гьакӀни къайи тушир) хуьрекдин са тӀурунавай дуьдгъвер ва гьакьван вирт вегьене, хъсандиз хуькуьрда. Ахпа аниз 50г. коньяк алава хъувуна (гъетер гьикьван гзаф хьайитӀа, гьакьван хъсан я), мад хъсандиз хуькуьрна, ксудалди вилик куьлуь-куьлуь хупӀ ийиз, ХЪВАДА.САГЪАРУНИЗ 0,5 литр коньяк герек къведа. Гьа икӀ I0 юкъуз ХЪВАНА,I2 юкъуз ял яна мад тикрар хъийида. *Англиядин духтурри уьгьуьдин дарманрихъ гузвай пул гарал гадарай мисал я лугьузва. Абуру чпин пациентриз мекьиви��елай жезвай азаррин лишанар малум хьайила, лимонни вирт кутуна чай хъун меслят къалурзава. Ахьтин чайди туьтуьхда ва бронхийра авай гъер бактериярни кваз акъудзава. *Давление агъуз аватайла са стакандавай уькӀуь яд хъун меслят къалурзава. ГьакӀни фу тӀуьрдалай кьулухъ 2 г. кьел ишлемишайтӀа, давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда.
+И ЙИКЪАРА Магьарамдхуьруьн райондиз байкеррин «Ночные волки » клубдин векилар мугьман хьана. Байкеррин кьиле виридаз машгьур россиядин байкер «ХИРУРГ» псевдоним тӀвар ганвай Александр Залдоставныйни авай. Райондин Кьил Фарид Агьмедова абур шад гьалара кьабулна ва райондин баркаллу чилел атунай абуруз чухсагъул лагьана. Ахпа абуру Ватандин ЧӀехи дяведа телеф хьайибуруз эцигнавай обелискдал, гуьгъуьнлай къенепатан крарин къуллугъдин рекьяй везифаяр тамамардайла телеф хьайи къуллугъчийрин монументдал цуьквер эцигна. Эхирдай абуру вирида санал рикӀел аламукьдай шикилар яна.
+ОКТЯБРДИН вацра, вири уьлкведа хьиз, Дагъустандани зулун призыв башламишнава ва ам декабрдин эхирдалди давам жеда. И йикъара Сергей Меликован регьбервилик кваз Махачкъалада кьиле фейи Оперштабдин заседаниедал республика и важиблу серенжемдиз гьазур хьунин месэлаяр веревирдна. Призывдиз гьазур хьунин жигьетдай кьиле тухузвай мярекатрикай гегьеншдиз РД-ДИН военкомдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Абдурагьман Мурадханова суьгьбет авуна. Къейд ийин хьи, призывдин сергьятра аваз, армиядин жергейра къуллугъ авун патал 2006-1994йисара дидедиз хьайи жегьилриз эверда. Призывникар СВО-ДА иштиракунал желбдач.
+Россиядин Яракьлу къуватрин жергейра икьрардин бинедаллаз къуллугъ ийиз кӀанзавайбурун фикирдиз! Дагъустанда икьрардин бинедаллаз Украинада кьиле физвай дяведин махсус серенжемда иштиракзавайбуруз са сеферда гузвай пулдин куьмек 500 агъзурдал кьван артухарнава. Гила армиядин жергейра къуллугъун патал икьрар кутӀундайла, дагъустанвийриз 1 миллион манатдив агакьна пулдин такьатар гуда: 500 агъзур манат – Дагъустан Республикадин патай; 400 агъзур манат – федеральный бюджетдай 100 агъзур манат – шегьердин ва я райондин патай. Къейд ийин хьи, икьрардин бинедаллаз дяведин махсус серенжемда иштиракзавай аскердиз вацра 204 агъзур манат мажиб гузва. Пулдин куьмекдилай гъейри, яшайишдин рекьяйни абуруз талукь са жерге кьезилвилер АВА.5<<ГОЛОС Самура>>09:55
+ШАИР, РФ-ДИН писателрин Союздин член, муьжуьд ктабдин автор, Буткъазмайрин СОШ-ДИН малим, мухбир Мукаил Агьмедован 70 йис тамам хьанва. «Самурдин сес» газетдин коллективди Мукаил Агьмедоваз юбилей мубаракзава.
+Эй фана дуьнья! Вафа авачир. Эй чӀана дуьнья! Сафа авачир. Эй заха дуьнья! РикӀ кьуьзуь жезва. Эй чхра дуьнья! РицӀ гъуьргъуь жезвай. Улам ава вахъ, Сад агат тавур, Макьам ава вахъ Кьил акъат тавур. Садаз вун пара, Кьведаз бес хьанач. ХъутӀалрин хара, Чаз серес хьанач. Кьве чин ава вахъ, Дасмалчидихъ хьиз. Кьве гин ава вахъ, Кьавалчидихъ хьиз. Пачагьривай ваз, Далу гуз хьанач. Силагьривай ваз, Къурху гуз хьанач. Зун гар, шагьвар я. Къе вал къугъвазвай. Яргъавай яр я, Вавди рахазвай. Захъ жедай муьгьлет, Чизва тек са ваз. Захъ хьанвай девлет, Тади тек са ваз. Ви тӀал-квал за фад, Кужумда жува. Тахьуй лугьуз мад, Мугьманрин йува. На гур вядедал, Рази я шаир. Анжах уьлкведа Хуьх зи жигъир. * * * Ви накьварал уьмуьрда кьас, Бахт гьатнач. Садра кьван захъ чин элкъуьрдай, Вахт гьатнач. ГьакӀ ятӀани, кӀанда дуьнья КӀвал хайи. Гьар бендедиз руьгьдин къуват, ЧӀал гайи. * * * Шумудан цава хьайи кьил Агъузарна на. Шумудаз дава хьайи гъил, Ужузарна на. Хьанани чилел уьммет Вавай рам тахьай? Хьанани чилел муьгьлет, Инсанриз гъам тагай? * * * Зав гвай дердерин гьебе, На залан авуна. Захъ авай умудрин тепе, На аскӀан авуна. Гьахъсузвилин залан пар, Куьз на ялиз тазва? Зайифариз руьгьдин зар, Куьз чав къализ тазва? Шагьидрин шагь, гуьзгуь тир, Вуч ава такур ваз? Несилри, ви илчи тир, Писвал тач машгьур вал. ЧӀав къведа шанкӀал хьана, Валай гъил ахлуддай. Тамамдиз акьал хьана, Валай вил ахлуддай. Амма рикӀ, руьгьдин баяд, Тада ваз пишкеш яз. Ам зи фикир, пак тир мурад, Гьиссерин гимн, хвеш я. Гьикьван сирер ава вахъ, Тайин ийиз тахьай. Гьикьван хирер ала вал, Секин ийиз тахьай. Кайибур мад курна на, Диб хкатуй лугьуз. Гайибур мад гурна на, Хиб тагатуй лугьуз. Валай рази хьана кьей, Кас хьанани сад кьван? РикӀ кабабна кана кьей, Касдиз ганан яд кьван? Гьикьван вуна эхзава, Бед инсанрин крар? Гьикьван вуна цӀвехзава, Цавук кутаз гурар. Заманайрин тӀурфанри, Дегишнач ви суфат. Вал къекъвей кьван инсанри, Туна гъилин савкьват. Вун кӀвал хьана гъамарин, Руфун ичӀи тирдаз. Утагъ хьана гамарин, Кур нефс пчӀи тирдаз. Хьун герек я эхир кьил, ХьанатӀа вахъ, эвел. Чаз багьа я ви пай чил. Инсанрин кьеб эфзел. * * * Дерт, хажалат, дуьшуьш галачиз, Эл жемятдин къаргъиш галачиз, Къени кардихъ ташвиш галачиз, Экуь рекье чашмиш галачиз, Яшамиш хьун бахтлувал я. Хан тахьана регьбердикай ваз, Цаз тахьана бегьердикай ваз, МичӀер такваз сегьердихъай ваз, Къалхан хьана сенгердикай ваз Яшамиш хьун бахтлувал я. Жуван тӀварцел леке тагъана, Гьарам лухма къене тахьана, «Зун», «зун» лугьуз вине тахьана, Акализ тум- фитне тахьана, Яшамиш хьун бахтлувал я. Сабурлувал, иман къакъатна, Багърибурукай къалгъан хкатна. Агъу гудай илан хкатна, Кьакьан цавар аскӀан хкатна, Яшамиш хьун бахтсузвал я. Хуш уьмуьрдихъ метлеб тахьана, Марифатдин мектеб тахьана, Намус, гъейрат, эдеб тахьана, Атунихъ жув себеб тахьана Яшамиш хьун бахтсузвал я.
+ДАДУНИН еридал гьалтайла чи уьлкведин кеферпатан областра битмишарнавай картуфар кьиблепатанбурулай хъсан я. Тежрибалу саларбанди Белоруссиядай ва Украинадай гъанвайбур маса къачуналди тумунин фонд гьар йисуз цӀийи хъийизва. Кефердин регионрай гъанвай цадай лап хъсан материалди Дагъустандин ��акьвадин ва гьавадин шартӀара I-3 йисуз цайила дадлувилин ерияр ва бегьерлувал квадарзава. Илимди и кар картуфар дибдин ери квадарна чӀурувилихъ дегиш хьун яз гьисабзава. И уьзуьрлувал юкьван гьалдин (умеренный) ламувал ва температура авай областра лап кьериз дуьшуьш жезва. Дагъустандиз хас тир накьвари, картуфар кьадай вахтунда накьвадин кьакьан температуради, ламувилин кьитвили абур чӀур хьунихъ гъизва. Температура ва ламувал сад лагьана дегиш хьуни набататрин танарин еримишун ва картуфар чӀехи хьун гагь вахтунилай вилик акъвазарзава, гагь мад сад лагьана еримиш хъувунал гъизва. Картуфар цӀийи кьилелай чӀехи хьунин цӀийи фаза абур чӀехи хьунин сад лагьай фазадин картуфрай кфетлу шейэр фитӀинунин гьисабдай кьиле физва. Гьа и кар себеб яз абурухъ адет тушир формани жезва. И чӀавуз картуфрихъ дигмиш хьайи ва тахьай паярни жезва. Ихьтин картуфри дадунин ерияр квадарзава, абурук азарар акатзава, гьакӀ хуьзни четин жезва. Абур цун хъувурла са жерге чӀуру ерияр акатзава. Чкадин селекцияда чӀурувилихъ дегиш хьуниз са кьадар дурум гудай сортарни ава. Саларбанар патал абур къиметлуни я ва чӀурувилихъ дегиш хьунин азар сувама акатдалди гьа сортар цанни ийизва. Куь рикӀ алай сорт чӀурувилихъ дегиш хьуникай хуьз жедани? Эхь, адан уьмуьр са шумуд йисан яргъи ийиз жеда, эгер цун патал чара ийизвай картуфар мукьуфдалди хкягъайтӀа. Кар анал ала хьи, чӀур хьанвай картуфрихъ ва чилин винел алай кьенеррихъ азардин хъсандиз кьатӀиз жедай лишанар ава. Гьа и лишанралди азар квайбур чириз ва тум патал ишлемиш тийиз жеда. Бегьер кӀватӀунихъ галаз санал тӀуьн патал ва тум патал тайинарнавай картуфар чара ийида ва кьилди хуьда. Тум патал картуфар гзаф бегьер ва чӀехи картуфар гъайи кьенеррикай кӀватӀда. Тум патал гъвечӀи картуфар чара ийизвайбур ягъалмиш я. Ахьтин картуфрин чӀурувилихъ дегишвал ва сортунин талукьвал тайинариз хьун мумкин туш. Тумунин картуфар анжах хъсандиз чими хьанвай накьвада цана кӀанда. Къайи накьварик кутуни картуфар кӀеви хьунал (шуьшедиз ухшар хьунал), азаррин хура дурумлувал агъуз аватунал гъида. Цадалди вилик картуфар сортариз чара ийида. Сагъвал ва я сагъсузвал экъечӀнавай тӀурарай чириз жеда: сагъламбурун тӀурар яцӀубур, чӀур хьанвайбуруншуькӀуь ва яргъибур жеда. Нукьсан квай картуфрин эхиримжи браковатун кьенерар хкатай I2 гьафтедилай ийида. ЧӀур хьанвай набататар пешерин бурмавилелай, шуькӀуь танарилай регьятдиз чириз жеда.
+ЗУЛУННИ ХЪУЬТӀУЬН девирда арадал къвезвай гьавадин шартӀар кьифер артмиш хьун, чукӀун ва абуру зиянар гун патал къулайбур жезва. Гьавиляй абурухъ галаз агротехнический, механический ва химический къайдайралди женг чӀугун чарасуз я. Хуьруьн майишатдин шей гьасилзавайбурун арзайриз килигна «Россельхозцентрдин» ФГБУДИН РД-ДА авай Филиалдин технолога - аналитический лабораторияда кьиферихъ галаз женг чӀугун патал биологический дарман Бактороденцид гьазурзава. И дарманди чуьлдин вири жуьре кьифериз фад эсер ийизва. И препаратди кьиферин руфунин тиф арадал гъизва. Кьиферихъ тиф тварцин са шумуд твар тӀуьрла акатзава. Зегьерламиш хьанвай кьиферилай масабурни зегьерламиш жезва. И дарман йисан гьи вахтунда хьайитӀани (лап хъуьтӀуьзни температура 30 градусдилай агъуз аватнавайлани) кутаз жеда. Ам са кьадар тӀеквенда твада. ЕМИШДИН БАГЪЛАРА пешер авахьайдалай кьулухъ, кьуьд кечирмишзавай зиянкарар ва азарар терг авунин мураддалди, пешер кӀватӀда, абур ва багъдин зирзибил тергда. Тарарин пунариз пер яда, боярышницадин ва златогузкадин цӀарнахар авай муквар кӀватӀда ва тергда, кольчатый шелкопряддин какаяр алай цуьрцер атӀуда. Аязрикай ва ракъинин кунрикай хуьн патал танариз, чӀехи хилериз киреж яда (2 кг I0Л/ЯД). И къаришмадиз гьа и кьадар чеб ва I0 литр къаришмадиз I00 грамм столярный клей яда. УЬЗУЬМЛУХРА пешер авахьайдалай кьулухъ обрезка кьиле тухуда. Бактериальный рак акатнавай хилер атӀана цӀай яна куда. АтӀанвай чкаяр медный купоросдин къаришмадалди (I0 литр циз 30 г.) гьялда. Кьуьд хъсандиз кечирмишун патал тегьенгар тӀебии ва минеральный миянардай шейэралди миянарда. Накьв бес кьадар ламу туширла яд гуда. Ламу чил тӀимил дав жеда ва ахьтин чили дувулар къаю ягъуникай хуьда.
+РД дин образованиедин ва илимдин министерстводин , милли « Образование » проектдин сергьятра аваз « Современная школа » проект уьмуьрдиз кечирмишуни 2022 йисалди Дагъустандин школайра 3 сменада к l елунин месэла гьялдай мумкинвал гуда . Къейд ийин хьи , республикади школьникар патал алай аямдин образованиедин вири къулай шарт l ар тешкилунихъ элкъуьрнавай федеральный 10 проектдикай 8да иштиракзава . Дагъустанда « Кванториум », «ITКЛУБ », технопаркар , бажарагълу аялар майдандиз акъуддай махсус центряр ачухун планрик кутунва . Идалайни гъейри , РД дин образованиедин ва илимдин министерстводи « Демография » проект уьмуьрдиз кечирмишунизни фикир гуда . Адан сергьятра аваз аялар галай дишегьлийриз к l валахал акъвазиз куьмекда . 2019йисуз Дагъустанда ц l ийи 19 школа эцигун планрик кутунва . Алай вахтунда , санлай къачурла , республикада 1642 школа кардик ква . Анра 400 агъзурдалай виниз аялри чирвилер къачузва . Абурукай 2642 аялди 3сменада к l елзава .
+РД дин образованиедин ва илимдин министерстводин пресс къуллугъди хабар гайивал , 2019йисуз республикада йисни зуралай пуд йисал къведалди яшара авай аялар патал 32 бахча эцигун планламишнава . Абурун куьмекдалди школадиз фидай яш тахьанвай аялрин идарайра 6 агъзурни 130 алва чка тешикилда . К l валахар милли « Демография » проектдин сергьятра аваз кьиле тухуда . Адан бинедаллаз региондин « Создание условий для осуществления трудовой занятости женщин с детьми , включая ликвидацию очереди в ясли для детей до трех лет » проектни арадал гъанва . И проектдин сергьятра аваз аялрин 2 агъзурни 70 чка авай 22 идара эцигун фикирдиз къачунва . 2018йисуз РД дин образованиедин ва илимдин министерстводи аялрин бахчайра нубатда акъвазунин электронный къурулуш хъсанарун , аялар бахчайриз кьабулдайла , къанунсузвилериз рехъ тагун патал са жерге серенжемар кьабулна .
+РОССИЯДИН Перзидент В . Путина гьар йисуз зегьметдин гьакъидин агъа к l анин кьадар ( МРОТ ) артухарунин гьакъиндай закондин къарардал къул ч l угуна . Адал асаслу яз , МРОТ дин кьадар юкьван гьисабдалди 117 манатдин артухарда . Идан гьакъиндай «RT» телеканалдин сайтди хабар гузва . Октябрдин вацра гьар йисуз зегьметдин гьакъидин агъа к l анин кьадар хкажунин , ам яшамиш хьуниз лазим агъа к l анин дережадив кьван агакьарунин гьакъиндай Госдумади законопроект кьабулнай . Ик l, 2019йисуз 117 манатдин артух хъувуникди МРОТ дин кьадарди 11280 манат тешкилда . Идалай вилик МРОТ дин кьадар 2018йисан майдиз 11163 манатдив агакьдайвал хкаж хъувунай .
+ЧИ ШКОЛАДА кьиле фейи , рик I елай тефидай , кьет I ен вакъиайрикай сад Дагъустандин писателрин Союздин лезги писателрин секциядин регьбер , Россиядин писателрин союздин член , чи районэгьли Владихъ Батмановахъ галаз хьайи гуьруьш я . Шаирдин шииратдин межлисда малимрин коллективди , школада к I елзавай аялри иштиракна . Шаирдихъ галаз санал адан патав Гъепцегьрин юкьван школадин директор Мирзаметова Къизбес Михралиевнади , директордин заместителар тир Рамазанова Майина Алихановнади , Гусейнов Сергей Нусретовича ва гъвеч I и классрин малим Гаджибекова Саласа Исабековнади чкаяр кьунвай . Шииратдин мярекат кьисмет хьанвай класс мили литературада вичин рекьин суракьда авай жегьил шаирдиз талукьарнавай цлан газетдив , жуьреба жуьре шикилрив , безетмишнавай . Шииратдин межлис В . Батманован уьмуьрдин ва яратмишунрин рекьикай суьгьбет авунилай эгеч I на . Шаирдин вилик вичин хсуси шиирар к I елун акьалт I ай четин ва ч I ехи жавадарвал я , амма вири четинвилериз дурум гана Владик Батманован къелемдикай хкатнавай « Шиир кхьихь , Владик !» II классдин ученик Садуллаев Гед
+жима , « К I ек » 6классдин Айсаев Мингьажа , « Лезгистан » IIКЛАССДИН ученица Гаджиметова Дианади , « Диде начагъ хьайила » IIКЛАССДИН Амрахова Наидади , " Гьайиф , диде кьуьзуь жез " 8классдин ученица Садулаева Анжелади ва " Заз ахварай диде шехьиз акуна " шиирни тарсунин иесиди фасагьатдиз к I елна . Мярекатдин сергьятра аваз к I елай В . Батманован гьар са шиирди халкь , хайи макан , дидед ч I ал , хвейи кьеб ва даим рик I ел чка ийизвай дидеяр к I ан хьуниз , абур хуьниз , рик I елай алуд тавуниз эвер гузвайди гьар са иштаракчиди кьат I ана . Мярекатдикай дад гайи нумрайрикай сад шаирдин " Мурад тир хва ахкун садра " т I вар алай шиир 6 классдин аялри сегьнеламишун хьана . Сегьнедал дидедин ролда Сагидова Гьажер , гададин ролда Бабаев Амир , автордин ролда Беделова Замира ва Айсаева Арина аваз чан гъана . Вилерал накъвар алачиз килиг тежедай и сегьнеди к I ват I хьанвайбурун гьар садан рик I ин деринра ч I ехи чка кьадайди хьана . Къейд тавуна жедач , гафунин т I ям чизвай , адахъ галаз ч I ехи рафтарвал , дуствал хуьзвай Владикан шииррар манийрални эцигнавай . И кар себеб яз , чи мектебдин 6классда к I елзавай Айсаева Аринадини Муртузалиева Аминади " Диде " ва вири аялри санал " Гьайиф , диде кьуьзуь жез " т I вар алай мани тамамарна . Лагьана к I анда хьи , чи школадиз Владик Батманов къвезвайдакай хабар хьайи Адиева Эминат Гадживердиевнади вичин патай гьуьрметвилин ва савкьватвилин лишан яз " Жегьил шаирдиз " т I вар алай шиирни бахшна . Ам ада вичиз гаф гайила шиир арадал атунин тарихдикай са куьруь суьгьбет авурдалай кьулухъ жегьил шаирдин шииратдин экуьнал к I ват I хьанвайбуруз к I елна . Мярекатдални гьак I ни Гъепцегьрин юкьван школадин директор Къизбес Михралиевна , Майина Алихановна , Сергей Нусретович , Саласа Исабековна , рахана . Абуру , гьар сада , чеб къенин шииратдин межлисдин иштаракчияр хьунал кьве сеферда бахтлу тирди , жегьил шаирдихъ мадни ч I ехи агалкьунар хьана к I аниди , авур крарал акъваз тавуна к I анзавайди ва чи школадин рак I арар халкьдиз къуллугъзавай гьар са ватанэгьлияр патал ачух тирди къейдна . Чна фадлай вилив хвейи , ч I ехи гьазурвал аваз тешкилай межлис Владик Батмановахъ галаз санал ва кьилди кьилди жуьреба жуьре шикилар ягъуналди акьалт I арна . Рутмина БАБАЕВА , Гъепцегьрин юкьван школадин лезги ч I аланни литературадин малим .
+3 Алатай вахтара Дагъустандин гзаф хуьрера алимри тарихдин вакъиаяр , жемятдин сиясатдиз талукь месэлаяр галай галайвал кхьизвай . Амма са бязибур чал агакьнач . Араб ч I алалди хуьрерин халкьдин сиясатдин рекьяй уьмуьрдиз талукьарнавай куьруь вакъиаяр жагъанва . Гьавиляй ахтармишзавайбуру ата бубайрилай амай тарихдин вакъиайриз ч I ехи фикир гузва . Дагъустандин хуьрер бубайрилай амай пешейрин , адетрин хазина я . Саки гьар са хуьруьз вичин тарих ава . Тарихдин вакъиайри субутзавайвал , виликдай Дагъустандин халкьар гзаф сихдиз яшамиш жезвай . Ина гзаф гъвеч I игъвеч I и халкьар яшамиш жезвай чкаяр авай . И кар гзаф кьадар амай харап I айри , чк I анвай к I валерин цлари , гьужумдикай хуьдай бинейри тестикьарзава . Гзаф чкайрин т I варар , абур гьинал алайт I а , а хуьрер арадал гъайибурун т I варар , тухумрин т I варар ч I ехи инсанрин рик I ел алама .
+И хуьруьн т I вар гьик I арадал атана ? Сифте малим хьайи тайифайрин лугьуниз килигайла , ина хазарар яшамиш хьана . VIIАСИРДА Дагъустандин чилерал Хазарский пачагьлугъ арадал атана . 1870йисара хазарри кефер патан Дагъустанда агъавал ийизвай . Абурун сифтегьан диб Беленджер тир . Хазарри чпиз Каспидин кефердинни рагъэкъеч I дай патан халкьар чпиз муьт I уьгъарна . Гьа ик I Хазаррин ц I ийи меркез Семендер арадал атана . VIIАСИРДИН юкьвара арабринни хазаррин дявеяр башламишна , рагъэкъеч I дай Дагъустан чпиз муьт I уьгъарун патал хазарри ва дагъвийри арабриз акси дявеяр тухвана . Абурувай Дербент , Чагу , Тифлис кьаз алакьна . Сасанидрин пачагь катна . Персер кьибле Дагъустандай чукурайла , хирер хьайибур , зайифбур амукьна . Абуру чпиз яшамиш жедай хатасуз чкаяр жагъурзавай . Тамун юкьвай гьихьтин секин чка жагъана . Абуру сифте литиникай чпиз к I валер туьк I уьрна , гуьгъуьнлай керпичрин к I валер эцигна . Хазаррин мукьув Цилин ва Испик лугьудай хуьрер гвай . Хазарри и хуьрерин агьалийрихъ галаз дуствилин алакъаяр кут I унна . Абурувай чпиз хъенч I ин къапар ийиз чирна , малдарвал ва лежбервал ийиз хьана . Гьа ик I абуру чпин хуьруьз Хазаркент т I вар гана . Несилрилай несилралди хуьруьн т I вар дегиш хьана . Гила Гьезерхуьр арадал атана . Гьар са касдин уьмуьрда виридалайни важиблу месела , жуван тухум , ата бубаяр , хайи чил рик I ел хуьн я . Гзафни гзаф и фикир сурарал фейила кьилиз къведа . Кьейибурун сурал фин им гьабуруз гьуьрмет авун лагьай ч I ал я . Гьар са гьезерхуьруьнвидиз вичин тарих ава . Архивдин материалра и хуьруьн тарихдикай лап т I имил ава . Абурукай яз Асалиева (9Iй ), Ахмедова (94й ), Джалилева М (89й ), Асалиев Къенбер (96й ). Асалиевар , Ахмедовар , Бирембековар , Курбановар , Рамазановар , Аскаровар ва масабур хуьруьн тухумар я . Дагъустанда Исламдин дин мягькем хьайила , Гьезерхуьре миск I ин ахъайна . Ана араб ва туьрк ч I алар чирзавай . Инкъилаб хьайидалай кьулухъ I930ЙИСАРА хуьре 25 к I вал авай . I930-I935 – йисара сифтегьан 4классдин школа ахъайна . Хуьруьн агьалияр киредин ва хъенч I ин къапар авунал , гамар хурунал ва маса хуьруьн майишатдин крарал машгъул тир . I94Iйисуз Ватандин Ч I ехи дяве башламишна . Ватан хуьз и хуьряй Рамазанов Г ., Рамазанов Б ., Аскаров А ., Асалиев Г ., Асалиев Г ., Асалиев К . ва масабур фена . I966ЙИСУЗ Дагъустанда лап зурба залзала хьана . Саки вири хуьрера к I валер чк I ана ва маса зиянар хьана . Гьа вахтунда чи гьукумдарри гзаф дагъдин хуьрер арандиз ( дуьзендиз ) куьчарунин къарар кьабулна . Гьезерхуьруьн жемят Магьарамдхуьруьн , С . Стальский , Дербентдин районрин чилеррал куьчарна . Абур гилани гьана к I вал югъ кутуна яшамиш жезва . И хуьряй т I вар ван авай рухваярни т I имил акъатнавач . Агьмедов Багьадин Гьажиагьмедович , Агьмедов Мурадин ГЬАЖИАГЬМЕДОВИЧРД дин МВД дин кадрайрин ч I ехиди . Асалиев Шагьабудин Ферзалиевич - « Магарамкентский » совхоздин кьилин бухгалтер , Асалиев Рафик Шагьабудинович Магарамдхуьруьн КСЦОН дин директор , Асваров Асали Абилович – малим ва масабур . Дагъустандин халкьдин уьмуьрда , гьар са карда , дуствилин алакъаяр мягькемарунин к I валахда Агьмедов Багьадина лап лайихлу чка кьуна . Ярмет ГЬАЖИБУТАЕВ .
+Тарихдин вакъиайриз ч I ехи фикир
+ГЬАР юкъуз миллионралди планетадин агьалийри чпин фикирар телеэкрандал желбзава , радиодихъ яб акалзава , газетар ва журналар к I елзава . Идан нетижада чилин шардин вири пип I ера физвай вакъиайрикай абурухъ информация , яни хабарар агакьзава . Вири ихьтин хабарар агакьарзавайбур журналистар я . I3ЯНВАРДИЗ Россиядин журналистрин пешекарвилин сувар Печатдин югъ къейднава . И йукъуз , I703ЙИСАН I3ЯНВАРДИЗ , Россиядин пачагь I Петрдин буйругъдал уьлкведин массовый информациядин « Ведомости » газетдин сад лагьай нумра акъатнавай . Гьаниз килигна I3ЯНВАРЬ Ватандин журналистика арадал атай югъ яз гьисабзава . Журналистика им гьар йикъан литература я . Гьеле газетар арадиз къведалди журналистика авай . Къейд авун лазим я , алай вахтунда РФ дин мулкунал санлай къачурла I02 ч I алал газетар ва журналар акъатзава . Чи районда лагьайт I а I95Iйисалай сифте « Коммуниз патал » гуьгъуьнлай (I990) « Самурдин сес » т I вар алаз райондин газет акъатзава . 20IIЙИСУЗ « Самурдин сес » газетдин 60 йис тамам хьана . И девирда газетди , район экономикадинни яшайишдин , культурадинни образованиедин ва гьак I здравоохранениедин жигьетдай вилик финин карда вичин лайихлу пай кутуна . Вичи яргъал йисара газетдин редакцияда к I валахай бажарагълу журналист , шаир ва публицист Желил Мурадалиев кьиле аваз журналистрин яратмишдай коллектив тешкил хьана . Къе чна РФ дин журналистрин союздин член РД дин культурадин лайихлу работник саки 50 йисуз райгазетдин жавабдар секретарвилин везифаяр тамамарай Фикрет Гьажиеваз , райгазетдин
+культурадин отделдин заведишвиле к I валахай РФ журналистрин союдин член РД культурадин лайихлу работник Алибек Гьасанован , ва гьак I ни РФ дин журналистрин союздин член РДДИН культурадин лайихлу работник хуьруьн майишатдин отделдин заведиш хьайи Гъани Абетуллаеван т I варар еке гьуьрметдалди кьазва . Алай вахтунда абурун баркаллу крар ва хъсан адетар кьиле редактор Абдул Исмаилов акъвазнавай журналистрин гъвеч I и яратмишдай коллективди давамарзава . Чна суварин тебрикар чи коллективда I982ЙИСАЛАЙ корректорвиле бегьерлудаказ к I валахзавай РДДИН культурадин работник Кьасумова Найисатаз ва чпихъ журналиствилин рекьяй бажарагъ авай ва таин тежриба гьанвай Рамзес Мурадалиеваз , Афисат Айдемироваз ракъурзава . Къуй чи редакциядинни ва типографиядин работникрихъ ва вири районэгьлийрихъ чандин сагъвал , хушбахтлувал ва к I валахда агалкьунар хьурай . Эхирдай са шумуд келима жувакай . Зун журналистикадиз сифте камар вегьезвайбурукай сад я лагьайт I а жеда . Зи зегьметдин рехъ кьисметди маса пешедихъ галаз алакъалу авуна . Ят I ани газетар журналар гьеле школада к I елзамаз за пара к I елдай . Зи рик I ел къени « Пионерская правда » « Комсомольская правда » газетрай к I елай итижлу макъалаяр алама . Абуру зак са бязи вахтара жуван къелемни ахтармишдай гьевес кутадай . Гьакинай мумкинвал хьанамазни , зун жуван багъри газетдин редакциядиз к I валахал атана . Кьиляй т I имил шимил къурхулувални авачиз тушир . Яраб завай к I елчийрин игьтияжар таъминариз жедат I а лугьуз хиялри тухванай зун . Амма к I валахал хьайи йикъалай зун жуван гафарин фикиррин юкьва хьана . Зун жуван коллективдилай пара рази я . За кьат I айвал халис журналист , газетдин мухбир хьун патал тек са чирвилер бес туш . Эвелни эвел жуван хайи ч I ал чир хьана к I анда . Ваз вуч лугьуз к I анзават I а , гъавурда акьадай жуьреда фасагьат ч I алалди лагьана к I анда . Гьамиша жуван , райондин уьмуьрда кьиле физвай вакъиайрин гуьзчи ваъ , активный иштиракчи хьана к I анда . Ихьтин жуьреда к I валах тешкилайла журналист гьамиша вичин виниз тир дережада хуьдай мумкинвал жеда . ЖАННА .
+Шикилда : Редакциядин журналистри нубатдин нумрадал к l валахзавай вахт (1972йис ).
+6 ГЕЛЕЖЕГ виликамаз акун , кьилел къведай крар виликамаз лугьун … и месэлайри инсаниятдин фикир чпел желб ийиз хьана . Къуръандин аятра ик I лугьузва : « Гьам чилел , гьамни цаварал батинда авай вири месэлаяр Аллагьдиз чида ». Ик I ят I ани , бязи инсанри батинда авай крар жинерриз чида лугьузва ва и кардихъ инанмишвал ийизва . « Вири сирер чидай ада / Аллагьди / вичи ихтибарзавай са касдиз , вичин пайгъамбардиз , са бязи сирер ачухда ». Амма инсаниятдин тарихда гьар са девирда чеб пайгъамбарар яз гьисабзавай , кьилел къведай крар виликамаз лугьудай ксар пайда жезва . Ихьтинбурукай сад Европадай тир Нострадамус хьана . Ам астролог тир , 16 асирда яшамиш хьана . Ам кьилел къведай крар виликамаз лугьуналди машгьур тир . Чавай адаз анжах « фалчи » лугьуз жеда . Са шакни алач , инсаниятдин тарихда гележег виликамаз лугьудай инсанар хьана . Абур анжах пайгъамбарар тир . Абуру инсанриз арадиз чук I урзавайди Аллагьдин сес тир . Абуруз и чирвилер цаварилай къвезвай . Аллагьди вичин векилар чилел тестикьарун патал гележегдихъ галаз алакъалу тир бязи крарикай абуруз лугьузвай . Фалчийри и к I валах чпин пешедиз элкъуьрна . Аллагьдин эмир авачир адетдин инсандивай гележегда жедай крар лугьуз хьун мумкин туш . Амма бязи лутуйри , халкьдин дугъривиликай менфят къачуз , и кардал чпиз пулни машгьурвал къазанмишзава . Алай вахтунда инсаният материализмдин къармахрай экъеч I из алахънава , амма чпихъ мягькем инанмишвал авачир инсанар тапархъанрин чилина гьатзава . Гьа ихьтин зайиф къанажагъдин инсанри астрологрихъ инанмишвал ий изва . Машгьур алим П . Уитмана лугьузва : « Астрология алатай ва алай вахтунда тапан инанмишвал авай инсанар къутармишдай гъвеч I и остров я ». Гьавиляй гьар са кьуд лагьай американвиди чпин руьгьдин секинвал астрологиядай жагъурзава . Ихьтин фанатикри Нострадамус хьтин астрологриз машгьурвал гузва . Америкадин алим Эрик Русела кхьенай : « Асирдин / алатай / сифте кьиляй Европадин астрологри мукьвал вахтара чилел яд акьалтуникай хабар ганай ва и кар планетаяр « Рыбы » созвездиедин лишандик кваз са жергеда акъвазайла жеда ». Гьелбетда , и хабарди гзафбурук къурху кутазва . Эхир тайинарнавай вахт алукьзава , амма яд акьалтуникай садазни хабар амач . И к I валахда виридалайни кар алай месэла ам я хьи , вахт алатайла , къундармани рик I елай алатда . Нетижада и месэладал машгъул тир алимри астрономри астрологри лагьай гафариз къимет гузва ва ихьтин фикирдал къвезва : « Планетаяр са ч I авузни « Рыбы » созвездиедин лишан дик кваз жергеда акъваздайди туш ». Субут жезвайвал , « гележег виликамаз лугьудай » Нострадамус хьтиндаз куьмек гузвайди вахт я , гьик I лагьайт I а , эгер и кар лагьана вахтунда кьиле фейит I а , фалчидин т I вар виниз акъатзава , эгер са зат I ни тахьайт I а , и кар виридан рик I елай алатзава . Месела , Нострадамуса кьилел къведа лагьай 945 вакъиадикай кьилиз акъатайди 70 я , яни 7 процент . Ибурукайни гзафбур нивай хьайит I ани лугьуз же дай дуьздал алайбур тир . Нострадамуса вичи хиве кьурвал , « зун пак тир кхьинар к I елиз , астрономиядикай менфят къачуз ихьтин фикиррал къвезвай ». Нострадамусан гьакъиндай Англиядин алим Чарлз Уарда ик I кхьизва : « Ам гзаф къаб алаз рахадай инсан я . Винел патай ам хашперес я , амма къенепатай бутперес . Ада Поузене шегьерди ц I ай кьада лагьана « виликамаз » хабар гана , амма шегьердик ц I ай вичи кяна . Бернард Канна адан гьакъиндай кхьизва : « Ам гзаф перишан ва къаб алаз рахадай устад тир . Гьавиляй адан « хабаррихъ » гилани инанмишвал ийизва ». И суьгьбет Мугьаммад пайгъамбардин ( САС ) гафаралди куьтягьиз к I анзава : « Вири фалчияр тапрукьар я ». Материал интернетдай гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ я .
+РОССИЯДА виридалайни гзаф къалпдаказ акъудзавай пул 5 агъзур манатдин чар я . Идан гьакъиндай МВД дин пресс центрди малумарзава . « Къалп пулар акъудайбуру 2018йисан девирда гзафнигзаф 5 агъзур манатдин чарар арадиз гъана »,малумарзава ТАСС ди . 2018йисан 9 вацра алишверишда къекъвезвай Россиядин ва маса уьлквейрин 29 агъзурни 7 виш ракьун ва чарарин къалп пулар МВД дин къуллугъчийри вахчуна . РФДИН УК дин 186статьяда къалурнавай тахсиркарвилер гзафни гзаф Москвада ва Подмосковьеда регистрация авунва . Къалп пулар туьк l уьрунин тахсиркарвилерин жигьетдай Санкт Петербургда , Ленинграддин область ва Краснодардин крайни кьулухъ галамукьнавач . 2018йисан июлдиз Центробанкди 2 агъзур манатдин къалп банкнотар дуьздал акъатнавайдакай малумарнай . Къейд ийин , 2 агъзур ва 2 виш манатрин банкнотар Россияда 2017йисан октябрдилай ишлемишзава . Чешмедин делилралди , 200 манатдин къалп банкнотар акъуднавай къанунсуз дуьшуьшар гьеле малум туш .
+ЧЕЛЯБИНСКИЙ областдин Магнитогорск шегьерда гзаф мертебайрин к l вал чук l унин мусибатдикди кьейи ва зарар хьайибурун мукьва кьилийриз гудай куьмекдин кьадарар тестикьарнава . «1 миллион манат мусибатдин нетижада кьейибурун хизанрин гьар са нефесдиз ; 400 агъзур манат сагъламвилиз залан ва юкьван гьалдин зарар хьайибуруз ; 200 агъзур манат сагъламвилиз кьезил зарар хьайибуруз »,кхьенва чешмеди . Идалай гъейри , эменни квахьуникди зиян хьанвайбурувай гьар хизандиз 300 агъзурдалай 500 агъзур манатдал кьван , гьак l ни рагьмет хьайибур кучудун патал 31500 манат пулдин такьатар къачуз жеда . Магнитогорск шегьерда инсанар яшамиш жезвай к l вал 31 декабрдин экуьнахъ чк l ана . Кьилин себеб яшайишда ишлемишзавай т l ебии газ кьиткьинунихъ галаз алакъалу ийизва .
+РОССИЯДИН МИД ди 2018 йисуз США дихъ галаз хьайи алакъайрин нетижаяр кьуна . Идакай РБК диз РФ дин къецепатан крарин министердин заместитель Сергей Рябкова малумарна . Адан гафарай , « тарифдай хьтин за зат l ни авач ». Терроризмдихъ галаз женг ч l угунин карда са фикирдал атун , финансрин , энергетикадин министерствойрихъ галаз хъсан алакъаяр хуьн МИД дин векилди анжах гьа и месэлаяр агалкьунар яз гьисабна . Гьа са вахтунда , Рябкова къейд авурвал , Международный космический станцийрин барадайни к l валахар санал тамамарун давамарзава . « Санлай къачурла , алакъайрин жигьетдай вилик финин крар т l имил я »,нетижа кьуна дипломатди . Москвадинни Вашингтондин арада туьк l вей алакъаяр авач . Кьве терефдини гьялна к l анзавай месэлайрин кьадар гзаф я .
+* Лавровый пешер неинки хуьрекдин дад хъсанарун патал ишлемишда , абур гьак I ни гзаф азарин дарман я . А пешери нервияр мягькемаруниз , ивида шекердин кьадардал гуьзчивал ийиз , ратарин к I валах хъсанаруниз , жалгъайрин т I ал секинаруниз , нефесдин органрин к I валах хъсанаруниз ва гзаф маса азарар сагъариз куьмек гуда . Ам ик I гьазурда I0 г . лавровый пешерал 300 мл гр яд илична ргада , ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик , стакандавайди хъвада . Галатун алудун патал лавровый пешерин ч I утран цуькверин (I:I) ванна кьабулунни гзаф хийирлу я . * Япариз зайифдаказ ван къвезвайла , аптекадай маса гузвай спиртдин прополисдин настойка зейтундин ягълудик (I:4) какадарда . Ахпа жунадин са к I ус а къаришмадай кьежирна , 36 сятда япа твада . Сагъарунин вахт I0-I2 югъ . Япарин сес 4-6 йикъалай хъсан жеда . * Мекьи хьана азарлу тирла , кьил т I азвайла ва гьак I ни хуьрек иливарун патал 2-3 сятдин вахтунда , куьлуь куьлуь хуп I ар ийиз , 2-3 стакандавай кудай яд хъун гзаф хийирлу я . Кудай ци бедендик квай зиянлу шейэр вири хкудзава . * Чахуткадин азар квайла , чугъундуррин ва газаррин мижеяр , вирт , ( гьар сад 3 стаканда авайди ) са стакан алоэдин , 2 стакан ичерин мижеяр вири куьзна , са катулдиз цана бугъ алахьдалди чими ийида . Ахпа аниз вирт алава хъувуна , ам ц I радалди хуькуьрда . Къайила , коньяк хъияна , мич I и рангунин бутылкайриз цана , I5 суткада к I валин гьавада хуьда . ( Холодильникда хвена виже къведач ). Ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик I00 г . ишлемишда . Ихьтин процедура кьиле тухудайла , рапар , дарманар ва маса шейэр ишлемишна , п I ап I рус ч I угуна виже къведач . Мижеяр к I вале жува жуваз гьазурун лазим я . Сагъарунин кьвед лагьай курс куьтягь хьайила , жигерар эквериз ( рентген ) вегьеда .
+МАГЬАРАМДХУЬР районда ви��идалай чӀехи хуьр я. ТӀебиатди гуьзелвал ганвай дуьзендал бинелу хьанвай ам къвердавай гегьенш ва авадан жезва. Бязибуру пуд мертебадин кӀвалер хкажнава. Ина агьалийрин къуллугъда гзаф идараяр акъвазнава. Абурун арада хуьре михьивилерал гуьзчивал тухун лазим тир идараярни ава: эпидстанция, ЖКХ, хуьруьн администрация. Хуьре, адан патарив гвай чкайрани михьивилер хуьнал гуьзчивал авун абурун сифте везифайрик акатзава. Гьакъикъатда, хуьре михьивилер хуьнин кӀвалах рази тежедай гьалда ава. Центрдилай башламишна хуьр акьалтӀзавай къерехдиз кьван зир-зибил гзаф я. Гьар са кас вичин кӀвалин вилик патар, руководитель идарадин сергьятар, мукьварив гвай чкаяр михьиз хуьниз, къайдадик кутуниз мажбур я. Эгер тийиз хьайитӀа, чахъ серенжемар кьабулдай ксар ава эхир. Абуру чпин везифаяр кьилиз акъуд тавурла, тахсиркарар жаза тагана турла михьивилер хуьнин рекьяй къайдасузвилерал эхир эцигиз хьун мумкин туш. Инал мад са кар къейдна кӀанда. Чи куьчеяр парахриз элкъвезва. Гзаф агьалийри чпин цурай акъудзавай фитер куьчейрин къерехра кӀватӀзава. И кардини куьчедин абур чӀурзава. Гзаф куьчеяр лекъвер, хандакӀар акъатна къайдадик квач. Эквер авачир куьчейра йифиз къекъведайла четинвилер тӀимил жезвач. Хейлинбуру яд гузвай хулар туалетриз элкъуьрнава. Кухнядин, гьамамдин, перемар чуьхвей химия галай ятар вири гьа хулариз ракъурзава. Гатфариз ва гатуз салариз яд гудайла хулар чиркинри басмишзава. Ахьтин яд гайи набататар, тарар кьуразва, зиянар жезва. Сагъламвилелай еке девлет авач,- лугьузва мисалда. Сагъламвилин заминни михьивал я. Ам хуьнни сад-кьве касдин ваъ, чи виридан буржи я. Жуван куьче, гьаят къайдада тван тийиз, наразивилер са нин ятӀани хиве тун дуьз туш. Къуншидин салаз яд физвай хулал туалет эцигун, инсанрин гьерекат авай куьчедин къерехда фитерин гьамбарар кӀватӀун гьахъвал туш. Гьуьрметлу районэгьлияр! Ша, чна чи гьаятрани куьчейра къайда тван, михьивал сагъламвилин замин тирди фикирда кьуна чиркинвилериз рехъ тагун, и кар гьар йикъан гуьзчивилик кутан. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+* Гьар са инсанди вичин т I вар хъсанди яз гьисабзава . Инсандихъ галаз т I вар кьуна рахаз чалишмиш хьухь . Квез герек инсанрин т I варар рик I ел хуьх . * Куь суьгьбетчиди интерес ийизвай ихтилат куда . * Инсандиз вичин метлеблувал гьисс ийидай мумкинвал гуз алахъа . * Гьуьжетда гъалиб жез алахъмир , и карди куь суьгьбетчи бейкефарда . * Инсандиз чин чинал акъвазна вун гьахъ туш садрани лугьумир . Масадан фикирдиз гьуьрмет ая . * Эгер куьн гьахъ тушт I а , и кар чуьнуьх тавуна хиве яхъ . * Суьгьбетчидихъ яб акализ вердишара . Ада вичикай суьгьбет ийидайвал руьгьламиша . * Маса касдиз гзаф рахадай мумкинвал це , адан суьгьбет кьат I мир ва жув т I имил рахаз чалшмиш хьухь . * Куьне лагьай фикир патав гвайдаз вичинди хьиз гьисабдай мумкинвал це .
+Магьарамдхуьруьн махсус школа интернатдин ва М . Гьажиева�� т l варунихъ галай 1нумрадин СОШ дин коллективри Тагьирова Гьалимат вахтсуз кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз стха Балакеримаз , рагьметлудан вири мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди , башсагълугъвал гузва .
+4- ИЮЛДИЗ райондин администрациядин заседанийрин залда 20I7-20I8КӀЕЛУНИН йисуз тафаватлу хьайи 30 аялдив къизилдин медалар шад гьалара вахкана. Мярекат «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьил Фарид Агьмедова ачухна. И дережадив агакьун патал куьне яргъал, залан рехъ атӀана, къейдна Фарид Загьидиновича тебрикдин гаф рахадайла. - Вири чи медалистар олимпиадайрин, конкурсрин, яратмишунрин конференцийрин гъалибчияр я. Акьалтзавай несилдиз хъсан чирвилер гайи, абур и дережадиз акъудай малимриз ва ихьтин тербиялу веледар чӀехи авур диде-бубайриз чухсагъул малумарна ва медалистриз и шад вакъиа мад сеферда тебрик авуналди абуруз чпин хайи хуьр, школа рикӀелай ракъур тавун таъкимарна, кьилин образование къачурдалай кьулухъ элкъвена хтун гуьзетзавайди лагьана. Ахпа Фарид Загьидиновича гьар са медалистдив тафаватлувилин аттестат, къизилдин медаль ва пишкешар вахкана. Идалай гъейри, мярекатдал хейлин малимриз РФ-ДИН илимдинни образованиедин Министерстводин Гьуьрметдин грамотаяр ва са шумуд малим «Образованиедин Гьуьрметлу работник» лагьай тӀварцӀизни лайихлу хьана. Мярекатдилай гуьгъуьниз рикӀ шадвилин гьиссерив ацӀанвай медалистри МР-ДИН кьилихъ, малимрихъ, диде-бубайрихъ галаз рикӀел аламукьдай шикилар яна.
+ПЕНСИЙРИЗ талукь яз жедай цӀийивилеринни дегишвилерин месэла гьар патахъай ахтармишна чирун патал Госдумада рабочий десте арадал гъун герек я. Идан гьакъиндай зегьметдин, яшайишдин ва ветеранрин крарин рекьяй Думадин комитетдин член Сергей Вострецова «Интерфакс» чешмедиз малумарна. «Лайихлу дережадин пенсия патал такьатар жагъурунин чешмеяр арадал гъана кӀанда. КӀвалахзавай пенсионеррикай рахайтӀа, абуру пулдин игьтияж авайвиляй ваъ, кӀвалах чпиз бегенмиш хьуниз килигна авурай»,- лагьана Вострецова. Адан гафарай рабочий дестедик Россиядин аслу тушир профсоюзрин федерациядин, Россиядин зегьметдин конфедерациядин векилар акатун лазим я. Ада къейд авурвал, «жанавурарни тух жедайвал, хиперни сагъ амукьдайвал, гьакӀан критика галачиз», пенсийрин системадиз талукь яз виридан къуватралди гьакъикъи теклифар гьазурун герек я. Пенсиядин къанунда дегишвилер тунин чарасузвиликай рахадайла, парламентдин векилди кьетӀендаказ къейдна хьи, «гьукумат гьахьтин гьалдиз гъана кӀанда хьи, пенсийриз талукь и дегишвилер эхиримжибур жен, вучиз лагьайтӀа гьамиша дегишвилер тун виже къведай кар туш, инсанриз тайин тир дуьз къайдаяр чир хьун герек я». Къейд ийин, 14- июндиз премьер-министр Д. Медведева 2019- йисалай пенсия тайинарунин яш гьар йисуз артух хъийидайдакай малумарнай. ИкӀ 2019- йисалай башламишна 2028- йисуз итимар 65 йис ва 2034- йисуз дишегьлияр 63 йис тамам хьайила пенсиядиз экъечӀдайвал жеда. Россиядин агьалийри лагьайтӀа, гьукуматди теклифзавай дегишвилерилай кӀевелай наразивалзава.
+Уьлкведа садлагьана бензиндин къимет хкаж хьун- им гьукуматди энергетикадин хел къайдада тунин гьалдиз хъсандиз фикир тагунин нетижа я. Идан гьакъиндай Россиядин Президентди «Россия 24» телеканалдин ачух эфирда малумарна. «Им рехъ гана виже текъведай, дуьз тушир кар я, амма хиве кьуна кӀанда хьи, и кар энергетикадин хел, хъуьтуьлдаказ лагьайтӀа, талукь тир къайдадик кваз тахьунин нетижа я»,- жаваб гана В. Путина суалдиз. Ада алава хъувурвал, и месэла къайдадик кухтун патал са жерге серенжемар кьабулнава. Идалай гъейри, В. Путина Россиядин энергетикадин министр Александр Новаказ зенгна. Министрди тестикьарайвал, къимет хкаж хьун акъвазнава. «Гьукуматди къецепатан уьлквейриз нафт гунин харж (пошлина) хкажун теклифнава. Талукь тир проектдиз Госдумада килигна»,- алава хъувуна Новака. Президентди къецепатан уьлквейриз нафт маса гунин налогар хкажунин гьакъиндай тир къанундин проектдин тереф хуьда лагьана. Къейд ийин, чи уьлкведа бензиндин къимет йисан сифте кьиляй багьа жез эгечӀна, апрель-май варцара къиметди вини кӀарариз хкадарна.
+США-ДИН президентдин меслятчи Джон Болтона суьгьбетзавайвал, РФ-ДИН Президент В. Путинахъ галаз гуьруьшмиш хьайи вахтунда Крымдин темани веревирдна. Болтона малумарайвал, Крымдин гьакъиндай кьве патазни жуьреба-жуьре фикирар авайди хиве кьуниз мажбур жеда. Болтона Путин вичихъ галаз Россия гуя Америкадин сечкийрик къаришмиш хьуниз талукь месэлани веревирдна. «Путина лагьана хьи, Россиядин патай гьич са къаришмишвални хьайиди туш»,- къейдна Болтона. Къейд ийин, США-ДИН ва Россиядин регьберар 16- июлдиз Хельсинкида гуьруьшмиш жеда. Президентри гележегда Москвадинни Вашингтондин алакъаяр ва алай вахтунин кар алай месэлаяр веревирдда.
+26- ИЮЛДИЗ гзаф миллетрин векилрикай ибарат тир Дагъустандин халкьари, гьа жергедай яз чи районэгьлийрини, милли СУВАРДАГЪУСТАН Республикадин Конституциядин Югъ шадвилин гьалара къейд ийида. Тамам 25 йис идалай вилик Дагъустан Республикадин Конституция кьабулна. Ада чи республикадин государстводин тарихда важиблу ва цӀийи чин ачухна, яни республика демократвилелди вилик финин рекьел элячӀнавайди лишанламишна. Къе районэгьлийрин вилик экономика къвердавай вилик фин таъминарунин, агьваллувал хкажунин, обществодин уьмуьрдин вири хилера кӀвалахар авай гьал хъсанарунин ва къайдадик кутунин жигьетдай цӀийи ва жавабдар везифаяр акъвазнава. Чна а кардихъ инанмишвал ийизва хьи, Конституцияди чаз ганвай ихтияррал ва мумкинвилерал кӀевелай амал авуналди, районэгьлийри чпин вилик акъвазнавай везифаяр баркаллувилелди кьилиз акъудда. Муниципальный райондин администрацияди вири районэгьлийриз Дагъустан Республикадин Конституциядин ��гъ рикӀин сидкьидай мубаракзава ва виридахъ мягькем сагъвал, ислягьвал, зегьметда гьакъисагъвални дурумлувал хьана кӀанзава. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин администрациядин кьил.
+Россиядин Президент Владимир Путина, Дагъустан республикадин кьил Владимир Васильевав «Ватандин вилик лайихлувилерай» 2- дережадин орден шад гьалара вахкана. И багьа награда гунин гьакъиндай ихтияррин информациядин интернет- порталдал Указ акъуднава. Дагъустан республикадин кьил Васильев Владимир Абдуалиевич, «Регион социально-экономикадин рекьяй вилик тухуник лайихлу пай кутунай ва яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугунай «Ватандин вилик лайихлувилерай» 2- дережадин ордендиз лайихлу хьана,- лугьузва Указда.
+ИСЛЕН юкъуз, Дагавтодордин векилар Тагьирхуьруьнкъазмайрин ва патарив гвай хуьрерин агьалийрихъ галаз гуьруьшмиш хьана. Тагьирхуьруьнкъазмайрин администрацияда кьиле фейи гуьруьшда Дагавтодордин векилри, гьа зонада яшамиш жезвай хуьрерин агьалийри, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин администрациядин къуллугъчийри, са жерге хуьрерин администрацийрин кьилери, РД- дин общественный милли фронтдин ва къайда хуьзвай органрин векилри иштиракна. Гуьруьшдал ГЪАПЦЕГЬФИЛЕР-ТАГЬИРХУЬР-ЯЛАМА ва приграничный станция Самурдал кьван улакьар физвай рехъ цӀийикӀа туькӀуьр хъувунин гьакъиндай месэладиз килигна. Патарив гвай хуьрерай и гуьруьшдиз вишелай виниз агьалияр атанвай. «Дагестанавтодор» ГКУДИН руководителдин заместитель Ханмагьамед Рагьимова, и зонадин агьалийри наразивилер ийизвай рехъ цийикӀа туькӀуьр хъувун патал пландик квай кӀвалахрикай гегьеншдиз лагьана. Ханмагьамед Рагьимова гъавурда турвал, «ТРАССАД» тӀвар алай подрядный организациядин чпин кӀвалах намуслувилелди тамамар тавуниз килигна абурухъ галаз кутӀуннавай икьрар чӀурнава. Алай вахтунда торгар малумарнава ва цӀийи икьрар кутӀунда. Гуьгъуьнлай къейд хъувурвал, августдин вацра подрядный организация малум жеда ва и кӀвалахар тамамарунив эгечӀда. Ремонтдин кӀвалахар 20- августдилай башламишда,къейдна Дагавтодордин векилди. Агьалияр гъавурда турвал, КьапӀиркъазмаяр-Тагьирхуьруьнкъазмаяр участокрин рехъ гъиле авай йисуз ремонтда ва вири кӀвалахар 2020- йисуз акьалтӀарда. ГьакӀни гуьруьшдал рахай ОНФ- дин векил А.Исмаилова ва са жерге общественикри, чкадин агьалияр ва патарай хквезвай мугьманар, туристар патал дуьзгуьн рехъ чарасуз тирди лагьана.
+ЖУВ яшамиш жезвай, ацукьиз-къарагъзавай, ял язавай, тӀуьн-хъун ийидай чкайра къайданизам, михьивал, а чкайра аваданламишунин кӀвалахар авун чи гьар садан буржи я. Вучиз лагьайтӀа, сад лагьайди, мисалда лугьузвайвал, михьивал- сагъламвилин замин я. Кьвед лагьайдини, бес жув ацукьиз-къарагъзавай, жува кьацӀурай чкадин михьивал жува тавурла, ваз ни ийида? Чаз районда авай ял ядай чкайрикай сад Приморскда авай Каспи гьуьлуьн пляж я. Анал неинки са чи районэгьлияр, гьакӀ вири республикадай, Россиядай хтай мугьманарни ял ягъиз къвезва. СИФТЕНИ-СИФТЕ анал фейибур анин михьивилиз, аваданламиш хьунин къайдадиз тамашзава. Ахпа абуру аниз къимет гузва. Чаз чир хьун герек я, абуру аниз гузвай къимет чазни талукь тирди. Вучиз лагьайтӀа, гьуьлуьн къерехдин михьивал ва я чиркинвал чалай аслу жезва. Анал физвайбурни гзафни-гзаф чун, районэгьлияр я. Четин кӀвалах туш, пляждал ял яна, тӀуьн-хъун авуна хъфидайла, герек жув ацукьна-къарагъай чкадал са затӀни аламукь тийин. Идаз михьивал авун лугьуда. Амма гьайиф хьи, гзаф вахтара акӀ туш. Са бязи инсанар чпин хизанар, дустар галаз атана пляждал, гьуьле сирнавар авуна, тӀуьнар-хъунар, ялар яна, чеб ацукьай чкадал ичӀи птулкаяр, чпи тӀуьр халидин чкалар ва маса чиркинар туна къарагъна хъфизва. Ахьтинбурукай сада кьванни фикирзавач, чеб хъфейла анал масабурни къведайди. Бес абуруз ахьтин чка акурла хуш жедани? Гьуьрметлу районэгьлияр! чна квез эвер гузва. Ша, чна, чахъ авай девлетрикай сад тир Самурдин гуьзел там, вири ял ягъиз физвай Каспий гьуьлуьн къерех михьидаказ хуьн. Ам чи гуьзгуь я.
+АЛАЙ ВАХТУНДА республикадин вири шегьерра ва районра Федеральный Собраниедиз РФ-ДИН Президент Владимир Путинан Чар кӀелунин, чирунин ва гьалунин кӀвалах еке интерес аваз кьиле физва. Исятда чи уьлкведа авай гьал къалурзавай тегьердиз ва адан гележегдикай чӀугвазвай еке къайгъударвилиз фикир гайила и Чар тарихдин метлеб авай документ я. И документда чи уьмуьрдин, экономикадин, яшайишдин, политикадин гьич са хелни фикир таган тунвач. АПК, ЖКХ, медицина, образование лагьайтӀа, и хилериз Милли проектра къалурнавайвал кьетӀен фикир гузва. И карди гьар са ватанэгьлидик гьахълу гьевес ва такабурлувал кутазва. Къуй и важиблу месэлайрикай чи карханайрин, образованиединни медицинадин руководителарни работникар рахурай. Амма заз, яргъал йисара газетда кӀвалахзавай работник яз, жув авай хилекай куьрелди рахаз кӀанзава. Президентди вичин Чарче массовый информациядин такьатрин гьакъиндайни куьрелди лагьанва. Амма чун, СМИДИН векилар, а гафарин гъавурда гегьеншдиз гьатзава. Эгер кьабулзавай гьар са документ, кьиле физвай гьар са вакъиа вахтунда, регьятдиз гъавурда акьадайвал агьалийрал акакьар тавуртӀа, абур гьар са касдин къанажагъдив дуьзвилелди акакьдач. И карда газетдин роль къимет гуз тежедай кьван екеди я. Гьавиляй Президентди вичин Чарче ачухдиз лугьузва хьи, государстводин властдин органра кӀвалахзавай ксари, иллаки регьбервал гудай къуллугърал алай работникрини массовый информациядин такьатрин векилрихъ галаз вахт-вахтунда гуьруьшмиш хьуниз, кьиле физвай гьар са вакъиадиз ачухдиз, гъавурда акьадайвал баянар гуниз, материалрин ва пуларин такьатар вуч патал ва гьиниз серфзаватӀа, чи кӀвалахра давам жезвай кимивилер ва татугайвилер куьхъ галаз алакъалу ятӀа, а кимивилер арадай акъудун патал гьихьтин серенжемар кьабулзаватӀа лугьуниз мажбур я. Хъсан жедай, эгер гьар са руководителди и кар дериндай аннамишзавайтӀа. Гьайиф хьи, гзаф дуьшуьшра икӀ жезвач. Амма чун, газетдин журналистар, чахъ авай мумкинвилериз тамашна, район экономикадинни яшайишдин рекьяй вилик физвай гьал къалуриз, хиве авай везиваяр кьилиз акъудиз алахъзава. Чарче лугьузва хьи, массовый информациядин такьатриз акъатзавай критикадин гьар са макъала- ам гьар са дережадин руководителдиз, ведомстводиз талукь яз хьайитӀани, фикир тагана амукьун дуьз туш. Анжах икӀ хьайила чавай халкьдихъ галаз дуьзгуьн алакъа хуьз, инсанри властдиз ихтибар авунин дережа хкажиз алакьда. И жигьетдайни чавай чи кӀвалахдин тариф ийиз жедач. Исятда критикадин материал, са фельетон кхьиниз, жуваз артухан мидяй ксар хьунилай гъейри, гьич са метлебни авач. Коммунистрин девирда газетдиз акъатай критикадин гьар са макъала бюродин заседаниедал хкидай, ам анал гегьеншдиз гьална къимет гудай, тахсир кар жазаламишдай. Гьавиляй командировкадиз журналист фейила, ам элкъвена хкведалди адахъ галаз совхоздин директор, я тахьайтӀа маса жавабдар работник майишатда къекъведай, адаз критикадин материал кхьинихъай кичӀе жедай. Гила… Им са чаз талукь нукьсан туш, и гьал виринра ава. И мукьвара муниципальный райондин администрацияда хьайи са совещаниедал Фарид Загьидинович Агьмедова и Чарчикай суьгьбет авунихъ галаз сад хьиз, райондин вилик акъвазнавай везифайрикайни лагьана ва райондин руководстводилай аслу тушиз давам жезвай бязи кимивилерални акъвазна. Идахъ галаз сад хьиз, и чар дикъетдив кӀелай гьар са касди аннамишзава хьи, чахъ шадвал ва дамах ийидай кӀвалахар гзаф ава, чахъ хъувуна кӀанзавай кӀвалахарни тӀимил авач. И кар патал гьар са касди вич авай кӀвалахдин участокда намуслувилелди, дурумлувилелди ва кардин гъавурда аваз зегьмет чӀугуна кӀанда. Чна, газетдин журналистри, чи хиве авай везифайрин важиблувал ва жавабдарвал лап дериндай гьисс ийизва. Абур галай-галайвал кьилиз акъудиз чун чалишмишни жеда. Райондин руководстводи газетдин гьакъиндай чӀугвазвай къайгъударвилиз чи коллективди кардалди жаваб гуда. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+МЕДИЦИНАДИН илимди тестикьарзавайвал, гзаф ички ишлемишзавайдан уьмуьр юкьван гьисабдалди 16-18 йисан куьруь жезва. Идан асул себебрикай сад ичкиди инсандин кар алай оргариз чӀурукӀа таъсир авун, гележегда абуру адетдин къайдада кӀвалах тавун я. Ички ишлемишунин чӀуру хесетрикай сад сагъламвилиз пис зиян гузвайди, хизандин суьрсетдикай атӀузвайди кьатӀун тавун я. Ички иллаки рикӀ патал зегьер тирди чир хьана кӀанда. Инсандин бедендин кар алай маса органрани ада зиянлу дегишвилер твазва. Кьилди къачуртӀа, ратар, чӀулав лекьин тухул, гьакӀ маса системаярни харапӀзава. Адет яз рикӀин тӀалар ички ишлемиш��й пакад йикъалай башламишзава. ТӀалар сятералди, суткайралди давам хьун мумкин я. Кефсузда вичиз михьи гьава бес тежезвайди гьиссда, гъилеркӀвачер къанва лугьуз шикаят ийида. РикӀи тади кваз кӀвалахда. Виридалайни хаталуди ички ивидин клеткайри чӀугвазва, гьа са вахтунда беденда гьатзава. Ивидик квай зарарлу шейэр чӀулав лекьини михьи ийизва. Амма ивидик ички гзаф акатайла абур михьи авун патал лекьинин тӀем акакьзавач. Нетижада ивидихъ галаз зиянлу шейэр мефтӀедик акахьзава ва ам зегьерламишзава. Инсандин кьил тӀа, беден гацум жезва. Медицинадин илимди тестикьарзавайвал, ихьтин гьалара инсанди 30-40 грамм ички ишлемишайтӀани адан кьил терездикай хкатзава, кьатӀун, зигьин агъуз аватзава, зегьметдин бегьерлувал кӀватӀзава. Инсандин чандиз неинки эрекьдикай, гьакӀ чехирдикайни, пиводикайни зиян ава. Абуруни инсандин кар алай органар тир рикӀ, дуркӀунар, чӀулав лекь, жигерар харапӀзава. Бедендик аялд квай дишегьлиди ички ишлемишун иллаки хаталу я. Ичкидал рикӀ алай дишегьлийри, адет яз, нубут аялар хазва. Ичкиди неинки а вич, хизан патал, общество, уьлкве патални хаталу я. Анжах ички себеб яз хизанар чкӀай, мусибатдин крар арадал атай дуьшуьшар сан-гьисаб авачир кьван ава. Адет яз хизанда шадвилер къейддайла, дустариз кӀвализ эверайла, мугьманда авайла тӀимил ичкидин дад аквазва. КЪВЕЗ-КЪВЕЗ бокалар артухарзава, хаталу шейинин дадуна гьатзава. ИкӀ пиянискавилиз кьил язава. СССР-ДИН нарком хьайи Н. Семащкоди лагьанай: «Лугьуз жеда хьи, гъуьлери гьикьван эрекь хъванатӀа, абурун папарини аялри гьакьван накъвар авадарна». Эхь, ички сагъламвал, хизан патал хажалат, бедбахтвал я. Хъвазвай бубади секин кӀвале мукьвал-мукьвал къал акъудда, хизандин бюджетдин диб хкудда, хизан чукӀурда.
+ТУБЕРКУЛЕЗ ВУЧ ЗАТӀ Я? ТУБЕРКУЛЕЗ (чахутка) туберкулездин микробактерийри арадал гъизвай инфекциядин уьзуьр я. Туберкулез гзафни-гзаф жигеррихъ галукьзава. Амма ада маса органарни харапӀзава. И уьзуьрдикай заминламишнавай са касни авач. ТУБЕРКУЛЕЗ АКАТУНИЗ КУЬ КУЬМЕК ГУЗВА? БЕС ТУШИР ва чӀуру тӀуьнри. Яшайишдин пис шартӀари. Нервияр къарсурдай гьалари. СПИД-ДИ, пиянискавили, наркоманияди, токсиманияди, Хронический уьзуьрри /жигеррин, шекердин диабет, язваяр/. ТУБЕРКУЛЕЗ САДАКАЙСАДАК ГЬИКӀ АКАТЗАВА? ГЗАФНИ-ГЗАФ жигеррин туберкулез квайбур инфекциядин чешме жезва. Уьгьуь ягъайла, илирзайла, рахадайла туберкулездик азарлуда азар туьретмишдай микробактерияр галай цуькӀуьндин стӀалар чукӀурзава. Туберкулездин микробактерияр гьалай гьавадин нефес къачурла азар акатда. ТУБЕРКУЛЕЗ АКАТУНИН ВИЛИК ПАД ГЬИКӀ КЬАДА? ЖУВАН гьалдал гуьзчивал твах. Уьгьуь язавай кас туберкулез квайди хьун мумкин я. Гьавиляй ам тади гьалда духтурдин патав ракъура. Руквади кьунвай, гьава дегиш тийизвай кӀвалери туберкулездин бактерияр чукӀуниз куьмек гузва. Уьзуьрдин вилик пад кьун кӀвалер мукьва��-мукьвал михьна, анра гьава дегишарна кӀанда. ТУБЕРКУЛЕЗ ГЬИКӀ МАЛУМ ЖЕЗВА? ТУБЕРКУЛЕЗДИН кьилин лишанар: пуд гьафтеда ва адалай гзаф вахтуна уьгьуь ягъун. Бедендин заланвал квахьун. Бедендал ара-ара ифинар акьалтун. Гьекь хьун, зайиф хьун, иштягь квахьун, балгъан иви галаз атун. Эгер куьне и лишанар квайди кьатӀайтӀа, тадиз куь участковый духтурдин патав алад, ада чарасуз тир ахтармишунар тайинарда. ТУБЕРКУЛЕЗ ГЬИКӀ САГЪАРДА? ТУБЕРКУЛЕЗ сагъариз жедай уьзуьр я. И кар патал чарасуз я: духтурдин гуьзчивилик кваз сагъарунин вири курс кьиле тухун. Туберкулез сагъарун ругуд ва адалайни гзаф варцара давам хьун герек я. Духтурди тайинарнавай туберкулездиз акси вири дарманар ишлемишун ва сагъар хъийидайла перерыв тавун. Вири крар духтурди лагьайвал авун, вучиз лагьайтӀа сагъар хъувунин агалкьун гьа и кардилай аслу я. Сагъар хъийидайла перерывар авуни туберкулездин дарманриз дурум гудай жуьре арадал атуниз рехъ ачухда. И жуьре сагъар хъувун гзаф четин я, бязи дуьшуьшра мумкин туш. Жасмина АЛИЛОВА, ЦРБ-ДИН духтур.
+СА СЕФЕРДА Мукьвал РагъэкӀидай патаз дяведиз фенвай монголрин кьушундин командующий тир Хулагу хандин рушаз ва Чингиз хандин хтулдиз са итимдал кӀватӀ хьанвай инсанар акуна. Ада а касдин патахъай жузуна. Ам мусурманрин са алим тирди чир хьайила, ам вичин патав гъун буйругъна. Ам гъайила, ада хабар кьуна: -Куьн Аллагьдихъ инанмиш я кьван? -Дуьз я,- жаваб гана мусурман алимди. -Куьне тестикьарзава кьван, Аллагьди Вичиз кӀандайдаз куьмек гудайди? -Дуьз я. -Аллагьди чаз куьн винел гъалибвал гана кьван? -Дуьз я. -Бес и карди къалурзавачни кьван Аллагьдиз квелай чун пара кӀанзавайди? -Ваъ,- жаваб гана ада. Ахпа ада вичи суал гана: -Хиперин суьруьдихъ галаз са шумуд кицӀ акъудзавачни мегер? -Дуьз я,- жаваб гана руша. -Чубанди вуч ийизва вичиз яб тагуз хипер гьар патахъ катдайла? -Ада абурал кицӀер ракъурзава, хипер вичин патав хкидайвал,- жаваб гана руша. -Гьикьван вахтунда кицӀери хиперихъ галтугзава? -Абур чкӀанвай кьван. -Ингье куьн, монголар- Аллагьдин кицӀер я Адан чилел алай ва та чун Аллагьдин диндихъай къерехдиз къакъатнамай кьван, Адаз яб тагузмай кьван ва сад-садавай къакъатнамай кьван, куьне чахъ галтугда, та чун Адан патав хкведалди ва санал кӀватӀ хъижедалди. «АС-САЛАМ» газетдай.
+Гьар са квадратда ганвай пуд гьарфуникай гьар сада пуд гьарф авай кьуд гаф туькӀуьрна кхьихь.
+КЪЕЦЕПАТАН уьлквейрин бязи газетри къейдзавайвал, Россияда гьич 50 йисни тахьанмаз рекьизвай кьван итимрин кьадар вири дуьньяда вичиз тешпигь авачир хьтинди я. Себеб? ПӀапӀрус чӀугун, ички гзаф хъун, акьалтӀай усал тӀуьн, эхиримжи йисара хьайи кьван къарсатмишдай дегишвилерни зегьле ракъурдай хьтин стресс, къайгъусузвал, гьевессузвал. ИкӀ, хъвазвай спирт квай шейэрал гьалтайла (гьар са нефесдин кьилиз), Россияди дуьньяда сад лагьай чка кьазва. Здравоохранениедин вири дуьньядин организацияди эцигнавай хаталу дережадилайни саки кьве сеферда гзаф я. РФ-ДА итимар тахминан 59 йисуз, дишегьлиярни 73 йисуз яшамиш жезвалда. Икьван еке тафават (14йис) мад гьич са уьлкведани малум туш. Европадин, Азиядин ва Америкадин уьлквейрив гекъигайла (Афгъанистанни, Комбоджа квачиз).
+ВАХТУНДА дигмиш хьанвай дуьз хали диетадин продукт я. Адак сагъламвилиз акси затӀни квач. Халидик 80% яд, фруктоза, микроэлементар ва набататрин клеткаяр ква. Фруктозадин 30-40 грамм инсандин беденди инсулин пуч тавуна кьабулзава. ГьакӀ халидик инсандиз чарасуз магний ква. Бедендик бес кьадар магний тахьайла ивидин давление хкаж хьунал гъизва. Туькьуьл алудун холестерин явашарун, дуркӀунра къванер тахьун, нервияр секинарун ва ратарин кӀвалах къайдадик кутун патал магний чарасуз я. 100
+грамм халидик 224 мг. магний ква. Суткада инсандихъ истемишзавай кьадар магний агакьун патал 150 гр. хали тӀуьна кӀанзава. Базардилай хали къачудайла квез фикир гун чарасуз я? Халияр сентябрдин сифте кьиляй къачуна кӀанда. Гьа вахтунда селитра галачир Астрахандин дигмиш хьанвай халис халияр жеда. Маса гузвай касдивай санэпиднадзордин документар истемиша. Куьне пул квехъ гузватӀа чир хьун лазим я. Къачузвай хали жува хкяна кӀанда. Халидин къен хъипи ва шутӀум хьанвайди хьана кӀандач. Эгер тум галуднавайди ятӀа, квекай са вуч ятӀани чуьнуьхзава. Эгер халидин юкьвал бицӀи тӀвех алаз ктӀанвай чка алатӀа, ам шприцдалди халидин къенез селитра ягъунин лишан я. Хали недалди хъсандиз чуьхуьх, эгер хали цин винел кьуртӀа ам дигмиш хьанвайдал са шакни алач. Дигмиш тахьанвай хали цин кӀаниз яда.
+«Магарамкентский район» в разделе «Независимая оценка» размещены анкеты. В 2019 году независимой оценке подлежат следующие учреждения культуры и образования: - Дуьз ихтилат ян, дишегьлияр яргъалди яшамиш жезва итимрилай? -Вири ваъ, итимар амачирбур- эхь. * * * Яшлу Ибрам халу икрягь хьанвай вичин кьуьзуьвиликай: кьиликайни, рикӀикай, са затӀни рикӀел аламукьзавач: гьиниз фенай, вуч герекдай… -Чан къунши-и, им хийир дуьа хьуй,- лугьузва ада жегьил къуншидиз,- яллагь вун гьич кьуьзуь тахьуй! -ВУЧ-ВУ-УЧ? АЛ-ЛА, им вуч агь я! Я,.. ваз зун жегьилзамаз кьена кӀанзаван ?! * * * Базардал атанва жегьил итим. Ада хкяна багьа костюм алукӀна: -Им дар жеда!- лагьана. -Валлагь, чан стха, хъсан ацукьнава къуьнерал, кӀусни дар туш,- лугьузва дезгедихъ галай дишегьлиди. -Жеда, хала, им дар жеда заз! Зун къуллугъдал хьанвайди я, яцӀу жедайди я, гьакь хъийидач ида зун!
+КЕФЕРПАТАН Кавказдин Федеральный округда Президентдин тамам ихтиярар авай векил Сергей Меликов нубатдин сеферда Дагъустандиз атана . Сифтенисифте ам Дербентдиз рекье гьатна . Ина ам социальный са шумуд объектдиз килигна . Абурун жергеда шегьердин сад лагьай больницани авай . Гуьгъуьнлай , совещаниедал , Сергей Меликова республикадин , гьак I шегьердин ведомствойрин к I валах бегьемдиз кр��тика авуна .
+Совещание башламишай сифте декьикьадилай ихтилат заланди жедайдан гъавурда вири гьатна . Сергей Меликова Дербентда кьиле фейи гъвеч I и экскурсияди ачух ва туьнт туьгьметар арадал гъана . Юбилейдалди амайди зур йисалай т I имил вахт я , амма дибдин к I валахар тамамарнавач . Къе вилериз гадар жезвайди кук I вар хьанвай куьчеяр , ц I ийик I а туьк I уьр хъувун тавунвай дараматар ва гъиляй виляй вегьенвай къацу зонаяр я . Тамам ихтиярар авай векилди ше
+13АПРЕЛДИЗ муниципальный райондин администрациядин аппаратдин нубатдин совещание кьиле фена . « Магьарамдхуьруьн район » МРДИН кьил Фарид Агьмедова тухвай совещаниедал МУП ЖКХ дин к I валахдин гьакъиндай ЖКХ дин директор Измир Тагьирован информациядихъ яб акална . Измир Мурадовича къейд авурвал , райондин агьалияр ара дат I ана целди таъминарунин , зир зибил к I ват I на хуьряй акъудун патал МУП ЖКХ ди ара дат I ана к I валах тухузва . Райондин вад хуьруьн агьалияр гьар йисуз 281 агъзур кубометр целди таъминарзава . Хъвадай хатасуз целди таъминарун патал ремонтдин к I валахар кьиле тухузва ва яд физвай турбаяр дегишарзава . 2009-2014йисара Гилийрин хуьруьн сергьятдилай фенвай 600 метр алай цин линия 325 мм диаметрдин ракьун турбайралди эвезна . Райцентрда къайдадикай хкатнавай чкайра ва Ленинан куьчеда авай ракьун кт I анвай турбаяр поли этилендинбурал эвезна . Яд хлорламишун патал 1 тонн хлор къачуна . Гьак I ят I ани , цихъ галаз алакъалу месэлайра са жерге кимивилерни ама . Алай вахтунда « Чепел Магьарамдхуьр » водопровод разивалдай гьалда авач . 2009-2014йисара яд ахъайзавай 54 чка ремонтна . 1986йисуз туьк I уьрнавай « Чепел Магьарамдхуьр » 2линия ишлемишдай гьалда амач . Цин гьакъи к I ват I дайлани четинвилер гьалтзава . Йиса райондин сергьятдилай 11 агъзур кубометр зир зибил полигондиз акъудзава . Хуьрерин администрацийри зир зибил кадардай 360 контейнер къачуна эцигнава . 2014йисуз 18 хуьруьн администрацийрихъ галаз зир зибил кадарун патал 2850,0 агъзур манатдин икьрар кут I унна . Гьа са вахтунда Гарагърин , Азадогълийрин , Советск , Хъартаскъазмайрин хуьрерин администрацийрихъ галаз договорар кут I уннавач . 2014 йисуз зирзибил кадарунай гузвай пу лунин бурж 988,2 агъзур манатдиа агакьнава . Гьар йисуз мартдинни апрелдин вацра хуьрер аваданламишунин ва санитарный гьалар хъсанарунин к I валахар тухузва . Гьар вацран пуд лагьай жуьмя санитарный югъ яз малумарнава . Гьак I ят I ани , ч I ехи пай хуьрера санитариядин истемишунрал амал ийизвач . И карди санитарно эпидемиологический ва экологический гьалар ч I урзава . Гьа и месэладай санэпиднадзордин кьилин духтур Икрам Алиевани гегьенш инофрмация авуна . Ахпа совещаниедал райондин общественный Советдин председатель А . Нагъметуллаев , « Культурадин отдел » МКУК дин директор Э . Селимов , архитектор М . Бегов , финансрин управлениедин начальник Э . Ферзилаев , УО дин начальник У . Абейд��ллаев ва « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин директор Н . Ибрагьимов рахана . Совещаниедин эхирдай МУП ЖКХ дин к I валах хъсанарунихъ рекье тунвай къарар кьабулна .
+гьердин 2000 йисан юбилей къейд авуна , кьилинди суварин серенжемар ваъ , аваданламишун ва социальный рекьяй вилик фин тирди чиновникрин рик I ел хкана .
+ВАТАНДИН Ч l ехи дяведин вахтунда немсери Мурманскдал ара дат l ана бомбаяр вегьез хьана . Гитлер , стратегиядин важиблу метлеб авай шегьер ( ам Ленинграддихъ галаз ракьун рекьи алакъалу авунвай мурк l ади кьан тийизвай гьуьлуьн порт тир ) шегьер къачуз гзаф чалишмиш хьанай . Чилелай авур гьужумри са нетижани тагайла , фашистри Мурманскдал цавай гьужум ийиз башламишна . Бязи вахтара фашистри адал са юкъуз 15-18 сеферда лув гузвай . Шегьердал ц l уд агъзурралди ц l ай кьадай ва фугасный авиабомбаяр гадарна . Шегьерда авай 2830 дараматдикай пудай са пай амукьна . Мурманскдин Зеленый Мыс т l вар алай тепедал дяведин вахтунда зенитный кьве батарей алай . Абуру шегьер гьавадай хуьзвай . Къе и тепедал плащ палатка алай ва къуьнуьхъни автомат галай зурба аскер акъвазнава . Ам халкьдин арада « Алеша » хьиз машгьур я . Ам 1974йисуз ачухна . Аскер секин ва мягькем я . Ам Баркалладин Дередиз - 1941йисуз душмандихъ галаз ат l угъай женгер кьиле фейи дередиз килигзава .
+Векъидаказ критика авунин себеб шегьердин сад лагьай поликлиникани хьана . 21асирда ихьтин шарт I ара азарлуйриз къуллугъ авун рехъ гуз жедай кар туш . « Чизва , к I валахиз башламишнава , инвестор жагъанва » ихьтин гафар гьахъариз алахъунривай тамам ихтиярар авай векил инанмишариз хьанач . Арадал атанвай гьаларин жаваб тайин тир ксари гун герек я . Абурун арада ажайиб крарни ава . Шегьердин администрациядин кьилин постунал кас алачиз 3
+варз я . Сергей Меликова къуллугъдин месэла са к I усни энгелар тавуна гьалун тапшурмишна . Совещаниедал вичикай СМИ ра гегьеншдиз рахазвай къеле ц I ийик I а туьк I уьр хъувунин ихтилатни аватна . « Ц I ийик I а муртадвилелди туьк I уьр хъувуникай » эсиллагь ихтилат физвач . Памятникдин чиниз ам эцигнавай материалдикай хъияна к I анда . Низами Генджевидин паркни 10-12асирдин мусурманрин къадим сурар малум хьанвай тарихдин лап кьериз гьалтдай памятникни ц I ийик I а туьк I уьр хъувуникай къутармишна . Къацу зона хуьн ва ам аваданламишдай инвесторар жагъурун къарардиз къачуна . Шегьердин властри ВОВ дин аскерриз азад авурбуруз эциг тавунвай памятникдин патахъайни туьнбуьгьар къачуна . Республикадин Гьукуматди юбилей къейд авун патал теклифнавай программани тамам ихтиярар авай векилдиз бегенмиш хьанач . Меликова агьалийривай хабар кьун ва и вакъиа абуруз гьик I аквазват I а чирун теклифна . Москвада тестикьардай ц I ийи план гьазурун пландиз къачуна .
+ЭРЧ I И гъил хьиз бакара къвезавай Идрисакай магьрум хьана хажалатди агажарнавай Маперидин вилерин накъвар гьеле кьуранвачир к I вализ бейхабардиз эвер тавур мугьманар атай береда . « Яраб хийирдиз ят I а , тахьайт I а шийирдиз » теспача хьанвай къари тийижир инсанар акурла . К I валерин иеси вуж я , хала ?суална атанвайбурукай кьилел ч I улав т I ес алайда . Гьик I вуж я ? Зун , гьелбетда , са т I имил ван алаз жаваб гана Мапериди . Тир вун ,туьк I уьр хъувуна ам кьулухъ акъвазнавай вилерал чешмегар алайда . Гила иеси банк жеда к I валерин . Гьик I, вучиз , ни лагьана , к I вачер гъуьргъуь хьана Маперидин . Ви суалдиз жаваб гададини сваса гун лазим я . Са варз квез муьгьлет , к I валериз муьштери акъатдалди ,лагьана атайбур хъфена . * * * Текдиз к I вале амукьай Маперидиз ак I хьана хьи , гуя дуьньяда авай кьван дердисервилер , бахтсузвилер , татугайвилер са легьзеда сад садал аруш хьана вичел алт I ушнава . Нефес нефесдихъ къвезмач . Беден михьиз азмиш хьанва . Зи далудихъ , зи хци , зи Азиза заз ихьтин хаинвал авуна . Ваъ , эхиз жедай кар туш . И мусибат Шаперидин иштираквал авачиз хьанач ,эхиз жезвач къаридивай и хаинвал . Маперидин рик I яй рекьидалди Мелик къужади Азизакай лагьай келимаяр хквезва : Вун гьахъ тир , къужа лугьузва Мапериди ,- « Дана епинамаз , аял кьеп I инамаз »,лагьанва бубайрин мисалда . Чун , аквадай гьаларай , геж хьана . * * * Тахсир квачиз дустагъда жаза ч I угвазвай хтул Идрисакай , гададинни свасан фагьумсуз гьерекатар себеб хьана банкдиз вахчузвай к I валерикай ийизвай фикирри , т I егъуьнди хьиз , агажарнавай Маперидин сагълам беден югъ къандавай гатфарин жив хьиз ц I раз баш ламишна . Адаз мад духтурривай са дава дарманни хъижезмачир . « Вяде я ман эбеди дуьньядиз фидай »,лугьуз хьана Мапериди дерди гьал хабар кьур аманвийриз . Къаридин умуд экуь дуьньядикай саки ат I анвай . Гила Маперидин рик I е анжах са мурад , са к I еви къаст амай . Амни чан аламаз Азизни свас вичин вилериз ахкун тир . Зи тахсиррилай гъил къачу , цаварал алай Халикь , анжах къенин юкъуз зун хайи , веледдикай магьрум ийимир . Къуй зи хва Азиз зи кьилихъ хьурай . За Азизан гъил кьуна темен гуда , ам къужахламишда , заз регьят жеда . Ахпа зун фида жуван рехъди , гьамишалугъ яз . Эхиримжи нефесдалди Маперидин вилер рак I арал хьана . Амма Азиз хтанач . « Белки хабар хьанач жеди . Белки авур крарикай утанмиш хьана жеди . Белки …» вичи вичиз теселлияр гузвай къариди . Къарикай са юкъуз эвел ахшамдиз вилер рак I арал алаз Мапериди чанни гана , амма хвани свас хтанач . Ам еке гьуьрметдивди хуьруьнбуру , мукьва кьилийри , патай атай мугьманри , вичин ахиратдин к I вале фаракъатна . Къари вахтсуз кечмиш хьайидакай свасвазни хабар тахьана амукьич . Са югъ къведа , вични рекьида , т I ебиатдин къанун я , вичихъ шел хвал ни ийида ?Бейтерефдиз лугьузва кьейидан гьайиф ч I угвазвай к I ват I хьанвай дишегьлийри Маперидин мецелай . *** Гила хуьруькай ви вил ат I ут I, анай хкведай шей амач , кал кьена , раж ат I ана , къари рекьидай ч I ал чидайт I а , к I валер заминда эцигна кредит къачудачи�� хьи , абур маса ганайт I ани жедай ,лугьузва Шапериди . Я кас , лам квахьайдалай кьулухъ дарвакьар т I арамуникай файда авач , куьтягьна вичин кутугсуз фикир Шапериди . Аквадай гьаларай жуван кьил баштандай вахтни алукьнава ,давамар хъувуна ада явашдиз . Кредит къачурда вахкурай , пул буржуна вугайбуру гьалалрай . Авачирт I а вугудачир абуру . Кесибриз куьмекун абурун буржи я . Идан гьакъиндай пак ктабдани кхьенва лугьуда . Я , Аллагь , кьурун тавурай гудайдан гъил ,лагьана Шапериди гъиле гьатай чарчел са вуч ят I ани тадиз кхьена к I валяй экъеч I на . Нянихъ югъди юргъун хьана к I вализ хтай Азизаз столдал алай чар акуна . « Закай умуд ат I ут I. Ви виликан паб хьайи Шапери »,кхьенвай чарчел . Вуна умуд ваъ , рик I ат I ана зи тахсара . Вакай заз паб хьанач , рик I елай тефидай дерт , азаб хьана , лагьана Азиза ажугъдивди чарчин к I ус шуьткьуьрна пенжердай гадарна . * * * ИДРИС дустагъдай ахъайнава лагьай хабар ц I айлапан хьиз чк I ана хуьруьз . « К I валерни банкуни вахчунва . Ам гила гьина яшамиш хьурай », лугьуз хажалат ч I угвазвай къуни къуншийри . Адаз шегьерда буба ава кьван . Эхь , буба ава , анжах бубадиз вичиз къаюмвал герек къвезва . « И куьче », « т I а куьче » лугьуз вокзалдик ква лугьуда уьзуькъара . Белки дидедин патав хъфин , пул квай карчи я лугьуда адан ц I ийи гъуьл . Эхь , чара ат I анвай Шаперидин чарадан пуд аялдин кьилел ша лугьуз Идрисазни вичин къужахдиз ,къвезва гьар патахъай ванер . -« Идрис хтанвалда , гадаяр . Гила демекриз ч I ехи дап I арар ягъа »,лугьудайбурни кими тушир . Пар дашмишдай машиндай эвич I ай Идрис гъилевай багъламани вегьена къуьнел к I вализ ваъ , дуьмдуьз бадедин сурал фена . Хейлин вахтунда юзун тавуна , ак I урай хак хьиз , акъвазнава хтул бадедин сурун кьилихъ . Вуч лугьудат I а , вуч ийидат I а чизвач , туьд сиви сивди шел агъузардив ац I анва . Вилерикай бадедихъ галаз кечирмишай йисар , варцар , гьатта йикъарни кваз карагзава . Гьикьван хъсан , къайгъусуз , бахтлу вахтар тир ,дериндай нефес ч I угуна хьиз лугьузва Идриса . Гьайиф , жуван акьулсузвиляй дустагъда акъудай вахт . Квен иеси хьана зун къе ?Идрисаз дустагъда вичин уьмуьрдин са пай фейиди хьиз тир . Азиз , баде , нагагь вал ч I ан аламайт I а , вахт кьулухъ элкъуьриз хъижедайт I а , вун патал за чанни гудай . Мад вучда ? Гила таза хирел кьел к I вахуникай файда авач ,лугьузва Идриса рик I ивай . Гила зун т I уб хьиз тек я . Вун завай кечмиш хьана къакъатна , а дахни бах лугьудайбур чан аламаз , гьамишалугъ . Хъфиз гьазур хьайи Идрисан вилер бадедин сурун къванце тунвай суьретда акьуна . Хтулдиз ак I хьана хьи , гуя баде вичихъ галаз рахазва , са вуч ят I ани истемишзава ,
+т I алабзава . Вилерикай карагай и шикилдин таъсирдик кваз Идриса лугьузва : Багъишламиша , баде , вуна заз . Тахсирдилай гъил къачу , ви чина зун уьзуькъара я . Завай ви тавазвилериз , инсанвилиз , ви дидевилин муьгьуьббатдиз завай жаваб гуз алакьнач . За ви сур��н кьилихъ михьи рик I елди кьин кьазва : къуншидин верчер чуьнуьхна Дербентдин базарда маса гайиди зун тушир , Семед тир . Зун фитнединни буьгьтендин къурбанд хьана . Фад геж за Семедалай кьисас вахчуда , адалат гъалиб жеда . И гафар лугьун Идрисаз регьят тушир гьа са вахтунда адаз вичин далудилай са пут кьел алатай хьиз хьана . Ваъ , мад туба ,кьин кьазва суралай хкведай рекье Идриса . За ц I ийи уьмуьр башламишда . Захъ ц I ийи дустар , сирдашар жеда . Зи шадвал , зи пашманвал за гьабурухъ , галаз пайда . Къуй бадедин руьгь секин хьурай закай . Адан эхиратдин к I вал къени хьурай . * * * Дустагъдай азад хьана хуьруьз хтай сифте йикъар Идрис патал пара мишекъат , залан , рик I т I ардайбур хьана . Неинки хуьруьнбур , гьатта бязи мукьва кьилиярни Идрисаз къана , ихтибарсуз килигзавай . « Ада дустагъда жаза ч I угуна хтанва . Жаза судди тахсиркардиз ат I узва . Идрис тахсирлу туширт I а , адаз кар ат I удачир ,веревердзава абуру . « Дустагъхана тербиядин мектеб туш . Анин къайдаяр масабур я . Бажагьат Идриса вичин къилих , хесет дегишарда ,лугьудай ванерни къвезвай . Идрисан гьалдин гъавурда гьатзава , къуьн кутуна куьмек гуз гьазур инсанарни авачиз тушир . « Шаа , чна буьгьтенар вегьез тади къачун тийин , пака нин кьилел вуч къведат I а малум туш ,алава хъийизвай абуру . Идрис лагьайт I а секиндиз вичин кеспидал машгъул тир . Ада ц I ийи уьмуьрдиз умудлу камар вегьезва , гележегдин уьмуьрдикай фагьум фикирзава , са кутугай свасван суракьда ава . Къарикай са юкъуз к I валахдилай хкведайла Идрисал школадин юлдаш хьайи Семед гьалтна . « И небгет , зи мидя , зун бадедин , хуьруьнвийрин чина уьзуькъара авур кас зал гьинай туьш хьанай ?»садлагьана ч I ур хьана гуьгьуьл Идрисан . Амма вичик тешвиш акатнавайди къалурнач гадади . Им адан патай усалвал , ажузвал жедай . Идрис лагьайт I а гила руьгьдиз вик I егь , вири патарихъай уях уьмуьрдин хъсан писдай , уьк I уь цурудай кьил акъудиз алакьдай жегьил тир . Гьа и арада Идрисан вилерикай сад садан гуьгъуьналлаз Семедан башибузукьвилер , ч I уру къилих , амалар , школадин юлдашрихъ галаз хьайи векъи рафтарвилер , къайи рахунар , эхирни намусдал михьиз техжедай леке тур верчер хквезва . Алатай кар ят I ани , Идрисан вилер ажугъдив ац I анва . « Суха , гада , гъилевай пер Семедан руфуниз »,эмир гузва рик I и . Эхиз жедай кар яни мегер : варз алай йифиз къуншидин демекдай верчер чуьнуьхна Дербентдин базарда маса гайиди Семед дустагъ ч I угурди Идрис ! Хваш беш , жузун качузун авурдалай гуьгъуьниз Семеда лугьуда : Дуст кас Идрис , чун таяр туьшер , школадин юлдашар тир . Бес хтайла са ч I ар кудай адет тушни ? Белки ваз герек дерди , зат Iмат I ават I а . Гьикьван лагьайт I ани чун чарабур туш , жуванбур я . Зун мус хьайит I ани гьазур я ви къуллугъда ,са к I усни регъуьвал авачиз лугьузва Семеда . Авайвал лагьайт I а , Семедаз Идрис аквадай вилер авачир . Аданди кьушкьун теклиф тир винел патан . Рик I яй : « Идрис хьтин дуьньядикай пай ат I анвай бейниванар зи фан къафун я . Абур фад гъилик къведай жуьреяр я . К I ус тике вегьена , рик Iдурк I ун гана хьиз вегьена кьилел залпанд гьалда жуван девран . Жеда абур зи есирда , ишлемишда герек хьайила макъамда ,фикирзава ада . Чухсагъул ви куьмекдихъ зун муьгьтеж туш ,лайихлувал квадар тавуна жаваб гана Идриса , акуна к I андат I а , башуьсте , зун гьазур я , вуна лагьай юкъуз , къалурай чкадал . Идрисан жаваб Семед патал гуьзет тавурди хьана . « Яъ , теспача хьана Семед ,заз чидай юхсул , зайиф Идрис амач . Буй бухах атанва , вик I егь хьанва . Ягь намусдикай , адалатдикай вит I вит I арзава , гьахъ дувандикай рахазва . Бязи авамри « дустагъди инсанар михьиз русвагьзава , бейнидиз ч I урук I а таъсирзава , къанажагъ агъузарзава »,лугьуз лагълагъарзава . Бес Идрисаз и акьулдинни камалдин тарсар ни гана ? Вуж я адан къамат дегишарайди ?суалзава Семеда . Эгер зи виликан гунагьар , тахсиркарвилер , къанунсузвилер раиж хьайит I а зи чина вуж акъвазда ? Идрис ! Суддал заз акси шагьидвал ни ийида ? Идриса ! Гьавиляй Идрис геж тавуна гьа хтайвал рахкурна к I анда . Тахьайт I а ? Тахьайт I а ада зун ракъурда вичин чкадал , шаксуз . Бес гьик I ийин адан суд ! Делилар герек я . Тахсир кутуна к I анда . Фактар герек я . Абур захъ авач . Бес вучин ?,хияллу хьанва Семед . Къайгъу туш , фактарин чкадал къундармаяр бес я , ит I ибит I ийра къекъведайди вуж я ? Шагьидарни жегъидайди я »,секинарзава ада вич . * * * ИДРИС дустагъдай хтунин шадлухдай Семеда къурмишай межлис пара гурлуди хьана . Ичкидин эксиквал авачир . Суфрадал алайди анжах багьа эрекьар , ч I улав куьр , багьа коньякар ва чехирар , ширинлухар тир . Шиш кабабар ядайбуруз Дербентдай эвер ганвай . Ашукьдин чуьнгуьрдин ванни къвезвай . Тостарин тум кьил хьанач . Идрисаз ак I я хьи , гуя гьар сеферда к I вачел къарагъна вичин т I варунихъ тостар лугьузвайбур гьуьжетра ава , ни гьикьван верц I и , ц I алц I ам рахунар ийидат I а лугьуз . « Белки ибуру са гьихьтин ят I ани къастуналди ийизват I а и кар – гиман къвезва Идрисаз . Ик I виридаз сейли жедай за вуч авуна кьван ? Дустагъдай хтай зун дяведай хтай игит хьиз къунагъламишнава ,фикирзава ада . Амма квез чидай Идрис амач . Гьа куьне хьиз « к I валахда » зани . Геждалди давам хьайи межлис Идрис вирида санал гъилерал кьуна цавуз акъудуналди куьтягь хьана . « Герек атайт I а чна вун Идрис аршдизни акъудда »,лагьана Семеда . Межлисдин амай иштиракчийри гурлу капар яна . Нубатдин сеферда к I ват I хьайила Семеда лугьуда : « Фиц I якьра , гадаяр , чна тешкилай шад межлисдин себебкар яргъал къариблухдай хтанвай чи к I еви дуст Идрис тир . Квез чизва шишер ягъай , бастурма авур як хирит I ай Асланан дуьгвединди тир . Къе пакамахъ фад милицаяр угъридихъ къекъвезвай , зи патавни атанай . За абуруз угъридин гел гьик I жагъурдат I а « дуьз » рехъ къалана »,са вил мич I на хьиз лагьана Семеда . И гафар ван хьай�� Идрисан к I вачер гъуьргъуь хьана , ам гьа алай чкадал кьулу кьулухъ ярх жез са к I ам шам амай . « Гьатна , гада , вун мад ракьара »,фикирна Идриса . Дуьгве хирит I дай макъамда , давамарна башчиди ,иллаки Идрисан алахъунар пара хьана . Ам галачиз чавай , шаксуз , а к I валах бажармишиз жедачир . Ч I ура авай чарадан мал кьуна , крчара еб туна хкана тук I уна , алажна , пайи паяр авун регьят кар туш . Якъин . Идрис галачирт I а , чаз пара четин жедай . -« Агь , ламран хва алчах , гьаясуз , вуна зун квяй кьазва ? Верчер илит I айди бес тахьана , гила дуьгвени зи хивез вегьез к I анзавани , а виле ц I ам »,къеняй ргазва Идрис . Ам къудгъунна къарагъна Семедал тепилмиш жез гьазур я . И кар кьат I ай Семеда гъилин ишара авуна тадиз давамарна : Гьелбетда , чунни ви буржуник кумукьдач , стха Идрис . Ви мехъерин харж харабат , т I уьн хъун чи шутдай жеда . ( Эхир къведай нумрада ).
+ВАТАНДИЗ къуллугъ авун вири вахтара пак тир буржи хьана . Къени чи рухвайри бубайрин женгинин баркаллу адетар давамарзава . И кардин гьакъиндай командиррилай диде бубайриз хквезвай чухсагъулдин чарари шагьидвал ийизва . Суварин вилик квай и йикъара ихьтин чар Магьарамдхуьре яшамиш жезвай Гьажирасул ва Альбина Гьажиагьмедоврин хизандини вахчуна . Ана кхьенвай : « Гьуьрметлу Гьажирасул Гьажикьасумович ва Альбина Имановна ! Куь хва Гьажимагьамеда вич къуллугъдин сифте йикъарилай тапшурмишай кар тамамардай , зегьметдал рик I алай аскер яз къалурзавайдан гьакъиндай квез хабар гунал чун шад я . Гьажимагьамеда подразделениедин общественный уьмуьрда активвилелди иштиракзава , гафуналди ва кра ралди вичин юлдашриз куьмек гузва , аскервилин буржи намуслувилелди кьилиз акъудзава . Вичин къулугъдин везифаяр намуслувилелди тамамарунай адаз командирди са шумудра чухсагъулар малумарна . Ихьтин хва тербияламишунай чна квез чухсагъул лугьузва . Квевай хцел гьахълувилелди дамах ийиз жеда . Куь хци идалай кьулухъни вичин аскервилин буржи гьакъисагъвилелди тамамардайдак чна умуд кутазва ». 6912войсковой частунин 3ротадин командир К . В . Карпенко . Гьажимагьамед хьтин хва тербияламишунай Гьажирасул ва Альбина Гьажиагьмедовриз газетдин коллективдини чухсагъул лугьузва ва алукьзавай Гъалибвилин 70 йисан юбилейдин сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+Т I варар тир гафар падежриз дегиш хьун
+ЧИ Ч I АЛА существительнияр падежриз дегиш хьунин месэла чирун лап регьят я . К I анзавайди , анжах са таблица гьи падеждикай гьи падеж арадиз къвезват I а , ч I ала актив падеждани секинвилин сад лагьай падежда чара чара ва сад хьтин эхирар авай существительнияр хьуниз килигна , абурун къакъатунин кьвед лагьай падеж сад лагьай жуьредин существительнийрин актив падеждикай , кьвед лагьай жуьредин существительнийрин секинвилин сад лагьай падеждикай арадал къвезвайди рик I ел хуьн я . Таблицадай аквазвайвал , чи ч I ала вири существительнияр т I варар тир гафар гьам теквилин , гьамни гзафвилин кьадарда падежриз дегиш жезва . И кардиз падежрин чпин суалрини дегиш жезвай гафарин садвили куьмек гузва , абур чеб чпиз саки барабар я . Таблицада падежрин т I варар куьруь авуна ганва . К I елна к I анда : Ас асул падеж , Акактив падеж , Т талукьвилин падеж , Г гунугин падеж , С 1секинвилин сад лагьай падеж , С 2секинвилин кьвед лагьай падеж , С 3секинвилин пуд лагьай падеж , С 4секинвилин кьуд лагьай падеж , С 5секинвилин вад лагьай падеж , Къ 1къакъатунин сад лагьай падеж , Къ 2къакъатунин кьвед лагьай падеж , Къ 3къакъатунин пуд лагьай падеж , Къ 4къакъатунин кьуд лагьай падеж , Къ 5къакъатунин вад лагьай падеж , Ар 1арачивилин сад лагьай падеж , Ар 2арачивилин кьвед лагьай падеж , Ар 3арачивилин пуд лагьай падеж , Ар 4 – арачивилин кьуд лагьай падеж . А . ГЬАЖИМУРАДОВ , Муьгъверганрин СОШ дин малим .
+ОПЕРАТИВНЫЙ лап четин к I валах тухуналди , кьве йис идалай вилик кьиле фейи тахсиркар вал дуьздал акъудна . А ч I авуз « Нарын Кала » къеледай тарихдин къимет авай шейэр ( турар , къемеяр , тфенгар ) чуьнуьхай кьве тахсиркар кьуна . Кьведни Дербентдин агьалияр я . Тахсиркаррин к I валерай къеледай чуьнуьхай шейэр жагъана . Оперативный дестеди тайинарайвал , жагъай шейэрин арада экспонатрин са пай авач ( тфенгар ). « ЛЕЗГИЯР ».
+КРАСНОЯРСКДА авай мебель гьазурдай фирмадин директорди са цехда канабар битмишардай лаборатория туьк l уьрнавай . Анай канабрин 37 кул , 6 граммдилай гзаф марихуана ва гашишдин са шумуд доза жагъана . Наркополицей скийриз шкафрай и набататрин тумар ва миянардай шейэрни жагъана . Карчи кьунва . Ам виликдайни чуьнуьхунрай судрик акатайди я . Ада марихуана маса гузвай , гьак l гашиш гьазурун патал ахтармишунар кьиле тухузвай .
+АЛАЙ ЙИСУЗ чи районди спортдин рекьяй мад са кам виликди къачуна . Райондин « Леки » футболдин команда Россиядин первенство патал СКФО дин ( Северо Кавказский Федеральный округ ) 3 дивизионда къугъваз башламишда . Дагъустан Республикадин пудра чемпион хьайи « Леки » команда са шумуд йис идалай вилик ЮФО дин 3дивизионда къугъвайди тир . Им район ва республика патал , дугъриданни , дамах ийиз жедай кар я . Первенстводин къугъунар апрелдин эхирдай башламиш жеда .
+ВОИНСКИЙ буржидин ва военный къуллугъдин гьакъиндай Россиядин Федерациядин Закондин ва РФ дин Президентдин 20I6ЙИСАН 3Iмартдиз кьабулай I39НУМРАДИН Указдин бинедал алаз « Магьарамдхуьруьн район » МР – дин территориядал 20I6 йисан Iапрелдилай РФ дин Яракьлу къуватрин жергейриз дяведин къуллугъдал гражданрин призыв кьиле физва . I2АПРЕЛДИЗ « Магьарамдхуьруьн район » МР – дин кьил Агьмедов Фарид Загьидинович кьиле авай жавабдар къуллугърин руководителрин дестеди районда авай военный комиссариатда кьиле физвай гатфарин призывда иштиракна . Алай йисуз Магьарамдхуьруьн райондин призывдин участокдай военный къуллугъдал эвер гуник 2000 призывник акатнавай . Комиссиядиз атанвай 250 призывникдикай 220 призывник военный къуллугъдал рекье тун къарардиз къачуна . Абурукай ц I увад призывникдив кьилин об разование гвайбур ва кьуд кас ВУС дай ( военно учетный стол ) гьазурнавайбур хьана . Анал рахай райондин военный комиссариатдин отделдин начальник Э . Гьажиева гатфарин призыв физвай гьалдикай , призывникрин кьадар къвердавай артух жезвайдакай ва районда призыв тешкиллувилелди кьиле тухун патал тайинарнавай вахтунда повесткада къалурнавай документарни гваз призывдин участокдиз атунин чарасузвал авайди лагьана . Призывникрихъ галаз авур рахунра Фарид Загьидиновича , армиядин жергейра къуллугъ авун гьар садан пак буржи тирди , къуллугъ авур касдикай Ватан хуьдай халис уьтквем аскер жезвайди , къуллугъдилай гуьгъуьниз чна кьегьал рухваяр районда гуьзетзавайди лагьана . А . АЙДЕМИРОВА .
+14АПРЕЛДИЗ Президент Владимир Путина « Прямая линия » тухвана . Ам кьиле фидайла важиблу гзаф кьадар суалриз жавабар гана . Аниз журналистрилай гъейри политикризни общественный деятелризни , бизнесдин векилризни теклифнавай . « Прямая линия » Кремлдивай яргъа тушиз Гостиный дворда кьиле фена . « Прямая линия » тешкилайбурал миллионралди суалар агакьна . Пуд сятни яхц I ур декьикьада давам хьайи гуьруьшда 80 суалдиз жавабар гана .
+ДАГЪУСТАНДИН хуьруьн майишатдин зегьметчийри алай йисуз , санлай къачурла , 378 гектардин майданра ц l ийи уьзуьмлухар кутунва , им вири Россиядин мулкуна гатфарихъ кутунвай ц i ийи уьзуьмлухрин 81 процент тешкилзавай кьадар я . Ракъинин кагьрабаяр цунин к l валах республикада давам жезва . Уьзуьмлухар кутунин карда еке агалкьунар Магьарамдхуьруьн райондихъни ава , хабар гузва хуьруьн майишатдин министерстводин пресс къуллугъди . Санлай къачурла , алай вахтунда Дагъустанда бегьердал атанвай уьзуьмлухрин майданар 17 агъзур гектардиз барабар я .
+И МУКЬВАРА , заз , къунши райондиз Магьарамдхуьруьн руководителрин патав фин кьисмет хьана . Зи гьуьрметлу дуст Гьажи Желилан хва Гьабибуллагьа заз дахдин « Дуьньядилай цӀар илитӀна » тӀвар ганвай , кьелечӀ ва цӀалцӀам чарчин жилд алай , са хъсан ктаб багъишна . Ктаб , 500 далай артух тираж аваз , Магьарамдхуьруьн ООО « Самур » типографияда акъуднава . Ам 158 чиникай , чӀехи пай « Дуьньядилай цӀар илитӀна » рубрикадик кваз , эхиримжи йисара кхьей шииррикай ва эхир кьилни « Поэзия прозада » тӀвар гана , халкьарин сиверай ванер атай шейх ва муршид Мегьамед Ярагъидин , арифдар ва тарихчи Гьасан эфенди алкьвадарвидин уьмуьррихъ галаз алакъалу чӀукарикай ибарат тир , цӀусад лагьай ктаб я . Дугъриданни , гьар са шаирдин мурад , вичи тесниф авур шииратдин цӀарар халкьдин гегьенш къатарал агакьун я . Гьа са вахтунда , халкьдин Кимел акъудзавай гьар са затӀ , шииррин кӀватӀални , шаирди ва писателди вичин гьикая гегьеншдаказ веривердер авуна , вири патарихъай тамамди ва халкьди хушвилелди кьабулдайди хьун патал зегьмет чӀугвада . Зи фикирдалди , Желил Мурадалиева , хейлин йисара райондин « Самурдин сес » тӀвар алай газетдин редактор яз , вичин гъилелай хейлин шаиррин шиирар фенваз , вичихъни литературадинни искусстводин рекьерай чирвилер аваз , вичин къелемдикай хкатзавай шиирар ва гьикаяяр чурурна акъудзавай пешекар шаир яз , и кӀватӀални дуьньядин гьаларикай , яшайишдин шартӀарикай , инсанрин жуьребажуьре къилихрикай кхьенвайбурукай сад я . Лугьун герек я хьи , Гьажи Желилни , кӀелзавайдан фикир желб ийидай , шииррихъни везин ва кьадай кьадай рифмайрин цӀалцӀамвал , гьа са вахтунда ,
+рикӀел аламукьдай шикилар арадал гъидай устадвал авай шаиррикай сад я . Гзаф рахунрилай , шаирдин вичин са шумуд цӀар гун меслят аквазва заз : ЦӀусад лагьай ктаб я им кхьенвай , РикӀин михьи гафаралди ифенвай , Гуьзлемишда кӀелдайбурун къимет за . Алахъай туш гужуналди кхьиз зун , Ахвар хана ацукьай туш йифиз зун , Гьич авур туш заз текъвезвай минет за . Ругуд цӀарцӀикай , эвел кьве цӀар чеб чпив кьадайвал , пудни ругуд лагьай цӀарар ва кьудни вад лагьай цӀарар чеб чпив кьадай рифмайралди безетмишай строфайралди , саки и ктабда авай вири шиирар гьа са кӀалубда аваз туькӀуьрун ва ктаб гьакӀ арадал гъун шаирдихъ еке тир алакьунар авайди , яни цӀийи жуьредин сонетар арадал гъизвайди хьиз я . Ктабдин эвел чинлай башламишайла , эхирдал кьван ам кӀелна куьтягьдалди вич гъиляй вегьиз тахьунихъ , шаирдин кьетӀен кьатӀунрилай , вичи лагьайвал , дуьньядилай цӀар илитӀна , пад къерех акунилай ва абур художественный такьатралди ктаб кӀелзавайбурал агакьунилай аслу я . Шаирдиз са кьадар яргъи уьмуьрда вилериз такур жуьредин азаб ва азият амач . Аял вахтар гьихьтинбур тиртӀа , дагъдин синин хуьре яшамиш жезвай , школайра кӀелзавай аялар , йифен вахтунда школадиз къвез , илимдихъни ва чирвилерихъ хьайи къанихвал чаз адан и цӀарарай аквазва : Нянизни чун классриз къвез ацукьдай , Йифизни чун лап геждалди амукьдай , Чун хъфидай , сада хъфин лагьайла . На хиялда , чун са хизан я вири , Хатур гьуьрмет ийиз чидай чаз ферли , Мад хкведай пакагьан югъ атайла . И цӀарар кӀелайла , заз а чӀаван дар вахтарин мишекъат уьмуьр кьиле тухвай аялрин арада авай гьуьрмет ва чӀугвазвай зегьмет , чи алай девирдин булвал пара , техникадин алатар кьадардилайни артух и ислягь девирдин чӀавуз , школадилай къеце авай художественный ктабар кӀелун анихъ амукьрай , чпин тарсара лазим ктабарни кӀел тийиз , машгъулатдин алатрин есирда авай чи жегьилри чеб тухузвай къайда гекъигиз кӀанзава . Ктаб , халисан тербиядин , алай девирдин татугайвилер , шииратдин келимайралди къалурунин чешме хьанва . Ада дибдай кур авуна , дагъларин вилаятдай арандиз , « азадвилихъ » гъида лугьуз , къадралди хуьрерин тӀварар кьурла , жувазни гьайиф къведай жуьреда лугьузва ва вичи гьикӀ хъсан тиртӀа дуьз тирвал къалурзава . Ада лугьузва , и кьадар курвилер тагана , цӀийиз бинеяр кутазвай хуьрер арадал гъизай пулунин са пай , гьа синерал алай хуьрериз хъфизвай рекьериз харж авунайтӀа , дагъларин хуьрера авай лапагрин суьруьярни , маларин нехирар амукьдай , халкьдиз абурукай къачузвай гъери , як , ниси , сар ва пара кьадар маса хийирар артух жедай . Эхь , Гьажи Желил Мурадалиеван цӀусад лагьай ктаб , вилик акъудайбурулай са чп l инин вине ава лагьайтӀа , зун ягъалмиш туш . ГьакӀ хьунни лазим я . Уьмуьрдин яргъивили , дуьньядилай цӀар илитӀуни , шаирдив цӀийи кьатӀунар , шиирдин цӀийи атӀунар , тежрибади кӀелзавайдан фикирар вичелди чӀугунин устадвал арадал гъизва . шаир САЖИДИН . Россиядин писателрин Союздин член .
+ГЬАР СА миллетдихъ гьелбетда вичин адетар , вичин гьар са мярекат тухудай къайдаяр ава . Къе заз шад мярекатрикай , мехъерикай , мелерикай , макьамрикай рахаз к I анзава . Виликдай к I валин дарамат эцигна , къавуз руг гудайла еке мел къурмишдай . Яни меле еке шадвилин мярекатар кьиле фидай . Мукьва кьили , къуни къунши к I ват I хьана . гьарда вичелай алакьдай куьмекар гудай , вичин пай кутвадай . Итимри шешелра накьвар твадай , къавуз кьар , запахъар , накьвар гудай . Папари шешелра тунвай накьвар к I ула аваз къавал акъуддай . Къавун са пип I ел уст I арри к I валахзавайбурун ашкъигьевес хкажун патал адет тирвал , зуьрне далдам худда туна шад макьамар , авазар тамамардай . Гьа ик I мел эхирдалди еке шадвилер аваз кьиле тухудай . Сусвар гъидай аваданлухар хьурай лугьудай . Мехъерар :инсандин уьмуьрда жезвай виридалайни шад мярекатрикай сад я . Гьар са диде бубадин вил веледдин мехъерал алайди я . Абурун мурад балаяр бахтлу хьун я . Са акьван вахтар алатнавачт I ани , чи мехъерин адетрани еке дегишвилер хьанва . Виликдай мехъерар 2-3 юкъуз кьиле фидай . Сифте югъ вири мукьва – кьилияр к I ват I хьана мехъерин меслятар ийидай югъ жедай . Кьвед лагьай юкъуз мехъерар башламишдай . Уст I арар са шумуд метрдин мензилдай , кимелай рекьин макьам ягъиз ягъиз мехъерин к I валин гьаятдиз къведай . Им хуьре мехъерар авайдан лишан ва адет тир . Свас гъизвай йикъан экуьнахъ халкьари хеб мал акъуддай вахтунда уст I арри экуьнин сегьерар ядай . Хуьр ширин авазралди уях жедай . Пуд лагьай юкъуз вири к I ват I хъхьана шадвилер давамар хъийидай . Вахтарин дегишвилер себеб яз ихьтин адетар арадал атанва жеди белки … Гила , алай вахтунда лагьайт I а , мехъерар нисинилай башламишзава . Са кьадар вахт усилителар кардик кутаз раз раз , да да лугьуз жеда . Гьа и юкъуз мехъерин вири серенжемар акьалт I да . Белки гьа ик I а хъсанни я жеди … Алай девирда гьар са кас вичин дердидал , к I валахдал , кеспидал машгъул я . Вахт бес тежезвай девир я . Гьак I хьайила са йикъан мехъерар авун хъсан адет я . Са т I имил кьван и алай аямдин музыкадикай , манийрикай , гьам мехъерин , телевизордин экрандилай , ��егьнедай аквазвай гьерекатрикай рахун тавуна акъваз жедач . Гамуна , халичада гьикьван хъсан , гуьрчег нехишар хьайит I а гьакьван ам хъсан аквада . Мехъерални абур , мешреб гъизвайди гьелбетда хъсан макьамар , гьаваяр , манияр ва абур тамамарунин устадвал я . Гьа и йикъара зи са дустуни ихтилатзава ( ам вич музыкадин рекьяй к I елнавай пешекар я ) теклиф атана вич мехъерик феналда . Т I уьнахъвана кефияр къумбар хьайила , адет тирвал , к I валин иеси тир дишегьлидихъ галаз са кьуьл ийидайвал хьана . Майдандал экъеч I навай ам музыкантрин дестедиз мукьва хьана чи бубайрин , халкьдин макьамрикай сад ягъа лагьайла абур чебчпиз килигиз акъвазналда . Са к I ус ибур к I евяй акъудун патал вичи макьамрин т I варар кьуналда « Са рипе къуьл », « Вацран эквер », « Шабалутар », « Пенкер баха » ва ик I мад . Т I вар кьур са макьамни тамамариз тахьайла квез вуч чидат I а гьам ягъа лагьаналда . Заз инал а дестедин т I вар кьаз к I анзавач , белки « Самурдин сес » газет к I елайла абур чеб гъавурда акьада . Ихьтин са шумуд мисал гъиз жеда . Алай девирда ц I удралди дестеяр пайда хьанва . Чпелни жуьребажуьре т I варар ала . Зун и к I валахдал шад я , амма хъсан , дуьзгуьн макьам тамамарайла , ширин , михьи сесиналди мани лагьайла гьар са касдин гуьгьуьл ачух жеда . Чахъ чи бубайрилай атанвай музыкадин алатар , хуш авазар тамамарзавай дестеярни ава эхир … Абурал язавай гьар са макьамдихъ гьам радиодай , телевизордай , мехъерик еке ашкъидивди яб акалзава . Зуьрнедин , далдамдин , ч I агъандин , тардин , чуьнгуьрдин , кеменчадин , кфилдин , балабандин сесер гьикьван ширин я . Гила лагьайт I а абур вири са синтезатордин ихтиярда гьатнава . Са кьве гаф алай девирда лугьузвай манийрикай , еридикай ва абур тамамарзавай къайдайрикай лугьуз к I анзава . Чахъ , чи бажарагълу шаирар тир Етим Эминан , Ст I ал Сулей манан , Хуьруьг Тагьиран , Алирза Саидован , Байрам Селимован , ШЭ . Мурадован , Ханбиче Хаметовадин , Шихнесир Къафланован , Асеф Мегьманан , Къадир Рамазанован , Ж . Мурадалиеван , И . Къадимован , А . Шагьэмировадин ч I алариз чи бажарагълу композиторри кхьенвай хъсан гьаваярни авачни … И шииррай чаз лезгистандин хуьрерин , дагъларин , багъларин , тамарин , яйлахрин , булахрин гуьрчег шикилар , инсанрин къаматар , къилихар аквазва . Ватандикай , муьгьббатдикай , дуствиликай , ислягьвиликай , зегьметдикай кхьенвай шиирар манийриз элкъуьрнавай композиторар чахъ т I имил авани ?.... Ибуралай кам яна к I изрияр хьиз Азербайжанрин музыкадин , гьавайрин чилина гьатнава . Мани лугьуз , макьам ягъиз экъеч I дайла сегьнедин сергьятар ( рамкаяр ) хьун лазим я . Сегьнеда жув гьик I тухудат I а , мани лугьудай къайда ава . Яб акалзавайбур лугьузвай манидин гъавурда акьазвач , музыкадин гъиляй сесинин ван къвезвач . Мани лугьузвайда сачуниз вегьенвай калри хьиз хкадарзава . Сегьнедиз спортивнияр , футболкаяр алаз экъеч I зава . Дишегьлийри са мани лугьудалди ц I удра парталар дегишарзава , кутугсуз къайдайра алук I зава . Мани лугьудайлани бац I ийри хьиз хкадарзава . Гзафбуру музыкадин рекьяй гъавурда авачиз , нотаяр тийижиз , за ц I ийи мани кхьенва лугьузва . Чебни дишегьлийрин т I варар алай са манани авачир гьак I ан ч I алар кхьизва . Заз « Лезги газетда » чапнавай Руслан Керимханован « Галачир кака хаз алахъдалди …» макъала рик I ел хкиз к I анзава . Ам ихьтин гафарилай башламишнавай : Шаирар гьак I жедайди туш Шаир яз хана к I анда , Шаирвилин гьавани гьисс Чанда жуван хьана к I анда . ( Мердали Желилов ). Зи дуст Руслана лагьайвал , алай вахтунда манидарар хьиз , композиторарни шаирарни чахъ « кьуьк ядай кьванбур хьанва ». Ша чна гьуьрметлубур , чи культура , адетар , хъсан к I валахар к I вачерик вегьин тийин … Изам УЛУБЕКОВ , « РД дин культурадин лайихлу » работник .
+I5АПРЕЛДИЗ райондин культурадин , жегьилрин крарин ва туризмдин рекьяй отделри гуьгьуьллу аскеррин штабдихъ галаз санал Ч I ехи гъалибвилиз талукьарнавай « Гъалибвилин сирень » акция кьиле тухвана . Акцияда зегьметдин ветеран Ш . Алимирзоевади , МР дин кьилин заместитель М . Абдулаевади , винидихъ т I вар кьур отделрин коллективри , Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай школадин ч I ехи классрин аялри ва журналистри иштиракна . Абуру Магьарамдхуьре авай Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрдин гьаятда сирендин тарцин къелемар ак I урна яд гана . К I валах акьалт I арайдалай гуьгъуьниз рик I ел аламукьдай шикилар яна .
+Виридалайни залан аял 1897йисуз Канадада хана . Адан яргъивал 76 сантиметр , заланвал 10,7 килограмм тир . Аялдин диде Анни Батесан яргъивал - 224 сантиметр . * * * Дуьньяда виридалайни дегь замандин кака Нью Йоркдин са музейда ава . Какадин 120 миллион йис я . Ам динозаврдин кака я . * * * Мусурманрин машгьур алим Июну Хаддадаз ктабрин агъзур том хуралай чидай . Чингизхана Багдад къачурла Халифатдин « Низамият » т I вар алай центральный библиотека вац I уз гадарна тергна . Гуьгъуьнлай Ибну Хаддада и библиотека арадиз хкана . Пуд йисан вахтунда ада « Низамият » библиотекада авай ктабрин мана хуралай лугьуз инсанрив кхьиз тун хъувуна . * * * Чуьхвердиз ухшар авай какаяр хадай къуш дуьньяда авай сад я Кайра . Ада какаяр мука ваъ , дагъдин гуьнейрик хада . И жуьредин какаяр гуьнейрай агъуз авахьун мумкин туш . * * * Атлантический океанда аламатдин балугъар ава номихтис . Абур адетдин шнурдиз ухшар я . Яргъивал - 1-5 метр , гьяркьуьвални са сантиметр я . * * * Страусар - 45, вагьши къазар - 80, туьтуькъушар - 100, чалагъанар - 115 ва картарни 160 йисуз яшамиш жезва . * * * 500 йис идалай вилик зурба суфий ал Арабиди инсандин фикирдихъ физический гьайбат авайди ва адавай вич элкъуьрна кьунвай зат I аризни таъсир ийиз жедайди малумарна . Гилан девирдин илимрин ахтармишунри и фикир тамамвилелди тестикьарзава . * * * Чилел виридалайни кьакьан инсан Каянум т I вар алай фин ��ир . Адан яргъивилел 2 метрни 83 сантиметр алай . Виридалайни кьакьан дишегьли Марианна Веде тир - 2 метрни 55 сантиметр . * * * Виридалайни кьакьан манумент Санкт Петербургда дворцовый майдандал ала . Ам Наполеонал гъалиб хьунин гьуьрметдай 1834йисуз Монферранан проектдай эцигайди я . Адан заланвал 600 тонн , кьакьанвални - 47,5 метр я . Материалар жуьреба жуьре чешмейрай къачуна гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ .
+« БОКО ХАРАМ » т I вар алай террориствилин дестеди Чибок школа интернатдай чуьнуьхнавай рушар вахкунай 35 миллион фунт пул истемишзава . Идан гьакъиндай IIАПРЕЛДИЗ « Телеграф » агентстводи хабар гана . Чпин т I вар раиж тавунвай чешмейрал асаслу хьана , изданиеди хабар гузвайвал , террориствилин дестедин башчияр Нигериядин гьукуматдихъ галаз рушар азад хъувунин гьакъиндай рахунар кьиле тухун патал алакъалу хьана . Абуру рушар элкъвена вахкун патал Нигериядин I0 миллиард найр (35 фунтдилай са т I имил гзаф ) истемишзава . 20I4ЙИСАН I4АПРЕЛДИЗ Нигериядин кеферпата авай Чибок школа интернатда к I елзавай 276 руш « Боко Харам » дестедин боевикри залуквиле кьуна . Са кьадар вахтунилай абурукай са бязибурулай катиз алакьна . Амма 2I9 рушан кьисмет ва абур авай чка гьелелиг малум туш . Рушар чуьнуьхайдалай гуьгъуьниз са вацралай террористрин башчи Абубакар Шикауди есирда кьунвай рушар Нигериядин дустагъханайра авай вичин са шумуд женгинин юлдашдихъ галаз дегишариз гьазур тирдан гьакъиндай малумарна . И дегишарун Яру Хашунин арачивал аваз арадал атун лазим тир , амма Нигериядин властрин патай са бязи себебар арадал атуни и кар акъвазарна ,абуру дустагънавай террористар азад хъувуник хев кутунач . Алатай йисан сифте кьилерилай Нигериядин армияди « Боко Харам » дестедиз акси са шумуд серенжем кьиле тухвана . Ам Камерундин сергьятдал кьван кьулухъ ч I угуниз мажбурна . И гьерекатрин вахтунда агъзурдалай гзаф дишегьлияр ва рушар есирвиляй азадна , амма Чибок школадай тир залукар авай чка жагъуриз алакьнач . Исламистрин « Боко Харам » ( таржума авурла , Рагъак I идай патан тешкилат гунагь лагьай гаф я ) дестеди вичин т I вар 20I5 йисан апрелдиз дегишарна . Гила адаз « Исламдин государстводин » Рагъак I идай патан Африкадин вилаят » лугьузва . И карни тешкилатдин башчи Абубакар Шекауди мартдин сифте кьилера « Исламдин государстводиз » ( Россиядин территориядал къадагъа авунва ) вафалу жеда лагьана кьин кьурдалай гуьгъуьниз авуна . « Боко Харам » десте 2002йисуз тешкилна . Ам асул гьисабдай Нигериядин территориядал кардик ква . Тешкилатдин терефдарар уьлкведа шариатдин къанунар тун ва Рагъэкъеч I дай патан таъсирдихъ галаз женг ч I угун патал экъеч I зава . Са жерге терактар авурдалай гуьгъуьниз террориствилин тешкилат машгьур хьана . Кьилди къачурт I а , 20I6ЙИСАН I6МАРТДИЗ Нигериядин кефердинни рагъэкъеч I дай пата авай Майдугури шегьердин къерехда миск I ин хъиткьинарунин нетижада 22 кас телеф хьана . 20I6ЙИСАН 3Iянвардиз гьа и шегьердал боевикри гьужумай вахтунда 60далай гзаф ксар телеф хьана .
+ОДЕССАДИН областдин государственный администрациядин кьил Михаил Саакашвилиди Украинадин президент Петр Порошенкодивай « тади гьалда ва дибдай реформаяр ийиз » башламишун истемишна . Идан гьакъиндай ада вичин Fasedookда кхьена . « Чун пич I и хиве кьунрихъ яб акалдай кьван галатнава , куьгьне коррупционный къайдади яваш яваш кьисас вахчузва »,къейдна ада . Кьилди къачурт I а , Саакашвилиди « халкьди ихтибардай , украинвийри ихтибардай гьукумат туьк I уьрунин » чарасузвал авайдан гьакъиндай малумарна . Губернаторди Одесский областдин кьилин прокурор Николай Стоянов къуллугъдилай алудун истемишна . Ада ам « сепаратист ва олигархрин тумухъан я » лагьана Саакашвилиди Одессадин мэр Геннадий Трухановалай уголовный дело къарагъарунни истемишна . Ада шегьердин кьилни сепаратист я лагьана . Вичин гафарихъ бине авайди чирун патал , ада гуя Трухановахъ Украинадилай къецепата карханаяр ва адахъ гьак I ни Россиядин гражданвал авайди лагьана . Идалайни гъейри , губернаторди СБУ дин ва Государстводин фис кальный къуллугъдин кьилерни к I валахрилай алудун истемишзава . Адан фикирдалди , абуру « Украинадин халкьдин агьваллувал патал к I валахзавач , ачухдаказ тарашунрал ва бандитвилел машгъул жезва ». « Чахъ мад гуьзлемишдай ният авач , чна и къайда и властдихъ галаз ва я ам галачиз дегишарда »,лагьана эхирдай Саакашвилиди .
+I0АПРЕЛДИЗ Малайзияда дуьньяда виридалайни яргъи питон гъуьлягъ кьена , хабар гузва The Guardi фп ди . Гъуьлягъ чкадин рабочийриз эцигунардай майдандал ярх хьанвай таран к I аникай жагъана . Мумкин я , гьа и кар себеб яз ам кьин . Гъуьлягъ са мус ят I ани кьур вирибурулай яргъиди яз тарихда гьатун мумкин я . Питондин яргъивилел 8 метрдилай гзаф алай . Виликрай Гиннессан рекордрин ктабда яргъивилел 7 метрни 60 сантиметр алай , заланвални I50 килограммдиз барабар тир Америкадин Канзас штатдай кьур Медуза лак I аб алай гъуьлягъ гьатнавай . Малайзиядин гъуьлягъ , заланвилел гьалтайлани , Медузадилай хейлин залан тир . Адан заланвал 200 килограммдиз барабар тир . Питон гъуьлягърин арада виридалайни зурба векил я . Абурун ем нек хъвадай гьайванар я . И гъуьлягъри ц I егьерал , жуьт кикен маса гьайванрал , гьатта севрелни гьужумда . Абур Кьиблепатан ва Кьиблединни рагъэкъеч I дай патан Азияда гегьеншдиз чк I анва . Инсан патал ам са акьван хаталу туш . Гзаф вахтара абур циркера машгъулардай шоуйра ишлемишзава .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+Гъепцегьрин юкьван школа акьалт l арайдан гьакъиндай 2001йисуз Хаметова Мадинадиз гайи 7311591нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+ЧИРВАЛ им Аллагьди чаз ганвай виридалайни хъсан савкьват я . Гьа пишкешди инсандинни гьайвандин арада тафават твазва . Бес инсанрихъ галаз гекъигайла гьайванар , фикир авуниз ва чирвал къачуниз къерех тушни ? Гьайванар анжах чпин гьевесрин есирда ава . Гьавиляй , акьул авай , фагьумлу , чирвал къачуз алакьзавай инсанрай айиб амалар акъатайла , абур акьулсуз гьайванрилайни агъуз аватзава . Амма инсанривай Аллагьдин вилик чпин дережа хкажиз алакьзава , чаз Халикьди гзаф мумкинвилер ганва . Абурукай сад чирвал къачун я . Пакт тир Къуръанда илимдихъ ва чирвилерихъ галаз алакъалу 719 гаф ава . Мугьаммад пайгъамбардиз ( салат ва салам хьуй адал ) магъарада авайла Къуръандин сифте атай гаф « Икъраъ » тир , яни , им араб ч l алал « К l ела » лагьай ч l ал я . Гьадисда лугьузва : « Чирвал къачуниз чалишмиш хьун им гьар са мусурман итимдин ва дишегьлидин буржи я ». Гьикьван чирвилер къачуз хьайит l а , гьакьван инсандихъ агалкьунар жеда . « АС САЛАМ » газетдай .
+ГЬАР ЙИСУЗ , миллионралди инсанри 1июндиз аялар хуьнин Международный югъ къейдзава . И югъ къейд авуналди ч I ехи несилди дуьньядин гележегдикай ч I угвазвай къайгъударвал къалурзава , аялриз лап хъсан уьмуьр туьк I уьрун патал ч I ехибуру чпин къуватар желбзава . Аялар хуьн ! Им вуч лагьай ч I ал я ? Им аялриз образование къачудай , вири патарихъай уяхбур яз ч I ехи жедай шарт I ар тешкилун я . Аялрикай къайгъу ч I угун им балайрин ислягь ва бахтлу гележегдикай къайгъу ч I угун я . Чи уьлкведа аялрихъ чпин алакьунар вилик тухун патал вири шарт I ар ава . Акьалтзавай несилдин сагъламвал хуьн , аялриз тербия ва чирвилер гун государстводи вичин хивез къачунва . Чи районда школаяр , аялрин бахчаяр эцигуниз , авайбур гегьеншаруниз ч I ехи фикир гузва . Куьн патал , гъвеч I и дустар , спортдин залрин ва майданрин кьадар йис йисандавай артух жезва . Куь ихтиярда аялрин яратмишунрин Центр , музыкадин школаяр ва абурун са шумуд филиал , библиотекаярни клубрин сегьнеяр ава . Куь та яри неинки республикада , гьак I адалай къецени спортдин ва к I елунрин жуьреба жуьре рекьерай чпин женгчивал , устадвал къалурзава . Амма къе куь вилик акъвазнавай кьилин везифа , гьуьрметлу балаяр , хъсан чирвилер аваз к I елун , тербия низам хкажун , зегьметдал рик I алайбур яз ч I ехи хьун я . Им куь патай ч I ехибуру ч I угвазвай къайгъударвилиз лап хъсан жаваб я . Ф . З . АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » Муниципальный райондин кьил
+25ИЮНДИЗ Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т l варунихъ галай юкьван школада эхиримжи зенгинин линейка шад гьалара кьиле фена .
+ИНГЬЕ нубатдин сеферда райондин вири школайра эхиримжи зенг ягъуниз талукьарнавай мярекатар кьиле фена . Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай юкьван школадани 25 майдиз и мярекат тешкиллувилелди кьиле фена . Акьалт I ай къайдадиз гъанвай школадин гьаят дамах далди алук I навай , гъилера цуьквер ва пишкешар авай выпускникри ва чинрал шадвилин хъвер къугъвазвай гъвеч I и классрин аялри мадни гуьрчегарнавай . И шад мярекат I0КЛАССДИН ученица ( М . Гьажиеван неве ) Азиза Гьажиевадини 8классдин ученик Давид Къадашева ачухна ва кьиле тухвана . Мярекатдал рахай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьи лин сад лагьай заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева , гьа и школадин директор Гьуьруьзат Къадировади , УО дин профсоюздин председатель Шевкет Магьамедова , чи лезги кьегьал хва , тайский боксдай Европадин чемпион Жабар Аскерова , выпускникар сифте яз школадиз атайла абур кьабулай 3
+малимрин т I варунихъай рахай сифтегьан классрин малим Нарима Абумуслимовади , выпускникрин классрин руководителар тир Зарема Къадировади , Ильман Магьамедова ва Нурмина Буржалиевади , школадин завуч Рита Буржумовади , диде бубайрин т I варунихъай рахай Сабир Дашдемирова , Аният Рамазановади выпускникриз школа акьалт I арун мубаракна ва абуру ч I ехи уьмуьрдиз къачузвай камар мягькембур ва хъсан гележег авайбур хьун чпин мурад тирди лагьана . К I елунин , тербиядин , спортдин рекьяй тафаватлу хьайи аялриз Гьуьрметдин грамотаяр гана . « Солнышко » бахчадин ва I
+классар акьалт I арнавай аялри к I елай шиирри , лагьай манийри , авур кьуьлери мярекат мадни гурлу авуна . IIКЛАССДИН ученица Асият Рамазановади тапшуругъ яз чирвилерин « Къизилдин куьлег » I0КЛАССДИН ученица Лаура Мисрихановадив вахкана . Эхирдай IIКЛАССДИН ученик Амир Абумуслимовани Iклассдин ученица Фатима Тагьировади выпускникриз ч I ехи уьмуьрдиз эвер гузвай эхиримжи зенг яна . Музыкадин ван кьилелаз шадвилер яргъалди давам хьана . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилра : Эхиримжи зенгинин мярекатдал . Р . ГЬАЖИЕВАН шикилар . 2
+ЧИ халкьдин кьисметдал дуьньяда виридалайни инсафсуз дяведа Ватандин аслу туширвал ва гележег хуьнин тарихдин везифа ацалтна . Вичин заланвилел , четинвилел , инсафсузвилел гьалтайла вичиз тешпигь авачир хьтин хьайи и имтигьандай чи халкь , адан Яракьлу Къуватар намуслувилелди ва такабурлувилелди экъеч l на ва Ч l ехи Гъалибвал къазанмишна . Дяве акьалт l ай 9майдин югъ чи халкь патал виридалайни багьа ва виридалайни ишигълу сувариз элкъвена . Ц l и Ч l ехи Гъалибвилин 72 йис тамам хьун Ватандин меркез тир Москвадилай башламиш на лап къерехра авай хуьрера акьадалди гьайбатлувилелди къаршиламишна ва шад гьалара кьиле тухвана . Ч l ехи Гъалибвилин 72 йис тамам хьайи ц l инин 9майдин югъ пайдахри , лозунгри , плакатри , таза цуькверин к l унч l ари , гуьгьуьлар шад инсанри мадни гуьзел авунвай . Вирибуру сада садаз Ч l ехи Гъалибвилин сувар рик l ин сидкьидай мубаракзавай . Сятдин 9даз кьиле райондин руководителар ва ветеранар авай райцентрдин идар��йрин , карханайрин работникрин , школьникрин колоннаяр музыкадин ван кьилеллаз Ватандин Ч l ехи дяведа телеф хьайибуруз эцигнавай гуьмбетдал рекье
+гьатна . Анал райондин руководителри , дяведин ва зегьметдин ветеранри , школьникри венокар ва цуьквер эцигна . Ахпа демонстрациядин иштиракчийрин колоннаяр культурадин К l валин гьаятдиз хтана . Ина суварин шадвилин митинг кьиле фена . Митинг тебрикдин гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Загьидинович АГЬМЕДОВА ачухна ва ам анал рахана : « Гьуьрметлу суварик атанвай районэгьлияр ва мугьманар чи Ватандин тарихда дявеяр 2
+2 т l имил хьанач . Амма Ватандин Ч l ехи дяве са вичин т l варц l елди ваъ , вичин тегьердалдини , манадалдини ч l ехиди хьана . Женгинин майдандал гзаф миллионрин армия экъеч l ай , чапхунчийрихъ галаз вири халкь къарагъай , фронтда ва далу пата душмандихъ галаз женг ч l угвайбурун патриотизм гьуьндуьрдиз хкаж хьайи ихьтин дяве дуьньядин тарихдиз гьеле малум туш . Ватандин Ч l ехи дяведа чи халкьдин Гъалибвили дуьнья гележегда вилик финин тегьер тайинарна . Дяведи вичин ялавди миллионралди инсанар алугарна , ада чи халкьдиз ч l ехи барбат l вилер , туькьуьлвилер гъана . Абуру къе ни чи рик l ерик къалаба кутазма . И дяведа анжах са чи уьлкведай 20 миллиондилай гзаф инсанар телеф хьана . Абурун жергеда чи районэгьлиярни т l имил хьанач . Ватандин Ч l ехи дяведиз чи райондай 2669 касдиз эвер гана . Абурукай 1676 кас дяве
+3 дин майданра телеф хьана ва гел галачиз квахьна . Абурун т l варар эбеди яз чи рик l ера амукьда . Чи районэгьлийрини Брестдин къеледа , гьалкъада гьатай Ленинграддин , Москвадин , Сталинграддин ягъунра , Курскдин дугадал ва Кавказ патал женгера иштиракна . Къе Ч l ехи Гъалибвилин 72 йис тамам хьун за квез рик l ин сидкьидай Мубаракзава . Къуй
+ОРУЖБАДАЛ Ч I ехи Гъалибвилин сувар шад гьалара кьиле фена . Ч I ехи Гъалибвилин 72 йис тамам хьуниз талукьарнавай шадвилин митинг « Магарамкентский район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова ачухна ва ада дяведин ва зегьметдин ветеранриз вири хуьруьн агьалийриз сувар мубаракна , тебрикдин хуш келимаяр лагьана . Эхирдай Оружбайрин хуьруьн школадин аялри куьлуь сегьнеяр къалурна . Мярекат лап хъсан тешкиллувал аваз кьиле фена . ЖАННА .
+/ вакъиаяр ва кьиле фейи вахтар /
+1939Сада садал вегьин тавун патал Советринни Германиядин гьукуматри пактдал къулар ч l угуна . 1939-1940Советринни финрин дяве . 1941фашистрин Германияди СССР дал гьужум авун , Ватандин Ч l ехи дяве башламиш хьун . Москвадин патарив ягъунар . 1942-1943Сталинграддин ягъунар . 1942СССР дин , США дин ва Великобританиядин гьукуматрин кьилерин Тегеранда хьайи конференция . 1943Курскдин ягъунар . 1944Ленинграддин ва Новгороддин патарив душмандин оборона кьат l авун . 1945Дуьньядин Кьвед лагьай дяве куьтягь хьун .
+Ц I ИЙИХУЬРУЬН А . Р . Исмаилован т I варунихъ галай школада жуьреба жуьре предметрай декадаяр , гьафтеяр тухун адетдин кар хьанва . Алай вахтунда къецепатан ч I алариз еке фикир гузва . Къе заз Ц I ийихуьруьн СОШДА кьиле фейи ингилис ч I аларин гьафтедикай кхьиз к I анзава . Къейдна к I анда , чи школада ихьтин мярекатар гьар йисуз кьиле тухузва . Набиев Набиди регьбервал гузвай и коллективда гзаф бажарагълу малимри к I валахзава . Ингилис ч I алан метод объединениедин кьил Э . Абдуллаева вичин коллегайрихъ галаз школада ингилис ч I алаз акьалт I ай фикир гузва , ч I ал чируниз ва ам вилик тухун патал серенжемар кьабулзава . И мукьвара школада фейи « Гьафтеда » малимар тир С . Эмирова , Э . Адилова , Э . Абдуллаева аялрихъ галаз гьар жуьредин акъажунар , конкурсар , хабаррин к I ват I алрай ч I уквар ва маса гьар жуьредин мярекатар кьиле тухвана . Вири аялри ашкъидалди и мярекатда иштиракна . Кьет I ен агалкьунар къалурай аялриз Грамотаяр ва гьар жуьредин пишкешар гана . Чна умуд кутазва , гьа ихьтин мярекатар чи школада гьар йисуз тухун адет жедайдахъ . Ф . БЕДИРОВ , Ц I ийихуьруьн СОШ дин малим .
+« ДАНА епина амаз , аял кьеп I ина амаз вердишарна к I анда » лугьузва бубайрин мисалди . И мисалдал асаслу хьана чун аялар бахчада амаз ватанпересвилин руьгьдаллаз вердишариз алахънава . Чи уьлкведа кьиле ту хузвай лишанлу вакъиаяр чна « Теремок » бахчадин тербиячийри къейд ийизва . Абурукай сад - 9МАЙГЪАЛИБВИЛИН югъ чна шад гьалара къейд авуна . Гъалибвилин йикъаз талукь яз чи бахчада гзаф шадвилер кьиле фена . Ватан патал чпин чанар гайи игитрин гуьмбетдал цуьквер эцигна . Ч I ехи группадин аяларни галаз Дяведин иштиракчи Амрахов Нисред халудин патав к I вализ , адаз сувар мубаракиз фена . Эльмира ОРУДЖЕВА , « Теремок » бахчадин ч I ехи группадин тербиячи .
+АЛАТАЙ ислен юкъуз чи уьлкведа 20I8 йисан ЕГЭ яр вахкунив эгеч I на . Сифте имтигьан географиядин ва информатикадин предметрай вахкана . Образованиедин ва илимдин министерстводин пресс къуллугъди хабар гайивал , алай йисуз Дагъустанда I4 агъзурни I65 касди ГИА вахкуда . Абурукай I2 агъзурни 665 кас алай йисан выпускникар я . 9I4 касди географиядайни информатикадай имтигьанар вахкуда . И имтигьанар ирид пунктуна кьиле фида , абурукай кьве пункт Махачкала шегьерда жеда . Вири санлай республикада ЕГЭ яр вахкудай 68 пункт кардик ква . Абур вири ц I ийи технологийралди , бланкаяр чапдай аппаратралди , видеокамерайралди ва ракь квай шейэр жагъурдай рамкайралди таъминарда . Къейд ийин , алатай йисара хьиз , Дагъустандиз I20 федеральный гуьзетчи ва I5 эксперт рекье твада . Абуру ЕГЭ тайинарнавай къайдада аваз тухунал гуьзчивал ийида .
+И ЙИКЪАРА Москвада , тарих авай гъвеч I и шегьерра къулай шарт I ар яратмишунин проектрин вирироссиядин конкурсдин нетижаяр кьуна . Россиядин къадим шегьерикай сад тир Дербент шегьер , « Тарихдин шегьерар » категориядай гъалибчийрин жергеда гьатна . Гъалиб хьайи Дербент шегьердиз агьвал вини дережадиз акъудун патал 50 млн . манат пул чара ийида . Къейд ийин , конкурсдин финалдиз Россиядин 82 региондай I98 проект акъатнавай . Конкурсдин тешкилатчийри конкурс гьар йисуз кьиле тухун пландик кутунва .
+АЛАЙ ЙИСАН 20мартдиз Магьарамдхуьре авай Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрда , райондин искусствойрин школадин коллективдин ва абурун тербиячийрин иштираквал аваз , рик I ел аламукьдай гуьрчег концерт ганай . Концертда и школадин аялри тамамарай манийри , к I елай шиирри , авур кьуьлери , малимрин иштираквални аваз къалурай сегьнейри тамашачийрин гуьгьуьлар лап шадарнай . Гьар йисуз ихьтин мярекатар тухун адетдиз элкъвенва . Ик I 20I6-20I7К I елунин йисуз и школади , райондин йикъаз , яран сувариз ва аялар хуьнин йикъаз талукьарнавай гурлу пуд мярекат кьиле тухванай . Школада художественно эстетический , декоративно прикладной ва музыкальный рекьяй пешекар малимри аялрихъ галаз к I валах тухузва . К I валахдихъ хъсан нетижаярни хьанва . Ик I алатай к I елунин йисуз « Сергьятар авачир аялвал » лишандик кваз кьиле фейи вирироссиядин конкурсда , художественный номинацияда Алинезер Хаметова Iчка кьуна . Алай к I елунин йисуз малимрин устадвал къалурзавай « Рик I аялриз гузва » лишандик кваз фейи конкурсдин республикадин этапда Таисия Адиевадиз Iчка хьана . « К I анда заз , хайи зи макан » конкурсдин республикадин этапда иштиракай Айна Тажудиновна сифте йисуз I чкадиз ва кьвед лагьай йисуз 3 чкадиз лайихлу хьана . « Такабурлудаказ лепе гузва къудратлу пайдахди » конкурсдин республикадин этапда А . Агьмедовадини М . Гъаниева сад ва кьвед лагьай чкаяр къазанмишна . Гьа ик I, « Умудрин дурнаяр - 20I8» вирироссиядин яратмишунрин конкурс фестивалда иштиракай Эрзиман ва Гьамид Лачиновар I-2ДЕРЕЖАДИН ва Арсен Хаметов 3дережадин лауреатар хьана . Ибур гьелбетда еке коллективдиз регьбервал гузвай Анзор Улубегов хьтин пешекар кьиле авай коллективдин зегьметдин нетижаяр ва лайихлувал я . Райондин искусствойрин школадин коллективдихъ мадни еке агалкьунар хьун чи мурад я .
+Майдин вацран эхиримжи гьафтеда Дагъустандин симинин пагьливан Расул Абакарова Нева вац I ал алай кьве патахъ къакъудиз агуд хъийидай муькъвелай 35 метр яргъивал алай канат яна ва кьве декьикьада и патай а патаз экъеч I на . И кардин шагьидар хьайи агъзурралди тамашачийри пагьливандин агалкьун гурлу капаралди кьабулна . И трюк Расула , шегьердин 3I5 йис тамам хьунин вилик квай юкъуз 26 – майдин йифен сятдин ц I усадаз тамамарна . Пагьливанди ахъагъайвал , и трюк тамамарун патал ам фадлай алахънавай . Трюк тамамардайла страховка лап к I анинди авунвай . Къейд ийин , Расул Абакаров дуьньядиз машгьур Цовкра хуьряй тир пагьливанрин тухумдай я . Ам Ленинградда хана , гьана ч I ехи хьанвайди я . Санкт – Петербургдин культурадин госуниверситет акьалт I арайдалай гуьгъуьниз Ленинграддин военный округдин манийрин ва кьуьлерин ансамблда вичин къуллугъ кьиле тухвана . Яратмишунрин рекьяй к I валахиз I999 – йисалай башламишна . Концертдин нумраяр гваз кьегьал пагьливанди Россиядин вири пип I ер к I вачикай авунва .
+3 22МАЙ . Ракъинин нурар чинаррин кук I ушрилай аватзава . Югъ рагъдандихъ элкъвен ва . Билбилхуьруьн клубдин гьаят халис суварриз элкъвенва . Кьуд патахъай яру , вили , лацу шарар гарал къугъвазва . Гьаятда ацукьдай куьсруьяр эцигнава . Клубдин дегьлиздиз далу гана кьавалри ( музыкантри ) чка кьунва . А патал хьиз пагьливандин симер янава , кьве кьилерай аялар акьахиз алахънава . Еке плакатдал кхьенва : « Детская школа искусств ». Хуьруьн жемят ва аялар к I ват I хьанва , абуру чпиз чкаяр кьазва . Яргъал йисара Тагьирхуьруьн къазмайрин « Музыкальный школадиз » регьбервал гайи ва вичихъ кьет I ен алакьунар авай Шихзда Темирагъаевича мярекат ачухзава ва алава хъувуна : ял ягъа , дустар , лезет къачу ! Ада гаф гузва Тагьирхуьруьн къазмайрин « Аялрин искусствойрин школадин » директор Мамедов Темирагъадиз . Темирагъади межлис мярекат хуьруьнвийриз , аялриз , атанвай мугьманриз тебрикзава . Ада лугьузва : И « Аялрин искусствойрин школа ачухна акьван вахт тушт I ани , адахъ вичин аквадай хьтин агалкьу
+Хкаж жезва лацу лифер Лезги чилин авазар . Ачух жезва къизилгуьлер Руьгьдин гегьенш дарвазар …
+нар хьанва . И « школа » Тагьирхуьруьн къазмайрал кардик ква . Адахъ вичин филиалар гзаф хуьрера ава : Уружбадал , Хожа къазмайрал , Филе , Кьеп I ирдал , Кучундал , Чахчарин хуьре , Самурда ва Билбилрин хуьре … Къе квез , гьуьрметлубур , чи аялри чпин алакьунар , гьунарар къалурда … Мамедов Темирагъади микрофон райондин культурадин отделдин директор , « Дагъустан Республикадин культурадин лайихлу работник » Селимов Эседуллагь Тагьирмирзоевичав вугузва . Гьуьрметлу хуьруьн жемят , аялар ва атанвай мугьманар , къенин югъ за квез рик I ин сидкьидай мубаракзава . Ибур , дугъриданни , суварин йикъар я . Ст I ал Сулейманан шииратдин йикъар , 23 май мектебдин аялриз эхиримжи зенг ва 24майни Славянрин к I ел кхьинрин йикъар … Лугьун лазим я , « Аялрин искусствойрин школа » тешкилна хьанвайди вири вад варз я , ят I ани абуру зегьмет ч I угунва ва къе чаз чпин алакьунар къалурда … Мярекатдин тамадавал ва ам кьиле тухузва машгьур манидар Велимет Гьуь сейнова , вични Дербентдай хтанва ва чи райондин культурадин отделдин кьилин пешекар , « Дагъустан Республикадин культурадин лайихлу работник » Улубеков Изам Зайнудиновични атанва … Сегьнедиз Мамедова Зайнаб экъеч I зава , ада « Мектебдин цуьквер » мани тамамарзава , лугьун лазим я , музыка теснифнавайди ч I ехи буба Шихзда Темирагъаевич я , манидин ч I аларни и ц I арарин автординбур я . И курквач I хьтин биц I и руша мярекатдик чан кутуна . Гуьгъуьналлаз Алимирзоев Арсен экъеч I зава , ада « Лезги халкь » мани лугьузва . Адахъ авай гьевес жемятдихъ агакьай хьиз , гурлу капар яна … Сегьнедал чка кьазва « Лезгинка »кьуьлердайбурун дестеди , лацу лифер хьиз , рушарни пайда хьана . Абуру авур кьуьлуьни атанвайбурун гуьгьуьлар шадарна … Сегьне ич I из амукьзавач , сегьнедал Мирзабекова Амина экъеч I зава , ада « Чаз , квехъ бахтар хьана к I анзава » мани лугьузва ва биц I и кьве руша Аминадин гъиле цуькверин к I унч I ар вугузва … 4
+Стха республикаяр фадлай къакъатнават I ани , дуствал хуьнин лишан яз , кьве руша « Уьзбекрин кьуьл » тамамарна . Зи патав гвай яшлу итимди ,валлагь малим , заз зун Уьзбекистанда амайди хьиз хьана . Сагърай и гъвеч I и таватар !... Къариба парталар алай 8 руш пайда жезва абуру « Къарачийрин кьуьл » ийизва . Атанвай мугьманар , хуьруьн жемят ва аялар абурун кьуьлуьни гьейранарзава . Къейд тавуна жедач . И кьуьлерин дестедиз регьбервал гузвайди Билбилхуьруьн филиалда зегьмет ч I угвазвай Тават Абдуразакьовна я . Аялрал алай гнибашар парталар и дишегьлиди вичи цванвайбур я ва вичин такьатрихъ къачунвайбур я . Машгьур манидар , вири шад межлисринни мярекатрин иштиракчи Гьуьсейнов Велимета лезги халкьдин рик I алай мани « Сунажан » тамамарзава , жемятди яргъалди капар язава , чпин к I анивал , чпин руьгьдин гьиссер хкаж хьайиди къалурзава … Садлагьана зуьрнедин ванци хуьруьн кьилелай лув гана . Вири кис хьана . Пагьливан симинал акьахдай макьам яна . Гъиле пайгар аваз , жегьил пагьливан зирингдаказ симинал хкаж жезва . Ада кутугай са кьуьл авуна . И жегьил пагьливан , са чи Дагъустанда ваъ , къеце патан уьлквейризни фейи , машгьурвал къазанмишай ва гила вичи жегьил пагьливанар тербияламишзавай « Дагъустан Республикадин искусстводин лайихлу деятель » Эгьметханов Ямудинан ученик Балиханов Мугьаммада , саки вичиз чирнавай вири номерар лайихлувилелди кьиле тухвана . Вахъ , хва , мадни агалкьунар хьурай ,лугьудай сесерин ван чк I ана … И шад мярекат вири коллективди « Дагъустан » мани тамамаруналди куьтягь хьана . Эхь , зи лезги чил девлетлу я , бажарагълу инсанралди , абурун алакьунри чун руьгьдиз мадни кьакьанарзава . Къуй абур мадни виликди фирай , лезги чил хкажрай , адан т I вар мадни сейли жедайвал . Аллагьяр АБДУЛГЬАЛИМОВ .
+Аллагьяр АБДУЛГЬАЛИМОВ . « Къагьриманар » гьейрандиз … Зи Ватандин « Ирид т I ални » Марф хьиз гатун Кужумнай ви вижданди , Ви пак рик I ИЗГЬЕЛЕК хьанвай Аквазвай халкь , Авай ахлакь , Кузвай рик I ер , Кармашзавай гьижранди … На чирагъдин Хъичена нур , Авуна гур , Устадрин ирс Давамариз сегьнейрал , « Капар капар », Хар хьиз къванай гурлудиз , Эхь , гьар садан Чандавай хвеш , Рик I ер гегьенш , Гваз хъфизвай Хияларни нурлу тир , Чи умудрин легьзейрал ! Абдуселим ! Вун къекъвезвай Ви илгьамдин рекьера , Сан авачир цуькверин , Бул хьурай вирт рекьера . Вирт I един хьуй Якъутар хьиз , мулахар , Къуй ргаз хьуй Ви чешмеда , Агъзур жуьре Т I еамар гуз булахар …
+« Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин аппаратдин работникри , МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова , райондин « Самурдин сес » газетдин коллективди МР дин Администрациядин хатасузвал таъминарзавай отделдин начальник Ашурбег ГЬАМИДОВ вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , адан хизандиз ва вири мукьвакьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Вичин хуш къилихдалди к l валахдин юлдашрин арада еке гьуьрмет къазанмишай Ашурбег Гьамидова са шумуд йисан вахтунда МР дин Администрацияда гьакъисагъвиледи зегьмет ч l угуна . Рагьметлудан экуь къамат гьамишалугъ яз чи виридан рик l ера амукьда .
+ГЬУЬРМЕТЛУ стхаяр ва вахар! Мусурманрин календарда къалурнавайвал, алай йисан 28июндиз, Ислам динда виридалайни чӀехи ва важиблу тир Къурбан сувар кьиле тухвана. Дуьньядин вири мусурманар гьар йисуз и пак сувар алукьунал вил алаз акъвазнава. Ада мусурманар сад ийизва, сада-садаз куьмек гун патал чак гьевес кутазва ва и кар себеб яз чи рикӀер регьимдай ацӀузва. Къурбандин сувар чи гзаф миллетрин
+халкьдин девлетлу руьгьдин ва культурадин ирсинин галудиз тежер пай я. Руьгьдин гъалибвал ва ахлакьдин михьивал лишанламишзавай Къурбандин сувари чаз чӀехибуруз гьуьрмет ийиз, муьгьтежбуруз куьмек гуз, мукьвабурун къайгъу чӀугваз, аялриз хъсанвилин тербия гуз чирзава. И экуь сувариз заз виридаз чандин сагъвал, хизанра бахт ва агьвал, хъсан дуланажагъ ва вири хъсан крара агалкьунар хьана кӀанзава. Муниципальный райондин, адан администрациядин ва кьилди жуван патай за квез мусурманрин алукьнавай чӀехи сувар - «Къурбан сувар» рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй куьне гудай садакьаяр Аллагьди кьабулдайбур хьурай. Амин! Ф.З.АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрациядин кьил.
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР! Алай йисан 8- октябрь Россиядин Федерациядин Президент В. Путинан Указдалди хуьруьн майишатдин къуллугъчидин югъ яз малумарнава. Чи райондин лагьайтӀа, и йикъахъ галаз сигъ алакъа ава. Республикада амай районрилай алава яз чи район шак алачиз, хуьруьн майишатдин район я. Багъманчиярни уьзуьмчияр, саларбанарни магьсулдарар, малдарар ибур вири чи районда йис-йисандавай йигин еришралди камар къачуз виликди физвай хуьруьн майишатдин кьилин хилер я. Гьелбетда, хуьруьн майишатди чи райондин экономикада, яшайишда кьилин роль къугъвазва. Вучиз лагьайтӀа, чун хуьруьн майишатдин район я. Районэгьлийрин гзаф пай хуьруьн майишатдин хиле зегьмет чӀугвазвайбур я. Хуьруьн майишатда къазалмишай агалкьунрин жигьетдай кьуртӀани, Магьарамдхуьруьн район республикада гьамиша кӀвенкӀвечи район хьайиди я. Муниципальный райондин Администрациядин ва кьилди жуван патай райондин хуьруьн майишатдин хиле зегьмет чӀугвазвай вири районэгьлийриз и сувар мубарак хьуй. Къуй куьне чӀугвазвай зегьмет хийирлуди, бегьерлуди хьурай. Квез виридаз Аллагьди сагъвал гурай. Фарид АГЬМЕДОВ , «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил .
+КЪЕНИН чи обществодиз агъуз нукьсанар яз хас хьанвай, инсанар дериндай фикирлу ийизвай кьетӀенвилерикай садзегьмет гьуьрметдай авудун, адан багьа метлеблувал, гьамиша жанлу паквал рикӀелай алудун хьанва. Икьван залан фикир лугьуналди чаз вири алем санлай мичӀи лекедик кутаз кӀанзавайди туш. Гьакъисагъ зегьметдал машгъулбур, зегьметда уьмуьрдин маналувал, адан дад аквазвайбур пара я, лап пара. МасакӀа хьун мумкин туш. Эгер инсанри вирида муьфтехурвилиз кьил ягъайтӀа, общество азарханадиз ухшар жедай, ам алкӀидай, уьмуьр яваш-яваш хкахьун мумкин тир. Инсаниятдин къанажагъдин, камалди ахьтин тӀебиатдиз акси гьалдиз рехъ гун мумкин туш. Зегьмет обществодин лувар я, ам вилик чӀугвазвай къуват гузвай генератор я. Лувар яваш хьайи къуш ацукьда, зегьмет яваш хьайи общество кесиб жеда, ажуз жеда, гуьгъуьна амукьда, адан гьерекат акъвазун мумкин я. Ихьтин гьалдиз рехъ гун обществодин вилик тахсиркарвал жеда. Гьавиляй адан пад кьаз алакьдай сагълам къуватар обществода жегъида. Чун рахазвайди виридаз ашкара гьалдикай- зегьметдиз авай рафтар чӀуру патахъ дегиш хьуникай я. Чи обществода кьезил фахъ, кефчи уьмуьрдихъ галтугнавайбурун кьилин къат арадал атанва. «Жибинда пул, кӀаник машин, дамах партал, ички галай тӀуьнни вахт-вахтунда» жагъуриз гьатнавайбур пара хьанва. Вирини кеспидивай яргъа акъвазнава, чандал гуж тагъана. Абуру гьич фикирзавач хьи, и чна гьар юкъуз незвай фу-къафун, алукӀзавай пек-партал, ишлемишзавай машин, газ, экв ва маса няметар- ибур вири зегьметди ганвайбур я. Гьич суал гузвач хьи, зун гьи кеспидин иеси я, за обществодиз вуч хийир гана, гузва, зи вуч пай ква? И ксари кьунвай уьмуьрдин жигъирдин кьилин фикир ихьтинди я: «Заз вири буржлу я, зунсадазни». Жигъир, дугъри я, асант, кьезилди я. Анжах нянет алай. Гьелбетда, темпелар, муьфтехурар, угърияр, тарашчияр, лутуяр, ришватбазар чи обществода идлай виликни авай. Амма къенин кьетӀенвал ам я хьи, абурун кьадар пара хьанва, жуьреярни лап гегьенш. Суал къвезва: вучиз? Себебрикай сад СССР чукӀурунихъ, социализмдин общественный къурулуш вара-зара авунихъ галаз алакъада ава. Халкьдин фикир инкара, хаинвилелди тухвай и гьерекатар халисан тарашуниз, уьлкведин девлетар чапхун авуниз элкъвена. Нетижаяр къе чна вирида гьиссзава, рикӀе тӀал аваз эхзава. Зегьмет тахтунай авудай чайгъунди санлай гзафбурун кьилера вичин таъсирдин гел туна: Зегьмет алачиз девлет къазанмишиз жеда лагьана чӀалахъардай. ЧӀуру чешнеди алдатмишарайбур пара я, иллаки жегьилрин арада. Зегьмет къиметдай авудуниз куьмек гайи, гузвай мад СА къуват ава. Амни чи СМИ-ДИ, кьилди яз, телевидениеди экрандай датӀана ахмишзавай марифатсуз передачаяр я. Передачайрин метлеб- зегьмет галачиз кеф чӀугвазвай уьмуьр пропаганда авун я. Вични къастуналди, инсанрин психологи�� чӀур авунин къаст аваз. Экрандин «игитар» гьамиша садбур я: кефчибегар, туьтуьна галстук авай гьарамздаяр, йифен клубра вахт акъудзавай чалкечирар, гьуьлуьн къерехда рагъ гузвай назлуяр, муьгьуьббатда алдатмиш хьайи ичкидикай чара кӀанзавай бахт квахьайбур. Я тахьайтӀа, маса аламатдин яратмаяр- сивяй ялав чикӀизвай, рекьиз, кукӀвариз, куз гьазур… Амма зегьметдикай, чна гьамиша серфзавай няметар арадиз гъизвайбурукай са передачани чаз телевизордай гузвач. Чи пешекаррин (малимрин, духтуррин, инженеррин, алимрин) четин кӀвалахдикай лугьузвай, абурун зегьмет баркаллу ийизвай са передачани аквадач. Тикрарзава: им марифатсуз рехъ тир «гедонизм» (грек чӀалал лезет, кеф), яни «кефчибегвал» пропаганда авун я. Зегьерлу пропагандадин нетижайрикай рахайтӀа, яргъи жеда. Бес я са рекъем: йиса чи уьлкведай маса уьлквейриз йифен клубра «кӀвалах жагъуриз» 50 агъзурдалай гзаф дишегьлияр физва. Зегьметдиз усал рафтар авунихъ маса себебарни авачиз туш. Чун себебрикай рахайди къенин гьакъикъат ачухун патал я. Анжах зегьметдикай катун, кьезил къазанжийрин гуьгъуьна гьатун, ява уьмуьр гьахълу авун яз ваъ. МУКЬВАЛ-МУКЬВАЛ ван галукьда кӀвалах авач. БатӀул га
+фар я. зегьметдал рикӀ алайдаз кӀвалах гьатда. Халкьдин мисал гьахълу я: «Ашкъи хьайитӀа, кеспи жегъида». Анжах гьеллебазар, муьфтехурар багьнайрихъ къекъведа. Вуч багьна ава, сагълам жегьилдихъ, йисаралди са кӀвалахни тийиз, дидедин, бубадин пенсиядал вил алаз, уьмуьр тухузвай? Вуч лугьун чагъиндавай кӀубан итимдиз, ришватар гана вичикай «инвалид» ийизвай? Гьиллебазрин рангар жуьреба-жуьре я. Амма виридаз хас нукьсан сад я: зегьметдихъай катун. Са сеферда са чкадал боевикар яна лагьай хабардикай ихтилатар аватна. Иштиракчийрикай сада, язух чӀугвазвай сесиналди икӀ лагьана: -Вучрай кесиб жегьилри, кӀвалахдай чка авач. Абуруз пул гузва, гьавиляй тамара гьатзава… Бине авачир, ягъалмиш фикир я. КӀвалахиз ашкъи авайдазкӀвалах жегъида. КӀвалахар булл я. Тамара гьатун герек туш. Гьар сеферда хиялри тухвайла, алатай вахтар тупӀалай ийиз машгъул хьайила, зи фикирдиз дяведилай гуьгъуьнин четин дар йисар, гьа вахтунда зегьмет чӀугур, мукьувай чидай инсанар хуькведа. Гила, вахтуни яргъал йисарин абурун зегьметдин дережа, къиметлувал, берекатлувал, михьивал, гуьзелвал лап ачух жезва. А вахтара вири адетрин крар яз аквадай, са артух фикир желб жедачир. Къе, саки 70 йисан мензилдай, рикӀел хкана фикир-фагьум авурла, гекъигунар авурла, вилик гьайбатлу буйда аваз абурун инсанвилин ва марифатдин къешенг суфат, гьейранардай къуват авай зегьметчивилин къамат къарагъда. Са кӀусни чӀугурун тушиз лугьузва, абур гьар сад зегьметдин игит тир, абуруз гьамиша икрам авун, гьардаз гьуьрметдин гуьмбет эцигун лайих ава. Зегьметдин къиметлувал ада инсандин материальный няметар, руьгьдин девлетар гуналди сергьятлу жезвач. Ам гьакӀ лап хъсан, гьунар авай тербиячини я. Дурумлу зегьметди инсан илимрин лап кукӀушриз хкажда, ада инсандиз тӀебиатдин сирер ахъайдай, абур вичин къуллугъда акъвазардай, тӀебиатдин гьайбатлу къуватар муьтӀуьгъардай мумкинвилер гузва. Зегьмет инсандиз цавун бушлухриз рехъ ахъайна, атомдив инсандиз къуллугъ ийиз туна, инсан хаталу азаррал гъалибна. Мегер вири лугьуз жедани? Инсандин къаматдин гуьрчегвал, руьгьдин девлетлувал, винизвал- гьамни зегьметдилай аслу я. Гьа са вахтунда зегьмет гьар сада обществодин вилик вичин жавабдарвал кьилиз акъудунин уьлчмени я. Зегьмет гьуьрметдай авудун уьлкведа усуми айибдиз элкъвенва. Гьатта гьукуматдин дережада и гьалди вичи-вич къалурзава. Малум я хьи, зегьметдин гьакъи гунин политика дуьздиз, гьахълудаказ тешкилун- зегьмет гьевеслу ийидай са фактор я. Къе и политика алцумдайди, адалатлуди я лугьуз хьун четин я. Са мисал. Бес кьадар четин, жавабдар кӀвалах тамамарзавай малимдин, духтурдин дуллух лап агъузди, кесибди авунва. Гьа са вахтунда кабинетдин цлариз килигиз вахт акъудзавай, хийирлу са карни тийизвай бязи чиновникриз еке, гекъигайла, лап еке дуллухар эцигнава. Чун миллионрив къугъваз алатна физвайбурукай рахадач. Имни зегьмет виляй авудун я. МУКЬВАЛ-МУКЬВАЛ ван къведа: базардин экономикади вири чкадал хкида, кӀвалах авуниз вири мажбурда,- лагьана. Гьуьжетдач. Амма вуч ятӀани ягъаз четин я, адакай дарман жеда лагьана умуд кутаз жедач. Чи шегьерар кьиляй-кьилиз базарриз элкъвенва. Виридани мал-метягь патал уьлквейрай гъиз маса гузва. Къене пата гьасилунин кар саки алкӀанва. Бейкарвал арадай акъудун патал чкайрал кӀвалахдай чкаяр туькӀуьрун, карханаяр кардик кутун герек я, имни пулдин еке такьатрихъ галаз алакъалу я. Гьавиляй гьукуматдин къайгъударвал авачиз гьал дегиш жеда лагьана умуд авуртӀажува-жув алдатмишун жеда. Уьмуьрдин тарс заланди ва туькьуьлди я. Инсандикай инсан авур зегьметдин къадир квадарайда са вахтунда вичивич гатада. Анжах геж, виляй аватайла, уьмуьр гъиляй гьавайда фейила, са затӀни элкъуьриз тежедайла. Бубайрин несигьат гьахъ я: зегьмет алачиз жагъай фу нуш жедач. Зегьмет- инсандин абур я. М. ЖЕЛИЛ, зегьметдин ветеран.
+КОРОНАВИРУС: вилик пад кьазва
+ДАГЪУСТАНДА коронавирусдихъ галаз женг тухун патал медицинадин 3 центр эцигуниз Россиядин Гьукуматди 2 млрд манат пул чара ийида. Идакай хемис юкъуз кьиле фейи заседаниедал РФ-ДИН министр Михаил Мишустина хабар гана. Къейд ийин хьи, центраяр Каспийскда, Хасавюрт райондин Ботаюрт хуьре ва Дербентда эцигзава. Эцигунин кӀвалахрал РФ-ДИН оборонадин министерстводин пешекарар желбнава.
+Гъалибвилин парад 24- июндиз жеда
+РОССИЯДА 29 ва 30- июндиз проб патал тир гьукуматдин имтигьанар (ЕГЭ) кьиле фида, асас имтигьанар 3июлдилай башламишда. «ТАСС» чешмедин делилралди, тестикьарзавай йикъар РФ-ДИН просвещениедин министр С. Кравцова раижна. Министрдин гафарал��и, сифте литературадай, географиядай ва информатикадай имтигьанар вахкуда. Вузрик экечӀиз кӀанзавайбуруз талукь имтигьанар 3,5,7 ва 8- августдиз тешкилдайвал я.
+ДАГЪУСТАНДИЗ и йикъара РФ-ДИН жуьреба-жуьре министерствойрин векилар мугьман хьана. Абурун арада Россиядин здравоохранениедин министрдин заместитель Виктор Фисенкони ава. Республикадин Кьил В. Васильев галаз кьиле фейи гуьруьшдин вахтунда ада Россияди Дагъустандиз коронавирусдихъ галаз женг чӀугунин карда куьмек гун давамардайдакай хабар гана. Гьа икӀ, Дагъустандиз махсус самолетда аваз Москвадай духронадин министр С. Шойгудихъ галаз кьиле тухвай совещаниедал малумарайвал, Гъалибвилин парад Яру майдандал 24июндиз кьиле фида. Президентди чӀехи вакъиадиз талукь гьазурвилер акун тапшурмишнава. А юкъуз хатасузвал таъминарунин месэладал оборонадин министерстводин кьил С. Шойгу машгъул жеда. «Рекьин тийир полк» серенжем 26- июлдиз кьиле тухудайвал я. Идалай вилик Госдумадин вице-спикер И. Лебедева Россиядин Конституциядик кухтазвай дегишвилериз талукь референдумни 24- июндиз фида лагьанай. туррин са десте атана. Абур Махачкъаладин аэропортуник РД-ДИН Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин руководитель Владимир Иванова, РДДИН Халкьдин Собраниедин председательдин заместитель Елена Ельниковади ва жавабдар маса ксари къаршиламишна. Дагъларин уьлкведиз атанвай духтуррин арада хирургар, пульмонологар, инфекционистар, реаниматологар, рентгенологар ва маса пешекарар ава. Духтуррихъ галаз санал республикадиз медицинадин препаратар, коронавирус акатнавайбур сагъар хъувунин карда герек къвезвай дарманарни рекье тунва. 18- майдиз РФ-ДИН Президент В. Путина РФ-ДИН МЧСДАЛ республикада дезинфекция авунин рекьяй чӀехи мярекатар тухун тапшурмишна. Президентдин тапшуругъ тамамарун патал Дагъустандиз МЧС-ДИН Ногинскдин, Донскдин, Волжскдин къутармишдай центрайрин дестеяр атанва.
+ЖАБРАИЛОВ Жабраил Агьмедагъаевич I955- йисан 5- июндиз рутул райондин Икрах хуьре дидедиз хьана. Буба Агьмедагъа Ватандин чӀехи дяведин иштиракчи, 2- группадин инвалид ва диде Бажикъиз далу патан фронтдин зегьметкеш тир. Вичин сагъламвиле набутвал авайтӀани, рикӀе къастар авай ам секин акъвазнач. I975Й и с у з ХъуьлуьтӀрин юкьван школа, гуьгъуьнлай Дербентда кьве йисан бухгалтервилин курсар акьалтӀарна. Курсарилай гуьгъуьниз Буйнакскда хуьруьн майишатдин техникум акьалтӀарна ва вичин зегьметдин рехъ Магьарамдхуьруьн райондин ЦӀелегуьнрин хуьруьн (хизан и хуьруьз куьч хьанай) «Серго» тӀвар алай совхозда бухгалтер учетчиквилелай башламишна. Совхозда кӀвалахай йисара гьар жуьре къуллугъар авуна. Чирвилерихъ ялзавай ам секин акъвазнач. I984- йисуз Казандин финансово-кредитный институт акьалтӀарна, финансист пешекарвални къачуна. I992- йисан мартдилай общественный бинедаллаз арадал атанвай Магьарамдхуьруьн райондин ��ОИ- дин (вирироссиядин инвалидрин общество) отделениедин председателвиле тайинарна. Сифте йикъалай башламишна райондин инвалидрин интересар, ихтиярар хуьзвай Жабраил Агьмедагъаевича, вич инсанрихъ галаз рахадай къайдаяр чидай, масадан дердиникай хабар кьадай инсан яз къалурна. Ада регьбервал гузвай ВОИ- дин отделение республикадин кӀвенкӀвечи жергейра ава. Адан жавабдар зегьмет республикадин отделениедин, вирироссиядин инвалидрин отделенийрин правлениедин Гьуьрметдин грамотайралди лишанлу авунва. Райондин руководстводини Жабраил Агьмедагъаевичан зегьметдиз, алахъунриз, алакьунриз лайихлу къимет ганва. Вичин зегьметдин рехъ хьиз уьмуьрдин рехъни намуслудаказ кьиле тухвана. Уьмуьрдин юлдашни галаз тербияллу кьве велед уьмуьрдин шегьредал акъуднава. Гьуьрметлу Жабраил Агьмедагъаевич, чна квез хьанвай юбилей рикӀин сидкьидай мубаракзава. Квехъ яргъал хушбахтлу уьмуьр ва балайрикай рикӀин регьятвал хьун чи мурад я. А.АЙДЕМИРОВА. ИСЛЕН юкъуз, МР- дин руководстводи чи районэгьли, жавабдар работник, гьуьрметлу ярдуст ва играми буба Жабраилов Жабраил Агьмедагъаевичаз хьанвай 65 йисан лайихлу юбилей шад гьалара мубаракна.
+КЪАД йис идалай вилик, яни 2000- йисан 27- октябрдиз РФДИН Президентдин къарардин бинедаллаз, 8- июнь «Социальный работникдин югъ» яз тайинарнай. Социальный работник- им чарадан дердиникай хабар кьазвай, набут, яшлу инсанриз куьмек гузвай, абурун дердияр туькӀуьрзавай ва яшайишдани гьар жуьре куьмекар гузвай кас я. Ам гьар са хизандиз багъри хьиз жезва. Ихьтин жавабдар работникрикай сад Магьарамдхуьруьн районда авай КЦСОН- дин социальный работник Нуриева Цуьквер Сиражудиновна я. Советск хуьре яшамиш жезвай ада вичин гъилихъ галай кӀуьд пенсионердиз намуслувилелди къуллугъзава. Цуьквер Сиражудиновнадин кӀвалахдилай, гелкъвезвайбурни, КЦСОН - дин руководствони гзаф рази я. Социальный работник яз ада I995- йисалай кӀвалахзава. Им зарафат кар туш. Ам гелкъвезвайбурухъ гьар садахъ рахадай, гелкъведай къайдаяр ава. Гьабурни соцработникдихъ вердиш жезва. Мукьвал- мукьвал абурун патав къвезватӀани, кӀвале авайлани зенгер ийиз чпин дерди – гьал ийизва. Адан сабурлувили, гуьгьуьл къачуни, хъсан маналлу ихтилатдалди абур секинаруни яшлу инсандиз вич обществодин вири ихтиярар авай, тамам инсан хьиз гьиссдай мумкинвал гузва. Вичин пешедив карчивилелди, жавабдарвилелди эгечӀзавай адан тӀвар вирида гьуьрметдивди кьазва. Вичин пешедиз вафалувал хуьнилай гъейри ада хизанни тарифлудаказ кьиле тухузва. Текдиз (уьмуьрдин юлдаш рагьметдиз фенва) ада тербияллу пуд велед уьмуьрдин шегьредал акъудна. Абур гьарма сад образованияр гвай, чпин диде хьтин жавабдар къуллугъчияр хьанва. Гьуьрметлу Цуьквер Сиражудиновна, чна квез пешекарвилин югъ рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ и четин, амма мергьяметлу пешеда зегьмет чӀугвадай чандин мягькем сагъвал ва балайрин бахтарикай лезет хкуддай яргъал уьмуьрар хьурай.
+ХЪСАН инсандикай рахадайлани, кхьидайлани гьелбетда жувахъни са гьихьтин ятӀани шадвал жезва. Ихьтин рикӀиз хуш жедай, хъсан къилихрин, гзаф хизанриз багъри инсандиз, дустуниз элкъвенвайбурукай сад Тагьирхуьруьнкъазмайрин социальный работник Гьасанова Эльза Играмудиновна я. Уьмуьрдин кьадаркьисметди и хилез гъайи ада вичин пешедин важиблувал гьиссна. Хуьруьн гьар куьчейра яшамиш жезвай, вичин гъилик квай яшлу инсанрин патав фин, везифаяр тамамарун, адаз адетдин крариз элкъвенва. - Зун абуру аялри малим хьиз гуьзетзава. Са бязи вахтара жуван кӀвалах акьалтӀарна хъфиз кӀан хьайила, абуру ихтилатдик кутуна ахъай тийиз алахъзава. Булвилелди дерди-гьал авуна разивал гайила ахпа зун къарагъзава. Ихьтин декьикьайра за жуван пешедин важиблувал гьиссзава, - лугьузва Эльза Играмудиновнади. Гьелбетда кӀваляй экъечӀ тежезвай азарлу, яшлу инсанриз герек раб – дарман гъун, абурун документар къайдадик хьун, кӀвале михьивилер авун соцработникдин везифа я. Амма адан гуьгьуьлдикай хабар кьун, адан дердина акьун къимет алачир къуллугъ я. Ихьтин важиблу пешедин сагьиб, савадлу, жавабдар работник, диде, са гафуналди хъсан инсан Эльза Играмудиновнадиз чна и пешекарвилин югъ тебрикзава. Ихьтин жавабдар соцработникар чи обществодин зайиф къатарин къуллугъда акъвазунал чна шадвал ийизва. Аферин ва чухсагъул. А.АЙДЕМИРОВА.
+ВАТАНДИН ЧӀехи дяведин 75- йисан юбилейдин къаршидиз «Гъалибвилин Там» лишандик кваз акция кьиле фида. Президентдин Администрациядин руководитель А. Э. ВАЙНО-ДИ РФ-ДИН субъектра кьиле тухвана кӀанзавай мярекатрин план тестикьарнава. Вирироссиядин акция «Гъалибвилин Там» алай йисан I8- мартдилай 30- июндал кьван кьиле фида. Сад лагьай мярекат I8 мартдиз 2020 йисан Крым Россиядик галаз гилиг хъувур йикъаз талукьарнава. И акцияда иштирак авун патал вири Магьарамдхуьруьн райондин жемятдиз эвер гузва.
+САЛАСА юкъуз, «Магьарамдхуьруьн район» МР- да «РикӀел аламукьунин бахча» лишандик кваз кьиле физвай вирироссиядин акциядиз къуват гунин мярекат кьиле фена. ЧӀехи Гъалибвилин 75- йис тамам хьуниз талукьарнавай акциядиз къуват яз, МР- дин кьил Фарид Агьмедова «Магьарамдхуьруьн лесничество» ГКУ- дин руководитель Махач Жафаров, администрациядин жавабдар работникар, «Хуьруьн майишатдин отдел» ва «Чилерин эменнидин алакъайрин отдел» МКУ- рин начальникар тир Артур Гьажиев ва Марат Къачаев галаз администрациядин вилик квай паркуна къанни цӀудалай виниз муьтквердин къелемар цана. Цанвай гьар са къелем,чпин чанар гьайиф татана чӀехи гъалибвилихъ ялай аскерриз гуьгъуьнлай къвезвай несилрин патай малумарзавай гьуьрметдин гьерекат я. Къейд авуна кӀанда, тарих рикӀел хуьнин мураддалди Россиядин Президент Владимир Путина, алай 2020- йис «РикӀел аламукьдай бажарагъдин ва баркаллуви��инди» яз малумарнава. Вири Россияда санлай дяведа телеф хьайи аскеррин гьуьрметдай 27 миллион къелем акӀурда ва абурукай 90 агъзур къелем Дагъустанда цада. Райондин руководстводи кьил кутунвай акциядиз хуьрерин администрацийрин кьилери къуват гуда ва давамарда.
+АЛАТАЙ гьафтеда хьайи совещаниедал республикадин Кьил Владимир ВАСИЛЬЕВА агьалийри тӀебии газ ишлемишунин рекье хатасузвилин истемишунар кьилиз акъудун таъминарунин месэладал фикир желбнай. Статистикадин делилри ачухарзавайвал, республикада тӀебии газ хатасуздаказ ишлемишунин жигьетдай авай гьалар разивал ийиз жедайбур туш. Анжах алай йисан январь, февралдин варцара I8 дуьшуьш арадал атанва, абурун нетижада 40 касдиз зарар ганва. «Эхиримжи дуьшуьш I3ФЕВРАЛДИЗ Махачкъалада хьанакьве мертебадин кӀвале газ хъиткьинна, нетижада 53 йисан яшда авай дишегьлидал залан хирер хьанва. Бахтуни гъана, кӀвали цӀай кьунач, тахьайтӀа, мусибатдин гьалар арадал атун мумкин тир. Гьар гьикӀ ятӀани, са кар якъин я- газдин хатасузвилин месэладив агьалияр къайгъусузвилелди эгечӀзава. Инсанри фикирзава хьи, «газ» гафунихъ галаз алакъалу вири месэлаяр газовикрин жавабдарвилик ква. Гьа са вахтунда хатасузвилин къайдаяр вири ксариз талукь я»,къейдзава «Газпром газораспределение Дагестан» ООО-ДИН исполнительный директор Ризван Къазимегьамедова.
+Газдалди таъминардай хел виниз тир хаталувал авайди Я.ЭГЕР гзаф квартирайрикай ибарат кӀвале яшамиш жезвай са касди газдин тадаракар, мумкин тир нукьсанрин вилик пад кьун патал вахт-вахтунда ахтармиш тавуртӀа, арадал атай бедбахтвилин нетижада вири кӀвалериз зарар жеда. Газди вичив къайдасузвилелди эгечӀун БАГЪИШЛАМИШДАЧ.И жигьетдай инсанар кьинин асул себебрик акатзава: гум фидай турбаяр ва я маса тадаракар къайдада авачирвиляй кӀватӀ жезвай угардин газдалди зегьерламиш хьун ва яшайишдин кӀвалера газдинни гьавадин къаришма хъиткьинун. Газдин сетар ва тадаракар хатасуз къайдада хьунин асул шартӀ абуруз махсус (и рекьяй пешекарар тир) карханади вахтвахтунда технический рекьяй къуллугъ авун Я.ГЬАНИЗ килигна, кӀвалера авай газдин тадаракар газовикрив ахтармишиз тун важиблу я. КьетӀен хаталувал, къейдзавайвал, газдин колонкайри арадал гъизва, гьикӀ лагьайтӀа, абур пешекарар тушир ксари эцигзавай дуьшуьшар тӀимил туш. Са ни ятӀани и кар вичи ийизва, масада лагьайтӀа. къуншидиз теклифзава. Гьа са вахтунда им эсиллагь дуьз рехъ туш. РФ-ДИН Гьукуматди 20I3ЙИСАН I4- майдиз кьабулай къарардин бинедаллаз (№4I0), муьштӀеридив кӀвалин ва я квартирадин къене авай газдин тадаракриз кутӀуннавай икьрар хьун чарасуз я. Чир хьана кӀанда хьи, ихьтин икьрар тахьуникай муьштӀеридин кӀвал газдалди таъминарун акъвазарунин бине жезва. Вучиз лагьайтӀа, эгер иесиди газовикар лазим ахтармишунар авун патал кӀвализ ахъай тавуртӀа (чакай гзафбуру ийизвайвал), абурун вилик ракӀарар агалайтӀа, им а касди вичин хизанни, къуншиярни хаталувилик кутунва лагьай чӀал жезва. «Газовикривай, газдин тадаракриз технический рекьяй къуллугъ авунин бинеда вуч ава лугьуз мукьвал-мукьвал хабарар кьада. Гьелбетда, и суал гьахълу я, гьикӀ лагьайтӀа, йис патал кутӀунзавай икьарардихъ чна пул гузва»,- лугьузва идарадин векилди. Ада гъавурда турвал, ихьтин икьрардин бинедаллаз, слесарди,куь кӀвализ атайла, сифтени-сифте газдин прибордин патав азаддаказ физ жезватӀа, газдин турба приборрихъ жуфтдиз галкӀурнаватӀа, тадаракар авай гьал ахтармишна кӀанда. Идалайни гъейри, гзаф квартирайрин са кьилдин ксарин кӀвалерин къецепатан ва къенепатан конструкцийрай тухванвай чкайрал футлярар алатӀа,абур къайдада аватӀа, турбаяр галкӀурнавай чкаяр гьи гьалда аватӀа килигда. Газ кузвай тадаракди вири режимра кӀвалахзавай жуьре ахтармишда,пичерин горелкаяр кӀватӀ жезва чиркерикай михьда, кранар алудда ва абуруз ягъ яда. Газдалди таъминарунин кӀвалахда дегишвилер хьайила, ам автоматламишнавай къайдада акъвазарунин тадаракар гьи гьалда аватӀа килигда, дуьздаказ туькӀуьр хъийида. Гум фидай ва гьава михьи ийидай системада гьавада чӀугвадай къуват аватӀа, гурмагъдихъ турбаяр галкӀурнавай жуьре ахтармишда, абонентдиз яшайишда газ хатасуздаказ ишлемишунин къайдаяр чирда. «Кьиле тухванвай ТО ВДГОДИЛАЙ кьулухъ муьштӀериди, эгер и кӀвалахар, дугъриданни, тамамарнаватӀа, вахкунин-кьабулунин актунал къул чӀугун лазим я. Гьа икӀ инсандивай, кӀвал чими ийидай къазан ва я газдин пич себеб яз, чӀуру гьалар арадал текъведайдак умуд кутуна, архайинвал ийиз жеда. Инал къейд ийин, винидихъ лагьанвай кӀвалахар тамамарунин къиметар гьар жуьрединбур ятӀани, екебур туш. Мисал яз, кьуд конфоркадикай ибарат газдин пичиниз технический рекьяй йиса къуллугъ авунин къимет-330 манат, газдин счетчикдин -I27 манат я. Гьа са вахтунда и кӀвалахри куь сагъламвал ва эменнидин саламатвал заминламишзава»,- гъавурда твазва Р.Къазимегьамедова. Къейд ийин, алай вахтунда РД-ДИН Кьил В. Васильеван тапшуругъдалди республикадин агьалийрин кӀвалера авай газдин тадаракар
+ДЕКАБРДИН вацран эхирда Китайда пайда хьайи коронавирусди алемдик бегьем къалабалух кутуна. Пайда хьайи вирус чкӀидалди адан гьакъиндай гьар жуьре соцсетра чкӀизвай информациядин гужлувал лап екеди хьана. Гьар жуьре ихтилатар, гьар юкъуз рекьизвайбурун гьакъиндай делилар, куьчейра гзаф инсанар кӀватӀ жезвай чкайрал ярх жезвай ва махсус парталар алай медицинадин работникри вахчузвай азарлу инсанар квай клипри лап кичӀевилин велвела туна. Дугъриданни Китайдин Хубэй провинцияда адетдин тушир вирус пайда хьанвайди тестикьарнай. Шак физвайвал, инфекция арадал гъизвайди ажайиб, вагьши гьайванар я. Иниз килигна, профилактикадин серенжемар яз, КНР- дин къуллугъри вагьши гьайванрин як гун къадагъа авунва ва вирусдихъ галаз жен�� тухузва. Къенин юкъуз и вирус 40 гьукуматда пайда хьанвайди якъин я. Абурун арада СНГДИН гьукуматарни ава. Россиядин Минздравди винидихъ тӀварар кьунвай гьукуматриз фин вахтуналди акъвазарун меслятзава. Алатай гьафтеда Магьарамдхуьруьн районда, республикадин инфекционный центрди сергьятдиз мукьва са жерге районра ва шегьерра вирусный инфекцийрин профилактикадиз талукьарнавай гегьенш ученияр кьиле тухвана. Информация райондин сайтрал эцигун багьна хьана, гьатай кичӀевилин велвелади вири рейтингар яна. Къал къачузвайбурни гъавурда авай савадлу инсанар тир. Идан гьакъиндай чи корреспондент Афисат Айдемирова, ЦРБ- дин духтур- инфекционист Света Эфендиевадихъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адахъ галаз са кьадар ихтилатар авуна.
+- Света Мирзоевна, алай вахтунда алемдик коронавирус пайда хьуни бегьем гъулгъула тунва. Чи районда гьихьтин гьалар ава? - Гьелбетда гьар йисуз хъуьтӀуьн варцара ОРВИ- дин уьзуьрди кьил хкажзава, амма вахтунда кьабулай серенжемрин нетижада сагъламвилиз зиян авачиз сагъардай мумкинвал жезва. Коронавирус са гьина ятӀани пайда хьанватӀани ам чукӀунин хаталувал фикирдай акъудна жедач. ГьикӀ лагьайтӀа алай вахтунда цавай, чилелай фидай улакьрикай менфят къачуна агьалияр инай-аниз чпин дердийриз физва, алиш-веришдин савдаяр ийизва. Алай вахтунда чи республикада коронавирус пайда хьайи дуьшуьшар малум туш. Гьар юкъуз райондин школайра, бахчайра ва гьакӀни кӀвалера обходар тухузва. Чи отделениеда ОРВИ- дик азарлу хьанвай хизанар санал сагъарай дуьшуьшарни хьана. Хизанда садакай муькуьбурукни акатзава. Ифинар акьалтай дуьшуьшра кӀвалера сагъариз алахъзава ахпа яцӀара гьатайла чи патав къвезва. И вацра чаз Гъапцегьрин хуьряй гзаф азарлуяр хьана. Сагъ хъхьанвайбурук инфекция кьвед лагьай сеферда акат хъувурла лап тади гузва, жигеррин стӀалжем жезва, ихьтин дуьшуьшра чазни четин жезва. Ифинар акьалтун, кӀвачерин руфунар, кьил тӀа хьун, уьгьуьяр агалтун, иштягь квахьун ибур уьзуьрдин сифте лишанар я. - Инфекцийрикай хуьн патал квевай агьалийриз гьихьтин меслятар гуз жеда? - Сифте нубатда инсанар гзаф кӀватӀ жезвай чкайра чарасузвал авачиз пайда хьана кӀандач. Ахьтин чкаяр иммунитет бегьем мягькем тахьанвай аялар патал гзаф хаталу я. Вичин сагъламвилихъ гелкъвезвай гьар са касдиз маска алукӀун, нерин хилеривай оксалиновый мазь гуьцӀун, гъилер запундалди чуьхуьн, ргай яд ишлемишун, незвай емишар майваяр хъсандиз чуьхуьн ва азарлудахъ галаз алакъадивай хуьн меслятзава. Гьасятда антибиотикар ишлемишун дуьз туш. Витаминрин комплекс ва булвилелди яд ишлемишун меслят къалурзава. Сифте лишанар пайда хьанамазди духтурдин патав атуни сагъламвилиз артух зиян гудалди уьзуьр сагъардай мумкинвал гуда. Чахъ больницада, азарлуди тамамвилелди сагъардай вири препаратар ава. Хабарсуз атай республикадин инфекционный центрди тухвай уче��ийрин нетижада чахъ коронавирус акатай дуьшуьшрани вирусдихъ галаз женг чӀугвадай вири мумкинвилер авайди малум хьана. - Суьгьбет авунай чухсагъул.
+ЗАЗ зи макъала дяведин ва зегьметдин ветеран Жанлат Примован эсердай маракьлу са кӀусунилай башламишиз кӀанзава: «И мукьвара зун пенсия къачуз сбербанкдин залда ацукьнавай. Гьамиша хьиз инсанни гзаф квай. Кассадин рак ахъайна, анай кьакьан буйдин, кьелечӀ якӀарин, дар либасар, кӀвачел тик дабанар алай жегьил дишегьли экъечӀна. ХъуьчӀуьк чӀулав тумаждин сумка ква, эрчӀи гъил япал ала. Ам ван алаз рахазва. Адан рахунри ва акунри инал алайбурун фикир желбна. - Я руш, ты подожди, тади ийимир. Скажи его видела, ты говорила с ним? Да не спеши. Ладно, жди меня, я скоро там буду… РАХАЗ-РАХАЗ ам залдай экъечӀна. Чи патав гвай яшлу дишегьлидин вилер адалай алатзавачир. Адаз лап рикӀивай хъел атанвай. Гьа дишегьли алатнамазди ам ахъа хьана: - Вагь вун тахсарадиз фий, дидедин чӀал гьисаба авачир. Куц аку вичин дидедин чӀал саймиш тийизвай. Ваз дидедин хуралай гайи нек гьарам хьурай. – Гагь ван алаз, гагь вичи-вичикди ам акъваз тавуна рахазвай. Им рикӀ дериндай тӀар хьанвай дидеди вичин чӀалан гьарайдиз эверзавай гьахълу ажугъдин сес тир» Виликди къачузвай гьар са камуни чавай чи кӀвалахра цӀийивилер тун истемишзава. Вичин гзаф миллетрикай ибарат тир Россиядин Федерация хьтин чӀехи государствода яшамиш жезвайбурувай. Амма алай вахтунда Россиядин Федерацияда яшамиш жезвай гъвечӀи миллетриз (гьабурукай яз лезгийризни) чпин чӀал, культура хуьн са кьадар четин кардиз элкъвена. Чкайрал ийидай кар-кеспи авачир гзафбур маса регионриз куьч хьуниз мажбур жезва. И кар себеб яз чи балаяр жуван милли чӀалалди кӀелкхьиникай ва чпиз хас тир милли гзаф маса кьетӀенвилерикай магьрум жезва. ГъвечӀи халкьар Россиядик чпин милливал, чӀал, культура, адетар хуьниз манийвал гун тавунин шартӀуналди экечӀайди я. ЯтӀани, гьатта СССР-ДАНИ и кардал амал тийиз, са чӀалалди рахадай (единый советский народ) советрин халкь арадал гъиз кӀан хьайиди рикӀел хкин. И чӀавуз Дагъустандин халкьдин шаир Расул Гьамзатова «Пака зи дидедин чӀал квахьдайди чир жедалди, заз зун къедамаз кьена кӀанда»- лагьанай. Дидед чӀал квахьзавайла рекьиз гьазур хьана кӀандач, ам хуьн патал дяведиз экъечӀна кӀанда. Заз инал Шагьабудин Шабатован гафар гъиз кӀанзава: «Зун къе рекьиз гьазур жезвач, зун хайи дидед чӀал хуьн патал женгиниз экъечӀзава. Зун бахтлу я и дуьньядал атана, Гьар са кӀвалах за рикӀивай кьатӀана. Рахазва зун лезги чӀалан хайид тир, Пай я ам заз зулжалалди гайид тир...” ЧӀални инсан хьиз я, ам чӀехини жезва, гъвечӀини жезва. Чна маса чӀаларикай къачузвай гафаралди чи лезги чӀал девлетлу жезва. Р.И.Гьайдарован «Лексика лезгинского языка» ктабда урус чӀалай тахминан I400 гаф, араб чӀалай 770 гаф, туьрк, иран ва маса чӀаларайни гзаф гафар атанвайди къалурнава. Лезги чӀала а гафар авачирла термин яз ишлемишайтӀа хъсан я. Лезги чӀала а гафунин эвез авайла, маса чӀалан гаф ишлемишунин игьтияж авач эхир. Гьеле В.И. Ленина вичин девирда француз ва инглис чӀалай атай гафар герек авачир чкадал ишлемишун пислемишнай. Ада лагьанай «Зачем говорить дефект, когда есть слово недостаток». Чавайни, месела, лугьуз жеда буравдин чкадал- урукул, стулдин чкадал куьсруь, инвалид- набут, кадр- пешекар, музыкант- кьавал, рабочий- фяле, учитель- малим, шпион- жасус, корабль гими, договор- икьрар, статья- макъала, характер- къилих, образ- къамат, число- рекъем, варенье- мураба, гостиница- мугьманхана, границасергьят, магазин- туьквен, властьгьукум, задание- тапшуругъ, организация- тешкилат, профессияпеше, расход- харж, революция – инкъилаб, столица – меркез, гигиена – михьивал, история- тарих, культура- меденият, проза- гьикаят, творчество- яратмишунар, бегзверун, век- асир, минута- декьикьа, икӀ мад. Чи лезги чӀал еке къурхувилик ква. Неинки са жегьилри, гьакӀ яш хьанвай инсанрини чи бубайрилай амай адетриз, хайи чӀалаз фикир гузмач. Хайи чӀалал рахазвай инсанрин кьадар къвердавай тӀимил жезва. Иллаки шегьерда авай лезги хизанрин аялриз лезги чӀал чир жезмач, вучиз лагьайтӀа, дидебуба хизанда урус чӀалал рахазва, абуруз лезги чӀал чир хьун патал гатун каникулриз аялар хуьруьз рахкурзава. Зун урус чӀал чируниз акси туш (гзаф чӀалар чир хьун са еке бахт я), анжах жуван хайи чӀални рикӀелай ракъурна жедач. Адал фасагьатдиз рахун, илимдин рекьелди чирун им гьар са лезгидин буржи я. Константин Паустовскийди жуван дидед чӀалал рахан тийизвайди вагьшидиз ухшар я лагьанай. Садазни сир тушиз, аялдиз сифте аквазвай виридалайни багьа, багъри играми кас диде я. Гьайиф хьи, вучиз ятӀани са бязи жегьил диде-бубайри чпиз мама, папа лугьуз тазва. Айиб авачир, эгер жуван хайи чӀалал маса гаф авачиртӀа , ава эхир: диде, яъ, бах, буба тха- гьикьван гуьзел ванзавай гафар я. Бязи вахтара гзаф инсанрин сивяй ван къведай, квез я ам, лезги чӀал адан мензил лап мукьвал жеда. Я жеди кар ана алач важиблуди вуна лезги чӀалалди кӀелна, пешекар хьунал алач. Кар алайди ам дидедин чӀал, ахпа хайи хуьр, район, республика, я. Ватан кӀан хьун патал, адаз вафалу хьун патал гьа ихьтин гурарин кӀарар хьун гьар са гъвечӀи-чӀехид, ва танэгъилдиз герек я. Исятда чаз патай, шегьердай хвезвай лезгийрин аялар ава. Лезги тарс атайла классдай экъечӀиз кӀан жезва. Заз гьарфар чидач лугьуз. Гьарфар чирун патал классдилай хъсан чка авани? Вири халкьарихъ хьиз лезги халкьдихъни вичин тарих, вичин
+алатай девирдин ва гилан аямдин алимар, шаирар, революционерар, композиторар... гзаф ава. Алкьвадар Гьасан Эфенди, адан рухваяр Гьасан ва Готфрид, Молла Мегьамед, Ярагъи, Дагъустан чӀала садлагьай доктор Магьамед Гьажиев. Кьилин винизвал тушни бес чи уьлкведин кефер пата къизил хкуддай мядендин начальник хьайи ахцег��ви Азиз Аскеров, Ленинахъ галаз кӀвалахай штулви Мегьамед Гьуьсейнов (Лезгинцев), Ватандин ЧӀехи дяведин игитар В.Эмиров, Э.Салигьов, Гь. Алиев ва цӀудралди маса машгьур ксарикай кхьенвай очеркар, эсерар ава. ЖУВА-ЖУВАН халкьдин руьгьдин девлетдиз, эменнидиз къимет тагун себеб яз са бязи инсанриз абурукай лап тӀимил хабарар ава. И кардикай мад гзафбурун кӀвалера лезги ктабар тахьуни, хейлинбуру лезги газетарни журналар кхьин тавуни шагьидвалзава. Къейд авун лазим я, эхиримжи вахтара республикада лезги чӀалалди акъатзавай изданийра “Самурдин сес” газетда чӀалаз талукь яз хейлин материалар ЧАПЗАВА.ХЪСАН кар я. И мукьвара чна 5-II классра “Зи хизан” темадай сочинение тухвана. ЧӀехи пай аялри чпиз хизанда виридалайни диде кӀанзавайди кхьена, дидечилин дамах тирди тестикьарзава. Гьа дидедиз хьиз дидедин чӀалазни къимет гана кӀанда. Гзаф аялриз дяведин ва дяведилай виликан девирдин хуьруьн майишатдин алатрин тӀварар, къабкъажахдин тӀварар яни чӀалай акъатзавай, чпиз чӀала чка амачир гафар ерли чидач Месела, ругун, вик, хивелан, туьрез, магьв, йирф, тупучӀ, сини, леген, цӀиб, кепкир, афтафа ва масабур). Идални чна аялар айибзавач. Эгер аялриз чна и куьгьне гафар чир тавуртӀа, са 20-40 йисалай чин тийидай гафарин кьадар мадни гзаф жеда, садазни ам лезги гаф тирди чир жедач. Са бязи жегьилри чпин аялрал эцигзавай маса тӀварарини са 30-40 йисалай лезги тӀварар арадай акъуддай хаталувал ава. Чна чи аялрал эцигзавай тӀварарни лезгийриз хасбур хьун лазим я. ТахьайтӀа са бязи аялрал эцигнавай Славик, Алик хьтин тӀварар паспортда кьуьзуь жедалди амукьзава. ЧӀал харчи тавун, адан михьивал хуьн патал чахъ районда «Самурдин сес» газет, кьве телевидение «Аран», ОТВ «Шарвили», республикада «Лезги газет», Дарадио, телевиденияда лезги передачаяр ава. Чи райондин « Самурдин сес» газетда лезги чӀалал кроссвордар гун тарифлу кар хьанва. И кӀвалахар давамарна кӀанда ва райондин телевидениедани ихьтин передачаяр гьазурна кӀанда. Абуруз спонсарар жагъурна, активный жавабар гузвайбур пишкешралди руьгьламишна кӀанда. Школайрани дидед чӀал тахайдаз элкъвенвай хьтинди я. Дидед чӀал сятер бес тежезвай малимар рази хъувун патал «пайзава». Районда кьиле физвай мярекатрал, совещанийрал чи чӀал ишлемишзавач. Урус чӀал ишлемишдай чкаярни хьун мумкин я, амма лезги чӀалал рахун тавун айиб я. РД-ДИН Халкьдин собраниядиз Республикадин Президентдин чарче кхьенвай “... Чна дагъустанвийриз талукь вири ивирриз:дидед чӀалариз,фольклордиз, музыкадиз,кьуьлериз,халкьдин парталриз-чи халкьарин руьгь къалурзавай ва дагъустанви яз хьунин гьисс мягькемарзавай вири ивирриз къуват гун герек я”. Зи чӀал рагъ я,ам садрани хкахьдач. Зи миллетни къуватдай аватдач. Чи дережа мадни виниз акъатда. Сад хьайитӀа,чӀал паталди лезгияр. Мегьамед Ибрагимов. Школада лезги чӀалан тарсар тӀимиларзава, сифтегьан школадин тарсар урус чӀалал тухузва лагьай хабарди инсанар пашманарнава. Чна идарайрин кьилеривай ихьтин сиясат тухун тавун тӀалабзава. Гьуьрметлу ватанэгьлияр, чна жуван дидед чӀалаз гьуьрмет ийин. Ам хуьн, вилик тухун чи намусдин кар яз гьисабин. Сулейман ПАШАЕВ.
+ДУЬНЬЯДА ругуд агъзурдав агакьна авай чӀаларикай сад лезги чӀал я. Миллетар сад ийизвайди, агудзавайди, шаксуз, чӀал я. ЧӀал чи халкьдин зурба хазина, девлет я. Лезги чӀалан диб сифтегьан классра эцигзава. За исятда ругуд лагьай классда кӀелзава. Школадиз атай сифте йикъалай заз жуван чӀалал кӀелиз, кхьиз чирун гзаф хуш я. Чна халкьдин мецин эсеррилай башламишна, литературадин эсеррилай хкечӀна вири эсерар чирзава. Гьар са эсердихъ вичин игит, акьул гудай къуват ава. Абуру чаз яшамиш жез чирзава, чӀал, халкь, Ватан кӀанарзава. Мисалар, мискӀалар лагьайтӀа, чи ата бубайрин акьул, абурун ацукьун-къарагъун къалурзавай эсерар я. Амай эсерарни гзаф гуьрчег, аламатдин эсерар я. Абур кӀелайла, за гьа эсеррин игитрихъ галаз вири гьерекатра иштиракзава, гьабурухъ галаз санал фикирзава, кӀеверай акъатзава. «Вафалу дустар» махуна Алискерахъ галаз санал вири кӀеверай экъечӀзава, дидедин меслятрал амал ийизва ва эхирни бахтунин кукӀушрихъ агакьзава. Бахтни, зи фикирдалди, вафалу дуст жагъун я. Бес Риза! И гъвечӀи етим гададин уьмуьрдалди чазни зегьмет чӀугваз чирзава. Адан гьакъисагъ зегьметди чӀехибурун чӀалаз килигуни, вири четинвилериз дурум гуни, Риза чӀехи жезва, адакай чи вилик бегьем итим жезва.
+Ихьтин мисалар гзаф гъиз жеда. Бес ибур вири чи хайи дидед чӀалан тербия, алакьунар тушни? Чи чӀал халкьди дегьзаманрилай инихъ гъиле яракь кьуна хвена къе чав вахканвай ядигар я. ЧӀал квадарун- им диде, Ватан гадарун лагьай чӀал я. ЧӀал чи гуьзгуь
+я. Ада чаз алатай девир, тарих, бубайрин адетар хуьз куьмекзава. Къуй зи чӀала цавун вили бушлухра лув гурай. Зунни ам хуьз гьар легьзеда гьазур я. ЗИ ЛЕЗГИ ЧӀАЛ Зи лезги чӀал, дидедин чӀал, Захъ авай са багьади. Ширин я ви лайлайдин ван Виридалай алади. Шарвилини къванцин гада Ви далудихъ дагъ хьана. Эминани Сулеймана Чаз шииррин багъ туна. ВацӀун ширшир, багъдин шагьвар, Чка хуьда вун пакдиз. Ви гьар са гаф я чаз лувар Тухузвай чун алемдиз. Лейла ДЖАБРАИЛОВА, Магьарамдхуьруьн М. Гьажиеван тӀварунихъ галай юкьван №I школадин 6- классдин ученица.
+ЛЕЗГИ чӀал- дидед чӀал! И кьве гафуна ажайиб чимивал, экуьвал ва михьивал ава. Дуьньядал ругуд агъзурдив агакьна авай чӀаларикай сад лезги чӀал я. Миллет садзавайди,шаксуз, чӀал я. Ам чаз ата-бубайрилай атанвай, са затӀунивни гекъигиз тежедай аманат я. ЧӀал амай кьван халкьни амукьда. Ам чи халкьди дегьзаманайрилай гзаф дуьшуьшра яракь гъиле аваз хвена. Чи чӀал иранрин шагьривай, туьркверин, султанривай, арабрин халифривай бамишиз хьайиди туш. За умудзава, идалай кьулухъни жедач, чи халкьди вичин чӀал вилин нине хьиз хуьда, ам мадни девлетлу жеда. ЧӀал халкьдин хазина я. Адак гзаф хуькуьрун виже къведач. ЧӀал кьабулнавай тегьерда кӀелна, ишлемишна кӀанда. Лезги чӀал маналу ва къиметлу эсерралди, цӀийи гафаралди, ибарайралди, илимдин кӀвалахралди девлетлу хьанва ва и кӀвалах мадни давам жезва. Гьар са касдиз вичин Ватан виридалайни багьа я «Ватан диде я »,- лугьуда халкьди, вучиз лагьайтӀа дидедилай багьа затӀ авач. Дидедихъ галаз заз жуван чӀални багьа я. Зи чӀал диде хьиз назик, хъуьтуьл, чими ва ширин я. Ам заз дидеди лайлаяр ягъай чӀал я. А чӀалал зи сивяй сифте келимаяр акъатна. Дидед чӀалан ван заз кӀвалени къвезва, куьчедани, школадани. Гьи чӀалал рахайтӀани, фагьум-фикир за дидед чӀалал ийида. Лезги чӀалалди Е.Эмина, С.Сулеймана, Кь.Саида, Х.Тагьира ва гзаф маса шаиррини писателри гуьзел эсерар яратмишна. Школада сифтегьан классрилай башламишна чна лезги чӀал чирзава, диб эцигзава. Эгер диб бегьемди тахьайтӀа, цла свар гуда. Хайи чӀала чун алатай девирриз, чи тарихдин сиягьатдиз тухузва. ЧӀалан куьмекдалди чаз чи алатай несилрикай, абурун уьмуьрдикай, тарихдин вакъиайрикай хабар жезва. Хайи чӀалал кхьенвай мисалри, мискӀалри, махари ва гьакӀни амай вири эсерри акьул гузва, уьмуьрдин пис-хъсан чирзава. А.Фатахован Ризадин къаматдалди чун чӀехи жезва, уьмуьр вилик тухузва «Къванцин гада», «Шарвили», А.Фатахован «Риза», М. Гьажиеван эсеррин игитри чун уьмуьрдин шегьредал акъудзава, руьгь кутазва, яшамиш жез чирзава. Ибур хайи чӀалалди кхьенвай нур гузвай гъетер хьтин эсерарни игитар я. Гафунин къуват гзаф зурба я. Урусрин чӀехи писатель Л.Н. Толстояз чи халкьдин шумуд мисал хуш хьана: «Мецин таъсирдилай зурба я», «Гафуни авур хер гапурдин хирелай зурба я». ЧӀал халкьарин руьгь я, ада халкьар сад-садав агудзава, чӀалан куьмекдалди тарих, адетар, культура хуьзва. Хайи литературадин эсерар кӀелайла, чаз жуван халкьдин берекатлу тарих, адан къенин югъ ва гележег аквазва. ЧӀал галачиз я художественный литература, я адан иеси-халкь жедач. Алай вахтунда Дагъустандин чӀалар чӀехи къурхулувилик ква. Жегьилар, аялар хайи чӀалал рахазвач. Чи вилик акъвазнавай чӀехи везифайрикай сад чӀалаз гьуьрметун, ам хуьн я. За школада дидед чӀалан гьакъиндай тухузвай вири мярекатра иштиракзава ва амай юлдашарни желбзава. Заз хайи чӀалал кхьенвай ктабар кӀелиз гзаф хуш я, абуру зак лувар кутазва, тербияламишзава. Урусрин писатель Константин Паустовскийди икӀ лагьана: «Дидедин чӀалан къайгъу чӀугван тийидай инсан вагьши я, вучиз лагьайтӀа чӀалан къайгъуда тахьун, жуван халкьдин алатай, ва къвезмай девиррин кьадар- кьисметдин къайгъуда тахьунин нетижа гьахьтинди я». ЧӀал чи девлет я! А девлет хуьнин къаравулда чун вири сад хьиз акъвазна кӀанда.
+Мурад КЪАДИРОВ, Магьарамдхуьруьн М. Гьажиеван тӀварунихъ галай юкьван №I школадин 7- классдин ученик
+ахтармишунин кӀвалах башламишнава. И кардал МЧСДИН Госжилинспекциядин, газдин ва пожарный къуллугърин векилар машгъул я. Гьаниз килигна, газдин идарадин векилри республикадин агьалийриз ТО-ДИН икьрарар кутӀунунин месэладив жезмай кьван жавабдарвилелди эгечӀуниз эвер гузва.
+Зулунни хъуьтӀуьн вахтунда газдин приборри, иллаки гужлудаказ кӀвалахзава. Гьаниз килигна, газдин идарадин къуллугъчийри агьалийривай агъадихъ галай меслятриз фикир гун тӀалабзава. -къайдада авачир газдин приборар ишлемишун къадагъа я; -газдин пичер эцигнавай чкайриз датӀана михьи гьава къведайвал авуна кӀанда (проветривать); -газ кайила,жезвай продукт гурмагъдиз физвай приборар ишлемишдайла, ана (гурмагъда) гьавади чӀугвадай къуват аватӀа ахтармишна кӀанда. Эгер авачтӀа, пич ишлемишун къадагъа я. Вучиз лагьайтӀа, зегьерламишдай шейэр кӀвале гьатун мумкин я; -газдин пичер авай кӀвалер ксун ва ял ягъун патал ишлемишмир; -кӀвалахзавай газдин пичер фикир тагана тамир, абур кӀвал чими авун патал ишлемишмир; -газдин пичерив аялар агудмир; -приборар пешекаррин куьмек галачиз ремонт ийимир; - пешекаррин куьмек галачиз кӀвалера газдин системаяр тайинармир, турбаяр санай масаниз акъудмир; -гурмагъар ва гьава михьдай тадаракар, гьакӀни галкӀурдай патрубкаяр, гурмагърин кьилер авай гьал вахт-вахтунда ахтармиша ва ВДГО- дин ТО тамамарзавай организациядив абур ахтармишуниз талукь актар агакьара; -кьетӀен фикир шиберар (задвижка) авай пичериз це. И алат дуьздаказ ишлемиш тавуни гзаф вахтара бедбахтвилин дуьшуьшрал гъизва. РикӀел хуьх: эгер кӀвале газдин ни аватӀа, тади гьалда аварийный къуллугъдиз эверна кӀанда. Абурув хабар стационардин телефондин-04, мобильный телефондин I04 нумрадиз, я тахьайтӀа къутармишунин къуллугъдин сад тир нумрадиз- II2 зенг авуналди агакьариз жеда. Жасмина САИДОВА.
+ГЬУЬРМЕТЛУ стхаяр ва вахар! Мусурманрин календарда къалурнавайвал, алай йисан 31июльдиз, Ислам динда виридалайни чӀехи ва важиблу тир Къурбан сувар кьиле тухуда. Дуьньядин вири мусурманар гьар йисуз и пак сувар алукьунал вил алаз акъвазнава. Ада мусурманар сад ийизва, сада-садаз куьмек гун патал чак гьевес кутазва ва и кар себеб яз чи рикӀер регьимдай ацӀузва. Къурбандин сувар чи гзаф миллетрин халкьдин девлетлу руьгьдин ва культурадин ирсинин галудиз тежер пай я. Руьгьдин гъалибвал ва ахлакьдин михьивал лишанламишзавай Къурбандин сувари чаз чӀехибуруз гьуьрмет ийиз, муьгьтежбуруз куьмек гуз, мукьвабурун къайгъу чӀугваз, аялриз хъсанвилин тербия гуз чирзава. И экуь сувариз заз виридаз чандин сагъвал, хизанра бахт ва агьвал, хъсан дуланажагъ ва вири
+хъсан крара агалкьунар хьана кӀанзава. Муниципальный райондин, адан администрациядин ва кьилди жуван патай за квез мусурманрин алукьнавай чӀехи сувар - «Къурбан сувар» рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй куьне гудай садакьаяр Аллагьди кьабулдайбур хьурай. Амин!
+«САМУРДИН СЕС» газетдин ва ООО «Самур» типографиядин работникри вичи ВДВ-ДИН кьушунра баркаллувилелди къуллугъ авур «Магьарамдхуьруьн район» Муниципальный райондин администрациядин кьил, ВДВ-ДИН ветеран
+90 ЙИСАН ЮБИЛЕЙ 1930- ЙИСАН 2- августдиз Московский военный округда ученияр физвай вахтунда сифте яз самолетдай парашют гваз 12 касдикай ибарат тир цавун десантди хкадарна. И эксперимент тухунин мана метлеб, душмандин далу пата диверсиядин, разведкадин кӀвалахар авунин, акси кьушунрин гьакъиндай командованиедиз герек информация кӀватӀунин, акси кьушунрин аскерар есирда кьунин ва ихьтин маса серенжемар тухун тир. Кьиле тухвай экспериментди СССР-ДИН Яракьлу Къуватрин командованиедиз цавун десант массовый къайдада тешкилун чарасуз тирди къалурна. Гьа чӀавалай и югъ, яни 2- август цавун десантдин кьушунрин (ВДВ) хайи югъ яз гьисабзава. Цавун десантдин сад лагьай подразделение 1931- йисуз Ленинграддин военный округда тешкилна. ВДВ Советрин Яракьлу Къуватрин жергедик кваз, амма Кьушунрин кьилдин
+са жуьре яз тешкил хьанвай. 1991- йисуз цавун десантдин Кьушунар (ВДВ) Яракьлу Къуватрин жергедикай хкудна ва абуруз кьилдин статус гана. ВДВ-ДИН кьушунри вич тешкил хьайидалай кьулухъ кьиле фейи вири ягъунра Халхин-Голда, Финрихъ галаз хьайи дяведа, Ватандин ЧӀехи дяведа, Афгъанистанда, Чечняда ва масанра кьетӀен викӀегьвал аваз иштиракна. Чи райондайни гзафбуруз ВДВ-ДА къуллугъ авун кьисмет хьана. Абуру вирида дагъвийриз хас тирвал, баркалладин ва чухсагъулдин зар алаз чпин буржи кьилиз акъудна. Гзафбурулай дидебубайриз, военный комиссариатриз ВДВ-ДИН командованиедилай чухсагъулдин чарар хтана. Гзафбур Гьукуматдин орденризни медалриз лайихлу хьана. Чна чи районэгьлийриз-десантникриз чпин профессиональный суварин 90 йисан юбилейдин югъ мубаракзава. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+1- август, 2020- йис. АЛАЙ гьафтеда, Дагъустандин кьиблепатан районра къвайи къати марфарин нетижада агьалийриз гзаф зиянар хьана. Дагъдин районра атай селлери токдин симер кьатӀна, кӀвалер ацахьай дуьшуьшарни ава. ЦӀудралди агьалияр хъвадай цикай, санай масаниз фидай рекьерикай магьрумна. Иллаки Ахцегь, Рутул районриз гзаф зиянар хьана. Гьар жуьре чешмейрай хабар хьайивал, 22- июлдин экуьнахъ Рутул райондин Хъуьлуьдрин хуьре къванер кьилел алаз атай юргъади вилик акатай вири шеъэр пучиз вичиз фидай рекьер акъудна. МуркӀар, живер цӀрай ятар ва къвайи марфар авахьай гъвечӀи вацӀ вичин сергьятрай акъатна ва сел хьиз хуьруьн юкьван куьчедай агъуз фена. Селди рагъэкъечӀдай патай рагъакӀидай патаз физвай алакъа хуьзвай муьгъни чукӀурна. Муьгъ анин агьалийри са шумуд йис идалай вилик чпин такьатралди эцигнавайди тир. Лап мягькемдаказ эцигнавай и муькъвелай залан еке улакьарни физвайди тир. И патарин агьалийрин кьилин доход келемар ва са жерге майваяр цунилай, ири ва куьлуь карч алай малар хуьнилай къачузвайди я. Селдин хура гьатай багълар ��ихьиз батмишна. Багълар, яд гузвай хулар вири палчухдинни къванерин кӀаник акатна. ГьакӀни хьайи бедбахтвилерикай сад- агьалийри чпин къуватралди гъанвай 4 километр яргъивал алай, хъвадай цин линияр чӀур хьана. Гила дагъви дишегьлияр дегь заманайра хьиз квараралди яд са гьинай ятӀани гъуниз мажбур хьанва. «Зи Дагъустан – къулай шегьердин среда» проектдин рамкада аваз, туькӀуьрнавай ял ядай, аялар къугъвадай, спортдин тадаракралди туькӀуьрнавай зона селдик акатна чӀур хьана. Рутул райондин Киче хуьре Самур вацӀун кьер кӀев хьунин нетижада вацӀа авай яд хкаж хьана са кьадар кӀвалер ацадарна. Ахцегь районда атай селлер себеб яз 3,5 агъзур кас амай хуьрерикай хкатна са алакъани авачиз хьана. Зурба селди Хнов, Фий ва Гутум хуьрериз физвай авай са рехъ инлай – анлай тухвана чӀурна. Рекьелай гъейри Хнов хуьруьз физвай муьгъни чукӀурна. Агьалийрин улакьарни къванер кьилел алаз атай селди кӀаник акатна. ГьакӀни райондин яд кӀватӀзавай къуйярни барбатӀна, нетижада I4 агъзурдилай виниз яни ругуд хуьруьн агьалияр хъвадай яд амачиз амукьна. Муниципалитетрин агьалийри региондин властривай куьмекар гуьзетзава. Республикадин прокуратуради бедбахтвилин нетижаяр арадай акъудзавай къуллугърин кӀвалахдал ва агьалийрин социальный ихтиярар хуьнал гуьзчивал тухуда. Магьарамдхуьруьн райондин Гилияр, Чепелар, Хуьрелар ва Муьгъверганрин хуьрера хар кваз къвайи къати марфади къаналра авай цин кьадар хкажна. Артух хьайи цин гужлувили бандунин плита виниз акъудна. Агьалийрин кӀвалериз зиянар хьана. Чепелрин ва са жерге хуьрера тарар аватна газдин турба хкатунин нетижада кьуд хуьр экв, газ авачиз амукьна. Газдин ва электросетдин къуллугъри, район тирвал рейдар тухуз, кьатӀ хьанвай симер, газдин турбаяр кукӀур хъийиз, къалин хьанвай везифаяр жавабдарвилелди тамамарна. Им региондин гидромецентрди хабар гунин нетижада винидихъ тӀварар кьунвай къуллугъри виликумаз гьазурвал акунвай. Райондин руководстводи ва махсус къуллугъри сигъ алакъада аваз кӀвалахунин, къайгъударвал чӀугунин, тешкиллувилелди ремонтар тухунин нетижада хьанвай зиянар вахтунда арадай акъудиз алакьна. А. АЙДЕМИРОВА.
+24- ИЮЛДИЗ «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован регьбервилик кваз 2020- йисуз транспортдин налог кӀватӀун таъминарзавай межведомственный кӀвалахдин дестедин, налогрин инспекциядин векилрин ва судприставрин иштираквал аваз гегьенш заседание кьиле фена. Транспортдин налог кӀватӀун, им РД - дин кьил Владимир Васильева, муниципалитетрин вилик эцигнавай стратегический месэлайрикай сад я. Яни региондин кьилин къарардалди, кӀватӀнавай транспортдин налог элкъвена муниципалитетрив вахкузва ва гьа такьатрихъ районра рекьер туькӀуьрзава. ИкӀ транспортный налогдин куьмекдалди йис-йисавай районда асфальтламишзавай ва ремонтзавай рекьерин кьадар къвердавай артух же��ва . Совещаниедин эхирдай Фарид Загьидиновича, транспортдин налог кӀватӀунин кӀвалах хъсанарун, ам тешкиллувилелди кьиле тухун ва вахтунда акьалтӀарун кӀевелай истемишна. ГьакӀни интернетдин соцсетрикай менфят къачуна агьалийрин арада гъавурда тунин кӀвалахар яни и налогдилай жезвай доход элкъвена райондиз хквезвайди хабар авунин гьакъиндай кӀвалах тухуниз эвер гана.
+АЛАТАЙ гьафтеда, Дагъустан республикадин культурадин министр Зарема Бутаева, вичин кӀвалахдин рекьяй Магьарамдхуьруьн ва Хив районриз мугьман хьана. «Культурадин шартӀар» региондин проектдин ва «Культура» милли проектдин сергьятра аваз, Советск хуьруьн культурадин маканда ремонтар кьиле физвай гьалдиз килигна. Советск хуьруьн культурадин КӀвал алатай асирдин 80- йисара эцигнавайди я. Йисар къвез алатзава, дараматни куьгьне жезва. Советск хуьруьн администрациядин кьил Эмирагъа Асварован рахунрай малум хьайивал, къенин юкъуз и дараматдин чкӀанвай полар дегишарнава, къав цӀийи хъувунва ва къене патарин ремонтрин кӀвалахар давам жезва. Ремонтрин кӀвалахар кьиле физ са шумуд варз я. Пудратчийри хабар гузвайвал, сентябрдин вацра ремонтрин кӀвалахар акьалтӀда. Ремонтрин кӀвалахар кьиле тухун патал чӀехи пай такьатар федеральный бюджетдай чара авунватӀани, ремонт тамамвилелди акьалтӀарун патал райондин бюджетдайни такьатар ахъайда. Вахтунда и кӀвалахар акьалтӀаруни «Сад тир Россия» партиядин федеральный проектдин сергьятда аваз тухузвай «ГъвечӀи ватандин культура» акцияда иштиракдай мумкинвал гуда. Акцияда иштиракуни дарамат материалринни техникадин алатривди таъминарда. Культурадин КӀвалин дараматда библиотека, спортзал, 750 экспонат авай музей ава. Музейни тамамвилелди ремонт авунин чарасузвал ава. Къведай йисалай «Культура» милли проектдин сергьятра аваз, республикада авай муниципальный музеяр тамамвилелди ремонтда.
+АЛАЙ йисан 23- июлдилай 8- августдалди Токиода XXXII- олимпийский гатун къугъунар кьиле фена. И олимпиадада чи уьлкведай 335 спортсменди иштиракна, абурукай 30 спортсмен дагъустанвияр тир. Яни РИО-ДЕ Жанейродиз фейи кьадардилай 50 спортсмендин артух хьанвай. Олимпиададин сад лагьай юкъуз II жуьредай акъажунар кьиле фена. Чи уьлкведин кьватидиз атай сад лагьай медаль гимишдинди хьана. I0 метр мензилдай пневматический винтовкадай ягъунай чи Анастасия Галашинади гимишдин медаль къазанмишна. Гимишдилай башламиш хьайи олимпиадада Россиядин командади 7I медаль къазанмишна. Абурукай 20 къизилдин, 28 гимишдин ва 23 буьруьнждин медалар хьана ва гьукуматрин акъажунра чи уьлкве вад лагьай чкадал хьана. ГРЕКО-РИМСКИЙ акъажунра Муса Евлоева, шуькӀуь турар хьтинбурал сада-сад ягъунай Софья Великая, Софья Позднякова ва Ольга Никитина квай рушарин командади, I0 ва 25 метр мензилдай пистолетдай ягъунай Виталина Бацарашкинади, тхеквандодай Максим Храмцовани Владислав Ларина, шуькӀуь тур хьтиндал ягъунай кьилди Софья Поздняковади, итимрин спортивный гимнастикадин командадик квай Никита Нагорныйди, Артур Далалояна, Давид Белявскийдини Денис Аблязина ва дишегьлийрин командадик квай Лилия Ахаимовади, Виктория Листуновади, Ангелина Мельниковадини Владислава Уразовади, сирнавунра Евгений Рылова, кӀвенкӀ алай кьуд мурцан яракьдал ягъунай Инна Дерглазовади, Аделина Загидуллинади, Лариса Коробейниковадини Марта Мартьяновади, теннисдай кьвед санал къугъвай Анастасия Павлюченковадини Андрей Рублева, синхронный сирнавунра Светлана Ромашина ва Светлана Колесниченкоди ва гьа и жуьредай рушарин командади, боксдай Альберт Батыргазиева, азаддиз кьуршахар кьунай Заур Угуева, Заурбек Сидакова, Абдулрашид Саадулаева ва кьезил атлетикадай Мария Ласицкенеди къачур къизилдин медалар спортсменар чеб ва спортдал рикӀ алай гьар са кас патал багьа пишкешар хьана. Кьилди жуьрейрикай рахайтӀа, 25 йисалай виниз чаз медалар авачир спортивный гимнастикадай, сирнавунрай, гуьтӀуь дуьз жида хьтин тия авай къилинжрал ягъунай, теннисдай, кьилин наградаяр хьунал чна гзаф шадвалзава. Гьайиф хьи, волейболдай, ганболдай, финалдал кьван атай чи командаяр гимишдин сагьибар хьана. Гуьзетнавай дзюдодай анжах пуд буьруьж хьун, баскетболдай, бадминтондай, столдал къугъвазвай теннисдай, елкенрин спортдай, батутдал хкадарунрай, регбидай, рагарай акьахунай, триатлондай, залан атлетикадай ва са жерге жуьрейрай медалар тахьун, судьяяр себеб яз художественный гимнастикадай къимет агъузунин нетижада чи рушар кьилин наградайрикай хкатун, гайи коронавирусдин анализри хъсан нетижаяр къалуруни чи каратистар олимпиададиз ахъагъ тавун, виридуьньядин допингрин агентстводин санкцияр себеб яз, 48 жуьре акъажунар авай кьезил атлетикадай анжах цӀуд спортсмен ахъагъун, гьелбетда, рикӀиз залан кар хьана. Гьар гьикӀ ятӀани чи уьлкведин хкянавай командади вири санлай 7I медаль къазанмишна. Им эхиримжи кьуд олимпиададин нетижайрив гекъигайла лап хъсан нетижа хьанва. Амма гьайиф хьи, гьамиша кӀвенкӀвечи жергейра хьайи чи зурба гьукумат и сеферда медалар гзаф къазанмишнатӀани, вад лагьай чкадал хьана. 3
+ГьакӀ ятӀани, чак шадвал ва генани артух дамах кутазвай кар ам я хьи, Дагъустандин спортсменри уьлкведин кьватидиз ирид медаль гъана. Пуд къизилдин, кьвед гимишдин ва кьвед буьруьнждин. Боксер Муслим Гьажимагьамедова ва борец Магьамедхабиб Кьадимагьамедова гимишдин медалар ва боксдайни азаддиз кьуршахар кьунай Зенфира Магьамедалиевадини Гьажимурад Рашидова буьруьнждин медалар гъана. Къейд ийин, Зенфира Магьамедалиева боксдай дишегьлийрин командада сад лагьай дишегьли боксер я олимпиададин медаль къазанмишнавай. Гьар гьикӀ ятӀани, вири медалар багьа тирдал са шакни алач. Медалар къачур спортсменри чпин тӀварар уьлкведин тарихда тунва. Медаль- им кьуд ��исан вахтунда гьар са спортсменди, адан тренерди чӀугвазвай гьакъисагъ зегьметдиз гузвай къимет я. Абурухъ галаз сад хьиз куьмекдин къуьн кутазвай абурун хизанар патални еке савкьват я. Чак шадвал кутвадай мад са кар хьана, олимпиада акьалтӀарунин мярекат кьиле физвай вахтунда чи уьлкведин пайдах, кьве сеферда олимпийский чемпион дагъустанви Абдулрашид Саадулаева тухвана. Гила нубатдин олимпийский къугъунар 2024- йисуз 26июлдилай 11 августдалди Парижда кьиле фида. Чи уьлкведин командади Парижда кьиле фидай олимпиадада вичин пайдах гваз, уьлкведин гимндин сес япара аваз, къачун тавур, агакь тавур гьуьндуьрар къазанмишдайдак чна умуд кутазва. А. АЙДЕМИРОВА.
+ЧУН уьмуьрдин шегьре ва экуь рекьел акъудзавай малимдин зегьмет гьикьван четинди ятӀа виридаз чизва. Дидебубади хьиз гьар са аялдихъ галаз малимдини галатун течиз чӀехи кӀвалах тухузва. Гьелбетда, чакай савадлу, кӀвалахдин гъавурда авай, яшайишдин уькӀуь-цуру чидай ватандашар хьун паталди гьар са малимди гьакъисагъвилелди чӀехи зегьмет чӀугвазва. Гьа жергеда лайихлу чка кьазвай Магьарамдхуьруьн райондин Хуьрелрин юкьван школадин лезги чӀаланни эдебиятдин ва урус чӀаланни эдебиятдин тежрибалу малим Рамазанова Диляра Бубаевнадикай заз суьгьбет ийиз кӀанзава. Уьмуьрдин рехъ намуслувилелди тухузвай ва везифайриз вафалувал хуьзвай Диляра малим I950ЙИСАН I0-НОЯБРДИЗ Хужакъазмайрин хуьре дидедиз хьана. Огни шегьерда «Горянка» тӀвар алай школаинтернат хъсан къиметралди кӀелна куьтягьайла, ам Дагъустандин гьукуматдин педагогвилин институтдин филологиядин факультетдиз гьахьна. Гьеле аял чӀавалай чирвилерал рикӀ алаз чӀехи хьайи Диляра Бубаевнади I974-ЙИСУЗ яру диплом къачуналди факультет акьалтӀарна. КЬАДАР-КЬИСМЕТДИ марифатлу малим Хуьрелрин хуьруьз акъудна. Тежрибалу, аялрал рикӀ алай Диляра малимди I975-ЙИСАЛАЙ эгечӀна Хуьрелрин хуьруьн юкьван школада гьич галатвал течиз цӀудралди несилриз чирвал ганва ва гьа жергедай яз зазни. Дугъриданни, 45 йисуз образованиядин къурулушда датӀана зегьмет чӀугун, лап чӀехи гьуьрметдиз лайихлу кӀвалах я. Диляра Бубаевнади датӀана аялрин диде-бубайрихъ галаз сих алакъа хуьзва, абуруз хъсан меслятар гузва. Гьавиляй адаз школадин педколлективдин, гьам диде-бубайрин ва хуьруьн жемятдин арада чӀехи гьуьрмет ава. Тежрибалу малимди вичин кӀвалахда эвелимжи чкадал акьалтзавай несилдик ватанпересвилин гьиссер кутун эцигнава. Тарсуниз ганвай 45 декьикьада ада аялар хъсан крар ийиз алакьдайбур, гьахъвал, намуслувал кӀандайбур яз тербияламишзава. РикӀ гваз эгечӀайла, гьар са кӀвалахди хъсан нетижаярни гуда. Диляра малимди гъилик кӀелзавай ученикри гьар йисуз районда ва республикада кьиле физвай жуьреба-жуьре олимпиадайра, конкурсра кӀвенкӀвечи чкаяр кьазва. Д. Рамазанова школада кьиле физвай чирвилерин мярекатрал, малимрин заседанийрал, диде-бубайрин собранийрал аялрин рикӀе чирвилихъ кӀанивал артух хьун патал меслятар гуз рахада. Жуваз чирвал гайи, писни хъсан кьатӀуз чирай малимдикай рахун са акьван регьят кӀвалах туш. Им чӀехи жавабдарвал я. Гьамиша Диляра малимдикай ван хьайила ва я са чкадал акурла зи рикӀел сифтени-сифте жуван школада кӀелай йисар хкведа. А бахтлу ва садрани тикрар техжер легьзеяр! За гьамиша жуван школадин йисар пӀузарик хъвер кваз рикӀел хкизва. Вучиз лагьайтӀа, зун гзаф бахтлу кас я Диляра малим хьтин инсан зи уьмуьрда хьунал. Заз садрани ада чун аялар «хайибуруз» ва «тахайбуруз» апайна акурди туш. Ихьтин кьетӀенвилералди заз Диляра малим гзаф хуш я.
+Зал зегьметар чӀугуна на, Халис инсан хьун паталди. Писни хъсан чириз хьана, Даим дуьз рехъ кьун паталди. Чун садрани апайнач на Хайибуруз, тахайбуруз. Мектебдин рехъ ахъайнач на, Хьана чаз гьахъ меслятар гуз. Зун паталди вакай сифте Заз илимдин чирагъ хьана. Чирвилерин туна рекье Заз чим гудай са рагъ хьана. На зи рикӀе илгьамдин цӀай КуькӀуьрна гьич хкахь тийир. За лугьузва къе ваз «сагърай», Вакай рикӀе хьана заз пӀир.
+Пешедал рикӀ алай гьар са малимдин мурад вичин гъилик кӀел авур аялрикай уьмуьрда намуслу, гайи чирвал квадар тийидай ва гьамиша агалкьунралди рикӀ шадардай ватанпересар хьун я. Зи яратмишунрин рекье хьайи гьар са агалкьун, малимди вичин агалкьун хьиз кьабулзава, гьар сеферда сифтени-сифте заз зенгна мубаракзава. Им я гьакъикъи малимвал. Алатай йисан I0-НОЯБРДИЗ Диляра Бубаевнадин 70 йис тамам хьанва. Зи сейли малимдиз вичин 70 лагьай зул за рикӀин сидкьидай мубаракзава. СИФТЕНИ-СИФТЕ чандин сагъвал ва кӀвалахда агалкьунар хьана кӀанзава. Сагърай, Диляра малим!
+ВАТАНДИН ЧӀехи дяведа Гъалибвал миллионралди советрин халкьарин чанаралди къазанмишнавайди къе садазни сир туш. Къати женгера чпин чанар гайибур, немсерин фашистрин концлагерра, гужар авуна кайибур, дяведа гел галачиз квахьайбур са чӀавузни чи рикӀелай алатдач. Абур эбеди яз рикӀел хуьнин мураддалди шегьерра ва хуьрера гуьмбетар хкажзава, анрал акьалтзавай несил бубайрин баркаллу крариз вафалубур, ватанпересар яз тербияламишунин мураддалди жуьреба-жуьре мярекатар кьиле тухузва, гел галачиз квахьай аскеррин тӀварар, стхавилин сурар жагъурзава. Эхиримжи йисара чи хуьрерани дяведа телеф хьайибурун тӀварар жагъурунин, абуруз шартӀунин сур-гуьмбетар хкажунин, абурухъ гелкъуьнин баркаллу кӀвалахар кьиле тухун анжах тебрик ийиз жеда. Ихьтин баркаллу крарин сагьибрикай сад тир МВД-ДИН ва зегьметдин ветеран ШАГЬПАЗОВ Шихкерим Азимовичакай куьруь суьгьбет ийиз кӀанзава. Вичин бине Сулейман-Стальский райондай тир Шихкерим Шагьпазова гзаф йисара анин РОВД-ДА кадрийрихъ галаз кӀвалах тухунин рекьяй отделдин начальникдин заместитель яз, гуьгъуьнин йисара Магьарамдхуьруьн райондин ОВД-ДА кӀвалахна. Хайи хуьруьн тарих чирунал рикӀ алай ветеранди са йисан вахтунда Магьарамдхуьруьн, Сулейман-Стальский районрай вичин хуьруьнвийрикай, дяведин иштиракчийрикай делилар жагъурна. ИкӀ, анай дяведа 156 касди иштиракна: 76 касдиз элкъвена хуьруьз хтун кьисмет хьанач, абур дяведа телеф хьана, 23 кас гел галачиз квахьна, фронтдай анжах 57 кас хайи хуьруьз хтана. Хайи халкьдин гележегдихъ рикӀ кузвай ватанпересди дяведа талеф хьайи ва гел галачиз квахьай вичин хуьруьнвийриз Магьарамдхуьруьн райондин ХЪАРТАС-КЪАЗМАЙРАЛ вирибурун тӀварар кхьенвай мемориальный доска-стела эцигун кьетӀна. И карда адаз вафалу дустарни жагъана. Абурни адан хуьруьнвияр- МВД-ДИН отставкада авай подполковник Саидалиев Шагьвелед Шагьэмирович ва полковник Агьадулаев Жарулагь Рамазанович я. Абуру куьруь са вахтунда, маса гуьгьуьллу ксарин куьмекарни галаз, и хуьре аквадай чкадал аскерриз-хуьруьнвийриз стела туькӀуьрна. Им, гьелбетда, ЧӀехи Гъалибвилин суварин вилик баркаллу кӀвалах хьана. Ватандин ЧӀехи дяве башламиш хьайи чӀулав йикъан вилик Сулейман-Стальский РОВД-ДИН ветеранрин советдин председатель Фамил Жамалдинова гзаф йисара намуслу зегьметдай ва лайихлувилерай МВД-ДИН ва зегьметдин ветеран, отставкада авай подполковник Шагьпазов Шихкеримав «МВД-ДИН 100 йис» юбилейдин медаль шад гьалара вахкана. Лугьудайвал, баркаллу кардиз-лайихлу къиметни. Гьелбетда, им полициядин жегьил работникар патал хъсан чешне жезва.
+ЛЕЗГИЙРИН тарихда кӀел тавунвай чинар гьеле пара ама. А чӀаварин сирерай кьил акъудунал машгъул жезвай алимри, пешекарри абурун винел кӀвалахзава, цӀийи делилар, тӀварар, чкаяр винел акъудзава. Мукьвара лезги халкьдин уьмуьрда мад са лишанлу вакъиа кьиле фена: алай вахтунда касни амачир Магьарамдхуьруьн мулкарал лезгийрин машгьур алим, динэгьли, шейх Магьамед Яргъидин малим Ахцегь Мугьарам эфендидин сур жагъанва. Алим, динэгьли, шаир Ахцегь Мугьарам эфендидин хайи хуьр Хъутунхъар я. Чи йикъарал агакьнавай делилри шагьидвалзавайвал, адаз хъсан араб ва туьрк чӀаларал рахаз, кхьиз чидай. Вичин вахтунда Мугьарам эфенди Магьарамдхуьруьз куьч хьана ва ина мусурманрин мектебмедреса кардик кутуна. Малум тирвал, ам хуьруьн майишатдин кӀвалахар кьиле тухудайла цӀайлапанди яна кьена. Алим машгьур арифдар Алкьвадар Гьасан эфендидин чӀехи бубайрикай ва шейх Магьамед Ярагъидин малим, яран буба тир. Адан хва Селим АЛ-КУРИ АЛ-МАГЬМУДИДИ медресада тарсар гана. Магьарамдхуьруьз махсус сиягьат авуник кьил кутурди Ахцегьай тир Дагъустандин муфтиятдин къуллугъчи Гьуьснуьдин Ашуралиев я. Адан гафаралди, марифатдин ва илимдин кӀвалахра адаз тарихдин илимрин доктор, профессор Замир Закарияевакай еке куьмек жезва. «За гьамиша Закир Шагьбановичахъ галаз меслятар ийизва. Ада Кьиблепатан Дагъустандин тарих ахтармишуник еке пай кутазва. Санал чна хъсан нетижаяр къазанмишдайдак за еке умудар кутазва»,- лугьузва ада. Гь. Ашуралиеван га��аралди, Ахцегь Мугьарам эфендидикай, адан гъилик чирвилер къачур инсанрикай, алимдин ктабханадикай делилар лап тӀимил ава. Адакай бязи малуматар Алкьвадар Гьасанан ва Дургелидикай тир Назиран кӀвалахра ава. Абуру хабар гузвайвал, Мугьарам эфенди II- Сурхай хандин девирда яшамиш хьана, адан тӀалабуналди алим Магьмудхуьруьз куьч хьана. Ина ада тарсар гана ва цӀайлапанди ягъуникди рагьметдиз фена. Ам гьа и хуьре кучуднава. -Мугьарам эфендидин уьмуьрдикай цӀийи делилар кӀватӀун патал чна Магьарамдхуьруьз махсус сиягьат тешкилна,- лугьузва Гь. Ашуралиева. -Чун аниз ЦӀийи Усур, Гъугъвез, ЦӀелегуьн, куьгьне ЦӀелегуьн хуьрерай яна фена. «Гьайиф къведай кар ам я хьи, и мулкара авай хуьрер харапӀайриз элкъвенва, сагъдиз амай кӀвалерин кьадар лап тӀимил я. Асул гьисабдай, кӀвалерин цлар самунинни накьвадин керпичрикай эцигнава, гьавиляй цлар михьиз чкӀанва. Хейлин чкаяр таму кьунва. И чкайрихъ галаз мукьувай таниш тир кас галачиз виликдай гьинал вуч алайтӀа тайинариз четин я. Чи тӀалабуналди, чкадин гадайри чаз Магьмудхуьруьн бинеяр къалурна. Чаз ина са акьван чӀехи тушир дараматдин къандах жагъана. Мумкин я, анал виликдай мискӀин алай. Сифте хуьр, ахпа сурар экӀя хьанва. Чапла патахъай виридалайни куьгьне сурар ава. Кар анал ала хьи, сурар экӀя хьанвай мулкара тарар, кул-кусар экъечӀнава, гзаф къванер чилин кӀаник акатнава, гьавиляй абурал алай кхьинар кӀелун четин месэладиз элкъвезва. Мугьарам эфендидин сур жагъуриз тамам са сят хьана. Адан сурун къванцин патав «Алибишеран патай гуьмбет» кхьинар атӀанвай цӀийи къван гва. Яни чкадин агьалийриз Мугьарам эфендидин сур алай чка чизвай ва гилани рикӀел алама. Гьайиф хьи, алимдин сурун эвел къванцел атӀанвай кхьинар кӀелдай гьалда амачир. Марфарикни ракъарик абур чӀур хьанвай. Мугьарам эфендидин хцин сурни гьа и хуьре хьун мумкин я. Вичин девирда гьамни чӀехи алимрикай сад хьанатӀани, чи йикъарал адакай тӀимил-шимил делилар АГАКЬНАВА.АДАН тӀвар Селим эфенди тир. Агьмед МАГЬМУДОВ.
+ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Джафарова Эсмирадиз ва вири мукьва-кьилийриз вах ГУЬЛЬНАЗ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва. 5- июндиз акъатай «Самурдин сес» газетдин 23нумрадин 8- чина ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди гайи башсагълугъвиле, Магьмудоврин хизан алай чкадал Магьмудиноврин хизан кӀелна кӀанда.
+АЛАТАЙ гьафтеда, Дагъустан республикадин культурадин министр Зарема Бутаева, вичин кӀвалахдин рекьяй Магьарамдхуьруьн ва Хив районриз мугьман хьана. «Культурадин шартӀар» региондин проектдин ва «Культура» милли проектдин сергьятра аваз, Советск хуьруьн культурадин маканда ремонтар кьиле физвай гьалдиз килигна. Советск хуьруьн культурадин КӀвал алатай асирдин 80- йисара эцигнавайди я. Йисар къвез алатзава, дараматни куьгьне жезва. Советск хуьруьн администрациядин кьил Эмирагъа Асварован рахунрай малум хьайивал, къенин юкъуз и дараматдин чкӀанвай полар дегишарнава, къав цӀийи хъувунва ва къене патарин ремонтрин кӀвалахар давам жезва. Ремонтрин кӀвалахар кьиле физ са шумуд варз я. Пудратчийри хабар гузвайвал, сентябрдин вацра ремонтрин кӀвалахар акьалтӀда. Ремонтрин кӀвалахар кьиле тухун патал чӀехи пай такьатар федеральный бюджетдай чара авунватӀани, ремонт тамамвилелди акьалтӀарун патал райондин бюджетдайни такьатар ахъайда. Вахтунда и кӀвалахар акьалтӀаруни «Сад тир Россия» партиядин федеральный проектдин сергьятда аваз тухузвай «ГъвечӀи ватандин культура» акцияда иштиракдай мумкинвал гуда. Акцияда иштиракуни дарамат материалринни техникадин алатривди таъминарда. Культурадин КӀвалин дараматда библиотека, спортзал, 750 экспонат авай музей ава. Музейни тамамвилелди ремонт авунин чарасузвал ава. Къведай йисалай «Культура» милли проектдин сергьятра аваз, республикада авай муниципальный музеяр тамамвилелди ремонтда.
+АЛАЙ йисан 23- июлдилай 8- августдалди Токиода XXXII- олимпийский гатун къугъунар кьиле фена. И олимпиадада чи уьлкведай 335 спортсменди иштиракна, абурукай 30 спортсмен дагъустанвияр тир. Яни РИО-ДЕ Жанейродиз фейи кьадардилай 50 спортсмендин артух хьанвай. Олимпиададин сад лагьай юкъуз II жуьредай акъажунар кьиле фена. Чи уьлкведин кьватидиз атай сад лагьай медаль гимишдинди хьана. I0 метр мензилдай пневматический винтовкадай ягъунай чи Анастасия Галашинади гимишдин медаль къазанмишна. Гимишдилай башламиш хьайи олимпиадада Россиядин командади 7I медаль къазанмишна. Абурукай 20 къизилдин, 28 гимишдин ва 23 буьруьнждин медалар хьана ва гьукуматрин акъажунра чи уьлкве вад лагьай чкадал хьана. ГРЕКО-РИМСКИЙ акъажунра Муса Евлоева, шуькӀуь турар хьтинбурал сада-сад ягъунай Софья Великая, Софья Позднякова ва Ольга Никитина квай рушарин командади, I0 ва 25 метр мензилдай пистолетдай ягъунай Виталина Бацарашкинади, тхеквандодай Максим Храмцовани Владислав Ларина, шуькӀуь тур хьтиндал ягъунай кьилди Софья Поздняковади, итимрин спортивный гимнастикадин командадик квай Никита Нагорныйди, Артур Далалояна, Давид Белявскийдини Денис Аблязина ва дишегьлийрин командадик квай Лилия Ахаимовади, Виктория Листуновади, Ангелина Мельниковадини Владислава Уразовади, сирнавунра Евгений Рылова, кӀвенкӀ алай кьуд мурцан яракьдал ягъунай Инна Дерглазовади, Аделина Загидуллинади, Лариса Коробейниковадини Марта Мартьяновади, теннисдай кьвед санал къугъвай Анастасия Павлюченковадини Андрей Рублева, синхронный сирнавунра Светлана Ромашина ва Светлана Колесниченкоди ва гьа и жуьредай рушарин командади, боксдай Альберт Батыргазиева, азаддиз кьуршахар кьунай Заур Угуева, Заурбек Сидакова, Абдулрашид Саадулаева ва кьезил атлетикадай Мария Ласицкенеди къачур къизилдин медалар спортсменар чеб ва спортдал рикӀ алай гьар са кас патал багьа пишкешар хьана. Кьилди жуьрейрикай рахайтӀа, 25 йисалай виниз чаз медалар авачир спортивный гимнастикадай, сирнавунрай, гуьтӀуь дуьз жида хьтин тия авай къилинжрал ягъунай, теннисдай, кьилин наградаяр хьунал чна гзаф шадвалзава. Гьайиф хьи, волейболдай, ганболдай, финалдал кьван атай чи командаяр гимишдин сагьибар хьана. Гуьзетнавай дзюдодай анжах пуд буьруьж хьун, баскетболдай, бадминтондай, столдал къугъвазвай теннисдай, елкенрин спортдай, батутдал хкадарунрай, регбидай, рагарай акьахунай, триатлондай, залан атлетикадай ва са жерге жуьрейрай медалар тахьун, судьяяр себеб яз художественный гимнастикадай къимет агъузунин нетижада чи рушар кьилин наградайрикай хкатун, гайи коронавирусдин анализри хъсан нетижаяр къалуруни чи каратистар олимпиададиз ахъагъ тавун, виридуьньядин допингрин агентстводин санкцияр себеб яз, 48 жуьре акъажунар авай кьезил атлетикадай анжах цӀуд спортсмен ахъагъун, гьелбетда, рикӀиз залан кар хьана. Гьар гьикӀ ятӀани чи уьлкведин хкянавай командади вири санлай 7I медаль къазанмишна. Им эхиримжи кьуд олимпиададин нетижайрив гекъигайла лап хъсан нетижа хьанва. Амма гьайиф хьи, гьамиша кӀвенкӀвечи жергейра хьайи чи зурба гьукумат и сеферда медалар гзаф къазанмишнатӀани, вад лагьай чкадал хьана. 3
+ГьакӀ ятӀани, чак шадвал ва генани артух дамах кутазвай кар ам я хьи, Дагъустандин спортсменри уьлкведин кьватидиз ирид медаль гъана. Пуд къизилдин, кьвед гимишдин ва кьвед буьруьнждин. Боксер Муслим Гьажимагьамедова ва борец Магьамедхабиб Кьадимагьамедова гимишдин медалар ва боксдайни азаддиз кьуршахар кьунай Зенфира Магьамедалиевадини Гьажимурад Рашидова буьруьнждин медалар гъана. Къейд ийин, Зенфира Магьамедалиева боксдай дишегьлийрин командада сад лагьай дишегьли боксер я олимпиададин медаль къазанмишнавай. Гьар гьикӀ ятӀани, вири медалар багьа тирдал са шакни алач. Медалар къачур спортсменри чпин тӀварар уьлкведин тарихда тунва. Медаль- им кьуд йисан вахтунда гьар са спортсменди, адан тренерди чӀугвазвай гьакъисагъ зегьметдиз гузвай къимет я. Абурухъ галаз сад хьиз куьмекдин къуьн кутазвай абурун хизанар патални еке савкьват я. Чак шадвал кутвадай мад са кар хьана, олимпиада акьалтӀарунин мярекат кьиле физвай вахтунда чи уьлкведин пайдах, кьве сеферда олимпийский чемпион дагъустанви Абдулрашид Саадулаева тухвана. Гила нубатдин олимпийский къугъунар 2024- йисуз 26июлдилай 11 августдалди Парижда кьиле фида. Чи уьлкведин командади Парижда кьиле фидай олимпиадада вичин пайдах гваз, уьлкведин гимндин сес япара аваз, къачун тавур, агакь тавур гьуьндуьрар къазанмишдайдак чна умуд кутазва. А. АЙДЕМИРОВА.
+ЧУН уьмуьрдин шегьре ва экуь рекьел акъудзавай малимдин зегьмет гьикьван четинди ятӀа виридаз чизва. Дидебубади хьиз гьар са аялдихъ галаз малимдини галатун течиз чӀехи кӀвалах тухузва. Гьелбе��да, чакай савадлу, кӀвалахдин гъавурда авай, яшайишдин уькӀуь-цуру чидай ватандашар хьун паталди гьар са малимди гьакъисагъвилелди чӀехи зегьмет чӀугвазва. Гьа жергеда лайихлу чка кьазвай Магьарамдхуьруьн райондин Хуьрелрин юкьван школадин лезги чӀаланни эдебиятдин ва урус чӀаланни эдебиятдин тежрибалу малим Рамазанова Диляра Бубаевнадикай заз суьгьбет ийиз кӀанзава. Уьмуьрдин рехъ намуслувилелди тухузвай ва везифайриз вафалувал хуьзвай Диляра малим I950ЙИСАН I0-НОЯБРДИЗ Хужакъазмайрин хуьре дидедиз хьана. Огни шегьерда «Горянка» тӀвар алай школаинтернат хъсан къиметралди кӀелна куьтягьайла, ам Дагъустандин гьукуматдин педагогвилин институтдин филологиядин факультетдиз гьахьна. Гьеле аял чӀавалай чирвилерал рикӀ алаз чӀехи хьайи Диляра Бубаевнади I974-ЙИСУЗ яру диплом къачуналди факультет акьалтӀарна. КЬАДАР-КЬИСМЕТДИ марифатлу малим Хуьрелрин хуьруьз акъудна. Тежрибалу, аялрал рикӀ алай Диляра малимди I975-ЙИСАЛАЙ эгечӀна Хуьрелрин хуьруьн юкьван школада гьич галатвал течиз цӀудралди несилриз чирвал ганва ва гьа жергедай яз зазни. Дугъриданни, 45 йисуз образованиядин къурулушда датӀана зегьмет чӀугун, лап чӀехи гьуьрметдиз лайихлу кӀвалах я. Диляра Бубаевнади датӀана аялрин диде-бубайрихъ галаз сих алакъа хуьзва, абуруз хъсан меслятар гузва. Гьавиляй адаз школадин педколлективдин, гьам диде-бубайрин ва хуьруьн жемятдин арада чӀехи гьуьрмет ава. Тежрибалу малимди вичин кӀвалахда эвелимжи чкадал акьалтзавай несилдик ватанпересвилин гьиссер кутун эцигнава. Тарсуниз ганвай 45 декьикьада ада аялар хъсан крар ийиз алакьдайбур, гьахъвал, намуслувал кӀандайбур яз тербияламишзава. РикӀ гваз эгечӀайла, гьар са кӀвалахди хъсан нетижаярни гуда. Диляра малимди гъилик кӀелзавай ученикри гьар йисуз районда ва республикада кьиле физвай жуьреба-жуьре олимпиадайра, конкурсра кӀвенкӀвечи чкаяр кьазва. Д. Рамазанова школада кьиле физвай чирвилерин мярекатрал, малимрин заседанийрал, диде-бубайрин собранийрал аялрин рикӀе чирвилихъ кӀанивал артух хьун патал меслятар гуз рахада. Жуваз чирвал гайи, писни хъсан кьатӀуз чирай малимдикай рахун са акьван регьят кӀвалах туш. Им чӀехи жавабдарвал я. Гьамиша Диляра малимдикай ван хьайила ва я са чкадал акурла зи рикӀел сифтени-сифте жуван школада кӀелай йисар хкведа. А бахтлу ва садрани тикрар техжер легьзеяр! За гьамиша жуван школадин йисар пӀузарик хъвер кваз рикӀел хкизва. Вучиз лагьайтӀа, зун гзаф бахтлу кас я Диляра малим хьтин инсан зи уьмуьрда хьунал. Заз садрани ада чун аялар «хайибуруз» ва «тахайбуруз» апайна акурди туш. Ихьтин кьетӀенвилералди заз Диляра малим гзаф хуш я.
+Зал зегьметар чӀугуна на, Халис инсан хьун паталди. Писни хъсан чириз хьана, Даим дуьз рехъ кьун паталди. Чун садрани апайнач на Хайибуруз, тахайбуруз. Мектебдин рехъ ахъайнач на, Хьана чаз гьахъ меслятар гуз. Зун паталди вакай сифте Заз илимдин чирагъ хьана. Чирвилерин туна рекье Заз чим гудай са рагъ хьана. На зи рикӀе илгьамдин цӀай КуькӀуьрна гьич хкахь тийир. За лугьузва къе ваз «сагърай», Вакай рикӀе хьана заз пӀир.
+Пешедал рикӀ алай гьар са малимдин мурад вичин гъилик кӀел авур аялрикай уьмуьрда намуслу, гайи чирвал квадар тийидай ва гьамиша агалкьунралди рикӀ шадардай ватанпересар хьун я. Зи яратмишунрин рекье хьайи гьар са агалкьун, малимди вичин агалкьун хьиз кьабулзава, гьар сеферда сифтени-сифте заз зенгна мубаракзава. Им я гьакъикъи малимвал. Алатай йисан I0-НОЯБРДИЗ Диляра Бубаевнадин 70 йис тамам хьанва. Зи сейли малимдиз вичин 70 лагьай зул за рикӀин сидкьидай мубаракзава. СИФТЕНИ-СИФТЕ чандин сагъвал ва кӀвалахда агалкьунар хьана кӀанзава. Сагърай, Диляра малим!
+ВАТАНДИН ЧӀехи дяведа Гъалибвал миллионралди советрин халкьарин чанаралди къазанмишнавайди къе садазни сир туш. Къати женгера чпин чанар гайибур, немсерин фашистрин концлагерра, гужар авуна кайибур, дяведа гел галачиз квахьайбур са чӀавузни чи рикӀелай алатдач. Абур эбеди яз рикӀел хуьнин мураддалди шегьерра ва хуьрера гуьмбетар хкажзава, анрал акьалтзавай несил бубайрин баркаллу крариз вафалубур, ватанпересар яз тербияламишунин мураддалди жуьреба-жуьре мярекатар кьиле тухузва, гел галачиз квахьай аскеррин тӀварар, стхавилин сурар жагъурзава. Эхиримжи йисара чи хуьрерани дяведа телеф хьайибурун тӀварар жагъурунин, абуруз шартӀунин сур-гуьмбетар хкажунин, абурухъ гелкъуьнин баркаллу кӀвалахар кьиле тухун анжах тебрик ийиз жеда. Ихьтин баркаллу крарин сагьибрикай сад тир МВД-ДИН ва зегьметдин ветеран ШАГЬПАЗОВ Шихкерим Азимовичакай куьруь суьгьбет ийиз кӀанзава. Вичин бине Сулейман-Стальский райондай тир Шихкерим Шагьпазова гзаф йисара анин РОВД-ДА кадрийрихъ галаз кӀвалах тухунин рекьяй отделдин начальникдин заместитель яз, гуьгъуьнин йисара Магьарамдхуьруьн райондин ОВД-ДА кӀвалахна. Хайи хуьруьн тарих чирунал рикӀ алай ветеранди са йисан вахтунда Магьарамдхуьруьн, Сулейман-Стальский районрай вичин хуьруьнвийрикай, дяведин иштиракчийрикай делилар жагъурна. ИкӀ, анай дяведа 156 касди иштиракна: 76 касдиз элкъвена хуьруьз хтун кьисмет хьанач, абур дяведа телеф хьана, 23 кас гел галачиз квахьна, фронтдай анжах 57 кас хайи хуьруьз хтана. Хайи халкьдин гележегдихъ рикӀ кузвай ватанпересди дяведа талеф хьайи ва гел галачиз квахьай вичин хуьруьнвийриз Магьарамдхуьруьн райондин ХЪАРТАС-КЪАЗМАЙРАЛ вирибурун тӀварар кхьенвай мемориальный доска-стела эцигун кьетӀна. И карда адаз вафалу дустарни жагъана. Абурни адан хуьруьнвияр- МВД-ДИН отставкада авай подполковник Саидалиев Шагьвелед Шагьэмирович ва полковник Агьадулаев Жарулагь Рамазанович я. Абуру куьруь са вахтунда, маса гуьгьуьллу ксарин куьмекарни галаз, и хуьре аквадай чкадал аскерриз-хуьруьнвийриз стела туькӀуьрна. Им, гьелбетда, ЧӀ��хи Гъалибвилин суварин вилик баркаллу кӀвалах хьана. Ватандин ЧӀехи дяве башламиш хьайи чӀулав йикъан вилик Сулейман-Стальский РОВД-ДИН ветеранрин советдин председатель Фамил Жамалдинова гзаф йисара намуслу зегьметдай ва лайихлувилерай МВД-ДИН ва зегьметдин ветеран, отставкада авай подполковник Шагьпазов Шихкеримав «МВД-ДИН 100 йис» юбилейдин медаль шад гьалара вахкана. Лугьудайвал, баркаллу кардиз-лайихлу къиметни. Гьелбетда, им полициядин жегьил работникар патал хъсан чешне жезва.
+ЛЕЗГИЙРИН тарихда кӀел тавунвай чинар гьеле пара ама. А чӀаварин сирерай кьил акъудунал машгъул жезвай алимри, пешекарри абурун винел кӀвалахзава, цӀийи делилар, тӀварар, чкаяр винел акъудзава. Мукьвара лезги халкьдин уьмуьрда мад са лишанлу вакъиа кьиле фена: алай вахтунда касни амачир Магьарамдхуьруьн мулкарал лезгийрин машгьур алим, динэгьли, шейх Магьамед Яргъидин малим Ахцегь Мугьарам эфендидин сур жагъанва. Алим, динэгьли, шаир Ахцегь Мугьарам эфендидин хайи хуьр Хъутунхъар я. Чи йикъарал агакьнавай делилри шагьидвалзавайвал, адаз хъсан араб ва туьрк чӀаларал рахаз, кхьиз чидай. Вичин вахтунда Мугьарам эфенди Магьарамдхуьруьз куьч хьана ва ина мусурманрин мектебмедреса кардик кутуна. Малум тирвал, ам хуьруьн майишатдин кӀвалахар кьиле тухудайла цӀайлапанди яна кьена. Алим машгьур арифдар Алкьвадар Гьасан эфендидин чӀехи бубайрикай ва шейх Магьамед Ярагъидин малим, яран буба тир. Адан хва Селим АЛ-КУРИ АЛ-МАГЬМУДИДИ медресада тарсар гана. Магьарамдхуьруьз махсус сиягьат авуник кьил кутурди Ахцегьай тир Дагъустандин муфтиятдин къуллугъчи Гьуьснуьдин Ашуралиев я. Адан гафаралди, марифатдин ва илимдин кӀвалахра адаз тарихдин илимрин доктор, профессор Замир Закарияевакай еке куьмек жезва. «За гьамиша Закир Шагьбановичахъ галаз меслятар ийизва. Ада Кьиблепатан Дагъустандин тарих ахтармишуник еке пай кутазва. Санал чна хъсан нетижаяр къазанмишдайдак за еке умудар кутазва»,- лугьузва ада. Гь. Ашуралиеван гафаралди, Ахцегь Мугьарам эфендидикай, адан гъилик чирвилер къачур инсанрикай, алимдин ктабханадикай делилар лап тӀимил ава. Адакай бязи малуматар Алкьвадар Гьасанан ва Дургелидикай тир Назиран кӀвалахра ава. Абуру хабар гузвайвал, Мугьарам эфенди II- Сурхай хандин девирда яшамиш хьана, адан тӀалабуналди алим Магьмудхуьруьз куьч хьана. Ина ада тарсар гана ва цӀайлапанди ягъуникди рагьметдиз фена. Ам гьа и хуьре кучуднава. -Мугьарам эфендидин уьмуьрдикай цӀийи делилар кӀватӀун патал чна Магьарамдхуьруьз махсус сиягьат тешкилна,- лугьузва Гь. Ашуралиева. -Чун аниз ЦӀийи Усур, Гъугъвез, ЦӀелегуьн, куьгьне ЦӀелегуьн хуьрерай яна фена. «Гьайиф къведай кар ам я хьи, и мулкара авай хуьрер харапӀайриз элкъвенва, сагъдиз амай кӀвалерин кьадар лап тӀимил я. Асул гьисабдай, кӀвалерин цлар самунинни накьвадин керпичрикай эцигнава, гьавиляй цлар михьиз чкӀанва. ��ейлин чкаяр таму кьунва. И чкайрихъ галаз мукьувай таниш тир кас галачиз виликдай гьинал вуч алайтӀа тайинариз четин я. Чи тӀалабуналди, чкадин гадайри чаз Магьмудхуьруьн бинеяр къалурна. Чаз ина са акьван чӀехи тушир дараматдин къандах жагъана. Мумкин я, анал виликдай мискӀин алай. Сифте хуьр, ахпа сурар экӀя хьанва. Чапла патахъай виридалайни куьгьне сурар ава. Кар анал ала хьи, сурар экӀя хьанвай мулкара тарар, кул-кусар экъечӀнава, гзаф къванер чилин кӀаник акатнава, гьавиляй абурал алай кхьинар кӀелун четин месэладиз элкъвезва. Мугьарам эфендидин сур жагъуриз тамам са сят хьана. Адан сурун къванцин патав «Алибишеран патай гуьмбет» кхьинар атӀанвай цӀийи къван гва. Яни чкадин агьалийриз Мугьарам эфендидин сур алай чка чизвай ва гилани рикӀел алама. Гьайиф хьи, алимдин сурун эвел къванцел атӀанвай кхьинар кӀелдай гьалда амачир. Марфарикни ракъарик абур чӀур хьанвай. Мугьарам эфендидин хцин сурни гьа и хуьре хьун мумкин я. Вичин девирда гьамни чӀехи алимрикай сад хьанатӀани, чи йикъарал адакай тӀимил-шимил делилар АГАКЬНАВА.АДАН тӀвар Селим эфенди тир. Агьмед МАГЬМУДОВ.
+ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Джафарова Эсмирадиз ва вири мукьва-кьилийриз вах ГУЬЛЬНАЗ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва. 5- июндиз акъатай «Самурдин сес» газетдин 23нумрадин 8- чина ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди гайи башсагълугъвиле, Магьмудоврин хизан алай чкадал Магьмудиноврин хизан кӀелна кӀанда.
+И ЙИКЪАРА, РД- дин цифровой рекьяй вилик финин министерстводин регьбер Юрий Гьамзатов хайи райондиз мугьман хьана. Куратордин везифаяр тамамарунин сергьятра аваз, министрди, МР- дин кьилин заместитель Фейруддин Рагьимхановни «ОКС» МУП- дин директор Тажудин Къадиров галаз «Школайрин образованиедин системадин модеренизация» программадик акатнавай Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин ва Гилийрин школайра ремонтрин кӀвалахар кьиле физвай гьалар ахтармишна. Магьарамдхуьруьн М.Гьажиеван тӀварунихъ галай 504 аял гьакьзавай школадин пуд мертебадани ремонтрин кӀвалахар кьиле физва. Дараматда цлар, полар, потолокар ремонтзава, дакӀарар дегишарзава. И кӀвалахар кьиле тухун патал проектдик кваз l9 млн.манат такьатар ахъайнава. ЦӀийи кӀелунин йис башламишдалди ремонтрин кӀвалахар акьалтӀарун фикирда аваз пуд бригада кардик кутунва. Гуьгъуьнлай министр кьиле авай десте Гилийрин хуьруьн пуд виш аял гьакьзавай школадиз фена. Къенин юкъуз Гилийрин школада ремонтрин кӀвалахрин 40 процент тамамарнава. Къавар дегишарнава, дараматдин къене патара акъваз тавуна кӀвалах физва. Ахъайнавай l6 млн.такьатар ишлемишунин нетижада 40 йис идалай вилик эцигнавай школада тамам ремонтар кьиле физва. - Гьалар ахтармишунин нетижада малум хьайивал, 75 процент кӀвалах акьалтӀарнава. ЦӀийи кӀелунин йис башламишдалди и кӀвалахар тамамвилелди акьалтӀарун, аялар патал вири къулайвилер тешкилун, образованиедин ери хъсанарун, республикадин кьил Сергей Меликова чи вилик эцигнавай месэлайрикай сад я,- къейдна РД- дин минцифрдин регьберди.
+САЛАСА юкъуз, юбилейяр хьанвай МР- дин администрациядин работникрив багьа наградаяр шад гьалара вахкана. «Магьарамдхуьруьн район вилик тухуник лайихлу пай кутунай» кьилин наградадиз вичин 60 йисан юбилей къаршиламишнавай райондин ТИК- дин председатель Замир Магьамедзагьиров ва 50 йисан юбилей къейднавай кадрийрин кӀвалахдин ва информационный технологийрин отделдин начальник Леонард Буржалиев лайихлу хьана. И багьа наградаяр юбиляррив «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьилин тӀварунихъай адан заместитель Фейруддин Рагьимханова шад гьалара вахкана. Гьар жуьре къуллугъар авунвай, вичин далудихъ 36 йисан тежриба галай Замир Магьамедзагьирова ва гьа са къуллугъдал 22 йисалай виниз тежриба хьанвай Леонард Буржалиева чпин зегьметдиз ихьтин лайихлу къимет ганвай райондин руководстводиз чухсагъул малумарна. Район вилик тухуник гьар са агьалиди вичин пай кутуна кӀанзавайди къейд авур МР- дин общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаевани юбилярриз и багьа наградаяр тебрикна.
+ЖУВАН кӀвалахдин рекье гзаф вакъиайрин, межлисрин мярекатрин иштиракчияр жезвай чаз гзаф крар аквазва. Жуваз акур кӀвалах анихъ галайдав тир къайдада агакьарун, адаз къимет гун, пис-хъсан веревирд авун, чи кеспидин кьилин везифа я. Къенин зи ихтилат, гзаф мергьяметлу кардикай, вичин баладиз кьвед лагьай сеферда чан ганвай дидедикай ийиз кӀанзава. Баладин сагъламвал хаталувилик акатай йикъалай дидедин рикӀ чӀулав хьана. Амма уьтквем дидеди са декьикьадани бушвал тавуна баладин дердиниз чара авуна. Са сеферда дуьньядиз акъудна уьмуьр ганвай дидеди кьвед лагьай сеферда вичин дуркӀун гана бала къутармишна. Шукур хьуй сад тир Аллагьдиз, дидедин орган кьабулай баладин сагъламвал хаталувиликай хкатна. Ихьтин уьтквемвал авунвай диде Магьарамдхуьре яшамиш жезвай Ашуралиева Агъахалум я. Чи райондин Муьгъверганрин хуьре хьанвай, школани гьана акьалтӀарнавай ам Огни шегьерда дерзичийрин училищедиз гьахьнай. Училище акьалтӀарай Агъахалум кьадар-кьисметди Магьарамдхуьруьз акъудна. Зегьметдин рехъни гьа ина райцентрда авай комбинатдин дерзичийрин цехда хкатӀдай устӀар яз башламишнай. Къад йисуз комбинатда кӀвалахна. Уьлкве дегиш хьунихъ галаз алакъалу яз хьайи дегишвилерин нетижада са жерге карханаяр хьиз комбинатарни чкӀана, цехда авай дишегьлияр кӀвалахдивай хьана. Амма зегьметдал рикӀ алай Агъахалума гъилер агъузнач. Вичин кӀвалахдин юлдашарни галаз райцентрдал алай базардин дараматдай са кӀвал кирида кьуна, са гъвечӀи цех ачухна къенин юкъузни гьана зегьмет чӀугвазва. Цехда парталар, пердеяр, месерал акьалждай комплектар цунилай гъейри, рас хъийидай шейэр туькӀуьр хъийизва. ��инал берекатдин хъвер алай, вичин кардин халис устӀар тир Агъахалумалай ва цехдин юлдашрин кӀвалахдилай аниз къвезвай клиентар гзаф рази я. Хъсан пешекар хьиз, ам играми дидени я. Ада вичин уьмуьрдин юлдаш Мурадни галаз тербияллу кьве велед чӀехи авунва. Мурада Райцентрда авай махсус школа-интернатда музыкальный руководитель яз зегьмет чӀугвазва. Идалай гъейри Мурада тешкилнавай «Гатфар» тӀвар алай музыкадин дестени кардик ква. Теклифдалди иштиракай межлисра рикӀиз хуш авазар устадвилелди тамамаруналди абур гъизва. Абурун хци музыкадин училище акьалтӀарна аялрин бахчада музыкант яз зегьмет чӀугвазвай, амма эхиримжи вахтара сагъламвал себеб яз ам кӀвалахдивай къерех хьанва. Руша медсестра яз кӀвалахзава. Абуру чпин диде-бубадиз вад хтул багъишнава. Са зерени кичӀевал авачиз бала патал вич чукӀулдин кӀаник экечӀай, адан уьмуьр ажалдин къармахрай акъудай дидедиз аферин ва чухсагъул лугьуз КӀАНЗАВА.КУЬН хьтин уьтквем дидеяр амай кьван бахтлу гележегдихъ умуд кутаз жеда. Къуй квехъ чандин мягькем сагъвал ва гьамиша куь къуллугъда акъваздай вафалу балаяр хьурай, гьуьрметлу Агъахалум Исамудиновна!
+Ибн- Синадин (980-I037) «Ал- Канон» неинки исламдин уьлквейра, гьакӀ вири Европада медицинадин илимрин диб яз гьисабзавай. И ктаб тамам 600 йисуз Европадин университетра кӀелдай ктаб хьана. ИБНСИНАДИ гьакӀ жуьреба-жуьре 29 илимрин хилерани еке агалкьунар къазанмишна. Мусурманрин алим, духтур Разиди (864-925) сифте яз къиздирма, цӀегьер азаррин лишанар малумарна ва абурун вилик пад кьадай рекьер чирна. Турциядин султан Мехмет Фатигьан тербиячи ва малим хьайи Ахшамсаддина (I389-I459) сифте яз микробар ачухна. Камбур Весима (?-I76I) чахуткадин микроб ачухна. Ибрагьим Жессара (?I009) агъзур йис идалай вилик жузам азар арадиз атунин себебар ва ам сагъардай рекьер чирна. Ибн Хатиба (I3I3-I374) ваба азар арадиз атунин себебар илимдин бинедалди чирна. Мусурманрин алим- физик Агьмед бин Мусади вичин «Аламатдин къайдаяр» ктабда чеб чпелай кӀвалахдин къайдадик акатдай I000 далай гзаф приборрин планар чӀугуна. Абдул Исмаил ал- Жазариди (?-I206) вичин «Хиялрин ктаб» эсерда кибернетикадин дибар ачухарна. Оптикадин диб эцигай алим Ибн Хейсама (965I05I) вичин «Изображенийрин ктаб» эсерда Роджер Бэкон (I2I4- I294), Кеплер (I57I- I630) ва Леонардо да Винчи (I452- I5I9) хьтин зурба алимрин кӀвалахдиз рехъ ачухна. Фарабиди (870-950) сес (ван) вуч затӀ ятӀа адаз гегьенш баянар гана. Ибни Герареди (?-1100) дуьньяда сифте яз токарный станок туькӀуьрна. Исмаил Жовхериди (950-I0I0) сифте яз лув гудай аппарат туькӀуьрна ва ахтармишунар ийидайла вич телеф хьана. Исламдин государствойрин саки вири чӀехи шегьерра обсерваторияр авай. Анра мусурман алимри илимдин ахтармишунар кьиле тухуз илимдин гзаф сирер ачухарзавай ва гуьгъуьнин йисара рагъакӀидай патан алимрини гегьеншдиз менфят къачуз хьана. Ихьтинбурукай яз Джордано Бруно (I546-I60I), К��перник (1473- 1543), Галилей (15641642) къалуриз жеда. Мусурманрин алимри рагъакӀидай патан алимрилай вилик чил элкъвейди ва элкъвезвайди тирдакай малуматар гана. Идалайни гъейри Абу Рейгьан Бируниди чил вичин гигинал ва ракъинлайни элкъвезвайди субутна. Ада Индиядин Нандана шегьердин патарив кьиле тухвай ахтармишунрин нетижада чилин винел патан площадь алцумна. И жигьетдай кьиле тухвай къайдадиз Европада «Бирунидин къайда» лугьузва. Астрономиядин рекьяй Ферганиди кхьей ктабрикай кӀелдай пособияр яз Европада тамам 700 йисуз менфят къачуна. Ферганиди гьакӀ ракъинал лекеяр алайдини субутна.
+ВАХТУНДА дигмиш хьанвай дуьз хали диетадин продукт я. Адак сагъламвилиз акси затӀни квач. Халидик 80% яд, фруктоза, микроэлементар ва набататрин клеткаяр ква. Фруктозадин 30-40 грамм инсандин беденди инсулин пуч тавуна кьабулзава. ГьакӀ халидик инсандиз чарасуз магний ква. Бедендик бес кьадар магний тахьайла ивидин давление хкаж хьунал гъизва. Туькьуьл алудун холестерин явашарун, дуркӀунра къванер тахьун, нервияр секинарун ва ратарин кӀвалах къайдадик кутун патал магний чарасуз я. 100 грамм халидик 224 мг. магний ква. Суткада инсандихъ истемишзавай кьадар магний агакьун патал 150 гр. хали тӀуьна кӀанзава. Базардилай хали къачудайла квез фикир гун чарасуз я? Халияр сентябрдин сифте кьиляй къачуна кӀанда. Гьа вахтунда селитра галачир дигмиш хьанвай халис халияр жеда. Маса гузвай касдивай санэпиднадзордин документар истемиша. Куьне пул квехъ гузватӀа чир хьун лазим я. Къачузвай хали жува хкяна кӀанда. Халидин къен хъипи ва шутӀум хьанвайди хьана кӀандач. Эгер тум галуднавайди ятӀа, квекай са вуч ятӀани чуьнуьхзава. Эгер халидин юкьвал бицӀи тӀвех алаз ктӀанвай чка алатӀа, ам шприцдалди халидин къенез селитра ягъунин лишан я. Хали недалди хъсандиз чуьхуьх, эгер хали цин винел кьуртӀа ам дигмиш хьанвайдал са шакни алач. Дигмиш тахьанвай хали цин кӀаниз яда.
+КьепӀиркъазмайрин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2010- йисуз Хибиева Фаинадиз гайи 05 АБ 008406- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+«МАГЬАРАМДХУЬРУЬН район» МР-ДИН Администрациядин патай за райондин вири малимриз ва школайра кӀелзавайбуруз Чирвилерин югъ рикӀин сидкьидай тебрикзава. Акьалтзавай несилдиз дерин чирвилер ва мягькем тербия гунин карда чи малимри и яргъал йисара кӀвалахда девлетлу тежриба кӀватӀнава. За инанмишвал ийизва хьи, чи малимри и тежриба гележегдин кӀвалахдани гегьеншдиз ишлемишда. Райондин Администрацияди школайра къулай шартӀар яратмишунин ва малимрин яшайишдин шартӀар хъсанарунин рекьяй гележегдани еке къайгъударвал ийида. За квез Чирвилерин югъ и чӀехи сувар мад са сеферда мубаракзава. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+1-СЕНТЯБРДИЗ- Чирвилерин юкъуз Магьарамдхуьруьн райондин Самур хуьре цӀийи школа ачухунин еке ша��вилин марекат кьиле фена. Им Магьарамдхуьруьн райондин Самурдин жемятди фадлай гуьзлемишзавай савкьват тир. 1сентябрдиз юкьван школадин цӀийи, гуьрчег, пуд мертебадин дараматдин ракӀарар ачухна. И вакъиадиз талукь яз Чирвилерин юкъуз суварин къайдада безетмишнавай школадин
+гьаятда шадвилерин мярекат лап гурлудаказ кьиле фена. И цӀийи дараматда аялриз чирвилер ва тербия гудай вири шартӀар яратмишнава, 500 аялдиз чирвилер гудай мумкинвал ава. Марекатда ученикри, хуьруьн агьалийри, малимри ва Гьуьрметлу мугьманри иштиракна. Мугьманрин арада РДДИН Гьукуматдин Председателдин заместитель Рамазан Джафаров, Россиядин Федерациядин игит Муслимов Муслим, Магьарамдхуьруьн МРДИН кьил Фарид Агьмедов, Дагъустан Республикадин образованиядин ва илимдин министерстводин векил Агъабеков Насир, Дагъустан Республикадин Халкьдин Собраниедин депутат Мусафенди Велимурадов ва са жерге маса мугьманар авай. Сувар РФДИН ва РД-ДИН пайдахар хкажуналди ва гимн ягъуналди башламиш хьана. КӀватӀ хьанвайбур тебрикуналди марекат МР-ДИН Администрациядин кьил Фарид Агьмедова ачухна. - Гьуьрметлу аялар, диде- бубаяр, малимар ва атанвай мугьманар!- Къе чи уьлкведа къейдзавай Чирвилерин югъ, кӀелунин цӀийи йис, чун патал метлеблуди хьана, чи районда Самур хуьре хуьруьнвийри фадлай гуьзлемишзавай цӀийи школа ачухзава. ЦӀийи школа эцигунай,- давамарна Фарид Агьмедова, чи регион комплекснидаказ вири рекьерай вилик тухунин месэлаяр гьялунин карда ийизвай чалишмишвилерай республикадин Кьил Сергей Меликоваз чна сагърай лугьузва. Райондин регьберди школа эцигунин кардик чпин пай кутур виридаз чухсагъул лагьана, цӀийи школа аялриз кьвед лагьай кӀвал жедайди къейдна. Аялар чи гележег я, - лагьана Фарид Загьидиновича, абуруз дуьз тарстербия гунилай важиблу кар авач. Къуй и цӀийи, экуь, чими вижевайдаказ тадаракламишнавай къулай школада
+чи аялриз гьамиша дуьз тербия ва чирвилер хьурай. Ахпа атанвай мугьманри чпин патайни хуш келимар лагьана. РД-ДИН Гьукуматдин председательдин заместитель Рамазан Джафарова вичин рахунра и вакъиадиз еке метлеб авайди ва республикадин Президент Сергей Меликова образованиедин месэлайриз кьетӀендиз фикир гузвайди къейдна. -«Гьуьрметлу малимар, играми аялар, за квез Дагъустан Республикадин Кьил Сергей Меликован, Дагъустан Республикадин Гьукуматдин Председатель Абдулмуслим Абдулмуслимован тӀварунихъай цӀийи школа, кӀелунин йис рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къе и школадиз физвай аялри, чӀехи несилди кутур хъсан адетар давамарна, лап хъсандиз школа кӀелна Республика ва район патал хъсан пешекарар хкатдайдахъ зун инанмиш я. Марекатда школадин аялри активвилелди иштиракна, манияр яна кьуьлер авуна шиирар кӀелна. Къейдна кӀанда, хуьруьн жемятди, школада кӀелзавай аялрин диде- бубайри хуьруьв ихьтин савкьваталай аямдин вири истемишунриз жаваб г��звай школадин цӀийи дарамат эцигайдай Республикадин Кьил Сергей Меликоваз ва райондин кьил Фарид Агьмедоваз сагърай лагьана. Тебрикрилай гуьгъуьниз, школа ачухунин лишан яз, яру лент атӀана. Мугьманар алай аямдин къайдада тадаракламишнавай кабинетриз, школьникриз яратмишнавай шартӀариз, гьаятар аваданламишнавай гьалдиз тамашна.
+Марекатдин иштиракчиярни ва мугьманар аялрин цӀийи школадин къулайвилерихъ галаз таниш хьана ва абур пара
+рази яз амукьна. Гьакъикъатдани, им алай аямдин школа я. Дараматдикай хуьруьн акунар мадни гуьзеларзавай имарат хьанва. Мубаракрай мад сеферда цӀийи йисуз цӀийи школада квехъ мадни еке агалкьунар хьун чи мурад я.
+САД лагьай сентябрь чи уьлкведа Чирвилерин югъ яз къейдзава. Магьарамдхуьруьн райондин вири школайри 1- сентябрдиз чпин ракӀарар гегьеншдиз ачухна. Виринра шадвилин линейкаяр кьиле фена. ЦӀийи кӀелунин йисаз талукьарнавай линейка Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин СОШДИН, М.Гьажиеван тӀварунихъ галай школадани кьиле фена. Школадин гьаят гъилера цуьквер, жуьреба- жуьре рангарин шарар авай аялрай ацӀанвай. Мярекатда аялрини малимри хьиз, диде-бубайри, аялрин мукьва-кьилийри, ва атанвай мугьманри иштиракна. Сад лагьай зенгинин линейка школадин ученикар тир Магомедов Умара ва Османова Луизади тухвана. Сифте тебрикдин гаф УО-ДИН начальникдин заместитель Гьажиева Айна Лазеровнадиз гана. Ада вичин рахунра 1- сентябрь Чирвилерин югъ виридаз мубаракна, ва школада келзавай аялриз еке агалкьунар хьурай лагьана. Ахпа школадин директор Эдуард Алиевича аялриз, диде- бубайриз, школадин малимрин коллективдиз цӀийи кӀелунин йис рикӀин сидкьидай мубаракна. Линейкадал гъвечӀи классрин аялри активвилелди иштиракна. Абуру авур кьуьлери, лагьай шиири мярекат мадни гурлу авуна. Ингье, школада сад лагьай зенг яна. ЦӀинин йисуз гъвечӀи классрин малимар тир Лейла Физулиевнади ва Шамсудинова Гульнаради сифте яз школадиз атанвай 48 аял кьабулна ва музыкадин ванцелди гъвечӀи аялар классриз тухвана. Цуькверин кӀунчӀар гвай, чинал хъвер алай аялар сифте яз безетмишнавай классриз фена. Адет тирвал, сифте яз ислягьвилин тарс башламишна. Чнани чи «Самурдин сес» газетдин коллективдин патай райондин вири малимриз ва школьникриз цӀийи кӀелунин йис рикӀин сидкьидай мубаракзава. ЖАННА.
+Сад лагьай зенгини ван авуна
+1 - СЕНТЯБРДИЗ - Чирвилерин юкъуз райондин вири школайра шадвилин линейкаяр тешкиллувилелди кьиле фена . Сифтегьан зенгини ван авуна. Ада аялриз школайрин ракӀарар ачух тирди ва чеб кьабулиз гьазур тирди хабар авуна. Къуй абуру чирвилерин алемдиз вегьезвай камар мягькембур, дурумлубур, чирвилерин кукӀушрал кьван фидайбур хьурай. «Самурдин сес» газет.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда МР-ДИН кьил Фарид Загьидиновичан теклифдалди 3I- августдиз субботник кьиле тухвана. Куьчеяр, гьаятар, багълар, салар, школаяр, идараяр зир-зибилдикай михьна къайдада туна. Гьар йисуз августдин эхирдай субботникар тухун чи районда халис адетдиз элкъвенва. И важиблу марекатда администрациядин векилри, районэгьлийри, школада кӀелзавай аялри лап активвилелди иштиракна. ЗИР-ЗИБИЛ кӀватӀиз чувалра тваз, техникадин куьмекдалди кӀватӀнавай кьван зир-зибил акъудна кадарна. Ширедик квай чкайриз ширер хъияна цӀийи къувуна. Райондин вири хуьрера авай гуьмбетар къайдадик кутуна михьивилер авуна. Ихьтин субботникар райондин вири хуьрера лап хъсандаказ кьиле фена.
+ЧИ УЬЛКВЕДА 5 - октябрь акьалтзавай несилдиз чирвилерни тербия гузвай Малимдин суварин югъ яз къейдзава. Акьалтзавай несил патриотвилинни ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишун четинди, гзаф терефринди гьа са вахтунда жавабдарди я. Важиблу везифаяр кьилиз акъудун сифтени сифте малимдилай, адан идеядинни ахлакьдин къаматдилай, пешекарвилин жигьетдай гьазурвилерилай, малимди тухузвай тербиядинни кӀвалахдин тарсарин еридилай гзаф аслу я. Къе малимдин авторитет, адан гафунин таъсирлувал екеди я. Районда, хуьре авай гьаларин дуьз къайгъуда хьун, жемятдиз татугайвилер арадай акъуддай, четинвилер алуддай рекьер къалурун, теклифар гун, сифте нубатда малимдин кьилин буржи хьана кӀанда. Райондин школайра акьалтзавай несилдиз чирвилерни тербия гунин мураддалди тарсара педагогикадин илимдин агалкьунрикай, кӀвенкӀвечи тежрибадикай, методикадин таъсирлу къайдайрикайни техникадин такьатрикай, гьакӀ аквадай пособийрикай кар алакьуналди менфят къачузвай малимар тӀимил авач. Абуру чи пакадин умуд тир несилдиз чирвилер гунин ери хкажун, кӀелзавайбуруз ватанпересвилин тербия гун хъсанарун эвелимжи нубатдин везифа яз гьисабзава. Гьукуматдин наградайризни Гьуьрметлу тӀварариз лайихлу хьанвай малимри везифайрив яратмишдай тегьерда эгечӀунилай чирвилеринни тербиядин кӀвалахдин ери хкаж хьун гзаф аслу тирди кӀевелай кьатӀизва. Заз школайрин педколлективри, образованиедин управлениедин системада кӀвалахзавай вири работникри акьалтзавай несилдиз мягькем чирвилерни дуьз тербия гун патал чпелай аслу вири серенжемар кьабулдайдахъ кӀевелай инанмишвал ийиз кӀанзава. Квез Куь профессиональный сувар- Малимдин югъ мубаракрай, Гьуьрметлу чи малимар! «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Ф.З. АГЬМЕДОВ.
+МАЛИМВИЛИН пеше гзаф четинди, амма баркаллуди ва гьуьрметлуди я. Иллаки сифтегьан классрин малимрин зегьмет кьетӀенди тирди къейд ийиз жеда. КӀЕЛ-КХЬИН тийижир аялдин гележегдин чирвилерин бине гьа сифтегьан классра эцигзава. Гьар са аялдиз, гъил кьаз, са-са гьарф кхьиз, кӀелиз чирун гьихьтин кар ятӀа, ида малимдивай гьикьван сабурлувал, мукьуфвал истемишзаватӀа, фикирдиз гъин чна. Эхь, малимдиз гьуьрмет авун гьар садан буржи я. За школада кӀелзавай вахтара куьчеда дуьшуьшдай малим гьалтайла, чахъ галаз кӀелзавай ученикри кьилел алай шапка хутӀ��ндай тир. Им, гьелбетда, малимдиз гьуьрмет авунин лишан тир. Гьайиф хьи, девирдихъ галаз санал гила инсанарни, школада кӀелзавай аяларни дегиш хьанва. Чна чи «Самурдин сес» газетдиз малимрин зегьметдикай жезмай кьван гзаф макъалаяр кхьиз алахъзава. Къенин зи ихтилат Магьарамдхуьруьн 2- нумрадин школадин гъвечӀи классрин малим Назират Зияутдиновнадикай фида. ЯхцӀурни цӀуд йисалай алатнава Назират малимди и школада чирвилер гунин илимдин ракӀарай сифте кам вегьена. Гьа йикъалай къенин йикъалди ам вичи къачунвай вири чирвилер, акьалтзавай несилдиз гуз, аялриз илимдин сирер чириз чалишмиш жезвай кас я. Назират малим I95I- йисуз Магьарамдхуьре дидедиз хьана. Школа лап хъсан къиметрал куьтягьай жегьил руш I967- йисуз Дербентдин педучилищедик экечӀна. Ина кӀелзавай йисара ада кӀевелай зегьмет чӀугуна, дерин чирвилер къачуна, училищедин общественный уьмуьрдани иштиракна. I97Iйисуз училище агалкьунралди
+куьтягьай жегьил руша вичин зегьметдин рехъ сифте хуьруьн школа-интернатда, ахпа I989- йисалай къенин йикъалди 2- нумрадин школада гъвечӀи классрин малим яз кӀвалахзава. Йисар къвез фирдавай тежриба къачуз, Назират малимди вичин хиве авай везифаяр устадвилелди тамамариз хьана, жегьил малимриз куьмекарни гузва. Тарс гузвай аялрал ам лап рикӀивай алахъзава, абур ада, кӀелунал ашукьарзава. Вичин гьакъисагъ зегьметдалди, ширин мецелди ада школадин руководстводин коллективдин, аялрин, гьакӀ дидебубайрин патайни еке гьуьрмет къазанмишна. Куьне яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугуна. Квез ганвай наградаяр авани?лагьана хабар кьурла, Назират малимди ихьтин жаваб гана: Зун садрани наградайрин, тӀварарин гуьгъуьна гьатай кас туш,- лугьузва Назират малимди. -Виридалайни чӀехи награда яз, за къенин юкъузни, дуьшуьш хьайила, жува чирвилер ва тербия гайи аялри, гьакӀ абурун дидебубайри ийизвай гьуьрмет, абуру лугьузвай чухсагъулдин гафар, за виридалайни еке награда яз гьисабзава. Назират малимди тарсар гайи ученикрикай къе уьлкведин жуьреба-жуьре шегьерра ва хайи хуьре намуслудаказ зегьмет чӀугвазвай ксар, еке дережадин пешекарар, алимар ва маса пешейрин сагьибар хкатнава. Назират малим камаллу кайвани, кӀани диде ва бадени я. Вичин уьмуьрдин юлдаш рагьметлу Алиев Дашдемирахъ галаз санал хизанда пуд велед тербияламишна. Гьайиф хьи, гъвечӀи хва бедбахтвилин дуьшуьшдикди телеф хьана. Амай аялар вири чпин хизанар кутуна динж яз яшамиш жезва. Ам вичин хтулри шадарзава, абуру чӀехи дидедиз рикӀин чими гьиссер багъишзава. Гьуьрметлу Назират Зияутдиновна, яргъал йисара акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гузвай Квез баркалла! Къуй хтулри вири уьмуьрда квез рикӀин чими гьиссер, хушбахтвал багъишрай. ЖАННА.
+АЛАЙ ЙИСАН 2I- сентябрдиз Россиядин Федерациядин Президентди «РФ- да са паюнин мобилизация малумарунин гьакъиндай» 647- нумрадин Указ кьабулна. Указ кьабулуникди уьлкведа авай гъулгъула гужлу хьана. Магьарамдхуьруьн райондин военный комиссариатдин идарадани тӀвал хкуьрай чӀижерин куьнуьдик хьиз гьерекат акатна. Эхиримжи вахтара арадал атанвай гьаларин гьакъиндай чи корреспондент Афисат Айдемирова Магьарамдхуьруьн райондин военный комиссар Гьажиев Эльманахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай са шумуд суалдиз жаваб гун тӀалабна.
+- ЭЛЬМАН Рафикович, къенин юкъуз чи райондиз гьикьван повесткаяр пайнава ва шумуд кас пак буржи тамамариз рекье тунва? - Винидихъ лагьанвай Указдин бинедаллаз хейлин повесткаяр адресатрив агакьарнава ва къенин юкъуз райондай 65 кас рекье тунва. Гьабурукайни чӀехи пай гуьгьуьллувилелди фенвайди я. Къалабулух къачудай, гъулгъула твадай са карни авач. Гьар са касди вичин хиве авай буржи тамамарна кӀанда. Чи халкьди, адет тир армиядин жергейра ийизвай къуллугъ Украинадин чилел кьиле физвай махсус операциядихъ галаз какадарзава. Соцсетра кьиле физвай информациядин дяведин таъсир гзаф я. Иниз килигна кичӀевилин велвела гзаф хьанва. Сад лагьай паюнин мобилизациядик вири акатзавани, я дахьайтӀа военный рекьяй гьазурвал авайбур? - Сифте нубатда 35 йис жедалди ва гьадалай виниз яшар хьанвай, военный рекьяй къуллугънавай, гьазурвал авай, вич дяведин къуллугъдикай михьиз азад ийидай яшдив агакьдалди герек хьайитӀа эвер хъувун патал армиядай ахъайнавай ксар тухуда. Сад лагьай жергедик 35 йис жедалди яш авай рядовояр ва сержантрин состав, ахпа 50 йис жедалди яш авай младший офицерар ва 55 йис жедалди яш авай старший офицерар акатда. - Военный кафедрайра, училещийра, университетра, МВД- дин ВУЗ-РА кӀелзавайбур и мобилизациядик акатзавани? - Гьукуматдин аккредитация авай ВУЗ-РА кӀелзавай, игьтият патал хуьзвайбурун жергеда авачирбур и мобилизациядик акатзавач. ВУЗ-ДИЛАЙ, бакалавриатдилай гуьгъуьниз магистратурадиз, аспирантурадиз гьахьнавайбуруз вахтуналди муьгьлет гузва. - Повестка агакьай вахтунда кефсузвал авайбуру вуч авун лазим я? - Гьелбетда, сагъламвилин рекьяй са гьихьтин ятӀани кефсузвилер аватӀани, лазим документар гваз атана чкадин военком хабардар авунин чарасузвал ава. Чи пунктуна авай мобилизациядин комиссиядик духтурарни ква. Абуру чкадал вири ахтармишда ва чна махсус къарар акъудда. Чарасузвал авай дуьшуьшра ругуд варз муьгьлет гузва. - Алай вахтунда повесткайрин гьакъиндай гзаф гъулгъула ава. Яни гъиляй – гъилиз вахкун тавурла ам гьисаба кьун тавуртӀани жезва лугьудай ихтилатар ава. И жигьетдай куьне вуч лугьуда? - Адет тирвал, закондихъ галаз кьадайвал повестка гъиляй – гъилиз вахкана кӀанзавайди я. Район екеди хьуниз килигна, завай чкадал алай са гъвечӀи коллектив куьчейра тваз жедач. И кар патал чахъ къуллугъ тавунвай, амма стройдилай къеце пата герек къвезвай ксар ава. Гьабур желб авуналди повесткаяр вахтунда адресатрив агакьарзава. Гьар са касдиз вичин хиве къуллугъ авунин буржи авайди чизва. Повестка икӀ вахкана, са нив ятӀани вахкана ибурукай багьнаяр жезвайди туш. Повестка агакьайла гьана къалурнавай махсус документарни гваз чкадин комиссариатдиз атана кӀанда. Повестка агакьайла чкадал алачир кас вич авай региондин комиссариатдиз фида амай гьерекатар гьанал ийида. Повестка агакьна кьил къакъудзавай кас закондин бинедаллаз жавабдарвилиз чӀугвада. - Мобилизация малумарнавай вахтунда маса уьлквейриз фидай ихтияр авани? - Гьелбетда, ваъ. Эгера кӀвалахдин рекьяй гьукуматдин важиблувал авай документар агакьарна кӀанзавай ва я гуьруьшар тухвана кӀанзавай дуь
+шуьшра ихтияр ава. - Эльман Рафикович, военный билетда «ограниченно годен» кхьенвайбурун гьакъиндай вуч лугьуз жеда? - I997- йисан 26- февралдиз «РФ- да мобилизациядиз гьазурвал акунин ва мобилизациядин гьакъиндай» кьабулнавай 3I- нумрадин ФЗ- дин бинедаллаз гьабурни са шумуд категория ава. Абурукай «В» категориядик акатзавайбуруз къуллугъдал эвер гудач. - Эльман Рафикович, икьрар кутӀунна къуллугъзавайбуру махсус операцияда садра иштирак авурла мад эвер гузвани? - Гьелбетда, ам гьазур аскер я. Ам чкадал фена ана авай шартӀар акунвай, гьаларин гъавурда авай кас я. Махсус операцияда иштиракай гьар пуд, кьуд вацралай абуруз рухсатдин вахт гузва ва ахпа къуллугъ давамарзава. - Эльман Рафикович, квез алай вахтунда чпин буржи тамамариз, махсус операцияда иштиракиз физвай жегьилриз вуч лугьуз кӀанзава? - Чи чӀехи бубайри чаз экуь, хъсан гележег, ислягь уьмуьр патал женг чӀугуна чпин уьтквемвал, жуьрэтлувал къалурна игитвилелди гъалибвал къазанмишнай. Къе чун вири сад хьана Ватан кӀевяй акъудна кӀанда. Чи къуват садвиле ава. Намуслувилелди чпин пак буржи кьилиз акъудзавай кьегьал рухвайриз куьмек гана кӀанда. Рухваяр, стхаяр, уьмуьрдин юлдашар гуьзетзавайбуруз сабур хьурай. Къуй чпин буржи тамамариз фенвай кьегьал рухваяр гъалибвал гваз сагъ- саламатдиз чпин хизанриз, Ватандиз хтурай!
+5- октябрдиз малимрин суварин юкъуз Магьарамдхуьруьн райондин администрациядин еке зал суварин иштиракчийрай ацӀанвай. РикӀ шадвилерин гьиссерив ацӀанвай малимар суварик лап дамахдивди атанвай. Чпин залан амма баркаллу зегьметдиз икӀ къимет гунилай, сувар ихьтин шад гьалара къейд авунилай абур рази тир. Малимрин сувар тебрикдин гаф рахуналди МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова ачухна. Фарид Загьидиновича акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гузвай, четин, важиблу ва жавабдар пешедин иесияр тир малимриз чпин сувар мубаракна. Ахпа Фарид Загьидиновича райондин школайрин са жерге малимрив яргъал йисара чӀугур, гьакъисагъ, бегьерлу зегьметдиз ганвай къимет яз РД-ДИН министерстводин, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН ва образованиедин управлениедин тӀварунихъай Гьуьрметдин грамотаяр ва отличникдин значокар шад гьалара вахкана. Малимрин йикъаз талукьарнавай шадвилин мярекатар райондин вири школайра кьиле фена. ЖАННА.
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ, гьар йисуз ноябрдин вацран эхирдай, чи уьлкведа хьиз райондани багьа суварикай сад тир «ДИДЕДИН ЮГЪ» шад гьалара къейдзава. Диде, им гьар садан уьмуьрда виридалайни багьа инсан я. Дидеди балайрал чӀугвазвай зегьмет къимет авачирди тирдал садавайни шак гъиз жедач. Гьавиляй чун гьамишалугъ чи дидейриз буржлу я. Дидейрин уьтквем крарикай, абуру гузвай насигьатрикай, ийизвай хийир дуьарикай акъваз тавуна рахаз жеда. Къуй дидевилин бахтуникай садни магьрум тахьурай. Къуй чи дидейрихъ мягькем чандин сагъвал, кӀвалера бахт, берекат хьурай. Амин! Фарид АГЬМЕДОВ,
+ЯХЦӀУР вад йисалай вилик Азизоври кутунвай мягькем хизанди къенин юкъузни багърийрин рикӀ шадарзава. Къунши районда хьанатӀани ФатӀимат Абдурагьмановна уьмуьрдин кьадар – кьисметди чи райондин Кчункъазмайрин хуьруьз акъудна. Кьуд аял авай хизанда чӀехи хьанвай ФатӀиматаз кьетӀен фикир гузвай, вучиз лагьайтӀа пуд стхадиз авай са вах тир. Амма гьайиф хьи, ам гьеле аялзамаз бубадикай магьрум хьанай. Дидеди колхозда кӀвалахзавай, аялрихъ кӀвалевай чӀехи дидени буба гелкъвезвай. Уьмуьр акунвай инсанри тербияламишнавай балаярни уьмуьрдин къимет чидай, къайда – низам гвай лайихлу инсанар яз чӀехи хьана. Хайи хуьруьн юкьван школа, гуьгъуьнлай кьве йисуз дерзичидин курсар ва I976 –йисуз Буйнакскдин педучилище акьалтӀарна. I975 – йисуз уьмуьрдин кьадар кьисмет хьана ам малимдиз гъуьлуьз фена. Гьа и школада малим тир Абдуриза Алдеровичахъ галаз мягькем хизан кутуна. ФатӀимат Абдурагьмановнади 44 йисуз акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гана. Адан зегьметдин рехъ райондин образованиедин управлениедин ва школадин администрациядин цӀудралди Гьуьрметдин грамотайралди лишанлу авунва. Адан гъилик чирвилер къачур аялрин райондин олимпиадайра, конкурсра лайихлу чкаярни кьуна. ФатӀимат Абдурагьмановнади вичи тарс гайи аялри ийизвай гьуьрмет виридалайни еке награда яз гьисабзава. Школадилай къерехдай ам хуьруьн общественный уьмуьрдин, культурадин маканрин мярекатрин активный иштиракчи я. Хуьре, районда гьуьрмет авай ФатӀимат ва Абдуриза Азизоври, яргъал йисара чӀугур дурумлу, бегьерлу, баркаллу зегьметдин рехъ акьалтӀарна алай йисуз лайихлу песиядиз экъечӀнава. Хъсан малимар, хуьруьнвияр хьиз абур играми дидени буба я. Абуру къуьн - къуьневаз тербияллу вад диши велед уьмуьрдин шегьредал акъудна динжарнава. ЧӀехи руша диде – бубадин пеше хкянава, амайбурни гьар жуьре пешейрин сагьибар я. Абурухъ чпин хизанар ава. Балайри чӀехи дидедизни бубадиз I3 хтулни I птул багъишнава. «Дидедин югъ» суваррин вилик, Азизоврин хизандиз вад руш - бикеяр багъишнавай ФатӀимат дидедиз,идалай кьулухъни балайрин,хтулрин шад мяректра багьа мугьман яз иштиракдай йикъар акурай.
+ГЬАР са инсандиз дуьньядал виридалайни багьа инсан диде я. Гьар са инсан и дуьньядиз гъизвайди, ахпани ам арадал акъудзавайди диде я. Хизандин къене дидедин роль лугьуз тежер кьван екеди я. Гьар са касдин уьмуьрда «диде» лугьур гаф гьи кьадар важиблу ятӀа , куьрелди лугьуз четин я. Аял сифте дуьньядиз атайла дидеди адаз кӀанивал гузва, ахпа уьмуьрдин писни хъсан, гьар са кардиз къимет гуз, уьмуьр дуьз къайдада аннамишиз чирзава. Къенин зи суьгьбет Магьарамдхуьре яшамиш жезвай гуьзел дишегьли, играми диде, 4 КЧУНКЪАЗМАЙРИН хуьряй тир Гьажибалаеврин хизанда ругуд велед чӀехи жезва. КӀвалин иесиди, кьуд хвани кьве руш чӀехи жезвай вичин хизан виридалайни еке девлет я лугьузва. Эхь, инсан и дуьньядиз атана хъфидалди адан кьилел вуч къведатӀа садазни чидач. Гьар са кас хъсан уьмуьрдик, веледар уьмуьрдин шегьредал акъудна динжаруник умуд кваз яшамиш жезва. Гьажибалаеврин хизанни ихьтинбурукай сад я. Хизандин сагьибар къуллугърал алачтӀани, маса еке девлетар авачтӀани, абуру чпелай алакьдай кӀвалахар ийиз чпин зегьметдалди балаяр хуьзва. Чпин арада гъвечӀи чӀехи чиз, гьуьрмет ийиз, кӀваляй къеце патани чеб тербияллудаказ тухузвай и хизандиз аферин ва чухсагъул лугьуз кӀанзава. Гьуьрметлу Замир ва Марьяна, куьн эвленмиш хьана къад йис хьанва. И къад йисан вахтунда ругуд сеферда куьне диде – бубавилин бахтуникай дадмишнава. Ибур виридалайни багьа гьиссер я. Къуй гьа и бахтунин бинедаллаз куьне чӀехи ийизвай веледрикай квез шегьерар хьурай. АЛАВА ХЪИЙИН: Алай и мягькем тушир вахтунда ругуд велед хана чӀехи ийизвай диде хуьруьн, райондин абур я. Ихьтин дидеяр, гьукуматди гузвай куьмекрикай ва я маса къуват гузвай мярекатрикай хкудна виже къведач. А. АЙДЕМИРОВА.
+28-ноябрь, 2020- йис. ферли уьмуьрдин юлдаш, хъсан чирвилер авай малим, лап хъсан инсан Жасмина Рамазановадикай я. Къенин юкъ
+уз Жасмина вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз яшамиш жез 25 йис хьанва. Абуру ругуд веледдиз ва кьуд хтулдиз тербия гузва. Рамазановрин хизанда велед тербияламишунин ва
+жиблувиле дидедин жавабдарвал, бажарагъ кьакьан дережада авайди ачухдиз аквазва. Идалайни гъейри, Рамазановрин хизан хуьрени гьуьрмет авай хизанрикай сад я. Жасминадин аялар чӀехи гада Магьамедрасул вичин хизан галаз Москва шегьерда яшамиш жезва. Руш Мадина ви
+чин хизан кутуна хуьре яшамиш жезва. Амай аялри школада кӀелзама. Виридалайни гъвечӀи руш яслидиз физва, адан и мукьвара 4 йис тамам жезва. Жасминадин ругуд аялни лап хъсан тербия авай акьуллу аялар я. Ихьтин чешнелу хизан кутунай Жасмина дидедиз анжах баркалла лугьуз жеда. Обществода хизандин важиблувал, дидевилин метлеблувал, хизан яратмишунин сирер чирунин карда гьар йисуз кьиле тухузвай «Йисан хизан» конкурсда, «Гзаф аялар авай хизан» номинациядай Рамазановрин хизанди гъалибвал къазанмишна. Абурув шад гьалара «Йисан хизан», тӀвар алай Гьукуматдин Ктаб ва Гьуьрметдин грамота вахкана . Гьуьрметлу Жасмина! Ваз дидедин ю��ъ мубаракрай! Вири девирра дидедин къамат багъри кӀвалин къене кьепӀинихъ галаз, чимивилихъни, къулайвилихъ, гьакъисагъвилихъни яратмишунрихъ галаз алакъалу яз хьайиди я . Ви хизанда бахт, берекат мадни артух хьун чи мурад я. Играми дидеяр квехъ мягькем сагъламвал, кӀанивал, ислягьвал ва хушбахтвал хьун чи, куь веледрин, мурад я. Куьн гьамиша чи кьилел саламат, Аллагьдал аманат хьурай! ЖАННА. 3 МАЛУМАТ
+Гьакъи вахтунда це - буржар кӀватӀмир
+ЗУЛУН мекьивилер, идахъ галаз сад хьиз кӀвалериз чимивал гудай, яни ишлемишзавай газдин кьадар артух жезвай вахт алукьнава. Амма, гьайиф хьи, и ва я маса себебар аваз, агьалийри газдин гьакъи вахтунда тагузвай дуьшуьшар тӀимил туш. И кардиз талукь яз «Газпром межрегионгаз Махачкала» ООО-ДИН нубатдин сеферда кӀевелай тагькимарзава: газдин гьакъи вахтунда гун-им газ ишлемишзавай гьар са касдин хиве авай мажбурнама я. РикӀел хуьх, ишлемишнавай газдин гьакъи гьар вацран 10 лагьай югъ алукьдалди гун чарасуз я. Ишлемишнавай газдин буржар кӀватӀ хьанвай агьалийри абур тади гьалда вахкун лазим я. ГьикӀ лагьайтӀа, гьикьван яргъалди абур туртӀа, гьакьван четин гьалда гьатда гьам муьштери, гьамни газдалди таъминарзавай кархана. Газдин гьакъи комиссия (винел хквезвай пул) ва учирар авачиз, гьакӀни тӀугъвал акатунин хаталувал екеди тир и девирда инсанрихъ галаз артухан алакъаяр тахьана, яргъал мензилда аваз гудай къайда ишлемишайтӀа жеда. И кар, сайтда «Абонентдин хсуси кабинет» ачухна, я тахьайтӀа телефонда ва я планшетда жедай «Мой ГАЗ» приложение ачухна, тамамариз жеда. «Абонентдин хсуси кабинетда» касди идалай вилик гайи пулдин такьатрин гьакъиндай делилар ава, гьакӀни ана кӀватӀ хьанвай буржунин кьадар къалурнава. Нагъд пул галачир къайдада, яни телефондин, смартфондин ва я компьютердин куьмекдалди газдин гьакъи гудай мумкинвал «Сбербанконлайн» сервисдин «ЖКХ-ДИН къуллугърин гьакъи гун» чина ачухзава. Ишлемишнавай газдин гьакъи, виликдай хьиз, адетдин жуьреда ва тӀугъвалдин хаталувиликай хуьниз талукь истемишунрал амал авуналди гузвай агьалияр патал газдалди таъминарзавай идарадин абонентвилин пунктара ва «Республикадин гьакъи гунин ва гьахъ-гьисабрин центрада» («Республиканский расчетно-платежный центр») кассайри кӀвалахзава. Гьуьрметлу абонентар! Буржар кӀватӀ жедайвал ийимир ва гьакъидиз талукь гьахъ-гьисабар вахтунда ая! Газдихъ галаз алакъалу гьахъ-гьисабриз талукь суалриз жавабар гун патал «Газпром межрегионгаз Махачкала» ООО-ДИН «кузвай линиядин» нумра кардик ква - 8 800 200 98 04. Компаниядин сайт -
+УЬЛКВЕДИН са бязи чкайра коронавирус тӀугъвал секин хьанватӀани, гзаф чкайра, гьа жергедай яз чи райондани адан гьужум гьеле зайиф хьанвач. Акси яз, адан есирда гьатзавайбурун кьадар йикъалай-къуз артух жезва. Райондин руководстводи жуьреба-жуьре серенжемар кьабулзаватӀани, тӀугъвалдин вилик пад тамамдиз кьаз хьанвач. Вирус акат тавун патал вуч авун герек къвезва? Роспотребнадзорди меслят къалурзавайвал, сифтени-сифте маска алукӀун, ам вахт-вахтунда дегишарун, гъилерин михьивал хуьн, салам гудайла, гъил такьун, къужахламиш тавун, рахадайла, сад-садаз 1,5-2 метрдилай гзаф мукьва тахьун, гзаф инсанар кӀватӀ жезвай чкайриз тефин. Чна абурал амална, амайбурувайни истемишна кӀанда. Роспотребнадзорди лугьузва хьи, чеб коронавирусдикай хуьнин карда кьилин роль маскайри къугъвазва. И жигьетдай чи районда маска алукӀунин режим хуьнин къайда хуьзва. Газетдин журналистри райцентрдал алай, инсанар гзаф кӀватӀ жезвай са шумуд идарадиз фена ахтармишунар кьиле тухвана. Чаз акурвал, вири чкайра районэгьлийри маска алукӀунин режимдал амал ийизва.
+Гъепцегьрин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2020- йисуз Шихбалаева Фаиладиз гайи 00518001923367- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин. Магьарамдхуьре яшамиш жезвай Абдуселиман хва Абдулзагьиран хизанди ва вири мукьва-кьилийри Махачкъалада авай имам АШ-ШАФИИДИН тӀварунихъ галай мискӀиндин имам, чи ватанэгьли Ливаудинан хва Тажидин гьажи Къазибеков кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз адан багърийриз дериндай хажалат чӀугуналди башсагълугъвал гузва.
+« ГЬУКУМАТДИН СЯТ » рамкада аваз кьиле фейи РД дин халкьдин Собраниедин ругуд лагьай созывдал , налогрин ва налогар тушир доходрин планар тамамарунин гьакъиндай 20I6 йисуз тухванвай к I валахдин нетижаяр кьуна ва виридалай хъсан ва гуьгъуьна амай муниципальный тешкилатрин т I варар кьуна . РД дин гьукуматдин председателдин заместитель , экономикадин министр Раюдин Юсуфова , « Обеление экономики » эвелимжи проект тамамарзавай гьалдин гъакъиндай доклад авуна . Докладдай , малум хьайивал , Гергебиль (I34,6 %), Ц I унти (II7,9 %), Сергокъала (II7,7%), Магьарамдхуьруьн (II5,7 %) районар ва Хасавюрт (II4,3%) шегьер налогар к l ват l унай вилик жергейра ава . Чародадин район , Махачкъала , Буйнакск , Къизляр , Дербент шегьерар къваларивай гуьзетзавайбурун жергеда гьатнава . Рик I ел хкин , 20I6ЙИСУЗ Дагъустан республикадин консолидированный бюджетдин доходрин кьадар 98 млрд . манат , налогрин ва налогрин тушир доходрин кьадар 33,5 млрд . манат хьанва . Им алатай йисав гекъигайла 5 млрд . манатдин артух я . Эгер 20I2ЙИСАВ гекъигайт I а бюджетдиз къвезвай пулунин кьадар II,3 млрд . манатдин артух хьанва . ЧИ КОРР .
+И ЙИКЪАРА Махачкъалада республикадин милли ктабханадин конференц залда Дагъустан Республикадин жегьилрин крарай гегьенш заседание кьиле фена . Адан к l валахда РД дин Правительстводин председателдин сад лагьай заместитель Анатолий Карибова , Халкьдин Собраниедин чирвилерин , илимдин , спортдин ва туризмдин комитетдин председатель Раджаб Абдулатипова ва муни
+ципальный къуллугърин жавабдар векилри иштиракна . Къейдна к l анда хьи , кьиле фейи заседаниедал Магьарамдхуьруьн районд��н « туризмдинни жегьилрин крарай » МКУ дин директор Фарид Бейбутовав Министерстводин Гьуьрметдин грамота вахкана . Гьак l ни конференциядал Министерстводин 2017йисан к l валахдин план веревирд авуна . ЖАННА .
+СТАЛИНГРАДДИН дяве инсаниятдин тарихда лап гзаф ивияр экъичайбурукай сад я . Ам 227нумрадин приказдай къачур « Са камни кьулухъди !» девиздик галаз кьиле фена ва Ватандин Ч I ехи дяведа , гьак I дуьньядин Кьвед лагьай дяведа дегишвал тур важиблу легьзе хьана . Сталинграддин дяведин кьилин лишан « кьакьанвал I02»Мамаев тепе хьана . Шегьер патал дяве физвайла ам са шумуд сеферда гагь советрин кьушунрин , гагь душмандин гъиле хьана . Телеф хьайи аскерар рик I ел хуьниз талукьарнавай мемориальный комплекс гьа и тепедал эцигун къарардиз къачун мягьтелвал ийидай кар туш .
+ВАТАНДИН Ч I ехи дяведа Сталинград шегьер патал кьиле фейи ягъунри чи тарихда кьет I ен чка кьунва . Сталинград патал кьиле фейи женгера Советрин армияди , сифте яз Гитлеран фашистрин армиядиз лугьуз тежедай хьтин ягъунар кьуна , фашистрин ва абурун тереф хуьзвай гъилибанрин кьушунар кьет I ендаказ кук I варна . А вахтунда вири дуьньяди Волга вац I ал кьиле физвай ягъунриз кич I кваз , дикъетдивди тамашзавай . Къецепатан уьлквейрин сагьибри гьисабзавайвал , эгер фашистри Сталинград къачунайт I а , Советрин армия тамамдаказ усал жедай , абурун гьак I ани хъсан тушир гьал авайдалайни к I евера гьатдай . Абур гьахъни тир . Вучиз лагьайт I а , фашистрин Германиядин тереф хуьзвай Япониядин , Турциядин , Ирандин вил гьа инал алай , Советрин гьукуматдал вегьинал . Амма абурун фикирар кьилиз акъатнач . Гитлеравай Сталинград къачуз хьанач . Сталинград патал ягъунар гьик I башламиш хьанай ? 1942йисан июлдин вацра фашистрин 4танковый ва 6армияди румынрин , итальянвийрин , венгрийрин армийрихъ галаз сигъ алакъада аваз Советрин Армиядин рагъэкъеч I дай патан фронтдал бейхабардиз гьужумна . Нетижада фашистри чи фронтдин авангарддин сенгерар кук I варна Дон вац I алай эляч I на , Сталинград шегьердал гьужум башламишна . А ч I авуз Гитлеран Генеральный Штабдин начальник генералполковник Гальдера вичин журналда кхьенай : « Сталинград патал ягъунар куьтягь хьана лагьайт I а жезва , саки кьвед пуд гьафтедилай шегьер чиди жеда ». Амма йикъар гьафтеяр физвай , генерал Гальдеран фикирар , умудар кьилиз акъатзавачир . Вучиз лагьайт I а , Советрин кьушунри гьерекатдалди ц I ийиз туьк I уьр хъувунвай сенгерар игитвилелди хуьзвай , а сенгеррал куьмекдиз ц l ийи ц l ийи дивизияр къвезвай . 1942йисан сентябрдиз кьилди Сталинградский фронт тешкилна . Фронтдин сенгерар шегьердин лап мукьувай физвай . Чи 64 ва 62 армийри са шумуд виш километрдиз яргъи хьанвай фронтдин сенгеррал гитлерчийриз пис ягъунар кьуна . Телефвилер кьве патайни екебур тир , амма чи армийрихъ гьамиша вахтунда куьмек агакьзавай , ц I ийи ц I ийи дивизияр къвезвай , Гитлеран арм��ядин резервияр къвердавай кьери жезвай . Гаф кватай чкадал лугьун , гьа и вахтунда Дагъустанда , дагъустанвийрикай тешкилнавай 4 дивизияди Сталинград патал кьиле фейи ягъунра иштиракна , абурун арада вишералди чи районэгьлиярни авай . Абурукай гзафбур гьана телеф хьана . Инал заз , Ватандин Ч I ехи дяведин иштиракчи , ветеран , исятда рагьметдиз фенвай Шихали халуди авур суьгьбет рик I ел хкиз к I анзава : « Заз Куьре округдин военный комиссариатди армиядин жергейриз къуллугъ ийиз эвер гана . Ина армиядин жергейриз къуллугъ ийиз эвер ганвай зун хьтин 380 призывник авай , вири лезгияр . Сифтедай чун Батумидиз дяведин чирвилер къачуз рекье туна . Кьве вацралай Сталинграддин фронтдиз акъатна . Са гьафтедин ягъунра иштирак авурдалай гуьгъуьниз 380 лезгидикай 17 амукьна . Амайбур вири телеф хьана ». Ватандин Ч I ехи дяведин иштиракчи , рагьметлу Сефибег халудин дяведикай мад са суьгьбет рик I ел хкиз к I анзава : «1942йисуз Миллерово шегьердин патав чи полкуни сенгерар хуьзвай . Са йифиз чи ротадин командирди заз ва зи куьмекчи аскердиз вичин блиндаждиз эвер гана . Ада заз лагьана : « Яб це дагъустанви , исятда чи рота немсерин сенгеррал гьужумдиз фида , вуна ви пулемет гваз алай чкадилай 4
+чаз куьмекда . Рота гьужумдиз къарагъна , за пулеметдай немсерин сенгерриз ц I ай гана . Женг гуьзлемиш тавур хьтин къатиди хьана . И женгина чи рота саки вири телеф хьана , зални залан хер хьана , захъ галай куьмекчи , пулеметдин кьвед лагьай номер кьена ». И суьгьбетрай чаз а женгерин къативилер , мусибатдин кьиникьар аквазва . Сентябррин эхирай фашистар Сталинграддиз гьахьна . Женгер шегьердин къене давам жезвай . Виридалайни къати женгер тракторный , баррикадный заводра , Мамаеван кургандал кьиле физвай . А чкаяр йикъа са шумудра гъиляй гъилиз физвай . Гагь немсери кьазвай , ахпа чибуру гьужум хъийиз немсер чукур хъийизвай . Октябрь вацрал кьван женгер гьа ик I кьиле фена . Фашистри ва абурун гъилибанри Сталинград шегьер самолетрай бомбаяр вегьез , залан артиллериядай ягъиз михьиз барбат I навай , ягъунар шегьердин чк I анвай харап I айра физвай . Са шумуд чкадилай фашистрин кьушунар Волга вац I ун къерехдиз экъеч I навай . Абуруз Волга вац I алай Сталинграддиз куьмекдиз къвезвай чи дивизийрин кьушунар аквазвай , абуруз гуьлле гузвай , тупарай язавай . Амма гьак I ят I ани Советрин Армиядин аскерри Сталинградда чпин сенгерар уьтквемвилелди хуьзвай . Фашистрин армиядин жергеяр югъкъандавай кьери ва зайиф жезвай . И кар чи командованиедини кьат I ана . Сталинграддиз гьахьнавай 6 ва 4немсерин армийрин къерехрал чи командованиеди чинеба фашистрал гьужумдай къуватар к I ват I из башламишна . Немсерин разведкадиз и кардикай эсиллагь хабар хьанач . СССР дин ва Россиядин тарихда чпин т I варар ч I ехи гьарфарилай кхьенвай маршалар Жукова , Василевскийди , Рокоссовскийди , Ватутина , Чуйкова , Толбухина , Еременкоди санал туьк I уьрай « Сатурн » т I вар алай контронаступлениеди 19октябрдиз ван авуна . 23октябрдиз яни пуд кьуд йикъалай Сталинграддал гьужумзавай немсерин ва абурун гъилибанрин армияр Советрин Армияди гьалкъада туна к I евна . Сифте кьиляй гьалкъада гьатнавай фашистар терг ийиз башламишайла чи разведкади гъалат I ахъайна . Разведкади чи командованиедиз гьалкъада гьатнавай кьадар 90 000 тирди лагьана . Амма « Сатурн » операция башламиш хьайи са шумуд йикъалай чи генералри гьалкъада авай фашистрин кьадар са шумуд се ферда артух тирди кьат I ана . Дугъриданни , гьалкъада немсерин , абурун гъилибанрин 22 дивизия ва маса гъвеч I и частар гьатнавай . И кардин гьакъиндай телеф хьайи , есирда гьатай немсерив гвай документри шагьидвалзавай . Генерал фельдмаршал Паулюсан 6армия михьиз гьалкъада авай . Гьакъикъатда , эхирдай чир хьайивал гьалкъада вири санлай 330 000 немсерин ва абурун гъилибанрин жаллат I ар гьатнавай . 1943йисан 2февралдиз Советрин 64армиядин аскерри генерал фельдмар шал Паулюс вичин штабни галаз есирда кьуна . 3февралдиз Паулюсан буйругъдалди гьалкъада амай фашистрини яракьар эцигна . Гьа идалди саки зур йисан вахтунда кьиле фейи Сталинграддин ягъунар Гитлеран 6армия михьиз ва 4 танковый армиядин гзаф пай , румынрин 4армия михьиз кук I варуналди акьалт I на . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+Гатун чими вахтунда бейхабардиз к I вализ лув гана атай т I вет I чими т I уьн авай чи бушкъапуниз . Я тушт I а ц I ийи мурабадиз аватай гьалдал , чакай гзафбур ацалтна . Гзафбуру зегьле ракъурзавай гьашарат са патахъ гадарзава , амма лап куьлуь шуьлуьйриз фикир гудайбур , чпин фикирдалди « ч I ур хьанвай » т I уьникай ерли азад жезва . Амма ихьтин гьалда вуч ийидат I а , и суалдиз Пайгъамбарди са манадалди жаваб гана . « Мукьварал австралийви алимри авур ачухунрин нети жайри , анжах виридаз чизвай гьакъикъат чаз къейд ийизва « Вири ц I ийивилер , им хъсандиз рик I елай алуднавай куьгьнеди я ». Виридакай галай галайвал . Къенин юкъуз илимди саки 50 000 жуьре зегьерлу гьашаратар винел акъуднава . Идахъ галаз санал , мукьвал мукьвал абурукай гзафбур хаталу азарар ва вирусар санай саниз тухудайбур я . Сиднейда авай Австралиядин Макуэри университетдин алимри пешекарри адетдин к I валин т I вет I ер ахтармишайла , гьа чпи санай саниз тухузвай зарарлу бактерийриз чпи чпиз дарман арадал гъидай алакьун авайди , икьван гагьда илимдиз малум тушир . Гьар гьик I ят I ани , сифте мусурманриз I400 йис идалай вилик а кардикай хабар авайди , чавай инанмишвилелди лугьуз жеда . Ик I, месела , имам аль Бухаридин к I ват I алда кхьенвай . Абу Гьурайрадилай атанвай Пайгъамбардин гьадисда лугьузва : « Эгер квекай садан хъвадай шейиниз т I вет I аватайт I а , къуй ада тадиз ам ( т I вет I) тамамдаказ аник кутурай , ахпа акъуд хъувурай , гьакъикъатда , адан са лувунал азар ала , муькуьдал дарман ». Гьа идаз ухшар вакъиади Иби Мажадин ва ан Насаиди�� к I ват I алра вичин чка кьунва . Гьа идаз дуьм дуьз ухшар нетижадиз атун патал , ингье чи вахтунда австралийви алимри ч I ехи уьлчмейра аваз ахтармишунар тухвана . Ахтармишунар тухудай зат I унин еринда абуру 4 жуьре гьашаратар ишлемишна : адетдин вет I, к I валин т I вет I, москит папатачный ва к I валерин т I вет I. Абурукай гьар са гьашарат гьар жуьредин азаррин микроорганизмаяр тухузвайбур тир , ан жах виридалайни гзаф к I валин ва к I валерин т I вет I ерик ква . Ахтармишунрин нетижада гьар жуьредин инсандин чандиз хийирлу ва зарарлу бактерияр ва лап куьлуь жуьредин къарникъузар жагъана . Гьак I ни дрожжрин кьве штаммни ва антибиотик хкудиз алакьзавай паразит къарникъуз жагъана . В . Circ и lns т I вар алай жагъанвай хийирлу бактерийрикай садавай , ч I ехи ва агъуз тир температураяр , химиядин ва облучениедин таъсир эхиз жезвай . Ам т I вет I рен эрч I и лувунал ала . Гьак I хьайила , гьатта т I вет I кудай , я тушт I а къанвай т I уьниз аватайт I ани , адан лувунал алай хийирлу бактерийри чпин хъсан таъсир квадарзавачир ва инсан патал зарарлу вири микроорганизмаяр тергиз алакьзавай . Т I вет I рен муькуь лувунал виридаз малум D. S и dfilis ( сенная палочка ) ва S A и re и s ( къизилдин стофилококк ) ала . Малум тирвал а бактерийри гьар жуьредин азарар арадал гъизва , ик I месела , вилер ва хамар дак I уна яру хьун , цистит , нервный системадин азарар ва м . сб . Гьавиляй бейхабардиз т I вет I чи столдал атай вахтунда , му сурманриз гзаф кьадарда хъсан несигьатар гайи Пайгъамбарди , т I вет I вири т I уьник , я тушт I а хъвадай шейиник кутунин меслят гун тажуб жедай кар туш . Гьашаратдин винел яшамиш жезвай микроорганизмайри дарман арадал гъун патал , абуруз кутугай т I уьнин шарт I ар герек жезва . Гьа и вахтунда т I вет I аватай т I уьни а роль къугъвазва . Ахтармишунар тухудай вахтунда малум хьайивал , зарарлу бактерияр тергзавай виридалайни къуватлу шейэр , анжах къарникъузрин клеткайри жимивал кужумайла , ахпа хкатиз башламишзава . Адалай кьулухъ клетка дак I вазва ва пад жезва , нетижада вичин къене авай шейэр къецихъ акъатзава ва абуру зарарлу бактерияр тергзава . Сифтедай тухвай ахтармишунри алимриз малумарайвал , гзаф кьадарда азарар гъизвай бактерияр т I вет I рен пацарал ва руфунал алай . А бактерийри вилерин , жигеррин , т I уьн ц I урурдай ва цварадинни эркекдишивилин системадин азарар , тиф ва маса азарар гъизва . Ят I ани , т I вет I бегьемдиз т I уьник кутун хъувурла , хийилу бактерийри ва къарникъузармикроорганизмайри винидихъ т I варар кьур азарар арадал гъизвай бактерияр тергзавай антибиотикар акъудиз башламишзава . Гьавиляй чун хьтин инсанриз ихьтин чирвилери , мукьвалмукьвал гьадисрин к I ват I алриз килигунин важиблувал къалурзава . Белки квевайни анай куьн азиятдик кутазвай суалдиз жаваб яз , чи Пайгъамбардин патай генани са хийирлу несигьат жагъидат I а ? « Ас салам » газетдай .
+Магьарамдхуьре авай республикадин махсус школаинтернатдин коллективди МУТАЛИБОВА Муминат вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз стха Амаханов Атлуханаз ва амай вири мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Магьарамдхуьруьн нянин школа акьалт l арайдан гьакъиндай 2005йисуз Ремиханова Фатимадиз гайи Б сериядин 3688237нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+АЛАЙ ВАХТУНДА бязи диде бубайри наразивалзавайвал школадин программаяр аялар патал лап заланбур ялда . Гьатта I-2 классра к I елзавай аялрин учебникра виликдай 4-5 – классрани текъвезвай жуьредин тарсар , тапшуругъар авалда . Гьахъ я , программаяр четинбур хьанва , амма школьникри тарсара ишлемишзавай алай аямдин методика , техника ва маса алатар къулайбур , кутугайбур , к I елунар кьезиларзавайбур я эхир . Абурай кьил акъудиз жезвай аялри лап хъсандиз к I елни ийизва , масабуруз чпелай чешнени къалурзава . ЕГЭ вахкудай вахт атайла абуру лап хъсандиз еке баллар аваз экзаменар вахкузва . Чи райондин гзаф аялар чпин нетижайралди т I вар ван авай институтрик , академийрик экеч I зава ва хъсан къиметралди анагар акьалт I арзава . Гьавиляй школадин программайрикай багьнаяр кьаз наразивал авун дуьз туш , гьуьрметлу диде бубаяр ! ЖАННА .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! 23- февралдиз чи уьлкведа Ватан хуьзвайдан югъ шад гьалара къейдда. Дуьньядин тарихда тешпигь авачир хьтин гьунардин, инсанпересвилин, дурумлувилинни дуствилин дерин гел тур и машгьур сувар районэгьлийри гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугуналди, армиядин жергейра чешнелувилелди къуллугъзавай жегьилрини офицерри чпин хиве авай пак тир буржи намуслувилелди кьиле тухуналди лишанлу ийизва. Гьуьрметлу районэгьлияр! За квез и чӀехи сувар муниципальный райондин, адан администрациядин тӀварунихъай мубаракзава. Къуй дуьньяда ислягьвал, куь хизанра бахтар ва шадвилер хьурай. Ф . АГЬМЕДОВ , «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин кьил.
+РОССИЯДИН Федерациядин Дибдин законда Ватандин , хайи халкьдин хатасузвал хуьн гьар са гражданиндин пак тир буржи ва намусдин кар тирди къейднава . Ватандин , хайи халкьдин хатасузвал хуьн патал къайгъу ч I угун вири девирра кьилин месэла яз хьана , инлай кьулухъни яз амукьда . Уьлкведин дамах яз гьисабзавай Яракьлу Къуватрихъ девлетлу тарих ава . Яракьлу Къуватри Советрин уьлкве , гуьгъуьнлайни Россия гьар жуьре бандитрикайни интервентрикай намуслувилелди хвена . I9I8ЙИСАН 23февралдиз ч I уру ният аваз уьлкведиз гьахьай Кайзеран кьушунар Псков , Нарва шегьеррин патарив кук I варна . Советрин жегьил государство хвейи и югъ Яракьлу Къуватар арадал атайди яз гьисабзава ва ам гьар йисуз вири халкьдин сувар яз къейдзава . Адалай инихъ тамам 100 йис алатнава . И девирда чи армияди четин имтигьанар вахкана .
+Уьлкведин Яракьлу Къуватрин тарихда Ватандин Ч I ехи дяведи дерин гел туна . Ам государстводин мягькемвал , халкьдин ва Яракьлу Къуватрин дурумлувал , чандилайни гъил къачуз гьазурвал ахтармишай ч I ехи имтигьан хьана . I4I8 юкъуз давам хьайи дяведи Ватандин , халкьдин хатасузвал хуьн патал эвелимжиди Яракьлу Къуватар гьамиша гьазурвилин ц I арц I ел хьун патал серенжемар кьабулун чарасуз кар тирди субутна . Чи райондайни аскервилиз савадлу , сагълам , алакьунар авай жегьилар ракъурзава . Жегьилар аскервилиз , военный к I елдай заведенийриз гьазурунин жигьетдай райондин школайрини хейлин к I валах тухузва . Ч I ехи классра к I елзавайбуруз дявединни патриотвилин тарсар запасда авай , тежрибаллу офицерри гузва . Школьникриз аскервилин рекьяй сифтегьан вердишвилер гун патал чи районда гьар йисуз военно спортивный къугъунар , армиядиз физ гьазур жезвай жегьилрин спортакиада , Призывникдин йикъаз талукь мярекатар тухузва . Абурун вилик райондин военкоматдин работникар , дяведин ветеранар , дидебубаяр рахазва . Гьелбетда , тухузвай серенжемри нетижаяр тагана тазвач . Алай вахтунда уьлкведин военный частара райондин хуьрерай вишералди жегьилри къуллугъзава , гзафбуру военный заведенийра к I елзава . Эхиримжи йисара жегьилар аскервилиз рекье тунин тапшуругъ кьилиз акъуд тавур дуьшуьш хьанвач . Хъсандиз къуллугъ авуниз килигна гзаф жегьилрилай диде бубайриз военный частарин командиррилай чухсагъулдин чарар хквезва . Эхиримжи вахтара районда договоррин бинедаллаз ( контрактникар ) къуллугъзавай аскеррин кьадарни къвердавай гзаф жезвайди къейдна к I анда . Къе умудлу даях , Ва тандин дамах яз гьисабзавай Яракьлу Къуватри вичин вилик эцигнавай месэлаяр намуслувилелди гьалзава . Аскервилин буржи кьилиз акъудунин ва Ватандиз вафалувал къалурунин жигьетдай вик I егьвал , уьтквемвал къалурай рухваяр чахъ вири девирра хьана . Гитлерчийрикай Ватан хвейи вири йисара Советрин Яракьлу Къуватрин жергейра аваз Дагъустандин , абурукай яз чи районэгьлийрини душмандиз рик I елай тефидай ягъунар кьуна . Районэгьлийри Ватандин Ч I ехи дяведин вири женгера , гуьгъуьнлай Афгъанистанда интернациональный буржи тамамардайла вик I егьвилелди иштиракна . Ватандин , хайи халкьдин азадвал , аслу туширвал хуьн патал къуллугъ ийиз аскервилиз финн Россияда гьар са жегьилдин намусдин пак буржи я . Ватан хуьзвайбурун югъ къейд авуналди чна чи ветеранриз , уьклведин Яракьлу Къватрихъ галаз алакъалу вирибуруз сувар мубаракзава .
+АЛАТАЙ гьафтеда , Магьарамдхуьре авай РФ дин халкьарин адетдин культурадин центрдин фойеда МР дин образованиедин управлениедин работникрин , райондин школайра дидедин ч I алан тарсар гузвай малимрин Ассоциациядин , шаиррин ва райондин интеллигенциядин векилрин иштираквал аваз , « Руьгьдин илгьам » лишандик кваз лезги эдебиятдизни шииратдиз бахшнавай мярекат кьиле фена . Хайи ч I алан международный йикъаз талукьарнавай и важиблу мярекат , УО дин ��айондин методкабинетди , акьалтзавай несилдин фикир хайи ч I алал желб авунин , жуван ата – бубайрин тарих чирунин ва милли адетар хуьнин мураддалди тешкиллувилелди кьиле тухвана . Мярекат РМК дин председатель Исмаил Пирмагьамедова тебрикдин гаф рахуналди ачухна . Гуьгъуьнлай мярекат чи гьуьрметлу жегьил шаир , РД дин писателрин Союздин лезги секциядин руководитель Владик Батманова давамарна . Мярекатдал рахай М . Гьажиеван т I варунихъ галай школадин дидедин ч I алан малим Румеса Гьажиевади , малим , Дагъустандин писателрин союздин член Айна Шалбузовади , малим ва шаир Мукаил Агьмедова алай вахтунда ч I ал авай хаталувиликай , ам хуьн гьар са касдин пак везифа тирдакай ва ам къутармишдай рекьерикай гегьеншдиз лагьана . Винидихъ рахай юлдашрин ихтилатриз къуват яз , хайи ч I аларал шиирар к I елунин конкурсдин райондин этапда гъалиб хьайи Лиана Ризаевади ( Тагьиркъазмаяр ), Сакинат Разахановади ( Къуйсун ), Аида Ибрагьимовади ( Хужакъазмаяр ), Эдалет Конагова ( Филер ) ва Милена Казимовади ( Самур ) чи ч I алакай , халкьдикай , уьмуьрдикай кхьенвай шиирар к I елна . Ярагъкъазмайрин « Улыбка » т I вар алай бахчадин ва Гъапцегьрин школадин аялри къалурай сегьнейри , « Теремок » бахчадин аялри к I елай шиирри ва ашукь Айдуна лагьай манийри мярекат мадни гурлу авуна . А . АЙДЕМИРОВА .
+АЛАТАЙ гьафтеда , Брянск шегьерда азаддиз кьуршахар кьунай кьиле фейи ЦФО дин ( центральный федеральный округ ) Первенствода чи райондин спортсменар тир Мурадхан Зингьаров (65 кг ) ва Фархат Атаханов (55 кг ) гъалиб хьана . « Самур » ДЮСШ да тренерар тир Рустам Гьасанбекован ва Ильман Гюлмагьамедован тербиячийри къазанмишай гъалибвилери чи районэгьлияр лап шадарна . Гъалибчийриз хьанвай агалкьун тебрик авур « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Загьидиновича , вичин тебрикдин рахунра къейд авурвал , спорт жегьилрин ва социальный политикадин приоритетный хилерикай сад я . Гьар са гъалибвал им яргъал давамлу зегьметдин , къастунин к I евивилин ва жувал к I валахунин нетижада арадал къвезвайди я . Спортдал машгъ ул хьуни сагъламвал мягькемарунилай гъейри , беден , руьгь лигимарзава ва жегьилрин фикир физический ва ахлакьдин культурадал желбзава . Къуй чи спортсменрихъ идалай кьулухъни мадни кьакьан гьуьндуьрриз хкаж жедай къува тар ва гьевес хьурай !лагьана Фарид Загьидиновича . Гъалиб хьанвай чи спортсменри майдин вацра , азаддиз кьуршахар кьунай кьунай Иркутск шегьерда кьиле фидай Россиядин Первенствода иштиракда .
+ДЗЮДОДАЙ Дагъустандин хкянавай командади Россиядин чемпионатдиз путевкаяр къазанмишна . 9-I0ФЕВРАЛДИЗ Чечнядин меркезда « Олимпийск » спорткомплексда дзюдодай кьиле фейи СКФО дин ( северо кавказский федеральный округ ) Первенствода иштиракай 23 йис жедалди яш авай чи юниорри чак шадвилин лувар кутуна . Къизгъин акъажунра иштиракай чи спортсменри 3 къизилдин , 2 гимишдин ��а 2 буьруьнждин медалар къазанмишна . Чпин заланвилин категориядай пьедесталдин вини к I арц I из Мирвара Мирзаметова (70 кг ), Айшат Загидова (78 кг ) ва Мадина Нуратдинова (57) хкаж хьана . Дагъустандин командадин составда аваз иштиракай Патимат Гьамзатовадини Хамис Джаватовади (48-57 кг ) гимишдин ва Убайганат Алигьажиевадини Хадижат Дугиевади (63-78 кг ) буьруьнждин медалар къазанмишна . Шадвал ийидай кар ам я хьи къизилдин медаль къазанмишнавайбурун жергеда чи районэгьли , Хъартаскъазмайрин хуьруьн агьали Мирзаметова Мирвара хьунал чна дамахзава . Им райондин спортдин тарихда амукьдай лишанлу вакъиа хьана . Мирвара спортдиз гъайиди ва сифте камар къачуз вердишарайди , адан буба тренер Мирзаметов Джафер я . СКФО дин Первенстводин чемпионрин ва призеррин тренер Зайнаб Датуева я . Екатеринбург шегьерда 6-8мартдалди кьиле фидай Россиядин Первенствода I ва 2чкаяр кьур спортсменри иштиракда . Чна Дагъустандин хкянавай командадиз хьанвай агалкьун мубаракзава ва чи рушари Россиядин Первенстводай чаз дишегьлийрин суваррин савкьват яз къизилдин медалар хкидайдак умуд кутазва . А . АЙДЕМИРОВА .
+Ц I ИНИН йисуз Афганистандай советрин кьушунар акъудайдалай инихъ 30 йис тамам жезва . Гилийрин хуьряй а дяведа 6 касди иштиракна , ингье абурун т I варар Къурбанов Юсуф , Магомедов Валерий , Абасов Федор , Мирзебалаев Геннадий , Магомедов Фрид ва Казимов Играм . И гадайри чеб вик I егь аскерар хьиз къалурна , гьукуматдин наградаяр къазанмишна , халкьдин арада гьуьрмет къазанмишна . И макъала , Афгъанистанда хьайи дяведай " Яру гъед " орден алаз хтай кьегьал лезги хва Къурбанов Юсуфакай я . I96I йисан 1лагьай июлдиз Ахцегь райондин Кьехуьлрин хуьре Къурбанов Къурбанан хизанда кьуд лагьай аял гада дуьньядиз атана . Диде Гуьлезара адал вичин бубадин т I вар эцигна Юсуф . I964ЙИСУЗ Къурбановрин хизан Гилийрин хуьруьз куьч хьана . Юсуфа и хуьре 8 класс , Огнида ПТУ акьалт I арна , механизаторвилин пеше къачуна . I980 лагьай йисан майдин вацра адаз Советрин Армиядин жергейриз эверна , дуьньяда т I вар ван авай Брестдин крепостдиз акъатна . Ругуд вацран къене жегьил аскеррин курсара зенитчиквилин тежриба къачур Юсуф ноябрь вацран эхирдай вичин ротадихъ галаз граждан дяве физвай Афганистандиз ракъурна . I978 йисан апрелдин вацра и къунши гьукуматда инкъилаб хьана , гьукуматдин кьилиз социализмдин терефдал алай инсанар атана , халкь кьве патал пай хьана , граждан дяве башламишна . Гьукумдиз акси ксариз , США кьиле авай гьукуматри вири патарихъай куьмекар гузвай , инкъилабчийриз бегьем тади гузвай . И гьалара Афганистандин ч I ехибуру СССР дивай чпиз куьмек гун т l алабнай . I979ЙИСАН I2ДЕКАБРДИЗ ЦК КПСС дин Политбюроди Советрин кьушунар Афганистандиз ракъурдай къарар акъудна . Гьа и йисан 25 декабрдиз Советрин 40Армия Аму Дарья вац I алай эляч l на и гьукуматдиз гьахьна . Юсуфан рота Афганистандин меркез Кабул шегьерда туна , абурун аслу къуллугъни дя
+ведин суьрсет гъизвай машинрин карванар душманрикай хуьн тир . Карванар физвай Термез Кабул рехъ гзаф хаталуди тир , ам гьамиша моджахедри гуьллеламишзавай , машинриз ц I аяр язавай , аскерар телеф жезвай . I98Iйисан 22майдиз Кабулдихъ хквезвай вахтунда ихьтин са карвандиз моджахедри гьар жуьредин яракьрай гуьлле гана . Советрин аскерри к I унт I араллай душманриз акси гуьлле гуз башламишна . И женгина зенитный расчетдин командир Къурбанов Юсуф иллаки тафаватлу хьана , душманар тергна , амукьайбур катуниз мажбур хьана . Юсуфал и женгина и патай а патаз акъатай хер хьана , амма ада женгинин майдан тунач , юлдашрив хер кут I униз туна , женг давамарна . Полихумри шегьерда авай 360нумрадин госпиталда I5 юкъуз сагъар хъувурдалай кьулукъ ам вичин частуниз хтана . Кьегьалвал къалурунай Къурбанов Юсуф " Яру гъед " ордендиз лайихлу хьана . I98Iйисан 4 августдиз Кушкадай Кабулдиз хквезвай бензинар авай карвандал гележегдин дуьньядин сад лагьай террорист хьайи Усама бен Ладен кьиле авай дестеди гьужумна . Карван хуьзвай советрин аскерри вик I егьвал къалурна ва душман кьулухъди ч I угвадай къал гъана , амма кьулухъай къвезвай са бензовоз абуру хъиткьинарна . Карвандин эхирдай къвезвай Къурбанов Юсуфан 6 касдикай иба рат тир зенитный расчет взрывной волнадик акатна цавуз акъатна , пуд кас телеф хьана . Чуьлдин госпиталда вич вичел хтай Юсуфан кьил рехи хьанвай , вилеризни са шэъни аквазмачир . Са вацран къене госпиталда хьайи ам советрин дяведин духтурри к I вачел къарагъарна , вичин частуниз рахкурна . Къалурнавай кьегьалвилерай командирри Къурбанов Юсуф Къурбанович Советрин Союздин Игит т I варц I из лайихлу я лагьай документар туьк I уьрна , талукь чкадиз ракъурна , амма са гьихьтин ят I ани себебралди игитдив вичин гьакъи агакьнач , вичизни амалар чин тийизвайвиляй артух яб ганач , сагъламвал хьурай вичиз лагьана акъвазна . Юсуфа вичин интернациональный буржи Афганистанда эхирдал кьван тухвана , ам I982 йисан I7 майдиз сагъ саламатдиз хуьруьз хурал " Яру гъед " орден , " За отвагу " ва " За боевые заслуги " медалар алаз хтана . Адан а вахтунда гьич 2I йисни хьанвачир . Ам гьак I ни " воину интернационалисту " , " От благодарного афганского народа ", медалрин сагьиб я . I988ЙИСУЗ Къурбанов Юсуфаз Михаил Горбачеван къул алай Верховный Советдин Президиумдин Гьуьрметдин Грамота гана . Юсуфа I0 йисуз Гилийрин хуьруьн советда военно учетный столдин начальниквиле к I валахна , и штат агалайла бейкар хьана , сагъламвални зайиф хьана . Алай аямда Къурбанов Юсуф Къурбанович жегьилрин несигьатчи , хуьруьн меслятчи , школада , хуьре , районда тухузвай гзаф мярекатрин иштиракчи я . I982 йисан августдин вацралай Юсуфани Гилийрин хуьруьн юкьван школадин директор Абдулгалимов Мингьаж малимдин руш Беневшади кьисметар сад авуна 37 йис хьанва . Абуруз пуд веледни пуд хтул ава . Ч I ехи руш Ялахъа инглис ч I алан малим я , хва Искендар Петербургда Метростройда къуллугъчи я , гъвеч I и руш Неля Муьгъвергандал яшамиш жезва . Сократ МУСТАФИН .
+ГЬАР са инсандиз вичин бахт , гележегдин динжвал къулайвал , гьелбетда , веледар хьана , абур ферлибур яз ч I ехи авуна , уьмуьрдин шегьредал акъудна , яшлу хьайила , веледри чпиз къайгъударвал авунай аквазва . Аялрин хъуьруьнрин , шад сесерин ван авачир к I вал садазни тахьурай . Аялар авачир хизанар заз пара акуна , абурун вилера сефилвал жеда . Гьикьван дишегьлияр , дидевилин бахт гьисс ийиз тахьана , текдиз амукьзава . Абурун уьмуьр гележегдихъ умуд авачирди , рик I е пашманвал авайди жезва . Амма алай девирда медицинади виликди камар къачузва , ц I ийи дарманар , алай аямдин ц I ийи технологияр арадал атанва . И мукьвара
+зун дишегьлийрин консультациядин духтур Медхатова Сабинадихъ галаз гуьруьшмиш хьана . За адавай дишегьлидиз аялар тахьунин мана метлеб гьихьтинди я лагьана хабар кьуна . Гьар са дишегьлийрин духтурдин мурад я районда ва Республикада аялар хунин кьадар гзаф хьун . Гьар са эвленмиш хьанвай , аялар тежедай , медицинский диагноз эцигнавай хизандиз куьмек гун патахъай чна вири къуватар ва чирвилер эцигзава . Чагай чара тежезвай жегьил хизанар Республикадин клиникайриз рекье твазва , чна гьа хизанрихъ галаз гьамиша алакъа хуьзва . Аялар тахьунин себебарни гьар жуьре я . Бедендин кьезилвал , заланвал , арадал атанвай опухоль , бедендик хайила квай рехнеяр ва ац I ана масабур . Алай вахтунда аялар тежезвай 200 дишегьли учетда ава . Къуй куь патав куьмек к I анз къвезвайбурун к I валера аялрин ван хьурай . Дидевилин бахтуникай садни магьрум яз амукь тавурай . ЖАННА .
+Магьарамдхуьре авай Республикадин махсус школа интернатдин коллективди ими Шайдабеков Нузамудин кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз стхадин хва Рагьимаз , рагьметлудан хизандиз ва амай вири багърийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Хорелрин СОШ дин 9 класс куьтягьайдан гьакъиндай 2014йисуз Сейидова Регинадиз гайи БВ 244034 нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Дербентдин педагогический колледж куьтягьайдан гьакъиндай 2018йисуз Сейидова Регинадиз гайи 1105180407116нумрадин диплом квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисадин .
+ИСЛЕН юкъуз Муниципальный райондин администрациядин кьилин сад лагьай заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева райадминистрациядин аппаратдин нубатдин совещание кьиле тухвана . Совещание райондин финансрин отделдин начальник Эдуард Ферзалиевав вичин къуллугъдин везифаяр гьакъисагъвилелди , дурумлувилелди тамамарунай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Гьуьрметдин грамота вахкунилай башламишна . Совещаниедал гьак l УО дин начальник У . Абейдуллаева райондин школайра выпускникрив аттестатар вахкунин к l валах акьалт l арнавайдан гьакъиндай лагьана . Гуьгъуь��лай совещаниедал МУП « ЖКХ »дин директор С . Хидирова , Магьарамдхуьруьн адми
+нистрациядин кьил Р . Агъамирзоева , ЦРБ дин кьилин духтур Гь . Беглерова гьялзавай йикъан месэлайрай докладар авуна . тер , чи районэгьли Гьажи Юсуфован гуьруьш кьиле фена . Спортдин рекьяй къазанмишнавай кьакьан нетижайрай , районда жегьилрин арада спорт пропаганда авунай ва йигин еришралди ам вини дережадиз акъудуник вичин пай кутунай Фарид Загьидиновича Гьажи Юсуфовав Муниципальный райондин администрациядин т l варунихъай Чухсагъулдин чар вахкана . Райондин Советск хуьре хана ч l ехи хьанвай Гьажи гъвеч l и ч l авалай спортдал рик l алаз ч l ехи хьана . Ам са шумуд сеферда Россиядин чемпион , Вирироссиядин турнирдин гъалибчи , самбодай ва дзюдодай Россиядин къенепатан кьушунрин чемпион я . Гила Юсуфов Гьажидин фикир йисан эхирра Болгарияда кьиле фидай дуьньядин чемпионатда иштиракун я .
+30ИЮНДИЗ райондин администрациядин заседанийрин залда 20I5-20I6 к I елунин йисуз тафаватлу хьайи 29 аялдив къизилдин медалар шад гьалара вахкана . И шад мярекатда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова , райондин депутатрин Собраниедин председатель Абубакар Ханмагьамедова , образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаева ва анин жавабдар работникри , райондин школайрин директорри , диде бубайри ва медалистри иштиракна . И шад мярекат МР дин кьил Фарид Агьмедова ачухна . И дережадив агакьун патал куьне яргъал , залан рехъ ат I ана , къейдна Фарид Загьидиновича тебрикдин гаф рахадайла . Вири чи медалистар олимпиадайрин , конкурсрин , яратмишунин конференцийрин гъалибчияр я . Хьанвай агалкьунрал акъваз тавуна чирвилерин кук I ушрихъ ялна к I анда . Фарид Загьидиновича вичин ва райондин депутатрин Собраниедин т I варунихъай акьалтзавай несилдиз хъсан чирвилер гайи , абур и дережадиз акъудай малимриз ва ихьтин тербиялу веледар ч I ехи авур диде бубайриз чухсагъул малумарна ва медалистриз и шад вакъиа мад сеферда тебрик авуналди абуруз чпин хайи хуьр , школа рик I елай ракъур тавун таъкимарна , кьилин образование къачурдалай кьулухъ элкъвена хтун гуьзетзавайди лагьана . Гуьгъуьнлай рахай район дин дамах тир , А . Исмаилован т I варунихъ галай юкьван школадин ( Ц I ийихуьр ) ва М . Гьажиеван т I варунихъ галай юкьван школадин ( Магьарамдхуьр ) выпускникар тир , Россиядин виридалайни кесерлу вузар акьалт I арнавай Рашид Идаятова ва Нияз Буржалиева выпускникриз абурун уьмуьрда хьанвай и лишанлу вакъиа тебрикна ва физвай сефер хийирлуди хьуй лагьана . Ахпа Фарид Загьидиновича гьар са медалистдив тафаватлувилин аттестат , къизилдин медаль ва пишкешар вахкана . Выпускникрин т I варунихъай рахай Гъепцегьрин юкьван школадин выпускница Сурахи Магьамедшерифовади гьина чеб хьайит I ани , гьи пешеяр хкягъайт I ани , хайи школадин , райондин тереф дамахдивди хуьдайди лагьана . Мярекатдилай г��ьгъуьниз рик I шадвилин гьиссерив ац I анвай медалистри МР дин кьилихъ , малимрихъ ва дидебубайрихъ галаз рик I ел аламукьдай шикилар яна . А . АЙДЕМИРОВА .
+АЛАТАЙ ЙИСУЗ Кчункъазмайрин хуьруьн тарихда дамахдай са к I валах арадиз атана . Ватандин Ч I ехи дяведиз фейи , акьалтзавай несилдиз ислягь уьмуьр къазанмишун патал чпин чанар гьайиф татана женг ч I угур , гъалибвал къазанмишай игит рухвайрин экуь къамат эбеди яз рик I ера амукьун патал аскеррин т I варар авай обелиск ачухна . И кар фадлай рик I ик квай к I валах тир . Райондин , хуьруьн руководствойрин , агьалийрин къайгъударвилин нетижада и кар арадиз атана ва чун патал им халис савкьват хьана . Обелиск ачухдай юкъуз рик I дамахдин гьиссерив ац I анвай зун , балаярни галаз и мярекатда иштиракиз фена . Зи уьмуьрдин юлдашдин буба Агъарзаев Магьамед I94Iйисуз дяведиз фейиди гел галачиз квахьнай . Магьамед бубадин т I варни гьа обелискда авайди чиз , рик I ик шадвал кваз , гъилера цуькверин к l унч I арни аваз обелискдал фена . Зуьрне далдам , багьа мугьманар , хуьруьнвияр вири аваз шад гьалара обелиск ачухна . Гьайиф хьи , к I валяй къведайла авай шадвал гел галачиз ц I рана . Обелискдал алай сад лагьай т I вар чи бубадинди тир , амма кхьенвай фамилияда са гьарф артуханди авай . И кар чи рик I из дак I ан хьана . Ник I е к I валахзавай чи бубадиз повестка атанва лагьайла , тади гьалда к I вализ хтана вичин чанта к I ват I на , къужахдавай вад варз хьанвай хцин ва папан пелез темен гана : Аял вал , вун Аллагьдал аманат хьуй ! – лагьана дяведиз фейиди я . Адаз я вичин эхир , я хизанрин эхир гьик I жедат I а чизвачир . Ят I ани Ватан лагьайла жегьил чандизни килиг тавуна хуруз гъуд ягъай , вичин пак буржи тамамарай , кьегьалвилелди женг ч I угур , я сур , я кьул кьисмет тахьай кьегьал хцин т I вар гъалат I галаз кхьин зи рик I ивай кьабулиз хьанач . И кардик кьил кутур , ам арадиз акъудай вири юлдашрилай Аллагь рази хьуй , амма т I варар , фамилияр кхьидайла са к I ус мукъаят хьана , документра гьик I ават I а кхьена к I анда эхир …. Арзадиз фейи заз , гила са гьарфуни вучзава вун гьадахъ галк I ун тавурт I а , вири гьадал акъвазнавани , ваз к I анзавачт I а заз хьуй куь буба лугьудайбурни хьана . Заз гьуьрметлубур , гьарф ваъ , гьахъвал я к I анзавайди . Ят I а Гьажиев фамилияда са гьарф дегишарна Гьижиев кхьин , хъсан аквазвани . А т I варц I ин иеси амач , бубадин тавазивилерикай магьрум хьайи адан баладиз , хтулриз амукьнавайди къванце авай са т I вар я , абуруз чпин бубадин сур жагъай кьван хвеши хьанай , амма са гъалат I ди виридан гуьгьуьлар ч I урна . Зун и к I валах туьк I уьр хъувун патал са шумуд касдин патав арзадиз финиз мажбур хьана . Сада ам зи гъалат I туш , муькуьда са шеъни дегишардач ва пуд лагьайдани туьк l уьр хъийида лугьуз секинарна . Адалай инихъ вахт алатнат I ани , фин – хтунар хьанат I ани арадал зат I атанач . Хуьруьн совет дегиш хьана . Са зегьмет къачун хъувуна , ц I ийиз хьанвай советдин патав фейи зи гьарайдиз гьай лагьана . А касди са гьарф паталди ( муькуьбуру лугьузвайвал ) обелиск алудна , вири т I варар ц I ийи хъувуна , Агъарзаев Магьамедан фамилияда авай гъалат I туьхк I уьрна . Чаз Агъарзаеврин хизандиз , хва Агъамирзедиз адан уьмуьрдин юлдашдиз , ругуд хтулдиз ва ц I увад птулдиз алай вахтунда хуьруьн администрациядин кьил тир Ширинов Вагифаз ва т I варар вири ц I ийи кьилелай кхьин хъувур уст I ар Шагьабудиназ чухсагъул лугьуз к I анзава . Абуру авур гьуьрметди чи тухумдин гуьгьуьл шадарна . Къенин чи обществода ихьтин кьегьал рухваярни амайди якъин хьана . Аферин ва чухсагъул . М . АГЪАРЗАЕВА , сифтегьан классрин малим .
+ЧАЛ акакьай сифте хабар шадди тир : Шейх Магьамед , чи ярагъви , виликдай хьиз , амач ам къе , яз дерин сир , дегь тарихар падна юкьвай , ам хтанва чи арадиз хьухь квез чир . Ахцегь Агьад , ч I ехи алим яз чархачи , шейхерин шейх , ч I ехи муршид , хкана ам вахканва чав , секин хьана халкь эхир . Ярагъ къазмайрал хьайи кьван шадвилер , Аваристан вилаятдай , кьибле патан Лезгистандай , иниз атай кьван инсанрин садвилер , далдам зуьрне , т I уьнар хъунар , лап яргъалди давам хьана , им тир , заз чиз , чна дагълу вири халкьдиз гайи халисан эвер . Ярагъ къазмайрал хьайи кьван шадвилер , садакьаяр , мавлидар , пата къерехдай атай кьван мугьманарни устадар , рекье хтурла ахпа , аламайбур хъфена дуьз , халкьдин хъсан адетар хуьз , шариатдиз гьуьрмет ийиз Ярагъдал , касни амачир хуьруьз , са девирда шейх Магьамедан Ватандиз . Хуьр баябан тирт I ани и , машгьур касдин т I вар аламай и баркаван чилериз , диде бубайрин , хва стха ва багърийрин сурариз , чавай жедай гьуьрметарни хъувуна , чидайбуру къуръан к I елиз , амайбуру зикир ийиз , чун к I валериз хтана . Дагъустанда чи дин зияда авур , лук I виликай пачагьдин , гьак I азад авур , шейх Магьамед Ярагъидал чан акьалд хъувур , адан багьа т I вар , адан ч I ехи кар виниз хкажна руьгь зайиф тавур , чи халкь уяхрай , лук I вал эх тавур , чи шейхдиз гьуьрмет хуьзва фанада , адаз гьак I женнет михьи дуьньяда . Вуч гана чаз и межлисди , лугьудайбур ават I а , ам адетдин мярекат я , вуч хьана кьван , вуч авуна (?) къакъра ягъиз гьарайдайбур амат I а , шариатдин , т I арикъатдин къагьриманриз суваб патал ша , са сефер тикрар хъийин хьайивал . Чпин гъиле гьукум авай , виликкьилик квай ксари , чи савадлу динэгьлийри , имамри , динра тафават тутур ругьанийри , маса динрин векилри , Дагъустандин ва Чечнедин пуд имамдин муршид хьайи , зурба инсан , вичиз лайих тир саягъда , вири халкьди кьабулайдал шак алач . Лугьуда хьи , вичин ч I ехи Ватан машгьур авур кас , зурба я , амма вичин гъвеч I и халкь машгьур авурди , гьич са к I усни адалай гъвеч I иди яз гьисабмир , ам адан лап буба я . Амма чи шейх Магьамеда , гьам вичин ч I ехи Ватан Дагъустан , гьамни вирида гьуьрметзавай зи гъвеч I и халкь лезгияр ч I ехи авурди зурба яз гьисабнай . Ярагъиди гьисабзавай , зиллетдикай , лук I виликай хкеч I из тежедайбур Аллагьдини негьзава , Адаз дуьарин ван къведач , лугьузва чи муршидди . Инсаниятдин мусурман пай лук I вилик квайвиляй , ада ихьтин дугъри фикир лугьузва : « Мусурман кас азад кас яз хьун лазим я , гьа и саягъ мусурманрин арадани барабарвал жедайвал ». Чи дагъвийрин руьгьдин регьбер Магьамедан машгьурвал , къандивайкъуз хкаж жезвай неинки са чи магьалда , гьак I Куьреда , Къубада , саки вири Къафкъазда . И карди лап къурху гузвай Урусатдин пачагьдиз . Ермоловаз генералдиз мукьвал мукьвал , пара туьнтдиз лугьузвай : « Къемеяр гвай дагълуйрилай чи къуватар т I имил яни , генерал ? Мад хълагьдач , тади гьалда кьуна хутах шейх Магьамед Т I ифлисдиз . Куьне фагьумзавач , заз чиз , гила ада вич тухузва Урусатдин пачагь хьиз ». Генералди жаваб гана хъуьтуьлдиз : « Къемеяр туш абрув гвайди , гьа чав хьтин яракь я . Виридалай гужлу яракь , абурун къаст , ажугъ я . Гьич фу недай , я кусудай мажал авай туш шейхдиз , са шейхдиз ваъ , я муьруьдриз , я имамриз , уьзденриз . Ваз вуч лугьуз к I анзава заз , зи азиз ? Хиве кьазва , и мукьвара шейх хутахда Т I ифлисдиз . Са сеферда а жаллат I ри шейх хутахнай Кьурагьиз . Гьа ч I авузни генералди тагькимарна лап к I евиз . Ам хутахун лазим тир лап к I евиз . Ам хутахун лазим тир лап гьа йифиз . Кьурагьрин халкь кьет I ен халкь я , къутармишда шейх уьзденри къаст авуна лап чандиз . Экуьнахъ фад , шайт I андин экв ягъайла , уях хьана жаллат I ар , уьзденри фад куьтягьнавай чпин кар . Генералдин вилик тамам русвагь хьанвай халкьдин т I вар . Магьамедан гел амачир Кьурагьа … Ермолова и сеферда гьелягь кьуна чи хандиз : « Мад сеферда ик I хъхьайт I а , къаст ийида ви чандиз ». Са сеферда Ярагъдални хьанай ихьтин вакъиа . Къафкъазда лап къизгъин хьанвай гьерекатар дяведин . Урусатда хъсан тушир дяведин гьалар вичин . Вини Ярагъдал лап нянихъ , Дербентдавай къеледай , ракъурнавай вад ц I уд аскер , хандин к I вализ чинеба , шейх Магьамед кьун патал . Мукъаятвал хуьн мурад яз , к I ама авай булахдал , машин тунвай аскеррив . И кардикай югъ вилик кваз хабар хьанвай муршида , вичин к I вализ теклифнавай мугьманриз , гуя сувабдин садакьа гун паталди кесибриз . Гьакъикъатда , шейхди вичи туьк I уьрнавай рехъ хвални чириз к I анзавай гьабриз . Акьван секиндиз тухузвай абри чеб , ара ат I уз Къуръан к I елиз , гьаятризни гагь эвич I из , гагь са зат I гваз к I вализ хъфиз , гагь ван алаз зикир ийиз … Ханди сабур гузвай рик I из , шейхдиз хабар тежезвай хьиз . Амма хабар авай гена вири хуьруьз . Шейх Магьамед вич имам яз месин кап I ни авурдалай гуьгъуьниз , к I вале авай мугьманризни эхиримжи тапшуругъар хгана , гьарма са сад , чпин к I валериз чк I ана . Пакамахъ фад , экуьнин кап I авуна , чпиз герек зат I ар фад фад къачуна , « ирид рекьин хивел » финиф лазим тир . Югъухъ галай к I вачин рекьяй т I уз абур , чпиз герек тир чкайрал акъвазна . Шейх Магьамед , кап I куьтягьна , экуьнин нагьар авуна , пурар яна вичин балк I ан гьазурна . Шейхди ишара авурла , са нуькерди ам гьаятдай акъудна , вич миск I индал экъеч I на . Алайбуруз салам гана , ахпа ада кьуна балк I андин кьенер . Тади квани вак Магьамед ? Хийирдиз хьуй … Зи рехъ даим хийирдихъ я , жанаби хан , вун ягъалмиш жез тахьуй . Лугьур талгьур авани вахъ ? Вун Дербентдиз хутахиз чаз аскерар атанва … Зун Дербентдиз хутахиз ?Чин ч I урна хьиз , таъсирдайвал лап к I евиз , векъидаказ гьарайна . – Вун яни зун гигендавайди , къураба ! Мет I ерал акъваз кафир ! Мет I ерал ! Хандивай вич хуьз хъхьанач , я санихъни физ хъхьанач , чашмиш хьана , пузмиш хьана , сес акъатнач бамиш хьана , хан алайвал аламукьна мет I ерал . Алай ксар мягьтел хьана , руьгь кьурана амукьна , зайиф хьтин сад кьве зайиф ацукьна . Яваш яваш хан хтана вич вичел , башламишна гьарай эвер , мугьманарни тадиз къарагъна вири : кьве урусни , пуд гьамшери , са гьакьванбур машинни гваз к I ама амай , ахварайни аватначир ерли .
+И вахтунда шейх Магьамед , рекьин юлдашар галаз « ирид рекьин хивелай » аквазмачир циф аваз … Циф амачир , рагъ алай , « Регьимханан » хъуртарал . Инлай шейхдиз аквазвай Яран бубадин к I валер , ят I ани физ к I ан хьанач , Магьмута хуьруьз адаз . Са зур сятда ял ягъин , ацукьин чун и ч I урал , Магьмутрал чун экъеч I дач , маса сефер хуькведа . Нагьар чна ийида вини Селенрин хурал . Са агъзурни муьжуьд вишни къадяхц I урни ц I уд йисара , кефер патан чи Къафкъаздин дагъвийрин , азадвилин руьгьдин регьбер Магьамед АЛЯРАГЪИ , неинки са Дагъустанда , гьак I адалай яргъарани , гзаф машгьур инсан тир . Еке гьуьрмет ва машгьурвал адахъ Куьре округдин , вич къунши тир , Табасарандани авай . Магьамед эфендидин теблигъатар и пата , лап гегьеншдиз раижзавай кваз файда . Ихьтин таблигъатчийрикай садан т I вар Ханмагьамед тир . Са агъзурни муьжуьд вишни къанни вад лагьай йисуз , чи муршида , вичин теблигьат малумарай ижласда иштиракнай , за винидихъ т I вар кьурда . А ч I авуз к I ват I хьанвайбурухъ элкъвена , шейх Магьамед ал Ярагъиди лагьанай : « За пайгъамбар рик I е аваз лугьузва , куьн чкайрал хъфена , куь тухумрин талукь ксар к I ват I на хьиз , зи илимдикай хабар це виридаз . Лянет хьайи кафириз эвер це чав женг ч I угваз ». Лап к I евелай чи шейхдихъ авай ихьтин т I алабун , лук I виле авайбуру чеб тадиз азад авун , азадбуру чпелай лук I вал тадиз алудун . Чи Магьамед Ярагъидин эвер гуни хуьрера , к I ват I хьанвайбуруз лап , еке таъсир авунай . Идан эвез пачагьди , муршид кьуна Т I ифлисдиз агакьарун т I алабнай . Ингье . дустар , зи стхаяр , и чарасуз чи дердийри , къе чун и рекьиз акъудна . « Регьимханан » и хъуртарал , и месэла чна гьална . К I анзамайди анжах кьиле тухун я , и кар патал герекди чун юзун я . Табасарандиз атуникди , Ярагъидин гьалар гзаф дегиш хьана . Ина авай гзаф хуьрер : Дюбек , Зирдахъ , Жули , Курагъ , Гумми , Турдик ва масабур , алимралди девлетлу я . Абрун юкьва хьана муршид гьамиша . Табасарандай Куьре патаз Магьамед , са агъзурни муьжуьд вишни къанни муьжуьд лагьай йисуз хтана . Гьа идалди Табасарандихъ галаз адан алакъаяр ат I анач , абур мадни мягькем хьана , сигъ хьана . Амма яргъал фенач Ватандиз хтун . Чи мисалда лугьузвайвал , ширинвал я жуван Ватанда жув хьун , чими ч I авуз серинвал я жувахъ галаз гьава кьун . И мисалдин гьахълувал чаз аквазва , Магьамеда мукьвал мукьвал гьа са гафар жакьавазва : « Хзан галаз к I валелайни , дустар галаз хуьрелайни , Табасаранда секин я . ик I хъухьунни мумкин я ». Гьада лагьайвал хъхьана . Пачагьдин гьунар , ханарин къанар , эхиз тежезвай , чи шейх Ярагъи , са агъзурни муьжуьд вишни къанни ц I уд лагьай йисуз , им кьвед лагьай сефер яз , вичин вири хизан гваз , Табасарандиз хъфена . « Заз зи рик I ин архайинвал , секинвал , зун жегьнемда хьайит I ани , гьам женнет хьиз к I анда заз ». Шейхди женнет дегишардай туш жегьенемдихъ , адан рик I ин т I ал чизва чаз . Иниз К I варчагъ дередай ам акъатна , амма бине кутун патал Курагъ хуьруьз аватна . И вахтунда , бахтунай хьиз , имам Къазимагьамед , кьушунни гваз Табасарандиз атана . Им мугьман яз атун тушир а касдин . Чир хьайивал , Табасаранри , Урусатдин пачагьдихъай чинеба , хиве кьунвай Дагъустандин имамдиз , жемят вири гьадан патал жедайди . Магьамедахъ хабарсуз , имам иниз атунихъ , чинебан кар ава жед ,фикирзавай муршида ,вучни вилик кьушун кваз . Гьакъикъатда лагьайт I а , Къазимагьамед иниз атунин мурад метлеб , халкь азаддай женгериз гьазурвилер акун тир . Магьамед ал Ярагъиди , хизан галаз Дюбекда , авай ч I авуз ам гимрави Къазимагьамедахъ галаз гуьруьшмиш хьанай . А гуьруьшмиш хьуни абур , гилани мукьва ксар ийида . Магьамед Ярагъидин вири хизанди , имам гзаф хушвилелди кьабулнай . И сеферда ада якъин , муршидавай , чи мусурман адет тирвал , руш вичиз гун , некягь авун т I алабна . И т I алабунни муршида хушвилелди кьабулна . Гуьгъуьнин юкъуз абурун мехъерарни хъувуна . Хабар кьурт I а эгер завай , гьихьтинбур тир мехъерар ? Бул жеда чаз гафар – ч I алар , гьикьван мецер ават I чи сивера , гьакьван гьатда чун деринра , к I евера . Квез суал хьуй , заз це жаваб : « Мехъер авай накь чи хуьре , гьик I тир адан гурлувал ? Аку садра , муьжуьд касди гана жаваб , муьжуьдазни гана за яб . Вад кас гьахъ я , пуд касни таб . Им накь хьайи мехъер я . Къе вичикай чун рахазвай мехъеркай вуч лугьун ? « Гьик I хьайид я ?» « Ц I унни вац I ун арада ». « Гьина хьана ?» « Табасарандагъурбатда ». Ибриз ухшар суалар , гуз жеда лап к I амай кьван . Гьак I хьайила , ша , акъвазрин суалар , я герек туш жавабар . Квез а мехъер акурди туш , я квез аниз ша лагьай туш , гьа девирда лап куь ч I ехи бубаярни авай туш . Зун тир квайди мехъерик , зун рахунни лазим я . Дагъустанда гьакимдарри лап ч I ехи , чебни чпин еридални алачиз , мукьва кьили , ярар дустар галачиз , са пек лекни я арада авачиз , акунамаз руш к I ан хьана имамдиз , я рушани ваъ лагьанач я бубадиз , дидедиз , къе к I ан хьана , пака гъана , шариатдиз к I анивал . Амай крар гафар вири , такурбуруз квез ахъайдай гафар я . Им са еке вакъиа я , Дагъустанда , Чечнеда ва Къафкъазда , и кьве ч I ехи , лап камаллу ва гьайбатлу ксари , чпи чеб кьун , чпиз чеб хьун , гьа ик I абриз Аллагьди гун , еке бахт я . Лугьуз тахьуй ч I ехибуру мукъаятвал авуна , и жемятдиз ийидай харж абриз т I имил акуна . Ваъ , къуншияр , ваъ , багърияр , ахьтин кьелеч I, яван фикир ч I ехи ксарив гвачир , гьич са жуьредин шандакьни абрун ниятдик квачир . Ак I хьанайт I а , мехъер тушир жедайди , т I уьнар хъунар , лагь лугьунар , къал макъалар , пиянбур халис чакъалар … хъуьруьнар тир къведайди . Мехъерин сагьибрикай чун рахайт I а , сад имам тир , садни шейх . Квез чиз , мехъер гьихьтинди хьун герек тир . И мехъерихъ , хизан тешкилунилай гъейри , заз к I анзава ик I ни лугьуз , и мехъерин шадвилелди , чи миллетрин садвилелди , чи ч I ехибрин фикир я хьи , халкь азаддай ч I ехи сиясат тухуз . Идалай мад зурба мехъер хьайид туш . Лап са гъвеч I и алава : « Мирзе Али вичин девирдин лап ч I ехи алим тир . Ам неинки зурба алим , гьак I вичиз тай авачир , са рехнени галачир , илимар гзаф чидай , Ислам диндин дибар ц I ийи хъувур кас , гьакъикъатда динда ц I ийи са гъед тир »ихьтин къимет ганай адаз шейх Магьамед Ярагъиди вичин рик I ин сидкьидай . Мирзе Али дерин чирвилер авай , гьеле муьжуьд йиса аваз , азаддиз Къуръан к I елзавай аял тир . Адан гележегдин уьмуьр , Магьараман куьмекдалди Магьамедахъ галаз хьана дуствиле . Ярагъидин буба малла Исмаил , Магьарамахъ галаз к I еви дустар тир . Ам а ч I авуз Ярагъдал медреседин сагьиб тир . Абурукай гуьгъуьнлай хъсан къавумар хьанай . Ада вичин руш Айшат шейх Магьамедаз ганай .
+ПУД к I валикай ибарат тир гъвеч I и кк I а уьмуьр вичин къайдадик кваз физвай . И гъвеч I и мягьледа пуд хизан яшамиш жезвай . Гьарма вичин кеспидал машгъул яз , к I валин дердияр агудзавай . Йисар къвез алатзавай и мягьледа кечирмишзавай ислягь уьмуьрдал пехилбурни авай . Йикъарикай са юкъуз ина къал акъатна . Нисинин береда фу нез хтанвай , суфрадихъ ацукьнавай Шабанан япарихъ къал алай рахунрин ван галукьна . Мет чилиз яна суфрадихъай къарагъна ам явашдиз къапудал экъеч I на . Варцин кьулухъай къачур пая чиле ак I урна кьве гъил паядал ва чене гъилерал эцигна ам дикъетдивди къал алаз рахазвай кьве къуншидиз килигзавай . Яргъалди гьал агьвал ахтармишай Шабанан сабурдин эхир агакьна . Гила тамамвилелди ажугъламиш хьанвай ам явашдиз тек тек камар вегьез къалзавайбурун патав агатна . Кьакьан буйдин , къумрал як I арин , ч I улав къалин спелрин сагьиб Шабан халис гьахъ ат I узвай « Саломон пачагь » хьиз акъвазнавай . Вичин акунар хьтин гужлу сесиналди ада хабар кьуна ; Ана гьик I хьана , я гадаяр , вуч гьарай эвер я , вуч я квевай пай тежезвайди ? Къуншияр сад яшдиз ч I ехиди муькуьди гъвеч I и тир . Абур садсадаз ахпа нубатдалди Шабаназ кил��гзавай . Эхир яшдиз гъвеч I и Муслима башламишна ; Я чан къунши , и чи къунши Алимегьамеда заз къенин йикъалай вичин к I валин виликай фидай ихтияр гузвач . И кк I аз къведай маса рехъ авачирди , ида ихтияр гузавачирди , бес за вуч авурай ? Уьмуьр къуллугъчи яз кечирмишзавай Алимегьамедаз чапла патахъ галай къунши Муслим « рабочий » я лугьуз садрани виле аквазвайди тушир , амма гьамиша гьахъ ат I удай , масадан ягьанат къачун тийидай , масад хъуьруьр тавуна лайихлудаказ уьмуьр кечирмишзавай Шабанахъай ада вил ядай . Ам алай чкадал вичин шиври ихтилатарни ийиз жеда чир . И сефердани вичин культурныйдин амалар ийиз к I анзавай Алимегьамеда вичин ихтилат ик I башламишна ; Я чан стхаяр , югъди ибурун аялар , малар , мугьмандиз атай машинар зи къецихъ жезва , чавай жуван са дерди хъижезмач . Гьавиляй за адаз къенин йикъалай вун зи виликай ахъайдач лагьана . Дикъетдивди кьве къуншидихъни яб акалай Шабана вичин къалин ч I улав рац I амар агудна гагь садаз , гагь муькуьдаз килигиз ухьт аладарзавай . Дериндай ухьт аладарай Шабан Алимегьамедахъ элкъвена : Жува са вертолет къачу къунши , къенин йикъалай вуни зи к I валин виликай рахкурдач . лагьана . Гуьзет тавур жаваб акакьай Алимегьамед кисна вичин гьаятдиз гьахьна . Гьахъ ат I уналди вичин тереф хвейи къунши Шабаназ алхишар ийиз ийиз Муслима вичин к I валихъди еримишна . Гьа йикъалай Шабанан авторитет хуьре мадни хкаж хьана ва къал алай месэлаяр кватай чкадал « вертолет къачу » лугьуз хуьруьнбуру зарафатар ийиз хьана . А . АЙДЕМИРОВА .
+МАЛЯРИЯ ( ц I аяр атун ) – им инфекция квай диши вет I ери к I асунин нетижада инсанрик акатзавай , паразитри арадал гъизвай уьмуьр патал хаталу уьзуьр я . Дуьньядин са пай агьалияр и уьзуьр акатунин хаталувилик жезва . Абурун арада аялар , к I вачел залан дишегьлияр , иммунитет зайифбур , рекьера авайбур , маляриядин уьзуьр авачир районрай атанвайбур патал иллаки хаталувал артух жезва . 2000 – 20I5 – йисара малярия акатзавайбурун кьадар 37 процентдин агъуз хьанва . Малярия Plasmodium жинсинин паразитри арадал гъиизвайди я . Малярия чук I урзавай вад жинс паразитар ава , абурукай «P. falciparium ва P. vivax» жинсинин кьве жуьре инсанар патал иллаки хаталу я . Иммунитет авачир , зайиф касдик уьзуьр акатай ирид йикъалай адан лишанар пайда жеда . Сифте пайда жезвай лишанар къиздирма хьун , экъуьчун , кьил т I а хьун , чанда фул гьатун я . Абур зайифдиз пайда хьуни малярия дуьздал акъудуниз кьец I гузва . Эгера жинсинин малярия акатай 24 сятинин вахтунда сагъар тавурт I а ам залан уьзуьрдиз элкъвезва ва нетижада кьиникьни мумкин я . Уьзуьр заландиз кьиле физвай аялриз метаболический ацидоздихъ ва церебральный маляриядихъ галаз алакъалу яз залан анемия ва нефесдин дарвал жеда . Ч I ехибурун са шумуд органдиз зиян гуда . Малярия чук I урзавайбурухъ галаз женг ч I угун профилактика я . Менфятлу серенжемралди малярия акатунин хаталувилик квай агьалияр хуьн меслятзава . Женг ч I угвадай кьве къайда ава ; инсектицидралди обработка авунвай москитный сеткаяр ва дараматдин къенера инсектицидар яна к I анда . Маляриядин уьзуьр авай уьлквейриз фидайла химиопрофилактика меслятзава . А . ТОЛСТОПЯТОВА , духтур – инфекционист .
+МЕДИЦИНАДИН институт куьтягьнавай гьар низ хьайит I ани духтур лугьуз жедани ? Заз ихьтин суал гана сада . Гьелбетда , за адаз жаваб ганач . Ихьтин суалдиз тамам жаваб гуз хьун мумкин туш . Амма духтуррикай хъсан , пис ихтилатар гзаф ава . Ят I ани , жув абурун сарак акат тавур инсан тирвиляй завай абурукай хъсан , пис са гафни лугьуз жедач . Кьвед лагьайди , ихьтин суал неинки духтурдин , гьар гьи пешекардин вилик эцигайт I ани жеда . Исятда рахун физвай духтуррикай хъсанбур ва писбур хкягъуникай туш . Рахун чи уьмуьрда духтурдин пешедикай ва уьмуьрда адан чкадикай я . Эгер хъсан духтур гьихьтиндаз лугьудат I а чир хьана к I анзават I а , бажарагълу духтур ва ч I ехи алим Владимир Бехтерован гафар рик I ел хкин :« Эгер духтурдихъ галаз суьгьбет авурдалай гуьгъуьниз азарлуда регьятвал гьисс авуначт I а , ам бегьем духтур туш ». Чи бубайрин мисалдани им ак I лагьай гаф я хьи , гафуни херни ийида , ада сагъарни хъийида , яни гаф дарманни я , гаф зегьерни . Ч I ехи алим ва камалэгьли Омар Хайама гьавиляй лагьана жеди : « ваз акьуллуда гузвай агъу хъухъ , адакай дарман жеди , ахмакьда гузвай дарман хъвамир , адакай агъу жеда ». За фикирзавайвал , духтур , сифте нубатда , виридалайни инсанперес , чарадан дердиникай хабар кьадай ва адаз куь мек ийиз алахъдай регьимлу инсан я . Яни ам ихьтин инсан хьун лазим я . Ихьтин къилихрин вири духтурар лап хъсан пешекарар хьанайт I а , абуру чпин алакьунар ва чирвилер духтуррин ч I ехи т I вар чпиз лайих авай дережада хуьн патал серфнайт I а к I андай зи рик I из . Духтурвал ажайиб ва сирлу пеше я . Гьикьван бажарагълу духтур хьайит I ани , сагъдан рик I ел ам къведач , амма азарлудан рик I елай ам алатдач . Азарлудаз вичиз куьмек гуз алахъзавай , меслят къалурзавай гьар вуж хьайит I ани духтур хьиз аквада . Чпихъ сагъвал элкъуьр хъувур гзаф азарлуйри чеб абуруз уьмуьрлух буржлу ксар яз гьисабзава . Бязи къадирсузри ам духтурдин пеше я лугьуда . И жигьетдай Индиядин халкьдихъ ихьтин мисал ава : « Гьайиф хьи , абуру рик I елай алудзава : ученикди малим , эвленмиш хьайи хци диде , ашна авай гъуьлуь паб , мураддив акакьайда вичиз куьмек гайиди , дири хъхьайда духтур ».
+Вичин уьмуьрда са сеферда кьванни духтурдин куьмек герек тахьай кас бажагьат ава . Гьавиляй духтурдиз гьуьрмет тийидай , ада гайи куьмек рик I елай алуддай кас чи арада тахьун лазим я . Духтур дегь заманайрилай инихъ виридаз къиметда ва гьуьрметда авай пешекар я . Инал Грекрин ч I ехи алим духтур Гиппократдин т I вар кьун тавуна жедач . Ам неинки са Грециядин , гьак I вири дуьньядин медицинадин дамахлу ярж я . Институт куьтягьна дипломар къачузвай жегьил духтурри чпини Гиппократа хьиз гьакъисагъвилелди халкьдиз къуллугъ ийида лагьана кьин кьазва . М . ЖЕЛИЛ .
+К . М . АБДУЛКЪАДИРОВ
+2016ЙИСАН 30июндиз 83 йисан яшда аваз Къудрат Муьгьуьдинович Абдулкъадиров рагьметдиз фена . Къудрат Муьгьуьдинович Абдулкъадиров 1933йисуз Ярагърин хуьре дидедиз хьана . Юкьван школа куьтягьайла ам Дагъустандин медицинадин институтдик экеч l на ва яру дипломдалди ам акьалт l арна . Жегьил пешекар Магьарамдхуьруьн райондин больницадиз к l валахиз рекье туна . Гуьгъуьнлай к l валахин тежриба авай специалистди Дагъустандин медицинадин институтдин терапиядин факультетдин кафедрада зегьмет ч l угуна . 1970йисалай вич рагьметдиз фидалди Россиядин Федерациядин илимрин лайихлу доктор , РФ дин лайихлу врач , Нью Йоркда авай медицинадин илимрин Академиядин гьамишалугъ член , Европада гематологрин ассоциациядин Центрдин член Къудрат Муьгьуьдиновича Санкт Петербург шегьердин кьилин гематологвиле к l валахна . Къудрат Муьгьуьдиновича вич вири къуллугърал жавабдарвал гьисс ийидай , кьакьан квалификация авай врач яз къалурна . Ада вичин т l вар неинки са Россияда , гьак l вири дуьньяда машгьур авуна . Къудрат Муьгьуьдиновича медицинадин илим вилик тухунин рекье ч l угур зегьмет Гьукуматдин жуьреба жуьре наградайриз , премийриз лайихлу хьана . Къудрат Муьгьуьдинович Абдулкъадирован экуь къамат адан мукьва кьилийрин , дустарин , адахъ галаз к l валахай ва ам чидай вирибурун рик l ера гьамишалугъ яз амукьда . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . райондин Собрание . Магьарамдхуьруьн ЦРБ дин коллектив . Магьамед Ярагъидин фондунин председатель , агъсакъал Рустамов Гьажибуба Шихмурадовича Абдулкъадиров КЪУДРАТ Муьгьуьдинович рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , адан уьмуьрдин юлдаш Алла Сергеевнадиз , рушариз , хтулриз ва вири мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Тагьирхуьруьн къазмайрин юкьван школадин 9класс акьат l арайдан гьакъиндай Къурбанов Эльманаз гайи 0051 800 101 2916нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Райондин « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин работникри Абдулкъадиров КЪУДРАТ Муьгьуьдинович рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , адан багърийриз , мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Самурдин СОШ дин 11 класс акьалт l арайдан гьакъиндай Рзаханова Нинехалум Шихалиевнадиз гайи 7312154 нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр ! 25июнь мусурманрин ч l ехи ва пак тир сувар Ураза Байрам я . Гьар йисуз Рамазандин вацра сивер хуьн неинки гьар са мусурмандин хиве авай ферз я , ам гьак l сагъламвал мягькемарзавай , мергьяматлувал артухарзавай , хатур гьуьрмет рик l елай алуд тийидай , нагьакьан гьар са кардивай яргъа ийидай хъсан ва хийирлу карни я . Квез с��вар мубарак хьурай . Къуй куьне кьур сивер Аллагьди кьабулдайбур хьурай . Къуй чи районда сив хуьзвай мусурманрин кьадар гзаф хьурай . Къуй и сувари куь къанажагъда тунвай михьи ниятар ва хъсан къилихар яргъалди давам хьурай . Амин ! Фарид АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил .
+АЛАТАЙ ГЬАФТЕДА чи райондиз « Россельхозцентр » ФГБУ дин федеральный филиалдин директордин заместитель Дмитрий Говоров ва РД дин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министр Мусафенди Велимурадов мугьман хьана . Атанвай мугьманар « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова ва адан заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева кьабулна . Гуьруьшдин вахтунда Дмит рий Говорова , Дагъустандин Кефер патан са жерге районра зиянкар циц I ер пайда хьуникди хаталу гьалар атанвайди къейдна . И месэладин гьакъиндай , федеральный ва регионрин дережада аваз са жерге совещанияр тухванвайди ва чкайрал , Къизляр , Ногъай , Тарумовский районра и зиянкаррихъ галаз женг ч I угвадай серенжемар кьабулнавайди лагьана . Гуьгъуьнлай гуьруьшдал рахай Мусафенди Велимурадовани Дмитрий Говоровахъ галаз ихьтин хата лу гьалар Дагъустандин кьибле патан районрани арадал атунин хаталувал авайди къейдна ва чи аграрийриз , хуьруьн майишатдин товарар гьасилзавайбуруз зиянар тахьун патал гьар юкъуз мониторингар тухунин чарасузвал авайди лагьана . Райондин кьил Фарид Агьмедова авур информациядай хабар хьайивал , Магьарамдхуьруьн районда алай вахтунда ихьтин зиянкарар пайда хьайи чешмеяр малум туш . Вичин рахунра Фарид Загьидиновича райондин хуьруьн майишатдин кьилин хилер тир багъманчивални уьзуьмчивал вилик тухунин барадай кьиле тухузвай к I валахрикай гегьеншдиз лагьана . Дмитрий Говорова къейд авурвал , къунши республикайрин хуьруьн майишатрив гекъигайла , Магьарамдхуьруьн районда гьасилзавай хуьруьн майишатдин продукция экологически михьи продукция яз гьисабиз жеда . А . АЙДЕМИРОВА .
+ДЕВЛЕТЛУ я зи лезги чил ; жуьрэтлу , гъейратлу инсанралди , гьар са карда чпин игитвал , кьегьалвал къалурзавай рухвайралдини рушаралди . Абурун пак т I варар несилрилай несилралди агакьарзава , абур къвезвай несилдиз чешне жезва . Эхь , абурун т I варар чун гьар юкъуз къекъвезвай куьчейрал , школайрал , океанра сирнавзавай гимийрал , гьатта поселокрални кваз ала … Къенин зи суьгьбетни вичин ери бине , эсил несил Кьурагь райондин Кьеп I иррин хуьряй тир Абдулкъадиран хва Балаев Баладикай я . Балаев Бала I920ЙИСУЗ малимдин хизанда дидедиз хьана . I934ЙИСУЗ ада 7класс агалкьунралди куьтягьна . Гьа и йисуз Махачкъала шегьерда Рыбный техникумдиз гьахьна . Техникум куьтягьай I939ЙИСУЗ армиядин жергейриз тухузва . Вичини артиллериядин частара къуллугъзава . Дуьньядик секинвал квачир , фашистри кьил хкажнавай . Тарихда виридалайни къанлу , миллионралди инсанар телеф хьайи , хуьрер , шег��ерар барбат I авур Ватандин дяве башламиш жезва . И дяведи инсанрин къанажагъда , руьгьда ва бейнида зурба гел туна . Абуруз инсандин къадир , ризкьидин , хайи чилин таъсиб хуьнин , Ватандиз вафалу хьунин карда абуру чпин къудратлувал ва руьгьдин къуватлувал къалурна . Балаев Бала савадлу женгинин аскер яз , вичелайни кар алакьдайди чир хьайила , ам политруквилин курсариз ракъурзава . Курсар куьтягьай Баладикай 24Гвардейский минометрин полкунин комиссар жезва . Са шумудра ада аскерар гьужумдиз къарагъарна ва командованиеди вилик эцигна вай месэла бажарагълувилелди тамамарнай . Гьелбетда , Абдулкъадиран хва Балани дяведин ц I аяра лигим жезва . Ватандин вилик ада вичин вик I егьвал , партиядиз ва кьинез вафалувал къалурна . Дяведа къалурай уьтквемвилерай ам « Яру гъед » ордендиз ва гзаф кьадар медалриз лайихлу жезва … I948ЙИСУЗ ам хайи хуьруьз капитандин чинда аваз хквезва … Дяведилай гуьгъуьнин йисар гзаф четин , дар , фу кьит , к I валахдай инсанар вири дишегьлияр , набут итимар жезва . Са гафуналди , хуьрер эркекрикай кьери хьанвай . Гьар гьик I ят I ани , гуьгъуьна амай карханаяр , майишатар гуьнгуьна хтуна , халкьдиз фу гана к I анзавай . Балани кьулухъ жезвач , адани гъилер къакъажзава . I948ЙИСАЛАЙ I964ЙИСАЛДИ Балаева Дагъустандин балугърин управлениеда к I валахзава . Гьа и дяведай хтай йисуз Балаев Приморский поселокдин рыбхоздиз регьбервал гуз рекье твазва . А вахтунда рыбхоз К . Ворошилован т I варунихъ галай . Балугъар кьунай гьукуматдин планар кьилиз акъудна к I анзавай . Балугъар кьадай сезондин вахтунда к I валахдай фялеяр къведай , абуруз яшамиш жедай чкаяр к I анзавай . Приморск поселекда халкьдин яшайиш хъсанарун патал гзаф к I валахар кьилиз акъудзава . Яшайишдин игьтияж авай объектар хкажзава : общежитие , клуб , к I валахдай идара , хизан галайбуруз яшамиш жедай к I валер , кьве мертебадин к I валер , винел алай мертебада аялри к I елзавай , лугьун лазим я , и ц I арарин автордизни гьа школада к I елдай кьисмет хьана ; к I аник квай мертебада туьквен кардик квай . Балаеван девирда эцигай дараматри къени халкьдиз къуллугъзава . И эцигунри Приморск поселок гегьеншаруниз еке таъсир авуна . Приморск поселокдихъ чил т I имил галайт I ани ( вири 24 га тир ), хийир къведай вири хилериз дат I ана фикир гузвай . Кьвалан кьилел са шумуд гектарда ципиц I ар , ичин багъ кутазва … Балаева вич кар алакьдай , хъсан пешекар тирди раиж ийизва . Халкьдинни ва коллективдин арада адан авторитет хкаж жезва . Балаева тек са балугъар кьун патал зегьмет ч I угвазвач , ада абур туьретмишуникайни фикирзава . Адан чалишмишвилери Приморскдин балугъар туьретмишдай завод ц I ийи дережадиз хкажзава ; осетринадин балугъдин жинсер туьретмишун патал сифте вичи кьил кутазва ва гена проект гьазурзава 200 гадин чкадал вир кутун ва т I ебиидаказ куьтуьмар туьретмишун патал . Гьа са вахтунда Балаева рик I елай алудзавач , ада вичин савадлувал хкажзава .I953ЙИСУЗ ада Москвада « Пищевай академия » куьтягьзава . Ам санал акъвазнавач , дат I ана фикиррик ква . Майишатдиз хийир къведай рекьерихъ къекъвезва . I963 йисуз ада профессор биолог Б . П . Ушековахъ галаз гележегда балугъар туьретмишун патал Приморский рыбзаводдин
+филиалда шаркь патал ласосдин , кетадин , горбушадин , кижучан куьр гъизва . Къачузвай зегьметда адан бажарагъ мадни гегьенш , ачух жезва , халис регьбердин хьиз . Гьавиляй адаз профессор В . П . Ушанова ик I лагьанай : Квез Абдулкъадиран хва , Сад Аллагьди пай ганвай кас я , куь фикирдин уьлчмеяр дерин ва михьи я профессориндилай »… « Дагрыбадин » ва РСФСРДИН карханайрив гекъигайла , Балаеван регьбервилик кваз к I валахзавай кархана соцсоревнованийра дат I ана гъалибчи яз вилик физва , са шумудра призар къачузва . I95Iйисуз балугъар кьунин (« Путина ») план тамамарунай Приморский поселокдин карханади Россиядин Федерациядин карханайрин арада сад лагьай чка кьазва ва гъиляй гъилиз къведай « Яру пайдах », (« Красное знамя ») СССР дин госпландин заместитель Н . Косыгина вугузва . Им Балаеван еке агалкьун ва зегьметдин дережа жезва … Гьукуматди адан зегьметдиз къимет тагана тунач . Адаз « Гьуьрметдин грамотаяр » Дагъустандин балугърин управлениеди ва РСФСР ди са шумудра ганай , « Заслуженный работник РСФСР »… Балаеван тежриба газетра ва журналра ашкара ийизва , вични Союздин дережада , вирисоюздин совещанийрал эцигзава , чешне яз къалурзава … I964ЙИСУЗ балугъар кьунин (« Путина ») программа агалзава . Абдулкъадиран хва Балаев Бала вичин хизанни галаз Дербент шегьердиз хквезва . Зегьметдин яц I а вердиш хьайи касдиз инани зегь мет ч I угун тавуна кьарай къвезвач . Ада « Электросигнал » заводдин директордин заместителвиле к I валахзава … Гьайиф , къе чи арада амач балугърин рекьяй лап зурба пешекар , вичин девирдин несилдин лайихлу инсанрикай сад , экуь гел тур Приморский поселокдин агьалийрин рик I ера ва Дагъустандин балугъчивилин карханайрин арада … Эхирдай заз лугьуз к I анзава : гьикьван хъсан кар жедай , икьван зегьметар ч I угур , Ватандин вилик къалурай лайихлувилерай , кьегьал хцин т I вар эбеди яз Приморский поселокдин куьчейрикай садаз ганайт I а … Балаеван зегьмет квадар тавун , алай аямдин несилдиз ва гележегдин несилдиз , адан уьмуьр зегьметдин чешме тирди , Ватандиз вафалувилин чешне тирди къалурунин лишан жедай … Аллагьяр АБДУЛГЬАЛИМОВ .
+МАНАТОВ Казбек I968ЙИСАН I5 июндиз Магьарамдхуьруьн райондин Магьмуда хуьре Абдулагьанни Абидатан хизанда хьана . Казбека Ц I елегуьнрин юкьван школа акьалт I арна . Школа куьтягьайдалай гуьгъуьниз Дербентдин автошколадиз гьахьна ва шофервилин пеше къачуна . I986ЙИСАН I7 октябрдиз Советрин Армиядин жергейриз эверна . Ругуд вацра Новороссийск шегьерда саперар гьазурзавай махсус подразделениеда чирвилер къачуна . Саперрин школа ��ешнелудаказ куьтягьай гвардий сержант Казбек къулугъ ийиз Афганистандиз акъатна . Абуру къуллугъ ийизвай часть Афганистандин меркез Кабул шегьерда авай . Саперный ротадин отделениядин командир яз гвардий сержант Казбек Манатова 25 боевой операцияда иштаракна . Абур минаяр хкудиз гзаф шегьерриз : Фейзибад , Кундуз , Кандагар , Прихумри ва масанриз командировкайриз ракъуриз хьана . Гьар дяведин женгера вишералди кьейибур ва хирер хьайибур жезвай . Душманрин пата гзаф уьлквейрай наемникри иштирак завай . Казбека рик I ел хкизвайвал , виридалайни къати женг чеб элкъвена хкведайла I989ЙИСАН 7мартдиз хьана . Душманри Фейзабад шегьердин кьуд кьил рекьер хулер миналамишнавай : къуй Советрин аскерар гзаф телеф хьуй лугьуз . Командованиеди эцигнавай эмир дериндай аннамишна , чна минаяр хкудиз эгеч I на , рик I ел хкизва гвардий сержант Казбека . И женгина К . Манатовал хер хьана , ам I2 юкъуз санчастуна сагъар хъувуна . И женгина иштирак авунай К . Манатоваз Верховный Советдин Президиумдин Указдалди I989ЙИСАН 7мартдиз « За отвагу » медаль гана . К . Манатоваз мадни ихьтин наградаяр ава : Грамотаяр : « За мужество и героизм , проявленные при выполнении интернационального долга » ЦК ВЛКСМ 87 г . 88 г . « Приветствие президента Республики Афганистан », генеральный секретарь ЦК НДПА Наджибулла , « Воину патриоту , интернационалисту » командир в / ч ., начальник политотдела I987, I988. Медалар : « Воину интернационалисту от благодарного афганско го народа » 25 сент . I988, « Медаль Маршал Советского Союза Жуков » 20 февр . I997 г . « Медаль Воин интернационалист » I6 окт . I988 г . « Ветеран боевых действий » 25 окт . 2006 г . Р . С . Аушев Армиядай хтайдалай гуьгъуьниз К . Манатова I989ЙИСАЛАЙ Тюмендин Лангепас шегьерда « Икарус » автобусдал шофервиле гьакъисагъвилелди к I валахна . Инани адаз шегьердин администрациядин ва спортдин рекьяй ц I увад грамота ава . 2008йисалай Советск хуьре к I вал эцигна вичин хизан галаз яшамиш жезва . Ада индивидуальный предприниматель яз к I валахзава . Адахъ спортивный во общественный рекьяй хъсан агалкьунар ава . Ада вичин аялди к I елзавай класс , вич председатель родительского комитета яз , ремонт ийиз куьмек гана . Гьуьрметлу Казбек ! Ваз чандин сагъвал ва к I валахда агалкьунар хьурай . Сулейман ПАШАЕВ . Советск хуьр .
+И МУКЬВАРА Филерин хуьре яшамиш жезвай Пенкер ва Къадим Нуховриз 59792 нумрадин войсковой частунай чухсагъулдин чар хтана . Им чи районэгьли Нухов Али Къадимовича намуслувилелди тухузвай къуллугъдиз ганвай къимет я . Ана ик I кхьенва : « Гьуьрметлу Пенкер Дашбалаевна ва Къадим Алиевич , 59792нумрадин войсковой частунин руководстводи , Квез Нухов Али Къадимович хьтин
+хва тербияламишунай чухсагъул лугьузва . Ада вичин буржи намуслувилелди кьилиз акъудзава , гайи тапшуругъарни вахтунда тамамарзава , вичел ихтибарнавай яракьдал мукъаятвал хуьзва . Чна хсуси составдихъ га��аз адан агалкьунрални шадвал ийизва . 35 – армиядин тухвай акахьай женгерин акъажунра ам 2чкадиз лайихлу хьана . Ватан хуьдай ихтибарлу кьегьал хва тербияламишунай квез еке тир чухсагъул . Квевай ихьтин хцел дамах ийиз жеда ». Е . ЧЕКМЕЗОВ , 59792нумрадин войсковой частунин командир . Чи районэгьлиди ик I къуллугъ авунал чнани дамахзава . Ихьтин кьегьал , буржидиз вафалу рухваяр хана , ч I ехи авуна , тербияламишна уьмуьрдин шегьредал акъуднавай диде – бубайриз чухсагъул ва аферин . А . АЙДЕМИРОВА .
+Дяведин серт майданрай Алудна бала . Экъеч I най имтигьанрай , Кьегьал хва Бала ! Эхь , шабагъри ганай нур , Гьяркьуь хурудал . Душманриз на ганай к I ур Чпин парудал . Капитандин чин алай , Гужлу тир къуьнер . Вахъ ви хайи чил авай , Дуьзенар , синер … Каша ат I ай ерияр , Ахлудиз гелер . Кьунай гьар сад багъри яз , Къакъажнай гъилер . Уьмуьр гатфар цуькведа , Т I ебиат зарлу . Зегьмет ргаз уьлкведа , Вац I ар хьиз гурлу … Гьуьлуьн къерех , аял хьиз , Камар жез яваш . Гатазва кьил суалди … Лепейрин саваш … Таниш мезре , уьруьшда , Жеда айкал вир … Чи къудратди дегишда , Къведайвал хийир . Къарасуяр , булахар Элкъуьрна вириз … Вирел лепе САЧАХАРТАНГЪАХ тир гьуьлуьз . Туьретмишна шаркь патал Балугърин жинсер … Хайи чилин накьв патал Авай вахъ кесер . Узунбурни , баллини , Самурдин куьтуьм , Раиж хьана вирина , Мецелла даим . На карда ви ихласвал Къалурнай гьелбет , Ви силагь мез , инсанвал Хуьз хьайи гьуьрмет . На тунвай гьар ДАРАМАТЯДИГАР савкьват . Хуьзва къени саламат , Дегишай къамат … Ви ахлакьдин бегьеррин Хуьзва къе ериш . Ярни лаз хьиз сегьеррин , Тежервал дегиш … Аллагьяр АБДУЛГЬАЛИМОВ .
+ВАТАНДИЗ къуллугъ авун вири вахтара пак тир буржи хьана . Къени чи рухвайри бубайрин женгинин баркаллу адетар давамарзава . И кардин гьакъиндай командиррилай диде бубайриз хуьквезвай чухсагъулдин чарари шагьидвал ийизва . Ихьтин чар Магьарамдхуьре яшамиш жезвай Нарик ва Зария Гьажиеврин хизандини вахчуна . Ана кхьенвай : « Гьуьрметлу Нарик Шамилович ва Зария Абусаидовна ! Куь хва Руслан вич къуллугъдин сифте йикъарилай тапшурмишай кар тамамардай , зегьметдал рик I алай аскер яз къалурзавайдан гьакъиндай квез хабар гунал чун шад я . Руслана подразделениедин общественный уьмуьрда активвиледи иштиракзава , гафуналди ва краралди вичин юлдашриз куьмек гузва , аскервилин буржи намуслувилелди кьилиз акъудзава . Вичин къулугъдин везифаяр намуслувилелди тамамарунай адаз командирри са шумудра чухсагъулар лагьана . Ихьтин хва тербияламишунай чна квез чухсагъул лугьузва . Квевай хцел гьахълувилелди дамах ийиз жеда . Куь хци идалай кьулухъни вичин аскервилин буржи гьакъисагъвилелди тамамардайдак чна умуд кутазва . Ю . А . АБРОСИМОВ . 3730войсковой частунин командир , майор . Гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ я .
+За и шиир Балаев Баладин экуь къаматдиз бахшзава .
+УЬЛКВЕДА эхиримжи вахтара чирвилер ва тербия гузвай теш��илатра дегишвилер физвайди виридаз малум я . Гьабурукай сад федеральный ц I ийи стандартар ( ФГОС ) школайрин , аялрин бахчайрин , махсус школайрин к I валахра кечирмишун я . Умуми тагьсилрин тешкилатра ФГОС туна хейлин йисар хьанва . Махсус школа интернатра ам анжах алатай йисан 1сентябрдилай сад лагьай классрилай башламиш хьанва . Гьа аялрихь галаз к I валахзавай малимар , группайрин несигьатчияр чирвилер хкаждай курсара хьана , ФГОС дин уьретмишнавай программайрикай дефектолог алимрин лекцийриз яб гана . Анжах махсус учебникрикай еке кьитвал авай . И мукьвара Республикадин Магьарамдхуьре авай школаинтернатдиз райондин прокурор М . Гь . Къазиагьмедов , МВДДИН райондин отделдин яш тамам тахьанвай аялрин къайгъудар инспектор З . Х . Гьажималикова , прокуратурадин ва полициядин хейлин работникар мугьман хьана . Абуру школадин аялриз хъсан къиметар аваз к I елуниз эвер гана , чпин патай аялриз , школадиз гьар жуьредин куьмекар гудайдакай лагьана ва Москвадай чпин хсуси такьатралди 1 ва 2классар патал фадлай вил алай махсус учебникар гана . Бес тежезвай бязи ктабар , методикадин пособияр рекье амайдакай , гьабур ни аялрив акакьардайдакай лагьана . Къейд авун лазим я хьи , республикадин махсус муькуь школайрив и ктабар гьеле акакьнавач . Райондин прокуратуради , полициядин работникри интернатдин аялриз ганвайди кьет I ен пишкеш я . Мугьманри аялриз ширинлухар , яр емишни гъана . Жаваб яз , школа интернатдин директор А . К . Рагьимхановади школадин аялрин дердийрикай хабар кьунай , даим куьмек гунай чухсагъул малумарна . Школадин художественный самодеятельностдин коллективди мугьманриз гъвеч I и концерт гана .
+Чах Чах къазмайрин СОШ дин 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 1996йисуз Джабраилова Элитадиз гайи 292 А 0108188нумрадин атттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+I0НОЯБРДИЗ Россиядин МВД дин Магьарамдхуьре авай полициядин отделда къайда хуьзвай органрин работникрин югъ къейд авуниз талукьарнавай шад мярекат кьиле фена . Ам къенепатан крарин Магьарамдхуьре авай отделдин начальник , полициядин полковник Мурадхан Кьасумова тебрикдин гаф рахуналди ачухна . Мурадхан Разахановича район тешкил хьайила кардик акатай НКВД дин райотделди четин шарт I ара къачур сифте камарикай , вахтунихъ галаз к I валахда хьайи дегишвилерикай , къайда хуьзвай органрин ветеранрикай гегьенш суьгьбет авуна . Эхирдай чпин къуллугъ намуслувилелди тамамардайла телеф хьайибурун гьуьрметдай к I вачел къарагъна са декьикьада секинвал хвена . Ахпа анал рахай райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьабибуллагь Мурадалиева секинсуз хиле к I валахзавай вирибуруз чпин пешекарвилин сувар тебрикна ва « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьилин т I варунихъай районда общественный хатасузвал , къайда хуьник чпин лайихлу пай кутазвай полициядин полковни�� Мурадхан Кьасумовав хурудал эцигдай значок , работникар тир Олег Жабаровав , Бахтияр Каралиевав , Роман Магьарамовав , Видади Жафаровав , Сергей Рагьимовав , Аким Акимовав , Замир Шамсудиновав , Исабек Исабековав , Гамлет Эфендиевав , Ямудин Гьажимагьамедо вав , ветеранар тир Кизимхан Бабаевав , Играмудин Исмаиловав , МВД дин ва ВВ дин ветеранрин советдин председатель Тайиб Тайибовав Гьуьрметдин грамотаяр вахкана . Гуьгъуьнлай анал рахай райондин прокурордин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Марат Къазиагьмедова , полициядин отделдин начальникдин заместитель Магьамед Эминова , райондин прокурордин заместитель Агьмед Агьмедова , РФ дин силисдин комитетдин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдин начальник Закир Бутаева , полициядин силисдин отделдин начальник Амур Тагьирова , ФСБ дин начальник Нажуллагь Магьмудова , младший лейтенант Сюзанна Дашдемировади полициядин ветеранар тир Тайиб Тайибова ва Анвар Аюбова шад мярекатдин иштиракчийриз сувар мубаракна ва абурун четин , жавабдар кеспида агалкьунар , чандин мягькем сагъвал хьун чпин мурад тирди лагьана . Мярекатдал полициядин отделдин начальникдин куьмекчихсуси составдихъ галаз к I валах тухунин рекьяй дестедин руководитель , полициядин подполковник Сабир Дашдемирова отделдин руководстводин т I варунихъай чпин къуллугъдин везифаяр жавабдарвилелди тамамарзавай са жерге работникриз чухсагъул малумарна ва пулунин премияр гана . Эхирдай чпин везифаяр тамамардайла телеф хьайибурун уьмуьрдин юлдашриз МР дин ва МВД дин отделдин руководствойрин т I варунихъай пул авай конвертар гана . Суварин шадвилер яргъалди давам хьана . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилра : суварин шадвилер кьиле физвайла .
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+ГЬАР ЙИСУЗ чи районда спортдин жуьреба жуьре акъажунар кьиле тухузва . Жезвай акъажунрай аквазвайвал , районда спортдин мярекатар еке тешкиллувал ва кьакьан дережада аваз , иллаки тамашачийрин патай еке интерес аваз кьиле физва . Ихьтин къимет гуниз себебарни ава . Районда тешкилзавай спортдин вири мярекатар муниципальный райондин Кьил Фарид Загьидиновича вичин гуьзчивилик кутунва . Спортдин гьар са мярекатдиз гьазур жедайла , оргкомитет тешкилун адет хьанва . И к I валахди гузвай нетижаярни аквадайбур жезва . И кар чаз райондин первенство патал футболдай кьиле фейи чемпионатди субутарзава . Алай йисан сентябрдин вацра райондин 12 командади чемпионат башламишна . 11ноябрдиз Магьарамдхуьруьн « Леки » стадиондал финалдин матч къугъуналди чемпионат акьалт I на . Финалда тамашачийрин патай еке интерес аваз Ярагъкъазмай рин ва Къуйсунрин командаяр гуьруьшмиш хьана . Къугъун къизгъин ва сифтедлай эхирдалди давам хьайи женгина Ярагъкъазмайрин команда Къуйсунрин командадал 5:2 гьисабдалди гъалиб хьуналди куьтягь хьана . Чемпионатдин пуд ва кьуд лагьай чкая�� патал Хужакъазмайрин ва Гъепцегьрин командаяр къугъвана . Гуьруьш Гъепцегьрин команда гъалиб хьуналди акьалт I на . Сад лагьай чка патал кьиле фейи райондин чемпионатда гъалиб хьайи командайриз ва чепионатда тафаватлу хьайи футболистриз « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова призар ва къиметлу пишкешар гуда .
+«МАГЬАРАМДХУЬРУЬН РАЙОН» муниципальный райондин кьил Ф. Агьмедован къарардалди «Гъалибвал» тӀвар алаз тешкиллувилин комитет тешкилнава. Адан кьилин мурад ЧӀехи Гъалибвилин 74 йис хьун лайихлувилелди къаршиламишун я. Тарихдин чинра эбеди яз гьатнавай лишанлу вакъиадиз адетдиндилай артух фикир гунихъ себебар тӀимил авач. Кьилинди къуватар барабар тушир дяведа Советрин халкьди Яракьлу душмандал ЧӀехи Гъалибвал къазанмишун хьана. Фашистрин фикир неинки Европадин халкьар муьтӀуьгъарун, гьакӀ Советрин инсанарни къирмишун тир. Тарихдин чинри субутзавайвал, 1941йисан 24- июндиз Гитлера нацистрин партиядин векилрин ва вермахтдин генералрин совещаниедал малумарнай: «Чаз урусрин армия кукӀварун, Ленинград, Москва, Кавказ кьун бес туш, чна и уьлкве михьиз терг авун ва адан халкь къирмишун лазим я». Уьлкве акьалтӀай хаталувилик акатна. Гитлеран генералрин гьисабралди дяве анжах кьвед-пуд вацра давам хьун герек тир. Гитлеран Германияди ва адан союзникри бейхабардиз СССР-ДАЛ вегьедалди, вичи муьтӀуьгъарнавай Европадин уьлквейрин вири танкар, тупар, самолетар, заводар ва рабочий къуватар кьунвай. Ватандин ЧӀехи дяве Советрин уьлкве адан Яракьлу къуватар патал виридалайни заланди хьана. Ам чи халкьдин, вири инсаниятдин игитвилин чешмейрин баркаллу тарихда эбеди яз гьатунин кьилин себебни гьа им я. Гьакъикъатдани, советрин инсанри, адан Яракьлу къуватри дуьньядин тарихда фикирдиз гъиз тежедай хьтин игитвал, Ватандиз сергьят авачир кьван вафалувал къалурна. Вири халкь Ватан хуьз къарагъна. Миллионралди гуьгьуьллуяр аскервилиз, партизанвилиз, халкьдин ополчениедиз фена. Уьлкведикай битав женгинин лагерь хьана. Фронтдинни далу патан къуватар сад хьана. Уьлкве акьалтӀай еке хаталувилик акатай чӀавуз, миллионралди советрин инсанар, багъри накьвар душмандикай хуьн патал къарагъна. Фашизмдин винел гъалибвал советрин халкьдин вири къатарин рабочийрин, лежберрин, илимдинни культурадин, вири миллетрин ва халкьарин чалишмишвилералди къазанмишиз хьана. Гитлеран Германиядин винел гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 74 йис алатзаватӀани, дуьньядин халкьари Советрин аскеррин, абур чӀехи авурбурун, тербияламишайбурун тӀварар гьуьрметдивди кьазва. Советрин Яракьлу Къуватри неинки чи Ватандин азадвал ва аслу туширвал хвена, гьакӀ Европадин ва Азиядин гзаф уьлквейрин халкьар фашизмдин лукӀвиле гьатуникай къутармишна, вичин интернациональный буржи намуслувилелди кьилиз акъудна. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+ГАТФАР алукьунихъ галаз алакъалу яз, хуьруьн майишатдин хиле кӀвалахзавайбурун, зегьметкеш инсанрин къайгъуяр къалин жезва. Хуьруьн майишатдин хилез кьетӀен фикир гузвай райондин чуьллера, багълара кӀвалах ргазва. ИкӀ Магьарамдхуьруьнни Къуйсунрин арада авай сергьятда 25 гектарда къелемлухар кутазва. Ина интенсивый ва суперинтенсивный багълар кутун фикирдиз къачуна агъзурдалай виниз къелемар гьасилда. Ичерин – гала, фуджи, моди, жеремин ва флорина, чуьхверрин, хутарин ва МАШХУЬРУЬН МАЙИШАТ машрин са шумуд жуьре сортарин къелемар гьасилда ва райондин майишатрихъ чкадал къачудай ва цадай мумкинвал жеда. Абурун арада аязриз дурум гуз жедай росси ва чӀулав машмашрин сортарни ава. Краснодардай хканвай илигзавай материалдихъ еридин сертификатни гала. КФХ «САД» планламишнавай I50 гектардикай 80 гектарда багълар кутунва ва кӀвалах вахтунда акьалтӀарунин мураддалди кӀвалахар давам жезва. Абуруз ятар гунин кӀвалахарни къайдадик кваз кьиле тухузва.
+СПОРТ СИФТЕ яз, Дагъустандай тир Милана Жабраиловадикай теннисдай Россиядин спортдин мастер хьана. I6 йис хьанвай Миланади, апрелдин вацран сифте кьилера Ростовский областда кьиле фейи губернатордин кубокдин ачух турнирда иштиракна. Вичин алакьунар, гьазурвал къалурай Милана и тӀварцӀиз лайихлу хьана. Миланадин яш хьанвачиртӀани, адаз турнирда иштиракдай ихтияр ганай. Жегьилдин къугъунди вири гьейранарна. Къейд ийин, Милана гьеле аял вахтарилай теннисдал машгъул тир. Хизанда теннисдал адан вах Эльнара ва стха Тамерланни машгъул я.
+-Диана Играмудиновна, сифте нубатда жувакай са гъвечӀи ихтилат авуртӀа жедани? -Зун, I970 лагьай йисан августдин вацра Къуюстанрин хуьре, Гаджиев Играмудинан хизанда дидедиз хьана. I987 лагьай йисуз и хуьруьн юкьван школа хъсан къиметралди куьтягьна, чӀехи стхади зун Ленинград шегьердиз вичин патав тухвана, ина АРХИТЕКТУРНО-СТРОИТЕЛЬНЫЙ техникумда кӀелна. Дагъустандиз хтайла зун ДГПУ дин математикадин факультетдик экечӀна ва кьилин образованиедин диплом къачуна. Педагогвилин рехъ за хайи хуьруьн школадилай башламишна, ина закай математикадин тарсар гудай малим хьана. Кьисметди зун къунши Гилийрин хуьруьз акъудна, ва инин школада кӀвалах давамарна, хейлин йисара жуван тежриба хкажна, халкьдин ва малимрин арада гьуьрмет къазанмишна. 20II - йисалай зал и школадин директорвилин везифаяр кьиле тухун тапшурмишна, ва къенин йикъалди и кӀвалах давамарзава. -Школадикай са куьруь суьгьбет авунайтӀа хъсан тир. -Чи школа кьве корпусдикай ибарат я, сифтегьан классра, щитовой корпусда, 5-лагьай классрилай башламишна кьве мертебадин, къванцин дараматда тарсар тухузва. 280 аялди са сменада кӀелзава, тарсарни 9 дан зураз башламишзава ва кьвед жез I0 декьикьа амайла куьтягь жезва. Гьар са предметдиз вичин кабинет ава. Малимрин кьадар 46 дав агакьнава. Абур вири кьилин ва сад лагьай категориядин пешека
+Чи багъри газетри малимрикай ва ��алимрин иллаки гзаф макъалаяр чапзава. Им лап хъсан кӀвалах я, вучиз лагьайтӀа малимар чи обществодин лап жавабдар везифадал машгъул я- аялар тербияламишунал ва абурукай халькьдин берекатлу даяхар хкудунал. Эхиримжи вахтара им лап четин кӀвалахдиз элкъвенва, газетра кхьизвайвал девирар дегиш хьанва, гьабурухъ галаз инсанарни ва абурун аяларни. Къенин чи суьгьбет Магьарамдхуьруьн райондин Гилийрин юкьван школадин директор Диана Играмудиновнади Пирмагамедовадихъ галаз тухуда ва адан вилик хци суалар эцигда.
+рар я (2-3 кас галачиз). Нисинилай кьулухъни чи аялар школада авайди я, абуру I0 кружокдани ва 5 спортивный секцияда чпин тежриба хкажзава. Чи малимри ва аялри неинки райондин, гьакӀни республикадин, Россиядин дережадин мярекатра (конкурсра, соревнованийра) иштиракзава, ва агалкьунарни ава. -Эхиримжи вахтара школайра виридалайни хци суал ОГЭ- дихъни ЕГЭ-ДИХЪ галаз алакъалу я. Куь школада гьикӀ ава и гьалар. 9 лагьай класс куьтягьна гзаф аялар экъечӀзавани? -Чинани гьа виринра хьиз я. КӀуьд лагьай класс чи аялри акьван четиндаказ акьалтӀарзавач, амма I0 лагьай классдиз акъатайла кӀелун зайифарзава. 4-5 аял колледжриз физва са 2-3 касни I0 лагьай классдай экъечӀзава, эхирки II лагьай классда амукьзавайди I3-I5 аял я. Экзаменриз чи аялар неинки школадин программадай ва гьакӀни репетиторвилин, кружокрин кӀвалахда гьазур жезва. Кьилин образование къачуз кӀанзавай аялриз ЕГЭ хъсан я, амма хуьруьн чкада четинвилелди яшамиш жезвай са бязи аялриз и кӀвалахри гзаф азаб гузва. -Ктабар бес кьадар авани? -Ктабар сентябрдилай бес кьадар жеда, икьван гагьда авачир. Чна йисан сифте кьиляй родителрин собранияр тухузвайди я и жигьетдай, сифте нубатда авай ктабар кесиб хизанрин аялриз, ахпа амайбуруз, бес тахьайбуруз родителри чпи къачузвай. -Малимрин мажибар тӀимил я лугьуз жегьил пешекарар, иллаки гадаяр, школайрив артух агат хъийизмач, куьна и гьал гьикӀ я? -Жегьил малимар чи школада бес кьадар ава, амма гадаярмалимар лап тӀимил я, чинани гьа виринра хьиз «матриархат» хьанва. ЧӀехи классра тарс тухун пара четин хьанва, «совет девирдин» малимар тӀимил жезва, россиядин дипломар «бушбур я». Жегьил малимар кьацӀаз атун патал бегьем вахт кӀанзава, аялрин тежриба агъуз аватзава. Чи жегьилар-малимар пулунихъ калтугнавайбур туш, девирдин гъавурда авай, чпиз Аллагьди ганвай пай гьалалдивди ишлемишиз алахънавай инсанар я. Мажибар къведай чкаярни и девирда кӀамай кьван ава. -Мажибрикай рахайла. Эхиримжи реформа квез гьикӀ акуна? Гила бегьерлу
+даказ кӀвалахзавай малимри, уьмуьрда са грамота гъиз ва къачуз тахьай малимар са тахтуниз ягъун дуьз яни? Гьахълувал гьинва ? -Мажибар гьелбетда тӀимил я, им са шакни алачир кӀвалах я! Эхиримжи реформа кьатӀ квачирди хьанва, эгер мажибар хкажзаватӀа абур инсанриз чпин дуланажагъ секиндаказ тухун патал жедай къайдада авунайтӀа пис тушир. И��Ӏ хьанач, гьакӀ хьайила хуьруьн малимрини чпин кьил, мал-къара хуьз са жуьре хуьзва. Стимулирующияр арадай акъатна лап хъсан кӀвалах хьана. Малимар баллрин есирар хьанвай, къал авай. Вири малимар са тахтунал гьич садрани жедайди туш. Виридаз чизвайди я гьар са кас вуж ятӀа, ва гьикӀ кӀвалахзаватӀа. ТӀунбул ягъиз фири нек кӀанзавайбурун замана туш има. Аялар малимрин ягь-намусдилай тафаватлу хьана кӀанда. Дуьз лагьайтӀа, гьахълувал, Нуьгь девирдилай дуьньяда гьич садрани хьайиди туш, я ам женни ийидач. ЧӀехи инсанар чеб вагьши хьайила бес чи аялри вуч авурай? -Гзаф школайра малимар чпи кӀелнавай предметдай ваъ, маса предметар гуз сятеривди ацӀурнава. Куь школада и гьалар авани? -Зун и кӀвалахдиз акси я. Пешекарди вичин пешедай зегьмет чӀугуна кӀанда, амма гьакъикъат гьа куьне суал эцигнавай жуьреда ава. Чи школада я музыкадин, технологиядин, ИЗО-ДИН, КТНД-ДИН пешекарар авач, гьакӀ хьайила и сятер, са гьал кар алакьдай ксарив вуганва чара авачиз. -Вири дуьнья интернетдинни телефонрин есирда гьатнава. Са шакни алач, ибур алай аямдин тарифдин жигъирар я,амма аялар дуьз рекьяй акъатзава, чӀуру крариз кьил язава, тарсар кӀелзамач. -Телефонар акъуднавайди я инсанрин уьмуьр кьезиларун патал, гьа икӀ хьунни авуна, шак алач. Виридаз чизвайди я, аялди нелай пример къачузватӀачӀехибурулай. Телефонар сифте бизнесменри къачурди я, ахпа малимри. Гила аялрив сад ваъ 2-3 телефон гва, чебни иесийри къачуна вугузва. Кар кардай фейила гила гьарай акъатнава, вуч ийида лугьуз? Чи школадани ава гьа проблема. Школадиз телефон гъидай ихтияр чна ганва, амма тарсара акъуддай ихтияр авач. Эгер акуртӀа гьахьтин аялар, чна телефонар вахчузва, ва аял хъфидайла вахкузва. Чна школада гзаф кӀвалахар тухузвайди я, интернетдин хийирдикайни зияндикай. Аялриз меслятар къалурзава телефон жуван хийирдиз гьикӀ ишлемишдатӀа. И кӀвалахриз маса хци къвални ава. Малимри чпи, телефонар уьмуьрдин важиблу патаз элкъуьрзава. Классикди лагьайвал аялрикай гьихътин цуьквер жедатӀа малимрилай гзаф аслу я- хийирлубур, ва я –зегьерлубур. -Алай девирда школадиз регьбервал гун пара четин кӀвалах я. Квевай гьукуматдин кӀвалахарни гьакъисагъвилелди авуна, кӀвалин кайванидин буржиярни кьилиз акъудиз агакьзавани? -Эгер инсанар четинвилерикай катиз хьайитӀа, арадал са затӀни къведач. Девирар четинбур хьанватӀани, инсанди вич инсанвилелди тухвана кӀанда. Намусдин къизилдин къанун гьич садрани рикӀелай алудна кӀандач. Регьят пешеяр и дуьньяда авайди туш, я къуллугъарни гьамишалугъ. Заз чизвайди я, къе зун я школадин директор- пака са масад жеда, ахпа мад са масад, гьакӀ хьайила зун алахъзава малимрихъни школникрихъ галаз инсанвилелди рахаз. Хиве кьуна кӀанда , ара-бир кӀвалахда жувни гъалатӀ жезва, кӀвалахзавай кас гьикӀ хьайитӀани гъалатӀ жеда. Ибур вири инсандиз тӀебиатди ганвай хас лишанар я. КӀвалин кӀвалах��рни ийиз зун агакьзавайди я. Чи кӀвалин майишатда маларни ава, хперни, верчерни. Хуьруьн чкада абур хуьн тавун заз айиб кӀвалах хьиз аквада. Са мажибдалди яшамиш хьун пуд студент авай чкада фикирдиз атун жедай кӀвалах туш. Зи бубадини дидеди зун зирекдиз вердишарайди я. Абурун уьмуьрдин тарсар за рикӀелай гьич садрани ракъурдач. -Диана Играмудиновна. Куьне михьи рикӀелди гайи жавабрай чухсагъул. Квез кӀвалахра агалкьунар, чандин сагъвал, уьмуьрда бахтар гурай. -Куьнни сагърай. Куьруь справка: Диана Играмудиновнади вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз 3 велед чӀехи ийизва. Абур пудни Дагъустандин ВУЗРИН студентар я. Кьве рушани Гилийрин юкьван школа къизилдин медалралди куьтягьна, гададини хъсан къиметралди. Директордин викӀегьвилиз килигна и макъаладин тӀварни «Зирек директор» хьана. М. АДИШИРИНОВ, чи штатдик квачир корреспондент.
+ГРИППДИХЪ галаз гьикӀ женг чӀугвадатӀа чирун патал чи газетдин корреспондент Жанна Магьарамдхуьруьн райондин ЦРБ- дин терапевт Селимова Эльнара Буньямудиновнадихъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адан вилик са шумуд суал эцигна. - Эльнара Буньямудиновна гьар йисуз гриппдин эпидемияди инсанар гьелекзава. Хизанда сифтени-сифте грипп ник акатзава ? - Эпидемиядин вахтунда гриппдик виридалайни вилик аялар, абурулай гуьгъуьниз яшар хьанвайбур ва гьакӀни хронический азарар авайбур азарлу жеда. Грипп акатнавайла, кьил, туьтвер тӀа жеда, фул къведа, беден зайиф жеда. Алай вахтунда ОРВИ-ДИН азарри кьил хкажнава. - Гриппдиз акси рапар ягъун чарасуз яни? -Са гьихьтин ятӀани себебралди рапар ягъ тавунвайбуруз за витаминралди иммунитет мягькемарун, гьар жуьредин препаратар (лимонникдин, женьшендин) гьалимаяр ишлемишун меслят къалурзава. -Гриппдиз акси рапар ягъуникай зарар авани? -Адак квай компонентрилай аллергия хьун, ифинар акьалтун мумкин я. Гриппдиз акси вакцинадин раб анжах духтурдихъ галаз меслят авурдалай кьулухъ, ягъайтӀа хъсан я. -Гриппдин азар ОРВИ- дикай гьикӀ тафаватлу ийиз жеда? -ОРВИ акатайла, нерай нефес къачуз жедач, уьгьуьяр акатда, ту
+мавар жеда. Грипп галукьнавайла, садлагьана еке ифинар акьалтда, кьил, жендек тӀа жеда. Грипп азар къати хьун (осложнение) гзаф хаталу я. Ада жигерин стӀалжем, бронхит, вирусрин пневмония азарар арадал гъида. -Духтур къведалди азарлуда вуч авун лазим я ? -Гриппдик азарлу хьанвайла, жезмай кьван кьери шейэр– чими яд, чай, жуьреба-жуьре компотар гзаф ишлемишна кӀанда. Ифин 38 градусдилай тӀимил тирла, ам агъузарун меслят къалурзавач. ОРЗ азар авайла антигистаминные препаратар ва гьакӀни халкьдин набататрин (богульникдин, дамаррин пешерин) гьалимаяр ишлемишда. -Эльнара Буньямудиновна квез чи газет кӀелзавайбуруз вуч лугьуз кӀанзава? -Заз «Самурдин сес» газет кӀелзавай зи вири районэгьлийриз чандин сагъвал, уьмуьрда хушбахтлувал хьана кӀанзава. Куьне куьн хуьх, гьуьрметлубур, начагъ жемир.
+ЦӀел��гуьнрин СОШ-ДИН коллективди Хидирлясоврин хизандиз ва мукьва-кьилийриз Хидирлясов Хидирляс рагьметдиз финихъ галаз алаъкалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди башсагълугъвал гузва. ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Зейнудиноврин хизандиз ва мукьва-кьилийриз Зейнудинов Ямудин рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди башсагълугъвал гузва. ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Сулейманов Эрзиманаз ва адан багърийриз ДИДЕ рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди башсагълугъвал гузва.
+АЛАМАТДИН инсан я зи къунши Халид. Са кьадар яшар хьанватӀани, са декьикьада ацукьна кьарай къведач. Ада кӀвалах авачир чкадайни са кӀвалах жагъурда. Гьа и кар ада вичин веледривайни истемишда. Халидаз вичин рухваяр са кардик квачиз ацукьнаваз акунилай з у л у м кӀвалах авач. Амма вичи гъилер къакъаждач. Са сеферда куьчедай хтайла Халидаз вилик са истикӀан чайни эцигна дивандал агалтна газет кӀелзавай чӀехи хва Рамиз акурла чанди цӀай кьада адан. -Яда, ваз ийидай са дерди авачни? Кардик квачиз ваз кьарай гьикӀ
+къвезва, - элкъвена ам хцел. -Я буба, сал чӀуру хъчарикай михьнава, яд ганва, тарарин пунариз пер, тарариз киреж янава. Цур михьнава, данадиз векьер кутунва, верчериз твар ганва. Хцин жавабри мадни туьнтарзава Халид. Амма галкӀидай са кар тахьайла буйругъдин жуьреда лугьузва ада Рамизаз: -Са кӀвалахни амач лугьузва на. Ян? Эгер авачтӀа, гьаятдин къапу ахъагъиз акьал хъия. Акъвазай ци ни къачуда гьавайда лагьанвач, ван алаз давамарна гурарай эвичӀзавай ада.
+Самурдин сес газетдин ва ООО «Самур» типографиядин работникри Раджабова Абуятаз вахан руш Гуьляра вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди башсагълугъвал гузва. Билбилкъазмайрин СОШДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 1988- йисуз Аликберова Ларисадиз гайи А 011502- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+АЛАЙ вахтунда чи районда коронавирусдиз акси рапар ягъун давам жезва. Къейдна кӀанда, рапар язавайбурун кьадар къвердавай артух жезва. Алай вахтунда МР- дин кьилин заместитель Марта Абдуллаевадин гафарай 745 дав агакьна районда вакцина янава. И йикъара гуьгьуьллудаказ рапар ягъайбурун арада райондин хуьрерин школайрин малимар, полициядин отделдин работникар ва са жерге маса идарайрин работникар авай. ИкӀ абуру чпин чешнедалди амайбурузни вакцина ягъуниз эвер гузва. Пешекарри жуван ва багърийрин сагъламвилин уьмуьр хуьн патал азардиз акси рапар ягъун виридалайни менфятлу рехъ яз гьисабзава. Къейд ийин хьи, раб вичин хушуналди гьар са касдивай пулсуздаказ ягъиз жеда. Агьалияр Магьарамдхуьруьн райондин кьилин больницада ахъайнавай рапар ядай махсус пунктуна кьабулзава. И пунктарилай гъейри клубдин гьаятда мобильный пункт ачухнава. -ТӀугъвалдихъ галаз тухузвай женгина вакцинация къуватлу яракь я,лугьузва Гъепцегьрин СОШ-ДИН малим Гьуьсейнов Сергея. -Зи хизанди вирида тӀугъвалдиз акси рапар янава,- давамар хъувуна ада. ИкӀ малимди вичин чешнедалди амайбурузни и кар авуниз эвер гузва. COVID- I9 азардиз акси рапар ягъун патал малимри, полициядин отделдин работникри ва зегьмет чӀугвазвай амай ксарини виликамаз ивидик антитела кватӀа чирнава. Раб ядалди вилик духтурди абурун гьалдиз килигна, бедендал ифин алатӀа, дамарра ивидин гьерекатдин йигинвал, сатурация ахтармишна. Анжах ахпа рапар ягъунив эгечӀна. Зани зи хизандини жуван ва багърийрин, иллаки чӀехи яшара авайбурун, сагъламвал хуьн патал азардиз акси раб яна. Галатун тийижиз жемятдин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай чи духтурриз баркалла!
+1.Ибн Аббаса лагьана: «Аллагьдин Расул инсанрикай виридалайни жумартлуди тир ва Рамазандин вацра, вичихъ галаз Жабраил гуьруьшмиш хьайила, ам генани жумартлу жедай. Рамазандин вацра Къуръан тикрарун патал Жабраил адахъ галаз гьар йифиз гуьруьшмиш жедай ва, гьакъикъатда, Аллагьдин Расул Жабраилахъ галаз гуьруьшмиш хьайила, ам Аллагьди инсанриз хъсанвал патал ракъурзавай гаралайни жумартлу жедай. (Аль Бухари, Муслим). 2.Айшади лагьана: «Рамазандин вацран эхиримжи цӀуд югъ алукьайла, Аллагьдин Расулди йифер капӀар ийиз акъуддай, вичин хизан ахварай авуддай (ибадат авун патал), ибадатда кьетӀен чалишмишвал ийидай ва вичин шалвар генани кӀевиз кутӀундай». (Аль Бухари, Муслим). 3.Ибн Аббаса агакьарайвал, Аллагьдин Расулди лагьана: «Рамазандин варз алукьдалди сив кьамир, амма ам (цӀийи варз) акурла сивер кьаз эгечӀ ва ам мад ахкурла сивер кьун акъвазара. Нагагь цав цифери кӀевнаваз хьайитӀа, къанни цӀуд юкъуз сив яхъ» «Ат-Тирмизи). 4.Абу гьурайради агакьарайвал, Аллагьдин Расулди лагьана: «Шабандин са пай амайла, сивер кьан хъийимир». (Ат-Тирмизи). 5.ТӀалгьат бин Ибайдуллагьа агакьарайвал, цӀийи варз акурла Пайгъамбарди лугьудай: «Я Аллагь, ам чал хкаж хатасузвилелди (диндин ва дуьньядин крар патал), иман хьуналди (иман мягькем ва даим жедайвал), сагъламвилелди (азаррикай ва мукьва ксар кьиникьикай къутармишдайвал) ва Исламдалди (идалай кьулухъни Ислам гваз жедайвал)! Зи Рабби ва ви Рабби- Аллагь я, эй дуьз рекьяй ва хушбахтвиляй физвай варз! (Аллагьумма, агьиллагьу алайна би-льамни ва-ль-имани, ва-ссаламати, ва-ль-ислами! Рабби ва Раббука-Ллагьу хилалу рушдин ва хайрин!». (Ат-Тирмизи). 6.Анаса агакьарайвал, Аллагьдин Расулди лагьана: «Экв малум жедалди неъ, вучиз лагьайтӀа сухурда (гьа чӀавуз тӀуьн тӀуьна) берекат ава». (Аль-Бухари, Муслим). 7.Зайд бин Сабита садра лагьана: «Са сеферда Рамазандин вацра чна Аллагьдин Расулдихъ галаз санал экв малум жедалди тӀуьн тӀуьна, ахпа капӀ авуна. Зайдавай жузуна: «Абурун (тӀуьнин ва капӀунин) арада гьикьван вахт хьана? Ада лагьана: «ЯхцӀурни цӀуд аят кӀелдай кьван вахт». (Аль-Бухари, Муслим). 8.Сагьл бин Са, да агакьарайвал, Аллагьдин Расулди лагьана: «Инсанрин дуланажагъ хъсан жеда акьван чӀавалди, та абуру сив хкудиз тади ийидалди». (Аль-Бухари, Муслим). 9.Абу АтӀияди лагьана: «Садра Масрукахъ галаз чун Аишадин кьилив фена ва Масрука адаз лагьана: «Мугьаммад Пайгъамбардин асгьабрин арада кьве кас ава. Абуру кьведани са къайгъусузвални ийизвач, амма абурукай сад жезмай кьван фад нянин капӀ ийиз ва сив хкудиз алахъзава, муькуьда лагьайтӀа, капӀ авунни, сив хкудунни кьулухъ язава». Айшади хабар кьуна: «Вуж фад капӀ ийиз ва сив хкудиз алахъзава?» Масрука Ибн Мас, уд фикирда аваз лагьана: «Абдуллагь». А чӀавуз Айшади лагьана: «ГьакӀ Аллагьдин Расулдини ийидай». (Муслим). 10.Салман бин Амир АДДАБИДИ агакьарайвал, Пайгъамбарди лагьана: «Квекай сада сив хкуддайла хурмайралди хкудрай, эгер хурмаяр жагъун тавуртӀа, целди хкудрай, вучиз лагьайтӀа, гьакъикъатда, ада михьзава». (Абу Давуд, АТ-ТИРМИЗИ). 11.Анаса лагьана: «Аллагьдин Расулди гьамиша капӀ ийидалди са шумуд таза хурма тӀуьна сив хкуддай.
+Нагагь таза хурмаяр авачиртӀа- пуд кьурурнавай хурмадалди, эгер кьурурнавай хурмаярни авачиртӀа, са шумуд хупӀ яд хъвадай». (Абу Давуд, АТ-ТИРМИЗИ). 12.Абу Гьурайради агакьарайвал, Аллагьдин Расулди лагьана: «Квекай сада сив кьур юкъуз, къуй ада чиркин гафар лугьун тавурай ва сес хкаж тавурай. Эгер са касди адаз экъуьгъунар ийиз ва я адахъ галаз гьуьжетар ийиз (яни ам ягъиз) хьайитӀа, къуй ахьтиндаз лугьурай: «Гьакъикъатда, за сив хуьзва!». (Аль-Бухари, Муслим). 13.Абу Гьурайради агакьарайвал, Пайгъамбарди лагьана: «Нагагь сив гвай вахтунда инсанди тапарар авун акъвазар тавуртӀа, Аллагьдиз ам тӀуьнивайни хъунивай акъвазун герек туш (яни ихьтин дуьшуьшда Аллагьди адан сив кьабулдач)». (Аль-Бухари). 14.Абу Гьурайради агакьарайвал, Пайгъамбарди лагьана: «Эгер са касди вичив сив гвайди рикӀелай алатна тӀуьн тӀуьртӀа ва я яд хъвайитӀа, къуй ада вичин сив эхирдалди давамаррай, вучиз лагьайтӀа, гьакъикъатда, адаз тӀуьн ва яд гайиди Аллагь я». (Аль-Бухари, Муслим). 15.Лакъит бин Сабира лагьана: «Садра за тӀалабна: «Я Аллагьдин Расул, заз лагь дастамаз гьикӀ къачун лазим ятӀа». Ада лагьана: «Дастамаз кутугай тегьерда къачу, тупӀарин араяр чуьхуьх ва дикъетдалди нера яд экъуьра, эгер вуна сив хуьн тийиз хьайитӀа». (Абу Давуд, АТ-ТИРМИЗИ).
+11- АПРЕЛДИЗ Махачкъалада, Иса пайгъамбардин тӀварунихъ галай диндинни илимрин центрда лезгийрин гегьенш межлис кьиле фена. Мярекатди уьлкведин жуьреба-жуьре пипӀера авай 5000 далай виниз лезгияр сад авуна, санал кӀватӀна. Пак Къуръан кӀелуналди ачухай мярекатдал чирвилерин важиблувиликай, илимдин ва алимрин лайихлувиликай, хъсан къилихрикай, Мугьаммад пайгъамбардикай, диндиз табий хьуникай насигьатар авуна. Насигьатрин арайра нашидар кӀелна, гьам жегьилар, гьам яш тамам хьанвайбур патал жуьреба-жуьре викторинаяр тухвана, гъалибчийриз пишкешар ва гъвечӀи гьаж ийи
+дай мумкинвал гузвай пуд путевка вугана. Эхь, ихьтин межлис тешкилун ва кьиле тухун кутугай ва лишанлу кар хьана. Аллагьдиз шукур хьуй, чи халкь мусурман диндал алаз агъзур йисалайни артух я. Виликдай диндин чирвилер халкьдин арада анжах алимрин, илимдин ктабрин куьмекдалди раиж ийизвайтӀа, гила и кар патал чи гъиле мад са гужлу алат, винидихъ чун рахай хьтин межлисар тухудай мумкинвал чаз Аллагьди ганва. РД-ДИН муфтиядин гуьзчивилик кваз тухвай и межлис лезгийрин руьгьдин игьтияж таъминардай, чи бубайрилай атанвай адетдин диндин рекьяй инсанар савадлу ийизвай зурба мярекат хьана.
+Тагьирхуьруьн къазмайрин СОШ-ДИН 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 2006- йисуз Давудов Тофиказ гайи Б 5051082- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин. Къуйсунрин СОШ-ДИН коллективди вах Ракъужатаз, уьмуьрдин юлдаш Розадиз САБИР кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди башсагълугъвал гузва.
+ГЬУЬРМЕТЛУ медицинадин работникар! За квез медицинадин работникдин Вирироссиядин югъ- гьар йисуз къейдзавай профессиональный сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Духтурдин зегьмет гьамиша чарасуз герекди ва вирида гьуьрмет ийизвайди я. Медицинадин работникар галачиз инсаният яшамиш хьун мумкин туш. Райондин агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазуналди куьне Куь хивез жавабдар ва залан пар къачунва. Лап четин декьикьайра куьн инсанриз куьмекдиз къвезва ва абуруз кӀвачел акьалт хъийиз куьмек гузва. Гьар йикъан залан кӀвалахдай квез чухсагъул. Райондин агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай Квехъ къуй мягькем сагъламвал, кӀвалахда агалкьунар, хушбахт уьмуьр хьурай. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+КӀВАЛАХДИН гьуьрметлу юл дашар! Квез профессиональный сувар мубаракрай. Чи райондин агьалийрин сагъламвал хуьнихъ ва мягькемарунихъ рекье тунвай Куь кӀвалахди къуй Квез шадвал ва разивал гъурай. Духтурар гьамиша сагъламвилин къаравулда акъвазнава ва идалай кьулухъни акъвазда. Къуй Куь асуллу кӀвалахди агьалийрин сагъламвал мягькемаруниз куьмек гурай. Къуй Квехъ ва Куь мукьва-кьилийрихъ сагъламвал, ислягьвал, бахтлувал, сабурлувал, яратмишунрин рекье агалкьунар хьурай. Гьажибала БЕГЛЕРОВ, райондин центральный больницадин кьилин духтур. РАЙОНДИН медицинадин вири работникриз профессиональный сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Районэгьлийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай Квехъ кӀвалахда агалкьунар ва чандин сагъвал хьурай. «Самурдин сес». газетдин коллектив.
+ХЪСАН ИНСАНРИКАЙ АБДУРАГЬИМОВА Перизат Имиралиевна I959- йисуз Ахцегь райондин Кьехуьлрин хуьре машгьур музыкант-далдамчи Имиралидин хизанда дидедиз ХЬАНА.I963 –йисуз и хуьр арандиз- Гилийрин хуьруьз куьчарна. Перизата ина I978- йисуз юкьван школа агалкьунралди акьалтӀарна, гьа и йисуз Махачкъаладин медучилищедик экечӀна, ам I98I- йисуз к��ьтягьна. I984- йисалай Перизата Гилийрин хуьре медицинадин рекьяй кӀвалахзава. Алай вахтунда ам и хуьруьн ФАП- дин заведующий я ва фельдшердин везифаярни тамамарзава. Гилийрин хуьруьн цӀийи ФАП I992- йисуз кардик кутуна ва ина алай вахтунда Перизат духтурдилай гъейри Абасова Зимнаради- акушеркавиле ва Шихметова Маринади аялриз килигзавай медсестравиле кӀвалахзава. Абур вири хъсан тежриба хьанвай, пешедай агалкьунар авай пешекарар я. Халкьдин арада абуруз еке гьуьрмет ава. Перизат духтурдиз 35 йисан берекатлу стаж ава. – Эгер чи вири медицинадин работникар Перизат хьтинбур тиртӀа,- лугьузва Гилийрин юкьван школадин учительница Анна Керимхановади- инсанар вири сагъламбур жедай, гьукумат вилик фидай. Перизат Имиралиевна чина милайимвал авай, рикӀ михьи, гьуьрметхатурдиз еке къимет гудай инсан я. Я йифиз, я юкъуз ада гьиниз эверайтӀани энгелар тавуна куьмек кӀанзавайбурун патав тади къачуда. Райондиз агакьарна кӀанзавайбуруз улакь гьат тавурла, абур чпин ма
+шинда аваз ракъурда. Вичин кӀвалах гьакъисагъвилелди тамамарзавай и дишегьлидиз хуьруьнбуру анжах Перизат духтур лугьуда. - Куь асаслу кӀвалах квекай ибарат я?- лагьана хабар кьур зи суалдиз Перизат духтурди ихьтин жаваб гана: -Чи асаслу кӀвалах инсанриз сифтегьан медицинадин куьмек гун я. Адалай гъейри чна гзаф маса кӀвалахарни ийизвайди я. Гьар са хуьруьнви чи картотекада авайди я, азарлубурал гуьзчивал тухузва, вахт-вахтунда рапар язава, общественный чкайрин михьивал гуьзетзава, хуьруьн агьалийрихъ галаз михьивал хуьнин гьакъиндай суьгьбетар ийизва ва икӀ гзаф маса кӀвалахар. Чи гафарал амал тийизвай инсанарни ава чи хуьре. Са бязи родителри чпин аялриз профилактикадин рапар ягъиз тазвач, бязи инсанри чпин михьивал ийизвач, мягьледа фитер кӀватӀзава, зир-зибилдиз куьчедал акъудна цӀаяр язава. Ибур вири чи законри къадагъа авунвай кӀвалахар я. Алатай йисариз килигайла и кӀвалахар хъсан хьанва,амма нукьсанарни ама, чна абурал кӀвалахзава лугьузва Перизат духтурди. Перизат духтурди регьбервал гузвай ФАП районда хъсанбурукай сад я, райбольницадин кьилин духтур Беглеров Гьажибалади адаз хъсан къимет ганва. ФАП-ДА кӀвалахзавай ксари чпиз вахт-вахтунда куьмекар гузвай ЦРБ-ДИН кьилин духтур Гь. Беглероваз чухсагъул лугьузва. Перизатан уьмуьрдин юлдаш Абдурагьимов Асали Кьиблепатан Дагъустанда тӀвар- ван авай, машинар ремонтдай тежрибалу устӀарни я, абуру чпин пуд веледни шегьре рекьел акъудна, 11 хтулни ава. Перизат духтурдиз ва гьакӀни адахъ галаз кӀвалахзавай юлдашриз чна алукьзавай духтуррин югъ рикӀин сидкьидай мубаракзава. С. МУСТАФИН.
+АЛАТАЙ базар юкъуз, Магьарамдхуьруьн райондиз РД- дин Правительстводин Председатель Артем Здунов кьиле авай делегация мугьман хьана. РДДИН хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министр Абдулмуслим Абдулмуслимов, архитектурадин, эцигунрин ва ЖКХ- дин министр Малик Баглиев, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедов, «Сад» КФХ- дин векиларни галаз алай аямдин технологияр ишлемишуналди суперинтенсивный багъ кутунвай майдандал фена. Республикадин хуьруьн майишатдин хиле тамамарзавай зурба проектрикай сад тир инвестиционный проект емишрин суперинтенсивный багълар кутунин кӀвалахар тешкиллувилелди кьиле физва. Чепелрин хуьруьн къерехрив гвай I50 гектар чилел емишрин багъ кутазва. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова къейд авурвал, Магьарамдхуьруьн район хуьруьн майишат патал къулай шартӀар авай район хьуниз килигна иниз инвестицияр желб авунихъ еке метлеб ава. Тешкилнавай тайин программаяр хуьруьн майишатдин производство вилик тухунихъ элкъуьрнавайбур я. Чна региондин ва федеральный сельхозпрограммайра иштиракзава. Сифте нубатда багъманчивал ахпа уьзуьмчивал ва малдарвал вилик тухуниз кьетӀен фикир гузва. Кутунвай суперинтенсивный багълар хуьруьн майишатдин хиле цӀийи технологияр ишлемишунин нетижада арадал атанвай гьерекатар я. Къенин юкъуз I20 гектарда къелемар кутунва ва кӀвалахар акьалтӀарзавай этапда ава. Этаприз килигна и багъларай бегьерарни кӀватӀда. Августдин вацралай лап зулалди емишар кӀватӀда ва емишар махсус чкайра хуьда. Проектдик инвестмайданар 300 гектардив агакьарун ква. РикӀел хкин и проект 20I7 –йисуз кечирмишиз башламишна
+ва проектдиз сифтегьан вклад яз 250 млн.манат пул ахъайнава. Проектдихъ галаз кьадайвал, емишар гьялдай цех ва 20 000 тондив агакьна емишар хуьдай чкаяр эцигун пландик ква. Проект италиядай тир проектчийри гьазурнава. Махсус экспертизадилай гуьгъуьниз абур эцигунив эгечӀда. Къелемар дигидай яд кьве гектар чилел алай виряй ишлемишзава. Вириз яд Самур-Дербент къаналдай къачузва, алцифарзава ва дигидалди махсус микроэлементар акадарзава. Кьилин агрономди къейд авурвал, ругуд сятдин вахтунда гьар са къелемдиз стӀал – стӀал I3 литр яд агакьзава. Атанвай делегация яд фильтрдай ахъайзавай ва дигидалди микроэлементралди таъминарзавай дараматризни килигна. ГьакӀни ина алава сенят балугъчивални кутада. Вире осетрина балугъар туьретмишда. Къелемар цунин ва абурухъ гелкъуьнин процессдал тежрибалу пешекарри гуьзчивал тухузва. Ам карханадин кьилин агроном, этнический дагъустанви, яргъал йисара Францияда яшамиш хьайи ва кӀелунар авур Арсен Таривердиев я. Нормандиядин ва Британиядин багълара къачур тежриба гила Магьарамдхуьруьн районда ишлемишзава. Гуьруьшдин эхирдай нетижаяр кьур РД- дин Правительстводин Председатель Артем Здунова, инвестпроект тамамарзавай гьалдиз рази жедай къимет гана ва и проектдиз къуват гун министерствойрин руководителрал тапшурмишна. Сайтдай гьазурайди А. АЙДЕМИРОВА я.
+АФЕРИН ва чухсагъул чпин везифаяр намуслудаказ кьилиз акъудзавай вири духтуриз! Начагъ инсандиз сифте Аллагьди, ахпа духтури куьмекзава. Чпин везифайрив намуслувилелди эгечӀзавай, азарлуйрихъ рикӀ кузвай, масадан тӀал жувандай кьазвай духтурар чи Магьарамдхуьруьн ЦРБ-ДА гзаф ава. Абур гьакъикъатда чпин кардин халис пешекарар я. Больницадин кьилин духтур Гьажибала Беглеров кьиле аваз райондин больницада масабурув гекъигиз тежер хьтин артух духтури кӀвалахзава. Са бязи азарлуяр кефи чӀур хьайила шегьердиз физ алахъда, хуьре авай духтуриз ихтибар тийиз. Зи фикирдалди, кар шегьердални хуьрел алач. Кьилинди жуван кеспи кӀан хьун, кӀвалахдив рикӀ гваз эгечӀун я . Гьа чна лугьузвай «хъсан духтурар» чи райондани авайдахъ зун инанмиш я. Духтур лагьай гафуни чак екез гьевес кутазва. Чи райондин духтуррихъни ягъана, чна абуруз гьуьрметзавайдахъ зун инанмиш я. Гьелбетда, заз къенин юкъуз, суварин вилик, чи райондин вири духтуриз аферин ва чухсагъул лугьуз кӀанзава. Абуру чпин гьар йикъан кӀвалахда вири чирвилер эцигнава. Куьн Гиппократан кьин кьун кьилиз акъудзавай духтурин тӀваруниз лайихлу къуччагъар я. Квез алукьзавай Медицинадин работникдин югъ мубаракрай, квез куь кӀвалахда еке агалкьунар хьурай, хизанра бахт, берекат мадни артух хьурай. ЖАННА. 16- ИЮНЬ- МЕДИЦИНАДИН РАБОТНИКДИН ЮГЪ Я
+5 I995- ЙИСУЗ Францияда 5 миллион кас мусурманар авай. Им вири агьалийрин I0 процент я. Исятда Францияда пуд агъзурдалай гзаф мискӀинар ава. I980- йисарин эхирра машгьур философ, Франциядин компартиядин виликан политбюродин член Роже Гародиди мусурман дин кьабулун вири мягьтел жедай кар хьана. Ихьтин дуьшуьшар Францияда тек-бир туш. Англияда пуд миллиондилай гзаф мусурманар яшамиш жезва. Германияда кьуд миллиондилай гзаф мусурманар ва кьве агъзурдалай гзаф мискӀинар ава. I975- йисуз Бельгияда «Брюсселдин Исламдин центр» ачухна. Италияда миллиондив агакьна мусурманар яшамиш жезва. I995- йисуз католикрин центр тир Римда уьлкведа виридалайни чӀехи тир мискӀин ачухна. США-ДА вири агьалийрин вад процент мусурманар я. * * * ЧАРЛЬЗ Берлица 1970йисарин юкьвара Бермудский треугольникдикай ктаб акъудайдалай гуьгъуьниз, и месэладин гьакъиндай акъатай брошюрайрин, макъалайрин, журналрин, телевизиядин программайрин кьадар-гьисаб хьанач. Мягьтел жедай кар я, гзаф гимияр ва самолетар лап хъсан гьава авай, алахьай йикъарани квахьиз хьана. Мадни мягьтел жезвайди а кардал я хьи, ихьтин сирлу мусибатрилай гуьгъуьниз батмиш хьайи гимийрин ва самолетрин гьич гелни амукь тийиз хьана. Бермуддин сирерикай виридалайни кьил акъат тийидайди 19 –звено квахьун я. Адетдин ученияр тухун патал тренировкаяр тухудай гимидилай къарагъай 19-звено цавуз хкаж хьайи са шумуд декьикьадилай квахьна. Звено Флоридадин къерехриз мукьва яз виликди физвай. Сятдин кьуд жез 15 минут амаз дежурный операторди звенодин командир лейтенант Чарльз Тейлоралай къурху кутадай хьтин сигналар кьабулна. Адан гафарай малум жезвайвал, вири самолетрин приборар гуьзчивиликай хкатнава. -Куьн гьисятда гьинва? – хабар кьуна операторди, Тейлораз чеб гьина аватӀа чизвачир. -Вири къайдадикай хкатнава. Чи эхир хьанва. Вучиз ятӀани, гьуьлни къайдада авач, гьарайзавай командирди. Адан эхиримжи гафар ихьтинбур тир: «Аллагьди хатур аватӀани чи гуьгъуьниз касни татурай». Тейлорахъ яб акалнач. Мусибат кьиле фейи тахминан чкадиз лув гудай «Мартин Маринер» луьткве рекье туна. Къутармишиз фейибурукайни треугольникдин къурбандар хьана. Звено телеф хьайи чкадиз акакьдамазни лув гудай луьткведин приборарни къайдадикай хкатна ва куьмекдиз фейи 13 касни кьена. 19 –звено телеф хьай чка ва себеб гилани сир яз ама.
+ГЪИЛЕЛ алай тупӀар хьиз инсанарни вири сад жедайди туш. Райбольницадин чӀехи коллективда тежрибаллу, чеб гьуьрмет авуниз лайихлу, гьакъикъатдани патав атай азарлудакай лап мукьва касдикай хьиз хабар кьадай духтурар гзаф ава. Абурукай сад райондин ЦРБДИН терапиядин отделениедин заведующий Мустафаев Играми духтур я. Ада азарлуяр патал чӀугвазвай къайгъударвал веледдихъ рикӀ кузвай бубадин кьванди я. Ада рикӀивай куьмек тагай, азарлудан гуьгьуьлдикай хабар кьун тавур дуьшуьш гьеле малум туш. Гьавиляй заз Играми духтурдиз Афгъанистандин ветеранрин союздин чкадин общественный организациядин ва жуван патай кьилди чухсагъул лугьуз кӀанзава.
+«РОССИЯДИН югъ» суварин вилик Магьарамдхуьуруьн районда 2002-2005- йисара хьанвай жегьилрин арада азаддиз кьуршахар кьунай республикадин первенство кьиле фена. Акъажунар «Жегьилар наркотикриз акси я» лишандик кваз фена. Виридалай хъсан женгчи тӀварар къазанмишдай мурад аваз, спортдин и мярекатдиз кьиблепатан дагъустандин саки вири хуьрерай спортсменар атанвай. Первенство Советрин Союздин игит Абас Исрафилован тӀварунихъ галай ДЮСШ- да кьиле фена. Магьарамдхуьруьн райондин ирид спортсменди чпин заланвилин категорийра и Первенствода кӀвенкӀвечи чкаяр кьуна. Райондин командада призерарни ава. Гъалибчийриз ва призерриз Гьуьрметдин грамотаяр ва медалар гана. Къейд ийин, и мярекатар азаддиз кьуршахар кьунин жуьре вилик тухунин, спортдин и жуьредин устадвал хкажунин ва акъажунрин тежриба кӀватӀунин мураддалди кьиле тухузва. Магьарамдхуьруьн районда уьмуьрдин сагълам образ тухун патал вири шартӀар тешкилун важиблу месэладиз элкъвенва. Къенин юкъуз спорт, сагълам тӀуьн ва уьмуьрдин сагълам образ хкязавай жегьилрин кьадар къвердавай артух жезва. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован тапшуругъдалди, тешкилнавай муниципальный программаяр акьалтзавай несил спортдиз желб авунихъ, сагълам уьмуьрдихъ элкъуьрнавайбур я. Идан гьакъиндай спортдин рекьяй чи спортсменри чкадал, райондилай, республикадилай къеце патарани къазанмишзавай гъалибвилери шагьидвалзава.
+И МУКЬВАРА Магьарамдхуьре Абас Исрафилован тӀварунихъ галай ДЮСШ- да залан атлетикадай райондин П��рвенство кьиле тухвана. И акъажунар къизгъиндаказ кьиле фена, аялри чпин артух хьанвай тежриба къалурна. Гилийрин «Сократион» спортклубдин пагьливанри чпин кьетӀен устадвал къалурна. Идрисов Сафалдин, Яралиев Асхаб, Вагидов Баграт, Бабаханов Радмир сад лагьай чкайриз, Идрисов Кемран 2лагьай чкадиз лайихлу хьана. Тренер Адиширинов Магьмуд. Командайрин арада и жегьилар умуми сад лагьай чкадиз лайихлу хьана. Гъалибвал хьайибуруз медалар, грамотаяр гана. Къведай йисан акъажунар Гилийрин спортзалда тухудайвал я. Аялар спортдал машгъул хьун патал абуруз кьетӀен мумкинвилер тешкилна кӀанда-лагьана вичин эхиримжи са рахунра уьлкведин президент В. Путина. Ша чна чи президентдин гафариз къуват гун ва чи жегьилар викӀегь акьуллу, камаллу инсанар хьиз чӀехи ийин.
+ГЬАР ЙИСУЗ, миллионралди инсанри 1- июндиз- аялар хуьнин Международный югъ къейдзава. И югъ къейд авуналди чӀехи несилди дуьньядин гележегдикай чӀугвазвай къайгъударвал къалурзава, аялриз лап хъсан уьмуьр хьун патал чӀехибуру чпин къуватар желбзава. Аялар хуьн! Им вуч лагьай чӀал я? Им аялриз образование къачудай, вири патарихъай уяхбур яз чӀехи жедай шартӀар тешкилун я. Аялрикай къайгъу чӀугун им балайрин ислягь ва бахтлу гележегдикай къайгъу чӀугун я. Чи районда школаяр, аялрин бахчаяр эцигуниз, авайбур гегьеншаруниз чӀехи фикир гузва. Куьн патал, гъвечӀи дустар, спортдин залрин ва майданрин кьадар йис-йисандавай артух жезва. Куь ихтиярда аялрин яратмишунрин Центр, музыкадин школаяр ва абурун са шумуд филиал, библиотекаярни клубрин сегьнеяр ава. Куь таяри неинки республикада, гьакӀ адалай къецени спортдин ва кӀелунрин жуьреба-жуьре рекьерай чпин женгчивал, устадвал къалурзава. Амма къе куь вилик акъвазнавай кьилин везифа, гьуьрметлу балаяр, хъсан чирвилер аваз кӀелун, тербия-низам хкажун, зегьметдал рикӀ алайбур яз чӀехи хьун я. Им куьн патал чӀехибуру чӀугвазвай къайгъударвилиз лап хъсан жаваб я.
+И ЙИКЪАРА чи районэгьлийри Магьарамдхуьруьн район патал тарихда дерин гел тадай мад са вакъиа къейдна. ШартӀлу лишан (символика) вири девирра гьар са гьукуматдин кьилин лишан хьана. Адахъ авай дережа, метлеб гьамиша кьилинди яз гьисаба кьуна. Вири дуьньяда гьар са гьукуматдихъ вичин Конституция, гимн, пайдах, герб ава.
+Неинки гьукуматрихъ, гьакӀ кьилди областрихъ, республикайрихъ, кьилди шегьеррихъ, районрихъ чеб лишанлу ийизвай шартӀар ава. Гила ихьтин лишанлу шартӀ чи райондихъни хьана. Чи раойнэгьлийривайни и кардал рикӀин сидкьидай дамах ийиз жеда. Пуд рангуналди безетмишнавай, юкьвал емишар ва салан майваяр авай хунчади пайдах мадни гуьрчегарнава. И шартӀуни (Герб) чи районда хуьруьн майишат кьилин хилерикай сад тирдакай лугьузва. Райондиз вичин пайдах, герб хьуналди, ам республика 1
+дин дережада са кӀарцӀин мадни виниз хкаж хъхьана. Район патал тарихда дерин гел тадай ихьтин мергьяматлу кар кьилиз акъудай Райондин Кьил Фарид Загьидинович АГЬМЕДОВАЗ чухсагъул ва баркалла лугьузва къе чна, вири районэгьлийри! Республикадин, Россиядин масштабра кьиле фидай спортдин акъажунра, хуьруьн майишатдин ярмаркайра ва маса мярекатра къенин йикъалай Магьарамдхуьруьн райондин пайдахдини лепе гудайдал са шакни алач. Квез и лишанлу савкьват мубаракрай, Гьуьрметлу районэгьлияр!
+ГАТУН сифте югъ, Iиюнь «Аялар хуьзвай югъ», дуьньядин гзаф уьлквейра международный сувар яз къаршиламишзава. Аялар- им хвена кӀанзавай чи девлет я. Сувар официально къаршиламишун I949- йисуз Парижда дишегьлийрин демократический федерецияди тайинарнай ва сифте сефер яз и сувар I950ЙИСУЗ шад гьалара къейднай. Дуьньядин кьвед лагьай дяве акьалтӀайдалай инихъ аялрин уьмуьрдин хушбахтлувилин месэла хцибурукай сад хьана. Эгера гьа вахтунда етимаялрин месэла машгьур, ам тарихдин гьаларихъ галаз алакъалу тиртӀа, алай вахтунда «социальный етимвилин» месэла хцидаказ акъвазнава. Саламатвал авачир хизанрай
+аялар, уьмуьрдин четин шартӀар себеб яз аялрин кӀвалериз акъатзава. Къенин юкъуз чи обществоди къуватар сад авуна сифте нубатда и месэла гьялна кӀанзава. И йикъа квекай аял хвена кӀанзаватӀа къалурзавач, амма аялдин ихтиярар хуьн чи буржи тирди рикӀел гъизва. Месэла алай вахтунда чи аялар цӀийиз акъатнавай технологийрикай, соцсетра авай хаталу дестейрикай, школада абурун арада жезвай гьахъсузвилерикай, наркоманиядикай ва къугъунрин аслувиликай хуьнин чарасузвал арадал атанва. Сифте нубатда жув диде яз лугьузва, аялдин ихтибарвал къазанмишна, абурухъ галаз гьар жуьре
+темайрай рахана, абурун гъавурда акьаз алахъна кӀанда. Мисалда лугьузвайвал, аял ви гъавурда акьадач, вун аялдин гъавурда акьуна кӀанда, гьикӀ лагьайтӀа ваз аялвал акунва, амма аялдин зигьин гьеле дигмиш хьанвач. Уьмуьрда са жуьре набутвилер авайбурни жезва. Абур ва абурун дидебубаяр обществодин са жерге гьужумрикай хуьнин чарасузвал арадал къвезва. Абурувай лайихлу образование къачуз жезвач. ДЦП, аутизм авай аялрин гъавурда акьун тавуни, обществода абурун важиблувал гьисс тавуни, кӀелиз, кӀвалахиз тахьуни абуруз лап пис таъсирзава. Дугъриданни ихьтин аялар фикирдай акъудун, абурун четинвилерал фикир желб тавун чи обществодин ягъалмишвал жеда. Ахьтин аялрихъ маса рекьерай бажарагъ жезва. Ам дуьздал акъудун, къуват гун месэладин са пай гьялнавайди яз гьисабиз жеда. Сифте нубатда набут аял авай диде-бубади гъилер агъузна виже къведач. Жуван кӀвалахдин рекьяй инсанрихъ галаз гзаф алакъада хьуниз килигна и месеэладайни четинвилер ацалтай хизанар заз гзаф чида. Са хизанда кьве аял хьана. Аялар япарал зайифбур тирди чир хьайи дидедин рикӀ атӀана, ам михьиз руьгьдай аватна. АКВАЗ-АКВАЗ ам багърийривай, ярардустаривай, обществодивай къерех хьана. Хьанвай дерт са вичинди яз гьиссзавай ва ам садазни къалур т��йиз эхзавай. Аферин адан уьмуьрдин юлдашдиз, аялрин бубадиз. Вахт атайла ада къайгъударвал чӀугуна вичин аялар махсус школадиз рекье туна. Гуьгъуьнлай гададив техникум ва рушавни гъвечӀи кеспидин курсар кӀелиз туна. Ам вичин уьмуьрдин юлдаш, балаяр патал къуват гузвай даях хьана. За и ихтилат са нин ятӀани рикӀ тӀариз ваъ, кьилел атай и дуьшуьш кечирмишиз алакьай, сифте нубатда вичин балаяр патал мягькем даях хьайи, абурун руьгьдин игьтияжар таъминариз алахъай ва маса диде-бубайриз чешне яз къалуриз жедай инсандикай ийизва. Дуьшуьш гъил-гъиле кьуна алудиз, сабур гуз алахъна кӀанда. Сифте нубатда набут аялдин гуьгьуьл къачуна, адахъ гьихьтин алакьунар аватӀа чирна, образование къачудай мумкинвал авачтӀа ацукьай чкадал гьадавай жедай са кеспи чириз алахъна кӀанда. Идалай гъейри заз аквазвайвал, сагъламвал, вири мумкинвилер авайбурни нагьакьан крарин иесияр жезва. Жув аялдин диде, буба хьиз дустни хьана кӀанда. Къенин ви тербиядилай, пакагьан югъ, гьалар аслу жезвайди фикирдай акъудна виже къведач. Халкьари вуч лугьуда лугьуз, аял хура тун дуьзвал туш. Жуван аялдин руьгьдиз къуват гана, адан фикир хъсан патахъ желб ийиз алахъна кӀанда. КӀвале гьамиша къал хьайила, аялни гъвечӀи-чӀехи чин тийиз вердиш жезва. Ихьтин аял обществодани хаталувилиз элкъвезва. Ша чна аялриз, абурун тербиядиз, ихтиярриз кьетӀен фикир гун ва бахтлу аялвал багъишиз алахъин. Бахтлу инсан анихъ галайдазни хъсанвал ийиз алахъда.
+ДАГЪУСТАН республикадин кьил Владимир Васильев, Ботлихда ачухнавай чуьлдин мобильный госпиталдиз мугьман хьана ва анин шартӀарихъ галаз мукьувай таниш хьана. РагъакӀидай патан военный округдин медикри I00 койкадикай ибарат тир многопрофильный госпитал, Ботлихдин ва къунши районриз коронавирусдихъ инфекциядихъ галаз женг чӀугунин карда куьмек яз ачухнавайди я. Атанвай I35 касдикай ибарат тир дестеда 72 кас пешекарар–медикар я. Госпитал ахъагъун патал 42 единица техника желбнава. Региондин кьилин гафарай малум хьайивал, госпиталда ИВЛДИН аппаратар, дефибрилляторар, коронавирус квай азарлуяр ахтармишдай лаборатория ва бес кьадарда тестар ава. ГьакӀни региондин кьили къейд авурвал, РФ- дин Президентдин ва Миноборонадин буйругъдин рамкада аваз, кьве реанимациядилай ва I00 койкадилай къерехдай алава 350 чка гьазурнава. И чкаяр азар кьезилдаказ кьиле физвайбур ва сагъарайдалай кьулухъ духтурдин гуьзчивилик хьана кӀанзавай азарлуяр патал гьазурнавайди я. Гьа ихьтин госпитал Буйнакск шегьердани ачухнава ва Дербентда, Каспийскда, Бабаюртда ачухун фикирдик ква. Абур чкадал алай медицинадин учрежденийрин базайрал эцигда ва лазим тир вири тадаракралди таъминарда. Къведай вацран эхирда и к I в а л а х а р акьалтӀарда. Идахъ галаз алакъалу яз региондин кьили, республикадиз ихьтин фикир гузвай, са кьадар пешекарар, техника, оборудование ракъурнавай гьукуматдиз чухсагъул малумарна. Ставропольский крайдай Дагъустандиз атанвай лаборатория себеб яз, ийизвай тестрин кьадар 500 дан артух хьанва. -Сагъарзавайбурун кьадар артух ва азарлубурун кьадар са тӀимил явашариз хьанватӀани мукъаятвал квадарна кӀандач. Профилактикадин, гъавурда тунин кӀвалахар зайифарна виже къведач. Жув ва жуван багърияр саламат хьун патал истемишунрал амал авун чарасуз я,къейдна Васильева. РФ- дин Президентдин ва Миноборонадин къайгъударвилин нетижада,чи регионда гьалар хъсан патахъ элкъвенва,- давамарна региондин кьили. 27- майдин делилрай малум хьайивал, 89 кас азарлу хьанва. Им саласа йикъав гекъигайла 2I касдин тӀимил я. 456 кас больницайра сагъарна кӀвалериз ахъайнава.
+«Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Загьидинович АГЬМЕДОВА Россиядин сергьятрал алай заставайра къуллугъ ийизвай пограничникриз чпин профессиональный сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ чи ахвар хуьзвай куь четин ва акьалтӀай намуслу къуллугъда чандин сагъвал хьурай.
+22- МАЙДИЗ 11- классра кӀелзавай аялри школаяр акьалтӀарзавайдан ва яргъал уьмуьрдин гегьенш рекьел экъечӀзавайдан гьакъиндай ЭХИРИМЖИ ЗЕНГ ягъуналди хабар гана. Райондин хуьрерин школайра и вакъиадиз талукьарнавай шадвилин линейкаяр кьиле фена. Анрал школа акьалтӀарзавайбурун, гьакӀ абур и дережадиз гъайибурун адресдиз хъсан гафар гзаф лагьана.
+22 МАЙДИЗ, 11 йис идалай вилик сифте яз школада партайрихъ ацукьай аялри цӀи школа акьалтӀарна. Магьарамдхуьруьн М.Гьажиеван тӀварунихъ галай школадин еке гьаят гъилера цуьквер, жуьреба- жуьре рангарин шарар авай аялрай ацӀанвай. Мярекатда аялрини малимри хьиз, диде-бубайри, мукьва-кьилийри, мугьманри ва администрациядин векилри иштиракна. И шадвилин линейка I0- классда кӀелзавай Ибрагьимова Къизхалумани ва Муслимова Наташади кьиле тухвана. Шадвилин линейка сифте гаф рахуналди школадин директор Саруханов Джамала ачухна. –Эхиримжи зенгини ван авур къенин югъ куь уьмуьрдин лишанлу йикъарикай сад я, - лагьана микрофондихъ атай школадин директорди, ДИДЕ-БУБАЙРИХЪ, малимрихъ галаз санал куьне образованиедин сифте девир кечирмишна. Гила куь вилик гегьенш рекьер ачух жезва. Абурукай гьим хкядатӀа, квелай аслу я. Заз куьне экзаменар агалкьунралди вахкана, куьн вузрик, колледжрик экечӀна кӀанзава. Куьне вахкузвай экзаменрани квез еке агалкьунар хьурай». Ахпа линейкадал «Муниципальный район» МР-ДИН Общий отделдин начальник Людмила Гьажиева рахана. Ада вичин рахунра, школа акьалтӀарзавайбуруз чӀехи уьмуьрдиз къачузвай камар мягькембур ва гележег авайбур хьун вичин мурад тирди лагьана. Шадвилин линейкадал школада лап хъсан къиметралди кӀелай ва олимпиадайра агалкьунралди иштиракай аялриз грамотаяр гана. Школадин гьаятда линейкадал кӀватӀ хьанвай цӀи 1- класс куьтягьзавай аялрини, 11- класс акьалтӀарзавай жегьилри иллаки фикир чпел желбзавай. 11- класс куьтягьзавайбуру чухсагъул малумарна ва аялриз пишкешар гана. Малимри абуруз несигьатар гузвай. Уьмуьрдин шегьредал сифте камар къачузвай рушарни гадаяр 11 йис идалай вилик чпин диде-бубайрин гъилер кьуна школадиз атайбур тир. Выпускникрик са гьихьтин ятӀани къалабулух ква. Вучиз лагьайтӀа, абуру экзаменар гьеле вахканвач. ИкӀ 25- майдиз абурун диде-бубайризни, малимриз, жавабдар- Гьукуматдин сад тир экзамен вахкудай вахт алукьда. Къуй вири выпускникривай имтигьанар лап хъсандиз вахкуз хьана чпин рикӀе авай мурадрив агакьрай. 11- классдин ученик Пирмет Муталимовани, ва 1классдин ученица Милана Беговади эхиримжи зенг яна ва школа акьалтӀарзавайбуру гъвечӀи аялриз пишкешар гана. Шадвилер яргъалди давам хьана. Гьуьрметлу выпускникар зазни чи «Самурдин сес » газетдин коллективдин патай квез и гуьзел югъ мубарак ийиз кӀанзава. Квекай гьар садакай чи район, гьакӀ республика патал лазим инсанар хкатрай. Жуван школа ва тарс гайи малимар рикӀелай алудмир. Куьн вири куь рикӀе авай мурадрив агакьрай. Эхиримжи зенгиниз талукьарнавай шад линейкаяр райондин вири хуьрера тешкиллувилелди кьиле фена. ЖАННА.
+ЭХИРИМЖИ вахтунда, иллаки интернет гегьенш хьуникди, вири улькведа хьиз чи райондани ктабар тӀимил кӀелзава. Аялар гъвечӀи чӀавалай халкьдин яратмишунрин ва художественный литературадин эсеррихъ галаз танишарунихъ, абур ктабар кӀелунал гьевесламишунихъ тербиядин еке метлеб ава. Эхиримжи вахтара кӀелдайбурун кьадар тӀимил хьанва. КӀелиз кӀанзавайбурни гъвечӀи школьникар я. И кардал абур гъавурдик квай, къайгъудар диде-бубайри желбзава. Важиблуди, библиотекайриз аялар желбна, абурун мумкинвилер ачухариз алахъун я. Чаз чизвайвал, эгер кӀвале библиотека, ктабрин къул аватӀа, фад геж аялди ктабриз игьтияж ийида. Аялриз художественный ктабар кӀелиз кӀан хьун-тахьун, шаксуз, хизандин тербиядилай аслу я. И мукьвара зун зи гъвечӀи аял галаз райондин библиотекадиз аялрин отделдиз фена. Отделдин заведующий Назакет Усмановнади аялрин художественный цӀийи ктабрихъ галаз чун танишарна. Ина гьар жуьредин фикир желбдай гуьрчег жилдер алай махарин ктабар, маса жуьредин рикӀ аладардай, машгъулардай аялрин ктабар авай. -«Библиотека ктабралди алай вахтунда девлетлу я. Чаз мукьвал-мукьвал гьар жуьредин цӀийи ктабар хкизва. Художественный литературадин, Дагъустандин писателрин, илимдин гьар жуьредин ктабар авазни ава. Эхиримжи вахтунда, иллаки интернет хьуникди, виринра хьиз, чи райондани кта
+Аялар ктабар кӀелунал желб авун чи виридан буржи я
+бар тӀимил кӀелзава. КӀелиз кӀанзавайбурни гъвечӀи школьникар я. Алай девирда вири социальный сетар гваз аватӀани библиотекадиз ара датӀана аялар къвезва и кардик абур гъавурдик квай диде-бубайри желбзава,– лагьана вичин рахунра Назакет Усмановнади. Ада чун вичин аялрин к��абар авай отделдихъ галаз танишарна, ва аялар ктабар кӀелунал гьикӀ желбдатӀа суьгьбетар авуна. Библиотекада Дагъустандин писателрин, шаиррин юбилейриз талукь тир выставкаяр, кӀелзавайбурун конференцияр, утренникар мукьвал-мукьвал тешкилзава, абурни агъсакъалрин, школада кӀелзавай аялрин ва маса кӀелзавайбурун иштираквал аваз лап хъсандиз тухузва.
+I945- ЙИСАН рикӀелай алат тийидай Гъалибвилин йикъалай инихъ гзаф йисар алатнава, чандилайни гъил къачуна Ватандин азадвал хвейи районэгьлияр-ветеранар чи арада амач. Рагьмет хьуй чпиз виридаз. Амма чун патал абур эбеди жегьилар ва жуьрэтлу игитар яз, Гъалибвални чи рикӀера авай эбеди сувар яз амукьда. Къе чна, чи уьлкведа амай вири фронтовикриз, далу патан ветеранриз ва абурун невейриз 9-Майдин сувар рикӀин сидкьидай тебрикзава. Гъалибвилин Юкъуз чаз азадвал ва аслу туширвал гъайи ГЪАЛИБВИЛЯЙ чӀехи несилдиз рикӀин сидкьидай чухсагъул лугьуз кӀанзава ва гъалибчи несилдиз 9-майдин югъ мубаракзава.
+Магьарамдхуьруьн райондай кьве агъзурдалай гзаф ксари Ватандин ЧӀехи дяведа жуьрэтлувилелди душмандихъ галаз женг чӀугуна. Вишералди районэгьлияр орденризни медалриз лайихлу хьана. Гзаф фронтовикар женгера телеф, гзафбур дяведилай кьулухъ хирерикди кечмиш хьана.
+7- май, 2022- йис. Гъалибвал къазанмишай йикъалай инихъ несилар дегиш хьана, чун чӀехи хьана. Гила ислягьвилин къаравулда акъваздай чи нубат атанва. Чун бубайрин женгинин адетриз вафалу жедайдахъ ва абур ян тагана давамардайдахъ рикӀивай инанмишвал ийиз кӀанзава. Чи чӀехи уьлкведин халкьарин туьхуьн тийидай Гъалибвилик чи районэгьлийрини чпин чӀехи пай кутуна. Чи райондай фронтдиз 2500 касдилай гзаф фена. Абурукай Ватандин ЧӀехи дяведин ягъунрин майданра I800 касдилай гзаф телеф хьана. АтӀугъай а йисара далупата амайбуруни фронт суьрсетдалди таъминарун патал югъйиф талгьана зегьмет чӀугуна. Чаз азадвал ва ислягьвал гъайи, и кар патал галатун тийижиз зегьмет чӀугур вирибуруз къе чна кьилер агъузна икрамзава. Гьуьрметлу ветеранар ва вири районэгьлияр! За квез «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин, адан администрациядин тӀварунихъай ЧӀехи Гъалибвилин 77 йис тамам хьун мубаракзава. Къуй квехъ сагъвал, бахтлувал, кӀвалахра агалкьунар ва кьилел эбеди михьи цав хьурай. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Кьил.
+ГИТЛЕРАН Германияди ва адан союзникри бейхабардиз СССР-ДАЛ вегьедалди, вичи муьтӀуьгъарнавай Европадин уьлквейрин вири танкар, тупар, самолетар, заводар ва рабочий къуватар кьунвай. Ватандин ЧӀехи дяве Советрин уьлкве адан Яракьлу къуватар патал виридалайни заланди хьана. Ам чи халкьдин, вири инсаниятдин игитвилин чешмейрин баркаллу тарихда эбеди яз гьатунин кьилин себебни гьа им я. Гьакъикъатдани, советрин инсанри, адан Яракьлу къуватри дуьньядин тарихда фикирдиз гъиз тежедай хьтин игитвал, Ватандиз сергьят ава��ир кьван вафалувал къалурна. Вири халкь Ватан хуьз къарагъна. Миллионралди гуьгьуьллуяр аскервилиз, партизанвилиз, халкьдин ополчениедиз фена. Уьлкведикай битав женгинин лагерь хьана. Фронтдинни далу патан къуватар сад хьана. Уьлкве акьалтӀай еке хаталувилик акатай чӀавуз, миллионралди советрин инсанар, багъри накьвар душмандикай хуьн патал къарагъна. Фашизмдин винел гъалибвал советрин халкьдин вири къатарин рабочийрин, лежберрин, илимдинни культурадин, вири миллетрин ва халкьарин чалишмишвилералди къазанмишиз хьана. Гитлеран Германиядин винел гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 77 йис алатнаватӀани, дуьньядин халкьари Советрин аскеррин, абур чӀехи авурбурун, тербияламишайбурун тӀварар гьуьрметдивди кьазва. Советрин Яракьлу Къуватри неинки чи Ватандин азадвал ва аслу туширвал хвена, гьакӀ Европадин ва Азиядин гзаф уьлквейрин халкьар фашизмдин лукӀвиле гьатуникай къутармишна, вичин интернациональный буржи намуслувилелди кьилиз акъудна. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+1944- йисан 22-23- июндиз Верховный командованиеди 1, 2, 3- Белорусский фронтрин къуватдалди, Белоруссия немсерикай азад авун патал «Багратион» тӀвар алаз гегьенш операция кьиле тухванай. Нетижада Советрин Кьушунри немсерин фашистрин «Центр» группировка тамамвилелди кукӀварна ва Белоруссия азад авуна. Шикилда «Багратион» операцияда есирда кьунвай 80 агъзурдалай виниз Гитлеран жаллатӀар, Верховный Главнокомандующий И.В. Сталинан буйругъдалди, Москвадин куьчейра халкьариз къалурзава.
+КӀватӀ хьана вири Эл, Хкизва чна чи рикӀел. Бубаяр, халуяр, стхаяр, Ватандин кьегьал рухваяр. Ватандиз вафалу хьайибур, Ватандиз баркалла гъайибур. Ватан фашистрикай хвейибур, Ватандин рекье чан гайибур, Язух атаначир алчах душмандиз, Дуьнья элкъуьрнай гуьллейрин тӀурфандиз. Ахкунач Ватан жегьил-жавандиз, Чпин дидеяр кӀанзавай масандиз.
+(Хуьре Гъалибвилин йикъаз талукь обелиск ачухайла)
+Душмандикай Ватан хуьз гьазур я куьн, Чи Ватандин кьегьал масан аскерар. Мурадар куь кьулухъ туна уьмуьрдин, Яракьни гваз фена хуруз душмандин. Чанни гьайиф татана куьн, балаяр, Яракьни гваз фена куьн дяведин цӀуз. Хьанвачир квез акьван яшар-уьмуьрар, Чи дидейриз масан хьайи рухваяр.
+Игитдин тӀварар гана квез Ватандин, Хабар авач рикӀерикай дидейрин. ЧИЛЕР-ЦАВАР шехьзава квехъ, балаяр, Ватан хуьз дяведиз фейи рухваяр. Дяве- цӀай я, дяве- гуж я, мусибат. Ам чандилай алатрай чи халкьарин. Чи балаяр хтурай яз саламат, Гъалибвал гваз патав чпин дидейрин! ВАТАНДИН ЧӀехи дяве куьтягь хьайидалай инихъ гзаф йисар алатнаватӀани, инсанрин рикӀелай дяведин вахтунин дарвилер, кьегьалвилер гьич алатзавач. Дяведин йисара бегьем рехъ авачир куьгьне хуьрера уьмуьр кечирмишай дагъвийрал тӀимил дарвилерни четинвилер ацалтнач. Хуьрерай гъиле яракь кьаз жедай вири фронтдиз фенай. Дяведиз фейи бубайрин, стхайрин, багърийрин чкаяр эвез авур дидейринни яшлубурун, зегьметдиз къабил тахьанвайбурун хиве хуьруьнбур фалди, мал-къара алафралди таъминарунин, фронтдиз куьмекар гунин… везифаяр гьатна. Жемятди вири четинвилеризни туькьуьлвилериз таб гана, югъ-йиф талгьана производстводин вири хилера гьакъисагъвилелди кӀвалахна. Туьрездалди цанар цаз, тумар гъилералди кутаз агъзурралди гектарра бегьерар битмишарна. Магьсулар мукалралди гуьз, цуьлер арабайра аваз хкиз, ратӀарал яцар, балкӀанар квай ругунар ишлемишиз гьар йисуз фронтдиз агъзур тонндив агакьна техил гана. Кьакьан бегьеррин сир, лежберар магьсулрихъ къайгъударвилелди гелкъуьн тир. ИкӀ дяведин йисара гьар са гектардай 20 центнердилай тӀимил тушиз техил кӀватӀ хъувур вахтар гзаф хьана. Техника авачиз, бегьем куьмекар галачиз четин шартӀара гьасилзавай ризкьидикай государстводин планарни ацӀурайла, колхозчийриз зегьметдин йикъарайни гайила, игьтияж авай майишатрив техил буржуна вугудай, базаррани гудайди амукьдай. Делилрай дяведин дар йисара дагъдин хуьрерин лежберри чӀугур зегьмет аквазва. Четин йисара майишатдин дибдин хиле- малдарвиле зегьмет чӀугвазвайбурузни регьят тушир. Абурун зегьметар себеб яз гьайванрин кьадар тӀимил хьанач, государстводиз малдарвилин продуктар маса гунин тапшуругъар артухни алаз тамамарна. И кардихъ мал-къарадихъ иесивилелди гелкъуьнилайни абуруз гьар йисуз тух, чими кьуьд тешикилунай маса себеб авач. Аквазвайвал, хуьрера гзафбуру зегьметдин фронтда дурумлувилелди чешне къалурна, фронтда авайбур недай суьрсетдалди, чими парталралди таъминарун патал чанарилайни гъил къачуна зегьмет чӀугуна. Далу патан зегьметдиз къабил тир ва тушир гзаф дагъвийри Гъалибвилин Югъ мукьва авуник чпин пайни кутуна. Тарихдин метлеб авай чӀехи Гъалибвал къазанмишуник гъвечӀи пай кутур абурун несилри чеб гьамишалугъ буржлу яз гьисабзава. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+I94I-I945- ЙИСАРА кьиле фейи Ватандин чӀехи дяведин цӀаяр хкахьна 77 йис хьанватӀани, инсанрин рикӀелай абур садрани алатдач. I94I-I945- йисара кьиле фейи къизгъин женгера гъепцегьвийрини кьегьалвилелди иштиракна. Гъепцегьрин хуьряй дяведиз фейи I50 аскердикай, I0I аскердиз элкъвена хкведай кьисмет хьанач, абуру чпин чанар дяведин майданра къурбандна. Гъалибвилик чпин пай кутур гъепцегьвийрикай сад, исятда чи арада амачир рагьметлу Абдуллаев Наруллагь я. Ам I9I0- йисуз Докъузпара райондин Гъепцегьрин хуьре дидедиз хьана. I94I- йисан июндин вацра гуьгьуьллувилелди дяведиз рекье гьатай Наруллагьа 33гвардейский стрелковый девизиядин, 9I- гвардейский стрелковый полкуна къуллугъна. Восточный Прусссиядин Прилаккен населенный пунктуна кьиле фейи къизгъин цӀаяра кьегьал лезгиди вичел ихтибарнавай станковый пулеметдай цӀудралди немсерин фашистар тергна. И женгинай чи кьегьал гвардии ефрейтор Абдуллаев Наруллагьаз «Уьтквемвиляй» медаль ганай. Гуьгъуьнлай пулеметчик Абдуллаев На��уллагьа 3-лагьай Беларуссиядин фронтдин кьушунрин жергейра аваз дяве давамарна. Восточный Пруссияда Кенигсберг шегьер патал кьиле фейи ягъунра Абдуллаев Наруллагьа дагъвидиз хас тир викӀегьвал аваз иштиракна. Кенигсберг патал кьиле фейи женгерай Наруллагьан хурудал 3- дережадин «Слава» орденди нур гана. Дяведилай гуьгъуьниз Абдуллаев Наруллагьа пенсиядиз фидалди «Мукьдадирский» совхоздин рабочий яз кӀвалахна. Санал вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз хъсан хизан кутуна, аялар тербияламишна шегьредал акъудна. I983ЙИСУЗ Абдуллаев Наруллагь 73 йисан яшда аваз рагьметдиз фена. Гъепцегьви баркаллу хва хуьруьнвийри, мукьва- кьилийри, садрани рикӀелай алудзавач. Чаз ислягь уьмуьр гун патал чпин чандилайни гъил къачур, душмандихъ галаз женг чӀугур, дяведин иштиракчияр, ветеранар, чна садрани рикӀелай алуддач. ЖАННА. ГЬАР ЙИСУЗ, Магьарамдхуьруьн районда «Чи рикӀел алама» лишандик кваз Вирироссиядин «Георгиевская лента» акция кьиле физва. Ватанпересвилин и акция 9- майдалди давам жеда. Гоергиевский лентинин чӀулав ва туракь рангарихъ «гум ва цӀай» лагьай мана ава. И рангарин ЧӀехи гъалибвал гьамиша рикӀел хуьнин, дуьнья фашизмдикай къутармишай ветеранриз эбеди яз гьуьрмет авунин лишан я. Волонтерри I000- дав агакьна лентер пайда.
+5 7- май, 2022- йис. ЯШАЙИШДИН месэлайриз кьилин фикир гузвай Магьарамдхуьруьн кьил Муслимов Адил Магьмудовича хуьруьн больницадин кьулухъ галай кӀамун сергьятра авай еке къубудал вижевай муьгъ эцигна куьтягьнава. Къубудин а пата яшамиш жезвай агьалияр патал еке кьезилвал ва
+абур шад жедай кӀвалах хьанва. Лугьун герек я, Муслимов Адила вичин пландик квай вири кӀвалахар лап хъсандиз кьилиз акъудзава. Са хъсан кӀвалах мад арадиз атанва. Ленинан куьчедилай башламишна Военный частунал экякьдалди вижевай тратуар хьанва. Столбаяр акӀурнава ва эквер тунва. Няниз яхдиз къекъведайла са иер аквазва хьи, халис шегьердин рехъ хьиз ава. Хуьр аваданламишиз алахънавай Адил Магьмудович квехъ мадни еке агалкьунар хьурай! Шикилда: цӀийи муьгъ. Р. ГЬАЖИЕВАН шикил.
+ДУЬНЬЯДИН тарихда гьатай Ватандин ЧӀехи дяве виридалайни заланди, пашманди хьана. Ада гьар са хизандиз анжах гъамни хажалат гъана. Хайи чилин паквал патал виш агъзурралди дагъустанвийри гьа жергедай яз чи районэгьлийрини дяведин фронтда иштиракна. Гзафбуруз къариблухра сурар кьисмет хьана, хей
+линбур гел галачиз квахьна. Женгера телеф хьайибурун тӀварар рикӀел хуьдай ктабда гьатнава. Алай йисуз Ватандин ЧӀехи дяведа Гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 77 йис тамам хьанва. Ша чна, дяведа телеф хьайи чи районэгьлияр, абур рикӀелай алуд тавунин лишан яз, са-сад тӀварар кьаз рикӀел хкин.
+ГАТФАРИН эхиримжи вацра хъсан гьаваяр хьуниз килигна райондин чуьллера акъваз тавуна кӀвалах ргазва. Магьарамдхуьруьн райондин ЦӀийихуьруьн къерехда авай майданра некьияр цаз им пуд лагьай йис я. Куьлуь емишар цазвай l2 гектардикай ибарат тир и майишатда алай аямдихъ галаз кьадай къайдаяр ишлемишунин нетижада кьетӀен жинсинин некьияр гьасилзава. Цин стӀалралди дигизвай къайдада гьасилзавай емишрихъ хъсан дадни жезва. Ч у ь л д а кӀвалахзавайбурун ихтилатрикай кватзавайвал, хьанвай кӀвалахдай чкайрилай ва зегьмет чӀугунин карда тешкилнавай къулай шартӀарилай абуру разивал ийизва ва майишатдин регьбердиз чухсагъул лугьузва. Иниз килигна абуру са шумуд сезонда гьа и майишатда кӀвалахзава. Эхиримжи вахтара рагъакӀидай пата Россиядиз акси яз санкцияр кьабулуникди уьлкведа, гьакӀни Дагъустанда ватандин гьасилзавайбуруз къуват гун къарардиз къачунва. Хуьруьн майишатдин продукция гьасилзавай майданар гегьеншарунин карда муниципалитетрин регьберри аграрийриз къуват гузва. Магьарамдхуьруьн район- им хуьруьн майишатдин рекьяй зурба районрикай сад я. Районда адет тирвал багъманчивал, уьзуьмчивал, майвачивал кьилин хилер я. Эхиримжи йисара куьлуь емишар цунални машгъул хьанва. МР- дин хуьруьн майишатдин отделди хабар гайивал, муниципалитетда l5 гектардилай виниз майданра некьияр цанва. Некьияр цазвай майданар гегьеншарун фикирдик ква. ГьакӀни цанвай «ШИШ-БУРУМ» жинсинин хурмадин къелемар чӀехи жедалди гьабурун арайрани некьияр цанва. Гьар йисуз са гектардай аграрийри 20 тонндив агакьна емишар кӀватӀзава. Гьар йисуз муниципалитетдин Кьил Фарид Агьмедова вилик эцигзавай кьилин месэлайрикай сад пучвилер авачиз хъсан бегьерар кӀватӀун я. Магьарамдхуьруьн район уьзуьмар кӀватӀунин рекьяй р е г и о н д и н кӀвенкӀвечийрин жергеда ава. Алатай йисуз Дагъустанда, республикадилай къеце пата районда цазвай некьийрикай хабар хьанва. Районда тӀебиатдин надир гуьмбет тир, чими уьлквейра жедай, тарал аруш жедай сармашух хьтин набататрин там ава. Къейд тавуна жедач, районда хуьруьн майишатдин продукция гьасилзавайбуруз МР-ДИН администрациядин патай еке куьмекар агакьзавайди я. Уьлкведин, республикадин руководствойри вилик эцигнавай месэлаяр гьялунин мураддалди чуьллера акъваз тавуна кӀвалахар кьиле тухузва.
+ИНГЬЕ, гатфарин пуд лагьай варзни куьтягь жезва. Им гатфар тамамвилелди вичин ихтиярда гьатнава лагьай чӀал я. Куьчеяр, гьаятар, багълар, салар зирзибилдикай михьна къайдада твадай вахт я. И кар фикирда кьуна «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Загьидиновичан теклифдалди 30- апрелдиз районда субботник кьиле тухвана. И важиблу мярекатда районэгьлийри активвилелди иштиракна. Зирзибил кӀватӀиз чувалра тваз, техникадин куьмекдалди кӀватӀнавай кьван зирзибил акъудна кадарна, тарариз крежар яна, тарарин пунариз перер яна, ширедик квай чкайриз ширер хъияна цӀийи къувуна . Ихьтин субботникар райондин вири хуьрера кьиле тухвана.
+КЪАРИБАДЕ ахтармишун патал духтурдин патав къвезва. Духтурди ам дикъетдалди ахтармишайдалай кьулухъ лугьузва: -В�� рикӀ са кьадар зайиф я. Ваз вуч аватӀа чидани, кӀвализ гьелелиг гурарай хъфимир. Къарибаде са вацралай духтурдин патав хквезва. Духтурди ам ахтармиш хъувуна лугьузва: -ГьакӀ ман! РикӀ мягькем хьанва, гила вавай кӀвализ гурарай хъфейтӀани жеда. -ГьакӀ ман,- тикрарна КЪАРИБАДЕДИ.ТАХЬАЙТӀА марфадин турбадай хкаж жез пенжердиз гьахьдай кьван бизар хьанвай!.
+ПАТРУМДАШНИ чанта къачуна гъуьрчехъан кӀваляй экъечӀна. КӀвалин вилик квай синел акъатайла папа гуьгъуьниз гьарайзава: -Я итим, тфенг рикӀелай фена, хтана тфенг вахчу. -Ма гила хьана, чан паб, рекьелай элкъуьн хъсан кар туш, кӀвалах туькӀуьдач. СА КАСДИ газетдиз гам храдай паб кӀанзава лагьана са шумудра малумат гана. Эхир сада хабар кьазва: -Яда, гам храдай паб чарасуз яни? Гам храз чин тийидайди хьайитӀа жедачни? -Жедай, эгер зи кӀвале хъфей папа куьтягь тавунвай гамунин кьатӀ амачиртӀа.
+I945- ЙИСАН рикӀелай алат тийидай Гъалибвилин йикъалай инихъ гзаф йисар алатнава, чандилайни гъил къачуна Ватандин азадвал хвейибур фадлай кьуьзуь хьанва. Амма, чун патал абур эбеди жегьилар ва жуьрэтлу игитар яз, Гъалибвални чи рикӀера авай эбеди сувар яз амукьда. Къе чна фронтовикриз, далу патан ветеранриз ва абурун невейриз 9-МАЙДИН СУВАР рикӀин сидкьидай тебрикзава. Гъалибвилин Юкъуз чаз азадвал ва аслу туширвал гъайи ГЪАЛИБВИЛЯЙ чӀехи несилдиз рикӀин сидкьидай чухсагъул лугьуз кӀанзава ва гъалибчи несилдиз 9-майдин югъ мубаракзава. Гъалибвал къазанмишай йикъалай инихъ несилар дегиш хьана, чун чӀехи хьана. Гила ислягьвилин къаравулда акъваздай чи нубат атанва. Чун бубайрин женгинин адетриз вафалу жедайдахъ ва абур ян тагана давамардайдахъ рикӀивай инанмишвал ийиз кӀанзава. 2
+6- май, 2023- йис. Чи чӀехи уьлкведин халкьарин туьхуьн тийидай Гъалибвилик чи районэгьлийрини чпин чӀехи пай кутуна. Чи райондай фронтдиз 2500 касдилай гзаф фена. Абурукай Ватандин ЧӀехи дяведин ягъунрин майданра I800 касдилай гзаф телеф хьана. АтӀугъай а йисара далупата амайбуруни фронт суьрсетдалди таъминарун патал югъйиф зегьмет чӀугуна. Чаз азадвал ва ислягьвал гъайи, и кар патал галатун тийижиз зегьмет чӀугур вирибуруз къе чна кьилер агъузна икрам ийизва. Гьуьрметлу ветеранар ва вири районэгьлияр! За квез «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин тӀварунихъай ЧӀехи Гъалибвилин 78 йис тамам хьун мубаракзава. Къуй квехъ сагъвал, бахтлувал, кӀвалахра агалкьунар ва кьи
+лел эбеди михьи цав хьурай. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил.
+I945- ЙИСАН рикӀелай алат тийидай Гъалибвилин йикъалай инихъ гзаф йисар алатнава, чандилайни гъил къачуна Ватандин азадвал хвейибур фадлай кьуьзуь хьанва. Амма, чун патал абур эбеди жегьилар ва жуьрэтлу игитар яз, Гъалибвални чи рикӀера авай эбеди сувар яз амукьда. Къе чна фронтовикриз, далу патан ветеранриз ва абурун невейриз 9-МАЙДИН СУВАР рикӀин сидкьидай тебрикзава. Гъалибвилин Юкъуз чаз азадвал ва аслу туширвал гъайи ГЪАЛИБВИЛЯЙ чӀехи несилдиз рикӀин сидкьидай чухсагъул лугьуз кӀанзава ва гъалибчи несилдиз 9-майдин югъ мубаракзава. Ватандин ЧӀехи дяведа советрин халкьди Гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 78 йис алатнава. Амма, гзаф бедбахтвилер гъайи а дяве, азадвал ва ислягьвал гъайи Гъалибвал чи халкьдин рикӀелай алатзавач, я алатни ийидач. И Гъалибвилик зи Магьарамдхуьруьн жемятдини вичин пай кутуна. ЮГЪ-ЙИФ талгьана зегьмет чӀугуналди фронт суьрсетдалди таъминарна. Гъиле яракь кьаз жедай итимар Ватан душмандикай хуьз фронтдиз фена. Абурун жергеда зи чӀехи буба Гьажиев Мирзе Магьамедовични авай. Мирзе буба пешекарвилин рекьяй малим тир. Вични районда лап сифтебурукай сад. Ада I9I5-ЙИСУЗ Бакуда юкьван «Саадат» школа
+акьалтӀарна. Ина вири предметрай дерин чирвилер гузвай. Ам акьалтӀарай касдивай гьи тарс хьайитӀани гуз жезвай. Зи бубади математика хкяна ва адакай и рекьяй малимрин малим хьана. Ада Магьарамдхуьруьн ва Кьасумхуьруьн районрин гзаф школайра математикадин тарсар гана, адалай гзаф аялриз математика рикӀивай кӀанариз алакьна. Алатай асирдин 20-30-йисара школаяр кӀвачел акьалдаруник чпин чӀехи пай кутур тешкилатчияр тӀимил хьанач. Абурун тӀварар халкьди къени гьуьрметдалди ва дамах авуналди кьазва. Гьа жергеда Гьажиев Мирзе малимни авай. I942-ЙИСАН мартдиз фронтдиз рекье гьатдайла, ада вичин уьмуьрдин юлдаш Зулейхадал кьуд велед ихтибарна. Адакай I24- пияда кьушунрин полкунин аскер хьана. Кьве йисуз душмандин хура акъвазайдалай кьулухъ Мирзе Магьамедович пешекар-педагог яз запасдиз рекье хтуна. Им са зи чӀехи буба патал авунвай кьезилвал тушир. Уьлкведин пакадин йикъакай фикир авуна кӀанзавай. Гьавиляй Ватандин дяведин юкьвалай малимар дяведиз тухун акъвазарнай. Фронтдай хтай зи чӀехи бубади вичин рикӀ алай пеше давамарна. Ада асул ГЬИСАБДАЙМАГЬАРАМДХУЬРУЬН юкьван школада математикадин тарсар гана. I945-ЙИСУЗ халкьдин образованиедин отделдин патав малимриз куьмек тешкилдай, школаяр программайралди таъминардай педагогикадинни методикадин кабинет тешкилна. Адан кьилени тежрибалу малим Гьажиев Мирзе тайинарна. Зи чӀехи бубадикай районда сад лагьай методист хьана. Фронтовик яз ва гуьгъуьнлай акьалтзавай несилдиз дерин чирвилер ва мягькем тербия гунин рекье къазанмишай агалкьунрай зи чӀехи буба Мирзе малимдиз «I94I-I945ЙИСАРИН Ватандин ЧӀехи дяведа Германиядин винел гъалиб хьунай» ва I946-ЙИСУЗ «Баркаллу зегьметдай» медалар, I95I-ЙИСУЗ «Трудовое Красное Знамя» орден гана. I949-ЙИСУЗ «Зегьметда къазанмишай кьакьан нетижайрай халкьдин образованиедин отделдин методкабинетдин заведующий Гьажиев Мирзе Магьарамдхуьруьн райондин райсоветдин исполкомдин Гьуьрметдин грамотадалди» лишанлу авуна. Зи чӀехи буба Гьажиев Мирзе яргъалди чӀугур уьзуьрдилай кьулухъ, I96I-ЙИСУЗ рагьметдиз фена. Халкь савадлу авунин рекьяй адан кар балайри давамарзава. Азиза ГЬАЖИЕВА.
+Цавай атай залан тупун гуьлледи ЭрчӀи гъилел хер уна лагь дидедиз, Амач умуд, эхир я зи нефесдин, Дустаризни хабар це лагь дидедиз. Диде, шел-хвал ийиз кумир вуна вун, Агьузарди кьунва хьи и замана. Заз гъурбатда я сур хьанач, я кафан, Ачух дуьздал алама лагь дидедиз.
+ФАШИЗМДИН винел чӀехи Гъалибвал къазанмишуник Дагъустандин баркаллу рухвайрини рушари чпин лайихлу пай кутуна. И кардал чна гьахълудаказ дамахзава. I80 агъзурдалай виниз дагъустанвийри Ватандин ЧӀехи дяведин фронтра викӀегьвилелди женг чӀугуна, абурукай гзафбуру чи Ватан душмандикай азад авун патал чпин чанар гана. Дяве чакай гьар сада рикӀел хуьзва. Чеб патал гъалибчийрин несилди женг чӀугур азадвилин Ватан кӀан хьунин, адалатлувилин ивирри чун къени сад ийизва. И пак крар рикӀел хуьн, чи тарих саламатдиз хуьн ва адаз цӀийи кьилелай килиг хъувуниз рехъ тагун им чи буржи я. Гъалибвилин югъ къейдзавайла, чна гьамиша фашизмдин винел Гъалибвал къазанмишай ксар рикӀел хкизва. Ватандин азадвал ва аслу туширвал патал чпин чанар гайи ветеранрихъ гъам чӀугвазва ва абурун руьгьериз, кьил агъузна икрамзава. Къенин зи ихтилат дяведин иштиракчи, хъартасви Магьамедрасулов МагьамедтӀагьир Магьамедрасуловичакай я. Ам Кьасумхуьруьн райондин Юхари-Хъартасрал I923- йисуз дидедиз хьана. Школа акьалтӀарна жегьил гада Дербент шегьерда авай бухгалтервилин курсарик экечӀна. I94I-I943- йисара ЮХАРИХЪАРТАСРИН школада кӀвалахна. I943- йисуз ам гуьгьуьллувилелди дяведиз фена. 1943- йисуз Крымдин Мелитополь шегьерда кьиле фейи къизгъин цӀаяра МагьамедтӀагьир Магьамедрасулова кьегьалвилелди иштиракна. Ахпа ам Прибалтикадиз акъатна. Ана кьиле фейи къати женгера Магьамедтагьирал пуд сеферда залан хирер хьана. Магьамедрасулов МагьамедтӀагьир «Жукован», «За боевые заслуги», «За доблестный труд» «За отвагу» медалриз ва «Яру Гъед» ордендиз лайихлу хьанай. Дяве куьтягь хьайила ам вичин хайи хуьруьз хтана, хизан кутуна. Вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз кӀуьд аялдиз тербия гана, кӀелиз туна, шегьредал акъудна. Абур вири гьакъисагъ зегьметдалди тафаватлу хьана. I949-I964- йисара Хъартаскъазмайрал бухгалтервиле кӀвалахна. I964- I982- йисара Дербент шегьерда ДСУ-ДИН кьилин бухгалтервиле кӀвалахна. Пенсиядиз экъечӀайлани, ам хуьруьн, райондин общественный уьмуьрдивай къерех хьанач. Адан патав вири къведай. Акьалтзавай несилдихъ галаз дяведин цӀаярикай, гьа девирдин инсанри чӀугур зегьметдикай, ватанпересвиликай гегьенш суьгьбетар ийидай. 20I6- йисан 28- фералдиз Магьамедрасулов МагьамедтӀагьир рагьметдиз фена. Чаз ислягь уьмуьр гун патал чпин чанарилай гъил къачуна, душмандихъ галаз женг чӀугур фронтовикар садрани чи рикӀелай фидач. Абур вири чи рикӀера гьамишалугъ амукьда. ЖАННА.
+И ЙИКЪАРА, райондин администрацияда «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован р��гьбервилик кваз, терроризмдиз акси комиссиядин гегьенш заседание кьиле фена. Заседаниедин кӀвалахда, «20I92023- йисара РФ-ДА терроризмдиз акси яз тухузвай комплексный пландин» жигьетдай МР- дин «Физический культурадин ва спортдин отдел» МКУДИ 2022- йисуз тухванвай кӀвалахдин гьахъ- гьисабдин вахтунда тухванвай кӀвалахдин гьакъиндай, Гъалибвилин сувар тухузвай вахтунда инсанар гзаф кӀватӀ жезвай чкайра общественный хатасузвал хуьнин гьакъиндай, НВФ- дин членрин аялар терроризмдин гьерекатрихъ элкъуьн тавунин серенжемар кьабулунин гьакъиндай месэлайриз килигна. И месэлайрай МР-ДИН администрациядин ва къайда хуьзвай органрин работникар рахана. ГьакӀни, заседаниедал «Районда кьиле физвай призывной компаниедин» ва «РФ- дин яракьлу къуватра къуллугъ авун патал, игьтият патал хвенвай агьалийрин фикир икьрар кутӀунин месэлайрал желб авунин гьакъиндай» месэлаярни къарагъарна. - Призывдин компаниедин гьакъиндай зал агакьнавай списокриз килигайла, ана гьакӀан инсанрин аялрихъ галаз къуллугъчийрин аяларни ава. РФ- дин яракьлу къуватра къуллугъ авун гьар садан буржи тирди фикирдай акъудмир. Кьилин месэлайрикай сад, агьалийрихъ галаз дуьзгуьн гъавурда тунин кӀвалах тухун я. Инал ихтилат Ватан хуьзвайбурукай физва. Ватан хуьн гьар са агьалидин буржи тирди рикӀелай ракъурна жедач,- лагьана Фарид Агьмедова. Заседаниедин эхирдай райондин военный комиссар Эльман Гьажиеван гьахъ-гьисабдихъ яб акална.
+ЭХИРИМЖИ вахтара, чи уьлкведа алава образованиедиз кьетӀен фикир гузва. Чи уьлкведин образованиедин министр Сергей Кравцова къейд авурвал, 2024- йисан эхирдалди вири школайра чпин театр хьунин чарасузвал ава. Заз къе, 20I8- йисалай жува регьбервал гузвай, Магьарамдхуьре авай М.Гьажиеван тӀварунихъ галай школада кардик квай «Солнышко» тӀвар алай нинийрин театрдикай рахаз кӀанзава. Театрдин кружок- им гьар жуьре яшарин аялар чеб-чпихъ галаз акахьзавай, алакъа жезвай чка я. Кружок тухуни заз аялар яратмишунрин алемдихъ галаз танишардай, абурун арада бажарагъ авайбур дуьздал акъуддай, чпин гужлу гьиссер дуьз къалурдай, фикир лугьудай ва театрдин искусстводал фикир желбдай мумкинвал гузва. Кружокдиз атанвай вич-вичин къене кӀев хьанвай аялди иниз атайла вичин важиблувал гьиссзава ва къене авай девлетлу алемдин мумкинвилер дуьздал акъудзава. Аялрихъ галаз кӀвалахзавай гьар са югъ сувар хьиз я. Чна санал сегьне безетмишзавай шикилар чӀугвазва, гьарда вичин рол чирзава, костюмар цвазва, за абурун меслятрихъ яб акалзава ва гьар са театр эцигдалди веревирдзава. И кӀвалахди чи виридан рикӀ аладарзава, абур са вуч ятӀани чпин патай тешкилиз алахъзава. За гьар чи тамашадиз мукьуфдалди музыка хкязава. Чун мукьвал- мукьвал аялрин бахчайриз мугьман жезва. Анра чун еке ашкъидивди кьабулзава. Гьар жуьре суварриз, шаиррин юбилейриз талукьарна нинийрин тамашаяр къалурзав��. Тамашадиз гьазур жедайла, автордин ихтиярар чӀур тавуна, кьетӀен фикир квез ганватӀа гьам раиж ийиз алахъзава. Месела «Федорино горе» тамашада михьивал хуьнал, «Грубая сорока» эдеблувилел, «Мешок яблок» регьимлувилел фикир желбзава. Чи тамаша кьабулзавай гъвечӀи тамашачийрин вилера авай шадвал акурла жуван алахъунрин важиблувал гьиссзава. Тамашадилай гуьгъуьниз экечӀна вирида санал кьуьлерзава. Им зи гъвечӀи артистрин ва гьакӀ тамашачийрин рикӀ алай кӀвалах я. Чи гъвечӀи коллективди вирироссиядин, республикадин конкурсрани
+фестивалра иштиракзава ва призовой чкаяр кьазва. ИкӀ, чна цӀийи йисан сувариз Дербент шегьердин ДДЮТ- да кьиле фейи тамашада иштиракна. 2022- йисуз октябрдин вацра, «Мы играем в сказку» лишандик кваз, кьиле фейи республикадин фести
+валда «Искусство кукольного театра» номинацияда чи коллектив 2- чкадиз лайихлу хьана. И мукьвара нинийрин ва драматический кружокрин арада кьиле фейи республикадин юбилейдин xxv- фестивалда «За оригинальное авторское решение» номинацияда чи коллектив гъалиб хьана ва чаз РД-ДИН культурадин министр З.Бутаевадин тӀварунихъ диплом гана. Ибур вири ийизвай кӀвалахдал рикӀ хьайила жезвай агалкьунар я. Чи гъвечӀи коллектив анжах шадвал гъунал, акьалтзавай несил театрдин искусстводал рикӀ алаз чӀехи хьунал ва артиствилин пешедин важиблувал къейд авунал машгъул я. Н.БУРЖАЛИЕВА, М.Гьажиеван тӀварунихъ галай школадин малим.
+СТӀАЛ СУЛЕЙМАНАН- 155 ЙИС МАКСИМ Горькийди «ХХ асирдин Гомер» лагьай чӀехи шаир СтӀал Сулейманан цӀи 155 йис тамам хьана. Шаир дидедиз хайи 18- майдин югъ Дагъустандин шииратдин югъ яз къейдзава. Халкьди вичи чӀехи авур ва вичин халкьдин тӀвар вири дуьньядиз машгьур авур ХХ асирдин Гомер СтӀал Сулейманан тӀварцӀихъ галаз алакъалу Дагъустандин шииратдин сувар гьар йисан майдин вацра тухун адет хьун чи руьгьдин къуват артухарзавай чӀехи делил я. И юкъуз шииратдал рикӀ алай вири инсанри ЧӀехи шаирдин къаматдиз икрам ийизва. Гьелбетда, шаир ихьтин чӀехи гьуьрметдиз лайихлу туширтӀа, Дагъустанда сифтеди яз СтӀал Сулейманаз «Дагъустандин халкьдин шаир» лагьай Гьуьрметдин тӀвар гудачир. Сифтеди яз ам вири Кавказда Ленинан ордендиз лайихлу жедачир.
+ИНСАНДИН уьмуьрда виридалайни кьилинди ва багьади хизан я. Сифте нубатда жув хайи, ахпани жува арадал гъидай хизан. Гьар са касдин уьмуьр патал хизан гьи кьадар важиблу ятӀа, куьрелди лугьун четин я. Хизанди адаз кӀанивал гузва, уьмуьрдин писни хъсан чирзава, гьар са кардиз къимет гуз, уьмуьр дуьз къайдада кьиле тухуз. I993- йисуз ООН- дин Генеральный Ассамблеядин къарардалди I5- май Вирихалкьарин хизандин югъ яз малумарна. Гьар са касдин уьмуьр хизандилай башламиш жезвайди чаз виридаз чизва. Хизан гьуьрметдин, муьгьуьббатдин, садвилин чешме я. Советрин девирда гзаф аялар авай хизанрин кьадар пара тир. I0 аял хайи дидедиз Игитвилин тӀвар гузвай. З�� рикӀел лап хъсандиз алама чи рагьметлу Ханум бадеди вичин Игитвилин тӀвар ганвай медаль лап дамахдивди хурал эцигдайди тир. Гьайиф хьи, а девирин крар вири масакӀа элкъвенва. Гзаф аялар авай хизанар къвердавай тӀимил жезва.
+Вун рекьидач, вун виридаз рагъ жеда
+САЛАСА юкъуз, Магьарамдхуьре авай Россиядин халкьарин адетдин культурадин маканда, чи лезги халкьдин тӀвар дуьньядиз раиж авур кас, ХХАСИРДИН Гомер тӀварцӀин сагьиб, бажарагълу шаир СтӀал Сулейман дидедиз хьайидалай инихъ I55 йис тамам хьуниз талукьарнавай юбилейдин мярекат кьиле фена. Мярекат чӀехи шаирдин хтул, яргъал йисара акьалтзавай несилриз тербия ва чирвилер ганвай, «Дагъустан республикадин лайихлу малим» тӀварцӀин ва цӀудралди гьар жуьре наградайрин сагьиб Шамсият Стальскаядин бубадикай рикӀел хкунар, видеороликдилай башламишна. Видеороликдин эхирда Шамсият Магьамедюсуфовнади вичин бубадин экуь къамат рикӀел хуьзвай, адан яратмишунрин важиблувал гьиссзавай ва гьуьрмет хуьзвай МРДИН регьбердиз ва вири районэгьлийриз чухсагъул лагьана. 3 3
+Уьмуьр ва вири алакьунар хайи халкьдиз бахш авур шаир С.Сулейман
+АЛАЙ ЙИСУЗ къурмишнавай мярекатар адетдинбур туш, абурун гьуьндуьр еке я. Ам чи халкьдин кьегьал хва СтӀал Сулейманаз бахшнава. ЧӀалахъ хьухь, ихьтин бахт ва гьуьрмет гьар низ хьайитӀани ва ам нивай хьайитӀани къазанмишиз жедач. Халкьдин тарих арадал гъизвайбурни адан гьа ихьтин игит рухваяр я, тарихчийри абур анжах къейдзава. Кьисайрик квай хьтин гьунарар къалурай векилар, лугьуда хьи, асирра сад-кьвед дидейри хада. Анжах дидедин бедендикай хкатай йикъалай башламишна дарвал акур, вичиз эсиллагь аялвал такур, вири уьмуьр ва кьетӀен алакьунар хайи халкьдиз бахш авур кьегьал рухваяр, Максим Горькийди къейд авурвал, агъзур йисарилай сад жеда. Ам СтӀал Сулейман я. Хва СтӀалрин ятӀани, шаир Сулейман чи вириданди я. Адан къамат (бюст) гьар са лезги райондин центрда, тӀварни вири хуьрерин кьилин магьлейрал хьун къе чна чун кваз кьуна лагьай чӀал жеда. Алава яз лугьун, АГЪАСТӀАЛРИН, Сулейманан вичин, адан уьмуьрдин юлдаш Айнадин къадим Гилийрин хуьре мукьва-кьилияр-къавумар,
+Вун рекьидач, вун виридаз рагъ жеда
+И шад мярекат РМК- дин методист Айиша Данияловадини М.Гьажиеван тӀварунихъ галай школадин малим Румсият Агъахановади ачухна ва кьиле тухвана. Гуьгъуьнлай мярекатдал рахай МР- дин образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаева, Ярагъкъазмайрин юкьван школадин малим, дидедин чӀалан малимрин Ассоциациядин председатель Магьият Джаруллаевади, шаирар ва малимар тир Мукаил Агьмедова, Аллагьяр Абдулгьалимова, Сулейман Пашаева, шаирдин уьмуьрдин рекьикай, адан яратмишунрин къиметлувиликай, абур ядигарар яз хуьнин ва несилрилай несилралди агакьарунин важиблувиликай хейлин ихтилатар авуна. Райондин саки вири школайрай атанвай аялри, бахчайрин тербиячийри ва гьа��Ӏни малимри шаирдин шиирар кӀелна, адан яратмишунар са бязи чӀукар сегьнеламишна, адан чӀалариз туькӀуьрнавай манияр тамамарна ва кьуьлер авуна. МР- дин образованиедин управлениеди, РМК- дин ва райондин школайрин коллективрин иштираквал аваз тухвай юбилейдин мярекат рикӀел аламукьдайди хьана. А.АЙДЕМИРОВА. 2 2
+Уьмуьр ва вири алакьунар хайи халкьдиз бахш авур шаир С.Сулейман
+халуяр ва хтулар гзаф ава. Гьабурукай зунни Етим Эминахъни Алкьвадар Гьасан эфендидихъ галаз сигъ алакъаяр хьайи Гьажи Мисрихан эфендидин «Шихлияр» тухумдикай я. Зазни чи чӀехи шаирдин уьмуьрдин ва яратмишунрин тикрар тахьанвай сад-кьве лишанлу кьетӀенвилерал куь фикир желб ийиз кӀанзава. Сулейманан аял ва жегьил вахтар Мариян Бугаевадин чӀаларалди лугьун: Лезги Гомер Дидед некӀед дад акунач, Яван фуни тухдалд хьанач, Бубад чирай кар акунач, Четин уьмуьр хьай Сулейман. Зегьмет чӀугваз, Дербент, Генже, Алцумнай на вири уьлкве. Са кьас фу нез, гьакъи тежез, Жибин бушдиз хьай Сулейман. Миллетдин къени тарих, винидихъ къейд авурвал, гьадан кьегьал рухвайрин игит кӀвалахар я. Лезги кхьинрин чӀалан тарих, Къазанфарбег Зульфикъарован «Куьредин азбукадилай» башламиш хьанва. Гаф атай чкадал ам тикрар хъийин, Мамрач хуьруьн кьилихъ, Сулейман бубадин бюст алудай чка Къазанфар Зульфикъарованни Петр Карлович Усларан санал алай барельеф тешкилун лап кутугай кӀвалах жедай, абуру чӀугур зегьмет екеди я, гьакӀани алатай 2023-йисуз Къазанфар дидедиз хьайидалай инихъ I80 йис тамам хьанва. Тарихда аквадай ва амукьдай экспонатарни хьун хъсан кӀвалах жедай.
+Чи шаирдин цӀинин межлис им са шииратдин ваъ, им лезги халкьдин шииратди, Сулейманан вичин уьмуьрдалди теснифнавай вири халкьдин тарих я. Ихьтин фикирдал атунал гьеле шаир кечмиш хьайи I937- йисуз, СССР-ДИН писателрин правлениедин союзди гайи малуматди шагьидвалзава: «АГЪАСТӀАЛДАЛ алай кесибдин кумадивай советрин халкьдин меркезда авай Кремлдин Дворецдал кьван давам хьайи адан рехъ чпикай игитар хьана тарихда гьатнавай гьулдан цӀурурдайбур, чубанарни инженерар, миллионралди зегьметчияр фейи дуьз ва баркаллу рехъ тир». Ухшамиш тежриба чи эдебиятда лап кьери я. Шиирра эпитетар тӀимил ава, мана дуьз ва «пеле акьадайбур», адрес авайбур я. Сулеймана шиирар ферягь диванрал, халичайрал, ястухрал кьуьнт яна ваъ, чуьлда, гъиле мукал-дергес аваз, теснифнай ва кӀвалахдилай хуьквер рекье абур юлдашриз лугьудай. Эсерарни рикӀел аламукьунин шартӀ ам тир хьи, сад лагьайди, шаирдиз хъсан хурун зигьин авай, ва, кьвед лагьайдини, саки абур вири яшайишдин шартӀариз «цӀалцӀамар» тавунвай, дуьзгуьн жавабар тир. Са сеферда аялзамаз Сулеймана хуьзвай цӀегьерикай сад квахьна, гьадай адан иесиди ам гатана. Яргъал тегьвена, пакад юкъуз квахьай цӀегьрекайни адан пис иесидикай шиир арадал атана. Дербентдикай туькӀуьрай эсерда гуьрчег скверрин, хузаинрин файтунрин, абурун тавханайрин тарифди чи фикир чпел желбзава, анжах II- бендинин са цӀарце анин гуьтӀуь куьчейра гзаф кесиб фагъирарни авайди къалурзава. Йикъарикай са юкъуз Сулейманак са гьихьтин ятӀани къалабулух квай, вич вичихъ галаз рахазвайди адан кайваниди кьатӀана ва айван шиткидай амалар авуналди кьил къакъудна. Нетижада нянихъ «Билбил» шиир арадал атана. Художественный рекьяй ам тамам, дерин мана авай, зегьмет чӀугвазвай кесиб халкьдин дердийрикай, мурадметлебдикай айгьамдалди билбилдиз туьгьмет ийизвай эсер я. Ихьтин шииррихъ галаз Сулейман вични лигим жезва, агьалийри шаир чпин къатариз ялзава, югъ-къандавай адавай меслят къалурун, куьмек гун тӀалабзава ва «билбилрин» манийрал ваъ, яшайишдин яцӀариз гьахьун истемишзава. Нубатдин социальный тапшуругъ Агъа СтӀалдал ТӀаиб лугьур залум, кесиб синифдиз мумкинвал тагай старшинадикай туькӀуьрай шиир хьанай. Гуьгъуьнлайни арадал атай саки вири эсерар («Судуяр», «Фекьияр», «Малла Рамазан», «Кьве кӀвач квай лам», «Девлетлуяр- чиновникар» ва масабур) гьа ихьтин себебрин нетижаяр хьана. Сулеймана девирдихъ галаз къадам вегьена. Уьлкведа кьиле фейи вакъиайриз «кьуд ваъ, кьве вил» адаз авайтӀани, шаир са кӀусни ягъалмиш хьанач; я рикӀин секинвал, я кьарайни атанач. Ада хайи халкьдиз эхиримжи нефесдалди къуллугъ авуна. Йикъарикай са юкъуз райкомдин сад лагьай секретарь Юсуф Герейханова шаир Кьасумхуьрел са межлисдиз теклифна. Им I927ЙИСАН гатфарин бере тир. Сулейман вацӀай, кӀвачерал алай шаламар хутӀунна, экъечӀна; шаирдиз са тӀимил мекьини хьана. И гьал акур райкомдин секретарди мекьи вучиз хьанайтӀа хабар кьунай. - Зун вацӀай, куьне эцигзавай мекъуьн цлар кьаз-кьаз, кӀвачин кьапар хутӀунна, экъечӀайди я- лагьанай. Яргъал тегьвена, I929- йисуз муьгъ эцигна тамамарнай. Ам шумуд тагъдикай (аркадикай) ибарат я лагьайтӀа- I7, чи инкъилаб (революция) кьиле фейи I9I7- йисахъ галаз алакъалу я. Гьа икӀ, Э.Еминан чӀал муьгьуьббатдин, рикӀин гьиссеррин чӀал ятӀа, С.Сулейманан чӀал куьгьнеди чукӀурна, цӀийи уьмуьрдин дарамат эцигдай чешне ва адакай женгчидин эвер гун хьана. Адан «гьарай» къени чи япара ава: девлетлуярни чиновникар зегьметчи халкьдиз чпин «мертебайрай» килигзава; элиф-бейдикай хабар авачирбур межлисдин кьиле жезва; къанун, гьахъадалат кваз такьун адет хьанва… С.Сулейманан уьмуьрдикай ва яратмишунрикай ктабар, вишералди макъалаяр кхьенва. За еке разивилелди ктабрин авторрин тӀварар кьазва, абур рикӀелай алудна виже къведай ватанэгьлияр туш: - Абужафер Пиралиевич Мамедов, - Гьажибег Агьмедханович Гьажибеков, - Эфенди Мансурович Капиев, - Къияс Меджидович Меджидов, - Александр Федорович Назаревич, - Мегьамед Мегьамедович Гьажиев, - Агьяд Гьажимурадович Агъаев, - Гьажи Гьусейнович Гашаров, - Кичибег Мусаевич Мусаев, - Къурбан Халикьович Акимов. Аферин, абуру чпин лайихлу пай чи эдебиятдин тарихда туна. Дуьнья я им инсанар къвез хъфидай, Вахт атайла кӀанзни-дакӀанз рекьидай. Вун рекьидач, вун виридаз рагъ жеда, Вун гьамиша халкьдин рикӀе сагъ жеда. Имам Музамудинович Яралиев. Гьуьрметлубур, куьн вири хайи халкьдин вафалу хва С.Сулейман рикӀе аваз гьарма сад авай чкайра сагъ-саламат хьурай. Алаудин САИДОВ.
+Уьмуьр ва вири алакьунар хайи халкьдиз бахш авур шаир С.Сулейман
+Адет хьанвайвал, гьар йисуз I5- майдиз чи уьлкведа хьиз райондани багьа суварикай сад тир «Хизандин югъ» шад гьалара къейдзава. Райондин культурадин центрдин фоеда и йикъаз талукьарнавай шадвилер гурлудаказ кьиле фена. Ширинлухрив дуьзмишнавай суфрайрихъ теклифнавай мугьманар, ва мярекатдиз теклифнавай хизанар ацукьарнавай. Шад мярекат Халкьарин адетдин культурадин директор Селимов Эседуллагьа тухвана. Мярекатда МР-ДИН администрациядин Кьил Фарид Агьмедова, Дагъустан Республикадин Халкьдин Собраниедин депутат Мусафенди Велимурадова, УСЗН-ДИН директор Темерлан Гьабибова, КЦСОН-ДИН директор Асалиев Рафика, райондин депутатрин председатель Назир Алиярова, Общественный палатадин председатель Нагъметуллаев Агъадаша, дишегьлийрин Советдин председатель Тагъуя Тагьировади иштиракна. Тебрикдин сифте гаф МРДИН кьил Фарид Агьмедоваз гана. -Гьуьрметлу атанвай мугьманар алатай йисан 22- ноябрдиз Президент Владимир Путина 2024- йис хизандин йис яз кьиле тухунин Указдал къул чӀугуна. Идан макьсад хизандин гьакъиндай къайгъу чӀугунин, хизандиз талукь къиметлу ва хийирлу адетар хьунин жигьетдай
+государстводин сиясат мадни менфятлуди, таъсирлуди авунихъ галаз алакъалу я. Гьуьрметлу атанвай мугьманар квез къенин сувар мубаракрай, куь гьуьрметлу хизанра бахт, берекат мадни артух хьурай. Ахпа МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова СВО-ДИН иштиракчийрин диде- бубайриз ихьтин кьегьал рухвайриз тербия ганвай чухсагъул лагьана. Пара аялар авай I3 хизандиз МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова Гьуьрметдин чарар ва савкьватар вахкана.
+ЭКУЬНАХЪ тфенгни къачуна кӀваляй экъечӀай Магьмута югъ рагъдандихъ элкъведалди вири кьер капалай авуна. Гъуьрче къекъвез вердиш тиртӀани, ам лап куьлягь хьанвай. Гьелбетда, кьуьзуьвилини вичикай хабар гузвай. Амма кьилин себеб ам тушир. ИчӀи чанта гваз кӀвализ хтайла къариди ийидай хъуьруьнри ам гиламаз гьелекнавай. Гьеле кӀвале амаз къаридал сад къуьрен бугълама, садни ашкар галай хинкӀар авун патал кьве къажгъан эцигун тапшурмишайла къариди авур зарафатар рикӀел хтайла адалай зурзунар алахьзавай. Гьавиляй адаз ичӀи гъилив кӀвализ хъфиз кӀанзавачир. Амма хурушум хьанвай, вилеривай бегьем кьатӀиз жезмачир. Ахпа … вирибуру ЦӀийи йисан сувар къаршиламишун патал фадлай гьазурвилер акунвай, амма Магьмут гилани кӀвачер кутӀуннавай къуьрехъ къекъвезмай. -Мад вучда кьван,- фикирна кьуьзуь гъуьрчехъанди,- вахтунда хъфена къаридив къурал алай кӀек кьванни тукӀваз туна кӀанда. Тамамвилелди умуд атӀай гъуьрчехъан кӀвализ рекье гьат хъувуна. Хуьруьн кӀаник галай багъдиз акъатайла Магьмутаз патав гвай регъелдай ничхирдин «кьигъ» авур ван хьана. Гъуьрчехъандиз хас тир гьерекатдалди тфенг хкажна ам тадиз ван акъатай патахъ элкъвена. КилигайтӀасикӀ. Магьмута хъиляй тфенгдин кьве хелни ахъайна виликди еримишна. СикӀре накь кьейида хьиз сарар экъиснавай. Адан патав кӀекре луф-луф ийизмай. Амма ам гьич вечрезни ухшар амачир. Язухдал сикӀре яргъи цӀакул лугьудай затӀ тунвачир. -Агь, ягьсуз! Пака нин гьаятдай кӀекрен уь-уь-дин чкадал гьи къаридай гьарай акъатдатӀа! Мад вучда, кьисметдиз атайди ина туна жедач, - лагьана гъуьрчехъанди саки чухванвай кӀек чантадиз вегьена, сикӀ тарцикай куьрсарна. «Пака алажда» лагьана рекье гьат хъувуна. Магьмут кӀвализ хтайла хтулри елка безетмишна куьтягьнавай. Къулал алай къажгъанрайни иштягь ачухдай ни акъатзавай. Хтулар чӀехи бубадихъ галкӀана. Сада ашкардин яргъи цӀакулар, муькуьда къуьрен тум тӀалабна. Магьмута чантадай акъудна абурун вилик вичин гъуьрч эцигна. Ашкардин яргъи цӀакул, къуьрен элкъвей хъуьтуьл тум гуьзлемишзавай хтулар са легьзеда кис хьана. Ахпа абуру чӀехи бубадикай ва адан гъуьрчекай зарафатар ийиз башламишна. Икьван чӀавалди кисна акъвазнавай къаридивай мад эхиз хьанач: -Я къужа, къе пакамлай ргадай кьван къажгъанар цӀрана. Ашкардикайни къуьрекай и чухвай верч хьана, вакайни кьуьзуь кьиляй- чакъал. -Тамаш, къари, за чакъалвал авунач. За ам сикӀревай вахчуна. Тама таз гьайиф атана. Вуч хийир авай кьван. Мад вуч ийида, туьгьметар герек туш, хъсандиз михьи хъувуна шишер ягъа. СикӀревай къакъудай гъуьрчен шишер ширинбур хьана, амма Магьмутан къуралай кӀекре цӀийи йис алукьнавайдакай хабар ганач. Адан чкадал экуьнахъ твар вегьез фейи къаридай гьарай акъатна. Фагъир сикӀре вичин иливриз тахьай эхиримжи гъуьрч гьа и Магьмутан демекда авунай кьван. Ф. ГЬАЖИЕВ.
+Къуйсунрин СОШ-ДИН 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 1994- йисуз Гьасанов Балафендидиз гайи Б 267652- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+РАЙОНДИН АДМИНИСТРАЦИЯДА ЗАСЕДАНИЕ райондин депутатрин Собраниедин председателдин заместитель Милана Караевади ачухна ва кьиле тухвана. Сессиядал, «20I9- йисуз авунвай кӀвалахдин ва 2020йисуз вилик квай тамамарна кӀанзавай месэлайрин гьакъиндай» МР- дин кьилин гьахъ-гьисабдин гьакъиндай, МР- дин гербдин ва пайдахдин Положение тестикьарунин, чкадин самоуправлениедин органрин са жерге векилвилин ихтиярар хуьрерин администрацийрив вахкунин гьакъиндай, муниципальный мулкуна авай ишлемиш тийизвай виликан типографиядин дарамат «РД- да авай МСЭ- дин кьилин бюро» ФКУ- див вахтуналди гьакъисуз вугунин гьакъиндай месэлайриз килигна. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован гьахъ-гьисабдин докладдай малум хьайивал, 20I9- йисуз район социальноэкономический рекьяй вилик тухунин кӀвалахда хъсан патахъ дегишвилер хьанва. 20I9- йисан нетижаяр кьурла, чахъ аграрный сектор вилик
+тухудай мумкинвилер ва къуват ава. Хуьруьн майишатдин продукция гьасилунин рекьяй эхиримжи йисара чи район республикадин кӀвенкӀвечи жергейра ава. ИкӀ 20I9- йисуз районда 4 миллиардни 3I8 млн.манатдин хуьруьн майишатдин продукция гьасилнава. Яни 45 агъзурни I20 тонн емишар, 86 агъзурни 500 тонн майваяр ва I4 агъзурни 500 тонн уьзуьмар кӀватӀнава. Хуьруьн майишатдин хиляй МРДИН бюджетдиз 2 млн. 600 агъзур манат налогар атанва. Им 20I9- йисуз планламишнавайдалай 2,7 сеферда артух хьанва. Алатай йисуз хуьруьн майишатдин хел вилик тухуниз къуват яз, республикадин ва федеральный бюджетрай 33 млн. 600 агъзур манат пулдин такьатар ахъайнава. Къенин юкъуз районда 5,7 агъзур гектарда багълар кутунва ва абурукай I50 гектар супер интенсивный багълар я. Алай йисуз II8 гектар багълар ва 35 гектарда уьзуьмлухар кутун пландик ква. Оптово – распределительный центраяр, емишар, майваяр хуьдай ва гьялдай цехар эцигунин месэлайризни кьетӀен фикир гузвайди къейдна. 20I8- йисав гекъигайла райондиз желбзавай инвестицийрин кьадар I2,2 процентдин артух хьанва. 20I9- йисуз районда желбнавай I млрд. манат хсуси такьатар ишлемишунин нетижада 23 инвестиционный проект кардик квай. МР- дин карчийри инвестиционный проектар тамамарунин нетижада 1141 кӀвалахдай чкаяр тешкилнава. ГьакӀни вичин докладда Фарид Загьидиновича, районда гъвечӀи ва юкьван карчивал вилик тухунин, налогар кӀватӀунин, образованиедин, здравоохранениедин хилеризни фикир гузвайдан гьакъиндай гегьеншдиз лагьана. Сессиядин рамкайра аваз са жерге депутатар, вичин везифайрив жавабдарсузвилелди эгечӀзавай, нубатдин сеферда заседаниеда иштирак тийизвай райондин депутатрин Собраниедин председатель Абубакар Ханмагьамедован гьакъиндай чпин фикирар лагьана. Са жерге депутатрин тӀварунихъай рахай депутат Исмаил Пирмагьамедова, депутатар тир Мерзият Джаватовадини Юрий Мевлюдинова райондин Собраниедин председатель дегишарунин гьакъиндай меслят гъана ва депутатри ам рейсадвилелди кьабулна. А. АЙДЕМИРОВА. САЛАСА юкъуз, Райадминистрациядин заседанийрин залда райондин депутатрин Собраниедин нубатдин 37сессия кьиле фена.
+РАЙОНДИН АДМИНИСТРАЦИЯДА ИСЛЕН юкъуз МР – дин администрацияда терроризмдиз акси комиссиядин нубатдин заседание кьиле фена. Заседание «Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил, терроризмдиз аксивалдай комиссиядин председатель Фарид Агьмедова ачухна ва кьиле тухвана. Заседаниеда администрацийрин жавабдар работникри, са жерге идарайрин руководителри, общественный, диндин организацийрин ва СМИ– дин векилри иштиракна. Анай малум хьайивал, районда терроризмдинни экстремизмдин, амай вири татугайвилерин вилик пад кьун патал кьабулнавай са шумуд комплексный программа уьмуьрдиз кечирмишзава. Къайдаяр хуьдай органри вахт-вахтунда диндин экстремистрин гьерекатриз акси яз вилик пад кьадай комплексдин кӀвалахар тухузва. Нетижада районда террористри, диндин экстремистри кьил хкажай, инсанар чуьнуьхай, залуквиле кьур, къачагъвилер авур дуьшуьшар хьанач. МР-ДИН Администрацияди, къанунар хуьдай органри, общественностди кьабулай серенжемрин нетижада эхиримжи йисара районда террористрин, диндин экстремистрин дестеяр пайда хьайи фактар хьанач. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил, АТК-ДИН председатель Фарид Агьмедова заседаниедал вичин рахунра ачухдиз къейдна, агьалияр гъавурдик кутунин, абуруз яшайишдин шартӀар яратмишунин карда чахъ районда авай мумкинвилерикай са бязибуру зайифдиз менфят къачузва. Жегьилар патриотвилин руьгьдаллаз тербияламишунин, диндин экстремизмдиз акси серенжемар кьабулунин карда педколлективри, общественный организацийри, диндин тешкилатри тӀимил кӀвалах тухузва. Чкадин телевидениедикай, райондин газетдикай чкадин самоуправлениедин органри, общественный организацийри террористрин, экстремистрин чӀуру гьерекатриз акси ва агьалийрин хатасузвал хуьникай информацияр тӀимил гузва. Школайра, общественный идарайра, инсанар гзаф кӀватӀ жезвай чкайра исламдин радикальный терефдал алайбуруз акси серенжемар тухунин кӀвалахарни хьун лазим тир дережада авач. Малум тирвал, массовый информациядин такьатар иллаки жегьилриз патриотвилинни ватанпересвилин тербия гузвай, террористризни диндин экстремистриз акси теблигъат тухузвай таъсирлу яракьар я. Лугьунар, рикӀел хкунар гзаф жезватӀани, бязи идарайринни карханайрин ва организацийрин руководителри райондин газетдин чинра чпи тухузвай кӀвалахрикай лугьузвач, теклифар гузвач. Районда къайда-низам хуьнин, тахсиркарвилер ийизвайбурун вилик пад кьунин карда халкьдин дружинайрин роль, гъвечӀиди туш. Вучиз лагьайтӀа, бязи хуьрерин дружинникри инсанрин секинвал хуьнин, абурун интересриз къуллугъ авунин, тахсиркарар жавабдарвилиз чӀугунин месэлайра активвал къалурзавач. Алай вахтунда дуьньядин бязи чкайра кьиле физвай гьалари шагьидвалзавайвал, террористрин дестейри гьеле кьилер агъузнавач. Абуру эхиримжи йисара республикадин бязи шегьерра ва хуьрера халкьдик секинсузвал кутур дуьшуьшарни садни кьвед хьанвач. Фактари сергьятдал алай райондин агьалийриз мад сеферда уяхвал хуьх, мукъаятвал мягькемара лугьунин асул себебни гьа им я. Вучиз лагьайтӀа, обществодин хатасузвал хуьн анжах са правоохранительный органрин хиве тун дуьз туш, ам чи виридан гьар йикъан кӀвалах хьун, вахтуни чавай истемишзава.
+28-март, 2020- йис. ГЬАР йисуз, 25 – мартдиз чи уьлкведа «Культурадин работникдин югъ» и хиле кӀвалахзавайбуру шад гьалара къейдзава. Дагъустандин халкьарин адетдин культура хуьнин, жегьилрин фикир халкьдин манийрал желб авунин, халкьарин милли алатар машгьур авунин ва бажарагълубуруз къуват гунин карда хуьрерин культурадин кӀвалери еке роль къугъвазва. Культурадин кӀвалерин коллективри гьар жуьре фестивалра ва районда кьиле физвай вири мярекатра иштиракзава. Районда еке машгьурвал авай хизанрин ансамблияр тир Магьарамдхуьряй тир Рагьимхановрин, Советскдай тир Магьмудоврин, Я.Эгьмедханован регьбервилик кваз симинлай физвай пагьливанрин коллективдин тӀварар тийижир кас районда бажагьат ава. Музыкадин рекьяй устадвал хуьнин, акьалтзавай несилдин фикир халкьдин музыкадал желб авунин ва милли алатар машгьур авунин карда Чахчахкъазмайрин культурадин КӀвалин директор Н.Марданова, кларнетчи А.Алисултанова, зуьрнечи И.Улубекова, композиторар тир Х.Халиловани К.Бабаева чпин лайихлу пай кутуна. Магьарамдхуьруьн музыкальный школадин выпускник, Гъапцегьрин хуьряй тир М.Агьмедагъаев Кеферпатан Къавкъаздин искусствойрин государственный институтдин профессор я. Ада вирироссиядин, международный конкурсриз ва фестивалриз 25 кас лауреатар ва дипломантар гьазурна. Халкьдин адетар хуьник, халкьдин костюмрин эскизар гьазуруник ва пропаганда авуник чпин лайихлу пай кутур Т.Темирханован, Ш.Ширибекован ва М.Садикьован тӀварарни виридаз раиж я. Сад лагьай клубдин идара Магьарамдхуьре агьалийрин еке иштираквал аваз 1937 -1938 – йисара эцигнай. Гуьгъуьнлай 1980 – йисуз алай вахтунда авай культурадин дарамат эцигна. Районда 27 библиотека, 32 культурадин идара ва 3 музыкадин школаяр кардик ква. Лезги литература машгьур авуник шаирар тир Ш.Юсуфова, К.Мусаева ва К.Рамазанова, драматург ва публист А.Исмаилова, Ж.Мурадалиева кутур пай лап зурбади хьана. Лайихлу артистар тир М.Мирзабегова, А.Гьабибова, М.Мамедова ва дуьньяда машгьур шикилчи К.Сефербекова район чӀехи уьлкведин вири пипӀера раижна. 1977 – йисуз Магьарамдхуьруьн культурадин кӀвале И.Хидирован регьбервилик кваз «Мечта» тӀвар алай вокально – инструментальный ансамбль тешкилна. Ансамбль шумудни са сеферда райондин, республикадин конкурсрин гъалибчи хьана. Район социально – экономический рекьяй иллаки культура вилик тухуник лайихлу пай «Самурдин сес» обществодинни политикадин газетдин яратмишунрин коллективди кутуна. Ярагъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугур мухбирар тир Ф.Гьажиев, А.Гьасанов, Гъ.Абетуллаев, корректор Н.Кьасумова «РДДИН культурадин лайихлу работникар» лагьай тӀварариз лайихлу хьана. «Самурдин сес» коллективди авай мумкинвилерикай менфят къачуна, культура хьтин важиблу хиле кӀвалахзавай вирибуруз чпин пешекарвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ чи культура хуьнин ва вилик тухунин рекье еке агалкьунар, кӀвалера гьуьрмет ва берекат хьурай.
+Чи тарихар , Чи адетар Гьар са рекьяй дерин я. Ракъин сувар Гьуьрметдалди Няметдалди ширин я. Азиз мугьман, Яран сувар , Пагь, гуьлуьшан ЧИЛЕР,ЦАВАР, гуьзел я! Чи ругулар Акатай хьиз, Чп��к лувар, Вун атунал цӀигел я. КӀватӀиз кӀанчӀар, Гъизва кӀарас Теспача я, агудиз. Алахъда чеб, Эфселарни Ийизва желб, ЦӀун ялавар Цавун аршдиз акъудиз. БицӀи дустар, Гъиле шемер, Пагь, гуьгьуьлар саздава. КурквачӀ рушар, Гуя сусар, Назлу, безек Дамахдава наздава. Нянин вяде, Эгьли баде Хтул галаз, Ажеб цӀалай гузва лув. Лугьузва икӀ: -Варз хьиз, цӀийи, ЦӀегь хьиз, дири, Ялав хьиз, хци Хьуй, зи хтул, Руьгьдин багъиш, Ийиз алхиш, ТӀалар, квалар вугуз цӀув. * * * Гьа са къатда, Гьерекатда Ава кӀвале хизанар: Гуьзлемишиз МУКЬВА-КЬИЛИ, РикӀеллачир мугьманар. Куьткуьнзава Цириярни чичӀекар, Къулал ргаз, Хъач къеневай пичӀекар, Галаз чпин куьмекар, Гьазурзава Ирид жуьре хуьрекар… Къалин жезва Гьар са нямет, Алай зегьмет, суфра чи. Лагь и тӀуьнар, ШИШ-КАБАБАР Акъвазда жал хура чи?! * * * Зи девирда Къуьне аваз чантаяр, РакӀар кьулухъ «НУ-НУ» ийиз, Къалур тийиз Чуьнуьх жедай аялар… Руьгьни, рикӀни Захабуру, Гагь какаяр, Кьурай патар, Ширинлухар гуз жедай…. Бязибуру Зарафат кваз, ЦӀай квай цукӀар
+Вегьез, чанта куз жедай… * * * Къекъвезва зун МАГЬЛЕ-МАГЬЛЕ кьил чӀугваз, Гьар куьчедал Дуьзмишнава Суфраяр пак, гьуьрметдив, Тебрикзава Гьар са касдин гуьгьуьл кьаз, Дадмишзава ТӀеам акваз, Яран паяр, адетдив… * * * Хкаж жезва ЦӀун гум цавуз, Йифен шемер, Гъетер хьиз куз…. КӀанда рикӀиз Яран яру ялавар, Амма чил, цав Ийизавай чӀулавар… Халкьдин гужлу лепеди, Чи къудратлу уьлкведи, ЭХЬ,ТУЬХУЬРДА, Туьтуьхдилай Кьуна мягькем жилавар...
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДИН КЪАРШИДИЗ
+КЪУЙИСТАНВИ Алиев Рзакъулиди Магьарамдхуьруьн ирид йисан школа акьалтӀарайла Гилийрин хуьруьн Советдин секретарвиле кӀвалах ийиз башламишна. Гуьнгуьна гьатзавай секин уьмуьр, гележегдикай хуш фикирар башламишай дяведи кьатӀна. Гъиле яракь кьаз жезвай итимар Ватан хуьз рекье гьатна. I943-ЙИСАН гатфарихъай, яшар тамам хьайи Рзакъулини гуьгьуьллувилелди фронтдиз рекье гьатна. Амма Рзакъули Алиеваз душмандин винел гъалиб жедай йикъалди женг чӀугвадай мумкинвал хьанач. Бедендал хьайи залан хирер себеб яз ам комиссияди кӀвализ рекье хутуна. Сад лагьай группадин инвалид тиртӀани, хци рикӀ ва инсанрихъ галаз гьамиша сигъ алакъада авай фронтовикдиз кӀвале ацукьна кьарай атанач. Ада бухгалтервилелай башламишна жуьреба-жуьре къуллугърал кӀвалахна. Магьарамдхуьруьн райондин госстрахдин начальниквилиз кьван хкаж хьана. Жемятдихъ галаз сигъ алакъада хьуналди ада виридан патай гьуьрмет къазанмишна.
+*Мегъуьн тарцин, вакӀан кӀирийрин (облепиха), японский сафорадин чкалри бедендик квай шекердин кьадар къайдадик кутада. Цикорийдин ва репейникдин (кьакьар) дувулри чӀарар, сарар, кикер мягькемарда, вилерин экв ХЪСАНАРДА.АБУРУК табагъдин шейэр А, Е, С, В, В-2, В-6, В-9 витаминар. Омега -3, Омега6, Омега -9 кислотаяр ва кремний гзаф ква. *ВакӀан кӀирийрин (облепиха) чкалри иммунитет хкажда, рикӀин кӀвалах хъсанарда, бедендик иви тӀими�� хьанвайла, ам къайдадиз хкиз, иринламиш хьанвай (язва) хирер, остеопороз азарар сагъариз куьмек гуда. * Хъархъу тарцин таза хилерин чкалрихъ беденда авай йоддин кьадар ва нефесдин органар къайдадик кутадай, гьакӀни беденда авай жуьреба-жуьре паразитар (шарар ва мсб.) рекьидай ва щитовидный железадин азарар сагъардай къуват ава. *ЧӀуру шабалтрин таран чкалри рикӀин азарар,тромбофлебитар, фалуждин, варикоздин азарар сагъариз ва бедендик квай холестерин тӀимилариз куьмек гуда. *ЦӀвелин тарцин чкалар куьлуь тварар акъатна, дакӀуна яру хьанвай (восполительные) азарар (маститы, циститы,кисты) сагъар хъийидай къуватлу антибиотик я. *Гъуьлцин тарцин, аморфдин, лимондин,цуру пӀинидин чкалар нервияр секинардай ва хъсан ахвар гъидай дарман я. Лимондин, цуру пӀинидин, чумалрин,мерейрин,малинадин тарарин чкалар ругур гьалимади иви хъсандиз кьери ийида. -Ичин тарарин таза хилерин чкалри, жикӀийрин ва инийрин тарарин дувулри, гьакӀни пырейдин ва свинороядин дувулри дуркӀунар, туькьуьл ва цварадин куркур къумадикай ва куьлуь къванерикай михьи хъийида.
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР! Чна чи ватанэгьлийриз, вири мусурманриз, алукьзавай азиз Рамазандин пак тир варз рикӀин сидкьидай мубаракзава. Мусурманар патал и пак сувар хийирлу крар гъидайди хьурай, къуй ада гьар са кӀвализ сад-садан гъавурда акьадай меслятлувилин гьалар гъурай. Квез инсанрин арада жуьрэтлувал, инсанпересвал, ислягьвал ва дурумлувал мягькемаруниз таъсирдай къуват гурай. Аллагьди квез виридаз, гьуьрметлубур, сифтени-сифте мягькем сагъвал, хизанда чӀехи гьуьрмет-хатур ва берекат гурай.
+«Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+Алукьзавай Рамазандин варз Мубаракрай!
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! Ингье цӀинин пак тир Рамазандин варзни чаз мугьман жезва. Рамазандин варз- им Аллагь таалади пак тир калам- Къуръан ракъурнавай варз я. И вацра вири дуьньядин мусурманри Аллагь таалади чпин хиве ферз яз тунвай вад шартӀуникай са шартӀ- сив хуьн кьиле тухуда. Къуй вири мусурманри хуьзвай сивер, ийизвай дуьаяр, гузвай садакьаяр Аллагь таалади кьабулрай. Чи хуьрера, кӀвалера ислягьвал, бахт-берекат хьурай. Къуй Аллагь таалади цӀинин Рамазандин варз мусурманриз лайихлу тир къайдада кьиле тухудай кӀеви тир Иман гурай. Амин. «Самурдин сес» газетдин редакция.
+Сивер хуьзвай жегьил, кьуьзуь инсанар! Куь ферз кьиле зарафатрив тухумир. Хуш туштӀа ваз, ерли кьамир на сивер. Кьамир, гунагь кьезил жеда са кьадар. ИкӀ ви эхир хъсан жеда лугьумир, Абур къаза хъувун тавуртӀа эгер. Вуч хъсан я? Рамазандин гьар йисуз Суннатарни ферзер вири галайвал Кьиле тухун, ибадатни хивеваз. Гьич фикирмир «четин кар я ам» лугьуз, На кьиле твах сивер гьа ваз лагьайвал, Сабурлу хьухь, акьул жуван кьилеваз.
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ, I950- йисалай башламишна, гьар йисан 7- апрелдиз вири дуьньяда сагъламвилин югъ къейдзава. Им I948- йисан апрелдин вацра гьа и юкъуз ВОЗ (Виридуьньядин Сагъламвилин Организация) тешкилунихъ галаз алакъалу я. Агьалийрин сагъламвал хуьнин месэла гьар уьлкведа сифте чкадал эцигзава. Ам гьар йисуз къейд авунихъ чӀехи метлеб ава, г ь и к I лагьайтӀа инсанриз сагъламвилин кьетӀенвал (особенность) къалурун иллаки важиблу я. Вирида санал веревирд авун патал иллаки хци месэлаяр къарагъарзава, гьялун патал абур здравоохранениедин организацийрин вилик эцигзава. Лугьун лазим я, и югъ нубатдалди, кьилдин са жуьре азардиз талукьарна кьиле физва. Алай девирдин йикъан месэлайрин кьилин тема коронавирусдин тӀугъвал я. Алатай йисалай пайда хьайи цӀийи вирусди инсандин сагъламвилиз зарар гунилай, инсанар телеф хьунилай ва дуьньядин экономикадиз чӀехи зиянар гунилай гъейри,
+психика къайдадикай хкудзава, чаз виш йисаралди адет хьанвай уьмуьрдин къайда дегишарзава. Алай вахтунда соцсетра, телефонра, ватцапра чи уьлкведин алимри акъуднавай вакцинадиз акси рахунар артух жезва. Вакцинадин рапар ямир, абуру чӀуру нетижаяр гузва, лугьуз эвер гунарни ава. Вакцинадин зиянлувиликай завай са гафнии лугьуз жедач- зун духтур туш, я адакай зиян хьайи са дуьшуьшни заз малум туш. Амма «Спутник 5» вакцина гьазурнавай Центрдин директор Александр Гинцбурганан гафарай, и вакцинадин хатасузвал ва менфятлувал субутарнава. Ада инсан коронавирусдикай агъа кӀан кьве йисан девирда хуьда лугьузва. Идалай гъейри, вакцинация– им гуьгьуьллу кар я. Ваз дакӀанз ам садавайни ягъиз жедач. Амма чаз чирхьун герек я, вакцина авачиз и гзаф хаталу азардин вилик пад кьун четин месэла я. Чаз аквазва хьи коронавирусдик азарлу хьайибур, кьейи дуьшуьшар къвердавай артух жезвайди. Вири дуьньядин здравоохранениедин организацияди (ВОЗ) гайи делилралди, дуьньяда короновирусдин азар акатайбурун кьадар I30 мл.кас, Россияда 4,5мл кас, Дагъустанда 30 агъзур кас, чи районда II26 кас азарлу хьана . Азарлу хьайи ксариз коронавирусдин тугъвалди гьикьван чӀехи азаб, гьихьтин зарар гузватӀа чаз виридаз аквазва, чизва. Гьавиляй чи хиве неинки са жуван сагъламвилин жигьетдай жавабдарвал авайдан, гьакӀни чун патарив гвай ксарин патахъай къайгъударвал авун герек тирди гъавурда акьун важиблу я. Чи районда коронавирусдиз акси рапар ягъиз кӀанзавайбурун кьадар къвердавай гзаф жезва. Къейд ийин хьи, раб ашкъи авай гьар са касдивай пулсуздаказ ягъиз жеда. Агьалияр Магьарамдхуьруьн райондин кьилин больницада (духтурханада) акъайнавай рапар ядай махсус пунктуна
+КӀЕЛДАЙДИ патал цӀийи гьар са ктаб нубатдин савкьват ятӀа, автор вич патал ам нубатдин ктаб я. Ингье, зал шаир, драматург, Дагъустан Республикадин культурадин лайихлу работник, Халкьдин шаир Абдуселим Исмаилован нубатдин ктаб (зун патал еке савкьват) «Терг хьайибур» агакьна. Абдуселим Исмаилова вичин зегьметдин рехъ школада малимвилелай башламишнай. Еке гимидиз с��рнав авун патал дерин гьуьл герек я, лугьузва мисалди. И мисалдин метлеблувал фад кьатӀай малимди вичин пеше журналиствилихъ галаз дегишарна. Ина адан яратмишунри, гьам шаир, гьам писатель яз цуьк акъудиз башламишна. А. Исмаилов неинки са лезги халкьдин, гьакӀ чи республикадин халкьарин шииратда цӀийи тӀвар туш. Адан поэзияди тӀвар-ван авай, гзаф шаиррин арада фадлай лайихлу чка кьунва. Зун Абдуселим Исмаилован поэзиядихъ галаз фадлай таниш я. Абдуселим Исамаиловахъ кӀелдайбурун фикир желбдай, мад сеферда кӀелиз хуш къведай шиирар ва гьикаяяр гзаф ава. Шаир ва писатель Абдуселим Абумуслимовича вичиз хъсандиз таниш, гьар камуна гьалтзавай жуьреба-жуьре вакъиайрикай ва дуьшуьшрикай, хуьруьн жемятдикай, интеллигенциядикай, яшайишдикай кхьизва. Писателдин кхьинрин хатӀ анжах вичиз хасди ва чӀал кьетӀенди я. Авторди яратмишнавай къаматар рикӀелай алат тийидайбур, игитар чаз гьар садаз мукьвабур ва фадлай танишбур хьиз я. А. Исмаилован цӀийи ктабда куьгьне адетриз, къанихбуруз, кьве чин алайбуруз, зегьметдивай кьил къакъудзавайбуруз, гьакӀ жуьреба-жуьре маса темайриз талукьарнавай гьикаяяр гьатнава. Ада вичин яратмишунра чӀуру адетар, ахлакьсузвал, эдебсузвал, тахсиркарвилер ийизвайбур, ичкибазар негьзава. Зегьметдиз, инсанвилиз гьуьрмет ийизва. «Терг хьайибур» им автордин шумуд лагьай ктаб ятӀа, заз исятда лугьуз кӀанзавач. Абур чна зулуз гьисабда, гьелелиг шаирдин поэзиядин зул туш, ам гьеле яратмишунрин чигъинда ава. Чна адалай цӀийи-цӀийи ктабар гуьзлемишзава. Абдуселим Исмаилован яратмишунрин тематикадин гегьеншвиликай, образрин тамамвиликай, фикиррин хцивиликай, чӀалан михьивиликай ва руьгьдин чӀехивиликай завай яргъалди рахаз жеда, амма залай хъсандиз ва гегьеншдиз ада вичин яратмишунра лагьанва.
+ГЬАР ЙИСУЗ, апрелдин вацран сифте кьилера чи уьлкведа военный комиссариатдин работникрин югъ къейд ийизва. И йикъан вилик чи корреспондент Афисат Айдемирова РД- дин военный комиссариатдин Магьармдхуьруьн районда авай отделдин начальник ЭЛЬМАН ГЬАЖИЕВАХЪ галаз гуьруьшмиш хьана ва адахъ галаз пешекарвилин суварин йикъакай ва башламиш хьанвай гатфарин призывдикай яргъалди суьгьбетарна. -ЭЛЬМАН Рафикович, гьар йисуз 8- апрелдиз чи уьлкведа военный комиссариатдин работникрин югъ къейд ийизва. И сувар арадал атуникай ва чи район
+да ам къейд авуникай са куьруь суьгьбет авуртӀа жедачни ? -Чи районда военный комиссариатдин къуллугъ I944- йисан I- августдиз тешкил хьанай. Республикада и къуллугъ тешкил хьайидалай инихъ I00 йис тамам хьунин юбилейдин мярекатар 20I8- йисуз тешкиллувилелди кьиле фенай. Аниз республикадин военный комиссариатрин работникар атана чи пешекарвилин суварин юбилей гурлудаказ къейднай. Гьелбетда чкадални чна и югъ шад гьалара къейдзава, кӀвалахдин рекье тафаватлу хьайи работникриз премияр гузва, чухсагъулар малумарзава. �� юкъуз, чун и къуллугъдин ветеранрин патарив кӀвалериз физва. Чи кӀвалах са призывдикай ваъ, гьакӀни са жерге маса важиблу везифайрикай ибарат я. Вири ихтилатар ийидай ихтиярни чаз авач. -Эхиримжи вад йисан вахтунда чи райондин военный комиссариатдин отдел республикада ара датӀана кӀвенкӀвечи, сад, кьвед ва пуд лагьай чкайрал хьун, им гьелбетда куь жавабдар, гьакъисагъ зегьметдин нетижа тирдал са шакни алач. И кардин гьакъиндай куьне вуч лугьуда? -Гьихьтин хъсан регьбер хьайитӀани текдиз ихьтин агалкьунрихъ гъиз жедач. Гьар са регьбердин далудихъ мягькем коллектив хьана кӀанда. Чи отделда чпин везифайрив карчивилелди эгечӀзавай, яргъал йисара кӀвалахзавай Физули Гьажиев, Тельман Мирзегьасанов, Ракъуят Хизриева, Эльмира Гьалимова, Давуд Залов хьтин работникрихъ галаз чӀугвазвай зегьметди хъсан нетижайрихъни гъизва. Абурун тежрибадикай отделда кӀвалахзавай жегьилрини менфят хкудзава. -Эльман Рафикович, башламиш хьанвай цӀинин гатфарин призывдихъ гьихьтин кьетӀенвилер ава? -Алатай йисалай пайда хьайи коронавирусди чи кӀвалахдани са жерге дегишвилер тунва. Эвер гузвай призывникри къайдада аваз гузвай анализрин, тухузвай ахтармишунрин кьилел, ковиддин анализни гузва. Алатай йисуз чна кьве призывдик кваз 200 жегьил пак буржи тамамариз рекье тунай. ЦӀинин гатфарин призывдик кваз, I6- апрелдиз 70 кас рекье твада. Гьелбетда сифте
+нубатда еке яш авай, кьилин ва юкьван образованияр гвай, ДОСАФ- да гьазурвал къачунвай жегьилар рекье твазва. -Икьрар кутӀунна къуллугъзавайбур чи районда гьикьван ава, абурун арада дишегьлияр авани ва куьне рекье туна военный рекьяй кьилин образованияр къачузвайбурун гьакъиндай квевай вуч лугьуз жеда? -Алай вахтунда, 500 шев агакьна жегьилри икьрар кутӀунна уьлкведин гьар пипӀера къуллугъзава. Сад лагьай икьрар 40 йисалди кутӀунзава ва кьвед лагьай икьрардин вахт 50 йис жедалди ихтияр ава. Виликдай и хиле дишегьлияр кьериз цӀаруз гьалтдай. Алай вахтунда и къуллугъдал физвай дишегьлийрин кьадарни къвердавай артух жезва. Кьитвал авай пешеяр тир ашпазар, фельдшерар, финансистар хабар кьурла гьа частариз ракъурзава. Алатай йисуз 20 жегьил чна военный вузриз рекье тунай. ЦӀинин йисуз военный вузра кӀелиз гьевес авай 30 жегьилдин документар рекье тунва. КӀелунар акьалтӀарна хтай офицерриз чкайрал кӀвалах жедайдал са шакни алач. -Эльман Рафикович, чна авай мумкинвилерикай менфят къачуна квез ва куьне регьбервал гузвай коллективдиз пешекарвилин сувар мубаракзава. Къуй квехъ чандин мягькем сагъвал, кӀвалахда агалкьунар ва хизанра хушбахтлувал хьурай! -Куьнни сагърай.
+кьабулзава. Лагьана кӀанда, эхиримжи йикъара коронавирусдиз акси рапар янавайбурун кьадар 445- дав агакьнава. Къейд ийин хьи, Магьарамдхуьруьн районда коронавирусдиз акси рапар яна кӀанзавай I5000 кас ава. Абурун арада муниципалитетдин администрациядин, полициядин, ��едицинадин, школайрин, бахчайрин къуллугъчияр ва жергедин агьалияр ава. Алай вахтунда райондин больницада (духтурханада) инфекцийрин отделениеда коронавирус ва стӀалжем хьанвай ирид азарлу кас ава. Ругуд кас кӀвалин шартӀара духтуррин гуьзчивилик ква. Зи фикирдалди азардиз акси раб ягъайтӀа хъсан я. И кар чна жув ва жуван багърияр хуьн патал кьилиз акъудна кӀанда.
+АХПА Пайгъамбардиз (с.г.а. А.В.С.) Жегьеннемдин тарцелай емишар незвай са десте инсанар акуна. -«Ибур вужар я?»- лагьана хабар кьурла, адаз жаваб гана: «Абур ви уьмметдин инсанар я, Аллагьди чпиз ганвай девлетрикай я закат, я садакъа, я шафакъат тагайбур». Са итим файдасуз кӀарасрин чӀехи хара хкажиз чалишмиш хьанвай. -«А итимди вичихъ аманат яз ихтибарнавай чарадан шейэр вичиз кьаз алахъна»жаваб гана Джабраила (А.Р.ХЬ.В.). Некягь авачиз, чара итимдилай гъуьлуькай чинеба аял ханвай дишегьли, хуруяр къармахрив галкӀурна, куьрсарнавай. Етимрин эменни чпиз кьаз алахъайбуру пис кузвай, ифей жуьгьенрин цукӀвар хъуьткьуьнзавай. ЧӀуру крар авур гунагькар инсанар генани инсафсузвилелди жазаламишзавай. Пакад йикъан экуьнахъ, цаварилай эвичӀ хъувурдалай кьулухъ, Пайгъамбарди (с.г.а. А.В.С.) вичиз акур, ван хьайи, кьилел атай вири крар ахъайиз башламишна. И ван хьайи мушрикри (динсузри) сада-садаз и суьгьбетрикай хабар гуз, зарафатрал вегьез, рахшандар ийиз хьана. Ахпа мушрикрикай сада АЛЬ-КЪУДС-ДИН лишанар, тегьерар, шикил, элкъвена къваларив гвай чкайрикай суьгьбет авун теклифна. Анжах ана авай вахтунда Пайгъамбарди (с.г.а. А.В.С.) шегьердиз дикъетдив са акьван фикир ганачир. И арада Аллагьди Пайгъамбардин (с.г.а. А.В.С.) вилерин дикъет АЛЬ-КЪУДС акун патал уяхарна ва ахпа ада вичивай мушрикри истемишзавай къайдада ахъайиз башламишна. Ибур АЛЬ-БУХАРИДИННИ Муслиман гьадисрин кӀватӀалда ачухдаказ ганва. Абу Джагьл ибн Хишама рикӀ тӀар жедай жуьреда Пайгъамбардивай (С.Г.А.А.В.С.) жузуна: «Эй, МУХIАММАД, ваз мад акьулдиз текъвер хьтин, чӀалахъ тежер хьтин вакъиайрикай чаз суьгьбетар ийиз кӀанзавани?» - «ЭХЬ»ЖАВАБ гана Пайгъамбарди (с.г.а. А.В.С.) ва вичи авур сиягьатдикай Абу-Джагьлаз ва анал кӀватӀ хьанвай кьван адан терефдарриз суьгьбет ийиз башламишна. Абур вири мягьтел хьана амукьна. Абуру лугьузвай: «Са йифен къене Иерусалимдиз фена элкъвена Меккадиз хтун мумкин кар туш». Абу-Джагьл Пайгъамбардин (с.г.а. А.В.С.) гафарихъ чӀалахъ жезвачир. Ада лугьузвай: «Меккадинни Иерусалимдин арада авай мензил лап екеди я, эгер са патан мензилдиз девеяр гьалайтӀа, тамам са варз лазим жезва, амма Пайгъамбарди (с.г.а. А.В.С.) тестикьарзава и яргъал тир рекьиз вич финни авурла, элкъвена хквенни ийизва. Пайгъамбарди (с.г.а. А.В.С.) абуруз вири Аллагьдин эмирдалди, ихтиярдалди жезвай крар я лагьана, жаваб гана. Вич Меккадиз хквез рекье авайла, гьа йифиз вичел шегьердиз физвай карван ва адакай тамамдиз ахъайна. Ада гьа чӀавуз лагьанай, карван Меккадиз арбе йикъан экунахъ рагъ экъечӀдай вахтунда агакьда. Гьакъикъатда, карван гьа лагьай вахтунда агакьнай. Пайгъамбарди (с.г.а. А.В.С.) йифен сиягьатдикай ихтилат ийидайла, ада кьетӀендиз къейд авуна, лугьузвай: «А сиягьат лугьуз тежер жуьреда, саки легьзеда кьиле фена». Са бязи мушрикри РАСУЛАЛЛАГЬДИН аламатрикай Абу-Бакр асгьабдиз (А.Р.ХЬ.В.) хабар гун патал тади къачуз хьана, гьикӀ хьи, ам шаклу хьана диндилай, имандилай алатда лагьана. Анжах вафалу тир дустуни икӀ лагьана: «Эгер и гафар Пайгъамбардинбур (с.г.а. А.В.С.) ятӀа, квез ада гьакӀ ахъайнаватӀа, абур дуьз ва гьахълубур я. Зун са кӀусни шаклу тахьана гьазур я гьадахъ ягъаз, за ихтибар ийизва адан гьар са гафунихъ, гьатта абур чӀалахъда акьан тийирбур хьайитӀани. Гьавиляй Абу-Бакр асгьаб (А.Р.ХЬ.В.) «АС-СИДДИКЪ» лагьай тӀварцӀиз лайихлуни тир, вучиз лагьайтӀа, ада Пайгъамбар (с.г.а. А.В.С.) гьахълу, дуьз тирди субутна ва вич чӀуру патахъ фикирар желб ийиз алахънавай динсузривай са жизви кьванни алакьариз, чӀалал гъиз ва чпиз муьтӀуьгъариз хьаначир. Эгер Пайгъамбардин (с.г.а. А.В.С.) ихтилатар душманри инкар ийиз, шаклубур ва бинесузбур яз гьисабнатӀа, абуруз аксина мусурманри гьасятда ихтибарвал гъана, куьмек ва даях яз адан тереф хуьз эгечӀна. Гьакъикъатда, динэгьлийрин рикӀера шаклувилер, инанмиш туширвилер хьун виже къведач, амма Пайгъамбардин (с.г.а. А.В.С.) гьакъикъатдихъ, сабурлувилихъ, савадлувилихъ, гьич са шакни рикӀе тун тавуна, гьар са мусурман бендеди инанмишвал авун лазим я. Исраъ ВАЛЬ-МИЪРАДЖ арадиз къведалди, Пайгъамбарди (с.г.а. А.В.С.), Ибрагьим пайгъамбарди (А.Р.ХЬ.В.) хьиз, экуьнахъ ва нянихъ кьве кьил капӀ тир ийизвайди. Идалай гуьгъуьниз, Джабраила (А.Р.ХЬ.В.) Пайгъамбардиз (с.г.а. А.В.С.) капӀарин вахтар ва къайдаяр чирна ва алай вахтундани гьа жуьре давам жезва. Рамиз гьажи АТАХАНОВ.
+XVIII- асирда яшамиш хьайи Франциядин натуралист Бюфона тестикьарзавайвал, дуьньяда виридалйни гъвечӀи инсан 37 йиса аваз кьейи дишегьли я. Адан яргъивал 43,3 сантиметр тир. *** РагъэкъечӀдай патан инсанрин вилери Европадин инсанрин вилерилай рангар гзаф ва хъсандиз кьатӀида. ГъвечӀи карханайри цуьк акъудзавай са вахтара Кашмирдин устадри гьазурзавай шаларик 300 кьван жуьреба-жуьре рангар квай. *** Сахара къумлухра туарегар лугьудай са тӀайифа яшамиш жезва. И тӀайифадин итимрин чина чадура жеда, дишегьлияр чинар ахъа яз къекъведа. *** Нилдин кӀаникай мад са вацӀ авахьзава- чилин кӀаник квай Нил. *** Москвадин «Лужники» стадиондин территория Монако государстводилай еке я. *** Акъваз тавуна рахунин рекьяй дуьньядин рекорд 54 йиса авай С. Джайяраманадив гва. Мадрасда Гаиндидин памятникдин пата вам I987- йисуз 3- февралдилай II- февралдалди кьван, яни 200 сятда рахана. *** I9- асирдин виридалайни машгьур симинин пагьливан Жан Гравле (Франция) тир. Ам I859- йисан 30- июлдиз II0 метр яргъивал алай Ниагарский гургурдин винелай чӀугунвай канатдилай фена. Кьвед лагьай сеферда ам и гургурдин винелай вичин страховой агент Херри Колкорда кьамал алаз фена.
+САЛАСА ЮКЪУЗ, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован эмирдалди, адан заместитель Сократ Мурадалиева Дербент шегьердин администрацияда кьиле фейи кьиблепатан Дагъустан тӀебии газдалди таъминарунин месэлайриз талукьарнавай совещаниеда иштиракна. Совещаниедал РД- дин кьиблепатан округдик акатзавай хуьрерин, шегьеррин администрацийри «Газпром газораспределение Дагестана» ООО- дихъ галаз хвена кӀанзавай алакъайрин гьакъиндай месэла къарагъарна. Совещаниедин кӀвалахда Дербент шегьердин мэр Рустамбек Пирмагьамедова, хуьрерин, шегьеррин администрацийрин кьилери ва «Газпром газораспределение Дагестана» ООО- дин директор Олег Чиглинцева иштиракна. И гуьруьшдал, газ гъунин ва и жигьетдай тухузвай кӀвалахар йигинарунин, 2021-2025- йисара газдалди таъминарунихъ галаз алакъалу программа вилик тухунин месэлаяр веревирдна. Газдин сетар паюнин, иес авачиз тухванвай газдин линияр инвентаризация авунин, кӀвалера авай газдин алатриз технический рекьяй къуллугъ авунин, гзаф квартираяр авай кӀвалериз газ тухунин, цӀаяр кьазвай, хъиткьин жезвай дуьшуьшрин вилик пад кьунин фикирдалди профилактикадин кӀвалах тешкилунин месэлаярни къарагъарна.
+ДНР- дин ва ЛНР- дин ислягь халкьдиз куьмек гунин гьакъиндай Россиядин Президентди 24- февралдиз Украинадин чилел башламишай махсус военный операциядин гьакъиндай кьабулай решениедиз къуват гуниз талукьарнавай акция Магьарамдхуьруьн райондани тухузва. «Жуванбур патал» лишандик кваз акцияр виринра кьиле физва.
+УЬМУЬРДА сагълам уьмуьр тухун, бедендин ва руьгьдин къулайвал гузвай, бедендиз хуьдай къуватар гъизвай, хронический уьзуьррин ва маса уьзуьррин кьадар агъузардай мумкинвал гузвай, сагъламвал мягькемарзавай важиблу факторикай сад я. Аял вахтунилай сагълам хесетар кутун, элкъвена кьунвай средадин, сагъламвилиз кьецӀ гузвай шейэрин гьакъиндай чирвилер хьун, зиянлу хесетрикай, ички хъуникай, пӀапӀрусар чӀугуникай, наркотикар ишлемишуникай къерех хьун, тӀуьнал, незвай продуктрин ери ахтармишунал гуьзчивал тухун, яшдиз килигна физический упражненияр ишлемишун, жув хизанда, коллективда, набутвал авай, начагъ инсанрихъ галаз тухудай къайдаяр чир хьун, жуван хсуси ва общественный гигиена хуьз чир хьун сагълам образ тухун патал чарасуз шартӀар я. Акьалтзавай несилдиз, аялриз диде – бубаяр чешне жезва. Аялдиз дакӀан кар гужуналди ийиз тун сад лагьайди чи ягъалмишвал я. Гьар экуьнахъ къарагъайла сифте нубатда зарядка ийиз, чин – гъил, сарар чуьхуьз вердишарна кӀанда. Бахчайра тахьай аялризни мектебдиз атайла ЗОЖ – дин (здоровый образ жизни) важиблувиликай гъавурда тунин кӀвалахар тухунин чарасузвал ава. Мектебдиз атанвай аялриз уьмуьрдин къиметлувал малимди чирзава. Сагъламвал ��уьнин бинеяр хесетриз элкъведайвал. Эгер аялдиз вахтунда начагъданни сагъламдан арада авай тафават чириз алакьзавачтӀа, гележегда ам четин месэладиз элкъведа. Дуьз тӀуьн ишлемишунив, физический парарив, ял ягъунив саймазвилелди эгечӀуни уьмуьрдин вири хилериз таъсирда. Школайра кӀелзавай аялри сагълам образ тухун патал мураддихъ элкъуьрнавай система тешкилуни хъсан нетижайрихъ гъида ва хийирни гуда. КӀвалахдин къулай шартӀар себеб яз бажарагъвал хкажун, зиян гузвай чӀуру хесетрикай (ички, пӀапӀрусар) къерех хьун, гьар йикъан тӀуьнрал,жуван гигиенадал гуьзчивал тухун, жуван хсуси кӀвале вири къулайвилер тешкилун, алакъайрин ва жув обществода тухунин къайда чир хьун, медицинадин рекьяй умуми чирвилер хьун - ибур вири сагълам уьмуьрдихъ элкъуьрнавай сад тир къайда я. Ибур вири сад-садахъ галаз алакъалу гьерекатар я. Абур гьар са аялдив агакьарна кӀанда. Ихьтин гъавурда тунин кӀвалахри вич хъсандиз гьиссдай, виридахъ галаз хуш рафтарвал хуьдай ички авачир сагълам уьмуьрдикай лезет хкуддай мумкинвал гуда. Хизанда башламиш хьайи сагълам образ, бахчада, школада ахпа коллективда давам жеда.
+ДАГЪУСТАНДИН обком партиядин ва Министррин Советдин постановлениедин бинедаллаз I952-ЙИСУЗ Ахцегь райондин Ялцугърин хуьряй I80 кӀвал дагъдай арандиз эвичӀна. Мамрачринни ХенжелкӀеледин арада авай тӀулал чпиз хуьр кутунай. Абурухъ галаз сад хьиз гьа и йисуз 40 кӀвал Кьурагь райондин Буршимакьай ва са кьадар кӀвалер Филискъай ва Жикъискай куьч хьанай. Гуьгъуьнлай (I960-ЙИС) ХенжелкӀелеяр, Мамрачар, Магьмутар, Къартасар ва са кьадар масабурни хтана. «Ирид стхадикай» ибарат хьайи хуьруьз Советск тӀвар гана. I952-ЙИСУЗ Ахцегь райондин Ялцугърин хуьруьн Фрунзедин тӀварунихъ галай колхоздин председатель Гьабибов Мегьараман меслятдалди ХенжелкӀеледал кӀвалер эцигун патал кирпичар атӀудай бригадаяр гъана. Абуруз Шихахмед Эминова регьбервал гузвай. Абур авай шартӀар, чӀугазвай зегьмет акурла, ХенжелкӀеледал яшамиш жезвай Барух лугьудай кьуьзуь чувудди аранда къубудин кьалу яд хъвазвайбур вири къиздирма атана къирмиш жеда лагьанай. Гуьгъуьнлай абуру яд элцифриз самоварда ргаз ишлемишиз акурла, Барухана лагьана: «Абуруг чпин дарман, чпив гва». Бригадир Ш.Эминова прораб Воробьев галаз типовой къайдадин кьве кӀвални са коридор галай дараматар эцигна. Сифте кӀвал дяведин ветерандин хендеда аялар галай Фетуллаева Гуьлденедиз ганай. Гьа икӀ вахтар гзаф алатна. Алай вахтунда Советскда чиргъ вегьенвай куьчеяр (са куьчеда асфальт ава), кьве мертебадин кӀвалер, тӀебии газ, гьамга хьтин яд авахьзавай булахар,пуд мертебадин мектеб, куьлтурадин КӀвал, ФАП,СПОРТДИН ва музыкадин школаяр, ГУП-ДИН контора, администрациядин идара,почтадин отделение,чка-чкадал туьквенар,куьрелди, яшайиш патал шартӀар авай мягькем хуьр хьанва. I998-ЙИСАЛАЙ хуьруьн юкьвал мискӀин эцигна ва кардик кв��. Хуьруьн жемят ислягьвилелди са хизан хьиз яшамиш жезва. И кардин гьакъиндай хуьре жезвай мел-мехъерри, хийир-шийирдин мярекатри, хуьруьнбурун иштираквили шагьидвалзава. Хуьре агъсакъалрин кьадар гзаф я. Агъсакъалрин советдин председатель, зегьметдин ветеран Мурадов Зейнеддина гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазва. Хуьруьн колхоз гьамиша кӀвенкӀвечи жергейра хьана. Колхоздин председателар хьайи М.Гьабибова, С.Мурсалова, А.Асварова, Ш.Абдулхаликьова хайи хуьр, халкь патал гзаф зегьмет чӀугуна. I965-ЙИСАЛАЙ колхоздикай совхоз хъхьана. Сифте директор А.Шамил, гуьгъуьнлай Забитов Несреддин ва Нуриев Низам хьана. Абур сифте йикъалай майишатдин экономика хкажиз алахъна. Багълар, уьзуьмлухар цӀийи хъувуна, саларбанвилиз, малдарвилиз кьетӀен фикир гана. Бул бегьерар битмишарна, хьайи къазанжияр халкьдин дуланажагъ хкажуниз,хуьр аваданламишуниз харжна. МЕСЕЛА,I984-ЙИСУЗ 450 гектар цӀийи багълар кутуна, уьзуьмлухрин кьадар 350 гектардихъ агакьарна. Совхоздихъ 200-далай виниз ацадай малар ва 500 къара мал авай. Майишат кьве сеферда КПСС-ДИН, ЦКДИН, ВЦСПС-ДИН, ВЛКСМ-ДИН гъиляй –гъилиз къведай яру пайдахдиз лайихлу хьанай. I956- йисуз хуьре ирид йисан школа ачухна. Ана 9 малимни I20 аял авай. I975 йисалай хуьре 3 мертебадин школа эцигиз башламишна. I982-ЙИСУЗ алай аямдин истемишунриз жаваб гудай къешенг дарамат кардик акатна. Школадин директорар хьайи Ш.Исмиханован, С.Къарибован, И.Керимован, А. Гьамидован, С.МутӀалибован, Б.Мусаеван, А.Нуралиеван, С.Агьмедован, И.Къазанфораван, А.Османовадин тӀварар еке гьуьрметдивди ва дамахдивди кьазва. Алай вахтунда школадин директор А.Маметов я. Абубакар Нуралиева 40 йисалай виниз школадин директорвал АВУНА.АДАН девирда 3 йисуз галазгалаз чи школа РД-ДА «Йисан школа» тӀварцӀиз лайихлу хьана. Исятда чи школада 90-далай виниз малимар ва 600 дав агакьна аялар ава. Чи школа гьамиша гьам районда,гьам республикада вилик жер
+гейра ава. Школада ИКТ-ДИН рекьяй директордин заместитель Рамазанов Рамиза компьютеррин технологиядай мектеб вилик тухун патал гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазва. Чи хуьряй тир медицинадин илимрин доктор, Калугада авай вирироссиядин онкологиядин диспансердин кьилин духтур Вагьид Эфендиеван , ДГУДИН преподавателар тир биологиядин илимрин кандидат Бедредин Мусаевал, математикадин илимрин кандидат, доцент Эзедин Велиевал, техникайрин илимдин кандидат Салаутдин Тагъиевал, ДГТУ-ДИН преподаватель экономикадин илимрин кандидат Заур Исмихановал, экономикадин илимрин доктор Мадина Керимовадал, женгинин техникадин илимрин кандидат подполковник Ширван Абдуллаевал, цӀийиз хьанвай чилинни мулкарин министр Заур Эминовал ва масабурал чна рикӀин сидкьидай дамахзава. Гьамиша СМИ-ДИХЪ галаз алакъа хуьзвай лайихлу малим ва журналист Ферид Вагьабован тӀварни кьун тавуна жедач. Дяведин вахтунда вичин мал-девлет гана танкарин колоннадиз танк туькӀуьрдай пул ракъурай Тажир ФЕТУЛЛАЕВ,ДЯВЕДА женг чӀугуна хтай офицерар, стхаяр Мегьарам ва Гьамидуллагь Гьабибовар, буба Сафаров, Жафер Асваров, Алибег Алимирзоев хьтин игит рухвайрин экуь къамат гьамишалугъ чи рикӀера амукьда. Светский ва диндин алим Алимужрум Тагъизаде, шаирар Ялцугъ Эмин, Насруллагь Нури, Шахпаз Вагьабова, Фатма Демирова, Гуьлбиче Гьабибова, Шура Абдурахманова, Маил Эфендиев, Агьмед Агьмедов, Ражадуллагь Салманов, Сулейман Пашаев; композиторар Рустам Къарибов, Шакир Мегьарамов, полковникар тир Мавлюд Мирзоев, Мегьамед Шахгьусейнов, Абдул Раджабов, Ширван Абдуллаев, Тельман ва Керим Керимовар, Ленинан ва октябрдин революциядин орденрин сагьиб, тӀвар ван авай багъманчи Эмир Гьасаналиев, рекьерин инженер Гьасан Къазанфаров хьтин кьегьал рухваяр чахъ гзаф ава, гьайиф хьи виридан тӀварар кьадай мумкинвал чахъ авач. Алай вахтунда хуьруьн администрациядин кьиле акъвазнавай Эмирагъа АСВАРОВА,ДЕПУТАТРИН советдин председатель Ренат Мамедгьуьсейновахъ галаз хуьр аваданламишунив рейсадвилелди эгечӀнава. Абуру хуьруьн агьалияр, хъвадай, дигидай целди таъминарзава. ЗИР-ЗИБИЛ хуьряй акъудун патал улакь кардик кутунва, хуьруьн куьчейрин хулара турбаяр твазва, цӀийиз кӀвалер эцигнавай куьчейриз эквер тухузва ва хуьруьн уьмуьрда кьиле физвай мярекатра иштиракзава. Килиг, вич «Лезги газетдин» корреспондент хьайи Ш.Шабатова и хуьруькай вуч кхьизватӀа: «Советский хуьр. Ам Бакудихъай, Дербентдихъай, Кьасумхуьрелай, гьи патахъай къвезвайдаз хьайитӀани, капун юкьвал алайди хьиз аквазва. I952-ЙИСАЛДИ Мамрачрин тӀул ветӀери гьелекзавай чка тиртӀа, къе ана са гуьзел хуьр арадал атанва. «Куьредин цӀерид хуьр» шиирдани: ВацӀун а пад я Мамрачар Циф алай физ жеда гужар: Гьарнихъай къвез ветӀрен лужар Ам гзаф мурдар чка я. Гьавайда кхьизвачир Сулейман бубади. Эгер къенин хуьр адаз акунайтӀа, ада мумкин тир икӀ лугьудай: Гила килиг а Мамрачар, Къизилди хьиз гузвай нурар. КӀВАЛЕ-КӀВАЛЕ мехъер-сувар Ам гьахьтин гумрагь чка я». Зани къе арадал атанвай гумрагь, берекатлу, девлетлу,дуствилелди инсанар яшамиш жезвай Советский хуьруьз жуван шиир бахшзава СОВЕТСКИЙ ХУЬР Дагълух хуьрер кӀватӀ жез иниз, Сухулмиш жез, куьнуьдиз хьиз, Гьар инсандихъ галаз кьаз гуьр, ЧӀехи жезва Советский хуьр. Кьакьан кӀвалер, имаратар, Авай гьахьтин къешенг шартӀар, Лап йигиндиз катиз, хьиз къуьр, Вилик физва Советский хуьр. Рекьин къерех базарар я, Як, чӀем, виртни газарар я. КӀан хьайитӀа, гьар жуьре куьр, Жагъурдайд я Советский хуьр. Инсанар я авай гьуьрмет, ЧӀугваз авай гьалал зегьмет, Багьа къашар, гьар сад са дуьр, Авай макан Советрин хуьр. Аранда квез хьана бине, Эцигнава шегьер куьне. Алукьзавай цӀийи девир Мадни абад хьурай чи хуьр. ЦӀи дагълух районрай куьчарна аранда бине кутунвай цӀийи Советский хуьруьн 70-йисан юбилей жезва. За винидихъ къейднавайвал ��емятдин галатун тийижиз къачунвай зегьметдалди абурухъ еке агалкьунар хьанва. Амма 800 агакьна ксари кӀвалахзавай «Фрунзенский» совхоз чукӀунихъ галаз алакъалу яз гзаф инсанар бейкар я. 300 дав агакьна хизанар Россиядин шегьерра кӀвалахуниз мажбур хьана. (Абурун список зав гва). Чна райондин, республикадин руководстводин вилик халкьдин тӀалабун яз гъизва: хуьре инсанриз кӀвалах жедайвал са кархана, участковый больница эцигун, са шумуд куьчеда асфальт цун ва маса алакьдай къулайвилер авун. Са кьилдин касдин юбилей тешкилдайла федеральный бюджетдай миллиардралди пулар ахъайзава. Бес им еке 5000 гзаф агьалияр яшамиш жезвай хуьруьн юбилей къейддайла гьукуматдин патай са куьмек авуртӀа жедачни!? Сулейман ПАШАЕВ, Советский хуьр.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда коронавирусдиз акси рапар ягъиз кӀанзавайбурун кьадар къвердавай гзаф жезва. Къейд ийин хьи, раб гьар са касдивай пулсуздаказ
+ягъиз жеда. Агьалияр Магьарамдхуьруьн кьилин больницада ахъайнавай рапар ядай махсус пунктуна кьабулзава. Эхиримжи пуд гьафтедин къене муниципалитетда коронавирусдиз акси рапар янавайбурун кьадар 23662 дав агакьнава, абурукай 51 дав агакьна аялар я. Шад жедай кӀвалах ам я хьи, тӀугъвалдик азарлу жезвайбурун кьадар къвердавай тӀимил жезва. ЖАННА.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин Культурадин центрада Яран сувариз, районэгьлийриз савкьват яз, лезги театр мугьман хьанвай. Дагъустан Республикадин халкьдин артист Байсолтан Джумакаева эцигнавай «Дахдин цӀийи свас » тӀвар алай тамаша халис комедия тир. СтӀал Сулейманан тӀварунихъ галай лезги театрдин гьевесдар артистри комедия лап хъсандиз тамамарна. Комедияда чи виридан рикӀ алай машгьур артистри иштиракна. Абур гьар са артист вичин ролда хъсандиз къугъванай. Театрдиз килигиз МР-ДИН кьил Фарид Загьидинович, райондин интеллигенция, ва райондинни хуьруьн жемятар, гъвечӀи аяларни кваз атанвай. Заз и сеферда хьиз тамашачияр залда эхирдал кьван ацукьай, сивел хъвер алаз гурлу капар ягъай, ва рази яз хъфей межлис акурди туш. КӀватӀ хьанвайбуру кьве сятина ял яна ва чеб суварик квайди гьиссна.
+ДАГЪУСТАНДИН халкьдин машгьур шаир Р. Гьамзатован и чӀалари къенин юкъуз кьетӀендаказ ванзава. Жуьмя юкъуз 22мартдиз чи уьлкведа гьукуматдин тарихда туькьуьл гел тур мусибатдин кар хьана. Уьмуьр кьве патал пай хьана; жедалди ва хьайидалай кьулухъ. И юкъуз, кӀвалахдин гьафте акьалтӀарнавай хейлин агьалияр чпин хизанар, ярардустар галаз меркездин алишверишдин «Крокус Сити Холл» тӀвар алай зурба центрдиз ял ягъиз атанвай. 2009- йисан 25- октябрдиз ачухнавай 38 000 кв. метрдал алай ирид мертебадикай ибарат тир и центрда вири санлай 9500 кас гьакьзавай. ГьакӀни, и юкъуз «Пикник» тӀвар алай дестеди чпин яратмишунрал рикӀ алай тамашачийриз цӀийи концертдин программа гьазурнавай. И нянихъ центрдиз атай гьар са касдихъ вичин фикирдик квай, акьалтӀ тавунвай крар, мурадар авай. Гьайиф хьи, вагьшивилелди центрдиз гьахьай фасикьри, абуруз лугьудай гафни жегъизвач, ислягь уьмуьрдал алай инсанрин умудар, мурадар, уьмуьрар, чпин фагьумсуз, инсафсуз гьерекатралди кьатӀна. Сивелди яракьралди ацӀанвай абуру сифте ракӀарал алай къаравулар яна, ахпа центрдин къене авай ислягь халкьдиз гуьлле гана. Идалай гъейри абуру центрда цӀай кьун арадал гъун патал, фад цӀай кьадай къаришмаяр авай птулкаярни гъана кардик кутуна. Ихьтин вагьшивилин гьерекатрин нетижада I37 кас кьена ва I82 касдиз зиянар хьана. Гьа еке центрдин къавар аватунин нетижада хейлин кьиникьрихъ гъана. Гьеле ацахьнавай чкаяр къакъажун давам жезва. Гьавиляй винидихъ къалурнавай кьадарар дегиш хьун мумкин я. Вагьшивилелди чпин кар авур гьарамзадаяр катна. Уьлкведин къайда хуьзвай органри вахтунда ва тешкиллувилелди кьабулай серенжемри нетижада Брянский областдин сергьятра шак физвай ксар кьуна. Кьунвай ксари чпин тахсир хиве кьуна. Тахсир хиве кьунватӀани и мусибат заказ авур ксар жагъурунин гьакъиндай силис давам жезва. Алай аямдин Россиядин тарихда, 20I4- йисуз Бесланда хьайи теракт галачиз, им лап зурба теракт хьана. Тахсиркарар кьунватӀани, абуруз жаза гайитӀани абуру авур мусибатдин гьерекатар чи рикӀелай тефидайбур я. Ял ядай фикир аваз центрдиз атай ислягь халкьдиз мусибатдин гуж хьана. Абурун арада аяларни ава лагьай ван хьайила рикӀ агаж жезва. Бес вири дуьньяда авай мусурман халкьди сивер кьаз, садакьаяр гуз, гьар капӀунал дуьнья ислягь хьун тӀалабзавайла бес ихьтин крарин сагьибар хьанвайбуруз вуч лугьуда?... Бес гьабур са нин ятӀани рухваяр, стхаяр тушни, бес абурухъ чпихъ хизанар авачни? Нубатсуз гьерекатрин иесияр хьанавай, пак са шейни авачир, вишералди инсанрин уьмуьрар кьатӀнавай, абурун багърийрин рикӀера уьмуьрлух хирер авунвай, абуруз вуч лугьудатӀа ва и мусибатдин дуьшуьшдиз гьихьтин къимет гудатӀа чизмач….
+А. АЙДЕМИРОВА. ХьайитӀани гзаф яшамиш, хьайитӀани тӀимил, Ваз ачухдиз за лугьуда, Эгер чарадан тӀал жуванди хьиз тахьайтӀа, Вун гьавая яшамиш хьана и дуьньяда.
+САЛАСА юкъуз, райадминистрацияда «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин депутатрин Собраниедин нубатдин сессия кьиле фена. Сессиядал, «2023- йисуз МР- да тухванвай кӀвалахдин нетижаяр кьунин ва 2024- йисуз вилик акъвазнавай задачайрин гьакъиндай», «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова гьахъгьисабдин доклад авуна. Гуьгъуьнлай, «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Уставда дегишвилер ва алаваяр тунин гьакъиндай», «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН депутатрин Собраниеди решениедин проект кьабулунин гьакъиндай, «Магьарамдхуьруьн агьали Рамазанов Раидиназ КФХ ачухун патал чил чара авунин гьакъиндай» Дагъустандин ССР- дин Магьарамдхуьруьн райондин халкьдин депутатрин Советди I992- йисан 4- декабрдиз кьабулнавай решениеда дегишвилер тунин гьакъиндай месэлайриз килигна.
+ИСЛЕН юкъуз, администрациядин аппаратдин работникрин, идарайрин руководителрин, къайда хуьзвай органрин ва общественный организацийрин, регоператордин векилрин, хуьрерин администрацийрин кьилерин ва СМИ – дин иштираквал аваз нубатдин совещание кьиле фена. Совещаниедал хуьрерин санитарный гьаларин гьакъиндай месэладиз килигна. И месэладай МР – дин кьилин заместитель Фейруддин Рагьимханова гегьенш информация авуна. Ада къейд авурвал, хуьрерин сергьятра дуьзгуьн санитарный гьалар арадал гъунин ва элкъвена къваларив гвай гьалар хъсанарунин мураддалди райондин администрацияди са жерге мярекатрин план тестикьарзава. И пландин бинедаллаз тухузвай мярекатри хуьрерин санитарный гьалар къайдада твадай мумкинвал гузва. КӀеви зир – зибил кадарун патал 3,5 гектар чил чара авунвай кьве участок ава. Тухузвай мярекатри нетижада михьивилер ийидай ва санитарный гьалар къайдада хуьз алахъзава. ГьакӀ ятӀани и кӀвалахда са кьадар кимивилерни амазма. - Хуьрерин администрацийрин кьилери чпин сергьятра михьивал хуьн ва агьалийрихъ галаз гъавурда тунин кӀвалахар тухвана кӀанзава, - къейдна Фарид Загьидиновича. ГьакӀни совещаниедал, «Экологи – ка» ООО – дин региональный оператордин кӀвалахдин гьакъиндай месэла къарагъарна. Чах – чахкъазмайрин хуьруьн сергьятда I гектар чилел кӀев тавунвай зир – зибилдин гьамбар арадал атанва. Им региональный оператордин вахтунда вичин кӀвалах тавурла арадал атанвай гьамбар я. Бес кьадар контейнерар, абур эцигдай чкаяр туькӀуьр тахьуни и кӀвалахдиз кьецӀ гузва. Райондин руководстводи, хуьрерин администрацийрин кьилерал и месэладай гьалтзавай четинвилерин гьакъиндай региональный оператор хабардар авуниз ва агьалилийрихъ галаз тухузвай гъавурда тунин кӀвалахар гужлу авуниз эвер гана. ГьакӀни совещаниедал, тамарин сергьятар михьунин, Магьарамдхуьр – Гъапцегьар рекье авай иесуз ахъайнавай маларин иесивал авунин, райцентрда са жерге магьлерин агьалияр хъвадай целди таъминарунин, агьалийрин переписдин месэлайрив жавабдарвилелди эгечӀунин ва Ватандин чӀехи дяведа гъалибвал къазанмишадалай инихъ 75 йис тамам хьуниз талукьарна тухузвай мярекатриз гьазурвал акунин гьакъиндай месэлаярни къарагъарна. Совещаниедин эхирдай, МР – дин кьили, зир – зибил кадарун патал гузвай такьатрин гьакъиндай хуьрерин администрацийрин кьилери агьалийрихъ галаз тухузвай гъавурда тунин кӀвалах гужлу авунин чарасузвал авайди лагьана.
+ЯНВАРДИН ВАЦРАН эхирда райадминистрацияда, зегьметдин электронный книжкаяр кардик кутунин месэлайриз талукьарнавай семинар – совещание кьиле фена. Семинардин кӀвалахда РД – да авай УОПФР – дин ПУ и ВС – дин руководителди, пешекар Керим Панахова, райондин муниципальный къуллугърин делопроизводство тухузвай пешекарри ва хуьрерин администрацийрин кьилери иштиракна. МР – дин кадрийрин кӀвалахдин ва информационный технологийрин отделдин начальник Леонард Буржалиева хабар гайивал, 2020- йисан 1 – январдилай кьве федеральный закон къуватда гьатнава. И законрихъ галаз кьадайвал, гьар са касдин кӀвалахдин гьакъиндай информация электронный къайдада тайинарун ва кӀвалах гузвай касди и сведенияр ПФР – дин информациядин системадиз агакьарун абурун везифайрик акатзава. Информация гьар вацран 15– числодалди, гьахъ – гьисабрин гуьгъуьналлаз гана кӀанзава. КӀвалахал кьабулунин, санай масаниз акъудунин ва кӀвалахалай алудунин гьакъиндайни ПФР – диз хабар гана кӀанзава. Компанияди вичин тӀвар дегишарай ва я работникди зегьметдин книжкадин къай
+АЛАТАЙ ГЬАФТЕДА, «Магьарамдхуьруьн район» МР – дин кьил Фарид Агьмедова гьар жуьре месэлаяр гваз атанвай 12 агьали кьабулна. ИкӀ, Къуюстанрин хуьруьн агьали Абидин Къадимова, вичиз фермервилин майишат кутун патал 3 – 4 гектар чил чара авунин гьакъиндай лагьана. - Районда хуьруьн майишат кьилин направление хьуниз килигна, чилел ва чилихъ галаз кӀвалахдай гьар са касдиз къуват гуз чун гьазур я, - къейдна Фарид Загьидиновича. Яргъал йисара Россияда кӀвалахнавай, вичиз бес кьадар тежриба хьанвай Абидинан фикиррихъ галаз таниш хьайи райондин кьили, эменнидин ва чилерин алакъайрин отделдин начальникдиз 5 гектар чил чара авун буйругъ гана. Гуьгъуьнлай «Земский духтур» программадай Магьарамдхуьруьн райондин центральный больницада кӀвалахзавай, Усур хуьруьн агьали Паша Баламетова, вичиз кӀвал эцигдай чил чара авунин гьакъиндай лагьана. РикӀел хкин, винидихъ тӀвар кьунвай программадай кӀвалахзавай жегьил духтуррихъ галаз кьиле фейи гуьруьшда райондин руководстводи гьар жуьре месэлаяр гьялунин карда жедай куьмек гуда лагьанвайди тир. МР – дин кьили, жегьил духтурди хкягъай ЦӀийихуьре кӀвал эцигдай участок чара авун талукь ксарал тапшурмишна. Гьар жуьре месэлайрай атанвай агьалийрин арзайрихъ галазни таниш хьана. Килигай 12 месэладикай 8 чкадал гьялна ва амайбурни гьялун патал талукь ксарал тапшурмишна.
+да хкягъунин гьакъиндай арза гайи дуьшуьшдани отчетность вахкуда. 2020 – йисан 30 – июндалди кӀвалах гузвайбуру, зегьметдин книжка тухудай формат хкягъунин ихтиярар авайдан гьакъиндай работникар хабардар авун чарасуз я. Арзаяр йисан эхирдалди кьабулиз жеда. 2021 – йисан 1 – январдилай кӀвалахал жезвай агьалийриз зегьметдин электронный книжкаяр кутвада. Семинардин рамкайра аваз, пешекарри иштиракчийрин са жерге суалриз жавабар гана ва гъавурда тунин кӀвалах тухвана. МР-ДИН АДМИНИСТРАЦИЯДА
+РЕГИОНДИН руководстводи ва тамамарзавай къуллугъри тухванвай нетижаллу кӀвалахдиз къимет яз, РФ- дин Правительстводи Дагъустан республикадиз 1267950,1 агъзур манат федеральный грант тайинарнава. Чара авунвай грантдин такьатар ишлемишдай рекьер, региондин агьалийрихъ галаз веревирд авунин гьакъиндай, Дагъ��стан республикадин кьил Владимир Васильева вичин фикирарни лагьана. Дагъустандин экономикадин ва территориальный рекьяй вилик тухунин министерстводи, юридический ва физический ксарилай гьар жуьре меслятар кьабулзава. Пуд этапда кьиле фидай и мярекатда гьар са касдивай соцсетра чпин меслятар гуз ва гайи меслятрин хъсан ва пис терефар къалуриз жеда. Онлайн къайдада сес гуналди, гьар жуьре хилерай хкянавай меслятар региондин руководстводал агакьарда.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда азаддиз кьуршахар кьунай Дагъустандин первенство кьиле фена. I ва 2- февралдиз райцентрда, Ватандин чӀехи гъалибвилин 75 йис хьуниз талукьарна ва кьиле тухвай Дагъустан республикадин зонайрин первенствода 20052006-йисара хьанвай жаванри иштиракна. Первенствода I2 райондай ва 2 шегьердай атанвай I20 спортсменди къизгъин женгера чпин алакьунар къалурна. Нетижада райондин са спортсменди гъалибвал къазанмишна, кьве спортсмен 2- чкайриз ва вад жаван 3- чкайриз лайихлу хьана. I ва 2- чкаяр кьурбурувай азаддиз кьуршахар кьунай кьиле фидай Дагъустандин чемпионатда иштиракиз жеда. -Спорт- им гьар са касдин сагъламвал хуьзвай шей я. Иниз килигна районда спортдиз кьетӀен фикир гузва. Районда спорт вилик тухуни, чаз са жерге месэлаяр гьялдай, жегьилрин сагъламвал мягькемардай, абур ватанпересвилин гьиссераллаз тербияламишдай ва дуствилин алакъаяр мягькемардай мумкинвал гузва. Кьилинди акьалтзавай несилдиз спортди чпин уьмуьрдиз хъсан патахъ таъсирзавайди чир хьун я,- къейдна «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова.
+ЛУВ ГАНА физвай къуш хьиз вахтни физва… Михьи чарчиз алай уьмуьр ухшамиш я, амма вири гележегда ава: лазим пеше хкягъун, хизан арадал гъун, амма вун малим, тербиячи я. Ихьтин бахтлубурун жергеда шак алачиз А.Г. Аликберован тӀварунихъ галай Киркарин юкьван школада зегьмет чӀугвазвай инглис чӀалан малим Магьамдалиева Зарина Абдурашидовнани ава. Адан зегьметда къабила 4 йис ава. Малим… вичелай регьимлу пеше гьелелиг малум туш. Малимди инсанрин алакъайриз гьахьдай аламатдин ракӀар ачухзава, инсандин зигьиндиз таъсир ийизва. 20I0-ЙИСУЗ Магьамдалиева Заринади лап хъсан къиметралди Муьгъверганрин юкьван школа акьалтӀарна, Дагъустандин педагогвилин университетдин къеце патан чӀаларин факультетдик (инглис чӀалай) экечӀна. Вучиз ада таржумачивал ваъ, малимвал хкяна? Сад лагьайди, ина аялрихъ авай кьадарсуз кӀанивал ава. Ам аялрихъ галаз алакъайрал, гуьруьшмишвилерал кьадарсуз шад ва рази я. Идан дибда вичин къилихрин ачухвал, михьивал ава. Малимдин фикирдалди, гьар са аял са жуьре иер, гуьрчег ва камаллу я, гьардахъ вичин устадвал ава. Алай вахтунда къецепатан чӀалар чир хьуни аялрин мумкинвилериз гьяркьуь рехъ ачухзава. И кар неинки аялри, гьакӀ виридаз лазим тирдал гиман гъиз жедач. И кар аннамишзавай Зарина Абдурашидовнади тарсар гуна цӀийи жуьреяр, такьатар, рекьер жагъурзава, методикадай цӀийи кӀалубрал асаслу жезва, вичин чирвилерин дережа хкажзава. Китайдин философ Конфуцияди лагьайвал «Руьгьдив кьадай пеше хкягъа ва куьне уьмуьрда са юкъузни кӀвалахдач». И камаллу меслят Заринади школада кӀвалахунин макьсаддай кьунва. Зарина Абдурашидовнадин фикирдалди, гьикьван адан аялар намуслу, камаллу, акьуллубур хьайитӀа, гьакьван абур гъейрибурухъ галаз регьимлу ва мергьяматлу алакъайра жеда, абуру уьмуьрда мягькем чка жагъурда, алава идалди малимдин зегьметарни гьавая фидач. 20I9-ЙИСУЗ Заринади районда кьиле фейи «2020-йисан малим» конкурсда иштиракна ва 3-чка кьуна. Чаз адахъ кӀвалахда ва уьмуьрда чӀехи умудлувал, берекатлу яратмишунар, агалкьунар хьун ва яваш тахьун кӀанзава.
+АЗАДДИЗ кьуршахар кьунай Россиядин хкянавай командадин тренеррин штабди и мукьвара Римда кьиле фидай Европадин чемпионатда иштиракдайбурун тӀварар кьуна. Сифте яз, Европадин чемпионатда иштиракдай мумкинвал Къурбан Шираеваз (65 кг) ва Магьамед Рамазановаз (79 кг) сифте яз, Европадин чемпионатда иштиракдай мумкинвал хьана. ГьакӀни римрин женгерин майдандал дагъустанви Магьамедрасул Газимагьамедовни (74 кг) экъечӀда. Абуру вирида (Абдулрашид Садулаев галачиз) январдиз кьиле «Иван Ярыгинан» Гран – призда гъалибвилер къазанмишнавайди я. Россиядин хкянавай командадин регьберди и чемпионатдай 4 – 5 кьилин наградаяр ва командайрин зачетда кӀвенкӀвечи чкаяр хьун умудзавайди лагьана. РикӀел хкин, алатай йисуз Россиядин вольникри Европадин чемпионатдай 2 къизилдин, 2 гимишдин ва 4 буьруьнждин медалар хканай.
+АРБЕ ЮКЪУЗ, РД – дин здравоохранениедин министр Джамалудин Гаджиибрагимован регьбервилик кваз гегьенш заседание кьиле фена. Заседаниедин иштиракчийри къейд авурвал, къенин юкъуз Россияда 3,7 млн. онкологиядик начагъбур ава. Абурукай 28 агъзур кас Дагъустанда учетдал ала. Йис йисандавай уьлкведа хьиз, Дагъустандани рак уьзуьр акатзавайбурун кьадар къвердавай артух жезва. Идахъ галаз алакъалу яз, алатай йисуз Дагъустандин онкологри тухвай гужлу кӀвалахдин нетижада, уьзуьр акатнавай са кьадар дуьшуьшар вахтунда винел акъудна ва и кар себеб яз уьзуьрдин вилик пад кьадай мумкинвилер хьана. Ери аваз тухузвай УЗИ – ахтармишунри, вахт - вахтунда ийизвай профилактикадин килигунри ва эндоскопический ахтармишунри уьзуьрдихъ галаз женг чӀугвадай мумкинвилер гузва. ГьакӀни вахтунда онкопатология винел акъудунин ва профилактика авунин мураддалди республикадин онкологический центрда гьар вацра эхиримжи киш юкъуз «Ачух ракӀарин йикъар» кьиле тухузва ва «Жегьре лент» лишандик кваз месячник тешкилна азарлуйриз килигун патал мобильный комплекс чкадал физва.
+2020 - ЙИСАН 31- январдиз 80 йисан яшара аваз, чи Магьарамдхуьруьн М.М. Гьажиеван тӀварунихъ галай 1- нумрадин мектебдин тарихдин ветеран Ярмет Муьгьуьдинович Гьажибутаев рагьметдиз фена. 50 йисуз Ярмет Муьгьуьдиновича чи мектебда акьалтзавай жегьил несилриз ватанпересвилин ва инсанпересвилин тарсар гана. Ярмет малимдин экуь къамат адан багърийрин ва коллективдин рикӀера гьамишалугъ яз амукьда. Магьарамдхуьруьн М.М. Гьажиеван тӀварунихъ галай 1- нумрадин юкьван мектебдин коллективди Ярмет Муьгьуьдиновичан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+Магьарамдхуьруьн нянин школадин 12- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2005- йисуз Къурбанов Насимаз гайи Б 3688265нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин. ГЬЯД юкъуз, Магьарамдхуьре районрин арада мини-футболдай турнир кьиле фена. Ватандин чӀехи дяведа гъалибвал къазанмишайдалай кьулухъ 75 йис тамам хьуниз ва «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован призриз талукьарнавай турнир тешкиллувилелди кьиле фена. Турнирда Магьарамдхуьруьн, Хасавюртдин, Табасарандин, Кьурагьрин, С.Стальский, Докъузпара ва Ахцегь районрин командайри иштиракна. Иштиракай 12 командадилай гъейри стадиондал спортдин и жуьредихъ рикӀ алайбур ва патарай атанвай мугьманар кӀватӀ хьанвай. Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра С.Стальский райондин команда чемпионвилин тӀварцӀиз лайихлу хьана. Докъузпарадин командади 2- чка кьуна. Гъалибчийриз ва призерриз МР- дин гьуьрметдин грамотаяр, пулунин пишкешар ва кубокар гана. «Виридалай хъсан игрок» номинацияда тафаватлу хьайибуруз Магьарамдхуьруьн администрациядин тӀварунихъай призар гана.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН агьалияр патал дуланажагъдин къулай шартӀар арадал гъиз чи райондин кьил Фарид Агьмедов гзаф алахънава. И мукьвара райцентрдал алай суддин идарадин пипӀелай сбербанкдал агакьдалди авай тротуар ремонт авунин кӀвалахар акьалтӀарнава. Куьгьне хьанвай тротуарда цӀийи плиткаяр ва ятар физвай хулара цӀийи турбаяр тунва. МР – дин администрациядин заказдалди и ремонтрин кӀвалахар пудратчи тир «Строй.Холдинг» карханади тамамарзава. ЦӀийи тротуарда патарай атанвай мугьманриз, чкадин агьалийриз ял ядай куьсрияр, зир – зибил кадардай кьватияр эцигда ва экверни твада. Ихьтин къайгъударвал чӀугвазвай райондин руководстводиз ва и кӀвалахар вахтунда тешкиллувилелди тамамарзавай пудратчи карханадиз агьалийри чухсагъул лугьузва. ЖАННА.
+И ЙИКЪАРА «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил Фарид Агьмедова гуьгьуьллудаказ коронавирусдин садакай масадак
+И ЙИКЪАРА МР-ДИН Администрациядин кьил Фарид Агьмедова РД-ДИН Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Сергей Меликован регьбервилик кваз кьиле фейи коронавирус чукӀуниз акси оперативный штабдин видеоконференцияда иштиракна. Анал коронавирусдин азардиз акси рапар ягъуникай (вакцина) рахана. РД-ДИН Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Сергей Меликова къейд авурвал, азардиз акси рапар ягъун гьар са касди вичин хушуналди кьаб��лзавай къарар я. Амма къенин юкъуз коронавирус азардин вилик пад кьунал гьалтайла, им виридалайни менфятлу рехъ я, гьикӀ хьи, рапар ягъуни чи гьар садан, гьакӀни чи багърийрин сагъламвални ха
+акатдай азардиз акси раб ягъуниз талукь серенжемдин сад лагьай пай кьиле тухвана. Фарид Загьидиновича и кар кьилиз акъудун патал са тӀимил йикъар виликамаз ивидик антитела кватӀа чирзавай анализ (тестирование) вахканай. Адан нетижайрал асаслу яз, раб ядай мумкинвал гана. «За медицинадин рекьяй чи къуллугъчийриз ва вакцина арадал гъанвай ксариз ихтибарзава ва гьавиляй раб ягъун кьетӀна. И кар за жув ва жуван багърияр хуьн патал кьилиз акъудзава»,къейдна Фарид Агьмедова раб ядайла.
+талувиликай хкудиз куьмекда. ТӀугъвалдин вилик пад кьун патал Дагъустандин саки 60 процент агьаллийриз азардикай иммунитет хьун, 700-760 агъзур касди азардиз акси рапар ягъун герек я. Алай вахтунда республикадиз муьжуьд агъзурдалай гзаф доза вакцина агакьнава, мадни 80 агъзур доза февралдин эхирралди агакь хъийида.
+20I9- йисан эхирда пайда хьайи коронавирусдин инфекцияди дуьньяда гъулгъула туна. Сагъламвал таъминарунин мураддалди чи гьукуматдани са жерге серенжемар кьабулуниз, карантинар эцигуниз мажбур хьанай. Къенин юкъузни уьлкведа хьиз райондани са жерге кӀевивилер амазма. И жигьетдай кьетӀен кӀвалах тухванватӀани, азарлу жезвайбурун кьадар тӀимилариз алакьнаватӀани, и вирусдин хаталувал гьеле амазма. Иллаки яш хьанвай, са жерге хронический уьзуьрар авай яшлу инсанар хаталубурун дестеда ава. Яш хьанвай инсанрихъ галаз амайбурни хаталувилик ква. Магьарамдхуьруьн райондани сагъламвал таъминарунин мураддалди вакцинация башламишнава. МР – дин кьилин заместитель Марта Абдуллаевади вакцина ишлемишай кьве гьафтедилай чи корреспондент А.Айдемирова адахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва и жигьетдай адаз са шумуд суал гана.
+-Марта Насруллагьовна, квез «ГАМ-КОВИД-ВАК» (Спутник V) вакцина ягъайдалай инихъ кьве гьафте алатнава, гьикӀ я куь кефияр? - Гьар са инсан вичин сагъламвилихъ гелкъвена кӀанда. Йикъа зи патав кӀвалахдин рекьяй цӀудралди инсанар къвезва. Жув ва жуван багърияр вирус акатунин хаталувиликай хуьн фикирда аваз, жуван хушуналди фена раб янавайди я. Гьелбетда вакцина ийидалди ивидин анализ гузва, карточка къарагъарна хронический гьихьтин уьзуьрар аватӀа килигзава, ифин, давление ва сатурация алцумзава. Вакцинадиз акси себебар малум хьайи дуьшуьшра ам язавач. За фикирзавайвал, ина инсанри лугьузвай, чӀехи ийизвай хьтин хаталувал авач. Хаталувал вахтунда вакцина ягъ тавуни арадал гъизва. Вакцина авуни уьзуьрдин вилик пад кьадай мумкинвал гузва. -Къенин юкъуз районда вакцина ишлемишнавайбурун кьадар гьикьван я ва вакцина гьи яшда авайбуруз ихтияр ава? - Районда 20 далай виниз инсанри вакцина ишлемишнава. Сифте ва кьвед лагьай рапунин арада пуд гьафте вахт хьана кӀанзава. И ��акцина I8-60 йисалди яшар авайбуруз ядай ихтияр ава. Алатай йисан делилрай малум тирвал, районда коронавирусдик I7 кас ва алай йисуз I кас кьенва. - Марта Насрулагьовна, вакцина лагьайла агьалийрик са жуьре къалабулух, кичӀ акатзава. И жигьетдай квевай районэгьлийриз вуч лугьуз жеда? - Чаз гьеле аял чӀавалай гьар жуьре рапар язавайди тир. Яни дифтериядин, цӀегьер, цӀаяр атунин ва са жерге маса рапар язавай. И карди гзаф уьзуьррин вилик пад кьадай мумкинвал гузвай. Гила вакцина лагьайла пата-патахъ килигзава. Заз жуван ва багърийрин сагъламвал багьа я. Къенин юкъуз вакцина ишлемишуни сагълам гележег таъминарзавайди фикирдай акъудна виже къведач. - Суьгьбет авунай чухсагъул.
+13- февраль, 2021- йис. Гьар йисан февралдин вацра чи уьлкведа Афгъанистандай советрин яракьлу кьушунар акъудай югъ къейдзава. I0 йисуз давам хьайи дяведа агъзурралди жегьил чанар пуч хьана. Абурун арада вишералди дагъустанвияр ва гьа жергедай яз чи районэгьлиярни авай. Йисар къвез алатзаватӀани, Афгъанистанда чан гайи игитар чи рикӀера гьамишалугъ яз амукьда. Советрин кьушунар Афгъанистандай акъудайдалай инихъ 32 йис тамам хьанва. Чи корреспондент ЖАННА Афгъанистандин дяведин иштиракчи, Магьарамдхуьруьн районда авай Афгъанистандин ветеранрин советдин председатель Алиев Гьабидин Разакъулиевичахъ галаз гуьруьшмиш хьана. -Гьабидин Разакъулиевич, Афгъанистандай Советрин кьушунар акъудайдалай инихъ 32 йис тамам хьуниз килигна гьа вахтунин вакъиайрикай са кьве ихтилат авунайтӀа кӀанзавай. - И лишанлу юкъуз лугьун лазим я хьи, дяведин йисар рикӀел хкизни кӀанзавач. ГьикӀ лагьайтӀа, ана вилериз акур агьвалатар, женгер бейнидиз таъсирдайрбур хьана. Гьа и кар себеб яз викӀегь, зирек, сагълам жегьилар набутриз элкъвена. Афгъанистандин женгера чи райондай I02 касди иштиракна. Абурукай 3 кас дяведа ва I5 кас гуьгъуьнлай рагьметдиз фена ва са шумуд кас дяведин инвалидар яз амукьна.
+-Гьабидин Разакъулиевич, школада кӀелзавай аялриз, жегьилриз тербия гунин жигьетдай куьне гьихьтин кӀвалах тухузва, абуруз Афгъанистанда хьайи дяведикай хабар хьайитӀани авани? -Алай вахтунда Афгъанистандин дяведин иштиракчийри шегьерра ва районра акьалтзавай несилриз ватанпересвилин тербия гунин карда активвилелди иштиракзава. Чна школада кӀелзавай аялрихъ, жегьилрихъ галаз экстремистрин, террористрин рехъ хкя тавун патал кӀвалахзава. Школайра гьа и темайрай ачух тарсар ,гуьруьшар тухузва. Диндин рекьелай алат тавун патал жегьилрихъ галаз тухузвай гуьруьшра жегьилар яз, чи кьилел атай кӀвалахрикай, са куьникайни хабар авачир жегьил гадаяр цӀун юкьваз вегьейдакай ва уьтквемвилелди кьиле тухвай аскервилин къуллугъдикай суьгьбетарзава. Четинвилер гьар са девирда ацалтзавайди я. Амма къе обществода давам жезвай са бязи нагьакьвилерихъ, татугайвилерихъ галаз женг чӀугвада лугьуз, яракь гъиле кьуна тамариз ф��н са тахсирни квачир инсанрал гьужумар, абурун чанариз къастар авун итимвал, лайихлувал туш. Яракь анжах Ватан хуьнин рекье ишлемишна ва жуван къуват кар атай чкадал къалурна кӀанда. Хайи хизандиз, хуьруьз, обществодиз зиян гузвай крарал машгъул хьунин, нагьакьан гьерекатрин терефдар хьана кӀандач. -Гьабидин Разакъулиевич МР- дин администрациядин патай квез гьихьтин куьмек ава? - «Магьарамдхуьруьн район » МР- дин кьил Фарид Загьидиновича чи советдин кӀвалахдиз кьетӀен фикир ГУЗВА.ЧНА Афгъанистандин дяведин иштиракчийри гьар йисуз и мярекат кьиле тухузва ва и карда райондин руководстводини иштиракзава . Заз чи советдин, гьа вакъиайрин иштиракчийрин тӀварунихъай МР- дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновичаз чухсагъул лугьуз кӀанзава. -Суьгьбет авунай чухсагъул Гьабидин Разакъулиевич.
+ЗАЗ и макъалада Гъепцагьрин хуьруьн юкьван школада 40 йисан вахтунда инглис ва немсерин чӀаларин тарсар гузвай малим Исмаилов Муртазаз Алисултановичакай суьгьбет ийиз кӀанзава. Муртаза малим I958ЙИСУЗ Гъапцегьрин хуьре дидедиз хьана. Адан буба Алисултан ва диде Таибат эме хуьре лап гьуьрметлу ксарикай тир. Абуру чпин хциз Ватандиз вафалувал, зегьметдал рикӀ хьун, халкьдиз гьуьрмет авун, адалатлувал инсандин кьилин везифа тирди гьеле аялзамаз чирна. Школа агалкьунралди акьалтӀарай Муртаза «кӀелиз гьиниз фида?» суалди кӀеве тунач. Себебни школада инглис тарсар гузвай малимди адаз и чӀал кӀанарна. Липецскийдин государственный пединститут, къецепатан уьлквейрин чӀаларин факультет, саки вадар аваз акьалтӀарай жегьил малимди 6 йисуз ЦӀийи хуьруьн школада инглис тарсар гана. I987- йисалай ада вичи акьалтӀарай Гъапцегьрин хуьруьн юкьван школада инглис ва немсерин чӀалан тарсар гузва. Инглис чӀал дуьньяда виридалайни чкӀанвай, гзаф уьлквейра ва халкьари ишлемишзавай чӀал я. Муртаза малимди и чӀал вичи тарс гузвай аялризни кӀанарун, абуруз чирун гзаф важиблу
+яз гьисабна. Мураддив агакьун патал ада вичин тарсара методикадин цӀийицӀийи къайдаяр ишлемишзава, ам абур аялрин фикир желдайбур, абур интересный яз тухуз чилишмиш жезва. Муртаза малимди вичин тарсар фадлай кардик квай, хъсандиз тадаракламишнавай кабинетда тухузва. Кабинет хъсандиз тадаракламишунилай гъейри, фикир желбдай, чирвилер гегьеншдай стендралди безетмишнава. Муртаза малим вичин гьар йикъан кӀвалахда кӀвенкӀвечи тежрибадикай яракьламиш тахьайтӀа, методикадин цӀийивилер жуваз чир тавуртӀа, абурукай гьар йикъан кӀвалахда менфят къачун тавуртӀа, алай девирда школада кӀвалахиз четин жеда»,- лугьузва Муртаза малимди. Гьавиляй ада гьамиша вичин столдал алай «Английский чӀал школада», «ЕГЕДИН материалар» ва маса журналрикай ара датӀана менфят къачузва. Муртаза малимди ара датӀана неинки вичин чирвилер хкажунал кӀвалахзава, гьакӀ вичиз чизвайди масабурухъ экякьарзава. Тарсар аялрин фикир желбдайвал, гьевеслу яз кьиле физва. Ам хъсан малим хьиз, тежрибалу классный руководительни я. Алай вахтунда 9 классдин руководитель я. Адавай чирвилер къачур аялри чпин малим, адан тарсар гьамиша рикӀел хкизва. Гьа им малимдин бажарагъ тайинарзавай лишанрикай сад я. КӀанивал ва гьуьрмет са юкъуз къазанмишиз жедач. Гьар юкъуз, гьар легьзеда сифтени-сифте жуван, гьакӀ жува ийизвай кардин гереквал субутна кӀанда. Жув жував гьа икӀ эгечӀуналди малимдивай аялрин патай кӀанивал къазанмишиз жеда. Муртаза малим чешнелу хизандин кьилни я. Ада вичин уьмуьрдин юлдаш Фаридадихъ галаз вад рушаз тербия гана, шегьредал акъуднава. Ихьтин хизандихъ, адан кьил Муртаза Алисултановичахъ мадни чӀехи агалкьунар, и кар патал мягькем сагъвал хьун чи мурад я.
+Дербентдин педагогический колледж куьтягьайдан гьакъиндай 2018- йисуз Атаханова Джансиятаз гайи 140518 0406931- нумрадин диплом квахьуниз тамашна къуватда амачирди яз гьисабин. Магьарамдхуьруьн нянин школа куьтягьайдан гьакъиндай 2005- йисуз Гьайдаров Мугьамадаз гайи В 0085810- нумрадин аттестат квахьуниз тамашна къуватда амачирди яз гьисабин.
+ТӀугъвалдихъ галаз женг чӀугун давам жезва
+АЛАЙ ВАХТУНДА чи районда коронавирусдиз акси рапар ягъун давам жезва. Къейдна кӀанда , рапар язавайбурун кьадар къвердавай артух жезва. МР- дин кьилин заместитель Марта Насрулаховнадихъ галаз авур суьгьбетдай малум хьайивал, къенин юкъуз чи райондиз вакцинадин вири санлай 8408 кьадар (доза) хтанва. 4903 касди районда вакцинадин рапар янава. Чи райондиз коронавирусдиз акси рапар ягъун патал цӀийи партия «Спутник V» маркадин «Гам Ковид Вак»5I200, «Спутник Лайт» хтанва. РикӀел хкин, «Спутник Лайт» яшар 60 далай алатнавай ксариз ядай ихтияр ганва. Лугьун герек я, азарлу хьайи ксариз коронавирусдин тӀугъвалди гьикьван азаб ва гьихьтин зарар гузватӀа чаз виридаз аквазва ва чизва. Гьавиляй чи хиве неинки са жуван сагъламвилин жигьетдай жавабдарвал авайдан, гьакӀни чна патарив гвай ксарин патахъайни къайгъударвал авун герек тирдан гъавурда акьун важиблу я. Къейд ийин хьи, раб вичин хушуналди гьар са касдивай пулсуздаказ ягъиз жезва. Агьалияр Магьарамдхуьруьн райондин кьилин больницада ахъайнавай рапар ядай махсус пунктуна кьабулзава. Алай вахтунда жегьилрин крарин ва туризмдин рекьяй МР-ДИН отделдин работникри акция авунва. 60 далай виниз яшар авай ксариз виридаз продуктрин кӀватӀал багъишзава. Вакцина ийиз нубат кьазвай ксаривай: 8-928-286-35-37 нумрадин телефондиз зенг ийиз ва я Госуслугайрин порталдай кхьиз жеда. Раб ягъун патал паспортдин, ОМС-ДИН полисдин ва СНИЛС- дин копияр хьун герек я.
+Инсан 60 процент цикай тешкил хьанва. Гьа ва вахтунда ам беденда сад хьиз пай хьанвач. Умуми заланвилив гекъигайла ци кьазва: пидин клеткайра- 20%, кӀарабдин25%, лекьина- 70%, мускулра75%, ивида- 80% ва мефтӀеда85%. Бедендин заланвилин са процентдиз барабар яд квадарайла чаз гьараратвилин гь��сс малум жезва. 5% процендилай гзаф квадарайтӀа инсан вичвичелай фин, I0% процентдилай алатайла кьиникьал гъун мумкин я.
+АРБЕ юкъуз, РФ- дин Президент Владимир Путина дуьз эфирда уьлкведин агьалийрин суалриз жавабар гана. Адет хьанвай гьар йисуз кьиле тухузвай и эфирда чи уьлкведин вири пипӀерай агьалийри иштиракзава. Эфирда сифте нубатда къарагъарай суалрикай сад, эхиримжи вахтунда вири дуьньяда гъулгъула тунвай коронавирусдин эпидемиядин ва вакцинациядин месэла тир. Президентди къейд авурвал, вич мажбури вакцинациядин терефдар туш ва къенин юкъузни и фикирдал алама. Амма коронавирусдин эпидемиядин вилик пад анжах рапар ягъуналди кьаз жеда. Президентди вичи «Спутник V» раб янавайди хиве кьуна. Са бязи регионра закон
+дин сергьятра аваз, са жерге агьалийриз мажбури къайдада вакцина ишлемишунин чарасузвал авайди лагьана. Алай вахтунда арадал атанвай гьаларин гъавурда акьун патал, агьалияр иммунный рекьяй хуьнин гьакъиндай I998 - йисуз кьабулай закондихъ галаз мукьувай таниш хьунин чарасузвал ава. Закондин 2- паюна лугьузвайвал, эпидемия пайда хьайи РФ- дин кьилди регионра азарлуйрин кьадар къвердай артух жезвай дуьшуьшра, санитариядин рекьяй кьилин духтуррин меслятдалди, региондин регьберриз хаталувилин жергеда авай са жерге агьалийриз мажбури къайдада вакцинация ийидай ихтияр ава. Медотвод гвай касдиз вакцина ишлемишиз тадай ихтияр авач. ЦӀийи кӀелунин йис башламиш хьунин гъакъиндай гайи суалдиз, гьелелиг чидач, уьлкведавай эпидемиологический гьалариз килигна махсус къарар кьабулда, жаваб гана Президентди. Продуктрин ва эцигунардай материалрин къиметар хкаж хьунин гьакъиндайни Президентди баянар гана. Продуктрин къимет хкаж хьун вири дуьньядин терефкарвал я. ЦӀийи бегьерар агакьуни алай къиметар са кьадар агъуз вегьида. Эцигунардай материалрин къиметар йигин еришралди хкаж хьун инфляциядихъ ва дуьньядин базарра гзаф товаррин конъюктура (арадал атанвай гьалар) дегиш хьунихъ галаз алакъалу я. Мелиорациядиз такьатар ахъагъунин кӀвалах давам жеда. Алай вахтунда 7 млрд. манат чара авунва, къейдна Президентди. 3
+ИСЛЕН юкъуз, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован регьбервилик кваз, администрациядин аппаратдин работникрин ва амай къуллугърин иштираквал аваз кьиле фейи нубатдин совещаниедал, районда азарлубурун кьадар къвердавай артух жезвайди ва са бязи хуьрера къалабулух кутвадай гьалар арадал атунин хаталувал авайди къейдна. Чи корреспондентар Магьарамдхуьруьн ЦРБ- дин кьилин духтур Гьажибала Беглеровахъ ва духтур-эпидемиолог Гуля Магьамедовадихъ галаз гуьруьшмиш хьана ва къенин юкъуз районда авай гьаларин гьакъиндай геждалди суьгьбетарна. -Къенин юкъуз чи стационарда I3 азарлуди ава. 23 кас коронавирусдал шак физвайбур амбулаторно сагъарзава ва 52 кас ОРВИ- дик азарлубур ава. Абуруз сагъламвал мягькемарзавай серенжемар кьабулзава ва лазим препаратралди таъминарзава. Лап четин гьалда авайбур Махачкъаладиз рекье твазва. Гьелбетда районда эпид гьалар хъсанзавач. Чаз виридаз малум тирвал, инфекциядин вирус гьавадикай къвезва. Иниз килигна гьар са касди мекьи тавун, инсанар гзаф кӀватӀ жезвай хийирдин, шийирдин чкайриз тефин, азарлу касдихъ галаз алакъада тахьун, маскаяр алукӀун, гьиниз фейитӀани дезинфекциядин къаришмайралди гъилер михьун чарасуз серенжемар я. Ихьтин истемишунрал амал тавурла азарлу хьунин хаталувални артух жезва. Ишлемишзавай вакцинадин кьве этапдин арада авай вахтундани винидихъ лагьанвай истемишунар фикирдай акъудна кӀандач. ГьакӀни чаз виридаз малум тирвал, алай йисуз чи республикадиз, райондиз патарай гзаф мугьманар къвезва ва я чпин ерийрал хквезва. Хтай са шумуд йикъалай ахпа ифинар акьалтзава. Мугьмандиз хтанвайбуруз хваш-беш ийиз мукьва- кьилияр, къуншияр къвезва. Чеб иниз-аниз мугьманриз физва. Ихьтин алакъайри уьзуьрдин вилик пад кьунин карда чи кӀвалахдиз са кьадар кьецӀ гузва. Саласа йикъан делилрай малум хьайивал, чаз ЦӀийихуьряй I6 азарлуди, Ярагъкъазмайрилай 6 ва икӀ Магьарамдхуьруьн, Советскдин, Буткъазмайрин, Оружбайрин ва са жерге маса хуьрерин тӀварарни кьаз жеда. Чун мажбур хьана мад «Яру зона» ачухуниз. Къенин юкъуз чаз кислороддик кутунвай 6 кас ава ва 1 кас четин гьалда ава. Вири отделенийра кардик квай кислороддин аппаратар ава. Виликумаз 80 дав агакьна кислороддин балонар ва 30 дав агакьна концентратар гьазурнава, - къейдна духтурри. А. АЙДЕМИРОВА.
+3- июль, 2021- йис. ГАТУЗ салара, багълара, никӀера, чуьллера кӀвалах бул жеда. Ингье, райондин майишатра чӀугур зегьметдин бегьер кӀватӀ хъийидай вахт алукьнава. Алай вахтунда амай вири районра хьиз, чи райондани гатун кӀвалахар, яни гьам техил, гьам майва, яр-емиш кӀватӀ хъийиз гьерекатзава. Райондин ОСХ-ДИ чаз хабар гайивал, цӀинин бегьер шазандалайни хъсанзава. ПӀенияр кӀватӀна куьтягьнава, исятда «Раджабали» сортунин хутар кӀватӀунив эгечӀнава. Гьелелиг райондин багъманчийри 260 тонн емишар кӀватӀнава. Абуру 80 тонн хутар, I50 тонн пӀенияр, машмашар30 тонн ТЕШКИЛЗАВА.ЧИ районда цил авай емишрин тарариз I2I3 гектар, абурукай хутариз 560 гектар чил чара авунва. РикӀел хкин, Магьарамдхуьруьн район, емишар кӀватӀунин рекьяй Дагъустанда кӀвенкӀвечи районрикай сад я. Им гьелбетда, сифте нубатда и хиле зегьмет чӀугвазвайбурун ва абуруз и карда къуват гузвай «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедован лайихлувал я. Зегьмет чӀугурла арадал шейни къведа лугьудайвал, дугъриданни зегьметни чӀугвазва, хийирни къачузва. Къейд ийин, чи райондин емишар Россиядин базарра виридалайни хъсанбур яз
+гьисабзава. Вучиз лагьайтӀа, чи продукция неинки экологиядин жигьетдай михьиди, гьакӀни хъсан дадлуди жезва. Россиядай къвез предпринимателри чи райондин экологич��ский михьи сельхозпродукция къачузва ва абур Центральный Россиядин регионриз, гьатта Уралдиз тухузва. Абурун гафарай дадлу, хъсан акунар авай, чи емишар чпивай маса къачузвай ксариз пара бегенмиш я. Хьанвай нетижайрай аквазвайвал, алатай йисуз хьиз, цӀинин йисузни хъсан бегьерар кӀватӀдайдахъ инанмиш я. Лагьана кӀанда, чи хайи чилиз икрамзавай, зегьмет чӀугуна, кар вилик тухузвай гьар садахъ генани еке агалкьунар, хьана кӀанзава. ЖАННА.
+Агьалияр патал са кьезилвал мад хьанва. Кьвед ва гьадалай виниз аялар авай хизанрин яшайишдин шартӀар хъсанарунин мураддалди гайи кӀвалерилай гузвай налог амал аламачирди яз малумарнава. - Россияда бейкарвал 5,9 процентдин хкаж хьанва. Гьукуматдин вилик- пандемия жедалди авай дережадиз хкаж хъхьунин месэла акъвазнава,- лагьана Президентди. Россияда 60 процент школайра, абурукай 10 процент мектебра капитальный (метлеблу) къайдада ремонт хъувунин кӀвалахар тухунин чарасузвал ава. ЦӀийи кӀелунин йисан вилик ругуд йисалай виниз яшар хьанвай аялар авай хизанриз са сеферда гузвай пулунин гьакъиндай къарагъарай суалдиз Президентди ихьтин жаваб гана: - И яшдин аялар авай вири хизанриз са сеферда 10 000 манат ахъайда, эгера аял мектебдиз физвачтӀани и пул гуда. - Гьукуматди инфраструктура моденизироватуниз (цӀийи къайдада туьхкӀуьрун) бегьем такьатар эцигнава. ИкӀ ЖКХ- дин системадиз милли агьвалдин фондунай 150 млрд. манатдин инфраструктурадин облигацияр ва 500 млрд.манат вири санлай инфраструктурадиз ахъайнава. Интернетдай гьазурайди А. АЙДЕМИРОВА. 1
+*Авай гаф чинал лугьудай душмандикай ваъ, чинал чин чуьхуьдай дустуникай кичӀе хьухь. *Акьуллубур чеб-чпихъ галаз душман жедач, ахмакьбур дуст жедач. *Алчахдикай дуст кьадайди вич алчах я. *Ахмакь дустунилай акьуллу душман хъсан я. *Бегьем итимди дустар кьадач, адаз дустар жагъида. *Бегьемсуз дуст жедалди тек амукьун хъсан я. *Бурж вугудайла-дуст, бурж вахчудайла-душман. *Буьркьуьди буьркьуьдан дуст жеда. *Вафасуз дуст авайдаз душман герек туш. *Ви душман кӀанзавайдаз вун кӀанзавач. *Ви душмандин душман ви дуст я. *Вири крарин цӀийиди, дустунин куьгьнеди хъсан я. *Виш дуст тӀимил я, са душман -гзаф. *Виш манатдилай са дуст хъсан я. *Гьуьрметди гьуьрмет къазанмишда. *Дуст авачирди бегьем инсан туш. *Дуст атайла, шадвал чуьнуьхмир. * Дуст галачиз душман рекьиз жедач. *Дуст къакъатна кӀанзаватӀа, адав пул бурж гице. *Дуст кьун регьят я, ам хуьн четин. *Дуст кьун регьят я, ам чирун четин. *Дуст кьадайди туш, ам вичвичелай жагъида. *Дуст кьван душманни ава. *Дуст кӀандатӀа, дустунин дустни кӀан хьухь.
+2022- ЙИСАН 1- июндилай вири Россияда мажибдин агъа кӀанин кьадар яни МРОТ 15 279 манат хьанва. Къейд ийин, алай йисан 1- январдилай 406- нумрадин ФЗ- дин бинедаллаз МРОТ- дин кьадар 13 890 манат хьанвайди тир. Йисан юкьвара пландик квачир, МРОТ 10 процентдин хкажунар йигин еришралди кьиле физвай инфляция себеб яз ав��нва. Россиядин гьар субъектда региональный икьрардалди региондин МРОТ тайинардай ихтияр ава. Региондин МРОТ федеральный МРОТ- дилай яни l3 890 манатдилай агъузди ийидай ихтияр авач. РФ- дин талукь субъектра зегьмет чӀугвазвай касдин мажиб ва кӀвалах авур вахтуниз къведай гьакъи региондин МРОТ- дилай агъузди ийидай ихтиярни авач. Къейд ийин, премияр кӀвалахдин мажибдик акатзавач, мажибдин пай яз гьисабзавач яни ам сотрудникдин МРОТ- дихъ галаз гекъигзавач. Климатдин векъи шартӀар авай чкайра кӀвалахунай гузвай районрин коэффицентар ва процентрин алаваяр мажиб тайинардайла МРОТ- дихъ гекъигун герек къвезвач. Эгера работникдин мажиб МРОТ- дилай агъуз хьанватӀа, ам хкаждай са шумуд къайда ава. Месела; КӀвалахзавай касдин мажиб МРОТ- дал кьван хкажун, зегьметдин икьрарда гьевеслу жедайвал авунвай выплатаяр аватӀа алава икьрар кутӀун тавуна премияр тайинарун, кӀвалахдин кьетӀен шартӀара зегьмет чӀугунай компенсациядин выплатаяр тайинарун. Компенсациядин выплатаяр кӀвалах гузвай касди масадалай аслу тушиз вичи тайинарзава.
+РФ-ДИН аксина кардик кутунвай серенжемар себеб яз, дагълух чкайриз куьмек гунин госпрограммадин сергьятра аваз РД-ДИН властри, чара ийизвай субсидийрин кьадар артухарнава. Эвез хъийидай харжийрин агъа кӀанин кьадар 50 агъзур манатдилай 200 агъзур манатдал кьван гзафарнава. Дагълух мулкар вилик тухуниз талукь госпрограммадин сергьятра аваз субсидияр къачун патал арзаяр кьабулиз башламишнава. Идалай вилик йисара субсидийрин кьадар 50 агъзур манатдилай 3 миллион манатдал кьван тир. Программадик алай йисуз дегишвилер кутурдалай кьулухъ эвез хъийидай харжийрин агъа кӀанин кьадар идалай виликди авай 50 агъзурдалай 200 агъзур манатдив (хуьруьн майишатдин гъвечӀи техникадай) ва 500 агъзур манатдив (фад арадал къведай ва гзаф бегьер гудай жуьредин багълар кутунай) агакьдалди хкажнава. «Программадин сергьятра аваз государстводин патай куьмек ругуд рекьяй гузва, кьилди къачуртӀа, промышленный ва я недай суьрсет, хъвадай шейэр гьазурдай тадаракар маса къачур, теплица ва я гьасилай суьрсет хуьдай оптово-логистикадин центр (емишар ва майваяр хуьдай гьамбарханаяр) эцигай, хуьруьн майишатдин гъвечӀи жуьредин техника маса къачур ва я фад арадал къведай ва гзаф бегьер гудай жуьредин багълар кутур куьмекдин хсуси майишатрин иесийривай 50 процентдив агакьна харжияр эвез хъувунин субсидияр къачуз жеда. РД-ДИН экономикадин ва мулкар виликди тухунин министерстводи хабар гузвайвал, документар алай йисан 24- июндалди кьабулда.
+ЧИ районда куьлуь емишрин бегьерар кӀватӀун давам жезва. Райондин ЦӀийихуьруьн аграрийри I2 гектар чилел хурмадин емишдин тарар ва куьлуь емишар тир некьияр цанва. Майишатра стӀалралди дигидай система кардик ква. ИкӀ, «Экологический михьи чкадин продукция» лишандик кваз, гьар са гектардай 20 тонндив агакьна некьияр кӀватӀзава. КӀватӀнавай емишар къвез чкадал маса къачузва. Уьлкведин гзаф регионриз агакьнавай продукциядин ери бегенмиш хьайи муьштӀерияр гьар йисуз иниз хквезва.
+И ЙИКЪАРА Магьарамдхуьруьн райондин Кубок патал футболдай хуьрерин командайрин арада кьиле фейи акъажунар акьалтӀна. МР- дин физический культурадин ва спортдин отделди хабар гайивал, райондин Кубок КьапӀиркъазмайрин командади къазанмишна. РикӀел хкин, районда футбол вилик тухуниз кьетӀен фикир гузва. Идан гьакъиндай, райондин Кубок патал акъажунар акьалтӀнамазди башламиш хьайи Магьарамдхуьруьн райондин Чемпионатдин акъажунри шагьидвалзава. Райондин Администрацияди цӀийиз арадал хканвай «Леки» тӀвар алай футболдин командади Дагъустандин Первенстводин сад лагьай турдин къугъун гъалибвилелди акьалтӀарнава. Чип вегьинин нетижада футболдай райондин Чемпионат тухунин расписаниени туькӀуьрнава. Районда футбол вилик тухуниз кьетӀен фикир гузвайди, МР- дин кьил Фарид Агьмедовани къейд авуна. ГЬАВАЯР ачух хьунихъ галаз алакъалу яз, мехъерин сезондиз худ ганва. Им гьелбетда шадвал ийидай кар я. Иллаки чи районэгьлийри ачухнавай банкетный залрикай екез менфят къачузва. Кьве йисуз давам хьайи хаталу уьзуьрдин викӀиникай, арадал атанвай гьаларикай, хкатнавай инсанри ихьтин азадвал хьунал шадвалзава. Амма гьайиф хьи, коронавирусдин инфекциядин вилик пад кьаз алакьуналди ам михьиз арадай акъудна лагьай чӀал туш. Банкетный залар ачухнаватӀани, дезинфекциядин мярекатар, маскаяр алукӀунин, рапар ягъунин месэлаяр давам жезва. Чи районда къенин юкъуз 25 агъзурни l42 касди вакцина ишлемишнава. Вакцинация ва ревакцинация давам жезва.
+АЯЛАР чи гележег тирди са шакни алачиз виридаз малум я. Аял авачир кӀвал, хизан баябан жеда. Малум тирвал, Виридуьньядин аялар хуьнин югъ I950- йисан 1июндилай сувар хьиз къейдзава. И юкъуз вири аялри чеб бахтлубур яз гьиссзава, гьикӀ лагьайтӀа, чӀехибуру аялриз шадвал артухардай мярекатар тешкилзава. Магьарамдхуьруьн райондин вири хуьрера гьар йисуз 1- июндин югъ аялрин рикӀел аламукьдайвал тешкилзава. Зун и шад мярекатда иштиракун патал Магьарамдхуьре авай «Солнышко» бахчадиз фена. Экуьнин сятдин I0-ДАЛАЙ башламишна «Солнышко» бахчада аялар патал лап гурлу мярекат къурмишна. Бахчадин гьаят пайдахралди, шараралди, плакатралди безетмишнавай. И шадвилин мярекатдиз чина шадвилин хъвер авай, хъсан пек партал алай аялрин гъилер кьуна, гзаф кьадар диде-бубаяр кӀватӀ хьанвай. Мярекат бахчадин заведующий Лейла Сабировнади ачухна. Ада вичин рахунра кӀватӀ хьанвай аялриз дидебубайриз сувар тебрикна. Ахпа тебрикрин келимаяр райондин управлениедин образованиедин начальник Абейдуллаев Улубега, Управлениедин Образованиедин профсоюздин председатель Шевкет Рамазанова ва МР-ДИН кьилин заместитель Сократ Гьабибуллагьовича лагьана. Тебрикдин гафарилай гуьгъуьниз майдан аялрин, музыкантрин, манидаррин, кьуьлердайбурун ихтиярда гьатна. Вири дестейрин аялриз ва абуруз тербия гана вердишарнавай тербиячийриз аферин ва чухсагъул. Аялар шад мярекатдиз лап хъсандаказ гьазурнавай. Эхирдай аялар патал са шад жедай кӀвалах мад хьана. МР- дин тӀварунихъай ракъурнавай ширинлухар пайна. Мярекат лап геждалди кьиле фена. Ша чна, чӀехибуру бахтлу аялар, бахтлу гележег тирди садрани рикӀелай ракъур тийин. Аялриз бахтлу аялвал гуз алакьай чӀавуз чавай чи гележегдик чи пакадин йикъак умудни кутаз жеда. Къуй чи аялар бахтлубур, сагъламбур, диде бубайриз вафалубур яз чӀехи хьурай. ЖАННА.
+«ХУЬРУЬН МАЛИМ» (Земский учитель) программадин сергьятра аваз алай йисуз республикада малимар патал 93 азад чкадин список туькӀуьрнава. «Хуьруьн малим» проектди малимриз педагогвилин кадрияр бес тежезвай хуьрерин школайра чкаяр теклифзава. И программадин сергьятра аваз кӀвалахал акъвазай малимриз 1 миллон манат куьмекдин пул гузва. РД-ДИН ГЬУКУМАТДИН къарардалди «Хуьруьн малим» проектда гьам жегьил пешекардивай, гьамни 55 йисан яшдилай чӀехи тушир ва педагогвилин кьилин образование авай тежрибалу малимдивай иштиракиз жеда. И кар патал школада 5 йисалай тӀимил тушиз кӀвалахун ва «Земский учитель» порталда вичикай делилар къейд авуналди, кӀвалахдай школа хкягъуналди, арза гун лазим я. Чпин арзайра кӀвалахун патал куьч хьун пландик кутунвай чка яз 2021- йисан сентябрдилай къенин йикъалди кӀвалахзавай муниципальный тешкилат къалурнавай малимдиз программада иштиракдай ихтияр авач. «Хуьруьн малим» программада иштиракун патал Дагъустандин образование еримлу авунин институтдиз арзаяр гун давамарзава.
+ЦӀУВАД ЛАГЬАЙ ИХТИЛАТ Ахцегьа Пелтуьйрин мягьледин кимел гъетрехъ чкадин агъсакъалрихъ галаз санал Шерифали бубани ацукьнавай. Агъа куьчедихъай дуванхана (адаз Къапуярни лугьуда) галайвал губернатордин файтун атана. Адаз гьуьрмет авун яз вири кӀвачел акьалтда. Анжах вичин хиялдик кваз ацукьнавай Шерифали буба юзадач. -Вирида икрам авурла, вуна зун вучиз саймишзавач, кьуьзуь кас,- файтун акъвазарна жузада гьукумдарди, арада таржумачи аваз. -Вун вуч кас я?атӀуз-атӀуз ва секиндиз лугьуда Шерифали бубади. -Зун и дереда гъиле вири гьукум-ихтияр авай чӀехи пачагьдин векил, губернатор, полковник я. -Ахпа вуж жеда? Генерал хьун мумкин я. Ахпа вуж? -Пачагь. -Ахпа вуж? -Ахпа садни. Вири инсанар хьиз, рекьида ман зунни,- сабур хвена губернаторди. -Адаз лагь, зун гьукумдардилай чӀехи я,- айгьамдалди элкъвена ам таржумачидихъ,- зун исятда гьа гьуьндуьр дережадив агакьнава, яни рекьиз гьазур я. -И камаллу агъсакъал кимел алай итимрин тай туш, лагьана ада Шерифали бубадиз 235 манат къизилдин пул гана. ЦӀУРУГУД ЛАГЬАЙ ИХТИЛАТ Къучагъви Пир Муса буба, ахцегьви Булут буба ва Шерифали буба кӀеви дустар тир. КӀелни тукӀуна Пир Муса бубади абур кьведни вичин кӀвализ илифарда. Тай��н тир сятда Къурукалал абур пудни гуьруьшмиш хьана. Къучагъиз хкаж жеда. КӀвализ агакьайла, иесиди вичин къаридиз «дастамаг къачун патал афтафани лиген гъваш»-лагьана, буюрмишда. ГЬАКЬ-НАГЬАКЬ къариди багьа мугьманарни алай чкадал итимдин кефиник хкӀадай хьтин кутуг тавур жаваб гуда. И кар акур мугьманар серсер хьана сад садаз килигиз амукьда. -Куьн секин хьухь, дустар. Писвилерикай жедай хийир-къияматдин мал я. Вири амалар- писвилер уьдмуьшиз, за ам 60 йисуз хуьзва эхир. Нагагь рахкурнайтӀа, инанмиш хьухь, ада 60 касдин туькӀвей кӀвалер чӀурдай. -Ахпа капӀ-тӀеат, ихтилат-суьгьбет, тӀуьнхъун авуна хъфиз рекье хутадайла, Шерифали бубади Пир Муса бубадихъ элкъвена хьиз «Мубарак хьуй ваз ви эхиратдин кӀвал!» лагьана, адаз гележегда вичин сур- пӀир жедай исятда чеб акъвазнавай къацу чка къалурна. Гьанал исятда пӀир ала. ЦӀЕРИД ЛАГЬАЙ ИХТИЛАТ Жуьмя югъ тир Ялцугърин хуьруьн ким инсанрив ацӀанвай. Бирдан анал акъатай Шерифали бубади гъилер хкажна ван алаз «Фатигьа» кӀелна ва дуьа Шеки патахъ дуланмиш жезвай са ялцугъвидин руьгьдиз бахшна. Им вуч кар я лагьана жузурла, Шерифали бубади бес фулан кас кьенвайди ва вични ам къе кучудна хтанвайди хабар гана. «Шеки гьинай, вун гьинай, я бейниван, ви кьил къвердавай гижи жезвай хьтинди я»,- беябурна сада. Муькуьбуруни «пур-пурна» галачир хьтин хъверна. Са гьафтедилай хуьруьз гьа кьейи касдин стхаяр хтана ва адет тирвал, ватанда дуьа кутуна. -Ахьтин кар хьайила, бес чал, вучиз са ван-сес элянач?- туьгьметна мирес-варисди. -Кучуддайла Шерифали буба алай хьи, ада хъфена квез хабар гуда лагьанай. -Ада кимел лугьун авунай, валлагьа дуьшуьш рикӀел хкана хьиз садаамма флан дили вакӀа, чӀехи мирес а касдихъ ЭЛКЪВЕНА,ШЕРИФАЛИ буба беябурна ва дугъри чунни рекьяй акъудна. Азербайжандин къишлахрай Дагъустандин яйлахриз хеб куьчарзавай гатфар бере тир. Са хаталу дере авай, ана саки гьар сеферда гагь селдини дагъ уьцӀуьна, гагь вагьши ничхиррини къучи-угърийри чубанриз еке хасаратвилер гудай.- Анай хкведайла, гьелек хьанвай серкерди «Я Аллагь, нагагь сагъ-саламатдиз чкадив ахгакьнайтӀа, садакьа яз Шерифали бубадиз за кьве лапаг гудай» лагьана, кьин КЬУНА.СА кьадар мензилдиз хъфейла гьинай ятӀани адан вилик Шерифали буба вич атана акъатна. «Вуна заз кьур а кьве гьайвандикай сад исят
+да тукӀуна зав гице»,- буйругъна ада серкердиз. Аламат хьайи серкерди гьа лагьайвал авуна. Яшлу тиртӀани, залан гьайван къуьнел вегьена, ам рагар галайвал кьезилдиз фена. «Ина са аламат ава, акван ада вуч ийидатӀа» лагьана, адан гуьгъуьниз са жегьил чубан фена. Кьакьан рагара са магъара аваз Шерифали буба гьаниз гьахьна ва ана ацукьнавай кьуьзуь жанавурдин вилик къуьневай гьайван эцигна. Дередай хквезвай суьруьярни гьа жанавурдал тапшурмишна. САГЪ-САЛАМАТДИЗ хайи яйлахрив ахгакьайла Шерифали бубадиз серкерди мад са гьайванни хгана. * * * Ялцугърин хуьру��н кӀамун а пата, хъсан векь жери тикдик, къайи ва ширин яд авай булах ква. Адаз «Шерифали бубадин яд» лугьузва. Са гзаф кьурай йис хьаналда. Дастамаг къачуз кӀамал фейи Шерифали бубадиз анай яд жагъидач. «Я Аллагь, вакай куьмек!» лагьана. Ада вичин гъиле авай кӀекӀец чиле эцягъай чкадай абукевсер яд акъатна. Гатун къизмиш чӀавуз гьарарат атӀузвай цикай гьамишалугъ яз дагъвийриз ва ничхирриз савкьват хьана. ЦӀЕМУЬЖУЬД ЛАГЬАЙ ИХТИЛАТ -Чан Шерифали буба, вун гьамишалугъ гьа ина амукь, ви сурпӀир, чи хуьре хьуй,минет-ялварна лугьуда адаз зайиф хьанвай ялцугъвийри. -Агь, гьамалар, кьилер галаз хьайибур, зун амукьда,куьн катда ман. Эхь гьатта гьа чӀавуз Шерифали бубадиз вичин хуьр куьч жедайди аян тир. Акьулди атӀун тийидай кар я, мублагь Мугъулат дередай са куьруь вахтунда яраб вучиз кӀуьд хуьр куьч хьанайтӀа,- хабар кьуна за вич Къурукалал куьч хьана ацукьнавай къучагъви агъсакъал Медагъа Агьмедагъаевавай. -Аламатдин кар авач. Дагъвияр чпин вердиш мукарий катунин кьилин себеб заз икӀ яз чида: дуьзгуьн, таб-гьилле, чуьнуьхчапхун чин тийир ва кӀан тийир гьалал зегьметдин фу незвай муъмин ксарин кьадар къвердавай тӀимил, гьа са вахтунда нагьакьан, мунафикь, кафирвилиз кьил ягъизвайбурун сан артух жез хьана. Кьурудак акатна ицӀидини куда лугьурвал, гьахьтинбурук акатна, гьелбетда, муъмин ксарни ватандивай хьана. Ватандивай чара хьун- им имандивай чара хьун я. Гьадалай пис кар авани? Аллагьдиз шукур, эхиримжи вахтара гьалар са бубат хъсанвилихъ дегиш жезвай хьиз я. Инсанрин рикӀел яваш-яваш Аллагь, дин-ислам, иман хквезвайвал, аквазва хьи, гьа гадарнавай хуьрерални чан хквезва. ИкӀ, Мацарин, Ялцугърин, Хъларин ва бязи маса хуьрерални пара-тӀимил гурмагъдин гум ахкьалтнава. Иншаллагь пис жедач. Вири чалай аслу ва Аллагьдин гъиле- ихтиярда авай крар я. Эхирдай заз, гьуьрметлу кӀелзавайди, куь фикир са камаллу агъсакъалдихъ галаз суьгьбет хьайила, ада гайи жавабрал желб ийиз кӀанзава. -Акьул хъсан яни девлет? -Акьулдалди девлет къазанмишиз, кӀватӀиз жеда, амма девлетдалди акьул ваъ. -Гьи касдиз лугьуз жеда халис алим? -Гзаф чидайди алим туш. Халисан алимди вичин чирвилер халкьдин хийирдиз серфда. -Гьи кас акьуллуди я? -Акьуллуда масадан тежрибадикай тарс хкудда ва вичин крарин нетижаярни виликамаз фикирда. -Гьи касдин крар юндик жедач? -Ни камаллу ксарин, муаллимрин тарс-теклиф кьазвачтӀа, ам кар вилик тефиз, гьайиф чӀугваз амукьда. -Вуч я инсандиз виридалайни еке туькьуьлвал, писвал? -Виридалайни еке туькьуьлвал, писвал- им угърашрин куьмекдихъ муьгьтеж хьун, ахмакьрихъ галаз рахун-тай хьун ва алчах, гьарамзада ксарин зулум- гуж эхун я. Чан хва, и дуьньяда иман ва кьиникь рикӀелай алуд тавуна кӀвалаха, алава хъувуна агъсакъалди. -Лап агъзур йисуз яшамиш хьайитӀани, эхир кьиникь я. Вири туна гваз физвайди авур хъсанвилерни писвилер я. Яни вуч цайитӀа и дуьньяда, гьам кӀватӀ��и хъийида.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай ЮГЪРОССИЯДИН югъ рикӀин сидкьидай мубаракзава. 12- ИЮНЬ чна гьар йисуз официальный сувар яз къейдзава. 1992- йисан июндиз РФ-ДИН Верховный Советди кьабулай Къарар гьа и кар патал бине хьана. А къарардал асаслу яз и югъ уьлкведин государстводин СУВАРАСЛУ туширвилин югъ яз малумарнава. Вири квелай башламиш хьана лагьайтӀа, гьеле 1990йисан 12- июндиз РСФСРДИН халкьдин депутатрин Съезддин заседаниедал, гьар сада вичин тӀварни къалуриз, сесер гун патал государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация эцигна. Ам лап чӀехи пай депутатри сесер гуналди кьабулнай. РСФСР-ДИН государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай чӀавуз СССР чукӀурун чарасуз тирдакай рикӀивай фикирзавай ксар тек-туьк авай. И фикир вич кьилиз гъунни лап нагьакьан кар яз гьисабзавайди тир. Гьа са вахтунда чи зурба уьлкведа политикадин ва экономикадин жигьетдай дибдин реформаяр кьиле тухунин чарасузвал авай. Гьа чӀавалай инихъ 31 йис алатнаватӀани, а вакъиайрив эгечӀзавай тегьер гилани сад хьтинди туш. 1991- йисан декабрдин эхиррилай, СССР- дин сад лагьай ва эхиримжи Президент М. Горбачева вичин векилвилер хивяй акъудай чӀавалай, Россиядикай гьакъикъатдани аслу тушир государство хьана. ГьакӀ хьайила, адахъ и цӀийи гьал тестикьарзавай талукь тир государстводин лишанарни хьун герек тир. Гьа иниз килигна РФ- дин Верховный Советди 1992- июнь государстводин сувар- Аслу туширвилин югъ яз малумарна. Идан гуьгъуьналлаз вичи СССР-ДИКАЙ хкатнавай уьлкведин цӀийи статус тестикьардай. РФ-ДИН цӀийи Конституция туькӀуьрунин гьакъиндай къарар кьабулна. Вири халкьди гьялайдалай гуьгъуьниз цӀийи Дибдин Закон 1993- йисан декабрдиз кьабулна, гуьгъуьнин йисуз лагьайтӀа, Дагъустандин Конституцияни кьабулна. Ада Россиядин Федерациядин къакъудиз тежер пай яз республикадин статус тестикьарна. Алай вахтунда 12- июнь Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай югъ яз гьисабзава, ам государстводин суварин югъ я. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+И ЙИКЪАРА, «Муниципальный тешкилатрин совет» ассоциациядин Правлениедин заседаниедал, «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьилин заместитель МАРТА АБДУЛЛАЕВАДИВ «Дагъустан республикадин муниципальный къуллугъдин лайихлу работник» лагьай награда шад гьалара вахкана. Къейд ийин, 2007- йисалай «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин администрацияда гьакъисагъвилелди кӀвалахзавай Марта Насрулагьовнадин зегьметдиз республикадин руководстводи ихьтин лайихлу къимет гунал чна шадвалзава. «Самурдин сес» газетдин коллективди Марта Насрулагьовнадиз къазанмишнавай агалкьун рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ чандин мягькем сагъвал, кӀвалахда еке агалкьунар ва уьмуьрда хушбахтвал хьурай, гьуьрметлу Марта Насрулагьовна!
+САЛАСА юкъуз, Махачкъала шегьердин «Дуствилин кӀвале» кьиле фейи «Муниципальный тешкилатрин совет» ассоциациядин Правлениедин гегьенш заседаниедал, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедовав «Дагъустан республикадин чкадин самоуправление вилик тухунай» вирироссиядин муниципальный
+БРУЦЕЛЛЕЗ- бедендин гьар жуьре органар ва системаяр харапӀзавай инфекциядин уьзуьр я. Бруцеллездин инфекция азарлу гьайванрикай инсанрик акатзава. Гзаф дуьшуьшра азар хронический жезва ва залан дуьшуьшра набутвилихъ гъизва. Бруцеллездин 8 жуьре азар туьретмишдайди малум я ва абурукай 6 жуьре инсанар патал хаталу я. И уьзуьрди бактерияр агъуз тир температурада, чиле, гьайванрин хамунал, чӀарарал, це, некӀеда ва муркӀада авай якӀа геждалди амукьзава. Ихьтин шартӀара бактерияр I,5 вацралай 5 вацралди амукьзава. Бактерияр температура 60 градусдилай алатайла 30 декьикьадилай ва ргайла гьасятда рекьизва. Инсандик бруцеллез гзафнигзаф маларикай, хперикай, цӀегьерикай ва цӀуьрнуьгърикай акатзава. Кьери дуьшуьшра деверикай, балкӀанрикай акатда. ГьакӀни, бактерияр гьайванрин некӀеда, нежесра, аялдин кӀвале жезвай ятара жеда. Азарлу гьайвандин некӀедикай, ниси гьазурдайла, абурун хамар гьялдайлани галукьда. ГьакӀни, незвай тӀуьнрикай, хъвазвай цикай, гъередин пердейра кьацӀарай ва гьавадайни акатда. НекӀедин продуктар лазим къайдада термический обработка тавур дуьшуьшра и уьзуьр акатунин хаталувал артух я. Эгер бруцеллез кӀвачел залан дишегьлидик акатайтӀа, ам аялдиз атунин хаталувал ава. Уьзуьрдин инкубациядин вахт 2 гьафтедилай 4 гьафтедалди давам жеда. Хци жуьреда акатайла инкубациядин вахт куьруь жеда. Кьил тӀа хьун, зайифвал гьиссун, ахвар тахьун, температура акьалтун, гагь виниз, гагь агъуз жез къиздирма хьун, суставра ва мускулра тӀал гьатун бруцеллездиз хас лишанар я. Уьзуьр квай вахтунда чӀулав жигер, цуьлез, лимфаяр дакӀвада, нервийрин системадиз жув- жувалай фидай къайдада таъсирда ва кӀвачергъилер фалуж жеда. Азарлуди инфекциядин стационарра сагъарда. Сагъарунин карда аллерголог- иммунолог духтурдини иштиракда. Азардин вилик пад кьун патал, нек хъсандиз ргада ва ишлемишзавай як хъсандиз гьялда. Ихьтин продуктар ветеринарный гуьзчивал алай туьквенрай, базаррай къачуна кӀанда. Майишатда гьайванар хуьзвай ксари бегьлеяр, айнаяр ва хуруганар ишлемишуналди мукъаятвал хвена кӀанда.
+тешкилатрин ассоциациядин награда шад гьалара вахкана. Заседание Дагъустан республикадин Правительстводин ва администрациядин Кьил Алексей Гьасанова тебрикдин гаф рахуналди ачухна. ГьакӀни, заседаниедин кӀвалахда «Мобилизациядик акатнавайбурун хизанриз муниципалитетри гузвай куьмекрин гьакъиндай», «Дагъустандин районра, шегьерра жегьилрин политика кьиле тухунин гьакъиндай», «Сад л��гьайбурун гьерекатар» региондин отделениеди региондин муниципалитетра тухузвай кӀвалахдин гьакъиндай», «Республикадин муниципалитетар социально-экономический жигьетдай вилик тухунин мярекатар кьиле тухунин карда чкадин самоуправлениедин сигъ алакъада хьунин гьакъиндай» месэлаяр къарагъарна. Правительстводин регьберди къейд авурвал, чкадин самоуправлениедин органрин кӀвалах гзаф жавабдарди я. Абуру республикадин органрихъ галаз, сергьятра вилик тухунин кӀвалахар, яни аялрин бахчаяр, школаяр, больницаяр эцигунин, рекьер туькӀуьрунин, газ, экв гъунин ва чкадин агьалийри ял ядай куьчеяр, паркар туькӀуьрунин месэлаяр гьалзава. Муниципалитетри вахтунда ва жавабдарвилелди чпин везифаяр тамамарунилай важиблу тир федеральный, региональный программаяр тамамарун аслу жезва ва агьалийринни властдин алакъаяр мягькемарзава. Эхирдай А.Гьасанова, махсус операциядин иштиракчийриз ва абурун хизанриз датӀана куьмекар гунай, шегьеррин, районрин кьилериз чухсагъул малумарна ва СВО дин зонадиз чи региондай 8,5 агъзур тонн гуманитарный куьмек агакьнавайди къейдна.
+И ЙИКЪАРА редакциядиз вичин уьмуьрдин чӀехи пай акьалтзавай несилдиз тербия ва чирвилер гуниз бахшнавай, яргъал йисара хкянавай пешедиз вафалувал хвенвай малим мугьман хьана. Атанвай мугьман Хъартаскъазмайрин юкьван школадин малим Магьамедханов Эседуллагь Джамалдинович тир. Малимдин зегьметдин рекьикай заз хабар тир, амма гила мукьувай таниш хьайила, ада кечирмишнавай уьмуьрдин рекьикай, крарикай, ада дадмиш авур уькӀуь-цурувилерикай кхьидай гьевес хьана. Кечирмишай уьмуьрдин рекье адан кьилел атай кьван крариз, вичихъ авай мягькем зигьиндиз, кӀубанвилиз килигайла, урусри лугьудайвал «Лацу пехилвал» ийидайвал авай. Кьасумхуьруьн райондин ЦӀелегуьнрин хуьре дидедиз хьайи малимди Кьиблепатан Дагъустандилай цӀар илитӀна лагьайтӀа таб жедач. Ам хуьряй-хуьруьз, кӀваляй-кӀвализ акъатуни адаз са шумуд чкада вичин гъвечӀи ватанар хьана. Гьелбетда и крарихъ са кьадар туькьуьлвилер галайтӀани, гележегдиз умудлувилелди килигуни ва са герендани хиялра бушвал тавуна анжах хъсанвилихъ ялуни вичин нетижайрихъ гъана. Хайи хуьруьн школада, Вини Ярагъдал, Тагьирхуьруьнкъазмайрал ва Дербентда интернатрани кваз кӀелна. Муьжуьд лагьай класс Магьарамдхуьре акьалтӀарна. Гуьгъуьнлай Дербентдин педучилище акьалтӀарай жегьил малимди I960- йисалди сифтегьан классрин малим яз зегьмет чӀугуна. Гуьгъуьнлай пуд йисуз вичин пак буржи тамамариз армиядин жергейра къуллугъна. Къуллугъ Эседуллагь малимди Херсона шегьерда намуслувилелди кьиле тухвана. Гьа береда абурун хизанар Тагьирхуьруьнкъазмайрал яшамиш жезвай. Къуллугъ акьалтӀарай жегьил пешекар I96I- йисуз Хъартаскъазмайрин школада кӀвалахал хьана. Жегьил пешекарди I968- йисуз гьа и школадин математикадин малим Гьасанова Инаятахъ галаз сир сад ав��на хизан кутуна. Абуру кьуд велед авай мягькем хизан кутуна. Зегьметдин фронтдихъ галаз кӀелунрин фронтни бушарнач. I969- йисуз Эседуллагь Джамалдиновича Липецк шегьерда педуниверситетдин тарихдинни филологиядин факультет акьалтӀарна. Пешедал рикӀ хьайила адакай халис устад жеда лугьуда. Хкянавай пешедиз 56 йисуз вафалувал хуьн- им лап игитвал я. ЦӀудралди несилриз чирвилер, тербия гун, гьар аямдин шартӀарихъ, несилрихъ галаз кӀвалахун, чӀал жагъурун дугъриданни чешне къачуниз лайихлу я. Абурукай 27 йисуз гьа и школадин завуч яз кӀвалахнава. Аялрал рикӀ хьуни, абурухъ галаз хвейи ихтибарвилин алакъайри хъсан нетижай
+рихъни гъана. Адан зегьметдиз тарс гайи аялри, алакъа хьайи диде – бубайри ва кӀвалахдин юлдашри еке тир къимет гана. Абуру Эседуллагь Джамалдиновичан тӀвар гьуьрметдивди кьазва. ГьакӀни, Эседуллагь малимдин зегьмет райондин, образованиедин управлениедин ва школадин администрацийри цӀудралди Гьуьрметдин грамотайралди ва чухсагъулар малумаруналди лишанлу авуна. Эседуллагь Джамалдинович «РД-ДИН лайихлу малим», «РФ-ДИН просвещениедин отличник» тӀварарин сагьибни я. Вичин рахунра Эседуллагь малимди азербайжан, туьрк чӀалар ишлемишунал, чибурулай гъейри маса халкьарин шиирар, абурун яратмишунар, гьар жуьре мисалар, афоризмаяр хуралай кӀелуни зун къарсурна. Яшар кьудкъадалай алатнавай малимдин вичин уьмуьрда хьайи вири декьикьаяр, вири куьлуь-шуьлуьйрилай башламишна рикӀел аламукьуни зун гьейранарна. «Квекай хъсан тамада жедай, чан малим»- лагьай ихтилатдиз ам миллидаказ хъуьрена. КилигайтӀа Эседуллагь малимди I04 мехъеррик тамадавал авунвай. ГьакӀни музыкадин са жерге милли алатрал къугъвазвай ада райондин культурадин маканра кьиле фейи хейлин мярекатра иштиракнавай. «Бажарагъ авай инсан вири рекьерай бажарагълу жеда»- лугьуда бубайрин мисалди.
+ЧИ РАЙОНДА некьийрин бегьерар кӀватӀун давам жезва. Райондин ЦӀийи хуьруьн, Тагьирхуьруьн къазмайрин, Уружбайрин, Хужакъазмайрин мулкарал аграрийри некьияр цанва. Майишатра стӀалралди дигидай система кардик ква. ИкӀ, «Экологический михьи чкадин продукция» лишандик кваз, гьар са гектардай I0 тонндив агакьна некьияр кӀватӀзава. Уружбадал Ахмедов Разим кьиле авай ГРАНИТ «К» СПК-ДА некьияр кӀватӀун давам жезва. КӀватӀнавай емишар къвез чкадал маса къачузва. Уьлкведин гзаф регионриз агакьнавай продукциядин ери бегенмиш хьайи муьштӀерияр гьар йисуз иниз хквезва. Къейд авун герек я, бахчадин некьияр лап дадлу ва хъсан ни галай, чпин жуьрени лап тамашун патал эцигдайбур хьиз ава. Цанвай некьияр лап хъсан сортар я, абурун жергеда «Клери», «Альба», «Азия» сортар ава. Вири санлай районда I20 тонн некьияр кӀватӀнава. Алатай йисахъ гекъигайла алай йисуз бегьер мадни артух я. Къуй цӀинин йисуз бул бегьерар хьана чи Магьарамдхуьруьн район гьамиша хьиз вилик жергейра хьурай. ЖАННА.
+Эседуллагь м��лимдин хизанда кьуд тербиялу велед чӀехи авуна. Кьве гадани кьве руш. Веледри чпин диде-бубадин баркаллу пеше хкяна, кьилин образованияр къачуна, багьа ирс яз давамарзава. ЧӀехи руш Тамилади, Эминади, хва Ислама гьар жуьре предметрин малимар яз кӀвалахзава. Свас Эслидини гьа и школада тарсар гузва. Муькуь хва Эмира правовой академия акьалтӀарна къайда хуьзвай органра майор чинда аваз зегьмет чӀугвазва. Абуру Эседуллагь бубадизни Инаят дидедиз кӀуьд хтул багъишнава. Лайихлу пенсиядиз экъечӀнавай Эседуллагь бубади (гьайиф хьи са вад йис вилик Инаят диде рагьметдиз фена) вичин азад вахт хтулрихъ галаз лезетдивди кечирмишзава. Хуьре, кӀвале, гьина вич хьанатӀани намуслудаказ кьиле тухвай, гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугур, вичин уьмуьрдин рехъ масабуруз чешне хьайи Эседуллагь малим хьтин инсандин, пешекардин, бубадин тӀвар чна еке гьуьрметдивди кьазва. Къуй гьа еке тухумда кьиле фидай шад межлисра куьн багьа мугьман яз гьамиша кӀвачел – кьилел хьурай, гьуьрметлу Эседуллагь Джамалдинович! А.АЙДЕМИРОВА.
+Аялар патал гатун лагерар кардик акатнава
+ШКОЛАЙРА каникулар башламиш хьанва. Гьелбетда, каникулрин вахтунда аялри чпин вахт менфятлудаказ кечирмишунихъ, ял ягъунихъ, чпин сагъламвал мягькемар хъувунихъ еке метлеб ава. Гьайиф хьи, чи Дагъустанда аялриз гатун вахтунда ял ядай лагерар гзаф авач. Шадвал кутадай кар ам я хьи, чи Магьарамдхуьруьн районда аялриз ял ядай лагерар школайра тешкилнава. Алай вахтунда Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин юкьван школада, Муьгъверганрин, Гилийрин, Ярагърин, Оружбайрин, Самурдин, Чахчарин, Филерин хуьрерин школайра лагерар ачухнава, ва анриз аялар кьабулна кӀвалахзава. Лагерь алай йисан 5- июндилай ачухнава. Ана школадин цӀудралди аялри ял язава, сагъламвал мягькемарзава, алай вахтунда абурун кьадар 430 дав агакьнава, им сад лагьай поток я. Ина школьникриз ял ядай къулай шартӀар яратмишнава, столовая, медпункт кардик ква. Аялриз йикъа кьве сеферда тӀуьнар гузва. Гьар юкъуз якӀун хуьрекар гьазурзава, яр- емиш ва ширинлухар гузва, машгъулатрин жуьреба-жуьре мярекатар тешкилзава. Яшариз килигна, абур группайриз пайнава. Гьар са группада дежурство тухузвай тербиячиярни ава. Аялриз дарих жедай вахт лагерда жезвач, кьилди ва дестедин программаяр тайинарнава. Ана жуьребажуьре шадвилин межлисар, манияр лугьузва, кьуьлер ийизва, лагерда авай аялар гьамиша гуьзчивилик ква. Аялриз яшайишдин къулайвилер яратмишун патал вири къуватар эцигнава. Абур гьич са куьнихъни муьгьтеж туш . «-Аялри ял язавай гьал бегенмиш хьанани квез?» - лагьана хабар кьуна за, вичин гада лагердиз гъанвай са дидедивай. -Лагерда кӀвалах тешкилнавайвал, ана авай хъсан къайдадилай чун, диде-бубаяр гзаф рази я. Гьавиляй, за зи аял гьар йисуз и лагердиз ракъурзава. Зун архайиндиз кӀвалахал физва. Ял ягъиз лагерда кӀватӀ хьанвай аялриз лап хъсанзава.
+Буткъазмайрин СОШ-ДИН 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 2000- йисуз Рамазанова Камиладиз гайи 5476603- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+И ЙИКЪАРА Дагъустан Республикадин Кьил Сергей Меликова республикадин призывдин комиссиядин ва Оперативный штабдин санал тир заседание кьиле тухвана. Анал къейд авурвал, Россиядин армиядиз жегьилриз эвер гунин кӀвалах тешкиллудаказ кьиле физва. Армиядиз 2006-1994- йисара дидедиз хьайи гадайриз эверзава. Абур кьушунрин вири жуьрейрин частариз, гьакӀ сергьятар хуьзвай пограничный кьушунризни тухузва. С. Меликован гафаралди, кампания тайинарнавай пландин бинедаллаз кьиле физва. Ада вилик эцигнавай везифаяр тамамарун патал кьабулнавай серенжемрикайни лагьана. ИкӀ, военкоматди шегьеррин ва районрин военный комиссариатриз жуьреба-жуьре рекьерай куьмекар гузва. И кардал прокуратурадин, ОВДДИН, администрациядин къуллугъчияр, собранийрин депутатар желбзава. Республикадин военкомди малумарайвал, республикадин шегьеринни районрин администрацийри жегьилар армиядиз желб авунин кӀвалах хъсандиз тешкилнава. -Армияда къуллугъ авун Конституциядин буржи кьилиз акъудун я,- лагьана Сергей Меликова. -Шегьерра, районра призывдин комиссийрин кьиле муниципалитетрин кьилер акъвазнава. Куьне призывникрихъ, абурун диде-бубайрихъ галаз датӀана гъавурдик кутунин кӀвалах тухун герек я. Армиядикай кьил къакъудзавайбур тежедайвал. Заседаниедал мадни къейд авуна хьи, армиядиз тухузвай жегьилри дяведин махсус серенжемда иштиракдач.
+КӀВАЛАХЗАВАЙ пенсионеррин пенсияр индексация авун патал Россиядин Яшайишдин фондуна пулдин такьатар бес кьадарда авазва. Т. Голиковадин гафарал асаслу яз, хабар гузва «Интерфаксди». Гьа са вахтунда Антон Силуанова къейдзавайвал, кӀвалахзавай пенсионеррин пенсия индексация кӀвалах тийизвай пенсионерриз индексация ийизвай къайдада кьилиз акъудун лазим я. Ада рикӀел хкайвал, пенсийрин индексация йиса кьве сеферда кьиле тухузва: сад лагьайди февралдин вацра- инфляциядин дережада аваз, кьвед лагьайди апрелдин вацразегьметдин гьакъидин фонд хкаж хьун фикирда кьуна. Чиновникди хиве кьурвал, и серенжем кьилиз акъудунив къведай йисалай эгечӀда.
+РФ-ДИН зегьметдин ва яшайишдин рекьяй хуьдай министерстводи 2025- йисуз агьалийриз яшамиш хьун патал чарасуз герек такьатрин агъа кӀанин кьадар 17 733 манатдал кьван хкажун теклифзавайдакай ва 2024- йисан кьадардив гекъигайла, им 14,8 процентдин гзаф тирдакай хабар ганай. Гьукуматдин пресс-къуллугъдин делилрай малум жезвайвал, 2025- йис патал агъа кӀанин кьадарар виликдай РФ-ДИН зегьметдин ва яшайишдин рекьяй хуьдай министерстводи теклифай рекъемриз барабар я
+1941- ЙИСАН 22- июнь чавай йис- йисандавай чара жезва. Амма и залум югъ чи халкьдин рикӀелай алатун мумкин туш. ЧИ УЬЛКВЕДИН тарихда Ватандин ЧӀехи дяведи кьетӀен чка кьазва. Гьавиляй гьикьван гзаф йисар алатнаватӀани, а залан йисарин вакъиаяр несилрин рикӀелай алатзавач, я алатунни мумкин ТУШ.ИНСАНИЯТДИН тарихда виридалайни гзаф ивияр экъичай а дяведа Советрин Союзди ва адан Игит Армияди лап чӀехи гьунар къалурна. Къирмишдай а дяведин бедбахтвилер гзаф заланбур хьана. Фашистрин Германияди дяве башламишай лап сифте йикъалай адан залан пар чи уьлкведал ацалтна. Чун патал дяве барабарсуз гьалара башламиш хьана. ГьакӀ ятӀани, чи сад тир Ватан хуьн патал вири аскерри душмандин аксина лап сифте сятерилай ва йикъарилай башламишна игитвилин женг чӀугуна. Дяве 1814 юкъуз ва йифиз давам хьана, а залан йисара чи уьлкведин вири халкьари фронтдин далу патани игитвилелди кӀвалахна. Дяведи чи уьлкведиз гзаф зиянар гана, 1700 далай гзаф шегьерар ва хуьрер чукӀурна, миллионралди инсанрин кьисметар чӀурна, гзафбур уьмуьрлух инвалидар яз амукьна. Амма Советрин Союзди ва адан игитвилин Армияди неинки вичин уьлкве, гьакӀ Европадин са кьадар маса уьлквеярни фашизмдин лукӀвиликай азадна. Дуьньядин вири халкьариз азадвал гана. Чпин жегьилвал, мурадар, экуь къастар Ватан хуьн патал къати женгериз гайи агъзурралди чи районэгьлийри дяведин йисара ватанпересвилин ва игитвилин хъсан чешнеяр къалурна. Абурукай гзафбур хайи чилел хтанач, абурун жегьил,мурадрив ацӀанвай чанар азадвилин женгериз къурбандар хьана. Къе чна абуруз рикӀин сидкьидай рагьмет гъизва ва абурун экуь къаматар рикӀел хуьн яз кьилер агъуззава. Ватан хуьзвай гилан несилдин векилри женгинин баркаллу адетар лайихлувилелди давамарзава. Къенин аскеррини игитвал къалурзавай дуьшуьшар тӀимил жезвач. Украинада кьиле физвай махсус серенжемдин женгера гзаф кьадар дагъустанвиярни, гьа жергедай яз чи районэгьлиярни тафаватлу жезва. Чи райондин гзаф жегьилар Армиядин жергейриз хушуналди къуллугъ ийиз физва ва чпин буржи намуслувилелди кьилиз акъудзава. Идан гьакъиндай командиррилай хквезвай чарари шагьидвал ийизва. Ватандиз лайихлу аскерар гьазуруник ва аскервиле бубайрин баркаллу адетар давамаруналди къуллугъ авунин тербия гуник райондин Администрацияди, общественный организацийри, гьа жергедай яз райондин газетдини чӀехи пай кутазва.
+Алатай гьафтеда, «Сад тир Россия» ВПП- дин Председателдин тӀварунихъай, РФ – дин хатасузвал таъминарзавай Советдин председателдин заместитель Дмитрий Медведева «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедоваз чухсагъул малумарна. I9- ноябрдиз Махачкъалада, «Сад тир Россия» партиядин региондин отделениедин секретарь, «Сад тир Россия» генеральный Советдин член, республикадин парламентдин спикер Хизри Шихсаидован регьбервилик кваз, гьа и партиядин региондин политический советдин Президиумдин заседание кьиле фена. Заседаниедал, сес гузвай Садвилин йикъан гьакъиндай 2020- йисан I3- сентябрдиз ва РФ- дин Конституцияда дегишвилер тунин гьакъиндай кьиле фейи с��чкийрин компанийрин кӀвалахдин нетижаяр кьуна. РФ- дин Конституцияда дегишвилер тунин гьакъиндай кьиле фейи вирироссиядин сечкияр тешкиллувилелди тухуник лайихлу пай кутунай Магьарамдхуьруьн райондин кьил, «Сад тир Россия» вирироссиядин политический партиядин Магьарамдхуьруьн райондин отделениедин секретарь Агьмедов Фарид Загьидиновичаз чухсагъул малумарна.
+РЕСПУБЛИКАДА чӀехибурукай сад тир, федеральный ва республикадин проектарни программаяр уьмуьрдиз кечирмишзавай Магьарамдхуьруьн район яшайишдин, экономикадин ва маса рекьерайни фад вилик физва. «Автомашинрин хатасуз ва еридин рекьер» Республикадин метлеб авай милли проектдин лап кар алай объектрикай сад я. ИкӀ алай вахтунда 20I9- йисуз башламишнавай Гъапцегьрин, Филерин, Тагьирхуьруьн КЪАЗМАЯР-ЯЛАМА хуьрерин сергьятра рехъ туькӀуьрунин кӀвалахар акьалтӀарзава. Асфальт Самур хуьруьн кьилихъ кьван цанва. Къенин юкъуз I9 км. мензилда асфальт цанва, I.5 км. мадни артух мензил Тагьиркъазмайрихъ цанва. Ремонтринни эцигунрин кӀвалахар «Центрстрой» подрядный организацияди кьилиз акъудзава. Куьчейра къир цадайла, эцигунринни ре
+монтрин маса кӀвалахарни тамамарзава. Райондин кьил Фарид Загьидиновича рекьер туькӀуьруниз кьетӀен фикир гузва ва гьар йисуз райондин рекьерин фондунин такьатрихъ хуьрерин къенепатан куьчейра къир цазва. Проектар тамамарунин месэлаяр райондин кьил Фарид Загьидиновича кьетӀен гуьзчивилик кутунва. Районэгьлийри куьчеяр аваданламишуниз фикир гунай райондин руководстводиз сагърай лугьузва. Агьалийрин яшайишдин шартӀар хъсанарунихъ элкъуьрнавай кӀвалахар тамамарун инлай кьулухъни давам жеда.
+ГАД акъатна, адан чка зулу кьунва. Исятда ада вичин вири къанунар, истемишунар кардик кутунва, ам вири ихтияррин иеси я, ада тамамвилелди тӀебиатда агъавал ийизва. И карни яру-къипи жезвай пешери, кьиле физвай катун галай гьар жуьредин кӀвалахрини субутарзава . Абурукайни кьилинди йисан къене зегьмет чӀугуна арадал гъанвай яр-емишдин, салан майвайрин эхиримжи бегьерар кӀватӀун я. МР- дин кьил Фарид Загьидиновича къейд авурвал: «Халкьдихъ хъсан дуланажагъ хьун хуьруьн майишатдилай аслу я. Гьавиляй акьалтзавай несилдин фикирни хуьруьн майишатдал желб авунин чарасузвал арадал къвезва». И арада кьилин месэлайрикайни сад техилрин къведай йисан бегьеррин мягькем бине кутун лап важиблу тирди хкатна чир жезва. Чи районда 800 гектардал гьазурнавай чилел алай вахтунда 500 гектардив агакьна зулун техилар цанва. Чпивай жедайвал абуру чилер, тумар, техника гьазурни авунва, рабочий къуватрикуьмекчийри къуьл цаз башламишнава. «Сентябрдин эхирдай тӀимил кьери марфарни хьана, гуьгъуьналлаз- рагъ авай йикъарни. И кар фикирда кьуна чна тумар вегьез башламишнава. ЦӀийи бегьердин бине кутунин кӀвалахар давам жезва. И кардал гьар йикъуз сеялкаяр галай 2 трактор машгъул жезва. I5 ноябрдалди чуьлдин кӀвалахар жезмай кьван акьалтӀарда»,лагьана Артур Гьажиева . ЖАННА.
+21- ноябрь, 2020- йис. БИЛБИЛКЪАЗМАЙРИН хуьруьн кьегьал рухваяр тир Мехти Абдулаева, Аликбер Аюбханова, Абас Ильясова, Сулейман Къурбалиева, Мукаил Мурадханова, Шамсудин Ражабова, Гьажимурад Рамазанова, Рагьман Сафаралиева, Муртуз Султанова, Джават Таибова, Ферзилагь Ферзилаева, Эседуллагь Ханалиева яракь гъиле кьуна Ватан душмандикай хуьз дяведиз къарагънавайла, абурун арада къуллугъдикай кьил къакъудзавай, дяведай катзавайбур, чуьнуьхунар, къакъудунар ийизвайбурни авай. Ихьтин тахсиркарар кьун ва дуьздал акъудун патал халкьдин арада гьуьрмет авай, тежрибаллу, НКВД – дин работникар рекье твазвай. Кьиблепатан Дагъустанда тахсиркаррин дестеяр терг авун патал кьиле Алиев Абилкьасуман регьбервилик квай десте ракъурнай. Къенин чи ихтилат, Кьиблепатан Дагъустанда милициядин сад лагьай полковник хьайи Абилкьасум Алиевакай фида. Алиев Абилкьасум Омарович I9I0- йисан 25- майдиз Билбилкъазмайрин хуьре лежбердин, гзаф аялар авай хизанда дидедиз хьанай. Адан буба Омар Куьре округдин гилан Кьурагь райондин Ахнигрин хуьряй тир. Ам лежбер тиртӀани, адахъ цин регъвер, цадай са кӀус чил, вичин мал- къара авай. Вичин зегьметдин рехъ къайда хуьзвай органра Абилкьасум Омаровича I939- йисан майдиз башламишнай. Яргъал йисара ада старший уполномоченный, Дербентдин, Кьурагь, Хив, Кьасумхуьруьн ва Табасаран районрин милициядин отделдин начальникдин заместитель яз
+кӀвалахна. Ам кьиблепатан Дагъустанда, вичин къуллугъдин вири кӀарар кӀурукай авуна полковникдин чиндив агакьнай. Вичин кӀвалахда ам векъи, авайвал чинал лугьудай, къайда-низамдихъ ялдай кас тир. 30 йисалай виниз и рекьяй кӀвалахай Абилкьасум Омаровичаз тахсиркарин, бандитрин алемда течир са карни авачир. Гзаф дуьшуьшра ада кьунвай тахсиркараррин куьмекдалди маса тахсиркарвилер вилик пад кьазвай. Ам гзаф мерд инсан тир. Дяведин четин йисара халкьдин хатасузвилин къаравулда акъвазай Абилкьасум Омаровича, дуьз рекьелай алатнавайбурухъ галаз гуьруьшар тухуз абур чӀалав хкидай. Ам са юкъузни хайи хуьруьвай къерех хьанач. МУКЬВАЛ-МУКЬВАЛ хизанарни галаз хуьруьз хкведай, хуьруьн общественный уьмуьрда иштиракдай, кӀелиз экечӀзавайбуруз, кӀвалахрал акъвазавайбуруз куьмекар гудай. Дяведилай гуьгъуьнин четин йисара, жегьилзамаз рагьметдиз фейи Билбилкъазмайрин школадин заведующий Гьамзат Акимова сур кьул атӀунин, абур рази хъувунин месэлаяр вири вичел къачунай. Яни дарда авай хизандиз вичин патай куьмек ганай. Абилкьасум Омаровичан зегьмет цӀудралди Гьуьрметдин грамотайралди, «За оборону Кавказа», «За боевые заслуги», «За победу над Германией», «За доблестный труд в годы ВОВ» медалралди, «Знак Почета» ордендал ва «НКВД- дин лайихлу работник» тӀварцӀелди лишанлу авунва. Ам хъсан пешекар, гьуьрметлу районэгьли,вафалу уьмуь��дин юлдаш хьиз играми бубани тир. Вичин уьмуьрдин юлдаш Гьажихалумни галаз тербияллу ругуд велед уьмуьрдин шегьредал акъуднава. Абуру вирида кьилин образованияр къачуна, чпин хизанрин иесияр хьанва. Хва Аликьасум бубадин гелерай фенва. Зинаидади, Мажмината, Самаяди, Манапа, Велиди ва Галинади гьар жуьре хилера зегьмет чӀугвазва. Ахьтин алакьунар, лайихлувилер авай песионер Абилкьасум Омарович I975 – йисуз рагьметдиз фена. Адан экуь къамат ам чидай ва адахъ галаз алакъа хьайи гьар са касдин рикӀера эбеди яз амукьда. АЛАВА: И макъаладин авторриз ва А.Алиеван уьмуьрдин рекьихъ галаз таниш гьар са касдиз, райондин Билбилкъазмайрин хуьруьн са куьчедиз чи уьтквем хцин тӀвар ганайтӀа вуч абурлу кар жедай... Къ. Шагьмарданов, Къ.Аюбов, Ю.Акимов. Билбилкъазмайрин хуьруьн агьалияр.
+СИБИРДИН язва- им залан интосикациядин хци уьзуьр я. Уьзуьр акатайла интосикациядилай гъейри бедендал ирин авай чӀехи буьвелар акъатда. Дагъустанда и уьзуьр сифте яз, I895ЙИСУЗ малум хьанай. Магьарамдхуьруьн районда сибирдин язва сифте яз I907 ва I949ЙИСАРА куьлуь карч алай гьайванрик акатнай. Уьзуьр ири карч алай гьайванрик хьиз куьлуь карч алайбурукни, балкӀанрик, девейрик, миргерик ва векь незвай вири гьайванрик акатзава. Кацерик, кицӀерик акатунин хаталувални ава. Къалабалух кутазвайди ам я хьи и уьзуьр инсандикни акатзава. Уьзуьрдин чешме азарлу гьайван я. Уьзуьрдик кьенвай гьайванди еке хаталувал арадал гъизва. Гьаваяр чимизвайла, кьуру чуьллера тӀуьникай кьитвал авайла уьзуьр акатунин хаталувал артух жезва. ХъуьтӀуьн вахтунда уьзуьрдин дуьшуьшар кьериз цӀаруз гьалтда. Инкубациядин вахт пуд юкъуз давам жеда. Азарлу гьайвандал эфинар жеда, дамаррин ягъуник ва нефесдик тади акатда, мускулра зурзун гьатда, къен фида ва цварадик иви жеда. Гьайвандин бедендал, гзафни- гзаф кьилел, хурудал, къуьнерал ва руфунал тӀарам тӀурар жеда. Уьзуьр тестикь хьайи дуьшуьшра сибирдин язвадиз акси сыворотка ва антибиотикар яда. Гьайванриз вахтунда рапар ягъуни, учет тухуни, чилин чешмеяр терг авуни, санитариядин мярекатар ва агьалийрихъ галаз гъавурда тунин кӀвалахар тухуни уьзуьрдин вилик пад кьадай мумкинвал гуда. Кьенвай гьайванар тергзавай, чилик кучудзавай къайдайрал гуьзчивал тухунин чарасузвални ава. ГьакӀни уьзуьрдин вилик пад кьун патал, маларин иесийри чпин малар ахтармишдай мумкинвал гана ва гьайванар азарлу хьайи, гиликьай ва гьайванри чеб са жуьреда тухузвай дуьшуьшра ветеринарный къуллугъдин пешекарриз хабар гана кӀанда. Магьарамдхуьруьн райветуправлениеди гьар йисуз, инфекциядин уьзуьрар пайда хьунин ва чукӀунин вилик пад кьунин мураддалди районда сергьятда противоэпизоотический мярекатар тухузва.
+«Лезги газет» кьил алаз акъатзавай республикадин жемиятдинни сиясатдин газетдин кьилин редактор Магьамед Ибрагьимова, милли СМИ (массовый информациядин такьатар) вилик тухуник лайихлу пай кутазвай райондин «Самурдин сес» газетдин коллективдиз награда яз, «Лезги ГАЗЕТДИН–I00 йис» медаль вичин къелемдин юлдаш райондин газетдин кьилин редактор Расим Абдурагьимовав шад гьалара вахкана.
+АЛАТАЙ ГЬАФТЕДА, республикадин меркезда «Лезги газет» кьил алаз акъатзавай республикадин жемиятдинни сиясатдин газетдин I00 йис тамам хьунин юбилейдин шадвилер кьиле фена. Юбилейдин шадвилера республикадин вири шегьеррай, районрай атанвай мугьманри иштиракна ва багъри газетдиз пишкешарни гана. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован эмирдалди, райондин «Самурдин сес» газетдин кьилин редактор Расим Абдурагьимовани хайи лезги чӀалал акъатзавай газетдин юбилейдин шадвилера иштиракна. Къейд авуна кӀанда, «Лезги газет» подписка авунин карда Кьиблепатан Дагъустандин районрин арада Магьарамдхуьруьн район гьамиша кӀвенкӀвечи жергейра авайди я. шикил ягъайди Къудрат Алиев я.
+ГЬУЬРМЕТЛУ Магьамед Ибрагьимович ва «Лезги газет» редакциядин коллектив, за квез «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьил Фарид Агьмедован, вири районэгьлийрин ва жуван тӀварунихъай хьанвай 100 йисан юбилей мубаракзава. Къенин юкъуз, «Лезги газет» республикада хайи чӀалал акъатзавай, милли культура хуьнин ва вилик тухунин карда еке роль къугъвазвай газетрикай сад я. Газетдин юбилей им вири мухбиррин ва редакциядин коллективдин сувар я. Куь бажарагълу коллективди вахт-вахтунда акъудзавай газет рикӀ аладардай менфятлу изданиедиз элкъуьрнава. Куь газетдин чинра алай аямдин обществоди интерес ийизвай вири месэлаяр къарагъарзава ва кӀелдайбурув агакьарзава. Газетдин чинра республикада экономикадин, образованиедин, культурадин, здравоохранениедин хилера авай гьалариз талукь темаярни къарагъарзава. Коллективди пешекарвилелди гьазурзавай гьар са нумрадиз газет кӀелзавайбуру еке интерес ийизва. Инанмиш я, квехъ авай яратмишунин потенциал ва журналиствилин устадвал идалай кьулухъни менфятлу кӀвалахдин замин жеда.
+ЭХИРИМЖИ вахтара райондин хуьруьн майишатдин производстводин жуьреба-жуьре хилера цӀийи объектар арадал гъун бинеда авай жуьреба-жуьре инвестпроектар уьмуьрдиз кечирмишзава. ИкӀ, районда АПК-ДИН чӀехи кьве проект кардик кутунва. «Премиум» ООО-ДИ малар тукӀвадай чка эцигун кьилиз акъуднава, ина сменадин вахтунда ири карч алай 50 ва куьлуь карч алай 650 гьайван тукӀвадай мумкинвал ава. Инвесторди хсуси такьатрикай яз 60 миллиондилай гзаф пул харжнава, абурукай 14 миллиондилай гзаф такьатар малар тукӀвадай линия ва холодильникар маса къачуниз харжнава. Карханадиз як гьам къенепатан, гьамни мукьвал ва яргъа тир къецепатан уьлквейрин базарив агакьардай фикир ава. Кьилди къачуртӀа, як Кувейт республикадиз рекье тунин гьакъиндай икьрар кутӀуннава, и жигьетдай Арабрин Египет Республикадихъ галаз рахунар гьеле давам жезва. Идалай гъейри, районда «Магьарамдхуьр» СПОК-ДИ санлай 1450 тонн емишар ва майваяр хуьз жедай гьамбархана эцигунин инвестпроект кьилиз акъуднава. Проектдин къимет 60 миллион манатдиз барабар я. СПОК-ДИЗ государстводин патай куьмек яз 31,2 миллион манатдин кьадарда аваз грант ганва. Алай вахтунда холодильникрин камерайра хуьруьн майишатдин жуьреба-жуьре суьрсетар эцигзава. Кьилди къачуртӀа, ина 130 тонн хурмаяр, тахминан 100 тонн буранар, 20 тонндилай гзаф ичер эцигнава.
+ДАГЪУСТАНДИН ВУЗ-РА, школайра яргъал мензилда аваз кӀелунин къайда гьелелиг кардик кутадач. Идакай и йикъара коронавирусдин вилик пад кьун патал республикада кардик кутунвай Оперштабдин заседаниядал хабар гана. РД-ДИН Кьил С. Меликова малумарайвал, тӀугъвалдал гъалибвал къачуз хьанвач, цӀийи штаммар пайда жезва. И кардихъ галаз алакъалу яз уьлкведин гзаф регионра лап кӀеви серенжемар кьабулзава, сергьятар тайинарзава. Бязи регионра кӀвалах тийидай йикъар давам жезва, образованиедин идарайра яргъал мензилда аваз кӀелзава. Дагъустанда гьелелиг ихьтин серенжемар кьабулунин гереквал авач. Эгер гьалар пайгардикай хкатайтӀа, маса чара амукьдач. Коронавирусдихъ галаз алакъалу яз кардик кутазвай вири серенжемрикай виликамаз хабар гуда. * * * ЭХИРИМЖИ йикъара Дагъустанда коронавирусдиз акси рапар язавайбурун кьадар садлагьана гзаф хьанва. Тек са гьафтедин къене абурун кьадар 63 агъзурдалай алатнава. Виликдай ихьтин рекъемар вацран нетижаяр кьадайла жезвай. С. Меликован фикирдалди, рапар язавайбурун кьадар артух хьун QR-КОДАР кардик кутунихъ галаз алакъалу я. Уьлкведин са шумуд регионда хьиз, чи республикадани са жерге идарайриз фин патал коронавирусдиз акси раб янавайди тестикьарзавай QR-КОД къалурун чарасуз шартӀ яз тайинарнава. И кар инлай кьулухъни къуватда амукьда.
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ, гьар йисуз Магьарамдхуьруьн районда чи халкьдин игит хва Абас Исрафилован гьуьрметдай азаддиз кьуршахар кьунай турнир кьиле тухузва. Алай йисузни ДАССР- дин I00 йисан юбилейдин сергьятра аваз тухвай республикадин турнирда хейлин шегьеррай, районрай атанвай I80 спортсменди иштиракна. Турнир тебрикдин гаф рахуналди «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова ачухна. Гьуьрметлу дустар, чи кӀвалахда чна спортдиз кьетӀен фикир гузва. Бажарагъ ва гьевес авай жегьилриз чавай жедай куьмекар гузва. Абуру чпин нубатда гъалибвилер къазанмишуналди хайи гъвечӀи Ватан раижзава ва гуьгъуьнлай къвезвай несилдин фикир и кардал желбзава. Лап кьакьан гьуьндуьриз виридавай хкаж тахьайтӀани, спортдал машгъул хьуни куь руьгь, хесетар мягькемарда ва авай зайифвилер арадай акъудай мумкинвилер гуда. Чи игит А.Исрафилован тӀварунихъ галай комплексда ихьтин райондин тарихда гел тазвай важиблу мярекатар тухуни акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссералаз тербияламишдай ва игит гьамиша рикӀера амукьдайвал ийидай мумкинвал г��зва, къейдна райондин регьберди. Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра иштиракай 21 командадин спортсменри чпин алакьунар ва гьазурвилер къалурна. Нетижада Магьарамдхуьруьн район 1- чкадиз, Белиж поселок 2- чкадиз ва Дербент шегьер 3- чкадиз лайихлу хьана. Гъалибчийриз ва призерриз кубокар, медалар ва Гьуьрметдин грамотаяр гана. Турнирдин эхирдай Фарид Загьидиновича, Магьарамдхуьруьн районда физический культура ва спорт вилик тухуник лайихлу пай кутазвай РДДИН Минспортдин физический культурадин, спортдин ва резервдин управлениедин начальник Халитбек Махачеваз чухсагъул малумарна.
+ГЬАР са инсандиз дуьньядал виридалайни багьа инсан диде я. Гьар са инсан и дуьньядиз гъизвайди, ахпани ам арадал акъудзавайди диде я. Хизандин къене дидедин зегьмет лугьуз тежер кьван екеди я. Гьар са касдин уьмуьрда «диде» лугьур гаф гьи кьадар важиблу ятӀа, куьрелди лугьуз четин я. Аял сифте дуьньядиз атайла дидеди адаз кӀанивал гузва, ахпа уьмуьрдин писни хъсан, гьар са кардиз къимет гуз, уьмуьр дуьз къайдада аннамишиз чирзава. Къенин зи суьгьбет Гъапцегьрин хуьре яшамиш жезвай играми диде, лап хъсан хесетрин инсан Гьажихалум халадикай фида. Исаева Гьажихалум Джалиловна I952- йисуз дидедиз хьана. Адан буба Джалил ва диде Къизтамум хуьре лап гьуьрметлу ксарикай тир. Абурун хизанда муьжуьд аял хьана (ирид рушни са гада). Гьажихалум хизанда чӀехи руш я. Диде, бубади чпин рушал зегьметдал рикӀ хьун, чӀехидаз, гъвечӀидаз, халкьдиз гьуьрмет авун инсандин кьилин везифа тирди гьеле аялзамаз чирна. Гьажихалума вичин диде, бубадиз гъвечӀи аялар чӀехи авун патал пара зегьметар чӀугуна. Школа акьалтӀарна, эвленмиш хьана. Адан уьмуьрдин юлдаш Исаев Ямудин Шахьмарданович фад рагьметдиз фена. Гьажихалум халади пара четиндиз вад велед чӀехи авуна, абуруз дуьз тербия гана, кӀелиз туна, вири шегьредал акъуднава. Алай вахтунда, гьардахъ вичин хизанар, пешеяр ава. Гьажихалум халади I988- йисалай школада кӀвалахзава. Вичин зегьметдалди ада гьуьрмет къазанмишна. Алай вахтунда адаз хтуларни ава, птуларни хьанва, абуруз дуьз тербия, акьул гуз хуьре яшамиш жезва. Гьуьрметлу Гьажихалум хала, Ваз алукьнавай дидедин югъ мубаракрай! Вири девирра дидедин къамат багъри кӀвалин къене кьепӀинихъ галаз, чимивилихъни яратмишунрихъ галаз алакъалу яз хьайиди я. Ви хизанда бахт, берекат мадни артух хьун чи мурад я. Играми дидеяр, квехъ мягькем сагъламвал, кӀанивал, ислягьвал ва хушбахтвал хьун чи, куь веледрин, мурад я. Куьн гьамиша чи кьилел саламат, Аллагьдал аманат хьурай! ЖАННА.
+-Мубарак хьуй, Мубарак ХЬУЙ,ЛУГЬУЗ диде хквезва руш... -Вакай зиринг Чубарук ХЬУЙ,ЛУГЬУЗ диде хъуьрезва хуш. Назик гъилив ЧӀугур шикил Дидедиз къе багъишна. Чарчин юкьвал ЧӀагурнавай, Суварин югъ, Ал цуькверив, Зар рангарив нехишна. Михь ийиз къул Хекендас, кул Гьатна гара, Руьхъвед хара акъудна; Хъувуна цӀай, Эцигна чай, Куьткуьнна як, ��удай чичӀек, КӀЕШНИШ-ПИРИШВИРИ дуьзмиш, Крар санал агудна. Бугъ алахьиз Дидед вилик Атирлу чай, Дадлу хуьрек, Цуькведин кӀунчӀ атана. Къе дидедин рикӀик ква хвеш, Гуя гегьенш Хьанва рикӀин сергьятар. На лугьуди Дуьнья кьазва, Къужахдава Гуз теменар, Дидед лувар веледар...
+ДУЬЗ ЦӀАРАРА: 5. Тирш ягъун. 6. КӀвачерал арушдай шалар. 9. Гьиссун, фагьумун. I2. Вини дережадин хъел, ажугъ. I3. Акьул балугъвилихъ агакьай, вири краралди тамам. I4. Салан майва. 17. Буьвел. I9. Дурум, жувавай жув хуьз алакьун. 20. ИкӀидикай махсус жуьреда ийизвай жими хапӀа. 2I. Куьмек гуниз эверун. 22. Рахун тавун. 27. Дараматдин мертебадиз хкаж хьун патал затӀ. 28. Акьул, зигьин, къанажагъ. 29. Араб гьарфарин бинедал туькӀуьрнавай алфавит. 32. Чакъалрин жинсинин вагьши гьайван. 33. Хьайи, алай, жедай гьалар. 34. Кьуьгъвер, цанвай зул. ТИК ЦӀАРАРА : I. Гьуьрметдин гафар, хийир дуьа. 2. Кьакьан кӀвачер квай къуш. 3. Чирун патал суал гун. 4. Лам, япар еке пар чӀугвадай гьайван. 7. Пих, куркур, дакӀур чка. 8. Яргъандин къене пад. I0.Дуьньядиз къуллугъ ийиз Аллагьди хкянавайди. II. Къуьлуьн ири жинс. I5. Инсан хайи, яшамиш жезвай чка. I6. ТЕК-БИР жедай, къиметлу еридин, авачир хьтин. I8. ЦӀал фу чрадай чугундин пич. 23.Руьцрен жинс. 24.Хтун цил хьтин, кӀерец хьтин емиш. 25. Хъиткьинарун патал ишлемишдай затӀ. 26. Еке жендек авай, шувакь. 30. Дагъда, чиле дерин чка. 3I. Гуьзел дишегьли. ТуькӀуьрайди : АТАХАНОВ Абдулзагир я.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез халкьдин садвилин югъ- государстводин важиблу сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Чи уьлкведин вири халкьарин садвилин ва тупламишвилин нетижада чалай лап залан имтигьанрай экъечӀиз алакьна. Идалай кьулухъни гьакӀ жедайдахъ чун инанмиш я. Халкьарин садвилин сувар чаз чӀехи несилрин лап хъсан адетар ян тагана давамаруниз, Россиядин халкьарин садвал хуьниз эвер гузвай лишан я. Къуй ада квез ислягьвал, сагъламвал, хушбахтлувал гъурай. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Ф.З.АГЬМЕДОВ.
+РЕГИОНДИН оперштабдин заседаниедал, РД-ДИН кьил Сергей Меликова гайи тапшуругърин сергьятра аваз, Магьарамдхуьруьн райондин кьил, призывдин комиссиядин председатель Фарид Агьмедова, башламиш жезвай зулун призыв тешкиллувилелди кьиле тухунин гьакъиндай «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин призывдин комиссиядин заседание кьиле тухвана. Комиссиядин кӀвалах ачухай райондин кьили къейд авурвал, зулун призыв 1- ноябрдилай 31декабрдалди давам жеда, 18 йисалай 27 йисалди яшар авайбурун арада пландин призыв кьиле фида. Зулун призывдин кьиле физвай дяведин махсус операциядихъ галаз са алакъани авач. Заседаниедал, призывдин мярекатрин истемишунрал амал авун, зулун призывдин план ацӀурунин мураддалди командайрин комплект таъминарун, къуллугъдикай кьил къакъудзавайбур жавабдарвилин гьакъиндай хабардар авун, гъавурда тунин кӀвалахар кьиле тухун 2
+12- ноябрь, 2022- йис. патал общественный идарайрин, хуьрерин администрацийрин къуватар желбун, военкоматрихъ, къайда хуьзвай органрихъ галаз авай алакъаяр мягькемарун къарардиз къачунва. Медицинадин рекьяй ахтармишуниз, аскервилиз тухузвай касдин сагъвилиз килигун таъминаруниз кьетӀен фикир гузва. ГьакӀни, Фарид Загьидиновича законодательствода къалурнавайвал, къуллугъдал эвер гузвай ксарив повесткаяр вахкунин кӀвалах дуьз тешкилунин, абур дуьз гъавурда тунин важиблувални къейдна. Заседаниедин эхирдай районда и жигьетдай тухузвай кӀвалахдин нетижаяр кьуна ва Россияда малумарнавай са паюнин мобилизация къенин юкъуз акъвазарнавайдан гьакъиндай хабар гана.
+ДЯВЕ ислягь са инсандизни, уьлкведизни кӀанзавайди туш. Амма фашистрин гел кьур бандеровчияр себеб яз Россияди Украинада махсус серенжем тухуниз, стха уьлкве ва халкь фашистрикай азад авуниз мажбур хьана. Россиядин центральный каналри гьар юкъуз Украинада кьиле тухузвай махсус серенжемра дирибашвал къалурзавай миллетриз, ягъунар кьазвай ва женгинин юлдашар къутармишзавай, къагьриманрикай хабар гузва. Абурун арада чи Дагъустандин халкьарин кьегьалрини иштиракзава. Украинада кьиле физвай махсус серенжемра, чи уьлкведин вири халкьарин векилри хьиз, чи райондин кьегьалрини иштиракзава. Абурукай сад гъвечӀи сержант Закир Муслимов я. Адан ери-бине Магьарамдхуьруьн райондин Самур хуьряй я. И мукьвара кьегьал хва Закир вичин дирибашвал къалурайдай «Жуьрэтлувиляй» пуд лагьай дережадин медалдин сагьиб хьана. Идалай виликди Закир Муслимоваз дяведа вичин дурумлувал ва викӀегьвал къалурайдай Гьуьрметдин грамотани ганай. Аферин Муслимаз. Вун хьтин викӀегь, кьегьал аскерар акьалтзавай несилдиз халис чешне я. Баркалла ваз тербия ганвай диде-бубадиз вун хьтин кьегьал хва вердишарнавай. Кьегьалвал лагьайтӀа, вич вичелай арадал къвезвач, вири хизанда веледриз ганвай тербиядилай аслу я. Куьне абур Ватандал рикӀ алай халис ватанпересар яз чӀехи авунва. Закира Украинадин чилел военный махсус серенжемар башламишай йикъалай кьиле физвай женгера активвилелди иштиракзава. Вичел тапшурмишай гьар са кӀвалах Закира лап хъсандиз бегьемарзава. Къуй, Закир хьтин кьегьалар Ватандин вилик пак везифаяр намуслудаказ кьилиз акъудзавай Дагъларин уьлкведин ва санлай вири Урусатдин рухваяр- дявеяр, ивияр экъичунар куьтягь хьана, сагъ- саламатдиз чпин хизанрин патав агакьрай! ЖАННА.
+ДАГЪУСТАН республикадин кьил Сергей Меликов, уьлкведи кьиле тухузвай дяведин махсус операцияда чпин буржи тамамардайла телеф хьайи аскеррин диде- бубайрихъ галаз гуьруьшмиш хьана. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован иштираквални аваз, гьа и райондай тир Примов Руслан Джамалудиновичани Ибилкьасумов Рамидин Джаруллагьовичан (Тагьирхуьруьнкъазмаяр) ва Ахмедханов Эдуард Исмидиновичан (Азадогълийрин хуьр) диде- бубайрихъ галаз кьиле фейи гуьруьшда, республикадин Кьили къейд авурвал, халис кавказвийри чпин намуслу къуллугъдалди, жуьрэтлувилералди чпин уьтквемвал къалурна. - Чи арадай акъатнавайбур ва къенин юкъузни чпин къуллугъ давамарзавайбур чешне къачуниз лайихлу инсанар я. Абурун арада сифте йикъалай башламишна
+операцияди вилик эцигнавай месэлаяр гьялзавай ва гъалибвилихъ ялзавайбурни ава,- къейдна Сергей Алимовича. СВО- да чпин буржи тамамардайла телеф хьайи аскеррин диде- бубайриз башсагълувал гайидалай гуьгъуьниз, республикадин руководстводи абуруз гьи рекьел хьайитӀани къуват гудайди лагьана.
+1 МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондай армиядин жергейриз къуллугъ ийиз са десте жегьилар рекье туна. Райондин военный комиссариатдин гьаятда, чпин пак буржи тамамарун патал физвай жегьилар рекье твазвай мярекатда военный комиссар Эльман Гьажиева, призывникрин диде-бубайри иштиракна. Райондин военный комиссарди физвай жегьилриз
+чпин къуллугъ намуслувилелди тамамардай, багърийри ва хайи Ватанди дамахдайвал къуллугъ тухудай къуватар ва гьевес хьурай лагьана. Зулун призывдик кваз Магьарамдхуьруьн райондай 50-дав агакьна жегьилар чпин пак буржи тамамариз рекье твада. Къуллугъ ийиз физвай жегьилриз багърийрихъ галаз алакъаяр хуьн патал безлимитный сим картаяр багъишна. Абур рекье тваз атанвай мукьва- кьилийри, Ватандин ЧӀехи дяведа, чи чӀехи бубайри авур уьтквемвилер, жуьрэтлувилер рикӀел хкана ва Ватан хуьз къуллугъдал физвайбуруз хъсан рехъ хьуй лагьана. Къейд ийин, къуллугъ тамамариз физвай жегьилрикай садани Украинадин чилел физвай махсус операцияда иштирак ийидач. ЖАННА.
+САЛАСА юкъуз, Дагъустан республикадин Кьил Сергей Меликов кӀвалахдин гуьруьшдин сергьятра аваз, Магьарамдхуьруьн райондиз мугьман хьана. Региондин регьбер, гьукуматдин сергьят тир «Ярагъкъазмаяр» ва «Тагьирхуьруьнкъазмаяр» улакьар ахъайзавай пунктара тухванвай лап цӀийикӀа туькӀуьрунин ремонтрин кӀвалахар кьиле физвай гьалдихъ галаз таниш хьана. Региондин Кьил Сергей Меликов, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедовни галаз сифте нубатда Ярагъкъазмайрин пунктунин кӀвалахдиз килигна. И пункт лап цӀийикӀа туькӀуьр хъувунин кӀвалахар кьве этапда кьиле фида ва йисан эхирда тамамвилелди акьалтӀарда. КӀвалахар акьалтӀарайла пунктунин мумукинвилер пуд сеферда артух жеда. Яни суткада вири санлай 1400 улакь ахъайдай, абурукай 630 залан парцинбур, 40 автобус ва 730 кьезил улакь ахъайдай мумкинвал жеда. ЦӀийикӀа туькӀуьр хъувурдалай гуьгъуьниз 22 зул кардик акатда, абурукай 11 зул Россиядиз гьахьдайбур ва 11 зул Россиядай экъечӀдайбур жеда. РикӀел хкин, улакьар ахъайзавай «Ярагъкъазмаяр» пункт Азербайжан республикадин сергьятдал алай важиблу сергьятрикай сад я. ГьикӀ лагьайтӀа и сергьятди «Кеферкьибле» транспортдин коридордикай менфят къачудай ва Россиядиз, Азербайжандихъ, Ирандихъ, Индиядихъ, Азиядин ва прикаспийскидин уьлквейрихъ галаз алакъаяр хуьн таъминарда. ЕС- дин санкцияр кьабулайдалай инихъ и рехъ Россиядин логистика патал кьилинди хьанва. ГьакӀни, региондин регьбер фейи «Тагьирхуьруьнкъазмаяр» пунктунай са йикъан вахтунда 200 - шев агакьна улакьар ахъайзава. Къенин юкъуз 6 зул кардик ква, абурукай 3 зул Россиядиз гьахьзавайбур ва 3 зул Россиядай экъечӀзавайбур. Виликдай кутӀуннавай гьукуматдин икьрардин бинедаллаз цӀийикӀа туькӀуьр хъувунин кӀвалахар 2027- йисуз акьалтӀарда. Кьилди къачуртӀа са юкъуз 2 360 улакь, абурукай 1100 залан парцин улакьар ахъагъун пландик ква. Пунктара кьиле физвай кӀвалахрин гьалдихъ галаз таниш хьайидалай кьулухъ Сергей Меликова къуллугъдин органрин векилрихъ ва жавабдар къуллугъчийрихъ галаз кӀвалахдин совещание кьиле тухвана.
+И ЙИКЪАРА райондин Администрацияда «ЛЕКИ» футболдин командадиз нубатдин гъалибвал тебрик авуна. «ЛЕКИ» команда чпин артуханвал къалурунин нетижада, муьжуьд лагьай сеферда Дагъустандин чемпион хьана. Магьарамдхуьруьн МР-ДИН кьилин сад лагьай заместитель Фейруддин Рагьимханова Магьарамдхуьруьн кьил Фарид Агьмедован тӀварцӀихъай, администрациядин коллективдин, хуьруьн жемятдин патай «Леки» ФК-ДИН Президент Рафик Агъамирзоеваз рикӀин сидкьидай нубатдин гъалибвал мубаракна.
+И ЙИКЪАРА райондин администрациядин гьаятда школайрин директоррив автобусар ишлемишиз вахкунин мярекат кьиле фена. Мярекат ачухай МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова аялар чи гележег, абуруз гуьрчег ва бахтлу уьмуьрдин шартӀар яратмишун чи буржарикай сад тирди къейдна. «Важиблу месэлайрикай сад аялар тухузвай рекьера хатасузвал хуьн я. ГОСТ-ДИН вири истемишунрив кьазвай цӀийи автобусрин куьмекар квез вахкуз жедай мумкинвал хьунал зун къе гзаф шад я. Чаз цӀийи техника гунай заз Дагъустан Республикадин кьил Сергей Алимович Меликоваз чухсагъул лугьуз кӀанзава. Райондиз ахъайнавай автобусрин документар МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова Магьарамдхуьруьн М.Гьажиеван тӀварунихъ галай 1- школадин ва Гилийрин школадин директоррив вахкана.
+И ЙИКЪАРА, Вирироссиядин физкультурадинни спортдин комплексдин фестивалдин муниципальный этап Магьарамдхуьруьн районда кьиле фена. «Зегьметдиз ва оборонадиз гьазур я» лишандик кваз кьиле фейи этапда муниципалитетдин образованиедин идарайрин 9-10- классра кӀелзавай аялри иштиракна. Фестивалдин этап 11- ноябрдиз М.Ярагъидин тӀварунихъ галай Ярагъкъазмайрин юкьван школадин базадал кьиле тухвана. Планламишнавай и мярекатда 780 аялди иштиракна. Иштиракчийри, 100 м, 200 м, катунай, яргъивилихъ хкадарунай, чилелай гъилералди беден хкажунай, тфенгар ягъунай ва кроссдай чпин гьазурвал ва алакьунар къалурна.
+Райондин депутатрин собраниедин нубатдин сессия
+САЛАСА юкъуз райадминистрациядин заседанийрин залда «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН депутатрин собраниедин нубатдин сессия кьиле фена. Сессиядин кӀвалахда Магьарамдхуьруьн райондин депутатрин Собраниедин председатель Алияров Назира, МР- дин кьил Фарид Агьмедова, МР-ДИН администрациядин жавабдар работникри, СМИ- дин векилри иштиракна. Сессиядал агъадихъ галай месэлайриз килигна: I. 2022- йисан 23- декабрдин №109- 7сд къарарда дегишвилер ва алава хъувун, «Магьарамдхуьруьн район» 2023- йисан бюджет тамамарунин гьакъиндай ва 2024-2025- йисара планда авай крарин бинедаллаз. Докладчик райондин администрациядин финансрин управлениядин начальник Э.А.Ферзилаев. 2. МР-ДИН Собраниедин депутатрин къарардин проект кьабулун ва МР-ДИН Уставда дегишвилер ва алава хъувунин гьакъиндай. Докладчик: МР-ДИН администрациядин кадрийрин отделдин начальник Леонард Буржалиев. 3. Муниципальный къуллугъар эвеззавай ксариз гьар вацра алава такьатрин гьисабар авунин ва гьабуруз кӀвалахнавай йисариз килигна пенсияр тайинарунин гьакъиндай «Магьарамдхуьруьн район» МРДА тайинарнавай положенияда дегишвилер тунин гьакъиндай, МРДИН муниципальный къуллугъчийриз гьакъияр хкажунин гьакъиндай ва МР-ДИН работникриз классдин чинар еке хьунин гьакъиндай. Докладчик: МР-ДИН администрациядин кадрайрин отделдин начальник Леонард Буржалиев. 4. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН мулкарин приватизациядин прогнозрин план тестикьарунин гьакъиндай. Докладчик: эменнидин ва чилерин отделдин начальник Ферзиллаев А.Ф. 5. «Магьарамдхуьруьн район » МР-ДИН административный комиссияда дегишвилер тунин гьакъиндай. Докладчик: Администрациядин комиссиядин секретарь Арасханов И. 6.МР-ДИН Депутатрин Собраниядин №40 7сд къарарда дегишвилер тунин гьакъиндай. Докладчик: Эцигунрин ва архитектурадин отделдин начальник Шахмарданов Ш.М. 7. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН «ЧАХ-ЧАХ» хуьруз географический объект арадал гъунин гьакъиндай. Докладчик: МР-ДИН администрациядин крарин управляющий Къазиев В.А.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин Къартаскъазмайрал спортдин цӀийи майдан ачухна. Мярекатда Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агьмедова, Общественный палатадин член Юнус Балабекова, Дербентдин райондин Белиджи поселокдин кьил Рамиз Гьабибуллаева жегьилрин организацийрин представителри, школадин директорди ва школадин коллективди, хуьруьн жемятди активвилелди иштиракна. Мярекат ачухуналди Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агьмедова вичин рахунра хуьруьн жемятдиз ихьтин вакъиа мубаракна ва и карда кьетӀен куьмек гайи меценат Леонард Нагиеваз чухсагъул лагьана. - «Пара хуш жедай кар я ихьтин вакъиаяр, мярекатар хьун, ийизвай хъсан кӀвалах вичин нетижадив агакьарун. Къуй квез гьамиша бахтлу гележег хьурай» алхишна ада. Ахпа Фарид Агьмедова къейдна хьи, ихьтин майданар Магьарамдхуьре ва Буткъазмайрални ачухнавайди. Тебрикдин гафар атанвай мугьманрини ва масабуруни лагьана. Лишанлу яру лент Леонард Нагъиеван чӀехи буба хуьруьн агъсакъал Гьабибуллагь Абдалхановича атӀана .
+А��АЙ ЙИСАН I- паюна Магьарамдхуьруьн райондин МФЦ- диз (Многофункциональный центр )гьар жуьре къуллугърин патахъай меслят-куьмек кӀанз 23 агъзурдалай артух агьалияр атана. Абурукай I9 747 касдиз гьукуматдин ва муниципальный къуллугъар авуна. Районэгьлияр чилерин месэлайрихъ галаз алакъалу яз Росреестрдинни Кадастровый палатадин рекьяй куьмекар кӀанз къвезва абуруз гьахьтин куьмекар агакьарни ийизва. ИкӀ 20I9- йисан январдилай июлдалди райондин «Зи документар» центрда 4746- далай артух ксариз чилерин гьакъиндай къуллугъар авуна. Алай вахтунда МФЦ-ДИН кӀвалахда важиблу чка агьалияр госкъуллугърин сад тир порталда (ЕСИА) регистрация авуни кьазва. ЕСИА-ДА регистрация авунвай касдивай муниципальный къуллугърин порталдикай менфят къачуз жеда, гьакӀ адан вилик Гьукумат
+МФЦ-ДА (гзаф везифайрин идара) райондин агьалияр патал гзаф къулайвилин шартӀар яратмишнава. Тамаш садра, чун патал ина «зеленкадин» чар (государстводин регистрациядин свидетельство), заграндин, Россиядин Федерациядин гражданин лагьай паспортар, аялриз пособияр гузвай, жуьреба-жуьре субсидияр ва гзаф маса документар туькӀуьриз куьмекар гузва. И куьмекар квекай ибарат я? Чи райондин гьи агьалидивай хьайитӀани иниз атана, вичиз кӀанзавай куьмек квекай ибарат ятӀа лагьана, заявка вугуз жеда. Вавай заявка кьабулун патал 5-7 минут вахт герек жеда. Гила чна виликдай гьикӀ тиртӀа рикӀел хкин. Вири кӀвалахрикай чун рахадач, чун «зеленкадин» чар къачунал акъвазин. Чи районда МФЦ ачухдалди чпин чилериз, дараматриз «зеленкаяр» къачур вишерали инсанар ава. Заз чиз абурун виридан рикӀел алама и рекье гьихьтин четинвилер ацалтзавайтӀа. Шумуд идарадай-идарадиз фена кӀанзавайтӀа, пулунин харжияр гьихьтинбур жезвайтӀа. И рекьера инжиклувилер чал пара ацалтна.
+дин официальный маса къуллугърин гьакъиндай гегьенш мумкинвилер ачух жезва. Месела, адан куьмекдалди, МФЦДИЗНИ тефена, кӀвале компьютердихъ ацукьна, коммунальный пулар, кредитрин взносар гуз,загранпаспорт къачуз, автомобиль регистрация ийиз жезва, ва «онлайн» къайдада маса крар кьиле тухудай мумкинвал ава. Идалай гъейри, гележегда гьар жуьре арзаяр кхьинни регьят я: са сеферда хсуси кабинетда гьатнавай персональные данные амукьзава кьван, лазим атанмазди акъудиз жеда. Къейдин, гъилевай йисан ругуд вацра райондин МФЦ- да регистрация авунвай 3567 касди электронный Гьукуматдин мумкинвилерикай- ресурсрикай агалкьунралди менфят къачузва. Гекъигун патал, шаз ина 3250 кас регистрация авуна. ЦӀи и кӀвалах мадни активламишнава. ЕСИА порталдикай менфят къачу, куь вахт кьенят жеда. ЖАННА.
+РЕГИОНДА балугъар переработка ийидай цӀийи завод эцигун пландик ква. Республикадин экологиядин ва тӀебиатдин ресурсрин министерстводи хабар гайивал, Дагъустанда 450 тонндив агакьна бицӀи кӀизрийрин запасар ава. Им Россияда виридалай еке запасар я. ИкӀ гьар йисуз 95 тонндив агакьна бицӀи кӀизрияр кьаз жезва. Месела, алатай йисуз I200 тонн бицӀи кӀизрияр кьунва. РД- дин Минприродадин руководитель Набиюла Карачаева лагьайвал, бицӀи кӀизрияр переработка ийидай завод эцигдай чка тайинарнава. Заводда кардик кутвадай кьакьан технологийрин производстводи, дерин переработка авунвай хъсан еридин 40 млн.банка продукция гьасилдай мумкинвал гуда. ГЬАР ЙИСУЗ, дуьньяда авай вири мусурманрин пак суварикай сад тир Къурбан- байрам сувар къейдзава. Къурбан- байрам сувар УРАЗА-БАЙРАМ алатай 70 йикъалай къейд ийизва. И югъ гьар йисуз жуьреба- жуьре йикъарал ацалтзава. Алай йисуз Къурбан- байрам I2- августдал ацалтзава ва ам пуд юкъуз I5- августалди давам жеда. Къурбан- байрам суварри Меккедиз ийизвай зиярат акьалтӀарунин гьакъиндай хабардар ийизва. Гьар хизанди къурбанд яз гьайванар (хеб, деве ва цӀегь) тукӀвазва. Гьар са няметдив безетмишнавай суфраяр къурмишзава. Мукьвабурун кӀвалериз физва ва сада-садаз пишкешар гузва. Иллаки азарлу инсандал кьил чӀугун еке суваб жезва. Суварин шадвилер пуд юкъуз давам жезва. Къурбан- байрам суварин тӀвар Ибрагьим пайгъамбардин тӀварцӀихъ галаз алакъалу я. Идан гьакъиндай Къуръандин 37- сурада гегьеншдиз лагьанва. Са сеферда Ибрагьим пайгъамбардин патав ахварай Жабраил малаик атана ва адаз сад тир Аллагьдин эмирдалди вичин хва къурбанд ая лагьана. Яни Ибрагьиман чӀехи хва. Гьич фикирни тавуна, пайгъамбарди Аллагьдин эмир чӀур тавуна хва къурбандиз акъуддайвал хьана. Хциз вич къурбандиз акъуднавайди чиз, аксивал авунач. Ам шехьиз ва дуьаяр ийиз бубадин гуьгъуьна аваз, Мина дередиз рекье гьатна. Гила анал Мекке эцигнава. Ибрагьиман имандиз вафалувал акур Аллагьди, адан чукӀул авай гъил баладив агакьдалди, адан чкадал хеб эцигна. Гьанлай инихъ гьар йисуз мусурман халкьди къурбандиз гьайванар акъудзава. Мусурманар гзаф яшамиш жезвай Россиядин са жерге регионра и юкъуз кӀвалахзавач. Адыгеяда, Башкирияда, Дагъустанда, Ингушетияда, КАБАРДИНОБАЛКАРИЯДА, Карачаево- Черкесияда, Крымда, Татарстанда ва Чечнядин республикайра и югъ ял язавай сувар яз гузва.
+АЛАЙ ВАХТУНДА, гьайиф хьи, инсанри чпин рикӀел вуч акьалтайтӀа гьа кӀвалах ийизва. Абуру регъуьвал, ягь, намус гьич гьиссзавач. Абуру чеб мусурманар я лугьузва, амма рикӀера иман амач. Мугьаммад ПАЙГЪАМ-БАРДИ лагьанай: «Регъуьвал рикӀе иман авай инсандиз жезва» (Бухари, Муслим). Им рикӀе иман авачир инсан ягьсузди жезва лагьай чӀал я. Ягь, намус, регъуьвал Аллагьдиз кӀандай, пайгъамбарриз ва савадлу инсанриз хас сифетар я. ГьакӀ Аллагьдин Расулди лагьана: «Регъуьвал гьиссзавай инсанди анжах хъсан амалар ийида» (Бухари, Муслим). Чи играми Пайгъамбар лап регъуьди тир. Ам гьатта вич рахазвай инсандин вилериз килигдачир. Я инсанрикай, я Аллагьдикай регъуь тушир инсан гьайвандиз тешпигь жезва. Идан гьакъиндай МустӀафа ас- сабий тӀвар алай еке алимди лагьай машгьур гафар чаз малум я: «Нефсиниз гунагь ийиз кӀан хьайила, вуна адан рикӀел Аллагь хкваш. Аллагьдикай регъуь жезватӀа, инсанар рикӀел хкваш. Абурукайни регъуьвал гьиссзавачтӀа, ваз вун ламраз элкъвенвайди чир хьухь». Мусурман эвелни-эвел къилихдин и еридихъ муьгьтеж я. Вучиз лагьайтӀа регъуьвал-им вири лайихлу сифетрин чешме я. Месела, диде-бубадихъай регъуь хьайила аялар чӀуру кӀвалахривай яргъа жез, къени кӀвалахар ийиз чалишмиш жезва; регъуьвиляй мугьмандиз гьуьрмет ийизва ва мсб. Регъуьвал гьатта чи Ислам диндин сифет я лагьанва. Аллагьдин Расулди къейдна: «Гьар са диндиз вичин сифет ава, Исламдин сифет регъуьвал я». Регъуьвал гьисс тийизвай ягьсуз инсанди чӀуру кӀвалахар ийида, абур авуналди ада вич ва вичин мукьва-кьилияр халкьдин виляй вегьеда. Виридалайни лайихлу регъуьвал Аллагьдин вилик пуд арада ачух жезва: 1.Аллагьди гузвай няметрин гьакъиндай чалай Адаз лайихлу шукур гуз алакь тийизвайди чир хьайи арада; 2.Са бедбахтвилик акатнамазди нарази тахьун. Аллагьди гайи маса няметар рикӀел хуьн. Имам Алюсиди вичин «Тафсир Алюси» лугьудай ктабда ихьтин суьгьбет кхьенва: «Аюб пайгъамбар четин гьалда авайла адан папа лагьана: «Вун Аллагьдин пайгъамбар я. Нагагь вуна Адавай вун четинвилерикай азад авун тӀалабайтӀа, Ада жаваб гуда». Аюб пайгъамбарди папавай жузуна: «Гьикьван вахтунда чун саламатдиз яшамиш хьана? Ада жаваб гана: «Пудкъад йисуз». Аюбани лагьана: «Саламатдиз яшамиш хьайи кьван вахтунда бедбахтвилик яшамиш тахьанмаз, заз Аллагьдивай жув адакай азад авун тӀалабиз регъуьзва». 3. Аллагьди гьарамнавай шейэрикай фикир авуникай мефтӀ ва гьарамнавай тӀуьникай руфун хуьн. Са сеферда Аллагьдин Расулди вичин асгьабриз лагьана: «Квез Аллагьдикай лайихлу къайдада регъуь хьухь!» Абуру жузуна: «Ам гьи къайда я?» Пайгъамбарди жаваб гана: «Лайихлу къайдада регъуь хьун- им жуван кьил ва бедендин амай паяр Аллагьди гьарам авунвай шейэрикай хуьн, гьамиша кьиникь рикӀел хьун я. ИкӀ авун Аллагьдикай регъуь хьун лагьай чӀал я» (Тирмизи). («Ас-Салам»).
+МАЛАИКДИ тарифар ийизва Иблисдин, мез сивин къвалавай гуьцӀуьз, шадвал чуьнуьхиз тежез лугьузва вичини: -АЖЕ-ЕБ! ШейтӀандин яб атӀана акьван шад хьана хьи заз. АтӀанвайдини гьа фитнейрин гьамбар-чапла яб я адан. Кьегьал я Иблис! Садавайни тахьай кьегьалвал я, тарихда тахьай гьунар авуна Иблисди ! Зун сакӀани кьисас вахчуз тежез авайди тир, гена Иблисди зи паталай авуна гьа кар! Зун уьмуьр амай кьван буржлу я, валлагь-биллагь къене авай рикӀни кваз ваъ ийидач за АДАЗ!ЯВАШ кьванни лагь, эй бейниван, акьван ахъа жемир. Ви дугьривал чирмир адаз. Вакай адаз хабарни авайди туш. Аданди вичин мидявал, вичин кьисас я. Ам япай гьахьна сивяй экъечӀзавай, вири алцурарзавай Иблис я гьа. Адазни кӀанзавайди вун хьтин дуьзена я. Иблисдихъ ихтибармир. Эгер адаз ви дугъривал чир хьайитӀа, ШейтӀандин са яб атӀанай ада ви кьве ябни ��тӀуда,- лугьузва къвалахъай, гъил сивел эцигна явашдиз Фукъаради.
+5 17- август, 2019- йис. 05с.30м. Магьарамдхуьр - Махачкъала 06с.30м. Мугъверган - Махачкъала 09С.20М.МАГЬАРАМДХУЬР - Тагиркент - Бильбиль 09С.30М.МАГЬАРАМДХУЬР - Дербент 09С.40ММАГЬАРАМДХУЬР - Самур I0.С.I0.ММАГЬАРАМДХУЬР - Дербент I0.С.30.М. Магьарамдхуьр - БИЛЬ-БИЛЬ II.С. 00 .ММАГЬАРАМДХУЬР - Самур I2С.05ММАГЬАРАМДХУЬР - Биль- биль I3Ч 00м Магьарамдхуьр - Махачкъала I3Ч.00 М.МАГЬАРАМДХУЬР - Биль - биль I4Ч.00 м .Магьарамдхуьр - Биль -биль I5.Ч.00М.МАГЬАРАМДХУЬР - Самур ШАЗ апрелдин вацра чи районда агьалияр патал цӀийи автостанция ачухнава. Гьар са улакьдиз акъваздай чкаяр тешкилнава, са пата маршруткаяр муькуь пата таксияр ава. Идалай гъейри, агьалийриз улакь гьалдай вахт къведалди ацукьдай чкаяр, вижевай чердах, дидединни баладин кӀвал, цуькверал безетмишнавай гьаят, чайханани кваз ава. Мадни рекье гьатзавай агьалийриз регьят хьун патал чна чи газетда автостанциядин маршрутдин график къалурзава.
+РД- да авай тамарин майишатдин Комитетдин пресс- къуллугъди хабар гайивал, алай йисуз Дагъустанда 262 гектарда там кутадай къелемар цанва. Цанвай материал вири Комитетдин питомникра гьасилнавайди я. -Алай йисан сад лагьай кварталда тамун набататрин 300 килограмм тумар кӀватӀна, абурукай 80 кг. шамагъаждинбур я,- хабар гана ведомстводи. Идалай гъейри, питомникра тумар цунин кӀвалахар Нагъайдин ва Хасавюртдин районрин лесничествойра 2 гектарда кьиле тухванва. Тумар цадайла древеснокустарниковый жинсеринбур цанва ва са миллиондив агакьна хъсан еридин цадай материал къачун гуьзетзава. Къейд авуна кӀанда, эхиримжи къад йисуз им сад лагьай сефер я, «Экология» милли проектдин рамкайра аваз, Дагъустандиз тамарин майишатрин техника ва тадаракар къачудай пул чара авунва. И карди РД- да авай тамарин майишатдин Комитетдиз тамар кутазвай майданрин кьадар артухардай ва анра тухузвай кӀвалахрин ери хъсанардай мумкинвал гуда. «Самурдин сес» редакциядин ва ООО «Самур» типографиядин работникри Кьасумова Найиcатаз ва адан вири мукьва-кьилийриз играми вах ФАТӀИМАТ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди башсагълугъвал гузва. «Самурдин сес» редакциядин ва ООО «Самур» типографиядин работникри Айдемирова Афисатаз ва адан вири мукьва-кьилийриз хала НАРГИЗ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди башсагълугъвал гузва.
+«Давай поженимся» передача я. Вичелай вил элягъиз, вич тӀарам кьуна, жизви вич зурзурни ийиз акъвазнава свас-руш. Сюрприз яз ада чам-гададиз лугьузва:- Чун чуьнуьхгумбатӀ къугъвада! Вуна вилер кӀева. Мягьтел хьана чамгада:- Гъидалди, гила амаз, зи вилер кӀевайла, ахпа гъайила вуна, яраб вуч хъийидайди ятӀа?! * * * ПӀинияр це ман, сакьве пӀини,- лугьузва рекьяй физвай бицӀи гадади. -Кьве пӀини- и ? Кьвед тӀуьна руфун ацӀудан?хана, са цуьрц вугана аялдив. Са- сад атӀуз пӀинияр вегьезва сивиз. -Бес ву��а гьисабзавач хьин шумуд тӀуьнатӀа? -Садра нен ман!– иштягьдив незва пӀинияр. * * * Балугъ кӀан хьанвай. Фена, эверна балугъчидиз. БицӀи руш экъечӀна. За хабар кьуна: - Я бала, кӀвале балугъар аван? -КӀвале аваче, ваннада ава, - рикӀик тади кваз лагьана, ахпа балугъ къадагъа тирди фикирдиз хтай руш, сив гъилив кӀевна, кат хьана –амач.
+КЪЕ Россиядин, республикадин гьа жергедай яз чи райондин муниципалитетдин обществодин вири хилера цӀийи хъувунин кӀвалахар кьиле физва. Яшайишдин, экономикадин жигьетдай вилик финин кардиз республикадин масштабда фикир гайитӀа, чи район сифте жергейра ава. Им акӀ лагьай гаф я хьи, чи райондин муниципалитетдин, чкадин самоуправлениедин векилри агьалийрин агьваллу гележегдикай, чи веледрин бахтлу пакагьан йикъакай ийизвай фикирар анжах район экономикадинни яшайишдин рекьяй вилик фининбур я.
+Магьарамдхуьруьн район яшайишдинни экономикадин рекьяй вилик тухун патал галатун тийижиз гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазвай, и алай жавабдар девирда вичин къуллугъ гьакъисагъвилелди кьиле тухузвайбурукай сад МР-ДИН Администрациядин кадрийрин ва информацийрин технологийрин отделдин начальник Буржалиев Леонард Нурдинович я. Гьамиша кӀвалахдин яцӀа авай, галатун тийижир, вичел тапшурмишай гьихьтин четин жавабдар везифа хьайитӀани вахтунда кьилиз акъудиз алахъдай виридаз чешнелу инсан я. Адан хиве авай кӀвалах жуьреба-жуьре я, газетдин са нумрада рахаз хьун четин я. Леонард Нурдиновичахъ галаз къуьн-къуьне туна кӀвалахзавай юлдашрин гафарай ам гзаф мергьяматлу, кӀеве гьатай касдиз куьмек гудай, намусдиз, гъейратдиз михьи инсан я. Вич чӀехи дережадин къуллугъдал алатӀани, и касди сес хкажна, вичин столдин къуват къалурдач, алазни-алачиз вичин работникдин кефиник хкуьрай гьич са дуьшуьшни чаз чидач. Кар чидай, чирвилер авай, 2012- йисуз «Муниципалитетдин къуллугъдин Гьуьрметлу работник» лагьай тӀварцӀиз лайихлу хьайи Леонард Нурдиновича вичи тамамарзавай пешедилай къецяй вичин кӀвалахдин юлдашризни куьмекар гузва, абур вичин къаюмвилик кутуна, дуьз рекьяй ракъурза. Ам къуллугъдин низам мягькемарунин, кӀвалахдин юлдашар чпин везифайрив жавабдарвал дериндай аннамишна гатӀумунин терефдар я. Адаз я цӀалцӀам гафар, я ери-бине авачир лугьунар эсиллагь бегенмиш туш. Ам гафунин, кардин иеси я.
+Леонард Нурдинович мукьвал-мукьвал райондин газетдин редакциядизни мугьман жеда. Ам чи коллективди гьамиша багьа мугьман хьиз, хушуналди кьабулда. Ингье, и сефердани ам редакциядиз атайла, чи арада жуьреба-жуьре суьгьбетар кьиле фена. Абурукай сад, чи районда чкадин самоуправлениедин кӀвалахдикай тир. И ихтилат яргъалди давам хьана. Заз чиз им еке тӀал алай месэла тир. Леонард Нурдиновича вичин ихтилат икӀ башламишна: -Чи инсанриз адет хьанва социальный экономикадикай, яшайишдин къулайсузвилерикай, татугайвилерикай, уьмуьрди арадал гъиз��ай четинвилерикай, халкьдиз къуллугъ ийизвай са бязи идарайрин векилрилай гьакимриз шел-хвал авун. Са вахтара, шаксуз, абур гьахъни жезвай. Месела, аялдин пособия гун патал кӀватӀна кӀанзавай кьван справкаярни документар авай. Ибур, гьелбетда, вири са идарадай гузвачир. Инсанар мажбур тир, и чарар кӀватӀун патал са идарадай маса идарадиз катиз. Чун рахазвай и месэла са йикъуз куьтягь жезвачир, гьафтейралди давам жезвай. Идалай гъейри, чилин документар ва икӀ уьмуьрди арадал гъизвай маса месэлаярни. Алай вахтунда чун и татугайвилер арадай акъудиз алахънава. ЦИФРОВАЯ ЭКОНОМИКА . И гаф, заз чиз, са бязи инсанриз сад лагьай сеферда ван къвезва. Ша чун тамашин ам вуч лагьай гаф ятӀа, адакай чаз гьихьтин менфят жедатӀа. Са бицӀи, вири
+гъавурда акьадай месэладал акъвазин. Виликдай чун вири сбербанкдиз жуьреба-жуьре дердияр аваз физвай. Садбуру счетдай маса счетдиз пулар ракъурзавай, кредитар къачузвай, банкоматдай вичин мажиб акъудзавай, вичел алай штраф гузвай ва икӀ мад. Чаз алай вахтундани аквазва, анриз фейила инсанар алтӀушна, сада-садаз кӀур гуз, къал-макъалар жезвай вахтарни кими туш. И татугайвилер вири «очередь» лугьудай гафуни арадал гъизвай. Гила цифровой экономикади чаз кӀваляй экъечӀ тавуна, сбербанкдин ракӀарихъ «очередра» акъваз тавуна вири кӀвалахар ийидай мумкинвал гузва. Телефондай, компьютердай, ноутбукдай, планшетдай вавай, эгер кӀвалик интернетдин алакъа кваз хьайитӀа, санай масаниз пулни ягъиз жезва, туьквендай шей къачурла ви телефондай туьквенчидин телефондиз пул вегьез жезва, кредит къачуз, кӀвале ацукьна штраф гуз жезва. Чаз инай аквазвайвал, сбербанкдин ракӀарихъ хъфинин гереквал амач. Аялдин пособиядин документрин, чилин документрин ва икӀ мад маса месэлаярни кӀвале ацукьна интернетдай гьялиз жеда. И месэлаяр вири арадални фад къведа, жавабарни абуруз фад хкведа. И къулай шартӀар чаз вири цифровой экономикади гуда. Идалай гъейри райондин экономика вилик финизни идакай еке хийир жеда. Сад лагьайди, чарарал алай справкаяр, маса документар амукьдач. Чаз чар ишлемишун эсиллагь герек хкведач. Инсандивай герек вири документар гьар са талукь идарада компьютердин базада жеда. А идарайри интернетдин алакъадин куьмекдалди чебчпихъ галаз сигъ алакъада аваз кӀвалахда. Чарарихъ пул гунин гереквал амукьдач. А пул райондин бюджетда амукьда. Адахъ райондин къене герек чарасуз маса дердияр ийида. Им чун тамашай са месэладай район патал пулунин такьатар кьенят хьана лагьай гаф я. Цифровой экономикадикай мад гьихьтин къулайвилер, менфят къачуз жедатӀа чи районэгьлийриз чирун патал, чна райадминистрацияда мукьвалмукьвал и месэладин гьакъиндай хуьрерин кьилерихъ, идарайрин руководителрихъ, школайрин директоррихъ галаз семинарар тухузва. Хуьрерин кьилери чпин хуьрера жемятдин сходар тухвана, анрал инсанриз цифровой экономика вуч зат�� ятӀа, адакай гьикӀ менфят къачудатӀа чирунин кӀвалах тухвана кӀанда. Школайра цифровой экономикадай, аялар гъавурда тун патал махсус тарсар тухуда. Идалай гъейри цифровой экономикадикай медицинадин, образованиедин, культурадин, хуьруьн майишатдин хилерани екез менфят къачуз жеда. Цифровой экономикади чаз гудай къулайвилерикай газетдин са нумрада рахаз хьун мумкин туш. Адахъ авай мумкинвилер пара я. Гьавиляй чун а мумкинвилерикай яваш-яваш тади галачиз рахада. ГьакӀ хьайила, заз чиз, газет кӀелзавайбурни адан гъавурда регьятдиз акьада. Гьа идалди Леонард Нурдиновича вичин суьгьбет акьалтӀарна. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+- АЛАЙ йисуз, 225 агъзур гектарда гатфарин къуьл цун планламишнавай. Абурукай 40 процент кӀвалахар акьалтӀарнава. И кӀвалахда I500 техникадин единицаяр кардик ква. ГьакӀни I,4 гектарда уьзуьмлухар ва гьакьван майданда багъларни кутун пландик ква,- хабар гана региондин кьилин пресс-къуллугъди. Алай вахтунда республикадин аграрийри 500 гектар багъ
+лар ва I65 гектар уьзуьмлухар кутунва. Гатфар акьалтӀдалди 800 га багълар ва 200 га уьзуьмлухар кухтун пландик ква. ГьакӀни пресс-къуллугъди хабар гайивал, хуьруьн майишатдин и хилерал машгъул тир региондин аграрийриз, гьукуматди къуват гузвай гьар жуьре серенжемар кьабулда ва республикадин Минсельхозпроди субсидияр чара ийида.
+АЛАЙ секинсуз вахтунда чав агакьай шад хабар, райондин спортдихъ рикӀ кузвай гьар са кас патал еке пишкеш хьана. Чи районэгьли Замир Балахмедов «Дзюдодай Россиядин спортдин мастер» тӀварцӀиз лайихлу хьана. Замира I- нумрадин МДЮСШ- да тренер Тельман Халидован гъилик гьазурвилер къачузвай тербиячи я. Чна Замир Руслановичаз, адан тренердиз ва мукьвакьилийриз хьанвай агалкьун рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй вахъ мадни кьакьан дережайриз хкаж жедай къуватар ва гьевес хьурай, гьуьрметлу Замир.
+ДАГЪУСТАНДИН общественный объединенийрин союзди, сад авунвай мягькем меслятдалди, яргъал йисара ислягьвал патал чӀугвазвай гуьгьуьллу зегьметдай, регионда кьиле физвай гьар са кардик ва республика социально – экономический жигьетдай вилик тухуник лайихлу пай кутунай Дагъустандай тир сенатор Керимов Сулейман Абусаидович «Дагъустандин Намус ва Дамах – Къизилдин лекь» къизилдин ордендиз лайихлу хьана. - Республика патал виридалай четин вахтара Сулейман Керимова куьмекдин гъил яргъи авурди я. Алай вахтундани ихьтин къизгъин гьалар арадал атанвайла ам къерехда акъвазнавач. – къейдна вичин инстаграмда «Магьарамдхуьруьн район» МР –дин кьил Фарид Агьмедова. ИкӀ Сулейман Абусаидовича, ЧӀехи гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 75 йис тамам хьунихъ галаз алакъалу яз, Ватандин чӀехи дяведин иштиракчийриз – ветеранриз виридаз I миллион манат авай сертификатар гана. ГьакӀни пайда хьанвай коронавирусдин тӀегъуьндихъ галаз женг чӀугун патал I,5 милрд.манатдин медоборудование къачуна. Им инсанвилин, намусвилин ва дамахдин чешне я.
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДИН КЪАРШИДИЗ
+I94I- ЙИСАН 22- ИЮНДИЗ ФАШИСТРИН Германияди Советрин Союздал бейхабардиз гьужум авурла Советрин уьлкве дяведиз тамамвилелди гьазур тушир. Немсери рагъакӀидай патан Европада кьве йисуз тухвай дявейра саки вири государствояр вичиз муьтӀуьгъарнавай. Абурун экономикади Гитлеран армиядин интересриз къуллугъзавай. Дявейра абурухъ женгинин тежрибани хьанвай. Амма гьар гьикӀ ятӀани, саки кьуд йисуз давам хьайи Ватандин ЧӀехи дяведа Гъалибвал Советрин армияди къазанмишна. Гила дяве куьтягь хьана 75 йис алатнаватӀани, мусибатдин а йисар къени чи рикӀелай алатзавач. А дяведи чи рикӀера авур хирер къени сагъ хьанвач. А ягъунар чпин вилералди акур, чеб а дяведин иштиракчияр хьайи ветеранар къе чи арада, гьайиф хьи, амач. Абурукай сад рагьметлу зи халу Сефибегов Сефибег я. Ам I92I- йисуз Кьурагь райондин Вини Макьарин хуьре лежбердин хизанда дидедиз хьана. Аялзамаз адаз пара азабар, зегьметар акуна. Школа акьалтӀарайла жегьилдин рикӀе кӀелун давамарунин мурад авай. Амма дяве башламиш хьана. I942- йисуз Се
+фибег халу гуьгьуьллудаказ дяведиз фена. Кьве вацра Поти шегьерда запасной полкуна дяведин чирвилер къачуна, ахпа Юго-Восточный фронтдиз рекье туна. Ина Сефибег халудиз 5I- армиядин жергейра аваз Волга вацӀал Сталинград шегьер патал кьиле фейи къизгъин ягъунра иштирак авун кьисмет хьана. Сталинград шегьер немсерин ва абурун гъилибанрин саки 60 дивизияди гьалкъада тунвай, шегьердин далу патахъай гужлу Волга вацӀ авахьзавай, чи кьушунар лап четин гьалда авай, ятӀани абуру Сталинград хвена, фашистриз Сталинград къачудай ва Волгадилай элячӀдай мумкинвал ганач. I942- йисан ноябрдиз Советрин Армияди «Уран» тӀвар алаз еке контранаступление тухвана. Кьуд йикъан къене кьиле фейи операцияда фашистрин Германиядин ва абурун гъилибанрин 22 дивизия гьалкъада гьатна ва I943- йисан 3- февралдиз гьалкъада гьатай фашистар тергна ва 90 агъзурдав агакьна есирда кьуна. И женгера къалурай викӀегьвилерай, жергедин аскер, пулеметчик Сефибег халудиз Верховный Главнокомандующийдин къул алай Гьуьрметдин грамота ва «За оборону Сталинграда» медаль гана. I943- йисуз Дон вацӀал лап къати женгер кьиле фенай. А женгера Ддондалай сирнав ийидайла Сефибег халудал залан хер хьана. Ам Сталинград шегьердин госпиталдиз рекье туна. Кьве вацралай гьеле хер бегьем сагъ тахьанмаз Сефибег халу госпиталдай чинеба катна, вичин частуниз хтана. И вахтунда Украинада Донбасс патал къати женгер кьиле физвай. Сефибег халу авай стрелковый ротади са хуьр азадна. Няни хьанвай. Немсери сад лагьана чи ротадал гьужумна. Автоматринни винтовкайрин къати ванер акъатна. Рота кӀвачел акьалтна. И вахтунда ротадин командирди Сефибег халудиз виликди фена гьужумдиз къвезвай немсериз пулеметдай гуьлле гунин ва немсер хуьруьз ахъай тавунин ��уйругъ гана. Буйругъ кьилиз акъудун патал Сефибег халу вичин пулеметдин кьвед лагьай номер, урус Василийни галаз хуьруьн къерехдиз экъечӀна, немсериз гуьлле гана. Ихьтин аксивал гуьзлемиш тавур немсер кьейибурни, хирер хьайибур алайвал майдандал туна кьулухъди тамуз кат хъувуна. И ягъунар экв жедалди куьтягь хьанач. Югъ хьайила ротадиз куьмек яз танкарин десант атана. Абурун куьмекдалди амай немсерни терг хъувуна. И женгина Сефибег халудин пулеметдин гуьлледи вишдав агакьна немсер тергна. Гьа и юкъуз полкунин командирди Сефибег халудин хурудал «За отвагу» медаль алкӀурна. I944- йисуз Советрин Армияди Румыниядин чилел
+женгер тухузвай. И женгера иштирак авун Сефибег халудизни кьисмет хьана. Ада Бухарест азад ийидай женгера иштиракна ва цӀудралди немсер къирмишна. Венгриядин чилел кьиле фейи женгера Сефибег халудал кьвед лагьай сеферда залан хер хьана. Са шегьер азад ийидайла (шегьердин тӀвар рикӀел аламач) полкуни са шумуд сеферда немсерин сенгеррал гьужум авуна. Амма чи аскерривай немсер чпин сенгеррилай гадариз хьанач. Гьужум давам жезвай вахтунда немсерин снайперди ахъагъай гуьлледи Сефибег халудин къуьнел залан хер авуна. Гуьлле Сефибег халудин къуьняй акъатна пулеметдин кьвед лагьай нумрадихъ галукьна, ам кьена. Сефибег халу вич вичел алачиз кьве йикъалай похоронный командадиз жагъана ва тадиз госпиталдиз рекье туна. Дяве куьтягь хьана. Советрин армия фашистрин Германиядал Гъалиб хьана. I946ЙИСУЗ хер сагъ хъхьайла Сефибег халу госпиталдай кӀвализ ахъай хъувуна. Хуьре ам ислягь зегьметдик экечӀ хъувуна. Гзаф йисара Магьарамдхуьре сифте туьквенчивиле ахпа куьмекчи школада завхоз яз вич пенсиядиз экъечӀдалди кӀвалахна. 2002- йисуз Сефибег халу чи арадай акъатна, рагьметдиз фена. Дяведин ва зегьметдин ветеран, Ватандин ЧӀехи дяведин 2- дережадин ордендин ва са шумуд медалдин сагьиб Сефибег халудиз хуьре-кӀвале еке гьуьрмет авай. И гьуьрмет ада вичин зегьметдалди, инсанвилин къилихралди къазанмишна. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+СОВЕТСК хуьр- райондин чӀехи хуьрерикай сад я. I952- йисуз ДАССР- дин министррин Советдин къарардин бинедаллаз, Ахцегь райондин Ялцугъ, Филискъар, Филифгюне дагъдин хуьрерин агьалияр Гуьлгерычай вацӀун дередиз эвичӀна. I953- йисуз иниз Кьурагь райондин Бурши- Макьа хуьруьн агьалияр куьч хьана. I966- йисуз хьайи зурба залзалайрин нетижада эвичӀай муьжуьд хуьруьн агьалийрикай Советск хуьр ибарат хьана. ЦӀуд йисаралди абуру къатканвай уьлендин чилер къайдадиз гъана кардик кутуна. ЦӀийиз кутунвай хуьре нафтӀадал кӀвалахзавай электростанция кардик кутуна ва I967- йисуз хуьр михьиз таъминарна. I957- йисуз хуьруьз радио кутуна ва I96I- йисуз ирид йисан школа ачухна. Гуьгъуьнин йисара хуьре 50 нумрадин АТС, музыкадин школа, гамар, халичаяр храдай фабрикадин филиал ачухна. I957- йисуз ХенжелкӀеледай почтадин отделение Советск хуьруьз ХКАНА.ГЬА йисал��й I978- йисалди хуьре сберкассадин филиал кардик квай. Колхозникрин куьмекдалди клубдин ва библиотекадин дарамат эцигна. I992- йисуз культурадин КӀвалин цӀийи дарамат акьалтӀарна вахкана. Гуьгъуьнин йисара хуьре эцигай конторадин, складрин, малар хуьдай сарайрин, пилорама, чехиррин заводдин, туьквенрин, школадин цӀийи дараматдин, ФАП- дин дараматар кардик акатна. Хуьруьн дамах ана яшамиш хьайи ва жезвай, чпин гъвечӀи Ватан чӀехи уьлкведин вири пипӀера раиж авунвай кьегьал рухваярни рушар Я.КАЛУГАДИН онкологиядин областной центрдин кьилин духтур, медицинадин илимрин духтур, профессор В.Эфендиев, биологиядин илимрин духтур, ДГУ- дин биологиядин факультетдин декандин заместитель Б.Мусаев, Дербентдин аялрин больницадин кьилин духтур хьайи, РД- дин лайихлу духтур Д. Гьалимов, РФ- дин яракьлу къуватрин полковник М.МИРЗОЕВ,ДАССРДИН Верховный Советдин 8- созывдин депутат Н.Ашуралиева, илимдин духтурар ва кандидатар тир; М.Керимова, Ж.Велиева, Э.Велиев, З.Исмиханов, З.Берембеков, С.Тагиев, М.Тагиев, Р.Тагиев хьтин кьегьал рухвайрални рушарал хуьруьнбуру дамахзава. Советск хуьруьн юкьван школа 200I, 2002, 2003- йисара «Йисан школа» конкурсдин гъалибчи я. Хуьруьн сельсовет I979- йисуз республикадин хуьрерин арада тухвай соцсоревнованиедин ва I985- йисуз вирироссиядин соцсоревнованияда социально-экономический рекьяй вилик тухунин план агалкьунралди тамамарайдай гъалибчи хьана ва гъиляй гъилиз физвай Яру пайдахдиз лайихлу хьанай. Хуьре кардик квай «Фрунзенский» совхоз, хуьрерин сергьятар ва къулай шартӀар туькӀуьрунин рекьяй I986ЙИСУЗ вирисоюздин смотр-конкурсда гъалиб хьанай.
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР! Чна чи ватанэгьлийриз, вири мусурманриз, азиз Рамазандин пак тир варз алукьун рикӀин сидкьидай мубаракзава. Мусурманар патал и пак сувар хийирлу крар гъидайди хьурай, къуй ада гьар са кӀвализ сад-садан гъавурда акьадай меслятлувилин гьалар гъурай. Квез инсанрин арада жуьрэтлувал, инсанпересвал, ислягьвал ва дурумлувал мягькемаруниз таъсирдай къуват гурай. Къуй вири мусурманри хуьзвай сивер, ийизвай дуьаяр, гузвай садакьаяр Аллагь таалади кьабулрай. Чи хуьрера, кӀвалера ислягьвал, бахт-берекат хьурай. Къуй Аллагь таалади цӀинин Рамазандин варз мусурманриз лайихлу тир къайдада кьиле тухудай кӀеви тир Иман гурай. Амин. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! Ингье цӀинин пак тир Рамазан варзни чаз мугьман хьанва. И вацра вири дуьньядин мусурманри Аллагь таалади чпин хиве ферз яз тунвай вад шартӀуникай са шартӀ- сив хуьн кьиле тухуда. Сив хуьн са куьнивай ятӀани жув хуьн, акъвазун, яргъа хьун, яни Аллагь тааладин эмир кьилиз акъудун паталди, Ада ихтияр ганвай шейэриз мукьва ва къадагъа авунвай шейэривай яргъа хьун лагьай чӀал я. Аллагь паталди сив хуьним гьар са мусурман тир, яшар тамам хьанвай, акьул балугъ тир ва сагъламвал авай ��тимрин ва дишегьлийрин хиве авай буржи я. Амай варцарив гекъигайла и вацран дережа лап екеди я. Аллагь таалади вичин регьимдалди женнетдин къапуяр ачухзава ва жегьеннемдин- агалзава. Шукур хьуй Сад Аллагь тааладиз чун мусурманар яз халкьнавай, Мугьаммад пайгъамбардин (с.а.с.) уьмметдикай авунвай, Ислам чаз дин яз ракъурнавай ва цӀинин Рамазан варзни мад сеферда кьисметнавай. Аллагьди квез виридаз, гьуьрметлубур, сифтени-сифте мягькем сагъвал, хизанда чӀехи гьуьрмет-хатур ва берекат гурай.
+УЬМУЬРДИН четин шартӀара авай, аялар авай хизанриз, аял хьун гуьзетзавай диде-бубайриз гьар вацра гьукуматдин патай куьмек яз тайинарнавай пособияр туькӀуьрдай мумкинвал гузва. Хизандин мажибдихъ галаз алакъалу яз гьар вацра гузвай федеральный выплатаяр са жергеда тунва; 1.КӀвачел заланбуруз гузвай пособие; Чпин мажиб региондин яшайиш агъа кӀанин кьадардилай алат тийизвайбуруз (инал санлай хизандин мажиб ахтармишда), кӀвачел залан хьайи сифте варцара учетдал акъвазайбуруз, тайинарзавай пособиедин кьадар региондин агъа кӀанин мажибдин 50 процент жеда. 2.Хьайи чӀавалай 3 йис жедалди; И пособие хизанда гьар са касдал региондин яшайишдин агъа кӀанин кьадар кьве сеферда ацалт тийизвай хизанривай къачуз жеда. Пособие сад лагьай аялдиз федеральный бюджетдай, кьвед лагьай аялдиз дидевилин капиталдикай, пуд ва гьадалай гзаф аялриз 78 регионда федеральный ва региондин бюджетрай гуда. 3. Пуд йисалай 7 йис жедалди авайбуруз; Хизандин мажиб региондин яшайишдин агъа кӀанин кьадардилай тӀимил авайбурувай къачуз жеда. Инал хизандин мажибар, эменни ва диде-бубайрин зегьметдин мумкинвилер ахтармишда. Пособиедин кьадар региондин яшайишдин агъа кӀанин кьадардин 50, 75 ва I00 процент жеда. 4.8 йисалай I6 йисалди авайбуруз. Хизанда гьар са касдал региондин яшайишдин агъа кӀанин кьадар гьалтзавачтӀа, винидихъ лагьайвал, инал хизандин мажиб, эменни ва диде-бубадин зегьметдин мумкинвилер ахтармишайдалай гуьгъуьниз муьгьтежвал аватӀа пособие тайинарда. 202I- йисан 1- июлдилай аялар текдиз чӀехи ийизвай дидедиз ва я бубадиз региондин яшайишдин агъа кӀанин кьадардин 50 процент пособие тайинардай ихтияр авай. Алай йисан 1-апрелдилай и пособие региондин агъа кӀанин кьадар ацалт тийизвай вири хизанривай къачуз жеда. Пособиедин кьадар региондин яшайишдин агъа кӀанин кьадардин 50, 75 ва I00 процентдикай ибарат жеда. РД- дин Минтрудди хабар гузвайвал, арзаяр 1- майдилай кьабулда.
+И ЙИКЪАРА Магьарамдхуьруьн райондин администрацияда яш тамам тахьанвайбурун крарин рекьяй комиссиядин нубатдин заседание кьиле фена. Ам сифте гаф рахуналди общественный хатасузвилин рекьяй «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьилин заместитель, яш тамам тахьанвайбурун крарин рекьяй комиссиядин председатель Исабег Исабегова ачухна ва кьиле тухвана. Кьиле фейи заседаниеда комиссиядин жавабдар секретарь Ханов Фурмана ва ��омиссиядин членри ва иниз теклифнавай ксари иштиракна. Анал эхиримжи вахтара яш тамам тахьанвайбурун патай тахсиркарвилер малум жезвайдакай, абурун вилик пад кьун патал тухвана кӀанзавай кӀвалахдикай ва и карда малимри, диде-бубайри ва общественный огранизацийрин жавабдарвиликай ЦӀелегуьнрин школадин директордин заместитель Джафарова Нателлади авур гегьенш докладдихъ яб акална. Заседаниедин эхирдай, малум хьанвай цӀипуд тахсиркарвилин гьакъиндай махсус къарар кьабулна.
+МУСУРМАНАР патал Рамазандин варз анжах сувабдин кӀвалахар ийидай, гуьгъуьниз нагьакьан гаф къведай чӀуру кардивай яргъа жедай, невсинин пехъивал, къилихрин вагьшивал явашардай, Аллагьдиз рикӀин сидкьидай ибадат ийидай пак тир варз я. Им дарда авай, ви гъилихъ муьхтеж тир ксариз куьмек гудай, азарлуйрал кьил чӀугвадай, хъелбурув меслят хъижедай, бейкефвилер гьалал ийидай варз я. Им инанмишбуруз Аллагьдиз жезмай кьван гзаф ибадат ийидай, вахтунин чӀехи пай мискӀинра акъуддай, пак тир Къуръан гзаф кӀелдай, кӀелиз тийижирбуру яб акалдай, и дуьньяда ва эхиратда Аллагьди Вичин регьимдикай ва мергьяматлувиликай хкуд тавун патал гзаф тӀалабунар ийидай варз я. И вацра сив хуьн акьуллу, яшар тамам хьанвай ва сагъламвал авай гьар са мусурмандин буржи я. Ният михьи яз, рикӀе Аллагь аваз, ам вуж патал ва вуч патал хуьзватӀа, ада диндиз ва ви чандиз гьихьтин хийир гъизватӀа эгер ваз чизвачтӀа, сив хуьникай са менфятни авач. Ахьтин сив хуьникай зияндилай гъейри хийир авач, я Аллагьдини ахьтин сив бажагьат кьабулда. Исламдин бязи алимри лугьузва: «Ерли сив хуьн тийидалди, капӀ тийидалди, къуй жедайвал кьванни авурай». Генани ачухдиз лугьун: сад ава бинелу себебар аваз алакь тавун. Айиб авач, алакьдайвал авурай. Сад ава- жаду-вал. Адаз рехъ гуз жедач. Гьелбетда, суд ийидайди Аллагь я, амма рикӀе авайвал лугьун тавун заз гунагь я. Заз инанмишвал ийиз кӀанзава хьи, Рамазандин вацра чи районда са кьадар мусурманри сивер хуьзва. Эгер сив хуьнин къайдаяр чин тийидай ксар аватӀа, заз куьрелди лугьуз кӀанзава. Сив хуьн пака сив хуьда лугьудай йифиз месин, я тахьайтӀа, гьа йикъан экуьнин капӀунал ният авунилай башламишда. Ният авунин гафар гьар жуьрединбур хьун мумкин ятӀани, абурун асул мана ихьтинди я: «Ният ийизва за Рамазандин вацра Аллагь патал за ферз тир сив хуьда лагьана». Ният гьар са йикъанди кьилди ва вацранди санал авуртӀани жеда. Экуьнин фу лацу гъал чӀулав гъалунивай чара тежедай чӀавуз тӀуьна кӀанда. Нянин фу нянихъ цава гъед акурла неда. Пайгъамбар Мугьаммад алейгьис-саламдин са гьадисда лугьузва хьи, сив хуьн анжах ризкьидикайни цикай къерех хьуналди сергьятламиш жезвач. Сив гвай касди фитне авуна, сивяй чиркин гафар акъудна кӀандач. Аллагьди къадагъа авунвай гьар са шейинивай къерех хьана кӀанда. Сив хуьн имандин михьивал ва кӀевивал къалурунин лишан я. Сив хуьнай суваб, ам анжах шариатди истемишзавайвал кьиле тухвайтӀа жеда. Анжах и чӀавуз Аллагьди /субгьана ва таала/ адан ниятдин михьивилиз, имандин кӀевивилиз, зегьметдин гьакъисагъвилиз тамашай берекатар акакьарда. Чаз гьар садаз эхиратда гудай чка и фана дуьньяда авур амалризни крариз тамашайди жеда. ГьакӀ хьайила, гьуьрметлу мусурман стхаяр ва вахар, чна чи хиве авай везифаяр Аллагьдин вилик рикӀин сидкьидай тамамарайтӀа, Ада чаз такваз гузвай берекатар чна гьисс ийида. РикӀин сидкьидай сив хуьзвай инсан вичи ийизвай гьар са кардив мукьуфдив, дикъетдив эгечӀда, ада вичин рикӀе Аллагьдихъ, Адан пайгъамбардихъ авай кӀанивал артух жезвайди гьисс ийида, ада гьар са карда инанмишвал ва архайинвал артухарда. Чи амалра, къилихра дегишвилер твада, такабурлувал, къанихвал, лавгъавал, пехилвал ва инсандин дережа агъуз вегьезвай маса нагьакьан хесетар тергда. Сив хуьни чи рикӀе регьимлувилин, мергьяматлувилин, инсафдин, къайгъударвилин, кӀанивилин, умуддин, сабурлувилин ва са жерге хъсан маса къилихрин тум цада. Бес са вацра сив хвена икьван дережаяр къазанмишун тӀимил яни? Гьуьрметлу мусурман стхаяр ва вахар, къуй куьне хуьдай сивер сувабдинбур хьуй. Амин! Муъмин гьажи БИДИРХАНОВ, Магьарамдхуьруьн имам.
+РИЗАЕВ Мегьерам малим вичин вири уьмуьр райондин, хуьруьн образованиедин хел вилик тухуниз, акьалтзавай несилдиз чирвилерни ватанпересвилин тербия гуниз бахш авур кас я. Ам географиядин тарсарин малим тир. I964- йисуз Советский хуьре юкьван школа ачухайдалай кьулухъ чӀехи классра кӀелзавай аялрин иштираквални аваз край чирдайбурун кружок ва музей тешкилна. Адан крарикай, марифатлу суьгьбетрикай, Аллагьдин патай ганвай шаирвиликай, зарафатрикай са макъалада кхьин пара четин я. Мегьерам малимдин лайихлу зегьмет СССР- дин девирда «Знак Почета» ордендалди къейдна. Ризаев Мегьерам малимди школада, Дербентдин педучилищеда кӀелдайла, армиядин жергейра къуллугъдайлани шиирар, аялриз махар, мискӀалар, дяведин йисара далу пата зегьмет чӀугур дишегьлийриз шиирар авай. Адан шиирар, бахшбендер газетриз, аялрин журналризни акъатнай. Гила зун абурун суракьда ава. И мукьвара зун хуьруьн музейдиз мугьман хьана. За музейдин директор Гьабибов Мегьамедавай вичин малим Ризаев Мегьерамакай кьве ихтилат авун тӀалабна. -Зун пара бахтлу кас я, вад лагьай классдилай башламишна адан ученик хьайи, башламишна Мегьамед малимди вичин ихтилат. Ам пара фад рагьметдиз фена, женнетар кьисмет хьурай адаз. Тарс куьтягь хьайилани чун адан гуьгъуьна жедай. Чна адаз суалар ва мад суалар гудай. Садрани кагьул дахьана вири суалриз жавабар гудай. Чун край чирдай кружокдин аялар са шумудра куьгьне хуьруьз, Ялцугъиз, хутахна. Ада гьар сеферда рекье гьалтзавай булахдив агакьайла чаз тагькимардай яд садлагьана пара хъун тавунал, мад агакьзавай булахдин цин дад чирун патал. Рагьметлу Мегьерам малим неинки са малим ��ир чи, ам
+Ви планар хьурай тамам, Пионеррин патай салам. Кьабул ая Эмир халу, КӀвенкӀвечи бригадир халу. Рабочияр гелкъвезвай, Ви багълар ваз хъуьрезавай, Тарар мадни жезва жанлу, Йис- сандивай Эмир халу. Ични чуьхвер гзаф хьурай, Чиляйни бул алаф хьурай. Къуй безетмиш хьуй ви хуру, Медалралди Эмир халу.
+Дагъустандин Республикадин Кьил Сергей Меликова 2022- йис республикада образованиединди яз малумарнава. И ва хуьруьн 70-йисан юбилей къаршиламишзавай йисуз талукь яз зазни хуьруьн жемятдин патай еке гьуьрмет къазанмишай лайихлу ксарикай ихтилат авун абурлу кар яз аквазва.
+гьакӀни край чирдайбурун кружокдин руководитель, сифте яз хуьруьн школада музей тешкилай кас я. А вахтунда райондин са хуьруьн школадихъни музей авачир. Ада гьакӀ школадин, хуьруьн художественный самодеятельностдин коллективрани лап ашкъи аваз иштирак авурди я. Ада концертра конферансьедин роль кьиле тухудай. Гьар нубатдин мани лугьузвайдаз ада тадиз вичи туькӀуьрай бахшбенд лугьудай. Тамашачийрин рикӀ шадардай ва адаз гурлу капарни ядай. I980- йисара чун къунши хуьрериз концертар гваз фидай. Зи рагьметлу малим шаирни тир… Рагьметлу Мегьерам малимди гзаф шиирар рагьметлу пуд ордендин сагьиб, дяведин ва зегьметдин ветеран, Дагъустандин лайихлу багъманчи хьайи Гьасаналиев Эмир дайидиз кхьенай. И шиир ада сифте са йисуз кьве йисан планар ацӀурайла кхьейбур тир. Абур вичин классдин аялрив вугана хуралай чириз туна ва школадин, хуьруьн шад межлисрал аялри са-сада сегьнедиз экъечӀиз хуралай кӀелдай:
+И шиирар зав рагьметлу Мегьерам Ризванан виликан ученик исятда хуьруьн музейдин директорвиле кӀвалахзавай Гьабибов Мегьамеда вахгайбур я. Гьуьрметлу редакция! Квевай пара кьадар тӀалабзава и шиирриз экуь дуьнья къалурун. Квез гьамиша гьуьрметзавай Вагьабов Ферид.
+Ви багълара кӀвалахзавай , Вирида вал дамахзава. Чунни я ваз мягькем далу. Герек хьайла Эмир халу. Ширин мецел зарафатдив, Рахада вун агъзур касдив. Бахтлу хьуй ви уьмуьр халу, Гьамиша шад Эмир халу Ваз маншаллагь Эмир халу, КӀвенкӀвечи бригадир халу. Ярумчух кар тамир халу, На багълара Эмир халу. Мехъерикни Эмир халу, Мелерани Эмир халу, Межлисрани Эмир халу, Я вун чи бригадир халу.
+Ингье Мегьерам малимди I982-ЙИСАРА Эмир дайидиз кьвед лагьай орден гайила вуч лагьанватӀа:
+Вич районда машгьур тир, КӀвенкӀвечи бригадир. Гьасаналиев Эмир Жегьил чӀавуз гьахьтинди тир? Вичиз тафаватлу сес авай, Тешкилатчивилин гьевес авай, КӀвалах вилик тухуз интерес авай Юлдашрин арада вес авай Гьахьтинди тир чи Эмир. Ам подросток тир чӀавузни Лап колхоздин чан тир, КӀвалахиз йифиз-юкъузни Гвайди кьве балкӀан тир. Ахваривай тух тежез вилер Йифди дашмишдай дагъдай векьер ЧӀугвадай кьван парцелай цӀилер Яцран хев хьиз хьанвай гъилер. КӀвалахдайла никӀе-векье Хкведайла пар гваз рекье Виридалай жедай кӀвенкӀве Жегьил чӀавуз Эмир леле. Гилани вич кӀвенкӀве аваз Ичин багълар рикӀе аваз Гузвай план вине аваз Яру пайдах гъиле аваз Ризван вилик Эмираз килиг. Чи девирдин инсан я, Лугьудай кьван хъсан я. Ваз баркалла кьегьял Эмир Къуй бахтлу хьуй ви уьмуьр.
+Пенсиядиз фидай вахт хьайила пуд лагьай ордендин сагьиб хьайи, са йисуз пуд йисан план ацӀурай Гьасаналиев Эмир дайидиз Мегьарам малимди гьикьван хуш келимаяр кхьенватӀа килиг.
+Бес я а ви гьерекатар, Бес я чаз ви берекатар, Ви багъларни хьанва зурба Вакай гила хьанва буба. Эмир буба. Эмир буба На мад кӀвалах мийир буба 60-далай виниз яшар Зарафат туш, я юлдашар.
+Эмир дайидин чӀехи хци Малика Дагъустандин хуьруьн майишатдин институт акьалтӀарнавай. Ада бубадин бригадада фялевиле кӀвалахиз вичиз тежриба къачузвай. И чӀавуз Мегьерам малимди Эмир дайидиз бахшна мад са шиир туькӀуьрна:
+На жегьилар кутур вилик Кьиле аваз ви хва Малик Вун яргъаз жемир гьелелиг Гьабрун гьунарризни килиг, Садаз меслят,садаз несят Садаз вичин чкад сергьят Къалуриз герек жеда вун Са кьве суз гьелек жеда вун. Ахпа къатук вун са къвалахъ Жегьилри тамамда кӀвалах Гьабрал ая вуна дамах. Гьарма сад яз са къучагъ
+Эмир дайи пенсиядиз экъечӀайла Мегьерам малимди «Гила…» лагьана тӀвар гана са шумуд шиир кхьена.
+Буюрмишиз свасар-рушар, Ийиз туна кӀвале ашар, КӀватӀна жуван ярар-дустар, Ацукь, лугьуз хъсан тостар, Амач ,заз чиз мад кими кар, ГЬА-ГЬАКӀ вине хуьх на ви тӀвар.
+Советский хуьруьн халкьдин, школадин чӀехи коллективдин ва аялрин патай еке гьуьрмет къазанмишай уьмуьрдин эхиримжи йисара кӀвачер тӀаз къекъвез тежез инвалидрин коляскада аваз хьана. Адавай Эмир дайидин шад межлисрал физ дахьайла вичелай алакьзавай са бахшбенд ракъурнай.
+Ваз гафар кхьей Мегьерам Къвез жезвач къачуна кам Ахтармишна фидай улам Ракъурзава за ваз салам Эмир стха ая кьабул Разивилел чӀугу са къул.
+Рагьметлу Ризаев Мегьерам малимди вичихъ галаз Дербентдин педучилищеда кӀелай ва санал Советский хуьруьн юкьван школада кӀвалахай Алиев Ислам малим, сад-садалай гъвечӀи пуд хцин буба I978ЙИСАН гатун са няниз денбеден рагьметдиз фейила хьайи хажалат ихьтин гафаралди къейднай:
+Агъур я чи хажалат гъам, Къакъатна къе чавай Ислам, Жегьил чандиз ганач илгьам, Дережадиз гъидал Икрам! Еке мусибат хьана чаз. Лугьур гафар рикӀе амаз, Фикирарни кьиле амаз, Рахадай мез сиве амаз, Рахун хъувунач вун чахъ галаз, Еке мусибат хьана чаз. Гьич алачир садан рикӀел, ИкӀ жедайди ЭЛ-БЕ-ЭЛ, Сегьерар ядай чӀавуз къецел, Дуьадал кӀватӀ хьана вири эл. Еке мусибат хьана чаз. АтӀана чи йифен ахвар, Амукьнач чаз жуьрэт рахар. АлатайтӀан шумуд йикъар, Гьич рикӀелай тефидай кар. Еке мусибат хьана чаз. Шехьайбурув хьана уртах ТӀебиатни шехьна адахъ На лугьуди заказ ганва Кучукдал марф акъваз хьанва Ахпа са сят шехьна цавар Авадариз михьи накъвар. Чаз и мусибат хьанава Чи арадай сад квахьнава Са къизилдин хад квахьнава Чи мектебдин хатӀ квахь��ава Чи межлисрин дад квахьнава Гьарай, эллер! Вучда гила? Вуч авуртӀан амач хийир, Гила вахт я сабур ийир. Гьарда санлай вугуда гъил, Агъуздач ви балайрин кьил.
+ДУЬЗ ЦӀАРАРА: 1.Бахчайрин къерехра акӀурдай шалман хьтин яргъи къавах. 3.Суьгьбет. 6.Яргъи ва я заланвал кьве падни сад хьиз хьун. 9.Гьар са кӀвалах тамамарзава, кьиле тухузва. Ни? 15.Ашкаравал. 17.Хатавал тахьун. 19.Алчах, небгет. ТИК ЦӀАРАРА: 1.Жуваз мукьва тушир кас. 2.Тфенг. 3.Тапшурмишун, инанмишвал авун. 4.И чкайра, и ерийра. 5.Гьерекат акатун. 6.Папан вахан гъуьл. 7.Гьафтедин са югъ. 8.Рази тежедайди. 10.Урусри почта лугьуда. 11.Виляй къведай стӀал. 13.ЧӀижерин продукт. 14.Машин са чкадиз са сеферда фена хтун. 16.Зегьер. 18.Каинатдин вини кьил. Кроссворд туькӀуьрайди Абдулзагьир АТАХАНОВ я.
+Кьиникьин жаза ганвайдаз эхиримжи хуьрек- хъсандиз гьазурнавай тӀямлу хуьрек гъана. -Кофедиз шумуд тӀур шекер вегьеда?- хабар кьазва надзирателди. -Вун дили хьанвани? Зун диабетик я.
+АЛАТАЙ гьафтеда, Россиядин Армиядин жергейра къуллугъзавайбуруз къуват яз Магьарамдхуьруьн районда волеболдай Первенство кьиле фена. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова, вилик эцигнавай задачайрин сергьятда аваз волейболдай кьиле фейи Первенствода са жерге командайри иштиракна. Ихьтин акъажунар, волейбол машгьур авунин, спорт вилик тухунин, виридалай хъсан волейболистар дуьздал акъудунин ва сагълам образ пропаганда авунин мураддалди кьиле тухузвайди я. Первенстводин акъажунар МР- дин физический культурадин ва спортдин отделди образованиедин управлениедихъ галаз тешкилна ва кьиле тухвана. Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунрай Советск хуьруьн 1- нумрадин команда гъалибчи яз экъечӀна. Гъапцегьрин хуьруьн команда 2- чкадиз ва Советск хуьруьн 2- нумрадин команда 3- чкадиз лайихлу хьана. Гъалибчийриз ва призерриз гьар жуьре дережайрин медалар ва Гьуьрметдин грамотаяр гана.
+АЛАЙ ГЬАФТЕДА, Магьарамдхуьруьн райадминистрацияда райондин АТК- дин председатель, муниципалитетдин кьил Фарид Агьмедован регьбервилик кваз, Дагъустан республикадин кьилин куьмекчи, РД- дин АТК- дин векил тир Тимур Зербалиеван иштираквал аваз антитеррористический комиссиядин заседание кьиле тухвана. Заседаниедин кӀвалахда, комиссиядин членрилай гъейри, администрациядин жавабдар работникри, къайда хуьзвай органри, массовый информациядин такьатрин ва диндин организацийрин векилри иштиракна. - Чаз виридаз аквазвайвал, къенин юкъуз чи уьлкведа авай гьалар четинбур я. Уьлкведин Президент В.В.Путинан къарардалди, чи яракьлу къуватри Украинадин чилел махсус операция кьиле тухузва. Чна РФ- дин Президентди тухузвай политикадин курсуниз гузвай къуват яз, махсус операциядин иштиракчийрихъ галаз сигъ алакъаяр хуьзва ва алакьзавай вири куьмекар гузва. Къенин юкъуз авай гьалариз килигна, къайда хуьзвай органри чкадин самоуправлениедин органрихъ галаз терроризм��ихъ ва маса гьерекатрихъ акси яз кьабулзавай серенжемар ва тухузвай кӀвалах гужлу авунин чарасузвал ава,- къейдна заседание ачухай райондин регьберди. Заседаниедал, МР- дин «Культурадин отдел» МКУК- ди терроризмдиз акси серенжемар яз 20222023- йисара тухвай кӀвалахдин гьахъ-гьисабдин ГЬАКЪИНДАЙ,МРДИН ва чкадин самоуправлениедин эменнида авай важиблу объектар терроризмадин гьерекатрикай хуьнин карда амай кимивилер арадай акъудунин гьакъиндай. Азадогълийрин хуьруьн сергьятдал террористрин ячейка дуьздал акъудунин, ихьтин крарин вилик пад кьунин гьакъиндай жавабдар ксаривай хабарар кьуна ва гьабурун бинедаллаз профилактикадин серенжемар гужлу авунин гьакъиндай, НАК- ди, РД- дин АТК- ди ва МРДИН АТК- ди кьабулнавай къарар тамамарунин гьакъиндай месэлайриз килигна. Эхирдай заседаниедал, килигай пуд лагьай месэладай кӀвалах хъувуна бегьемарун АТК- дин гуьгъуьнин заседаниедал хъивегьна.
+Эгер малимдивай аялдин ихтибарвал хуьз жезватӀа, эгер аялдиз малимдихъ галаз дустунихъ , наставникдихъ хьиз рафтарвал ийиз кӀанзаватӀа, ам акьуллу, камаллу малим я. В. А. Сухомлинский.
+ГЬУЬРМЕТЛУ «Самурдин сес» газет кӀелзавайбур. Чаз виридаз малум тирвал, 2023- йисан 27- июнь Россиядин Президент В. В. Путинан 401- нумрадин Къарардалди педагогрин ва тербиячийрин Йис яз къейднава. Им малимрин зегьметдиз еке къимет гузва лагьай чӀал я. Гьадалай гъейри чаз виридаз аквазва, гьар йисуз чи ватанда вишералди вахтунив кьадай, чирвилер къачун патал вири шартӀар авай экуь, гуьзел аялрин бахчаяр ва мектебар эцигзава. Ихьтин мектебар чи райондани са кьадар къайдадик кутунва. Заз малум тирвал, и четин девирда, Украинада махсус дяведин серенжемар тухузвай вахтунда гьукуматди и важиблу месэладизни еке фикир гузва. Гьам райондин администрациядин Кьил Ф. З. Агьмедовани са легьзедани и кар рикӀелай ракъурзавач. Гьуьрметлу малимарl Куьне садрани Михаил Калининан камаллу гафар рикӀелай алудмир: «Малим виридалайни важиблу месэладал машгъул я – ада инсан кӀалубдиз гъизва, туькӀуьрзава. Квехъ гъиле авай йисуз еке агалкьунар, чандин сагъвал хьурай, вили, экуь цав ва дуьнья ислягь хьурай. Агъадихъ, квез интересный ятӀа, школайрин тарихдай тарсунин къайдайрикай ихтилат ийиз кӀанзава. ЧАЗ ВИРИДАЗ малимди къиметар ягъзавай журнал хъсан чида. Ана «кӀвалин кӀвалах» графа кьилди къалурнава, чара авунва. Яраб и кар сифте нин рикӀел атанватӀа? Ам гьи «залумдин» фикирдиз атанва: тарсарай кӀвализ хтанвай аял ктабрихъ ацукьар хъийидай? Къе чавай а «душмандин» тӀвар ашкара ийиз жеда. Ам , тайин хьайивал, Теодор Янкович де Мириво я. 1792- йисуз яргъал тир Урусатдин кефер патан меркез Петербургдиз императрица Екатеринади и чӀавалди хабарни авачир, садазни тийижир Австриядай тир серб теклифнай. Малум хьайивал, и жегьил сербдилай сифтегьан (гъвечӀи ) классрин образованиедин реформа агалкьунар аваз тухуз ал��кьна. Петербургда ада цӀийиз ачухзавай училищейрин комиссиядиз регьбервал гана, адан кьиле акъвазна. Россияда ам Федор Иванович хьиз чида. 1786- йисуз ада «Халкьдин училищейрин Устав» кхьена. И «Устав» къенин юкъузни школайрин «Конституция» хьиз кардик кума. Анлай инихъ 237 йис алатнаватӀаниl Гила чна тарихдиз са гъвечӀи вил вигьен. Бес Янкович Урусатдиз акъатдалди школа гьихьтинди тир? Классра 15- 20 гьар жуьредин яшара авай «митрофанушкаяр» ацукьнавай. Гьар са аялдикъ галаз малимди кьилди кӀвалахзавай: садаз арифметикадай, муькуьдаз михьиз кхьинрай, пуд лагьайдав букварь кӀелиз чирзавай. И крар вири са тарсуна кьилиз акъудзавайl Гьавиляй квевай фикирдиз гъиз жеда, классда гьихьтин къал, ван авайтӀа. Тарсар аялри хуралай ЧИРЗАВАЙ.ЧАЗ таниш тир адетдин партаяр авачир: аялар еке столдихъ куьсруьйрал ацукьнавай. Малим гьиллебаз, темпел аялрин далудихъ «куьмек гун патал» гьазурнавай тӀвални гваз акъвазнавай. Федор Ивановича тарсарин къайда- жуьрени австриядин мектебрин уставдив мукьва авунвай. Гила ада сифте классра авай аялрин яшарин кьетӀенвилериз килигна классар арадал гъана, тарс тухунин къайдани дегишарна: са тарс- са класс- са илим. Сифте яз, кхьинар авун патал доска акъатна, аялриз къиметар ягъун патал журнал кьуна. Тарс аялрин тӀварар кьаз ахтармишиз, аялрини «Зун ина ава» жаваб гунилай башламишзавай. Классра артух ван- сесни амачир. Малимдиз суал гун ва я жаваб гун патал чапла (гила хьиз, эрчӀи ваъ) гъил хкажна кӀанзавай. Алай вахтунда хьиз, тарсарин арада переменаярни тунвай. КӀвализ чириз гузвай тапшуругъни Федор Ивановичан цӀийивал тир. Рождестводиз ва Пасхадиз (урусрин суварар) яргъал тушир татӀилар гуз башламишна. Федор Ивановичан девирда губернийрин шегьерра халкьдин училищеяр арадал атана. Анра 5 йисуз чирвилер къачузвай. Уездра училищеяр гъвечӀибур тир. Анра аялриз 2 йисуз тарсар гузвай. Рушар училищейриз кьабулзавачир; гадаяр гьам девлетлу, гьам кесиб лугьун тавуна кьабулзавай. Гуьгъуьнлай казакрин, килисайрин, хуьрерин Халкьдин училищеяр ва прогимназияр (абур чи девирдани пайда хъхьанва) арадал атана. Грамматикадиз ва орфографиядиз тарсара еке фикир гузвай. Мектебдиз 10-12 йис яш хьайила кьабулзавай ва абуру 7- 8 йисуз кӀелзавай. Девирар дегиш хьанва, вахтар алатнава. Анжах чи мектебра гзаф дегишвилер хьанвач. Гьелбетда, аялар гатун патал тӀвалар гвай малимар амач. Дуьз лагьайтӀа, зи рикӀел бубайрин «гатун тавур дуьгуьдикай аш жедач» лугьудай мисал хквезва. Гьелбетда, Теодор Янковичахъ ва лезги мисалдихъ галаз чавай разивал гуз жедач. Аялдив маса критерияр гваз эгечӀна кӀанда: гьуьрмет, кӀанивал аваз, аял инсан яз, личность яз кьуна, рафтарвал хвена кӀанда. Н. А. НАБИЕВ ЦӀийи хуьр.
+ГЬАР СА ЧLАЛАЗ рахунинни кхьинин гьерекатрин жуьреяр хас я. Кхьинин жуьреда лап фад алатнавай девиррин шикиларни хуьда, абур несилрал агакьарда. Гьа жуьреда агакьарнавайбур я, чи несилрилай-несилрал агакьнавай гьар са малуматни. Гьайиф хьи, чи миллетдиз Дагъустандин амай ХАЛКЬАРИЗНИ,СОВЕТРИН девирдалди, анжах чӀаларин са жуьре-рахунрин жуьре авай. Гьар миллетдик сад-вад кас квай савадлубур- кӀелизни кхьиз чидайбур. Абуруни кхьинар туьрк (латин), фарс, араб гьарфаралди кьиле тухузвай. ИНСАН,УЬМУЬР, общество, чӀал, адан жуьреяр. Гьар са девир гьикӀ арадиз атанатӀа, гьикӀ дегиш хьанатӀа (жезватӀа) гьар са касди гуьзчивал тухун лазим я, иллаки обществода къуллугъдин везифаяр кьиле тухузвай гьар сада. Уьмуьр давамарун патал инсандин кеспи чил гьялун, суьрсет чиляй къачун хьана… Лежбервал. Мадни са кьадар девирар алатайла, хъуьтӀуьн варцара доход тахгудайла, хизандиз хийир гъидай маса кеспи авачирла, мумкинвал авачир ксар, гилан чи жегьилар Урусатдиз хьиз, БАКУДИЗ,НАФТӀАДИН мяденриз, гьакъидихъ кӀвалах ийиз физ хьана… Лезги чӀалан кхьинрин жуьре анжах l9l7-йисан Октябрдин революциядилай кьулухъ, СССР гьукумат яз тестикь хьайила, урус чӀалан алфавит бинеда аваз, гьукуматдин чӀал яшлубуруз мектебар (савадсузвал терг авунин идараяр), яш 7 йис тамам хьанвай аялриз, мажбур яз, школаяр ачухайдалай гуьгъуьниз кардик акатна. Анлай кьулухъ школайра алфавитда 33 гьарф авай урус чӀал гьафтеда школада чирдай тарсарин кьадар лезги чӀалан 45 (52) чирун патал гузвай кьадардилай тӀимил Я.ЧИ чӀала кьве тахан сесерин кьетӀенвили гафарин манаярни дегишаруни аялриз чӀал чирунин карда четинвал арадиз гъизва. Исятдани давам жезва и кар. Нетижада, гьелбетда, къакъудзава чи аялар жуван миллетдин чӀалавай… Чирнач, чирзавач школайра аялриз дидед чӀалан тӀеам. Гьа и жуьре и месэла кьиле физва исятдани, шумуд цӀуд йисара алимарни, институтарни Республикада аватӀани. Школайрин программайра аялриз тамамвилелди туькӀуьр хьанвай гьарфарни абурун сесер я дуьз кӀелиз, я дуьз кхьиз чирзавач. Вахт бес жезвач, дибдай дегишарна кӀанзава, лезги чӀал школайра чирзавай къайда… ГьикӀ чирзава авай къайдада сифтегьан классра агъадихъ ганвай гафара за чара авунвай гьарфарин сесер: гатана-атана; чуру къе Алидини тунва; ни гьикӀ тестикь ийизва аялдин дуьз кӀелун ихьтин гафара: Чил, чан, чам, тар, пар,кар, цал, ЦАВ...МАВГЬУМАТ я Школайра гьукуматди Чирнач чаз гьал дуьньядин, Я лезги чӀал, я урус чӀал Мавгьумат я зияндин Россияда рахазмач къе Дидед чӀалал аялар, Лезгийринни кардик кумач Туьрез, вик, тӀвал, хунчарар Школайра гьукуматди Чирзавач чӀал дуьньядин Я лезги чӀал, я урус чӀал Мавгьумат я, зияндин МАВГЬУМАТ-АРАБ чӀалан гаф: кьисметдихъ инанмишвал, бахта-бахт, нетижадин умуд квачир гьал. ЧӀала са артух ишлемиш тийизмай гафар: туьрез- техил цун патал чил пурпу ийидай алат,затӀ, шей; Вик- виликдай майишатда (хозяйствода) ишлемишиз кутӀунзавай жуьт гьайванрин гарданрал эцигдайди, тӀвал- кутӀуннавай малар табиарун патал гьазурдай затӀ; хурчарар-вичин паяр акси терефрихъ (патарихъ) жедай затӀ. А.ГЬАЖИМУРАДОВ.
+И МУКЬВАРА чав са шад хабар агакьна. Чи райондин Буткъазмайрин культурадин макандин директор Айдун Адишириновича, Ярославль шегьерда «Милли хесетар» лишандик кваз кьиле фейи вирироссиядин музыкадин фестивалда, чи халкьдин милли алат тир чуьнгуьрдал тамамарай авазриз еке тир къимет ва ам конкурсдин гъалибчи хьана. Им ашукь Айдунан шумудни сад лагьай агалкьун я. Ахцегь райондин дагъдин Фиярин хуьряй тир ашукь Адиширинан хизанда чӀехи хьанвай цӀуд аялдизни бубадилай багьа ирс яз музыкадин пай атанава. Аял чӀавалай япара авай чуьнгуьрдин сес вири уьмуьрда вичихъ галаз тухвай, и милли алатдин вири сирерай кьил акъудай, фейи гьи конкурс, фестиваль хьайитӀани лайихлу чкаяр, пишкешар гваз хтай, вичин алатдин гьар са симини акъудзавай сесиникай лезет хкудзавай ашукь Айдун хьтин инсанар чи арада тек – бир ава. Абуру чи гъвечӀи халкьдин культура, хъсан адетар дуьньядиз раижзава. Хайи хуьре школа акьалтӀарай ашукьди вичин зегьметдин рехъ «Ф.Энгельсан» тӀварунихъ галай хуьруьн колхозда башламишнай. Ахпа агакьнавай жегьил вичин пак буржи тамамариз армиядин жергейриз фена. Ашукь Айдуна рикӀел хкизвайвал, дагъдин хуьр къвердавай еке жезвай, кӀвалер эцигдай чилерикай кьитвал авай. Гьа вахтунда Магьарамдхуьруьн райондиз регьбервал гузвай Агъадаш Нуьсретовича зи тӀалабун жаваб авачиз тунач. Заз Буткъазмайрин хуьряй кӀвал эцигдай чил чара авунай. Хизандихъ галаз куьч хьайи Айдун райондин культурадин маканда солист яз кӀвалахал хьана. Гуьгъуьнлай са шумуд йисуз искусствойрин школада зегьмет чӀугуна. Гьелбетда кӀвалахдивай къерех тахьана ашукьди Дагъустандин культурадин ва искусствойрин колледжни акьалтӀарна. Эхиримжи йисара Айдун Адишириновича Буткъазмайрин хуьруьн культурадин макандиз регьбервал гузва. Культурадин маканда библиотека, музей кардик ква. Ашукь Айдунан гъалибвилерикай, къазанмишнавай агалкьунрикай, иштирак авур кьван конкурсрикай, фестивалрикай акъваз тавуна рахаз жеда. Къе чун абур куьрелди
+кьаз алахъда. ИкӀ, ашукьди вичи лугьузвайвал; Париждилай башламишна Бакудилай хкечӀна зун тефей са чкани амач. «Дербент- 2000» программадин сергьятра аваз Парижда кьиле фейи конкурсда тамамарай «Лезги чил» манидиз еке къимет ганай. Хейлин шегьеррай, хуьрерай атанвай устад ашукьрихъ галаз Азербайжан республикада Гь.Алиеван тӀварунихъ галай дараматда еке концерт гайидалай гуьгъуьниз, абурун иштираквал аваз элкъвей стол тешкилнай. Анал гьар са ашукьди вичин алатдикай, халкьдикай, культурадикай гегьенш суьгьбетар авунай. Концертдин программа гваз чун са жерге шегьерриз фенай. ГьакӀни ашукь Айдун фейи Ставрополь, Черкеск, Уфа, Элиста ва са жерге хейлин шегьеррай, регионрай, чун мукьвал алайбурукай рахазвач, санайни ам ичӀиз хтанач. Алатай йисан сентябрдилай Ярославль шегьерда башламиш хьанвай ��ирироссиядин конкурс- фестивалда вишелай виниз иштиракчийри l90 жуьре милли алатрал чпин халкьдин рикӀ алай авазар тамамарна. Ашукьдин гафарикай кватайвал, чеб гьана хъсан къаршиламишнай, гьатта гьана авай лезги халкьдин векиларни атанвай. Гьанин халкьдихъ галаз гуьруьшар, мастерклассар тухвана, абур чи халкьдин культурадихъ, кьилел алай бапӀахдилай башламишна чуьнгуьрдин симерал кьван тарихдихъ галаз танишарна. Абуру ийизвай интерес акурла чи гьевесни хкаж жезвай. Муьжуьд касдикай ибарат тир жюриди l6 – декабрдиз нетижаяр кьуна. Финалдиз акъатай цӀувад касдикай чи Айдун Адиширинович гъалиб хьана. Халис устӀарди милли алатдал устадвилелди тамамарай авазри тамашачияр ва жюри гьейранарна. Дагъустан республикадин культурадин лайихлу работник тир ашукь Айдуна вичин маканда «Билбилрин сесер» ансамблни тешкилна. Ансамблдик малимар, гьакӀ музыкадал рикӀ алайбур ква ва абуру районда кьиле физвай культурадин вири мярекатра иштиракзава. Абурухъ чпин агалкьунарни хьанва. 20l7- йисуз Дербент шегьерда «Лезги сесер» лишандик кваз кьиле фейи конкурсда ашукь Айдуна Эсфира Хасплатовадихъ галаз дуэтда ягъай мани l- чкадиз лайихлу хьанай. Халкьдин яратмишунар ва адетдин культура хуьнай Дагъустан республикадин культурадин министерстводин премиядин лауреат хьана. Дербент шегьердин юбилейдин мярекатрик ашукь Айдуна райондин тӀварунихъай лайихлу пай кутуна. Гьелбетда, са гъвечӀи макъалада ашукьдин алакьунар, агалкьунар кьадай мумкинвал жезвач, амма ашукь дугъриданни вичин халкьдин культура вилик тухуник лайихлу пай кутунавай устадрикай сад тирдал са шакни алач. Адан наградайрин сан- гьисаб авач. ЧӀехи бубадилай атанвай багьа ирс тир музыкадал ашукьдин стхаярни вахарни ва абурун аяларни машгъул я. Абурухъ виридахъ чпин хизанар, пешеяр ава. Гзафбуру культурадин маканра гьа и рекьяй зегьмет чӀугвазва. Ашукь Айдунни гьуьрметлу районэгьли, къиметлу работник, хъсан яр- дуст хьиз играми бубани я. Ада вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз тербияллу велед уьмуьрдин шегьредал акъуднава. Ада ФСВНГ-ДИН 6786- нумрадин войсковой частунин ротадин командир, капитандин чинда аваз къулугъ кьиле тухузва. Чи уьлкведи тухузвай дяведин махсус операцияда иштиракунай ва къалурай жуьрэтлувилерай Магьамедов Жами Айдунович Магьарамдхуьруьн райондин муниципалитетдин Гьуьрметдин грамотадиз лайихлу хьана. Милли алат хурудал хкажна, хайи халкьдин культура вилик тухузвай квехъ гьамиша анжах виликди фидай, яратмишдай гьевес ва авай са баладикай шегьерар хьурай, Гьуьрметлу Айдун Адиширинович!
+АРБЕ ЮКЪУЗ, «Магьарамдхуьруьн район» МР - дин регьберди, агьалийриз суварин савкьват яз лезги театрдин коллективдиз райондиз тек
+лифнавай. Атанвай лезгийрин муздрамтеатрдин коллективди, алатай ва алай девирра чи яшайишда хьанвай дегишвилерикай, адетрикай са жерге сегьнеяр къалурна, халкьдин манияр лагьана ва кьуьлер авуна. Чи халкьдин рикӀ алай персонаж тир Кваса галай сегьнеяр иллаки рикӀел аламукьдайбур хьана. Къалурай тамашади суварин иштиракчийрин гуьгьуьлар шадарна. Эхирдай культурадин макандин гьаятда планламишнавай спортдин акъажунар кьиле фена. Райондин спортшколайрин тренерикай ибарат тир командайри яцӀу цӀил ялунай акъажунар тухвана. Гъалибчи командадиз райондин регьберди Гьуьрметдин грамота ва пулдин пишкеш гана. Суварин шадвилер Яран суварин кьилин лишан тир еке цӀай хъувуналди давам хьана.
+Г Ь У Ь Р М Е Т Л У районэгьлияр! 10- апрель мусурманрин чӀехи ва пак тир сувар- Ураза Байрам я. Гьар йисуз Рамазандин вацра сивер хуьн неинки гьар са мусурмандин хиве авай ферз я, ам гьакӀ сагъламвал мягькемарзавай, мергьяматлувал артухарзавай , хатур-гьуьрмет рикӀелай алуд тийидай, нагьакьан гьар са кардивай яргъа ийидай хъсан ва хийирлу карни я. Квез сувар мубарак хьурай. Къуй куьне кьур сивер Аллагьди кьабулдайбур хьурай. Къуй чи районда сив хуьзвай мусурманрин кьадар гзаф хьурай. Къуй и сувари куь къанажагъда тунвай михьи ниятар ва хъсан къилихар яргъалди давам хьурай. Амин!
+Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+РЕСПУБЛИКАДИН Правительстводи алай йисан 22- мартдиз кьабулай къарардин бинедаллаз, 2024- йисан l- апрелдилай Дагъустандин сергьятда цӀаяр кьуниз акси кьетӀен режим кардик акатда ва ам 3l- октябрдалди давам жеда. И вахтунда къадагъа авунва; - бахчайрин, багъларин, аялрин сагъламвал мягькемарзавай идарайрин сергьятра, тамарин фондунин чилерал, агьалияр яшамиш жезвай чкайрихъ галай авай участокра, гьакӀни тамариз мукьва чилерал, хуьруьн майишатдин уьруьшра цӀаяр хъувун, зир-зибилриз, кьурай векьериз-кьалариз цӀаяр ягъун, - чуьллера цӀаяр хъувунин хаталу кӀвалахар авун, зир-зибилар кун, - улакьар физвай рекьин, ракьун рекьин къерехра цӀаяр хъувун, цӀамар, кӀарасар, фад цӀай кьадай амукьаяр ва хаталувал арадал гъизвай кьуранвай набататар, тарар кун, - хаталувилин дережадилай аслу тушиз пиротехника ишлемишун. РОССИЯДИН Федерациядин Президент Владимир Путина, гатфарин призывдин гьакъиндай къарардал къул чӀугуна. ИкӀ, 2024- йисан 1- апрелдилай 15июлдалди Россиядин Федерациядин сергьятда гатфарин призыв кьиле фида. Призывдик 18 йисалай 30 йисалди яш авай, игьтият патал хуьзвайбур галачиз амайбур вири акатзава. «Воинский везифайрин ва военный къуллугъдин гьакъиндай» 1998- йисан 28- мартдиз кьабулай Федеральный закондин бинедаллаз l50 000 касдиз пак буржи тамамариз эвер гуда» - лугьузва къарарда.
+УЬЛКВЕДИ кьиле тухузвай дяведин махсус операцияда вичин везифаяр тамамардайла
+телеф хьайи аскер Шихмурадов Ислам Алимурадовичан хизанрихъ галаз, Дагъустан республикадин кьил Сергей Алимович Меликован гуьруьшдиз, СВО- да телеф хьайи са жерге аскеррин багърияр атанвай. И гуьруьшдиз Магьарамдхуьруьн районда�� Тагьирхуьруьн къазмайрилай тир, телеф хьайидан вах Шихмурадова Инарат Алимурадовна атанвай. Региондин регьберди, Ватан хуьнин карда телеф хьанвай аскеррин багърийриз башсагълугъвал гана ва абуруз гьукуматдин, къуллугъдин патай гьамиша къуват гудайди инанмишарна. ЧИ КОРР.
+САЛАСА юкъуз, республикадин меркезда поэзиядин театрдин дараматда, «Культурадин работникдин йикъаз» талукьарна кьиле фейи мярекатдай чав шад хабарар агакьна. Яргъал йисара культурадин хиле гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазвай Магьарамдхуьруьн МЦКДИН директор Гьуьсейнов Рафик Сейфудиновичаз «Дагъустан республикадин культурадин лайихлу работник» тӀвар гана. ГьакӀни, МЦК- дин Буткъазмайрин филиалдин заведующий, бажарагълу шаир Айдун Магьамедоваз Дагъустан республикадин кьилин тӀварунихъай чухсагъул малумарна ва райондин культурадин пешекар, бажарагълу манидар Седагет Саидовадив Дагъустандин Правительстводин Гьуьрметдин грамота шад гьалара вахкана. Мярекатдал рахай РДДИН культурадин министр Зарема Бутаевади, Дагъустандин гзаф миллетрикай ибарат тир культура хуьник лайихлу пай кутазвай культурадин вири работникриз чухсагъул малумарна. ГьакӀни, республикадин культура Россияда ва къеце патара раиж авун патал агалкьунралди тамамарнавай проектрайни чухсагъул лагьана.
+2- АПРЕЛДИЗ «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Агьмедов Фарид Загьидиновича райондин центрдал алай «Магьарамдхуьр» банкетный залда Дагъустан Республикадин Муфтият, «АС-САЛАМ» газетдин редакция, «Инсанвал» мергьяматлувилин фондунин иштираквал аваз еке ифтар гана. Ихьтин хийир-дуьадин мярекатда агъзурдав агакьна инсанри иштиракна. Ифтардиз патарилайни хейлин мугьманар атанвай. ГъвечӀи аялрилай башламишна яшара авай агъсакъалрал къведалди, итимрини дишегьлийри, вирида ифтар кьиле физвай залда чпиз чкаяр кьуна ацукьнавай. Межлис ачухун патал сифте гаф Фарид Агьмедоваз гана. -Ассалам алейкум, играми хуьруьнвияр, атанвай мугьманар. Са шакни алачиз, хуьруьн къене мукьвал- мукьвал ихьтин мярекатар кьиле тухуз хьайитӀа, чи арада стхавални дуствал мадни мягькем жеда, халкьдин садвални диндин мягькемвал артух
+жеда. Играми стхаярни вахар къуй сад тир Аллагьди къе Рамазандин вацра чна кьиле тухузвай ифтар кьабулрай. Ам тешкилиз зегьмет чӀугур вири стхайриз ва иштиракзавай гьар са касдиз чухсагъул. Куьне кьунвай сивер, гузвай садакьаяр Аллагьди кьабулрай»лагьана Фарид Загьидиновича. Ахпа, ифтарда Заур Салихова тамамарай нашидри межлис мадни гурлу авуна. Эхирдай вирида санал сив хкудна. Мярекатдин сергьятра аваз аялрин арада розыгрыш кьиле фена. Гъалиб хьайи аялриз гьар жуьредин савкьватарни гана.
+-МУСУРМАНДИ гьи яшдилай сив кьаз башламишна кӀанда? -Мусурманди яшарин тамамвал (тахминан 14,5) хьайила сив кьаз башламишна кӀанда. Яшар тамам тахьанвай аялрин хиве сив хуьн ва капӀ авун авач. Анжах жез хьайитӀа ирид йисалай гатӀумна дидебубайри чпин аялрив капӀ ийиз ва сив кьаз туна кӀанда. Аялдин 10 йис хьайила диде-бубади абур сив кьаз ва капӀ ийиз мажбурна кӀанда. Эгер аялди и кардикай кьил къакъудзаватӀа, диде-бубадиз шариатдин сергьятра аваз абуруз жаза гудай, яни гатадай ихтияр ава. -Сив гвайдан япар, гьакӀ руфун тӀа хьун мумкин я. Бес дарман вегьедачни ва я яцӀу рад михьи ийидачни? -Кьве дуьшуьшдани сив хкатзава. Инал мад лугьун: сив гвайди чин-гъил чуьхуьдайлани нериз, япариз... яд тефин патал мукъаят хьана кӀанда. Эгер уьмуьрдиз ва я бедендин са гьихьтин ятӀани паюниз хасаратвал аваз хьайитӀа, адаз дарманар ишлемишдай ихтияр ава, анжах ахъа хьайи сив гуьгъуьнлай эвез авун лазим я. -Сив хуьникай сагъламвилиз хийир ава лугьуда, дуьз яни? -Алатай, диндиз акси политика тухузвай йисара гьатта сивер хуьникай инсандин сагъламвилиз зиян ава лугьуз лекцияр кӀелзавай. Гила дуьньяда алимри сив хуьнихъ сагъламвал мягькемарунин карда еке метлеб авайди субутарзава. Мусурман уьлквейра алимри сив хуьнихъ авай метлебдикай телевидениедай мукьвал-мукьвал суьгьбетар ийизва. Чи пайгъамбарди лагьайди я: «Сив хуьх, шаксуз, сагълам жеда». Гьа са вахтунда сивер хуьни сагъламвилиз зиян гузвай (азарлу тир) инсанриз Къуръанда сивер хуьн тийидай ихтияр ганва. -Сив гвайда сивин харчивал, къал-макъал ийиз хьайитӀа, гьикӀ жеда? -Ахьтин крар авун къадагъа я, амма сив хкатзавач. Гьа са вахтунда адаз сивер хуьнай ийидай мергьяматлувилер (сувабар) атӀуда ва я тӀимил жеда. Гьа и тегьерда «жерме» ийидай тапан кьинер кьазвайбурни, дишегьлидиз темягь финалди килигзавайбуруз, сив гваз музыкадиз яб гуз машгъул жезвайбуруз ийизвай мергьяматлувилерни тӀимиларзава. Рамиз гьажи АТАХАНОВ.
+Фагьум ая, эй мусурман, Винеллай парар фагьума. Мегьти- Загьир, эхирзаман Жед лагьай икьрар фагьума. Эхир сад югъ гъана рикӀел, КЕЛИМА-ШАГЬАДАТ ая кӀел, Гзаф кӀевид жеда ви кӀвал, ЭкъечӀдай варар фагьума. Сад хьиз жед ви йикъар йифер, Гумукьдач вав инин кефер, Акъатда ваз яргъал сефер, БалкӀандин пурар фагьума. Эй фугъара, куьз я вун лал? Дуьз акъваза итимвилел. Магьшердин къуз жуван кьилел Къведай кьван крар фагьума. Я медаль авачир, я чин, Даим эбед агъа я чин. Эй фугъара, гьарда вичин Хийирни зарар фагьума. Вуч атайтӀан рахаз сивел, Мийир вуна а асивал. Аллагьдин гьа вичин САДВАЛАЯТДИН цӀарар фагьума. Я руьгь авачир, я жасад. Гьар са кардикай вич азад, Гьелбет, вичел агъзурни сад Алай кьван тӀварар фагьума. Вилериз таквадай дуллух Гудай касдиз ая къуллугъ Ни халкьна бес и йифни ЮГЪ?ТАМАРНИ тарар фагьума. Гьелбет, адан вичин къадир: Хьайила я ихьтин затӀар. ЧидачтӀа ваз мужизатар, Циферни гарар фагьума. Гьар къадминихъ са пайгъамбар, Гьарда гана чаз са хабар, Ни гана ваз вилер, ЯПАР?ЖУВАН сив, сарар фагьума. Гафар гуьрчег, амал бетер, Мийир чӀуру веревирдер, Ни тухвана цавуз гъетер? – Акьахдай гурар фагьума. Эй, фугъара,фикир чкӀай, Фагьум ая жуван рикӀяй. Эвелдай авачир якӀай ЭкъечӀдай чӀарар фагьума. Сулейманан гафар кьезил Кьамир- гьарма сад я къизил. ЧидачтӀа ваз эхир мензил Куьгьне кьван сурар фагьума.
+ГЬУЬРМЕТЛУ дишегьлияр! За квез Виридуьньядин дишегьлийрин югъ- чи халкьдин рикӀ алай сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Гатфарихъ галаз санал къаршиламишзавай и сувари дишегьлидиз авай гьуьрмет мадни артухарзава, адан регьимлу къамат мадни ишигълу ийизва. Чи уьлкведа дишегьлидиз- дидедиз, дишегьлидиз зегьметчидиз гьар са жигьетдай кьетӀен фикир гузва. Районда образованиедин, медицинадин, культурадин идарайра ва производствода дишегьлийри гьакъисагъвилелди кӀвалахзава. Абурун жергеда Ватандин наградаяр ва гьуьрметдин тӀварар ганвайбурни гзаф ава. Вири девирра дишегьлияр кӀвалин къул хуьзвайбур яз, гьакъисагъ зегьметчияр яз, камаллувилин, гуьзелвилин ва руьгьдин чимивилин чешнеяр яз машгьур хьана, гьа ихьтин гуьзел лишанралди вири халкьдин патай гьуьрмет къазанмишна. Куьне чун неинки экономикадин, культурадин ва социальный рекьяй вилик финик, гьакӀ чун руьгьдин рекьяйни мягькем хьуник, чилел ислягьвал хуьник акьалтӀай чӀехи пай кутазва. Квехъ ва куь балайрихъ мягькем сагъвал, хизандин хушбахтлувал ва уьмуьрдин генгвал хьун чи мурад я. Къуй куь кьилел гьамиша экуь ва михьи цав хьурай! Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+ТӀебиатдиз гатфар къвезва, Чи дидейрин сувар къвезва. Къуй дидеяр шад яз хьурай, Ватанда абадвал хьурай. Гьар пакамахъ кӀвале акваз, Шад я къе чун, вавди рахаз. Жуван рикӀни багъишда ваз, ВиртӀедилай ширин диде. Шуьрбет алаз ширин мецел, Хтулар кьада вуна метӀел. Гьич эцигдач ви гаф чилел, Чаз виридаз масан диде. 8 Мартдин сувар юкъуз, Гьазур я чун ваз цуьквер гуз. Са чӀавузни тадач ялгъуз, Чаз чим гузвай азиз диде.
+ГЬАР ЙИСУЗ дишегьлийрин суварин югъ тир 8- мартдин вилик, «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьил Фарид Агьмедова, вичи регьбервал гузвай коллективда авай дишегьлийриз и сувар шад гьалара тебрик авун хъсан адетдиз элкъуьрнава. ИкӀ, 5- мартдиз Фарид Загьидиновича вичин коллективда авай дидейриз, рушариз, вахариз и сувар рикӀин сидкьидай мубаракна ва абурухъ чандин мягькем сагъвал, хизанра хушбахтлувал хьун вичин мурад тирди лагьана, цуьквер ва пул авай конвертар багъишна. КЪЕ 5- мартдиз, райондин администрацияда МР- дин администрациядин кьил Фарид Агьмедова, яргъал йисара гьакъисагъ зегьмет чӀугунай ва акьалтзавай несилдиз чирвилер, тербия гунай, райондин образованиедин хиле кӀвалахзавайбурув РФ –дин просвещениедин министерстводин наградаяр шад гьалара вахкана. ИкӀ, малимар тир Эльвира Адилова (ЦӀийихуьр), Марина Жалилова (Азадогъли), Имарат Жамалдинова (ЦӀелегуьн), Дурия Меликова (Оружба), Магьи Ширинбекова (Магьарамдхуьр), Эсфира Хасплатова (Советск), Заидат Шахламазова (Магьарамдхуьр) ва бахчадин тербиячи Людмила Валихова (Советск) «РФ- дин просвещениедин Гьуьрметлу работник» лагьай тӀварцӀиз лайихлу хьана. РД- дин образованиедин ва илимдин министерстводин грамотайриз Къличхандин малим Гьагьигьат Гьамзатова ва «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин Гьуьрметдин грамотадиз Киркарин юкьван школадин малим, «Дагъустандин йисан малим- 202I» республикадин конкурсдин зонадин этапдин гъалибчи Магьамдалиева Зарина лайихлу хьана.
+ИНСАНВАЛ, хъсанвал, вафалувал гафар чна мукьвалмукьвал ишлемишзава. Дидебубадиз, халкьдиз, Ватандиз, везифайриз вафалу хьун инсандин бахт я. Эхь, вафалувал гафуна вири ава, ада инсандин уьмуьрдин кьисметдикай гегьеншдиз лугьузва. Инсанвал, дамах гвачирвал ва везифайриз вафалувал сифте лишанрик акатзавай инсанар чал гьар камуна гьалтзава. Ихьтинбурукай сад гуьзел дишегьли, диде интеллигенциядин халис векил, карчи Умаханова Назифат Азиевна я. Назифат Азиевнадин биографияда дугъриданни, ажайиб вакъияр гзаф ава. Назифат Азиевна Гъепцегьрин хуьре I959- йисуз дидедиз хьана. Хуьруьн школа акьалтӀарай жегьил руш Махачкъала шегьерда авай политехнический техникумдик экечӀна. I978- йисуз анаг лап хъсан чирвилер аваз акьалтӀарна. КӀелун акьалтӀарнавай жегьил пешекар са юкъузни кӀвалахдикай къерех хьанач. Ада гьар жуьре идарайра: хуьруьн советда кьилин бухгалтервиле, «Сказка» бахчада бухгалтервиле, халкьдин депутатрин советда кассирвиле, ва маса кӀвалахрал. I994- йисалай хуьруьн администрациядин советдин заместитель я. КӀвалахни ийиз кӀелун регьят кар туштӀани, Назифат Азиевнадин мурад кьилиз акъатна. Гьа са вахтунда бажарагълу дишегьлидилай Москвадин технологиядин институтда «Региональная экономика» специальность «Экономика» заочно лап хъсан къиметар аваз акьалтӀариз алакьна. Вичин къуллугъдин везифаяр намуслувилелди кьилиз акъудун себеб яз адан саки 27 йис жезва и жавабдар кеспидал кӀвалах ийиз. Къени хизанда чӀехи хьайи дишегьлидин гуьгъуьнин йисарни бегьерлубур хьана. Бубайрин са мисалда «уьмуьрди инсан ахтармишда, адан акьулдин кьатӀунин деринвални даязвал чирда»,- лугьузва. Якъин, ихтибардиз вафалу хьайи дишегьлиди яргъал йисара вич кар алакьдай, гьар са рекьяй гъавурда авай работник тирди субутнава. Гьелбетда, завай инал кьуд велед чӀехи авунвай, саки 27йисуз вичел ихтибарай къуллугъар туьгьмет тийидайвал кьилиз акъудай дишегьлидин уьмуьрдин рекьин вири терефар къалуриз хьун мумкин туш, гьихьтин тапшуругъ ганатӀани къуллугъ ихтибарнатӀани, кьилиз акъудун буржи яз гьисабай дишегьлидин тешкилатчивилинни инсанвилин къилихар къалурун я. Назифат хала чидай инсанрин арадай адаз алхиш тийидай, адакай хъсан гафар рахан тийидай кас жагъидач. Вичин уьмуьрдин юлдаш Умахан Ярахмедовичахъ галаз кьуд велед тербияламишна вири аялриз кьилин хъсан образованияр гана шегьредал акъудна. Гьуьрметлу Назиф��т хала квез къвезвай гуьзел гатфарин сувар мубаракрай. КӀвалахдин рекье квез мадни еке агалкьунар хьун чи мурад я. ЖАННА.
+ТАЙИН тирвал, дишегьли къайгъудар диде, уьмуьрдин юлдаш, кӀвалин къул ва хизандин адетар хуьзвай кас я. Алай аямда дишегьлиди хизандилай, кӀвалелай гъейри, обществодани вичин чка кьазва ва ам вилик финик чпин пай кутазва. Къенин юкъуз чи обществода дишегьли – регьбер кьеривал авай кар туш. Гьар гьикӀ ятӀани, хъсан кӀвалах регьбервал гузвай карханадин, коллективдин гъвечӀивилелай, чӀехивилелай ваъ, ана авай атмосферадилай ва кӀвалахдин нетижаяр кьурла аквада. Къенин зи ихтилат, вич назик дишегьли яз, кӀвалахдин рекье жавабдарвални кӀеви истемишунар ва герек чкадал итимриз хас векъивал, дишегьлидиз тӀебиатди ганвай назиквални хъуьтуьлвал ишлемишзавай дишегьли регьбер Нагъиева Насият Эседуллагьовнадикай фида. Малимдин хизанда чӀехи хьанвай Насиятан рикӀе гьеле аял вахтунилай духтур жедай мурад авай. Хайи Къуйсунрин хуьруьн школа, гуьгъуьнлай Дагъустандин медакадемия, терапевт пешекарвиляй интернатура, реаниматолог – анестизиолог пешекарвиляй орденатура ва Москвада аспирантура акьалтӀарна. Вичин зегьметдин рехъ Насият Эседуллагьовнади Махачкъаладин МСЭ – дин (медико социальная экспертиза) 2 – нумрадин бюрода башламишнай. 20I7 – йисан октябрдилай ФКУ «РД – да авай ГБ МСЭ» дин Магьарамдхуьруьн район
+да авай 20 – нумрадин бюродин регьбервиле тайинарна. Регьбервилин къуллугъдал Насият Эседуллагьовнади, вич акьуллу регьбер, хъсан чирвилер авай пешекар, инсанрихъ галаз кӀвалахунин карда лазим тежриба ва чирвилер авай кас яз къалурна. - Жуван хайи район ятӀани, сифте и къуллугъдал тайинарайла, рикӀик са гьихьтин ятӀани къалабулух квай, - башламишна вичин ихтилат Насият Эседуллагьовнади. – Амма жува хкянавай пешедиз вафалувал авуни ва гьа рекьяй кӀвалахуни зак гьевес кутунай. Гьар са касдин уьмуьрда еке жавабдарвал гьисс авуна виликди еримишзавай вахт жезвайди я. За фикирзавайвал, гьа вахт атанвай. Гьикьван чирвилер жувахъ хьайитӀани, абур артухарунихъ ялна кӀанда. Ара – бир жуван хсуси инандирмишунриз аксивалзавай вахтарни жезва. Регьбервилин кӀвалахда инсанрихъ галаз алакъа хуьниз кьетӀен фикир гунин чарасузвал ава. ГьикӀ лагьайтӀа вири уьмуьр, кӀвалах – им инсанрихъ галаз гьамиша алакъада авай кьатӀ тежезвай зунжур я. Патав атай инсандихъ яб акализ алакьун, лазим меслят ва куьмек гун гьар пешекардин са шартӀни алачир везифа я. Милайимвилелди суьгьбетзавай регьбердин чиниз килигзавай за жувакди фикирзавай: - Яраб и назик дишегьлидилай кӀвалахни хизанни кьиле тухуз алакьзаватӀа ва ада кӀвалах важиблу яни хизан, суалдиз гьикӀ жаваб гудайтӀа...
+На лугьуди ада зи фикирар кӀелна, вичин ихтилат давамарна; - Гьелбетда зун алахъзава хизандизни кӀвалахдизни вахт пайиз, амма вуч лагьайтӀани хизан сифте чкадал ала. Чухсагъул ��угьуз кӀанзава жуван хизандиз, багърийриз абурун куьмекди заз жуван къуватрихъ ягъадай ва виликди фидай гьевес гузва. Ара – бир кӀвалахдин гъиляй хизандиз серфзавай вахт тӀимил жезватӀани абур зи гъавурда акьазва. ГьакӀни жува регьбервал гузвай коллективни заз кьвед лагьай хизан хьиз я. Хъсан пешекаррикай ибарат тир коллективда кӀвалахизни гьевес жезва. Чи 20-нумрадин бюроди 8 райондиз къуллугъзава. Йиса 3000 дав агакьна сифте яз ва тикрар жезвай делойриз килигзава. Чухсагъул зи коллективдизни, гьабурун куьмекдал чӀугвазвай зегьметди хъсан нетижайрихъни гъизва. Дидевилин, уьмуьрдин юлдашвилин, регьбервилин везифаяр тамамарзавай, назик къуьнерал и залан парар ялзавай дишегьлидал гьейранвал ийиз жеда. Вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз (гьамни духтур я) туькӀвей хизан кутунва. Чна квез ва куьне регьбервал гузвай коллективда авай дишегьлийриз алукьзавай 8 – мартдин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй куь уьмуьр и гуьзел гатфарин югъ хьтин алахьай гуьлуьшанди хьурай, гьуьрметлу Насият Эседуллагьовна! А.АЙДЕМИРОВА.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН «Солнышко» бахчада чпин везифайрив гьакъисагъвилелди эгечӀзавай, кӀвалахда девлетлу тежриба хьанвай тербиячийри кӀвалахзава. Лейла Назировна ахьтинбурун жергедай я. Лейла Назировнади 2005- йисуз Дагъустандин Гьукуматдин педагогикадин университет, педагогика ва психология, факультет лап хъсан чирвилералди акьалтӀарна. 2005- йисалай «Солнышко» тӀвар алай аялрин бахчада кӀвалахиз башламишай ам, чешнелу тербиячийрикай сад я. КӀвалахда 15 йисан тежриба авай Лейла Назировнади вичин гъилик квай аялриз шикилар чӀугваз, гьарфар кхьиз, пластилиндикай гьар жуьре гьайванрин кӀалубар туькӀуьриз ва менфятлу маса крар чирзава. Ада аялар гьар жуьре къугъунрал желбунизни еке фикир гузва. Аялрин вири мярекатра активвилелди иштиракзава. Лейла Назировнади вичин гъилик квай аялрин диде-бубайрихъ галазни сигъ алакъаяр хуьзва. Аялрин бахчадин заведующий Лейла Сабировнади адан кӀвалахдилай разивалзава. Аялри чеб къулайдиз гьисун патал заведующийди датӀана чалишмишвалзава. - Гьар са аялдихъ галаз рахадай къайда жагъурун, къугъун, адаз чан рикӀ авун, пис хъсан чирун ва абур сагъ- саламатдиз диде бубадив агакьарун регьят кӀвалах туш,- лугьузва Лейла Назировнади . «Солнышко» бахчада гьар са сувар аялар патал еке шад мярекатдиз элкъвезва. «Чан алай гъилер», «Кар алакьдай гъилериз сугъулвал чидач», «Цуькверин мастерской», махсус пипӀерин куьмекдалди аялар яратмишунрал желбзава, абурун бажарагъ винел акъудиз чун пара алахъзава. Коронавирус пайда хьайидалай кьулухъ бахчада жезвай шад мярекатрихъ аялар магьрум хьанва,- давамарна вичин рахунра Лейла Назировнади. Сентябрдин вацра Махачкъала шегьерда кьиле фейи «Дагъустандин тербиячи- 2020 йис» конкурсда Лейла Назировнади 1чка кьуна. «КӀвалахдиз вафалувал» тӀвар ганвай грамотадин сагьибни хьана. Са кьве келима Лейла Назировнадин хизандикай тавуна жедач. Лейла Назировна хъсан тербиячи хьиз уьмуьрдин юлдаш, ферли дидени я. Ада вичин юлдаш Назиров Казбекахъ галаз кьве аял тербияламишзава. Гьуьрметлу Лейла Назировна, акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гузвай Квез баркалла. Къвезвай сувар- 8- Март квез ва вири тербиячийриз мубаракрай. Чна квехъ гележегда мадни чӀехи агалкьунар хьун гуьзлемишзава.
+Дуьз цӀарара: 5. Тирш ягъун. 6. КӀвачерал арушдай шалар. 9. Гьиссун, фа-гьумун. I2. Вини дережадин хъел, ажугъ. I3. Акьул балугъвилихъ агакьай, вири краралди тамам. I4. Салан майва. 17. Буьвел. I9. Дурум, жувавай жув хуьз алакьун. 20. ИкӀидикай махсус жуьреда ийизвай жими хапӀа. 2I. Куьмек гуниз эверун. 22. Рахун тавун. 27. Дараматдин мертебадиз хкаж хьун патал затӀ. 28. Акьул, зигьин, къанажагъ. 29. Араб гьарфарин бинедал туькӀуьрнавай алфавит. 32.Чакъалрин жинсинин вагьши гьайван. 33. Хьайи, алай, жедай гьалар. 34. Кьуьгъвер, цанвай зул. Тик цӀарара : I. Гьуьрметдин гафар, хийир дуьа. 2. Кьакьан кӀвачер квай къуш. 3. Чирун патал суал гун. 4. Лам, япар еке пар чӀугвадай гьайван. 7. Пих, куркур, дакӀур чка. 8. Яргъандин къене пад. I0.Дуьньядиз къуллугъ ийиз Аллагьди хкянавайди. II. Къуьлуьн ири жинс. I5. Инсан хайи, яшамиш жезвай чка. I6. ТЕК-БИР жедай, къиметлу еридин, авачир хьтин. I8. ЦӀал фу чрадай чугундин пич. 23.Руьцрен жинс. 24.Хтун цил хьтин, кӀерец хьтин емиш. 25. Хъиткьинарун патал ишлемишдай затӀ. 26. Еке жендек авай, шувакь. 30. Дагъда, чиле дерин чка. 3I. Гуьзел дишегьли. ТуькӀуьрайди : АТАХАНОВ Абдулзагьир я.
+“ГАЗПРОМ межрегионгаз Махачкала” ООО-ДИ ишлемишнавай газдай буржар кӀватӀ хьанвай муьштерийриз абур тади гьалда вахкун чарасуз тирди рикӀел хкизва. “Газдин гьакъи це!”,- тагькимарзава идаради республикадин агьалийриз. Алатнавай гьар вацра ишлемишнавай газдин гьакъи алукьзавай вацран 10 лагьай югъ алукьдалди гун чарасуз я. Эгер ам кьве вацран вахтунда таганваз ва я тамамдиз тушиз ганваз хьайитӀа, идарадиз муьштери газдалди таъминарун акъвазардай ихтияр ава. ЧӀуру къастуналди гьакъи тагузвай бязи муьштерийрал ишлемишнавай газдай цӀуд, гьатта виш агъзур манатрин буржар кӀватӀ хьанва. И кар себеб яз, ихьтин муьштерияр газдикай магьрум хьана амукьунин мумкинвал екеди я. “Буржар кӀватӀмир ва вири гьахъ-гьисабар вахтунда ая!”, эвер гузва газдалди таъминарзавай компанияди. КЪЕЙД:
+“Газпром межрегионгаз Махачкъала” ООО-ДИН “кузвай алакъадин” сад тир пулсуз нумра - 8-800-200-98-04. Иниз зенг авуна ва лицевой счетдин нумра лагьана, квевай ишлемишнавай газдиз талукь яз кӀватӀ хьанвай буржунин кьадар чириз жеда. Газдин гьакъи гуз жеда: - сайтда авай “Абонентдин хсуси кабинетдай”, я тахьайтӀа “Зи газ” ва я “СБЕРБАНК-ОНЛАЙН” приложениедин куьмекдалди; - районрин ва шегьеррин абонентвилин къуллугъра (абурун адресар ва телефондин нумраяр сайтда къалурнава).
+УКРАИНА бандеррин фашистрикай аз��д авунин мураддалди кьиле тухузвай женгинин серенжемда РФ-ДИН гзаф халкьарин векилрихъ галаз санал лезги рухвайрини намуслудаказ буржи кьилиз акъудзава. Немсерин фашистрихъ галаз женг чӀугур чи баркаллу бубайрин крар лайихлудаказ давамарзавай абуру, къе чпин ватанпересвилин буржи тамамардайлани, кьегьалвилинни жуьрэтлувилин чешнеяр къалурзава. Гьайиф хьи, кьиле физвай цӀаяра гъалибвал къачузвайди хьиз, телефвилерни жезва. Селимов Марат Селимович Магьарамдхуьруьн 2- нумрадин школа акьалтӀарна гьа и школада тарсар гузвай малим тир. Украинадин чилел махсус серенжем башламиш хьайила вичин хушуналди ам дяведиз фена. Нубатдин женгина Маратал залан хер хьана, ам телеф хьана. Кьегьал хци Донбасдин чилел вичин чан къурбанд авуна. И мукьвара Магьарамдхуьруьн кьвед лагьай нумрадин школадин гьаятда митинг кьиле фена. Селимов Маратаз мемориальный кьул ачухна ва вичи кӀелай ва кӀвалахай школадал аскердин тӀвар эцигна. Митингдал МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова, Магьарамдхуьруьн администрациядин кьил Муслимов Адила ва са жерге администрациядин работникри, СМИ-ДИН векилри, малимри, аялри ва аскердин багърийри иштиракна. -Ихьтин рухваяр- чи кьегьалар я. Абуру Ватандин вилик чпин хиве авай буржи намуслувилелди тамамарна. Халис игитри хьиз, чпин хизанар, хайи чил, халкь хвена. Чпин вилик эцигнавай фезифаяр викӀегьвилелди, кьегьалвилелди кьилиз акъудна. Къенин юкъуз и мярекатдал чна чӀехи мусибатдикай вири дуьнья хуьнин рекье вичин чан къурбанд авур Селимов Марат Селимович рикӀел хкана ва рикӀера гьамишалугъ яз амукьдайдал са шакни алачирди тестикьариз кӀанзава,- лагьана МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова. Ахпа хуьруьн совет Муслимов Адил Магьмудовича кӀватӀ хьанвайбуруз, Маратан бубадиз, мукьва-кьилийриз викӀегь хва тербияламишайдай чухсагъул лагьана, башсагълувилин келимаяр рахана. 34 йисан яшда авай жегьил гада, вичин чан Ватан патал къурбанд авур аскер, Марат, чаз виридаз гьайиф хьана. Ам хуьруьнвийрин, мукьва-кьилийрин рикӀера гьамишалугъ яз амукьда. Амин.
+И МУКЬВАРА чи корреспондент Магьарамдхуьруьн райондин общественный Палатадин Председатель Нагъметуллаев Агъадаш Нуьсретовичахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Общественный палатадин кӀвалахдикай, везифайрикай куьрелди суьгьбет авун тӀалабна. - МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда общественный Палата 20I5- йисуз тешкилнай ва гьа йисуз председателвилин везифаяр зи хиве тунай. Общественный Палата МР- дин администрациядин ва районэгьлийрин игьтияжар таъминарзавай орган я. МР- дин общественный Палатадик акатзавай 22 касдикай 11 кас общественный организацийрин теклифдалди хкянавайбур я . Абур хуьруьн майишатдин, культурадин, медицинадин ва образованиедин рекьяй чпихъ хъсан тежриба авай, чпин кӀвалахдин хъсан гъавурда авай пешекарар я. Чи кӀвалах райондин руководстводи йисан сифте кьиляй тестикьарзавай пландин бинедаллаз кьиле тухузва. Тестикьарнавай планда яшайишдин вири хилера общественный интересар хуьзвай месэлаяр гьалзава . Гьар са месэладив мукьуфдивди эгечӀзава. Заседанияр планда тестикьарнавайвал йиса 4 сеферда кьиле физва. Магьарамдхуьруьн райондин администрацияда кьиле физвай вири совещанийра активвилелди иштиракзава. Райондин администрацияда кьабулзавай нормативный правовой актариз общественный экспертиза ийизва. Къейд авуна кӀанда, чна МР- дин культурадин отделдихъ галаз гьар жуьре месэлайрай мукьвал – мукьвал элкъвей столар тухузва. МР- дин женсоветдихъни галаз сигъ алакъаяр хуьзва. Месела, и йикъара чна абурухъ галаз культурадин маканда терроризмдин, экстремизмдин вилик пад кьуниз талукьарнавай темадай элкъвей стол тешкиллувилелди кьиле тухвана. «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьил Фарид Агьмедован агьалияр кьабулунин карда чи иштираквални жезва. Гьар жуьмя юкъуз чнани агьалияр кьабулзава, абурун дерди-баладихъ яб акалзава, алакьзавай куьмекар гуз алахъзава ва абурухъ галаз гъавурда тунин кӀвалахни тухузва. - Коронавирусдин инфекциядин азар пайда хьайи вахтунда башламиш хьайи вакцинациядин гьакъиндай квевай вуч лугьуз жеда? -Жуван ва багърийрин сагъламвилин гьакъиндай жавабдарвал хивяй акъуд тавуна, за абур вакцинациядин важиблувилин гъавурда туна рапар ягъиз туна. ГьакӀни, агьалийрин арада тухвай гъавурда тунин кӀвалахдин нетижада чи яшда авай чӀехи инсанри вирида рапар яна. И карди хаталувилин сифте жергеда авай яшлу инсанрин арада азар чкӀунин вилик пад кьадай мумкинвал гана. ГьакӀни, телевидениедикайни соцсетрикай менфят къачуна гьазурай видеороликар къалуруни агьалийриз екез таъсирна. АКВАЗ-АКВАЗ рапар язавайбурун кьадар артух хьана. -Агъадаш Нуьсретович, Украинадин чилел кьиле физвай махсус операциядин гьакъиндай куь фикир гьихьтинди я? - Гьелбетда, ислягь уьмуьр кечирмишзавай са инсандизни, са уьлкведизни ихьтин гьерекатар хуш жедач. Амма, фашистрин гел кьур бендеровчияр себеб яз, Россияди Украинадин чилел махсус операция тухуниз, стха уьлкве ва халкь фашистрикай азад авуниз мажбур хьайи, РФ- дин Президентди тухузвай политикадин курсуниз къуват гун чи буржи я. Ватандин вилик пак буржи намуслудаказ кьилиз акъудзавай вири кьегьалар дяве куьтягь хьана, сагъ-саламатдиз чпин хизанрин патав агакьун чи мурад я. - Чи «Самурдин сес» газет кӀелзавайбуруз лугьудай гафар авани? Сифте нубатда, заз чи районэгьлийри чпин хайи чӀалаз, Ватандиз, диде- бубадиз вафалувал хвена кӀанзава. Заз, мумкинвиликай менфят къачуна алукьнавай цӀийи йисуз виридахъ чандин сагъвал, агалкьунар, шадвилер хьурай лугьуз кӀанзава. Къуй чи чилел мублагьвилер, берекатар пара хьурай. Уьлкведа авай гъулгъулани секин, ислягь уьмуьрдихъ элкъуьрай. Газетдин коллективдихъ мадни еке агалкьунар хьун зи мурад я. - Сагърай куьн, агьалийрин игьтияжар таъминарзавай, абурун къуллугъда акъвазнавай квехъни чандин мягькем сагъвал ва хизанра хушбахтвал хьурай! ЖАННА.
+АДЕТ хьанвайвал, гуьзел гатфарин сифте кьилера чи уьлкведа дишегьлийрин сувар шад гьалара къейдзава. Суварин вилик зи фикирдиз, Магьарамдхуьруьн 1-нумрадин школада яргъал йисара математикадин тарсар гайи малим атана. Ам кӀевиз истемишдай, чирвилер гуз алахъдай, аялривайни акьалтӀай къайда-низам тӀалабдай малим тир. Чна адахъай вил ядай ва адан тарсуниз мукьуфдивди гьазур жедай. Амма винел патан акунар ягъалмишбур тир. Мукьувай таниш хьайила, ам са кӀусни дамах гвачир, хуш къилихрин инсан ва акьалтӀай хъсан пешекар тир. Къенин зи ихтилат М.Гьажиеван тӀварунихъ галай школада яргъал йисара гьакъисагъвилелди вичин пешедиз вафалувал авур, алай вахтунда лайихлу пенсиядиз экъечӀна ял язавай Рамазанова Насибат Ашимовнадикай фида. И фикир гваз зун малимдин кӀвализ мугьман хьана. КӀвале авай гъвечӀи журналдин столдал ЕГЭ- дин, ОГЭ- дин ва маса ктабар алай. Малимди, гила чи уьмуьрда кьетӀен чка кьунвай «репетиторвал» ийизва жал, фикирна за, амма гайи жавабди зун гьейранарна. - Зи рикӀелай са формула алатнавай, гьадахъ къекъвенай зун,- хъуьрена малим. Халис пешекар икӀ чир жеда. Гьикьван йисар алатнаватӀани ам вичин пешедивай къерех хьанвач. Хтулрихъ, къуншийрин аялрихъ галаз математикадин рекьяй алахъзава. Гьавиляй абуру хабар кьурла, гъавурда тун патал зигьин гьамиша кардик хьана кӀанзава лагьана ада. Насибат Ашимовнадин аял вахтар дяведин залум йисар ацалтна. КӀвачи бегьем чил кьадалди дяведин иштиракчи тир буба рагьметдиз фенай. Адалай гуьгъуьниз бубадин чин такур стхани авай. Дидедин хиве етимрин залан пар гьатна. Дяведин ва гуьгъуьнин йисар виридалай четинбур хьана. Кашмекь, зегьмет, азият вири дадмишна. Хъсан уьмуьрдихъ умуд кваз, галатун тийижиз дидеди чӀугур зегьметди хъсан нетижайрихъ гъана. Адалай вичин пуд веледдизни кьилин образованияр гуз, абур гъвечӀи-чӀехи чидай, общество патал лайихлу инсанар яз вердишариз алакьна. Сифтегьан классар хайи Муьгъверганрин школада кӀелнай. Гуьгъуьнлай Киркарин юкьван школа акьалтӀарай Насибат Ашимовна I962- йисуз ДГПИДИН физико-математический факультетдиз гьахьна. Институт акьалтӀарнавай жегьил пешекарди Магьарамдхуьряй тир Фуад Ярметовичахъ галаз сир сад авуна мягькем хизан кутуна. Зегьметдин рехъ Насибат Ашимовнади Магьарамдхуьруьн махсус школа-интернатда башламишнай. ЯхцӀурни вад йисуз вичи хкянавай малимвилин пешедиз вафалу яз гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугуна. Адан зегьмет шумудни са Гьуьрметдин грамотайралди, зегьметдин ветеран тӀварцӀелди лишанлу авунва. Адан уьмуьрдин юлдаш Фуад Ярметович, вичи хкянавай рекьяй яргъал йисара гьакъисагъвилелди чӀугур зегьметдай, «Дагъустан республикадин лайихлу связист», «Зегьметдин тафаватлувилерай», «Гьуьрметлу радист», «Республикадин вилик лайихлувилерай» медалриз ва цӀудралди Гьуьрметдин грамотайриз лайихлу хьана. Дугъриданни районда алакъадин отделение ачухайла, хъсан пешекар хьуниз килигна кӀвалах дуьзгуьндаказ тешкил авун патал ам Дербентдай иниз рекье тунай. Ацалтай четинвилериз таб гуз алакьай, карчивилелди вичин везифаяр тамамарай ам гьи коллективда хьанатӀани ам анжах тарифлу крарин, тӀварарин иес хьана. Насибат Ашимовнадихъ галаз кутур мягькем хизанда тербияллу кьуд велед чӀехи авуна. Абуру вирида кьилин образованияр къачуна, чпи хкянавай пешейрин, хизанрин иесияр хьанва. ЧӀехи дидедизни- бубадиз абуру 11 хтул багъишнава. Гьайиф хьи, яргъалди чӀугур азардин нетижада Фуад Ярметович рагьметдиз фена. Балайрикай, хтулрикай ибарат тир еке хизан Насибат дидедин хиве гьатнава. И еке хизан кьиле тухузвай, хизандин гьи мярекатда хьайитӀани багьа мугьман яз кьабулзавай квехъ чандин мягькем сагъвал ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай, Гьуьрметлу Насибат Ашимовна! А.АЙДЕМИРОВА. Шикилда: Н.Рамазанова вичин уьмуьрдин юлдаш Ф.Рамазанов ва адан вах галаз.
+ЦӀИЙИЗ тешкилай Магьарамдхуьруьн райондин исполкомдин сад лагьай председателвиле I944-50-ЙИСАРА М.БАЧХАНОВА кӀвалахна. Мегьрали Бачханов Куьре округдин Пиперхуьруьн-Къазмайрал I9I0- йисуз кесиб лежбердин хизанда дидедиз хьана. Зегьметдин рехъ Тагьирхуьруьн- Къазмайрал избачитальнидин заведующийвилелай башламишна. Кьасумхуьруьн районда ВЛКСМ –дин райкомда ,ОНО-ДА, госстрахда, райпода кӀвалахна. Гуьгъуьнлай Дербентдин окружной исполкомда ва I962I973- йисара та вич кечмиш жедалди Герейханован тӀварунихъ галай совхоздин директорвиле кӀвалахдайла ада халкьдин патай еке гьуьрмет, авторитет къазанмишна. Къени адан тӀвар виринра гьуьрметдалди кьазва. Мегьрали Бачханова кьил кутуналди I944-ЙИСУЗ Магьарамдхуьруьн куьчейра къван тваз башламишна. Палчух авайла, кӀирераллаз къекъвез хьайи магьарамдхуьруьнвияр патал им вижевай кар тир. Бигердин къайдада кӀвалах тешкилуналди 650 метрдин куьчейра къван туна. Аваданламишунин кӀвалахар райондин маса хуьрерани кьиле фена. И месэлаяр хуьрерин советрин председателрин гьар йикъан гуьзчивилик хьана. ЖУЬРЕБА-ЖУЬРЕ дараматрикай дарвал авайди фикирда кьуна, райцентрдал I6 квартирадин кӀвалер, 5 койкадин мугьманхана, гьамам, 20 чкадин аялрин бахча эцигна. ЯРАГЪКЪАЗМАЙРАЛ 20 койкадин чка авай больница ачухна. Ана 9 медработникди, гьа жергедай яз 2 духтурди зегьмет чӀугвазвай. Районда I945-I946КӀЕЛУНИН йисуз 30 школа кар
+дик квай. Анра 2354 аялди кӀелзавай. Малимрин кьадар I24 касдив агакьнавай. Райисполкомдин председателдин къайгъударвал себеб яз Хуьрелдал гатуз аялри ял ядай пионеррин лагерь АЧУХНА.МАЛИМРИН арада махсус образование авайбурун кьадар лап тӀимил хьуниз килигна райсоветдин исполкомди I946- йисуз 50 малим заочнидаказ кӀелдай курсариз ва техникумриз рекье туна. Чкадин хам- малдикай тамамвилелди менфят къачун патал, райсоветдин исполкомдин кьил кутун яз, райпищекомбинат, консервиярдай завод, маслопромдин контора, ЯРАГЪКЪАЗМАЙРАЛ заготскотдин контора, машинринни тракторрин станция кардик кутунвай. Эгер район тешкилай I943-ЙИСУЗ 2I трактор авайт!а, I946-ЙИСУЗ абурун кьадар кьве сеферда артух хьана. Госпоставкадай гузвай техилдин кьадарни къвердавай артух жезвай. I946-ЙИСУЗ,ГОСПОСТАВКАДИН план 240 тонн яз, 360 тонн ракъурна. I944-I945- йисара як ва гъери гунин планарни артухни алаз тамамарна. А йисара районда багъманчивал вилик тухун патал махсус планар туькӀуьрнай. Адан бинедаллаз I5 гектарда цӀийи багълар кутуна,275 гектарда ремонтдин кӀвалахар кьиле тухвана,2 гектарда цӀийи уьзуьмлухар КУТУНА.МАЛДАРВАЛ вилик тухунин жигьетдайни пис нетижаяр хьанач. Зегьметда къазанмишнавай агалкьунрай райондиз I944-ЙИСУЗ ДАССР-ДИН СНК-ДИН гъиляйгъилиз къведай Яру пайдах ва пулдин сад лагьай премия ганай. М. Бачханова гьич са чӀавузни вич халкьдивай, районэгьлийрин гьар йикъан дердийривай къакъуднач. Ам гьамиша уьмуьрдин яцӀа, халкьдин къуллугъда хьана. Адан гафуни уьлгуьчди хьиз атӀудай,- лугьузва къени ам ЧИДАЙБУРУ.АДА вичин гъилик къуллугъдал хьайи работникривай кардин гьакъиндай куьруь ва атӀай жавабар истемишдай. -Месела гьялнани? -Ваъ. -Вучиз? Тахсиркар вуж я? Жавабни гьада гуда,- ингье адан кӀвалахдин тегьер. «Яргъи ,кьел квачир шит ихтилатри кӀвалахдин вахт къакъудзава» лугьудай АДА.МЕГЬРАЛИ Букаровича агьалийрилай къвезвай арза –ферзадиз кьетӀен фикир ГУДАЙ.РАБОТНИКРИВАЙ, чкайрал фена вири терефар тамамвилелди ахтармишун, дуьз жаваб гун истемишдай. «Гьар са арзадин гуьгъуьна инсан авайди ада мукьвалмукьвал рикӀел хкидай. Гьар са кас вичин арзадиз дикъетдивди килигдайдахъ умудлу я. Умуд атӀайла, ихтибардай АВАТДА.ИХТИБАР авачир гьукум зайифди, къуватсузди жеда», лугьуз тагькимардай Бачханова.Эгер арза
+чи атана, жавабдар кас чкадал жагъун тавуртӀа, гьа пакад юкъуз ам вич арзачидин патав ракъурдай АДА.М. Бачханов уьмуьрдин уькӀуь- цуру акунвай, чарадан гьал- агьвалдикай хабар кьадай, герек хьайила, вичин къуьн кутадай хуш рафтарвилин инсан тир. Гьиллебазрив, везифайрив гъилер куьрсарна эгечӀзавайбурув, цавай атуй зи сиве гьатуй лугьуз кьил хуьзвайбурув ам векъидаказ эгечӀдай? Амма им руководителдин векъивал тушир, ам кӀвалах законда къалурнавайвал тамамарун истемишун тир. Мегьрали Букарович I97I -йисуз кечмиш хьана. Самурда ФАРАКЪАТНАВА.РАГЬМЕТЛУДАХЪ кьве стха авай. Гьажиханни Муьгьуьдин.Абур кьведни I942-ЙИСУЗ Ватандин ЧӀехи дяведин къизгъин женгера телеф ХЬАНА.РАГЬМЕТ хьурай чпиз. Вичиз веледар тахьуниз килигна М.Бачханова стха Муьгьуьдинан руш Ламунатаз бубавалнай. Ламунатазни адан уьмуьрдин юлдаш Умарбегаз са гадани кьве руш хьана. Стхадин тӀвар алай Муьгьуьдина Дербент шегьерда налогрин инспекцияда отделдин начальниквиле, медицинадин илимрин кандидат Гуьльнаради Москвадин мединститутдин преподавателвиле кӀвалахзава. Ламунат,Земфирани адан юлдаш Ражидин Каспийск шегьерда яшамиш жезва. Муьгьуьдинахъ Мегьрам тӀвар алай хва ава. Ада Ставрополдин политехнический университетда кӀвалахзава. Мегьрали Букаровича бубавал авур Ламуната саки 30 йисуз Дербентдин сельхозтехникумда отделениедин заведующийвиле кӀвалахна, алай вахтунда пенсияда аваз Дербент шегьерда яшамиш жезва. Эхь, Мегьрали Букаровичан уьмуьр адан невейри ДАВАМАРЗАВА.ГЬАМГА хьтин михьи, са лекени алачиз кечирмишнавай уьмуьр къвезмай несилриз хъсан чешне я. Агъадаш НАГЪМЕТУЛЛАЕВ.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН район Ватандин ЧӀехи дяведин къизгъин I943 - йисан эхира арадал атана. Цик квай бегьерлу чилер, зегьметдал рикӀ алай инсанар, еке мумкинвилер. Эхь, цӀийи район тешкилунин гереквал авай. Идалайни гъейри, советрин халкьдиз, уьлкведин гьакимдиз чун душмандал гъалиб жедайдахъ кӀевелай инанмишвал авай. Райондин исполкомдин председателвиле Мегьрали Букарович БАЧХАНОВ хтана. Ада кьве гъил къакъажна зегьмет чӀугуна, шартӀар арадал гъана, виридав кӀвалахиз туна. Нетижада вични хвена, гишила амукьнач, фронтдизни куьмекар гана. М.Б. Бачханова район гуьнгуьна твадай береда намуслувилелди зегьмет чӀугуна лугьун тӀимил я, ада руководителрин, пешекаррин ва жемятдин вилик акъвазнавай вири месэлайриз игитвилин ялав гана ва вичи кӀвалахзамай кьван девирда ам виликдини тухвана. Лезги дидеди, лезги чили хайи хва районэгьлийриз гайи халис регьбер хьана. Агъсакъалри тестикьарзавайвал, чи патара Мегьрали Букаровичан тӀвар риваятра гьатнава. Са кьве делил. М.Б. Бачханов вичин мотоциклдал алаз винел дередиз фидайла, адаз Гилийрин «Къаратикен» участокда къуьл кӀватӀнаваз акуна. Ада вич никӀиз атайдакай, чиле гзаф къуьлуьн кьилер, яни зулуз ана цан хъийидай кьван къуьл амукьнавайдакай хабар ганалдай. Агъсакъалри рикӀел хкизвайвал, Мегьрали Букарович ник ахтармишиз хтанани- хтаначни чидач, амма никӀе къуьлуьн кьилер амачир. РАГЬМЕТЛУДАН УЬМУЬР, КӀВАЛАХДИВ ЭГЕЧӀУНИН ТЕГЬЕР ХАЛИС ТАРИХ, ВИЧИН ИГИТВИЛИН ТАРИХ Я. АДАКАЙ ДАТӀАНА ЛУГЬУН, РИКӀЕЛ ХКУН ЛАЗИМ Я. МЕГЬРАЛИ БУКАРОВИЧАЗ ВИЧИЗ И ГАФАР, ГЬЕРЕКАТАР ГЕРЕКЗАВАЙДИ ТУШ. АБУР ЧАЗ, ЧИ БАЛАЙРИЗ, ХТУЛРИЗ ГЕРЕКЗАВА. Нубатдин сеферда Гилидал (и ихтилатар гиливидинбур я) атай береда Бачханован вилериз бригадиррикай сад хкӀунач. Ам гьинава, аквазвач хьи лагьайла, колхозчийри а кас лежберрин са вацран нарядарни чантада аваз дустагъда тунва лагьана. Мегьрали Букаровичаз а вахтунда муьжуьд жумун патахъай вад йис кар гузвайди, гьелбетда, чизвай. Ам Магьарамдхуьруьз хтана, прокурордивай а бригадир дустагъдай акъудун истемишна. Прокурорди кьунвай касдин «тахсир» кӀелиз башламишна, ам ахъайнач. М.Б. Бачханова гьа юкъуз республикадин прокурордивай телефондай райондин прокурор кӀвалахдивай аз��д авун тӀалабна. Пакад юкъуз райондай хъфей прокурор мад элкъвена хтаначир лугьуда. Рагьметлудан уьмуьр, кӀвалахдив эгечӀунин тегьер халис тарих, вични игитвилин тарих я... Адакай датӀана лугьун, рикӀел хкун лазим я. Мегьрали Букаровичаз вичиз и гафар, гьерекатар герекзавайди туш. Абур чаз чи балайриз, хтулриз герекзава. М. Бачханован уьмуьрдин гьар са къадам, кӀвалахдин, инсанрив эгечӀунин тегьер акьалтзавай несилриз чешне, ватанпересвилин, инсанпересвилин, зегьметдал рикӀ хьунин, къайгъударвилин, руьгьдинни намусдин михьивилин тербиядин михьи, лезги дагъдин булах я. Алаудин САИДОВ.
+ЧАРЛЬЗ Берлица 1970-йисарин юкьвара Бермудский треугольникдикай ктаб акъудайдалай гуьгъуьниз, и месэладин гьакъиндай акъатай брошюрайрин, макъалайрин, журналрин, телевидениядин программайрин кьадар-гьисаб хьанач. Мягьтел жедай кар я, гзаф гимияр ва самолетар лап хъсан гьава авай, алахьай йикъарани квахьиз хьана. Мадни мягьтел жезвайди а кардал я хьи, ихьтин сирлу мусибатрилай гуьгъуьниз батмиш хьайи гимийрин ва самолетрин гьич гелни амукь тийиз хьана. Бермуддин сирерикай виридалайни кьил акъат тийидайди 19 –звено квахьун я. Адетдин ученияр тухун патал тренировкаяр тухудай гимидилай къарагъай 19-звено цавуз хкаж хьайи са шумуд декьикьадилай квахьна. Звено Флоридадин къерех
+Аламатар, делилар, гьакъикъатар
+риз мукьва яз виликди физвай. Сятдин кьуд жез 15 минут амаз дежурный операторди звенодин командир лейтенант Чарльз Тейлоралай къурху кутадай хьтин сигналар кьабулна. Адан гафарай малум жезвайвал, вири самолетрин приборар гуьзчивиликай хкатнава. -Куьн гьисятда гьинва? – хабар кьуна операторди, Тейлораз чеб гьина аватӀа чизвачир. -Вири къайдадикай хкатнава. Чи эхир хьанва. Вучиз ятӀани, гьуьлни къайдада авач, - гьарайзавай командирди. Адан эхиримжи гафар ихьтинбур тир: «Аллагьдин хатур аватӀани чи гуьгъуьниз касни татурай». Тейлорахъ яб акалнач. Мусибат кьиле фейи тахминан чкадиз лув гудай «Мартин Маринер» луьткве рекье туна. Къутармишиз фейибурукайни треугольникдин къурбандар хьана. Звено телеф хьайи чкадиз акакьдамазни лув гудай луьткведин приборарни къайдадикай хкатна ва куьмекдиз фейи 13 касни кьена. 19 – звено телеф хьайи чка ва себеб гилани сир яз ама.
+Уружбайрин СОШ-ДИН 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 2004- йисуз Яхияев Тарланаз гайи Б 1457152- нумрадин аттестат квахьуниз килигна
+къуватда амачирди яз гьисабин.
+И ЙИКЪАРА чи райондин нубатдин школайрив аялар санай масаниз тухун патал герек цӀийи «Газель» микроавтобусар агакьна. МР-ДИН администрациядин Кьил Фарид Агьмедова абур шад гьалара чпин сагьибрив ишлемишиз вахкана. Самурдин,
+Азадогълийрин, Ярукьваларин ва Къуйустанрин школайра кӀелзавай аялри школадин ихтиярда вуганвай алай аямдин ва хатасуз улакьар чеб патал еке савкьват яз кьабулнава ва и кардал иллаки разивалзава. Муниципальный райондин Кьил Ф��рид Загьидинович АГЬМР-ДИН АДМИНИСТРАЦИЯДА медова къейдзавайвал, школайра кӀелзавай аялар ва малимар патал къулай шартӀар тешкилун образованиедин къурулушдин кар алай месэлайрикай сад я. Вири «Газелар» школьникрин хатасузвал хуьдай тадаракралди таъмин я.
+ЦӀИНИН йис чи райондин шартӀара уьзуьмчиярни багъманчияр патал бегьерлу йис хьана. Районда санлай уьзуьмринни емишрин хъсан бегьер гьасилна. Райондин хуьруьн майишатдин производственный управлениедин делилралди эхиримжи йисара экономикада кьилин чка кьазвай дибдин хилера- багъманчивиле, уьзуьмчивиле, майвачивиле, малдарвиле хъсан терефдин еке дегишвилер арадал атанва. Хуьруьн майишатдин продуктар гьасилун йис-йисандавай артух жезва. Рекъемрин гекъигуналди 2020йисуз гьасилай емишрин кьадар 38 000 тонн тиртӀа, алай йисуз 4820 гектардин майданрай 44 103 тонн емишар кӀватӀна, шаз районда санлай 14400 тонн ципицӀар кватӀнайтӀа, цӀи 15 119,3 тонн ципицӀар кӀватӀна. Къейд ийин, ципицӀрин бегьердин кьадардал гьалтайла, чи район Дагъустанда пуд лагьай чкадал ала. Дербент ва Къаякент районрилай кьулухъ. Кьакьан бегьер къачуз алакьунин себеб, сифте нубатда агротехникадин гьар са серенжем вахтунда ва галай-галайвал ери аваз кьиле тухун хьана. Тегьенгрин араяр къарагъарна, вахтунда миянардай шейэр вегьена, гьар са тегьенгдив лазим кьадар яд агакьарна. Тегьенгрин пунариз пер ягъунин, лазим авачир хилер атӀунин, азаррин вилик пад кьадай, гьашаратар тергдай дарманар ягъунин месэлайризни кьетӀен фикир гана. Дурумлу зегьметди хъсан бегьерни гана. ЦипицӀрин кьакьан бегьердин бине кутун хъуьтӀемаз башламиш жезва. Бегьердин кьисмет уьзуьмлухрин жергейрин араяр вахтунда къарагъарунилай, гатфарихъай жуьреба-жуьре азарризни гьашаратриз акси дарманар ягъунилай ва маса кӀвалахарни вичин вахтунда кьиле тухунилай, бегьердин бине гзаф аслу жезва. КӀанзавайди ашкъи авай, хийирлу хел вилик тухун патал серенжемар кьабулдай ксар я. Виниз тир нетижаяр къазанмишиз гьикӀ алакьна? Сир вуч я? Гьакъикъат лугьун, райондин руководстводи везифайрин жавабдарвал хкажунин, агьалийрин дуланажагъдин шартӀар хъсанардай серенжемар кьабулунин месэлаяр виридалайни важиблубур яз гьисабна. Майишатриз руководство гудай, властрин органра кӀвалахдай ксар хкядайла абурун пешекарвал, намуслувал хьтин ерияр фикирда кьаз хьана. Лежбервилинни фермервилин майишатрин кьиле зегьметда лигим хьанвай, чилин къадир авай, производство чидай, кӀвалахар тешкилиз алакьдай, датӀана халкьдин арада аквадай инсанар хкяна. Абуру кӀвалахдин вири участокра зегьмет тешкил авуниз, адаз къимет гуниз ва ам ашкъиламишуниз кьетӀен фикир гана. Гьа са вахтунда тамамарзавай кардай гьар садан жавабдарвал хкажна. Ингье кӀвалахдин къайдаяр хъсанаруни, зегьметчийрин активвал хкажуни къвердавай хъсан терефдихъ гъизва. Везифаяр кьилиз акъудун, яни производстводин к��р алай хилерин хийирлувал вини дережадиз хкажун, агьалийрин культурадинни дуланажагъдин шартӀар хъсанарун патал гьар садан жавабдарвал хкажна кӀанзава. Кьилин везифайрик райондин мублагь чилерикай дуьз хийир къачун патал вири мумкинвилер кардик кутун ква.
+20- ноябрь, 2021- йис. РОССИЯДИН Федерациядин Президент Владимир Путинан Указдин бинедаллаз Государственный Советдиз I2 кас цӀийи членар хкянава. Абурун жергеда Дагъустан республикадин кьил Сергей Меликовни ава. ГОССОВЕТ- им властдин органри сигъ алакъада аваз кӀвалахун таъминарзавай, РФ- дин къене ва къеце патан политикадин кьилин терефар тайинарзавай ва уьлкве социально-экономический рекьяй вилик тухузвай гьукуматдин кьили тешкилнавай государственный орган я.
+АЛАТАЙ гьафтеда, Дагъустан республикадин туризмдин ва халкьдин сеняткарвилерин Министерстводи региондин карчивилин ва инвестицийрин Агентстводихъ галаз, Каспийскдин Анжи – аренадал « O p e n Dagestan202I» лишандик кваз кьиле тухвай туристрин форумда Магьарамдхуьруьн райондин делегациядини иштиракна. Регионда туризм вилик тухунин мураддалди тухвай и форум регион патал важиблуди хьана. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован эмирдалди, форумда иштиракай МР- дин жегьилрин крарин ва туризмдин, культурадин отделри тешкилнавай майдандал райондин туризмдин, культурадин ва хуьруьн майишатдин хиле авай виридалай хъсан чарасуз тир лишанар къалурна. ГьакӀни чи майдандал, гамар хурунин адетар, культурадин ирсинин лишанар, чи улу бубайрин уьмуьрдихъ ва Дагъустандин тарихдихъ галаз алакъалу алатар, гьакӀни хуьруьн майишатдин емишар, майваяр, халкьдин милли тӀуьнар къалурнавай. Форумдин иштиракчийри районда гьасилзавай субтропикрин культураярни дадмишна. Форумдал регион вилик тухунихъ, инвестицияр желб авунихъ, властдин органрихъ галаз сигъ алакъаяр хуьнихъ ва туристический хиле кӀвенкӀвечи жергейра авай регионрин тежрибадикай менфят къачунихъ элкъуьрнавай кӀвалахар ва инвестиционный проектар къалурна. Форумдин сергьятра аваз, мугьманханайрин иесияр, блогерар, туристар, операторар, парталар, ядигарар гьазурзавайбур, хуьруьн майишатдин продукция гьасилзавайбур патал пешекарвилин мастер- классар кьиле тухвана. Форум хъсан гурлу концерт гуналди акьалтӀарна.
+И МУКЬВАРА Магьарамдхуьруьн райондин 1- нумрадин школадин 7- классдин ученица Магьамедова Алинади Вирироссиядин школьникрин, студентрин ва педагогрин «Вири дуьнья терроризмдиз акси я» конкурсдин «Актервилин устадвал» номинацияда сад лагьай чка кьуна. Алинади Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин школадин 7-классда хъсан къиметар аваз кӀелзава. Школада кьиле физвай вири олимпиадайра, конкурсра активвилелди иштиракзава. Алина хьтин чпел дамах ийиз жедай аялар гьа и школада пара ава. Абуру школада, районда, республикада кьиле физвай вири мярекатра иштиракзава. Ихьтин аялриз чирвилер гузвай малимриз баркалла!
+ВИРИДАЛАЙ машгьур UFC лигада мад са дагъустанви жеда. ИкӀ чи кьегьал женгчи Мухаммад Мокаева и лигадихъ галаз икьрар кутӀуннава. -Мухаммада кьезилвилин категориядай женгер тухуз хейлин йисар я. Вичин 2I йис ятӀани адан далудихъ 30 далай виниз женгер гала. Абурун жергеда гьевескарвилин ва пешекарвилин дережадинбурни ава. Ам кӀаник кутаз тежер, динамикадин жигьетдай гужлу ва акунар алай женгчи я. Мухаммадаз вичин заланвилин категорияда вич кьвед лагьай Хабиб яз аквазва,- къейдна UFCДИН матчмейкер Мик Мэйнарда. Мухаммадан хайи Ватан Дагъустан я. 20I2- йисуз ам Великобританиядиз куьч хьана. Адан вичин карьерада 23 гъалибвал гьевескарвилин ва 6 гъалибвал пешекарвилин женгера къазанмишнава.
+ЗУЛУН ахтармишунрин нетижада Россельхозцентрда къейд авурвал, Дагъустанда къведай йисуз 53,4 агъзур гектар саранчади (техилар тергдай лув гудай чӀехи цицӀер) кьунин хаталувал ава. Им алатай йисарив гекъигайла са кьадар тӀимил я. ИкӀ 2020- йисуз II0 гектар ва 202Iйисуз 75 гектар кьунвай. Зиянкаррихъ галаз женг тухунин мураддалди тухузвай мярекатри хъсан нетижайрихъ гъизвайди аквазва. -Вахтунда ахтармишунар тухуни, обработкаяр авуни, аграрийрин консультацияр къачуни, оперативный штабдин сад- садав кьадай гьерекатар авуни чаз гьар йисуз цицӀери зиян гузвай майданрин кьадар агъузардай мумкинвал гузва, - къейдна Дагъустандин Россельхозцентрдин руководитель Жанна Къазанбиевади.
+ЭХИРИМЖИ йисара цицӀери гьужум авунин нетижада чи республикадин са кьадар районрин мулкариз еке зиянар ганва. И кӀвалахди чи райондикни къалабулух кутунва. 2020йисуз чи райондин вини Чахчарин хуьруьн мулкариз морокский саранча пайда хьана. Тади гьалда кьабулай серенжемрин нетижада са кьадар гьашаратар тергна. Амма вири терг ийиз хьанач, вучиз лагьайтӀа саранчади кьунвай майданар пара тир. Абур хуьруьн къениз, дагъдиз кьван чкӀанвай. Гьавиляй вири чкайриз дарманар ягъиз хьанач. Кьин тавуна амукьай саранчади какаяр хана «кубышка» туна. Алай йисузни вини Чахчарин хуьре, Гъепцегьрин, Филерин дагъда саранча мад пайда хьанва. Идалай гъейри инра еке цицӀер (серый кузнечик) пайда хьанва. И цицӀер саранча Кочубеевский зонадай хпер дагъдиз хкведайла абурухъ галаз чубанрин машинра аваз хтанавайди я. Ихьтин цицӀери салан майваяр, уьзуьмрин, ичин пешер неда, хуьруьн майишатдиз еке зиянар гуда. Гьар са цицӀре вичин заланвилелай са шумуд сеферда гзаф къацу векь неда. ЦицӀрен шараг фад-фад чӀехи жеда. Адак 30-50 йикъалай лувар киткида. Эгер абурук лувар киткидалди вилик пад кьуртӀа, яни дарманар ягъайтӀа, абурун вилик пад кьаз жеда. ЦицӀери са йикъан къене чпин хурук акатай набататар терг ийиз акъваз тавуна 200-300 километрдиз лув ГУДА.ЦИЦӀЕР пайда жезвай чкайра цанар цунихъ, культивация авунихъ галаз санал агъадихъ къалурнавай дарманрикай сад яна кӀанда. Децис – 0,4-0,5 л/га, Циткор- 0,4 л/га, КАРАТЕ-КАРАТЕ- Зеон- 0,4 л/га, Арриво- 0,2 л/га, Матч- 0,2 л/га. Г. ДАДАШЕВ.
+Саранча – цицӀерин вилик пад кьан
+ДЕРИНДАЙ нефес къачун ва нефес акъудун… Кьилел хкаж жезвай гум, бурмавал алай лепедиз ухшар авай нехишар чӀугваз, явашдиз гьавада цӀразва. И гуьрчегвилин къимет- чан я…
+ТЕНБЕКДИ БЕДЕНДИЗ ИЙИЗВАЙ ТАЪСИР ПӀапӀрусрик циандин водород, углероддин оксид ва диоксид, синильный кислота, никотин, фенол, смолаяр ва гзаф маса хаталу затӀар ква- 4000дилай гзаф жуьреба-жуьре соединенияр, 40 канцероген ва кьак арадал гъизвай I2 шей. Сифте гум къенез чӀугунмазди никотин гьасятда мефтӀедиз физва ва ада дамарар агажарзава, ва тканар кислороддалди таъминарун чӀурзава. ДуркӀунриз, лекьиниз, кьилин мефтӀедиз, цварадин кӀвализ, ивидин дамарриз, рикӀиз зегьерламиш хьанвай затӀари зарар гузва. Винел патан акунар усал жезвахам шуьткьвезва, сивяй ни къвезва, сарар хъипи жезва, кикер къат-къат жезва, чӀарарин ранг физва, кьилин тӀалар, хъел атун, ахварал тефин пайда жезва. ПӀапӀрусар чӀугвазвай дишегьлияр гзаф вахтара аялар тежербур жезва, абуру аял вахт жедалди хазва, аялар лагьайтӀа, гзаф вахтара зайиф бедендин ва психикадин нукьсанар квайбур жезва, чӀехи хьайила абурун кӀвалахдиз бажарагъвал ва зигьин зайиф жезва. Жигеррин кьак, хронический бронхит, коронарный азар- гьар юкъуз пӀапӀрус чӀугунин нетижа я. ПӀапӀрус чӀугвазвайдан уьмуьр саки 20 йисан куьруь жезва. 202I- йисан кӀуьд вацра Россияда 228,4 миллиард пӀапӀрус акъудна ва 2,2 миллиард маса уьлквейрай гъана. ВОЗ-ДИН делилралди, 28,3% россиянвийри пӀапӀрусар чӀугвазва, яни I5 йисалай гзаф хьанвай 30 миллион агьалиди. ЭЛЕКТРОННЫЙ ПӀАПӀРУСАР Чи девирда деб хьанвай электронный пӀапӀрусар адетдин пӀапӀрусрин ериндал хьанва. Абур акъудзавайбуру ам пӀапӀрус гадарунин къайдайрикай сад я лугьуз абур раиж ийизва ва абурукай тӀимил зиян ава лугьузва. Ахьтин пӀапӀрусра авай жими картриджрик глицерин, пропиленгликоль, ягъар, ширеяр (экстратар), никотин, бензойный кислота ва маса затӀар ква. Адетдин пӀапрусрилай электронныйрал элячӀзавай касди, гуя пӀапӀрус гадарда лугьуз, гьакъикъатда лагьайтӀа, вичин беден зегьерламишун давамарзава. «АТИРДИН НИ ГАЛАЙ» КЪАЛИЯН Жегьилрин мад са гьевес къалиян хьанва. Абур акъудзавайбурун фикирдалди, цяй физвай гумади вичик квай зарарлу шейэр ана тазва. Амма абурукай анжах са бязибур я амукьзавайди. Никотин ва жуьреба-жуьре смолаяр къалиянда пӀапӀрусдилай гзаф ава. Ахтармишунри къалурзавайвал, пӀапӀрусдив гекъигайла, са сеферда къалиян ишлемишайла инсанди 200 сеферда гзаф гум чӀугвазва. Къалияндин турбадилай гепатит, туберкулез, ВИЧ ва маса хаталу азарар акатунин хаталувал артух жезва. Кьак, туберкулез, рикӀин азарар арадал атун мумкин я. И жуьре рикӀ аладарун машгьур жезва. Гьайиф хьи, Россия дуьньядин виридалайни гзаф пӀапӀрус чӀугвазвай цӀуд уьлкведик акатзава. Чна пӀапӀрусриз гьикьван пул харж ийизватӀа гьисабиз алахъин. Юкьван гьисабдалди са пачкадин къимет I50 манат я. Йиса 365 югъ- им 54 750 манат жезва. И пул гьар са пӀапӀрус чӀузвайда вичин ва хизандин сагъламвал артухаруниз харжзавайтӀа, гьикьван хъсан жедай.
+Райондин «Самурдин сес» газетдин ва ООО «Самур» типографиядин работникри Нагъметуллаев Агъадашаз ва адан багърийриз стха МАГЬМУД кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва. Муниципальный райондин Администрациядин коллективди Нагъметуллаев Агъадашаз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз стха МАГЬМУД рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+Гьуьрметлу ФАРИД ЗАГЬИДИНОВИЧ! Квез хайи югъ мубаракрай! КӀвалахдин рекьяй Куьн гьихьтин къуллугърал хьанатӀани, куьне гьамиша кьилин жавабдарвал, пешекарвал, жуван асул бинейриз вафалувал, чирвал ва месэлаяр гьялунин карда кьунвай рекьел кӀевивал къалурна. Къенин юкъуз, куьн чи республикадин муниципальный районрин арада, тежрибалу, кӀевелай алахъдай, зегьметдал рикӀ алай руководителрикай сад я. Куь гьар йикъан кӀвалахдин зегьмет социально-экономический месэлаяр гьялунихъ ва хуьруьн майишатдин комплекс вилик тухунихъ элкъуьрнавайбур я. Квехъ чандин мягькем сагъвал, хушбахтлувал ва Магьарамдхуьруьн район аваданламишунин карда идалай кьулухъни агалкьунар хьурай. Дагъустан Республикадин Кьил С.МЕЛИКОВ.
+IДЕКАБРДИЗ муниципальный райондин администрациядин дараматда авай Вирироссиядин политический « Сад тир Россия » партиядин общественный приемнийда региондин политсоветдин член , партиядин сифтегьан отделениедин секретарь , « Магьарамдхуьруьн район » МРДИН кьил Агьмедов Фарид Загьидиновича рай онэгьлияр кьабулна . И югъ « Сад тир Россия » партия тешкил хьайидалай инихъ I3 йис тамам хьунихъ галаз алакъалу авунвай . Анал райондин агьалияр секинсуз ийизвай жуьреба жуьре месэлайриз килигна . Ик I, Гилийрин хуьре ц I ийи трансформатор эцигунин , куьчейра эквер тунин , Филерин хуьре къуй эгъуьнин , агьалияр хъвадай целди таъминарунин гьакъиндай месэлаяр къарагъарнавай . И юкъуз атай арзайрин арада административный дараматар ц I ийик I а туьк I уьрунин гьакъиндайни теклифар авай . Фарид Загьидиновича гьар са арзадиз дикъетдивди килигунин ва инсанар секинсуз ийизвай месэлаяр гьялдай рекьер жагъурунин гаф гана . « Инсан фикир тагана тан тийин » принципдал алаз к I валахзавай « Сад тир Россия » партияди тухузвай ихьтин гуьруьшри агьалийрин игьтияжар таъминарунин карда хъсан патахъ таъсирзава .
+ЧИ райондин гзаф везифайрин центрди « Лап хъсан МФЦ » номинациядай сад лагьай чка кьуна . И центрдин руководитель Исакь Исакьов « Лучшая практика управления персоналом в МФЦ » номинациядай гъалибчи хьана . Конкурс тухунин мурад МФЦ рин работникрин профессиядин кесерлувал , профессиональный устадвал ва арзачийри�� къуллугъ авунин ери хкажун тир .
+ХЦИ зигьин ва кьат I унар авай САФИНАТА 200Iйисуз юкьван школа къизилдин медалдалди акьалт I арна . Гьеле ч I ехи классра к I елзавай йисара руша гележегда вичи гьи рекьяй чирвилер къачудат I а тайинарнавай . Жегьилдин фикирар иллаки экономистдин пешеди желбзавай . Нетижада адакай Дагъустандин гостехуниверситетдин инженерно экономический факультетдин студентка хьана . « Жафа ч I угурда сафа къачуда » лугьудайвал , Сафинат университетдиз гьахьай сифте йикъалай тарсарив жавабдарвилелди эгеч I на . Руьгьдиз мукьва пешедин сирер чируни адан гьевес мадни хкажзавай . Гьа ик I йисар къвез алатзавай . Сафинатан студентвилин йисарни акваз такваз акъатна . Ада университет агалкьунралди куьтягьна . Им 2006 йис тир . Жегьил пешекарди илимдин алемдани вичин къуватар ахтармишун кьет I на . К I усни энгел тавуна , ада аспирантурадиз документар вугана ва илимдин к I валах кьиле тухун патал « Регионда яшайиш дин сиясат арадал гъунин рекьяй методикадин дибар » темани хкяна . Гьеле студентвилин йисара Сафинатанни адахъ галаз са группада к I елзавай Мурадан арада дуствилин алакъаяр арадал атана . Кьве жегьилдин дуствал , са кьадар вахтар алатайла , к I анивилин гьиссериз элкъвена . Абуру чпин кьисметар сад авуна . 2009йисуз жегьил хизанда Бисен т I вар алай руша кьеп I иник ван кутуна . Инженерно экономический факультетдин менеджментдин кафедрада ассистент яз к I валахунихъ галаз сад хьиз , гила Сафинатан хиве дидевилин пак везифаярни гьатнавай . Муькуь патахъай , илимдин к I валахди рушан къуьнерал алай пар мадни артухарзавай . Гьикьван четин хьанат I ани , адалай вилик эцигнавай мурад уьмуьрдиз кечирмишиз алакьна . Четин легьзейра адаз дат I ана уьмуьрдин юлдашди , диде бубайрини куьмекар гана . Гаф кватай чкадал къейд ийин , Сафинатан диде буба Магьарамдхуьруьн районда сейли , гьуьрметлу инсанар я . Къазиев Вячеслава хейлин йисара Азербайжандин сергьятдал алай районда советрин , партиядин органра ва майишатдин карханайра зегьмет ч I угуна . Алай вахтунда Магьарамдхуьруьн райондин администрациядин крар идара ийидай управляющийдин везифаяр тамамарзава . Диде Райиса Мирзегьасановнади Магьарамдхуьруьн I нумрадин юкьван школада къецепатан ч I аларин малим яз к I валахзава . Сафинаталай гъейри абурун хизанда мад са руш тербияламиш хьана . Ракьужатани , вичин ваха хьиз , школа къизилдин медалдалди акьалт I арна , ДГПУ дин сифтегьан классрин факультетдик экеч I на . Ц I елегуьнрин юкьван школада акьалтзавай несилдиз чирвилер гунихъ галаз сад хьиз , ада вичин хайи пуд веледдизни тербия гузва . 20I3ЙИСАН июндин вацра РФ дин образованиедин ва илимдин министерстводин ва ДГТУ дин диссертационный советдин къарардалди Аллагьвердиева Сафинат Вячеславовнадиз экономикадин илимрин кандидатвилин т I вар гана . Алай вахтунда Сафинат Вячеславовнади ДГТУ да к I валахзава . Ада « Менеджмент », « Менеджментдин теория », « Финансрин менеджмент » ва маса дисциплинайрай тарсар тухузва . Жегьил алимдин гъиликай са монография , илимдин 22 макъала хкатнава . Ада дат I ана илимдин конференцийра иштиракзава , адан макъалаяр Россиядин илимдин кьилин журналриз акъатзава . Россиядин халкьдин майишат вилик тухунин рекьяй Вирироссиядин олимпиадада Сафинат Аллагьвердиевадин илимдин к I валахрикай сад махсус пишкешдиз , кьвед лагьайди « Россияда уьмуьрдин ери хъсанарун » номинациядай Iчкадиз лайихлу хьана . Адан уьмуьрдин юлдаш Мурад Алимагьамедович Аллагьвердиева РД дин зегьметдин ва социальный рекьяй вилик тухунин министерствода кьилин пешекар эксперт яз зегьмет ч I угвазва . Бегьерлу тарциз ухшар авай лезги хизанда берекатар мадни артух хьун чи мурад я . М . ИБРАГЬИМОВ . ( « ЛГ »).
+2015ЙИСУЗ чи районда чкадин самоуправлениедиз депутатар хкядай сечкияр кьиле фида . И месэладиз талукьарна 27– ноябрдиз муниципальный райондин администрациядин заседанийрин залда хуьрерин сечкидин участокрин председателрихъ галаз семинар совещание кьиле тухвана . Адан к I валахда Дагъустан Республикадин Сечкидин комиссиядин председателдин заместителар тир Б . М . Гусаева , М . П . Генжеханова , « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Ф . Агьмедова , райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гь . Мурадалиева , райондин ТИК дин председатель М . Генжалиева иштиракна . Семинар совещание сифте гаф рахуналди Фарид Агьмедова ачухна ва рахун патал гаф Дагъустан Республикадин Сечкидин комиссиядин председателдин заместитель Багьаудин Гусаеваз гана . Ада « Сечкияр тухунин гьакъиндай » РФ дин Гьукуматди кьабулнавай Законда хьанвай дегишвилерикай , сечкийрин кампания кьиле физвай вахтунда Закондал дуьз амал авун патал вуч авуна к I андат I а лагьана , хуьрерин участковый комиссийриз сечкийрин гьакъиндай рекье твазвай методикадин литература гьик I ишлемишдат I а ва мад хейлин маса къиметлу меслятар гана . Б . Гусаева авур докладдин винел райондин ТИК дин председатель М . Генжалиев , ТИКДИН секретарь А . Саидов ва маса юлдашар рахана . Семинар совещаниедин эхирдай Сечкидин комиссиядин председателдин заместителар тир Б . Гусаева ва М . Генжеханова залда ацукьнавайбурун са жерге суалриз жавабар гана . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+28НОЯБРДИЗ Магьарамдхуьруьн культурадин К I валин гъвеч I и залда Дидедин йикъаз талукьарнавай суварин межлис кьиле фена . Дидейриз чпин югъ мубарак авун патал иниз Дербент шегьердай медицинадин колледждин директор , чи районэгьли Гьамзатова Светлана Абдурашидовна , райондин администрациядин кьилин заместитель Къ . Идаятов ва са жерге идарайринни карханайрин руководителар атанвай . Суварин межлис райондин культурадин управлениедин начальник Э . Селимова ачухна ва кьиле тухвана . Инал рахай вири юлдашри чи дидейриз хъсан келимаяр лугьун��лди сувар тебрикна . Гуьгъуьнлай культурадин К I валин художественный самодеятельностди дидейриз концерт гана .
+« ГЬАР СА халкьдин хушбахтвал чирвилер гунин к I валах гьик I эцигнават I а , гьадалай гзаф аслу я »,лагьанай Зардабиди . Важиблу и везифани , асул гьисабдай , школадин хиве ава . Амма чеб кардик кваз шумуд къат йисар алатнават I ани , абур ( школаяр ) ц I ийиз арадал атанвайбуруз ухшар яз ама . Ихьтин фикирдал эхиримжи йисара жезвай кьван дегишвилери , нетижасуз амукьзавай , гзаф дуьшуьшра ч I урук I а таъсирзавай ц I ийивилери , гьукум гъиле авайбуру пешекаррин , алимрин гафунихъ яб акал тавуни , гьак I сад садахъ галаз кьан тийизвай программайрини учебникри гъизва . Зи фикир вуж гьахъ ят I а , вуж бат I ул ят I а ахтармишунин к I валах тухун туш . Къуй и кар а месэлайрал машгъул , гъиле ихтиярар авай ксари авурай . Заз эхиримжи йисара Президентдилай башламишна диде бубайрал къве далди виридак секинсузвал кутунвай месэлаяр чи райондин образованиедин идарайра гьи гьалда ават I а , абурун гьакъиндай гьихьтин фикирар ийизват I а чириз к I ан хьана . Ихьтин темайрай суьгьбетар , адет яз , руководителрихъ галаз ийидай адет ава . Амма и кардихъ са кьадар нукьсанарни гала . Кьилинди адавай ( руководителдивай ) вичин фикир ачухдиз лугьуз тахьун я . Айибдай карни авач . Садазни вич алай хел ат I уз к I ан жедач . Гьавиляй и сеферда , адетрилай кам яна , за суьгьбетчивиле жергедин малим , Хтункъазмайрин к I уьд йисан школада 40 йисуз к I валахзавай Дагъустан Республикадин лайихлу малим Нурудин Балажанович НАСРУЛЛАЕВ хкяна . Чи арада хьайи суьгьбет газет к I елзавайбурун фикирдиз теклифзава .
+Нурудин Балажанович , ЕГЭ кардик кутурдалай инихъ са шумуд йис алатнава . Амма адан терефдаррин ва адаз аксибурун гьуьжетар яваш жезвач . И кардин себеб вуч я ? Ц I ийи гьар са кар инсанди заландиз кьабулда . ЕГЭ ни гьак I я . Ада чаз адет хьанвай къайда дегишарна . Гьа и кар наразивилер арадал атунин себеб хьана . ЕГЭ ди диде бубайризни аялрилайни гзаф азиятар , рик I ин т I арвилер гана . Ада к I елна чирвилер къачунин ваъ , амалдарвилин рекьел гъана . Гьавиляй акьалт I тийидай гьуьжетарни арадал атанва . ЕГЭ кардик кутадайла гзаф алимри ва илимдин организацийри ада образованиедин система барбат I хьунал гъидайдан гьакъиндай таъкимарнай . Ят I ани , ам кардик кутуна . Школада к I валахзавай , ана кьиле физвай вири месэлайрихъ галаз алакъада авай кас яз Квевай ЕГЭ дин гьакъиндай вуч лугьуз жеда ? ЕГЭ федеральный масштабда кардик кутунвай государстводин программа я . Мад гьукуматди кьабулнават I а , чун к I анзни так I анзни кьилиз акъудуниз мажбур я . Эгер рази тушт I а … ЕГЭ аялдин чирвилерал гуьзчивал тухун яни , тахьайт I а гьа кардиз ухшар авун , чирвилер ахтармишзавайди хьиз къалурун ? Гьелбетда , ЕГЭ тешкилайбурун фикир адан куьмекдалди аялрин чирвилер хкажун хьана . Гьавиляй чирвилерал гуьзчивал тухун патал с�� шумуд хуьруьн аялар са школадиз к I ват I на рак I арарни агалзава . Амма за фикирзавайвал , ихьтин гьалари , ам кардик кутунвай тегьерди ч I урук I а таъсирзава . Къенин школадин программада дегишвилер твазва . Абуру жегьил инсандин къанажагъдиз , кьат I унриз гележегда гьихьтин таъсир авун мумкин я ? К I елунин программа аялдивай кьат I из жедайди , аялдин зигьинди къачудайди хьана к I анда . Программа кьадардилай четинди ва ч I ехиди хьайила , т I ем агакь тавур аял , ам гужуналди хуралай чириз алахъда . Гужунин к I валах яргъал фидач . Са арада акъваз жеда аял . Адаз к I елиз к I амукьдач . Виликдай школайрин учебникар лап кьериз ц I аруз дегиш жедай . Месела , Киселован математикадин учебникдай шумуд несилди к I елнат I а , къе лугьуз четин я , амма са кар ашкара я : гьадай чирвилер къачурбурун жергедай дуьньядиз машгьур алимар акъатна . Къе ц I ийи ц I ийи учебникар зулуз таралай к I вахьзавай пешериз ухшар хьанва . Гзаф вахтара я малимдин , я аялдин кьил акъатзавач , гьим гъиле кьадат I а . Мад гьа математикадин учебник къачун . 9класс патал гьа са авторрин 2 учебник акъуднава . Министерстводи кьведни тестикьарни авунва . Историядин учебникрикай рахун герек къвезвач . Садра са акьуллу шаирди лагьанай : « Ктаб акъудун яргъал шегьеррин базарра помидорар маса гана хтайдай я ». Гила учебникар акъудун жибиндиз хийир гъидай кардиз элкъуьрнавай хьтинди я . Нурудин малим , вуна вуч лугьуда ? Виликан девирдив гекъигайла , гьелбетда , илим гзаф вилик фенва : техника , электроника , зурба ва гуьзел имаратар эцигиз чир хьанва . Илимдин ч I ехи агалкьунар себеб яз , алимриз школайра к I елзавай аялар дерин чирвилерикай магьрум тирди хьиз ава . Гьавиляй ктабарни мукьвал мукьвал дегишарзава , абур ц I ийи ктаб авайдалай маналуди ийиз алахъзава . Ачухдиз лагьайт I а , жибиндин хийирдихъ ялзавайбурни авачиз туш . Эрч I и гъили хьиз , чапла гъилини вичин кар ийизва .
+Эхиримжи вахтара школьникрин парталрин гьакъиндай мад рахунар , гьуьжетар кьиле физва , гьар жуьре теклифрин кьадарни т I имил туш . И месэладин гьакъиндай Куь фикир гьихьтинди я ? Михьи ва кутугай парталар алай аялар акурла гуьгьуьл ачух жеда . Чпин абурлувилел аялри чпини дамах ийида . Ахьтин партал хуьз алахъда , алазниалачиз кат калтугдач . Аялди вични ч I ехидай кьаз алахъда . Амма школьникрин парталар гьихьтинбур хьайит I а хъсан я лугьуз гьуьжетар герек къвезвач . За фикирзавайвал , абур къулайбур , ужузбур , вилиз кадар тежедайбур хьун герек я . Иллаки рушари мехъеррик физвайбуру хьиз алук I на школадиз атун кутугнавач . Я школа гуьрчег парталрин конкурсар тухудай чкани туш . Гьатта Ватандин Ч I ехи дяведилай гуьгъуьнин йисарани госучрежденийра , школайрани неинки кьилин , гьак I юкьван образование авайбурни лап кьериз ц I аруз гьалтзавай . Амма абуру хиве авай буржи савадлувилелди ва гъавурда аваз кьиле тухузвай . Гила неинки юкьван , гьак I дипл��мар гвай гзаф « пешекарривай » вич к I валахал кьабулунин гьакъиндай арза кхьиз жезвач . Ваз чиз себеб вуч я ? Школадиз малимвиле кьабулзавай кас я пединститут , я педучилище ( очно к I елнавайди хьайит I а хъсан я ) куьтягьнавай савадлуди хьун лазим я . Малим я арза , я протокол , я тарсунин план кхьиз тежедайди хьун , сифте нубатда адаз диплом гайи вуздин жавабдарсузвал я . Ахьтиндаз я малимни лугьуз жедач . Гьар гьик I ят I ани , эгер школада к I валах ийиз к I анзават I а , гила кьванни зегьмет ч I угурай , вичивичел к I валахрай . Гила ЕГЭ малимривни вахкуз тазва . Республикадин образованиедин ва илимдин министр Шахабас Шахова къейд авурвал , экзаменар тухуни педагогрин гележегдин к I валахдиз кьец I гудач . ЕГЭ вахкуз тахьайбурухъ галаз квалификация хкаждай программайрай к I валах тухуда . Бес педагогвилин кадрийрин квалификация хкаждай Дагъустандин институт квел машгъул я . Муькуь патахъай . Яргъал йисара школада к I валахнавай , бегьерлувилелди зегьмет ч I угунай гьуьрметлу т I варариз лайихлу хьанвай малимдивай къе экзамен кьабулун адан лайихлувал агъузарун , намусдик хк I уькьун жезвачни ? Халис малимдихъ аялдиз тарс гудай бес кьадар чирвилерни , тежрибани ава . Адалай а чирвилер аялдихъ агакьариз алакьни ийида . Эгер адан чирвилерихъ диб авайди тушт I а , са экзамендивайни адакай устад ийиз жедач . Вуна тарс гайи аялривай ЕГЭ са ни ят I ани кьабулзават I а , малим ихтибардай аватнава лагьай ч I ал я . Чун , малимар ЕГЭ вахкуз партайрихъ ацукьарун Куьне лугьузвайвал , малимдин лайихлувал агъузарун , намусдик хкуькьун жезва . Къуй а к I валах педагогвилин кадрийрин квалификация хкаждай институтда давамар авурай . Эгер малимдин хъуьч I уьк галай диплом маса къачунвайди ят I а , са ЕГЭ – ривайни адан кьиле чирвилер тваз жедайди туш . Ам савадсуз яз амукьда , ада тарс гузвай аяларни савадсузбур жеда . Нурудин малим , суьгьбет авунай чухсагъул . Квехъ чирвилер ва тербия гунин рекье агалкьунар хьун чи мурад я .
+СА МАЛИМДИХЪ галаз суьгьбет авуналди им акьалт I ариз жедай тема туш . Гьавиляй школайрин малимриз суьгьбет давамарун ва къарагъарнавай месэлайрай чпин фикирар кхьена газетдиз агакьарун теклифзава .
+ФИКИРАР ВАН АЛАЗ ГЬАР СА КАСДИ вичин уьмуьрда к I вал эцигун , хизан кутун , къелем ак I урун лазим я ,лугьузва бубайрин мисалда . Ибур камаллу ва савадлу инсанрин дерин мана авай гафар я . Амма , гьайиф хьи , алай девирда и гафарихъ вичин хцивал , деринвал , къуватлувал кумай хьиз аквазвач . Вучиз ? Заз чиз кьилин себеб акьалтзавай несил бубайрин баркаллу адетривай , хайи дидед ч I алавай , милли культурадивай , хайи чиливай , инсанрал аферин гъизвай к I валахривай къерех хьун я . Тарих чиз амукьзавач , анжах къенин йикъалди яшамиш жезва . Гьа ихьтин лишанри инсанрин арада хатур гьуьрмет , дуствал , гъвеч I ич I ехивал амукь тавунал , кьадардилай гзаф такабурлу хьунал ва кьуру гьуьжетрал гъизва . Сарсахдиз , кстахдиз вердиш жезвай аялар вахтунда дуьз рекьел акъуд хъувун тавурт I а , и кар пакадал вегьейт I а , ахпа , какур хьанвай тар хьиз , бажагьат дуьзар хъижеда . Чи ч I ехи несилрилай тафаватлу яз , гилан аямдин аялрин уьмуьр мумкинвилералди , яшайишдин шарт I аралди , масадалай аслу туширвилелди тафаватлу жезва . Амма ихьтин яшайиш гьик I арадал гъайиди ят I а фикирзавач . Абуру гьак I хьун герек яз гьисабзава .
+6декабрь , 2014йис . 7 Амма гьамиша гьак I тушир . Виликдай гьар са жегьилдин рик I е са мурад авай . Сад лагьай чкадал школа хъсан къиметралди акьалт I арун , гележегдин пешедин иеси хьун , Ватан патал , халкь патал гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угун алай . Гьа ч I аван жегьилди неинки са вичикай , гьак I к I валикай , хуьруькай , Ватандикай фикирзавай , къайгъу ч I угвазвай , халкьдин хъсан адетар давамарун чпин пак тир буржи яз гьисабзавай . Гила вуч хьанва ? Чи аялри тербия , уьмуьрдин тарсар телефонрай , компьютеррай , телевизоррай ва массовый информациядин « аслу тушир » такьатрай къачузва . Ч I ехидазни , гъвеч I идазни гьуьрмет хатур ийиз вердишарун виликдай лап важиблу месэлайрикай сад яз гьисабзавай . Гьавиляй рекье хуьле гьалтай таниш тушир касдизни салам тагана садни фидачир . Гила жегьилди вичиз тарс гузвай малимдизни кваз салам гузмач , такурдай кьуна элясна физва . Гьа ихьтинда пака диде бубани кваз кьан хъийидач . Аялар тербиясуз хьунин кьилин себеб абуруз вири ихтиярар гузвай , чпин т I ем агакь тийидай мумкинвилер тешкилиз чалишмиш жезвай , абурун кстахвилер эхзавайбур диде бубаяр я . Аялриз тербия гунив гьа ик I эгеч I айла абуру чпиз вири ихтиярар авайдай гьисабзава . Гьа ида масабурухъ галаз къайи рафтарвилерни арадал гъизва . Гьайиф хьи , чун вири вахтуниз килигзава , амма вахт са куьнизни . Алатай декьикьаяр , сятер , йисар элкъуьриз хьун мумкин туш . Тербиядин месэлани гьак I я Пака геж жеда . Аял кьеп I инамаз ,гьавайда лагьанвайди туш . Суна СЕРКЕРОВА . 5
+Магьарамдхуьре МФЦ ачухуни государстводин ва муниципальный къуллугърин ери хкаждай ва кьезилардай , документар к I ват I дай вахт куьруь ийидай мумкинвал гана . Магьарамдхуьруьн МФЦ да « са дак I ардин » бине эцигнава документар са чкадал кьабулзава , регистрация ийизва ва гьанлай вахкузва . Алай вахтунда Центрди 200 жуьредилай гзаф документар гузва . МФЦ дин къуллугъчийрин к I валахдин кьадар югъ къандавай артух жезва . Аниз гьеле I3500 арза атанва . Абурукай 9000 тамамарнава . Агьалийриз къулай хьурай лагьана МФЦ дин дарамат хуьруьн юкьвал эцигнава . Дараматди алай аямдин вири истемишунриз жаваб гузва . МФЦ дин пландик вири хуьрера к I валахдин чкаяр ачухун гала . Ахпа хуьрерин агьалийриз райцентрдиз атун герек амукьдач . Вири месэлаяр чкадал гьалда . Гьа и карди гьар са касдиз вичиз герек документ гзаф кьадар фин хтунар галачиз къачудай мумкинвал гуда .
+1 АМЕРИКАДА лабораториядин кьиферал тежрибаяр тухвайла тайинарайвал , кьиферихъни инсандихъ хьиз , бажарагъдиз ч l уру таъсир ийидай вирус ава . Гьа ида зигьиндин к l валах зайифарзава . Ахмакьвилин вирус т l вар ганвай ам инсанрин туьтуьна жезва . Ахтармишунар давамарун планламишнава .
+« САМУРДИН СЕС » газетдин редактордин заместитель жавабдар секретарь , Дагъустан Республикадин культурадин лайихлу работник , лезги писателрин ва журналистрин союзрин член Фикрет Мирзоевич ГЬАЖИЕВ дидедиз хьайидалай инихъ 80 йис тамам хьунихъ галаз алакъалу яз 27октябрдиз « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин администрацияда юбилярдив , адан гьакъисагъ ва бегьерлу зегьметдиз , къуллугъдин буржи жавабдарвилелди тамамаруниз ва кьакьан пешекарвилиз , райондин газетдин вилик акъвазнавай везифаяр лайихлувилелди кьилиз акъудуник ч I ехи пай кутуниз къимет гун яз , муниципальный райондин Кьил Фарид Агьмедова муниципальный райондин Гьуьрметдин грамота , МРДИН Кьилин Тебрикдин адрес , пишкеш яз конверт вугана , намуслувилелди ва савадлувилелди зегьмет ч I угуналди кечирмишай 80 йисан юбилей мубаракна ва идалай кьулухъни журналиствилин кьезилди тушир к I валах ян тагана давамардайдахъ , жегьилар патал неинки чешне , гьак I бажарагълу малимни жедайдахъ инанмиш тирди лагьана .
+ГИБДД дин райондин отделениедин хсуси составдин везифа рекьера жезвай ч I уру дуьшуьшрин вилик пад кьуникай ва хьайибур дуьздал акъудуникай ибарат я . Эхиримжи вахтара чи везифаяр къалин ва к I валахдин сергьятар гегьенш хьанва . Къе газет к I елзавайбурун фикирдиз чна тухузвай к I валахдин бязи терефрикай хабарар гъиз к I анзава .
+20I4ЙИСАН 25сентябрдилай 4октябрдалди чна рекьерин гьерекатдин хатасузвилин Государстводин инспекциядин подразделенийрихъ , транспортдал гуьзчивал тухудай ва ам ахтармишдай органрихъ галаз санал шарт I уналди « Маршрутка » т I вар гана вилик пад кьадай тади серенжемар кьиле тухвана . Адан кьилин мурад агьалийриз транспортдин рекьяй къуллугъ ийизвай организацийри къецепатан уьлквейрин гражданар ва гражданство авачир ксар законсуз желб авуналди маршрутный таксийрин , междугородный ва международный алакъадин автобусрин водителарвиле к I валах авунин вилик пад кьун тир . Агьалийриз къуллугъ ийизвай маршрутный таксийрал к I валах авун патал къецепатан уьлквейрай тир ксар законсуз желб авунай ва ишлемишунай жавабдарвилиз ч I угун патал серенжемар кьабулна . Гьа ихьтин к I валахдихъ галаз санал РФДИН миграционный законо дательстводин гъавурда твадай к I валахни тухвана . « Маршрутка » кьиле фидай вахтунда 30 протокол кхьена .
+20I4ЙИСАН 3Iавгустдилай I5СЕНТЯБРДАЛДИ Магьарамдхуьруьн райондин территориядал « Пешеход » т I вар гана вилик пад кьадай тади серенжемар кьиле тухвана . Транспортдин такьатрин иесийрин арада , зегьметчи коллективра ва школадилай виликан учрежденийра рекьерин транспортдин дуьшуьшрин вилик пад кьун��н мураддалди гъавурдик кутунин к I валах тухвана . Гьа и кар патал массовый информациядин такьатрикайни менфят къачуна . Гъавурдик кутунин к I валах тухудайла рекьерин транспортдин виликдай арадал атай дуьшуьшрин материал ишлемишна . Инсанар гзаф к I ват I жезвай чкайрал , транспортдин карханайра , улакьар акъвазарзавай чкайрал рекьерин гьерекатдин къайдайрал амал авуниз эвер гузвай транспорантар , эвер гунар , листовкаяр алк l урна . Яхди къекъвезвайбуру , транспортдин такьатар идара ийизвайбуру рекьерин гьерекатдин къайдайрал к I евелай амал авун патал серенжемар кьабулна . Пассажирар ацукьарунин ва авудунин к I валах тайинарнавай чкайрал кьиле тухуниз кьет I ен фикир гана . Рекьерин транспортдин дуьшуьшар яхди къекъвезвайбурухъ галаз алакъалу яз арадал атуниз рехъ ачухзавай себебар ва шарт I ар арадай акъудун патал куьчеярни рекьер авай гьал , анра эквер хьун , яхди къекъвезвайбур хуьдай чахчахар , рекьерин знакар ва эляч I дай лишанар хьун ахтармишна .
+20I4ЙИСАН I0ОКТЯБРДИЛАЙ I7ОКТЯБРДАЛДИ райондин территориядал вилик пад кьадай « Тонировка » тади серенжем кьиле тухвана . Экв ахъагъунин рекьяй ГОСТ дин истемишунриз жаваб тагузвай шуьшеяр алай транспортдин такьатрин водителриз тонировка алудун теклифиз хьана . Алуд тийиз хьайит I а протоколар кхьена . Ж . АГЬМЕДОВ , ГИБДД дин отделениедин начальник , полициядин майор .
+СА ШУМУД ЙИС идалай вилик Россельхознадзордин к I валахдикай хабар авай ксар туп I арал гьисабиз жедай . Къе ветеринариядин ва фитосанитариядин рекьяй гуьзчивилин федеральный къуллугъ неинки са чи уьлкведа , гьак I адан сергьятрилай яргъарани машгьур я . Россельхознадзордин кьилин везифа уьлкведин суьрсетдин хатасузвал таъминаруникай ибарат я , гьа жергедай яз РФ дин Государстводин сергьятдин ахъайдай пунктарални . Кьезилди тушир и къуллугъ Россельхознадзордин РД да авай Управлениедин РФ дин сергьятдал алай карантиндин фитосанитарный гуьзчивилин отделдин пешекарри кьиле тухузва . Абуру РФ дин государстводин сергьятдилай чи уьлкведиз гъизвай ва акъудзавай набататрин парарал ва улакьрал фитосанитарный гуьзчивал тухун таъминарзава . Набататрин карантиндин рекьяй Россиядин Федерациядин территориядин хатасузвал таъминарун уьлкведиз карантиндин объектар гъунин ва чук I урунин вилик пад кьуникай ибарат я . Карантиндин объектар , чеб чук I уникди уьлкведин экономикадиз , хуьруьн майишатдиз , агьалийрин сагъламвилиз хата гудай , зиянкарриз , набататрин азарриз ва ч I уру хъчариз лугьузва . Отделдин госинспекторрин вилик важиблу месэла акъвазнава РФ диз карантиндин объектралди зегьерламиш хьанвай набататар гъунин вилик пад кьун . Зегьерламиш хьанвай карантиндин объектар чи уьлкведай къецепатаз ахъай тавун чи намусдин кар яз вилик акъвазнава . Чи уьлкведиз импортдин набататрин продукция Азербайжандай , Ирандай , Пакистандай , Турциядай , Узбекистандай … РФДИН государстводин сергьятдин Дагъустандин участокдай къвезва . Карантиндин зиянлу 85 организмадикай 54 чи уьлкведин территорияда авач ва абурукай сад кьванни атуни экономикадин ва экологиядин рекьяй ч I уру гьалар арадал гъун мумкин я . Международный терроризм активламиш хьанвай шарт I ара набататрин бактериальный , вирусный туьретмишдайбур гъуни Россиядин фитосанитарный хатасузвилиз ч I ехи зиян гун мумкин я . Эхиримжи I0 йисуз РФ дин государстводин сергьятдин Дагъустандин участокдай уьлкведиз карантиндин зиянлу са организмани гъуниз рехъ ганач . Месела , 20I4 йисан Iпаюна 47I тонн парар ва 664I цадай зат I ахъай тавур 96 дуьшуьш хьана . Себеб подкарантийный продукция гъидайла РФДИН фитосанитарийный истемишунар ч I урун хьана . Чна къецепатай гъизвай набататрик зиянкарар , азарар ва ч I уру хъчар кват I а мукьуфдалди ахтармишзава . Кьилди къачурт I а , продукциядин чешнеяр къачузва ва « ВНИИКР » ФГБУ дин Дагъустандин филиалда ахтармишзава . Эгер карантиндин объектар малум хьайит I а , талукь тир документар туьк I уьрзава , азарар квай пар РФ дин территориядал ахъайзавач , ам рекье тур уьлкведиз рахкурзава . И рекьяй тариф авуниз виридалай вилик набататрин карантиндин сергьятдал алай ахъайдай пунктарин пешекарар лайихлу я . Абуру гьар йисуз 500 агъзур тонндихъ агакьна емишар , майваяр , ак I урдай ва цадай шей эр , техилдин продуктар , тахташалман гъилелай ийизва . Гила ЕС дай , США дай , Норвегиядай ва Австралиядай майваяр ва емишар гъун сергьятламишунихъ галаз алакъалу яз госинспекторрин к I валах мадни къалин хьанва . Россиядин Федерациядин государстводин сергьятдин Дагъустандин участокдал фитосанитарный хатасузвал фитосанитарный гуьзчивилин сергьятдин 5 пунктуни таъминарзава (2 автомобилрин , I ракьун рекьерин , гьавадин ва гьуьлуьн ). Россельхознадзордин РДДА авай управлениеди РФ дин территория карантиндин зиянлу организмаяр атуникай умудлувилелди хуьн таъминарзавай сергьятдин , таможенный къуллугърихъ ва государстводин гуьзчивал тухузвай маса органрихъ галаз сигъ алакъада аваз к I валахзава . К I валахда агалкьун хьуниз чи пешекаррин квалификациядин кьакьан дережади куьмек гузва . Отделдин вири пешекаррин квалификация Дагъустандин хуьруьн майишатдин академияда кьиле физва . Абурухъ к I валахдин ч I ехи стаж ва тежриба ава . Хъсанбурун жергедай « Ярагъкъазмаяр » МАПП дал к I валахзавай старший госинспекторар тир А . Кичиеван , З . Магьамедован , М . Исмаилован , М . Къадирован , Р . Латифован , « Тагьирхуьруьн къазмаяр » МАПП дал к I валахзавай Р . Рагьимован , Ш . Шапиеван , Дербентдин ракьун рекьерин станциядал к I валахзавай М . Агъабалаеван , М . Габиеван , И . Гьашимован , Я . Гумурован , « Махачкъала Морпорт » МПП дал к I валахзавай Н . Гьуьсейнован . В . Рамазанован ва « Махачкъала Аэропорт » МПП да к I валахзавай Г . Махачеван т I варар кьаз жеда . ��и отделдин работникри чпин къуллугъдин везифаяр идалай кьулухъни гьакъисагъвилелди тамамардайдахъ инанмишариз к I анзава заз . Марина МУРСАЛОВА , Россельхознадзордин РД да авай Управлениедин сергьятдал алай карантиндинни фитосанитарный гуьзчивилин отделдин начальник .
+ГЬАР ЮКЪУЗ чна телевизордай гьар жуьре хабаррихъ яб акалзава . Газетар , журналар к I елзава , дуьньядин гьи пип I е вуч хабар ават I а чир жезва . Им , гьелбетда , пешекар журналистри ч I угвазвай залан зегьметдин нетижа я . Журналистдин пешедихъ истемишунар гзаф ава . Виридалай вилик жуван хайи дидедин ч I ал чир хьана к I анда . Ч I ал хъсандиз чир тахьайла жуван фикирарни чарчел дуьз гъиз жедач , ч I ал хъсандиз чизвайда к I елиз хуш жедай , фикир желбдай макъалаярни кхьида . Идалай гъейри журналистдихъ гзаф хилерай чирвилерни хьана к I анда . Ик I яргъал йисара дурумлувилелди журналистикадин вири сирерай кьил акъудайбурукай , 50 йисуз ара дат I ана газетдихъ галаз уьмуьр кечирмишзавай ва неинки инсандиз , гьак I ам рахазвай ч I алазни дериндай гьуьрмет ийизвайбурукай сад « Самурдин сес » газетдин кьилин редактордин заместитель жавабдар секретарь Гьажиев Фикрет Мирзоевич я . Фикрет Мирзоевича кечирмишай баркаллу уьмуьрдин рекьикай , адан агалкьунрикай кхьин зун патал халис имтигьан хьана . Жуваз тарс гайи малимдикай кхьин па
+ЗУН и дуьньядал къекъвез 80 йис хьанва . Идакай школада к I елай , армиядин жергейра къуллугъ авур , уьмуьрдин рехъ жагъуриз алахъай жегьил йисар квачиз , эхиримжи 50 йис райондин газетдиз гана . Гьа и йисар зи вири уьмуьрдин рехъ тайинарайбур хьана . Уьмуьрда журналиствили важиблу ва кьилин чка кьурвиляй за 80 йисан сенгердилай « Самурдин сес » газет ва зун фейи яргъал рекьиз са вил хъияна . Зун адахъ галаз , винидихъ лагьайвал , уьмуьрдин рекьер , умудар сад авуна ара дат I ана кам камуна аваз 50 йисуз санал фена . Чна шадвилерни , пашманвилерни , агалкьунарни , татугайвилерни санал пайна . За школадани , госучрежденийрани , авиациядани к I валахна , армиядин жергейрани пуд йисалай гзаф вахтунда къуллугъна , амма газетдихъ галаз санал фейи йисар за зи уьмуьрда виридалайни манабур яз гьисабзава . Газетди , адет яз , вичин патарив намуслу , бажарагълу , неинки инсандиз , гьак I ам рахазвай ч I алазни дериндай гьуьрмет ийиз алакьдай инсанар к I ват I да . И ре кьяй « Самурдин сесни » амайбурулай са куьналдини тафаватлу жезвач . Газетди желбай Тариверди Масимов , Играмудин Шамсудинов , Заидин Гьасанов , Гьашим Гьашимов , литработникдин къуллугъдилай редактордин дережадиз кьван хкаж хьайи Желил Мурадалиев хьтин гафунин устадрихъ галаз санал бегьерлувилелди к I валах авунал за дамахзава . Журналиствилин сифте камар къачуз заз куьмек гайи рагьметлу Эфенди Къазагьмедов ва Къадир Рамазанов за иллаки ч I ехи гьуьрмет авуналди рик I ел хкизва . Абуру зун газетдиз желбна , журналиствилин секинсуз к I вала�� к I анарна , гафуниз гьуьрмет ийиз , ам вичин чкадал илимламишиз чирна . « Самурдин сес » газетдин уьмуьр кьве девирдиз пай хьанва . Кьвед лагьай уьмуьр район тешкил хъувур I965ЙИСАН гатфарихъай ич I и чкадал башламиш хъхьана . Гьа и ч I авуз зун газетдиз атана . Абур гьевеслу к I валахдин , йигин еришдин , ашкъилу зегьметдин йисар тир . Чун газетни вахтуниз килигайди ва девирдин еришдин истемишунриз жаваб гузвайди , вакъ иайрин к I венк I ве авайди , хциди ийиз алахъна . И кар жегьил коллективдилай алакьни авуна . Газетдин гаф маналуди , хциди , таъсирлуди , желбдайди , тешкилдайди , гъавурдик кутадайди , кесерлуди хьун патал вири къуватар желбна . Нетижада газет райондин агьалийри рик I алаз к I елзавайдаз элкъвена . Адан гзаф материалар партиядин райкомдин бюродал , райисполкомдин заседанийрал гьалзавай , абурун винел талукь тир къарарар кьабулзавай . И карди , гьелбетда , газетдин журналистрин гьевес ва жавабдарвал мадни хкажзавай , к I валахда къуватар артухарзавай . Амма гьамиша рик I из к I андайвал , журналиствилин этикади истемишзавайвал жезвачир . И кардиз сифте кьилерай тежриба тахьуни таъсир ийиз хьана . Журналистдин перодикай хкатзавай материалдин къиметлувал тайинарзавай лишанар гзаф я . Абурукай кьилинди ( кхьинин ч I алакай зун гьеле рахазвач ) гьакъикъивал , дуьзвал ва бейтерефвал я . И лишанар хуьн патал вун вичикай кхьизвай вакъиадин шагьид хьун , ам жуван вилералди акун чарасуз я . Зун к I валахдин вири вахтара гьа
+тал жув гьадалай са к I арц I ин вине хьана к I анда . Гьелелиг агакьнавачт I ани , за умудзава Фикрет Мирзоевич хьтин малим , устад коллега , хъсан несигьатчи , савадлу инсан авай коллективда к I валахзават I а , дережаярни анжах хкаж жеда . Гьажиев Фикрет Мирзоевич I934ЙИСУЗ Магьарамдхуьре малимдин хизанда дидедиз хьана . Хайи хуьре юкьван школа агалкьунралди акьалт I арна . Гуьгъуьнлай Дагъустандин государстводин университетда к I елна . Вичин баркаллу зегьметдин рехъ ада райондин хуьруьн майишатдин отделдин экономист статистиквилин къуллугъдилай башламишнай . Гуьгъуьнлай школада , авиациядани к I валахна . I965ЙИСУЗ Ватандин вилик пак тир буржи тамамарна хтай жегьил пешекар журналистикадиз атана . Къенин йикъалди Фикрет Мирзоевича райондин « Самурдин сес » газетда жавабдар секретарь яз зегьмет ч I угвазва . Уьмуьрдин ч I ехи пай газетдиз бахшна . Лугьун регьят я 50 йис кечирмишун … Фейи уьмуь рдиз элкъвена вил вегьейла на лугьуда са легьзе хьиз фейи уьмуьр я . Гьелбетда , и яргъал йисара адан перодикай хкатай художественный произведенийрин , очеркрин сан гзаф я . Ада газетдин вири жанраяр ахтармишна . Вичел тапшурмишай гьи к I валах хьайит I ани , гьи къуллугъдал зегьмет ч I угунат I ани , ада вич жуван хайи халкьдин адетар к I андай ва абурал рик I алай , абуруз вири хъсанвилер , машгьурвал ва абадвал хьана к I андай халисан инсан яз къалурна . Фикрет Мирзоевич « Дагъустан Республикадин культурадин лайихлу работник » т I варц I из , « Зегьметдин ветеран » медалдиз лайихлу хьана . Идалай гъейри газет художественно технический рекьяй туьк I уьрунин ва полиграфический рекьяй тамамарунин конкурсда Гъалибчи яз издательстводин крарай Госкомиздатдин Дипломдин , газетдин чинра военно патриотический тема лап хъсандиз гунай ДОСААФ дин обкомдин ва Дагъустандин журналистрин Союздин грамотайрин сагьиб я . Ам хурудал эцигдай « Магьарамдхуьруьн район вилик тухуник хсуси пай кутунай » знакдалди наградитнава . Уьмуьрдин юлдаш Ламунатни галаз тербияллу кьуд велед уьмуьрдин шегьредал акъуднава . Гьуьрметлу Фикрет Мирзоевич , къе куь 80 йис тамам хьанвай югъ чун , яргъал йисара вахъ галаз и коллективда к I валахзавай юлдашар патал лишанлу вакъиа я . Сабурлувал , гьахъвал ийизвай к I валах са рехнени квачиз авун ва къваларив гвайбурувайни гьак I истемишун , жавабдарвал гьисс авун , к I валахдив карчивилелди эгеч I ун квез хас лишанар я . Гьа и лишанри квез коллективда , гьак I райондин агьалийрин патай ч I ехи гьуьрмет ва авторитет гъанва . Къуй идалай кьулухъни мадни ч I ехи юбилеяр багърияр , ярар дустар галаз шад гьалара къаршиламишдайвал хьурай , гьуьрметлу Фикрет Мирзоевич ! Афисат АЙДЕМИРОВА . и истемишунрал амал ийиз алахъна . Газетдихъ галаз чунни ч I ехи хьана , чи тежрибани , кеспидин устадвални хкаж хьана . И кардиз неинки перодин ч I ехи юлдашри , жуван чалишмишвилери , гьак I а йисара Махачкъалада мукьвал мукьвал кьиле тухузвай семинарри , квалификация хкаждай курсари таъсир авуна . Месела , Кеферпатан Кавказдин вири районрин ва шегьеррин газетрин жавабдар секретаррихъ галаз Ростовда кьиле тухвай са гьафтедин семинар гзаф хийирлуди ва рик I елай алат тийидайди хьана . Москвадин печатдин работникрин квалификация хкаждай Вирисоюздин институтда кьиле фейи са вацран курсарни зун патал тежрибадин халис школадиз элкъвена . Амма ара дат I ана жуван винел к I валах авуни , кхьинин ва газет туьк I уьр хьунин жигьетдай арадал къвезвай ц I ийивилерикай менфят къачуни , журналистикадин ва ч I алан устадар тир Азиз Алемахъ , рагьметлу Алирза Саидовахъ , Ибрагьим Гьуьсейновахъ , Буба Гьажикъулиевахъ галаз алакъада хьуни гзаф гана . Вири коллектив гьа и тегьерда к I валахдив эгеч I уни га зет неинки районэгьлийрин фикир желбдайди , гьар са к I вале багьа мугьман хьиз гуьзлемишзавайди авуна . Ам гьак I мана метлебдин ва туьк I уьр хьунин рекьяйни республикада лап хъсанбурун жергедиз акъудна . Месела , тайин тир мураддихъ рекье тунвай « Патриот », « Экуьнин гъед », « Чи арада амукьрай », « Илгьам » хьтин чинар газет к I елзавайбурун рик I алайбуруз элкъвена . Военно патриотический тема лап хъсандиз ачухунай чи райондин газет ДОСААФ дин областдин комитетдин ва республикадин журналистрин Союздин правлениедин Грамотадиз лайихлу хьана . Шегьеррин ва районрин газетар художественно технический рекьяй туьк I уьр хьунин ва полиграфический рекьяй бегьемарунин республикадин конкурсда иштиракай газетдин жавабдар секретарь Фикрет Гьажиеваз 3дережадин Диплом гана . Гзаф ц I ийивилерик кьил кутун , гьа жергедай яз винидихъ т I варар кьунвай махсус чинарни арадал гъун за зи к I валахда дамах ийидай кар яз гьисабзава . Вахтар , истемишунар , чи инсанрин интересар дегиш хьанва . Амма « Самурдин сес » газетди вичин везифа къени ян тагана кьилиз акъудзава , адан гъвеч I и коллективди хъсан адетар давамарзава . Винидихъ къейд авурвал , зун газетдихъ галаз санал яргъал ва секинсуз рехъди фена . И рекье зал жуьреба жуьре къилихрин , пешейрин , фикиррин ва кьат I унрин инсанар гьалтна . Заз абурун умудар , эрзиман мурадар чирдай , абурун дерди гьал кьат I идай мумкинвал хьана . И рекьи заз жуван журналиствилин буржи кьилиз акъудуналди руьгьдин ва марифатдин разивал гана . И рекье яргъал йисара рехне квачиз чу I гур зи зегьметдиз райондани , республикадани лайихлу къимет гана . Амма зун патал виридалайни ч I ехи къимет к I елзавайбуру « Самурдин сес » газетдин гьар са нумра хушвилелди кьабулун , за газетдин чина чпикай кхьизвай инсанар рази яз амукьун я . Фикрет ГЬАЖИЕВ , « Самурдин сес » газетдин кьилин редактордин заместительжавабдар секретарь .
+« Дербент Рутул » къерехдал рекьин Эк I я хьанва зи Къуюстанар . Дамахзава жемятди хуьруьн , Гьак I акур касди Къуюстанар . Къулай к I валерни дуьз куьчеяр Авай хуьр я зи Къуюстанар . Хуьзвай малар , кутунвай БАГЪЛАРДЕВЛЕТ авай хуьр Къуюстанар . Са шумуд хуьруькай ибарат , Берекат авай Къуюстанар . Гуьрчег хьурай мадни ви къамат , Чешнелу зи хуьр Къуюстанар . Жемятди гьиссзава къулайвал , Зегьметда лигим Къуюстанар . Ваз хас я дуствални ислягьвал Виликди физвай , Къуюстанар .
+КЛАССДИН доскадал къармахдиз ухшар интегралдин шикил ч I угунва . Интегралдихъ чи уьмуьрда гьихьтин алакьунар ават I а , гъиле авай мелдалди доска гатаз гатаз ахъайзава малимди . « Интеграл гваз дуьньядилай ц I ар илит I из , цавай физвай ракета гьар са декьикьада гьинал алат I а , адан йигинвал ва чилин ядрода авай гьараратдин кьадар чириз жеда , гъавурда твазва ада аялар . Жаламиш я малим , амма аквазва адаз са гададин вилер куьлуь хьанва , агаж хьанва , гьа зурзазвай къекъемрин арайрай са гужуналди килигзава , вичин партадал саки къатканва . « Жечни кьван , йифди ксун тавуна гьуьлуьн кьере балугъар кьаз авайла . Къулайвал к I анзавай жегьил чан я , ахвар агалтнава тарсуна партадихъ агалтайла »гъавурда гьатна малим . Ада туьгьмет авуна , аял дуьз ацукьар хъувуна , классдиз суал гузва : Ни лугьуда , вуч зат I я интеграл ? Гьа ахварин хиялдик квай гадади гъил хкажна , жавабдин чкадал суал гузва : Малим , а къармахдал балугъар кьаз жедайди яни ?
+КЬВЕ БИЦ I ЕК кик I изва рекьел . Гьалтай дишегьлиди къакъудзава кик I извай аялар . Хала , хала , ида зи ц I вел яне !арза ийизва гъвеч I и элкъвей прцух аялди . На зи нерал т I уб вучиз эцигна ?!гьарайзава муькуь яхун куьлуьда . Халани терсди хьана ибурал гьалтай , ада лугьузва : Бес на вучиз янач ? Вун ягъайла нани ягъа ! Ц I ай акъуд ! Заз бахди кик I имир лагьанвайди я ,чилиз килигзава арзачи . Гьакейла ян ат I ам вик I енгьзавайди ? Япар ат I уда за адан ! На идак кягъайт I а мад !кич I ерар гузва муькуьдаз халади . Хала , хала ,хуругандин пад кьуна ялзава арзачиди , хъфидайла ман , ида мад зун гатаз хьайит I а , зани адани има ? Нурудин НАСРУЛЛАЕВ
+ШКОЛА къизилдин медалдалди , вуз яру дипломдалди акьалт l арай ва мажиб яз вацра 6 агъзур манат пул къачузвай бубадивай « Хъсан к l ела , хва » лугьуз жуьрэт ийиз жезвач .
+БЕЛОРУССИЯДИН президент Александр Лукашенкоди республикадин законодательствода муьфтехурвиляй жавабдарвилиз ч I угунин къайда къу ватда хтунин фикир хъсанди яз гьисабна . Идан гьакъиндай 20 октябрдиз « Интерфаксди » хабар гана . « Эгер квез Уголовный кодексдиз « муьфтехурвал » гаф хкиз к I анзават I а , хкваш . Им вири халкь патал хъсан кар жеда . Советрин девирда авай хъсан крар гадарна виже къведач , гьа гьисабдай яз гьа девирдин терминарни »,малумарна Лукашенкоди , уьлкведа миграциядин ва к I валахдал машгъул хьунин месэлайрай совещанидал Белоруссиядин МВД дин кьил Игорь Шуневичан теклифдиз талукь тир баянар гуналди . Санани к I валах тийизвай кас « гьихьтин къайдайралди хьайит I ани » зегьмет ч I угваз мажбур авун лазим я »,къейдна Лукашенкоди «Iянвардалди вирида к I валахун патал , вири к I валах авуниз мажбурун патал талукь тир серенжемар кьабулна к I анда »,буйругъ гана Белоруссиядин регьберди . Белоруссиядин руководстводи муьфтехурвилихъ ва нафакьачивилихъ галаз женг ч I угунин чарасузвилин гьакъиндай са шумуд сеферда лагьанай . Гьа ик I, муьфтехурвиляй туьмбуьгь авунин къайда законодательстводик кутун республикадин парламентдин спикердин заместитель Виктор Гуминскийди гьеле 20I2 йисуз теклифнай . 20I3ЙИСУЗ Белоруссиядин гьукуматдин кьили к I валах тийизвай гражданрал на лог вегьинин гьакъиндай лагьанай . СССР дин вахтунда муьфтехурвал тахсиркарвал авунив гекъигзавай . Яргъал вахтунда « обществодиз хийир авай зегьметдивай кьил къакъудзавайбур » уголовный статьядай жавабдарвилиз ч I угвазвай . Абур азадвиликай магьрумзавай ва я абурув к I валахар ийиз тазвай .
+КОНГОДИН Демократвилин Республикадин рагъэкъеч I дай пата авай дустагъханадал малум тушир яракьлу ксари гьужумна ва ана аваз хьайи 370 дустагъ азадна . « Аль Жазиради » хабар гузвайвал , и чуьруькдик галаз « Союздин демократвилин къува тар »Уганда азад ийидай « Милли армия » т I вар алай радикальный дестедин членрин алакъа аваз хьун мумкин я . Абуру эхиримжи са шумуд гьафтеда Конгодин хуьрерал гьужумзавай . Амма чкадин властри ихьтин к I валах жеда лагьана фикирнавачир . Бутембо шегьердин мэрдин фикирдалди , гьужумайбур адетдин бандитар я . Виликдай хабар гайивал , Угандадай тир сепаратистри 6 касдиз кьиникьин жаза ганайабур канай ва 40 дишегьлини 7 аял чуьнуьхнай . ДРК да къайдасуз гьалар давам жезва . Исятда уьлкведа МО NUSCO дин I8,5 агъзурдав агакьна военный къуллугъчияр ва 500дав агакьна военный гуьзчивалдайбур , гьак I ни I,5 агъзур полицейский ава . Ислягьвал хуьдайбуру , яракьламиш хьана , жуьреба жуьре дестейрихъ галаз женг ч I угвазва , хабар гана Росбалтди .
+ЧЕЧНЯДИН кьил Рамазан Къадирова Интернет хкудун теклифзава . Адан фикирдалди , Интернетди жегьилар дуьз тербияламишуниз манийвал гузва . Идан гьакъиндай 20октябрдиз « Интерфаксди » хабар гана . « Виликрай чаз , инсанди вязар к I елдайла , к I валахиз регьят тир , гила лагьайт I а , виринра Интернет ава , жегьилриз гьанай вязрихъ яб акализ к I анзава . Са вахтунда за чи республикада Интернет кардик акатуникай фикирзавай , амма гила заз ам хкудна к I анзава »,малумарна Къадирова . Интернет тахьуни экономикадиз пис таъсир ийида , амма и карди , Къадирован гафаралди , инсанриз « сада сад яна кьиникьар » акъвазардай мумкинвал гуда . Гьар са к I вале Интернет ава . Нивай хьайит I ани , са гьихьтин ят I ани вагьабитдин вяздихъ яб акализ жеда . Гьатта зи к I вале авай аялни са гьихьтин ят I ани вяздал расалмиш хьун мумкин я », къалабулух кваз лагьана Чечнядин кьили . Гьа са вахтунда ада социальный сетра имамри « к I валахун » лазим тирди къейдна . Къадиров вич лагьайт I а , Интернет активнидаказ ишлемишзавайбурукай сад я .
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+30ОКТЯБРДИЗ райцентрдал алай аялрин яратмишунрин центрда « Зун терроризмдиз акси я » лишандик кваз аялри ч I угунвай шикилрин конкурс кьиле фена . Конкурсдиз 25 школадай 32 к I валах рекье тунвай . И шад мярекат райондин образованиедин управлениедин начальникдин заместитель Тагъуя Мирзоевнади ачухна ва кьиле тухвана . Конкурс кьиле тухунин мурад экстремизмдиз ва терроризмдин идеологиядиз акси серенжемар тухун ва сагъ лам уьмуьр пропаганда авун я , лагьана Тагъуя Мирзоевнади . Терроризмдин , экстремизмдин хаталувал амайвиляй чи райондани и месэлайриз кьет I ен фикир гузва . Жюриди конкурсдиз ракъурнавай к I валахар мукьуфдивди ахтармишна ва нетижаяр кьуна . Эльвира Агьмедова Iчкадиз , Диана Алиханова , Закидин Ибрагьимов , Наира Аюбова , Гюлюм Велиева , Къадим Алибеков 2чкайриз , Анжела Хайирова , Жамал Алиев , Саид Саидов , Элина Мирзебалаева , Тарлан Рамазанов , Назлу Гьажибалаева 3чкайриз лайихлу хьана . « Зун терроризмдиз акси я » лишандик кваз кьиле фейи конкурсда гъалиб хьайибуруз ва призерриз райондин образованиедин управлениеди гьуьрметдин грамотаяр ва пулунин пишкешар гана . Наградаяр аялрив общественный хатасузвал хуьнин рекьяй муниципальный райондин кьилин заместитель Шериф Алиханова вахкана . А . АЙДЕМИРОВА .
+БУТКЪАЗМАЙРИН хуьр югъ къандавай ч I ехи ва гуьрчег жезва . Къуй вич мадни гегьенш ва авадан хьурай . Амма ихьтин хуьруьн я куьчейрал т I варар алач , я к I валерал нумраяр . Вични къанни сад лагьай асирда ! Куьчейрал т I варар , к I валерални нумраяр тахьуни хуьруьз патай атай мугьман к I еве твазва . Адаз хванахадин к I вал жагъурун четин жезва . Садазни герек татурай , амма инсан азарлу хьайила эвер гайи тади куьмекдин духтурди кефсуздан к I вал гьик I жагъуррай ? Вични йифен геж вахтунда . Куьчейрал т I варар , к I валерал нумраяр тахьуни гзаф маса татугайвилерни арадал гъизва . Гьавиляй и месэла гежел вегьин тавуна гьалун чарасуз я . Хуьруьнви .
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР ! КВЕЗ Ц I ИЙИ ЙИС МУБАРАКРАЙ . Ц I ийи йисан сувар им неинки хъсан умудрин ва гуьзлемишзавай шад хабаррин вахт , гьак I ц I ийи крарик кьил кутазвай легьзени я . Гьавиляй чна и сувар михьи гьиссер ва ч I ехи умудар аваз къаршиламишни ийизва . Адавай хъсанвилихъ дегишвилер гуьзлемишзава . Къуй 20I5 – йис вири районэгьлияр патал агалкьунринди ва бегьерлу к I валахдинди , шад хабарринди хьурай . Къуй куь эрзиман мурадар ва умудар кьилиз акъатрай , куь хъсан фикирар ва планар уьмуьрдиз кечирмиш хьурай ! Къуй квехъ мягькем сагъвал , ислягьвал , бахтар ва хушбахтвал хьурай ! « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил , Райондин Собраниедин председатель Фарид АГЬМЕДОВ .
+20I4ЙИС тарихда гьатна . Ц I ийи йис алукьна . Им чун фейи рекьиз са вил вегьедай , йисан к I валахдин нетижаяр кьадай , ц I ийи планар ядай вахт я . Алатай йис район , районэгьлияр патал гьихьтинди хьана , чалай вуч ийиз алакьна ? « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрацияди вичин к I валахда кьилин фикир экономика вилик финин ериш явашар тавуниз , муниципальный райондин бюджет дурумлувилелди ац I урун патал карчивилин ва инвестицийрин активвал хкажуниз , социальный хиле гьалар хъсанаруниз , райондин агьалийрин яшайиш санлай къулайди авуниз гана . Муниципальный райондин чкадин самоуправлениедин органрин вири к I валах Дагъустан Республикадин Кьили тайинарай вилик финин эвелимжи проектрихъ галаз кьадайвал тешкилна . Виликамаз кьунвай гьисабунри къалурзавайвал , алатай йисуз райондин экономикадин вири хилер бегьерлуди хьана . Чалай тайинарай планар асул гьисабдай кьилиз акъудиз алакьна . Районда промышленный производстводин ч I ехи пай гъвеч I и карчивилин субъектрал ацалтзава . Промышленный политикадин кьилин гележег авай тереф районда промышленный инвестиционный проектар уьмуьрдиз кечирмишун яз тайинарнава . Чахъ карчивал , гъвеч I и бизнес вилик тухудай мумкинвилер ава . Чун абурукай тамамвилелди менфят къачуз чалишмиш жезва . Районда гъвеч I и ва юкьван карчивал вилик тухудай центр ва фонд кардик ква . Гъвеч I и бизнесдал машгъул жезвайбуруз райондин ва республикадин бюджетрай хсуси кар к I вачел акьалдарун патал куьмекар гузва . Гъвеч I и карханайрин ва карчийрин кьадар къвердавай артух жезва . Гъвеч I и бизнесди к I валахдин ц I ийи чкаяр яратмишун , бейкарвилин дережа агъуз вигьин , социальный ат I угъайвални агъузарун хьтин важиблу месэлаяр гьализ куьмек гузва . Районда гъвеч I и карчивилин 96 карханади ва 920 кьилдин карчиди к I валахзава . Потребительский рынок экономикадин вири обществодин уьмуьр таъминарзавай секторрикай сад я . Ам шейэр кура кура маса гудай туьквенрин , общественный т I уьнрин ва яшайишдиз къуллугъ ийидай карханайрин сетдикай ибарат хьанва . Ина кьилин чка алишверишди кьазва . 20I4ЙИСУЗ кура кура шейэр гун 20I3ЙИСАВ гекъигайла 578,5 агъзур манатдин артух хьана . Акъатай йисуз райондин агьалийриз I78 миллион манатдин къуллугъар авуна . Районда яшайишдин к I валер эцигунин , абур ишлемишиз вахкунин к I валахни йигин еришралди давам хьана . 20I4ЙИСУЗ яшайишдин I3500 квадратный метр майдан кардик кутуна . Им 20I3ЙИСАЛАЙ 8 процентдин гзаф я . Образованиедин системадани гьалар къвердавай хъсан жезва . Республикадин инвестиционный программадин такьатрин гьисабрай Чахчахкъазмайрин хуьре 320 ученикдин чка авай школадин дараматдин эцигунар акьалт I арна ва ам ишлемишиз вахкана . Самур хуьре 504 ученикдин чка авай школадин дараматдин эцигунар давамарна . Кьилдин инвестицийрин гьисабдай Приморск ва Билбил хуьрерин школадин дараматар ва Билбил хуьре аялрин бахча эцигунин к I валахар давам хьана . Райондин экономикада хуьруьн майишатди кьилин чка кьазва . Виликан йисарилай тафаватлу яз , ам къазанжияр гъидай хилез элкъуьн хъувунва . Адан дибда багъманчивал , уьзуьмчивал , майвачивал , малдарвал ава . Алатай йисуз эвелимжи « Точки роста », инвестиции и эффективное территориальное развитие » проект уьмуьрдиз кечирмишуниз кьет I ен фикир гана . Ихьтин точкаяр яратмишунив чкадин кьет I енвал фикирда кьуна эгеч I на . Чахъ хуьруьн майишатда уьзуьмчивал , малдарвал , теплицайрин майишат , интенсивный жуьредин багъманчивал хьтин секторар вилик тухун патал хъсан шарт I ар ава . Абурукай менфят къачуз чун чалишмишни жезва , багъларин , уьзуьмлухрин майданар гегьеншарзава .
+Кьилди къачурт I а , уьзуьмлухар кутун патал « Дербентдин чехирдинни коньякдин завод » ЗАО патал 253 гектар чилин участок чара авунва . Дербентдин коньякдин комбинатди « Гоганский » ОПХ дихъ ( Азадогълийрин хуьр ) галаз санал I53 гектарда уьзуьмлухар кутуна . Шаз санлай I83 гектарда ц I ийи уьзуьмлухар кутунва . Малдарвал вилик тухунин рекьяй эвелимживал къушчивал вилик тухуниз гузва . 20I4ЙИСУЗ Уружбайрин хуьре йиса чан аламаз 4500 тонн верчерин як гудай къушарин комплексдин эцигунар давам хьана . И эцигунрин инвестицийрин кьадарди 830 миллион тешкилзава . Ам кардик акатайла 200 касдиз к I валахдай чкаяр жеда . Чна малдарвилин фермаяр эцигун патал инвестицийрин майданар гьазуруниз ч I ехи фикир гузва . Йисан къайи вахтарани майваяр битмишарун патал типлицайрин майишатар тешкилзава . Районда гьеле 5 гектардин майданра теплицайрин майишатри к I валахзава . Хъартаскъазмайрин хуьре « ЯРКИАГРО » ООО ди 2,3 гектардин майдандал теплица эцигиз башламишнава . И объектдин инвестицийрин умуми кьадарди 80 миллион манатдихъ агакьна тешкилда . Уружбайрин хуьре « Гранит » СПК ди 4 гектарда гзаф бегьер гудай багъ кутунва . И багъ ст I ал – ст I ал дугун фикирдиз къачунва . Винидихъ къейд авурвал , райондин экономикада хуьруьн майишатди кьилин чка кьазва . Гьавиляй чи вири къуватар виликан машгьурвал хкуниз гузва . Алай вахтунда рай онда 4582 гектарда багъалар ва I860 гектарда уьзуьмлухар эк I яй хьанва . Абурун ч I ехи пай ц I ийиз кутунвай фад бегьердал къведайбур я . Гзаф чкайра дугунин ц I ийи технология ишлемишзава . Чилел машгъулбуруз к I валахдин къулай шарт I ар тешкилуниз районда кьилин фикир гузва . « Нетижалу АПК » проектдин сергьятра аваз арендаторрихъ ва КФХ рихъ куьмекар агакьзава . Эгер районда хуьруьн майишат са шумуд йис идалай вилик авай гьалдиз вил вегьейт I а , районэгьлийрин зегьметдалди хъсанвилихъ арадал гъанвай дегишвилер кьат I ун четин туш . Гзаф дуьдуьшра яргъи ихтилатрилай кьуру рекъемри ачухдиз лугьуда . Райондин зегьметчийри 20I4ЙИСУЗ 25 агъзур тонн емишар , I2500 тонн ципиц I ар , 78000 тонн салан майваяр ( помидорар , халияр , картуфар ) к I ват I на . Районда багъларилай , уьзуьмлухрилай ва саларилай гъейри дамах ийидай девлетар гзаф ава . Абур хуьн , абурукай карчивилелди ва тамамвилелди менфят къачун чи буржи я . Гьа и буржи кьилиз акъудунив чун рик I ивай эгеч I ни авунва . Азадогълийрин хуьре « Долина Самура » ООО ди балугъар туьретмишдай фермадин эцигунар башламишнава . Ярагъкъазмайрин хуьре консервийрин продукциядин производство ва т I ебии минеральный столовый яд къапара цадай цех кардик кутунва . Абурун инвестицийрин умуми кьадарди 63 миллион манат пул тешкилна . Гьа карханайра 50 касди к I валахдай чкаяр арадал атана . Ярагъкъазмайрин хуьре гьак I чехирдин заводдин эцигунарни акьалт I арна . Аниз атай инвестицийрин кьадарди 25 миллион манатдилай гзаф тешкилна , гьак I к I валахдин ц I ийи 25 чка арадал атана . Буткъазмайрин хуьре кьилдин карчиди шекердин песок гьялдай гъвеч I и завод эцигна акьалт I арна . И объектдиз авунвай инвестицийрин кьадар 20 миллион манатдихъ агакьнава . Карханада к I валахдин 6 чка арадал атанва . Вири ихьтин к I валахрихъ галаз санал , агьалийрин уьмуьрдин дережани хкаж хьана . Юкьван гьисабдалди к I валахдин гьакъи ( са работникдин ) 26,6 процентдин хкаж хьана ва ада I65I0 манат тешкилна . Район 20I4ЙИСУЗ социально экономический рекьяй вилик финин виликамаз кьунвай кьилин нетижаяр гьа ихьтинбур я . Чун вилик финин ериш йигинди ва мягькемди хьун ва чун агакьнавай дережа себеб яз чи районэгьлийрин уьмуьрдин дережа хкаж хьун алатай йисан кьилин нетижа хьана . Алукьнавай 20I5 йисузни чна зегьметдин ериш зайифар тавуна к I валах давамардайдахъ , районэгьлийрин агьваллувал ян тагана хкаж жедайдахъ к I евелай инанмишвал ийиз к I анзава .
+ГЬУЬРМЕТЛУ мухбирар ! Квез 20I5 йис мубаракрай ! Чахъ галаз гъилгъиле кьуна бегьерлувилелди к I валах авунай чухсагъул . Квехъ чандин мягькем сагъвал , гележегдихъ инанмишвал , хъсан гуьгьуьл , яратмишунрин к I валахда агалкьунар , хизанда хушбахтвал хьун чи мурад я . Чна Ц I ийи йисуз алакъаяр мадни мягькем жедайдахъ умуд кутазва « САМУРДИН СЕС » газетдин коллектив .
+ГАЗЕТ к I елзавай гьуьрметлу районэгьлияр ! Квез Ц I ийи йис мубаракрай ! Къуй ам куьн патал сагъвал галайди , мублагьди , фикирдиз къачунвай крар кьилиз акъатдайди , газетдай анжах шад ва хуш хабарар к I елдайди , газетдинни ам к I елзавайдан алакъаяр мадни мягькем жедайди хьурай . Дуьшуьшдикай менфят къачуна 20I5ЙИС патал газет кхьинин компанияда жумартлувилелди иштиракай вири районэгьлийриз , Ц I ийи йис патал газет кхьинив и кардин важиблувал фикирда кьуна эгеч I ай вири руководителриз рик I ин сидкьидай чухсагъул лугьузва . « САМУРДИН СЕС » газетдин коллектив .
+БИЛБИЛРИН хуьруьн юкьван школадин урус ч I алан ва литературадин малим Ашурбекова Рагьимат Алиевна ученикар патал акьалт I тийидай энергиядин ва туьхуьн тийидай гьевесдин чешме я . Ада вич патал чирвилерин ва хъсанвилин рекьиз элкъвенвай школада к I валахиз 20 йис хьанва . Рагьимат Алиевна патал аяларни руьгьламишунин чешме хьанва . Ада гьисабзавайвал , гьар са аял вичин жуьре бажарагълу я . Анжах ам кьат I ана , анжах дуьздал акъудун патал адаз куьмек гана к I анда . И кар патал гьар са аял к I ан хьун чарасуз я . Аялриз фикир гуни ва абур к I ан хьуни , абурун рик I ин мурадар чир хьуни Рагьимат Алиевнадиз к I валахда кьакьан нетижаяр къазанмишдай мумкинвални гузва . Адан ученикри райондин конкурсра ва олимпиадайра призовой чкаярни кьазва . Ашурбекова Рагьимата вичин педагогвилин тежрибадикай к I валахдин юлдашриз ни ашкъидалди суьгьбетар ийизва : интегрированный ачух тарсар тухузва , поэзиядин вечерар , к I елдайбурун конкурсар , викторинаяр , литературадин мугьманханаяр тешкилзава . Рагьимат Алиевна « Йисан малим -20I5» конкурсдин иштиракчи я . Ада « Загадки » темадай тухвай тарс жюридин членрин , гьак I ученикрин фикирда яргъалди амукьдайди хьана . Ада гьисабзавайвал , инсанвилин гьакъикъи шадвал маса касдиз шадвал гъайила ийиз жеда . К . УРУЖЕВА , РМК дин методист .
+ИСАКЬОВ Исакь Сефералиевич МФЦ дин руководитель . ЧИ РАЙОНДИН лап жегьил гзаф везифайрин центрди 20I4ЙИСУЗ « Лап хъсан МФЦ » номинациядай республикадин конкурсда сад лагьай чка кьун , зун « Лучшая практика управления персоналом в МФЦ » номинациядай гъалибчи хьун , гьелбетда , шадвал ва гьахълу дамах ийидай кар я . МФЦ диз къвезвайбур чи к I валахдилай рази яз хъфизва , к I валах гьа ик I давамарун чи фикирни я . МФЦ дин пландик вири хуьрера к I валахдин чкаяр ачухун гала . Ахпа хуьрерин агьалийриз райцентрдиз атун герек амукьдач . Вири месэлаяр чкадал гьалда . ЙИСАР чи физвай уьмуьр я . Гьавиляй чун гьар са йис бегьерлуди ийиз , рик I е авай мурадар кьилиз акъудиз алахъзава . 20I4ЙИСНИ зун патал гьахьтинди хьана . 20I4ЙИСУЗ райондин « Чан алай классика » конкурсда зи ученица Арина Адиловади Iчка кьуна . Им пуд йис я , ада галаз галаз и агалкьун тикрариз . Бес гьа им малимди разивал ийидай , дамахдай кар тушни . « Йисан малим -20I5» райондин конкурсда гъалиб хьунни зун патал еке агалкьун я . Исятда зи вилик илимрин академиядин ахтармишунрин институтда аспирантура акьалт I арунин важиблу месэла акъвазнават I ани , за идалай кьулухъни вири конкурсра иштиракда ва жува тарс гузвай аялрин чирвилер хкажуниз кьет I ен фикир гуда . ЗАКУЕВА ГЮЛМИРА АБДУЛГЬАЛИМОВНА
+Ц I ийихуьруьн юкьван школадин урус ч I аланни литературадин малим .
+Виридалай хъсанди Халкьдиз сагъвал герек я . Ислягь уьмуьр Ватанда Сагъвилелди гуьрчег я . Пака чал чи несилрин Гаф текъвервал туьгьметдин . Ашкъи , гьевес кутан къе , Чи жегьилрик зегьметдин . Майишатар галайвал Яд къаналрай авахьрай . Халкь ашкъилу ийиз чи Багъ бустанриз алахьрай . Гегьенш чуьлда къуьлер цаз , Халкьдиз ризкьи бул хьурай . Емиш , майва дигмиш жез Чаз бегьерлу зул хьурай . Садни чаз са лишанлу Вахт ава халкь уяхдай , Пудкъанни ц I уд йис хьайи Юбилейдал дамахдай . Ам сувар я Ватан чи Пис ц I аярай акъатай . Гужар эхна кьуд йисуз Гъалиб хьана акъатай . Мубаракрай виридаз Халкьдин рик I ер шад ийиз . Гужлу хьурай Ватан чи Хуш ниятар сад ийиз . Ц I ийи йисуз районда Крар вилик физ хьурай . Ислягьвилин , дуствилин Муштулухар гъиз хьурай .
+25ДЕКАБРДИЗ райондин администрациядин заседанийрин залда футболдай райондин чемпионатда гъалиб хьайибуруз пишкешар гуниз талукьарнавай шад мярекат кьиле фена . Ам сифте гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова ачухна . Вичин рахунра Фарид Загьидинович районда спорт вилик тухуникай , спортдиз кьет I ен фикир гузвайдакай , акьалтзавай несил спортдал рик I алаз ч I ехи авуникай гегьеншдиз рахана ва районда спорт вилик тухуник чпин лайихлу пай кутазвай ксариз чухсагъул малумарна . Ахпа анал рахай чемпионатдин кьилин судья Руслан Керимханова спортдин и жуьре районда кьилинбурукай сад тирди лагьана ва ам вилик тухун патал тек са тренеррин ваъ , гьак I хуьрерин администрацийрин кьилерин чалишмишвилерни чарасуз тирди къейдна . Ада гьак I са бязи хуьрерин стадионар авай гьалдикай и жигьетдай к I валах хъсанардай рекьерикай , кьилди футболистрин алакьунрикай гегьенш информация авуна . Мярекатдин эхирдай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьилин т I варунихъай 1 чка кьур Ярагъкъазмайрин , 2чка кьур Къуйсунрин ва 3чка кьур Гъепцегьрин командайриз грамотаяр ва пулунин пишкешар гана . 1чка кьур командадиз кубокни гана . Чемпионатда тафаватлу хьайи виридалайни жегьил футболистар тир А . Велибеков ( Къуйсун ) ва Гь . Ферзиллаев ( Хужа��ъазмаяр ), виридалай хъсан вратарь С . Азизов ( Гъепцегь ), защитник Т . Къафаров ( Хужакъазмаяр ), полузащитник Р . Мукаилов ва чемпионатда 13 туп ягъай А . Назиров ( Ярагъкъазмаяр ) Гьуьрметдин грамотайриз лайихлу хьана .
+40ЙИСАЛАЙ виниз районэгьлийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай Магьарамова Роза Алимурадовнади вичин зегьметдин рехъ I973ЙИСУЗ Дагъустандин медицинадин институт акьалт I арайла Махачкъаладин 2нумрадин больницада башламишнай . Гуьгъуьнлай Магьарамдхуьруьн больницадиз гинеколог яз хтанай . Вад йисалай Роза духтурдикай терапевт хьана . Роза духтурди къени карчивилелди , пешедив рик I гваз эгеч I уналди , гьар са азарлудан дердиникай хабар кьуналди к I валах давамарзава . Ам пешеди истемишзавайвал , азарлуйриз куьмек гуз алахънава . Гьар йисуз вишералди диспансеризациядиз къвезвай агьалийриз къуллугъзава , азарлуяр чкадал кьабулзава , къекъвез тежезвай азарлуйрин патав к I валериз физва , анализар чкадал къачузва , герек раб – дарман гузва . Алай йисуз 500 касдиз диспансеризация авуна . Вичин везифайрив жавабдарвилелди эгеч I завай , пешедин важиблувал гьиссзавай Роза Алимурадовнадин зегьмет ЦРБ дин руководстводи ва здравоохранениедин министерстводи Гьуьрметдин грамотайралди лишанлу авуна . « Виридалай багьа награда жува зегьмет ч I угур азарлуди сагъ хъхьун , к I вачел акьалтун я »,лугьузва Роза Алимурадовнади . Яргъал йисара агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай квез чугъсагъул . Къуй идалай кьулухъни квехъ вири инсанриз герек пешедал машгъул жедай къуватар ва сагъвал хьурай , гьуьрметлу Роза Алимурадовна ! А . АЙДЕМИРОВА .
+« Школада виридалайни важиблу гьерекат , виридалайни менфятлу предмет , виридалайни чан алай чешне аял патал малим жезва ». А . ДИСТЕРВЕГ . ГЬА ИХЬТИН малимрикай сад Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай юкьван школадин сифтегьан классрин малим Атлуханова Лейла Абдурагьимовна я . Лейла малим гьа и школа акьалт I арайла ДГПУ диз к I елиз фенай . I995ЙИСУЗ университет агалкьунралди акьалт I арай ам хайи школадиз малим яз хтана . Адалай инихъ 25 йис алатнава . Вири и йисара Лейла Абдурагьимовнади вичин пешедиз вафалувал къалурна . Хъсан чирвилер авай , вичин пешедал , аялрал рик I алай , к I валахдив карчивилелди эгеч I завай Лейла малимдин тарсар аялриз гзаф хуш я . Вичин тарсара ада жуьребажуьре пособияр , слайдар презентацияр , видеопроектар ишлемишзава . Лейла малимди аялрихъ , абурун диде бубай рихъ галаз хуш рафтарвал хуьзва . Аялрин зигьин ачухаруниз , абурун чирвилер хкажуниз кьет I ен фикир гузва . Лейла Абдурагьимовна школадин сифтегьан классрин малимрин методический объединениедин руководителни я . ШМО дин заседанийрал к I валахдин тежрибадикай , методический литературадин ц I ийивилерикай гегьенш веревирдер ийизва . Ам школада , районда тухузвай конкурсрин , олимпиадайрин иштиракчини я . « Аялрал р��к I хьун , абурал рик I ивай алахъун , абур к I ан хьана жувни абурукай сад яз кьун »ингье Лейла малимдин девиз . Гьа ихьтин фикирдал алаз к I валахзавай малимдиз аялрини ч I ехи гьуьрмет ийизва . « Йисан малим -20I5» райондин конкурсда иштиракай Лейла Абдурагьимовна 2чкадиз лайихлу хьана . Къуй идалай кьулухъни вахъ чандин сагъвал , к I валахда агалкьунар ва уьмуьрдин хушбахтвал хьурай , гьуьрметлу Лейла Абдурагьимовна ! Н . КЪАЗИЕВА , РМК дин методист .
+20I4ЙИСУЗ Россиядин халкьарин адет хьанвай культурадин Центрдин к I валах асул гьисабдай культурадин Йис патал тайинарнавай к I валахар кьиле тухунихъ рекье туна . Центрда тематический вечерар , машгьур ксарихъ , писателрихъ ва шаиррихъ , дяведин ва зегьметдин ветеранрихъ , аскеррихъ интернационалистрихъ галаз гуьруьшмиш хьунин вечерар тухвана . Месела , РФ дин лайихлу артист , РД дин халкьдин артист , чи районэгьли Абдуллагь Гьабибован яратмишунриз талукьарнавай вечер яргъалди рик I ел аламукьдайди хьана . Центрдин работникриз лишанлу йикъариз , профессиональный суварриз талукьарна межлисар къурмишун , жуьреба жуьре конкурсар , къугъунар тешкилун адет хьанва . Центрдин фольклордин коллективди райондин сергьятрилай яргъа кьиле физвай фестивалра агалкьунралди иштиракзава . Россиядин адет хьанвай культурадин Центр ачухдайла Магьарамдхуьре кьиле фейи республикадин халкьдин яратмишунрин « Самурдин зул » фестиваль халисан сувариз элкъвена . Симинин пагьливанри ва зуьрнечийри яргъал тир Самара шегьердани чпин устадвилелди вири гьейранарна . Алукьнавай Ц I ийи йисузни Центрдин работникри гьа ик I давамардайдахъ инанмишвал ийиз к I анзава .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+Ц I ИЙИ ЙИСАН сувар алукьнава . Рагъэкъеч I дай патан календарди тестикьарзавайвал , 20I5ЙИС вили к I арасдин Ц I егьрен ва я Хипен йис я . Суал къвезва : Ц I егьренди яни , тахьайт I а Хипенди ? Идан гьакъиндай лап къадим кьиса ава . Са сеферда Буддади вич хайи йикъан межлисдиз вири гьайванриз эверна . Суварик атун патал йисан мекьи вахтунда гьайванар са ч I ехи вац I ай экъеч I на к I анзавай . И кар виридалай алакьнач . Разивилин лишан яз , атай гьар са мугьмандиз Буддади са йисуз пачагьлугъ идара авун пишкешна . Сад лагьайди яз Кьиф атана . Адаз пачагьлугъ идара авунин сад лагьай йис гьатна . Ахпа амай гьайванарни са сад акъатна . Ирид лагьайди балк I ан хьана . Ахпа вац I къалин цифеди кьуна . Гьавиляй муьжуьд лагьайди яз вуж атанат I а Ц I егь ва я Хеб кьил акъатнач . Ингье гьавиляй ц I икьвед йисан циклдин муьжуьд лагьай йисуз абуру пачагьлугъ санал идара ийизва . КИТАЙДИН календарди йис кьезилди , гьална к I анзавай месэлаяр галачирди хьун хиве кьазвач . Терс Ц I егьре чаз къай гъуяр ва кат калтугунар т I имил пишкешдач . Уьмуьрдин вири хилера гуьзлемиш тавур дегишвилер арадал атун мумкин я . Зиринг гьайван виринриз гьахьда . Эгер акъатай секин , такабурлу Балк I андин й��сав гекъигайт I а , 20I5ЙИС лап дибдай масад жеда . Ч I ехи планар ягъун лазим тушфад туьнт жедай Ц I егьре крчар ат I умарна вичин жуьре терсвал авун мумкин я . Куьн планар тадиз дегишаруниз мажбур жеда . Амма , Китайдин календардин амай лишанар хьиз , Ц I егьрез дуланажагъдин хъсанвал , четинвилер тахьун , сад садан гъавурда акьун ва агалкьунар хьун хуш я . Квез мурадрив агакьиз куьмек гуз чалишмиш жеда . Амма адан къайдаяр жуьреба жуьре я , гьар са касдиз хуш тахьунни мумкин я . Гьар гьик I ят I ани , Ц I егьрез хушвилелди килигун герек къвезва . Секинвал Ц I ийи йисуз гуьзлемиш тавурт I ани жеда . И кар пис я ни лагьана ? Къуьнер юзура , майдандиз экъеч I. Неинки к I валин , гьак I фикиррин ва хсуси бедендин михьивиликай фикир ая . Амалдар Ц I егьревай анжах хъсанди къачу . Эгер Квевай терс ва зиринг гьайван муьт I уьгъриз хьайит I а , 20I5Ц I егьрен йис хъсанди ва таъсирлуди жеда .
+20I5ЙИСАН январдилай РД дин медучрежденийра начагъбуруз гайи медицинадин куьмекдин гьакъидин кьадардин гьакъиндай справкаяр гуда . Ц I ийи къайда себеб яз гьар са начагъда , стационарда ва я амбулаториядин учрежденияда сагъар хъувурдалай кьулухъ , медицинадин документациядилай ва больничный листинилай гъейри сагъардайла къачур медицинадин куьмекдин гьакъидин кьадардин гьакъиндай справкани къачуда . Справкада сагъарай вахт ва гьакъидин кьадар къалурда . И справка финансовый документ туш . Ада ОМС дин полисдай ам сагъар хъувун государстводиз куьн акъвазнат I а гьак I хабардар ийизва . Ю . БАЛАБЕКОВ , РД дин ТФОМС дин Магьарамдхуьруьн филиалдин директор . Ц I ИЙИ йисан вилик районда авай ОНД ди 24нумрадин пожарный частунин , полициядин ва тади куьмекдин къуллугърихъ галаз санал Магьарамдхуьруьн Iнумрадин юкьван школада к I елзавайбур ва к I валахзавайбур дараматдай акъудунин учебный тревога кьиле тухвана . Ученийрин вахтунда , виликамаз къалурнавайвал , 24нумрадин пожарный частунин къутармишдайбуру школадин дараматдин 2мертебада авай « хасаратвал » хьанвай аял епинай чилел авудуналди къутармишна ва гьасятда агакьай тади куьмекдин къуллугъди адаз куьмек гана .
+ЧУН 20I6ЙИСАЗ гьахьнава . Ц I ийи йисан сувар неинки шад межлисар къурмишдай , т I ямлу хуьрекар гьазурдай , мукьва кьилийриз , ярар дустариз мубаракар ийидай , сагъвал , бахтар , хизандин хушбахтвал к I анардай вахт , гьак I им кечирмишнавай йисан нетижаяр кьадай , гележегдикай фикир хиял ийидай ва ц I ийи планар туьк I уьрдай вахтни я . Алатнавай йисуз чи райондин уьмуьрда тарифдиз лайихлу гзаф вакъиаяр кьиле фена , чна хийирлу гзаф крарик кьил кутуна , чалай дамахдай крар ийиз алакьна . Шаз чна къазанмишнавай агалкьунар сифте нубатда чи гьар са районэгьлиди дурумлувилелди зегьмет ч I угунин нетижа , муниципальный райондин органри пайгардик кваз к I валах авунин нетижа я . Уьмуьр патал важиблу вири хилера чи районэгьлийри гъил гъиле кьуна бегьерлувилелди са��ал к I валахун Ц I ийи йисузни давам жедайдак за умуд кутазва . Алукьзавай йис Дагъларин йис яз малумарнава . Им Дагъустан Дагъларин уьлкве патал лап лишанлу кар я . И рекьяйни чаз ийидай к I валахар т I имил авач . Ц I ийи йисуз районэгьлийрин гьар са хизандихъ сагъламвал , ислягьвал , хсуси бахтлувал хьун зи рик I ин мурад я . Квез Ц I ийи йис мубаракрай , гьуьрметлу районэгьлияр ! « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил Фарид АГЬМЕДОВ .
+ГЬУЬРМЕТЛУ мухбирар ! Квез 20I6 йис мубаракрай ! Чахъ галаз сигъ алакъа хвена бегьерлувилелди к I валах авунай чухсагъул . Квехъ чандин мягькем сагъвал , гележегдихъ инанмишвал , хъсан гуьгьуьл , яратмишунрин к I валахда агалкьунар , хизанда хушбахтвал хьун чи мурад я . Чна Ц I ийи йисуз алакъаяр мадни мягькем жедайдахъ умуд кутазва . « Самурдин сес » газетдин коллектив .
+ГАЗЕТ к I елзавай гьуьрметлу районэгьлияр ! Квез Ц I ийи йис мубаракрай ! Къуй ам куьн патал сагъвал галайди , мублагьди , фикирдиз къачунвай крар кьилиз акъатдайди , газетдинни ам к I елзавайдан алакъаяр мадни мягькем жедайди хьурай . 20I6ЙИС патал газет кхьинин компанияда жумартвилелди иштиракай вири районэгьлийриз , Ц I ийи йис патал газет кхьинив и кардин важиблувал фикирда кьуна эгеч I ай вири руководителриз рик I ин сидкьидай чухсагъул лугьузва . « Самурдин сес » газетдин коллектив . Наби НАБИЕВАЗ , Ц I ийихуьруьн СОШ дин директордиз . Дережаяр хьана кьакьан , Чун рик I елай алудна на . Хъижедайвал газет масан , Чарни къелем ракъурдан за . Айна ШАЛБУЗОВАДИЗ , Филерин хуьруьн СОШ дин малимдиз . Секин хьанва Айна бике . Кьазмачни на къелем гъиле ? Я тахьайт I а сир яз рик I е , Хуьзван вуна бендер к I еве ? Ферид ВАГЬАБОВАЗ , Советск хуьруьн СОШ дин малимдиз . Ферид малим , хийирар хьуй , Ваз Ц I ийи йис кутугайд хьуй . Вил гала чи хат I арихъ ви , Рик I ел хкваш газет на чи . Насреддин АЛИРЗАЕВАЗ , зегьметдин ветерандиз . Къе са йисан хьана ч I ехи , Амукьрай вун гьак I яз дири . Самур патан хабар ц I ийи Вун кисайла ракъурда ни ? тебрикар кхьейди Фикрет ГЬАЖИЕВ .
+И суал чна са шумуд касдиз гана . Агъадихъ абурун жавабар куьрелди газет к I елзавайбурун фикирдиз теклифзава .
+Рафик АГЪАМИРЗОЕВ , « сельсовет Магарамкентский » СП дин кьил , футболдин « Леки » командадин президент АЛАТАЙ ЙИСАЛАЙ наразивал ийидай я ихтияр , я себеб захъ авач . Акси яз , зун патал ам бегьерлуди , агалкьунринди хьана . 20I5ЙИСУЗ зун « сельсовет Магарамкентский » хьтин ч I ехи СП дин кьилиз хкягъ хъувуни кьве хуьруьн жемят зи к I валахдилай рази тирдан гьакъиндай шагьидвал ийизва . Гьа ида зун к I валах мадни хъсанаруниз , агьалийрин ва хуьрерин игьтияжар чируниз , авунвай ихтибардиз вафалу хьуниз мажбурзава . 20I5ЙИС футболдин « Леки » клуб патални бегьерлуди хьана . « Леки » команда дикай алатай йисуз 4сеферда республикадин чемпион хьана . Ада сифте яз республикадин кубок къазанмишна . Им « Леки » Дагъустанда алай вахтунда виридалайни гужлу команда я лагьай ч I ал жезва . 3дивизиондин ( ЮФО ва СКФО ) футболдин командайрин арада футболдай Россияда сад лагьай чка патал кьиле фейи къугъунра « Леки » кьвед лагьай чкадал акъатна . Ц I ийи йисалай « Леки » Россиядин 2дивизиондин профессиональный лигада къугъвада . Къуй 20I6ЙИСНИ « Леки » патал , чун вири патал ислягьди ва бегьерлуди хьурай . Квез Ц I ийи йис мубаракрай , гьуьрметлу районэгьлияр !
+Замина АДИЛОВА , Гъепцегьрин Т . Нагъиеван т I варунихъ галай СОШ дин сифтегьан классрин малим . ЗУН патал алатай йис бегьерлуди хьана . Республикадин « Дагъустандин малим - 20I5» конкурсдин муниципальный этапда иштиракай заз жюриди Iчка гана . Им , гьелбетда , шадвал , гьахълу дамах ийидай кар хьана . Вучиз лагьайт I а , конкурсдин иштиракчияр вири хъсан тежриба , гьардахъ вичин педагогвилин хат I авай , хкянавай пешедал рик I алай , гьар сад « гъалибчи » т I варц I из лайихлу хъсанбурукай хъсан малимар тир . Ихьтин къиметди зун мадни хъсандиз к I валах авуниз мажбурзава . Фархат ИБИЛКЬАСУМОВ , ОМОН дин къуллугъчи , дуьньядин чемпион , спортдин мастер .
+ГЬАР СА спортсмендин мурад гьуьрметдин гурарин лап вини к I арц I из хкаж хьун , дуьньядин чемпионвилин т I вар къазанмишун я . 20I5ЙИСУЗ зун и мураддив агакьна . Германияда кьиле фейи къайдаяр авачир женгина ( ММА версия ) закай дуьньядин чемпион хьана . И гъалибвиляй , ихьтин ч I ехи т I варц I из лайихлу хьунай заз сифте нубатда Тагьирхуьруьн къазмайрин юкьван школадин малимриз чухсагъул лугьуз к I анзава . Эгер абуру чахъ , аялрихъ галаз рик I ивай к I валахначирт I а , чавай к I евелай истемишначирт I а , бажагьат зун къе и дережадиз хкаж жедай . Дуьшуьшдикай менфят къачуна заз чирвилер ва тербия гайи малимриз , зун ч I ехи женгериз гьазурай тренерриз Ц I ийи йис мубаракиз к I анзава . Къуй абурухъ мягькем сагъвал , дамахдай агалкьунар хьурай .
+27ДЕКАБРДИЗ райондин спортдин комплексдин ч I ехи залда « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедован приз патал 2000-2001йисара хайи жегьилрин арада дзюдодай райондин турнир кьиле фена . Турнирда республикадин шегьеррай ва районрай атай командайри иштиракна . Идалай гъейри турнирдиз мугьманар яз Дагъустанда дзюдодин Федерациядин диб эцигай , Туьркмениядин лайихлу тренер Тажир Абдулатифов , Магьарамдхуьруьн районда дзюдодай спортдин мастерар гьазурай лайихлу тренер Омар Шагьмарданов , Дагъустан Республикадин самбодай Федерациядин президент , ветеранрин арада дуьньядин са шумудра чемпион , СССР дин спортдин мастер Къазимагьамед Агьмедов ва райондин са жерге организацийринни карханайрин руководителар , райондинни хуьрерин Собранийрин депутатар атанвай . Турнир кьуршахар кьазвай спортсменар чпин заланвилиз тамашна вад категориядиз пайна тухвана . Ина гъалиб хьайи спортсменриз кубокар , медалар , грамотаяр ва пулунин премияр гана . Гъалибчийрив призар муниципальный райондин Кьил Фарид Загьидинович Агьмедова вахкана .
+ЗУН к I валахал атайла , Муьгъверганрин СОШДИН учительскида гьеле са касни авачир . Столдал алай райондин « Самурдин сес » газетдин чинилай мили хъвер ийизвай жегьил килигзавай . Адакай кхьенвай макъаладин кьилни « Фархат дуьньядин чемпион » тир . Зи лезги халкьдихъ ихьтин кьегьал хва хьун шадвал ва дамах ийидай кар тушни бес !? Са арадилай к I вал малимрай ац I ана . Абуруни газетдиз , дуьньядин чемпион Фархатакай кхьенвай макъаладиз интерес авуна . Гьа и арада зи рик I ел хтана : « Бес чи ученик Фархадни чна Къазахстандиз азаддиз кьуршахар кьаз рекье туначирни ?!» Учительскидиз к I ват I хьанвайбурун арада Фархадан буба Ханлар малимни авай . За адавай хабар кьуна : Ханлар малим , Фархад хтанвани , ада вуч авуна ? Ханлар малимди , милиз хъуьрена ва секиндиз , са к I усни дамах гвачиз жаваб гана : Адаз сад лагьай чка хьана . Я Ханлар малим ,мягьтел хьана зун ,вун кис вучизнава ? Ам ч I ехи агалкьун ва тарифар ийидай кар я . Ахьтин хцел са вуна ваъ , чна вири – школади , хуьруь , районди дамахна к I анда . Им Фархадан сад лагьай агалкьун туш . Алатай йисара Грозныйда , Хасавюртда … кьиле фейи акъажунрани ада сад лагьай чкаяр кьунай . Ингье , и сефердани Къазахстанда вичихъ галаз бягьсиниз экъеч I ай вири к I аник кутуна вичи к I елзавай школадиз Ц I ийи йисан савкьват яз гъалибвал хкана . Чи гъвеч I и хва Фархад ! Вахъ гележегда мадни ч I ехи агалкьунар хьун гуьзлемишзава чна валай . Къуй вун ви т I варун стха Фархатан дережадиз хкаж хьурай . Къуй гьа Фархатанни рик I е авай мурадар вири кьилиз акъатрай . Къуй чи Лезгистанда куьн хьтин рухвайрин жергеяр къалин хьурай !
+20I6ЙИСУЗ ЯЛ ЯДАЙ СУВАРРИН ЙИКЪАР Iянварь Ц I ийи йис 7январь Рождество Христово 23февраль – Ватан хуьзвайдан югъ 8март Дидейрин Международный югъ Iмай Гатфарин ва зегьметдин сувар 9май – Гъалибвилин югъ I2ИЮНЬ Россиядин югъ 4ноябрь – Халкьдин садвилин югъ СУВАРРИН ЙИКЪАР ХКУН Гьинай Гьиниз 2январь - 3май 3январь - 7март 20февраль - 22февраль Iмай - 2 май I2ИЮНЬ - I3ИЮНЬ Суваррин йикъар
+Зегьметдиз гьакъи гунин к I анин кьадар Iянвардилай хкаж жеда . 20I6ЙИСАН Iянвардилай МРОТ дин кьадар вацра 6204 манатдал кьван хкаж жеда . 20I5ЙИСУЗ МРОТ дин кьадар 5965 манатдин дережада авай . МРОТ вахтуналди зегьмет ч I угуниз къабил туширла , к I вачел залан ва аял хайила пособийрин кьадар тайинардайла ва маса дуьшуьшра ишлемишзава .
+Госдумади пенсийрин индексация инфляциядин дережадилай агъадай тайинарна 20I6ЙИСУЗ индексациядин кьадар инфляциядихъ агакьдач . Ада 4 % тешкилда . Амма законопроектди 20I6ЙИСАН вахтунда индексация хутах хъувунин мумкинвал теклифзава . 4% индексация 20I6ЙИСАН I апрелдилай кьиле тухуда .20I6ЙИСУЗ юкьван гьисабдалди страховой пенсиядин кьадарди I2603 манат тешкилда , яшлувиляй гузвай страховой пенсия I3I32 манат , накопительный пенсия 670, социальный пенсия 8562 манат жеда .
+ЖАЛИЛАЛ , Ва��андин вилик аскервилин пак тир буржи тамамариз эвер гайила , фельдшервилин къуллугъ ихтибарна . Командирар ягъалмиш хьанач , ада вич низамлу ва тапшурмишай кар са рахунни алачиз кьилиз акъуддай аскер яз къалурна . Тапшурмишнавай кардиз ч I ехи интерес авуналди , ам вичин профессиональный гьазурвилин дережа ара дат I ана хкажунал машгъул жезва . Желил Камалович къуллугъдин везифа тамамарунив намуслувилелди эгеч I зава . Командиррин ва начальникрин приказар са рахунни алачиз , дуьз ва вахтунда тамамарзава . Ада къуллугъдин юлдашрихъ галаз хуш алакъаяр хуьзва , коллективда лайихлу авторитет ва гьуьрмет къазанмишнава . И йикъара Ярагъкъазмайрин хуьре яшамиш жезвай Жалилан диде бубади адан ко мандирдилай шадвал ва дамах кутадай чар вахчуна . Ана кхьенвай : « Гьуьрметлу Рагьима Рамазановна ва Камал Гьамзетович ! Куь хци къуллугъ ийизвай аскервилин частунин командованиеди хва Жалил кьакьан патриотвилин , Ватандал рик I хьунин руьгьдал алаз тербияламишунай ч I ехи чухсагъул лугьузва . Жалила вичин аскервилин пешекарвал акьалт I ай гьалда чирнава , ада Россиядин Федерация битавдиз хуьнин рекьяй вичин аскервилин буржи намуслувилелди тамамарзава . Куь хцихъ юлдаш рин ва командованиедин арада лайихлу гьуьрмет ава . Квевай куь хцел , адан аскервилин къуллугъда къазанмишзавай агалкьунрал гьахълувилелди дамах ийиз жеда . Квехъ мягькем сагъвал , Ватан хуьзвайбурун ц I ийи несил тербияламишунин карда агалкьунар хьун чи мурад я . Аскервилин частунин командир , гв . полковник А . НЕРОВНЫЙ ». Гьуьрметлу Жалил , Рагьима ва Камал Гьамзатовар ! Алукьнавай Ц I ийи йис квез мубаракрай . Къуй ам квез сагъвал , хушбахтвал ва рик I шадардай хабарар галайди хьурай ! Ф . ГЬАЖИЕВ .
+МУЬГЪВЕРГАНРИН хуьруьн юкьван школадин 5 классда « Вичин т I вар Диде тир дишегьли эбеди машгьур ийида » лишандик кваз ачух тарс кьиле фена . Тарс жедалди вилик шикилрин « Дидедин рик I» конкурс хьана . Чи классдин руководительница Эмирасланова Фазила Фахрудиновнади чаз шикилрин темаяр хкяна . Чун тарсуниз рик I ивай гьазур хьана . Урус ва лезги шаиррин дидедиз бахшнавай шиирар хуралай чирна . Тарсуниз вири диде бубайриз ва малимриз теклифна . Тарс тебрикдин гаф рахуналди Фазила Фахрудиновнади ачухна . Ахпа чна , аялри нубатдалди дидейриз бахшнавай шиирар к I елна , абуруз чи , аялрин гъилералди гьазурнавай савкьватар пишкешна . Ахпа чна са суфрадихъ ацукьна чай хъвана . Дидейри чна тарсарикай азад вахт гьик I кечирмишзават I а суьгьбетар авуна . Классдин руководительницади чи дидейриз мукьвал мукьвал школадиз атунай , чпин аялри гьик I к I елзават I а , абурун низамлувал гьихьтинди ят I а гуьзчивал тухунай чухсагъул лагьана . И югъ чун , аялар патал гзаф шадди хьана . Ихьтин мярекатар тухунай чун чи учительницадилай гзаф рази я . Авизат КЪАИБХАНОВА , Мадина ГЬАСАНОВА , 5классдин ученицаяр .
+ТУЬНТ Маймундин лишандик кваз фидай 20I6ЙИС Рагъэкъеч I дай патан гороскопдай къизгъин вакъиайралди девлетлуди , кьезилди ва шадди хьун гуьзлемишзава . И йисан вакъиаяр , адан иеси Яру Маймун хьиз , гуьзлемиш тавурбур , бязи вахтара акьулдиз текъведайбур жеда . И гьайвандихъ т I ебиатди ганвай гужлу кьат I ун ава , адахъ бес кьадар артиствал ава ва ам рик I из чимиди я . Амма бязи вахтара адан гуьгьуьл I80 градустдин дегиш жеда ва Маймун туьнтди , ажугълуди жеда . Са шумуд сятдилай Маймунди гьихьтин кьуьруьк акъуддат I а фикирдиз гъиз тежедайвал , 20I6ЙИС гьихьтинди жедат I а виликамаз дуьз лугьуз жедач . Вири йигиндиз ва бейхабар дегиш хьун мумкин я .
+ГАТУН эхирра банкара арадал атай т I урфанди Аяз Бубадин дувуларни тамамвилелди бушарна . Ц I ийи йис алукьдалди хсуси бюджетдин кьил – кьилел хкун патал ч I угур алахъунрини нетижа ганач . Государстводин куьмекдикайни тамамвилелди умуд ат I ана . Аяз Буба хозрасчетдал эляч I униз мажбур хьанай . Вири уьлкве базардиз элкъвенва . Маса чара авач , гьа алакъайрикай жувани менфят къачуна к I анда . Лагьана авуна . Аяз Бубади шив хьтин « Волга » маса гана тачка хьтин « Запорожец » къачуна . Амукьай пул Ц I ийи йисан савкьватар къачуниз чара авуна . Аяз Буба вац I ун а пата авай « Пелел » рекье гьатна . ( Инсанрин лугьунриз килигна ана шейэр чи патарилай булни ялда , ужузни ). « Къизил муькъвел » агакьайла ам акъвазарна ва машиндай эвич I ун эмирна . Аяз Бубадиз хъел атана , амма винелди акъуднач . Акси яз хъуьтуьл сесиналди лагьана : Зун Аяз Буба я . Зак тади ква . Вун нин буба ят I а заз чидач , амма им карантиндин пост я . Инал вири ахтармишдай , незир алайда садакьа гудай садавайни ч I уриз тежедай адет ава . Гьавиляй ахъагъа ви машиндин багажник . Ик I лагьана постунин иеси машиндин кьулухъ фена гъилерни эч I ез яна акъвазна . Аяз Бубадин п I узарар са жизви юзана , вилер хъуьрена . Ам вичихъ галаз рахазвай кас тама авай мегъуьн к I анч I унилай са куьналдини тафаватлу тежезвайдан гъавурда акьуна . Ада сиви чуькьни тавуна « Запорожецдин » кьулухъ галай копот хкажна . Вагь ! Багажникда авай и мотор вучтинди я ? Ам гваз завай вун сергьятдилай ахъагъиз жедач . Физ к I анзават I а , хатур хьурай ваз , ам инал тур , хкведайла вахчу ,к I евивална постунал алайда . Ам авудайла финихъ метлеб амукьзавач , ч I ехиди . За ам маса гуз ваъ , ремонт ийиз тухузва . К I ант I а хкведайла ахтармиш хъия . Ам гьа алай чкадал аламукьда . Аяз Бубади ваз гаф гузва , лагьана гъил жибиндиз вегьена . Эхирни Аяз Бубадин захавили постунин иеси бушарна . Адаз фидай ихтияр гана , амма шарт I уналди : мотор хкведайлани багажникда амукьун герек я . « Агь фугъара ,фикирна Аяз Бубади , -« Запорожецдин » мотор вилик жедайди яни , тахьайт I а адан чка кьулухъ кьил яни чин тийидай вал и пост гьик I ихтибарнавайди ят I а ». Аяз Бубади гьамиша хьиз , и сефердани вичин гаф хвена : элкъвена хкведайлани мотор « Запорожецдин » кьулухъ галай « багажникда » амалдай .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+Секиндиз физвай уьмуьр сад лагьана фикирдиз гъиз тежедайдаз элкъведа . И йисуз ч I ехи планар ягъун герек къведач абур регьятдиз кьилиз акъудиз хьун мумкин я . Амма фендигар Маймунди са легьзеда вири ч I урунни мумкин я . И йис бине авачир шаклу крарин , гьисс авунал бинеламиш хьанвай къараррин , активвилин ва уьмуьрдал ашукьвилин йис я . Гьа и лишанар хас я гьа и йисуз ханвайбуруз (I896, I956, 20I6 ). 20I6ВЫСОКОСНЫЙ йисан умуми гороскопди вири знакриз уьзуьррин вилик пад кьунив рик I ивай эгеч I ун меслят къалурзава . Амма къуллугъ
+дин рекье гзафбур гьуьндуьрдиз хкаж хьун гуьзлемишзава . Гзаф знакрин доходар алава чешмейрин гьисабдай хкаж жеда . Хсуси алакъаяр ва муьгьуьббат патални и йис къулайди жеда . Дустарин ва мукьва кьилийрин алакъаяр чими жеда . Хъелзавайбур дуст хъижеда . 7
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин 202I- йисан ЕГЭДИН нетижаяр кьуна куьтягьнава. ИкӀ Управлениедин образованиедин начальникдин заместитель Айна Лазеревнадин гафарай алай йисуз ЕГЭ- дин нетижаяр писбур хьанвач. ЕГЭ-ДА 85-99 баллар къачунвайбурун кьадар артух хьанва. И йисуз районда школа 594 жегьилди акьалтӀарна, абурукай 79- отличникар я. Ислен юкъуз, райадминистрациядин заседанийрин залда школаяр лап хъсан къиметар аваз акьалтӀарнавай аялрив, абур лайихлу хьайи къизилдин медалар вахкана. И шад мярекат «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьилин 1- заместитель Фейруддин Эдуардовича тебрикдин гаф рахуналди ачухна: -Гьуьрметлу аялар, дидебубаяр ва малимар, цӀи гзаф кьадар аялри школаяр къизилдин медалар къачуналди акьалтӀарунал зун гзаф шад я. И карди къалурзава хьи, чи малимри чпин хиве авай везифаяр, намуслудаказ кьилиз акъудзавайди. Умудлу я, гзафбур чи уьлкведин тӀвар-ван авай университетрик, институтрик, колледжрик экечӀда, абурукай жуьреба-жуьре пешейрин иесияр жеда. Хъсан пешекаррихъ къенин девирда виринра игьтияж ава, хъсан пешекарар чи райондани кӀанзава, чна куьн гуьзлемишни ийизва квехъ гележегда гьар са карда мадни чӀехи агалкьунар хьурай. Алай йисуз 37 аял медалриз лайихлу хьун, им шак алачиз еке агалкьун я. И медалар жувал кӀвалахунин, са мураддихъ элкъуьрнавай дурумлу зегьметдин нетижа я. Им тек са куьн патал ваъ, гьакӀ куь диде-бубаяр, малимар ва вири районэгьлияр патал дамахдай кар хьанва. Гьиниз куьн фейитӀани кӀелиз, кӀвалахиз, хайи район рикӀелай ракъурмир. Куьне хкянавай рехъ лайихлудаказ тухудайдахъ, райондин хушбахтвал патал кӀелдайдахъ ва кӀвалахдайдахъ чна кӀевелай умудзава,- лагьана Фейруддин Эдуардовича. Школа акьалтӀарнавай рушарин ва гадайрин тӀварунихъ тебрикдин хъсан келимаяр 2
+«СПУТНИК V» вакцинадин менфятлувал ахтармишун яз, неинки са Россияда, гьакӀ къецепатан уьлквейрани лазим жуьредин вири ахтармишунар кьиле тухванва. ТӀугъвалдиз акси рапар ягъуниз талукь кампаниядин сергьятра аваз ада вичин менфятлувал тестикьарнава.
+Илимдин ахтармишунри ва тежрибади къалурзавайвал, «Спутник V» вакцинадин менфятлувили 97% тешкилзава. Ам ягъайдалай кьулухъ азардиз акси иммунитет арадал къвезва. 29июндиз делилралди чи районда 1200 дав агакьна районэгьлийри азардиз акси рапар янава. Республикада гьа жергедай яз чи райондани коронавирусдикди ва адетдинди тушир стӀалжемдикди азарлу жезвайбурун кьадар артух хьун давам жезва. Азарлу хьанвайбурун арада аялрин кьадар артух хьанва. Абуру гзаф дуьшуьшра азардиз регьятдаказ, кьезил жуьреда дурум гузвач. Чпин яшар 40далай виниз тир агьалийрин арадани кӀевиз азарлу жезвайбурун кьадар гзаф хьанва. Азардиз акси рапар ягъиз кӀанзавайбурувай абур и кар патал чара авунвай чкайра, чеб яшамиш жезвай чкайрин поликлиникайра, гьакӀни мобильный пунктара ягъиз жеда.
+Магьарамдхуьруьн райондин 1- нумрадин юкьван школадин директордин заместитель Рита Керимовнадини лагьана. Эхирдай Фейруддин Эдуардовича, выпускникрив, олимпиадайрин, конкурсрин гъалибчийрив ва призеррив чпин лайихлу наградаяр шад гьалара вахка
+на. ГьакӀни, райондин руководстводи, аялрал чӀугунвай зегьметдай малимриз ва хъсан тербия гунай диде-бубайриз чухсагъул малумарна. Гьуьрметлу выпускникар зазни чи «Самурдин сес» газетдин коллективдин тӀварунихъай квез и гуьзел югъ мубарак ийиз кӀанзава. Квекай, гьар садакай чи район, гьакӀни республика патал лазим инсанар хкатрай. Чаз куьне сифте вегьезвай камар викӀегьдаказ къачуна кӀанзава. ДИДЕ-БУБАДИЗ, Ватандиз, халкьдиз вафалубур хьурай. Жуван школа, малимар рикӀелай алудмир. Куьн, гьар са аял куь рикӀе авай мураддив агакьрай. ЖАННА. 1
+ИСЯТДА авай шартӀара чирвилер къачунин, гьакӀни жува-жуваз чирвилер къачунин ва яратмишунин крара жегьил инсанриз авай лап тамам къайгъусузвилин месэла ачухдиз аквазва. Инсан вилик финин адетдин чешмеяр абуру кьабул тавун къанун жезва ва адан нетижа- чирвилерин ва культурадинни ахлакьдин агъа дережа жезв а. ДИНДА авачир ва динда авай жегьилрихъ галаз чирвилерин дережа жкажунин ва жува-жув тамамвилихъ агакьарунин чарасузвиликай авур ихтилатра заз са шумудра ван хьана, гзафбуру исятда гьикӀ лугьузватӀа, чпиз герек тир вири чирвилер абурувай электронный алатрин (компьютеррин, планшетрин ва иллаки телефонрин) куьмекдалди къачуз жедайди. Идахъ галаз рази хьана кӀандани? Зи фикирдалди ваъ? Интернетда виридалайни хъсан ва якъин тир чирвилерни малуматар кӀватӀ тавунвайди ва ана гзаф шит ва хаталу малуматарни авайди яргъалди ина��мишарна кӀан жезва. ЯтӀани гзафбур яргъалди телефонра ацукьзава ва гьакӀ гьавайда чпин вахт пучзава. Гьелбетда, гужуналди инсан чирвилер къачунин чешмедин гьакъиндай вичин фикир дегишарун патал мажбур ийиз жедач. Амма тежрибади къалурзавайвал, тайин тир ва кӀевелай инанмишардай кӀвалах тухвайла, а кар кьилиз акъудиз жеда. Чирвилер къачунин финиф ара атӀун тавурди ва вахт-вахтунда жедайди хьана кӀанда. Чна ихтилат вири жуьредин чирвилер къачуникай ийизва. Гьар са касди вичин пешедихъ ва игьтияжрихъ галаз алакъалу тир ктабрилай ва маса литературадилай гъейри, чирвилерин дережада гегьеншарун патал тайин вахтара акъатзавай газетарни журналар кӀелунни чарасуз я. Абура авай хабарар алай вахтунин жуьреба-жуьре къарарар кьабулун патал ва гьукуматди кьабулзавай къараррикай виликамаз хабар хьана, лазим тир серенжемар кьабулдайвал, лап менфятлубур жезва. Вири девирра чӀехи ксари чпин уьмуьрда сад лагьай чка датӀана чирвилер къачуниз ва жува-жув лап тамамвилихъ агакьаруниз чара ийизва. Мугьаммад пайгъамбарди лугьудай: «Инсан дуьз рекьел эцигдай ва ам чӀехи зиян гудай вири крарикай хуьдай чирвилерилай къиметлу са затӀни са касдини къазанмишнач». Маса гьадисда лугьуда: «Чирвилерихъ къекъвез вуж кьейитӀа, ам Дувандин юкъуз вичин Раббидихъ галаз ахьтин дережада аваз гуьруьшмиш жеда хьи, аданни пайгъамбаррин арада амукьдайди анжах са дережа я (пайгъамбарвилин дережа). «АС-САЛАМ» газетдай.
+*Дуст кӀеве гьатайла, чир жеда. *Дуст чиниз, душман кӀвачериз килигда. *Дуст чинал, душман кьулухъай рахада. *Дуст хвена кӀанда. *Дуст хуьз кӀанзаватӀа, адан гъалатӀрилай гъил къачу. *Дуст цӀун юкьвайни акъуд. *Дустни душман четин юкъуз чир жеда. *Дустар галай суфрадал чуьнгуьр жеда. *Дустар гур хьуй, душманар кур. *Дустар хуьз алакьна кӀанда. *Дустарал вил хьайиди свас жагъун тавуна амукьда. *Дустарин синихар гьисабдай кас дустар авачиз амукьда. *Дустарикай куьгьнеди, шейэрикай цӀийиди. *Дуствилелди гатӀуна, душманвал ийидайди виридалайни алчах душман я. *Дуствилелай хъсан затӀ авач. *Дустунални вири сирер ихтибармир. *Дустунив бурж вугумир. *Дустуниз садрани тапарармир. *Дустунин душмандикайни душмандин дустуникай мукъаят хьухь. *Дустунин гуьзгуь дуст я. *Дустунин кӀвализ, жуван кӀвализ хьиз, алад.
+Ходжа къазмайрин СОШ-ДИН 9- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2006- йисуз Бабаев Вадимаз гайи В №0098116- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай югъ- Россиядин югърикӀин сидкьидай мубаракзава. И лишанлу йикъа чи уьлкведин баркаллу тарихда еридин жигьетдай цӀийи девир башламиш хьун, вирида гьисаба кьунвай ивиррал бинеламиш хьанвай общество туькӀуьрунал элячӀун тестикьарзава. Республикадин вири агьалийрихъ галаз санал чи районэгьлийрини Россиядин Федерация цуьк акъудзавай государство хьун патал бегьерлувилелди кӀвалахзава. 1992- йисан июндиз РФ- дин Верховный Советди кьабулай Къарар гьа и кар патал бине хьана. А къарардал асаслу яз и югъ уьлкведин государстводин СУВАРАСЛУ туширвилин югъ яз малумарнава. Вири квелай башламиш хьана лагьайтӀа, гьеле 1990- йисан 12- июндиз РСФСР-ДИН халкьдин депутатрин Съезддин заседаниедал, гьар сада вичин тӀварни къалуриз, сесер гун патал государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулна. Ам лап чӀехи пай депутатри сесер гуналди кьабулнай. Гьа чӀавалай инихъ 30 йис алатнаватӀани, а вакъиайрив эгечӀзавай тегьер гилани сад хьтинди туш. 1991- йисан декаб
+рдин эхиррилай, СССР- дин сад лагьай ва эхиримжи Президент М. Горбачева вичин векилвилер хивяй акъудай чӀавалай, Россиядикай гьакъикъатдани аслу тушир государство хьана. ГьакӀ хьайила, адахъ и цӀийи гьал тестикьарзавай талукь тир государстводин лишанарни хьун герек тир. Гьа иниз килигна РФ-ДИН Верховный Советди 12- июнь государстводин сувар- Аслу туширвилин югъ яз малумарна. Идан гуьгъуьналлаз вичи СССРДИКАЙ хкатнавай уьлкведин цӀийи статус тестикьардай. РФ-ДИН цӀийи Конституция туькӀуьрунин гьакъиндай къарар кьабулна. Вири халкьди гьялайдалай гуьгъуьниз цӀийи Дибдин Закон 1993йисан декабрдиз кьабулна, гуьгъуьнин йисуз лагьайтӀа, Дагъустандин Конституцияни кьабулна. Ада Россиядин Федерациядин къакъудиз тежер пай яз республикадин статус тестикьарна. Алай вахтунда 12- июнь Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай югъ яз гьисабзава, ам государстводин суварин югъ я. Къуй квехъ мягькем сагъламвал, хушбахтвал, чи Ватандин аба двал патал кӀвалахра агалкьунар хьурай.
+И ЙИКЪАРА чав шад хабар агакьна, 2022- йисан 2I- майдиз кьабулай I35- нумрадин Президентдин Указдин бинедаллаз, Украинада кьиле физвай махсус операцияда къалурай дирибашвиляй Магьарамдхуьруьн райондин Къуйсунрин хуьряй тир Гвардиядин старший лейтенант Алимов Магьамед Яникович «За отвагу» медалдиз лайихлу хьана. Алай вахтунда, чи уьлкведи Украинада тухузвай махсус операциядикай вири хабардар я. Са инсандизни, са уьлкведизни вичин сергьятдал ихьтин гьерекатар хьана кӀанзавайди туш. Амма фашистрин гел кьур бендеровчияр себеб яз, стха уьлкве ва халкь фашистрикай азад авунин мураддалди Россия махсус операция тухуниз мажбур хьана. И махсус операция физвай гьалдикай, женгерра дирибашвал къалурзавай миллетрикай, кӀевера гьатай чӀавуз галай юлдашар къутармишуникай, вичел ихтибарнавай яракь, документ хуьз алахъзавай къагьриман аскеррикай чаз гьар юкъуз Россиядин центральный каналри хабар гузва. Къейд тавуна жедач, абурун арада аваз, Дагъустандин уьтквем рухвайрини иштиракзава. Ингье чаз хабар хьайивал, и гьерекатра чи районэгьли Магьамед Алимовани иштиракнава. 2022- йисан 22- майдиз чапдай акъатнавай «На страже мира» изданиеди хабар гузвайвал, Здвижевка хуьр нацистрикай михьунин тапшуругъ вилик эцигнавай батальондин тактикадин дестедик кваз чи районэгьли Магьамед Алимова иштиракна. Тапшуругъ тамамариз фейи, кӀвенкӀве старший лейтенант М.Алимов авай десте гьалкъада гьатна. Къизгъиндиз кьиле фейи ягъунра, вичел хер хьанатӀани, чи кьегьал хва Магьамеда вичин подразделение гьалкъадай акъудна ва «лап сирлу» грифдик квай 7 комплект важиблу документар ва шифровальный аппаратурадин 2 комплектни къутармишна. Уьтквем гьерекатрин нетижада адалай вичин хсуси состав, важиблу документар ва аппаратура пучвилер авачиз хуьз алакьна. Чи районэгьлиди къалурай уьтквемвилери чакни дамах кутазва. Къуйсунрин хуьряй тир Алимов Яниканни Бесхалуман хизанда чӀехи хьанвай пуд веледни хъсан тербия авай, гъвечӀи-чӀехи чидай, зегьметдин къадир авай аялар я. ГъвечӀи хва Магьамеда 20I2- йисуз хайи хуьруьн юкьван школа акьалтӀарна, Рязань шегьерда вичин рикӀ ацукьнавай ВУЗ- дик экечӀна. 20I9- йисуз генерал В.Ф.Маргелован тӀварунихъ галай Рязандин Гвардиядин кьилин воздушно-десантное училище акьалтӀарна. Алай вахтунда Магьамеда Псковский областдин I04- гвардейский десантноштурмовой Краснознаменный, Кутузован ордендин полкунин 325I5- нумрадин военный частуна алакъадин начальник яз къуллугъзава. Жавабдарвилелди тамамарзавай къуллугъдай, Украинада кьиле физвай гьерекатда къалурай уьтквемвилерай чи кьегьал хва, старший лейтенант Магьамед Яникович «За отвагу» медалдиз лайихлу хьана. Чна Алимоврин хизандиз рикӀин сидкьидай и багьа награда мубаракзава. Куьн идалай кьулухъни чандин мягькем сагъвал аваз, хкянавай пешеда мадни еке гьуьндуьриз хкаж хьун чи мурад я, гьуьрметлу Магьамед Яникович. Чна куьн хьтин кьегьал рухвайрал дамахзава.
+ЧИ КОРР. Шикилда: эрчӀи пата автомат гъилевайди Магьамед я.
+I4- ИЮНДИЗ «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин администрацияда райондин депутатрин Собраниедин нубатдин сессия кьиле фена. Сессиядин кӀвалахда «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьил Фарид Агьмедова, райондин депутатрин Собраниедин председатель Назир Алиярова иштиракна. Къарагъарнавай ме
+сэладай рахай Магьарамдхуьруьн райондин ЦРБДИН кьилин духтур Гьажибала Беглерова сессиядин иштиракчияр райондин здравоохранениедин хиле авай гьаларихъ галаз танишарна. МР- дин финансрин управлениедин начальник Эдуард Ферзилаева, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин бюджет 2022- йисуз тамамарунин ва муниципальный бюджет тамамарунал гуьзчивал тухузвай къайда тестикьарунин гьакъиндай гегьеншдиз рахана. ГьакӀни, сессиядал 2023- йисан 25- апрелдиз «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин депутатрин Собраниеди «Юзур тежер мал-мулк мунципалитетдин хсусиятдай Дагъустан республикадин хсусиятдиз вахкунин гьакъиндай» кьабулай I24- нумрадин къарар къуватда амачирди яз малумарна.
+АДЕТ хьанвайвал, гьар йисуз I2- июндиз чна «Уьлкведин югъ» шад гьалара къейдзава. ИкӀ, алатай гьафтедин эхирда райцентрдал алай культурадин макандин фойеда суварин шадвилер кьиле фена. Тебрикдин гаф рахай «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова сувар арадал атуникай, къенин юкъуз иллаки адан важиблувиликай яргъалди суьгьбетарна. ГьакӀни, райондин регьберди, уьлкве патал четин вядеда акьалтӀай игитвилер къалурзавай, жуьрэтлувилелди къуллугъзавай ва Ватандин сагъламвал хуьнин карда чпин пак буржи тамамарзавай, алай вахтунда чкадал алай СВО- дин иштиракчийриз МРДИН тӀварунихъай Гьуьрметдин грамотаяр гана. Мярекат культурадин работникри концерт гуналди акьалтӀарна.
+АЛАТАЙ гьафтеда, Санкт-Петербург шегьерда кьиле фейи Vlll- Вирихалкьарин фестивалда, Магьарамдхуьруьн райондин культурадин работник, Россиядин виридалай хъсан I5 музыкант списокдик акатнавай, Дагъустан республикадин «Дагъустандин руьгь» лишандик квай Правительстводин премиядин лауреат ашукь Айдуна иштиракна. «Добровидение» лишандик кваз, чи уьлкведин халкьарин арада ислягьвал, дуствал хуьнин, пропаганда авунин ва халкьдин культура вилик тухунин мураддалди кьиле тухвай халкьдин манийрин фестиваль пуд юкъуз давам хьана. Фестивалда чи уьлкведин вири пипӀерай I00 дав агакьна коллективри иштиракна.
+РЕСПУБЛИКАДА, Къуръан кӀелунай ва хифздай кьиле фейи конкурсдин гъалибчидиз «Лада гранта» машин багъишна. ГьакӀни, Къуръан кӀелзавайбурун жергеда виридалай хъсан яз малумарай Хасан Гьамидоваз ва адан хизандиз «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова пишкеш яз чил гана. Кьвед ва пуд лагьай чкаяр кьур хафизриз гьяждал фидай путевкаяр гана. РАЙОНДИН ХАБАРАР
+1941- ЙИСАН гатун сифте варз уьлкведин тарихда мусибатдинди яз гьатна. 22- июндиз Гитлеран Германияди дяве малумар тавуна Советрин уьлкведал гьужумна. Делилри тестикьарзавайвал, чи армия душманрин хураз кьегьалвилелди экъечӀна. Агъзурралди аскерарни командирар чанарилай гъил къачуна, душман виликди атун акъвазариз алахъна. Амма, къуватар барабар тушир. Гьавиляй дяведин сифте йикъара гитлерчийрилай чи гзаф самолетар терг ийиз,уьлкведин деринриз гьахьиз алакьна. Уьлкведин Яракьлу Къуватрихъ бес кьадар танкар, самолетар, тупар, автоматарни авачир. Советрин Союз армия ва флот яракьламишиз анжах эгечӀнавай. Бязи маса кимивилерни себеб яз чи кьушунрикай гзаф телеф жезвай. Германиядин генералрин фикир дяве 2-3 вацра куьтягьун тир . Идахъ бине авачиз тушир. СССР - дал вегьедалди Германияди Европадин вири уьлквеяр муьтӀуьгъарнавай. А уьлквейрин экономикади душмандиз кӀвалахзавай, абурун яракьни душмандин гъиле гьатнавай. Советрин халкь Ватан хуьз къарагъна. Сифтегьан къизгъин женгерикай сад Брестдин къеледал кьиле фена. Фронт къвердавай гегьенш жезвай, душман виликди къвезвай. Анжах 1941- йисан зулуз Советрин кьушунри Смоленск шегьердин патарив немсерин виликди атун акъвазарна, абур оборона кьуниз мажбурна. Шегьеррай, хуьрерай гъиле яракь кьаз жедай вири фронтдиз фенай. Дяведиз фейи бубайрин, стхайрин, багърийрин чкаяр эвез авур дидейринни яшлубурун, зегьметдиз къабил тахьанвайбурун хиве хуьруьнбур фалди, мал-къара алафралди таъминарунин, фронтдиз куьмекар гунин… везифаяр гьатна. Делилрай дяведин дар йисара дагъдин хуьрерин лежберри чӀугур зегьмет аквазва. Ленинградди 900 йикъан оборона игитвилел гьалтайла тарихда вичиз тешпигь авачир хьтинди хьана. Зулуз душман Москвадив агатна. Немсер меркездиз гьахьдайдахъ, дяве куьтягьдайдахъ инанмиш тир. Москва хуьн патал уьлкведин вири пипӀерай алава кьушунар атана. Абуруз тӀвар-ван авай машгьур полководец Г.К. Жукова руководство гана. 1941- йисан декабрдиз Москвадин патаривай чи кьушунри еке гьужум башламишна. Гуьгъуьнлай Сталинград патал башламишай ягъунар ругуд вацра давам хьана. И ягъунра 330 агъзурдалай гзаф немсер есирда кьуна. Сталинграддин ягъунри вири дяведин гьал дегишарна. Чи кьушунри душман хайи чилелай тамамвилелди чукуриз башламишна. ИкӀ, 1418 юкъузни йифиз давам хьайи дяведи уьлкве къарсурна, ада душмандиз чи халкьдин игитвал къалурна.
+КЬИСМЕТ. Чун кьисметдикай рахадайла, чна лугьуда, ам адан кьисмет я, кьисметдикай катиз жедач, гьар са касдин вичин кьисмет вичив гва, чун чи кьисмет галаз халкьнава… Кьисметдихъ ялунни гала эхир, цавай аватуй лугьуналди, цавай аватдач эхир! Зи ихтилат –суьгьбетни дагъларин уьлкведикай кьвед лагьай Ватан хьанвай Агъаселимова Анна Алексеевнадикай физва. И дишегьлидин ери-бине Пензадин областдин Белинский райондин Линёвка тӀвар алай хуьряй я. Абурун хизан къалин тир: 6 аял авай, 4 вахни кьве стха. Аялри гьарда вичин рехъ жагъурзавай, диде-бубадини маякри хьиз рекьер къалурзавай. Бубадизни дидедиз гзаф азиятар-зегьметар акуна. Буба белофинрихъ галаз хьайи дяведин ва гьакӀ Ватандин ЧӀехи дяведин иштиракчи, дидеди далу пата зегьмет чӀугуна. Гьавиляй абуру чӀехи уьмуьрдиз кам вегьезвай аялрин виликай язавачир. 7-класс куьтягьай Анна Алексеевна Белинский шегьердин педучилищедиз гьахьзава ва лап хъсан къиметралди акьалтӀарзава. Училище куьтягьайбурун месэла гьялдайла, вуж гьиниз ракъурдатӀа тайинардайла, Анна Алексеевнади Дагъустан хкязава. Ада дагъларин уьлкве хкягъун дуьшуьшдин кар тушир. Кавказдикай Пушкина, Лермонтова кхьенвай шиирри ва поэмайри ,Толстоян гьикаяйри ам суьгьуьрда тунвай. Вич ракъурзавай чкадин тӀвар кьурла диде Аксиньяди кьве гъиливни вичин кьил кьуна, адай гьарай акъатна, амма буба Алексей Филипповича ам секинарна. -Мус физва, чан руш?- лагьана бубади. -Пака. -Гьазурвал аку! Им I966-ЙИС тир. Дагъустандин образованиедин министерстводи Магьарамдхуьруьн райондиз рекье твазва, анайни Чепелрин хуьруьн сифтегьан школадиз. Гьа икӀ цӀийи чкаяр, таниш тушир инсанар, чин тийизвай чӀал, адаз са кьадар къариба аквазвай. Фикиррин «чилинай» ам школадин заведиш Гьажибалаев Агъарза малимди акъудна. Вири классра урус чӀалал тарсар тухуз Анна Алексеевнадал ихтибарна. Малим явашяваш аялрин, аялар малимдин гъавурда акьаз башламишзава. Тарсарай агакь тийизвай аялдиз «кьвед» эцигун бейнидани хьанач. Ахьтин аялрихъ галаз тарсарилай кьулухъ алава кӀвалах тухуз хьана. Ам аялриз ктаб кӀанариз алахъна, мукьвалмукьвал чӀалай ва литературадай конкурсар,викторинаяр ва маса мярекатар тухуз хьана, нетижаярни писбур хьанач. Чепелрин школада кӀвалахай 8 йисан къене адахъ классда амукьай са аялни хьанач. Къени Чепелрин хуьруьн жемятди ва ада тарс гайи аялри адан тӀвар еке гьуьрметдивди кьазва. Анна Алексеевнадиз лезги чӀални саки чир хьанвай. Адаз Дагъустандин тарих рикӀивай чириз кӀанзавай. Ам В.И. Ленинан тӀварунихъ галай ДГУ-ДИН тарихдин факультетдиз гьахьзава. Ксун тавур,ахвар хайи йифер гьикьван хьанатӀа, низ чида? КӀвалахни авуна кӀанзавай, кӀелни авуна. Вири азиятрай, дарвилерай экъечӀна, кьилин образование къачуна, I974-ЙИСУЗ кӀелун акьалтӀарна. Кьисметдиз муьтӀуьгъ тежедай вуж ава? Адан бахтуни еримишна, цуьк ахъайна, адаз вичин дишегьлидин бахт жагъана. Агъаселиман гада Мирзеабасани Анна Алексеевнади чпин фикирар, уьмуьрдин рекьер сад авуна. Адакай лезгидин свас жезва, адаз чепелрин дишегьлийри, чан «чи свас» лугьуз
+хьана. И хуьре ада вичикай хъсан гел туна, рикӀел аламукьдай. Анна Алексеевнадин уьмуьрдин юлдаш Мирзеабасакай Хтункъазмайрин тамам тушир юкьван школада физкультурадин малим, Анна Алексеевнадикайни Тагьирхуьруьн къазмайрин юкьван школада тарихдин тарсар гудай малим жезва. Им I974-ЙИС тир. Мад цӀийи коллектив, цӀийи чкаяр. Школадин директор Агъаверди Балакъардашевичакай Анна Алексеевна патал вири рекьерай чӀехи даях хьана. Школадиз сифте атай юкъуз директорди лагьанай: «Чи школа чӀехи тарих, хъсан база, тежрибалу малимар авай школа я. Ихьтин коллективда кӀвалах авунал шадвал ая. Хъсан рехъ хьурай». Гьа хтай сифте йикъалай рикӀ гваз, чан эцигна зегьмет чӀугвазвай адан гьакъисагъвал такунани амукьнач. Адал классни тапшурмишзава. Класс са тӀимил «къадакьар» буш хьанвайди тир. Амма цӀийи руководителди абурухъ галаз рахадай чӀал жагъурзава, тарсарилай кьулухъ акъваззава, кӀвалериз физва, диде-бубайрихъ галаз датӀана алакъаяр хуьзва. Гьелбетда, ихьтин зегьметди вичин нетижаярни гана. Класс дибдай дегиш хьана. Класс хъсанбурун жергеда гьатна. Методикадин жигьетдай ада вичин тарсарин ери къвердавай хкажиз хьана. Рагьимов Эседуллагь малимдин тарсариз физ адавай вичиз тежриба къачуз хъана. Анна Алексеевнадин мурад сад хьана: герек аялдиз тарс гьа тарсунин къене чир жен. ДатӀана тарсуниз герек тадаракар ишлемишиз, вичи туькӀуьриз, аялриз тапшуругъар гуз хьана. Са гафуналди, ада вичин предмет аялриз кӀанарна. Ада аялриз лугьудай: «Накьан югъ галачиз, къенин югъ авач, абур сигъ алакъада ава. Гьавиляй, аялар, чаз чи Россиядин, Дагъустандин тарих кӀевелай чир хьана кӀанда, гьакӀ хьайитӀа, квекай савадлу инсанар жеда, квехъ куь фикир, куь кьатӀунар жеда». Са кьадар тежриба, яшар хьайила Анна Алексеевнади икӀ лугьузва: «Малимдиз хъел атана кӀандач, хъел къецел акъуд тавун лазим я. Герек, малимдин чина хъвер жен, аял агатдайвал. Аялдин рикӀ тӀарна кӀандач, акси яз аялдик лувар кутуна, ам гьевесламишна кӀанда. Лезгийрихъ хъсан мисал ава: «КӀвале хайи кӀвач къецел сагъариз жедач», гьакӀ хьайила, аял школадай кӀвализ руьгьда хвеш аваз хъфейтӀа, аялдин тарсарал рикӀ жеда. А аялди малимдин рикӀни динжарда, диде-бубадинни. За школада кӀвалахиз 49 йис я; кьилинди малимдиз аялдихъ галаз рахадай гаф-чӀал жагъана кӀанда. Гьар са аялдихъ вичин къилих, вичин кьатӀунар, вичиз хас акунар ава». Анна Алексеевна вичин зегьметдиз, бажарагъдиз килигна, гзаф йисара тарихдин предметдай секциядин руководителни хьана. Адан гъилик чирвал къачузвай аялри олимпиадайра лайихлу чкаярни кьаз хьана. Лап хъсан малимрикай сад яз Анна Аликсеевна Дагъустандин малимрин 5- съезддиз делегат яз ракъурна. Государстводин депутат Сафаралиев чи райондиз атайла, Анна Алексеевнади милли политикадай авур доклад къиметлуди яз акуна, депутатди Москвадиз хутахна. Вичин виридалайни чӀехи агалкьун Анна Алексеевнади вичи тарс гайи аялри вичихъ галаз къуьн-къуьне туна тарихдин малимар яз кӀвалахун, гьисабзава. Ингье абур: Ибилкьасумов Роберт Ниферович- «Почетный работник общество образования РФ», Аликеримова Диана ,А.Кахриманова. Гзафбурукай духтурар, къецепатан уьлквейрин чӀаларин пешекарар ва маса пешейрин лайихлу инсанар хьанва. Вич классдин руководитель яз хьайи аялри школа къизилдин медалдалди куьтягьайбурни хьана, абурун жергеда Селимова Айиша, Давудова Анжела, Селимова Зульфия ава. Гьелбетда, Анна Алексеевнадин зегьметдиз къиметни гана. Райондин 70 йис тамам хьайи суварин юкъуз Дагъустан Республикадин Президент Р.Гь. Абдулатипован гъиляй ада «Дагъустан республикадин лайихлу малим» тӀвар ганвай документ ва знак кьабулна. Анна Алексеевнадин хизандикайни кьве келима тавуна жедач. Мирзеабасахъни Аннадихъ вад велед ава: Анна Алексеевнадин уьмуьрдин юлдаш фад рагьметдиз фена. Вири уькӀуьцуру, аялар кӀвачел акьалдарун дидедин назик къуьнерал аватна. Ада бушвалнач, зегьмет чӀугуна, абуруз гьардаз вичин фу недай рехъ жагъурна, гадаяр эвленмишна, рушарни динжарна. 2021- йисуз Анна Алексеевна рагьметдиз фена.
+УЬМУЬРДА вири пешеяр важиблуни я, герекни. За фикирзавайвал, гзаф жавабдар важиблу пешейрикай сад, къайда хуьзвай органра кӀвалахун я. И пеше хкязавайбур викӀегь руьгьдин, сабурлу ва савадлу инсанар хьун герек я. ГьикӀ лагьайтӀа, общественный хатасузвал таъминарун, къайданизам хуьнал гуьзчивал тухун, кӀеве гьатай дуьшуьшра жув тухудай къайдаяр чир хьун ва патав гвайдаз куьмек гун абурун кьилин везифайрик акатзава. Къенин зи ихтилат, ихьтин важиблу пешедин сагьиб хьайи, яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугур, хейлин наградайриз лайихлу хьайи майор Алиев Ямудин Межидовичакай фида. Ямудин Межидович I966-ЙИСАН 22 декабрдиз Магьарамдхуьруьн райондин Советск хуьре дидедиз хьана. I982- йисуз гьа и хуьруьн юкьван школа куьтягьна Махачкъаладин механический техникумдин экономический отделениедик экечӀна. Техникумда кӀелзавай чкадай ам пак буржи тамамариз армиядин жергейриз рекье тунай. Кьве йисуз Венгриядин Байя шегьерда химический кьушунра сержант чиндаваз къуллугъна. Армиядай хтайдалай кьулухъ техникум заочныйдаказ акьалтӀарна, Дербент шегьерда вад йисуз 48I-ПМК-ДА ругуд лагьай разряддин къванцин устӀарвиле кӀвалахна. I992-ЙИСУЗ Ямудин ПМКДИН направлениядалди- рекомендациядалди Магьарамдхуьруьн райондин милициядиз инспектор –кинолог везифадал кьабулна. Кьве йисалай 2000йисалди адакай патрульно-постовой службадин взводдин командирдин заместитель хьана. 200I-ЙИСУЗ адал Магьарамдхуьруьн райондин ОВД-ДИН участковый уполномоченныйрин начальникдин везифаяр ихтибарна, лейтенантвилин тӀвар гана. Пуд йисуз участковый яз, 2005-2011- йисара старший участковыйвиле кӀвалахна, майорвилин чиндал хкаж хьана. 2011-йисуз милициядикай полиция тешкил хъхьайла Магьарамдхуьруьн райондин ОМВД-ДИН начальникдин приказдалди ам терроризмдихъ ва экстремизмдихъ галаз женг чӀугвазвай старший опер-уполномоченный къуллугъдал тестикьарна ва 20I5- йисалди гьа къуллугъдал гьакъисагъвилелди кӀвалахна. Гьа и йисуз ам лайихлу пенсиядиз, яни отставкадиз экъечӀна. Чирвилерихъ ялзавай Ямудин Межидовича кӀвалахзавай вахтунда заочныйдаказ вичин образование хкажна. Ада I996ЙИСУЗ ДГПИ-ДИН промышленностдин ва гражданский эцигунрин факультет, 20I5- йисуз Россиядин образованиедин Академиядин юриспруденциядин факультет акьалтӀарна. Вичин везифайрив жавабдарвилелди эгечӀай, тапшурмишай гьи кар хьайитӀани намуслудаказ тамамарай Ямудин Межидович «Отличник погран войск», «Заслуженный пограничник РФ», «За верность долгу- 2003 год», «За боевое содружество- 20I3 год», «За воинскую доблесть- 20I4 год», «Лучший участковый России», «Участник боевых действий 20I2 год» наградайриз лайихлу хьана. ГьакӀни, ам Чечня республикада кьиле фейи гьерекатра иштиракунай « За отличие в службе» I, 2, 3- дережайрин наградадин сагьибни я. Вичин уьмуьрдин юлдаш медсестра Фаридадихъ галаз кьве тербияллу велед уьмуьрдин шегьредал акъуднава. Руш Альбинади (I996- йисуз) Кеферпатан - Кавказдин Правовой Академия акьалтӀарна вичин хизан кутунва. Бубадин тӀвар алай Межида Контемировский танковый дивизияда военный полицияда контрактник яз къуллугъзава. Ихьтин чешнеллу хизан кьиле тухузвай квехъ чандин мягькем сагъвал ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай, гьуьрметлу Ямудин Межидович! Сулейман ПАШАЕВ, Советск хуьр. ХЪСАН ИНСАНРИКАЙ
+ХУЬРУЬН майишат Магьарамдхуьруьн райондин экономикадин кьилин дестекрикай сад я. Районда целди дигиз жедай хъсан чуьллер ва къулай шартӀар хьуни и хел генани гегьеншардай мумкинвал гузва. И жигьетдай райондин руководстводи кьетӀен кӀвалахни тухузва. ИкӀ, алай йисуз «Гранит» СПК- ди I5 гектар чилел битмишарнавай некьийрин еке бегьерар кӀватӀнава. Яни гьар са гектардай 8 тонндив агакьна некьияр кӀватӀнава. Къеце патан уьлквейри Россиядин жигьетдай са жерге санкцияр кьабулнаватӀани, гьасилзавай хуьруьн майишатдин продукция чкайрал маса гудай мумукинвилер жезва. Экологиядин рекьяй михьивилелди гьасилзавай продукциядихъ агьалийрини еке интерес ийизва. Районда цил авай емишар кӀватӀунив эгечӀнава. Къенин юкъуз 230 тонндив агакьна емишар кӀватӀна, Урусатдиз рекье тунва. Бегьерар кӀватӀунин кӀвалахар давам жезва. Чпин хсуси майишатар гвай Фейзудин Ибрагьимова, «Гранит» СПКДИ, «Правда» савхозди алай йисуз хъсан бегьерар битмишарнава. Хуьруьн майишатдин продукция гьасилунин рекьяй Магьарамдхуьруьн район республикада гьамиша кӀвенкӀвечи жергейра авайди тир. Алай йисузни республикада чи район 1- чкадал ала. Сезондиз килигна районда векъи алафар кӀватӀунивни эгечӀнава. Хуьруьн майишатдин карханайра ва хсуси майишатра йигин еришралди артух пучвилер жедалди векьер ягъиз, туьквер кьаз, далда квай чкайрив агудзава. Гъиле авай йисуз 40 агъзур тонндив агакьна векъи алафар кӀватӀун пландик ква. Алай вахтунда I0 агъзур тонндив агакьна векъи алафрин къайгъу авунва. ГьакӀни, районда гьар жуьре маса культураярни гьасилиз алахъзава. ИкӀ, алай йисуз Нижний Новгороддин областдай тир Карчи Леонид Обухова вичин майишатда гьасилнавай голубикадин къелемар гъана чи районда 1 гектарда цанва. Вичин менфятлувилел гьалтайла гзаф къиметлувал авай и емишдин са набататдилай 4 килограммдив агакьна емишар кӀватӀзава. Чи шартӀара битмиш хьанвай и набататрин кьадар зулухъай 5 гектарда цун пландик ква. И карди кӀвалах авачир хейлин агьалияр кардик кутвадай мумкинвални гуда. А. АЙДЕМИРОВА.
+ШКОЛЬНИКРИН каникулар башламиш хьанва. Гьелбетда, каникулрин вахт аялри менфятлудаказ кечирмишун, ял ягъунихъ, чпин сагъламвал мягькемар хъувунихъ еке метлеб ава. Чаз виридаз чизвайвал, гад алукьайла, гьар йисуз аялар ял ягъиз диде- бубайри лагерриз рекье твазва. Гьайиф хьи, чи Дагъустанда аялриз гатун вахтунда ял ядай лагерар гзаф авач. Шадвал ийидай кар ам я хьи, чи Магьарамдхуьруьн районда «Приморский» лагерь кардик кваз гзаф йисар я. Лугьун герек я, лагерь тӀебиатдин лап гуьзел чкадал ала. Ам гьуьлуьн патав, тамун юкьвал ала. Ина школьникриз яшамиш жедай, ял ядай къулай шартӀар яратмишнава, ксудай кьве мертебадин дарамат, спортдин майданар, столовая, медпункт, кардик ква. Гьар йисуз райондин ви��и хуьрерай иниз ял ягъиз аялар физва. Алай йисуз Магьарамдхуьруьн райондин «Приморск» лагерда вишелай виниз аялри ял язава. Яшариз килигна абур группайриз пайнава. Гьар са группада дежурство тухузвай тербиячини ава. Аялриз дарих жедай мажал лагерда гузвач, кьилдин ва дестедин программаяр тайинарнава. Ана жуьреба-жуьре нянин шадвилин межлисар, манияр лугьузва, кьуьлер ийизва, лагерда авай аялар гьамиша гуьзчивилик ква. Аялриз яшайишдин къулайвилер яратмишун патал вири къуватар эцигнава. Абур гьич са куьникайни муьгьтеж туш. Йикъа кьуд сеферда тӀуьн гузва. Гьар юкъуз якӀун хуьрекар гьазурзава, яр- емиш ва ширинлухар гузва.
+ГАТУН варцар алукьнава. Школайрай ахъайнавай аялар патал и вахт халис сувариз элкъвезва. Патара авай чи районэгьлияр, дагъустанвияр гатун вахтунда яргъарай иниз хквезва гьуьлерал эхъуьнар ийида, ял яда лугьуз. Виридалайни хъсан ял ягъун гьуьлел, вацӀарал, вирерал фин яз гьисабзава. Ял ягъиз физвайбуру иллаки къайи цикай, кузвай къумадин къерехрикай, анрал ийизвай тӀуьн-хъуникай лезет хкудзава. Амма, гьина ял язаватӀани, сифте нубатда а чкадин экологиядиз, санитарный гьалариз фикир гана кӀанда. Эгера «Эхъуьн къадагъа я» кхьенвай малуматар алатӀа, абурун истемишунрал амал авунин чарасузвал ава. Алатай йисуз Дагъустанда эхъуьнардай сезон башламиш хьайидалай кьулухъ I4 кас батмиш хьана. Ихьтин мусибатдин статистикадин шагьидар хьанвай Республикадин МЧС-ДИН Управлениеди чи халкьдиз ва къвезвай мугьманриз мукъаят хьуниз эвер гузва. Амма и малуматриз садазни яб гуз кӀанзавач. Чпин сагъламвал, уьмуьр чпин гъиле авайди рикӀелай алудзава. Гзаф дуьшуьшра элкъвена хкведай къуватар бес тахьуни, кӀвачерикай чил хкатайла теспача хьуни, зарб лепейри рикӀелай тефидай дуьшуьшрихъ гъизва . Яд элкъвезвай чкайрив агатайла гьасятда цин кӀаниз чӀугвазва. Аламатдин кар ам я хьи, гзаф вахтара сирнав ийиз чизвай, чанда къуват авай, цихъ вердиш инсанрин кьилелни ихьтин крар къвезва. Дуьзгуьн сирнав ийизвай касдивайни гьамиша цихъ галаз женг тухуз алакьзавач. Ял тунвай резиндин чархарал, месерал алаз сирнавзава, ахпа абур кьезил шейэр тирвиляй гару яна яргъариз тухузва ва гзаф вахтара абур элкъвезва. Ихтин дуьшуьшра къерехда авайбур агакьдалди абур батмиш жезва. ЧӀехибур гьуьлуьз гьахьна, гъвечӀи аялар, вахар, стхаяр цин къерехда текдиз тур ва абур хатадай алукьна цин кӀениз фейи дуьшуьшарни малум я. Гьа и йикъара жуван вилералди акуна, гьикӀ гъвечӀи аялар ахъайна дидеяр телефонрал мачгъул жезватӀа. Са гъвечӀи геренда вилик квай аял капаралди цихъ экякьзавай. Вахтунда акур зай са гьарай акъатна. Аял тадиз кьун хъувуна дидедив вахкана. Жегьил дидеди, гьакӀ ятӀани телефон гъиляй ахъайзавачир. Аламатдин кӀвалахар я. Аялдилайни телефон багьа тир. Пияндиз циз гьахьзава, атай лепеди яна кӀвачер хкудна ачух гьуьлуьхъди тухвай дуьшуьшарни хьанва. Гьуьрметлу диде – бубаяр, куь саймазвилин, мукъаятсузвилин нетижада рикӀелай тефидай бедбахтвилер гъизва. Иниз килигна сифте нубатда санитарный гьалариз фикир гун, жувахъ галай чӀехи гъвечӀидал мукъаят хьун чарасуз я. ЖАННА.
+Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2011- йисуз Эфендиев Эфендидиз гайи 05 АБ 0038990- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+И ЙИКЪАРА муниципальный райондин администрациядин дараматда авай Вирироссиядин политический « Сад тир Россия » партиядин общественный приемнийда региондин политсоветдин член , партиядин сифтегьан отделениедин секретарь , « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновича районэгьлияр кьабулна . И югъ « Сад тир Россия » партия тешкил хьайидалай инихъ I3 йис тамам хьунихъ галаз алакъалу авунвай . Анал райондин агьалияр секинсуз ийизвай жуьреба жуьре месэлайриз килигна . И юкъуз атай арзайрин арада административный дараматар ц I ийик I а туьк I уьрунин гьакъиндайни теклифар авай . Фарид Загьидиновича гьар са арзадиз дикъетдивди килигунин ва инсанар секинсуз ийизвай месэлаяр гьялдай рекьер жагъурунин гаф гана . « Инсан фикир тагана тан тийин » принципдал алаз к I валахзавай « Сад тир Россия » партияди тухузвай ихьтин гуьруьшри агьалийрин игьтияжар таъминарунин карда хъсан патахъ таъсирзава . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+ТАРИХДИЗ СИЯГЬАТ ЧАЗ ТАРИХДАЙ чизвайвал , инкъилабдилай вилик , пачагьдин девирда урус империяди къерехра авай миллетрин сагъламвилиз са акьван фикир гузвачир . Чна Къияс Межидован « Кьашкьа духтур » романдай к I елайвал , Ахцегь вилаятда авайди са духтур Антон Ефимов тир . Гьамни Ахцегьрин къеледа авай урусрин аскерриз къулугъ авун патал . Амма ик I ят I ани , гьар са хуьре вичин халкьдин арадай акъатнавай жерягьар , гьакимар , сыныхчияр ( хайи к I арабар кук I ур хъийизвайбур ) авай . Ялцугърин хуьрени Кахриманов Абдурагьман буба , Агьмедов Али ( ада вичиз Алимужрим Тагъизаде ) техаллус ганвай , Назир баде , Медина баде , Зуьлейха , Зуьгьре ва масабур авай . Къенин чи суьгьбет чаз халисан « Лукьманал гьаким » жерягь , сыныхчи Абдурагьман бубадикай ийиз к I анзава . Абдурагьман буба хуьруьн медреседа алимривай тарс къачунвай , кьат I унар авай жегьил тир . Адан халисан пеше куьпчивал тир . Ада Тифлисдай , Бакудай рангар гъиз халкьди хранвай гъалар рангарик кядай . Ва дишегьлийрин пешени халичаяр , гамар , рухвар , гуьлуьтар , чивекар хурун тир . Абдурагьманан буба ва ч I ехи бубаяр жерягьар тир . Абурув « Т I ибдин », яни медицинадин ктабар гвай . Аял ч I авалай вичин вилериз ак вазвай бубайрин к I валахар гададини кьуна . Зи полевой ниформатор тир Эмирханов Бекира вичин 85 йис хьанвай ( ам Абдурагьманан руш Намедин гада я ) ахъайзава : Са сеферда Ялцугъриз Азербайжандай са бег гъана , адан кьил гзаф к I евиз т I аз , гьарай гьарайдал алай . Чпин п��тай адаз садавайни чара ийиз хьанач . Абдурагьман бубади дикъетдалди ам ахтармишна : кьилин мефт I едиз шар гьахьнава лагьана . Вач чан рушар , фена мугъулах вац I ай къирхаяр яхъ , лагьана ада вичин , рушариз Намедиз ва Перисултаназ ,абур т I уьнизни герек къведа , чна абурукай бегдиз мелгьемни ийида . Ик I Абдурагьман бубади вичи виликумаз дагъларай к I ват I на кьурурнавай векьерикай , къирхаягърин к I арабар хкудна , гьазурай як I укай ва мадни са шумуд жуьредин ягъар ишлемишна гьазурнавай маз трубкадин к I венк I ел эцигна , бегдин кьиляй са гъвеч I и т I еквен арадал гъана , трубка гьанал эцигна . « Т I ибдин » ктабда къалурнавай , мефт I едиз гьахьнавай шарар гьа мелгьемдин нидал къведай . Кьве сятдилай шарар трубкадиз к I ват I хьана . Бегдин кьилин т I ал чук I улди ат I айди хьиз кьат I хьана ва бегди адаз барц l ак галай гамиш багъишна . Маса полевой информатор Абдурагьманов Абдурагьим , миск I индин имамдин заместитель ( Абдурагьман бубадин хва Нейфелан гада Къагьриманан руш Ремидадин гада , яни штул жезва ) суьгьбетдай . Ялцугърин хуьруьн са дишегьлидин ( т I вар за кьазвач ) чапла патан яхада квак гьатнавай . Имни Абдурагьман бубади са гъвеч I и муддатда сагъар хъувуна . Абдуллагь бубадин гада Къадир гъвеч I и ч I авуз балк I андин к I урарик акатна , рекьидай гьалда авай , тадидаказ Ахцегьиз тухвана к I анда лугьуз мукьва кьилияр к I ват I хьанвай , тахьайт I а я аял рекьида , я адаз последствияр жеда . « Аял зи патав гъваш , за заминвал гузва , са зарарни адаз жедач ». Абдурагьман бубади тадиз лапаг тук I уна , аял михьиз
+5 ТАРИХДИЗ СИЯГЬАТ даказ хамуна туна , са сивни вилер аквазмай . Аялди эхиз тежедайла « Захъ цис гала лугьуз тапарарзавай » гьаниз къягь лугьуз Абдурагьман бубади тагькимарзавай . Вичин вахт куьтягь хьайила , жерягьди акъуд хъувуна ва аялдиз мекьи тавун ва пегьриз яз ( диета ) недай шейэрин т I варар кьуна . Жерягь Абдурагьман бубадикай гьак I гъилер , к I вачвер ханвайбуруз , травмаяр хьанвайбуруз ва маса начагъвилер авайбуруз куьмекар жезвай . Адакай вичикай рахайт I а , гьайванрин кьилер , к I вачер т I уьнал гзаф рик I алай . Хуьре ни лапаг ва я мал тук I урт I а , кьилер к I вачер ада маса къачудай ; я уьмуьрда ам азарлуни хьанач . Квез и шикилдай аквазвайвал , ам жайдах авай итим тир . Адан сагъар хъувунин жебеханада банкаяр ягъун , иви къачун , ц I ийиз тук I унвай гьайвандин хамуна тун , дарман векьерин настояр ва мегьлемар , вирт , сенжефил ва маса зат I ар ишлемишун тир . Бязи инсанри хабар кьада : « Бес вучиз куьгьне вахтара Ялцугъа духтурарни авачиз , инсанар начагъ жезвачир , яргъалди яшамиш жезвай ?» Заз чиз , и суалдиз пайгъамбар Мугьаммадан ( гьалейгьи ва саллам ) гьадисдалди жаваб гуз жеда : Вири азарар арадал къвезва мекьивилелай , гзаф т I уьнилай ( переедание ) ва гьайифдилай ( стресс )». 1) Мекьивиликай рахайт I а , къула кудай к I арасрин эксиквиляй гзаф хизанар авай к I валяй вири са ц I ун к I вализ к I ват I хьана гьана кар кеспи ийизвай . Гьавиляй инсанриз мекьивиликай иммунитет хьанвай . Къецел экъеч I дайлани гьар са касди сезондиз килигна ваъ , гьавадиз килигна партал алук I завай . 2) Кьадардилай гзаф т I уьникай рахайт I а : а ) дагъларин мишекъет шарт I ариз килигна ам гзаф гьатзавачир , б ) хизандин кьили режим хуьнал гуьзчивалзавай . Аялар гишин хьана , вахтунилай вилик нисинин т I уьн нез хтайла , « вач къугъунар хъийиз ахлад , гьеле азан янавач » лугьудай . Азан ягъайла вири хизан к I ват хьана , суфра вегьена нисинин т I уьн недай . 3) Инсанар сад хьтин шарт I ара , сад садан винел хкаж жезвай са жуьредин к I валера яшамиш жезвай . К I валера , гила хьиз , сада садалай вил эцигиз къачуз ч I агай мебель авачир , артухан къайгъуяр , проблемаяр жезвачир . Инсанар яшамиш хьунин кьилин метлеб макьсад : сад садалай рази хьун , масадан кефи хун тавун тир . Идалайни гъейри , фикир ийиз жеда хьи , дагъларин хуьрерин агьалийриз таъсир ийизвай дагъдин т I ебиятди , михьи гьавади , къайи гьамга хьтин булахрин ци , чпин гьар йикъа т I уьна ишлемишзавай т I ебиатдин набататри ( куьлуьхар , хкурар , цк I ун кьач I ар , куьлуьх кьач I ар , к I елен мичер , векьин кьач I ар , лерфин кьач I ар , пфин кьач I ар , пхьер ( лурсар ), вергер , къажалар , эферар , йис алай мичер , кч I ин турар , дуьдгъвур мич I ер , жин жирмаяр , ц I антарар ) ва масабур . Дагъларай арандиз куьч жедалди , 60йисаралди инсанри гьатта мехъерални ички ишлемишзавачир . Незвай суьрсетни ( къуьлуьн , силин фу , дуьдгъвер , ниси , мукаш , нек , сурар ) ва маса зат I ар экологиядин рекьяй михьибур тир .
+Къе садбуру вучиз чпин дидеяр Куьмек тагуз тазва текдиз хуьрера ? Чан рик l ийиз ч I ехи авур куьрпеяр Кефер ч l угваз ава чпиз шегьерра . Бязибуруз къадир жедач дидедин , Ван хкажиз , гьяз авачиз рахада . Дестек я ам гьар инсандин бинедин , Гьар к I валахда Диде сифте аквада . Цларикай тийин чна юлдашар Лап к I уьд вацра рик I ик хвейи дидейриз . Мукьвал мукьвал туна вири к I валахар , Ша , хквен чун Дидед патав хуьрериз . Зун дидеди шаир яз гьич хадачир Алачирт l а адан пак рик I шииррал . Шиир кхьиз чарни къелем кьадачир Эгер ашукь туширт I а зун шаиррал . Зи дидедин пак нек I едихъ галазни Шииратдин верц I ивал за дадмишна . Вафаллу хва хьун паталди ч I алазни Шиир кхьиз Давдакьа зун вердишна . Зун шаир яз са зулун къуз къведачир Рик I е аваз вишералди шиирар . Инсанарни рик I из чими жедачир Эгер абруз к I ан туширт I а шаирар . Зи шииррал гзаф шаклу инсанрин Дак I анвили даим къуват гана заз . Ша , жуванбур , чи яшайиш хъсанрин Виликди фин мерд крар гъиле кьаз . К I елдай ч I авуз Сулейманан шиирар Кьеп I ина зун ксудай лап хъсандиз . Къуй к I елрай Алирзадин жавагьирар Авуддайла мяфедай зун лакьандиз Вучда закай и дуьньядал атана Куьмек к l ани касдиз куьмек тагайла ? Халкьдин рекье чанни гьайиф татана , Гьуьрмет хуьнин рекье ерли тахьайла . Вучда закай и дуьньядал атана Жуваз х��ан кутаз алакь тавурла ? Югъди йифди кефер ч l угваз жув хьана Тек яшамиш хьун заз хъсан акурла . Вучда закай и дуьньядал атана Етим инсан к l евяй акъуд тавурла ? Гьар инсандив ширин мецел рахана Пис крарал вилер акьал авурла . Вучда закай и дуьньядал атана Хатадай кьван Дидедин рик l хайит l а ? Зи намусда хкахь тийир ц l ай кьада Гъейри ксариз эгер зиян гайит l а . Вучда закай и дуьньядал атана Дидед ч l алан верц l ивал гьисс тавурла ? Гьинал хьайт l ан лезги ч l алал рахана Хаин касдин кьац l ай сив кис тавурла .
+Шумуд сят я вун себеб яз Ширин ахвар амачиз заз , Гьарай техжер югъ акуй ваз Ахвар ширин экуьн кьиляй Гьиниз катин зун ви гъиляй ? Я туьд т l екв т l екв хьайиди , Я дуьньядал тек хьайиди , Къажгъандиз кьисмет хьайиди , Ахвар ширин экуьн кьиляй Гьиниз катин зун ви гъиляй ? К l ек акунач икьван вагьши , Гьайван женни ихьтин наши , На зи япар авун биши , Ахвар ширин экуьн кьиляй Гьиниз катин зун ви гъиляй ? Гьа " уь уьни " галаз кьий вун , Гьикьван бизар ийид на зун ? Ваз к l аниди язва тук ly н Ахвар ширин экуьн кьиляй Гьиниз катин зун ви гъиляй ? Авай ч l авуз хъел зи рик l е , Гьатнайт la вун эгер гъиле Вакай идай агъзур тике . Ахвар ширин экуьн кьиляй Гьиниз катин зун ви гъиляй ? Эй , Владик , санал акъваз К l екревай вуч к l анзава ваз ? А алчахд сив жерид туш кьаз , Ахвар ширин экуьн кьиляй Гьиниз катин зун ви гъиляй ?
+И йикъара, Магьарамдхуьруьн райондин, библиотекайрин системадин работникри COVID-L9 вакцинадин кьвед лагьай этапдин рапар ишлемишнава. Райондиз ахъайнавай вакцина куьтягь хьанва. Рапар ягъиз кӀанзавайбуру кьвед лагьай партия гуьзетзава. Алай вахтунда кьве этапдин рапарни янавайбурун гьал хъсан акуникди вакцина ишлемишиз кӀанзавайбурун кьадар къвердавай артух жезва. Залум инфекциядихъ галаз женг чӀугвадай иммунитет хьун хъсан я, азар вич акатна азиятар гудалди фикирзава агьалийри. Вакцина ишлемишиз кӀанзавайбурувай чкадал атана ва я Госуслугайрин порталда нубат кхьиз жеда. Чи сагъламвал чи гъиле ава. Ша чна, жув ва жуван багърияр и завалдикай хуьн. Отделение по вопросам миграции Отдела МВД по Магарамкентскому району информирует граждан Магарамкентского, Докузпаринского, Ахтынского, Рутульского, СУЛЕЙМАНСТАЛЬСКОГО, Хивского, Агульского, Курахского районов о возобновлении предоставления услуги по оформлению и выдаче паспортов, удостоверяющих личность гражданина за пределами территории Российской Федерации (заграничных паспортов). Для подачи заявления на заграничный паспорт обращаться в МФЦ по Магарамкентскому району.
+МУКЬВАРА Махачкъала шегьерда Дагъустандин шаиррин эсерар хайи чӀаларал хъсандиз кӀелунай республикадин дережадин конкурс кьиле фена. Адан тешкилатчи РД дин образованиедин ва илимдин министерство тир. Мярекатда 11- классра кӀелзавай аялри иштиракна. Конкурсда, санлай къачурла, 46 муниципалитетдай 100 далай виниз школьникри иштиракна. Лезги чӀалай кӀелзавайбурун арада (абур 13 кас авай) 10- чкадиз Магьарамдхуьруьн райондин Ярагъкъазмайрин Ярагъ Мегьамедан тӀварунихъ галай юкьван мектебдин ученица Халида Эфендиева лайихлу хьана. Адаз республикадин образованиедин ва илимдин министерстводин патай 1- дережадин диплом гана. Халида классда лап хъсан кӀелзавай аялрикай сад я. Ам вири тарсарай вилик жергейра ава. Чна Халида Эфендиевадиз ва адан малим Магьият Жаруллаевадиз гъалибвал мубаракзава Къуй абурухъ мадни еке агалкьунар хьурай !
+ДАГЪУСТАН республикадин кьили, региондин базарра недай – хъвадай затӀарин къиметар хкаж тавунин гьакъиндай са жерге серенжемар кьабулна. Региондин экономика вилик фин таъминарун патал РД- да авай УФАС ди ва жавабдар структурайри чкайрал физ, недай-хъвадай затӀарин къиметрин мониторингар тухунин, хуьрера, шегьерра хуьруьн майишатдин продукциядин ярмаркаяр тухунин, гьасилзавайбуруз чпин продукция маса гудай ва къачузвайбуруз гъиляй-гъилиз еридин продукция къачудай мумкинвал гунин гьакъиндай серенжемар кьабулнава. Агьалийривай къиметар хкажнавай дуьшуьшра экуьнин сятдин кӀуьдалай нянин иридалди кардик квай «горячий линиядин» 98-97-76 нумрадиз зенгна хабар гуз жеда. Авай къиметар хуьнин мураддалди Дагъустандин карчийриз гьукуматдин патай куьмекар ахъагъун, конкуренция (алишверишдин акъажунар) тешкилунин ва къиметар гьамиша сад хьиз амукьунин мураддалди, Дагъустандин хуьруьн майишатдин Министерстводи, Краснодардин ва Ставропольдин крайрихъ галаз икьрарар кутӀунин ва региондиз гьанрай алава кьадарда аваз набататрин ягълуяр ва шекер гъунин месэлаяр гьялун, регионда фад дигмиш жезвай картуфар цун, къушарин, маларин якӀар, какаяр ва некӀедин продукция гьасилун пландик ква. Карчийрин кӀвалахдиз манийвалзавай санкцийрин таъсир тӀимиларун ва чи базарра авай къиметар гьамиша сад хьиз амукьун патал са жерге серенжемар кьабулун фикирдик ква.
+ДАГЪУСТАН республикадин кьили 2021- йисан 22- ноябрдиз кьабулай 200нумрадин Указдин бинедаллаз 2022- йис регионда «Образованиедин йис» яз малумарнай. Муниципальный районда образование вилик тухунин ва машгьур авунин мураддалди, «Магьарамдхуьруьн район» МР – дин кьил Фарид Агьмедова, алай йисан 1мартдалди МР- дин образованиедин управлениедин начальник У. Абейдуллаевал и йисаз талукьарна тухузвай мярекатрин план гьазурун, МКУКДИН директор Э. Селимовал винидихъ лагьанвай мярекатар тухунин карда куьмек гун, образованиедин идарайрал талукь мярекатар тухун тапшурмишна. МР- да образованиедин йисан мярекатар тешкиллувилелди кьиле тухунал гуьзчивал тухузвай махсус оргкомитет тешкилнава. МР- дин образованиедин кьилин пешекар Наида Гьуьсейновадихъ галаз авур суьгьбетрай малум хьайивал, образованиедин йисан план тестикьарнава. Мартдинни апрелдин варцара пландик кваз «Йисан малим - 2022» конкурсдин райондин этап башламишнава ва гъалибчийри гуьгъуьнлай республикадин этапдиз гьазурвал аквадайди лагьана. ГьакӀни планда къалурнавайвал, мартдин вацра РМК- дин иштираквал аваз, «Образованиедин работникар гьевеслу ийизвай система вилик тухун ва МР- дин малимриз куьмек гун» ва «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин образование вилик тухунин концепция муниципалитетдин образованиедин политика тамамарзавай алат хьиз» лишандик квай элкъвей столар кьиле тухуда. Школайрин спортдин клубриз тренерар малимар ва школайра театрдин клубрин тешкилатчи малимар гьазурзавай семинар-совещание апрелдин вацра кьиле фида. «Футболшколадиз» лишандик кваз майдин вацра райондин кьилин кубокдин ва «Ватан хуьзвайбурун игитвилерал дамахзава» лишандик кваз школайрин театрин акъажунар кьиле фида. ГьакӀни гуьгъуьнин варцара районда образованиедин ва и хиле кӀвалахзавай работникрин кӀвалахдин ери хъсанарунихъ элкъуьрнавай илимдинни тежрибадин конференцияр тухуда. Сентябрдин вацра кьиле фидай илимдинни тежрибадин республикадин конференцияда УО- дин работникри иштиракда. 8 ва 11- классра авай аялрин арада Фазу Алиевадиз талукьарнавай ва «Зи рикӀ алай малим» темайрай виридалай хъсан эссер кхьинай конкурсар тухуда. Ноябрдин вацра «Магьарамдхуьуруьн район» МРДИН образование накь, къе ва пака шикилрин выставка тухун, «Виридалай хъсан жегьил малим», «Виридалай хъсан школадин столовый», «Образованиедин лидер» конкурсар, малимрин августдин совещание, «Школадиз рехъ» проект тамамарун ва са жерге важиблу мярекатар тухун планламишнава. Чна гьар йисуз еке ашкъидивди гуьзетзавай «Малимдин йикъаз» талукьарнавай мярекатарни жеда. Йисан вахтунда кӀелунрин, кӀвалахдин, спортдин рекьяй тафаватлу хьайи малимрин, аялрин зегьмет лишанлу ийизвай мярекатарни тухуда. Пландик квай школайра тамамвилелди ремонтрин кӀвалахар тухунихъ, эцигунихъ, лицензия аваз эцигнавай образованиедин цӀийи идараяр ачухунихъ алакъалу мярекатарни къейдна кӀанда. Декабрдин эхирда, адет тирвал кечирмишай кӀелунрин йисан нетижаяр кьада. Пландихъ галаз мукьувай таниш хьайи чаз МР- дин образованиедин хиле бегьем кӀвалах авайди, райондин руководстводин къайгъударвилин ва УО- дин руководстводин жавабдарвилин нетижада алай «Образованиедин йис» агалкьунралди акьалтӀардайдал са шакни алач. Чавай пландик квай вири мярекатрикай рахаз хьаначтӀани, сифте нубатда «Йисан малим -2022» конкурсдилай башламиш хьайи йис къуй и хиле кӀвалахзавайбур патал вири патарихъай хийирлу, берекатлуди хьурай! А.АЙДЕМИРОВА.
+27- февралдиз Дагъустандин Кьил Сергей Меликова республикадин гьукуматдин членрин гьакъиндай указрал къулар чӀугуна. Виликдай вахтуналди везифаяр тамамарзавай са кьадар министрри чеб алай къуллугърал кӀвалах давамарда, бязи министерствойрин кьиле цӀийи ксар тайинарнава. Гьа икӀ, РД-ДИН Гьукуматдин Председатель яз Абдулмуслим Абдул��услимов, адан Сад лагьай заместителар яз Руслан Алиевни Манвел Мажонц тайинарнава. РД-ДИН Гьукуматдин Председателдин заместителрин везифаяр Ризван Гъазимегьамедовал, Рамазан Жафаровал, Мурад Къазиевал, Муслим Телякавовал, Заур Эминовал ИХТИБАРНАВА.ЗАУР Эминов гьакӀни РД-ДИН чилин ва эменнидин алакъайрин министерни я. Дагъустандин министерствойрин кьилер яз агъадихъ галай ксар тестикьарнава: Артур СУЛЕЙМАНОВ- эцигунрин, архитектурадин ва ЖКХ –дин министр; Татьяна БЕЛЯЕВА- здравоохранениедин министр; Зарема БУТАЕВА- культурадин министр; Яхья БУЧАЕВ- образованиедин ва илимдин министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавайди; Нариман КЪАЗИМЕГЬАМЕДОВ- МЧС-ДИН министр; Камил САИДОВ- жегьилрин крарин рекьяй министр; Энрик МУСЛИМОВ- милли сиясатдин ва динрин крарин рекьяй министр; Эмин МЕРДАНОВ- туризмдин, халкьдин художественный сеняткарвилерин рекьяй министр; Сажид САЖИДОВ- физический культурадин ва спортдин министр; Ибрагьим ИБРАГЬИМОВ- тӀебиатдин ресурсрин ва экологиядин министр; Низам ХАЛИЛОВ- промышленностдин ва алишверишдин министр; Баттал БАТТАЛОВ- хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министр; Арсен РУСТАМОВ- экономикадин ва мулкар вилик тухунин рекьяй министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавайди; РИЗВАН-МУРАДОВ- энергетикадин ва тарифрин министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавайди ; Къазимегьамед СЕФИКЪУРБАНОВ- юстициядин министр; Жамбулат САЛАВОВ- транспортдин ва рекьерин майишатдин министр; Абдурагьман МАГЬМУДОВ- зегьметдин ва яшайишдин рекьяй вилик финин министр; Юнус СААДУЕВ- финансрин министр; Юрий ГЬАМЗАТОВ- рекъемрин рекьяй вилик финин министр; Къейд ийин хьи, бязи ведомствойрин кьилерин гьакъиндай гьелелиг указар акъатнавач.
+2022-ЙИСАЛАЙ хсуси улакь патал техосмотр хьун бязи дуьшуьшра чарасуз тушиз гьисабнава. Хсуси автомобилрин сагьибри гила диагностикадин картаяр туькӀуьрунин лазимвал авач. Идакай чаз РД-ДИН МФЦ-ДИН кьилин идаради хабар гана. Эгер техосмотр чарасуз ятӀа (месела, такси ва я къуллугъдин машин патал), и кар вахтунда кьилиз акъудна кӀанда. Акси дуьшуьшда жерме къвезва. 1- мартдилай и жермедин кьадар 2000 манат хьанва. ЯВАШ-ЯВАШ и жермеяр камерайрин делилрал асаслу яз тайинарда. Пешекарри къейдзавайвал, техосмотр авачир улакьрин сагьибар са суткадин къене са сефердилай артух тушиз жерме ийидай ихтияр ава.
+РД- дин МФЦ- дин кьилин идаради мадни хабар гузвайвал, 1- мартдилай аялар бахчайриз ва мектебриз тайинарун патал герек документрин сиягь дегиш хьанва. Стхайри ва я вахари, чирвилер къачузвай идарадиз кьезилвилерикай (льгота) менфят къачуналди, нубатдин аял тайинардайла, ам дидедиз хьайивилин гьакъиндай шагьадатнама сиягъдихъ гилиг хъувун бес жеда. Аялар са хизанда ва са чкада яшамиш хьун-тахьун шартӀ туш. Кьилди къачуртӀа, аял бахчадиз тайинардайла, медицинадиз талукь документ (заключение) истемишдач. Яни ��ила са жерге духтуррин кьилив фин ва медкарта ацӀурун герек яз амукьзавач. Са кар ава: эгер аялрин бахча сагъламвал мягькемаруниз талукь махсусди ятӀа, и дуьшуьшда медицинадин чарар-цӀарар герек жедач.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! Ингье цӀинин пак тир Рамазандин варзни чаз мугьман хьанва. И вацра вири дуьньядин мусурманри Аллагь таалади чпин хиве ферз яз тунвай вад шартӀуникай са шартӀ- сив хуьн кьиле тухуда. Сив хуьн са куьнивай ятӀани жув хуьн, акъвазун, яргъа хьун, яни Аллагь тааладин эмир кьилиз акъудун паталди, Ада ихтияр ганвай шейэриз мукьва ва къадагъа авунвай шейэривай яргъа хьун лагьай чӀал я. Аллагь паталди сив хуьним гьар са мусурман тир, яшар тамам хьанвай, акьул балугъ тир ва сагъламвал авай итимрин ва дишегьлийрин хиве авай буржи я. Амай варцарив гекъигайла и вацран дережа лап екеди я. Аллагь таалади вичин регьимдалди женнетдин къапуяр ачухзава ва жегьеннемдин къапуяр агалзава. Шукур хьуй, Сад Аллагь тааладиз чун мусурманар яз халкьнавай, Магьаммад пайгъамбардин (с.а.с.) уьмметдикай авунвай, Ислам чаз дин яз ракъурнавай ва цӀинин Рамазандин варзни мад сеферда кьисметнавай. Аллагьди квез виридаз, Гьуьрметлубур, сифтени-сифте мягькем сагъвал, хизанда чӀехи гьуьрмет-хатур ва берекат гурай. Мусурманар патал и пак сувар хийирлу крар гъидайди хьурай, къуй ада гьар са кӀвализ сад-садан гъавурда акьадай меслятлувилин гьалар гъурай. Квез инсанрин арада жуьрэтлувал, инсанпересвал, ислягьвал ва дурумлувал мягькемаруниз таъсирдай къуват гурай. Къуй вири мусурманри хуьзвай сивер, ийизвай дуьаяр, гузвай садакьаяр Аллагь таалади кьабулрай. Чи хуьрера, кӀвалера ислягьвал, бахт-берекат хьурай. Къуй Аллагь таалади цӀинин Рамазандин варз мусурманриз лайихлу тир къайдада кьиле тухудай кӀеви тир Иман гурай. Амин. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил.
+САЛАСА юкъуз, Правительстводин председателдин заместитель Рамазан Джафарован регьбервилик кваз кьиле фейи совещаниедал, республикадин гражданрин оборонадин системадин мярекатар тухунин, цӀаяр кьунрикай хуьн таъминарунин гьакъиндай 2023-йисуз тухванвай кӀвалахрин ва 2024- йисуз вилик эцигнавай задачайрин, садлагьана арадал атай гьалар арадай акъудунин гьакъиндай тухванвай кӀвалахдин нетижаяр кьуна. Нетижаяр кьур региондин РСЧС- дин кьил Нариман Къазимагьамедова 2024- йисуз вилик эцигнавай месэлайрикай гегьеншдиз рахана ва РД- дин вице-премьердиз тухванвай кӀвалахдай чухсагъул малумарна. Гражданский оборонадин ва агьалияр садлагьана арадал къвезвай гьаларикай хуьнин карда «Виридалай хъсан чкадин самоуправлениедин органар 2023-йисуз» номинацияда Магьарамдхуьруьн район 2- дережадин дипломдиз лайихлу хьана. И ЙИКЪАРА чи районэгьли, яргъал йисара вичи хкянавай пешедиз вафалувал хуьзвай, дидедин чӀалан ва литературадин тарсар гузвай гьуьрметлу малим Джаруллаева Магьият Гьадисовнадиз Россиядин Федерациядин Президентдин къарардалди «Россиядин Федерациядин лайихлу малим» тӀвар ганва. Им, М.Ярагъидин тӀварунихъ галай школада яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазвай лезги чӀаланни литературадин тарсар гузвай Магьият Гьадисовнадин нубатдин награда я. Виликдай, Магьият Гьадисовнади иштиракай Президентдин грант гузвай Россиядин конкурсда, «Хайи чӀалариз кьвед лагьай нефес» ва «Хайи чӀалан виридалай хъсан кабинет» лишандик кваз кьиле фейи региондин конкурсрани гъалибвал къазанмишнай. «Самурдин сес» газетдин коллективди Магьият Гьадисовнадиз къазанмишнавай нубатдин агалкьун мубаракзава. Хайи дидедин чӀалав гьуьрметдивди эгечӀзавай, ам хуьнин карда лайихлу пай кутаз алахънавай квехъ чандин мягькем сагъвал, кӀвалахда яратмишдай гьевес ва хизанда хушбахтлувал хьурай, гьуьрметлу Магьият Гьадисовна! ДАГЪУСТАН республикадин образованиедин ва илимдин министерстводи образованиедин хиле кӀвалахзавай, «Гзаф аялрин диде» лайихлу тӀвар алай дидейриз наградаяр гана. Наградаяр гайибурун жергеда Магьарамдхуьруьн райондин Советск хуьруьн «Чубарук» тӀвар алай бахчада ашпаз яз кӀвалахзавай Гьабибова Магьижат Абдурахмановнани авай. Магьижат Абдурахмановнадин хизанда тербияллу вад хва чӀехи авунва. Магьамед ва Магьижат Гьабибоврин хизанда дяведин къуллугъчидин зегьметдиз кьетӀен фикир гуниз килигна рухваяр вири гьа рекьяй фенва. Наградаяр ганвай 23 касдин жергеда авай Магьижат Абдурахмановнадиз РД- дин образованиедин ва илимдин министр Яхья Бучаева чухсагъул малумарнавай чар шад гьалара вахкана.
+16- март, 2024- йис. ГАТФАР алукьнава, мартдин варз багъманчияр патал багъларани уьзуьмлухра агротехникадин кӀвалахар кьиле тухудай, цӀийи бегьердин бинедиз гьазурвал аквадай къизгъин вахт я. Районда багъманчивал, уьзуьмчивал вилик тухунин месэладиз кьетӀен фикир гузва. И жигьетдай, адет хьанвайвал йисан сифте кьиляй хуьруьн майишатдин отделди туькӀуьрнавай, МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова тестикьарнавай, пландин бинедаллаз йисан кӀвалахар кьиле тухузва. Адан сергьятра аваз гьар йисуз районда цӀийи уьзуьмлухар, багълар кутазва. Абурун кьадар йис – йисандавай артухарзава. Алай вахтунда районда ципицӀар гьасилунал машгъул жезвай цӀудалай виниз майишатар ава. Абурун бегьер кӀватӀзавай майданар кьве агъзурдилай алатнава. Бязи майишатри гьар са гектардай йис- йисандивай кьакьан бегьерар кӀватӀзава. Эхиримжи йисара хсуси майишатрин сагьибарни уьзуьмчивал вилик тухуникай авай хийирдин гъавурда гьатнава. Абуру уьзуьмлухрин майданар къвердавай артухарзава, тегьенгрихъ гелкъуьн хъсанарзава, нетижада виниз тир бегьерар кӀватӀзава. «Хуьруьн майишатдин отдел» МКУ- дин делилралди кьилдин майишатрин уьзуьмлухар I000 гектардив агакьнава. Гзафбур тегьенгрихъ къайгъударвал аваз гелкъвезва, гьавиляй бегьерарни винизбур жезва . Шаз абуру санлай I5II9 тонндив агакьна ципицӀар кӀватӀнава. Емишрин кьакьан бегьер битмишарунин замин зегьмет я. Тегьенгдиз хьиз тарни гелкъуьн кӀандай набатат тирди рикӀелай алудна кӀандач. Багъларай кьакьан бегьер кӀватӀ хъувунин замин анжах тарарихъ агротехникади истемишзавайвал гелкъуьн тирди субутнава. Халис багъманчи къулай гьава хьайи хъуьтӀуьн, гатфарин гьар са юкъуз кӀвалахал экъечӀда. Багълара жергейрин арайра къекъведа, малум хьайи кимивал туькӀуьр хъийиз чалишмиш жеда. Гатфар багъманчиярни уьзуьмчияр патал пара йигинди я. Райондин са жерге майишатрин багъларани уьзуьмлухра кӀвалахар акъвазнавач. Абуру тарарин тегьенгар цӀийи бегьердиз гьазурун патал гьар жуьредин серенжемар кьабулзава. Пешекарри меслят къалурзавайвал, хъсан бегьерар битмишарун патал багъларизни уьзуьмлухриз зулун эхирра бес кьадар ятар гун эвелимжи шартӀарикай сифтегьанди яз гьисабзава. Мумкинвилер тахьана ятар гуз тахьай участокар амукьайтӀа, чарасуз хъуьтӀуьз, я тахьайтӀа гатфариз гана КӀАНДА.ТЕЖРИБАЛЛУ багъманчийри, уьзуьмчийри лугьузвайвал, хъуьтӀуьхъай хкатай тарарини тегьенгри гзаф яд истемишда. Имни набататрин еримишунихъ галаз алакъалу я. И кар патал къанавар, къубуяр, хулар вахтунда ремонтна къайдадиз хкана кӀанда. Тарарин араяр къарагъарун агротехникадин кар алай серенжемрик акатзава. Бегьердин кьисмет жергейрин арайра бес кьадар тарар ва я тегьенгар хьунилайни тӀимил аслу жезвач. Тарар, тегьенгар кьурана хкатай чкайрал цӀийибур акӀур хъувуна кӀанда. Багъманчивални, уьзуьмчивал галачиз райондин экономика хкажиз четин я. Вахтуни цӀийи бегьердин бине кутун патал багъларани уьзуьмлухра агротехникадин гьар са серенжем еридивди кьиле тухунин кӀвалахар акъвазар тавун истемишзава. Важиблуди ачух гьава хьайи гьар са йикъакай менфят къачун, цӀийи бегьер патал тарарихъни тегьенгрихъ иесивилелди гелкъуьн тешкилун я. Алай вахтунда багъларани, уьзуьмлухра кӀвалахар галай-галайвал кьиле тухуз башламишнава. Участокар атӀай хилерикай михьнава, яд гудай хвалар ремонт авунни рикӀелай алуднавач. Герек авачир ва кьурай хилер атӀун цуьрцерлай хилерикай михьун гьеле фад куьтягьнава. ЧӀереяр симерал кутӀунава, ятар гудай хуларни къайдадиз гъанва. ЧӀерейрин араярни гьялнава. Абур геж хьайитӀа, техилрин бегьерни агъузди жеда. Ахпа сифте нубатда, къацар са артух хкаж жедалди кьиферихъ галаз женг тухузваабурун тӀеквенрик дарманар кутунва. Яван хьанвай никӀериз миянардай шейэр вахтунда вегьинихъ еке метлеб авайди фикирда кьуналди, никӀер миянарзава. Ида, са шакни алачиз, гьар са гектардай техилдин бегьер артухарда. И мукьвара абуру кьвед лагьай сеферда кьиферин дарманарни кутада, гьикӀ хьи, вири участокра кьифер кьери хьанвач. Чи районда хуьруьн майишат гьамиша хьиз вилик жергейра хьун патал райондин кьил Фарид Агьмедова ва ОСХ- дин работникри бегьем кӀвалахар авуна, идалай кьулухъни хъийида. Къуй, цӀинин йисузни бул бегьерар хьана чи Магьарамдхуьруьн район гьамиша хьиз вилик жергейра хьурай. ЖАННА. ХУЬРУЬН МАЙИШАТ
+ГЬУЬРМЕТЛУДИ хьиз, малимдин кӀвалах четинди, гьа са вахтунда жавабдардини я. Сифтегьан классрин малимдин кӀвалах мадни четинди я. Сифте яз школадиз къвезвай аялдиз гьарфар, рекъемар кхьиз, кӀелиз чирзавайди сифтегьан классрин малим я. Гьавиляй школаяр акьалтӀарунин мярекатрал выпускникри чпиз эвелдай тарсар гайи малимрин тӀварар еке гьуьрметдивди кьазва, абуруз цуьквер, пешкешар гузва. Магьарамдхуьруьн райондин М.Гьажиеван тӀварунихъ галай юкьван школадин сифтегьан классрин малим Лейла Физулиевнадикай газетдиз макъала кхьин завай 4 «Г» классда кӀелзавай аялрин диде- бубайри тӀалабна. Лейла Физулиевна вичин пешедал, аялрал рикӀ алай, вирида гьуьрметзавай малим я. Лейла Физулиевнади хайи хуьруьн юкьван школа куьтягьна, Гь.Б. Къазиагьмедован тӀварунихъ галай Дербент шегьердин педагогический колледж хъсан къиметар аваз акьалтӀарна. Зегьметдин рехъ хайи хуьруьн школада сифтегьан классрин малимвиле кӀвалахунилай башламишна. Алай вахтунда ам руководитель тир классда 2I аялди кӀелзава. Абуруз кӀелун-кхьин чирунин карда малимди намуслудаказ зегьмет чӀугвазва. аялри фасагьатдаказ ктабар кӀелзава, гафар, рекъемар кхьизва. -Лейла Физулиевна неинки чи школада, санлай районда сифтегьан классрин лап хъсан малимрикай сад я,- лугьузва школадин директордин заместитель Марият малимди. -Аялрин чирвилерин дережа, кьатӀунар ва зигьин хкажун патал ада тарсара кӀвенкӀвечи къайдайрикай, таблицайрикай ва аквадай агитациядин маса такьатрикай менфят къачузва. Гьавиляй Лейла малимдиз агалкьунарни жезва. Школадин руководство ва аялрин диде бубаяр адан кӀвалахдилай гзаф рази я. Тарс гузвай аялрал ам лап рикӀивай алахъзава, абур ада, кӀелунал ашукьарзава. Лейла Физулиевнадин намуслу зегьмет райондин образованидин управлениди ва школадин дирекцияди са шумудра гьуьрметдин грамотаяр ва пишкешар гуналди къейднава. Лейла малим сад лагьай категориядин малимни я. Лейла Физулиевнади гьисабзавайвал, вичи тарсар гузвай аялрикай, абурун гележегдикай фикирзавай гьар са малимди вичин чирвилер гьамиша артухарун лазим я. И кар Лейла малимди вичин чешнедал субутзава: ам датӀана чирвилер хкажунин курсариз Республикадиз физва. Гьа са вахтунда школадин общественный уьмуьрдани активвилелди иштиракзава. Лейла малим хъсан вичин пешекар хьиз ферли кӀвалин свас, уьмуьрдин юлдаш, лап хъсан дидени я. Ада вичин юлдашдихъ галаз кьве велед тербияламишзава. Гьуьрметлу Лейла Физулиевна, яргъал йисара акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гузвай квез баркалла! Квез кӀвалахдин рекье мадни еке агалкьунар хьурай. Къуй балайри вири уьмуьрда квез рикӀин чими гьиссер, хушбахтвал багъишрай. ЖАННА.
+ИСЛАМ дин вичелай вилик хьайи ви��и динрилай чилин уьмуьрдиз мукьва, регьимлу ва мергьяматлу дин я. Чаз и дин кьисмет авур Аллагь вич регьимлуди ва мергьяматлуди я. Къуръандин гьар са сура Адан и ерияр тикрар авунилай башламиш жезва. Чи динда, амай динрилай тафаватлу яз, мажбуривал авач. Дин хушуналди кьабулзавайди я. Адан истемишунарни хушуналди кьиле тухун лазим я. Чи диндиз мусурманрикай виридалайни дакӀанбур ниятни амалар чеб чпив кьан тийизвайбур я. Месела, эгер вуна капӀ ийизватӀа, адан вири шартӀар галай-галайвал тамамарна ая. Ният михьи тушиз, гьакӀ савда патал капӀ ийизвайдаз капӀ эсиллагь тийизвайдалай еке гунагь жезва. Амай ферзерни гьакӀ я. Инсанривай инсанар алдатмишиз жеда, амма Аллагь алдатмишиз хьун мумкин туш эхир. Дин инсаният дуьз рекье тун патал Аллагьди вичин пайгъамбардал агакьарнавай инанмишвилерин, тежрибадинни марифатдин тамам илим я. Неинки чна, мусурманри, гьакӀ маса динар кьиле тухузвай машгьур алимри, писателри, философри Ислам диндин инсанпересвиликай, гьахълувиликай, уьмуьрдиз мукьвавиликай, адахъ илимдин диб авайвиликай чпин фикирар лагьанва. Исламди диндин ва уьмуьрдин вири терефар фикирда кьазва, гьавиляй и кьве шей чеб чпивай чара авун еке ягъалмишвал я. Исламдин илимди бедендинни руьгьдин, фана дуьньядинни эхиратдин арада авай алакъаяр, тафаватлувилер ва барабарвилер чирун, абурал кӀевелай амал авун инсандин еке бахт яз гьисабзава. Ислам маса гьич са диндивни гекъигиз тежедай, вичиз тешпигь авачир хьтин дин я. Ада инсанриз анжах сувабдин кӀвалахар авуниз эвер гузва, вилик фидай, михьивилер ийидай, илим меденият вилик тухудай къайдаяр чирзава, гьалалгьарамдар кӀевелай амал авун истемишзава. Исламдин къанунралди халисан инсан- мусурман вич марифатлувилел, руьгьдин лайихлувилерал ва дерин чирвилерал гуьзеларзавайдаз лугьуз жеда. Амай вири динрилай тафаватлу яз, Ислам тамамвилелди общественный дин я. Ислам хашперес диндилай а кардалди тавафатлу я хьи, ада чилел яшамиш жезвай инсанрин уьмуьрдиз гзаф фикирар гузва, гьа са вахтунда хашперес дин эхиратдин уьмуьрдикай гзаф рахазва. Ислам гьакӀ иудаизмдилай, яни чувудрин диндилай ада анжах са халкьдин кьисметдин къайгъу чӀугуналди тавафатлу я. Исламди, винидихъ лагьанвайвал, инсаниятдин уьмуьрдин вири терефар фикирда кьазва. Дагъустандин мусурманрикай рахайтӀа, абур саки вири Исламдин суннитрин школадин рехъ кьуна физвайбур я. Чал бубайрилай хтанвай и рекьел чун неинки идеологиядин, гьакӀ яшайишдин рекьяйни тамамвилелди рази я. Чна кьиле тухузвай адетдин Исламди къанажагъдиз, сабурлувилиз хъсан патахъ таъсир ийизва, диндин и хилез чӀурукӀа баянар гуз алахъзавайбурукай, террористрикайни экстремистрикай чун хуьзва. За винидихъ лагьайвал, Ислам, Аллагьди сад тирвилел бинеламиш хьанвай общественный дин я. Гьахъвал, ислягьвал, барабарвал инкар ийизвайбур ва обществодиз зиян гузвайбур адан д��шманар я. Ислам кьабулнавай вирибуру чпиз стхаяр ва вахар лугьузва. Мусурманрин арада миллетчивал, чӀалан айрувал, хамунин лацу-чӀулав-хъипивал гьисаба кьазвач, я тахьайтӀа, пайгъамбар араб я, Къуръан араб чӀалал атанва лугьуналди арабдиз ислам кьабулнавай маса миллетдин вилик гьич са артуханвал ва кьетӀенвал авач. Ида чи диндин инсанпересвал, гьахълувал ва мусурманрин арада авай ихтияррин барабарвал къалурзава. Инсан халкь хьайидалай инихъ диндихъ галаз алакъалу я. Динрин жуьреяр ва пайгъамбаррин кьадар лап гзаф я. Амма чун Аллагьдин Сад тирвилихъ инанмиш мусурманар я. Диндивай къакъатай касдиз Иман жедач, Иман авачир касдиз эхиратда туькӀвей чкани жедач. Ша чун Сад Аллагьдиз мукьва жен ва Адан расул Мугьаммадан / с.а.с./ рекьяй экъечӀ тийин. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+13- ЯНВАРДИЗ чи уьлкведи, гьа жергедай яз чи райондини, Россиядин печатдин югъ къейд ийида. Печатдин гафуниз чи уьлкведа гьамиша кьетӀен фикир ва общественный уьмуьрда лайихлу чка гайиди я. Халкьдин трибуна, коллективрин тешкилатчи ва пропагандист яз газетди вичин хиве авай везифаяр, жавабдарвилин гьисс квадар тавуна, галай-галайвал кьилиз акъудзава. И гафар чи райондин «Самурдин сес» газетдизни талукь я. Районда газетдиз талукь тушир са месэлани авач. Экономикадинни яшайишдин, политикадинни культурадин ва образованиединни медицинадин уьмуьрдиз талукь месэлаяр вилик физвай гьал къалурун, гьакӀ производстводин шей гьасилдай хилера гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазвайбурун кӀвалахдин нетижаяр гегьеншдиз пропаганда авун газетдин хиве авай важиблу месэлайрик акатзава. Лугьун лазим я хьи, газетди и ва маса месэлаяр галай-галайвал кьилизни акъудза-ва. Муниципальный райондин администрацияди «Самурдин сес» газетдин работникриз кӀвалахдин къулай шартӀар яратмишуниз датӀана фикир гузва. Гьуьрметлу «Самурдин сес» газетдин къуллугъчияр, за квез Россиядин печатдин югъ- куь пешекарвилин суваррикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ кӀвалахда мадни еке агалкьунар, чандин сагъвал хьурай. Ф.З. АГЬМЕДОВ,
+«Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+Райондин Собраниедин депутатрин ва кьилди жуван тӀварунихъай за «Самурдин сес» газетдин коллективдиз Россиядин печатдин югъ рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй чи газетда жедай хабарар чак шадвал, руьгь кутадайбур хьурай. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН депутатрин Собраниедин Председатель Н.А. АЛИЯРОВ.
+Хьана кьван, хьанач кьван са гъвечӀи шемпӀи. ШемпӀи тушир гьа, са пси тир бицӀи, вични жум кьван гъвечӀи, кӀуф яру, тум лацу, элкъвей къацу вилер авай, вичихъ чӀулав кӀурт галай, гарданда лацу башлух авай. ШемпӀидин кефияр гьамиша тир къумбар, вични уьмуьрдин уькӀуь-цурудакай тамам бейхабар. Адаз уьмуьрдикай ийидай шикаят, хьанвачир гьеле са агьвалат. Гьамиша – тух руфун, кӀан хьайила – къугъун. Ахпа къулан патав чими, хъицикьдал хъуьтӀуьл ва михьи фидай ам ширин ахварал, къенин крар вегьена пакадал. Гьа икӀ физвай йикъар, абурукайни жезвай варцар. ШемпӀини хьанвай чӀехи, хадай кас авачиз кефи. Гьейбатлу тир винел патан акунар, мягькем хьанвай пацараллай къармахар. Юкь какурна мандав хьиз, тум къекъуьрна муквал хьиз, хкажайла пац – акур касди лугьудай жед – туш им кӀвалин кац, хьанва адакай тамам яц. Ухшамиш я асландиз, ягъалмиш жеч лагьайтӀа- лап аждагьандиз. Винел патан гьикьван тиртӀан гьейбатлубур акунар, язмай адан шемпӀидинбур уюнар. Атай йикъалай, авай кӀвалелай ам тир рази, гьа ина гьатзавай адаз вири. Нез къугъвазва, къугъваз ксузва. Араара чӀуф ийиз дериндай, ада вичивичиз икӀ лугьудай: -Вуж ква зун хьиз экуьник, нин уьмуьр физва икӀ ракъиник? Нихъ ава ихьтин туькӀвей майдан? Тахьуй са бязибуруз зун яз гьакӀан са гьайван. Хабар нивай гун, хабар къарибадедивай. КӀатӀа авай къуьл кьифери тӀуьна лугьуз хъиле кузвай. Ифин гьатна кӀарабра хтайла ам кӀвализ, къулан патав ксанвай кац гадар хьана вилиз. Ажугъламиш хьана къари, гъил вегьена машадал. Амма кьили хьанвай рехи, гьакӀ сабурлу адан рикӀи галукьарнач маша кацихъ, хьанвай хъицикьдал яргъи. КЪАРИ-БАДЕДИ авудна кац ахварай, башламишна кьве келима рикӀивай: -Къехуьнардач за ваз гайи фу. Къенин къалай элкъуьрда за вахъ далу. Хьанва вун гила чӀехи, уьмуьр вилик ква яргъи. Яшамиш хьухь ви таяр хьиз вири. Алад, майдандиз экъечӀ, вири хьиз зегьметдик экечӀ. КЪАРИ-БАДЕДИ икӀ лагьана ахъайна рак. Каци вич чукурдайдал мад гъизмачир шак. Ада юкьв какурна, ахпа тум югъурна. Хкажна такабурлувилелди кьил. Янач къаридиз гьич тахьайтӀа са вил. Дамахдалди къачуна кам, къалурнач хьанвайди вичиз гъам. -Дуьнья я чӀехи, язмач зунни гъвечӀи, яшамиш жезва кьван вири. Набут туш, тамам я дири. Квек гала са винел патан акунар? Тавурай заз гьарда вичин уюнар. Акси хьанватӀа заз и кӀвале авай патахъ, чирда за кӀафтӀардиз вич тирди нагьахъ. Вичин гафарикай тахьана регъуь, некӀедин къаймахар нез хьанвай чӀехи, теклифзава заз – кьацӀай кьиферив къугъун. Балашан кацелайни усал хьанан зун? – мурмурна ада экъечӀна кӀваляй. Кьулухъни килиг тавуна фена хуьряй. Дере атӀуз, тепе атӀуз, тумунив ягъиз хандакь атӀуз - хандакьдайтӀуз фена кац, лап гьелек хьана кац. Финивай кӀвачер жезвай къуьруь, гишин хьана – рикӀни лап гъуьргъуь. Тухванвай ам виш-агъзур хиялри, гьелекзавай кӀвале авур амалри. Эхирни югъ элкъвейла йифехъ, агакьна ам гадарнавай куьгьне муьхцихъ. -ТуштӀани им къаридин хьтин тавлана, садан гафни алачир язва зун ина агъа, - вичи вич секинарна ада. – ХьанватӀани заз гишин чаравач – эхна кӀанда. Са гъвечӀи ксана къуватар кӀватӀна кӀанда. Ахпа къарагъда зун, акъудда за са уюн. И чкаяр за къарсурда, авайбурни къугъурда, - лагьана кац къаткана са пипӀе, пацувни кӀевна вичин чӀехи келле. Хабар нивай гун, хабар тардин кьиферивай. Гъуьрч авуна чпин муьхцуьз элкъве��вай. Акурла кац ксанвай пипӀе, гьужумна абуру фидайвал зегьле. Сада кьуна тум акъажна, муькуьда сас яна яб агажна. Ахварай аватай кацин фена зегьле, ийиртийир квахьна гьахьна са пипӀе. Я къармахрикай чара хьанач, я гьяркьуь къуьнери ам хвенач. Мад гьужумдиз атайла кьифер, кацин лап зурзана кӀвачер. Гьеле экуьнахъ вич гьисабзавай асландай, лап язух къведай гьарай акъатна гьайвандай. Гьейбатлу гьайван акурла авай тегьер, гьужумдиз къвезвай кьифер хьана лап серсер. Гьа и агьвалатдикай менфят къачуна, кац гуьлле хьиз муьхцяй акъатна. Нефес лап дар жедалди ам катна, эхирни са къавахдин кукӀваз акъатна. Элкъвена кьуд пад я секин, амма кьилел ала ифин. Къурхулу душманар амач гуьгъуьна. Кац зурзазва авайди хьиз сафуна. Гьа и арада адаз лап кьилелай, аквазва кьве вил цӀай хьиз кузвай. Эйбежер чинал ала какур къармах, на лугьуда яна хьуй падда и къавах. Кацин руьгь аватна дабандиз, дуьнья мичӀи хьана ахмакь гьайвандиз. ТипӀре гьарайна фидайвал зегьле, кациз акӀ хьана - акьурди хьиз гуьлле. Къван хьиз аватайла чилел, тамам са сятда хтанач вич вичел. Эхирни каци ахъайна вилер, къавах ярх тахьана аламай кӀвачел. Хъуьрезвай варз аршдай цавун, аламачир кьилел эйбежер къузгъун. Каци явашдиз кӀвачер юзурна, ахпа са жизви вичин тум къугъурна. Вири сагъ я, хьанвач хер – кьацӀ. Каци шукур гъана чинвай гуьцӀна пац. Эхирни кичӀевилин алатайла судур, рикӀел хтана вичин буш хьанвай руфун. Хтана рикӀел гьакӀ къари – бадедин кӀвал, гьинай атанай кьилел къенин завал. - Квез герек тир, низ герек тир гьакӀан дамахар кьуру. Лагьайвал авунайтӀа, жедачир кефини икӀ чӀуру. Къари- баде мергьяматлу тир пара. Белки гьам ятӀа зи кьилел гъайиди и къаза. Гьар гьикӀ ятӀани, заз авач маса чара. Пични кӀандач, къарид гурар кӀан я зи чка, - лагьана кац явашдиз гьатна рекье, язухдин кьил гьатнавай лап чиле. Экуьнахъ къари экъечӀайла кӀваляй, акъатна адай рикӀ тӀардай гьарай. Ухшар яз башкӀулдиз кац хтанвай элкъвена кӀвализ. Килигиз жезвачир адавай къаридин чиниз. Гумачир гелни адав дамахдин, язух атана къаридиз ахмакьдин: - РикӀел хкидач чна алатай крар, амма тахьуй тикрар мад а йикъар. Масадал вил эцигна акъудмир вахтар, кеспи жувазни чирна вегь уьтквемдиз камар. Куьмек гуда зани, фикир ая жувани. Гьатдач вун гужа, чӀугуна кӀанда жафа. Фикрет ГЬАЖИЕВ.
+5 8- январь, 2022- йис. ХУРМАЯР 50% шекердикай ибарат я. Абур инсандин беденда регьятдаказ фад цӀурур жезва. Хурмаяр кьилин мефтӀедиз лап хийирлу я, вучиз лагьайтӀа абурук 2,2% белокар ва А, ВI, В2 витаминар ква. Белокри азарриз ва инфекцийриз акси яз бедендин иммунитет мягькемарзава. Вилерин мускулар, кӀарабар ва сухвар А витаминди мягькемарзава. Нервный системадиз ВI витаминди хъсан таъсирзава. Белокар, углеводар ва холестерин цӀурурун патал В2 витаминди куьмекзава, нетижада бедендиз герек энергия винел акьалтзава.
+ИНЖИЛДИК гзаф кьадарда клетчатка, фосфор, кальций, ра��ь калий магний ва генани А, ВI, В2, В3, В6 ва С витаминар ква. Гьа и минералар, витаминар ва гзаф кьадарда ивидик фад какахьдай шекер квайвиляй, инжилди зегьметдин ва акьулдин кӀвалахрилай кьулухъ, инсандиз фад къуват хкизва. Вичиз энергия гзаф авайвиляй, инжилди мускулрин ва нервийрин системайриз сагъарунин къуват гузва. Емишрин арада виридалайни гзаф минералар инжилдик ква. Инжилдин клетчаткадик квай шейэри ивидик квай холестериндин кьадар агъузарзава. Малум тирвал, чпин тӀуьна гзаф клетчатка ишлемишзавай инсанар, саки садрани рикӀинни дамаррин азаррик начагъ жезвач.
+ЦИПИЦӀ витаминринни минералрин тӀебиатдин гьамбархана хьиз, къиметлу емишрикай сад хьиз гьисаба кьазва. Адак 20-25% ивиди фад вичик фитӀинзавай шекер ква, гьавиляй зегьметдин ва акьулдин кӀвалахар гзаф гьалтзавай инсанриз ам гзаф хийирлу я. Вичик гзаф кьадарда шекер ва ракь квайвиляй, ципицӀди беденда иви арадал атуниз куьмек гузва, гьелбетда, анемиядикай сагъарзава. Адалай алава яз, чӀулав лекьинин, дуркӀунрин азарар авайла ва тӀуьн цӀурурдай система чӀур хьайила, сагъардай тӀебиатдин шейэр ква. ДуркӀунрин кӀвалах хъсанар авуникди, ципицӀди беденда кӀватӀ хьанвай токсинар акъудиз куьмек гузва. Ахтармишунри къалурнавайвал, ципицӀдик квай са бязи химиядин шейэри, онкологиядин азарар арадал атунин хаталувал агъузарзава.
+* Эхирдай жаваб гана кӀандайди чиз-чиз, чӀуру рекье гьатна къазанмишзавайдал зун аламат жезва. * Масадалай гъил къачуз алакьдайбур Аллагь-Тааладиз багьа я. * Къени къилих авай касдиз и дуьньядани бахт жегъида, атӀа дуьньядани. * РикӀе авай чӀуру ниятдилай гъил къачуда, эгер ам мецелай алатнавачтӀа, кардиз элкъвенвачтӀа. * Тарифрал рикӀ хьуни инсан буьркьуьни ийида, бишини. * Эгер архайинвал, рикӀ чкадал хьун цӀуд паюниз пагъайтӀа, абурукай кӀуьд пай кисуни, сивяй артухан гаф акъуд тавуни гуда. * Тар цайидаз суваб квелди жезва лагьайтӀа, а тарцикай инсанрини, къушарини хийир къачуналди. * Бедендин гумрагьвал-тӀимил тӀуьна, руьгьдин гумрагьвалтӀимил гунагьра. * Сабурлу кас гьихьтинди я? Шикаятар тийидайди, вичел акьалтзавай азабарни рикӀин тӀарвилер чуьнуьхдайди. * Ингье виридалайни чӀехи девлет: инсанривай гьич са затӀни кӀантахьана, чӀехи Аллагьдик умуд кутун. * Крарилай гзаф крар гвай инсандин акьул чкадал алайди туш.
+Дуьз цӀарара: 5.Зиянкар. 6.Шейэр кутадай парчадин кӀ ус. 8.Тамун вилик квай уьруьш. 10.Аллагьдин кьуд ктабдикай сад. 12.Гвенвай техилдин гъиле гьакьдай кӀукчӀ. 13.ТӀач ргадай чуква. 14.Чил зурзун. 16.Мажбури къарар. 17.Азият, зегьмет АЛАЙ.18.ГЬАФТЕДИН сифте югъ. 19.Къизил. 21.Дуьдгъверни кака акадарна туькӀуьрнавай ширинлух. 23.РикӀе авай чӀуру фикир, мурад. 26.Недай хъач. 27.Мублагь, авадан, гьар са куьнив дуьзмишнавай. 28.Ширинар квачиз, ширин тавуна чай хъун. 29.Веледдиз чӀехи диде. 30.Аллагьдихъ инанмиш кас. 31.Гамунин диб кутун. 34.Мусурман дин. 37.Лазим тир затӀар, алатар. 38.Шейэрин чаравал. Тик цӀарара: 1.Гьавайда, нетижасуз, бес кьадар делилар авачиз. 2.Дерин тушир. 3.Гьахъ, Ватан патал чан гуз гьазурвал. 4.Ич, тарал жедай емиш. 5.Къекъвей, къерехдин рехъ. 7.Векьин са жуьре. 8.МУКЬВА-КЬИЛИ кас, играми инсан. 9.Вагьши гьайван. 10.Пагьливандин къемедачи. 11.Еке къимет а в а й . 14.БалкӀандин кьилел гьалддай затӀ. 15.Суьзекдай куьзнавай къатухни шур акадарнавай некӀ един къафун. 20.Арх айин къулай гьал. 21.Кьушунда къуллугъзавайди. 22. 75 сантиметр яргъивилин уьлчме. 23БицӀи, куьлуь. 24.Мет l елай агъуз кӀвачин пай, занг. 25.Ислам диндин илим- адан пуд дережадикай сад. 32.ВацӀун яд кьери чка. 33.Пар, инсанар тухудай алат. 35.Дагъдин нуькӀ. 36.Гьайванриз набататрин тӀуьн.
+I0АВГУСТДИЗ муниципальный райондин администрацияда аппаратдин работникрин нубатдин совещание кьиле фена . Совещаниедин к I валахда райондин администрациядин жавабдар работникри , хуьрерин администра цийрин кьилери , са жерге идарайрин , карханайрин руководителри ва къайда хуьзвай органрин векилри иштиракна . Ам сифте гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновича ачухна . Совещаниедал « Чилин алакъайрин ва чил ишлемишунин » отделдин директор Басир Исабекован докладдихъ яб акална . Вичин докладда Басир Нурдиновича муниципальный хсусиятдин чилерал сергьятар эцигунин гьакъиндай тухузвай к I валахдин , райондин хсусиятда авай пуд дережадин чилерин делилрин , хуьруьн майишатдин метлеб авай чилерин ва абурун инвентаризациядин , арендайриз вуганвай чилерин арендайрин пул вахтунда гунин , вуганвай чилер тайинарнавай рекьера ишлемишунин гьакъиндай гегьеншдиз лагьана . Докладдилай гуьгъуьниз РФ дин чилерин кодекс , « Чилин гьакъиндай » РД дин закон ва маса законодательствояр тамамарунин карда гьалтзавай четин месэлаярни веревирдна . Вичин рахунра Фарид Загьидиновича эменнидин юридический ихтиярар тайинарунин месэлада агьалийрихъ галаз тухузвай гъавурда тунин к I валах гужлу авуниз , налогрин база хкажуниз рехъ ачухзавай гьамиша кардик квай муниципальный чилерал гуьзчивал тухузвай комиссиядин к I валах къайдадик кутуниз эвер гана . Хуьрерин администрацийрин кьилериз налогрин базадин важиблувал хкажзавай к I валах активламишун , жавабдар къуллугъриз , закондалди тайинарнавай капитальный объектрин государстводин кадастровый учетдин вахтар ч I ур тавун , эменнидин ихтиярар регистрация авунвайдан ва икьрар кут I унавайдан гьакъиндай информация вахтунда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрациядиз агакьарун меслят къалурна . Совещаниедал са жерге маса месэлайризни килигна .
+ДАГЪУСТАНДИН госуниверситетдин конференц залда Дагъустан Республикадин сад лагьай Президент Муху Гимбатович Алиеван 75 йис тамам хьуниз талукьарнавай ктабрин презентация кьиле фена . Анал М . Алиеван пуд томдикай ибарат мемуаррикай (« Выбор курса », « Неожиданный поворот », « Самур ») веревирдер авуна . К I ват I хьанвайбурун вилик сифте гаф Дагуниверситетдин ректор М . Рабаданов рахана . Гуьгъуьнлай гаф ктабрин автордиз гана .
+РД дин Гьукуматдин Председателдин Сад лагьай заместитель Анатолий Къарибова Дербентда , дуьньядин культурайрин ва динрин тарихдин музейдин конференц залда , шегьердин 2000 йисан юбилейдиз гьазурвилер акунин рекьяй оперативный штабдин нубатдин заседание тухвана .
+ДАГЪУСТАН Республикадин культурадин министр Зарема Бутаевади коллегиядин заседаниедал зур йисан нетижаяр кьуна . Заседаниедал Дербент шегьердин 2000 йисан юбилейдиз талукь месэлаярни къарагъарна .
+МОСКВАДИН « Копоменский » музейда Россиядин къадим шегьердин юбилейдиз бахшнавай « Дербент -2000» выставка ачухна . Ам 30сентябрдалди давам жеда . Экспозиция Дербентдин 2000 йисан юбилейдин сувариз талукьарна алай йисуз тухвай мярекатрикай сад я . Шикилрин и выставка гьеле кьве шегьерда Псковда 20I5ЙИСАН 22майдилай 5июндалди ва Санкт Петербургда 25июндилай 8июлдалди кьиле тухвана . Дербентдин юбилейдиз гьазурвилерин сергьятра аваз « Нянин Москва » сетдин эфирдай москвавийриз лезгийрин культурадихъ галаз таниш жедай мумкинвални хьана . « Нянин Москва » эфирдин « Москвадин халкьар » рубрикада Ватандин меркезда яшамиш жезвай жуьреба жуьре халкьарин уьмуьрдикай , адетрикай суьгьбетна . Лезгийрин диаспорадин векилар лезги халкьдин тарихдикай , милли ч I алакай , Москвада авай лезгийрин уьмуьрдикай , адетрикай , ацукьун къарагъуникай , милли пек парталдикай , сеняткаррин гимишдин шейэрикай , милли хуьрекрикай , кьилди къачурт I а , цик I енрикай ихтилатна . Къе Дагъустан республикада саки зур миллион , къунши Азербайжандин областрани 600 агъзурдав агакьна лезгияр яшамиш жезва .20I0ЙИСУЗ тузвай переписдин бинедаллаз , Москвада лезги халкьдин I5 агъзур векил яшамиш жезва . Шикилда : « Лезгинкадал » кьуьлзава жегьилри .
+Чун мектебда авай йисар хъсан тир , Гьардахъ вичин мурад авай инсан тир . Сад садаз хуш , гада ва руш дустар тир . Пехилвилер ва зидвилер чидачир , Ч I уру хиял гьич чи рик I яй фидачир , Чирвал къачун , вах стха хьун къастар тир . Нянизни чун классриз къвез ацукьдай , Йифизни чун лап геждалди амукьдай , Чун хъфидай сада хъфин лагьайла . На хиялда , чун са хизан я вири , Хатур гьуьрмет ийиз чидай чаз ферли , Мад хкведай пакагьан югъ атайла . Гьамиша ик I ацукьдай хьиз жедай чаз , Сада садаз куьмекар гуз , даях кьаз , Масак I а хьун чи фикирдиз къведачир . К I елунарни куьтягь хьана , дявени , К I елун давам хъувун авай хивени , Виридавай и к I валахни жезвачир . Аттестатар вахчуз , фенай гьарнихъ сад , Садбур элкъвез хуьквез хьанай к I вализ фад . Кьисметди низ вуч гудат I а чизвач кьван . Майишатра , идарайра к I валахар , Кеспи ргаз , девлет авай яйлахар … Ибур туна чун гъурбатриз фидач кьван . * * * Уьмуьр физва Самур вац I хьиз авахьна , Инсанарни кардик гала акахьна . Гьерекатдик квач��р касни аквазвач . Сад кьвед ама ВУЗ риз финин женгина , Чпиз чизвач ават I ани бахт гьина . Я дустарни чеб гъавурда акьазвач . Гьар жуьре я чи жегьилрин къилихар , Айиб жедач , гьелбетда я рик I из дар . Далу хьанач чирвал авай аялриз . Жедай къан я , чалишмишвал хъувурай , Вуч хьана кьван , дарихмишвал тавурай . Бул фикирар къвезва абрун хиялриз . Лугьуда хьи , ихтилат хьуй куьруьди , Адан метлеб жезамай кьван дириди , ЕГЭ вахкуз фейикьванбур акатна . К I вале к I елиз экзаменриз фейибур , Абур хьана чпин кьили хвейибур , ЕГЭ гвайбур са йисалай хтана , Са вад ц I уд йис гьадлай инихъ алатна . На хиялда чун масаниз акъатна . Чун садахъни муьгьтеж ксар яз амач .
+А виликан чи мектебдин дустариз , Регъуь жезва багълариз къвез т I алабиз , Гьабрун патав фидай дерди чаз амач . * * * Са кьве сефер гьалтнай чун чи « бит I ишал ». Хиве кьунач : « Гьалтзавайбур я чун чал , Маса дерди ават I а лагь , ам жедач », Яб це садра мазаратдин гафариз , Им жаваб я ида гузвай дустариз . На хиялда им чи патав хуькведач . Муькуь « Чапрас » аку садра т I алабчи , Са шумудра къвез тухвайди я вичи , Вичел гьалтай гъвеч I и са кар туьк I уьрнач . Са арза тир чил къачудай стхадиз , Вичихъ галаз акахьнавай арха хьиз , Лацу чарчел ч I улав къелем элкъуьрнач . Бике , Бесен , Халум , Эрзи , Гьанифат , Чи рушаркай жедай ибур тафават . Муькуьбурни … пара к I андай чеб чпиз . Хуп I тир къилих амукьнайт I а авайвал , Низ чидай кьван чун ихьтинбур жедай ч I ал . Амукьайт I а , вири гьахьдай чи рик I из . Са мектебда санал к I елай аялар ! Яраб рик I яй физат I а куь хиялар ? Вучдай чна дуьнья кьведра ганайт I а ? Яраб чавай чун дегишриз жедайт I а ? Чи фикирриз гуьзел уьмуьр къведайт I а ? Мад са сефер авайбур яз хьанайт I а ? * * * Нел гьалчзавай къванер я , лагь , ибур за ? Сифте жувал , ахпа дустарал маса . Гзафбурухъ галукьда и гафар зи . Бязибурал хъен вегьенач бубайри , Кеф ч I угуна гьа гьисабдай рухвайри , Гьахьтинбуру чуьнуьхна хьи гатфар чи . Исятдани гьабрув гва рехъ бубайрин , Бес нив жеда , чка серин , дад ширин , Ихтилатдин эхир кьилиз тамашин . Мектебда хьиз , хатур гьуьрмет амукьнач , Хатадайни чун дустар хьиз ацукьнач , За лугьузва : « Бесрай ! Ша кам явашин ». Совет гьукум вичин дибдай чк I ана , Кефчийрив гвай хъуьтуьл машин ак I ана . Гила девран карчийринди хьанвалда . Вуч гьасилиз , къазанмишиз чидат I а , Ни зегьметдив арадал вуч гъидат I а , Ихтиярар вири гьабруз ганвалда .
+КУЬН ч I алахъ тахьун мумкин я , ам куь ихтияр я . Заз к I валахал акъвазай са вацралай отпуск ганай . Ам гьик I хьайи кар тирт I а ахъайдани за квез . За школада хъсандиз к I елнайт I ани , Махачкъалада университетдиз экзаменар вахкайла , закай студент хьанач . Чи дах конкурсдай акъатнач . Хтана зун хуьруьз . Башламишна куьчеяр алцумиз . Са югъ , вад югъ , гьафтеяр , эхир диде ч I алал атана . Чара хьанач дахдиз , фена ам чи са яргъал мукьвад ч I ехид тир са идарадиз . Адан бахтунай хьиз , аваз хьана ана къуллугъдин са азад чка . Амни садазни гъвеч I и мажиб бегенмиш тежез амукьнавайди яз хьана кьван . Гьар гьик I ят I ани , дахдиз ваъ лагьанач , ам к I вализ уьзягъдиз хтана . Пакад йикъалай закай къуллугъчи хьана . К I валахдин чка , стол , гьак I ацукьдай стулни авай . И идарада кабинетрикай дарвал авайвиляй ацукьарна зун бухгалтерни машинистка авай , вични к I вачик квай кабинетда . Ч I ехидан кабинетдиз рехъ гьа инай авай . Чаз секиндиз к I валахдай мумкинвал жезвачир . Югъди къведайди гьа са суалрин ванер тир : « Ч I ехид авани ?», « Ам азад яни ?», « Фейит I а жедани ?» Заз ч I ехи гьарфаралди « Ч I ехид ава , ам азад я . Ада вун гуьзлемишзава » гафар кхьена рак I арал чар алк I уриз к I ан хьана , амма ц I велериз рех янавай бухгалтерди зав а к I валах ийиз тунач . Гьа ик I са варз акъатна . За дидедив сад лагьай мажибни вахкана . Адан вилик зунни уьзягъ хьана . Амма зи къуллугъдин везифа квекай ибарат ят I а заз гьеле чир хьанвачир . Йикъан ч I ехи пай бухгалтердизни машинисткадиз куьмекар гуз акъатзавай . Куьчедихъ вил галамай зал саниз фидай к I валах тапшурмишайла хвешила рекьидай . Гьамиша секин чи идарадик са юкъуз юзун акатна . Ч I ехида райондин колхозрин председателрихъ галаз совещание тухудайвал хьана . Ада вири кардик кутуна : кьилин пешекарри докладдал к I валахзава , бухгалтерди абур лазим тир рекъемралди , делилралди таъминарзава . Зал вири колхозриз зенг авун , совещание жезвайдан гьакъиндай хабар гун тапшурмишна . И кар т I имил акуна , машинисткадиз колхозрин председателриз ракъурдай теклифдин чарарни гьазурунин буйругъ гана . Совещаниедиз къизгъиндиз гьа зур жезвай арада чи машинистка азарлу хьана . Къайгъуйрин къалинвиляй адал тапшурмишай кар гьик I хьанат I а фикир гудай кас хьанач . Та атана совещаниедин вилик галай йикъалди . Экуьнахъ кефияр къумбар яз к I валахал атай ч I ехида вичин заместителни галаз совещаниедиз гьазурвал акунвай гьал ахтармишиз башламишна : доклад гьазур я , рахадайбур тайин хьанва , работникриз пака ни вуч ийидат I а чизва . Ахпа вичин замни галаз чи кабинетдиз экъеч I ай , ам гъилерни эч I ез яна суьруьдик квай кьуьзуь кьун хьиз , инихъ анихъ килигиз акъвазна . Вири киснава . Са арадилай тайиндиз садахъни элкъуьн тавуна хабар кьазва ада : Машинисткади хуьрериз теклифдин чарар ракъурнайт I а ? Вири киснава , абурухъ галаз зунни . Садлагьана элкъвена ч I ехиди захъ : За вавай хабар кьазва : машинисткади колхозриз теклифдин чарар ракъурнайни ?! Гьазурай ч I ал заз чида , амма ракъурнани , ракъурначни завай лугьуз жедач ,секиндиз жаваб гузва за . Зи секинвили ч I ехид мадни ажугъламишзава . Садални ихтибар ийиз жезмач . Виридаз к I валах тавуна нез к I анзава . Накь минетзавайбурухъ галаз къе рахаз жезмач . Къамбутдал акьалтнава ,ван кутуна ч I ехида . Адан эхиримжи гафар рипер хьиз зи лап рик I е акьуна . Зун гьулдандин пуржин хьиз к I ват I хьана . Зи гьал акур бухгалтерди гьикьван вил��ринбур авунайт I ани , завай эхиз хъхьанач , амма зун къапарайни акъатнач : Ваз закай вучиз хъел къвезват I а зи кьил акъатзавач . Сад лагьайди , ам зи везифа туш . Кьвед лагьайди , а к I валах зал тапшурмишай кас авач … Гила тамамвилелди алахьна ч I ехид . Ада хъут I кьунарна машинисткадин столдин кьвати ахъайна ва анай машинкадал элянавай , штамп I арни янавай , амма ракъур тавуна амай теклифдин чарарин са тунгъал акъудна . Хъиле агажарнавай ч I ехид са легьзеда гъиле авай тунгъал чарариз килигиз амукьна , ахпа вуч ийидат I а , вуч лугьудат I а чир тахьайла « Ма , гила ибур жуван …»,лагьана чарар авай гъил жида хьиз зал яргъи авуна . Адан гьахъсузвили , ахлакьсузвили нервияр юзурай за галк I ун тавуна жаваб вахкана : « Вуна теклифай чкада абур гьакьдач , а тунгъал жуван …». Ихьтин жаваб гуьзлемиш тавур ч I ехид серсер хьана , ахпа гафни акъуд тавуна пая хьиз вичин кабинетдиз гьахь хъувуна . Адан гуьгъуьнал алаз замни . Зунни жуван столдал алай чарар к I ват I на , абур столдин кьватида хтуна , бухгалтердихъ элкъвена , къуьнер чуькьвена кисна куьчедиз экъеч I на . Гьа и йикъалай зи вахт алачир отпуск башламиш хьана .
+ПРОКУРАТУРАДИ Интернетда Ливиядин виликан регьбер Муаммар Каддафидин хва гатазвай видео пайда хьунихъ галаз алакъалу яз ахтармишун башламишнава . И к I валах , фикирзавайвал , Триполида авай дустагъханада кьиле физва . Идан гьакъиндай Рейтерди хабар гузва . Записда т I ал эхиз тежез гьарайзавай 42 йис хьанвай Саади Каддафидиз ухшар кас аквазва . Къаравулри силис кьиле тухудай вахтунда адан чин язава , ахпа турбадал кут I уннавай к I вачин к I анер . Видеодин гьакъикъивал аслу тушир ахтармишунивай тестикьариз хьун мумкин туш . Триполидин прокурордихъ видеозаписда къалурнавай къаравулар жагъурдай , абур жавабдарвилиз ч I угвадай ният ава .
+УКРАИНАДИН гьукуматдин виликан кьил Николай Азарова Украина азад ийидай Комитет тешкилунин гьакъиндай малумарна . Гьа ихьтин малумат гваз ам Москвада кьиле фейи прессконференциядал рахана , кхьизва ТАСС ди . Азарован гафаралди , комитетдин сифте месэлайрикай сад уьлкведа политический власть дегишарун жеда . « Чаз Украинада государстводин къурулуш ни дегишарнат I а , ни вичин халкьдихъ галаз рахуникай кьил къакъуднат I а чизва . Къутармишдай комитетди исятда гьисабзава хьи , уьлкведин политический руководство дегишар тавунмаз меслятвал арадал хкиз хьун мумкин туш »,къейдна виликан премьер министрди . Украинадин президентдин къуллугъдал кандидат яз комитетди Верховный Рададин виликан депутат Владимир Олейникан т I вар кьуна . Гьа са вахтунда Азарова малумарна хьи , тешкилнавай к I ват I алдин иштиракчийрин са пай гегьенш общественностдиз раиж ийиз жезвач , гьик I лагьайт I а « абур Украинада яшамиш жезва ва ана к I валахзава , им еке хаталувал я ». 20июлдиз СМИРА Азарова « Украинадин гьукуматдиз альтернативный къурулуш » тешкилун планламишнавайдан гьакъиндай лагьана . Фикирзавайвал , аник регионрин партиядин патай Рададин халкьдин виликан депутатар хьайи Игорь Марков , Владимир Олейник ва Олег Царев акатда . Алай вахтунда абур Россияда ава . Азаров Украинадин гьукуматдин кьиле 20I0ЙИСАЛАЙ 20I4ЙИСАН сифте кьилералди хьана . Владимир Олейник 5,6 ва 7 лагьай сеферда эвер ганвай Украинадин Верховный Рададин депутат тир . 20I0ЙИСАН мартдилай ам Регионрин партиядин фракциядин член , промышленный ва гьалар къайдадик кухтадай политикадин , карчивилин месэлайрай Рададин комитетдин председателдин заместителдин къуллугъдал алай . Радада законсуз сесер гун тешкилунай адалай уголовный дело къарагъарнай . НИГЕРИЯДИН армияди исламиствилин « Боко Харам » дестедин боевикри кьунвай I78 кас къутармишайдан гьакъиндай малумарна . Идан гьакъиндай Рейтерди хабар гузва .
+ТАДЖИКИСТАНДИН пограничникри къуншидаллай Афгъанистандай наркотикар ва яракьар гъизвай рехъ агална . Махсус кьуд серенжем кьиле тухвай вахтунда СНГ дин уьлквейриз ва Россиядиз наркотикар ва яракьар гъизвай бандитрин зурба десте хатасуз авуна , хабар гузва ТАСС ди .
+ГЬАР ЙИСУЗ чи районда спортдин жуьребажуьре акъажунар кьиле тухузва . Абур еке тешкиллувал ва кьакьан дережада аваз , иллаки тамашачийрин патай еке интерес аваз кьиле физва . Ихьтин къимет гуниз себебарни ава . Районда тешкилзавай спортдин вири мярекатар муниципальный райондин кьил Фарид Загьидиновича вичин гуьзчивилик кутунва . Спортдин гьар са мярекатдиз гьазур жедайла , оргкомитет тешкилун адет хьанва . И к I валахди гузвай нетижаярни аквадайбур жезва . Йис йисандавай районда спортдин майданар , спортзалар артух жезва . Инриз къвезвай жегьилрин кьадарни артух жезва . « Самурдин сес » газетдин чинра районда кьиле физвай спортдин мярекатрикай гегьенш информацияр , материалар гузва . Лугьуз жеда , спортдикай материал авачир чи газетдин саки гьич са нумрани авач . Идахъ вичин себебарни ава . Чи спортсменри районда , республикада , Россияда , Ев ропада ва дуьньяда кьиле физвай жуьреба жуьре акъажунра иштиракзава . Фейи чкайрай хъсан нетижаярни хкизва . Ингье , и мукьвара Азербайжандин меркез Баку шегьерда кьиле фейи Европадин сад лагьай къугъунра Россиядин командадин жергейра дагъустанвиярни авай . Абурукай сад чи районэгьли , Буткъазмайрин хуьряй тир Ренат Саидов тир . И къугъунра Рената дзюдодай буьруьнждин медаль къачуна . Хуьре сифтегьан чирвилер къачурдалай кьулухъ Рената ви чин спортдин рехъ Черкесск шегьерда давамар хъувуна . Алай вахтунда ам дзюдодай тренер А . Миллеран « Явара Нева » лугьудай командадин жергейра ава . Ренат вич жегьил спортсмен ят I ани , адахъ еке агалкьунар ава . Ам Спортдин международный классдин мастер , дуьньядин Кубокдин гъалибчи , дуьньядин чемпионатра са шумудра жуьреба жуьре призрин сагьиб хьана . 2009-2014 йисарин вахтунда Рената жуьреба жуьре акъажунра 11 къизилдин , 13 гимишдин ва 13 буьруьнждин медалар къачуна . Алай вахтунда жегьил дзюдоист Бразилияда кьиле фидай Олимпиададин къугъунриз гьазур жезва . Ренатан вичин гафарай Олимпиадада къизилдин медаль къачун вичин кьилин мурад я лугьузва . Чи газетдин коллективди Ренат Саидоваз вичин мурад кьилиз акъудна хкведайдахъ инанмишвал ийизва ва чна вирида и кардихъ умудни кутазва . Р . МУРАДАЛИЕВ . Шикилда : Ренат Саидов .
+МР дин АДМИНИСТРАЦИЯДА МУНИЦИПАЛЬНЫЙ райондин администрацияда 29 – августдиз райадминистрациядин жавабдар работникрин , са жерге организацийрин руководителрин , общественный организацийрин иштираквал аваз тухвай совещаниедал культурадин йисан сергьятра аваз районда кьиле физвай к I валахдин гьакъиндай МР дин « Культурадин отдел » МКУК дин начальник Эседуллагь Селимован докладдихъ яб акална . Вичин докладда Э . Селимова къейд авурвал , районда культурадин йис ачухун I2 февралдиз Россиядин халкьарин адет хьанвай культурадин Центрда кьиле тухвай ч I ехи межлисдилай башламишна . Гьа ихьтин серенжемар райондин вири хуьрерани кьиле фена . Адалай инихъ алатнавай вахтунда райондин культурадин учрежденийра тематический вечерар , машгьур ксарихъ , писателрихъ ва шаиррихъ , дяведин ва зегьметдин ветеранрихъ , аскеррихъ интернационалистрихъ галаз гуьруьшмиш хьунар ва маса мярекатар кьиле тухвана . Докъузпара райондин культурадин работникрихъ галаз санал культурадин работникдин йикъаз талукьарнавай профессиональный сувар тешкилна . Райондин сегьнедин устадри республикада кьиле физвай халкьдин яратмишунрин ва фольклордин фестивалра агалкьунралди иштиракна .
+ГЬУЬРМЕТЛУ стхаяр ва вахар ! Мусурманрин календарда къалурнавайвал , 2014йисан 4октябрдиз , Ислам динда виридалайни ч l ехи ва важиблу тир Къурбан сувар кьиле тухуда . Муниципальный райондин , адан администрациядин , райондин Собраниедин ва кьилди жуван патай за квез мусурманрин алукьнавай ч l ехи сувар - « Къурбан сувар » рик l ин сидкьидай мубаракзава . Къуй куьне гудай садакьаяр Аллагьди кьабулдайбур хьурай . Амин !
+Самара шегьердин мердин ва дагъустанвийрин землячестводин теклифдалди чи райондин симинин пагьливанри ва зуьрнечийри Самара шегьердин Йикъаз талукьарнавай шадвилера иштиракун лап дамахдай кар хьана . « Советский сельский культурный центр » МБУК да общественный бинерал алаз ачухнавай краеведческий музейдин филиал къвердавай машгьур жезва . Адан бязи экспонатар республикада кьиле фейи гзаф выставкайра хьана ва абуруз хъсан къимет гана . Хъсан крарихъ галаз санал , къейдна Э . Селимова , культурадин учрежденийрин к I валахда кимивилер , фикир таганвай крарни ама . Абурун материально технический база кесибди яз амукьун давам жезва . Хуьрерин культурадин гзаф центрайра музыкадин алатар авач . Культурадин са жерге дараматар хаталу гьалда ава , са бязибуруз капитальный ремонт чарасуз к I анзава . Культурадин учрежденийрин дараматар авачир хуьрерни т I имил авач . Гзаф хуьрерин тамашачийрин залар спортдин залриз элкъуьрнава . Райондин территориядал алай культурадин ирсинин объектрихъ талукь тир паспортар авач . Докладдин винел рахунар башламишайла райондин общественный Советдин председатель Агъадаш Нагъметуллаева къейд авурвал , райцентрдал алай библиотека лап хаталу гьалда ава . Адан к I елдайбурун залда ацукьун хаталу хьанва . Культурадин отделдин материалрин база лап зайиф гьалда ава . Хуьрерин культурадин идарайрин работникар тамамвилелди гуьзчивиликай хкатнава . Хуьрерин клубар ва библиотекаяр , виликдай авай хьиз , культурадин отделдин гуьзчивилик кутун хъувунин чарасузвал фадлай алукьнава . Совещание кьиле тухузвай муниципальный райондин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьабибуллагь Мурадалиева гьалзавай месэладин нетижаяр кьуналди лагьана : Райондин культурадин отделдин к I валахда хъсанвилихъ дегишвилер арадал къвезвайди гьисс ийиз жезва . Амма хъувуна к I анзавай , фикирдай акъуднавай крарни т I имил амач . Сегьнедин искусстводал рик I алай инсанар райондин хуьрера гзаф ава . Анжах абур желбна к I анда . Муькуь патахъай , чи хуьрера сегьнедин к I валах активламишун патал культработникриз рик I ивай куьмек герек къвезва . Чи рик I елай мад са кар алатна к I андач , культура са сегьнеда ваъ , инсандин уьмуьрдин вири терефра хьун герек я . Гьа и месэла культработникрин эвелимжибурукай сад хьунни герек я . Гьалай месэладин винел , анал рахайбурун фикирарни гьисаба кьуна , гегьенш къарар кьабулна . Гуьгъуьнлай УО дин начальникдин заместитель Н . Гьалимован , ЦРБ дин кьилин духтур Гь . Беглерован , « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин директор Н . Ибрагьимован ва маса къуллугърин руководителрин куьруь информацийрихъни яб акална . Ф . ГЬАЖИЕВ .
+ИНСАНДИ са пеше хкягъдалди яргъалди фикир – фагьум ийизва . Садбуру инанмишвилелди , муькуьбуру мажбур яз ва пуд лагьайбуруни вичин алакьунриз килигна пеше хкязава . Пеше хкягъай себебрилай аслу тушиз , адал рик I хьайила , вафалувал хвейила , жуван зегьметди бегьерарни гайила жуван руьгь хкаж жеда , зегьметдини шадвал багъишда .
+ЗАЗ къенин ихтилат вичи хкягъай пешедиз 40 йисалай виниз вахтунда вафалувал хуьзвай , ц I удралди несилриз чирвилер ва тербия гуник вичин лайихлу пай кутунвай малим Салигьов Садыкь Салигьовичакай ийиз к I анзава . Садыкь малим I939ЙИСУЗ Мамрачрин хуьре дидедиз хьана . Адан аялвал гьихьтинди хьанат I а , кьат l ун четин туш . Дяведин залум , мишекъат йисар , буба дяведиз фейила хизандин жавабдарвал дидедин хиве гьатна . К I ула аял аваз гъилерини рик I и чабалмишна . К I валин , къецин , чуьлдин к I валахар вири гьадаз аквазвай . Дяве куьтягь хьун , к I валин иеси хтун , залан пар хивяй аватун гуьзлемишзавай чкадал , уьмуьрдин чарх мад ч I урук I а элкъвена . Дя��едай хирер алаз хтай уьмуьрдин юлдаш рагьметдиз фена . К I вачи бегьем чил кьадалди Садыкь бубадикай магьрум хьана . Кьилелай иеси алатай Сарат дидеди вичин авай са веледдиз неинки дарвал , пашманвал , гьак I вичин вилин накъварни къалурнач . Вад лагьай класс Мамрачрин хуьре куьтягьай , гуьгъуьнлай Хенжелк I еледин ирид йисан школада к I елай Садыкьан рик I шикилар ч I угунал алай . Школадай хтай азад вахтунда колхозда гьар жуьре к I валахарни ийизвай . Гуьгъуьнлай Дербентдин шлифовальный заводда к I валахни ийиз йифен школа акьалт I арна . I957ЙИСУЗ хуьруьнбурухъ галаз Садыкьрин хизанни Советск хуьруьз куьч хьана . Ина ам эвленмиш хьана , мягькем хизан кутуна . Ирид касдикай ибарат тир ч I ехи хизан хиве гьатнавайт I ани ам чирвилер хкажунивай къерех хьанач . I97Iйисуз Садыкьа М . А . Джемалан т I варунихъ галай художественный училище акьалт I арна . Гьа йисуз ам Советск хуьруьн юкьван школада черчениедин малим яз к I валахал кьабулна . Ирид сеферда Садыкь малим тежриба хкажзавай курсаризни фена . Яргъал йисара кьилин категория аваз черчениедин , рисованиедин малим яз гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угунай ам шумудни са гьуьрметдин Грамотайриз лайихлу хьана . Садыкь малимдин зегьметдиз школадин , образованиедин управлениедин руководствойрини лайихлу къимет гана . Ик I 20I3ЙИСУЗ республикадин конкурсда « Графика номинациядай 3чкадиз лайихлу хьайи Садыкь Салигьовичаз диплом гана . Акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гунин кардик лайихлу пай кутунай , республикадин , райондин образованиедин идарайра кьиле физвай мярекатра активвилелди иштирак авунай Грамотаяр ва дипломар гана . Нивай хабар кьурт I ани Садыкь Салигьович вичин предмет хъсан чидай , аялривайни гьахьтин чирвилер истемишдай , къайда – низамдихъ ялдай жавабдар работник я лугьуда . 40 йисалай виниз хкянавай пешедиз вафалувал хуьн игитвал тушт I ани , жемятдин , коллективдин патай авай гьуьрмет вири т I варарилай , наградайрилай багьа я . Бубадин гелерай фейи руш Саимат , хтул Элина , вичи тарс гайи , алай вахтунда гьа и школада к I валахзавай рисованиедин тарсар гузвай малим Муслимова Иранэ хьтин инсанри Садыкь малимдин гуьгьуьлар мадни шадарзава . Вичин уьмуьрдин юлдаш Фат I иматни галаз ( ам алай вахтунда рагьметдиз фена ) муьжуьд велед уьмуьрдин шегьредал акъудна . Абурухъ чпин к I вал югъ , хизанар хьанва . Абуру Садыкь бубадиз 20 хтулни 6 птул багъишнава . Гьеле аял вахтундилай залан зегьметдин дад чир хьайи Садыкь Салигьовича садрани бушвал авунач . Ада гьайиф ч I угвазвайди са кар я . Хизан хиве гьатна к I елунар давамариз тахьун . К I елунар идалай кьулухъ куь хтулри хъийида гьуьрметлу Садыкь малим . И ч I ехи хизандин кьиле акъвазнавай , квехъ чандин мягькем сагъвал ва балайрин , хтулрин гьар са агалкьундикай лезет хкуддай къуватар хьурай Квехъ . А . АЙДЕМИРОВА .
+РОССЕЛЬХОЗНАДЗОРДИН РД да авай Управлениедин РФ дин ��осударстводин сергьятдал алай фитосанитарный карантинный гуьзчивилин отделдин начальник Мурсалова Марина Къазимагьамедовнади карантиндин хиле к I валахиз 27 йисалай алатнава . Ам асул несилдай карантинщик я . Диде Чубанова Жанисат Мулкуновнади ( ам чи райондин Къуйсундал куьч хьанвай Макьарин хуьряй я ) уьмуьрдин ч I ехи паюна Росгоскарантинда кьилин бухгалтервиле к I валахна . Алай вахтунда « ВНИИКР » ( набататрин карантиндин Вирироссиядин центр ) ФГБУ дин Дагъустандин филиалда к I валахзава . МАРИНА Мурсаловнади « ученый агроном » пешекарвиляй Дагъустандин государстводин хуьруьн майишатдин академия тафаватлувилелди акьалт I арна . Набататрин карантиндин рекьяй зегьмет ч I угваз I995 йисуз набататар хуьнин рекьяй Дагъустандин республикадин станцияда башламишна . Ина ам 5разряддин техниквилелай 9разряддин агрономдал кьван фена . К I валахдин вири девирда вичел тапшурмишай вири везифаяр намуслувилелди тамамарна . Марина Къазимагьамедовнади 2000йисалай РДДИН набататрин карантиндин рекьяй Государстводин пограничный инспекцияда ( Росгоскарантин ) I3РАЗРЯДДИН агроном яз к I валахна , 2005йисалай , Россельхознадзор тешкилунихъ галаз алакъалу яз , М . Мурсалова Россельхознадзордин РД да авай Управлениедиз набататрин карантиндин рекьяй ч I ехи пешекардин къуллугъдал хутахна . К I валахдив эгеч I ай лап сифте йикъалай Марина Мурсаловади вич жавабдарвал гьисс ийидай , тапшурмишай кар са рахунни алачиз тамамардай , ц I ийивилерик кьил кутадай бажарагъ авай къуллугъчи яз къалурна . Ихьтин вири ерияр фикирда кьуна Марина Къазимагьамедовна набататрин къецин карантиндин отделдин начальниквиле тайинарна , 20IIЙИСАЛАЙ къенин юкъузни РФ дин государстводин сергьятдал карантиндин фитосанитариядин гуьзчивилин отделдин начальниквиле к I валахзава . Отделдин начальниквиле к I валахал Марина Къазимагьамедовнади бажарагълу , кар алакьдай , вичи вичивай ва вичин гъилик к I валахзавайбурувай к I евелай истемишдай руководитель яз къалурна . Ада вичин к I валах савадлувилелди ва пешекар вилин кьакьан дережада аваз тешкилзава . Ам Россиядин Федерациядин государстводин гражданский Къуллугъдин 3классдин Советник я . Яргъал йисарин ва намуслу зегьметдай Мурсалова Марина Къазимагьамедовнадиз Россельхознадзордин Грамота гана , РФ дин хуьруьн майишатдин Министерстводи чухсагъул малумарна . Гъиле авай йисуз ам « Республикадин хуьруьн майишатдин лайихлу работ ник » лагьай т I варц I из лайихлу хьана . К I валахдин юлдашри ва дустари Марина Мурсаловадиз гьуьрметлу т I вар гун рик I ин сидкьидай мубаракна , адахъ мягькем сагъвал ва хушбахтвал хьун чпин мурад тирди , адан девлетлу тежрибади ва чирвилери гележегдани республика аграрный рекьяй мадни хъсан хьуниз къуллугъ ийидайдахъ инанмиш тирди лагьана . « Самурдин сес » газетдин коллективди хъсан и мурадрихъ вичин сесни кутазва . Интернетдай гьазурайди Ф . ГЬАЖИЕВ .
+КЪАРИ бадеди твар гузва циц I ибар галай вечрез . Сик I физва рекьяйт I уз . Мушук I ни ала далудал . Са циц I ибди гьарайзава : Сик I халу , ам вуч я ви далудал алайди ? Къуьл я , чан , къуьл ! Са твар т I уьрт I а вакай « уь уь » ядай к I ек жеда ! Гьакьван менфятлу къуьл я »! Фена ник I е цада за ! Квез хъуьт I уьз недай твар жеда ! Ша куьнни , циц I ер авай ник I из тухуда за куьн ! Шад жеда квез ! Куьн хьтинбур мадни ава гьанра ! Циц I ер ава ? Пагь ! Ша балаяр !шад хьайи вечре лувар ахъайна абурув « луф луф » ийиз туна . Ягъи , вун гьи ажалдиз я циц I ибар галаз ?! гьарай акъатзава къарибадедай .Ам сик I я гьа , ада неда куьн ! Ша ша , куьн чуькь тавуна фад фад ша зи гуьгъуьна аваз ,лугьузва сик I ре вечрез . Адаз яб гуми ир . А къари мудда амайди ту уш . Кьуьзуь хьана пис хъсан чизмайди ту уш , адан девирар фенвайди я . Ву уч ?! Я девирди ягъайди , вуна зун иеси маса гуз абур рекьяй акъудзавани ?! Гьа вилер акъатуй ви ! Фимир верч ! Фимир ! За вуч лугьузва , ягъи ! Фимир ! ада гъиле авай аса сик I рехъ агалдарна . Муькуь гъиле авай бади чилел аватна , твар чк I ана . Сик I рен незуьррин суьгьуьрда гьатнавай верчер тварцелни хтанач . « Кьурт Iкьурт I» ийиз циц I ибризни эвериз эвериз физва сик I рен гуьгъуьниз . Я буьркьуь хьади , вун гьиниз я ?! Циц I ер нез , циц I ер ! Циц I ер т I уьна хкведа чун ! Я т I уьн ат I айди , ам сик I я , си ик I! Куьн алцурарзавайди я ! Элкъуьгъа кьулухъ ! Элкъуьгъа ! Гьайиф циц I ибар ! Я къари баде , ваз вуч чизвайди я ? Гьак I гьарагъиз жуван туьтер кьванни эфирмир . Ам хъсанди е , хъсанди ! Адаз чун к I анзавайди я ! Аквазвани ада чун патал къуьл цазва ник I е , чаз хъуьт I уьн суьрсет хьун патал . Бес им чакай ийизвай къайгъударвал тушни ?! Ша циц I ибар , гьурра ! – вилик экеч I на еримишзава вечре . Я гуьнуькъара , вуна шазни пехъ чибурукай я , лувар квай жуванбурукай я лугьуз , циц I ибар пехърев вугайди я ! Гила сик I рекай дуст хьанван ваз ?! И дустуни вунни галаз неда , вунни ! Мад гьик I лугьудайди хьуй ! Вичихъ ягь намус авачир гуьнуькъара я ам , пис хъсан тийижир гуьнуькъара ! Икьван лугьуз ван текъведай тахсара , куьт жедани ?! Гьи – ич , тахтуй вун гьанай ! экъуьгъзава хъел акатнавай къари бадеди . Эхир гафари эсер тавурла , гъил далудал эцигна , тфенг авай к I вализ тади ийизва , ада . Несигьат . Япал гьарайна лагьайт I ани , гъавурда гьатдач кьат I ун авачирди . Кьат I ун авач , лугьуникай файда авач .
+* ГЪИЛЕР зурзадайла , 200 г мухан тварар чуьхвена , I л ргазвай яд илична , зайиф ц I ал эцигна , цин I/3 пай амукьдалди ргада . Ахпа ам куьзна , са т I имил вирт алава хъувуна йикъа пуд сеферда , фу нез 30 декьикьа амайла , I50 мл хъвада . * ВИЛЕРИН экв зайиф тахьун патал 50 мл петрушкадин ва I50 мл газардин ширеяр сад садак какадарна , йикъа пуд сеферда , фу нез 30 декьикьа амайла , хуьрекдин са т I урунавайди хъвада . * ЖАЛГЪАЯР т I азвайла , 5 г . лаврдин пешер шир алай катулдиз вегьена , къайи яд илична , зайиф ц I ал эцигна , 5 декьикьада ргана , термосдиз цана , 3-4 сятда тада . Ахпа ам куьзна , къаришма 4 чкадал пайда . Гьар са пай са йикъан норма я . Са йикъан вахтунда куьлуь куьлуь хуп I ар ийиз хъвада . Гьа ик I кьуд юкъуз галазгалаз . * ДУРК I УНАР т I азвайла , гьажибугъдадин ч I арар , брусникадин пешер ва шивитрин тум ( вири сад хьтин паяр ) садсадак какадарда . Хуьрекдин са т I урунавай къаришмадал 500 мл рганвай яд илична , I5-20 декьикьада тада . Ахпа йикъа пуд сеферда , фу нез 20 декьикьа амайла , I00 мл хъвада . Сагъарунин вахт 2 варз я . * КЬИЛ элкъвезвайла , чайдин са т I урунавай шивитрин пешерал ва я тумунал са стакандавай ргазвай нек иличнавай къаб яд ргазвай катулдин винел эцигна , 20 декьикьала тада . Ахпа ам бедендин температурадихъ галаз сад хьайила . Экуьнахъ ва нянихъ стакандин кьат I авайди хъвада . * ИВИДИН давление хкаж хьанвайла , хуьрекдин са т I урунавай календуладин цуькверал кьве стакандавай ргазвай яд илична , I5-20 декьикьада тада . Ахпа ам куьзна , йикъа 3-4 сеферда стакандавайди хъвада . Гьа ик I -2-3 гьафтеда . * БЕДЕНДА иви т I имил хьанвайла , сезондин вахтунда мереяр гзаф т I уьн меслятзава . Гьак I хуьрекдин са т I урунавай мерейрал са стакан яд илична , ргана 20 декьикьада тада . Ахпа ам чай хьиз хъвада .
+4 октябрь , 2014йис . 6 24СЕНТЯБРДИЗ Магьарамдхуьруьн культурадин К I валин ч I ехи залда « Рекьерин гьерекатдин жегьил инспекторар » т I вар алаз Дагъустандин Кьибле патан районрин школайрин командайрин арада конкурс тамаша кьиле фена . Конкурс тамашадиз атанвай школайрин командайрин гьазурвал ахтармишун ва абуруз къимет гун патал ( председатель ) райондин администрациядин кьилин заместитель Шериф Алиханов аваз жюри тешкилнавай . Жюридин членар райондин общественный палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаев , УО дин инспектор Тугъуя Тагьирова , райондин ДПС дин инспектор Музафар Кадыров . Конкурс кьуд номинациядикай ибарат тир : 1). Визитный карточка ; 2) ЮИД дин ( рекьера гьерекатдин жегьил инспек
+ЗУН , Аразов Абдул Исмиханович ВОВ дин ветеран заландиз азарлу хьуникди Магьарамдхуьруьн ЦРБ дин инфекциядин отделениеда къаткурна . За гуьзлемиш тавур к I валах хьана : ина гъилел михьи , чпини михьиз алук I навай , гьахьтин михьи рик I ер авай ксари к I валахзава кьван . Отделениедин заведуюший Эфендиева Светлана Мирзоевнади , старший сестра С . Абдурагьмановади , сестраяр тир М . Имирсадыкьовади , П . Пашаевади , Л . Т I ажибовади , Ф . Ражабовади , П . Назировади , гьак I санитаркаяр тир Ш . Мамедовади , И . Муслимовади ва П . Мирзебутаевади чпин залан к I валах ч I ехи гьевесдалди ва намуслувилелди тамамарзавай . Вири сагъар хъийиз чалишмиш хьанвай . И кар абурулай алакьни авуна : зун ирид юкъуз пис уьзуьрдиндизентериядин къармахрай акъудна ва сагъар хъувуна . В . В . Путина гьавайда лагьанач : « Гьина медицинадин къуллугъдал хъсан профессиональный къуллугъчийри к I валахзават I а , гьана гьихьтин хьайит I ани уьзуьрар ирид юкъуз сагъарда ».
+торар ) дневник ; 3) Командайрин яратмишунин к I валах ; 4) командайри гьазурнавай стендар , плакатар ва конкурсдиз талукь тир маса тадаракар . Аялрин ч l ехи иштираквал ва гьевес аваз кьиле фейи конкурс тамашада жюриди сад лагьай чка СУЛЕЙМАНСТАЛЬСКИЙ райондин , кьвед лагьай чка Докъузпара райондин ва пуд лагьай чка Ахцегь райондин командайриз гана . Гъалиб хьайи командади Махачкъалада кьиле фидай финалдин конкурс тамашада иштиракда .
+ЦРБ дин инфекциядин отделениеда гьа ихьтин инсанар ава . Инсандиз куьмек гун чпин пак тир буржи яз гьисабзавай абуру заз гьуьрметдалди Абдул халу лугьузвай . И отделениеди гьакъисагъвилелди везифаяр кьиле тухун адал гуьзчивал тухузвай жегьил хирург Беглеров Эдгаран лайихлувални яз гьисабиз жеда . Ада зун ахтармиш хъийиз Махачкъаладизни рекье туна . Вирида гьуьрмет ийизвай кьилин духтур Беглеров Гьажибала Гьажиевич кьиле авай ЦРБ дин коллективди агьалийрин кьадар 70 агъзурдахъ агакьзавай Магьарамдхуьруьн райондин агьалийриз къуллугъзава . Амма бегьем шарт I ар тахьайла , иллаки инфекциядин отделениедин ва поликлиникадин куьгьне , дарискъал дараматра к I валах авун гзаф къулайсуз я . Ихьтин ч I ехи , гележег авай районда ихьтин дараматра азарлуяр кьабулун , заз чиз , лап кутугсуз кар жезва . Гьавиляй заз , Магьарамдхуьруьн вири агьалийрин т I варунихъай , республикадин здравоохранениедин министр гьуьрметлу Ибрагьимов Танку Ибрагьимовичавай поликлиникадин дарамат эцигун йигинардай ва ВОВ дин гъалибвилин 70 йис тамам хьунин вилик ишлемишиз вахкудай серенжемар кьабулун т I алабзава . Абдул АРАЗОВ .
+« ВИРИДА вахт , вахтуни зат I ни гуьзлемишдач ». Бубайрин и мисалдал амалзавай чи райондин уьзуьмчийри ципиц I рин бегьерар к I ват I на куьтягьнава . Райондин хуьруьн майишатдин управлениедин делилралди , районда санлай 1800 гектардилай виниз майданра уьзуьмлухар кутунва . 2013йисав гекъигайла , ц I и уьзуьмлухрин майданар саки 100 гектардин гзаф хьанва . Алай йисуз районда уьзуьмчийри 9000 тонндилай гзаф ципиц I ар к I ват I на . Кьилди къачурт I а , « Гоганский » ОПХ ди 129 гектардай 1000 тонн , « Зардиан » ООО ди 25 гектардай 800 тонн , « ИЧЕ » КФХ ди 1,4 гектардай 15 тонн к l ват l нава . Ципиц I ар к I ват I унин жигьетдай « Гоганский » ОПХ да к I валах хъсандиз тешкилнавай . Ина гьар юкъуз 60 рабочийди зегьмет ч I угвазвай . Техника виликамаз къайдадик кутуна ва герек тир маса серенжемарни кьабулна . Нетижада ципиц I рин бегьер вахтунда к I ват I на куьтягьиз алакьна . « С х Правда » ООО ди 5 гектардай 60 тонн ципиц I рин бегьер к I ват I хъувуна . Ина Агъасиев Шафи кьиле авай бригададин рабочияр тир Аният Эседул лаевадин , Илгар Агъасиеван , тракторист Расулов Исламудинан зегьмет иллаки тариф авуниз лайихлуди хьана . Ципиц I рин кьакьан бегьердин бине кутун зуламаз башламиш жезва ,лугьузва хуьруьн майишатдин управлениедин начальник Насир Ибрагьимова . Уьзуьмлухрин жергейрин араяр вахтунда къарагъарунилай , гатфарихъай жуьреба жуьре азарризни гьашаратриз акси дарманар ягъунилай ва маса к I валахарни вичин вахтунда кьиле тухунилай бегьердин бине гзаф аслу жезва . К I анзавайди ашкъи авай , хийирлу хел вилик тухун патал серенжемар кьабулдай ксар я . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН « Солнышко » ясли бахчада гъвеч I и аялрин дестедин диде бубайрин , педагогрин гуьруьш кьиле фена . Гуьруьш « Ша , таниш жен » лишандик кваз кьиле тухвана . Гъвеч I и аялрин дестедин тербиячи Бабаева Нигер Фердусиевна атанвай мугьманар ва тербиячияр чеб чпихъ галаз танишарна ва ихьтин гуьруьшри диде бубайрин ва тербиячийрин алакъаяр мягькемарзавайди , аялар тербияламишунин кардиз хъсандиз таъсирзавайди лагьана . Аялри хуьрекар незвайла , абур ксанвайла ва азад вахтунда са квел ят I ани машгъул хьанвайла гьазурнавай видеоматериалриз дидебубаяр еке ашкъидивди килигна . Социолог Насрединова Эльмиради аялрин социальный паспортрин делилрикай , тербиячийрин везифайрикай ва и яшда авай аялрихъ галаз ч I ехибуру чеб гьик I тухун герек ят I а гегьеншдиз суьгьбетар авуна . Гуьруьшда иштиракай диде – бубайрин т I варунихъай Л . Буржалиева , А . Мирзоевади , Г . Тажибовади коллективдиз чугъсагъул лагьана .
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+ЛИТВАДИН меркез Вильнюсдай шад хабар агакьна . Чи районэгьли , гъепцегьви Эльдар Алискендарова армспортдай дуьньядин 36 – чемпионатда акьалт I ай заланвилин категориядай сад лагьай чка кьуна . Жегьил спортсмендин тренер Рустам Салманов я . И акъажунра дуьньядин 46 уьлкведай лап хъсан спортсменри иштиракна . Муниципальный райондин руководстводи Эльдар Алискендароваз дуьньядин чемпионатда къазанмишнавай гъалибвал мубаракзава ва адахъ гележегдани спортдин ч I ехи агалкьунар хьун гуьзлемишзава .
+КЕФЕРПАТАН Кавказдин Федеральный округда РФ дин Президентдин патай тамам ихтиярар ганвай векил Сергей Меликов Дагъустанда кьве юкъуз хьана . Сергей Меликова Дербентда « Дербент шегьер арадал атайдалай инихъ 2000 йис тамам хьунин сувариз гьазурвилер акунин кар тешкилнавай гьал » темадай кьиле фейи совещаниеда , Махачкъалада Дагъустан Республикада террордиз акси тир к I валах тухузвай комиссиядин заседаниеда иштиракна .
+ИРАНДИН меркез Тегеранда алишверишдинни экономикадин рекьяй санал к I валах авунин Россиядинни Ирандин Гьамишалугъ комиссиядин заседание хьана . Комиссиядин к I валахда Россиядин министерствойринни ведомствойрин , гьак I ч I ехи ва юкьван бизнесдин вишелай виниз векилри иштиракна .
+РАЙОНДИН школадилай вилик авай учрежденийра тербиячидин югъ къейдна . Аялрин бахчайрин вири работникриз ва школадилай вилик квай учрежденийрин ветеранриз и сувар муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова мубаракна . « Тербиячидин зегьмет четинди , гзаф терефринди , кьакьан пешекарвал ва аялар к I ан хьун истемишзавай кар я . Чи тербиячийрикай гьар сада рик I алай кардиз вичин рик I ин ва руьгьдин к I усар гузва » ,къейднавай Ф . Агьмедова вичин тебрикда . Суварин гьуьрметдай гъвеч I и аялриз чирвилер ва тербия гунин карда къазанмишнавай агалкьунрай ва яргъал йисарин намуслу зегьметдай и хиле зегьмет ч I угвазвай лап хъсан I8 работникдиз МР дин Гьуьрметдин грамотаяр гана . Суварин и юкъуз аялри чпин кьвед лагьай дидеяр манийралди , кьуьлералди , шиирар хуралай к I елуналди шадарна . Гьа идалди аялри абурухъ авай чпин к I анивал къалурна .
+Киркарин хуьруьн юкьван школа акьалт l арайдан гьакъиндай 2000йисуз Алиева Сабина Ямутдиновнадиз гайи А 5476074нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Самурдин хуьруьн юкьван школа акьалт l арайдан гьакъиндай 2005йисуз Муртузалиев Радмир Айзудиновичаз гайи 3687754нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Райондин центральный больницадин работникри Межидова Седеф кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз рагьметлудан хизандиз ва мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Алидиз ГИБДД дай йигинвал кьадардилай гзаф гьик l артухарнават l а къейд авур камерадай шикил ракъурна . Алиди ГИБДДДИЗ гаишникдиз нагъда жермедин пул гьик l гузват l а къейднавай видео рекье туна .
+10 - ноябрь Россиядин Федерациядин къенепатан крарин органрин къуллугъчийрин югъ я.
+ГЬАР ЙИСАН 10- ноябрдиз чи уьлкведа РФ-ДИН полициядин югъ къейдзавай. Амма 2011- йисалай РФ-ДИН Президентди 2011- йисан 13- октябрдиз кьабулай 1349- нумрадин къарардин бинедаллаз и югъ «РФ-ДИН къенепатан крарин органрин сотрудникдин югъ» лишандик кваз къейдзава. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН руководстводи ва райондин СМИ-ДИ общественный хатасузвал, къайда-низам хуьнин карда гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазвай Россиядин МВД-ДИН Магьарамдхуьре авай полициядин отделдин вири работникриз чпин профессиональный сувар мубаракзава, къуй квехъ идалай кьулухъни четин, амма важиблу кеспида лайихлувилелди зегьмет чӀугвадай чандин мягькем сагъвал ва кӀвалера бахт, берекат хьурай!. Ф. З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДАЛДИ
+ВАТАНДИН ЧӀехи дяве башламишайла Магьарамдхуьруьн район гьеле тешкилнавачир. Вири хуьрер Кьасумхуьруьн (Сулейман-Стальский) райондик акатзавай. Дяве башламишайдан гьакъиндай гайи хабарди виридак къалабулух, секинсузвал кутуна. Инсанри фашистрин Германияди хаинвилелди, намердвилелди гьужум авунай чпин ажугълувал къалурзавай ва немсерин фашистрин чапхунчийрихъ галаз вири халкьдин женгиник акахьиз гьазур тирди малумарзавай. Фашистрин алчахвили ажугъламишнавай яшлубуруни, жегьилрини чеб гуьгьуьллувилелди фронтдиз рекье тун патал арзаяр гваз райвоенкоматдин ракӀарихъ йикъар-йифер акъудзавай. 1943- йисан 1- декабрдиз важиблу вакъиа кьиле фена. ВКП (б)-дин Дагъустандин обкомдин къарардалди Магьарамдхуьруьн район тешкилна. И вакъиади фронт ара датӀана чан алай къуватдалди ва суьрсетдалди таъминарунин кӀвалах хейлин кьезиларна. Ватандин ЧӀехи дяведин фронтра райондин чӀехи саки вири агьалийри женг чӀугвазвай. Хуьрер ичӀи хьана. Хуьруьн майишатдин кӀвалахрин вири пар сифте нубатда дишегьлийрин, гьакӀ кьуьзуьбурун ва кӀвачи чил кьунвай аялрин къуьнерал аватна. А чӀавуз лап тӀимил агьалияр авай чи райондай фронтдиз 2500 касдилай гзаф рекье гьатна. Абурукай 1800-дахъ агакьна районэгьлияр Ватандин ЧӀехи дяведин женгерин майданра жуьрэтлувилелди телеф хьана. (КьатӀ къведай нумрада). 2-3- НОЯБРДИЗ Магьарамдхуьре спортдин школадин залда Советрин Союздин Игит Абас Исрафилован экуь къамат рикӀел хкуниз талукьарна азаддиз кьуршахар кьунай турнир кьиле фена. Турнир ачухунин мярекатдал «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил Ф. Агьмедова, райондин карханайринни идарайрин жавабдар работникри, РД-ДИН физкультурадинни спортдин Министерстводин управлениедин начальник Халидбег Махачева ва патарай атанвай гзаф мугьманри иштиракна.
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДАЛДИ 5 ВАРЗНИ 7 ЮГЪ АМА
+Турнир сифте гаф рахуналди Фарид Агьмедова ачухна ва ада мугьманриз, жегьил спортсменриз чухсагъул малумарна. Гуьгъуьнлай рахай вирибуру сад хьиз чи райондин тарихда физкультуради ва спортди кьетӀен чка кьазвайди, райондихъ спортдин рекье жезвай агалкьунар аквадайбур тирди, вири и агалкьунар муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова районда спорт вилик тухуниз чӀехи фикир гунин нетижа тирди лагьана. Турнирда республикадин шегьеррай ва районрай атанвай командайри иштиракна. Турнирда гъалиб хьайи вири спортсменриз кубокар, дипломар, медалар ва пулунин премияр гана.
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ, гьар йисуз чи уьлкведа I0- ноябрдиз къайда хуьзвай органрин сувар яни полициядин югъ яз шад гьалара къейд ийизва. И къуллугъди чи виридан уьмуьрда кьетӀен роль къугъвазва. Къуллугъдин важиблувал йис йисандавай хкаж жезва. Амма хаталувални артух жезвайдал са шакни алач. И суварин вилик чи редакциядиз, Буткъазмайрин хуьряй тир, лайихлу пенсияда авай зегьметдин ветеран Расулов Исмаил халу мугьман хьана. Уьмуьр акунвай яшлу инсанди са кьадар ихтилатар авурдалай гуьгъуьниз, полициядин работникрикай ихтилат кватна. -Эхиримжи йисара, къуллугърихъ инсанрин ихтибар са кьадар квахьнаватӀани, чпин везифаяр намуслувилелди тамамарзавай къайда хуьзвай органрин са жерге работникрикай рахун тавун ягъалмишвал жеда. Чи хуьре участковый яз, чкадин райотделдин къуллугъчи, полициядин капитан Гьажималиков Самрата кӀвалахнай. Вичин везифайрив жавабдарвилелди эгечӀай, агьалийрихъ галаз сигъ алакъада хьайи ада са куьруь вахтунда гьуьрмет ва ихтибар къазанмишна. Агьалийрихъ гала�� гьамиша алакъада аваз, карчивилелди гъавурда тунин кӀвалахар тухвана. Алай вахтунда Самрата Советск хуьре участковый инспектор яз кӀвалахзава. Чна шадвал ийизвай кар ам я хьи, гьадан чкадал чаз атанвай Магьамедов Умарани вичин кӀвалах гьа кьацӀа аваз давамарзава. Заз ихьтин кьегьал рухвайриз чухсагъул лугьуз кӀанзава,- акьалтӀарна вичин ихтилат ветеранди. - ГьакӀни заз, суварин вилик къайда хуьзвай органрин вири работникриз чпин сувар мубаркиз кӀанзава, къуй квехъ кӀвалахдин рекье еке агалкьунар ва хизанра хушбахтвал хьурай,- лагьана Исмаил халуди. Исмаил халудин гафариз къуват яз, чнани райондин полициядин отделдин работникриз абурун пешекарвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ чандин мягькем сагъвал ва общественный хатасузвал хуьнин карда агалкьунар хьурай.
+РД-ДИН Халкьдин Собраниедин 7- сеферда хкянавай депутатрин кьвед лагьай сессия кьиле фена. Ам РД-ДИН Халкьдин Собраниедин Председатель Заур Аскендерова ачухна. Сессиядин кӀвалахда РФ-ДИН Президентдин Кеферпатан Кавказдин Федеральный округда авай полномочный векил Юрий Чайкади, РФ-ДИН ФС-ДИН Федерациядин Советдин Председателдин сад лагьай заместитель Андрей Яцкина, РД-ДИН Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Сергей Меликова, Федерациядин Советдин сенаторри, РФ-ДИН Госдумадин, РД-ДИН Халкьдин Собраниедин депутатри, государстводин гьукуматдин ва республикадин общественный организацийрин векилри иштиракна. РФ-ДИН Президент Владимир Путина РД-ДИН Халкьдин Собраниедиз Дагъустан Республикадин Кьилин къуллугъдал хкягъун патал пуд кас теклифнавай: РД-ДИН сечкийрин комиссиядин член Абдулхаликьов Самир Кьасумович, РД-ДИН Халкьдин Собраниедин Председателдин заместитель Давдиев Камил Мегьамедович ва РД-ДИН Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Меликов Сергей Алимович. РД-ДИН сечкийрин комиссиядин член Абдулхаликьов Самира Дагъустан санлай вилик тухуниз, экономикадин кар алай хилера хъсанвилихъ дегишвилер туниз талукь вичин фикирар ачухарна. Ада малумарайвал, алатай йисара Дагъустан хуьруьн майишатдин ва балугъчивилин продукция гьасилунай кӀвенкӀвечи чкадал алайтӀани, хейлин хилерай донор тир. Ада гьисабзавайвал, кризисдай экъечӀун патал республикадин экономикадин тайин секторриз инвестицияр желб авуна, транспортдин хел вилик тухвана, регион инвестицияр къведай чкадиз элкъуьрна ва кадрияр гьазурдай хсуси сиясат арадал гъана кӀанда. РД-ДИН Халкьдин Собраниедин Председателдин заместитель Давдиев Камила гражданвилин вири обществойрихъ галаз кӀвалахунин важиблувал къейдна. Ида гьукуматдин кӀвалах ачухди ийида ва обществодин патай адаз авай ихтибарни хкажда. Гьукуматдин вилик акъвазнавай ва РФ-ДИН Президент В. Путина фикир желбнавай кьилин везифа кесибвиляй экъечӀун ва и важиблу месэла гьялун, дагъустанвийрин гьал-агьвал аквадайвал хъсанарун государстводин вири органрин макьсадни хьун лазим я. Дагъустанди экономикадин кар алай инфраструктурадай, технологийрай, илимдай ва яшайишдин хилерай виликди еримишун герек я. Регион йигин камаралди вилик фидай, инвестицияр желбдай къулай шартӀарни тешкилун лазим я. С. Меликова, депутатрихъ элкъвена рахадайла, къейд авурвал, республикадин Кьилин везифаяр тамамаруни адаз региондиз цӀийикӀа килигдай мумкинвал гана.
+Республикада важиблу везифаяр кьиле тухудайла ам хейлин регионриз фена, инсанрихъ галаз суьгьбетарна, агьалийрик секинсузвал кутазвай месэлайрикай чир хьана. С. Меликова лагьайвал, кесибвал къенин юкъуз Дагъустандин лап хци ва кар алай месэлайрикай сад я. Алай вахтунда республикадин агьалийрин доходрин кьадарар гъвечӀибур я. Бюджетникрин вацран мажибар са гужа-гуж яшайишдин харжариз бес жезва. Сифте нубатда кӀвалахдай чкаяр арадал гъуналди ва мажибрин кьадарар артухаруналди дагъустанвийрин яшайишдин дережа хкажун герек я. ГьакӀни С. Меликова вичин рахунра къейдна: «Къайдадик квачир рекьер, коммунальный сетар бес тахьун, яшайишдин объектралди бес кьадарда таъминар тавун. Вири и месэлайри республикадин дагълух районар, хуьрер авай четин гьал къалурзава. Махачкъаладани гьалар са акьван хъсанбур туш. ГАЛАЗ-ГАЛАЗ къвайи марфари и кар субутна». С. Меликова малумарайвал, агьалийрин арзайриз жаваб гун патал республикадин ЦУР-ДИН (Центр управления регионом) кӀвалахдик йигинвал кутазва. Ада гьакӀни вичин кӀвалахдин вахтунда авур крарикайни, вичел ва гьукуматдин органрал ацалтай четинвилерикайни лагьана. Сессиядал алай кьилин месэладиз талукь яз РД-ДИН Халкьдин Собраниедин партийрин фракцийрин векилар рахана ва абуруни республика мадни вилик финин жигьетдай чпин фикирар лагьана. Рахунрилай гуьгъуьниз РДДИН Кьил хкядай сечкияр кьиле фена. Чинеба сесер гуналди, РД-ДИН Кьилин къуллугъдал Сергей Меликов хкяна. Сессияда иштиракай 87 депутатдикай 82 касди адаз сес гана.
+РОССИЯДА виликан перепись 2010- йисуз кьиле тухванай. Гила, 11 йис алатайла, 15октябрдиз нубатдин переписдив эгечӀнава ва ам 14- ноябрдалди давам жеда. Кар ана ава хьи, цӀи сифте яз и важиблу мярекат са шумуд жуьреда тухудайвал я. Анкета ацӀурун патал агьалийривай переписчик кӀвале вилив хуьз жеда. ТахьайтӀа, интернетдин «Госуслуги» порталдин ва я «Госуслуги» мобильный приложениедин куьмекдалди хизандиз талукь делилар ракъуриз жеда. ГьакӀни, МФЦ-ДИЗ ва я переписдин участокриз фена, жувакай ва я хизандикай делилар гудай мумкинвални ава. Гьи жуьре хкягъайтӀани, дуьз жеда ва кар алайди переписда иштиракун я. Гьа идалди гьар са касди уьлкве патал зурба карда иштиракзава. Тайинарнавайвал, Россиядин агьалийриз 33 суал гуда. Абурукай 23 яшайишдинни демографиядин гьалариз (дишиэркеквал, яш, гражданвал, дидедиз хьайи чка, миллет, чӀалар чир хьун, савадлувал, хизанда авай аялрин кьадар, къазанжи къвезвай чка, кӀвалах…) талукьбур я. 10 суал яшайишдин кӀвалерихъ ва къулай шартӀарихъ галаз алакъалу жеда. Россияда вахтуналди яшамиш жезвайбуру 7 суалдиз (диши-эркеквал, яш, гьамиша яшамиш жезвай уьлкве, россиядиз атунин метлеб, гьикьван гагьда амукьдай фикир ава…) жаваб гуда. Суалриз жавабар гудайла садавайни документар истемишдач. Гьар са касди вичикай гьихьтин малуматар гузватӀа, гьадалди бесарда. 2010- йисан переписдин делилралди, гьамиша Россияда яшамиш жезвай инсанрин кьадар 142,9 миллион кас тир. Дуьньяда агьалийрин кьадардал гьалтайла, чи уьлкве муьжуьд лагьай чкадал алай. Вилик жергейра, гьелбетда, Китай, Индия авай. США-ДА, Индонезияда, Бразилияда, Пакистандани Россиядилай гзаф агьалияр яшамиш жезва. Нубатдин перепись кьиле тухвайдалай гуьгъуьниз чи уьлкведин халкьариз талукь цӀийи делилар малум жеда. Газет кӀелзавайбурун фикирдиз гъиз кӀанзава. 2010- йисан переписдин вахтунда адак акат тавур хейлин инсанар амукьайди я. Иллаки Кьиблепатан Дагъустандин шегьерра ва хуьрера. ГьакӀ хьайила, переписдикай кьил къакъудун дуьз туш. Алатай переписра (Идан гьакъиндай печатриз хци макъалаярни акъатайди я) чи шегьерра ва районра лезгийрин кьадар тӀимилардай амалриз, кьуьруькриз рехъ гайиди я. Ихьтин кар мад тикрар тахьун патал, гьар сада переписда иштирак ая ва жувакай, хизандикай тамам делилар це.
+МР-ДИН АДМИНИСТРАЦИЯДА АЛАТАЙ гьафтеда, Магьарамдхуьруьн районда авай Афгъанистанда кьиле фейи гьерекатрин иштиракчийри фадлай гуьзетзавай кӀвалах кьилиз акъатна. Сифте яз, ветеранриз кӀвал къачудай мумкинвал гузвай пулдин сертификатар гана. Дагъустандин республикадин кьил Сергей Меликован къайгъударвилин нетижада и месэла гьалдай мумкинвал хьана. И шад мярекат «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова тебрикдин гаф рахуналди ачухна. Райондин регьберди къейд авурвал, и месэла гьалун яргъалди хьанатӀани, ам алай чкадилай юзана ва алай йисуз чаз сифте яз I2 касдиз сертификатар гудай мумкинвал хьана. Чи райондай и гьерекатра I03 касди иштиракнай. Алай вахтунда районда 74 ветеран ава. Сифте нубатда сертификатар 2005йисан 1- январдалди учетда акъвазнавайбуруз гуда. Районда учетдал алай 74 хизандив и сертификатар агакьарунин гьакъиндай кӀвалах давам жеда. Гуьгъуьнлай мярекатдал рахай афгъанвийрин Союздин председатель Гьабидин Алиева, общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева, Афгъанистандин гьерекатрин залум йикъар рикӀел хкана ва гьа цӀаяра уьтквемвилелди иштиракай, чпин пак буржи тамамарай районэгьлийриз чухсагъул малумарна ва гуьзет тавур пишкешар агакьун тебрикна. ГьакӀни, абуру ихьтин къайгъударвал чӀугунай, винидихъ рахай кӀвалах кьилиз акъуднавай ва и жигьетдай кӀвалах давамарзавай республикадинни райондин руководствойриз чухсагъул малумарна. Шад гьалара сертификатар вахчур ветеранри райондин регьбердихъ галаз рикӀел аламукьдай шикилар яна.
+И ЙИКЪАРА Дагъустан Республикадин кьил Сергей Меликован буйругъдал Магьарамдхуьруьн райондин администрациядиз республикада цифровой технология вилик тухунин рекьяй министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Тамерлан Буганов атанвай. Ам «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Фарид Агьмедовахъ галаз гуьруьшмиш хьана. Абуру «Инцидент.Менеджмент» системада гьялна куьтягь тахьанвай, мукьвал-мукьвал гьалтзавай четин суалрин гьакъиндай веревирд авуна. «Магьарамдхуьруьн район» МР- ди хабар гузвайвал, энергиядин ва ятарин системайри къайдадикай хкатиз кӀвалахуниз килигна арзаяр гзаф жезва. Кьиле фейи гуьруьшда сигъ алакъаяр хуьдай мумкинвилер ва гьакӀни райондин администрацияда ва са жерге къуллугъ
+рин официальный социальный сетра регистрация хьунин гьакъиндай са жерге месэлаяр гьялна. Эхирдай Тамерлан Буганова вирироссиядин халкьдин перепись кьиле фидайла «Госуслуги» портал куьмек яз дистационно форматда аваз кьиле финиз фикир гана, ва гьа портал ишлемишун теклиф авуна.
+ИСМИХАН КЪАДИМОВАН - 90 ЙИС ИСМИХАН КЪАДИМОВ заз патавай акур, вичихъ галаз адан хуьре, кӀвале са кьас фу тӀуьр, санал шиирар кӀелиз, веревирдер авур шаиррикай сад я. Адан гьакъиндай кхьей гзаф авторри ( Къ. Рамазанов, Ш. Шабатов, А. Нагъметуллаев, Н. Мегьамедрасулова) ам «чилин шаир, хуьруьн шаир» тирди къейднава. ГьикӀ хьи, ам I93I- йисуз кьакьан дагъдин Гъепцегьрин хуьре (Докъузпара район) хана, гьана дагъларин яйлахрал, къайи булахрал, зарлу чигерални атирлу цуькверал ашукь яз, абурал гьейранвал ийиз, шиирар, манияр теснифиз, чӀехи хьана. Ада вичин зегьметчи гъилера, сад хьиз, устадвилелди куьтенни пер, дергесни чумахъ, гьа са чӀавуз чарни, къелемни къачуна. Ктабарни акъудна: «ТӀебиатдин сегьне», «Шарвили», «Хизан сир я», «Чи руьгьдин хазина», «Уьмуьр женг я» ва масабур. «Шарвили» поэмадай автордиз чи халкьдин игитвилин «Шарвили» эпосдин премия гана… Хуьруьн зегьметчи шаирдин эсерар мукьвал-мукьвал «Лезги газетдиз», «Самур», «Кард», «Дагъустандин дишегьли» журналриз, лезги шаиррин шииррин умуми кӀватӀалриз акъатиз хьанай. Эхиримжи «Уьмуьр женг я» ктаб акъатайла (ам 329 чиникай ибарат я), за кхьенай: «Исмихан Къадимов яшлу автор ятӀани (адан 85 йис тир), къелемди, гьамиша хьиз, чилел, уьмуьрдал, инсанрал, гьахълувилел, михьивилел, гъейратлувилел ашукь яз, кӀвалахзава… Хуьруьн шаир, чилин шаир, лежбер шаиргьа сад хьиз кьазва гъепцегьви Исмиханан тӀварцӀихъ галаз» («ЛГ»-ДИН 20I5-ЙИСАН 20- август). Чна ина лагьанвай гьар са келимади, шаирдин яратмишунрин алем квекай ибарат ятӀа, лишанламишнава. Шаирдин хуьруьнви, хъсан малим , публицист, общественно- политический деятель Агъадаш Нагъметуллаева къейднава. «Исмихан Къадимован яратмишунра хуш къилихрин, виниз тир къанажагъ авай, лавгъавал гвачир зегьметчи инсанди кьетӀен чка кьазва. Герек атай чкада�� ада уьтквемвилелди вичин терефни, дережани хуьзва. Ингье «Хеб я вун, хеб» шиир къачун («Чи руьгьдин Хазина» ктабдай). Са «арифди» муькуьдан «авамвал» къалурун патал адаз «хеб я вун, хеб» лугьузва. Жавабди вич вилив хуьз тунач:
+-Я хва текьейди,-лагьана, Жаваб гузва МУЬКУЬДА,ХИПЕН вилик какур жез, Икрамзава вирида. Туьтуьна сун шарф туна, Сун пенжекни шалварни, Тандални сун свитер, Сун гуьлуьтра кӀвачерни… Вун кӀвачелай кьилел кьван Башламишна гьа хеб я. БалкӀан кӀандай, цӀап такӀан, Мезни халис терхеб я...
+Бес им шаирдин- айгьамчидин, вичизни хуьруьн уьмуьр, хипехъанвал вуч ятӀа, хъсандиз чизвай устаддин ачух тарс тушни! Исмихан Къадимован ирсина ихьтин жанлу, насигьатдин эсерар цӀудралди гьалтзава. Виридалайни артух, чи рикӀел аламайвал, гьеле алатай асирдин 70- йисара кӀелдайбурун мецерал атай, шаирди лезги чӀал чпин «чирвилералди» хирде ийизвай бязи ораторар-чиновникар русвагьзавай «Вот, юлдашар!» шиирди Исмихан вуж ятӀа чирнай, машгьурнай.
+Так конкретно подуматна, и кардиз Резервияр акъуднайтӀа, хъсан тир. В основном, гьа идакай са польза, Безусловно, хкуднайтӀа, хъсан тир… («ТӀебиатдин сегьне» ктабдай).
+Адалай кьулухъ Исмихан халкьдин арада халкьдин уьмуьрдалди, къайгъуйралди, зегьметралди чӀехи хьанвай шаир тирди гьар сада гьиссна… ЧӀалан устад шаир Къадир Рамазанова Исмиханан чӀалан милливилел хьиз, адан сабурлувилелни гьейранвалдай:
+Исмихана, кисна, цӀарар кхьизва, Акъуддайвал кисна вичин ктабар, Мерд Алидиз кьарай авач, хъфизва, Авун патал «Лезги газет» хабардар… («Дустарикай дустариз зи» шиирдай)
+Гьакъикъатдани, И. Къадимован гьар цӀийи ктаб акъа
+5 23- октябрь, 2021- йис. тайла, кӀелдайбур чна хабардар авурди я. Неинки гьакӀ хабардарна, гьар са ктабдин кьетӀенвилеризни къимет гана. Чна кьатӀузвайвал, Исмихан Къадимов вири уьмуьрда хуьруьн темадиз, чилин девлетар, инсанрин садвал, сагъламвал ва гьуьрмет хуьнин, вири няметрив къадирлувилелди эгечӀунин месэлайриз вафалу яз амукьна. И жигьетдай ам, чи фикирдалди, чи милли шаиррикай анжах арифдар СтӀал Сулейманаз ухшар я лугьуз жеда. Сулеймана хьиз, Исмиханани чилел зегьмет чӀугвазвай маргъухъанризни бичинчийриз, малдарризни хипехъанриз, устӀарризни заргарриз мани лагьана. Устадвилин дережаяр гьарма сад са жуьре ятӀани… Хайи чиликай, тӀебиатдикай рахадайла, ада кардик кутазвай гекъигунриз, рангаризни тавариз, сесериз яб гун:
+Къуьнуьхъ лацу циф галчукна, кавал хьиз, На лугьуди, и дагъ цавун дестек я. Секин яйлах милайим я, марал хьиз, Гьикьван рикӀиз чимини я, гуьрчег я. БИЖГЪЕР-БИЖГЪЕР хьанва цифер синерал, ЭчӀелавай ярдин читин перем хьиз. Циферайгъуз рагъ кватнава чуьллерал, Эслид рикӀихъ тамарзу тир Керем хьиз…
+Сад лагьайди, авторди саки вири эсера инсанни тӀебиат санал ала, сад-садан къайгъуда ава. Им кьетӀен алакьун тирдал шак алач. Кьвед лагьайди, шаирди арадал гъанвай гьар са ШИИСМИХАН ��ЪАДИМОВАН - 90 ЙИС килди, чеб рангаралди, ширеривди чӀугурбур хьиз, кӀелзавайдан бейнида гьейранвал арадал гъизва. Шаир художник туш садани лугьудач жеди. Дугъриданни, Исмихан Къадимован къвалав алай вахтунин машгьур художникрикай сад тир Къадим Къадимов чӀехи хьун дуьшуьшдин кар туш… Ам Избербаш шегьерда художественный школадин малим я. И йикъара Исмихан Къадимован 90 йис жезва. Вич чи арада амачтӀани, адан ирс чав гума, руьгь чахъ галаз рахазма. Чна и юбилей вири гъепцегьвийриз, вири лезгийриз, хайи чӀалал ва эдебиятдал рикӀ алай вирибуруз мубаракзава. Агъадихъ чна шаирдин чи гъилик кумай эсеррикай чапзава.
+ЧӀал хуьх, чил хуьх, жуван чан хьиз, Ватан кӀан хьухь лугьуда. Гьар са касдиз ферз я хуьнуьх, РикӀ хуьдай хьиз хуруда. ЧӀал квахьайтӀа, миллет квахьда, РикӀив гьайиф агатда. Асайишдин хевлет квахьда, КӀвачикай чил хкатда. Вун вуж я къе, вун нинди я, Хабар кьадай сад жедач. Жуван дибни дувул квахьай РикӀ эсиллагь шад жедач. Нефсер къаних хьайила чи, Пулдихъ ялвар акатда. Акьулди фер гайила чи, Чил савдадиз аватда. И чил зид туш, я видни туш, Чи несилрин чил я ам. Зегьметдалди уьмуьр гуьрчег Ийиз, кьве гъил, кьил я ам. Чна чуплах авурла чил, Патандак хвеш акатда. Чахъ тахьайтӀа къайгъудар кьил, Чил чи гъиляй акъатда. Регьбер тахьай халкь куьлягь я, Садвал тежез, агатдач. Бул гьуьжетрай акьаз, чикӀиз, Къастар кьилиз акъатдач…
+Аман, дуьнья вун Къажгъан хьиз ргазва, Ажугъламиш жез, Вулканар къудгаз, ТАМАРИЗ-ЦӀАЯР, Кьурагьвал –чилиз, Гьуьлерлай къати ТӀурфанар вегьиз, Залзалаяр жез, Къарсурзава на, Шегьерар, хуьрер ЧукӀурзава на. Лагь, вуч хьанва вахъ, Жаваб це дуьзгуьн. Куьз квагъда гьалар, Чилерал къизгъин, Вун къизгъин тежез, Милиз кӀанда чаз. Ви чуьллер женнет Ийиз кӀанда чаз. Рагъул булутрай Марфар къвез чилел, Берекатрин гад, Гатфар къвез чилел, Ви къужах чӀагай Бахча хьиз хьурай. Вун чаз девлетрин Хунча хьиз хьурай… -Эй инсан, инсан,
+Жаваб сад я зи, Квез уьмуьр хъсан Хьун мурад я зи. ЗУН-ЧАН алай чил, Ракъинал дамах, Гьавада КЬЕЗИЛГЕГЬЕНШ я къужах. Ятарал нурлу Алемдин гьевес., Жигердал гужлу, Мехмер хьиз нефес. Сиягьатда заз Галатун чидач. ГъалатӀ хьана, рехъ Алатун чидач. Тешкилиз югъ-йиф, Гьерекат я зи. Чилерал марф, циф Берекат я зи. Квез бул няметар Гьасил жедайвал. Гьалал девлетар Тешкил жедайвал, Гуьрчегвал чилин Азгар жедайвал, И чил женнетдиз Ухшар жедайвал, Халкьдиз икрам, Ракъиниз гьуьрмет, Сегьердиз салам, КВЕЗ-РУЬГЬДИН девлет…
+23- октябрь, 2021- йис. 2020- ЙИСАН 2- майдилай алай вахтуналди Магьарамдхуьруьн районда 1969 кас азарлу хьана, абурукай 1444 касдиз ковид тестикьарна. Вахтунда къайгъударвал чӀугунин, духтурри гьакъисагъвилелди чпин везифаяр тамамрунин нетижада 1326 кас сагъарнава ва 118 кас гьеле начагъзама. ГьакӀни 38 аялдикай 11 аялдиз ковид тестикьарнавай. Больницадилай къецяй стӀалжемдик азарлу хьайи 525 касдикай 497 кас сагъ хьанва. 28 кас начагъзама. Вири санлай ковиддикай 1323 ва 497 кас стӀалжемдикай сагъарнава. 11 кас амбулаторный къайдада сагъарзава, гьабурукай 1
+* Лавровый пешер неинки хуьрекдин дад хъсанарун патал ишлемишда, абур гьакӀни гзаф азарин дарман я. А пешери нервияр мягькемаруниз, ивида шекердин кьадардал гуьзчивал ийиз, ратарин кӀвалах хъсанаруниз, жалгъайрин тӀал секинаруниз, нефесдин органрин кӀвалах хъсанаруниз ва гзаф маса азарар сагъариз куьмек гуда. Ам икӀ гьазурда. I0Г. лавровый пешерал 300 мл гр яд илична ргада, ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик? стакандавайди хъвада. Галатун алудун патал лавровый пешеринни чӀутран цуькверин (I:I) ванна кьабулунни гзаф хийирлу я. * Япариз зайифдаказ ван къвезвайла, аптекадай маса гузвай спиртдин прополисдин настойка зейтундин ягълудик (I:4) какадарда. Ахпа жунадин са кӀус а къаришмадай кьежирна, 36 сятда япа твада. Сагъарунин вахт I0-I2 югъ. Япарин сес 4-6 йикъалай хъсан жеда. *Мекьи хьана азарлу тирла, кьил тӀазвайла ва гьакӀни хуьрек иливарун патал 2-3 сятдин вахтунда, куьлуь-куьлуь хупӀар ийиз, 2-3 стакандавай кудай яд хъун гзаф хийирлу я. Кудай ци бедендик квай зиянлу шейэр вири хкудзава. *Чахуткадин азар квайла, чугъундуррин ва газаррин мижеяр, вирт, (гьар сад 3 стаканда авайди) са стакан алоэдин, 2 стакан ичерин мижеяр вири куьзна, са катулдиз цана бугъ алахьдалди чими ийида. Ахпа аниз вирт алава хъувуна, ам цӀрадалди хуькуьрда. Къайила, коньяк хъияна, мичӀи рангунин бутылкайриз цана, I5 суткада кӀвалин гьавада хуьда. (Холодильникда хвена виже къведач). Ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик I00 г. ишлемишда. Ихьтин процедура кьиле тухудайла, рапар, дарманар ва маса шейэр ишлемишна, пӀапӀрус чӀугуна виже къведач. Мижеяр кӀвале жува-жуваз гьазурун лазим я. Сагъарунин кьвед лагьай курс куьтягь хьайила, жигерар эквериз (рентген) вегьеда.
+ЦӀИНИН йис чи райондин мулкара уьзуьмчиярни багъманчияр патал бегьерлу йис хьанва. Райондин хуьруьн майишатдин производственный управлениедин делилралди эхиримжи йисара экономикада кьилин чка кьазвай дибдин хилера- багъманчивиле, уьзуьмчивиле, майвачивиле, малдарвиле хъсан терефдин еке дегишвилер арадал атанва. Хуьруьн майишатдин продуктар гьасилун йис-йисандивай артух жезва. Рекъемрин гекъигуналди 202I- йисуз гьасилай емишрин кьадар 39000 тонн тиртӀа, алай йисуз 4820
+гектардин майданрай 44 I03 тонн емишар кӀватӀна, шаз районда санлай I5II9 тонн ципицӀар кӀватӀнавайтӀа, цӀи I8II9,3 тонн ципицӀар кӀватӀнава. Къейд ийин хьи, ципицӀрин бегьердин кьадардал гьалтайла, чи район Дагъустан Республикада гьамиша кӀвенкӀве чкайрал алайди я. «ЦипицӀрин кьакьан бегьердин бине кутун зуламаз башламиш жезва. Уьзуьмлухрин жергейрин араяр вахтунда къарагъарунилай, гатфарихъай жуьреба-жуьре азарризни гьашаратриз акси дарманар ягъунилай ва маса кӀвалахарни вичин вахтунда кьиле тухунилай бегьердин бине гзаф аслу жезва. Тегьенгрин араяр къарагъарна, вахтунда миянардай шейэр вегьена, гьар са тегьенгдив лазим кьадар яд агакьарна кӀанзава. КӀанзавайди ашкъи авай хийирлу хел вилик тухун патал серенжемар кьабулдай ксар я. Вахтунда авур крари, дурумлу зегьметди, хъсан бегьерни гана. Къейд авун лазим я, райондин руководстводи везифайрин жавабдарвал хкажунин, агьалийрин дуланажагъдин шартӀар хъсанардай серенжемар кьабулунин месэлаяр виридалайни важиблубур яз гьисабзава. Майишатриз руководство гудай, властрин органра кӀвалахдай ксар хкядайла, абурун пешекарвал, намуслувал хьтин ерияр фикирда кьазва. Лежбервилинни фермервилин майишатрин кьиле зегьметда лигим хьанвай, чилин къадир авай, производство чидай, кӀвалахар тешкилиз алакьдай, датӀана халкьдин арада аквадай инсанар хкяна. Абуру кӀвалахдин вири участокра зегьмет тешкил авуниз, адаз къимет гуниз ва ам ашкъиламишуниз кьетӀен фикир гана. Гьа са вахтунда тамамарзавай кардай гьар садан жавабдарвал хкажна. ЖАННА. ХУЬРУЬН МАЙИШАТ
+Чи пешеда кьилинди аялрал рикӀ хьун я
+АЯЛВАЛ гьар садан уьмуьрда виридалайни хъсан вахт я. Са къайгъуни авачир и бередин чӀехи пай вахтунда ам къугъвазва, ада шадвалзава ва дуьнья чирзава. Алай вахтунихъ аялар патал генани гзаф лайихлувилер ава, рикӀиз кӀандай кьван жуьрейрин мультфильмаяр, телепередачаяр, ял ядай чкаяр … Чи уьлкведа школадиз фидалди яшда авай аялрин, гьа гьисабдай яз аялрин бахчайрин ва маса четин месэлаяр гьялуниз эхиримжи йисара артух фикир гузва. И жигьетдай тербиячияр пешекарвал хкаждай курсариз рекье тун, абур патал семинарар, тренингар тешкилун, акьалтзавай несилдиз чешнелу тербия гунин макьсаддалди жегьил пешекарар патал мастерклассар кьиле тухузва. МасакӀа хьунни лазим туш, бес 2 йисалай 6 йисалди аялдин акьул, зигьин арадал къвезва, и вахтунда сагъламвилин бине мягькем жезва. Са гафуналди им аялдин гележег патал гзаф важиблу вахт я. И чӀавуз адан патав къени къилихрин, аялрал рикӀ алай, абурун гуьгьуьлдин гъавурда акьадай кастербиячи хьунихъ еке важиблувал ава. Гьавиляй чи аялрин бахтлу гележег тербиячийрин гъиле ава лагьайтӀа жеда. Пешекарвилин суварин вилик зун Магьарамдхуьре авай «Теремок» бахчадиз мугьман хьана. Аялрин бахчадин заведующий Хадижат Шахмардановади къайгъударвиликай, инин шартӀар хъсанарун патал ийизвай чалишмишвилерикай, чӀугвазвай зегьметдикай за са сеферда газетда кхьенай. Къенин зи ихтилат и бахчада вичин везифаяр тарифлудаказ ва намуслудаказ кьилиз акъудзавай, фадлай кӀвалахзавай, гуьзел дишегьли, хъсан диде, аялрин рикӀ алай тербиячи Халидова Фироза Арасхановнадикай фида. Сад лагьай категориядин тербиячи тир ада и бахчада зегьмет чӀугваз 42 йис хьанва. ИкӀ, кьве йиса аваз яслидиз гъизвай аялар школадиз фидай яшдалди чӀехи авуна, тербия гана, са шумуд выпуск адан гъиликай хкатнава. Алай вахтунда ада гъвечӀи группадин аялриз тербия гузва. Фироза Арасхановна рикӀе гьамиша шадвал авай, гьа шадвални виридаз гуз гьазур, хъверни зарафат гзаф кӀандай, рикӀиз пара чими дишегьли я. Бахчада авай аялрин дидени, халани, кӀеви дустни тир ам виридаз кӀанда. «Аялар малаикар хьиз я. Абуру чи чӀехибурун рикӀе вуч аватӀа, гьасятда гьисс ийизва. Тербиячидин пешедал лагьайтӀа, кьилинди, аялрал рикӀ хьун я. Маса сир ина авач,куьрелди жаваб гана ада. Фироза Халидова Магьарамдхуьре чӀехи гьуьрмет, авторитет авай Арасхановрин хизанда дидедиз хьана. Школа лап хъсан къиметрал акьалтӀарай Фироза бах I975- йисуз педуниверситетдин филфак-дин факультетдик экечӀна, анаг I980- йисуз хъсан чирвилер аваз акьалтӀарна. Университет акьалтӀарнавай жегьил пешекар гьа и бахчадиз атана I980- йисалай I992- йисалди заведующий яз кӀвалахна. Фироза Халидовади бахчада кӀвалахиз эгечӀай сифте йикъалай къенин йикъалди вичин зегьметдалди, вичи ийизвай кӀвалахдал рикӀ хьуналди вири гьейранарна. Адакай аялриз кьвед лагьай диде хьана. Вахт- вахтунда тӀуьн гузвай, къулай, михьи бахчада тербияламишзавай аялрин диде-бубаяр Фироза Халидовалай пара рази я, абур аялрикай рикӀ архайин яз чпин кӀвалахрал машгьул жезва. Фирозади вич кӀвалахда жавабдарвал гьисс ийидай, хъсан гьазурвал ва чирвилер авай гьар са кар алакьдай пешекар яз къалурнава. Вичел тапшурмишнавай гьи кӀвалах хьайитӀани, вахтунда тамамарун адаз адет хьанва. Ада вичин зегьметдалди коллективда гьуьрмет къазанмишнава. Вири аялрихъ, абурун диде-бубайрихъ галаз ада гьасятда рахадай чӀал жагъурда. Ам са шумуд грамотадин сагьибни я, и мукьвара Фироза Арасхановна РФ-ДИН образованиядин лайихлу работник лагьай тӀварцӀизни лайихлу хьана. Фироза Арасхановна хъсан тербиячи хьиз ферли дидени я. Ада вичин уьмуьрдин юлдаш Халидов Мингьажидинахъ галаз хъсан тербия гана пуд велед чӀехи авуна шегьредал акъуднава. Сагърай вич! Чаз Фироза Арасхановнадиз ва амай вири тербиячийриз чпин пешекарвилин югъ рикӀин сидкьидай мубарак ийиз кӀанзава.
+ИНВАЛИД аялар авай диде-бубайриз алава пособиярни, кьезилвилерни, зегьметдин заминвилерни талукь я. РДДИН МФЦ-ДИН кьилин идаради раижнавайвал, инвалид аялар авай хизанривай агъадихъ галай кьезилвилерикайни пособийрикай менфят къачуз жеда: диде-бубадикай садавай (ва я къаюмвалзавайдавай) вацран къене ял ядай 4 югъ алава яз къачуз жеда, и йикъарин гьакъини гуда; диде-бубадикай садавай (ва я къаюмвалзавайдавай) вичиз къулай тир гьар гьи вахтунда хьайитӀани гьакъи гузвай отпускдиз экъечӀиз жеда; кхьена къалурнавай разивилин чар галачиз инвалид аял галай диде-бубаяр йифен вахтунда, ял ядай ва суварин юкъуз кӀвалахал желбдай ва командировкайриз ракъурдай ихтияр авач. КӀвалахал акъвазунин программа. Инвалид аялар галай диде-бубайривай жегьилриз талукь махсус программадай кӀвалахал акъвазиз жеда. Кьилин шартӀ яшар 30 йисалай гзаф тахьун я. Аялрин пособияр. Аялрин пособияр тайинардайла, инвалид аялрихъ гелкъвезвай диде-бубайривай алава кьезилвилер (льгота) къачуз жеда. ЖКУ-ДАЙ гузвай харжийрин эвез вахчун. Инвалид
+МАЛУМ тирвал, 14, 20 ва я 45 йисан яшара авай ватанэгьлийриз паспорт къачун , дегишарун талукь я. 14 йисан яшдив агакьнавайбуруз паспорт къачун патал герек жеда: дидебубадин паспортар; хайивилин аялар авай хизанривай яшамиш жезвай кӀвалин коммунальный къуллугърай, капитальный ремонтдай гузвай гьакъидин 50% элкъвена вахчуз жеда. И кьезилвилерикай менфят къачун патал агьалийривай яшайишдин рекьяй хуьнин идарадиз ва я МФЦ-ДИЗ арза вугуз жеда. ДИДЕ-БУБАДИЗ вахтунилай вилик страховой пенсия. Муьжуьд йисал кьван яшара авай инвалид аялдиз тербия гузвай диде-бубадикай садаз вахтунилай вилик страховой пенсия къачудай ихтияр ава. Бубадиз- 55 йис хьайила ва 20 йисалай тӀимил тушиз страховой стаж авайла. Дидедиз 50 йис тамам хьайила ва 15 йисалай тӀимил тушиз страховой стаж авайла. КУЬ ИХТИЯРАР шагьадатнама; 3,5-4,5 кьадардин шикил, 300 манат госпошлина гун. 20 ва 45 йис хьайила, паспорт дегишарун патал герек жеда: куьгьне паспорт; 300 манат госпошлина гун; 3,5-4,5 кьадардин 3 шикил; эвленмиш хьунин гьакъиндай шагьадатнама (аваз хьайитӀа). Паспорт къачунин, дегишарунин арза, хайи йикъан пакагьан йикъалай башламишна, 90 йикъан къене гуз жеда. Паспорт дегишарунин муддат 5 югъ я.
+РФ-ДИН Президент Владимир Путина военный къуллугъдиз талукь УК-ДИК дегишвилер кухтуна. «РФ-ДИН Уголовный кодексдик ва РФ-ДИН уголовно-процессуальный кодексдин 151статьядик дегишвилер кухтунин гьакъиндай» федеральный къанун правовой информациядин сайтда чапнава. ИкӀ, УКДИК «Мародерство» цӀийи статья кухтунва. И тахсиркарвиляй 6 йисалай 15 йисал кьван азадвиликай магьрумунин жаза гуда. Мад са дегишвал- «Гуьгьуьллудаказ есирвиле вугун». И кардай 3 йисалай 10 йисал кьван азадвиликай магьрумунин жаза тайинарнава. Эгер и тахсиркарвал сифте яз авур аскерди вич азад хъувунин серенжемар кьабулайтӀа, вичин къуллугъзавай чкадал хтайтӀа ва есирвилер маса тахсиркарвилер тавуртӀа, ам жавабдарвиликай азад авун мумкин я. Дезертирвал авуртӀа ва я эвер гайила, военный къуллугъдал татайтӀа, 5 йисалай 10 йисал кьван азадвиликай магьрумунин жаза къведа. Запасда авай ва военный сборриз эвер ганвай аскерриз хивени икьрардин бинедаллаз къуллугъзавайбурун хьтин жавабдарвал гьатда. Идалайни гъейри, аскервилин буйругъ кьилиз акъуд тавунайни, женгинин гьерекатра иштиракуникай кьил къакъудуникайни, къуллугъ авунин къайдаяр чӀурунайни, военный эменни квадарунайни жавабдарвал мягькемарда. Бязи дегишвилер госзаказдин икьрарар тамамарунизни талукь жеда, икьрардин шартӀар чӀурун тикрарайтӀа, 4 йисалай 8 йисал кьван азадвиликай магьрумунин жаза къведа, эгер тапшуругъ кьилиз акъуд тавуртӀа, ва я гайи зарар вад миллион манатдилай тӀимил тушиз хьайитӀа- 5 йисалай 10 йисал кьван. Эгер военный къуллугъдиз акси яз авур тахсиркарвилер яракьлу къал-макъалар авай, гьакӀ военный гьерекатрин шартӀара, мобилизациядин ва я военный муддатда, военный вахтунда кьилиз акъуднаваз хьайитӀа, гьалар заланарунинбур яз гьисабда.
+КЪЕНИН чи обществодиз агъуз нукьсанар яз хас хьанвай, инсанар дериндай фикирлу ийизвай кьетӀенвилерикай сад- зегьмет гьуьрметдай авудун, адан багьа метлеблувал, гьамиша жанлу паквал рикӀелай алудун хьанва. Икьван залан фикир лугьуналди чаз вири алем санлай мичӀи лекедик кутаз кӀанзавайди туш. Гьакъисагъ зегьметдал машгъулбур, зегьметда уьмуьрдин маналувал, адан дад аквазвайбур пара я, лап пара. МасакӀа хьун мумкин туш. Эгер инсанри вирида муьфтехурвилиз кьил ягъайтӀа, общество азарханадиз ухшар жедай, ам алкӀидай, уьмуьр яваш-яваш хкахьун мумкин тир. Инсаниятдин къанажагъдин, камалди ахьтин тӀебиатдиз акси гьалдиз рехъ гун мумкин туш. Зегьмет обществодин лувар я, ам вилик чӀугвазвай къуват гузвай генератор я. Лувар яваш хьайи къуш ацукьда, зегьмет яваш хьайи общество кесиб жеда, ажуз жеда, гуьгъуьна амукьда, адан гьерекат акъвазун мумкин я. Ихьтин гьалдиз рехъ гун обществодин вилик тахсиркарвал жеда. Гьавиляй адан пад кьаз алакьдай сагълам къуватар обществода жегъида. Чун рахазвайди виридаз ашкара гьалдикай- зегьметдиз авай рафтар чӀуру патахъ дегиш хьуникай я. Чи обществода кьезил фахъ, кефчи уьмуьрдихъ галтугнавайбурун кьилин къат арадал атанва. «Жибинда пул, кӀаник машин, дамах партал, ички галай тӀуьнни вахт-вахтунда» жагъуриз гьатнавайбур пара хьанва. Вирини кеспидивай яргъа акъвазнава, чандал гуж тагъана. Абуру гьич фикирзавач хьи, и чна гьар юкъуз незвай фу-къафун, алукӀзавай пек-партал, ишлемишзавай машин, газ, экв ва маса няметар- ибур вири зегьметди ганвайбур я. Гьич суал гузвач хьи, зун гьи кеспидин иеси я, за обществодиз вуч хийир гана, гузва, зи вуч пай ква? И ксари кьунвай уьмуьрдин жигъирдин кьилин фикир ихьтинди я: «Заз вири буржлу я, зун- садазни». Жигъир, дугъри я, асант, кьезилди я. Анжах нянет алай. Гьелбетда, темпелар, муьфтехурар, угърияр, тарашчияр, лутуяр, ришватбазар чи обществода идалай виликни авай. Амма къенин кьетӀенвал ам я хьи, абурун кьадар пара хьанва, жуьреярни лап гегьенш. Суал къвезва: вучиз? Себебрикай сад СССР чукӀурунихъ, социализмдин общественный къурулуш вара-зара авунихъ галаз алакъада ава. Халкьдин фикир инкара, хаинвилелди тухвай и гьерекатар халисан тарашуниз, уьлкведин девлетар чапхун авуниз элкъвена. Нетижаяр къе чна вирида гьиссзава, рикӀе тӀал аваз эхзава. Зегьмет тахтунай авудай чайгъунди санлай гзафбурун кьилера вичин таъсирдин гел туна: Зегьмет алачиз девлет къазанмишиз жеда лагьана чӀалахъардай. ЧӀуру чешнеди алдатмишарайбур пара я, иллаки жегьилрин арада. Зегьмет къиметдай авудуниз куьмек гайи, гузвай мад са къуват ава. Амни чи СМИ-ДИ, кьилди яз, телевидениеди экрандай датӀана ахмишзавай марифатсуз передачаяр я. Передачайрин метлеб- зегьмет галачиз кеф чӀугвазвай уьмуьр пропаганда авун я. Вични къастуналди, инсанрин психология чӀур авунин къаст аваз. Экрандин «игитар» гьамиша садбур я: кефчибегар, туьтуьна галстук авай гьарамздаяр, йифен клубра вахт акъудзавай чалкечирар, гьуьлуьн къерехда рагъ гузвай назлуяр, муьгьуьббатда алдатмиш хьайи ичкидикай чара кӀанзавай бахт квахьайбур. Я тахьайтӀа, маса аламатдин яратмаяр- сивяй ялав чикӀизвай, рекьиз, кукӀвариз, куз гьазур… Амма зегьметдикай, чна гьамиша серфзавай няметар арадиз гъизвайбурукай са передачани чаз телевизордай гузвач. Чи пешекаррин (малимрин, духтуррин, инженеррин, алимрин) четин кӀвалахдикай лугьузвай, абурун зегьмет баркаллуийизвай са передачани аквадач. Тикрарзава: им марифатсуз рехъ тир «гедонизм» (грек чӀалал лезет, кеф), яни «кефчибегвал» пропаганда авун я. Зегьерлу пропагандадин нетижайрикай рахайтӀа, яргъи жеда. Бес я са рекъем: йиса чи уьлкведай маса уьлквейриз йифен клубра «кӀвалах жагъуриз» 50 агъзурдалай гзаф дишегьли
+яр физва. Зегьметдиз усал рафтар авунихъ маса себебарни авачиз ТУШ.ЧУН себебрикай рахайди къенин гьакъикъат ачухун патал я. Анжах зегьметдикай катун, кьезил къазанжийрин гуьгъуьна гьатун, ява уьмуьр гьахълу авун яз ваъ. Мукьвалмукьвал ван галукьда кӀвалах авач. БатӀул гафар я. Зегьметдал рикӀ алайдаз кӀвалах гьатда. Халкьдин мисал гьахълу я: «Ашкъи хьайитӀа, кеспи жегъида». Анжах гьеллебазар, муьфтехурар багьнайрихъ къекъведа. Вуч багьна ава, сагълам жегьилдихъ, йисаралди са кӀвалахни тийиз, дидедин, бубадин пенсиядал вил алаз, уьмуьр тухузвай? Вуч лугьун чагъиндавай кӀубан итимдиз, ришватар гана вичикай «инвалид» ийизвай? Гьиллебазрин рангар жуьреба-жуьре я. Амма виридаз хас нукьсан сад я: зегьметдихъай катун. Са сеферда са чкадал боевикар яна лагьай хабардикай ихтилатар аватна. Иштиракчийрикай сада, язух чӀугвазвай сесиналди икӀ лагьана: -Вучрай кесиб жегьилри, кӀвалахдай чка авач. Абуруз пул гузва, гьавиляй тамара гьатзава… Бине авачир, ягъалмиш фикир я. КӀвалахиз ашкъи авайдаз кӀвалах жегъида. КӀвалахар бул я. Тамара гьатун герек туш. Гьар сеферда хиялри тухвайла, алатай вахтар тупӀалай ийиз машгъул хьайила, зи фикирдиз дяведилай гуьгъуьнин четин дар йисар, гьа вахтунда зегьмет чӀугур, мукьувай чидай инсанар хуькведа. Гила, вахтуни яргъал йисарин абурун зегьметдин дережа, къиметлувал, берекатлувал, михьивал, гуьзелвал лап ачух жезва. А вахтара вири адетдин крар яз аквадай, са артух фикир желб жедачир. Къе, саки 70 йисан мензилдай, рикӀел хкана фикир-фагьум авурла, гекъигунар авурла, вилик гьайбатлу буйда аваз абурун инсанвилин ва марифатдин къешенг суфат, гьейранардай къуват авай зегьметчивилин къамат къарагъда. Са кӀусни чӀугурун тушиз лугьузва, абур гьар сад зегьметдин игит тир, абуруз гьамиша икрам авун, гьардаз гьуьрметдин гуьмбет эцигун лайих ава. Зегьметдин къиметлувал ада инсандин материальный няметар, руьгьдин девлетар гуналди сергьятлу жезвач. Ам гьакӀ лап хъсан, гьунар авай тербиячини я. Дурумлу зегьметди инсан илимрин лап кукӀушриз хкажда, ада инсандиз тӀебиатдин сирер ахъайдай, абур вичин къуллугъда акъвазардай, тӀебиатдин гьайбатлу къуватар муьтӀуьгъардай мумкинвилер гузва. Зегьмет инсандиз цавун бушлухриз рехъ ахъайна, атомдив инсандиз къуллугъ ийиз туна, инсан хаталу азаррал гъалибна. Мегер вири лугьуз жедани? Инсандин къаматдин гуьрчегвал, руьгьдин девлетлувал, винизвал- гьамни зегьметдилай аслу я. Гьа са вахтунда зегьмет гьар сада обществодин вилик вичин жавабдарвал кьилиз акъудунин уьлчмени я. Зегьмет гьуьрметдай авудун уьлкведа усуми айибдиз элкъвенва. Гьатта гьукуматдин дережада и гьалди вичи-вич къалурзава. Малум я хьи, зегьметдин гьакъи гунин политика дуьздиз, гьахълудаказ тешкилун- зегьмет гьевеслу ийидай са фактор я. Къе и политика алцумдайди, адалатлуди я лугьуз хьун четин я. Са мисал. Бес кьадар четин, жавабдар кӀвалах тамамарзавай малимдин, духтурдин дуллух лап агъузди, кесибди авунва. Гьа са вахтунда кабинетдин цлариз килигиз вахт акъудзавай, хийирлу са карни тийизвай бязи чиновникриз еке, гекъигайла, лап еке дуллухар эцигнава. Чун миллионрив къугъваз алатна физвайбурукай рахадач. Имни зегьмет виляй авудун я. МУКЬВАЛ-МУКЬВАЛ ван къведа: базардин экономикади вири чкадал хкида, кӀвалах авуниз вири мажбурда,- лагьана. Гьуьжетдач. Амма вуч ятӀани ягъаз четин я, адакай дарман жеда лагьана умуд кутаз жедач. Чи шегьерар кьиляй-кьилиз базарриз элкъвенва. Виридани мал-метягь патал уьлквейрай гъиз маса гузва. Къене пата гьасилунин кар саки алкӀанва. Бейкарвал арадай акъудун патал чкайрал кӀвалахдай чкаяр туькӀуьрун, карханаяр кардик кутун герек я, имни пулдин еке такьатрихъ галаз алакъалу я. Гьавиляй гьукуматдин къайгъударвал авачиз гьал дегиш жеда лагьана умуд авуртӀа жува-жув алдатмишун жеда. Уьмуьрдин тарс заланди ва туькьуьлди я. Инсандикай инсан авур зегьметдин къадир квадарайда са вахтунда вичи-вич гатада. Анжах геж, виляй аватайла, уьмуьр гъиляй гьавайда фейила, са затӀни элкъуьриз тежедайла. Бубайрин несигьат гьахъ я: зегьмет алачиз жагъай фу нуш жедач. Зегьмет- инсандин абур я. Абдулзагьир АТАХАНОВ.
+ДЕГЬ замандин тарих чирунал машгъулбуруз вуч аллагь яз малумарай Египетдин фараон хъсандиз чида. Къуръанда, кьилди къачуртӀа, «Юнус» сурада, адан гьакъиндай малуматар ганва. И фараондин мейит факт тестикьарзавай шагьид яз Англиядин машгьур Бритин музейда хуьзва. Им шуьшедин кӀаник хуьзвай мумифицироватнавай, чин кӀаник кваз ярх хьанвай инсандин жендек я. Мягьтел жедай кар ам я хьи, мумифицироватнавай а жендек музейдин гьа и пайина авай маса мумийрилай тафаватлу жезва. Фараондин жендекда бедендин вири органар сифте авай формада амазма. Кьенвай инсандин жендек са гьафтедин йикъара харапӀ жедайди виридаз чизва. Бес и жендек вучиз сифте авай гьалда ама? Пуд агъзур йис алатнава эхир! Мумифицироватнавай жендекарни са кьадар вахт алатайла харапӀ жез башламишда. Им илимди субутнавай кар я. Бес фараондин жендек амукьунин сир вуч я? И сир чаз пак тир ктабди- Къуръанди ачухзава. Инални Къуръанди вичин зурбавал ва вич Аллагьдин ктаб тирди субутзава. Къуръандин аятри фараондихъ галаз Муса (Моисей) пайгъамбардин женг инанмиш жедай саягъда къалурзава. Муса пайгъамбар чи девирдиз къведалди 1200- йисара яшамиш хьана, яни пуд агъзур йис идалай вилик фараон Мусадиз акси кас тир. Эхь, дугъриданни Къуръан Аллагьдин ктаб я ва и ктабда гьакъикъат ава. Гьич са гьаятдин фикирдини къенин йикъалди вичин важиблувал квадарнавач. Фараондихъ галаз алакъалу вакъиа Бритиш музейда эцигнавай экспонатдихъ- фараондин мейитдихъ галаз алакъалу я. Им инсаниятдиз нисят хьун патал Аллагьди къалурнавай аламат я. Музейдин экспонат жагъанвай чкани Аллагьдин и аламат тестикьарзавай са делил я. ГьикӀ лагьайтӀа, сагъдиз амай и жендек Яру гьуьлуьн къерехда Джабалани лугьудай чкадал чилик квай. Англиядин ахтармишардайбуру гьуьлуьн къерехдай чилин къумадикай хкудна и жендек чпин Ватандиз хутахна. И жендекдин яш тайинарун патал ахтармишунардайбурун нетижайри къалурайвал, адан 3000 йис я. Ида а кардин гьакъиндай лугьузва хьи, и инсан Муса пайгъамбардин девирда яшамиш хьана. Идахъ галаз сад хьиз, Къуръандин аятри ва тафсирри и йикъарин гьакъиндай тестикьарзава. Месела, 1144- йисуз кьейи Аз-Замахшарийди «Юнус» сурадин 92аятдиз тафсир гудайла вич кьейидалай гуьгъуьниз 800 йис алатайла жегъидай жендекдин акунар гьихьтинбур ятӀа къалурнава: акунар лагьайтӀа, лап мягьтелвал ийидай хьтин дуьзбур я, на хиялда а кас и жендек кучудай кас я. Материал гьазурайди Р. МУРАДАЛИЕВ я. * * * АЗАРАР алудун патал инсанди векьер, хъчар дегь заманайрилай эгечӀна ишлемишзава. И кардин гьакъиндай сифте кхьинар шумердин халкьари авуна, чал агакьна. И халкьар гилан Ирандин сергьятра чи эра къведалди 6000 йис вилик яшамиш хьана. Шумердин «духтурриз» набататрин танрикай, пешерикай, дувулрикай азарар алуддай ва хирер сагъардай миже, гъуьр гьазуриз чидай.
+Шейх Агьмед Йесеви гьеле аял вахтарилай башламишна Мугьаммада къалурай рекьяй физ алахъна. Пайгъамбар 63 йис хьайила кьейиди чизвай адаз вични гьа яшда аваз кьин кӀан хьана, гьикӀ хьи, пайгъамбардилай гзаф яшамиш хьун ада вич патал лайихсуз кар яз гьисабна. Амма ам кьенач. Ада ВИЧ гележегда яшамиш жедай кӀвал чилик туькӀуьрун эмирна. Ада чилик квай и кӀвале ученикриз тарсарни гуз хьана. Экуь дуьньядал экъечӀ хъийин тийиз ам и чилик мад 63 йисуз яшамиш хъхьана. Йесевидин ученикрикай сад тир вирида гьуьрметзавай сейид Мансур Ата са сеферда чилик квай малимдиз мугьман хьана. И чка акурла сифте адан рикӀиз гзаф дар хьа��а. Ахпа элкъвез-элкъвез хъсандиз тамашайла адаз и чка гегьенш бахча хьиз акуна. Гьасятда адан фикирни дегиш хьана: «Аллагьди вичиз кӀани лукӀ садрани дарда твадач». Къерехдилай тамашайла ихьтин чӀехи инсанри кечирмишзавайди азиятдик квай уьмуьр хьиз аквада, амма гьакъикъатда чеб патал ихьтин уьмуьр абуру женнетдив гекъигзава.
+Заз манияр лагь лугьумир, Заз манияр чизамай туш. Акъатна зун къариблухдиз, Хуьр рикӀелай физамай туш. Са булахдал вад руш ала, САДА-САДАЗ илиф лугьуз. Сада вичин чӀар чухвазва, Фейи уьмуьр гьайиф лугьуз.
+ЧӀехи буба хьайид я зи, Берек хуьрел чӀехи къази. Михьиз хуьзвай диндин ГУЬЗГУЬТЕРБИЯДИН асул бине. Бубайрин рехъ , чи диб, адет, Хуьзамач къе кутаз тикъет, Хуьре, кӀвале амач гьуьрмет, Эхь, кукра тар незва къеняй. Тажуб я зун къенин йикъал, Гьар сад хьанва диндин «къавал», Зил кьадайбур ала къвалал, Пагь, хупӀ кьилер ава вине?! Къе хцикай хьанва «алим», Бубадиз тарс гузвай малим. -Чуру туна, капӀ я - илим, Ичкибазрин тахьуй зуьрне… Береквидиз раиж я куьн, Рехъди физ жеч къуьневаз къуьн. Ислам дин я - авач къекъуьн, Кьамир къуза, туна гуьне…
+САДА-САДАЗ ийиз фитне, Куь кьилерал алай фите?! Гьар сад жуваз килиг сифте, Белки, тахсир акваз жеда. Кимикай квез кун хьанава, Фитнедин лап тӀун хьанава, Ахкъуд тежер кӀун хьанава, ГьакӀ нубатсуз рахаз жеда. КӀантӀа стха, къавум- къардаш Къуллугъдални куьне тадач. Кхьиз гъиле кьаз карандаш, Фитнедин чил храз жеда. Садан кӀвализ ягъайтӀа ракь, АватайтӀа кӀвалерал рагъ, ЭЛБА-ЭЛ куьн жеда начагъ, Кендерагъ хьиз жакьваз жеда. Пехилвилихъ авач терез, Береквидин меслят я квез: Зегьмет чӀугу, гьам я эвез, Суфрадал фу алаз жеда…
+Къвана живер ацукьрай, И зи мублагь чилерал. Гатфаралди амукьрай, Лацу яргъан никӀерал. Гъуьревай хьиз яралди, Хьуй зи никӀер ахвара. Жемир иглеш яргъалди, Рагъ къекъвез хьуй юрфара…
+Бахтавардин гъилихъ галай, ЦӀразавай гимишдин цам. Керемалай кай кас хьанач, Гьадалайни зал ала гъам. Зун кӀевнавай айвандик ква, Зи гъам чӀугваз гьинва, баха, Туьтуь къуш хьиз багъдай рахаз, Зи къизилгуьл, вун гьинава?! Вун аскердин кьулухъ къвазмир, Къваз къерехда къизилдин ич. Айгьана са кар хьайитӀа, Рекьидалди рикӀелай фич. Чи аскерар авай шалун, Йикъан йикъа гудай талон. Гьинал фейтӀан гудай тӀуьн-хъун, Ватан хвена хквезва зун… БЕРЕКВИ Н. Ватан патал чанар гана, Хизандикай магьрум хьана, Гъурбатдани сур тахьана Жегьил жаванар телеф хьана. Дидейрин вилерал накъвар хьана, Бубайрин рикӀер лап тӀар хьана, Ватандиз къуллугъ авуна Жегьил жаванар телеф хьана. Хайи чилихъ вил галамаз, МЕХЪЕР-МЕЖЛИС рикӀе амаз, КӀани рушан шикил гумаз Жегьил чанар телеф хьана. Куь тӀварар чаз лап багьа я Ракъур жедач гьич рикӀелай. Душмандикай Ватан хвена Жегьил чанар телеф хьана. Саласа ГЬАЖИМЕТОВА.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр, чна гьар йисуз къаршиламишзавай ва кьиле тухузвай суварикай сад Яран сувар я. Март вацран эхиримжи декада��ин сифте кьиляй Яр чаз кьуьд куьтягь хьунин ва гатфар вичин ихтиярриз гьахьунин гьакъиндай муштулух гваз къвезва. Им чилин чинлай хъуьтӀуьн лацу яргъан алатна гатфарин къацу махпур экӀя жезвай мублагь ва гуьлуьшан вахт я. ТӀебиатдал чан хкунихъ, тар-там къацу авунихъ галаз сад хьиз, Яран суварин гатфарин чуьлдин кӀвалахрикни тади кутада. Им багъманчиярни уьзуьмчияр, саларбанарни магьсулдарар патал кӀвалахдин лап къизгъин вахт я. Гьар са зегьметчидин везифа йикъакай тамамвилелди менфят къачуникай, кӀвалахар агротехникадин истемишунрихъ галаз кьадайвал, галай-галайвал тухуникай ибарат я. Амма сифте нубатда сувар шад гьалара кьиле тухвана кӀанда. Суварин гурлувал, абурлувал куь иштираквилелай, гьевеслувилелай гзаф аслу жеда. Квез Яран сувар мубаракрай! Къуй суварин шадвал, гьевеслувал квек яргъалди кумукьрай. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+АЛАТАЙ киш юкъуз «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин администрацияда гатфарин сад лагьай субботник кьиле фена. Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агьмедов кӀвенкӀве аваз администрациядин работникар субботникдиз экъечӀна. Коллективда авай дишегьлийри администрациядин гьаятда авай тарарин танариз киреж яна, итимри зир зибил кӀватӀна. КӀватӀай зир-зибил машинриз вегьена и кар патал тайинарнавай чкадиз гадарна. Субботникар кьиле тухун гьамиша чарасуз кӀвалах я. Михьивал таъминарунилай къерехдай абуру коллектив тупламишда ва санал чӀугур зегьметди хъсан нетижаярни гуда. Гьа ихьтин субботникар райондин вири хуьрера авай идарайра школайра кьиле фена. ЖАННА.
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДИН КЪАРШИДИЗ
+1941- ЙИСАН геж зулуз Москвадив кеферпатахъай агакьзавай немсерин кьушунривай къвез алакьай виридалайни кьакьан чка гьа им я. Яхромадин винел хкаж хьанвай Перемиловский тепе (са чӀавуз ам душманди кьунвай) меркездин оборонада кьилиндаз элкъвена. Гьа инал, Москва-Волга къаналдин патав, советрин аскерри ва офицерри гитлерчийрин гьужумар сад-садан гуьгъуьнал алаз кьулухъди гадариз хьана ва гьа идалди Москвадиз цӀайлапандин хьтин ягъунар кьадай мумкинвал ганач. Исятда анал Аскердиз-Азадчидиз памятник ала. Са мус ятӀани немсерин кьушунри кьур Яхромадиз 80 метрдин кьакьанда авай майдандилай килигиз жеда.
+ГЬАР са касдихъ чӀехи Ватан хьиз гъвечӀи Ватани ава. Вун ханвай, аял вахт акъатнавай, ви мукьва-кьилияр, ярар- дустар яшамиш жезвай, хайи кӀвал авай чкадиз Ватан лугьуз ва анин тӀебиатдал, алакьунар авай зегьметкеш инсанрал, гьар са куьлуь-шуьлуьдал дамахиз жеда. Чи гъвечӀи Ватан Магьарамдхуьруьн район я. Магьарамдхуьруьн район РСФСР дин Верховный Советдин Президиумди I943– йисан 5октябрдиз кьабулай къарардин бинедаллаз Кьасумхуьруьн райондин тешкилат паяриз чара авунин нетижада тешкил хьанай. Тешкил хьайи йисуз райондин сергьятда 483,57 квадратный километр чил авай. Сад авунвай II хуьрерин советрик 45 хуьр акатнавай ва 3I хуьруьн майишатдин кархана кардик квай. Агьалийрин кьадар I0,4 агъзурдав агакьнавай ва абурукай 94 процент лезгияр, I,6 процент урусар, 0,4 процент дагъви чувудар ва амай 4 процент гьар жуьре миллетар тир. I957– йисан I– ноябрдин делилрай, ишлемишзавай чилерин кьадар 53, 4 гектардив агакьнавай, абурукай I0,4 гектар цанвай чуьллер ва багълар, 2,2 гектар векь ядай чил, 9,I гектар нехирар хуьдай чилер ва 5,0 гектар къатканвай чилер тир. I970– йисара райондин майишатра вири чилер цадай, техилар кӀватӀдай ва амай четин кӀвалахар ийидай мумкинвал хьана. Районда авай I4 колхоздикай совхозар хъувуна. Майишатрин кьилин хел багъманчивал тир. Хуьруьн майишат вилик тухунин мураддалди 7,5 агъзур гектарда багълар цун ва 4,5 агъзур гектарда уьзуьмлухар кутун планламишнавай. I980– йисара Магьарамдхуьруьн район Дагъустандин АССР– да аграрийрин секторда кьилинбурукай сад хьана. Са ругуд йисалай районда I436I тонндив агакьна емишар ва район тешкил хьайидалай инихъ сифте яз, 9406 тонн майваяр кӀватӀна. Гьа и йисуз малдарвилин хилени агалкьунар хьана. Яни 5923 центнер якни ва 3589 тонн нек гьасилиз алакьна. Гьар йисуз уьзуьмчивилин хилени хъсан бегьерар къачузвай. Акваз – акваз майишатрин экономикадин гьалар хъсан патахъ элкъвенвай. I985– йисуз райондин зегьметкешар «Ленинский» совхоздин зегьметкешри сифте яз, кьил кутунвай кьве пятилеткадин планар тамамарунив эгечӀна. Районди гьукуматдиз майваяр гунин план кьадардилай артух тамамарна. Планда къалурнавай 8000 тонндин чкадал 9I64 тонн майваяр гана. «Ленинский», «Яру гъед», «Мирный», «Комсомольский» ва са жерге маса майишатрин коллективрин куьмекдалди еке агалкьунар къазанмишиз алакьна. I986–I990– йисара район социально – экономический рекьяй вилик тухунин планда хуьруьн майишатдин продукция гьасилун I6, 5 процентдин хкажун авай. ИкӀ и йисара районда I гектардилай 29 цент.техил, 44 цент.емишар, «Ленинский» ва «Фрунзенский» совхозра 70 центнер емишар, 277 цент.майваяр ва 55 центнер уьзуьмар кӀватӀна. 90- йисара уьлкведа бегьем дегишвилер хьана. Хьайи реформади амай хилера хьиз хуьруьн майишатдин хилени цӀийивилер туна. Майишатар чукӀурна, КФХ – яр (лежбервилинни фермервилин майишатар) тешкилун патал чилер агьалийриз пайна. ИкӀ I997ЙИСУЗ районда 626 КФХ– рин ихтиярда I292 гектар чилер тунвай. Алай вахтундани райондин майишатдин хиле багъманчивал, уьзуьмчивал, майвачивал, малдарвал ва къушчивал, тӀуьнрин промышленность, балугъчивал вилик тухунин мураддалди са кьадар кӀвалахар тухузва. Идан гьакъиндай гьар йисуз чи район республикадин кӀвенкӀвечи жергейра хьуни шагьидвалзава. Са жерге делилар «Самурдин гевгьер» ктабдай къачунва ва гуьгъуьнал алай нумрайра чна цӀийиз кутунвай и рубрика давамарда.
+21-март, 2020- йис. ЛАП фадлай инихъ, къенин юкъузни къейдзавай суварикай сад Яран сувар я. Яран сувари хуьруьн майишатдин цӀийи йис алукьнавайди лишанламишзава. «Яр» гафунихъ лезги чӀала са шумуд мана ава: сегьер, кӀаниди, яру. Зи фикирдалди лезгийрин суварин арада виридалайни гуьзелди Яран сувар я. Яран сувар мукьва жедайла, гилани инсанри чпин гъилерик яру гъалар акалзава. Яру гъал гъилик акалайла кас азаррикайни бедбахтвилерикай хуьда лугьузва. Садбуру Яран йифиз хъийизвай цӀалай хкадарзава ва икӀ авуналди чеб гунагьрикай азад жезва лугьуз фикирзава. Бязибуру Яран сувар гатфар алукьнавайдакай хабар гузвай сувар тирди тестикьарзава. Эхиримжи йисара гзаф хуьрера Яран сувар цӀаяр хъувуналди, жуьреба-жуьре, наз-няметар алай суфраяр ачухуналди, зуьрне-далдам ягъуналди, межлисар къурмишуналди, гьар жуьредин акъажунар тешкилуналди къейдзава. Россиядин шегьерра авай лезгийри Яран сувар вини дережада аваз кьиле тухузва, вижевай концертар гваз чи манидарар гьанриз фена абурун гуьгьуьлар шадарзава. Чаз чи ватанэгьлийриз чеб гьинра аватӀани гатфарин сувар тебрикиз кӀанзава. Къуй чи райондин чилел берекатарни мел-мекъерар артух хьурай. Заз зи макъала Шагьэмир Гьажиеван «Яран сувар» шиирдалди куьтягьиз кӀанзава: Алукьайла гуьзел гатфар Къацу жеда чуьллер, багълар. Гуьгьуьл шад яз, чи лезгийри Тухуз жеда Яран сувар. КУЬЛУЬЗ-КУЬЛУЬЗ къвада марфар, АРА-БИР къвез чими ракъар, КӀватӀ жез санал, шад яз, халкьар, Тухуз жеда Яран сувар, Булвилелди тӀуьн-хъун ийиз, Илигна манияр ягъиз, «Лезгинкадал» кьуьлер ийиз, Тухуз жеда Яран сувар. ЖАННА.
+«АЯЛРИЗ тарс акӀ гана кӀанда хьи, абуруз кӀелдай, чирвилер къачудай ашкъи жедайвал, абурук гьевес акатдайвал ва рикӀ ацукьай предметдихъ ялдайвал»,- икӀ лугьузва яхцӀур йисалай виниз Ярагъкъазмайрин юкьван школада акьалтзавай несилдиз биологиядин предметдай тарсар гузвай малим Къизбес Гунешовнади. Эхиримжи вахтара образованиедин хилера са кьадар дегишвилер хьанва. Гьихьтин дегишвилер хьайитӀани абур аялрив агакьардай дуьз малимни чарасуз я. Ихьтин алай девирдин къайдайрив, истемишунрив кьадайвал тарсар гуз алахънавай, тухузвай тарсар яратмишуниз элкъуьрнавай малимрикай сад Къизбес Гунешовна я. «Къизбес малим савадлу хъсан пешекар хьиз, къиметлу ва гьуьрметлу коллегани я»,- лугьузва гьа и школадин завуч Аскер Нурмагьамедовича. Къизбес Гунешовна аялрин ихтибарвал къазанмишиз, абурухъ галаз хуш рафтарвал хуьз, гьар са аялдив эгечӀдай къайдаяр жагъуриз, абурун фикир вичин предметдал желб ийиз алахънавай пешедин устад я. Ада школадин уьмуьрда хьиз, школадилай къеце пата физвай конкурсра, гьар жуьре мярекатра активныйдаказ иштиракзава. Жегьил малимар патал ам лап хъсан меслятчи, тербиячи, адан тежриба чешне я. Чирвилерихъ ялзавай кас са кеспидал акъваздач. ИкӀ Къизбес малимди «Дагъустандин сергьятра авай дарманрин набататар» кьил ганвай гъвечӀи ктаб чапдай акъуднава. Аялрал рикӀ алай малимди, вичиз чизвай гьар са шэъ аялрив агакьариз, писхъсандан гъавурда тваз ва чпин фикирар лугьуз вердишарзава. Къизбес Гунешовна «РФ- дин образованиедин Гьуьрметлу работник» тӀварцӀин, шумудни са конкурсрин гъалибчи ва гьуьрметдин грамотайрин сагьибни я. Хуш къилихрин, къени, ачух рикӀ авай Къизбес Гунешовнадиз коллективда хьиз, райондани еке гьуьрмет ава. Ихьтин хъсан малимдиз, инсандиз еке тир чухсагъул лугьуз кӀанзава. Къуй квехъ мягькем сагъвал, кӀвалахда, яратмишунра илгьам ва уьмуьрда хушбахтлувал хьурай, гьуьрметлу Къизбес Гунешовна!
+ИСЛЕН юкъуз, «РикӀел хуьнин багъ- 202I» акциядин сергьятра аваз, райондин администрациядин гьаятда гибискусрин ва къизилгуьлерин къелемрикай ибарат тир багъ кутуна. Ватандин чӀехи дяведа телеф хьайибурун Гьуьрметдай кьиле физвай международный акциядин сергьятра аваз, уьлкведа 27 миллиондив агакьна къелемар цун фикирдик ква. Уьлкведин вири регионра кьиле физвай и акцияда Магьарамдхуьруьн райондини иштиракиз кьве йис я. МР- дин хуьруьн майишатдин отделди гъайи къелемрикай, райондин руководстводин, администрациядин аппаратдин жавабдар работникрин ва МР- дин тамарин майишатдин векилрин иштираквал аваз, рикӀел хуьнин багъ кутазва.
+РАЙОНДА коронавирусдиз акси рапар ягъиз кӀанзавайбурун кьадар къвердавай гзаф жезва. Къейд ийин хьи, раб ашкъи авай гьар са касдивай пулсуз ягъиз жеда. Агьалияр райондин больницада ахъайнавай рапар ядай махсус пунктуна кьабулзава. Лагьана кӀанда, алай йисан сад лагьай кварталда муниципалитетда коронавирусдиз акси рапар янавайбурун кьадар 400 дав агакьнава. Чна чи чешнедалди агьалийриз вакцинациядиз ихтибариз жезвайди къалурун герек я. ТӀугъвалдихъ галаз тухузвай женгина вакцинация къуватлу яракь ва чарасуз серенжем я. Гьаниз тамашна, гьевес авай гьар садавай райондин больницадиз вичин хушуналди атана, раб ягъиз жеда. Гьар са районэгьлиди фикирна кӀанда, и кар за жув ва жуван багърияр хуьн патал кьилиз акъудзавай серенжем тирди.
+КЪЕНИН зи ихтилат Хутункъазмайрин хуьре яшамиш хьайи Агъадин хва Азизов Агъамирзедикай я. Ам дидедиз I902-ЙИСУЗ хьана. Агъа, адан буба агьваллу лежбер тир. Адахъ вичин чилер, багълар, мал-къара ва са шумуд жуьт цан цадай яцар авай. Вични дирибаш, дуьньядин гъавурдик квай кас хьана. Агъади вичин кьве ГАДАДИЗАГЪАМИРЗЕДИЗНИ Жамирзедиз кӀвале тарс гана: абур араб, фарс, туьрк чӀаларихъ галаз танишарна. Диндин тарсарни рикӀелай ракъурнач. Гуьгъуьнлай Агъамирзе медресадиз кӀелиз ракъурна. Ада чӀехи гьевес, ашкъи аваз кӀелна. Ада винидихъ тӀварар кьунвай пуд чӀални лап хъсандиз чирна. Математикадал ва маса илимрал рикӀивай машгъул хьана. Девирар дегиш хьана. Совет гьукумат арадиз атайла Дагъустандани савадлувал хкажунин месэлаяр къарагъарна. Гьукуматди диндин медресаяр кӀелнавайбур цӀийи мектебриз желбна. Гьа икӀ, Агъамирзедикай Хужакъазмайрин школада матема��икадин малим жезва. Акьалтзавай цӀийи девирдин несилдиз ада са шумуд йисуз чирвилер гана. I940-ЙИСАН 23- февралдиз Агъамирзедиз армиядин жергейриз эвер гузва. Са шумуд вацран къене Агъамирзеди артиллеристрин школада кӀелзава. Савадлу жегьилдикай артиллерийский расчетдин хъсан пешекар жезва. И курсарани адаз математика герек атана. I94I- йисан июндиз Ватандин ЧӀехи дяве башламишайла Азизов Агъамирзедикай вичин яракь лап хъсандиз чизвай военный пешекар хьанвай. Расчетдин командир яз ам виридаз чешнени тир. Гьа тегьерда ам душмандин хурузни экъечӀна. Са женгина душмандивай чи аскерар кьунвай сенгеррай акъудиз тежедайла, абуру танкар ахъайна. Агъамирзедин артиллериядин расчетди са шумуд танк ва душмандин цӀудралди аскерар телефна. Душмандин гьужум акъваз хьана. Командир Агъамирзе душмандин танкарин колонна ахъай тавунай медалдиз ва тӀвар янавай тапанчидиз лайихлу хьана. Енакиев шегьер (Украина) душмандикай азад ийидайла, Агъамирзедал залан хирер жезва. Са шумуд вацра хирер са жуьре госпиталра сагъар хъувурдалай кьулухъ Агъамирзе ВВК-ДИ вахтуналди муьгьлет гана Дагъустандиз рахкурзава. Хутункъазмайрин хуьруьн михьи гьавади, хизандин ва мукьва-кьилийрин къайгъударвили, жегьил фад кӀвачел акьалдар хъийизва. Хизандивай, мукьва-кьилийривай Агъамирзе мад кӀвале хуьз хъхьанач. Ада фронтдиз рекье гьат хъийидайла дамах гвачиз вич рекье хутазвайбуруз лугьузва: «Душман чи чилелай чукурна гъалибвал гваз хкведа зун». Гила ам къуллугъ давамариз НКВД-ДИН частуниз рекье туна. Агъамирзеди немсерин дяведин есирар рекье твазвай. И къуллугъдални ада вич кар алакьдай, тапшурмишай кар кьилиз акъуддай аскер яз къалурна. Гьа икӀ Гъалибвилин югъ алукьдалди. Агъамирзедиз анжах I946-ЙИСАН сентябрдиз кӀвализ хтун кьисмет хьана. Хутункъазмайрал хтай кьвед лагьай юкъуз Агъамирзе колхоздин правлениедин идарадиз фена. Гьа и юкъуз ам бригадирвилени тайинарна. Бригада гзаф хилеринди тир. Гьар юкъуз чуьлдихъни, багъларихъни, фермадихъни, агакьна кӀанзавай. Дяведилай гуьгъуьнин йисар неинки дарвал авай йисар тир, гьакӀ кӀвалахдай къуватарни бес жезвачир. Агъамирзеди инсанар руьгьламишзавай, вичи чешне къалурзавай, ам виринра вилик жергейра аквадай. Хуьре- кӀвале, жемятдин гьал- агьвал явашяваш гуьнгуьна гьат хъийиз башламишна. Дяведилай гуьгъуьнин а йисара Билбилринни Хутункъазмайрин колхоз сад тир. Колхоздиз техника герекзавай. Механизаторарни авачир. Колхоздин собраниеди Агъамирзе Буйнакск шегьердиз тракториствилин курсариз ракъурзава. Анай хтайла ада са шумуд йисуз колхозда механизаторвиле кӀвалахзава. Тапшурмишай гьар са кӀвалах аферин алаз тамамарзава. I95I- йисуз Агъамирзе колхоздай Пензадин областдиз там атӀуз, чкӀанвай хуьрер, шегьерар гуьнгуьна хутаз рекье твазва. Инани ада баркалла алаз зегьмет чӀугвазва… Яшар хьанвайтӀани, ам колхоздин, гуьгъуьнлай совхоздин дердийривай къерех хьанач. Ам вичелай алакьдай куьмекар гуз, меслятар къалуриз, эхиримжи нефесдалди халкьдин арада хьана…
+АЛАЙ девирда экверин энергетика- им общество абад хьунин бине я. Инсаният яшамиш жезвай вири тежрибади къалурзавайвал, чавай инанмишвилелди лугьуз жеда: энергетикрин зегьметдихъ вири вахтара игьтияж, чарасузвал хьана ва идалай кьулухъни хъижеда. Гилан девирда туькӀвей энергетикадин системадин кӀвалах авачиз мягькемдиз экономика вилик тухуз, промышленностдин мумкинвилер хкажиз, агьалийриз хъсан дуланажагъ ва къулайвилер арадал гъиз жедач. Гьа иниз килигна энергетикадин системада кӀвалахзавай пешекаррин кӀвалах дуьньяда иллаки важиблуди я. И макъалани уьмуьрдин 25 йисалай виниз гьар юкъуз кӀвалера, школайра, аялрин бахчайра, больницайра, карханайра инсанриз экверин энергетикадин къулайвилер арадал гъиз зегьмет чӀугвазвай «ДАГЭНЕРГО»-ДА Дербентдин электросетрин инженер, хъсан пешекар, коллективдин арада еке гьуьрмет ва авторитет авай Мирзаметов Жамирзе Шагьмирзоевичакай я. Мирзаметов Жамирзе 1969- йисуз Гъепцегьрин хуьре дидедиз хьана. Хуьре юкьван школа акьалтӀарай жегьилди 1992- йисуз Новочеркасскдин политехнический институт акьалтӀарна. Жамирзеди вичин зегьметдин рехъ Къазахстанда Октау шегьерда уран хкудзавай заводдин кьилин энергетиквилелай башламишна. 2000- йисуз Жамирзе Дербент шегьердин электросетрин инженервиле кӀвалахал акъваззава. Ина кӀвалахиз башламишай сифтегьан пуд йисан вахтунда ам, намуслувилелди ва гьакъисагъвилелди чӀугур зегьметдай са шумуд грамотадиз лайихлу хьана. 2002- йисуз Жамирзеди «Дагэнергодин виридалайни хъсан мастер» тӀвар къазанмишна. «ДАГЭНЕРГО»-ДИН Дербентдин экверин сетри Дербент шегьерда авай вири организацияр, идараяр, карханаяр, яшайишдин кӀвалер, коммерциядин вири объектар электричестводалди таъминарунин мураддалди вири линийризни трансформаторриз къуллугъзава. Жамирзеди регьбервал гузвай коллективди чпин балансдал алай 450 трансформатордин кӀвалах таъминаруниз къуллугъзава. Ж. Мирзаметован зегьметдиз «Дагэнергоди» лайихлу къимет гана. Ам СКФО-ДА, Волгоград шегьерда электросетрин бригадайрин арада кьиле фейи соревнованийрин гъалибчи я. Руководстводин патай ам са шумуд грамотадин сагьибни хьана. Жамирзе туькӀвей, чешнеллу хизандин кьил я. Адан уьмуьрдин юлдаш Къизбес Гъепцегьрин СОШ-ДИН директор я. Абуру тербия гайи чпин пуд аялдини хуьруьн юкьван школа баркаллувилелди акьалтӀарна. ЧӀехи гада Саида Санкт-Петербургда 2015йисуз ВОЕННО-МЕДИЦИНАДИН академия акьалтӀарна нейрохирургвилин пеше къачуна. Алай вахтунда Саида гьа вичи кӀелай академияда тарсар гузва. Желил Санкт-Петербургда авай Таможенный академиядин 3- курсунин студент я. Руша 2018- йисуз Петербургдин ВОЕННО-МЕДИЦИНАДИН академия акьалтӀарна, педиатрвилин пеше къачуна. Абур чпин веледрал рази я. Веле��рини чпин диде-бубадал дамахзава. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+МИЪРАДЖДА Пайгъамбардиз (С.Г.А.А.В.С.) Аллагьди гзаф кьадар аламатар, инсанривай гьич фикирдизни гъиз тежедай хьтин ва хиялдиз къвен тийидай крар, инсанрихъ агакьарна кӀанзавай келимаяр ва инсанриз чпи ийизвай амалриз килигна гузвай къимет ачухна. Цаварал сиягьат ийизвай вахтунда, Пайгъамбардиз (С.Г.А.А.В.С.) ана акур аламатрилай гъейри, мад Аллагь ТАГIАЛАДИ адаз цава авай Кааба, яни БАЙТ-УЛЬ-МАЪМУР, ва гьакӀни Женнет, Жегьеннем, Арш, Курсий, асул рехъ ва мсб. къалурна. Ибурулайни гъейри, Пайгъамбардиз (С.Г.А.А.В.С.) сафарда авайла аламатдин маса крарни акуна. Адаз инсанар акуна гьар юкъуз цан цазвай ва гьар юкъуз бегьер кӀватӀ хъийизвай, гьар сеферда бегьер кӀватӀ хъувуна куьтягь хьайила, абур чпин сифтегьан чкадал кӀватӀ хъжезвай, яни абуру бегьер сад-садан гуьгъуьнал алаз кӀватӀ хъийизвай. Пайгъамбарди (С.Г.А.А.В.С.) Джабраилавай (А.Р.ХЬ.В.) хабар кьуна: - «Ибур вуч инсанар я?» Джабраила (А.Р.ХЬ.В.) жаваб гана: «Абур Аллагьдин рекье женг чӀугурбур я». АкӀ ятӀа, Аллагьди абуруз хъсанвилер 700 сеферда артухарзава ва чпи авур харжар Аллагьди чпиз ирс яз хуьда. Египетдиз агакьайла, Пайгъамбардиз (С.Г.А.А.В.С.), хъсан, хуш къведай атирдин ни атана. Ада Джабраилавай (А.Р.ХЬ.В.) хабар кьуна: «Я Джабраил (А.Р.ХЬ.В.), им вуч ни я?» Джабраила (А.Р.ХЬ.В.) жаваб гана: «Ам залум Фиръаванан зулумдик акатна вагьшивилелди телеф хьайи адан лукӀ тир дищегьли Машитатан ва адан аялрин атирдин ни я». ГьакӀни Пайгъамбардиз (С.Г.А.А.В.С.) къванеривди чпин келлеяр ягъиз кукӀварзавай, ахпа чебчпел хквезвайбур акуна. Ада хабар кьуна: «Ибур вужар?» Адаз жаваб гана: «Абур капӀ авуниз кагьулвал авурбур». Мадни адаз цеперал кутӀунна, девейрин сесинал къув язавай инсанрин ванер, чпини цацар алай цӀамар жакьвалай ийизвайбур, зейтунд ва гьакӀни Жегьеннемдин таран лап эйбежер пис ни галай емишар незвайбур, бязибуру лагьайтӀа, Жегьеннемдин къванерни кваз хъуьткьуьнзавай. Джабраила (А.Р.ХЬ.В.) абурукай икӀ лагьана: «Абур шафакъат садакъа тагайбур я». Гьа и йифиз Пайгъамбардиз (С.Г.А.А.В.С.) мад тажуб жедай жуьредин инсанар акуна. И инсанрив хъсан темягь фидай ва лап пис ни галай ктӀай якӀар гвай, амма и инсанри хъсан як туна, пис як незвай. Мягьтел хьайи Пайгъамбарди (С.Г.А.А.В.С.) хабар кьазва: «Я Джабраил (А.Р.ХЬ.В.), им вуч аламат я заз аквазвайди?» Джабраила (А.Р.ХЬ.В.) жаваб гузва: «Ам мисал, чешне я ви уьмметдиз талукь тир, яни кӀвале авай гьалаллу паб туна, чара дишегьлидин гуьгъуьна гьатна, зина ийизва ва вичиз гзаф кьадар гунагьар къазанмишзава. ГьакӀ и месэла дишегьлийризни талукь я. КӀвале хъсан гъуьл авай дишегьлини рекьелай алатзава. Итим кӀвале, вич лагьайтӀа, чара итимрихъ галаз зина ийиз, вичиз гунагьар къазалмишзава.
+ГьакӀни Пайгъамбардиз (С.Г.А.А.В.С.) и йифиз инсан аквазва ивидин вацӀа эхъвезвай ва вичини къванер хъуьткьуьнзавай. Пайгъамбарди (С.Г.А.А.В.С.) хабар кьуна: «Им вуж я, Джабраил (А.Р.ХЬ.В.)?» Жаваб ихьтинди хьана: - «Ам селемчивал, файдачивал (ростовщичество) авур кас я». И йифиз Пайгъамбардиз (С.Г.А.А.В.С.) аламатдин крар акуна. Адаз ракьун кикер алай инсанар акуна. Абуру чпи-чпин чинар чухваз ивияр акъудзавай. Пайгъамбарди (С.Г.А.А.В.С.) ибур вужар я лагьайла: - Абур садасадакай фитнеяр ийизвайбур я», - лагьана. ГьакӀни, Пайгъамбар (С.Г.А.А.В.С.) дередай физвайла, адаз нагьакьан, такӀан къведай ни атана ва лап эйбежер хуш тежер хьтин сес ван хьана. Расулди хабар кьазва: «Им вуч я?» Джабраила (А.Р.ХЬ.В.) жаваб гузва: «А сес Жегьеннемдин сес я Аллагьдивай куьмек тӀалабзавай.» Садрани чинал хъвер алачир, я тежедай, Жегьеннемдин пачагь, гьаким Малик тӀвар алай малаикди Пайгъамбардиз (С.Г.А.А.В.С.) са гъвечӀи тӀеквендай ана авай мусибатдин крар ва гунагькар инсанрин кьилел гьихьтин зулумар ва жазаяр къвезватӀа, къалурна. Ахпа Пайгъамбардиз (С.Г.А.А.В.С.) Жегьеннемдин тарцелай емишар незвай са десте инсанар акуна. - «Ибур вужар я?» - лагьана хабар кьурла, адаз жаваб гана: «Абур ви уьмметдин инсанар я, Аллагьди чпиз ганвай девлетрикай я закат, я садакъа, я шафакъат тагайбур». Рамиз гьажи АТАХАНОВ. (Эхир къведай нумрада).
+Дуьньядиз машгьур алимрикай виридалайни диндихъ инанмишбур тир: И. Ньютон, Б. Паскаль, И. Кеплер, М. Ломоносов, Д. Менделеев, К. Циакловский, И. Павлов, В. Вернандский, Н. Филатова, Д. Берг. Урусрин чӀехи алим Ломоносова кхьенай: «Аллагьди инсандиз кьве ктаб гана: сад- чаз аквазвай дуьнья, кьвед лагьайдипак тир ктаб. И кьве ктабдини чун неинки Аллагь вич авайвилихъ, гьакӀ адан хъсан крарихъни инанмишарзава. * * * Мусурманрин машгьур алим Июну Хаддадаз ктабрин агъзур том хуралай чидай. Чингизхана Багдад къачурла Халифатдин «Низамият» тӀвар алай центральный библиотека вацӀуз гадарна тергна. Гуьгъуьнлай Ибну Хаддада и библиотека арадиз хкана. Пуд йисан вахтунда ада «Низамият» библиотекада авай ктабрин мана хуралай лугьуз инсанрив кхьиз тун хъувуна. * * * Чуьхвердиз ухшар авай какаяр хадай къуш дуьньяда авай сад я- Кайра. Ада какаяр мука ваъ, дагъдин гуьнейрик хада. И жуьредин какаяр гуьнейрай агъуз авахьун мумкин туш. * * * Атлантический океанда аламатдин балугъар ава- номихтис. Абур адетдин шнурдиз ухшар я. Яргъивал- I-5 метр, гьяркьуьвални са сантиметр я. * * * Страусар- 45, вагьши къазар80, туьтуькъушар- I00, чалагъанар- II5 ва картарни I60 йисуз яшамиш жезва.
+1.Бахчайрин къерехра акӀурдай шалман хьтин яргъи къавах. 3.Суьгьбет. 6.Яргъи ва я заланвал кьве падни сад хьиз хьун. 9.Гьар са кӀвалах тамамарзава, кьиле тухузва. Ни? 15.Ашкаравал. 17.Хатавал тахьун. 19.Алчах, небгет.
+ТуькӀуьрайди Абдулзагьир АТАХАНОВ я.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр, чна гьар йисуз къаршиламишзавай ва кьиле тухузвай суварикай сад Яран сувар я. Март вацран эхиримжи декададин сифте кьиляй Яр чаз кьуьд куьтягь хьунин ва гатфар вичин ихтиярриз гьахьунин гьакъиндай муштулух гваз къвезва. И�� чилин чинлай хъуьтӀуьн лацу яргъан алатна гатфарин къацу махпур экӀя жезвай мублагь ва гуьлуьшан вахт я. ТӀебиатдал чан хкунихъ, тар-там къацу авунихъ галаз сад хьиз, Яран сувари гатфарин чуьлдин кӀвалахрикни тади кутада. Им багъманчиярни уьзуьмчияр, саларбанарни магьсулдарар патал кӀвалахдин лап къизгъин вахт я. Гьар са зегьметчидин везифа йикъакай тамамвилелди менфят къачуникай, кӀвалахар агротехникадин истемишунрихъ галаз кьадайвал, галай-галайвал тухуникай ибарат я. Амма, сифте нубатда сувар шад гьалара кьиле тухвана кӀанда. Суварин гурлувал, абурлувал куь иштираквилелай, гьевеслувилелай гзаф аслу жеда. Квез Яран сувар мубаракрай! Къуй суварин шадвал, гьевеслувал квек яргъалди кумукьрай.
+«Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+«МАГЬАРАМДХУЬРУЬН РАЙОН» МРДИН администрациядин гьаятдай 12- мартдиз продуктрикай ибарат тир гуманитарный куьмек авай улакь рекье туна. Райондин вири пипӀерай кӀватӀнавай куьмек, алай вахтунда нацистринни бандитрин гьерекатрин шагьидар хьанвай, кӀеве авай Донбассдин ислягь халкьдиз ракъурнавайди я. Магьарамдхуьруьн райондай сад лагьай гуманитарный куьмекдик кваз, къапара авай яд, консервияр, емишар, майваяр, медикаментар, гигиена хуьдай къаришмаяр ва гъуьредин продукция рекье тунва. «За наших» кхьенвай еке улакьда аваз ДНР- дин ва ЛНР- дин агьалийриз ракъурнавай гуманитарный куьмек Махачкъалада тайинарнавай чкадал агакьарнава. Гьанал Дагъустан республикадай ракъурзавай куьмекдик чи райондин пайни кутада. - Алай четин вахтунда, Донбассдин агьалийриз куьмек герекзавайла чун къерехда акъваздач. Чун вири россиянвияр я, чна чи уьлкведал дамахзава,- къейдна райондин руководстводи.
+ГАТФАР алукьнава. Мартдин варз багъманчияр патал багъларани уьзуьмлухра агротехникадин кӀвалахар кьиле тухудай, цӀийи бегьердин бинедиз гьазурвал аквадай къизгъин вахт я. Районда багъманчивал, уьзуьмчивал вилик тухунин месэладиз кьетӀен фикир гузва. И жигьетдай, адет хьанвайвал, йисан сифте кьиляй хуьруьн майишатдин отделди туькӀуьрнавай, МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова тестикьарнавай, пландин бинедаллаз йисан кӀвалахар кьиле тухузва. Адан сергьятра аваз гьар йисуз районда цӀийи уьзуьмлухар, багълар кутазва. Абурун кьадар йисйисандавай артухарзава. Алай вахтунда районда ципицӀар гьасилунал машгъул жезвай цӀудалай виниз майишатар ава. Абурун бегьер кӀватӀзавай майданар кьве агъзурдилай алатнава. Бязи майишатри гьар са гектардай йис-йисандивай кьакьан бегьерар кӀватӀзава. Эхиримжи йисара хсуси майишатрин сагьибарни уьзуьмчивал вилик тухуникай авай хийирдин гъавурда гьатнава. Абуру уьзуьмлухрин майданар къвердавай артухарзава, тегьенгрихъ гелкъуьн хъсанарзава, нетижада виниз тир бегьерар кӀватӀзава. «Хуьруьн майишатдин отдел» МКУ- дин делилралди кьилдин майишатрин уьзуьмлухар I000 гектардив агакьнава. Гзафбур тегьенгрихъ къайгъударвал аваз гелкъвезва, гьавиляй бегьерарни винизбур жезва. Шаз абуру санлай 15119 тонндив агакьна ципицӀар кӀватӀнава. Емишрин кьакьан бегьер битмишарунин замин зегьмет я. Багъларай кьакьан бегьер кӀватӀ хъувунин замин анжах тарарихъ агротехникади истемишзавайвал гелкъуьн тирди субутнава. Халис багъманчи къулай гьава хьайи хъуьтӀуьн, гатфарин гьар юкъуз кӀвалахал экъечӀда. Багълара жергейрин арайра къекъведа, малум хьайи кимивал туькӀуьр хъийиз чалишмиш жеда. Гатфар багъманчиярни уьзуьмчияр патал пара йигинди я. Райондин са жерге майишатрин багъларани уьзуьмлухра кӀвалахар акъвазнавач. Абуру тарарин тегьенгар цӀийи бегьердиз гьазурун патал гьар жуьредин серенжемар кьабулзава. Пешекарри меслят къалурзавайвал, хъсан бегьерар битмишарун патал багъларизни уьзуьмлухриз зулун эхирра бес кьадар ятар гун эвелимжи шартӀарикай сифтегьанди яз гьисабзава. Мумкинвилер тахьана ятар гуз тахьай участокар амукьайтӀа, чарасуз хъуьтӀуьз, я тахьайтӀа гатфариз гана кӀанда. Тежрибаллу багъманчийрини уьзуьмчийри лугьузвайвал, хъуьтӀуьхъай хкатай тарарини тегьенгри гзаф яд истемишда. Имни набататрин еримишунихъ галаз алакъалу я. И кар патал къанавар, къубуяр, хулар вахтунда ремонтна къайдадиз хкана кӀанда. Тарарин араяр къарагъарун агротехникадин кар алай серенжемрик акатзава. Бегьердин кьисмет жергейрин арайра бес кьадар тарар ва я тегьенгар хьунилайни тӀимил аслу жезвач. Тарар, тегьенгар кьурана хкатай чкайрал цӀийибур акӀур хъувуна кӀанда. Багъманчивални, уьзуьмчивал галачиз райондин экономика хкажиз четин я. Вахтуни цӀийи бегьердин бине кутун патал багъларани уьзуьмлухра агротехникадин гьар са серенжем еридивди кьиле тухунин кӀвалахар акъвазар тавун истемишзава. Важиблуди ачух гьава хьайи гьар са йикъакай менфят къачун, цӀийи бегьер патал тарарихъни тегьенгрихъ иесивилелди гелкъуьн тешкилун я. Алай вахтунда багъларани уьзуьмлухра кӀвалахар галай-галайвал кьиле тухуз башламишнава. Участокар атӀай хилерикай михьнава, яд гудай хвалар ремонт авунни рикӀелай алуднавач. Герек авачир ва кьурай хилер атӀун цуьрцераллай хилерикай михьун гьеле фад куьтягьнава. ЧӀереяр симерал кутӀуннава, ятар гудай хваларни къайдадиз гъанва. ЧӀерейрин араярни гьялнава. Сифте нубатда, къацар са артух хкаж жедалди кьиферихъ галаз женг тухузва ва абурун тӀеквенра дарманар кутунва. Яван хьанвай никӀериз миянардай (удобрение) вахтунда вегьинихъ еке метлеб авайди фикирда кьуналди ,никӀер миянарзава. Ида, са шакни алачиз, гьар са гектардай техилдин бегьер артухарда. И мукьвара абуру кьвед лагьай сеферда кьифериз дарманарни кутада, гьикӀ хьи, вири участокра кьифер кьери хьанвач. Чи районда хуьруьн майишат гьамиша хьиз вилик жергейра хьун патал райондин кьил Фарид Агьмедова ва ОСХДИН работникри бегьем кӀвалахар авунва, идалай кьулухъни хъийида. Къуй цӀинин йисузни бул бегьерар хьана чи Магьарамдхуьруьн район гьамиша хьиз вилик жергейра хьурай. ЖАННА.
+АЛАТАЙ гьафтеда Советск хуьре авай «Яру бапӀах» тӀвар алай аялрин бахчада, хуьре авай хайи чӀалал кхьинарзавай, шумудни са ктабар кхьенвай шаиррин иштираквал аваз важиблу гуьруьш кьиле фена. Гуьруьш сифте гаф рахуналди и бахчадин регьбер Замира Муртузалиевади тебрикдин гаф рахуналди ачухна. Гуьруьшдиз атанвай Советск хуьруьн имам, алай вахтунда лайихлу пенсиядиз экъечӀнавай дидедин чӀалан малим Сулейман гьажи Пашаева, шаир Ражадулагь Салманова, «Самурдин сес» газетдин корреспондент Афисат Алимирзоевади бахчадин бицӀекриз чӀалан важиблувиликай, ам хуьникай гегьенш суьгьбетарна. Ахпа чпи теснифнавай шиирар кӀелна ва акьалтзавай несил хайи халкьдин тарих, чӀал, культура чирунихъ элкъуьрнавай ихьтин мярекатар тухузвай бахчадин коллективдиз чухсагъул малумарна. Кьиле бахчадин лайихлу тербиячи Ракъуят Киберовна авай чӀехи дестедин аялри, атанвай мугьманриз абурун шиирар кӀелна, манияр лагьана ва сегьнеяр къалурна. Атанвай мугьманар ва бахчадин тербиячияр гуьруьшдилай рази яз амукьна.
+И ЙИКЪАРА райондин школайра «Белая ладья» лишандик кваз шахматрал къугъунай райондин первенство кьиле фена. Чкайрал кьиле фейи зонайрин этапра иштиракай ва лайихлу чкаяр кьур аялри гуьгъуьнлай райондин этапда иштиракна. М.Гьажиеван тӀварунихъ галай школадин физкультурадин тарсар гузвай малим Ирада Аликберовнадин гъилик гьазурвал къачузвай аялар чпин алакьунар къалурунин нетижада чкадал кьиле фейи акъажунрай гъалибчияр яз экъечӀнай. Гуьгъуьнлай кьиле фейи райондин этапда 2008- йисалай виниз яшар авай аялрин арада аваз иштиракай Замир Абумуслимов 2чкадиз, Магьамедрасул Гьасанбековни Камила Казиева 3- чкайриз лайихлу хьана. Ирада Аликберовнади тухузвай шахматрин кружокдиз 1-4- классра кӀелзавай аялар еке ашкъидивди физва. Кьве йисалай виниз я, «Точка роста» программадин сергьятра аваз чӀехи классрин аялар патални шахматрин кружок кардик ква. Чна Ирада Аликберовнадиз ва абурун тербиячийриз хьанвай агалкьунар мубаракзава. Къуй мартдин эхирда кьиле фидай республикадин этапда куь тербиячийрихъ мадни еке агалкьунар къазанмишдай гьевес хьурай, Гьуьрметлу Ирада Аликберовна! А.АЙДЕМИРОВА.
+ПАК ТИР РАМАЗАНДИН ВАРЗ АЛУКЬЗАВА.ГЬАНИЗ килигна мусурманар и вацраз виликамаз гьазур хьун патал, сивер хуьнихъ галаз алакъалу тир ферзер ва суннатар абурун рикӀел хкведайвал чна и макъалада важиблу малуматар гузва. Лугьуда хьи, тикрар хъувун- чирвилерин диде я. Пайгъамбардин гьадисда лугьузвайвал, Рамазандин варз алукьнамаз, женнетдин варар ахъа, Жегьеннемдин варар агал жезва. Гьа са вахтунда мусурманар Исламдин рекьелай алуд тавун патал, абуруз зиян тагун патал шейтӀанар КУТӀУНЗАВА.ЭГЕР инсанриз Рамазандин вацрахъ авай кьван хъсанвилер (к��етӀенвилер) вири чир хьанайтӀа, и варз уьмуьрлух яз давам хьана кӀан жедай. Рамазандин вацра сивер хуьзвайбуруз Сад Аллагьди ийизвай регьимар артух жезва. «Сивер Зи гьуьрметдай хуьзвайди я.-лугьузва Сад Аллагьди,- ва За ам хуьнай сувабни гуда». Яни сивер хуьнай ийизвай хъсанвилер гзаф сеферда (абурун сан анжах Сад Аллагьдиз вичиз чида) артухарзава. И вацра гунагьар квайбуруз хъсанвилер авай терездин хел заланарда, яни чпин гунагьрилай гъил къачуз тадай мумкинвилер гзаф ГУЗВА.АНЖАХ и кар патал хъсан крар авун, жув ягъалмиш хьайиди аннамишун, тахсир хиве кьун лазим КЪВЕДА.ГЬА икӀ, Аллагьдивай мергьяматлувал тӀалабна, жезмай кьван хъсан крар авун, ахъаяй кпӀар къаза (эвез) хъувун, абурун бурж аламачиз хьайитӀа суннат кпӀар АВУН,КЪУРЪАН, жуьреба-жуьре дуьаяр кӀелун, Исламдин илим чирун, къадагъа авунвай краривай кьил къакъудун меслят къалурзава. Вучиз лагьайтӀа хъсан крарай ийизвай мергьяматлувилер хьиз, пис крарай гузвай жазаярни гзаф сеферра артух жезва. Чир хьухь, сив хуьзвай касди Аллагьдиз вичин вафалувал къалурзава, гьа и саягъда Аллагьдин бенде халкь авур Халикьдиз мукьва жезва. Сив хуьн-им гьар са мусурман патал руьгьдин рузи я. Шукур хьайи Аллагьдиз вафалу тушиз ийизвай крарихъ рябет жедач. Аллагьдиз са куьнин патахъайни игьтияж авайди туш. Вичиз рикӀ гвачиз ибадат авунни Ада кьабулзавайди туш. Сив хуьн- гьам руьгь патал, гьам беден патал менфятлу кар я, ада мусурмандин къаст мягькемарзава. Сив хуьн Аллагьдиз ЯЛВАРЗАВАЙ,АДАН рекье женг чӀугвазвай кас патал ферз я. Сив гвай касди вичин кьилиз къвезваай нубатсуз фикиррал, темягьрал пак вацран гьар юкъуз зарпанд гьалзава, гьа идакди адаз вичиз менфят жезва, ам гьарам крар авуникай хуьзва, беден адаз муьтӀуьгъарзава, вацран къене ам дуьз чкадиз хкизва. Хуьрекдиз темягьна ва я маса ниятар аваз, сив хуьнин къайдаяр чӀурна виже къведач. Аллагьди къадагъа авунвай крарикай бедендин вири паяри- вилери, япари, меци, гъилери, кӀвачери чеб хуьзвайла,анжах гьа и чӀавуз хуьзвай сивер турус жеда. Сив хуьн себеб яз инсандин рикӀиз сабур яда. Эгер са вуж ятӀани квехъ галаз гьуьжетар ийиз алахъайтӀа, жезмай кьван хъел къвен тийиз алахъ, жував сив гвайди я ЛАГЬ.АЛЛАГЬДИЗ дуьаяр ийиз сивер хуьзвай касди фитне- гьибетдик кьил кутун, мецин ( сивин) харчивал авун виже къведач. Гьа идалди чна Халикьдиз жуван вафалувал къалурда. Сив хуьзвай чӀавуз хуквадал, санлай бедендал гуж
+акьалтдач, руьгь мягькем,рикӀ михьи жеда, рикӀиз гьакъикъатдани нур аватда. Къуръан кӀелиз, дуьаяр ийиз хьайила, руьгьдив динжвал агакьда. РикӀе Аллагьдиз мукьвавилин гьисс гьатда, гуьгьуьл халисандиз ачух жеда. Сив гвай касди вахт-чӀав дуьм-дуьздаказ вилив хуьда, гьикӀ лагьайтӀа, ада сив кьадай ва сив хкуддай вахтарал амал авуна кӀанзавайди я. Гьа икӀ са вацран къене ам халис низамда гьатда, гуьгъуьнлайни ам вахтунал къимет эцигиз, вахт гьакӀ гьавайди серф тийиз вердиш жеда. Вири ибур тербияламишунин къайдайрик акатзавай крар я. РикӀивай ният авунвай, Аллагьдиз чавай кӀанзавайвал ва адан Расулди чаз чирайвал сив хуьзвай кас патал им агъур кӀвалах туш. Амма , къе чаз аквазвайвал, хейлин мусурманри сив хуьдай варз нефс вилик авуна, тӀуьнар-хъунардай вацраз элкъуьрзава. Ибадатдин, дуьайрин, Къуръандин варз машгъулатринни къал- макъалрин вацраз элкъуьрзавайбурун гьерекатар Аллагьдини Адан Пайгъамбарди кьабулдайди туш. Мадни рикӀелай алудмир: сив хуьн- им тек са тӀуьникайни хъуникай акъвазун лагьай чӀал туш. И вацра мецин (сивин), гьакӀ бедендин маса паярин гунагьривайни яргъа хьун чарасуз я. Садакайни чӀурукӀа рахамир, пис крар ийимир, акси яз и вацра жезмай кьван хъсан крар ийиз чалишмиш хьухь. Сивер хуьн ферз я: I.Мусурмандиз. 2.Яшар бегьем хьанвайбуруз. 3.Акьул тамамбуруз. 4.Сагълам ва сив хуьн алакьзавайбуруз. Сив хуьниз талукь яз мурад ( яни жезмай кьван кьилиз акъудиз кӀани) шартӀар Сив хуьн ферз яз кьилиз акъудиз хьунилай, и кардай Аллагьдин патай чӀехи пишкеш къачун патал ферз тир шартӀарилай гъейри сив хуьнин суннатрал амал авун хъсан я. Сив гвай вахтунда жуван бедендин паяр герек авачир, къадагъа тир месэлайрикай жезмай кьван хвейитӀа ва абур Сад Аллагьдин къуллугъда акъвазарайтӀа хъсан я. Вилер Аллагьди къалурзавай рекьелай алатдай патахъ килиг тийин. Мез тапаррикай, буьгьтенрикай, гьуьжетрикай, маса касдикай чӀурукӀа рахуникай, хийирсуз рахунрикайни герек авачир гафарикай хуьн. Япар тапан,буьгьтендин, гьар гьихьтин хьайитӀани чӀуру гафарин ван хьуникай хвена КӀАНДА.И кар патал чӀуру гафар галукьзавай чкайрилай вахтунда кьил баштана кӀанда. КӀвачер кутуг тавур,герек авачир чкайриз финикай хуьн лазим я. Гъилеривни чӀуру крар, гьерекатар ийиз туна виже къведач. Руфун гьарам шейэрикай хвена кӀанда. Эхирки, ийизвай крар Сад Аллагьдин рекье къуллугъ авунихъ элкъуьрна КӀАНДА.МЕСЕЛА, капӀ- тӀеат ийин, Къуръан кӀелин ва адахъ яб акалин, исламдин чирвилер къачун, инсанриз куьмек ийин… «АС-САЛАМ» газетдай.
+ГЬАР ЙИСУЗ, чи уьлкведа мартдин вацран эхирда «Культурадин работникдин югъ» шад гьалара къейд авун адетдиз элкъвенва. Культура – им гьар са халкьдин тарих, адетар, чӀал ва са жерге важиблу терефар къалурзавай хел я. И хилез кӀвалахал дуьшуьшдин кас ваъ, вичихъ алакьунар, яратмишунин гьевес авайди къведа. Вичихъ алакьунар, гьевес авай, аял чӀавалай культурадин макандин уьмуьрдал ашукь хьайи ва чӀехи хьайила гьа пеше хкянавайбурукай сад Къазиханова Зайнаб Гьамидуллагьовна я. Къенин зи макъала и касдикай кхьин дуьшуьшдин кар туш. Алай йисуз Зайнаб Гьамидуллагьовнади вичин 60 йисан юбилейни къейд ийизва. Иниз килигна кьве сувар санал къаршиламишзавай, къанни цӀуд йисалай виниз вич ашукь хьана хкянавай пешедиз вафалувал хуьзвай, райцентрдин культурадин маканда кьиле физвай вири мярекатра иштиракзавай адан уьмуьрдин рекьикай кхьиз кӀанзава. Зайнаб Гьамидуллагьовна I968 – йисуз Магьарамдхуьре дидедиз хьана. Хайи хуьруьн юкьван школа, гуьгъуьнлай торгово – кулинарный техникум, ахпа рикӀ ацукьнавай культпросвет училище акьалтӀарна. Уьмуьрдин кьадар- кьисмет себеб яз Зайнаба I989- йисуз Кчункъазмайрин хуьре вичиз хизан кутуна. Гьеле аял вахтарилай Зайнаба гьар жуьре кружокрин тербиячи яз культурадин маканрин майданра вичин алакьунар къалурнай. Ам гьамиша иштиракчийрин кӀвенкӀвечи жергейра хьана. Зайнабаз манияр лугьунилай гъейри, са жерге милли алатрал къугъвазни чида. Вичин кӀвалахдин рехъ Кчункъазмайрин культурадин КӀвале художественный руководитель яз башламишна, гуьгъуьнлай МБУК МЦК- дин (межпоселенческий центр) заведующий хьана ва къенин юкъузни гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазва. Ада регьбервал гузвай коллективди, кружокрин тербиячийри районда кьиле физвай вири мярекатра иштиракзава. Эхиримжи вахтара чи уьмуьрда кьетӀен чка кьунвай соцсетрай аквазвайвал, Зайнаб Гьамидуллагьовнади са суварни ахъайзавач. Вири мярекатриз абурун сайтдилай килигиз жеда. Мярекатар хайи дидедин чӀалал тухуни абурун менфятлувал мадни хкажзава. Лезги чӀалал кӀелзавай шиирар, чи ата бубайрилай атанвай куьгьне манияр, адетриз талукь сегьнеяр, гьазурзавай тӀямлу милли хуьрекар вири акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссераллаз тербияламишунихъ, хайи чӀал кӀан хьунихъ, адетар, культура хуьнихъ элкъуьрнавайбур я. Ихьтин хуш рафтарвал хуьзвай чкада аялризни и мярекатра иштиракдай гьевесни жезва. Ада вич ашукь хьана хкягъай пешедиз вафалувал авунилай гъейри, хтул Эмилиядиз вичин гелерай фидай ирс яз и хел кӀанарнава. Зайнаб Гьамидуллагьовнади зегьмет райондин руководстводин, культурадин управлениедин гьуьрметдин грамотайралди лишанлу авунва. Хъсан пешекар, гьуьрметлу хуьруьнви, хатурлу яр – дуст хьиз, ам играми дидени я. Ада вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз, ада къайда хуьзвай органра кӀвалахнавайди я, пуд тербияллу велед уьмуьрдин шегьредал акъудна. Абурухъ чпин образованияр,пешеяр, хизанар ава. Абуру Зайнаб дидедиз пуд хтулни багъишнава. Чна квез, сифте нубатда жезвай сувар, ахпа 60 йисан юбилей рикӀин сидкьидай мубаракзава. Чи уьмуьрдин важиблу культурадин хиле зегьмет чӀугвазвай ва халкьдиз шадвал гъизвай къуй куь хизандиз, куьне регьбервал гузвай коллективдиз анжах хийирдин кӀвалахар ва шад хабарар кьисмет хьурай, гьуьрметлу Зайнаб Гьамидуллаевна! А. АЙДЕМИРОВА.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр, чна гьар йисуз къаршиламишзавай ва кьиле тухузвай суварикай сад Яран сувар я. Март вацран эхиримжи декададин сифте кьиляй Яр чаз кьуьд куьтягь хьунин ва гатфар вичин ихтиярриз гьахьунин гьакъиндай муштулух гваз къвезва. Им чилин чинлай хъуьтӀуьн лацу яргъан алатна гатфарин къацу махпур экӀя жезвай мублагь ва гуьлуьшан вахт я. ТӀебиатдал чан хкуних��, тар-там къацу авунихъ галаз сад хьиз, Яран сувари гатфарин чуьлдин кӀвалахрикни тади кутада. Им багъманчиярни уьзуьмчияр, саларбанарни магьсулдарар патал кӀвалахдин лап къизгъин вахт я. Гьар са зегьметчидин везифа йикъакай тамамвилелди менфят къачуникай, кӀвалахар агротехникадин истемишунрихъ галаз кьадайвал, галай-галайвал тухуникай ибарат я. Амма, сифте нубатда сувар шад гьалара кьиле тухвана кӀанда. Суварин гурлувал, абурлувал куь иштираквилелай, гьевеслувилелай гзаф аслу жеда. Квез Яран сувар мубаракрай! Къуй суварин шадвал, гьевеслувал квек яргъалди кумукьрай. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+I5- МАРТДИЛАЙ I7- мартдалди пуд юкъуз, гужлубурукай сад тир гьукуматдин Россиядин Федерациядин Президент хкязавай сечкияр уьлкведин вири пипӀера тешкиллувилелди кьиле фена. Къейд ийин, 2024- йисан сечкияр рекорддинбур хьана. ГьикӀ лагьайтӀа, 2000- йисуз сечкийра иштиракайбурун кьадар- 59,9 процент, 2004- ЙИСУЗ7I,3 процент, 20I2- йисуз- 63,6 процент, 20I8- йисуз- 76,7 ва гъиле авай 2024- йисуз абурун кьадар 87,3 процент хьана. Яни вири санлай уьлкведа 87 миллионни II3 агъзур касди сес ганва. Им гьелбетда чи халкьди алай Президент Владимир Путиназ ва ада тухузвай политикадин курсуниз генани къуват гузва лагьай чӀал я. Сечкияр тешкиллувилелди кьиле тухунив Магьарамдхуьруьн районни жавабдарвилелди эгечӀнавай. ИкӀ, сечкияр башламиш хьайи сифте юкъуз хейлин идарайрин, карханайрин регьберар чпин коллективарни галаз къвез сесер гана. Уьлкведи Украинадин чилел тухузвай дяведин махсус операциядин иштиракчийри мумкинвилерикай менфят къачуна хизанлух атана сечкийра иштиракна. Сифте яз «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова вичин хизан галаз атана сес ганвай бюллетень вичин рушав кьватидиз вегьез туна. И кӀвалах хейлинбуруз чешне хьана ва акьалтзавай несилдини ихьтин жавабдар карда чпин важиблувал гьиссна. Пуд юкъуз кьиле фейи сечкийрин нетижаяр кьуна. ИкӀ Магьарамдхуьруьн районда сечкийра 93,05 процент сечкичийри иштиракна. Яни къалурнавай 39 323 касдикай 38 330 касди сесер гана. Нетижада; Владимир Путиназ- 89,74 процент Николай Харитоноваз- 7,85 процент Леонид Слуцкийдиз- I,67 процент Владислав Даванковаз0,74 процент сесер хьана. Дагъустан республикадин сечкийрин нетижайрай малум хьайивал, 92,I2 процент агьалийри чпин сесер алай Президент В.Путиназ ганва. Уьлкведин сечкийрин нетижайриз килигайла вири санлай В.Путиназ 87,28 процент сесер хьанва. Им за винидихъ лагьай эхиримжи къад йисан сечкийрин тарихда рекорддин сечкияр хьанва. Алай Президентдин везифайрин вахт 2024- йисан 7майдиз акьалтӀзава. Кьиле фенвай сечкийрин нетижайрин бинедаллаз Россиядин Федерациядин Президентдин везифаяр къвезмай ругуд йисуз уьлкведин алай регьбер Владимир Путина тамамарда.
+ЛАП фадлай инихъ, къенин юкъузни къейдзавай суварикай сад Яран сувар я, им къадим вахтарилай чав агакьнавай лап хъсан адетрин, мярекатрин, уьмуьрдинни шадвилин сувар я. Яран сувари хуьруьн майишатдин цӀийи йис алукьнавайди лишанламишзава. «Яр» гафунихъ лезги чӀала са шумуд мана ава: Яр– кӀаниди, сегьер, ярар, яран сувар. Зи фикирдалди лезгийрин суварин арада виридалайни гуьзелди Яран сувар я. Вучиз лагьайтӀа и виридан рикӀ алай сувар гуьзел гатфариз къвезва. Яран сувар мукьва жедайла, гилани инсанри чпин гъилерик яру гъалар акалзава. Яру гъал гъилик акалайла азаррикайни бедбахтвиликай хуьда лугьузва. Садбуру Яран йифиз хъийизвай цӀалай хкадарзава ва икӀ авуналди чеб гунагьрикай азад жезва лугьуз фикирзава. Бязибуру Яран сувар гатфар алукьнавайдакай хабар гузвай сувар тирди тестикьарзава. Эхиримжи йисара гзаф хуьрера Яран сувар цӀаяр хъувуналди, жуьреба- жуьре наз-няметар алай суфраяр ачухуналди, зуьрне- далдам ягъуналди, межлисар къурмишуналди, гьар жуьредин акъажунар тешкилуналди къейдзава. Зи рикӀелни хквезва чун аялар яз чаз гьикьван хуш тиртӀа и сувар. Экуьнахъ фад къарагъна бадеди шир алай еке са кур ширинлухрай ацӀурдайди тир. Чи мегьледа авай кьван аялар вири кӀватӀал хьана чантаяр вегьез фидай. Сифтени- сифте чинал къведай. Абуруз чизвай хьи чи кӀвале хъсан чрай ширинлухар жедайди. Гьайиф хьи къвезкъвез ихьтин хъсан адетар хкатзава. Чи райондани гьар йисуз Яран сувар лап гурлудаказ кьиле тухузва. Магьарамдхуьруьн райондин культурадин центрадин гьаятда чӀехи цӀай хъувуналди ачух жеда. Россиядин шегьерра авай лезгийри Яран сувар гьар йисуз вини дережада аваз кьиле тухузва, инай гьаниз музыкантрин дестеяр ва кьилдин манидарар фена абурун гуьгьуьлар шадарзава. Чаз чи ватанэгьлийриз чеб гьинра аватӀани гатфарин сувар тебрикиз кӀанзава. Къуй, чи райондин чилел берекатарни мелмекъерар артух хьурай. Украинадин чилел Ватандин вилик пак везифаяр намуслудаказ кьилиз акъудзавай чи ватандашар, дявеяр, ивияр экъичунар куьтягь хьана сагъ- саламатдиз чпин хизанрин патав агакьрай! Виридаз ислягьвал, бахт, сагъламвал, ва вири авай чкайра сагъ-саламат хьурай. Виридаз Яран сувар мубаракрай! ЖАННА.
+Яран сувар, хуш адет, Ажеб гуьзел вахт я вун Вири алем гатфарихъ Еримишдай бахт я вун. Гьар йис халкьдин мурад я, Кар кеспидал хъсан хьун. Виридан сир гьа сад я Женнет хьтин аран хьун. Сад Аллагьдин патай чаз Сабур гурай, гьуьрметни, Руьгьдиз секинвал гудай Халкьдиз азад зегьметни. Кьуьгъвердиз тум вегьейдан, Ник бегьердив ацӀурай. Вич вягьтедай тефейдан Кьилиз акьул хтурай. Кефсуз хьайи гьар са чан Сагъвал хтуй дамахдиз. Мурад тӀалабзавайдан Хва атурай къужахдиз. Муьгьуьббатда жегьилрин Гьич са нагьахъ сир тахьуй, Садра эвленмиш хьана, Чара хъжез чир тахьуй. Къе кӀвалахдик кумачиз ГъерикӀ хьанвай инсанар, Абрун агьвал кеспидал Ийиз алахъ хъсанар. Абур багъ, бустан кутаз Желб хьурай хуш зегьметдиз, Безетмишна аран чи Ухшар ийиз женнетдиз, Цавай марфар атана Къацу векь, цуьк бул хьурай, Чуьл бегьеррив ацӀана Берекатлу зул хьурай. Гьар йис-йисахъ галайбур Вири ислягь йисар хьуй. Халкьдин кьиле авайбур Кар алакьдай ксар хьуй.
+АЛАЙ йисуз СтӀал Сулейман дидедиз хьана I50 йис тамам хьун лезги культурадин ва Дагъустандин вири халкьарин сувар яз къейдда. Эхь, чи социалистический культуради арадиз гъайи чи поэзиядин дамах, лезги чӀал пайдах хьиз хкажай, гъвечӀи халкьдин баркаллу рухвайрикай сад хьана Гьасанбегов Сулейман. Сулейманан гьар са цӀар, гьар са келима чна багьа къашар хьиз, рекьин ва садрани шуьткьуьн тийидай цуьквер яз хвена, хуьзва ва хуьда… Адан яратмишунрин руьгьдиз, къанажагъдиз таъсирдай ва тербияламишдай къуват екеди я. Сулейман чи алатай, къенин ва пакагьан югъни я. Гьавиляй тушни бес, пролетариядин писатель, чӀехи инсанперес ва ватанперес А.М. Горькийди адаз (Сулейманаз) чӀехи тӀвар гайиди «ХХВИШ йисарин Гомер». Чна суфрадал зинбилдаваз яр-емиш гъайила, кӀанзни- такӀанз дадмиш ийидалди, суал ГУДА:«АМ гьи тарцин ич я, ам гьи накьвадал битмиш хьайиди я: яни адан диде вуж я ва буба вуж я? Гьахълу суалар я. Гьавиляй халкьдин мисалда лугьузва. «Ич таралай яргъаз аватдач» им тар гьихьтинди ятӀа, адан емишни гьахьтинди жеда лагьай чӀал я. Зи ихтилат-суьгьбетни СтӀал Сулейманан гъвечӀи хва СтӀал Мусаибакай я. Жегьилзамаз мурадар кьилиз акъат тавунмаз, Ватан патал, халкь патал экуь гележег патал вичин чан гайикьегьал хва Мусаиб. Уьмуьр куьруьди хьанатӀани, даим чи чилиз нур гудай са гъед хьана адакай. Ватандин вилик чпин пак буржи кьегьалвилелди, эркеквилелди кьилиз акъудай рухваяр-шаирар, писателар гзаф хьана. Абурукай са шумудан тӀвар кьун тавуна жедач. Мемей Эфендиев, Балакъардаш Султанов, Табасаранрин шаир Багьаудин Митаров ва масабур. I966-ЙИС. За Ватандин вилик жуван буржи кьиле тухузвай йисар я. За гьуьлерал къуллугъзавай. Чи гимидал тапшуругъ тамамардай ихтибар авуна. Чун Сталинграддин сергьятриз фена кӀанзавай. Чи частунин командованиеди чаз герек тапшуругъар гана ва месэла гьихьтинди ятӀа малумарна. Чун са шумуд дяведин гими Волга вацӀай виниз физва. Гимияр акъвазарай чкадал зунни са урус гада къерехдиз фена. Июндин варз тир. Волгадин къерехар, хранвай гуьрчег нехишрин гам хьиз, цуьквери безетмишнавай. За гьар жуьредин цуьквер кӀватӀиз башламишна. Зи дуст урус гадади зарафатар ийизва: -ГьикӀ хьана, дуст, кӀанидаз кӀунчӀ гьазурзавани? Амма, зи мурад масад тир. Цуькверикай за гьайкал храна… Сад лагьайди, Сталинградда зи рагьметлу бубади душмандихъ галаз женг чӀугунай. Кьвед лагьайди, Сталинград душмандикай хуьдайла, СтӀал Мусаиб кьегьалвилелди телеф хьанвайди заз чизвай. Гьукуматдин тапшуругъ чна вини дережадаваз тамамарна. Амма, рикӀелай тефидай вакъиа масад хьана. За гимидин командирдивай шегьердиз фидай ихтияр къачуна, (гимидин командир дагъустанви тир). За адаз зи мурад вуч ятӀа ихтилатна. Сталинградда кьегьалвилелди телеф хьайибурун жергеда СтӀал Мусаибан тӀварни авайди чирна. Вични къизилдин гьарфаралди кхьенвайди. Мамаеван тепе. И тепедин патав «Пантеон славы» («Баркалладин дарамат») гва. Чун тӀварар кӀелиз-кӀелиз гурарай агъадай винелди хкаж жезва. Муькуь патай хкведайла, чал масабурун тӀварарин арада, СтӀал Мусаибан тӀварни гьалтна. Завни урус гададив гвайди, гьелбетда, чуьлдин цуьквер тир, вучиз лагьайтӀа, СтӀал Мусаибан рикӀ тӀебиатдал гзаф алай. Белки, гьавиляй С. Мусаиба вичин «Гатфар» шиирда икӀ лагьанайтӀа?! Вил вегьене килигна зун: ХупӀ гуьрчег я чуьллер, гатфар. Гьар са патаз къацу-яру Акъатнава цуьквер, гатфар… (СтӀал Мусаиб) Ихьтин гафар тӀебиатдин есир хьайи, адал рикӀивай кьару касдин рикӀяй къведайдал шак гъиз жедач. Чна чав гвай цуькверин «гьакал» тӀварар кхьенвай чкадин кьилел эцигна. Зи дуст гада гила гъавурда гьатнавай ва ам тажуб хьана… Ада лагьана: «Вун сагърай, зи дуст Ватан патал телеф хьайи кьегьалрин таъсир хуьзвай» ГьакӀ лагьана, ам зи гарданда ГЬАТНА.ЗИ дустунин бубани гьа ина телеф хьайиди чир жезва заз. Белки, гуьгъуьнлай за кхьей чӀалар, гьа вахтунда зи рикӀяй фенай жеда. Гьамишалугъ амукьна чи рикӀера, Ватан патал телеф хьайи бубаяр. Абурун иви экъичай а чуьллерай, Гьар гатфариз экъечӀзава бубуяр… (А. Абдулгьалимов). Гьевес хкаж хьана, руьгьдиз кьакьан хьана, такабурлу яз, кьил вине кьуна, хтана зун гимидиз. Магьарамдхуьруьн райондин Билбилхуьруьн юкьван школада дидед чӀаланни литературадин тарсар гайи, вичихъ педагогвилин рекьяй саки 50 йисалай виниз тежриба авай малим Абдуллаев Кьасумхан Мегьтиевичахъ галаз гуьруьшмиш хьайила ада лагьанай: «Эхь, зунни рагьмет хьайи Мусаиб са суьреда ацукьайди тир». Ам са тӀимил кьван фикирлу хьана. Гуя ам вичин жегьил йисарин девирдиз, сейрдиз хъфена. (Алай вахтунда Кьасумхан малимдин яшар 80 далай алатнава).
+Са арадилай Кьасумхан малимдин чиниз экв аватайди хьиз хьана. Ада СтӀал Мусаибан чӀалар хуралай кӀелиз башламишна: -Вич хъутур квай я кьецӀи лам, Гила дуьздал жеда ви хам . Урус ЧӀАЛАЛ-«МЫ тебе ДАМ!»ЧАВ гьа са гаф гваз я, аскер. Стальский гьазур я вуч, Душман титаз ийиз ам пуч, Чи чиликай са чӀибни гуч, Гъалибвал на кьаз я, аскер… Дугъриданни, и яшлу малимдин гьевес, ашкъи завни АГАКЬНА.ЗАЗ акӀ хьана, кӀвални экуь нурарив ацӀайди хьиз… СтӀал Мусаиб заз сифте I934- йисуз Дербентдин педучилищедиз гьахьайла чир хьана,-башламишна ахпа яшлу малимди. -Чи дуствилин алакъаяр са шумуд йисуз давам хьана. И кардин себебни сад тир: чи рикӀ литературадал ва чӀалар теснифунал алай чун чи руьгьдин яратмишунри агуднавай. Пуд кас авай, абурукай сад зун, СтӀал Мусаиб ва КӀама- Кучунви М. Эседуллаев тир. Саки гьар сувариз акъатзавай газетра чи эсерар жезвай, им чун патал еке савкьват тир. А чӀавуз (I936-ЙИС) Абиссинадинни Италиядин арада дяве физвай. Европада фашизмдин къуватри кьил хкажнавай. Къвезвай хабарар къурху кутадайбур тир. Мусаиба дяведик кьил кутадайбуруз акси яз «Абиссинадин жегьилрикай» шиир теснифнай. Шаирди ам са шумудра дяведиз акси яз эвер гайи митинграл кӀелнай. Гьар сеферда адан ялавлу рахунри, булах хьтин михьи сесини, гъилерин кьетӀен ишарайри чи рикӀерик гьевес кутазвай. Мусаибан буба Москвада М.И. Калининавай Ленинан орден къачуна хтайла, чи педучилищедин студентрихъ галаз гуьруьшмиш хьанай. Сулеймана чахъ элкъвена лагьанай: «Гележег куьди я, балаяр! Экуь гележег патал зегьмет ва женг чӀугуна кӀанда». Камаллу и гафарин гъавурда чун хъсандиз акьазвай. Чун хайи Ватан культурадин, илимдин жигьетдай вилик тухуниз адан гьар са карда шерик хьуниз буржлу тирди чун гъавурда акьазвай. Амма капиталист уьлквейра секинвал авачир. А вахтунда Испанияда фашистрин аксина чӀехи ягъунар кьиле физвай. СтӀал Сулеймана а вакъиайриз талукьарнавай вичин шиирни студентриз кӀелнай. Кьасумхан малимдин вилерикай лацу якӀарин кьакьан буйдин, жуьрэтлу къамат авай жегьил итим карагзава. Ам яр-дуст чидай, алакъаяр хуьз алакьдай, гьамиша чина хъвер авай, вич азаддиз тухуз чидай инсан тир Мусаиб… Чна Кьасумхан малимдин архив гъилелай-тупӀалай ийизва. Чаз Мусаибан чар гьатзава. Адан багьа хатӀар, тади кваз кхьенвай цӀарар. Вахтуни ранг ханвай а чар низ чида шумудан ва шумудра гъилелай фенатӀа! Чарче Кьасумхан малимдиз мехъер мубарак авунвай. Адаз вичин дуст кьакьан бахтарин, са куьллуь хизандин иеси хьана кӀанзавай. Эхирдай кхьенвай: «ТӀалабзава багъишламишун, зун чкадал алачир, командировкада авай, гьавиляй ви мехъерик иштиракиз хьанач». Мусаиб мукьувай ва лап хъсандиз чидайбурукай сад Ираида Михайловна тир. Ада яргъал йисара дагъвийрин аялрихъ, гележегдин малимрихъ галаз уькӀуь-цуру дадмишнай, гьабурун шадвал вичин шадвал, гьабурун пашманвал вичин пашманвал яз гьисабнай, вичи 30 йисалай виниз Дербентдин педучилищеда секретарвиле кӀвалахай дишегьли… За Дербентдин медучилищеда кӀелдай йисара Ираида Михайловнади медучилищеда секретарвиле кӀвалахзавай. КӀелдай йисара, садра Мусаибакай суьгьбет кватайла ада икӀ лагьанай: «Заз гзаф рушар, гадаяр акуна, педучилищеда ва медучилищеда кӀвалахай йисара. Амма, Мусаиб хьтин кьетӀен къилихрин, гьамиша чина хушвилин нур къекъвезвай, патав гвай инсандиз гьамиша куьмек гуз гьазур тир, инсандихъ рикӀ кудай, вичиз чӀехи-гъвечӀи чидай кас зал дуьшуьш хьанач. Ам педучилищедин ва общественный уьмуьрда гьамиша вилик жергейра хьайи, халис дагъви яз рикӀел алама зи. Ада чӀалар туькӀуьрзавайди вири студентриз ва малимриз чизвай. Цлан ва республикадин газетризни акъатзавай, алава хъувуна Ираида Михайловнади… Ираида Михайловнади ихьтин са рикӀелай тефидай вакъиадикайни суьгьбетнай: -Педучилищедин студентриз Сулейман бубадихъ галаз гуьруьшмиш жез кӀан хьана. Са шумуд студентди санал кӀватӀ хьана, кьиле Къазимегьамедов Рамазан аваз Мусаиб кефсуз я лагьана Сулейман бубадиз чар кхьизва. Гьелбетда, бубадин рикӀиз тӀар жезва. Сулейман буба рекье гьатна. Ам гьебеярни къуьневаз, асани гъилеваз педучилищедин гурарай винелди хкаж жезвайла, къапа-къап Мусаибал гьалтзава. «Я буба, вун гьикӀ хьана акъатна, вуч хабар я?» Сулейман буба агьвалатдин гъавурда акьазва. Педучилищедин яргъи дегьлиздин кьве патани студентар акъвазнава, гзафбурун гъилера чарни къелем ава. Сулейман бубади «Тапан кагъаздиз жаваб» чӀал туькӀуьрзава ва абур атӀузатӀуз кӀелзава ва гьар са цӀарцӀин кьилиз аса чиле эцязава. Гадайри шаирдин сивяй акъатай чӀалар кхьизва. Гьа икӀ машгьур шиир «Тапан кагъаздиз жаваб» арадал къвезва. Бес ибур рикӀелай фидай сегьнеяр, вакъиаяр яни?! Гьелбетда, ваъ,- лугьузва Ираида Михайловнади ва вич хиялри тухузва. Са кьве келима Сулейман бубадин чӀехи хва Мегьамедюсуфан руш Шамсияр малимдикай (СтӀал Шамсият) тавуна жедач. Гьамиша чина берекатдин нур авай, хуш къилихрин, малим Шамсията акьалтзавай несилдиз тербия гунин рекье кӀвалахиз 42 йисалай виниз алатнава, адакай 36 йисуз школадин директорвиле кӀвалахна… Эхь, Агъа СтӀалдал яшамиш жезвай Бесханумаз, чи тухумди къени имидин свас лугьузва, Мусаибахъни Бесханумахъ 2 руш хьана. Магьият аялзамаз кечмиш хьана. Нурият чи йикъаралди яшамиш хьанай, амни I980-ЙИСУЗ
+24-март туберкулездихъ галаз женг чӀугвазвай Виридуьньядин югъ я
+ТУБЕРКУЛЕЗ къенепатан органар, кӀарабар, жалгъаяр, хам харапӀзавай хронический уьзуьр я. Дуьз тӀуьн тавуни, яшайишдин къулай шартӀар тахьуни, пӀапӀрус чӀугуни, ички, наркотикар ишлемишуни, ВИЧ-ДИ, жигеррин, хуьрекдин кӀвалин хронический уьзуьрри, шекердин диабетди туберкулез акатуниз рехъ ачухзава. Туберкулездин микробактерияр азарлуда уьгьуь, тирш ягъайла гьавадай гъередин стӀалрихъ галаз къведа. Микробактерияр галай гьава са сеферда чӀугун бес жезва. Азарлудахъ галаз яргъалди алакъада хьайилани хаталувал артух жезва. КӀвале авай хизанарни,санал къуллугъзавайбур патални хаталу я. Жуван сагъламвилел гуьзчивал авуна кӀанда. Эгер уьгьуь пуд гьафтедилайни хкатзавачтӀа, яхун жезватӀа, йифди гьекь жез, бедендал ифин акьалтзаватӀа, хурун кьефесда тӀал гьатзаватӀа, иштягь квахьзаватӀа, куьлягьдай аватна уьгьуьдихъ галаз иви къвезватӀа тади гьалда духтурдиз хабар гана КӀАНДА.ТУБЕРКУЛЕЗ гьикӀ сагъарда? Духтурдин гуьзчивилик кваз тамамвилелди сагъарунин курс кьиле тухунин, духтурди тайинарнавай дарманар хъуни ва адан истемишунрал амал авуни уьзуьр сагъардай мумкинвал гуда. Сагъарунин курс кьатӀуник уьзуьрдихъ галаз женг чӀугунин кӀвалах зайифарзава. Азарлудахъ галаз алакъада авайбуруз, аялриз, жегьилриз туберкулез квани-квачни чирун патал ахтармишун тухунин чарасузвал ава. Уьзуьр акатай сифте кьилера туберкулездиз акси препарат ишлемишуни сагъ инсандин бедендик акатнавай микробактерияр рекьида ва азардин вилик пад кьада. ТУБЕРКУЛЕЗ-СОЦИАЛЬНЫЙ уьзуьр я. Гьавиляй дуьз тӀуьн тешкилна, витаминралди, белокралди девлетлу продуктар ишлемишна кӀанда. РикӀелай алудмир: куь сагъламвал, куь гъиле ава. Ирада ПУЛАТОВА. духтур-терапевт.
+рагьметдиз фена. Нуриятахъни 2 велед хьана. Сережани Салигь. Сережади политехнический институт куьтягьна. Ам вични хизанни галаз чи республикадин меркезда яшамиш жезва. Ада вичин са хцел чӀехи бубадин тӀвар Сулейман эцигнава. Салигьани кьилин образование къачунва. Адан уьмуьрдин юлдашни татарикай я. Абур чи Ватандин сергьятрилай къеце яшамиш жезва. И хизандихъни кьве велед ава, рушни гада. Салигьа вичин чӀехи бубадин ватандихъ галаз датӀана алакъаяр хуьзва, - акьалтӀарзава вичин суьгьбет СтӀал Шамсията. Гьайиф чӀугвадай са кар ава, лезги литературадин хрестоматийра СтӀал Мусаибакай делилар тӀимил ганва. Тек са 6- классдин ктабда Мусаибан кьве шиир гьатнава, гьелбетда, имни тӀимил я. Сулейман бубадин I30 йис къейд ийидайла, чӀехи классра за СтӀал Мусаибакай гегьенш суьгьбетар авуна, адан са шумуд шиир кӀелна. Эхирдай за аялриз, за теснифай «Бубадин чар» тӀвар алай шиир кӀелна. Зи вилик ква бубадин чар Вахтуни ранг дегишай. Дидедин чин аквазва заз Ацукьнавай биришар. Шумуд йисуз къаткана чар Тавханада- сандухда. Къайи хьана вилин накъвар, Акъайнач рак кьасухдай. Ядигар яз къени хуьзва Пуд пипӀен чар бубадин. РикӀин гьиссер гьич туьхуьзвач, Гуьзетиз югъ пакадин. А чарчелай къарагъзава ТУП-ТУП гумар цӀаярин. Ифенва чил, вацӀарни. Волгадаллай гуьрчег шегьер Элкъвенва са къеледиз. Чир хъижезмач йифни сегьер Душман чӀугваз желедиз… Бубадин руьгь рахазва зав, Дагъ хуьх лугьуз сенгеррин. И цӀарарай кьатӀизва за НАМУС,ГЪЕЙРАТ аскеррин. БУБА,ВИ чар, са гаф –са рагъ Ишигъ гузвай невейриз. Авач адав къведай яракь Рехъ тахгудай дявейриз… Аялар са кьадар вахтунда кисна,гуя абуруз секинвал чӀуриз кӀанзавачир, абурун вилера кӀанивилин нур къекъвезвай. Белки, абурун вилерикай СтӀал Мусаибан вири уьмуьр карагна жеди. Са аялди вичи вичикди лагьана: «Шаирдин хва шаир!» Муькуьда «Кьегьал хва хьана СтӀал Мусаиб!» Эхь, йисар, асирар, несилар дегиш жеда, амма Мусаибан азиз тӀвар чи рикӀера ва вири девирра амукьда… Аллагьяр АБДУЛГЬАЛИМОВ.
+ГЬУЬРМЕТЛУ дишегьлияр ! За квез Виридуьньядин дишегьлийрин югъ чи халкьдин рик I алай сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава ! Гатфар алукьунихъ галаз санал къаршиламишзавай и сувари дишегьлийриз авай гьуьрмет мад ни артухарзава , адаз артухан чимивал , гуьзелвал гузва , ам ишигълу ийизва . Вири девирра дишегьлияр к I валин къул , чимивални экуьвал хуьзвайбур яз , гьакъисагъ зегьметчияр , камаллувилинни сабурлувилин , гуьзелвилинни фагьумлувилин ва руьгьдин ч I ехивилинни михьивилин чешмеяр яз машгьур хьана . Куьне гьа ихьтин гуьзел лишанралди вири халкьдин патай лайихлу гьуьрмет къазанмишна . Куьне чун неинки экономикадин , яшайишдин ва культурадин рекьяй вилик финик , гьак I чун руьгьдин рекьяйни мягькем хьуник , чилел ислягьвал хуьник акьалт I ай ч I ехи пай кутазва . Квехъ мягькем сагъвал , хизанрин хушбахтвал ва дуланажагъдин генгвал хьун чи мурад я . Къуй чи Ватандин кьилел гьамишалугъ экуь ва михьи цав хьурай . Квез 8Мартдин сувар мубаракрай , гьуьрметлу дишегьлияр ! Ф . АГЬМЕДОВ . « Магьарамдхуьруьн район » Муниципальный райондин кьил , Райондин Собраниедин председатель .
+3 МАРТДИЗ райадминистрациядин заседанийрин залда МР дин жавабдар работникрин , хуьрерин администрацийрин кьилерин , образованиедин идарайрин ва майишатрин руководителрин , райондин интеллигенциядин векилрин иштираквал аваз собрание кьиле фена .
+Р . Г . Абдулатипова РД дин Халкьдин Собраниедиз гьар йисуз гъизвай Чар гьалуниз ва теклифар гуниз талукьарнавай собрание « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил , Райондин Собраниедин председатель Фарид Агьмедова ачухна . Кьиблепатан Дагъустанда тамам ихтиярар авай Дагъустан республикадин Кьилин векил М . Велимурадова Президентдин Чарчин ва республикада эвелимжи проектар уьмуьрдиз кечирмишзавай гьалдин гьакъиндай баянар гана ва республикадин уьмуьрдай кутугай мисалар гъана . Гуьгъуьнлай собраниедал « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедов , МВД дин чи районда авай отделдин начальникдин заместитель Магьамед Эминов , райондин общественный советдин председатель Агъадаш Нагъметуллаев , УО дин начальник Улубег Абейдуллаев , « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин директор Насир Ибрагьимов рахана . Рахай вири юлдашри Президентдин Чарчин тереф тамамвилелди хвена . Собраниедин эхирдай Мусафен
+ди Абдулмежидовича физический культурадин министерстводин т I варунихъай « РД да виридалай нетижаллу жегьил МР дин кьил » номинациядай Агьмедов Фарид Загьидиновичаз премия ва республикадин конкурс килигунра физический культура ва спорт вилик тухунин к I валах тешкиллувилелди кьиле ту хунай 2дережадин диплом гана . Районда физический культура ва спорт вилик тухуник лайихлу пай кутазвай МО дин физический культурадин ва спортдин отделдин начальник Агъафенди Къадашеваз гьуьрметдин грамота гана . А . АЙДЕМИРОВА .
+СТАЛИНГРАДДИН дяве инсаниятдин тарихда лап гзаф ивияр экъичайбурукай сад я . Ам 227нумрадин приказдай къачур « Са камни кьулухъди !» девиздик галаз кьиле фена ва Ватандин Ч I ехи дяведа , гьак I дуьньядин Кьвед лагьай дяведа дегишвал тур важиблу легьзе хьана . Сталинграддин дяведин кьилин лишан « кьакьанвал I02»Мамаев тепе хьана . Шегьер патал дяве физвайла ам са шумуд сеферда гагь советрин кьушунрин , гагь душмандин гъиле хьа на . Телеф хьайи аскерар рик I ел хуьниз талукьарнавай мемориальный комплекс гьа и тепедал эцигун къарардиз къачун мягьтелвал ийидай кар туш . Мемориал I959 йисуз архитектор Вучетичан р��ководстводик кваз башламишна ва I967ЙИСУЗ акьалт I арна . Ансамблдин кьилин элемент 85 метр кьакьанвал алай лап зурба « Диде Ватанди эверзава !» памятник я . Ам дуьньяда виридалайни кьакьан статуяйрикай сад я . Ам гьазурдайла 5500 тонн бетон ва 2400 тонн ракьун конструкцияр харжна . Статуя дибдалпьедесталдал ала , амма адан ч I ехи пай чилик ква . Гьавиляй Диде Ватан кьец I ил к I вачералди тепедал акъвазнавайди хьиз аквазва . Монументдин ценеривай вири Мамаев тепе , Волга ва Волгоград вич аквазва .
+20I5ЙИСАН I9ФЕВРАЛДИЗ Магьарамдхуьре Виридуьньядин халкьарин хайи ч I аларин йикъаз талукьарна « Райондин умуми образованиедин организацийра дидед ч I ал чирунин нетижалувал хкажунин гьакъиндай » райондин илимдинни практикадин конференция кьиле фена . Конференциядин к I валахда дидед ч I алан малимри ва школайрин директорри , райондин ва образованиедин управлениедин руководителри , общественный организацийрин ва СМИ рин векилри иштиракна . Илимдинни практикадин конференция тебрикдин гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Кьил Фарид Агьмедова ачухна . Чи районда , къейдна Фарид Загьидиновича ,дидед ч I ал хуьнин , чирунин ва вилик тухунин рекьяй муниципальный программа туьк I уьрнава ва ам уьмуьрдиз кечирмишзава . Муниципалитетдин руководстводи и программа кьилиз акъудун патал вири мумкинвилер кардик кутазва . Райондин образованиедин вири организацийра олимпиадаяр , тематический яратмишунрин вечерар , викторинаяр , « Дидед ч I алан лап хъсан малим » , гьак I хуралай лап хъсандиз к I елдайдан , лап хъсан сочинениедин конкурсар , дидед ч I алан йикъар , практикадин конференцияр тухузва , культурадин , литературадин , искусстводин векилрихъ галаз гуьруьшмиш хьунар тешкилзава . Чи къенин конференциядин мурад райондин школайра дидед ч I ал чирунин , милли адетар хуьнин важиблу месэлаяр гьалун ва акьалтзавай несил дидед ч I алал рик I алаз тербияламишун я . Къенин юкъуз районда образованиедин 33 учреждение кардик ква . Райондин вири школайра , са Ц I ийихуьруьн ва Приморский школаяр галачиз , сифте Конференциядин президиумда . Вилик планда : И . Исаева « Илиг лезгинкадал » шиир к l елзава . гьан классра тарсар лезги ч I алал гузва . Юкьван ва ч I ехи звенорин классра лезги ч I ал предмет хьиз чирзава . Райондин школайра лезги ч I алан 25 кабинет кардик ква . Гуьгъуьнлай Фарид Агьмедова гаф гана рахай образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаева къейд авурвал , районда « Дидед ч I ал ва литература » квалификация авай I05 малимди к I валахзава . Абурукай пудаз « Дагъустандин лайихлу малим », к I уьдаз « РФ дин умуми образованиедин гьуьрметлу работник », ругудаз « РД дин образованиедин отличник » т I варар ганва . 2I малимдихъ квалификациядин кьилин категория ,46дахъ сад лагьай категория ава . Предметдин кесерлувал хкажун патал тухузвай к I валахди тайин нетижаярни гузва . Месела , Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай Iнумрадин школадин малим Алибутаева Анфиса Аливердиевнади « Дидед ч I алан лап хъсан малим - 20I4» Республикадин конкурсда сад лагьай чка кьуна , ам Нальчик шегьерда кьиле фейи дидед ч I алан жегьил малимрин межрегиональный « Мир моих увлечений » конкурсда гъалиб хьана . Ярагъкъазмайрин СОШ дин ди дед ч I алан ва литературадин малим Жаруллаева Магьият Гьадисовна 20I3ЙИСУЗ Президентдин грантдиз лайихлу хьана . Чи райондин школайра к I елзавайбуру республикадин конкурсра ва олимпиадайра призовой чкаяр кьазва . Месела , 20I3-20I4К I елунин йисуз Олимпиададин республикадин этапда Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай Iнумрадин IIКЛАССДА к I елзавай Селимова Амината кьвед лагьай чка , Ярагъкъазмайрин СОШ дин I0КЛАССДИН ученик Жаруллаев Руслана дидед ч I алан литературадай сад лагьай чка ва дидед ч I алай кьвед лагьай чка кьуна . Гьа са вахтунда рахун физвай предметдин материалринни технический база са кьадар кесиб тирдини лагьана к I анда . Гележегда чун и рекьяй к I валах герек тир дережадиз акъудиз алахъда . Ахпа гаф дидед ч I алаз талукьарнавай шииррин конкурсда сад лагьай чкаяр кьур аялриз гузва .20I4ЙИСУЗ конкурсдин республикадин этапда гъалиб хьайи Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай Iнумрадин юкьван школадин II
+классдин ученица Буржалиева Элинадин , 20I5ЙИСАН конкурсдин райондин этапдин гъалибчи Филерин хуьруьн юкьван школадин IIКЛАССДИН ученик Исаев Исадин , 20I5ЙИСАН конкурсдин райондин этапдин призер Кчункъазмайрин хуьруьн юкьван школадин IIКЛАССДИН ученик Усманов Гьамзетан хуралай к I елунри залда ацукьнавайбуруз ч I ехи таъсир авуна . Абуруз пудазни образованиедин управлениедин грамотаяр ва пулунин пишкешар гана . Конференциядин иштиракчияр мад са хуш кардин шагьидар хьана . « Дидед ч I алан лап хъсан малим -20I5» конкурсдин райондин этапдин призерар Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай Iнумрадин юкьван школадин дидед ч I алан ва литературадин малим Гьажиева Румеса Амудеровна , Къуьйистанрин хуьруьн юкьван школадин дидед ч I алан ва литературадин малим Алиметова Зоя Ноябировна ва Билбилрин хуьруьн юкьван школадин дидед ч I алан ва литературадин малим Жабраилова Мая Арасхановна « Магьарамдхуьруьн район » МР дин ва образованиедин управлениедин грамотайралди ва пулунин премийралди лишанлу авуна . Райондин илимдинни практикадин конференциядал школайра дидед ч I алан ва литературадин тарсар гузвай малимрин докладрихъ яб акализ башламишна . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Кьил Фарид Агьмедова тапшурмишуналди конференция кьиле тухузвай райадминистрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьабибуллагь Мурадалиева гаф гуналди трибунадиз садсадан гуьгъуьнал алаз райондин школайра лезги ч I алан ва литературадин тарсар гузвай малимар экъеч I зава . Абуру лезги ч I алак��й ва литературадикай , абур авай гьалдикай , лезги ч I ал ва литература чирун хъсанар дай рекьерикай ва чпи и кар патал тухузвай к I валахдикай къиметлу докладар ийизва . Агъадихъ абурун докладрай къачунвай са бязи фикирар газет к I елзавайбурун фикирдиз теклифзава .
+АЛИБУТАЕВА Анфиса Аливердиевна , 20I4ЙИСУЗ Нальчик шегьерда дидед ч I аларин малимрин арада кьиле фейи региональный акъажунра сад лагьай чка кьур Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай Iнумрадин юкьван школадин малим : ДИДЕД Ч I АЛ чирдайла аялрин гьевес хкажун патал за мукьвал мукьвал адетдинбур тушир тарсар тухузва : тарс къугъун , тарс лекция , презентацияр , сегьнеламишунар , гьуьжетунар … Аялрин иллаки викторинайрал , миск I алрал , къаравилийрал рик I ала , абур чпини ашкъи аваз гьазурзава . Алай девирда малимдиз тарс тухудай гегьенш мумкинвилер ава . Тарсуна компьютер , ноутбук , проектный доска ишлемишуни аялриз дидед ч I алан тарс к I анарзава ва малимризни тарс гун са кьадар регьят хьанва . Гьа и ц I ийивилери вахт кьенятдай , гзаф тапшуругъар тамамардай мумкинвал гузва . Иллаки литературадин тарсара шаиррин , писателрин , алимрин уьмуьрдикай малуматар гудайла акьалт I ай регьятвал хьанва . Амма тарсунин нетижалувал малимдилай вичелай гзаф аслу жезва : адан пешекарвилин дережадилай , адан алакьунрилай . Зи фикир : ц I ийи камар вегьез кич I е хьана к I андач . МИНГЬАЖИДИНОВА Роза Абдулафисовна , Къуьйистанрин хуьруьн юкьван школадин дидед ч I алан ва литературадин малим : ДИДЕД Ч I АЛАН ва литературадин малимдин вилик аялар дидед ч I алал рик I алаз тербияламишунин ч I ехи ва жавабдар везифа акъвазнава . Гьавиляй лезги ч I аланни литературадин тарсарин метлеблувал ва важиблувал хкажун герек я . Образовательный ц I ийи стандартриз чна ч I ехи фикир гун чарасуз я . И стандартрикай сад метопредметность я . Метопредметность образовательный технологияр сад садахъ галаз алакъада хьун я . Чна гайи тарс ( предмет ) аялди маса предметдихъ галаз гьик I алакъалу ийизват I а чун гзаф вахтара бейхабар я . Эгер ученикди са предмет маса предметдихъ галаз гьик I алакъада твада лагьана хабар кьурт I а , чаз тайин тир жаваб гун четин жезва . Гьар са малимди жуван предмет дериндай чирунихъ галаз сад хьиз , амай дисциплинайризни фикир гана к I анда . Дидед ч I алал фасагьатдиз рахун , адан хъсандиз гъавурда акьун , гафар дуьз ва чпин манада ишлемишун инсандин руьгьдин девлет хкаж хьанва лагьай ч I ал я . Са ч I ал чир хьун им са халкьдин культурадин тарих чир
+хьана лагьай ч I ал я . Гьикьван гзаф ч I алар чир хьайит I а ,чирвилерни гьакьван гзаф жеда лагьай ч I ал я . Хайи ч I ал чаз ганвай виридалайни багьа савкьват тирди чна гьар са аялдизни чирна к I анда . АБДУЛГЬАЛИМОВ Аллагьяр Дашдемирович , Хтункъазмайрин тамам тушир юкьван школадин дидед ч I алан ва литературадин малим : ЛЕЗГИ Ч I АЛАН диб сифтегьан классра эцигзава . А классра к I валахзавай малимрин зегьметни агъурди я . Эгер фундамент бегьемди тахьайт I а , цла свар гуда . Гьа идаз сифтегьан классра гузвай чирвилерин дибни ухшар я . Лезги ч I алай савадлувал хкажун патал школада кхьинрин к I валахар гзаф тухвана к I анда . Аялар литературадал ва ч I алал ашукьарна к I анда .
+САИДОВ Алаудин Абдулаевич , Магьарамдхуьруьн коррекционный школадин директордин заместитель , РФ дин гьуьрметлу малим , РД дин лайихлу малим : ВИРИДУЬНЬЯДИН халкьарин хайи ч I аларин югъ сифте нубатда арадай акъатзавай ч I алар хуьн патал тайинарнавайди я . Дидедин ч I ал , адан тарих , эдебият чирун патал зегьмет ч I угвазвай къагьриманар т I имил авач . Абурун жергеда малимри , алимри , шаирри ва писателри , политикри кьет I ен чка кьазва . Чи районда ва хуьрера гьахьтин ксари тухузвай к I валах аялрин олимпиадайра , конкурсра къазанмишзавай нетижайри къалурзава . Ч I алан илимдал машгъул алимрик , чпин саки вири уьмуьр акьалтзавай несилдиз тербия гуниз , илим ва уьмуьрдин дуьз рехъ хкягъиз чируниз бахшнавай малимрик инсандиз лап багьа ядигар яз ганвай камаллу алат ч I ал арадай акъатунин , квахьунин къурхулувал ква . Дидед ч I ал хуьн , ам мадни гуьрчегарун , девлетлу авун ва къвезмай несилрив аманат яз агакьарун гьар са лезгидин намусдин буржи хьун герек я . Гьа и кардик за зи къуьнни кутазва ва къенин конференциядал кьабулдай меслятрик са жерге алаваяр кутун теклифзава .
+ЖАРУЛЛАЕВА Магьият Гьадисовна , Ярагъкъазмайрин юкьван школадин дидед ч I алан ва литературадин малим : ДИДЕД Ч I АЛ ! И кьве гафуна ажайиб чимивал , экуьвал ва михьивал авачни ! Амма и кар миллетдин вири векилри кьат I ун тавун гьайиф ч I угвадай кар я . Гьавиляй чпихъ кьилин образование авай , чеб савадлубур яз гьисабзавай гзаф лезгийриз дидед ч I алал я к I елиз , я кхьиз чизвач . Ик I тахьун патал к I вале диде буба веледрихъ галаз хайи ч I алал рахана , адакай руьгьдин игьтияж авуна к I анда . Лезги ч I алал акъатзавай газет ва журнал к I вале тахьун бахтсузвал яз гьисабна к I анда . ШИХМУРАДОВ Къагьриман Шагьэмирович , Кчункъазмайрин юкьван школадин дидед ч I алан ва литературадин малим , « Йисан малим -2008» конкурсдин иштиракчи : -« ЛЕЗГИЙРИН виридалайни къуватлу ва хци яракь ч I ал я »,лагьанай Гьажибег Гьажибегова . Амма дидед ч I ал алай аямда гьи гьалда ават I а , чи рахунрай , иллаки къуллугъчийрин , « гьакимрин » рахунрай ачухдиз аквазва . Ч I алакай гьар йикъан уьмуьрда менфят къачузвайбурун , адал рахазвайбурун кьадар гьикьван гзаф хьайит I а , ам гьакьван машгьур жеда , вилик фида . Амма къе чавай лезги ч I алакай гьак I лугьуз жедач . Ш . Агъакеримова кхьизвайвал , хайи ч I ал дериндай чируниз , ам мягькемаруниз кьец I гузвайбур сифте нубатда диде бубаяр я . Ахьтинбуру аялдиз лезги ч I ал чидач лугьуз дамахни ийизва .
+КОНФЕРЕНЦИЯДАЛ чпин фикирар ва теклифар гваз рахаз к I анзавайбур гзаф авай . Амма вахтуни а мумкинвал ганач . Гьавиляй райондин илимдинни практикадин конференциядин иштиракчияр меслятар теклифунив эгеч I на . Вирида сес гуналди кьабулай меслятра къейд авунвайвал , конференциядин иштиракчийри , дидед ч I ал чирунин нетижалувал хкажуниз талукь тир месэлаяр гьалуналди , хайи ч I ал ва литература чирвилер ва тербия гунин , руьгьдалди девлетлу ва вири патарихъай кьадайвал вилик фенвай эдеблу инсан , гражданский обществодин активный член халкьдин культурадин ва руьгьдин ядигарар яратмишдай тегьерда давамардай инсан арадал гъунин карда лап ч I ехи роль къугъваз
+вайди къейдна . Районда дидед ч I алан 300дахъ агакьна ( сифтегьан классрин малимарни кваз ) мал и м р и к I валахзава . Абуру пешекарвал хкаждай курсара иштиракзава . Хайи ч I аларин кесерлувал хкажуниз олимпиад а й р и , к I елзавайбурун конкурсри , аялри кхьизвай сочиненийри , педагогрин профессиональный устадвал хкаждай конкурсри тайин тир таъсир ийизва . Хайи ч I ал алай аямдин инсандин кьилин девлетрикай сад я . Районда дидед ч I аларихъ галаз к I валах авун хъсан хьанва , агалкьунарни жезва . Конференциядин иштиракчийри дидед ч I ал чирун ва чук I урун мадни хъсанарунихъ галаз алакъалу месэлаяр вири патарихъай гьалайдалай кьулухъ важиблу меслятар кьабулна . Фикрет ГЬАЖИЕВ . Шикилра : Конференция физвай залда ачухнавай стендрикай сад . Конференция физвай залда . Р . ГЬАЖИЕВАН шикилар .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+I5ФЕВРАЛДИЗ Карачаево Черкесский Республикада Кавказдин дагъларин гирвейрал телеф хьайи аскерар рик I ел хкуниз талукьарнавай ч I ехи мярекат кьиле фена . Адан программада 8-II йиса авай гадайри ва рушари иштирак авуналди Кёкусинкай каратэдай Республикадин первенство ачухуни кьилин чка кьуна . И акъажунра чи райондин « Алпан » клубдай тир тербиячийрини иштиракна ва абуру сад лагьай вад , кьвед лагьай кьуд ва пуд лагьай ирид чка кьу налди чеб халисан женгчияр тирди субутна . За чи ученикрал , абурун къастунал к I евивилел , тарсара ч I ехи чалишмишвилерал шадвал ийизва . Югъ къандавай абурун устадвал хкаж жезва , гьа и кардал за дамахни ийизва . Гьа ик I абуру идалай кьулухъни давамардайдахъ зун инанмиш я . Абуру захъ ихтибарвал авуни зи шадвал артухарзава . Зи мурад гьар са аялди гьа ихьтинбурулай чешне къачун , гьабур хьиз яшамиш хьун я . Чи клуб тешкил хьайи йикъалай видеолетопись ту хузва . Гьа и карди чаз ученикрин ва абурун малимрин агалкьуниз гьакъикъи къимет гудай мумкинвал гузва . Чина чирвилер гунинни тренировкайрин к I валах Кьиблепатан Дагъустанда муьжуьд секцияда кьиле физва ( Магьарамдхуьр , Гилияр , Ц I елегуьн , Гъепцегьар , Белиж , Дербент - 2 секция ). Шихан Багьаудин ДАВРИШЕВ . Шикилда : КАРАЧАЕВОЧЕРКЕССКИЙ Республикада кьиле фейи акъажунрин иштиракчияр .
+« Киркарин сельсовет » МО СП дин хуьруьн Собраниедин депутатрин сессия кьиле фена . Анал 2014йисан бюджет тамамарнавай гьалдин гьакъиндай месэладихъ яб акална ва 2015йисан бюджет , гьак l 2016-2017йисарин плановый девирдин бюджет тестикьарна . Ц l ийи йисан бюджет доходрин рекьяй 3206 вгъзур манатдив барабар я .
+Гилийрин хуьруьн СОШ дин 9класс акьалт l арайдан гьакъиндай 2010йисуз Кач мазов Халид Гъалибовичаз гайи 05БВ сериядин 0053794нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+АЛАТАЙ гьафтеда, РД- дин Правительстводин председатель Артем Здунова, муниципалитетрин ва шегьерин кьилерин иштираквал аваз видеоконференцсвяздин форматда аваз гегьенш совещание кьиле тухвана. Совещаниедал региондин образованиедин идараяр цӀийи кӀелунин йисаз гьазурвал акунин гьакъиндай РДДА авай Роспотребнадзордин управлениеди тухвай ахтармишунрин нетижаяр кьуна.
+Эхиримжи вахтара пайда хьанвай пандемиядихъ галаз женг чӀугунин ва ам мадни чукӀун тавун патал вири идарайри Роспотребнадзордин истемишунрал амал авунин чарасузвал арадал атанва. ИкӀ, чи районда цӀийи кӀелунин йис башламишдалди образованиедин вири идарайрихъ, яни школайрихъ, аялрин бахчайрихъ, санитарно-эпидемиологический заключения хьанва, дезинфекциядин къаришмайралди, алакъа авачиз ифин алцумдай аппаратралди ва антисептикралди таъминарнава. Къене патара дезинфекция ийидай сенсорный диспансерар ва бактерицидный лампаяр гьазурнава. Образованиедин хиле кӀвалахзавай вири работникри ковид _I9 гьакъиндай анализар ганва, лабораторный ахтармишунар кьиле тухванва. Региондин кьил Владимир Васильеван эмирдалди, «I00 школа» проект тамамарунин кӀвалахар кьиле физва. Оружбайрин хуьруьн школада пуд смена тайинарнава, цӀийи школа эцигунин кӀвалахарни давам жезва. Къейд авурвал, цӀийи кӀелунин йисан вилик райондин 2I школада лицензия авай, вири тадаракралди таъминарнавай медицинский кабинетар кардик ква. И кабинетар туькӀуьрун патал 20I9- йисуз 2 200 000 манатдин тадаракар къачунва. I2 школада кабинетрин кьитвал хьуниз килигна медицинский кабинетар авач. Республикадин оперштабди заседаниедин рамкада аваз кьабулай месэлаяр гьалунин гьакъиндай тамам кӀвалах тухуда. САЛАСА юкъуз, РД – дин МВДДИН идарадин вилик квай паркуна Дагъустандин халкьарин тӀварван авай шаирар тир С.Сулейманаз ва Абуталиб Гъафуроваз эцигнавай гуьмбет ачухуниз талукьарнавай шад мярекат кьиле фена. Гуьмбет Дагъустандин скульптор, РФ- дин лайихлу шикилчи Али Магьамедова вичин хва Магьамедни галаз яратмишнавайбур я. Гуьмбетда куьсруьдал ацукьнавай кьве шаирди ихтилатар ийизва. Мярекатда Дагъустандин Правительстводин председатель Артем Здунова, гуьмбетдин автор Абдулрашид Магьамедова, Махачкъаладин шегьердин кьил Салман Дадаева, Дагъустандин писателрин Союздин председатель Магьамед Агьмедова ва шаиррин веледри, невейри иштиракна. Абуру Дагъустандин халкьарин шаиррин яратмишунрал рикӀ алайбуруз, гьуьрмет хуьзвайбуруз и шад мярекат тебрикна ва чӀехи бубайрилай атанвай хъсан адетар давамаруник, культура вилик тухуник, акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссералди тербияламишуник пай кутазвай вирибуруз чухсагъул малумарна.
+САЛАСА юкъуз, Магьарамдхуьруьн райондин администрацияда, Украинадин чилел кьиле физвай дяведин махсус операцияда аскервилин буржи тамамардайла телеф хьайибурун диде-бубайрив ва женгера тафаватлу хьайи аскеррив наградаяр вахкузвай мярекат кьиле фена. И мярекатда общественный, ветеранрин организацийрин векилри, хуьрерин администрацийрин кьилери ва райадминистрациядин жавабдар работникри иштиракна. - Чи райондай СВО- диз (дяведин махсус операция) фейи аскерри, ислягьвал ва уьлкведин хатасузвал таъминарун патал чпин буржи жавабдарвилелди тамамарунин карда уьтквемвал ва жуьрэтлувал къалурна. Гьайиф хьи, дяведин гьерекатар кьиникьар галачиз жезвач,- къейдна МР- дин кьил Фарид Агьмедова. Чпин пак буржи тамамардайла телеф хьайи Самурдин ва КьепӀиркъазмайрин хуьруьн агьалияр тир Исаев Амирхан, Абдурахманов Ражаб махсус къарардалди «Жуьрэтлувилин» орденриз лайихлу хьана. Наградаяр рагьметлуйрин бубайрив вахкана. Мярекатдал рахай райондин кьил Фарид Агьмедова, общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева, Ватан хуьдай ихьтин кьегьал рухваяр тербияламишнавай диде-бубайриз чухсагъул малумарна, хьанвай бедбахтвилер чи виридан хажалат тирди лагьана ва операциядин женгерай хтанвай аскеррин адресдизни хейлин ихтилатар ва тӀалабунар авуна. ДНР- дин ва ЛНР- дин агьалияр хуьнин фикирдалди кьиле физвай операцияда иштиракай ва женгера акьалтӀай жуьрэтлувал къалурай чи районэгьлияр тир 25 аскердиз Гьуьрметдин грамотаяр гана. Эхирдай, райондин регьберди, Ватандиз вафалувилелди къуллугъзавай аскерриз мад сеферда чухсагъул малумарна ва райондин руководстводин патай алакьдай вири куьмекар гудайди къейд авуна.
+ЦӀИНИН йисуз Дагъустандин областдин кьушунрин штабдин типография (I87I-ЙИС) лезги чӀалан азбука-букварь "Куьредин эвелимжи абжуз" чапдай акъудай лезгийрин машгьур саваддар Мамрачви Къазанфарбег Зулфикъарован I80 -йис жезва. Къ. Зулфикъаров I843- йисуз Куьре ханлухдин Мамрачрин хуьре дидедиз хьана. Ада Вини Ярагъдал Гьажи Исмаил эфендидин медреседа ва Дербентда урус школада кӀелна, диндин ва тӀебии илимар, Рагъ экъечӀдай патан: араб, туьрк, урус чӀалар ва литератураяр чирна. Куьре округдин секретарвиле, Кьасумхуьруьн округдин суддин письмоводителвиле кӀвалахна. Адаз Урус гьукуматди "бег" дережа гана. (Гьавиляй адан тӀвар бязи чешмейра "бег " галаз кхьизва.) Къазанфараз пуд стха Арасхан- I846, Яхья- I854, ГЬУЬСЕЙНI858 авай. Къазанфара кьве хва чӀехи авуна, абуруз Россиядин образование гана. ЧӀехи хва Гьасан (I863) революциядилай вилик Дагъустанда кьилин образование къачур садлагьайбурукай я. Ставрополда гимназия агалкьунралди куьтягьайдалай кьулухъ Петербургдин рекьерин инс��итут акьалтӀарна. Къазанфаров Гьасана военный инженер муькъвер эцигдайди, генерал-майор чин аваз Россияда 30-далай виниз муькъвер эцигна. Хабаровск шегьерда шумудни са кӀелунин заведенийра къаюмвилин советдин председатель хьана. I928ЙИСУЗ Мамрачрин хуьре рагьметдиз фена. Адан сур ина ава. Малум тирвал, Дагъустандин халкьарин векилри чпин кхьинар асул гьисабдай арабрин графикадал бинелу яз ийизвай, адаз аджам лугьузвай. Гьа и аджамдал лезгийрин тӀвар- ван авай шаиррини, месела Ахцегь Мирзе Алиди, Алкьвадар Гьасан эфендиди, Гьажи Абдурагьман эфендиди, Ялцугъ Эмина, Етим Эмина ва
+гзаф масабуруни чпин яратмишунар авурди малум я. Амма и жуьре кхьинар халкьдин гегьенш къатар патал гзаф муракаббур, четиндиз гъавурда акьадайбур яз хьана. Гьавиляй, винидихъ тӀварар кьунвай ва маса чпиз илимдикай пай ганвай ксарини, цӀийи милли кхьинар арадал гъуникай фикир ийиз хьана. И лап четин месэла Къазанфарбег Зулфикъарова, вичел гьалтзавай везифайрин муракабвилизни килиг тавуна, кьилиз акъудна. Ада неинки урус грамматикадин асул къанунар хъсандиз чирна, гьакӀ урус кхьинрин бинедаллаз туькӀуьрай Кавказдин чӀалар ахтармишзавай Россиядин империядин академиядин член-корреспондент, генерал П. К. Усларан куьмекчи яз азбукадихъ чи милли кхьинар арадал гъун патал еке метлеб авайди гьиссна, гьавиляй гъиле кьур кӀвалах ада кьилизни акъудна- са куьруь вахтунда лезгийрин сад лагьай азбука ва букварь туькӀуьрна. Им лагьайтӀа, чи халкьдин милли культурадин тарихда лап чӀехи вакъиа хьана. Къазанфара гьазурай буквардикай са шумуд гаф. Агъадихъ вичин гьар са терефдихъай фагьум-фикирна гьазурнавай бинеяр ава. Букварь алфавитдилай ачух жезва. Ана 7 ачух ва 42 ачух тушир чӀехи (кьилин цӀарцӀелай кхьизвай) ва гъвечӀи гьарфар ава, абурукай 24 гьарф урус графикадикай са дегишвални кутун тавуна къачунва, I3 гьарф гьа знакрин куьмекдалди арадиз гъанва. Гьа икӀ, 49 гьарфуникай 37 урус графикадиз хас тирвал туькӀуьрнавайбур я. Анжах I2-ДАК латиндин ва я гуржийрин алфавитриз хас лишанар ква. Букварда 20-далай виниз мисалар ва мискӀалар, кьве махни гьатнава. Абурукай сад "Деве, сикӀ, жанавур ва сев" тӀвар алайди, кьвед лагьайдини "Жанавурни сикӀ" мах я. Вичин вилик халкьдин сивин яратмишунрин чешнеяр кӀватӀунин везифа эцигнавачиртӀани, гьакъикъатда чун рахазвай ктабдай аквазвайвал, Къазанфарбег халкьдин фольклор кӀватунин ва къайдадиз гъунин крарикни кьил кутур сад лагьай алим я. П. К. Услара Дагъустандин военный губернатордиз кхьена: "Къазанфарбег Зулфикъарован кьадарсуз чӀехи куьмекдалди завай лезги чӀалан грамматика, хрестоматия ва словарь туькӀуьриз хьана. Ада заз гьакӀ Табасаран чӀални ахтармишиз куьмек гана." I888-ЙИСУЗ кхьей "Чечен чӀал" кьуд лагьай чина П. К. Услара Къ. Зулфикъароваз ихьтин къимет ганва: "КьатӀунар авай, къастунал кӀеви куьреви Къазанфар..." I97I-ЙИСУЗ и ктабдин юбилей къейд��авай йисуз, за ДГУ-ДИН филологический факультетдин 4-курсунин студент яз "Лезги АЗБУКАДИНI00 йис" тӀвар алай макъала "Дагъустандин университет " газетда урус чӀалал чап авунай. Лезги халкьдин шаир, алим, методист Къурбан Халикович Акимова вичин "Лезги литература" Энциклопедияда (2022) I2-ЧИНА икӀ кхьизва: "Урус алим П. К. Услара Къазанфаран алакьунриз еке къимет гана, абурун арада бубадинни хцин хьтин алакъаяр арадал атана. Къазанфаран лакӀаб дустарин арада Дили Вирана, яни Дили ХарапӀ тир..." Мамрач Къазанфарни Етим Эмин Вини Ярагърин медреседа санал кӀелнавай дустар тир.
+Са сеферда Етим Эмин Дербентдай хкведайла, Мамрачрик Къазанфарал илифнай. И гьадисадикай чи лезги шаир, писатель, драматург Абдуселим Исмаилова пьесани кхьенва. I87I-ЙИСАН ноябрдин вацра Етим Эмина "Къазанфараз" шиир кхьенва. Анай чна са бенд гъизва: "Эй азиз дили вирана, чун хьтин дустар жедани? Дустунин мескем датӀана мегер икьван дар жедани? Виридаз авай чка рехъ ачух уьлчуь хьайила, Чаз мегер дуст авай къапу, икӀ кӀеви хабар жедани? Етим Эмина лугьузва: "Дуст далудин дагъ язава, Тушиз хьайла, бес гьавайда гьакӀ мужарат тӀвар жедани? Мансур куьреви "Етим Эмин. ЦӀувай куз тахьай цӀарар". Махачкала 2022 . Стр. 282. И шиирдихъ галаз Низами Абдулгьалимоваз Садикьидин архивдай, ктабдин 283- чина ганвай, Къазанфаран жаваб авай ихьтин чарни гьатнава: "И метлеб тӀимил авай са затӀ кхьена куьтягьна Мамрачрикай тир факъир Къазанфара, вични жаваб яз акьалтӀай намуслу стха тир, кьадарсуз хъсан дуст тир, пара гьуьрмет авуниз лайихлу малла тир Эминаз, -къуй ам "Сирер" ачухарзавай Агъади ХУЬРАЙI Амин. Рамазан вацран I3ЮГЪ, I288-ЙИСАН (25.II.I87I). Къазанфарбег Зулфикъаров "Етим Эминаз жаваб" шиирда шаирдихъ галаз "Эй азиз" лугьуз, еке гьуьрметдалди рахазва. Ада Е. Эминан яратмишунриз сифте яз алимди хьиз, зурба къимет гана: вичин шиирда Е. Эмин дили-диванадиз чирагъ туькӀуьрайди" тирди къейдзава. " Вуна туькӀуьрна, стха,- вун Аллагьди хуьй, Дели диванадиз чирагъ, эй азиз." Низами Абдулгьалимоваз "КӀиридин альманахдай" Жагъай М. Къазанфарбеган 4 шиирдай (Абур Етим Эминан чарариз, шиирриз кхьенвай жавабар я) аквазва: "Мирзе Къазанфар халис шаирдин алакьунар авай кас ТИР«ЛЕЗГИ газет» 202I-ЙИС, I-ИЮЛЬ. Къазанфарбег гьакӀни лезгийрин диндин чӀехи алим, саваддартарихчи Алкьвадар Гьасан эфендидихъ галазни дуствилин алакъайра авай. "Зал яргъал тир Сибирдай Иркутск шегьердай гьуьрметлу Мирзе Къазанфаралай, рагьметлу Зулфикъаран гададилай чар агакьна. Ада кхьизва, вични Кьасумхуьряй Абдулгъафар Мугьамедрасулан хва, Дадаш Гъанидин хва I877- йисан бунтариз килигна иниз суьргуьндиз акъудна". Диван ал Мамнун. Гасан Алкадари. Москва 2020, чин 234 . Кьвед лагьай чарче I298- йис гьижрадалди Къазанфарбега тӀалабзава Алкьвадар Гьасан эфендидивай мусурмандин фикхдай (право) 25 суалдиз жавабар, вучиз лагьайтӀа вич авай чкада, я алимар, я ктабар тахьуниз килигн��. Гьасан эфендиди и суалриз жавабар ва кьуд чиникай (чапдай акъатнавай) ибарат къасида I298-ЙИСАН 20-раби-ал эхирдиз рекье туна. Винидихъ къалурай ктаб- 242 чин. Суьргуьндай Иркутск шегьердай Къазанфарбег вичин хайи хуьруьз Мамрачрик хтана и кардин гьакъиндай I886-ЙИСАН I0-ИЮЛДИН архивдин документди Мамрачрин хизанрин сиягьда 2- нумрада къалурнава: "Мирза Казанфаръ Зелфикаръ оглы, 43-йис, хизанар,... I04 къапан дигидай чил (26 гектар), 6 ири карч алай гьайван, 2 балкӀан. Са бязи авторри Къ. Зулфикъаров I877-ЙИСАН бунтарилай гуьгъуьниз Турциядиз катна лугьуз чпин фикир лугьузва. Амма Къазанфарбег суьргуьнда хьайиди чна винидихъ лагьай Алкьвадар Гьасан эфендидин "Диван ал Мамнун" ктабда къейдзава. Суьргуьндай хтайдалай гуьгъуьнизни ам санизни кат тавурди Мансур Куьревидин "Етим Эмин. I840-I880" ктабда I98 I99 чинра субутзава. 20I4-ЙИСАН 4- декабрдин 49нумрадин "Лезги газетда" Алавудин Саидова Къ. Зулфикъаровакай кхьенвай макъалада ада къейдзава: "Лезги чӀалан илимдин ва гьакӀ халкьдин вичин тарихда "Куьредин эвелимжи абжуз" еке мана авай сад лагьай къиметлу документ я. Автордикай, адан ктабдикай кхьенвай тек-туьк макъалаяр Къ. Зулфикъарова тунвай зурба ирсинив эсиллагь кьазвач. Ана тамам илимдин, зун ягъалмиш туш, докторвилин кӀвалах ава. Православный диндин халкьари чпин алфавит туькӀуьрай Кирилланни Мефодиян тӀварар пӀирерин дережадиз акъуднава, абуруз икрамзава, илимдинни диндин идарайра абурукай лекцийрин тамам курсар кӀелзава, абуруз памятникар эцигзава. Хайи халкьдиз къуллугъ авур, адан савад, меденият вилик тухуник еке пай кутур рухваяр, абурун крар раижун чи буржини я. Гьавиляй за агъадихъ галай хьтин меслятар къалурзава. Алимри Къ. Зулфикъарован "Куьредин азбука" ктабдиз лайихлу къимет гун. Мукьвал вахтара адан уьмуьрдин рекьикай ва яратмишунрикай илимдин конференция тухун, и кар паталди тешкиллувилин комитет арадал гъин. Лезги чӀалан малимдин кӀвалахдик программайра, алава яз, Къ. Зулфикъароваз талукьарнавай тарсар чара ийин. Магьарамдхуьруьн райондин Советск хуьруьн юкьван школадиз Къ. Зулфикъарован тӀвар гун патал хуьруьн жемятдиз, малимрин коллективдиз меслят къалурин". А чӀавалай инихъ 8 йис алатнаватӀани, са шумуд хийирлу кӀвалах арадал атана: Советск хуьруьн кьибле патахъ Москва-Баку трассадин къвалав тешкил хьанвай хуьруьз Сулейман-Стальский райондин виликан кьил Нариман Шамсутдинович Абдулмуталибован инициативадалди "ЦӀийи Мамрач" тӀвар гана, ва Советск хуьре Къазанфарбегдин тӀварунихъ куьче гана. Заз ихьтин меслят ава, Дагъустандин гьукуматдин вилик ихьтин месэла эцигин и хуьре цӀийи школа эцигун ва адаз Мамрачви Къазанфар Зулфикъарован тӀвар гун. Машгьур ватанэгьлидикай, адан тарихдин метлеб авай ктабдикай гегьенш ихтилат авуни хайи чӀал, халкь, Ватан, адан тарих ва гележег мадни кӀанаруниз куьмек гудайдахъ, акьалтзавай несилди чпин бубайрал, абурун крарал дамахдайдахъ чун инанмиш я. ПАШАЕВ гьажи Сулейман.
+АЛАЙ гьафтеда, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова, чи гьуьрметлу районэгьли, 47 йисуз хкянавай пешедиз вафалувал хвейи, зегьметдин ветеран, РСФСР- дин просвещениедин отличник Набиев Наби Абдулмуминовичав «Магьарамдхуьруьн район вилик тухуник лайихлу пай кутунай» хурудал алкӀурдай знак шад гьалара вахкана. Наби Абдулмуминович вичин кьилин пешедилай къерехдай райондин, республикадин СМИРИХЪ галаз гьамиша сигъ алакъаяр хуьзвай штатдик квачир мухбирни я. «Самурдин сес» газетдин коллективди Наби малимдиз жуван багъридаз хьиз къазанмишнавай нубатдин награда рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ идалай кьулухъни яратмишдай гьевес, чандин мягькем сагъвал ва хизандин хушбахтлувал хьурай, Наби Абдулмуминович!
+САЛАСА юкъуз кьиле фейи аппаратдин нубатдин совещаниедал, Украинадин чилел тухузвай дяведин махсус операциядин иштиракчияр тир Лачинов Вердихан Велихановичаз, Межведилов Эдгар Гьажибубаевичаз ва Джафаров Казим Раидиновичаз къалурай жуьрэтлувилерай ва къастунин кӀевивилерай муниципальный райондин тӀварунихъай Гьуьрметдин грамотаяр гана. Аскеррив грамотаяр вахкай райондин регьбер Фарид Загьидиновича, вафалувилелди чпин къуллугъ тамамарзавай аскерриз чухсагъул малумарна.
+ДАГЪУСТАН Республикадин культурадин лайихлу работник, Магьарамдхуьруьн райондин культурадин КӀвалин работник, ашукь Айдун Магьамедован хизандин ансамблди, республикадин меркезда кьиле фейи «Хизандин йисаз» талукьарнавай мярекатра иштиракна. 23- явардиз «Хайибурни кӀанибур» лишандик кваз кьиле фейи форумдал гьукуматдин Президентди «Хизандин йис» ачухнавайди малумарна. «Хизандин йис» регионда ачухуниз талукьарнавай мярекатар 1февралдиз Махачкъалада авай М.Горькийдин тӀварунихъ галай паркуна кьиле фена. Магьамедоврин хизандин ансамбль алатай асирдин 80йисара ДАССР- дин культурадин лайихлу работник Магьамедов Адиширина тешкилнай. Ашукь Адиширинан хизанда l0 аял хьанай. Вичин аялар ашукьди хайи ватандал, хайи халкьдин культурадал, адетрал рикӀ алаз вердишарна. Аял вахтунилай музыкадин сес япара аваз чӀехи хьайи аялри, гьелбетда музыкадихъ ялна. Абуру гьар жуьре милли алатрал макьамар тамамарзава ва манияр лугьузва. Магьамедоврин хизандин ансамблди районда, республикада кьиле физвай хейлин фестивалра, конкурсра иштиракзава. Бубадилай атай багьа ирс адан хва Айдун Магьамедова давамарзава. Культурадин лайихлу работник ашукь Айдун международный, регионрин, ВИРИРОССИЯДИН фестивалрин конкурсрин лауреат я. Художественный яратмишунар хуьнай ва вилик тухунай Магьамедоврин хизандин ансамбль РД- дин культурадин министерстводин, республикадин халкьдин яратмишунрин КӀвалин ва «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин дипломриз ва Гьуьрметдин грамотайриз лайихлу хьанва. Магьамедоврин хизандин ансамблдин репертуарда халкьдин манияр, милли алатрал тамамарзавай макьамар, региондин халкьарин попуррияр, лезги ва азербайжан халкьдин манияр ава. Магьамедоврин хизан, хайи дагъустандин виридалай хъсан адетар хуьз, чпин тежриба пайиз ва чпин тамашачийриз гьамиша шадвал гъиз алахъзава. 2024- ЙИС - ХИЗАНДИН ЙИС
+РОССИЯДИН Федерациядин Президент Владимир Путина 2023- йисан 22- ноябрдиз кьабулай къарардин бинедаллаз 2024- йис «Хизандин йис» яз малумарнава. Эхиримжи йисара чи уьлкведа, обществодин важиблу ячейка тир хизанар хуьниз кьетӀен фикир гузва. Месела, санал яшамиш хьайи йисариз килигна са кьадар пул гунин законпроект гъиле ава. Идалай гъейри, аялар хьунин кьадар артухарунин месэлаярни тамамвилелди гъиле кьунва. Гьелбетда, хизан- им инсандин бахт я. ТуькӀвей, гъвечӀи- чӀехи чидай, гьуьрмет авай хизанда чӀехи
+хьанвай аяларни вердиш хьанвайвал чпизни мягькем хизанар тешкилиз алахъда. Хизан- им гьар са инсандиз вири уьмуьрдиз таъсирзавай, адаз ацукьун – къарагъун, пис – хъсан чирзавай, руьгьдин рекьяй ам лигимарзавай чка я. Виликдай жегьилар эвленмиш хьайидалай кьулухъ мягькем хизан кутваз алахъдай. ЦӀудрив агакьна ксар авай хизанда гьарда вичин везифаяр тамамариз, чӀехидан гафунал гаф эциг тийиз, жавабдарвал гьисс ийиз гьуьрметдивди яшамиш жедай. Гьелбетда, абурал са кьадар четинвилерни ацалтзавай, амма гьар гьикӀ ятӀани гъил- гъиле кьуна куьмекдалди таб гуз алахъдай. Инал заз яргъал йисара яни асир са пай санал акъуднавай, вердишарнавай аяларни чпин хизанар, общество патал лайихлу, вафалу инсанар яз чӀехи авунвай Гилийрин хуьряй тир Айдемироврин, Гъапцегьрин хуьряй тир Нагъметуллаеврин, Советск хуьряй тир Исмихановрин хизанрин тӀварар дамахдивди кьаз кӀанзава. Ихьтин хизанар алай вахтунин жегьилриз чешне яз къалуриз жеда . Райондин ЗАГС- дин делилрай малум хьайивал , 2023- йисуз 36 хизан некягь авунва ва 400 хизан чара хьанва. Им вуч лагьай чӀал я. И алагуьзли, вири мумкинвилер , къулайвилер авай, я тӀуьникай, парталдикай са дарвални авачир ислягь береда хизанар чкӀизва. Чи жегьил несилдиз виридалайни багьа девлет тир хизандин къадир авач. Яргъан хьиз гьарда вичихъ ялзавай хизанда са тахсирни квачир аяларни и нубатсуз гьерекатрин шагьидар жезва. Аламат жезвайди жегьил хизанар чара хьун туш, са шумуд йисуз санал яшамиш хьайи кьвед- пуд ва гьадалай виниз агакьнавай аяларни авай хизанар чара хьун я. Инал абуру виликдай хьиз тухумдик квай чӀехибуруз, чпин дидебубайризни ябни гузвач. Уьмуьрдин юлдаш гьар жуьре дуьшуьшрин, уьзуьррин нетижада рагьметдиз фейи тек амукьай дидейри ва я бубайри чпин веледар чара авачиз текдиз кӀвачел акьалдарзава. Дидедин тавазивилерикай, бубадин къайгъударвиликай магьрум яз чӀехи жезвай аялрини гьамиша са гьихьтин ятӀани туькьуьлвал гьиссзава, уьмуьрдикай тамамвилелди менфят хкудиз жезвач. Аялзамаз хизанд��кай магьрум жезвай, руьгь хазвай абур чанда ажугъ авай, масадан дердиникай хабар кьан тийидай, уьмуьрдин хейлин терефрин къадир авачир инсанар яз чӀехи жезва. Инал заз виридалай багьа девлет тир хизан хуьнихъ ялун галайди я лугьуз кӀанзава. Ша чун мергьяметлу, регьимлу жен. Гьарда вичин чка, везифаяр, хиве авай жавабдарвал аннанмишна намуслудаказ тухун жуван уьмуьр. Гьуьрмет авай еке хизанда чӀехи хьанвай аялдихъ мергьяметлу руьгьни жеда ва ада бахтлу уьмуьрдихъни ялда. За винидихъ тӀварар кьунвай хьтин чешнеллу хизанар чи районда мадни ава, къуй гьабур хъсан чешне хьурай чазни ва акьалтзавай несилризни. Гьахьтин чешнейрал чӀехи жезвай несилри хъсан гележегни арадал гъида.
+УЬМУЬРДИН гурарин кӀарарай са кьадар виниз хкаж хьанвайла, рекье тунвай йисарин гьамгадай жув килигайла, зун ихьтин фикирдал къвезва: яраб лезги чӀал милли руьгь, милли дамах, меденият, ирс, ивирар, тарих, адетар амукьдатӀа? Яраб лезгияр яз дуьньядин чинал амукьдатӀа? Шаклувал гъунихъ, гьелбетда, себебар авачиз туш. Сад лагьайди Урусатда, гьукуматдихъ гъвечӀи халкьарин гьакъиндай къанун тахьун, мектебра дидедин чӀал чирун патал бес кьадардин сятер чара тавун, лезги районрин аялрин бахчайра мярекатар лезги чӀалалди аялрихъ галаз тухун тавун, абурухъ галаз дидедин чӀалалди рахун тавун, вилик-кьилик квай ксари чӀал хуьниз еримлу авунихъ бес кьадардин фикир тагун. Лезги чӀал кваз кьан тийизвайвиляй аялри ам чирун залан парцяй гьисаб кьазва. Хейлинбуру лезги чӀалал акъатзавай газетар, журналар кхьизвач. Чкадин телеканалри чӀалаз талукь материалар тӀимил гузва. Урусатдин марифатдин министертсводин кӀелунин планра Дагъустанда дидедин чӀалар чирун патал 1-9- классра гьафтеда са сят чара авунва, 10-11- классра- 2 сят чара авунва. Къецепатан халкьарин чӀалар чирун патал гъвечӀи классра гьафтеда - 2 сят, чӀехи классра, гьафтеда- 3 сят чара авунва. КӀелунрин планрикай Дагъустандин халкьарин тарих, Дагъустандин халкьарин адетар, меденият тӀварар алай предметар хкуднава. Са чӀалалди, гьукумат гвайбурун эрзиман мурад, рикӀин ният и винидихъ галай делилри, рекъемри ачухдиз, хъсандиз къалурзава. Амма Татаристан, Чечен республикайра дидед чӀалар, тарих меденият чир авуниз бес кьадардин сятер кӀелунин планрик кутунва. Са гьукуматра са хизан, жуьреба- жуьре эгечӀун, тажуб жедай кар я.
+СТӀАЛ СУЛЕЙМАН чаз са патахъай къалурнавай. Ам чаз советрин девирдин шаир хьиз чидай. Чакай адан гзаф шиирар ва фикирар чуьнуьхарнавай. Адан вири шиирар «Эсерар» тӀвар алаз А. Агъаева ва С. Стальскаяди туькӀуьрнавай ктабда гьатнава. Чаз икьван чӀавалди чизвай шииррилай алава яз винидихъ тӀварар кьунвай ксари са жерге малум тушир диндиз бахшнавай шиирар и ктабда ганва. СтӀал Сулейманан эсерар чавай кьакьан тарал алай дигмиш хьанвай тӀямлу емишрив гекъигиз жеда. Абур дериндай чирун, диндин шииррикай алай несилдиз ахлакьдин, къанажагъдин рекьяй тербия гун патал къачун важиблу месэла я. 1917- йисан революция жедалди С. Сулейман дуьньядиз са вилерай килигзавай, амма а инкъилабдилай гуьгъуьниз ам дуьньядиз маса вилерай килигиз башламишна. Сифте девирда диндин шиирар кхьизвай. С. Сулейман икӀ дегиш хьунни аламатдин кар тушир: ада вичиз тухвални чимивал гайи девир хушдиз кьабулнай. СтӀал Сулейманакай гзаф алимри ктабар кхьенва, ятӀани чаз ам тамамвилелди ачух ХЬАНВАЧ.Г ьелбетда, Сулейманан эсеррикай рахун са акьван регьят кӀвалах туш. Вич кӀелкхьин течир кас хьанатӀани, мумкин я, кӀелзавайди садра, вадра кӀелайлани шаирдин гъавурда акьун тавун. Месела, «Фагьума», «Амач хьи», «Я кьван карвансара», «Хьухь тӀун вун уях, мусурман», «Фана дуьнья» гьа ихьтин шиирикай яз къалуриз жеда. Шаирдиз диндикай, шииратдикай авай чирвилер ам хурун дафтар, «къекъвезвай энциклопедия» яз гьисабиз жеда. СтӀал Сулейманан дуьньядикай шиирар къенин йикъаз мукьва я, абур чи девирдихъ галаз алакъалу я. Месела, «Дуьнья алаш-булаш хьана» шиир. Иеси кьин тавур дуьнья, Вун алаш-булаш хьана хьи. Зере кьванни чина гьая, Амачиз, угъраш хьана хьи. Сулеймана вичин шиирра гзаф месэлаяр эцигнава. Ада дуьньядин гьаларикай хабар гузва. Ада диндиз икрамзавай. Им гьакӀ лагьай чӀал туш Сулейман цӀийи девирдиз акси тир. Адаз совет девир хуш тир, амма ам Алагьдихъ ягъанвай. Гьар са къавмунихъ са пайгъамбар, Гьарда гана чаз са хабар, Ни гана ваз вилер, япар, Жуван сив, сарар фагьума. Гафар гуьрчег, амал бетер, Мийир чӀуру веревирдер. Ни тухвана цавуз гъетер, Акьахдай гурар фагьума. И бендер диндиз талукьбур я. Ам Аллагьдихъ, ада гайи йикъахъ агъунвай кас тир. Адаз са кӀвалахни тийиз, тек са чпин руфун ацӀурзавай ксар кӀандачир. Пайгъамбардин (сас) са гьадисда лагьанва: «КапӀ авуна, тадиз кӀвалахдин гуьгъуьниз вач, дуьньядал жезвай чӀуру кӀвалахар чӀехи пай бейкарвиляй я…» Сулеймана вичин «Хьухь тӀун вун уях, мусурман» шиирда гьиллебазар негьзава. Вири алем вилик фейила, ада абуруз «Куьн вучиз ацукьнава?»- суал вугузва. Фагьум, фикир ая, килиг, Гьар са миллет физва вилик. ЧӀугуна кутӀунна кьилик Ксумир яйлух, мусурман. Чаз С. Сулейманан тӀварни, адан шиирарни багьа я. Им а кардин нетижа я хьи, адан вири поэзия образралди къуватлу я. И карди кӀелзавайбуруз гьар са гафунин мана дериндай чирдай, адан гуьзелвилин нур гьисс ийидай мумкинвал гузва. Сад хьиз жед ви йикъар-йифер, Гумукьдач вав инин кефер. Акъатда ваз яргъал сефер, БалкӀандин пурар фагьума. СтӀал Сулейманан яратмишунрин гуьзелвал, мадни а кардикай ибарат я хьи, шаирди вичин гьар са шиир гьакъикъатдиз, уьмуьрдиз пара мукьва авунва. Заз лугьуз кӀанзава хьи, шаирдин шииррин гьар са цӀар уьмуьрдин са легьзе я. Гьавиляй адан шиират халкьдиз, иллаки зегьметчи инсандиз пара мукьва я. И кардикай, гьелбетда, уьмуьрдин философиядикай кьил акъа
+тиз хьайи шаирди лап устадвилелди ��енфятни къачуна. Ихьтин шииррик Сулейманан гьам айгьамдин ва гьамни яшайишдин чин ачухарзавай гзаф эсерар акъатзава. Месела, «Фагьума», «Жедайд туш», «Амач хьи», «ГьажикӀа», «Самовар», «Колхозчи паб Инжиханаз» ва гзаф маса шиирар гьа ихьтинбур я. Эхь, Сулейманаз я кӀелиз, я кхьиз чидачир. Ам и кардикай магьрум тир. Амма им шаир дуьньядин, уьмуьрдин гъавурда авач лагьай чӀал туш. Ам майдандиз лап чӀехи философ хьиз экъечӀна. Саки гьар шиирда, темадилай аслу яз, шаирди философди хьиз веревирдзава. А философ шаирдин гьа вичин гьар са келима хьиз гужлу я, къуватлу я: Эй Сулейман, и ви фикир Даим эбед ая зикир, Аллагьдилай гъейри шуькуьр Ам гьич масадаз гъиз жедайд туш. С. Сулейманан дуьньядиз, уьмуьрдиз бахшнавай философиядин шиирда чаз тек са тереф аквазва- инкарвал. Гьавиляй ам адаз хушни туш. Вуч ийизва тежер фана дуьньядикай кӀан хьана? Гьар са касдиз къвеч вакай хуш, Дамах мийир вуна, дуьнья. Эхир вакай Ватан жез туш. Вун я гьакӀан фана, дуьнья. Шаирдиз уьмуьрдин уькӀуьцуру кьадардилай артух акуна. Абур ада кӀанзни-дакӀанз дадмишна. Гьавиляй Сулейманаз дуьньядин гьалдикай хабар я. Адал шаирди ихтибар ийизвач. ГьикӀ ийин ам девирдин пайгъамбарризни «фана» дуьнья хьайила? Ви гьалдикай тиртӀа хабар, СакӀани ийич вал ихтибар. Гьар девирдин пайгъамбарар Бес абур вутӀ хьана, дуьнья? ХупӀ тушни ви хасият пис?! Таб жеч пайгъамбардин гьадис. Шерик кьуна на ваз иблис Вун зи рикӀиз къана, дуьнья. Аквазвайвал, шаир дуьньядин кьисметдал рази туш. Адал кьве чин хьун шаирди дуьньядин пис къилихрикай сад яз гьисабзава. Диндин философияди С. Сулейманан шииратда гегьенш лувар ахъайнава, дувулар дериндиз янава. Адан шиирар кӀелайла, чаз акӀ жезва хьи, гуя чна шиирра тунвай Къуръан кӀелзава. Сулейман садрани Аллагь рикӀел алачиз къекъвейди туш. Ада диндиз фикир гудай, пайгъамбардикай, пӀирерикай хъсан рахадай, дуьаяр кӀелдай, амма адаз фарслу фекьийрикай, гьарамзада къазийрикай хъел къведай. Мусурманд хьиз, беден михьиз хуьдай, капӀ-тӀеат ийидай, диндин адетриз гьуьрметдай. ГьакӀ хьайила, Сулейманан поэзияда динди вичиз чка кьун дуьшуьшдин кар туш. Ам инанмишвилин гьисеррин тӀалабун тир, я ам садавайни батӀуларизни жедач. Фагьум ая, эй мусурман Винеллай парар фагьума. Мегьти-Загьир, эхирзаман Жед лагьай икьрар фагьума. Эхир сад югъ гъана рикӀел КЕЛИМА-ШАГЬАДАТ ая кӀел. Гзаф кӀевид жеда ви гьал, АкъучӀдай варар фагьума. Шаирди вичин ихьтин жуьредин шиирралди мусурманвилин къайдайрал амал авуниз, гьар сада вичин диндин везифаяр тамамаруниз, уьмуьрдиз фагьум авуна гьахьуниз эвер гузва. И кар шаирди мукьуфдивди ва заргардин алахъунралди кьилиз акъудзава. Вуч атайтӀан рахаз сивел, Мийир вуна а асивал, Аллагь талад вичин садвал, Аятдин цӀарар фагьума. Я руьгь авачир, я жасад. Гьар са кардикай вич азад. Гьелбет, вичел агъзурни сад, Алай кьван тӀварар фагьума. СтӀал Сулейманан диндин ва философиядин лирикади, кьилинди яз, уьмуьр ачухарзава. А карни шаирди са шиирди маса шиир давамар хъувунин тегьерда вилик тухузва. АкӀ жезва хьи, гуя философиядин вири шиирри тартиб арадал гъизва ва сад тир битав поэма яратмишзава. Лирикадин игит шаирдин ихьтин эсера дуьнья акунвай, адан гъавурда авай акьуллу несигьатчи я. Адан несигьатчи, меслятдин гьар са гаф кӀелзавайдан бейниди чӀугвазва, вучиз лагьайтӀа, ам гуьрчег я, жуьреба-жуьре я. Месела, Эй бенде вахъ авач камал, Аллагь рази жедай амал И дуьньядай гваз фидай мал Вуч ужуз-масан ава ви? Башламишна кар чкадай, Вахъди гьахъ-гьисаб чӀугвадай, Вичиз акваз, ваз таквадай Бейхабар мугьман ава ви. Шаирдин поэзия Каинат вич хьиз кьакьан ва сирлу я. Адан шииратдин тамамвилелди гъавурда акьун акьалтӀай четин кар я. Диндин философия чун паталди шаирдин шииратдин цӀийи чин я. Ам чаз малум тахьунин себебар сир туш. И кардикай шаирди вичи «Амач хьи» шиирда лугьузва. Эй, Сулейман и ви арза. Я гуз жеч, я къачуз маса. Секиндиз акъваз, гила беса А къар чаз жегъиз амач хьи. ЖУЬРЕБА-ЖУЬРЕ чешмейрай материал гьазурайди Р. МУРАДАЛИЕВ я.
+Гьар сеферда зун жув яшамиш жезвай Магьарамдхуьруьн райондин центрадиз жуван са дерди-бала туькӀуьр авун патал фейила за лезгидалди са суал гайила, жаваб урусдалди вахгайла зун гьакимдин кабинетдай гуьгьуьлар чӀур хьана экъечӀзава. Школадин рак ахъайна дегьлизда урус чӀалал рахаз къугъвазвай аялар акурла , за жува-жуваз фикирда: яраб зи хайи лезги чӀал пака амукьдач жал? Алай вахтунда хайи чӀалал фасагьат (маса чӀаларин гафар кутан тийиз рахадай) са лезгидихъ вун цӀигел яз амукьда. Жуван халкьдин кьегьал рухвайрин, рушарин баркаллу крарал, абурун агалкьунрал, къизилдин гьарфарал кхьенвай тарихдин чинрал, дегь дувулар авай хайи чӀалал, медениятдал, зуракь алимрал, ивиррал, ирсинал, яратмишунардай ксарал, спортсменрал гьейранвал, хвешивал авун милли дамах гвай, руьгьдиз кьакьан тир гьар са касдиз хас тир лишан я. Авани чахъ ахьтин рухваяр, рушар, хайи халкьдихъ, чӀалахъ, чилихъ рикӀ кузвай халис ватанпересар ава, амма абурун сан лап тӀимил я. АЛАШ-БАЛАШ хьанвай гьарда вичиз са бубат фу тӀуьн патал рекьер жагъурзавай макъамда ватанпересвилиз артмиш хьанвай, кьетӀен фикир гуникай фикирзава. Амма са кар аян я. Камаллу халкьдин чӀал дуьньядин чинлай квахьдач, гьикьван а чӀалал рахазвай халкь тӀимил хьайитӀани. ЧӀал квахьун им халкь квахьун я. А кар чаз несилри, дегь заманайрин бубайрин руьгьери багъишдач. ГИЛА-ЧУН рахунрилай фактарал, делилрал элячӀ ийин, нетижаяр куьне хкуда. Магьарамдхуьруьн райондин ЦӀийи хуьре яшамиш хьайи Мурад халудин хва Бикир рагьметдиз фена хейлин йисар хьанва. Адан диде-рагьметлу Гуьлбагьар хала Ахцегь райондин Ухулрин хуьряй, бубарагьметлу Мурад халу гьа и райондин Храхрин хуьряй я. Абурун хва рагьметлу Бикиран сурун кьилихъ галай къванцел Бикир Мурад огълу кхьин�� чун мегьтеларна. Къусар райондин са хуьряй эгьли са дишегьлиди райондин вилик-кьилик квай гьакимдин кьилив вичин дердибала авун патал фейила адаз ихтилат ийиз кӀан хьана: «Вун захъ галаз гьукуматдин чӀалал рахух, пехърен чӀалалваъ, хайи дидедин чӀалал, дидедин чӀал пехърен чӀалав гекъигзавай инсандикай гьихьтин ватандаш, гьихьтин гьаким хьурай? Магьарамдхуьруьн райондин ЦӀийи хуьре яшамиш жезвай вич миллетдал гьалтайла лезги тир, уьмуьрдин юлдаш мугъул тир, са лезги къариди гададин сусаз икӀ лагьана: «Вун мукьвал-мукьвал диде-бубадин кӀвализ фимир, зи хтулриз абуру лезги чӀал чир тавурай. Вич тербиячи, малим тир и дишегьлиди акьалтзавай несилдиз гьихьтин тербия гурай. Ахцегь райондин Храхрин хуьруьн нугъватдал рахаз чӀехи хьайи са дишегьли кьадар-кьисметди Магьарамдхуьруьн райондин са хуьруьз акъудна. А хуьре жегьил свас мектебда кӀвалахал эцигна. Маллимрихъ галаз вичин хуьруьн нугъватдал рахаз акурла са яшлу дишегьли маллимди адаз лагьана: «Вун жуван патахъ, члахъ хуьруьн нугъватдал рахамир, чахъ галаз урусдалди рахух. Ихьтин месэлаяр завай мадни пара гъиз жеда. Гила гьукумат гвайбуру гьихьтин къанун кардик кутунватӀа килиг. ГъвечӀи халкьарин дидедин чӀалар (урус ва къецепатан халкьарин чӀалар квачиз) мектебра чириз кӀани диде-бубайри директордин тӀварунихъ чеб и кардал рази тирвилин арза кхьин истемишзава. Эгер, диде-бубади зи аялдиз дидедин чӀал мектебда чирун герек туш лагьана, арза кхьин хьайитӀа, аял ам чир авуниз мажбур ийидай ихтияр авач. Ният вуч ятӀа кьатӀун четин кар туш. Чи дегь заманайра бубайри мектебра, аялрин бахчайра кӀел-кхьин авуначир. Амма, абуру несилрилай-несилрал къведалди хайи чӀал, адетар, меденият хвена ва ам чав аманат яз АГАКЬАРНА.ША, чна чи хайи лезги чӀал хуьн, гьар са диде-буба кӀвале, куьчеда хуьре хайи лезги чӀалалди рахан. АкӀ авуртӀа чавай чи чӀал хуьз жеда, тахьайтӀа ваъ.
+Дидедин руьгь тир дидед чӀал, Тамукьайла чилерал сагъ Зав агатрай хъуьрез ажал, …Куьз я цавар къайила рагъ? Рагъ къайила шуьткьведа чун, Агатна мекь, акатна фул. Циф кужумиз ишеда чун, Амач лугьуз халкьдихъ дувул Тахай дидед руьгь безек туш, Ийин тийир уьмуьр гуьрчег. Чарадан ягь чаз фелек туш, Тежедай ем, руьгьдин хуьрек. Чун чарадан шивдиз пурар, Хьун герек туш, чан жуванбур. Руьгьдин къулан хуьз жен нурар, Чун миллет яз тан, жуванбур. Намусдин арш,ярж- миллетдин, Тир дидедин чӀал хуьн, инсан, ЭМЕННИ,ИРС чи килфетдин, Пак ивидин звал хуьн, инсан.
+ЯНВАРДИЗ Махачкъалада кьиле фейи республикадин край чирдайбурун Х VI олимпиадада « Зи хуьруьнвияр фронтда ва далу пата » темадай Филерин юкьван школадин 9классда к I елзавай САМУРХАНОВА Руваятани иштиракна . Жюриди 100 к I валахдикай хкягъай 40дак Руваятан сочинениени квай . Ада вичин сочинение далу патан к I валахрин иштиракчи , Ватандин Ч I ехи дяведа душмандихъ галаз женг ч I угур капитан Айдемиров Семендаран юлдаш Насиятаз талукьарнавай . Руваят Дипломдиз лайихлу хьана . Къе чна адан сочинение газет к I елзавайбурун фикирдиз са кьадар куьруь авуна ва кхьенвайвал урус ч I алалди гузва . Ам квевай 7чинай к l елиз жеда .
+25ФЕВРАЛДИЗ Уружбайрин хуьруьн школада Ватандин Ч I ехи дяведин йисара далу патан фронтда гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угур ветеранрив юбилейдин медалар вахкуниз талукьарнавай мярекат кьиле фена . И шад вакъиада « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Ф . Агьмедова , райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гь . Мурадалиева , Дагъустан Республикадин военный комиссариатдин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдин начальник Э . Гьажиева , райондин « Самурдин сес » газетдин кьилин редактор А . Исмаилова ва хуьруьн интеллигенциядин векилри иштиракна . Мярекат сифте гаф рахуналди муниципальный райондин кьил Фарид Загьидиновича ачухна ва ада ветеранриз Россиядин Федерациядин Президентди 2013 йисан 21декабрдиз кьабулнавай Указдалди Ватандин Ч I ехи дяведа гъалибвал къазанмишайдалай инихъ тамам жезвай 70 йисан юбилейдин медалар мубаракна . Шад мярекат райондин культурадин К I валин самодеятельностди ва хуьруьн школадин аялри ветеранриз гьазурнавай концерт гуналди акьалт I на .
+КЪЕНИН зи ихтилат Хутункъазмайрин хуьре яшамиш хьайи Агъадин хва Азизов Агъамирзедикай я . Ам дидедиз I902ЙИСУЗ хьана . Агъа , адан буба агьваллу лежбер тир . Адахъ вичин чилер , багълар , мал къара ва са шумуд жуьт цан цадай яцар авай . Вични дирибаш , дуьньядин гъавурдик квай кас хьана . Агъади вичин кьве ГАДАДИЗАГЪАМИРЗЕДИЗНИ Жамирзедиз к I вале тарс гана : абур араб , фарс , туьрк ч I аларихъ галаз танишарна . Диндин тарсарни рик I елай ракъурнач . Гуьгъуьнлай Агъамирзе медресадиз к I елиз ракъурна . Ада ч I ехи гьевес , ашкъи аваз к I елна . Ада винидихъ т I варар кьунвай пуд ч I ални лап хъсандиз чирна . Математикадал ва маса илимрал рик I ивай машгъул хьана . Девирар дегиш хьана . Совет гьукумат арадиз атайла Дагъустандани савадлувал хкажунин месэлаяр къарагъарна . Гьукуматди диндин медресаяр к I елнавайбур ц I ийи мектебриз желбна . Гьа ик I, Агъамирзедикай Хужакъазмайрин школада математикадин малим жезва . Акьалтзавай ц I ийи девирдин несилдиз ада са шумуд йисуз чирвилер гана . I940ЙИСАН 23февралдиз Агъамирзедиз армиядин жергейриз эвер гузва . Са шумуд вацран къене Агъамирзеди артиллеристрин школада к I елзава . Савадлу жегьилдикай артиллерийский расчетдин хъсан пешекар жезва . И курсарани адаз математика герек атана . I94Iйисан июндиз Ватандин Ч I ехи дяве башламишайла Азизов Агъамирзедикай вичин яракь лап хъсандиз чизвай военный пешекар хьанвай . Расчетдин командир яз ам виридаз чешнени тир . Гьа тегьерда ам душмандин хурузни экъеч I на . Са женгина душмандивай чи аскерар кьунвай сенгеррай акъудиз тежедайла , абуру танкар ахъайна . Агъамирзедин артиллериядин расчетди са шумуд танк ва душмандин ц l удралди аскерар телефна . Душмандин гьужум акъваз
+хьана . Командир Агъамирзе душмандин танкарин колонна ахъай тавунай медалдиз ва т I вар янавай тапанчидиз лайихлу хьана . Енакиев шегьер ( Украина ) душмандикай азад ийидайла , Агъамирзедал залан хирер жезва . Са шумуд вацра хирер са жуьре госпиталра сагъар хъувурдалай кьулухъ Агъамирзе ВВК ди вахтуналди муьгьлет гана Дагъустандиз рахкурзава . Хутункъазмайрин хуьруьн михьи гьавади , хизандин ва мукьва кьилийрин къайгъударвили , жегьил фад к I вачел акьалдар хъийизва . Хизандивай , мукьва кьилийривай Агъамирзе мад к I вале хуьз хъхьанач . Ада фронтдиз рекье гьат хъийидайла дамах гвачиз вич рекье хутазвайбуруз лугьузва : « Душман чи чилелай чукурна гъалибвал гваз хкведа зун ». Гила ам къуллугъ давамариз НКВД дин частуниз рекье туна . Агъамирзеди немсерин дяведин есирар рекье твазвай . И къуллугъдални ада вич кар алакьдай , тапшурмишай кар кьилиз акъуддай аскер яз къалурна . Гьа ик I Гъалибвилин югъ алукьдалди . Агъамирзедиз анжах I946ЙИСАН сентябрдиз к I вализ хтун кьисмет хьана .
+Хутункъазмайрал хтай кьвед лагьай юкъуз Агъамирзе колхоздин правлениедин идарадиз фена . Гьа и юкъуз ам бригадирвилени тайинарна . Бригада гзаф хилеринди тир . Гьар юкъуз чуьлдихъни , багъларихъни , фермадихъни , агакьна к I анзавай . Дяведилай гуьгъуьнин йисар неинки дарвал авай йисар тир , гьак I к I валахдай къуватарни бес жезвачир . Агъамирзеди инсанар руьгьламишзавай , вичи чешне къалурзавай , ам виринра вилик жергейра аквадай . Хуьрек I вале , жемятдин гьал агьвал яваш яваш гуьнгуьна гьат хъийиз башламишна . Дяведилай гуьгъуьнин а йисара Билбилринни Хутункъазмайрин колхоз сад тир . Колхоздиз техника герекзавай . Механизаторарни авачир . Колхоздин собраниеди Агъамирзе Буйнакск шегьердиз тракториствилин курсариз ракъурзава . Анай хтайла ада са шумуд йисуз колхозда механизаторвиле к I валахзава . Тапшурмишай гьар са к I валах аферин алаз тамамарзава . I95Iйисуз Агъамирзе колхоздай Пензадин областдиз там ат I уз , чк I анвай хуьрер , шегьерар гуьнгуьна хутаз рекье твазва . Инани ада баркалла алаз зегьмет ч I угвазва … Яшар хьанвайт I ани , ам колхоздин , гуьгъуьнлай совхоздин дердийривай къерех хьанач . Ам вичелай алакьдай куьмекар гуз , меслятар къалуриз , эхиримжи нефесдалди халкьдин арада хьана … Алатай асирдин 90йисара Агъамирзе буба чавай къакъатна . Бубайри лугьудайвал , адан гурмагъдай гум хва Аслана ва Агъамирзе бубадин невейри акъудзама . Асланан ч I ехи хва Абут I алиба Махачкъала шегьерда юстициядин органра майордин чинда аваз къуллугъзава . Диде бубадин руьгьер динж я рухвайрикай ва невейрикай . Абур хуьре , к I вале , жемятдин арада гьуьрмет аваз яшамиш жезва … Аллагьяр АБДУЛГЬАЛИМОВ .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+КЁКУСИНКАЙ каратэдин « Алпан » клуб вилик тухунин пландихъ галаз кьадайвал , 8февра��диз Белиж поселокда , 2нумрадин школадин спортдин залда Кьиблепатан Дагъустанда каратэдин Россиядин организациядин официальный векил Багьаудин Давришеван гуьзчивилик кваз устадвал хкажунинни тренировкайрин семинар кьиле фена . Семинарди Магьарамдхуьруьн , Буткъазмайрин , Дербентдин ДЮСШ рай спортсменри , гьак I Дербент шегьердин аялрин ва жегьилрин яратмишунрин Дворецдин аялрин « Маленькие патриоты » объединениедин тербиячийри иштиракна . Вири санлай 50 касдилай гзаф . Семинар тухунин мурад спорт машгьур авун , спортсменрин женгинин устадвал хкажун , спортдал машгъул жезвайбурун жерге яр гегьеншарун тир . За жуван ва женгинин юлдашрин т I варунихъай чаз спортдин залдикай тамамвилелди менфят къачудай мумкинвал гайи Тажир ва Дауд Даудовриз рик I ин сидкьидай чухсагъул лугьузва . Гьак I семинар тухуз куьмек гайи диде бубайризни , семинардин иштиракчийризни чухсагъул лугьуз к I анзава . Белижда кьиле фейи кёкушиноввийрин гуьруьш эхиримжи I0 йисан къене сад лагьайди хьана . Ам чи клубдин уьмуьрда гьамишалугъда , адан иштиракчийрин кьадарни артух жедайдахъ умуд кутазва . Шихан Багьаудин ДАВРИШЕВ . Шикилда : семинардин иштиракчияр .
+20I5ЙИСАН 25январдилай Дербентдай Сергьят станциядал кьван электропоездрин гьерекат акъвазарнай . Президент Владимир Путина Россиядин Минтрансдин адресдиз авур критикади уьлкведа санлай 40дахъ агакьна акъвазарай электричкаяр гьерекатдик кутун хъувуна . 9февралдилай Дербент Сергьят , Сергьят Дербент маршрутдайни электропоездри гьерекат хъийиз башламишна .
+РОССИЯДИН халкьдин образованиедин ва илимдин работникрин профсоюздин Дагъустандин республикадин организацияди малимрихъ галаз санал коммунальный къуллугърай гьакъи гунин рекьяй республикадин Халкьдин Собраниеди кьабулнавай закон суддал акъвазарун кьет I нава . Закондик дегишвилер I2ЯНВАРДИЗ кутунай . Профсоюзди гьисабзавайвал , и дегишвилери Россиядин закондиз аксивал ийизва .
+ДУЬНЬЯДА виридалайни яшлу итимди вичин II2 йис къейдна . II3 йисаз кам вегьенвай японви Сакари Момои виликан малим я . Ам I903 йисан 5февралдиз Фукусима префектурада хана . Момои яшамиш жезвай Сайтамы шегьердин гьакимри малумарайвал , адан сагъламвал гьа виликдай хьиз хъсанзава . Ада йикъа пуд сеферда незва , адан балугъдал ва ктабар к I елунал рик I ала . Гиннесан Ктабдин делилрай , дуьньяда виридалайни яшлу дишегьлини Япониядай я . Ам мартдиз II7 йис тамам жедай Мисак Окава я .
+РЕКЬЕЛАЙ к l вачи к l вачи эляч l завай чкадал кьве кас ягъай ч l ехи къуллугъдал алай чиновникди судьядивай хабар кьазва : Гила нетижа гьихьтинди жеда . Кьилив яна вилик квай гуьзгуь хайидаз къастуналди гьужум авунай ва тарашиз к l ан хьунай вад йис , цавай фена валариз аватайдаз муьжуьд йис ва агьвалат кьиле фейи чкадилай катиз чалишмиш хьунайни алава йисар гуз жеда . Утерянный диплом серии К № 66030, выданный Дагестанским госуда��ственым педагогическим институтом в 2012 году на имя Аличубановой Шанисиб Абубакаровны ввиду утери считать недействительным . Тагьирхуьруьн къазмайрин юкьван школадин малимрин коллективди ДЕВРИШЕВА Маният Нуралиевна кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , рагьметлудан хизандиз ва мукьвакьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+ГЬУЬРМЕТЛУ дишегьлияр ! За квез Виридуьньядин дишегьлийрин югъ чи халкьдин рик I алай сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава ! Гатфар алукьунихъ галаз санал къаршиламишзавай и сувари дишегьлийриз авай гьуьрмет мадни артухарзава , адаз артухан чимивал , гуьзелвал гузва , ам ишигълу ийизва . Вири девирра дишегьлияр к I валин къул , чимивални экуьвал хуьзвайбур яз , гьакъисагъ зегьметчияр , камаллувилинни сабурлувилин , гуьзелвилинни фагьумлувилин ва руьгьдин ч I ехивилинни михьивилин чешмеяр яз машгьур хьанва . Куьне гьа ихьтин гуьзел лишанралди вири халкьдин патай лайихлу гьуьрмет къазанмишна . Куьне чун неинки экономикадин , яшайишдин ва культурадин рекьяй вилик финик , гьак I чун руьгьдин рекьяйни мягькем хьуник , чилел ислягьвал хуьник акьалт I ай ч I ехи пай кутазва . Квехъ мягькем сагъвал , хизанрин хушбахтвал ва дуланажагъдин генгвал хьун чи мурад я . Къуй чи Ватандин кьилел гьамишалугъ экуь ва михьи цав хьурай . Квез 8 – Мартдин сувар мубаракрай , гьуьрметлу дишегьлияр ! Фарид АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил .
+Муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова 29февралдиз тухвай совещаниедал райондин муниципальный хсусиятда авай эменни нетижалувилелди ишлемишуниз талукьарнавай месэла гьална . Гьалзавай месэладай информацияр райадминистрациядин муниципальный имуще стводин отделдин начальник Д . Сулейманова авуна . Совещаниедал Фарид Агьмедова райадминистрациядин муниципальный имуществодин отделдал « МР дин эменни ишлемишунин нетижалувал хкажунин » программа туьк I уьрун тапшурмишна . Ада чилерин вири жуьрейрин ( КФХ , ЛПХ , кьилдин касдин хсусият , аренда ва лежбервилин мал мулк ) инвентаризация тухун , емишрин ва ципиц I рин гуьзлемишзавай ч I ехи бегьер фикирда кьуна , логистический центраяр ( бегьер хуьдай чкаяр ) тадиз эцигиз башламишун чарасуз тирди лагьана .
+МАЖИБАТ Аликъулиевна I957ЙИСУЗ Муьгъверганрин хуьре дидедиз хьана . Хизан екеди тир . Буба Аликъулиев Аликъулиди хуьруьн совхозда бригадирвиле к I валахзавай . Къизил дидеди лагьайт I а , 8 аял хана , абурукай акьуллу инсанар авуна . Муьжуьд лагьай класс хъсан чирвилер аваз акьалт I арай руш , рик I е еке ашкъи аваз , Махачкъала шегьердин медицинадин училищедиз гьахьна . Ам акьалт I арай I977ЙИСУЗ гьа ина медицинадин институтдин лечебный факультетдик экеч I дай жуьрэт авуна . Конкурс екеди тир Са касдин чкадал ирид кас алай . Мажибатакай институтдин студентка хьана . I983ЙИСУЗ хъсан чирвилер аваз духтурвилин диплом къачур Мажибат ��ифте Магьарамдхуьруьн райондин больницадиз к I валах ийиз хтана . I989ЙИСУЗ адан хиве Муьгъверганрин ( алава 6 хуьр квай ) амбулатория туна . Ина ада къенин йикъалди заведующий ва терапевт яз к I валахзава . Хуьруьнбуру жегьил духтур хушвилелди кьабулна . Гила абурухъ чкадал куьмек агакьзавай . Жегьил духтурди хуьруьнвийрин умудар кьилизни акъудна . Вичин чирвилералди ва устадвилелди ада халкьдин арада ч I ехи гьуьрмет къазанмишна . Ам к I валахал алай вахтунда адан рак I арихъ гьамиша инсанар галаз аквада . Исятда Мажибат духтурди кьуд хуьруьз къуллугъзава . Юкъуз к I валахал галатна хтай духтурдиз к I валени ял ядай вахтар т I имил жезва . Зун са шумуд сеферда адан к I вализ дерди аваз акъатна . Акуна хьи , вилик гъайи ризкьидин дад кьванни такуна , азарлудан патав эвер гана фейи вахтар жезвай . «Бес фу недачни ?»лагьана суал гайила . «Куьне неъ , зун азарлудаз куьмек гуз фин . Адан вил зал алайди я »,лугьудай ада . Еке хизанни хьайила : куьлуь куьлуь кьуд аял , к I валахал алай юлдаш , къвез хъфизвай азарлуяр и акьуллу , сабурлу дишегьлиди вич виридав агакьарзавай . Кьилин категориядин духтур Мажибат Аликъулиевна « Отличник здравоохранения Дагестана » т I варц I из ва са шумуд сеферда райондин кьилин грамотайриз лайихлу хьана . Заз вири хуьруьнвийрин патай , Мажибат духтур , ваз чухсагъул лугьуз к I анзава . Ви чан сагъ хьурай . Вахъ мадни еке агалкьунар хьурай ! Вун чи дамах я ! Сагърай , духтур , вун гьамиша . Чирвилерин ктаб я вун . Виш йисарив агакьрай вун . Азарлудаз дарман я вун . К . ЗАГЬИРОВА , Муьгъверганрин хуьр
+Чидани квез уьмуьр гьикьван гуьрчег я ? Ам гуьрчегриз рик I ин ашкъи герек я . Гьикьван къешенг жеда гьакьван дадлу я , Гуьзелвилер ашкъидилай аслу я , Ашкъидини муьгьуьббатдай ванзава , Дишегьлияр гуьрчегбур хьун к I анзава . Квехъ виридахъ дерин акьул , кьат I ун жен , Руьгьдал къени , гафунихъ сагъ рахун жен . Туьгьмет ийиз вуч кьван нагьахъ хесетриз , Вафалу жен халкьдин къени адетриз . Чуьнуьхдай гъил , агалин мез фитнедин , Лишанда кьан хъсан крар чешнедин . Сифте нубат сагъламвал хуьз вердиш жен , Сагъвал хуьдай вири шарт I ар таниш жен . Гайи акьул саймиш тийиз япалай , Къекъвен тийин ч I арар ат I уз кьамалай . Герек гуьрчег жен беден , чин , вилерни , Гуьрчегбур жен мефт I ни , рик I ни , жигерни . Тик акъвазна дамахар гвай къекъуьн жен , Михьи сивел милаим хуш хъуьруьн жен . Руфун хкаж тийин къаних нефсинал , Дуьз амалин т I уьнин , хъунин бягьсинал . Руьгьда намус михьиз хуьдай виждан жен , Жейрандиз хьиз хкаж хьайи гардан жен , Сиве хвена жерге лацу сарар жен , Нур алахьиз яргъи ипек ч l арар жен . Гьар са карда аннамишиз уях жен , Шит кьуру фурс гвачир кьет I ен дамах жен , Зиреквал жен чанда къешенг къекъведай , Муьгьуьббатдин зар к I вахьиз фин куьчедай . Мягьтел ийин вичин сабур , кьарайди , Суьгьуьрда тваз диндирмишна рахайди , Машгъулатдиз ц I ийивилер суракьин , Шумуд хуьре гъилин крар алакьин , Гьар са карда зигьиндалди хъсан жен , Чирвал к I ват I из руьгь савадлу инсан жен , Герек рушвал хвена вилин нини хьиз , К I анидаз фин чрай таза п I ини хьиз , Лайих жен куьн гьар сад са виш тарифдиз Куь хушбахтвал кхьиз к I ан жен арифдиз .
+Духтур зигьинчи я , вучиз лагьайт I а камаллувилинни духтурвилин арада еке тафават авач . Гиппократ .
+КАТАРАКТА – им вилин шуьше хьиз аквадай шейънин са пай ва я михьиз рагъул хьунин нетижада инсандин вилерин экв зайифарзавай ва я михьиз квадарзавай уьзуьр я . Катаракта – грек ч I алай таржума авурла « чарчар » лагьай ч I ал я . Яни и уьзуьрдик азарлудаз вири шейэр авахьзавай цяй , кьац I анвай гуьзгуьдай хьиз аквазва . Уьзуьрдин сифте лишанар пайда хьанамазди « Квинакс », « Тауфон » витаминар квай вилериз вегьезвай ст I алар ишлемишун меслят къалурзава . Яш 40 йисалай алатнавай , вилерин зайифвал гьиссзавай агьалийриз скрининг авун чарасуз я . Шекердин диабет , ирсинай атанвай уьзуьрар квайбур хаталубурун жергедик акатзава . Вирусдин инфекция квай к I вачел заланзавай дишегьлийриз катаракта авай аялар хьунин хаталувал ава . Шейэр хуш алаз акун , яргъа авай шейэр кьат I из тахьун , мукьувай акун , вилерикай гьар жуьре шейэр къарагъун , экуьникай кич I евал хьун , са шей кьвед хьиз акун катаракта уьзуьрдиз хас лишанар я . Ультразвукдин факоэмульсификация авуни катарактадин вилик пад кьадай мумкинвал гузва . Идалай гъейри хирургдин сагъаруникай менфят къачуна к I анда . Вахтунда сагъар тавурла вилерин экв михьиз квахьда .
+Хутарин шарка ( ц I егьер ) цилинин культураяр патал гзаф зиянлу вирусдин уьзуьр я . Уьзуьрди п I енийрин , ширван п l енийрин , машмашрин , хутарин , шефтелрин , бадамрин ва ч l улав хутарин емишриз зиян гуда . Гьар йисуз шаркадик 80 – I00 % бегьер пучзава . Уьзуьр квай тарарилай ат I анвай емишарни ишлемишдай гьалда жезвач . Хутарин ц I егьер акатнавай тарар тергна к I анда . Иниз килигна , Россельхознадзордин пешекарри цазвай материалдиз кьет I ен фикир гун меслятзава . Вирус чук I урзавайди набататрин нет я . Гьак I шаркадин вирус механический рекьералдини акатзава . Яни цазвай , т I ур гузвай материалдикай къвезва . Вирус квай цазвай ва т I ур гузвай материал региондилай къеце патаз акъудун к I евелай къадагъа я . Къадагъа авунвай материал истемишунрал амал тавуна къециз акъудай дуьшуьшра ам вахчуна тергзава . Вирус квай материал къециз акъуддай майишатрин руководителар ва я кьилди ксар РФ дин законодательстводин бинедаллаз административный къайдада жерме ийида ва уголовный жавабдарвилиз ч I угвада . Набататрин нет I рен вирус квай тарар пунарай акъудна ц I аяр яда . Вирус чк I ун тавун патал химический алатралди гьялда . Э . ЭМИНОВ , И . КЕЛЬБИХАНОВА , РД – да авай Россельхознадзордин Госинспекторар .
+ДАГЪУСТАН вичин т I ебиатдин жуьреба жуьревилел ва девлетрал гьалтайла , Россиядин регионрикай виридалайни девлетлуди я . Каспий гьуьлуьн къерехдилай Кавказ дагъларин кук I ушрал кьван жуьреба жуьре къумлух чкаяр , векьин уьруьшар , дагъларин надир архар , гьяркьуь пешерин ва хвойный тамар , живери ва мурк I ари кьунвай дагъларин кук I ушар аквада . Инра гьалтзавай набататринни гьайванрин кьадар гзаф ва гьар жуьре я : кьуд агъзур жуьредин набататар , 10 агъзурдахъ агакьна кьулан тар авачир ва 600дахъ галаз кьулан тар авай гьайванар . Абурун арада Россияда иллаки Дагъустанда чка кьунвайбур ава : сириядин чесночница , кацерин жинсинин мурдар , гуьрза , яц I у к I уф алай зуек , яру кьил алай сорокопут , леэндин к I уф алай мегели ва масабур . Къушарин ва кьулан тар авачир гьайванрин сан мадни гзаф я . Гьавиляй , чи т I ебиатди вич ахтармишзавайбурун географрин , ботаникрин , зоологрин фикир вичелди желбзава . Дагъустандин т I ебиатдин гъавурда акьун ва адаз къимет гун патал гзаф йисар герек къведа . Гьаниз тамашна чна вирида ам хвена к I анда . И кар патал ина заповедникар , заказникар , т I ебиатдин паркар ва памятникар , ботаникадин багълар яратмишзава . Ихьтин чкайриз ООПТ ( кьет I ендиз хуьзвай т I ебиатдин чилер ) лугьузва , анриз международный статус гузва . Абур са т I ебиат хуьн ва илимдин метлеб авайбур хьунилай гъейри инсанрин сагъламвал мягькемарун ва культурно эстетический тербия патални ишлемишунихъ еке метлеб ава . Кьет I ен фикир гуз хуьзвай ихьтин чилера хуьруьн майишатдин к I валахар авунал къадагъа эцигнава . ООПТ дин чилер федеральный ва региондин метлеб авайбурни жезва . Дагъустанда ООПТ дин ихтиярда пуд заказник ава : « Аграханский », « Самурский », « Тляратинский » Гьелелиг Дагъустанда кьет I ен гуьзчивилик квай чилера къиметлу комплексар хуьз жезвач . Авай гьал дегишарун патал ц I ийи ц I ийи ООПТ яр арадал гъун герек я . Дагъустандин Минприродада региондин кьет I ен хуьзвай чилер яратмишун патал к I валах тухузва . Кьилди къачурт I а Хунзах районда т I ебиатдин парк ачухун ва ТАРКИТАУ дагъдиз т I ебиатдин памятник лагьай статус гун . Гележегда са жерге ц I ийи ООПТ яр кардик кутун планламишнава . Месела , Самур ва Сулак вац I арин вини кьилера , Дагъустандин дагъларин тепейра , Каспий гьуьлуьн къерехда . Т I ебиатдин заповедникар , заказникар , паркар , памятникар чеб чпихъ галаз сигъ алакъада турт I а , Дагъустандин т I ебиатдин ирс ва биологиядин жуьребажуьревал хуьдай мягькем бине арадал гъиз жеда . Гьажибек ЖАМИРЗОЕВ , « Дагестанский » заповедникдин илимдин рекьяй директордин заместитель .
+ЧИ УЬЛКВЕДА гьар йисуз I5ФЕВРАЛДИЗ аскерар интернационалистар рик I ера хуьнин Югъ яз къейдзава . Гьа и кар Буткъазмайрин юкьван школадани адетдиз элкъвенва . И юкъуз ина ачух тарсар ва интернационалистриз талукьарна митингар кьиле тухузва . Тарихдин малимар тир Л . Абдуллаевади , Ф . Исмаилова , Р . Исмаилова ва ОБЖ дин тарсар гузвай М . Агьмедова 5-II – классра к I елзавай аялрихъ галаз « Вик I егьвал » лишандик кваз ачух тарс тухвана . Тарсуна иштиракай ва анал рахай Афгъанистандин ветеранрин райондин советдин председатель А . Алиева ва школадин директор Г . Абдуллаева тарсуниз ч I ехи къимет гана ва ам ватанпересар тербияламишунин лап хъсан жуьре тирди къейдна . Ахпа 9-11классра к I елзавай аялар ва малимар хуьре Афгъанистандин жен гера къагьриман хьиз телеф хьайи , « Яру гъед » ордендин сагьиб Суфьян Алиметоваз эцигнавай гуьмбетдал фена . Афгъан дяведа телеф хьайибур рик I ел хкизвай митинг тербиядин рекьяй директордин куьмекчи Гьасанова Камаледи ачухна ва кьиле тухвана . Митингдал райондин Собраниедин председатель А . Ханмагьамедов , общественный пала тадин председатель А . Нагъметуллаев , Афгъанистандин ветеранрин райондин советдин председатель Гь . Алиев , школадин директор Г . Абдуллаев , Суфьянан вах Р . Рамазанова , Суфьянан классдин руководитель хьайи Я . Агьмедов , малим ва шаир М . Агьмедов рахана . Желил ЖЕЛИЛОВ . Шикилда : Афгъанистандин ветеранрин райондин советдин председатель Гь . Алиев митингдал рахазвай вахт .
+ВАТАН ва хизандин къул хуьзвайдан югъ чи бахчада ч I ехи суваррикай сад яз къейдна . Тербиячи Рагнета Османова кьиле авай ч I ехи дестедин аялар и сувариз рик I ивай гьазур хьанвай . Аялри Россиядин Армиядикай шиирар гьевесдалди к I елна , Ватандикай манияр лагьана , туьнт кьуьлер авуна . Аялрин суварик атанвай мугьманриз аялрин межлис лап бегенмиш хьана ва абуру бахчадин коллективдиз аялрал гьакъисагъвилелди ч I угвазвай зегьметдай чухсагъул лагьана .
+БАХЧАДА аялрин рик I алай машгьур шаир Агния Борто хайидалай инихъ II0 йис тамам хьуниз талукьарнавай мярекат кьиле фена . Ам тербиячи Ирина Юнусовади ва музыкадин руководитель Алик Абдулкъадирова гьазурна ва кьиле тухвана . Аялар патал шаирдин ктабрин выставка тешкилнавай . Абуру шаирдикай суьгьбетдихъ дикъетдалди яб акална . Абуру чпини Бартодин рик I алай шиирар к I елна . Мярекат аялрин ч I ехи интерес аваз кьиле фена . Э . МИРЗОЕВА , бахчадин ст . тербиячи .
+РОССИЯДИН чилин закондал ва Чилин кодексдин бинедал алаз чи райондани чил яргъал вахтунда кирида вугузва . Чил кирида къачузвай касдин фикир вуч ят I а , вичи чил гьик I ишлемишдат I а ва чилел вуч гьасилдат I а , вичин арзада къалурзава . Райондин администрацияди гьар са арза ахтармишзава ва лазим тир къарар кьабулзава . Гзаф районэгьлийри кирида къачунвай чил дуьз ишлемишзава ва хивез къачунвай везифаяр намуслувилелди кьилиз акъудзава : чил бушдиз тазвач , багълар , уьзуьмлухар , салар кутазва , хъсан бегьерарни къачузва . Ихьтин киричийрин кьадар чи районда йис йисандавай гзаф жезва . Гьелбетда , чилел зегьмет ч I угвазвай касдиз садрани зиян жедач ( эгер гьавадин шарт I ари зиян тагайт I а ). И мукьвара зун Гъепцегьрин хуьре яшамиш жезвай арендатор Аликберов Нурали Фахрудиновичахъ галаз гуьруьшмиш хьана . Чна суьгьбет башламишайла адан буба Фахрудинн�� хтана . И хизандини 2002йисалай 2 гектар чил кирида кьунва . Фахрудина I970ЙИСУЗ Горьский институтдин инженервилин факультет акьалт I арайла Магьрамдхуьре , Гъепцегьрал , « Сельхозтехникада », гуьгъуьнлайни райадминистрациядин сельхозуправлениеда кьилин инженервиле к I валахна . Алай вахтунда Фахрудин пенсиядиз экъеч I нава . Адаз хуьруьн майишатдин к I валахар хъсандиз чида . Чи хизандиз чил гана I2 йис алатнава . Гьелбетда , техника авачиз кьве гектарда багъ кутун регьят кар туш . Ят I ани , чалай 2 гектардани ичерин , хутарин тарар ак I урна багъ кутаз алакьна . Гьар йисуз салан майваярни цазва . Тарар агакьнава , ичеринни хутарин бегьерар вахчузва . Жува к I ват I на , жуван машин ишлемишна хьайи ичер пуд манатдай гайила , арендатордиз къазанжияр ваъ , зиянар жезва , суьгьбет авуна Фахрудин Нуралиева зи суалдиз жаваб яз . Куьне алай вахтунда багъда гьихьтин к I валахар ийизва ? Ц I и къалин живерни къвана , аязарни хьана . Гьелбетда , тарариз , чилиз им лап хъсан к I валах хьана . Жив ц I райла чна кьиферин вилик пад кьун патал дарманар вегьена , жугъунар ремонтнава , багъ ат I ай хлерикай михьна . Гьар йисуз гъилин насосдалди чна тарариз дарманар язава . Гьелбетда , гъилелди дарманар ягъун четиндиз акъваззава . Дарманар ядай трактор къекъвейт I ани гьатзавач . Фахрудин Нуралиевич , чилел к I валахзавай арендатордин к I валах бегьерлуди хьун патал вуч авун герек я , ви фикир гьихьтинди я ? Чил ишлемиш тежезвай касди чил къачун тавун ла зим я . Чун шагьидар я , кирида кьунвай гзаф чилер дуьз ишлемишзавач . Чил ишлемишун патал техника герек я . Зи фикирдалди , хуьруьн майишатдин техника авай са чка хьана к I анда . Гъилелди ч I ехи майданрай хъсан бегьерар къачуз хьун мумкин туш . Емишар , майваяр кьабулдай пунктар кардик хьуни арендаторриз лап ч I ехи куьмек я . Зегьмет ч I угуна гьасилзавай продукция пуч тавуна маса гуз жеда . Гьа ч I авуз арендаторри гьевесдалди зегьмет ч I угвада , райондин экономикани виликди фида . Чи район республикада ч I ехибурукай сад я . Адахъ хуьруьн майишатда ишлемишиз жедай чилерни гзаф ава . Арендаторрин кьадарни йис йисандавай артух жезва . Алай вахтунда абурун кьадар 2482 кас , чилин кьадарни 8550 га хьанва . Анжах са алатай йисуз 205 га багъ ва 20 гектарда уьзуьмлухар кутунва . Гьар йисуз 20-30 гада салан майваяр цазва . Йис йисандавай кьакьан бегьерар къачузвай арендаторрин кьадарни артух жезва . Абурукай жемятдиз хийир хкатзава . Алатай йисуз Кьасумов Сражидина вичив гвай чиле техил цана , хъсан бегьерни къачуна . Ада техил Хъартаскъазмайрин жуьмятдиз ужуз къиметдай маса гана . Хуьруьнвияр адалай пара рази яз амукьна . Гьахьтин арендаторар чахъ белки гзаф жен . И . ИСМАИЛОВ , « Самурдин сес » газетдин штатдик квачир мухбир .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН 2нумрадин ДЮСШ дин тербиячидикай Тверь шегьерда женгинин самбодай кьиле фейи вирироссиядин турнирда гимишдин призер хьана . Тверь шегьерда I995- I996ЙИСАРА хайи жегьил пагьливанрин арада женгинин самбодай вирироссиядин календарный турнир кьиле фена . И турнирда тренер Садир Айвазован тербиячи Магьарамдхуьряй тир Равиль Аллагьвердиевани (82 кг .) иштиракна . Финалдиз акъатдалди Равила вири женгер вахтундилай вилик куьтягьна . Финалдин женгина к I вачин мет I ин дамарриз зиян хьана ва адаз духтурди женг давамардай ихтияр ганач . Гьа ик I Равилакай гимишдин призер хьана . Муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова жегьил спортсмендиз гъалибвал мубаракна ва фад сагъар хъувуна женгинин майдандал экъеч I хъувун к I анарна . Шикилда : тренер С . Айвазов ( чапла пата ) ва Равиль Аллагьвердиев финалдин женгинилай гуьгъуьниз .
+20I5ЙИСАЛАЙ райондин Уружбайрин хуьруьн территориядал ООО « Экопродукт » АПК кардик акатнава . Ам къушар хуьнал ва йиса 5300 тонн къушарин як гунал машгъул я . И кар патал адахъ чарасуз тир вири шарт I арни ава . Ам кардик акатуникди I90 касди к I валахдай чкаярни арадал атанва . И майишатда санитариядинни гигиенадин серенжемрин тамам система тухунихъ ч I ехи метлеб ава . Кьилди къачурт I а , карханада санитарный умуми культура хкажун , гузвай емдин ва цин еридал гуьзчивал хкажун , къушар хуьдай гигиенадин лап хъсан шарт I ар яратмишун иллаки важиблу я . Къушчивал промышленный къайдада тухудайла ветеринариядинни санитариядин истемишунрал амал тавуни майишатдиз къушарин инфекциядин уьзуьрар , гьак I къушчивилин продуктрин ери агъуз вегьинал гъун мумкин я . ООО « Экопродукт » АПК диз инфекция гъунин ва чук I унин вилик пад кьун патал , АПК дин патарив гвай хуьрера ( Уружба , Ярукьвалар , Азадогъли , Къиличхан ) инфекциядин уьзуьррин ( ИБК , НБ , ИББ ) аксина , к I валин къушар тамамвилелди вири акатдайвал , вахтунда ва ери аваз вакцинация тухун чарасуз я .
+2015йисан 30декабрдиз « сельсовет Самурский » МО СП дин хуьруьн Собраниедин депутатрин сессия кьиле фена . Анал 2015йисан бюджет тамамарнавай гьалдин гьакъиндай гьахъ гьисабдихъ яб акална ва 2016йисан бюджет доходрин рекьяй 2848,0 агъзур манатдиз барабар яз тестикьарна .
+Магьарамдхуьруьн махсус школа интернатдин коллективди Атлуханов Салман бедбахтвилин дуьшуьшдик акатна кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз Светланадиз , Заретадиз , Къазимагьамедаз , Далгатаз ва амай мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди , башсагълугъвал гузва .
+12АПРЕЛДИЗ вири дуьньяди авиациядин ва космонавтикадин Югъ сад лагьай инсанди космосдиз лув гайи Югъ къейдзава . Им кьет I ен югъилимдин ва космосдин хиле к I валахзавайбурун гъалибвилин югъ я . Сувар яз космонавтикадин Югъ СССР дин Верховный Советдин Президиумдин 1962йисан 9апрелдиз кьабулай Указдалди тайинарна . Международный статус 1968йисуз Международный авиациядин федерациядин конференциядал къачуна . 1961 йисан 12апрелдиз Советрин Союздин гражданин старший лейтенант Ю . А . Гагарин космосдин « Восток » гимида аваз дуьньяда сифте яз орбитадиз экъеч I на Чилелай лув гана , гьа идалди инсанди космосдиз лув гунин девир ачухна .
+2014-2015йисарин ц I аяр хъийидай вахт яргъи авунин гьакъиндай Муниципальный районда гьаваяр сад лагьана къайи хьунихъ галаз алакъалу яз ва арадал атанвай гьавадин шарт I ар фикирда кьуна , къарар акъудзава : 2014-2015йисарин ц I аяр хъийидай вахт 2015йисан 15апрелдалди яргъи ийин . МР дин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гь . МУРАДАЛИЕВ .
+2АПРЕЛДИЗ Дагъустан Республикадин кьил Рамазан Абдулатипова « Ачух власть » проектдин сергьятра аваз , ачух телеэфирдай дагъустанвийрин суалриз жавабар гана . И эфир патал тема анжах хуьруьн майишатдинди яз тайинарнавайт l ани , инсанри маса рекьерайни важиблу гзаф месэлаяр къарагъарна .
+6АПРЕЛДИЗ РД дин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин Руководитель Рамазан Алиеван регьбервилик кваз государстводин сеть ва абурун работникрин кьадар пайгарвилик кутунин жигьетдай ведомствойрин уртах комиссиядин нубатдин заседание кьиле фена . Ана са жерге министерствойрин ва ведом ствойрин табийвилик квай идарайриз талукь яз къарарар гьазурдай тапшуругъар гана .
+ДЕРБЕНТ шегьердин администрациядин пресс къуллугъди хабар гайивал , 25мартдиз ина « Дербент пуд диндин шегьер » лишандик кваз международный илимдинни тежрибадин конференция кьиле фена .
+2АПРЕЛДИЗ Хасавюрт шегьердин Культурадин К l вале « Хванахвавилин югъ » проектдин сергьятра аваз ч l ехи мярекат кьиле фена . Проектдин координаторри ва адан иштиракчийри мярекат вини дережада аваз кьиле фин патал зегьмет ч l угур Хасавюрт шегьердин администрациядиз чухсагъул лагьана .
+ГЬА ИНА , Сапун дагъдал , 1942йисан июндин кьиляй кьилиз Севастополь патал , 1944йисан майдиз вири регион патал акьалт I ай къати женгер кьиле фена . 1942йисуз немсер чпин авиабазаяр эцигун ва анай Кавказдин нафт I адин ресурсриз гъил яргъи авун патал Крымдиз сухулмиш жез алахъна . Гьар сеферда абур Советрин кьушунрин гужлу ва ажугълу аксивили къаршиламишна . Гьа ч I авуз ам дуьньяда виридалайни мягькемарнавай чкайрикай сад тир . Гила машгьур кук I ушдал аскервилин баркалладин мемориал ала . Инал 28 метр алай обелиск хкажнава . Гьалч I ай гьава авайла ам дуьз циферик физвайди хьиз аквада . Адан ценерив Эбеди ц I ай кузва , мемориальный цларал ина телеф хьайи аскеррин ва дяве ч I угур частаринни подразделенийрин т I варар ат I анва . Ина окоприн ва хандак I рин гелер , гуьллейри ва бомбайри авур гила ч I ур акьалтнавай фурар аквада .
+МУЬГЪВЕРГАНДАЛ вири девирра женгчи ва жуьрэтлу инсанар яшамиш хьана . Муьгъверганвийри 1877 йисан восстаниедани активвилелди иштиракна . Дуьньядал 114 йисуз яшамиш хьайи Ибрагьимов Ибрагьим урусринни японвийрин дяведин шагьид хьана . Ватандин Ч I ехи дяве башламишайлани абур кьулухъ акъвазнач . И гъвеч I и хуьряй 200далай гзаф итимар фронтдиз рекье гьатна . Абурукай 80 кас Ватандин азадвал ва аслу туширвал патал женгера телеф хьана . Гзафбур хуьруьз хтайдалай кьулухъ дяведин хирери чавай къакъудна . Гзафбур Ш . Шихбабаев , К . Ибрагьимов , М . Мигьралиев , К . Гьажимагьамедов , Б . Агъакишиев , М . Азимов , А . Азимов ва масабур хурудал орденарни медалар алаз игитар хьиз хтана .
+Магьарамдхуьруьн районда бегьерлу багъманчивал вилик тухунин гележег
+ЧИЛЕЛ к I валахзавай дагъустанвийрин кьвед лагьай форумдал къарагъарнавай месэла ч I ехи метлеб авайди ва вахтуни истемишзавайди я . Республикадин Кьил Рамазан Абдулатипова 2015йис багъманчидин йис яз малумарун дуьшуьшдин кар туш . Чи ч I ехи бубаяр тамуз к I арасар гъиз фидайла , фахъ ва цихъ галаз санал къелем гудай хилерни , алатарни тухудай . Ана гьалтай ч I уру ичин ва я чуьхверин къелемриз т I ур ва я къелем гудай . Гила и хъсан ва хийирлу кар арадай акъатнава . Чи лап яргъара машгьур хьайи багълар , гила мажбурна арадал хкана к I анзава . Государстводини , арадал атанвай гьаларини чавай и хел уьрел хкун истемишзава . И кар патал вири шарт I арни яратмишзава : чилел зегьмет ч I угвазвайбурун тереф хуьзва , гьар са гектар багъ кутун патал авур харжияр арадал хкун патал субсидияр гузва . Мад вуч к I анзава ? Гъилер къакъажна къелемар ак I урун . Амма арадал зат I къвезвач . Чи адет хьанвай багълари ч I угур зегьметдин гьакъи алай вахтунда элкъуьр хъийизвач . Инсанриз эхиримжи нетижадикай , вут I дат I а кьил акъат тийизвай бегьердикай кич I евал ава . Базарра ариш веришдин женгиниз экъеч I из жезвач , хуьдай ва гьялдай чкаяр авач . Эхирни малариз гуниз , я тахьайт I а кепекрай алверчийриз маса гуниз мажбур жезва . Гила республикадин руководстводи Дагъустанда хуьруьн майишатдин продуктар гьялдай карханаяр , майваяр , емишар , ципиц I ар ва хуьруьн майишатдин маса продуктар хуьдай лигистический центраяр яратмишунихъ къачунвай камари чаз , фермерриз ва багъманчийриз битмишарай хуьруьн майишатдин продукция терг тежедайдак умуд кутадай мумкинвал гузва . Чна чилел к I валахзавайбуру гьа рекьин терефни хуьзва . Исятда чун хуьруьн майишат бегьерлувилелди вилик тухунин рекьел йигин еришралди эляч I на к I анзава . И рекьяй чун къуншияр тир Чечнядилай ва Азербайжандилай бегьем гуьгъуьна ама . Багъманчивилив илимдал бинеламиш хьана эгеч I на гьар са гектардай 300-400 центнер емишар къачуз жезва . Ихьтин хъсан нетижаяр къачун патал илимдихъ , к I венк I вечи тежрибадихъ галаз санал гьавадин хъсан шарт I арни , сортунин материални хкяна к I анда . К I валахдив илимдал бинеламиш тахьана , накьвар дериндай ахтармиш тавуна , накьвадин цазвай къапуна азот , фосфор , калий ва маса микроэлементар хьун тахьун чир тавуна бегьерлу багъ кутунив эгеч I ун лап зарарлу кар жеда . Багъманчивал к I вачел акьалдар хъийидай инсанар пешекарар хьун герек я . И рекьяй Дагъустан девлетлу яз гьисабиз жеда . Месела , Дагъустандин хуьруьн майишатдин илимдинни ахтармишунрин институтдин директор , хуьруьн майишатдин илимрин доктор Надир Гьейбедуллаевич Загьиров , Дагъустандин хуьруьн майишатдин министр , хуьруьн майишатдин илимрин доктор Батал Вагьидович Баталов багъманчивиляй тежрибаллу пешекарар я . Абур районриз физва , къиметлу меслятар , теклифар гузва . Алатай йисан гатфарихъай Магьарамдхуьруьн райондиз кьиле директор Н . Загьиров аваз НИИСХ дин ч I ехи делегация атана . Райондин руководителрихъ , производственникрихъ , СПК рин ва КФХ рин председателрихъ галаз гуьруьшмиш хьана . Алимри чпи арадал гъанвай ц I ийивилерикай , к I венк I вечи тежрибадикай , хуьруьн майишатдин культурайрин сортарикай , Дагъустандин алимри акъуднавай гьайванрин ц I ийи жинсерикай суьгьбетар авуна . Фермерри алимриз гзаф суалар гана , к I венк I вечи тежрибадиз ч I ехи интерес авуна , алимрихъ галаз договорар кут I унна . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Загьидинович Агьмедова атанвай мугьманризни , чилел к I валахзавайбурузни чухсагъул лагьана . Гьа и гуьруьшдин нетижа яз Фарид Загьидиновича хуш чешне къалуруналди , вичин бубадихъ , стхайрихъ галаз ва Дагъустандин НИИСХ дин алимрин куьмек аваз 4 гектарда кьакьан бегьердин багъ кутуна . Зулухъай хуьруьн майишатдин министр Б . Баталов кьиле аваз атай комиссияди багъдиз лап хъсан къимет гана . Жавабдар къуллугърал алай ксари к I валахдин къалинвилизни килиг тавуна ихьтин месэлаяр гьалунив рик I ивай эгеч I ун чешне къачуниз лайихлу кар я . Алай вахтунда районда авай игьтият патал хуьзвай чилерин ва куьгьне багълар михьунин гьисабдай бегьерлу багъларин майданар гегьеншарун планламишзава . 2015йисан февралдиз НИИСХДИН директор Н . Загьиров кьиле аваз Кьиблепатан Дагъустандай хуьруьн майишатдин продуктар гьасилзавайбурун делегация ( абурун жергеда зунни авай ) Азербайжан Республикада хьана . Чна интерес ийизвай месэла сад тир : бегьерлу багъманчивал вилик тухунин рекьяй азербайжанвийрин тежриба чирун . Чун Азербайжандин багъманчивилин НИИ дин алимрихъ галаз гуьруьшмиш хьана . Кусар , Къуба , Хачмас районрин багъларихъ галаз таниш хьана . Самур вац I ун кьве патани гьавадин шарт I ар сад хьтинбур ят I ани , гьа са вац I ай яд гузват I ани , а пата авай багълар темягь фидай хьтинбур я . Гьар са гектарди 40-50 тонн ичер гузва . Багъларин гьар са 80-100 гектардиз 2-3 агъзур тонн емишар гьакьдай холодильникар ава . Гьа и багълара битмишарзавай емишар импортдинбурулай са куьналдини усал туш . Мукьвал т��р йисара чахъ ихьтин багълар жедайдахъ умуд кутазва . Т I ал алай месэла сад я : къелемар бес жезвач . Республикада исятда бегьерлу багълар патал къелемар битмишарзавай са питомник кьванни авач . Яргъарай гъун гзаф заланз акъваззава . Гьавиляй чи республикада бегьерлу багълар кутун патал энгелар тавуна питомникар арадал гъун чарасуз я . Гьа им къенин йикъан важиблу ва т I ал алай месэла я .
+2015ЙИСАН 31мартдиз « Хайи чилин эвер » лишандик кваз Къизляр райондин Аверьяновка хуьре Дагъустандин лежберрин кьвед лагьай форум кьиле фена . Адан к I валахда Магьарамдхуьруьн районда кардик квай « Возрождение » СПКК дин председатель Къазагьмед БУКАРОВАНИ иштиракна ва ам анал рахана . Районда багъманчивилин гележегдикай адан къейдер газет к I елзавайбурун фикирдизни теклифзава .
+( Кьат l. Эвел 12 нумрада ). КЪАРИКАЙ са юкъуз экуьнахъ фад Маперидин к I вализ атай милицайри Идрис ксанвай месикай кьуна тухвана . « Ви хтулдилай арза атанва , кьил акъудна к I анзава ,лагьана Маперидиз пагонрал пара гъетер алайда . Мад сеферда хтул бадедиз анжах суддин залда акуна . Къуьншидин демекдай верчер чуьнуьхна лагьана Идрисалай дело къарагъарнавай , суддини адаз кар ат I ана аялрин колоннадиз рекье туна . Гьакъикъатда верчер чуьнуьхна Дербентдин базарда маса гайиди Семед тир . Вичин къуллугъдикай менфят къачуналди адан пахана тахсиркарвал тамамвилелди Идрисал илит I из туна . « Вуна , хтул , силисчидиз хиве яхъ , къул ч I угу къалурай чкадал , ахпа за вун ахъагъиз тада »,лагьанай Семедан пахана адаз . Гуьгъуьнлай кар туьк I вейла кьил баштанна . « Завай къанункъайдадин органрихъ галаз гьуьжет жедач »,лагьана . « Аллагь шагьид я , зи хтул квачирдак кутунва »,лугьуз къекъвез хьана Мапери . Яб гудай , мидадда акьадай кас хьанач . Артухлама « Угъридин чка дустагъ я » кьил гана макъалани акъудна Идрисакай газетдиз . Гьа ик I, са тахсирни квачир гада дустагъдиз аватна , къанлуйрин жергейра туна . Мапери баде гъил ат I айди хьиз амукьна . « Далудихъ буба хьанач баладин , адав агатайбур кьве чин алай иблисар хьана »,лугьудай къариди . * * * ХАЙИ ХУЬР , к I вал , багърияр туна шегьердин къулайвилерихъ къекъвез фейи Азизни Шапери эхирни чпин эрзиман мураддив агакьна . Абуру шегьердин къерехда кирида са к I вал кьуна . Азиз са карханада йифен къаравул тир . Кьезил , амма ч I ехи мажиб авай къуллугъдин суракьда хьайи Шапери са к I валахни тахьана бейкар яз к I вале авай . Шегьердин гьакъикъатни Азизан хиялар чеб чпивай хейлин яргъа хьана . « Килиг гьа , са ч I иб ачух чил амач шегьерда ,кьат I изва Азиза атайвалди . Кьуд пата эцигзава , эцигзава . Чук I ур хъийиз эцигзава . Вуч дараматар я эцигзавайбур ? Белки яшайишдин к I валер ят I а ? Садбур чазни хьанайт I а пис жедачир . Ваъ , духанарни ресторанар я эцигзавайбур . Яраб т I уьнар абуру , дидеди лагьайвал , гьавайда гуда жал ? Ун , ви иштягьар пис туш , гуда ваз т I уьнар пулсуз ,вичи вичин с��алдиз гузва жаваб Азиза . – Инсанар вири таниш туширбур я . Вуч хабар кьурт I ани жаваб сад я :« не знаю ». Килиг авай кьван машинриз , бувунри хьиз элязава сада садалай . Аста гьалайт I а жедачни ? Туьквенрай к I ан хьайит I а къуьрен карчни жагъида . Анжах къиметар … Ч I ур жезва гуьгьуьл Азизан ,Къиметар , я къадаш кас , цавунбур я ,лугьуз шел хвалзава ада куьчеда гьалтай са хуьруьнвидиз . Чи бахчада кт I извай ичер авай , гьабурни базардай маса къачуна к I анзава . Пек парталдикай мад рахан тийин , цаварай рахазва . Йифен къаравулвал ч I угуна къачузвай дуллух , кирида кьунвай к I валин гьакъи гайила , са жуьре т I уьниз бес жезвай . Шегьерда яшамиш жезвай свасни хва къени дидедин фасагьатдал аламай . Мапериди ара дат I ана хуьряй фу къафун , яр емиш рекье твазвай . Герек атай макъамда кепекшигьини « ваъ » лугьузвачир . « Аман , гъейридаз жуван веледар усал , ажуз такурай »,лугьудай къариди . Рик I ин мискьивал , дарвал аквазвани ви дидедин ,шикаятдай Шапериди Азизаз нубатдин сеферда хуьряй атай чанта гъилелай ийидайла . Им вуч буьндуьгуьрвал я . Жедачирни шур , ниси , алаз хьиз ракъурнайт I а , амукьайбур маса гана пул ийидай жуваз . Шур , ниси адазни цавай аватзавач , абур гьазурун пара зегьмет алай к I валах я . Ч I угурай ман ви дидеди зегьмет . Адан пеше вуч я , ацукьна югъди серин тарцин к I аник . Дидедиз куьмек герек я . Зун фидани шегьердай куьмекдиз . Бейкар яз к I вале ацукьдалди хуьре нек I едикай ниси хкудайт I а кутугай кар жедай . Вуна зун квяй кьазва , мегер зун гъуьлуьз нек I едикай ниси хкудиз атайди яни ! Шаперидиз хуьруьн т I вар кьурла агъургъан къвезва . Адаз дуьньяда авай кьван гуьзел легьзеяр , къулайвилер анжах шегьерда авайди хьиз я . Азиза вич шегьердиз атана ягъалмиш хьайиди гьиссзава , амма элкъвена хъфидай жуьрэт ийиз жезвач . « Заз дидеди лагьанай « Жуван къул къени ая », амма заз ван хьанач , тахсир зиди я »,ухьт аладарна фикирзава гадади . Бес Шапери ? Шапери шегьердин уьмуьрдал кьару я . « Куьчеяр , я руш , вири гегьенш къир цанвайбур я , рекьерин къерехар тирвал эцигнавай иер фонарри кьуд пад ишигълу авунва . Рекьера мус хьайит I ани къвалал « такси » кхьенвай автомашинар къекъвезва , гъилин са ишара бес я , акъвазарда , вун герек чкадиз тухуда . Чка чкадал « дамский салон », « женская парикмахерская » гафар кхьенвай иер дараматар гьалтда . Анра к I валахзавай кьилин дережадин пешекарри вун свас хьиз ч I угурда . Гьатта чина гьатнавай биришарни кваз акъудзава . Жеда вун гьамиша жегьил яз , гадаяр гьейранриз . Авани хуьре ихьтин бажарагълу уст I арар ? Гьелбетда , ваъ . К I анзавайди анжах жибинда пул я . Дишегьлийрин пек парталдикай мад рахамир . Виридал алайбур импортный , яни къецепатан уьлквейрай гъанвай мал я . Чинарни ц I арц I ар гуз акъвазнава чебни . Ваз чидачт I а за чинеба лугьун , бедендиз иервал гудай кьит дарманарни ава туьквенра »,лугьуз кхьизва вичин дустуниз Шапериди кагъазда . Ваъ , ибуруз килигайла зун куьлягь я ,дарухвилелди виняй агъуз килигзава Шапери вич вичиз . Захъ вуч ава къенин юкъуз виле аквадай ? Са шейни . Апаялай аманат яз амай къизилдин хтарни иски хьана , муддай акъатнава , туьквенра ц I ийи , багьабур ава . Я кас , и шегьерда нянин сейрдиз экъеч I унни айиб кар хьанва ,элкъвена хквезва Шапери вичин сифтегьан ихтилатдал . -« Ат I ам вуж я хуьряй атанвай хьтинди » лагьана т I уб туьк I уьрна къалурда вун сада . Ам гьахъни я , шегьерэгьлидихъ вичиз кутугай экуьнин , нисинин , нянин гьар йикъан либасарни хьун герек я . Бес гьик I, квехъ ийида за жуваз кьец I ил – ц I ару ,суалзава Шапериди вичи вичиз . Агь пул , зегьримар тахьай шей , ви кьитвал вуч я , гьич са ч I авузни бес хьанач хьи вун заз , гьамиша ви суракьда хьана . Яраб вири зун авай йикъа ава жал ? Бес ибурун ацукьункъарагъун квелди я ,элкъвена пехил , къанихвилерай килигзава Шапери куьчедай физвай дишегьлийриз . Дарвиликай хабар авачир бахтавар бикеяр . Ништа абурун гъуьлери гьихьтин кьуш квай чкайра
+к I валахзават I а . Зал гьалтай итимни къураба хьана , пул ийиз чир хьана к I анда . Пул паталай къвез к I анда , хабарсуз , гьар юкъуз , т I имил шимил хьайит I ани . Зи итим хуьряй шегьердиз акъатнавай гьак I ан явакьан я , цав такур пехъ хьтинди . Йифен къаравулдай хкведайла адахъ са цаз кьванни галк I идач . Чидай гаф сад я : « Запрещено !» Усалдиз яшамиш хьун къадагъа туш , яни ? Бес чи дуланажагъ , ацукьун къарагъун квелди хьурай пул тахьайла ? Пулуникай фикир ийидай кьван йифен ахвар , йикъан кьарай ат I ай Шаперидиз эхирни са кьац I жагъизва . Сифте ада апая гайи къизилдин хтар акъудна савдадиз . Ахпа гана маса туп I алар , зак I алар , япагьанар … Вири шаламрин къиметрай . « Къайгъу туш , вахчуда ц I епц I ийибур »,фикирзава Шапериди . Анжах гъилиз атай пул гьич куьлуь – шуьлуьйризни бес хьанач . Лугьудайвал , къакъраяр къазранбур , какаяр нуьк I ренбур хьана . Рекьин юкьвал акъвазна виже къведач , рехъ фидайда ат I уда ,лугьузва . Фида ман зунни эхирдал кьван , я хийир жен , я зиян , къастунал к I евивалзава Шапериди . Гьик I фида вун виликди пул гвачиз ,мад вичивичиз суалзава ада . Азиз , элкъвена хьиз итимдихъ лугьузва Шапериди ,ша чна хуьре авай к I валер заминда эцигна герек базарлухар ийин . Гьикьван хьуй гуьнуькъаравилелди , мегер и дуьньядилай чун кьведра элкъвезвани ? Свасан рахунри Азизан ивидал звал гъизва , анжах ада вичин итимвал квадарзавач . Вуна , Шапери , зи кьил уюнда твада ,лугьузва ада . Кредит , чир хьухь , бурж лагьай ч I ал я . Бурж къачурда вахтунда вахкунни герек я . Буржуна пул къачун регьят я , вахкун четин . Вахкун тавурт I а ?гаф сиве амаз итимдин эцигзава суал Шапериди . Вахкун тавурт I а ?штраф ийида , к I валер вахчуда банкунин хийирдиз . Пагь вазни жагъана к I валер , къванцин , паруя . Чпиз хьурай , алатрай чалай . Ви рахунар авамдинбур я . Гьалтна зал савадлуди , хуьруьн гада ,са сарсах хъуьруьн авуна , ахпа эмир гудай тегьерда давамарна Шапериди :алад , энгел тавуна герек чарар туьк I уьрна вице банкуниз . Тахьайт I а за пул ви дидедин техвяй акъудда . Мал къарадик , багъ бустандик чи пайни квайди я . Чара хьанач Азизаз . Свасан къуват гзаф хьана . Банкунай къачур пул гъилиз атай Шапери тадиз савдада гьатна . Яраб заз вуч къачунат I а Шапериди ? Рик I яй суална Азиза свасан гъиликай куьрс хьанвай залан багъламадиз вил яна хьиз . Ма ни ч I угу ,Шапериди Азизав биц I и са кьвати вугузва . Им вуч я вуна зав вугайди ? Франциядин машгьур духи . Импорт . Им садавни гвачир дефицит ! Алверчиди чинеба , кьве къиметдай маса гана . А ви дефицит , кьит зат I зи квез я кьван ? Мегер ам к I вачин къапар , костюм яни сувариз алук I дай ? Ягъа пакамахъ жуван цик I ен хьтин чиниз чуру твадайла . Гьикьван лагьайт I ани чун шегьерда яшамиш жезва , белки вунни са варлу итим хьиз акван . Зун ви гъавурда акьунач ман ? Четин я куьн хьтин бейниванар , хуьряй атанвайбур гъавурдик кутун . Кисна къачу жуваз къвезвайди , артух суалар гумир ,лагьана к I еви т I вал хъияна багъламадиз Шапериди .
+* * * ШАПЕРИДИНИ Азиза пел пелез яна авур , хъувуна к I анзавай харжийрин сан гьисаб кьазвай арада рак гатана к I вализ са шумуд дишегьли сухулмиш хьана . Шаперидиз къачур шейэр мубаракиз атанвайбур хьиз хьана тадиз суфра дуьзмишиз кухнядиз фейи Азизан япарихъ векъи сесинин ван агакьзава : Шапери , ви гьаясузвал вуч я , вуна завай шаз хъуьт I уьз буржуна къачур пул мус вахкуда ? Ам за жуван чандал хар къурна къазанмишнавайди я гьа , ц I ингавар яна ваъ ,лугьузва атанвайбурукай сивел туьк I вей сада . Ун чан вах , зи гафни гьам я . Бес хьурай вуна чун ицит I айди . Вахце зи буржни гьисятда ,лугьузва маса дишегьлиди . Алук I дай ц I ийи ц I ийи либасар къачун , гьелбетда , айиб кар туш . Амма пис жедачир вуна абур ви гьалал зегьметдин пулунихъ къачунайт I а ,куьрелди куьтягьна вичин рахунар пуд лагьайда . Шапериди секиндиз кужумзава лугьузвай гафар , зерени регъуьвал , гьаявал авачиз . Адан жаваб сад я : « Къе гвач , пака хъша , вахкуда ». Гьа ик I гьар сеферда . Буржар вахчуз атайбурун гафари Азиз бегьем уяхарна . Шаперидиз лагьай гафар ада тамамвилелди вичин адресдиз кьабулна . Лагьанайни за ваз пул буржуна къачун регьят , вахкун четин я . Ван хьанач ваз « зегьмет ч I угуна къазанмиша недай рузу »,лугьудай дидеди . Лагьайвал авунач вуна . Душман к I ан ят I а , пул бурж … Кисна ацукь жуван чкадал « акьуллуди »,векъи сесиналди ат I ана гаф Азизан Шапериди . Захъ душман авач , зи душман сад я . Сир тушт I а , лагь вуж ят I а . Сир туш . Зи душман вун я . Зун ? Эхь , вун ! Ви мискьивили шкьакь вили , рик I ин дарвили зун къекъверагвиле тунва . Вуна кредит алаз хьиз къачунайт I а зун бурж вугайбуру хура твадачир . Вун жаду я . Са легьзеда Азиз кис хьана . Адаз ак I я хьи , гуя вич текдиз шегьре рекьин юкьвал ленг хьана акъвазнава . Я вилик , я кьулухъ физ жезвач . Беден михьиз бархунри кьун�� иринламиш хьанва , жув жуваз так I ан къвезва . « Белки Шапери гьахъ ят I а ? Адан дердисервилерин себебкар дугъриданни зун хьанат I а ? За вуч ийин ? Багъишламишун т I алабдани , тахсирдилай гъил къачу лугьудани , чара жедани ?»,жаваб авачир суалри т I ушунзава Азиз . Рик I ел са шумуд йисан вилик эвленмиш жедалди хуьре дидедихъ галаз хьайи суьгьбет хквезва . Армиядин жергейрай хтанвай Азизаз Мапериди свасвиле къуншидин руш гъиликнавай . Вични совхоздин фермада дояркавиле к I валахзавай . « Зирек , хци чук I ул хьтинди я , чан хва . Къумрал як I арин , бурма ч I арарин , кьакьан буйдин бике , хуьруьн руш , халис к I валин къан иеси . Амал хесетризни , ацукьун къарагъунизни аферин , тербияламишай диде бубадизни , тай авач вичиз . Вун ягъалмиш жедач заз яб гайит I а »,лагьанай дидеди Азизаз . Заз свас , диде , за жагъурнава . Амни шегьердай я ; профессордин руш я . Кьилин образование авай пешекар я . Авани мад хуьре алимдин руш кьисмет хьайиди ? Авач , я женни хъийидач , гьич са ч I авузни . Зун кьет I ен дуьшуьш я . Жанаби профессордин езне жеда , кьадарсуз фурс кваз жаваб ганай Азиза . Свас нинди хьана хьанач тафават авач . Анжах кьилинди , чан хва , инсанвал авайди хьурай лагь вуна . « Сен кимди , мен кимди », лугьуз цаварай рахадайди ваъ , кефи хайи тегьерда лугьузва Мапериди . Чун гьазур я вуна т I вар ягъай свас гъиз к I вализ . Къуй ви свасан к I вачихъ чи к I вализ берекатар , девлетар атурай . Куь муьгьуьббат яргъиди , экуьди , гьамга хьтин михьиди хьурай ,лагьана куьтягьнай вичин суьгьбет Мапериди . Гьайиф , я берекат хьанач чи к I вале , я девлет ,рахазва гада вичвичик . Бахтуникайни зун муьгьуьббатдикай хьиз магьрум хьана . Зини Шаперидин алакъайрин эхиримжи гъал кьат I хьана , чахъ умуми зат I ни амач . Чун чарабур я , айрутмиш жедай вахт алукьнавай хьиз ава заз . Диде гьахъ тир . Шаперидал эвленмиш хьун зи патай еке галат I хьана , туьк I уьр техжедай гъалат I,КУЗКУЗ хиве кьазва вичин тахсир Азиза . ( Кьат l къведай нумрада ).
+Вири халкьдин женгиникай стхаяр тир Исмаил ва Медина Сулеймановарни къерех хьанач . Ватан патал пара хаталу йисара абуру чеб муьгъверганвийриз хас тирвал тухвана . Дяведин вири заланвал сифте гъвеч I и стха Мединади дадмишна . Душман чи уьлкведиз сухулмиш хьайила ам пуд вацра вердишвилер къачунвай жергедин аскер тир . Дяве башламишай сифте йикъалай душмандихъ галаз ара дат I ана женгера хьайи ам 1942йисан 23сентябрдиз Новгороддин областдин
+Лычково поселекдин патав кьиле фейи къати женгера игит хьиз телеф хьана . Ина телеф хьайи аскерриз ( абурун арада М . Сулеймановни ава ) Новгороддин областдин Деменский райондин Лонна хуьре памятник хкажнава ва М . Сулейманован т I варни рик I ел хуьдай ктабда гьатнава . Ч I ехи стха Исмаил Сулейманов душманди Кавказдихъ ялзавай 1942йисуз фронтдиз рекье гьатна ва ада дяве Берлинда акьалт I далди Ватандин аслу туширвал патал женг ч I угуна . Исмаил Сулейман��ва 1945йисан августдилай 1945йисан октябрдалди 553пияда кьушунрин полкунин жергейра аваз Япониядихъ галаз кьиле фейи женгерани иштиракна . Ам 1945йисан зулухъай Муьгъвергандал хтана ва ислягь зегьметдик экеч I хъувуна . Къе , Ч I ехи Гъалибвилин 70 йисан юбилей къаршиламишуниз гьазурвал аквазвайла , стхаяр тир Сулеймановар чи арада амач , амма Ватан патал муьгъверганвийриз хас тирвал женг ч I угур рухвайриз юкь агъузна икрам ийизва . Шикилра : Исмаил ( чапла пата ) ва Мадина Исмаиловар .
+МАЛИМДИН пеше пара гьуьрметлуди я . Ам югъди аялрин юкьва жезва , мумкин я абуру ам гьевеслуни гележегдихъ инанмишарни авун . Гьа са вахтунда сабурлувал , аялрихъ ва абурун диде бубайрихъ дуьз рахаз алакьун истемишзава . Инал заз Хужакъазмайрин юкьван школадин английский ч I алан тарсар гузвай малим Пирмагьамедова Суваракай ихтилат ийиз к I анзава . И малим аялрин патав чина гьамиша хуш хъвер аваз къведа . Адалай четин крарай кьил акъудиз , хъсан меслятар гуз алакьда ва гьар жуьре конкурсра иштиракун адаз хуш я . Ада тарсар алай девирдин технологияр ишлемишуналди кьиле тухузва . Ихьтин тарсарилай кьулухъ аялрин чпин къуватрихъ инанмишвал , активвал хкаж жезва . Пирмагьамедова Сувар 20I0ЙИСУЗ Дагъустандин педуниверситет акьалт I арайла ва Хужакъазмайрин юкьван школада английский ч I алан малим яз к I валахдив эгеч I на . Сувар Имажидиновнади неинки английский тарсар гузва , ам гьак I к I елунрин к I валахдай директордин заместителни я . Ам общественный к I валахрални машгъул я . 20I2ЙИСАЛАЙ райондин жегьилрин парламентдин членни я . Пирмагьамедова Сувара республикадин « Йисан малим -20I5» конкурсдин райондин этапдани иштиракна . И конкурсда ада вич кар алакьдай педагог яз къалурна . Къуй адахъ мягькем сагъвал ва к I валахда мадни ч I ехи агалкьунар хьурай . Э . АБДУЛЛАЕВА , РМК дин методист .
+11 апрель , 2015йис . 7 Муьгъверганрин хуьре авай обелиск Киркарин хуьруьн рекьин къерех Хуьрелрин хуьруьн обелиск
+6АПРЕЛДИЗ муниципальный райондин администрациядин аппаратдин нубатдин совещание кьиле фена . Совещание « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова тухвана . Анал районда Ч I ехи Гъалибвилин 70 йисан юбилейдин сувариз гьазурвилер аквазвай , хуьрер аваданламишунин , Ватандин Ч I ехи дяведа телеф хьайибуруз эцигнавай обелискар ремонт ийизвай ва хуьрерин администрацийрин кьилериз гайи жуьребажуьре маса тапшуругъар тамамарзавай гьалдин гьакъиндай месэладиз тамашна . И к I валахрал гуьзчивал тухузвай руководителри авур информацийрай малум хьайивал , районда санлай къачурла юбилейдин сувариз гьазурвилер акунин к I валах лап зайифдиз кьиле физва . Себеб , чкайрал алай са бязи руководителар и кардив жавабдарсузвилелди , и к I валахдин важиблувал гьисс тавуна эгеч I ун я . Совещаниедилай гуьгъуьниз « Самурдин сес » газетди ва райондин телевидениеди санал райондин са бязи хуьрера сувариз гьазурвилер аквазвай гьал ахтармишунин мураддалди рейд тухвана . Дугъриданни , малум хьайивал , са бязи хуьрера аваданламишунин ва санитариядин гьалар хъсанарунин гьич са к I валахни авунвач , Ватандин Ч I ехи дяведа телеф хьайибуруз эцигнавай гуьмбетар лап ч I уру гьалда ава . Кьилди къачурт I а , Муьгъверганрин хуьре санитариядин гьал лап писзава . Хуьруьн юкьвай физвай рекьин кьве къерехни зир зибилдив ац I анва , хуьруьн агъсакъалар к I ват I жезвай ким зир зибил гадардай хъуртаз элкъуьрнава . Ина аваданламишунин к I валахар кьиле тухун , обелиск ремонт авун рик I елни алай хьтинди туш . Киркарин хуьрени гьа ихьтин гьал ава . Куьчейрин къерехар зир зибилдив ац I анва , обелискдал ремонтдин ва аваданламишунин са к I валахни авунвач . Хуьрелрин хуьруьн центрдал школадин ва клубдин дараматрин юкьвал Ватандин Ч I ехи дяведа телеф хьайибуруз эцигнавай обелиск ала . Обелиск лагьайт I а , ч I уру хъчари кьунва , школада к I елзавай аялар къугъвадай чкадиз элкъуьрнава . Аваданламишунин , ремонтдин к I валахар эсиллагь авунвач . Гилийрин хуьре авай обелискдални гьа ихьтин гьал ала . Ремонтдин , аваданламишунин к I валахар ерли авунвач . Куьрелди лагьайт I а , чун фейи хуьрера Гъалибвилин юбилейдин сувар мукьвал хьанвайдакай хабарни авай хьтинди туш . Эгер аламай йикъара и татугайвилер арадай акъуд тавурт I а , чаз и к I валах Ватандин Ч I ехи дяведин ц I аяра телеф хьайибуру гьалалдач . РЕЙДДИН БРИГАДА .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+31МАРТДИЗ Москвада , алишверишдинни промышленный палатада , Дагъустандин векилри Россияда авай Индиядин посольстводин патав тешкилнавай Индиядин бизнес альянсдин векилрихъ галаз экономикадин рекьяй санал к l валах авунин гьакъиндай икьрардал къулар ч l угуна .
+« Единая Россия » партиядин общественный приемныйда гражданар кьабулунин Г Р А Ф И К Абасов А . К ., начальник отдела опеки и попечительства администрации МР - 07.04.2015- 10.0017.00 Габибов Т . А ., начальник УСЗН в Магарамкентском районе - 21.04.2015- 10.00-17.00. А . АБДУЛГЬАЛИМОВ , чкадин общественный приемныйдин руководитель . ЛЕЗГИЙРИН « Садвал » гьерекатдин активист Руслан Магьамедрагьимов 24мартдиз Дагъустандин Каспийск шегьерда вичин автомобилдин патав кьенваз жагъана . И ч l уру кар кьиле фейи чкадивай са 400 метрдин яргъа хьиз авай адан машиндай видеорегистратор , гьак l пуд телефондикай кьвед квахьна . Духтурри къазунуни къалурайвал , ам бамишаруникди кьена .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН « Леки » стадиондал футболдай Дагъустандин чемпионатдин нубатдин къугъун кьиле фена . Къугъун башламишдалди вилик « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова Дагъустандин кьуд сеферда чемпион « ФК « Леки » тебрикна . Ада « Леки » командадиз 2015йисуз къазанмишай агалкьунар , кьилди къачурт l а , Россиядин ЮФО СКФО зонадин 3дивизиондин первенствода кьвед лагьай чка , Дагъустандин Кубок ва Республикадин чемпион х��ун мубаракна . Вичин рахунра Фарид Загьидиновича райондин ФК « Леки » командадал неинки чи районэгьлийри , гьак l вири республикади дамахзавайди лагьана . Эхирдай Фарид Агьмедова « Лекидин » футболистрив медалар ва Дагъустандин Кубок шад гьалара вугана . Идалай гуьгъуьниз ФК « Леки » - « НАРЫНКАЛА » Дербент командайрин гуьруьш кьиле фена ва 6:0 гьисабдалди « Леки » гъалиб хьана . Шикилра : Ф . Агьмедова ФК « Леки » командадин капитандив кубок вугузвай вахт . ФК « Леки » команда .
+I96I – ЙИСУЗ I2 – апрелдиз Советрин Союздин гражданин старший лейтенант Ю . А . Гагарин космосдин « Восток » гимида аваз дуьньяда сифте яз орбитадиз экъеч I на . Чилелай лув гана , гьа идалди инсанди космосдиз лув гунин девир ачухна . Алай йисуз и важиблу вакъиадин 55 йисан юбилей къейдзава . Идахъ галаз алакъалу яз райондин школайра « Физикадин ва математикадин малимрин ассоциацияр » т I вар ганвай к I валахрин план тамамарунин мураддалди физикадин ва математикадин предметар гузвай малимри классдилай къецяй са жерге мярекатар , тарсар кьиле тухвана . Мярекатар акьалтзавай несилдин фикир космосдал желб авунин , магьшур космонавтрикай чирвилер гунин , ракетный техникайрин тарихдихъ танишарунин , бажарагълу аялрин алакьунар дуьздал акъудунин , ватанпересвилин гьиссералди тербияламишунин ва зигьин мягькемарунин мураддалди кьиле тухвана . Приморскдин юкьван школадин малим К . Магьамедрасуловади лекциядин элементарни галай тарс – сиягьат тухвана . Адан ученикри Ю . А . Гагаринан уьмуьрдин рекьикай , яратмишунрикай , космосда тухвай ахтармишунрикай гегьенш суьгьбетар авуна ва « Ю . А . Гагаринан уьмуьрдин рехъ », « Гагарин – инсан – мах » шикилрин выставка тешкилна . Кчун къазмайрин школадин физикадин малим
+Р . Айвазова тарс – конференция тухвана . Адан гъилик чирвилер къачузвай аялри К . Э . Циалковскийдин , С . П . Королеван уьмуьрдин ва яратмишунрин рекьикай ихтилатарна . Хуьрелрин школадин малим А . Якьубовади « Хважамжамдин рангунин планетайриз космический сиягьат » лишандик кваз тухвай мярекатда аялри Ватандин космонавтикадин тарихдикай ва ам вилик тухуник лайихлу пай кутурбурукай ахъайна . Ихьтин мярекатри акьалтзавай несил ватанпересвилин ва жуван Ватандал дамахдай гьиссерал тербияламишзава . Ц I ийихуьруьн физикадин малим С . Садыкова 9 – II – классра авай аялриз « Космосдиз рехъ » кьил алаз и темадай тарс ва « Космос чирун » т I вар алай фильм къалурна . Аялри космосдикай ч I угунвай шикилрин , туьк I уьрнавай плакатрин выставка тешкилна . Билбилрин школадин физикадин малим З . Гуьлметовади « Космосдиз сиягьат » кьил ганвай тарс ва и темадай викторина тухвана . Кьве патал пайнавай классдин аялри викторинадин суалриз жавабар гана ва задачаяр гьялна . Оружбайрин школадин математикадин малим Н . Аликберовади « Космосдиз рехъ мураддилай башламиш жезва » кьил ганвай мярекат кьиле тухвана . Инсан сифте яз космосдиз фейидан гъакъиндай ТАСС – дин хабардихъ яни Левитанан сесинихъ яб акална . Оружбайрин школадин малим Н . Гьажиевади « Космический сиягьатрин гьава » кьил ганвай мярекат тухвана . Аялрин выступленийрилай гуьгъуьниз слайдар къалурна ва « Чил планетадин сирер » видеофильмдиз килигна . Муьгъверганрин школадин математикадин малим А . Алискеровади « Урусдин космический тарс ва космосдиз рехъ ачухай I08 декьикьа » лишандик кваз тарс тухвана . Ярагъ къазмайрин школадин малимар тир В . Агъарагьимовадини З . Алхасовади « Т I ебии тушир спутникрин гьерекат » лишандик кваз тухвай диспут – тарсуна 9 ва I0 – классрин аялри еке ашкъидивди иштиракна . Ихьтин тарсар Чахчах къазмайрин Азадогълийрин школайрин малимар тир А . Вагьидовани А . Будулова тухвана . Малимри чпи тарс гузвай аялрихъ галаз видеоматериалар , алим , космонавтикадин кьилин теоретик М . В . Келдышан уьмуьрдин рекьикай гъвеч I и проект гьазурна . Э . БЕГЛЕРОВА . РМК – дин методист .
+И ЙИКЪАРА Магьарамдхуьруьн 2нумрадин юкьван школада физикадин тарсар гузвай малим Эседуллаева Самаят Далгатовнадин 60 йисан юбилей шад гьалара къейдна . Вичин зегьметдин рехъ ДГПИДИН физико математический факультет акьалт I арай жегьил пешекарди Махачкъаладин I4НУМРАДИН школада физикадин малим яз башламишнай . I994ЙИСАЛАЙ Самаят Далгатовнади Магьарамдхуьруьн 2 нумрадин школада физикадин малим ва к I елунин рекьяй директордин заместитель яз к I валахзава . Школадин малимрин методический объединениедин руководитель яз зегьмет ч I угваз къад йисалай виниз я . Вичин к I валахдин тежриба жегьил малимрихъ галаз пайзавай , к I венк I ве авай малимрин тежриба умумиламишзавай , конференцийра лекцияр , докладар к I елзава . 2009йисуз « Виридалай хъсан методический кабинет » лишандик кваз кьиле фейи конкурсдин райондин этапда Самаят малимдин чалишмишвилерин нетижада гьа и школада туьк I уьрнавай методический кабинетдиз Iчка ганай . Гьамиша масадан дердиникай хабар кьадай , алакьдай куьмек гуз алахъдай , сабурлувилелди вичин фикир лугьудай , гьахъвал к I андай Самаят малим виридаз чешне я . Уьмуьрда , школадин месэлайрин гьар жуьре уламрай ажайиб рекьер жагъурзавай ам амай малимриз стимул жезва . Акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гунин карда яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угвазвай Самаят Далгатовнадин документар образованиедин управлениеди « Умуми образованиедин Гьуьрметлу работник » т I вар гун патал рекье тунва . Вичи тарс гузвай аялар физикадин предметдай олимпиадайра к I венк I вечи ва призовой чкайриз лайихлу хьун Самаят малимди виридалай еке награда яз гьисабзава . Зун гьа школадал гуьзчивал тухузвай методист хьуниз килигна абурухъ галаз мукьвал мукьвал гуьруьшмиш жезва . Адахъ галаз суьгьбетар ийидайла за жува жувакди « ихьтин малимди тарс гузвай аялрин бахтуни гъана »,лугьузва . Ихьтин и��сандин гьалкъада авай инсанарни гьам вич хьтин михьи рик I авай , акьуллубур , регьимлубур жеда . Вич школадиз атай сифте йикъалай башламишна Самаят малимди классдилай къецяй мярекатар , ачух тарсар тухуз аялрин фикир физикадин предметдал желб авуна . Вичивай хьиз ада аялривайни истемишна . Гьар са аялдихъ гуьзчивал тухуз , хьайи агалкьунрал шадвал ийиз , абурун гьевес хкажиз алахъна . Самаят Далгатовна тарифлу малим , несигьатчи хьиз къайгъудар уьмуьрдин юлдаш , играми диде ва баде я . Ада тербияллу пуд велед уьмуьрдин шегьредал акъудна . Абурухъ чпин хизанар ава . Амма гьар сувариз абур чпин балаярни галаз Самаят дидедин к I вализ к I ват I жезва . Мартдин вацра Самаят Далгатовнадин 60 йисан юбилей шад гьалара къейдна . Чазни рик I ин сидкьидай Самаят Далгатовнадиз и юбилей мубаракиз ва идалай кьулухъни яргъал йисара ада вичин руьгьдин чими экв гудайдахъ инанмишвал ийиз к I анзава . А . ГЬАЖИЕВА , РМК – дин методист .
+7АПРЕЛДИЗ райондин образованиедин управлениедин базадал « Терроризмдин ва экстремизмдин идеологиядиз акси комплексный серенжемар » целевой программа тамамарунин мураддалди МР дин АТК ди образованиедин управлениедихъ галаз школайра к I елзавайбурун арада « Чун терроризмдиз акси я » лишандик кваз ч I угунвай шикилрин конкурс кьиле тухвана . Конкурсда райондин 28 школадай 57 аялди иштиракна . Чпин гъилералди аялри гьар жуьре рангаралди михьи ачух цавун , ракъинин , регьимлувилин , ислягьвилин шикилар ч I угунвай . Гьак I ни чпин шикилра абуру терроризмдикай , гуж гъалиб авуникай чпин фикирар лагьана . Ч I ехи пай шикилрал бахтлу аялвал , хушбахт гележег къалурнавай . А . АЙДЕМИРОВА .
+РАЙОНДИН спортшколайра зегьмет ч I угвазвай тренеррихъ виле акьадай хьтин агалкьунар къвердавай гзаф жезва . Буткъазмайрин ДЮСШ да аялриз боксдай чирвилер гузвай Гьажибутаев Гьажибутайни и кардик вичин лайихлу пай кутазвайбурукай сад я . И мукьвара Гьажибутай малимдин гъилик вердишвилер къачузвай Загьиров Гьажимурада боксдай Грозный шегьерда кьиле фейи СКФО дин чемпионатда кьвед лагьай чка кьуна . Къейд ийин , ихьтин хъсан нетижайри сифтени сифте Гьажибутай малим ва гьак I чпин диде бубаяр , районэгьлияр шадарзава . Буткъазмайрин ДЮШС да боксдай чирвилер къачузвай аялри республикадин майданра къалурзавай нетижайри Гьажибутай малимди ч I угвазвай зегьмет екеди тир ди субутзава . Чи газетдин чинриз Гьажибутай малимдин аялрин агалкьунрикай мукьвалмукьвал макъалаяр акъатзава . И карди тренердин к I валах вини дережада авайди , ам районда чешнеллу тренеррикай сад тирди шак алачиз мад сеферда тестикьарзава . СКФО дин , Дагъустандин чемпионатра иштирак авун патал жуьреба жуьре куьмекар гайи « Магьарамдхуьруьн рай он » МР дин кьил Фарид Агьмедоваз еке чухсагъул лугьуз к I анзава . Спортсменриз куьмекар гудай ихьтин ксар пара хьанайт I а хъсан жедай ,лугьузва Гьажибутай малимди . Чна боксдин тренер Гьажибутаев Гьажибутаяз ва адан гъилик боксдай чирвилер къачузвай Загьиров Гьажимурадаз и агалкьун мубаракзава ва гележегда чпин агалкьунар мадни ч I ехи дережайринбур жедайдахъ умуд кутазва . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН спортшколадин залда « Чи жегьилар сагълам несил патал » лишандик кваз самбодай турнир кьиле фена . Ина Магьарамдхуьруьн , Сулейман Стальский , Хив районрай , Белидж поселокдай , Дербент шегьердай атай жегьилри иштиракна . Спортсменрин ва тамашачийрин патай еке гьевес аваз кьиле фейи турнирда гъалиб хьайи жегьил самбистриз « Физкультурадинни спортдин отдел » МКУ дин директор М . Агъамирзоева медалар ва грамотаяр гана . Турнирда санлай 100 далай гзаф спортсменри иштиракна . Шикилда : Магьарамдхуьруьн ДЮСШ дин тербиячи , турнирда гъалиб хьайибурукай сад Сефибегов Сефибег ( чапла пата ).
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+Магьарамдхуьруьн махсус школа интернатдин коллективди Межидова Заирадиз ва вири мукьва кьилийриз буба А Л И М кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Дуьньядиз машгьур алимрикай виридалайни диндихъ инанмишбур тир : И . Ньютон , Б . Паскаль , И . Кеплер , М . Ломоносов , Д . Менделеев , К . Циакловский , И . Павлов , В . Вернандский , Н . Филатова , Д . Берг . Урусрин ч l ехи алим Ломоносова кхьенай : « Аллагьди инсандиз кьве ктаб гана : сад чаз аквазвай дуьнья , кьвед лагьайди пак тир ктаб . И кьве ктабдини чун неинки Аллагь вич авайвилихъ , гьак l адан хъсан крарихъни инанмишарзава . * * * Чилел гатуз виридалайни гзаф марфар къвадай чка Парагвай я . Ана марф хкат тийиз къвада . Ик l марф къунин себеб дуьньяда виридалайни зурбади тир гургур ина авай Ла Гуайра лугьудай гургур я . Дагъдихъай къвезвай гужлу гару цин ст l алар дуьзенриз тухузва . * * * Ц l ийи Зеландияда гьуьлуьн патавай 19 метр яргъивал алай кальмар жагъана . Адан к l вачерин яргъивили акурбур мягьтелардай . Идан к l вачер чилелай ругуд мертебадин к l валерин къавув акакьдай кьванбур тир .
+РОССИЯДИН виридалай хъсан ВУЗ рин сиягьда Дагъустандин государственный технический университетни гьатнава . Рик l ел хкин , алай вахтунда и вузда Магьарамдхуьруьн райондай 280 студентди к l елзава . « Россия къе » лишандик квай МИА ди тухвай аслу тушир хабар кьунин нетижада уьлкведин 503 университетди иштиракна ва абурукай 67 вуз виридалай хъсанбурун жергеда гьатна . Рейтингдин тешкилатчийри , университетрин к l валахдин гьакъиндай информация гьатуниз , чирвилер��н еридиз , чирвилерин тежрибадин характеристикадиз фикир гузвай . Къейд тавуна жедач , ДГТУ дин ректор Тагьир Исмаилован к l валахдиз ру ководстводи шумудни са сеферда лайихлу къимет ганвайди я . Магьарамдхуьруьн агьалийри са шумудра сечкийра сесер гуналди Тагьир Исмаилован кандидатурадиз къуват гана ва ихтибарвал авуна . Депутат яз Тагьир Абдурашидовича , райондин са жерге месэлаяр республикадин , федеральный дережайра гьалунихъ элкъуьрнавай к l валах тухузва , районда кьиле физвай гзаф мярекатра иштиракзава ва къуват гузва . Райондин МР дин кьил Фарид Агьмедовахъ галаз сигъ алакъада аваз к l валахзава . Ц l ийи к l елунин йисуз , республикадин дережада аваз , райондин ирид школада ва Ц l ийихуьре хсуси такьатралди вичин бубадин т l варунихъ галай юкьван школада видеокамераяр эцигна . Идалай гъейри , федеральный рекьелай башламишна Къличханрин хуьруьз кьван асвальт цуникни адан лайихлу пай ква . Гьак l ни Къличхандин школадиз мебелар къачузни куьмекар гана . Райондин школайра авай месэлаяр гьялун патал , ц l ийи к l елунин йисан сифте кьиляй Тагьир Исмаилов РД дин образованиедин ва илимдин министр Шахабас Шаховни галаз райондин школайриз мугьман хьанай . Чи райондай РД – дин халкьдин Собраниедин депутат яз , Тагьир Исмаилова гьамиша райондин уьмуьрда активвилелди иштиракзава . Сайтдай гьазурайди А . АЙДЕМИРОВА .
+АЛАТАЙ гьафтеда , Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай юкьван школада кьиле фейи « Йисан малим - 20I7» конкурсдин нетижаяр кьуна . Конкурсда райондин образованиедин идарайрай 7 малимди иштиракна . Конкурс гьа и школадин тербиячияр тир Камил Абумуслимовани Луана Асалиевади шад гьалара ачухна . Тебрикдин гаф рахай УО дин райондин методкабинетдин заведующий Исмаил Пирмагьамедова , М . Гьажиеван т I варунихъ галай школадин директор Гьуьруьзат Къадировади , « Йисан малим - 20I6» конкурсдин гъалибчи Замина Адиловади конкурсдин важиблувиликай , малимдин пешедикай ва къенин юкъуз райондин образование авай гьалдикай гегьеншдиз лагьана . Кьиле фейи вири этапра иштиракчийри чешнедин тарсар тухуналди чпихъ методикадинни теориядин рекьяй авай гьазурвилер , предметдай , педагогикадай ва психологиядай авай чирвилер , пешедихъ ва аялрихъ галаз хуьзвай алакъаяр къалурна . И кар патал чара авунвай класс кабинет аквадай пособий ралди тадаракламишнавай . Алай вахтунин компьютерный технологияр , интерактивный доскаяр ишлемишуни абурун к I валах са кьадар кьезиларна . Вад юкъуз къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра конкурсантри чпин карчивал , зигьин , алакьунар ва устадвал къалурна . Абур вири лайихлубур тирдал са шакни алачир , амма гьар са женгина виридалай лайихлуди гъалиб жедай адет ава . И сефердани жюриди малимрин чирвилериз , алакьунриз , устадвилериз вири терефар фикирда кьуна къимет гана . Нетижада конкурсдин му ниципальный этапда вичин предметда�� хъсан чирвилер къалурай математикадин малим Агъаметова Анна Iчкадиз ( Самур ), физический культурадин малим Аливердиева Ирада 2чкадиз ( Магьарамдхуьр Iнумрадин школа ) ва инглис ч I алан малим Шагьпазова Маина 3чкадиз ( Кьеп I иркъазмаяр ) лайихлу хьана . УО дин райметодкабинетдин заведующий Исмаил Пир магьамедова райондин образованиедин работникрин профсоюздин председатель Шевкет Магьамедовахъ галаз гъалибчийрив дипломар , медалар ва пулунин премияр шад гьалара вахкана . Эхирдай Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай школадин директордин заместитель Замина Гьажимурадовадин регьбервилик кваз гьа и школадин аялри гайи концертди мярекат мадни гурлу авуна . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилда : конкурсдин гъалибчияр .
+УЬМУЬРДИН терефра экуь гелер тур инсанар чи дагъларин уьлкведихъ гзаф ава. Ихьтинбурукай сад зи чӀехи буба М.Ж. Гьажиев я. Магьамед Гьажиева вичин халкьдиз илимдин пенжер ахъайна. Ада вичин вири уьмуьр халкьдин образованидин кардиз, лезги чӀал ва литература чирунин кардиз гана,хайи халкьдиз къуллугъна. Гьар са касдин уьмуьрда тербиядин, къанажагъдин рекьяй хайи хизанди чӀехи чка кьазва. Зи хизанни гьа ихьтин чешнелубурукай сад я. М. Гьажиева, вичиз хтул хьана лагьай шад хабар атайла, адаз, зи гележегдин бубадиз, Мурад тӀвар гана. За зи бубадал, чӀехи бубайрал, вири тухумдал дамахзава, зун бахтлу кас я. Къе, хайи югъ мукьвал жезвайла, (I0-ДЕКАБРЬ) заз гьикӀ адахъ галаз таниш хьанайтӀа, суьгьбетиз кӀанзава. Зи бубадин кӀвалах себеб яз, чи хизан Ахцегьа, Махачкъалада яшамиш хьана. Чун мукьвал-мукьвал жуван Ватандиз, Магьарамдхуьруьз, хуькведай. Са сеферда, гьикӀ ятӀани, зи вил кӀвалин цлал алай чӀехи портретда акьуна. Зун гьеле мектебдизни тефенвай аял тир. Жуван бубадивай за, ам вуж я, лагьана хабар кьуна. Бубади заз ам вичин чӀехи буба тирди, ам виридаз машгьур инсан тирди суьгьбетна. Бубадин суьгьбетдай зи рикӀел хъсандиз аламукьайди «Магьамед буба» лугьудай гаф тир. Кьисметди чи хизан Махачкъаладиз акъудна. Са алахьай зулун югъ тир. Гагаринан тӀварунихъ галай куьче. Чун бубадихъ галаз и куьчеда яшамиш жезвай, Салигьат дидедал кьил чӀугваз фена. Ам Магьамед Гьажиеван уьмуьрдин юлдаш тир. Эхь, ибур Магьамед бубади вичин эхиримжи йисар акъудай кӀвалер тир. Салигьат дидеди чаз бубадикай хейлин суьгьбетар авунай. Чун ЦӀийи йисан сувариз гьазур жезвай. Зун аялрин бахчада гьазурвилин группада авай. Чун ина вири миллетрин аялар дуствилелди са хизан хьиз тербияламиш жезвай. ЦӀийи йисан сувариз ина авай аялри гьарда жуван дидед чӀалалди шиирар кӀелнай. Зани зи буба Магьамед Гьажиеван шиир кӀелнай. Пилте -пилте жив къвазава, Ацукьзава къаварал. Гьич са гъедни аквазвач, Цифер ала цаварал. Экв аквазмач санайни, РакӀар, пенжер акьална. Ван къвезмач регъвяйни. ДапӀар яна агална. Амма ибур зи чӀехи бубадин чӀалар тирди заз геж чир хьанай, гьакӀ ятӀани шадвилих�� кьадар амачир. Вахтар алатзавай. Ингье зун кьисметди мад Магьарамдхуьруьз хкана. I997-ЙИС. Декабрдин цӀуд лагьай югъ. Лап гьа шиирда лагьанвайвал пилтепилте жив къвазвай. Чи школадиз Махачкъаладай, къунши районрай мугьманар атанва. Абур шадвилин маярекатдиз кӀватӀ хьанвайди тир. М.Гьажиев дидедиз хьайидалай кьулухъ I00 йис тамам хьанвай. И юкъуз чи школадиз зи чӀехи бубадин тӀвар ганай. Зани и суварик иштиракнай. Зак лувар акатнавай, зун руьгьдиз чӀехи ва кьакьан хьанвай. Адан тӀвар Магьарамдхуьре зун яшамиш жезвай куьчедизни ганва. Идалай кьулухъ I9 йис алатнава. Зунни чӀехи хьанва, жуваз аялар хьанва. Жуваз залан декьикьайра, зун яргъалди чӀехи бубадин портретдиз килигзава. Ада зун сабурлу ийизва, зак лувар кутазва, ада заз илгьам гузва. Эхь, хайи халкьдин арадай акъатай, вичикай ишигълу чешне хьайи М. М. Гьажиевакай лугьудай гафар гзаф ава. М. М.Гьажиева вичин хайи халкь, вичин хайи чӀал лап Шагьдагъдин кукӀушрив кьван виниз акъудна. Зани зи вири тухумдини адан тӀварцӀел дамахзава. Марина ГЬАЖИЕВА, врач- педиатор. Магьарамдхуьр.
+ДИДЕЙРИН йикъан вилик 23 ноябрдиз Дагъустан республикадин меркезда « Россиядин гележег дидейрин гъилера » лишандик кваз межрегиональный фо рум кьиле фена . Форумдиз Кефер патан Кавказдин вири субъектрай , Москвадай ва са жерге шегьеррай векилар , политикар , карчияр ва алимар атанвай . Форумда кардик квай кьуд секцияда , милли адетрин банедаллаз хизанрин девлетар хуьнин , дидевилин паквал бине я Ватан к I ан хьунин , хизандин ва жегьилрин несилдин ахлакьдин дибар формироватунин ва дишегьли – дидеди социально культурный ва руьгьдин араяр хуьнин гьакъиндай темайрай беседаяр тухвана . Магьарамдхуьруьн райондай атанвай женсоветдин членрикай ибарат тир дестедини и секцийра иштиракна . Гьак I ни мярекатда РФ – дин Президентдин патав гвай Удмуртиядин республикадин векил , « Россиядин халкьарин ассамблея » вирироссиядин общественный организациядин Советдин председатель Светлана Смирновади , РФ дин Общественный палатадин член Ляйла Амерхановади иштиракна . Форумдин рамкайра аваз тухвай пленумдин заседаниеда « Магьарамдхуьруьн район » МРДИН Администрациядин кьил Фарид Агьмедовани иштиракна . Пленумдин заседание Дагъустан республикадин Кьил Рамазан Абдулатипова ачухна . Вичин рахунра Рамазан Гьажимурадовича , виридалайни багьа ва играми инсан дишегьли тир , дидедин т I варц I ихъ сергьят авачир кьван развилин келимаяр къвезвайди , дидедин к I анивили ва адан рик I ин жумартвили татугайвилерикай , завалрикай хуьзвайди ва чна дидейрин уьмуьр пайгардик кутун патал вири къуватар желб авун герек тирди лагьана . Гуьгъуьнлай рахай РФДИН федеральный Собраниедин член , « Россиядин дидеяр » вирироссиядин общественный гьерекатдин председатель Валентина Петренкоди , Дагъустанда бине кутур хъсан адетрикай сад дишегьлидиз гьуьрмет авун я . Ам гьамиша ислягьвилихъ ялзавай , къайда хуьзвай ва ахлакьдин рекьяй аялар тербияламишзавай кас я . Чун социальный гьукуматда яшамиш хьуниз килигна культурадин девлетриз кьет I ен фикир гузва . Чи Президент Владимир Путина кьунвай позицийриз килигна и девлетар хуьнилай гъейри артухариз алахънава . И карда чна вирида къуватар сад авунин чарасузвал авайди лагьана . Гьак I ни форумдал РД дин милли политикадин министр Татьяна Гамалей , РД дин культурадин министр Зарема Бутаевади , миллетрин алакъайрин , общественный ва диндин рекьяй РД дин халкьдин Собраниедин председательдин заместитель Людмила Авшалумовади чпин фикирарни лагьана . ИТИМ кьена , кьуд етим хуьзвай Селимат дидедиз йикъан кьарай , йифен ахвар авачир . Ада вичин балаяр к I вачел акьалдарун патал вичин чан эцигна зегьмет ч I угвазвай . Итимрихъ галаз акъажиз гьам чуьлда , гьам фермада , гьам к I вале вичелай алакьдай вири к I валахар ийизвай . Югъ нянрихъ элкъвенвай . К I валахдилай галат хьана хтанвай ада вичин галатунизни килиг тавуна хуьрек гьазурна , абу руз т l уьн гана секинарна вич чхрадихъ гъалар ийиз ацукьнавай . Хуьр к I вал секин тир . Са арада вич чхрадихъ ацукьнавайвал ахвариз фена . Тахъа тахъдин ванер атай ам туп хьиз цавуз акъатна . Инихъ анихъ килигна , касни авач . Я , Аллагь , ибур куьн ванер хьурай ,лугьуз ам шаклу хьанвай . Яраб заз акурди ахвар я жал ? Рик I секин
+АЛАТАЙ ГЬАФТЕДА , жуьмя юкъуз Магьарамдхуьруьн « Леки » залда международный дидейрин йикъаз талукьарнавай мярекат шад гьалара кьиле фена . « Магьарамдхуьруьн район » МРДИН Администрациядин кьил Фарид Агьмедова къуват гуналди райондин женсоветди , общественный Советди ва образованиедин управлениеди санал тухвай и мярекат дидеяр патал халис сувар хьана . Мярекатда МРДИН администрациядин жавабдар работникри , общественный Палатадин ва Советдин председателар тир Агъадаш Нагъметуллаева , Наида Наврузбековади , женсоветдин председатель Тагъуя Тагьировади , образованиедин управлениедин работникри , женсоветдин ва общественный советрин членри иштиракна . Мярекатдиз гзаф аялар авай дидейриз , чпин къуллугъдин везифаяр тамамардайла телеф хьайи къене патан органрин работникрин дидейриз , уьмуьрдин юлдашриз , тек дидейриз , къачунвай аялар авай дидейриз , интернациональный хизанриз , зегьметкеш – дидейриз , аялрин агалкьунри Россиядиз машгьур авур дидейриз теклифнавай . Мярекат тежрибаллу малимар тир Тофик Къурбанова ва Луиза Абасовади тебрикдин гаф рахуналди ачухна ва кьиле тухвана . Тебрикдин гаф рахай Фарид Загьидиновича , районда авай вири дидейриз и сувар мубаракна , сергьят авачир дидедин к I анивиляй , хъсанвиляй , сабурдай ва зегьмет да къазанмишнавай агалкьунрай чухсагъул малумарна . Гуьгъуьнлай Фарид Загьидиновича , акьалтзавай несил тербияламишзавай гьакъисагъ зегьметдай , хизан хуьник лайихлу пай кутунай , виридал��й хъсан хизандин адетар хуьнай ва вилик тухунай дидейрин йикъаз талукьарна гзаф аялар авай , аялар къачуна хуьзвай , те леф хьайи работникрин дидейрив , уьмуьрдин юлдашрив чухсагъулдин чарар шад гьалара вахкана . Гьак I ни « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьилин къарардалди « Йисан малим - 20I7» республикадин конкурсдин муниципальный этап тухуник вичин лайихлу пай кутур , активвилелди иштиракай М . Гьажиеван т I варунихъ галай юкьван школадин тербиядин рекьяй директордин заместитель Замина Гьажимурадовадиз чухсагъул малумарна . Официальный пай акьалт I арайдалай гуьгъуьниз , суварин иштиракчийриз Магьарамдхуьруьн райондин искусствойрин школадин , Магьарамдхуьруьн I ва 2 – школайрин , Советскдин , Гъапцегьрин юкьван школайрин бажарагъ авай аялри гурлу концерт гана . Эхирдай райондин женсоветдин председатель Тагъуя Тагьировади ихьтин мярекат тухуниз къуват гайи « Магьарамдхуьруьн район » МРДИН Администрациядин кьил Фарид Агьмедоваз ва куьмекар гайи школайрин коллективриз , абурун руководителриз ва вири юлдашриз чухсагъул малумарна . А . АЙДЕМИРОВА .
+тушир адаз ахвар хвезвачир . Ада вичи вичик хиялар ийиз йиф акъудзавай . Са т I имил вахт алатна . Йиф йикъахъ элкъвенвай . Чинар к I евирнавай къачагъри кьулухъай атана вегьена адан сив кьуна лагьана : Гьинава ви пул , къизилар ? Лагь кван чаз , тахьайт I а чна вун рекьида . Сив к I евирнавай ада гъилерин гьишарадалди вичин сандух къалурна ва вичин сив ахъаюн т I алабна . Килиг ,лагьана къачагъри , эгер вуна гьарай эвер авурт I а чна вун рекьида , ахпа ви балаярни . Сивяй са гафнии акъудмир . Зун рази я , зак зи балайрик хкуьрмир , шейэр вири квез хьуй . Твах , твах ! Рази хьана Селимат диде . Сандух ич I и авуна Селимат диде вилерик шел кк I ана акъваз навай . Адаз шейэр ваъ , вичин балайрал пуьслуьквал гъиз кич I езвай . Гена садазни са зат I ни тавуна шейэр вахчуна абур хъфена . Селимат дидеди и кар аялриз чирнач . Ада и хажалатдин кар вичин къене туькъуьмзавай . Дидедин гьал акурла ахварикай кватай кватай балайри адавай хабар кьуна :
+Диде чан , вун вучиз сефилзава ? Хьайи кар авани ? Чаз вун ик I садрани акурди туш хьи ? Ваъ , ваъ , чан балаяр яваш сесиналди жаваб гана Селимат дидеди ,хьайи кар авач , куьн секин хьухь ! Къе вуч ят I ани зи кефияр авай хьтинди туш . Диде чан , духтурдиз эвердани !рик I ик къалабулух кваз хабар кьуна ч I ехи хва Селима . Я тахьайт I а духтурдиз тухудани !лагьана руш Периди . Ваъ , ваъ , чан балаяр , ам исятда алатда . Куьн секин хьухь ! Куьн Аллагьди хуьрай ! Куьн паталди дидеди т I алар вири эхда . Геж ийимир , чан балаяр , вахтунда куь тарсуниз алад ! Аялар школадиз рекье туна , хтана , вичи вичик фикирар ийиз ацукьна . Адан шак вичин мукьва кьилийрал фенвай , амма акъудна лугьуз жезвачир . Балайризни раиж ийиз к I анзавачир . Гьахъ дуьздал акъатдайдахъ ам инанмиш тир . Са кьадар вахтар алатна . Селимат диде ��ьуд аялни галаз вичин гъуьлуьн стха Агьмедан к I вализ мугьман хьана . Хваш беш авурдалай кьулухъ абур чаяр хъваз ацукьна , чпин рик I ерин сирер ачухариз башламишна . Генани Селимат дидеди вичин дердер абуруз ахъайнач , я вичин к I вал ат I айдакай са ихтилатни авунач . Вичин рик I из сабур гана акъвазна . К I вале зарафатрин хъуьруьнрин ванер гьатна . Аялриз шад хьурай лугьуз зарафатдин махар ахъайиз , вичи капар ягъиз хъуьруьнар ийизвай . Вилер лагьайт I а Агьмедалайни ва адан юлдаш Зуьгьредилай алатзавачир . Ам дикъетдивди абурун вилериз килигзавай . Шулугъ квайдан чин яру жедайдахъ ам инанмиш тир . Са арада абурукай са аялди лагьана : Селимат диде , накь чи дахди бахдиз са еке къизилдин туп I ал къачуна . Ваз авай кьван пул акунайт I а . Вири къацу , яру чарар тир . Къе дахди зазни кастюмар къачуда лагьана хиве кьунвайди я . Пул хьайила абур къачун вуч я , чан хва . Къачурай ман . Мадни хъсан . Буьркьуьдан мурад , чан хва , вилериз экв акун я , белки етимар я лагьана зи аялризни къачун . Квехъ мадни еке пулар хьурай . Агьмедни Зуьгьре чеб чпиз килигиз амукьнавай . Абурун чинар акваз акваз яру жезвай . За ваз чи бахдиз къачунвай туп I ал къалурдани ? Эхь , чан хва ,хъуьрез хъуьрез жаваб гана Селимат дидеди . Ингье , иерди яни ? Эхь , я , чан хва , эхь . Бес къизилдин туп I ал иерди жедачни ! Селимат диде кьуд патахъай элкъуьриз адаз дикъетдивди килигна ва вичин туп I ал тирди чир хьайила ада аялдиз лагьана : Я бала , я чан хва , ваз куь пул гьинал алат I а чидани ? Эхь ,лагьана аялди . Селимат дидедин гъил кьуна тухвана алай чка къалурна . Агьмедни Зуьгьре к I валяй экъеч I на катна . Чи пул гьамиша гьа инал алайди я , хъуьрез хъуьрез жаваб гана аялди ,куь пул гьинал алайди я ? Куьне к I евера чуьнуьхарзавайди яни ? Ваъ ,лагьана Селимат дидеди ,чаз гьинай къведа чуьнуьхарна эцигдай пулар . Пулар авайбуру чуьнуьхарда ман . Ам вири чи дахдини бахди са юкъуз къазанмишнавай пул я . Са юкъуз Эхь , эхь , са юкъуз . Селимат дидедиз къачагъар мукьвалай жагьана , амма вичиз чир хьанвайди садазни чирнач . Ихтилатар маса патахъ къекъуьрна . Са арадилай абур чпин к I вализ хъфена . Генани ада вичин балайриз вичин рик I ин сир ахъайнач . Вичин рик I ин сабур хвена . Агьмедазни Зуьгьредиз чуьнуьхай шейэр гьалал хьанач . Чпин кьилиз хьана . Р . САЛМАНОВ .
+Кьеп l иркъазмайрин юкьван школа акьалт l арайдан гьакъиндай 2003йисуз Абдурагьманов Тофиказ гайи Б 0318807нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Виридалайни биц l и вагьши землеройка я . Гъвеч l и туп l ун к l венк l кьван ада йикъа вичин заланвилелай кьуд сеферда гзаф гьашаратар незва . Суткадин къене ам 120 сеферда нез ва 70 сеферда ксуз агакьзава . * * * Виридалайни къуватлуди цвег я . Адавай вичелай 50 сеферда залан зат l хкажиз жезва .
+Къенепатан крарин къуллугъчийриз пешекарвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Ватандиз ва халкьдиз къуллугъ авунин лап хъсан адетар давамаруналди, куьне чи инсанрин секинвал уяхдиз хуьзва, тахсиркарвилерихъ галаз женг чӀугвазва. Полициядин къуллугъчийри кьунвай кьинез ва пешекарвилин буржидиз идалай кьулухъни вафалувал къалурдайдахъ инанмишвал ийизва. Квехъ мягькем сагъвал, къуллугъда агалкьунар хьун зи мурад я. «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил Ф . З . АГЬМЕДОВ .
+АДЕТ хьанвайвал , гьар йисуз чи уьлкведин вири пип I ера 4 – ноябрь халкьарин садвилин югъ яз къейдзава . Алатай жуьмя юкъуз суварин шадвилер Магьарамдхуьре авай РФ – дин халкьарин адетдин культурадин центрдани кьиле фена . Экуьнахъ фад РД – дин лайихлу артист Изам Улубеков кьиле авай зуьрнечийрин дестедин хуш авазрин сесиналди центрдин гьаятдиз ахмиш хьайи районэгьлияр патал и югъ халис сувариз элкъвена . РД – дин культурадин министерстводи , « Магьарамдхуьруьн район » МР – дин администрацияди ва МР – дин « Культурадин отделди » тешкилнавай мярекатар гурлувилелди кьиле фена . Центрдин гьаятда район дин аграрийри чпин майишатрин продукцийрин ярмарка , райондин яратмишунрин школадин тербиячийрин гъилералди авунвай имаратрин выставка ва республикадин районрин , шегьеррин яратмишунрин коллективрин иштираквал аваз , « Самурдин зул » лишандик кваз республикадин 5 фестиваль кьиле тухвана . Ярмаркадиз райондин СПОК ри , майишатри алай йисуз гьасилнавай девлетлу бегьерикай емишар , майваяр гъанвай . Месела , Дагъустанда еке фабрикайрикай сад тир « Гюней » т I вар алай къушарин фабрикади ва балугъар туьретмишзавай « Буллах » КФХ – ди чпин продукция майдандиз акъуднавай . Райондин школайри зулун бегьерикай гьар жуьре гуьрчег , рик I ел аламукьдай компози цияр туьк I уьрнавай столар ва яратмишунрин школадин аялри туьк I уьрнавай имаратар иллаки еке къимет гуниз лайихлу тир . Кьиле РД – дин культурадин лайихлу работник Ямудин Эгьмедханов авай « Гьунар » т I вар алай дестедин пагьливанри симинал хкаж хьана чпин гьунарар къалурна . Фестивалдин концертдин программа « Магарамкент » кьуьлерин ансамблди лезгинка авунилай башламишна . Фестиваль « Магьарамдхуьруьн район » МР – дин А дминистрациядин кьил Фарид Агьмедова тебрикдин гаф рахуналди ачухна . Вичин рахунра Фарид Загьидиновича къейд авурвал , и суварин юкъуз фестиваль кьиле тухуни чи халкьарин музыкадин культура хуьдай ва вилик тухудай , тежрибадикай менфят къачудай мумкинвал гузвайди , чун сад ийизвайди лагьана . Вири чун диндилай , миллетдилай аслу тушиз са халкь , чи тарих ва гележег сад тирди ва чун сад хьайила хушбахтлу гележегдихъ умуд кутваз жедайди лагьана . Гуьгъуьнлай рахай Дагъустандин халкьдин яратмишунрин К I валин директор Марита Мугадовади РД – дин культурадин министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Заре
+ма Бутаевадин т I варунихъай тебрикар авуна ва и сувар тешкиллувилелди кьиле тухунай МР дин Администрациядиз ва « Культурадин отделдиз » чухсагъул малумарна . Фестивалдин рамкайра аваз , РД – дин культурадин Министерстводин т I варунихъай Гьуьрметдин грамотаяр , республикадин яратмишунрин К I валин т I варунихъай дипломар ва МР – дин Администрациядин т I варунихъай фестивалдин иштиракчийриз рик I ел аламукьдай пишкешар гана . Фестивалда Магьарамдхуьруьн , Ахцегь , С . Сулейманан , Хивдин , Ботлихдин , Докъузпарадин , Къаякентдин , Агъул райондин ва Огни шегьердин яратмишунрин коллективри ва халкьдин манияр тамамарзавайбуру иштиракна . Абуру тамамарай манияр , кьуьлер гуьгьуьлар шадардай ва рик I ел аламукьдайбур хьана . Суварин шадвилер яргъалди давам хьана . А . АЙДЕМИРОВА .
+ВИЛИКАН Самур округдин Дакъузпара обществодик акатзавай хуьрерикай Ялцугъар ч I ехибурукай сад тир . I886 лагьай йисан переписда Ялцугъа I94 хизан , I229 инсан яшамиш жезвай . Ялцугърин хуьр культурадин ва культурно этнографиядин гьакъиндай куьгьне Самур округда сад лагьай чка кьазвай ва хуьруьнвийрин игитвилерин гьакъиндай гзафбуруз чидай чкадал алай . Са патахъай урус пачагьлугъдиз къарши экъеч I навай Гьажиисмаил хьтин халкьчияр , муькуь патахъай Ярмет , Рамазан , Гьажимет хьтин к I ел тавур арифар , маса патахъай машгьур шаирар тир Эмин , Мамедьяр , Насруллагь Нури , т I вар – ван авай хипехъан Забит серкер , Мичурин хьтин багъманчи Исмаил , Ахцегь райондин ОНО дин заведиш хьайи Али Мужрим Тагъизаде хьтин гзаф т I вар ван авай инсанри Ялцугърин хуьруьн т I вар Дагъустандин са кьадар чкайриз машгьур авур хьиз Азербайжандани Шеки – Ширван , Эреш ва Къебеле магьалрани адлу хуьр яз чирна . Къенин чи суьгьбет заз и хуьруьнви вичин хайидалай инихъ I45 йис тамам хьанвай Эфендиев Мислим Нуриевичан кар пешедикай рахаз к I анзава . Мислим I87I лагьай йисуз Ялцугърин хуьре вич савадлу тир Молла Нуридин хизанда хьана . Сифтегьан чирвилер , к I елизкхьин ада вичин бубадивай къачуна . Нуриди адаз гьак I араб , фарс , туьрк ч I аларни чирна . Вичиз хъсан чирвал , кьат l унар авай гада яз , хуьре к I валах авачирвиляй ам хуьряй экъеч I на Азербайжандиз физвайбурухъ галаз Бакудиз фена . Бакуда нафт I адин буругърал к I валахна са кьадар пул къазанмишна хуьруьз хтана . Ялцугърин патав гвай Филикъарин хуьряй тир Гуьльбес лугьудай са рушал эвленмиш хьана . Самур округда урус пачагьдин гьукум авай девирда Мислим бубадикай Мугълах дередин казак ( яни чи девирдин полицейский ) хкяна . Ада халкьдин арада къайда къанун хуьнин кар кьиле тухузвай . И хуьре угъривал , хиянатвал , тапарар , душманвилер хьтин виже текъведай гьалар авачир . К I вале авайбур са патахъ фидайла , к I валин рак I ариз дап I ар ядачир . Къуншид папаз атана и к I валяй са лигем ( къажгъан , киле , къаб т I ур ) тухуз к I ан хьайила , к I вале кас авачт I ани вичиз к I ани дилек алай чкадилай къачуна тухудай ва вичин кар тамам хьайила , хкана вичин чкадал эхциг хъийидай . Хуьруьн къурулуш лагьайт I а , са къавалай ц I уд къавал фидай хьиз сад садак кк I ана жедай . Гзаф к I валерин цлар уртахбур тир . Ялцугърин хуьре Усман бубайрин к I валин патав чилик мич I и муьхц гвай . Гъвеч I и хьтин къайдаяр ч I урайбур гьаниз вигьидай . Тахсир субутайдалай кьулукь жерме илит I дай , я тахьайт I а адаз маса жаза вичин сихилди , тухумди гудай . Диде бубадиз , мукьвакьилийриз , тухумдин башчийриз гьуьрмет , урват авай заманаяр тир . Эгер еке тахсиркарвилер авунваз хьайит I а , Ахцегьиз къазидин патав тухвана дуван ийидай . Еке тагъсир карвилер ихьтин группайриз пай жезвай . « Кавказдин дагъвияр »сведенийрин к I ватал Тифлис I868 йис Iжуз ( вири пуд жуздикай ибарат я ) : А ) кьиникьар , б ) кьисасар , в ) зина , г ) умышленно сад рекьин , д ) пиян яз , е ) кук I унар хьана , ж ) мукъаятсузвиляй , з ) жува жув кьин ктабдин 68-72 чинар . Гекъигайла Дагъустандин вири округрилай виридалай т I имил залан тахсиркарвилер Самур ва Куьре округра авай . К I валах хъсан тухунай Мислим бубадиз Самур округдин гьукуматдин патай т I вар алай шушка ганай . Вичихъ дерин чирвилер ва савад авай инсан хьуниз килигна , Советрин девирда Мислим буба Ахцегь райондин алакъадин агентстводин заведушивиле эцигна . Идан гьакъиндай адан зегьметдин книжкада тайин тир приказни ава . Мислим буба Мугъулах дереда хуьрериз почта агакьарзавай кас тир . Чарар , посылкаяр хутахиз адаз вичин гада Шевкетани куьмек гузвай . Гьуьрметлу к I елзавайбур , куьне фикир це : исятда 2-3 ва мадни гзаф кьилин образование авай лезгийрин хизанра а вахтунда чар к I елдай кас авачир . Къайгъанах авуна Мислим бубадив чар к I елиз тадай . Аферин Советрин гьукуматдиз ( образованиедикай чун кьилди рахада ). Мислим буба гьак I машгьур гъуьрчехъанни тир . Маса гъуьрчехъанри гъуьрчез фидайла , чпихъ галаз гъуьрчен киц I тухуда , амма Мислим бубадихъ вердишарнавай кац авай . Адан т I вар Каштан тир . Давлани тфенг гваз гъуьрчез фена къветер ягъайла , Каштана абур хкидай : « Мислим бубади гьасятда кьил ат I ана кациз гудай , къветрек Каштана кядачир . Агъсакъал хуьруьнвийрин лугьунриз килигна Ялцугъриз урус корреспондент атайла , ада Мислим бубадикай макъала кхьеналда . Адаз Каштан гзаф итижлу хьана , алцумайла кацяй 8 килограмм атана лугьудай . Ялцугърин хуьре къадав агакьна сихилар тухумар авай . Мислим буба уст I аррин сихилдикай тир ( вучиз лагьайт I а абурук уст I арар гзаф квай ). Мислим бубадиз халкьдин мисалар , зарафат хъуьруьн квай ихтилатар гзаф к I андай . Уст I аррин сихилди хуьрекдик кьел гзаф кутадай . Суфрадал кьел гъваш лагьайла , ада лугьудай : « За кьел гъваш лагьайла , чпи кьелекай хкудзай кеф аку ». К I валин къене ц I ун патав ацукьайла , ада папаз лугьудай : « Гуьлпес , и дуьньяда ц I ай заз хьуй , а дуьньяда ваз ». Сулейман гьажи ПАШАЕВ . Советск хуьр .
+РД- дин Правительстводин ва Администрациядин кьилин пресс-къуллугъди хабар гайивал, Дагъустандин кьил Владимир Васильева, СКФОДА (Кеферпатан Къавкъаздин федеральный округда) Россиядин Президентди тамам ихтиярар ганвай векил тайинаруниз талукьарнавай мярекатда иштиракна. РФ- дин Президентдин администрациядин руководитель Владимир Островенкоди, мярекатдин иштиракчияр, Россиядин Федерациядин Президентди 22- январдиз кьабулнавай къарардин бинедаллаз тайинарнавай СКФО- дин полпред Юрий Чайкадихъ галаз танишарна. АРБЕ ЮКЪУЗ,ДАГЪУСТАНДИН премьер-министр Артем Здунован регьбервилик кваз, РД- дин Правительстводин санитарнопротивоэпидемический комиссиядин иштираквал аваз гегьенш заседание кьиле фена. Заседаниедал коронавирус Дагъустан республикада пайда хьунин вилик пад кьуниз талукьарнавай серенжемар веревирдна. Къенин юкъуз дуьньяда 470 касдик вирус акатнавай дуьшуьшар малум я. Абурукай 287- Китайда, 2- Тайиланда, I- Японияда ва I дуьшуьш Кьиблепатан Кореяда малум хьанва ва 9 дуьшуьшда вирус акатайбур кьенва. Иниз килигна, коронавирус республикадиз акъатунин вилик пад кьунин мураддалди, РД- дин Роспотребнадзордин Управлениеди РФ- дин сергьятрилай агьалияр элячӀзавай пунктара санитарно – карантиндин гуьзчивал гужлу авунва, гьар юкъуз ОРВИ ва пневмония уьзуьр акатнавайбурун мониторинг тухузва. Заседаниедин эхирдай Артем Здунова, саламатвал авачир регионрай къвезвайбур, туристар, делегацияр ва чи региондай патариз физ хквезвайбурни сергьятрин пропускрин пунктара тамамвилелди ахтармишна кӀанзавайди къейдна. -Вирус тайинарнава, вилик пад кьун патал язавай рапар мукьвал вахтунда чал агакьда. Вахтунда хабардар авунин нетижада гьар са касдин хатасузвал хуьдай мумкинвал жеда,- алава хъувуна премьер-министрди.
+Алай йисуз, чи уьлкведа Ватандин чӀехи дяведа гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 75 йис тамам жезва. И залум дяведа гъалибвал къазанмишуник лайихлу пай кутурбурун арада чи районэгьлиярни ава. Гьайиф хьи йис – йисандавай абурун кьадар генани тӀимил жезва ва абур тупӀаралди гьисабдайвал ава. Дяведин иштиракчийрилай гъейри чпин аял вахт залум дяведин йисари пучай несилдин рикӀелай къенин юкъузни гьа цӀаяр алатнавач. Гьа ихьтин уьмуьрдин уькӀуь – цуру дадмишнавай, зегьметдин къадир авай, уьмуьрдин са берени бада ракъур тавурбурукай сад чи районэгьли Гьасанов Музафар Теймуршахович я. Ватан патал виридалай залум вахт алукьайла, Музафар Теймуршаховичан I0 йис хьанвай. Гьа вахтунин несилдихъ галаз, ацалтай азиятар зиллетар, кашар, мекьер чӀугур ам чирвилерикай къерех хьанач. Докъузпара райондин Чахчахрин хуьре ирид лагьай классдал кьван кӀелна. I947 – йисуз ам Дербент шегьердин педучилищедиз гьахьна. Педучилище акьалтӀарай жегьил пешекарди са йисуз Тагьирхуьруьнкъазмайрин школада малим яз кӀвалахна. Гуьгъуьнлай чанда чирвилерихъ ялдай гьевес авай жегьилди С.Сулейманан тӀварунихъ галай институтни акьалтӀарна. Институт акьалтӀарай ам, Цнал хуьре сифте школадин завучвиле гуьгъуьнлай директорвиле тайинарна. Вичин везифайрив карчивилелди эгечӀай Музафар Теймуршаховича, вич кар алакьдай, коллективдиз регьбервал гуз жедай, жавабдар пешекар яз къалурна. Иниз килигна ада, гуьгъуьнлай Хъартаскъазмайрин, Оружбайрин ва Буткъазмайрин хуьрерин школайрин директор яз, ЦӀийихуьруьн школадин урус чӀалан малим яз гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугуна. Ирид йисуз ЦӀийихуьруьн совет яз кӀвалахна. Гьа вахтунда аник ЦӀийихуьр, Буткъазмаяр, Къличхан ва Храхуба хуьрер акатзавай. Кьуд хуьруьн агьалийрин игьтияжар таъминарун зарафат кар туш. Хуьрера эквер тунин, газар гъунин месэлайрик Музафар Теймуршаховича вичин лайихлу пай кутунва. Ам халкьдивай, абурун дердиривай са юкъузни къерех хьанач. Хуьруьн советвиляй экъечӀайдалай гуьгъуьниз яргъал йисара ЦӀийихуьруьн школадин тешкилатчи яз кӀвалахна. I990 – йисуз Музафар Теймуршахович лайихлу пенсиядиз экъечӀна. Вичин уьмуьрдин юлдаш Муьгьуьжат халани (ам и мукьвара рагьметдиз фена) галаз тербияллу вад велед уьмуьрдин шегьредал акъудна. Абурухъ чпин пешеяр хизанар ава. Абуру Музафар бубадиз I0 хтул ва цӀудалай виниз птулар багъишнава. Адан рухваяр тир Замирани Измира гъвечӀи Ватандин тӀвар уьлкведа раижзава. Замира 25 йисуз погран къуллугъ гьакъисагъвилелди тамамарна лайихлу пенсиядиз экъечӀнава. Виликан пешекар футболист, Махачкъаладин «Динамо» командадин иштиракчи тир Измира, вичин алакьунар тренервилин пешедиз бахшнава. Москвада яшамиш жезвай Измира сифте гадайрин команда гьазурзавай, гила ада кьве сезонда мини – футболдай рушарин командадихъ галаз кӀвалахзава. Москвада акъатзавай «Пьедестал почета» газетдай малум хьайивал, меркездин студентрин къугъунра, Измира регьбервал гузвай рушарин команда кьвед лагьай чкадал ала. Командадин иштиракчийри лугьузвайвал, Измир Теймуршахович чи тренер хьайидалай кьулухъ гьам къугъунра, гьам чи арада авай алакъайра бегьем дегишвилер хьанва. Чна, садвал ва команда хизан хьиз гьиссзава. Им гьелбетда, Музафар Теймуршаховичан хизан чизвай гьар са кас патал еке дамах я. ЯхцӀур йисалай виниз гьакъисагъвилелди чӀугур дурумлу зегьметди хъсан нетижайрихъни гъанва. Музафар Теймуршахович шумудни са юбилейдин медалрин, Гьуьрметдин грамотайрин, «Зегьметдин ветеран» тӀварцӀин ва са кьадар наградайрин сагьиб я. Чна, квез жезвай бегьерлу юбилей рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй куьн идалай кьулухъни кӀубан яз, куь сихилда жезвай хийирдин мярекатрин багьа мугьман хьурай, гьуьрметлу Музафар Теймуршахович!
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН М.Гьажиеван тӀварунихъ галай юкьван школадин малим Айшат Шафиевнади коллективда 200I– йисалай инихъ кӀвалахзава. Ада жуьреба-жуьре везифаяр тамамарзава. Гьар гьи хиле кӀвалахнатӀани, Айшат Шафиевнади вич хци рикӀ авай, вири патарихъай кьетӀен чирвилер ва кар алакьдай чешнелу малим яз къалурна. Ада тербия гайи аялри гьар жуьре конкурсра хъсан чкаяр кьуна, грамотайриз лайихлу хьана. Айшат Шафиевна хъсан малим хьиз, гьакӀ тешкилатчини я. Вичел тапшурмишай кар ада пакадал вегьедач, вахтунда истемишзавай
+къанунралди тамамарда. Алай вахтунда Айшат Шафиевнади чи школада гьазурвилин группа кьиле тухузва. Гьар юкъуз ада милайимдаказ аялар ва абурун диде-бубаяр кьабулзава, абурухъ галаз еке рафтарвал хуьзва. Вичин пешедал рикӀ алай Айшат Шафиевнади аялрихъ галаз тешкилзавай кӀвалах абур патал чӀехи сувар я. Вичин тарсара программа ФГОС- дай истемишзавай тадаракар ишлемишиз аялрин чирвилер хкажзава. Айшат Шафиевнади гъвечӀи классра кӀвалахзавай малимрив кӀелиз, кхьиз, гьисабиз вердиш хьанвай тамам аялар вахкузва. Адан кӀвалахдилай са малимар ваъ, гьакӀ диде-бубаярни рази я, ва вирида адаз чухсагъул лугьузва. Ихьтин гьуьрмет школадин ва диде- бубайрин патай къазанмишун тӀимил кар туш. Къуй Айшат Шафиевна хьтин малимар чахъ гзаф хьурай, къуй ЦӀийи йисуз адаз цӀийи агалкьунрихъ даим камар къачудай сагъвал гурай.
+ДЕКАБРДИН вацран эхирда, Китайдин, агьалияр гзаф яшамиш жезвай Хубэй провинциядин Ухань шегьерда, са гъвечӀи геренда къизмишвал къачур стӀалжемдин тӀегъуьнди виридак къалабулух кутуна. Экспертри тайинарайвал, стӀалжем арадал гъизвайди цӀийи жуьредин КОРОНАВИРУС20I9- NCOV я, ва ам садакай масадак акатзава. Ифинар акьалтун, уьгьуьяр агалтун ва къиздирма хьун уьзуьрдин сифте лишанар я. И вирусдикди къенин юкъуз 304 кас кьенва ва азарлубурун кьадар 13 агъзурдилай виниз хьанва. Алай вахтунда, вирус акатай дуьшуьшар Кьиблепатан Кореяда, Японияда, США- да, Таиланда, Канадада, Вьетнамда, Сингапурда, Непалда, Францияда, Австралияда ва Малайзияда малум хьанва. Хаталу тӀегъуьндин инкубациядин вахт 2 йикъалай I4 йикъалди давам жезва. И вахтунда азарлудан кьил тӀа, нефес дар жеда, уьгьуьяр яда, кьил элкъведа ва зайифвал гьиссда. ТӀегъуьндикай гьикӀ хуьда: -гъилер запундалди ва я спирт галай шеъэралди хъсандиз чуьхуьн, михьун, кьацӀай гъилералди вилерив, тӀишив хкьун тавун, уьгьуь ядайла сив салфеткадив ва я кьуьнтев кьун, азарлудахъ галаз алакъадикай хуьн, мукьвал мукьвал алакъа жезвай чкаяр, кӀвал михьун, маскаяр ишлемишун ва ишлемишай маскаяр цӀай яна кун вири и уьзуьрдикай хуьдай чарасуз шартӀар я. Як, какаяр тамамвилелди ргана ишлемишна кӀанда. Вагьши гьайванрихъ агат тавун ва кӀвалерин маларихъ галаз алакъадилай гуьгъуьнизни гигиенадин къайдайрал амал авуна кӀанда.
+Къе къадим Ахцегьа халкьдин игитвилин « Шарвили » эпосдин сувар кьиле тухузва .
+КЪАДИМ Ахцегьа кьиле тухузвай халкьдин игитвилин « Шарвили » эпосдин сувар гьакъикъатдани халкьдин рик l алай сувариз , лезги халкьдин ч l ехи ва шад межлисдиз элкъвенва . Дагъустандин руководстводин , Москвадай , Санкт Петербургдай , Россиядин маса шегьеррайни районрай атанвай гзаф кьадар мугьманрин ишти��аквал аваз республикадин общественностди лезги халкьдин игитвилин « Шарвили » эпосдин сувар сифте яз гегьеншдиз къейд ийидайла и сувар гьар йисуз игитвилин эпосдин къагьримандиз памятник эцигдай Ахцегь хуьре къейд авун къарардиз къачунай . Сувар Шарвилидин гуьмбет хкаждай чкадал цуьквер эцигунилай башламиш жеда . Ахпа художественный самодеятельностдин коллективар майдандиз экъеч l да , спортдин акъажунар кьиле фида , суварин ч l ехи концерт гуда . Вири халкьдин и сувариз чи райондани гьар йисуз хъсан гьазурвал аквазва , чи районэгьлийрини ана лайихлувилелди иштиракзава . За « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин , адан администрациядин ва кьилди зи патай вири районэгьлийриз , гьак l суварин вири иштиракчийриз и сувар рик l ин сидкьидай мубаракзава . « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил , Райондин Собраниедин председатель Фарид АГЬМЕДОВ .
+РАЙОНДИН администрациядин заседанийрин залда рекьерин гьерекатра хатасузвал таъминарунин гьакъиндай райондин комиссиядин нубатдин заседание кьиле фена . Заседаниедал муниципальный райондин рекьерин гьерекатрин хатасузвал таъминарун патал 20I4ЙИСАН Iпаюна авунвай к I валахдин , райондин рекьерин куьчейрин сетар авай гьалдин ва абур нормативный истемишунриз жаваб гузвай гьалдиз гъун патал кьабулзавай серенжемрин гьакъиндай , 20I4ЙИСАН гатун курортрин сезондин вахтунда рекьера хатасузвал таъминарун патал кьабулзавай серенжемрин ва райондин комис сияди кьабулнавай къарар тамамарзавай гьалдин гьакъиндай месэлайриз килигна . Заседание райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай , комиссиядин председателдин заместитель Гьабибулагь Мурадалиева ачухна . Ада заседаниедин иштиракчияр Дагъустан Республикада авай рекьерин гьерекатрин хатасузвал хуьзвай государственный инспекциядай атанвай чарарихъ , информацийрихъ галаз танишарна . Гьак I ни анал райондин рекьера , куьчейра авай кимивилер , татугайвилер арадай акъудун патал кьабулна к I анзавай чарасуз серенжемрин ва рекьера хатасузвал таъминарун патал профи лактикадин серенжемар кардик кутунин гьакъиндай ачухдиз лагьана . Заседаниедал винидихъ галай месэлайрин гьакъиндай ОМВДИН ГИБДД дин отделдин начальник Жабир Агьмедова , ДЭП -26 ОАО дин генеральный директор Заки Фатахова , райондин администрациядин кьилин заместитель Шериф Алиханова образованиедин управлениедин кьилин пешекар Урдухан Магьамедова гегьенш информацияр авуна . Информацийрин винел рахай Магьарамдхуьруьнни Тагьирхуьруьн къазмайрин администрацийрин кьилер тир Рафик Агъамирзоева , Абдулкъадир Султанова , Гостехнадзордин инспекциядин начальник Назарали Сефералиева , райондин общественный советдин председатель Агъадаш Нагъметуллаева , муниципальный райондин акъсакъалрин советдин председатель Аликбер Аликберова чпин фикирарн�� лагьана . Заседаниедин эхирдай винидихъ галай месэлайрин гьакъиндай махсус къарар кьабулна . А . АЙДЕМИРОВА .
+ГЬАР ЖУЬРЕ транспорт дат I ана къекъвезвай рехъ четин , гьамиша мукъаятвал хвена к I анзавай участок я . Уьмуьрдин дамарар яз гьисабзавай рекьера транспортдин гьерекат къвердавай гзаф жезва . Рекьера гьерекат авунин къайдайрал амал ийиз алахъзавай водителар т I имил ава . Абур пассажирар , парар вахтунда саламатдиз агакьарун патал чалишмиш жезва , рекьера мукъаят жезва . Рекьера ички хъвана , кьил гижи яз рулдихъ ацукьзавайбурни т I имил дуьшуьш жезвач . Рекьера гьерекат авунин истемишунрал амал тийизвайбуру транспорт къайдадик квачиз маршрутдиз акъудзава , чеб рекьера низамсуз тухузва . Эхиримжи вахтара рулдихъ ацукьзавайбурун жавабдарвал хкажуниз талукьарнавай законар гзаф кьабулнават I ани , абу рал амал тавурбуруз жазаяр гузват I ани , жермеяр къачузват I ани , рекьера гьерекат авунин хатасузвал лазим тир дережада авач . Гзафбуру рекьера гьерекат авунин йигинвал кьадардилай хейлин артухарзава , бязибур рекье авай машинрилай къайдайрал амал тавуна алудиз алахъзава , рекьерин госзнакрал гзафбуру амал ийизвач . Маршрутда авай машинар хуьрерин рекьера ихтияр тагузвай чкайрал акъвазарзавайбурни т I имил туш . Анжах са алай йисан ирид вацра ц I удралди шоферар водителвилин ихтияррикай магьрумна , хейлинбурув еке жермеяр гуз туна . Гьар жуьре маса жазаяр гайибурун кьадарни т I имил туш . Ички ишлемишна рулдихъ ацукьун виридалайни еке тахсиркарвал я . Вучиз лагьайт I а пияндан кьат I ун къайдадикай хкатзава , гуьт I уь рехъ , къекъуьн , гуьне гьяркьуь шегьре хьиз аквазва . Ички ишлемишна рулдихъ ацукьун , йигинвал кьадардилай артухарун , къайдадик квачир машин гараждай акъудун себеб яз уьмуьрлух рик I елай тефидай пашманвилер арадал къвезва . Гьавиляй ички ишлемишна рулдихъ ацукьзавай гьар садахъ галаз неинки рекьерин къуллугъдинни милициядин работникри , гьак I вири общественностдини рази тежедай женг ч I угуна к I анда . Чаз транспортди рекьера гьерекат авунин истемишунрал амал тийизвай водителрин рик I ел мад сеферда хкиз к I анзава : рехъ гьамиша четин , мукъаятвал хвена к I анзавай участок я . М . ГЬАЖИХАНОВ , ДПС дин инспектор .
+Лезгистанда гьужумна къе арандал , Ц I ийи мешреб гъида лугьуз деврандал . Безетмиш чил , багъ , уьзуьм бустандал , Гьар са нямет бул хьуй лугьуз , Шарвили . Къулай шарт I ар халкьдиз гзаф чида къе , Дагъни чна ядигар хьиз хуьда къе . Ишигъ ава чимивални гъида къе , Гьар хизандиз регьятвал гуз , Шарвили . Чи дагълара ви къудратлу ван ама Вун ацукьай шумуд хуьре къван ама . Гьар чкада ак I я ви руьгь чан ама , Лезги халкьди рик I е хуьз вун . Шарвили . К I елед хивел чун сувариз алт I ушдай , Дамах цифер сирих яна арушдай . Са къив гуз ша дагъдин кьакьан кук I ушдай , Къе чаз сувар тебрик ая , Шарвили . Ви девирдин далдам , зуьрне ван алаз , Лезги адет хуь�� рахурда чан алаз , Мел межлисда Къагьримандин тан алаз , Кьуьлуьник ша шадвал ийиз , Шарвили . Хкадриз ша синерилай синерал , Этир бул жез чи яйлахрин ценерал . Вун къекъвейт I а чан акьалтрай цуькверал , Халкьдин уьтквем ви руьгь кутур , Шарвили . Хеб бередай акъуддайла яйлахдиз , Дадлу нямет дадмиш ийиз дамахдиз , К I арасдин т I ур вегьей хьиз на къаймахдиз , Къени гьа т I ул адет хуьзма , Шарвили . Лезги чилин ханумар къе уяхдиз , Хважамжамрин рангар к I ват I из къужахдиз , Са виш жуьре мод хкягъиз дамахдиз , Акурт I а вун гьейран жеда , Шарвили . Къе жегьилрин рик I и дамах къачузва , Мукьва жезва дуствилин гъил вугузва . Гьар сада вич Шарвили я лугьузва , Вуч кьван къени къилихралди , Шарвили . И . КЪАДИМОВ .
+Ц I уд йикъан рекьиз са юкъуз фидай , Чи Шарвилидин балк I андиз тамаш . Мензилар ат I уз чин тийир , чидай , Балк I ан туш , гар я тежедай яваш . Дагъдилай дагъдал лув гудай ада , Тур гъиле авай , атлу винеллаз . Хъсандиз чидай дяведин къайда , Кьведни чеб чпиз даяхарни яз . Сада турунив къирмишдай душман , Сада сарарив , чангув , к I урарив Михьдай душманрив ац I анвай майдан , Ац I урдай чуьллер ахпа сурарив . Ихьтин пагьливан , ихьтин къагьриман Кьиле авай халкь ажуз жедай туш . Кьегьалрин къеле жанлу Лезгистан Душмандивай гьич къачуз жедай туш .
+Шарвилидин невеяр я лезгияр , Дагълар буба , Цуьквер диде , свас Шекер . Чун я вири Шарвилидин багърияр , Ам даях я , ам я лезгийрин регьбер . Душман атай гьар са ч I авуз Ватандал Тур хкажна ацукьдай ам пурара . Аждагьанрин т I ем къведачир гьич адал , Абур вири секин жедай сурара . Лезгистандин гьар са хуьре , шегьерда Шарвилидиз ава хас тир к I елеяр . Чна Ватан хуьзва гьадан тегьерда , К I елейрикай авуна хьиз къелеяр .
+Игитдикай рахазва чун Чи игитвал хуьн патал , ГЬАР СА АЗГЪУН са хан хьана , к I ур гуз хьана Лезгистандиз . Лезгистандиз хва к I ан хьана , къагьриман хва , залан , хци , лап суьгьуьрдин гьайбат авай тур гъилевай . Сузадик квай Лезгистандин ингье , эхир Сад Аллагьдиз ван хьана , ам азадун патал адаз куьмек авун к I ан хьана . Дагъларани Цуьквера чаз , Сад Аллагьдин регьимдик кваз , хва БАГЪИШНАШАРВИЛИ , намусдик хал , бе дендик т I ал квачир панагь лезгийрин , ч I уру гаф ч I ал лугьуз дак I ан , гъилерин квал къалуз дак I ан , дережани дагъ кьван кьакьан Шарвили . Уста Дагьар ирид юкъуз , ирид йифиз кусун тийиз , фуни тенез залан кардал алахъна , Шарвилидиз тур гатаз к I анз галат хьана , ик I ак I талгьуз , вичин чатук чан эцигна к I валахна . Шарвилиди гъил къакъажна , тур хкажна , яна дагъдин пад . Дагъдай бирдан руг акъатна , пад алатна , халкьдиз хьана шад . Чир хьана хьи , халкьдиз вичихъ авайди даях , герек ч I авуз
+Дагъларанни Цуькверан Пагьливан хва Шарвили Жедай акур кас гьейран , Ашукь тир рушар вири Машгьур хьана гъвеч I измаз Гьуьжетунра , къугъунра , Кьисмет хьанай гьак I адаз Къалурун вич ягъунра Кич I е тушир пагьливан Хьел тефидай хур авай , Гьак I ни къуват , буй кьакьан Ва суьгьуьрдин тур авай Хайи чилел къучагъди Чапхунчияр тадачир , Вич галатун садрани Ада хиве кьадачир . И къуватар гададиз Гузвайди тек са руш тир , Къуншидаллай Дидекъиз Адан рик I из лап хуш тир . Адаз ак I тир , рушан рик I Вичихъни гьак I кузвай хьиз , Фейивални , уьлчуьйриз Руш гьасятда гузвай хьиз , Амма руша садрани Ганачир ихьтин лишан , Виридаз хьиз гьадазни Кьегьал хуш тирт I ан масан . Са кьадар вахт фейила , Шарвилини авачиз , Душманар мад хтана , Эгеч I на хуьр тарашиз . Хуьр тарашна хъфена Атай патахъ душманар . Дидекъизни тухвана Хуьр авуна пашманар .
+( риваят ) Шарвилидин дуьз рекьяй т I уз Пак мураддихъ фин патал . чанни гудай , гьамиша уях . Чир хьана хьи , халкьдиз вичихъ авайди Инсан , ц I айлапандин гьайбат авай , амалриз хъсан . Гьар са душман халкь тарашиз атай чи чилел , ажузарна Шарвилиди нагъв алаз вилел . Лезги чилин къуват авай Шарвилидин тур , къугъваз жедай адан гъиле гьамиша гуз нур , ни хиялда яракь туш ам телефдай душман , ам я чуьнгуьр Касбубадинхалисан куркур . Течирбуру хабар кьазва : « Вуж я Шарвили ?». Чидайбуру жаваб гузва : « Аждагьанрин т I ем текъведай гуж я Шарвили » Дагъла ГЬАЖИ ЖЕЛИЛ
+ранни Цуькверан хва багъишай элдиз , гьазур тир эл хуьз , Лезгистандин къагьриман хва , лезги халкьдин эрзиман хва , фидай вич душмандин винел къати т I урфан , гужлу сел хьиз . Шарвилидиз эвернай за Дагъустандал Чечнядихъай ч I улав цифер атай ч I авуз . Ам куьмекдиз атанай чаз . Буракь хьтин балк I андаллаз ва зульфикъар тур гъилеваз . Шарвилидин буба цав я , диде чил ; халкь арха я адан къуьнуьхъ галай гъил . Са патахъай тамашайла , ам адетдин инсан тир шелни чидай , хъуьруьнни . Виридаз хьиз къадир авай шегьердинни , хуьруьнни . Галатунни гьиссдай ада , суствилини эзмишдай ам , гагь гагь жедай ам гъарик I. К l вал эцигун , муьгъ эцигун , багъ илигун машгъулатар тир адаз . Дагъ пад авун , халкь сад авун , пашман хьайи рик I шад авун асант крар тир адаз . Амма Ватан к I еве гьа тай вядеда , адаз тешпигь гъидай инсан жегъидачир дяведа . Ам дидедин са мани хьиз гьатна халкьдин тарифда , женгера гьич магълуб тахьай къагьриман хва амукьда гьак I Лезгистандин тарихда . Рагьмет гъизвач чна адаз гунагь я . Ам кьенвач , я рекьидайд туш , ам чи халкьдин панагь я . М . ЖЕЛИЛ . Шарвилидиз и юкъуз Хабарна и кардикай , Есир хьанвайди ялгъуз Вичин к I ани ярдикай . Агакьарна душмандихъ Ам лувар квай балк I анди , Гьахъ вахкана душмандив Артухни кваз накьанди . Хирер хьана вичелни Лап гьалсуз яз хтана , Сагъ саламат яз хуьруьз Дидекъизни хкана . Раханач ам са гафнии Рушахъ галаз а рекье , Гафар гзаф тирт I ани Ашкъиди кузвай рик I е . Дагъларани Цуьквера Йикъарикай са юкъуз Кудна к I валин суьгьбетар Эхир кьил гьик I хьуй лугьуз . Я кас гада атана Акакьнава яшарив , Аквдач хьи гьич ам чаз Рахаз хуьруьн рушарив . Валлагь , къужа , чи хциз Ваъ лугьудай руш жедач , Амма адаз и хуьре Акатайди хуш жедач . И гафар��л Шарвили Вични к I вализ хтана , Ада вичиз к I аниди Гьи руш ят I а лагьана . Ада диде бубадиз Къуншидин руш къалурна , Ам це лугьуз уьлчуьяр Гьа гьа няниз ракъурна . Уьлчуьяр фад хтана « Ваъ » лугьудай жаваб гваз . Тажуб хьана кьве падни : « Шарвили к I ан туш рушаз ?!» Рушан жаваб куьруь тир : « Ам къагьриман я зурба , Адан гьунаррал ч I ехи Гьейран я зун , хуьр уба . Заз вун к I ан я арха хьиз , Пагьливан яз , инсан яз . Амма за зи к I анивал Багъишнава масадаз . Ам пагьливан туш , гьелбет , Адетдин са инсан я , Гьадахъ галаз зи суьгьбет Хьанва , ам заз масан я . Рик I из буйругъ гуз жедач , Бушбур жеда рахунар Муьгьуьббатдихъ , зи стха , Ава вичин къанунар . Хуьруьн руш Шарвилидиз Тамашначт I а ярдиз хьиз , Тамаш тийин ша чунни Са ажайиб кардиз хьиз . Пачагьдин хва к I ан жедач , Нехирбандиз фида руш , К I ани рик I из ван жедач . Ибур кьуру гафар туш . Шарвилидикай материалар гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ я .
+СА АКЬВАН вахт туш чи районда МФЦ ( гзаф везифайрин идара ) кардик акатна к I валахиз . И идарада , иниз къвезвай райондин агьалийриз къуллугъ авун патал 14 жегьил къуллугъчиди к I валахзава . И идарадин къенез гьахьнамаз , еке залда , са шумуд столдихъ , чина хъвер , к I валахунин гьевес , чпизни виридаз кьилин образованияр авай жегьилар ацукьнава . Ибур вири чпин дердияр аваз иниз къвезвай инсанар кьабулун патал гьазур я . Гила чун иниз къвезвай инсанрин дердияр гьихьтинбур ят I а тамашин . Сад лагьайди , и идарадин т I вар МФЦ я . Мумкин я , гзафбуруз им вуч чка ят I а , аниз инсанар вуч патал физвайди ят I а чир тахьун . И кардал са касни айиб ийиз жедач . Вучиз лагьайт I а , МФЦ кардик акатна са йисни хьанвач . Кьвед лагьайди , МФЦ да ( гзаф везифайрин идара ) райондин агьалияр патал гзаф къулайвилин шарт I ар яратмишнава . Тамаш садра , чун патал ина « зеленкадин » чар ( государстводин регистрациядин свидетельство ), заграндин , Россиядин Федерациядин гражданин лагьай паспортар , аялриз пособияр гузвай , жуьреба жуьре субсидияр ва гзаф маса документар туьк I уьриз куьмекар гузва . И куьмекар квекай ибарат я ? Чи райондин гьи агьалидивай хьайит I ани иниз атана , вичиз к I анзавай куьмек квекай ибарат ят I а лагьана , заявка вугуз жеда . Вавай заявка кьабулун патал 5-7 минут вахт герек жеда . Гила чна виликдай гьик I тирт I а рик I ел хкин . Вири к I валахрикай чун рахадач , чун « зеленкадин » чар къачунал акъвазин . Чи районда МФЦ ачухдалди чпин чилериз , дараматриз « зеленкаяр » къачур вишерали инсанар ава . Заз чиз ибурун виридан рик I ел алама и рекье гьихьтин четинвилер ацалтзавайт I а . Шумуд идарадайидарадиз фена к I анзавайт I а , пулунин харжияр гьихьтинбур жезвайт I а . И рекьера инжиклувилер чал пара ацалтна . Амма гила ак I туш . МФЦ ди и везифаяр , жезвай инжиклувилер вири вичел къачунва . Квез , за жув шагьид хьайи са мисал гъин . Са акьван вахт алатнавач , за , зи гададиз Россиядин гражданин лагьай паспорт къачуна . За МФЦ диз з�� гададин хайивилин гьакъиндай шагьадатнама , шикилар гъана вугана . Кассадиз 230 манат пул госпошлина гана . Гьа идалди зи кат калтугун куьтягь хьана . Ц I усад югъ алатайла заз МФЦ дай паспорт вахчун патал зенг авуна . Заз амукьайди паспортдин столдай гададин паспорт вахчун я . И мисалдай квез гьихьтин кьезилвилер хьанват I а аквазва . Магьарамдхуьруьн МФЦ дин директор Исакьов Исакь Сефералиевичахъ галаз хьайи суьгьбетдай малум хьайивал , идара кардик акатна к I валахиз йисни туш . Амма и вахтундин къене МФЦ ди агьалийривай 6544 заявка кьабулнава , ибурукай 4226 агьалидин заявка кьилиз акъуднава . МФЦ ди муниципальный райондин администрациядихъ галаз сигъ алакъада аваз к I валахзава . Райондин администрацияда кьиле физвай совещанийра иштиракзава , анал к I валахар физвай гьалдин гьакъиндай гьахъ гьисабар ийизва . Хуьрерин администрацийри тухузвай сходрал иштиракзава . Исакь Сефералиевича мад са к I валах къейд авуна . И мукьвара МФЦ дин фикирда райондин центрдивай яргъара авай хуьрера , гележегда вири администрацийра чпин кабинетар ачухун фикирда ава лагьана . И к I валахди чи райондин агьалияр патал мад са кьезилвал арадал гъида . Р . МУРАДАЛИЕВ . Шикилра : МФЦ дин къуллугъчияр агьалийрин къуллугъда акъвазнава .
+АЛАЙ ДЕВИРДИН эхиримжи йисара ЮНЕСКО дин къарардалди « Дуьньядин халкьарин дидедин ч I аларин йикъар » суварар хьиз кьиле тухун », « гъвеч I и ч I алар » гьатнавай ч I уру гьалдал фикир желб авун , ч I ехи ч I алари гъвеч I ибур эзмишуникай хуьн патал гьар са халкь , гьар са инсан вичин багъри ч I алан къайгъудар хьунин пак буржи кьиле тухуниз ч I ехи эвер гун хьанва . Гьар са ч I алахъ тек са вичиз хас тир гафарин хазина , сесерин тартиб , мягькем ибараяр , грамматикадин къурулуш ава . Лезги халкьдихъни вичин хсуси такьат – лезги ч I ал ава . Лезги ч I ал , адан гафарин къурулуш ахтармишна чирунин к I валахдихъ ва ч I алан илимдихъ эхиримжи вахтара тайин агалкьунар хьанва . Чахъ М . М . Гьажиеван « Урус ч I аланни лезги ч I алан словарь » агакь хъувунва , « Лезги ч I аланни урус ч I алан словарь » ава , А . Гуьлмегьамедован пуд ктабдикай ибарат « Лезги ч I алан словарь » хьанва ва лексикологиядин жуьреба жуьре илимдин ктабар ва макъалаяр ава . Идахъ галаз сад хьиз , лезги ч I ал мектебда чирун еримда хьун патал лексикологиядиз талукь бес кьадар пособияр авачирвилин игьтияж югъ къандавай гзаф гьисс ийизва . Абурукай садни гафарал к I валах тухунин тайин система тахьун ва я а к I валах тухунин серенжемар чеб тахьун я . Ч I ал чирунин карда малимдин гъиле У , У I – У II, У III – I Х , Х – Х Iклассар патал учебникрилай гъейри методикадин пособияр авач . Лезги ч I алан программадини « жуьреба жуьре темаяр чируниз талукь методикадин къайдаяр тайинарун учителдин вичин везифа яз тазва » (4чин ) кхьиналди талукь институтри чпелай методикадин к I валах алуднава . Ф . НАСРЕДИНОВ , лезги ч l аланни литературади�� малим ( Эхир къведай нумрада ).
+Дуьз рахуни ч I ал гуьрчегарда
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+Магьарамдхуьре авай агьалияр кардик кутазвай центрдин коллективди РАМАЗАНОВА МАРИНА бедбахтвилин дуьшуьшдик акатна кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз адан хизандиз ва мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч I угуналди башсагълугъвал гузва .
+ОБЪЯВЛЕНИЕ КЪУЛЛУГЪЗАВА АСКЕРДИ ВАТАНДИЗ И ЙИКЪАРА Гилийрин хуьре яшамиш жезвай Магьамедоврин хизандиз Приморский крайдин Владивосток шегьерда авай 30926 нумрадин военный частунай ихьтин чар рахкурнава . Ана ик l кхьенва : « Гьуьрметлу Дашдемир Халидович ва Къизлер Межидовна ! Куь хва младший лейтенант Магьамедт I агьиран къуллугъ чи гьуьлуьн ях кьушундин Тихоокеанский флотда кьиле физва . Вичин буржи лайихлувилелди тамамарзавайдан , чирвилер ва аскервилин пешекарвилин устадвал дурумлувилелди хкажзавайдан гьакъиндай хабар гун чаз пара хуш я . Частунин командирди хциз хъсан тербия гунай , ам хайи Ватандал рик I алаз тербияламишунай Квез чухсагъул лугьузва . 30926военный частунин командирдин везифаяр вахтуналди тамамарзавайди , полковник К . ХЛУС ». А . АЙДЕМИРОВА .
+ГЬАР ЙИСУЗ, миллионралди инсанри 1- июндиз аялар хуьнин Международный югъ къейдзава. И югъ къейд авуналди чӀехи несилди дуьньядин гележегдикай чӀугвазвай къайгъударвал къалурзава, аялриз лап хъсан уьмуьр туькӀуьрун патал чӀехибуру чпин къуватар желбзава. Аялар хуьн! Им вуч лагьай чӀал я? Им аялриз образование къачудай, вири патарихъай уяхбур яз чӀехи жедай шартӀар тешкилун я. Аялрикай къайгъу чӀугун им балайрин ислягь ва бахтлу гележегдикай къайгъу чӀугун я. Чи уьлкведа аялрихъ чпин алакьунар вилик тухун патал вири шартӀар ава. Акьалтзавай несилдин сагъламвал хуьн, аялриз тербия ва чирвилер гун государстводи вичин хивез къачунва. Чи районда школаяр, аялрин бахчаяр эцигуниз, авайбур гегьеншаруниз чӀехи фикир гузва. Куьн патал, гъвечӀи дустар, спортдин залрин ва майданрин кьадар йис-йисандавай артух жезва. Куь ихтиярда аялрин яратмишунрин Центр, музыкадин школаяр ва абурун са шумуд филиал, библиотекаярни клубрин сегьнеяр ава. Куь таяри неинки республикада, гьакӀ адалай къецени спортдин ва кӀелунрин жуьреба-жуьре рекьерай чпин женгчивал, устадвал къалурзава. Амма къе куь вилик акъвазнавай кьилин везифа, гьуьрметлу балаяр, хъсан чирвилер аваз кӀелун, тербия-низам хкажун, зегьметдал рикӀ алайбур яз чӀехи хьун я. Им куь патай чӀехибуру чӀугвазвай къайгъударвилиз лап хъсан жаваб я.
+«Магьарамдхуьруьн район» Муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+ИСЛЕН юкъуз, республикадин меркезда, «Чи къуват садвиле ава» лишандик кваз, Дагъустандин дишегьлийрин Союзди РД- дин милли политикадин ва диндин крарин рекьяй министерстводихъ галаз санал, ДАССР тешкил хьайидалай инихъ I00 йис тамам хьуниз талукьарнавай форум тешкиллувилелди кьиле фена. Форумда муьжуьд касдикай ибарат тир Магьарамдхуьруьн райондин делегациядини иштиракна. Форум, гьар жуьре йисара республика вилик тухуник чпин лайихлу пай кутур, кьегьал, баркалла къазанмишнавай дишегьлийрикай «Дагъустан» ГТРК- ди гьазурнавай фильм къалурунилай башламишна. Гуьгъуьнлай форумдал рахай милли политикадин ва диндин крарин рекьяй министр Энрик Муслимова, Дагъустандин дишегьлийрин Союздин председатель Интизар Мамутаевади ва районрин, шегьеррин женсоветрин векилри ихьтин
+АЛАЙ вахтунда чи районда коронавирусдиз акси рапар ягъун давам жезва. Къейдна кӀанда, рапар язавайбурун кьадар къвердавай артух жезва. МР- дин кьилин заместитель Марта Абдуллаевади тестикьарайвал, алай вахтунда 1800 касди районда вакцинадин рапар янава. Чи райондиз вакцинадин цӀийи партия- 400 доза хтанва. Гуьгьуьллудаказ рапар ягъун давам жезва. Къейд ийин хьи, раб вичин хушуналди гьар са касдивай пулсуздаказ ягъиз жезва. Агьалияр Магьарамдхуьруьн райондин кьилин больницада ахъайнавай рапар ядай махсус пунктуна кьабулзава. И пунктарилай гъейри, клубдин гьаятда мобильный пункт ачухнава.
+мярекатри чи садвал артухарзавайди, са жерге важиблу месэлаяр гьялунал фикир желбзавайди гегьеншдиз лагьана. «Лезгинка» тӀвар алай гьукуматдин лайихлу ансамблди лап гурлу концерт гана. Форумдилай гуьгъуьниз меркездин Ленинан тӀварунихъ галай майдандал, кьилел алукӀдай шаларин фестиваль кьиле фена. Фестивалда вири районрин, шегьеррин векилри иштиракна.
+ХАЛКЬДИ вичи чӀехи авур ва вичин халкьдин тӀвар вири дуьньядиз машгьур авур ХХ асирдин Гомер СтӀал Сулейманан тӀварцӀихъ галаз алакъалу Дагъустандин шииратдин сувар гьар йисан майдин вацра тухун адет хьун чи руьгьдин къуват артухарзавай чӀехи делил я. И юкъуз шииратдал рикӀ алай вири инсанри ЧӀехи шаирдин къаматдиз икрам ийизва. Гьелбетда, шаир ихьтин чӀехи гьуьрметдиз лайихлу туширтӀа, Дагъустанда сифтеди яз СтӀал Сулейманаз «Дагъустандин халкьдин шаир» лагьай гьуьрметдин тӀвар гудачир. Сифтеди яз ам вири Кавказда Ленинан ордендиз лайихлу жедачир. Идалайни гъейри, вич рекьидалди са тӀимил вахт амаз ам СССР-ДИН Верховный Советдиз депутатвиле кандидат яз къалурдачир. Эхь, Сулейман халкьди, халкьдин гьукуматди гьахьтин чӀехи дережадиз хкажна. Ада гьакъикъатда инкъилаб хушвилелди кьабулна, адан регьберриз тарифдин чӀалар туькӀуьрна ва цӀийи гьукумат рикӀин сидкьидай тебрикна. Амма ЧӀехи шаирдин кьисметда маса терефарни хьайиди малум я. Адакай яргъал йисара са гафни лугьузмачир. Гьеле Шаирдал чан аламаз, урус чӀалалди акъудиз чапдиз гьазурнавай адан ктабдал къадагъа эцигнай, вучиз лагьайтӀа ктабда гьатнавай эсерар урус чӀалаз таржума авунвайди гьа чӀавуз вичел «халкьдин душман» тӀвар акьалднавай машгьур алим-лингвист Гьажибег Гьажибегов тир. Сулеймана вичин дуст азад хъувун патал кьетӀи гьерекатар авурдал��й кьулухъ адан вичин кьилелни чӀулав цифер кӀватӀ хьана. Вичиз хабар авачиз, Шаир жазаламишдай идарайри гуьзчивилик кутунвай. Гьа йикъара Шаирдиз Октябрдин инкъилабдин 20 йис тамам хьунин суварик атун телифнавай Амма ада вичиз гайи «социальный тапшуругъдин» башчийриз кӀевелай ваъ лагьана. А тапшуругъди гьа йикъара дустагъда тунвай Н.Самурский, Ж. Коркмасов, А.ТАХОГОДИ, М. Далгат русвагьдай шиирар туькӀуьрна кӀанзавай. Шаирди, акси яз, гьа регьберрин эмирдик кваз республикада кьиле тухвай агалкьунрикай тарифдин шиирар теснифна, гьамиша хьиз, садрани вичин кьил агъуз тавуна, анжах гьахълу гаф лагьана. Сулеймана вичи лагьайвал, эгер «шаирдивай, ам анжах кьейи мейит туштӀа, кисна акъвазиз жедач. Акси фикирар илитӀиз хьайитӀа, адаз анжах тӀар жеда. Хъсан кар акуртӀа, ада ам шадарда. Дуьньядикай вич чуьнуьхиз ва я вичин мани са вич паталди рикӀе хуьз адалай алакьдач». Гьар са кар аян тир, рикӀ гзаф назик ва милайим Шаирди вичин кьилел ва къваларихъ са гьихьтин ятӀани ичӀивал ва ихтибарсузвал агатзавайди гьиссзавай. Шаирдин яратмишунрин гьакъиндай кӀелзавайбуруз къенин девирдалдини ам анжах са терефдихъай чида. Шаирди диндикай кхьенвай ва я адан сатирадин, дуьньядин фанавиликай теснифай марагълу эсерар чапдай акъат тавурвиляй хабар авач. Шаирди советрин девирдани вичин хци гафуналди кьве чин алай муьфтехурарни, тапан коммунистарни, фитнечиярни, нафакьачиярни русвагьиз хьана. Гьелбетда, девир гъиле авай башибузукьриз адан и кар бегенмиш жезвачир Сулейманан экуь къамат ам кьейидалай кьулухъни сериндик кутаз алахъайбур тӀимил хьанач. Гьеле 60- йисара, зи рикӀел а кар лап хъсандиз алама, уьлкведиз Хрущева регьбервал ийизвай йисар тир, Агьед Агъаева «Эсерар» тӀвар алаз (урус чӀалаз эсерар Н.Ушакова таржума авуна) акъудай ктаб, Ставрополда ял язавай Хрущеван гъиле гьатна. Ана гьажибугъдадин ктӀай гъуьр маса гайи Рамазаг беябур ийизвай «ГьажикӀа» шиир кӀелай регьбер дили хьана. Ктаб терг авунин буйругъ гана, ктабдин автор негь авун, ам туькӀуьрай Агъаеван кьилел еке гьахъсузвилер къвана. Гьар гьикӀ ятӀани, вири азабар эхи авур рагьметлу Агьед Агъаева са экземпляр туна, ам чал агакьна. I979-ЙИСУЗ Дагучпедгизда СтӀал Сулейманан «Чи къуват» чапдай акъудна. И ктабни кӀелзавайбурухъ агакьнач, къадагъа эцигна. И чӀавуз властдин кьиле авайбуруз вучиз къурху хьанай? И йисара чи уьлкведай катнавай бязи шаиррин ва писателрин са дестеди са гьина ятӀани «Метрополь» тӀвар алай ктаб акъуднавай. А ктабдани са жерге Сулейманан шиирри чка кьунвай. Гьа и кар себеб яз, и ктабдизни экуь дуьнья акунач. Гьа чӀавуз а шиир школадин программадайни акъуднай. Сулейманалай гъейри гьа чӀавуз С. Липкинан переводар тир ЦӀ.Гьамзатан ва мад 6 касдин эсерарни программайрай акъуднай. Чаз мукьвал йисарани Сулейман секин таз дакӀан дестейри чпин жасадриз еке азабар гузвай. Абурувай сакӀани Сулемана Сталинакай, Орджоникидзедикай авунвай тарифар эхиз жезвач. Эхиз хамарай акъатзавай Жириновский хьтинбуруз халкьди жаваб гана: ТЕЛЕ-I-КАНАЛДИ 500 касдин тӀварар кьуна Россияда тӀвар-ван авай 50
+кас хкягъун, абурукайни халкьдин рикӀ алай сад хкягъунин гъулгъула тунай. Эхирдай а сиягьда амукьайбур гзаф сесер хьайи Сталин, ахпа Ленин ва сад мад амукьнай. «Сулеймана чаз вуч ачухна?». Заз чир хьайивал, Ватандин ЧӀехи дяведин вилик квай йисарилай башламишна, школайра СтӀал Сулейманан шиирар кьве терефдихъай чирун адетдиз элкъвенвай: инкъилабдилай виликан девирдинбур, куьгьне уьмуьр русвагьдайбур ва советрин девирдиз, цӀийи уьмуьрдиз талукьарнавайбур. Гила чаз аквазвайвал, Шаирдихъ авай сад-вад шиир «девирдинбур» лугьудайбур хкатайла, адан яратмишунар вири девиррин, яни са девирдани куьгьне тежедай, гзаф дерин метлеб авай жавагьирар я. Шаирди вичин чӀалар инсандиз талукь яз теснифнава. Инсан хана, яшайишда ам рекьидалди адаз тарс гузвай шиирар куьгьне хьун мумкин туш. Шаирдин «Ахмакьвал пис четин тӀал я», «КӀаму садра сел гъана лугьуз», «Гьарда вичикай хан ийида», «Бязи ахмакь», «Жуван гафар» ва хейлин масабур куьгьне жедай жавагьирар туш, абур Сулейманан девирдивай яргъаз къакъатунивай, уьмуьрдин шартӀари мадни хци хъийиз, цӀийи яракьдиз элкъвезва. Вичин шиирра арифдарди гьялай месэлаяр инсанвиликайни инсансузвиликай, адалатдикайни адалатсузвиликай, ягь-намусдикайни гъейратдикай еке устадвилелди дерин фикирар лагьанва. Ибур эбеди месэлаяр я, гьавиляй Сулейман вири девиррин Шаир, зурба философ я. Сулеймана вичин шиирра гьялзавай месэлаяр, инсанар жуьреба жуьре чӀаларалди рахазватӀани, абурун рангар гьар жуьре ятӀани, абур инсанар я. Сулеймана вичи лагьайвал, вичин шиирар анжах лезги чӀалалди лугьузватӀани, «зун я лезгийрин, я Кавказдин шаир ТУШ….ИНГЬЕ, гьавиляй закай са лезгийрин ваъ, виридан шаир хьанва». Гьавиляй Сулейманан юбилеяр са лезгийри ваъ, вири миллетри лап важиблу вакъиаяр яз кьиле тухузва. Сулеймана гьар са инсандик вичин хайи ватандал дамах ийиз, инсандин гьунарлу крарал шадвилин гьиссер кутаз чирзава. Гьавиляй Шаир вич сифте Агъа СтӀалдал, ахпа Куьреда, ахпа Дагъустанда, ахпа вири уьлкведа, ахпани вири дуьньяда гьикӀ чир хьанватӀа, адан жавагьирар, ракъинин нурар хьиз, чилин шардизни гьакӀ машгьур хьана Шаирдин I20 йисан юбилейдал рахадайла, Р. Гьамзатова лагьанай: - Сулейман икӀ кӀан хьунай, адаз икьван гьуьрмет авунай квез рикӀин сидкьидай тир чухсагъул! ЧӀехи шаир гьамиша чахъ гала, ам виридалайни кьакьан дагъ, виридалайни ишигълу гъед яз чаз аквазва, ада, ракъини хьиз, вичин чимивал даим гуз амукьда. С. Сулейман А. Безымянскийди хиве кьурвал, «чпикай баркаллувилин манияр туькӀуьрна кӀандай ва туькӀуьрдай шаиррикй сад я. Писатель гьахъ хьана. Шаирдикай Джамбул Джабаева, Янка Купалади, Демьян Бедныйди, Михаил Исаковскийди, Г��амзат ЦӀадасади, Хуьруьг Тагьира ва гзаф шаирри баркаллувилин чӀалар туькӀуьрна. Абур кӀелайла, гьар са Ватандал рикӀ алай инсандик дамахдин гьисс акатзава». «Исятда,- кхьенай А. АГЪАЕВА,«ДУЬНЬЯ алаш-булаш» хьанвай вахтунда лезги миллетдин чӀехи шаирдикай дуьм-дуьз ихтилат авун четин я. Идалай кьулухъ мадни четин жеда. Вучиз? Шаирдин ирс илимдин кьил акъат тийидай затӀ яни?- суал вугун мумкин я. Илимдай кьил акъудиз жеда, амма СтӀал Сулейман, адан ирс, лезги миллетдин тарихда кьазвай чка – им кьакьан, гзаф синеет-тинер алай, гзаф кӀамар-вацӀар акахьзавай дагъдив гекъигиз ЖЕДА….ДАГЪ сагъбитав яз акун патал адахъ рагъни варз, югъни йиф тамамдиз элкъвена кӀанда, адан вири синер, кӀамар аквадай ва ахтармишдай вилерни герек я. Сулейманан ирсни гьа икӀ я. Инкъилабдилай вилик адан чӀалар ва адан къамат, намус-гъейрат, ягь анжах са терефдихъай ачух жезвай. Инкъилабдин вахтунда Сулейман вични дегиш хьана, ам аквазвай жемятарни. Халкьдин гьукумат тестикь хьайи вахтунда Сулейманан мад са къамат арадиз атана. Адан эхиримжи йисара, иллаки рагьметдиз фейи йисуз шаир акьван дегиш хьанвай хьи, адакай лап цӀийи, агьалийриз асла течидай касс хьанвай. Гила чаз ам мад са синехъай аквазва». Гьар цӀийи несилдин къаршидиз Сулейман таниш тушир шаир хьиз къвезва. Шаир кечмиш хьайила, «Сулейман риваятриз элкъведа» кьил алаз Б. Пастернака кхьей макъаладин мана чаз вилералди аквазва.
+ЧӀал хуьн! – лугьуз, теклифзава бязида, ЧӀал хуьх! – лугьуз, буйругъзава муькуьда, ЧӀал квахьзава! – гьарайзава чӀехида, ЧӀал чӀурзава! - къал къачунва вирида. ЧӀал квадардач! – лугьузва чаз ферлида, ЧӀал чи чан я, ам чи руьгь я! – кӀанида, ЧӀал квахьайтӀа, чун рекьида!- къенида, ЧӀал квахьич чи, ам са верч туш! - муькӀуьда. ЧӀал паталди халкь терг авун герек туш, ЧӀал къакъуда – ам вич вичиз рекьида! ЧӀал чӀурзавай бинедилай гижида, Чарадан гъен кӀус паталди жигида. ЧӀал хуьн патал хва кӀанзава ам хуьдай, ЧӀалан никӀиз тум вегьена, ам гуьдай. ЧӀалан къимет, адан зинет, ам чидай Гьар лезгиди вичин рикӀе ам хуьда!
+ЧАРЛЬЗ Берлица 1970-йисарин юкьвара Бермудский треугольникдикай ктаб акъудайдалай гуьгъуьниз, и месэладин гьакъиндай акъатай брошюрайрин, макъалайрин, журналрин, телевидениядин программайрин кьадар-гьисаб хьанач. Мягьтел жедай кар я, гзаф гимияр ва самолетар лап хъсан гьава авай, алахьай йикъарани квахьиз хьана. Мадни мягьтел жезвайди а кардал я хьи, ихьтин сирлу мусибатрилай гуьгъуьниз батмиш хьайи гимийрин ва самолетрин гьич гелни амукь тийиз хьана. Бермуддин сирерикай виридалайни кьил акъат тийидайди 19 – звено квахьун я. Адетдин ученияр тухун патал тренировкаяр тухудай гимидилай къарагъай 19-звено цавуз хкаж хьайи са шумуд декьикьадилай квахьна. Звено Флоридадин къерехриз мукьва яз виликди физвай. Сятдин кьуд жез 15 минут амаз дежурный операторди звенодин командир лейтенант Чарльз Тейлоралай къурху кутадай хьтин сигналар кьабулна. Адан гафарай малум жезвайвал, вири самолетрин приборар гуьзчивиликай хкатнава. -Куьн гьисятда гьинва? – хабар кьуна операторди, Тейлораз чеб гьина аватӀа чизвачир. -Вири къайдадикай хкатнава. Чи эхир хьанва. Вучиз ятӀани, гьуьлни къайдада авач, - гьарайзавай командирди. Адан эхиримжи гафар ихьтинбур тир: «Аллагьди хатур аватӀани чи гуьгъуьниз касни татурай». Тейлорахъ яб акалнач. Мусибат кьиле фейи тахминан чкадиз лув гудай «Мартин Маринер» луьткве рекье туна. Къутармишиз фейибурукайни треугольникдин къурбандар хьана. Звено телеф хьайи чкадиз акакьдамазни лув гудай луьткведин приборарни къайдадикай хкатна ва куьмекдиз фейи 13 касни кьена. 19 –звено телеф хьайи чка ва себеб гилани сир яз ама. ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Рамазанова Назесадиз буба ЗЕЙНУДИН рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва. ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Магьмудоврин хизандиз буба ТАКЪИДИН рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+9- Майдин Гъалибвилин 77 йис тамам хьайи сувар эхиримжи йисариз килигайла, кьетӀенди хьана. Са шумуд йис тир, коронавирусдин тӀугъвал себеб яз районда Гъалибвилин сувар къейд ийиз тежез. Амма и йисуз лагьайтӀа, Гъалибвилин сувар вири районэгьлийрин иштираквал аваз, вини дережада аваз кьиле тухвана. Шикилда: Гъалибвилин параддин иштиракчияр.
+ЧИ ХАЛКЬДИН кьисметдал дуьньяда виридалайни инсафсуз дяведа Ватандин аслу туширвал ва гележег хуьнин везифа ацалтна. Тешпигь авачир хьтин имтигьандай чи халкь, адан Яракьлу Къуватар намуслувилелди, такабурлувилелди, гъалибвилелди экъечӀна. Дяве акьалтӀай 9- Майдин югъ чи халкь патал виридалайни багьа ва ишигълу сувариз элкъвена. ЧӀехи Гъалибвилин 77 йис тамам хьайи цӀинин 9- майдин югъ Магьарамдхуьре пайдахри, лозунгри, плакатри, цуькверин кӀунчӀари, гуьгьуьлар шад инсанри мадни гуьзел авунай. Чина хъвер авай, рикӀе суварин гьевес авай инсанри сада-садаз гъил кьаз ЧӀехи Гъалибвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзавай. Сятдин 9 даз кьиле райондин руководителар ва зегьметдин ветеранар, Дербентдин пограничный отряддай атанвай пограничникрин десте авай, райцентрдин идарайрин, карханайрин
+работникрин,школьникрин колоннаяр музыкадин ван кьилеллаз Ватандин ЧӀехи дяведа телеф хьайибуруз эцигнавай гуьмбетдал рекье гьатна. Анал райондин руководителри, дяведин ва зегьметдин ветеранри, школьникри венокар ва цуьквер эцигна. Ахпа демонстрациядин иштиракчийрин колоннаяр культурадин КӀвалин гьаятдиз хтана. Ина суварин шадвилин митинг кьиле фена. Митинг тебрикдин гаф рахуналди «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова ачухна. Вичин тебрикдин рахуна Фарид Загьидиновича къейдна: «-Чи уьлкведин тарихда Ватандин ЧӀехи дяведи кьетӀен чка кьазва. Дяведин бедбахтви��ер гзаф заланбур, мусибатдинбур хьана. Гьавиляй Гъалибвилин юкъуз чи халкьди Ватандин азадвал ва аслу туширвал патал чандилайни гъил къачуна женг чӀугур аскеррин лайихлувилер къейд ийизва, къенин уьмуьр патал чпин чанар гайибур рикӀел хкизва. Дяве 1814 юкъуз ва йифиз давам хьана. Ада чи уьлкведиз гафаралди лугьуз тежедай кьван зиянар гана. Сангьисаб авачир кьван шегьерар ва хуьрер чукӀурна, цӀуд миллионралди инсанрин кьисметар чӀурна. Къе чна чи къагьриман аскерриз баркалла лугьузва ва Ватан патал чанар гайи вирибурун вилик кьилер агъуззава. Дяведин женгерани душмандин далу пата къалурай игитвилериз килигна
+ЦӀикьвед агъзурдав агакьна аскерар Советрин Союздин Игит лагьай чӀехи тӀварцӀиз лайихлу хьана. Дяведа душмандин винел Гъалибвал къазанмишунин рекье чпин пак тир буржи чи райондин зегьметчийрини намуслувилелди кьилиз акъудна. Дагъустанвияр «Вири фронт патал» эвер гуниз жаваб гун патал душмандиз акси дяведиз къарагъна. Женгерани далу пата къалурай кьегьалвилерай вишералди районэгьлийриз орденарни медалар гана. Районэгьлийрикай гзафбуру зегьметдин фронтдани дурумлувилелди чешне къалурна. Гъалибвилин югъ мукьва авуник лайихлу пай кутуна. Амма дяведи миллионралди инсанрин рикӀера туькьуьлвилер, пашманвилер хажалатар туна, къуьнерал хкажиз тежедай парар кьаз туна. Гьавиляй дяведин йисарин инсанрин несилдин патриотвилин гьунарар, крар гьич рикӀелай алатдач. Гьуьрметлу ветеранар ва вири районэгьлияр, квез ЧӀехи Гъалибвилин 77 йис тамам хьунин сувар мубаракрай, Къуй куь кӀвалера, хуьрера, санлай уьлкведа даим ислягьвили агъавал авурай!». Митингдилай кьулухъ гьевескар артистри чӀехи концерт гана, спортдин акъажунар кьиле фена. ЧӀехи Гъалибвилин 77 йисаз талукьарнавай суварин шадвилер райондин вири хуьрера кьиле фена. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+ИНГЬЕ, къе халкьдин рикӀел пак Шерифали буба гьикӀ аламатӀа. Ахцегь райондин имам Гьажи Мирзе бубади суьгьбетзавайвал, Вагъуф буба хьиз, Шерифали бубани велиюллагь тир. Женнетдин ахварай таватрай чеб! Велийри чпин вири уьмуьр, Къуръанда къалурнавайвал, дуьньядин кеферикайни лезетрикай магьрумна. Аллагьдиз ибадат ийиз муъмин ксари хьиз кечирмишда. Артухлама, Аллагь тааладин патай кьетӀен пай-къудрат ганвай ксар яз инсанриз абурай бязи аламат- керематарни аквада. Адет яз, чеб жемятдиз пара ашкара тахьун патал абур, айгьамдалди лагьайтӀа, дуьз пад къене ва астӀар пад винел алаз яшамиш жеда. Гьавиляй гзафбур чан аламаз ахьтинбурун гъавурдани акьадач: факъиррин, абдалрин, гьатта делибурун жергедикни кутада. Гьакъикъатда лагьайтӀа, Аллагь тааладин эмирдалди абур кьетӀен буржи кьилиз акъудунин мураддалди халкьнавай ксар- дуьньядин дестекар я. Аллагьди халкьнавай I24 агъзур кас пайгъамбаррикай 3I3 расулар (яни Жабраил малаикдихъ галаз рахаз жезвай лап вини дережа авайбур) ва амайбур небиюллагьар я лугьуда. Вели��ллагьриз инсанрин фикир-хиял чир жеда, цавай ва целай ФИДА…АЛЛАГЬ таалади абуруз са юкъуз 70 чкада аквадай ва рахадай къуват ганва. Месела, гьа са юкъуз абур Меккеда, Эренлердал ва хуьре купӀунал акур ксар, дуьшуьшар ава. Килиг садра, са инсан гьа са вахтунда вири дуьньядиз аквадай ва рахадай мумкинвалкъуват хьайила (зун инал телевизордикай рахазва), бес вири дуьнья халкь авур Аллагьдиз авачни? ИкӀ, велиюллагьрин аламатрихъ инанмиш туширбур, гьакӀ Аллагьдихъ инанмиш туширбурни я. Шерифали буба ХIХ асирда яшамиш хьана. Ам Ялцугърин хуьре тахминан I728ЙИСУЗ хана ва I829ЙИСУЗ кьена. Кьейи йисан делил Ялцугъа адан гуьмбетда тунвай къванцел ала. Халкьдин сиве авай ихтилатрай малум жезвайвал, Шерифали буба I00 йисалай артух яшамиш хьана. «Виш йис хьайи зи баде I940-ЙИСУЗ кечмиш хьана,- рикӀел хкизва Мирзе бубади. -I8 йиса авай жегьил свас тир чӀавуз адаз Шерифали буба чидай». Эвлияри, небийри, шейхери- михьи дуьньядиз хъфейдалай кьулухъ абурун сурар пӀиреризни зияратриз элкъвезва- гьам чан аламаз ва гьам рагьметдиз фейидалай кьулухъни муъмин стхайризни вахариз къуллугъ- куьмек ийизва, абур Аллагьдин дуьз рекьел гъизва. Гзаф хуш, умун къилихрин савадсуз девриш яз къекъвез халкьдин арада дин- имандин эвсият тухузвай Шерифали бубадикай вичин девирда лукьманни хьана панагьни. Гьа ихьтин везифа къе адан пӀирени кьилиз акъудзава. Ша чун несилрилай несилралди къвез халкьдин сивера къекъвезвай бязи ихтилатрал акъвазин.
+ХАЛКЬДИН рикӀел аламайвал, садбуру Шерифали буба вели, масабуру дили я лугьудай. Аламатрай, къуватрай кьил такъатун, тариф тавуна синих ягъун патал ам жемятдиз вич хибриди хьиз къалуриз алахъдай. Са сеферда ам Ахцегьа гьамамдиз фейила, ана лутуяр аваз хьана «Агь, амалар, кьилер галаз хьайибур» (им адан сиве авай зарарсуз зарафат гаф тир) лагьана, Шерифали бубади лутуйрин парталар вири кӀватӀна, гваз катна. И кар акур лутуйриз гзаф ажугъ атана. «Пагь,- им вели я лугьузвайбур чеб дели я», галтугна ам кьуна ва кӀаник кутуна «мад хъийидани?» лугьуз, хъсандиз гатана. Гьа гатадай береда ада кӀаникай «ухайш, шак алатна; ухайш, шак алатна» тикрариз, хвешивалдай. Яни им ада вичин гьакъикъи сифет-къамат чуьнуьхун, вели я лагьайвилин шак алудун патал авур амал тир.
+ШЕРИФАЛИ буба яйлахдай хкведайла (ам жемятдин мал-хеб хуьз, гьидан-гьадан кӀвалел нуьквервал ийиз, гьалал зегьметдин фу нез кьил хуьзвай кас тир), хуьруьн патав аял гваз кьецӀил дишегьли акъвазнаваз жеда. Дишегьлида вил акьур легьзеда лутуйриз аквада ва абурун рикӀяй Шерифали бубадикай чӀуру ниятхиял фида. И кар кьатӀай Шерифали буба лутуйрин гуьгъуьна аваз дуьз чатук акъатда. -Зав гице, чан устӀар а ифей ракь,лугьуда ада чатухъандиз. Чатухъандини ракьун яру хьанвай кьил вичин хехинив кьуна вугуда.
+«АкӀ ваъ, терсина, яру хьанвай кьил зи гъиле жеривал»,кӀевивалда ада. Тажуб хьайи устӀардиз, маса чара амукьнач, лагьайвал ийида. ЦӀу яру авунвай еке ракь вичин кьецӀил гъиле кьур Шерифали бубади бейкеф тегьерда «ма,гила муькуь кьил куьне яхъ, амалар, кьилер галаз хьайибур» лугьуда ада серсер хьанвай лутуйриз. Месэладин гъавурда гьатай лутуйри Шерифали бубадивай багъишламишун тӀалабда.
+ШЕРИФАЛИ бубадин къуват- чирвал ахтармишун патал гьикӀ ятӀани лутуйрин кьилиз Къуръандин са аят кхьенвай чар ам къведай рекье чилик кутунин фикир къведа. ГьакӀ авунни ийида. Атана гьанив агакьнамазни ам, ягъайди хьиз, акъваз жеда. «А гьамалар, кьилер галаз хьайибур, гьа иник кутунва, гьа иник кутунва, гьарамздаяр» лагьана, ам элкъвена маса рекьяй фида. И кар акур лутуйриз Шерифали буба гьакъикъатдани гзаф крарикай хабар авай пак кас тирди чир жеда. Ам мад садрани инжикли хъийидач. ВИЧИН хуьруьнвийрихъ галаз санал Шерифали буба Шекидихъ (хъуьтӀуьз хуьре ийидай кӀвалах авач кьван) са хузаиндин кӀвале кӀвалахал акъвазна. Хузаиндиз цӀийиз суьрнет авунвай са аял аваз, Шерифали бубади ам цавуз вегьиз хкьаз- «им хъсан рекьир вахт я, им хъсан рекьир вахт я» лугьуз, къугъваз машгъуларда. Вични тахьана-тахьана хьанвай сад лагьай велед. И кар акур диде-бубадин рикӀ дердинив ацӀуда ва абуру Шерифали буба кӀваляй ахкъуддайвал жеда. Анжах галай дустарин аман-минетдалди аялдин дидебубади чпин рикӀин чӀехивал къалурда: тахсирдилай гъил къачуда. Пакамахъ фад къарагъна купӀунин дастамаг къачудайла хузаиндиз аквада: экв ачух жезтежез вагьши гьайванрин юкьва аваз зикир ийиз-ийиз гьа вичин кӀвалел кьунвай Шерифали буба Шалбуз дагъ галай патахъай дагъдай эвичӀзава. Гьанлай Шерифали бубадин вилик экъечӀна хузаинди адавай лап шехьдай тегьерда багъишламишун тӀалабда. Са кьадар вахтар-йисар алатда.
+Хузаиндин хвани чӀехи жеда. Дуьзгуьн тербия гуз кӀанз абуру гьикьван зегьметжафа чӀугунатӀани, диде-бубадиз ва жемятдиз адакай вич кьейидан хиве къан авачир хьтин къучи, угъри хкатна. Жемятдин чина уьзуькъара хьана шехьиз ацукьай бубадин рикӀел Шерифали бубади ва ада вичин хциз лагьай гьахълу келимаяр хкведа. Тажубдин кар я, гьа юкъуз Шерифали буба атана акъатда. «Гьинва а ви гада?»- лагьана, ада гада авай кӀвалин рак ахъайда. Шерифали буба акур гадади, вич-вичивай къакъатна хьиз, лугьуда: «Туба хьуй, са нагьакьан, бубад чиниз чӀал къведай хьтин кӀвалах мад за хъувуртӀа!». Ада вичин кьилел алай бармак чилел гьалчда. «Агь, гьамалдар, кьилер галаз хьайиди» лагьана, Шерифали буба, умун хьанвай адан кьилелай кап алтадиз-алтадиз, са дуьа кӀелна хъфида. Гьанлай кьулухъ рикӀ динж авур гадади я диде-бубадин, я жемятдин кефи хун хъувунач лугьуда.
+ДАГЪЛУХ хуьре хъуьтӀуьз ийидай каркеспи амачир Шерифали бубани са кьве кепекдин гуьгъуьна мублагь Шеки галай патахъ физвайбурун дестедик экечӀда. Ана абуру пул-агьвал авай ксариз мал-хеб хуьз, багъбустандин ва устӀарвилин жуьреба-жуьре кӀвалахар тамамардай. Шерифали бубадал дагъдин тамай яцарин куьмекдалди кӀарасар хкун тапшурмишнавай. КӀвалахна галатнавай яшлу яцарин язух атай ада са сеферда абур пар авай гъелцикай хкудна яйлахдиз ахъайда ва вич пияда кӀвализ хкведа. И кар акуна туьнт хьайи хузаинди Шерифали бубадиз туьгьмет-туьмбуьгь ийида. Йифиз геж ахварай аватна хузаин килигайтӀа, сувун зурба малари ксанвай Шерифали бубадин кӀвачериз мез гузва. КӀарасрив ацӀанвай гъелни гьаятдин юкьвал ала. Месэладин гъавурда гьатай кӀвалин иесиди Шерифали бубадивай багъишламишун тӀалабна ва ам тавханада ксуриз, хатур-гьуьрмет ийиз алахъна. КӀвалах бегьем хьана ватандиз хъфидайла Шерифали бубади икьрар хьанвайдалай гьич са кепекни артух гьакъи кьабулнач лугьуда. (КьатӀ къведай нумрада). Гьажи Сулейман ПАШАЕВ.
+Чими йикъар, гуьзел гатфар, 9 лагьай Май атана чаз. Шелни хъверни мецел алаз, Игит сувар атана чаз. Къе чи азиз хуьрни шегьер, Кьунва Яру пайдахри. Шаддиз ава вири эллер, Тебрик ийиз сувариз. КӀуьд лагьай Май багьа югъ я, Чаз Гъалибвал гъайи югъ я. Чи Советрин Яру пайдах, Рейхстагдал нур гайи югъ я. Дяведин цӀай чаз такурай, Чи цав гьамиша экуь хьурай. ЧӀехи жезвай чи гележег, Ислягьвилин рекье хьурай.
+5 И ЙИКЪАРА чав са шад хабар агакьна. Яргъал йисара хкянавай малимвилин пешедиз вафалувал хуьзвай, адан вири сирерай кьил акъуднавай, Ярагъкъазмайрин хуьруьн школадин биологиядин малим Къадирова Гьуьрипери Гунешовнадиз «Дагъустан республикадин лайихлу малим» тӀвар гана ва хурудал алкӀурдай знак шад гьалара вахкана. Гьуьрипери Гунешовнадин коллекцияда бес тежезвай наградани хьунал чна шадвал ийизва. РикӀел хкин, 40 йисалай виниз гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазвай Гьуьрипери Гунешовна, цӀудралди Гьуьрметдин грамотайрин, чухсагъулдин чарарин сагьиб я. Идалай гъейри, Гьуьрипери Гунешовна 2007- йисуз «РФ -дин образованиедин Гьуьрметлу работник», 2020- йисуз «РД- дин образованиедин отличник» тӀвараризни лайихлу хьанай. Адан гъилик гьазурвал къачузвай аялри райондин, республикадин конкурсра,
+ЧИ УЬЛКВЕДА ЧӀехи Гъалибвилин сувар къейд ийиз ингье 78- йис хьанва. Амма и гуьзел ва руьгь хкажзавай суварихъ галаз алакъалу Гъалибвал, чи бубайрин гъиле вич-вичелай, регьятдиз гьатнавач. Абуру пара инсафсуз, инсанвилин вири ерияр квадарнавай фашистрин чапхунчийрихъ галаз, чанарни гьайиф татана женг чӀугуна, Ватандин гьар са кӀвал, хуьр, шегьер хуьн, душман тергун патал вири азабриз, четинвилериз, дяведин цӀаяризни дурум гана, душман тергна. Сифте нубатда хушвилелди къейд ийиз кӀанзава, цӀи Гъалибвилин 78- йисан сувар тешкиллувилелди кьиле фена. 9- Майдин югъ сувариз кутугайди, гуьлуьшанди хьана. Сятдин 9 тамам жедалди гъилера пайдахар, плакатар, шарар гваз райондин карханаяр идарайрин коллективар, общественный организацийрин векилар, жегьилар, школьникар параддиз гьазур хьана акъвазнавай.
+Гзаф диде- бубаяр чпин аяларни гваз атанвай. Пилоткаяр, гимнастеркаяр алай, гъилера дяведа телеф хьайи чӀехи бубайрин шикилар, гъвечӀи пайдахар, шарар авай абуруз килигиз жегьил несилдал дамах ийиз кӀан жезвай. Кьилинди абуруз виридаз чеб къе вучиз майдандал атанвайди ятӀа чизвай. Сятдин 9 далай суварин шадвилин мярекатар башламиш хьана. Суварин дестеяр Магьарамдхуьруьн райондин
+кьил Фарид Агьмедов ва шадвилин мярекатдин мугьманар кьиле аваз, Ватандин ЧӀехи дяведа телеф хьайи районэгьли аскеррин пямятник галайвал рекье гьатна. Гуьмбетдал, адет хьанвайвал, цуьквер эцигайдалай кьулухъ, чпин чанар къурбанд авур, гележегдин несилдиз Гъалибвилин сувар багъишай ватандашрин экуь къамат рикӀел хкунин лишан яз, тфенгдай пудра салют гана. Ахпа шадвилин митинг давам хьана . Анал рахай Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агьмедова кӀватӀ хьанвайбуруз ЧӀехи Гъалибвилин сувар мубаракна, 9- Май чи уьлкведин тарихда пак югъ тирди къейдна. Суварин митингдилай гуьгъуьниз культурадин ва спортдин мярекатар башламишна.
+ИСЛЕН юкъуз 8- майдиз, эхиримжи йисара адет хьанвайвал, райондин вири хуьрера хьиз Советск хуьрени ЧӀехи Гъалибвилин сувар шад гьалара къейд авуна. Суварин шадвилер башламишдалди, хуьруьн администрациядин гьаятда аваданламишнавай ял ядай паркуниз, гьа и хуьруьнви, яргъал йисара гьар жуьре къуллугъар авур, хуьр аваданламишуник лайихлу пай кутур, Ватандин ЧӀехи дяведин ва зегьметдин ветеран, рагьметлу Абдулхаликьов Шамил Абдулхаликьовичан (алай йисуз ам дидедиз хьайидалай инихъ I00 йис тамам хьанва) тӀвар гунин мярекат кьиле фена. И шад мярекатда Ш.Абдулхаликьован хизанри, багърийри, хуьруьн администрациядин, культурадин макандин, музейдин, школадин ва бахчайрин работникри, патарай атанвай хейлин мугьманри ва хуьруьнбуру иштиракна. Тебрикдин гаф рахай хуьруьн администрациядин кьил Эмирагъа Асварова, МР- дин общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева, яргъал йисара школадин директорвиле кӀвалахай Абубакар Нуралиева, рагьметлу Ш. Абдулхаликьова кечирмишай уьмуьрдин рекьикай, адан тарифлу крарикай, ада хуьруьн совет, совхоздин директор яз кӀвалахай девирра хьайи дегишвилерикай гегьенш суьгьбетар авуна, адан багърийриз ва хуьруьнбуруз и лишанлу вакъиа мубаракна. Гуьгъуьнлай Ватандин ЧӀехи дяведа къазанмишай гъалибвилин суваррин шадвилер кьиле фена. Хуьруьн администрациядин, атанвай мугьманрин тебрикрилай гуьгъуьниз школадин, бахчайрин аялри, Ш. Абдулхаликьован невейри кӀелай шиирри, тамамарай манийри, авур кьуьлери мярекат мадни гурлу авуна. Суварин шадвилер яргъалди давам хьана. А.АЙДЕМИРОВА.
+5 13- май, 2023- йис. олимпиадайра гьамиша лайихлу чкаяр кьазва. КӀвалахдин юлдашрин ва диде – бубайрин патай еке гьуьрмет ва авторитет къазанмишнава. Гьуьрипери Гунешовна хьтин вичин предметдал рикӀ алай, вичин везифайрив жавабдарвилелди, карчивилелди эгечӀнавай малимар, образованиедин хиле кӀвалахзавайбур, акьалтзавай несилар патал халис чешне я.
+«Самурдин сес» газетдин коллективди Гьуьрипери Гунешовнадиз къазанмишнавай нубатдин агалкьун рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй, хкянавай пешедиз яргъал йисара вафалувал хуьзвай квехъ чандин мягькем сагъвал, анжах гъалибвилерихъ ялдай къуватар ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай, гьуьрметлу Гьуьрипери Гунешовна!
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда СВО- дин иштиракчийрин хизанриз ватандин ЧӀехи Гъалибвилин сувар тебрикна. Суварин вилик хуьрерин администрацийрин, культурадин маканрин, библиотекайрин, образованиедин идарайрин векилрин иштираквал аваз махсус операциядин иштиракчийрин хизанрин патав кӀвалериз фена. Райондин регьберди къейд авурвал, абуру тек са къуллугърин ваъ гьакӀ халкьдин куьмекни гьисс авуна кӀанда. Хайи Ватан ва адан агьалияр хуьзвай, санлай виридан хатасузвал таъминарзавай, ислягьвал патал женг чӀугвазвай уьтквем рухваяр чӀехи авунвай диде- бубайриз чухсагъул малумарна ва суварин пишкешар гана. Шикилда: Магьарамдхуьруьн администрациядин кьил Адил МУСЛИМОВА Гъалибвилин суварин пишкеш вахкузвай вахт.
+«Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Загьидинович АГЬМЕДОВА Россиядин сергьятрал алай заставайра къуллугъ ийизвай пограничникриз чпин профессиональный сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ чи ахвар хуьзвай куь четин ва акьалтӀай намуслу къуллугъда чандин сагъвал хьурай.
+ИСЛЕН юкъуз, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова, Ватан хуьнин карда намуслувилелди къуллугъ кьиле тухузвай СВО- дин иштиракчи Советск хуьряй тир Юсуфов Гьажи Чингизовичаз уьлкведи тухузвай дяведин махсус операциядин вахтунда къалурай жуьрэтлувилерай МР- дин Гьуьрметдин грамота гана. И гуьруьшдиз, «Ватан хуьзвайбур» Дагъустандин Госфондин Магьарамдхуьруьн районда авай филиалдин социальный координатор, СВО- да вичин буржи тамамардайла телеф хьайи майор Руслан Примован диде Москвадай тир волонтер Анна Бурцевани галаз атанвай. Гуьруьшдал абуру СВО- дин сифте жергейра авай аскерриз куьмек гунин месэлаяр веревирдна. Къуллугъзавай аскерри МРДИН кьиливай занбурагрин гьакъиндай куьмек тӀалабнава. Айида Къарахановади, вич гуманитарный куьмек гваз Каспийдин флотилиядиз, «Ватандин къуллугъдал» проектдин регьбер Олеся Шигинани галаз вичин хва Руслана къутармишай хизандин ва ам телеф хьайи чкадал фейивал ахъайна. Гуьруьшдал Гьажи Юсуфова вич телеф хьайи Русланахъ галаз мукьувай таниш тирди ва адан игитвилин къуллугъдин рекьикай хейлин ихтилатар авуна.
+И МУКЬВАРА чав мад са шад хабар агакьна. Яргъал йисара Ярагъкъазмайрин юкьван школада тарихдин ва обществознаниедин тарсар гузвай малим, МР- дин образованиедин управлениедин кьилин пешекар Моллаева Зарема Камаловнадиз «Дагъустан республикадин лайихлу малим» тӀвар ганва. Гьи фронтда зегьмет чӀугвазватӀани, вичин везифайрив жавабдарвилелди эгечӀзавай, карчивал къалурзавай, гъиле кьур кар кьилиз акъудиз алахъзавай, гьар са касдихъ галаз хуш рафтарвилин алакъаяр хуьнихъ ялзавай, вичел авунвай ихтибар гьахълу ийизвай Зарема Камаловнади, аялрин, дидебубайрин, коллективдин ва вичихъ галаз алакъада хьайи гьар са касдин патай гьуьрмет къазанмишнава. Адан зегьмет МР- дин администрацияди, образованиедин управлениеди шумудни са Гьуьрметдин грамотайралди ва наградайралди лишанлу авунва. «Самурдин сес» газетдин коллективди Зарема Камаловнадиз нубатдин награда мубаракзава. Къуй квехъ чандин мягькем сагъвал, хизандикай рикӀиз регьятвал ва кӀвалахдин рекье мадни еке наградаяр къазанмишдай къуватар ва гьевес хьурай, гьуьрметлу Зарема Камаловна. А. АЙДЕМИРОВА.
+ЭХИРИМЖИ вахтара, агьалийриз куьмек яз, гьукуматдин хейлин хилерай гьар жуьре пособияр, са жерге выплатаяр тайинарнава. Гьелбетда, ихьтин выплатаяр къачун патал махсус шартӀарни фикирдай акъудна виже къведач. Пуд ва гьадалай виниз аялар авай, хизанда гьар са касдал регионда тайинарнавай яшайишдин агъа кӀанин кьадар гьалт тийизвай хизанривай социальный контрактдин гьакъиндай къайгъударвал чӀугуртӀа жеда. ИкӀ, 2023- йисуз Магьарамдхуьруьн районда авай РД- дин ГКУ- дин УСЗН- ди райондин агьалийрихъ галаз 276 социальный контракт кутӀунава. Яни, ИП (хсуси карчивал) ачухзавай 6I касдиз, ЛПХ (куьмекдин хсуси майишат) кутазвай I26 касдиз, кӀвалахдихъ къекъвезвай 59 касдиз, ТЖС (уьмуьрдин четин шартӀара авай) 30 хизандиз ва гзаф аялар авай 53 хизандиз, абурукай 6 ИП ачухзавайбур, 20 ЛПХ кутазвайбуруз (кьуд аял набутар), 11 кӀвалах жагъурзавай ксариз, I6 уьмуьрдин четин шартӀара авай хизандиз (абурукай 1 набут аялдиз) ва СВОДИН иштиракчийрин 28 хизандиз кутӀуннавай социальный контрактдин бинедаллаз выплатаяр ганва. Алай 2024- йисан вад вацран вахтунда 64 социальный контракт кутӀуннава. Абурукай ИП ачухзавай 28 касди, ЛПХ кутазвай 20 касди, кӀвалах жагъурзавай 4 касди, уьмуьрдин четин шартӀара авай I2 касди ва гзаф аялар авай 20 хизанди, абурукай 4 ИП ачухзавайбуру (са набут аялни ава), 4 ЛПХ кутазвайбуру, кӀвалах жагъурзавай са хизанди, уьмуьрдин четин шартӀара авай 11 хизанди ва СВО- дин иштиракчийрин 5 хизанди и выплатадикай менфят къачунва. А. АЙДЕМИРОВА.
+Самурдин национальный паркда «Визит центр» ачухдайла, лагьай чӀал
+Безетлу я Самурдин там, Дидед храй халича хьиз. Пагь, гатфариз къвазда тӀарам, Къацу гьамга иличай хьиз…
+Ажеб тушни И вахт гуьзел! Вун акунихъ халкь я цӀигел, вил гала. Гилавар къвез, Тама къекъвез, Арадал гъиз Михьи гьава, Ви далудихъ Рехи Каспи гьуьл гала. Килиг садра, Къацу махпур ЧӀугунавай, Куьн тарариз тамариз, Хайи чилин Гиширар я, Йиса садра Жегьил хъижез, Пайиз нурар къашарин… Пагь , къушарив Гвачни гьайбат, Тартибда тваз Чпин алат, Сесер садав агудиз. Хабардар хьиз, КӀваркӀвалагди Далдам гатаз, Дем- межлисдиз Алахънава акъудиз. Тешкилнава, Илифнава ЧӀехи, гъвечӀи мугьаманар. И мезрейрал Жезва ашукь, Ийизва чун гьейранар. Цуькверикай ЖЕРГЕ-ЖЕРГЕ Нехиш кьунвай Гуьлуьстандиз аватна. Валлагь дустар, Заз акӀ хьана, Женнет багъдиз акъатна. Чи кьегьал хва Гьайваза Ахъайна къе дарвазар: Лезги халкьдин Чешне тир… Чи афселри Зегьмет чӀугур гъилерин… ТупӀун карчни Игьтият хвей аквазва. Гуя акӀ я: Мукални кваз Бичинчидив рахазва… ЧӀугваз жафа Гъиле сафа Элкъуьрзавай цуьлериз… Гьар са алат Я къе савкьат, Дуьзмишнавай музейда… И кӀвалахдик Сяйивал ква, Агалкьунар дустарин. Несилдиз къе Акун тавур, Вахтуни КЪИРПЕРДЕ чӀугур затӀарин… Зи патайни Тебрик я квез, Икрам я квез, гуьзейдан. Ша, килигин Фенвай тегьер, Гегьенш рекьер Тамун гуьрчег сегьнейриз. На лугьуди Гьар са уьруьш, Жезвай дуьшуьш Пайнавай хьиз, магьлейриз. Къалурнава: Надир тамун Жинсерни кваз, Гьат хьанвай тарихда… Гьам вагьшийрин, Гьам къушарин КьетӀенвилер, Вуч аватӀа къилихда… Кьве мертеба Ина зурба, Гьавадай рехъ Тухванва, Хуьзвай жанлу цӀилери, Кьве патахъай Мегьежарар Къайдадик ква, Кьаз жедайвал гъилерив. КӀвачерик рехъ Жезва эчӀягъ, Шарвилидин леле хьиз, Амма дустар Физва вилик, Ябни тагуз, Калтадзавай лепедиз… Ина къимет, Ина зегьмет Ава гьелбет, Фялейринни устӀаррин, Руьгь шадардай, Кефи саздай… Тунвай чпин Ядигарар хатӀарин. И шад юкъуз Къацу музей, Чи несилдиз багъишай, Эхь, зи дустар, Халкьдин патай Ава даим алхишар…
+САЛАСА юкъуз, Магьарамдхуьре авай Ленинан куьчедин агьалийрилай кьабулай арзайрин гьакъиндай МРДИН регьберди, хуьруьн администрациядин кьили ва ЖКХДИ чӀугур къайгъударвилин нетижада къал алай хъвадай цин месэла гьална. И куьчеда хъвадай цин месэла лап хцидаказ акъвазнавай. Яд авачиз хейлин вахт тир. Цин линияда пластинка туналди са агьалиди вири яд вичин патахъ элкъуьрнавай. И татугайвал дуьздал акъудун патал ЖКХ- дин работникри еке зегьмет къачуна. Магьарамдхуьруьн райондин ЖКХДИН руководстводи, ихьтин законсуз гьерекатар, яд физвай линиядик хкуьрунар, жуван хийир патал анихъ галай агьалияр гуьнуькъара тавунин гьакъиндай агьалийриз таъкимарна. Ихьтин къайгъударвал чӀугунвай МР- дин администрациядиз ва амай къуллугъчийриз Ленин тӀварунихъ галай куьчедин агьалийри чухсагъул лугьузва.
+Лезги халкьдин кьегьал рухвайрикай ва рушарикай туькӀуьрнавай кроссворд
+Дуьз цӀарарай: 4.Генрих. СССР- дин социалистический зегьметдин Игит, цин кӀаникай фидай гимийрин ученый – конструктор, академик. Адахъ мадни гзаф ТӀварар ава. 6.Селимов. Боксдай дуьньядин чемпион ( 2007- США), 2 сеферда Европадин чемпион, международный классдин спортдин мастер. 8-9 .Магьарамдхуьруьн районда гзаф машгьур инсанар гайи са хуьр (Мирземетов- ректор ДГУ, Мусафенди Велимурадов ва мсб.). 12.Айдинбеков. 1948- 1951йисара ДАССР- дин Министрийрин Советдин Председатель. 15.Малик. Тхэквандодай Россиядин ва Виридуьньядин гъалибчи. 16. Арбен. Шаирвилин «Дым Отечества» сборникдин автор, машгьур шаир. 17.Хидиров. Са вахтара Магьарамдхуьруьн райондин исполкомдин председатель, КПССДИН райкомдин-секретарь. Гиливи. 21.Миграгъ … , 15 - виш йисарин шаир. «Кузва, лагь, гум акъатиз», «Ишехь, … , чуьнгуьр симер» шииррин автор. 22.Набиев. Россиядин Игит. СВО- дин участник, майор. Ирс Ахцегь райондин Чеперин хуьряй я. 25-26.Кьурагь райондин Аша хуьруьн жемятди Къизлер районда цӀийиз кутунвай, алимар гзаф акъатай хуьр. 27.Сулейман. Докъузпарадин КАРА-КУЬРЕДАЙ акъатнавай лезги миллиардер. 28.Лезги театрдин бажарагълу актриса, чи арадай вахтсуз, жегьилзамаз акъатай, Алирза Саидован рушан тӀвар. Тик цӀарарай: 1.Исаев. Магьарамдхуьруьн райондин Филерин хуьряй тир лезги чӀалан хъсан малимрикай сад. «Лезги газетдин», «Самурдин сес» газетрин штатдик квачир мухбир. 2.Хуьруьг ТӀагьиран « … махорка» виридаз таниш я. 3.Агъабек Абдулазизович- К. Марксан тӀварцӀихъ галай Къурушрин колхоздин член, СССР- дин социализмдин зегьметдин Игит. 5.Шахэмирова- 60-70- йисара Гъуьгъвезрин хуьряй акъатай дишегьли- шаир, Дагъустандин культурадин лайихлу работник. 7.Ферзалиева. КПСС- дин ХХ111- съезддин делегат, РСФСРДИН Верховный Советдин депутат, СССР- дин социализмдин зегьметдин Игит. 10.Мирзоевич. Куг хуьруьн школадин директор. Дагъустандин лайихлу малим. Адахъ илимдин доктор 2 гадани ава: Шамиль ва Марат. 1922- йисуз Образованиедин министерстводи малимдин 100 йисаз талукьарнавай малимрин династийрин конкурсни 11.Чи халкьдин дамах, ялавлу революционер, Ленинан соратник Михаил Лезгинцев са вахтара и шегьерда балугъар кьунал машгъул тир. 13.Набиев. Действительный член РАЕН, экономикадай илимрин доктор, Астраханда авай «Шегьер эцигунардай институтдин» директор, АГТУ- дин эцигунардай факультетдин декан, Россиядин лайихлу эцигунардайди. Муьгъверганви. 14.Алибек. Жегьилзамаз чи арадай акъатай бажарагълу шаир, писатель. «КЬАТӀ-КЬАТӀ авур зунжурар», «Зарбачи Гьасан» ва гьикаяяр «Риза». «Газет» ва мсб. течир кас авач. 18.Медицинадай илимдин доктор, «Призвание» премиядин лауреат. И ТӀагьиржалвидикай 2002йисуз Россиядин Бажарагълу (виридалайни хъсан) духтур хьанва. 19.Керимова- шаир, писатель, драматург, режиссер («ЯРГУНАТ»КИНОДИЗ чун вири килигна). Азербайджандин культурадин лайихлу работник. 20.скульптор, Дагъустандин ва Россиядин халкьдин художник. Адан яратмишунра Лениназ, Пироговаз ва гзаф маса машгьур ксариз памятникар ава. Мискичви. 23.Гюлбала Адиевич. Хуьрелви. Россиядин лайихлу юрист. Шаир, журналист. Магьарамдхуьруьн райондин исполкомдин председатель. 24.Къехлеров. РФ- дин Генеральный прокурордин заместитель, генерал-полковник. Россиядин лайихлу юрист. Кроссворд туькӀуьрайди Наби Набиев.
+ДАГЪУСТАНДИН республикадин муниципальный образованийра физический культура ва спорт вилик тухунин рекьяй 20I8ЙИСУЗ кьиле фейи смотрконкурсда Магьарамдхуьруьн район гъалиб хьана. СМОТР-КОНКУРСДИН рамкайра аваз муниципальный район физический культурадин ва спортдин РД- дин Министерстводин I- дережадин дипломдиз лайихлу хьана. 2I- январдиз МР- да кьиле фейи плановый совещаниедал МР- дин администрациядин кьил Фарид Агьмедовав и лайихлу награда вахкана. Къейд авуна кӀанда, физический культура ва спорт вилик тухунин рекьяй муниципальный программа тамамарунин, районда жегьилар спортдал желб авунин ва профессиональный спортдиз къуват гунин мураддалди районда кьетӀен кӀвалах тухузва. 20I8- йисуз Магьарамдхуьруьн районда 50 далай виниз спортдин мярекатар кьиле тухвана. Кьуд йис я галаз-галаз I ва II- классрин арада «Президентские состязания» ва «Спортивные игры» кьилер алаз спортивно- оздоровительный фестивалар кьиле тухузва. Гьар йисуз «Физкультурадин виридалай хъсан малим» смотрконкурс кьиле тухузва ва виридалай хъсан цӀуд спортсмен хкязава. Конкурсдин нетижаяр кьуна пуд виридалай хъсан школадиз спортивный тадаракар, малимриз Гьуьрметдин грамотаяр, призар гузва ва хкягъай спортсменриз МР- дин администрациядин тӀварунихъай пулунин пишкешар гузва. Районда физический культура ва спорт вилик тухунин, уьмуьрдин сагълам къамат пропаганда авунин жигьетдай кьетӀен кӀвалах тухун давам жезва.
+27январдиз Россиядин аскервилин Югъ Ленинград шегьер Советрин кьушунри тамамвилелди гьалкъадай акъудай Югъ (1944) къейдда
+АЛУКЬНАВАЙ 2019- йисуз фашистрин Германияди Советрин Союздал вегьейдалай инихъ 78 йис тамам жезва. 1941- йис гатун сифте югъ иллаки чи уькведин тарихда мусибатдинди, гъам-хажалат гъайиди хьана. Гитлеран фикир Советрин уьлкве, адан халкь михьиз терг авун тир. Дяве башламишна кьвед лагьай югъ алатайла Гитлера нацистрин партиядин векилрин ва вермахтдин генералрин санал хьайи совещаниедал малумарнай: «Чаз Советрин армия кукӀварун, Москва, Ленинград ва Кавказ кьун бес туш, чна Советрин уьлкве михьиз терг авун ва адан халкь къирмишун лазим я». Аквазвайвал, зулумкар душмандихъ инсафсуз къастар авай. Гьавиляйни къуватлу душманди вахтуналди уьлкведин гьар са хуьруьз, кӀвализ гъам-хажалатни гъана, ам акьалтӀай хаталувилик акатна. Четин йикъара Ватан, адан паквал, аслу туширвал патал Советрин халкь къарагъна. Ада Гитлеран генералрин мурадарни къастар тармарна. Советрин армияди, адан халкьди душмандиз стратегиядин метлеб авай Москва, Ленинград, Кавказдин девлетрал гуьзчивалдай мумкинвал ганач. Тарихчийри къейдзавайвал, 1941- йисан январдин варз ленинградвияр патал кьетӀенди, рикӀелай тефидайди хьана. Вермахтдин генералри Нева вацӀал алай чӀехи шегьер лап куьруь вахтунда муьтӀуьгъарда лагьана авур хиялар кьилиз акъат тавурла, фашистри 1941- йисан 12- январдиз Ленинград гьалкъада туна. Инсафсуз душмандин фикир шегьер хуьзвайбур гьалкъадай ракъурун ти��. Къаст кьилиз акъудун патал гитлерчийри шегьердиз датӀана бомбайринни гуьллейрин хар къурна.
+I5ЯНВАРДИЗ РД дин Кьил Владимир Васильев республикадин СМИ рин векилрихъ галаз гуьруьшмиш хьана . Журналистриз Россиядин печатдин югъ мубаракна . Мярекатдин сергьятра аваз Владимир Васильева 20I8ЙИСУЗ тафаватлу хьайи са жерге журналистрив государстводин наградаяр вахкана . Абурун арада « Лезги газетдин » кьилин редактор Мегьамед Ибрагьимовни ава . Дагъустандин алай аямдин журналистика вилик тухуник лайихлу пай кутунай Мегьамед Ибрагьимоваз Владимир Васильеван 20I9ЙИСАН I4ЯНВАРДИЗ кьабулнавай 3рг нумрадин къарардин бинедаллаз РД дин Кьилин патай чухсагъул малумарна . Републикадин милли ч I аларал акъатзавай изданийрин векилрикай ихьтин наградадиз даргийрин « Замана » газетдин кьилин редактор Арсен Юсуповни лайихлу хьана .
+РД да авай ОПРФ ди хабар гузвайвал , 80 йисалай алатнавай пенсионеррин фиксированный ( гьукуматди гьар вацра гун заминламишнавай тайин кьадар пул ) пенсиядин кьадар кьве сеферда хкажнава . Ик I, ведомстводи рик I ел хкизвайвал , страховой пенсиядик кваз гьукуматди гьар вацра гун заминламишнавай пулунин тайин кьадар 20I9ЙИСАН Iянвардилай 5300 манатдал кьван хкажнава . 20I9ЙИСУЗ страховой пенсиядик кваз и пулунин кьадарди 5334,2 манат ( шаз 4983) тешкилзава . Алай йисуз 80 йисалай алатнавай пенсионерриз гудай пул кьве сеферда хкажнава , яни адан кьадар I0668 манат хьанва . РД да авай ОПРФ ди къейдзавайвал , фиксированный пулунин кьадар кьве сеферда хкажун « Страховой пенсийрин гьакъиндай » 20I3 йисуз кьабулай законда къалурнава . Дегишвилер яшариз килигна пенсия къачузвайбуруз талукь я . Иник яшайишдин , кьилел диде буба аламачирвиляй гузвай ва Iгруппадин инвалидвилин пенсия къачузвайбур акатзавач . Пенсионеррихъ гелкъвезвай , чеб зегьметдиз къабил , амма к I валахдик квачир граждан риз гьар вацра I200 манат алава пул гун къалурнава . И кьадар пул пенсионердиз яшарилай аслу тушиз гузва . Ам гелкъвезвай касдиз пул гун патал тайинарзава . Идалайни гъейри , пенсионердиз куьмекзавай касдиз адахъ гелкъвезвай вахтунда страховой стаж гьисабзава ва гьар йисуз I,8 балл гузва . РФ дин Президент В . Путина алатай йисан 3октябрдиз пенсийрин къурулушда дегишвилер туниз талукь закондал къул ч I угуна . Ик I, ана пенсиядиз экъеч I дай вахт итимар патал - 65 ва дишегьлияр патални 60 йисалди хкажнавайди тайинарнава . 20I8ЙИСУЗ юкьван гьисабдин пенсия I4 I00 манат тешкилзавай . Кьабулнавай закондал асаслу яз , 20I9 йисуз , яшариз килигна , к I валах тийизвай пенсионерриз гузвай пенсиядин кьадар I5400, 2024йисузни 20 агъзур манатдив агакьда . 20I9ЙИСАН Iянвардилай транспортдин такьатрал налогар илит I униз талукь законодательстводик кутунвай дегишвилер къуватда гьатнава . Ик I, федеральный налогрин къуллугъдин Дагъустан республикада авай Управлениедин малуматдалди , ц I ийи йисалай башламишна , баг��а къиметдин кьезил машинрилай къачузвай транспортдин налогдин кьадар тайинардайла , гзафардай коэффицентар ишлемишун къуватдай вегьенва . « Идалайни гъейри , ПЛАТОН системадай залан машинрилай карханайри гузвай налогдин федеральный кьезилвал къуватдай вегьенва . И йисалай башламишна , абуру налог ва виликамаз гузвай авансдин пулар тамам кьадарда аваз гун лазим я , налогрин жигьетдай маса кьезилвилер ишлемишзавай дуьшуьшар квачиз »,хабар гузва налогрин идаради . Дегишвилер регионрин дережадани хьун мумкин я , гьик I лагьайт I а , РФ дин субъектрин законар акъуддай властдин органриз транспортдин налогдиз талукь кьезилвилер ва ставка тайинардай ихтияр ава . Рик I ел хкин , транспортдин налогдиз талукь яз Дагъустандин буржунин санлай къачур кьадар 2,6 миллиард манатдиз барабар я .
+Велед усал хьайила Рик I т I ар жеда бубадин ! Намус пакдиз хвейила Вун дамах я убадин ! Руша шулугъ авурла Айиб къведа дидедал . Жувак гьарам кутурла , Лянет жеда бинедал . Дишегьлидал темягь фин , Итимвал туш итимдин . Квадармир заз гайи кьин Мягькемдиз хуьх Ватан , дин . Хъуьруьрмир на патан кас , Хизанда къал твамир , хва . Усаларна жуван свас , На ашнаяр кьамир , хва . Жуваз авур гьуьрмет хуьх , Квадар мийир инсанвал . Вуна жуван къимет хуьх ,
+Гьич садрани алахъмир Са гъиле кьве къарпуз кьаз . На жув зерре къвалахъмир Рекьер ачух тирла ваз . Вун стхадиз герек я , Ч I ижрез даим цуьквер хьиз . Буба , диде куьмек я , Йифиз варзни гъетер хьиз . Уьмуьр пакдиз твах , зи хва , Леке тегъиз виждандал ! Рик I евайди лагь , зи хва , Къадирлу хьухь хизандал !
+Дишегьлидин кьил акурла Акъатмир гьич къакъарай . Вавди суьгьбет авурла Т I екв акъудмир гафарай . Итимвилин т I вар гадармир , Дишегьлидин к I вачерик . Итим хьиз твах , ягь квадармир Шадвалдайла мехъерик ! Дишегьлийриз кац кулвализ Жуван папан чин кумир ! К I валахдайла кагьулвализ , Тежер кардин гаф гумир . Итимвилиз вафалу хьухь Сагьибвал хуьх гафунин . Югъ финикди камаллу хьухь , Къайда чир жув тухунин ! Элдин виляй аватдалди Итимдиз вич кьин хъсан я ! Намус , виждан къакъатдалди Лап сурузни фин хъсан я .
+Касни вилиз ахквадач зи , Диде начагъ хьайила ! Мез билбил хьиз рахадач зи , Диде начагъ хьайила ! Зи вилерал акьалтда мич I, Рик I ик ч I ехи акатда кич I, Зат l ни хъфич туьтуьнай гьич , Диде начагъ хьайила ! Гегьенш дуьнья дар жеда заз , Эхиз тежер кар жеда заз , Дердерикай пар жеда заз , Диде начагъ хьайила ! Са кар гъиляй хкведач зи Пер шадвилихъ элкъведач зи Ярдизни п l уз хъуьредач зи , Диде начагъ хьайила ! Зарулвили кьада зи туьд , Аквада заз мич l из экуьд Гатукай жед мекьи тир кьуьд , Диде начагъ хьайила . Зи ван хьурай , Я Сад Ребби ваз , Къуй дидеяр сагъ акуй чаз !
+Ви гафарихъ къимет жеда , Уьмуьрда вахъ гьуьрмет жеда , Яшайиш ви " шуьрбет " жеда , Ви жибинда пул хьайила ! Вун виридаз къведа герек , Вун атайла тук I вада к I ек , Бязибуруз вун жед Фелек , Ви жибинда пул хьайила ! Ярар дустар элкъвез жеда Ви гуьгъуьна къекъвез жеда , Вун хъуьрейла хъуьрез жеда Ви жибинда пул хьайила ! Вакай мукьвад кьаз алахъда , Ви рик l е вич тваз алахъда Гуьгьуьлни тахаз алахъда , Ви жибинда пул хьайила ! Къуьрен карчни жагъида ваз , Цавай гъетер лап гъида ваз , Жеда вакай хъсан рахаз , Ви жибинда пул хьайила ! Тавуна гьич гафни жузун , К l валахални кьабулда вун . Дустни жеда течир " вун зун " Ви жибинда пул хьайила ! Лап гьар са кар вилик фида , Ви мурадри цуьквер гъида , Ваз уьмуьрдин кеф жагъида , Ви жибинда пул хьайила !
+Жегьил шаир я чаз чешне гьелбетда , Лезги ч l алал теснифзавай шиирар . Залан тирла ви ч l алари куьмекда , Сефил ч I авуз шадарда чи гуьгьуьлар . Ви шиирра къалурда на хъсандиз , Гьик l Ватандихъ рик l кудат l а инсандин . Шаирдин гаф ухшар язва гьулдандиз , Гъуьргъуь , ич l и рик l авайди душмандиз . Лезги ч l алан тариф ала мецел ви , Гъам ч l угвазва кьуьзуь жезвай дидедин . Килигайла шиирриз ви бегьерлу , Фикирзава гьаларикай уьлкведин . Кхьихь шаир , кхьихь шаир , галатмир , Къуй ви рик I е илгьам хьуй гьуьл хьиз ац l ай . Шииратдивай к I усни яргъаз къакъатмир , Кхьихь шаир , кхьихь ч l алар зил галай . Эминат АДИЕВА ,
+Гъепц I егьрин юкьван школадин урус ч I аланни литературадин малим .
+Писатель М. Фролован «Артиллеристар Ленинград патал женгера» ктабда рикӀел хкизвайвал, Гитлеран командованиеди дяве башламишай са вацралай шегьер къачуда лагьана фикирнавай. И кар патал душманди Игит шегьердихъ 725 агъзурдалай виниз аскерар, офицерарни генералар, гьакӀ гзаф кьадар техника элкъуьрнавай. Гьикьван алахънатӀани душмандин ниятар кьилиз акъатнач. Инсансузрин тахсиркарвилери ажугъламишнавай, пак чил патал чандилай гъил къачуз гьазур шегьерэгьлийрин къуватдикай даях кьазвай. Ленинграддин фронтдин кьушунри гитлерчийриз гафаралди лугьуз тежедай тегьерда аксивална. Уьлкведихъай тамамвилелди алакъа атӀанвай, кӀуьд виш юкъуз душмандин гьалкъада гьатнавай ленинградвийри гекъигиз тежедай гишинвилеризни четинвилериз таб гана. Абуру дуьньядин инсаниятдин вилик гьич тешпигь авачир хьтин викӀегьвилин, руьгьдин гьуьндуьрвилин чешне къалурна. Виридалайни мусибат шегьердин агьалийри каш эхун хьана. Махсус делилралди, анжах са 1941- йисан мартдалди кашакди 260 агъзурдалай гзаф ленинградвияр телеф хьана. ИкӀ гишила, гуьллейрини бомбайри кьейибурун кьадар ирид виш агъзур касдилай алатна. Ленинан тӀвар алай шегьер хаталувилик акатнавай чӀавуз вири уьлкве гьерекатдик акатна. Невадал алай чӀехи шегьер хуьн патал хейлин дагъустанвийри, абурун жергеда аваз чи районэгьлийрини иштиракна. Игит шегьер душмандикай хуьник, ам гьалкъадай акъудуник 2 сеферда Яру пайдахдиз лайихлу хьанвай 73- артиллерийский полкуна сад лагьайди яз «Отличный разведчик» тӀвар къазанмишай Гьажиев Абдулмежидан тайин тир пайни ква. Шегьер душмандикай хуьн патал кьиле фейи женгера адан хурудал «Яру Гъед» орденни «Ленинград оборона авунай» медаль атана. Абдулмежид вичин тӀвар алай сятинизни лайихлу хьана. Гьа ина ам телефни хьана. Невадал алай шегьер патал женгера гъепцегьви Исаев Шегьимерденани иштиракна. 1944- йисан 27- январдиз шегьер элкъуьрна кьунвай душман тамамвилелди кукӀваруник абурун ва гзаф масабурун пайни ква. Игит рухвайриз баркалла! Р. МУРАДАЛИЕВ.
+* Гьар юкъуз зур сятда ахвар авурт I а , бедендин къуват артух , нервияр секин , гуьгьуьл ачух , инфаркт , инсульт хьунин хаталувал т I имил жеда . * Яргъалди яшамиш хьун ва яшар хьайила хъсандиз гьисс авун патал са стакандавай нек I едиз ( кун тийидай ва гьак I ни къайи тушир ) хуьрекдин са т I урунавай дуьдгъвер ва гьакьван вирт вегьена , хъсандиз хуькуьрда . Ахпа аниз 50 г . коньяк алава хъувуна ( гъетер гьикьван гзаф хьайит I а , гьакьван хъсан я ), мад хъсандиз хуькуьрна , ксудалди вилик куьлуь куьлуь хуп I ар ийиз , хъвада . Сагъаруниз 0,5 литр коньяк герек къведа . Гьа ик I I0 юкъуз хъвана , I2 юкъуз ял яна мад тикрар хъийида . * Англиядин духтурри уьгьуьдин дарманрихъ гузвай пул гарал гадарай мисал я лугьузва . Абуру чпин пациентриз мекьивилелай жезвай азарин лишанар малум хьайила , лимонни вирт кутуна чай хъун меслят къалурзава . Ахьтин чайди туьтуьхда ва бронхийра авай гъер бактериярни кваз акъудзава . * Давление агъуз аватайла са стакандавай уьк I уь яд хъун меслят къалурзава . Гьак I ни фу т I уьрдалай кьулухъ 2 г . кьел ишлемишайт I а , давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда .
+Ц l ийихуьруьн СОШ дин 11 класс куьтягьайдан гьакъиндай 2011йисуз Агъасиева Несибедиз гайи 05 АБ 0038675нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Чи халкьарин чанда авай ХъуьтӀуьн мекьи къар акъатна, ТӀебиатдал чим къваз цавай Чи чинризни яр акъатна. Яр атана- юзана чил, БАГЪ-БУСТАНДИВ кар агатна. Деминава чуьлда БИЛБИЛСУГЪУЛВИЛИН пар алатна. Яран сувар- яшлу сувар, Чи суваррин атабуба, Ви тарихдин жанлу лувар Акваз шад я шегьер, уба. Ви цӀаярал хкахь тийиз Лепе алаз ялав хьурай. Женгиник кваз зегьметчийриз Ам ашкъидин къилав хьурай припев: Афар, пичӀек ва яр-емиш, Ви суфрадал хьанва дуьзмиш.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! Чна гьар йисуз къаршиламишзавай ва шаддиз кьиле тухузвай, чи халкьдин виридалайни багьа ва рикӀ алай гуьзел суварикай сад тир Яран сувар за квез мубаракзава. И шад сувар чаз кьуьд куьтягь хьунин ва гатфар вичин къуватда гьатунин гьакъиндай муштулух гваз къвезвай сувар я. Им чилин чинлай хъуьтӀуьн лацу яргъан алатна гатфарин къацу махпур экӀя жезвай мублагь ва гуьлуьшан вахт я. ТӀебиатдал чан хтунихъ, тар-там къацу хьунихъ галаз сад хьиз, Яран сувари гатфарин чуьлдин кӀвалахрикни юзун кутазва. Им чилел кӀвалахзавай гьар сад патал къизгъин вахт я. Чун гьар сад гьар са йикъакай тамамвилелди менфят къачуз, гатфарин кӀвалахар галай-галайвал ва ери аваз кьиле тухуз чалишмиш хьана кӀанда. Сувар гьар сув��р хьиз гурлувилелди, гьевеслувилелди ва шаддиз кьилени тухвана кӀанда. Квез Яран сувар мубаракрай, Гьуьрметлу районэгьлияр! Къуй суварин шадвал, гьевеслувал квехъ яргъалди кумукьрай! Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+I945ЙИСАН рик I елай алат тийидай Гъалибвилин йикъалай инихъ гзаф йисар алатнава , чандилайни гъил къачуна Ватандин азадвал хвейибур фадлай кьуьзуь хьанва . Амма чун патал абур эбеди жегьилар ва жуьрэтлу игитар яз , Гъалибвални чи рик I ера авай эбеди сувар яз амукьда . Къе чна фронтовикриз , далу патан ветеранриз ва абурун невейриз 9МАЙДИН СУВАР рик I ин сидкьидай тебрикзава . Гъалибвилин Юкъуз чаз азадвал ва аслу туширвал гъайи ГЪАЛИБВИЛЯЙ ч I ехи несилдиз рик I ин сидкьидай чухсагъул лугьуз к I анзава ва гъалибчи несилдиз 9майдин югъ мубаракзава . Гъалибвал къазанмишай йикъалай инихъ несилар дегиш хьана , чун ч I ехи хьана . Гила ислягьвилин къаравулда акъваздай чи нубат атанва . Чун бубайрин женгинин адетриз вафалу жедайдахъ ва абур ян тагана давамардайдахъ рик I ивай инанмишвал ийиз к I анзава . Чи ч I ехи уьлкведин халкьарин туьхуьн тийидай Гъалибвилик чи районэгьлийрини чпин ч I ехи пай кутуна . Чи райондай фронтдиз 2500 касдилай гзаф фена . Абурукай I800 кас Ватандин Ч I ехи дяведин ягъунрин майданра I800 касдилай гзаф телеф хьана . Ат I угъай а йисара далупата амайбуруни фронт суьрсетдалди таъминарун патал югъ йиф зегьмет ч I угуна . Чаз азадвал ва ислягьвал гъайи , и кар патал галатун тийижиз зегьмет ч I угур вирибуруз къе чна кьилер агъузна икрам ийизва . Гьуьрметлу ветеранар ва вири районэгьлияр ! За квез « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин , адан администрациядин ва Райондин Собраниедин т I варунихъай Ч I ехи Гъалибвилин 70 йис тамам хьун мубаракзава . Къуй квехъ сагъвал , бахтлувал , к I валахра агалкьунар ва кьилел эбеди михьи цав хьурай . Фарид АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Кьил , Райондин Собраниедин председатель .
+БРЕСТДИН къеле 1941 йисан 22июндиз немсерин кьушунриз акси румар гайи сифте сенгеррикай сад я . Душмандихъ вири патарихъай артуханвал авайт l ани , Германиядин кьушунривай ам анжах 30июндиз къачуз хьана , вични 550 килограмм къведай 2 бомба , ахпа 1800 килограмм къведай мад са бомба вегьейдалай кьулухъ . Анжах ахпа къеле кисна ва аниз немсер гьахьна . Амма къеле хуьзвайбурун алакъа авачир гъвеч l и дестейри августдин сифте кьилерал кьван аксивал давамарна . Брестдин къеле 1944 йисан 28июлдиз 1Белоруссиядин фронтди азадна .
+МАГЬАРАМДХУЬРЯЙ фронтдиз 2500далай гзаф итимар фена . Абурукай 1800 касдилай гзаф Ватандин Ч l ехи дяведин ягъунрин майданра игитар хьиз телеф хьана . Хуьрера дяведин ялав галукь тавур хизан саки амукьнач . Зегьметдин фронтдани вири хуьрерай гзаф инсанри иштиракна . Чи райондин агьалийри танкарин « Дагъустандин колхозчи » колонна туьк l уьрун патални пул к l ват l уна активвилелди иштиракна .
+ВАТАНДИН Ч I ехи дяведа Гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 70 йис тамам жезвай суварин вилик Магьарамдхуьре авай махсус школа интернатдин са десте аялар ва малимар Магьарамдхуьре яшамиш жезвай фронтовик Амрагьов Амрагьаз мугьман хьана . Амрагь халуди чун сивел хъвер алаз кьабулна ва чаз яр емиш , чай алай суфрадихъ теклифна . Ада чаз дяведин залан рекьерикай суьгьбет авуна . Аялри Ватандиз , Гъалибвилиз , ам къазанмишай кьегьал рухвайриз бахшнавай шиирар к I елна . Эхирдай рик I ел аламукьдай шикил яна . А . САИДОВ .
+Ч I ЕХИ Гъалибвилин 70 йисан суварин вилик квай йикъара Магьарамдхуьре КПРФ дин чкадин отделениедин Бюродин заседание кьиле фена . Аниз зегьметдин ва далу патан ветеранриз , активистриз теклифнавай . Анал партиядин са жерге членрив Ватандин Ч l ехи дяведа Гъалиб хьайидалай инихъ 70 йис тамам хьунин гьуьрметдай КПРФ дин ЦК ди акъуднавай юбилейдин медалар вугана . Бюродин заседаниедал гьак l КПРФ дин членвилиз 4 кас кьабулна ва абурув членвилин билетар вугана . КПРФ дин чкадин отделение .
+ГЪЕПЦЕГЬРИН куьгьне хуьре дидедиз хьайи Вагьабов Ниязан аял вахтар лап четинбур хьана . Адан буба и дуьньядилай фад финикди хизандин акьалт I тийидай дердияр адан хивез аватна . Ада малар , лапагар хвена , вичелай гъвеч I и стхадиз ва вахаз т I уьн партал гун патал дидедиз вичелай алакьдайвал куьмекар гана . Дяве башламишайла зегьметда лигим хьанвай Ниязни хуьруьн комсомолрихъ галаз хушуналди фронтдиз рекье гьатна . Грузиядин Гори шегьерда жегьил аскердин курсара хьайи ц I уд йикъалай ам къати женгерин иштиракчи хьана . Душмандихъ галаз сифте женгиниз Нияз Вагьабович Брянскдин патав экъеч I на . И къати женгера чи аскерри чпин къастунал к I евивал къалурна ва гитлерчийрин планар ч I урна . Гьа и женгина къалурай уьтквемвиляй Нияз Вагьабовичаз « За отвагу » медаль ва Верховный главнокомандованиедин Грамота гана . Гуьгъуьнлай Вагьабов Нияза Фонинодин патав кьиле фейи женгера , Смоленский областдин ва Белоруссиядин шегьерарни хуьрер душмандикай азад авур женгера дагъвидиз хас тирвал уьтквемвилелди иштиракна . Могилев шегьердин патав фашистрин десантдин аксина кьиле фейи къати женг иллаки рик I елай алат тийидайди хьана . Гьа и женгинай ада Верховный командованиедин патай нубатдин награда къачуна . Чи ватанэгьлиди Белоруссиядин , Украинадин , Польшадин шегьерарни хуьрер душмандикай азад авур женгера иштиракна ва дяве Берлинда акьалт I арна . Берлиндиз кьван рехъ кьезилди хьанач . Адал са шумудра хирер хьана , госпиталрани хьана , ахпа гьар сеферда женгиник экеч I хъийиз хьана . Женгера къалурай къагьриманвилерай вик I егь аскер « Ватандин дяведин » 1дережадин ордендалди , гьак I ц I удралди женгинин медалралди ва Верховный главнокомандованиедин грамотайралди лишанлу авуна . Вагьабов Ниязан аскервилин къуллугъ Гъалибвал къазанмишайдалай кьулухъни 8 вацра давам хьана . К I вализ хтайвалди ислягь зегьметдик экеч I хъувуна . Ял ядай вахт авачир . Гила колхоз гуьнгуьна хтуна к I анзавай . Гуьгъуьнлай хуьруьхъ галаз Ц I ийи Гъепцегьрал куьч хьайила 25 йисуз совхозда малдарвиле к I валахна , та пенсиядиз экъеч I далди . Нияз Вагьабовича вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз вад аял хвена ч I ехи авуна . Гзаф фронтовикар хьиз , Ч I ехи Гъалибвилин 70 йис къейдзавайла , фронтовик , комсомолец , зегьметдин зарбачи , дах , буба Вагьабов Нияз чи арада амач . Амма адан экуь къамат ам чидай вирибурун рик I ера эбеди яз амукьда . Ам кечмиш хьайидалай кьулухъ гьар йисуз 9Май фронтовикдин веледар , мукьва кьилияр , къуникъуншияр к I ват I хьана хизандин сувар хьиз къаршиламишун ч I уриз тежедай адетдиз элкъвенва . Рита ВАГЬАБОВА . Шикилда : КПРФ дин чкадин отделениедин секретарь З . Мурсалова Гь . Идрисовадин хурудал юбилейдин медаль алк l урзавайла .
+ВАТАНДИН Ч I ехи дяведин йисара Ватан хвейибурун жергеда зи ч I ехи буба Искендар Керимханович Гьуьсейновни авай . Ам 1908йисуз Хуьрелрин хуьре дидедиз хьанай . Ч I ехи буба савадлу инсан тир . Ада 1936йисуз Дербент шегьердин педагогический техникум акьалт I арайла гилан Магьарамдхуьруьн ва Кьасумхуьруьн райондин са жерге школайра заведующийвиле ва географиядин , историядин ва биологиядин малимвиле к I валахна ва вич халкьдин образованиедин к I век I вечи работник яз къалурна . Гьи и кардай ам са шумудра лишанлуни авуна . 1937-1942йисара Кьасумхуьруьн райондин ОНО да сифте инспекторвиле , ахпа заведующийвиле к I валахна . Дяве башламишайла жавабдар къуллугърал алай ксариз фронтдиз эвер гузвачирт I ани , Ватандин кьисмет гьалзавайла зи бубадивай далу пата акъвазиз хьанач , хуьре гъвеч I и кьуд аял ч I ехи диде Фат I иматал ихтибарна гуьгьуьллувилелди фронтдиз рекье гьатна . Фронтда адакай политработник хьана . Кавказда кардик квай армияда къуллугъ ийиз башламишна . Искендар буба Кубань , Новороссийск ва Кавказдин маса шегьерарни хуьрер патал ягъунрин иштиракчи хьана . Женгера са шумудра хирерни хьана . Са сеферда залан хер хьуникди кьве вацра Дербент шегьердин госпиталда хьана . Ахпа ам комиссоватна . Амма такабурлу ч I ехи бубадивай и кар эхиз хьанач , мад фронтдиз хъфена . Дербентдай фронтдиз рекье гьат хъийидайла ада вичин стхадиз ва уьмуьрдин юлдашдиз лагьана : « Сифте Ватан хвена к I анда . Чан алаз амукьайт I а , хкведа , тахьайт I а … кьисмет тирвал жеда . Аялар хуьх ! Гьелелиг за аялри чпин бубадал ва азад авур уьлкведал дамах ийидайвал женг ч I угвада ». И йикъар вичин хайи чилел кечирмишай эхиримжибур хьана . Зи ч I ехи буба Искендар Керимханович Гьуьсейнов залан хирерикди 1943йисан 5октябрдиз кечмиш хьана ва ам Краснодар шегьерда сурара кучуднава . Адан аялар ва мукьва кьилияр гьар 9Майдиз бубадин сурал физва ва цуьквер эцигзава . Ч I ехи буба чи рик I ера эбеди яз амукьда . Фарида ГЬУЬСЕЙНОВА , Магьарамдхуьруьн �� . Гьажиеван т I варунихъ галай 1нумрадин юкьван школадин ученица . * * * ГЬА инал куьтягьнайт I ани жедай , амма чандилайни гъил къачуна чи Ватандин , чи халкьдин азадвал ва аслу туширвал патал женг ч I угурбур , хайи к I валивай яргъара телеф хьайибур неинки хайи веледри , гьак I дявеяр фейи чкайра яшамиш жезвай жегьил несилдини рик I елай ракъур тийизвайдини къейд тавуна жедач . Гьар йисуз 9Майдин суварин вилик Агъалар Гьуьсейнова вичин буба Искендар Керимханович кечмиш хьайи Краснодардай тебрикдин чар вахчуда . Кьилди къачурт I а ана кхьенва : « Куь буба ц I аяри кьунвай фронтрин рекьерай лайихлувилелди фена ва гъалиб хьана . Куь буба Гьуьсейнов Искендар Керимхановичан женгинин гьунардиз лайихлу хьун чи буржи я . Квез Гъалибвал мубаракрай ! Квез гьуьрмет ийизвай Кубандин жегьилар ». Гьа ихьтин тебрикдин чар Агъалар малимди Краснодардин крайдин военный комиссариатдин Крымск шегьерда ва Крымск районда авай отделдайни вахчуна .
+ВАТАНДИН Ч I ехи дяведа советрин халкьди Гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 70 йис алатнава . Амма гзаф бедбахтвилер гъайи а дяве , азадвал ва ислягьвал гъайи Гъалибвал чи халкьдин рик I елай алатзавач , я алатни ийидач . И Гъалибвилик зи Магьарамдхуьруьн жемятдини вичин пай кутуна . Югъ йиф талгьана зегьмет ч I угуналди фронт суьрсетдалди таъминарна . Гъиле яракь кьаз же дай итимар Ватан душмандикай хуьз фронтдиз фена . Абурун жергеда зи ч I ехи буба Гьажиев Мирзе Магьамедовични авай . Мирзе буба пешекарвилин рекьяй малим тир . Вични районда лап сифтебурукай сад . Ада I9I5ЙИСУЗ Бакуда юкьван « Саадат » школа акьалт I арна . Ина вири предметрай дерин чирвилер гузвай . Ам акьалт I арай касдивай гьи тарс хьайит I ани гуз жезвай . Зи бубади математика хкяна ва адакай и рекьяй малимрин малим хьана . Ада Магьарамдхуьруьн ва Кьасумхуьруьн районрин гзаф школайра математикадин тарсар гана , адалай гзаф аялриз математика рик I ивай к I анариз алакьна . Алатай асирдин 20-30йисара школаяр к I вачел акьалдаруник чпин ч I ехи пай кутур тешкилатчияр т I имил хьанач . Абурун т I варар халкьди къени гьуьрметдалди ва дамах авуналди кьазва . Гьа жергеда Гьажиев Мирзе малимни авай . I942ЙИСАН мартдиз фронтдиз рекье гьатайла ада вичин уьмуьрдин юлдаш Зулейхадал кьуд велед ихтибарна . Адакай I24ПИЯДА кьушунрин полкунин аскер хьана . Кьве йисуз душмандин хура акъвазайдалай кьулухъ Мирзе Магьамедович пешекар педагог яз запасдиз рекье хтуна . Им са зи ч I ехи буба патал авунвай кьезилвал тушир . Уьлкведин пакадин йикъакай фикир авуна к I анзавай . Гьавиляй Ватандин дяведин юкьвалай малимар дяведиз тухун акъвазарнай . Фронтдай хтай зи ч I ехи бубади вичин рик I алай пеше давамарна . Ада асул гьисабдай Магьарамдхуьруьн юкьван школада математикадин тарсар гана . I945ЙИСУЗ халкьдин образованиедин отделдин патав малимриз куьмек тешкилдай , школаяр программайралди таъминардай педагогикадинни методикадин кабинет тешкилна . Адан кьилени тежрибалу малим Гьажиев Мирзе тайинарна . Зи ч I ехи бубадикай районда сад лагьай методист хьана . Фронтовик яз ва гуьгъуьнлай акьалтзавай несилдиз дерин чирвилер ва мягькем тербия гунин рекье къазанмишай агалкьунрай зи ч I ехи буба Мирзе малимдиз «I94I-I945ЙИСАРИН Ватандин Ч I ехи дяведа Германиядин винел гъалиб хьунай » ва I946ЙИСУЗ « Баркаллу зегьметдай » медалар , I95Iйисуз « Трудовое Красное Знамя » орден гана . I949ЙИСУЗ « Зегьметда къазанмишай кьакьан нетижайрай халкьдин образованиедин отделдин методкабинетдин заведующий Гьажиев Мирзе Магьарамдхуьруьн райондин райсоветдин исполкомдин Гьуьрметдин грамотадалди » лишанлу авуна . Зи ч I ехи буба Гьажиев Мирзе яргъалди ч I угур уьзуьрдилай кьулукъ I96Iйисуз рагьметдиз фена . Халкь савадлу авунин рекьяй адан кар балайри давамарзава . Азиза ГЬАЖИЕВА , Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай Iнумрадин юкьван школадин 9классдин ученица .
+1941ЙИСАН 22июнь чавай йисйисандавай чара жезва . Амма и залум югъ рик I елай алатун мумкин туш . Чаз ислягь , гуьлуьшан , мублагь уьмуьр патал чанар гьайиф татана уьтквемвилелди женг ч I угур , Ватан хвейи къагьриманар къвердавай т I имил жезва . Зи ч I ехи буба Агъакшиев Селим Агъакшиевич лежбердин хизанда кьуд рушан кьилел хьанвай рик I алай хва тир . Ам диде бубади , гьак I вахари къайгъударвилелди ч I ехи авуна . Селим буба зегьметдал рик I алаз , гъвеч I и ч I ехи чидай аял яз ч I ехи хьана . Школадани ада хъсандиз к I елна . Советрин власть к I вачел акьалт I навай четин вахтар тир . Уьл кве гуьнгуьна хтун патал савадлу инсанар герек тир . Школаяр , малимар лап т I имил авай . Гьа ихьтин шарт I ара школа акьалт I арай Селим буба Кьасумхуьрел малимар гьазурдай курсариз рекье туна . Ругуд вацран курсар акьалт I арайла ада гзаф хуьрера сифтегьан классрин малим яз зегьмет ч I угуна . Гьа са вахтунда ада заочно Дербентдин педагогический техникумни акьалт I арна . 1941йисуз дяве башламишайла школаяр агал хьана . Накь партайрихъ галай жегьиларни , малимарни галаз Ватан хуьз рекье гьатна . 1942йисан 25мартдиз Селим бубани дяведиз фена . Пуд вацра Грузияда вердишвилер къачурдалай кьулухъ ам Кеферпатан Кавказдин фронтдин 276 стрелковый дивизиядин 871стрелковый полкуниз рекье туна . Са сеферда буба маса аскеррихъ галаз тапшуругъ тамамарна тамай хквезвайла , са десте немсери чибуруз гуьлле гана . К I вачихъ гуьлле галукьай буба вич вичелай фена . Вичвичел хтайла кьуд пад секин тир . Галч I ур жез жез ада виликди ялна . Бегьем рекьиз галч I ур хьайи ам чк I анвай тевледал ацалтна . Йиф ина акъудна . Экуьнахъ мад жедайвал еримиш хъувуна . Эхир частуниз акъатна . И патай а патаз гуьлле акъатнавай чапла к I вач сагъарун патал 4651госпиталдиз рекье туна . Хер сагъар хъувурла духтуррин комиссиядин къарардалди 1944йисан 13 июндиз чи буба инвалид яз к I вализ рекье хтуна . Бубади вичивай женг давамариз хьанач лугьуз гьамиша гьайиф ч I угвадай . Дяведай хтай ругуд вацралай Се лим буба Магьарамдхуьруьн райисполкомдин социальный обеспечениедин отделдин заведующийвиле тайинарна . 1948йисуз ада вичин малимвилин пеше давамар хъийиз башламишна . Селим Агъакшиевича пенсиядиз экъеч I далди Магьарамдхуьруьн юкьван школада к I валахна . Пенсиядиз экъеч I айлани ам хуьруьн , райондин общественный уьмуьрдивай къерех хьанач . Адан патав меслят к I анз вичи тарс гайи жегьилар къведай . Акьалтзавай несилдихъ галаз дяведин ц I аярикай , гьа девирдин инсанри ч I угур зегьметдикай , ватанпересвиликай гегьенш суьгьбетар ийидай . Селим бубади вичи тарс гайи аялрал гьамиша дамахдай . Абурун арада Хидиров Хидир Шайдабегович , Гьуьсейнов Агъалар Гьуьсейнович , партиядин райкомдин 1секретарь хьайи Латифова Зара Агьмадовна ва масабур . Вичин уьмуьрдин юлдаш , чи ч I ехи диде Тамумни галаз ругуд велед тербияламишна уьмуьрдин шегьредал акъудна . Абур вири гьакъисагъ зегьметдалди тафаватлу хьана . Ч I ехи тухумдин хъсан адетар давамаруналди Селим бубадин гелерай вад хтулни , кьве птулни физва . 2001йисуз 96 йисан яшда аваз хъсан инсан , чи рик I алай буба Селим Агъакшиевичан уьмуьр кьат I хьана . Амма чи рик I елай ам ва чаз ислягь уьмуьр гун патал чпин чандилайни гъил къачуна душмандихъ галаз женг ч I угур фронтовикар садрани рик I елай фидач . З . ШАГЬЛАМАЗОВА , Магьарамдхуьруьн 2нумрадин юкьван школадин малим , Селим бубадин хтул . Зи играми , ширин диде , Вуч хабарар ава хуьре ? Закай фикир ийимир на , Акъвазнава душманд хура . Цавай къвазвай гуьллейрин хар , Алахънава хкудиз вар . Гуда чна душмандиз рум , Хкатдайвал мурдардин тум . Атанава Волга вац I ал , Чаз масан тир шегьер патал . Вегьез тадач шегьердиз кам , Хада адан к I вачин к I алам . Чун буржлу я , хуьн куьн , Ватан , Куьн паталди гьайиф туш чан . Итимвилин я ам лишан , Агуд тавун к I валив душман . Багъишламиш ая вуна , Ава , диде , чун ц I ун хура . Авач мажал кхьидай чар , Къвазва цавай гуьллейрин хар . Абурукай галукьна сад , Авунва зи са к I вач кабаб . Ийиз жуван к I вачиз чара , Госпиталда къатканава . Эхиз жезвач рик I ивай зи , Хъван хъийида адан иви . Акьалт хъувурла зун к I вачел , Тадач чилел душмандин гел . Лугьуз жедач , хер я залан , Жемир , диде , рик I из так I ан ! Аллагь , Аллагь хъижен зун сагъ , Хкведа зун гваз цавай рагъ .
+Дяведин йисар хьана четин чаз , Хайи дидеяр хьана гъам ч I угваз . Нифретлу душман гьахьна варариз , Жегьил жаванар алахъна рекьиз . Винелай къуриз харадин к I усар , Вугузвачир чав секин тир ахвар . Танкарай ягъиз чук I уриз к I валер , Ийизвай залан жегьилрал хирер . Гьатна Ватанда дарвал , кашни мекь , Алахьзавай чи беденрилай гьекь . Акъвазнач кьулухъ дидеяр хайи , Гана рухвайриз къуватар вири . Вад йисан къене акъвазна хура , Авуна душман варани зара , Кук I варна адан сомолет , танкар Азадна уьлкве , дуьньядин халкьар . Тунач кафирд��н чилел к I вачин гел , Гъалиб хьана чун душмандин винел , Чанарилай чаз багьа я Ватан , Гьар са ч I иб чилин к I анда чаз адан .
+29АПРЕЛДИЗ Магьарамдхуьре авай РФ дин халкьарин адетдин культурадин Центрда литературадин йис ачухуниз талукьарнавай шад мярекат кьиле фена . Мярекатда райондин руководителри , интеллигенциядин векилри , райондин культурадин хиле к I валахзавай работникри , малимри ва школьникри , гьак I чна вирида гьуьрметзавай чи районэгьли , Дагъустандин халкьдин писатель Абдуселим Исмаилов кьиле аваз са жерге шаирри иштиракна . И шад мярекат « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова ачухна . Анал рахай райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьабибуллагь Мурадалиева алай вахтунда литература авай гьалдикай , эхиримжи йисара ам лап зайиф хьанвайдакай , ам хкажунин , вилик тухунин рекьерикай , авай мумкинвилерикай гегьеншдиз ихтилатар авуна . Ахпа межлисдин микрофон Абдуселим Исмаилова къачуна ва мярекат давамарна . Гаф гана рахай шаирар тир Фейзудин Нагъиева , Кчибег Мусаева , Мердали Жалилова , Гъулангерек Ибрагьимовади , Желил Мурадалиева , Зульфикъар Къафланова , Исмихан Къадимова , Айна Шалбузовади , Аллагьяр Абдулгьалимова , Мукаил Агьмедова , Ражадуллагь Салманова ва жегьил шаирар тир Владик Батмановани Сулейман Сулейманова хайи ч I ал , литература хуьн , хкажун чи виридан буржи тирдакай , и кар патал чахъ авай мумкинвилерикай гегьенш суьгьбетар авуна ва абуру чпин са шумуд шиир к I елна . Литература вилик тухуник , хкажуник чпин лайихлу пай кутунай Айна Шалбузовадинни ( Филерин хуьр ) ва Аллагьяр Абдулгьалимован ( Хтункъазмаяр ) РФ дин писателрин союздин членвилиз кьабулунин гьакъиндай удостоверенияр вахкана . Мярекат яргъалди давам хьана , сиве сивди ац I анвай залда авайбур патал им дугъриданни са гъвеч I и сувар хьана . Э . Буржалиевади к I елай шиирралди кхьенвай кьисади , « Магьарамдхуьр » кьуьлерин ансамблди авур кьуьлери , Билал Искендеровани Седакъет Сайидовади лагьай манийри , ашукь Айдуна чуьнгуьрдай тамамарай макьамри мярекатдин иштиракчийрин гуьгьуьлар мадни хкажна . А . АЙДЕМИРОВА .
+Дагъустан Республикадин халкьдин писатель Абдуселим Исмаилова литературадин йисан межлис кьиле тухузва . Межлис кьиле физвай залда ( к l аник галай шикилда ).
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+ВАТАНДИН вилик буржидиз вафалувал Ватандин Ч I ехи дяведа азадвал ва асул туширвал патал чандилайни гъил къачуна женг ч I угурбурун хтулрини , птулрини къалурзава . И кардин гьакъиндай исятда армиядин жергейра къуллугъ ийизвай рухвайрин диде бубайри абурун командиррилай вахчузвай чарари шагьидвал ийизва . Командиррин тарифриз лайихлу хьайи аскеррикай сад Гарагърин хуьряй тир Шихмурадов Багьаудин Къадимович я . Алай вахтунда Азербайжан Республикадин Кусар райондин Ц I ехуьлрин хуьре яшамиш жезвай диде бубадиз хцин командиррилай РД дин военный комиссариатдин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдиз чухсагъулдин чар хтана . Ана кхьенвай : « Гьуьрметлу Сусанханум Магьмудовна ва Къадим Гьажиевич ! Бригададин командованиеди Багьаудин хьтин хва тербияламишунай чухсагъул лугьузва . Куь хва , намуслу , савадлу ва низамлу военнослужащий я . Ада вичел ихтибарнавай яракь ва техника устадвилелди ишлемишзава . Россиядин Гьукуматди Крымдин Республикада вилик эцигнавай месэла гьалдайла вич тариф авуниз лайихлу жедайвал къалурна . Чешнелу къуллугъдалди , женгинин чандилайни гъил ч I угур зегьметдалди ада командиррин ва юлдашрин патай гьуьрмет къазанмишна . Куь хва аскервилин буржи кьилиз акъудунин рекье идалай кьулухъни чешне жедайдахъ , Россиядин Яракьлу Къуватрин адетар намуслувилелди давамардайдахъ инанмишвал ийизва . Воинский частунин штабдин начальник , подполковник В . ЯКОВЛЕВ ». Крым хъвадай целди таъминарун патал кьиле тухвай к I валахра военнослужащийрини активвилелди иштиракзава . Абурун жергеда чи районэгьли Багьаудин Къадимовични ава . Вичиз хас тирвал зегьмет ч I угуналди ам виридан патай гьуьрметдиз , Бахчисарайский райондин Ароматненский хуьруьн Советдин патай Грамотадиз лайихлу хьана . Ф . ГЬАЖИЕВ .
+Гъалибчияр къагьриманар вилив хуьз , Эл виринра акъвазнавай кьарайсуз . Шинель алай кас хура тваз , рик I ив хуьз , Авай вири : муштулух гуз « гьурра » гуз . Им эрзиман мураддин югъ тир элдин , Тарихдин чин кхьей къизил гьарфаралд . « Гъалибвал » гаф гьар инсандиз эфзел тир . Гьейранвализ халкьдин игит крарал . Цава и къуз сирнавначир булутри , Тахьун патал серин уьзден уьмметриз . К I ек I ец гадриз кьуьлерзавай набутри Вил эцигиз , акъажунра гьуьжетиз . Ажалди рак гатаначир хестейрин Шадвал пузмиш тахьун патал и юкъуз . Салютрин ван артухзавай бендейри , Им фашистри рей гайи югъ я лугьуз . Шумуд чанар , шумуд гьунар Ватандин , И югъ патал кьат I ун хьана мидаим . Экуь къастар авай рик I ер чаз масан Хура къана , несил патал милайим . Гъалибвилин йикъан къадир барутдин Ни такурдаз , т I ал такурдаз чир жедач . Гъалибвилин йикъан атир набутдин Зайиф хьанвай гьал такурдаз чир жедач . Азадвилихъ авай къимет хабар яхъ , К I вач гъурбатда туна хтай бендедвай . Ч I угур зегьмет , акур зиллет хабар яхъ , Хва женгерай тахтай гьар са дидедвай . Йисарин ц I иргъ хтарин ц I иргъ акал жез , И йикъакай яргъа хьайт I ан дат I ана . Игитвилин руьгь рик I ера гьайкал жез , Хкаж жеда несилар мад атана .
+ГЬАР йисуз июндин вацран эхирда, школа агалкьунралди акьалтӀарай аялрив медалар ва тафаватлувилин аттестатар шад гьалара вахкун хъсан адетдиз элкъвенва. ИкӀ алатай жуьмя юкъуз, райадминистрациядин заседанийрин залда кьиле фейи и шад мярекатда аялри, абурун диде-бубайри, малимри, образованиедин идарайрин руководителри, вирироссиядин олимпиадайрин гъалибчийри ва призерри, республикадин ва Россиядин интеллектуальный конкурсрин лауреатри ва дипломантри иштиракна.
+Алай йисуз I9 аял медалриз лайихлу хьана. И шад мярекат «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьил Фарид Агьмедова тебрикдин гаф рахуналди ачухна. -И медалар- жувал кӀвалахунин, са мураддихъ элкъуьрнавай дурумлу зегьметдин нетижаяр я. Им тек са куьн патал ваъ, гьакӀ куь диде-бубаяр, малимар ва вири районэгьлияр патал дамахдай кар хьанва. Гьиниз куьн фейитӀани кӀелиз, кӀвалахиз, хайи район рикӀелай ракъурмир. Куьне хкянавай рехъ лайихлудаказ тухудайдахъ, райондин хушбахтвал патал кӀелдайдахъ ва кӀвалахдайдахъ чна кӀевелай умудзава?- лагьана Фарид Загьидиновича. Эхирдай Фарид Загьидиновича, выпускникрив, олимпиадайрин, конкурсрин гъалибчийрив ва призеррив чпин лайихлу наградаяр шад гьалара вахкана. ГьакӀни райондин руководстводи, аялрал чӀугунвай зегьметдай малимриз ва хъсан тербия гунай диде-бубайриз чухсагъул малумарна. Образованиедин управлениедин кӀвалахдизни рази жедай къимет гана.
+ИХТИЛАТ вири инсан, адан агьваллувал патал, шартӀар хъсанарун патал государстводи пулуналди куьмекар гуникай, кьилди къачуртӀа, уьлкведин агьалийрин сагъламвал таъминардай шартӀар хъсанарунихъ рекье тунвай, 2011- йисуз РФ-ДИН Президент В. Путина кьабулай «Земский доктор» программадин кӀвалахдикай физва. Гаф бинелуди яз лугьузва, эхиримжи вахтара чпел инсандин сагъламвал ихтибарнавай пешекарри ватанэгьлийрин сагъламвал хъсанарун патал датӀана къайгъударвал ийизва. И кар субутзавай мисалар гзаф ава. Абур РФ-ДИН Президентди Федеральный Собраниедиз ракъурнавай нубатдин Чарче лагьанва: «Чпел инсанрин сагъламвал ихтибарнавай гьар са медицинадин къуллугъчи агьалидин сесинихъ яб акалуниз, абурун руьгьдин игьтияжар таъминаруниз, сагъламвал хъсанардай серенжемар кьабулуниз мажбур я. Сагъламвал миллетдин девлет тирдакай, ам хуьн патал медицинадин системада гьалар хъсанардай серенжемар кьабулун вахтуни вилик эцигнавайдакай лагьанай». В Путин ихьтин фикирдал атунихъ себебар тӀимил авач. Инсанрихъ сагъламвал тахьайла уьлкведин экономика хкажиз, культура вилик тухуз, шей гьасилдай къуватар артухариз хьун мумкин туш. «Земский доктор» яни «хуьруьн духтур» лагьайтӀани садни ягъалмиш жедач. Президентдин программада лагьанва хьи, мединститут, медучилище акьалтӀарай, Гиппократаз кьин кьунвай гьар са пешекарди виридалайни багьа девлет тир инсанрин сагъламвал хуьн патал чпелай аслу тир вири серенжемар кьабулна кӀанда. И жигьетдай чи районни кьулухъ галамукьнач. «Земский доктор» программадин бинедаллаз «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИ, ЦРБ-ДИ тайин тир кӀвалахар ва серенжемар кьиле тухвана. ЦРБ-ДИН кьилин духтур Гьажибала Беглеровахъ галаз хьайи суьгьбетдай чаз малум хьайивал, 2011- йисалай «Земский доктор» программадал асаслу яз райондиз 34 духтур хтанва. Абуруз виридаз махсус программада къал��рнавайвал, уьмуьр ва яшайиш патал герек вири шартӀар яратмишнава. Программадал бинеллу яз, гьар са пешекардиз Минздравди алава 1 миллион манат пул ганва. Чи райондин ЦРБ-ДИЗ ракъурнавай пулдин кьадарди 34 миллион манат тешкилзава. И мукьвара райондин Администрацияда, «Земский доктор» программадал бинелу яз, райондиз хтанвай жегьил пешекарринни МР-ДИН кьил Фарид Агьмедован гуьруьш кьиле фена. Райондин кьил Фарид Загьидиновича программадин метлеблувиликай, ам алай аямдин гьалар патал чарасуз тирдакай, духтурдин гафунин таъсир гзаф тирдакай, адахъ дармандихъ хьтин къуват авайдакай гегьенш суьгьбет авуна. Гьаниз тамашна, кардик квай гьукуматдин «Земский доктор» программа вахтуни истемишзавайди тирдини алава хъувуна, райондин кьили. Эхь, дуьньяда инсандилай багьа затӀ авач. Адан кьилел дуьшуьшарни тӀимил къвезвач. Начагъдан, бедбахтвилик акатайдан вилеризни затӀни аквадач. Вири дуьшуьшра инсандин куьмекдиз духтур къвезва. Азарлудаз духтурдикай панагь жезва. Адан умудлу гъилери начагъдаз куьмекзава. Заландиз азарлудаз уьмуьр хтун, месе гьатнавайди кӀвачел ахкъуд хъувун мад идалай регьимлувал жедан мегер! Р. МУРАДАЛИЕВ.
+БАГЪДА гатуз тамамарзавай кӀвалахар гзаф важиблу я. И девирда емишдин тарари иллаки йигиндиз еримишзава, абур чӀехи жезва, кӀалубдиз къвезва, къведай йисан бегьер гудай емишрин тӀурарин диб язава. Гьавиляй гатуз тарари еримишун патал къулай шартӀар тешкилна кӀанда. И кар патал накьв пурпу авун, алухдикай ва дувулрилай къвезвай хилерикай михьун чарасуз Я.ЦУЬРЦЕР дибдилай атӀун герек я. Бегьерлувал хкажун патал гатфарихъай тарарин пунариз пер ядайла вегьей миянардай шейэрилай гъейри, тарариз тадиз агакьдай алава емни гун герек я. Виликамаз багъдиз яд гуда, и кар кьурагь вахтунда авун иллаки важиблу я. Тарариз таза фитерин, тӀекьерин къаришма, гьакӀ минеральный миянардай шейэр гун хъсан я. I0-I5 йис хьанвай са тарциз тахминан I0 ведро къаришма ГУДА.АХПА хулар кӀевда. Тарар зиянкаррикай ва азаррикай хуьн рикӀелай ракъурна кӀандач. Абур бордоский жидкость эвеззавай къаришмайрикай садал, месела, коллоидный гугуртдин суспензиядалди гьялна кӀанда. И карди жуьреба-жуьре азаррикай хуьда. Тарариз араара килигун ва кольчатый щелкопряддин, ичерин гъуьчӀрен мукар тергун герек я. Малинайрин азарлу кул-кусарни арадай акъудна кӀанда. Куьлуь емишар зиянкаррикай ва азаррикай хуьнилай гъейри, абур алухдикай михьун, накьв пурпу авун, абуруз алава ем гун герек я. Некьийрин цӀийиз атанвай таза хилер («усыки») атӀун герек я. И чӀавуз бязибур штилар патал тада. Бегьер гузвайбурун кӀаник кьурай шейэр экӀяда. Смородинадин акӀурдай къацу хилер гьазурда. Вири и кӀвалахар питомникрани кьиле тухуда. Са йисан къелемар куьруь ийида. Гатфарихъ тӀур гана экъечӀай хилер кутӀунна кӀанда. Уьзуьмлухра накьв пурпу ийида. Тегьенгриз кьвед лагьай сеферда ем гуда. Ар��ухан хилер алудда, к у к I в а р АТӀУДА.ТЕГЬЕНГРИЗ I процентдин бордоский жидкостдин къаришма ЯДА.КЬУРАГЬ гьаваяр авайла яд гуда. Гьазурайди
+«САМУРДИН СЕС» газетдин 24- нумрада хабар гайивал, 29июндиз районда кьиле тухуда лагьай «Ярагъ Магьамед эфенди- халкьдин зурба ирс, эменни» форум маса юкъуз тешкилдай къарар кьабулна. Югъ, вахт тайин хьайила, чна виликамаз газетдай хабар гуда.
+«ПИЯН тушир Россия» проектдин пешекарри уьлкведин регионрин арада наркотикриз акси рейтинг туькӀуьрнава. Ахтармишунрин нетижайрал асаслу яз, наркотикар ишлемишунин жигьетдай виридалайни азадвал авай регионрик Ненецский автономный округ, Архангельский область ва Чечня акатзава. ТуькӀуьрнавай списокдин эхирда Московский ва Челябинский областар, гьакӀни Хакасия республика ава. И регионар наркотикар ишлемишунин карда азадвал авачирбур яз гьисабзава. Алай йисан мартдин вацра ВИЧ-ДИКДИ гзафни-гзаф инсанар кечмиш жезвай Россиядин регионар тайинарнай. Сиягьдин сифте кьиле Кемеровский, Иркутский ва Свердловский областар хьана.
+АЛАТАЙ гьафтеда, Дагъустандин лезги хуьрера къати гарар, хар галаз марфар къва
+на. Магьарамдхуьруьн райондин Муьгъверганрин, Чепелрин, Хуьрелрин ва Гилийрин хуьрера хар галаз къвайи марфари зиянар гана. Чепелрин ва Хуьрелрин хуьрера цин кьадар хкаж хьана. Водоканалди пешекарри чкадал фена яд агъадиз хъивегьунин кӀвалахар башламишна. Цин гуж гъалиб хьунин нетижада бандунин плита виниз акъудна. Къвайи харади са жерге кӀвалеризни зиянар гана. Чепелрин хуьре аватай тарци газопроводдин турба кьатӀна. Иниз килигна Чепелрин, Гилийрин, Муьгъверганрин ва Киркарин хуьрера газ гун вахтуналди акъвазарна. Ремонтрин кӀвалахар кьиле физва. А. АЙДЕМИРОВА.
+ДАГЪУСТАНДИН хкянавай командади тхэквондодай кьиле фейи Россиядин чемпионатда медалрин зачетда I- чка кьуна. 28- июндилай I- июлдалди Красноярск шегьерда кьиле фейи чемпионатда иштиракай япарал залан 25 спортсмендикай I2 касди медалар къачуна. Абурукай кьвед къизилдин, кьуд гимишдин ва ругуд буьруьнждинбур хьана. Сурдолимпийский къугъунрин призер, чи командадик квай тӀвар-ван авай спортсмен Шамил Исакьовани (80 кг) ва Шарип Шамхалдибирова (+80 кг) Россиядин чемпионар лагьай тӀварар къазанмишна. Абдурахман Сагидоваз (68 кг), Артем Багароваз (80 кг), Амина Рамазановадиз (57 кг) ва Мина Рамазановадиз (67 кг) гимишдин медалар хьана. Рамазан Магьамедова (58 кг), Мурад Гьасанова (68 кг), Ахмед Ахмедова (80 кг), Милана Османовади (49 кг), Сабрина Ражабовади (67 кг) ва Меседо Абдурахмановади (67 кг) буьруьнждин медалар къачуна. И акъажунра иштиракайбурукай, декабрдин вацра Турцияда кьиле фидай Европадин чемпионатдиз спортсменар хкяда. И ЙИКЪАРА чав са шад хабар мад агакьна. Чи районэгьли, яш тамам тахьанвайбурун арада Европадин чемпион, шумудни са турниррин, чемпионатрин гъалибчи, Советск хуьряй тир Радмир Абдурахманов нубатдин гьуьн��уьрдиз хкаж хьана. 26- июндилай 29- июндалди Улан-Удэ шегьерда боксдай кьиле фейи вирироссиядин юбилейдин акъажунра 69 кг.заланвилин категорияда Радмира гъалибвал къазанмишна. «Байкал- 20I9» лишандик кваз Олимпийский чемпион Владимир Сафронован ва гимишдин призер Великтон Баранникован гьуьрметдай тухвай и акъажунра I6 региондай I30 спортсменди иштиракна. Пуд сеферда женгиниз экъечӀай Радмира вичин алакьунар къалурна нубатдин гьуьндуьрдиз хкаж хьана. Чна, Радмир Абдурахмановаз хьанвай агалкьун мубаракзава. Адахъ мадни кьакьан гьуьндуьрриз хкаж жедай гьевес ва къуватар хьун чи мурад я.
+И МУКЬВАРА зун райцентрдал алай библиотекадиз мугьман хьана. Гьеле аял вахтарилай къвезвай и идара, ана кӀвалахзавай инсанар, абуру хуьзвай хуш рафтарвилер заз гзаф хуш тир. Абурухъ галаз мукьвал-мукьвал гуьруьшмиш хьун патал къачур ктабар тади кваз, еке ашкъидивди кӀелна цӀийибур къачуз гьерекатдай. Гьар сеферда библиотекадиз атайла кьакьан буйдин, хуш акунрин, къилихрин, кьадарсуз сабурлу Шагъа халани аквадай. Йисар къвез алатна. Кечирмишай йисари Шагъа Зугумовнадин акунра са кьадар дегишвилер тунватӀани, хесетар са кӀусни дегиш хьанач. Алискерова Шагъа Зугумовна I959- йисуз Кьурагь райондин Бугъдатепе хуьре дидедиз хьана. ЦӀийихуьруьн юкьван школа акьалтӀарай жегьил I976- йисуз Махачкъаладин культпросветучилищедиз гьахьнай. Гуьгъуьнлай училище акьалтӀарнавай жегьил пешекар Магьарамдхуьруьн библиотекадиз рекье тунай. Вичин зегьметдин рехъ библиограф яз башламишай Шагъа Зугумовнади, пешедиз вафалувал хвена, къенин йикъалди гьа идарада кӀвалахзава. I990- йисалай ам ЦБС МБУКДИН методкабинетдин заведующий яз кӀвалахзава. Ада идарадин гьахъ-гьисабдин кӀвалахар агудзава, филиалрин отчетар кьабулзава, кӀвалахдин рекьяй гьар жуьре мярекатар тухузва. Яргъал йисара чӀугур дурумлу зегьмет гьам райондин, гьам республикадин руководствойри Гьуьрметдин грамотайралди лишанлу авунва. Шагъа Зугумовна хъсан пешекар, гьуьрметлу коллега хьиз играми дидени я. Вичин уьмуьрдин юлдаш Багьадини галаз пуд велед уьмуьрдин шегьредал акъудна, абурув кьилин образованияр вугана ва абурухъ чпин хизанарни ава. Абуру Шагъа дидедиз кьве хтулни багъишнава. Чна Шагъа Зугумовнадиз тамам жезвай 65 йисан ва зегьметдин рекье хьанвай 40 йисан юбилеяр рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй куьне идалай кьулухъни чандин мягькем сагъвал аваз, балаяр, хтулар галаз хушбахтлу уьмуьрдикай лезет хкуддайвал хьурай, гьуьрметлу Шагъа Зугумовна. А.АЙДЕМИРОВА.
+* ГЪИЛЕР зурзадайла, 200 г мухан тварар чуьхвена, I л ргазвай яд илична, зайиф цӀал эцигна, цин I/3 пай амукьдалди ргада. Ахпа ам куьзна, са тӀимил вирт алава хъувуна йикъа пуд сеферда, фу нез 30 декьикьа амайла, I50 мл хъвада. * ВИЛЕРИН экв зайиф тахьун патал 50 мл петрушкадин ва I50 мл газардин ширеяр сад-садак какадарна, йикъа пуд сеферда, фу нез 30 декьикьа амайла, ху��рекдин са тӀурунавайди хъвада. * ЖАЛГЪАЯР тӀазвайла, 5 г. лаврдин пешер шир алай катулдиз вегьена, къайи яд илична, зайиф цӀал эцигна, 5 декьикьада ргана, термосдиз цана, 3-4 сятда тада. Ахпа ам куьзна, къаришма 4 чкадал пайда. Гьар са пай са йикъан норма я. Са йикъан вахтунда куьлуь-куьлуь хупӀар ийиз хъвада. Гьа икӀ кьуд юкъуз галазгалаз. * ДУРКӀУНАР тӀазвайла, гьажибугъдадин чӀарар, брусникадин пешер ва шивитрин тум (вири сад хьтин паяр) сад-садак какадарда. Хуьрекдин са тӀурунавай къаришмадал 500 мл рганвай яд илична, I5-20 декьикьада тада. Ахпа йикъа пуд сеферда, фу нез 20 декьикьа амайла, I00 мл хъвада. Сагъарунин вахт 2 варз я. * КЬИЛ элкъвезвайла, чайдин са тӀурунавай шивитрин пешерал ва я тумунал са стакандавай ргазвай нек иличнавай къаб яд ргазвай катулдин винел эцигна, 20 декьикьада тада. Ахпа ам бедендин температурадихъ галаз сад хьайила. Экуьнахъ ва нянихъ стакандин кьатӀавайди хъвада. * ИВИДИН давление хкаж хьанвайла, хуьрекдин са тӀурунавай календуладин цуькверал кьве стакандавай ргазвай яд илична, I5-20 декьикьада тада. Ахпа ам куьзна, йикъа 3-4 сеферда стакандавайди хъвада. Гьа икӀ -2-3 гьафтеда. *БЕДЕНДА иви тӀимил хьанвайла, сезондин вахтунда мереяр гзаф тӀуьн меслятзава. ГьакӀ хуьрекдин са тӀурунавай мерейрал са стакан яд илична, ргана 20 декьикьада тада. Ахпа ам чай хьиз хъвада.
+ВАТАНДИКАЙ ВА ИГИТВИЛИКАЙ МИСАЛАР: I.Ватан авачирдаз девлетди тӀям гудач. 2.Ватан кӀвал я, халкьни хизан. 3.Ватан патал чанни гьайиф туш. 4.Ватан садрани маса гумир. 5.Ватан хайи диде, гъурбатни тахай диде я. 6. Ватандал хтана- имандал хтана. 7.Ватандивай хьайиди чандивай жеда. 8.Ватандивай хьайиди имандивай жеда. 9.Ватандин къадир гъурбатда чир жеда. I0.Ватандин рикӀелай къагьриман рухваяр алатдач. II. Гьар девирдихъ вичин къагьриманар жеда. I2.Гьар са касдиз вичин Ватан ширин я. I3. Диде-Ватан хуьдайди игит я. I4.Дувулар галачир тар, тарих авачир халкь жедач. I5. Душмандихъ далу элкъуьрдайди дидеди хвавиляй атӀуда. I6. Жемятдиз кӀан хьайила, Шалбуз дагъ къачуна, Кетин дагъдал эцигда. I7. Жемятдикай хайиди, дуьньядикай хада. I8. Жемятдин къажгъан муркӀадал ргада. I9. Жемятдихъ галаз пашман юкъузни дерт алахьда. 20.Игит игитвилелди рекьида. 2I.Игит кьейила тӀвар амукьда, шив кьейила пурар. 22.Игит рекьидач-ам халкьдин рикӀе амукьда. 23.Игитдин хер хурал жеда. 24.Иеси авачир уьлкве жедач. 25.Кард мукалай элячӀдач. 26.Къагьриман хцел гапурдин хер жедач. 27.Кьегьал женгина, дуст кӀеве гьатайла чир жеда. 28.Кьегьал садра, алчах вишра рекьида. 29.КЬЕГЬАЛДИЗ-РАГЬМЕТ, намердиз- лянет. 30. Кьегьалдиз четинвал лайихлу сенгер я. 3I.Кьегьалдихъ гуьлле галукьдач, кичӀедалай гуьлле алатдач. 32.Кьегьалар халкьдин лувар я. 33.Са вичик умуд кутурди алукьда, халкьдик умуд кутурди симинилай фида. 34. Уьлкве халкьди абадда. 35.Хаин халкьди негьда. 36.Халкь кӀаниди халкьдин арада жеда. 37. Халкь хвейиди халкьдини хуьда. 38. Халкьдивай къакъатайди уьмуьрдивай жеда. 39.Халкьдиз яб тагай пачагь фад тахтунай аватда. 40.Халкьдин ажугъди муркни цӀурурда. 4I.Халкьдин гаф садтахьай гьукумат чкӀида. 42.Хуьре чарабур гъурбатда стхаяр жеда. 43.Элдин гуж- селдин гуж. 44 Яд уьлкведа пачагь жедалди, жуван Ватанда лежбер хьун хъсан я. 45.Ярдивай къакъатайди ирид йисуз, Ватандивай къакъатайди уьмуьрлух шехьда. ГЬАР СА халкьдихъ камаллу гафар- мисалар ава. Чи лезги халкьдин мисалриз нагагь килигайтӀа, абурукай гзафбур ислам диндай атанвайбур я. Им- аламат жедай кар туш, вучиз лагьайтӀа чи ата-бубаяр чпин уьмуьр Исламдихъ галаз кьадайвал тухуз алахъай инсанар тир. Акьалтзавай несилриз ихьтин багьа тарсар- мисалар тур чи бубайрилай Аллагь рази хьурай!.
+ВАТАНДИН Ч l ехи дяведа Гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 71 йис тамам жезвай суварин йикъара кьиле « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедов , Дагъустан Республикадин Халкьдин Собраниедин депутат , ДГТУДИН ректор Тагьир Исмаилов , Дагъустандин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министр Мусафенди Велимурадов , Райондин военный комиссариатдин начальник Эльман Гьажиев ва хейлин жавабдар работникар кьиле авай делегация Ватандин Ч l ехи дяведин иштиракчийрал кьил ч l угваз , абурун гьал агьвал ахтармишун патал , абурун к l валериз мугьман хьана . Районда чаз Ватандин Ч l ехи дяведин кьуд иштиракчи ама , абурукай яз мугъверганви ШИХБУБАЕВ Шихагьмед , киркиви ЭРЗИМАНОВ Ханбуба , магьарамдхуьруьнви АМРАГЬОВ Нисред ва самурви ШИХАЛИЕВ Мирземагьамед . РД дин Халкьдин Собраниедин депутат , ДГТУ дин ректор Тагьир Исмаилова ва РД дин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министр Мусафенди Велимурадова ветеранриз Дагъустан Республикадин Кьил Рамазан Абдулатипован т l варунихъай Гъалиб вилин сувар мубаракна , ва ветеранрив къиметлу пишкешар вахкана . « Магьарамдхуьруьн район » МРДИН кьил Фарид Загьидиновича райадминистрациядин т l варунихъай ветеранрив пул авай конвертар ва къиметлу савкьватар вугана . Делегациядин иштиракчияр дяведин ветеранри хушвилелди , чина хъвер аваз кьабулна . Ветеранри чпин гьал агьвалдикай , яшайишдикай суьгьбетар авуна . Райондин администрациядин кьил Фарид Загьидиновича сагъламвал , яшайиш хъсанарун патал чпиз кьет l ен фикир гузвайдини къейдна ва адаз чухсагъул лагьана .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+Муниципальный райондин администрацияди , райондин Собраниеди , Дербент шегьердин ГОВДДИН уголовный розыскдин начальник , чи районэгьли МУСАЕВ Муса бедбахтвилин дуьшуьшдик акатна вахтсуз кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , адан хизандиз ва вири мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+I2 – МАЙДИЗ Магьарамдхуьре авай РФ – дин халкьарин адетдин культурадин центрда райондин школайрин КВН – дин лигадин финал кьиле фена . Финалда зонайрин этапра гъалиб хьайи Магьарамдхуьруьн , Гилийрин , Советскдин , Бутрин ва Чахчах къазмайрин командайри иштиракна . « Магьарамдхуьруьн район » МР – дин руководстводи къуват гуналди УО – дин РМК – ди ва жегьилрин крарин ва туризмдин рекьяй отделди тухвай финал рик I ел аламукьдайди хьана . Ихьтин мярекатар жегьилрин арада авай хъсан адетар дуьздал акъудунин , абурун азад вахт ц I ийи къайдайрикай тешкилунин , самодеятельностдин жанраяр къалурунин , школайрин уьмуьрда активдаказ иштиракзавай аялриз къуват гунин ва районда КВН – дин гьерекат вилик тухунин мураддалди кьиле тухузвайди я . Финалдин мярекат тебрикдин гаф рахуналди РМК – дин методист Э . Къазиагьмедовади ачухна . Гаф гана рахай РМК – дин заведующий И . Пирмагьамедова виридаз и шад мярекат тебрикна ва лайихлудаказ женг ч I угуниз эвер гана . Финал пуд конкурсдикай ибарат тир ; тебрикдин гаф , кон курс – разминка ва конкурск I валин к I валах . Финалдин иштиракчийри виниз тир артистизм , школадин уьмуьрдай сегьнеяр ва манияр лугьунин устадвал къалурна . Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра чпин алакьунар , хъсан гьазурвал къалурай Советскдин юкьван школадин « Блэк стар мафия » т I вар алай команда I – чкадиз , Буткъазмайрин « Прогресс » т I вар алай команда 2 – чкадиз ва Магьарамдхуьруьн 2 – нумрадин школадин « Магьарамдхуьруьн стилягаяр » команда 3 – чкадиз лайихлу хьана . Нетижаяр кьур жюриди председатель И . Пирмагьамедова гъалиб хьайи командадив къекъведай кубок шад гьалара вахкана ва жегьилрин крарин ва туризмдин рекьяй отделдин патай чкаяр кьур командайриз кубокар , гъалиб хьайи командадин иштиракчийриз медалар гана . Эхирдай И . Пирмагьамедова виридаз хьанвай агалкьунар мубаракна ва районда гъалиб хьайи командадихъ республикадин этапда агалкьунар хьуй лагьана . КВН – дин иштиракчийри чпин наградаярни гваз рик I ел аламукьдай шикилар яна . А . АЙДЕМИРОВА .
+Магьарамдхуьруьн « Солнышко » бахчадин коллективди Гьуьсейнова Зуьгьредиз , адан хизандиз ва мукьва кьилийриз диде РАБИЯТ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Магьарамдхуьруьн « Солнышко » бахчадин коллективди Юнусова Иринадиз , адан хизандиз ва мукьва кьилийриз СТХА кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+И ЙИКЪАРА муниципальный райондин администрациядин заседанийрин залда Кьиблепатан Дагъустанда тамам ихтиярар авай РД дин Кьилин векил М . Велимурадован , райондин администрациядин жавабдар работникрин , райондин идарайрин ва карханайрин руководителрин , хуьрерин поселенийрин администрацийрин кьилерин , общественный организацийрин векилрин иштираквал аваз терроризмдиз акси комиссиядин гегьенш заседание кьиле фена . Заседание « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил , терроризмдиз акси комиссиядин председатель Фарид Агьмедова ачухна ва кьиле тухвана . Фарид Загьидиновичан докладдай малум хьайивал , терроризмдиз , диндин экстремизмдиз акси к I валах тухуниз , абурун активвал тамамвилелди хкаждайвал тешкилуниз чи районда кьет l ен фикир гузва . Къейд авун лазим я хьи , Магьарамдхуьруьн район секин , агьалийри закондал амалзавай районрик акатзава . Ина терроризмдиз аксивалдай комиссияни кардик кваз са шумуд йис я . Ада районда къайдаяр хуьдай органрихъ , диндин тешкилатрихъ галаз санал к I валахзава ва терроризмдин вилик пад кьадай серенжемар тайинарзава , уьмуьрдиз кечирмишзава . Терроризмдиз аксивалдай комиссияди саки гьар вацра заседанияр тухузва , терроризмдиз акси яз районда тешкилзавай к I валахдин гьахъ гьисаб ийизва ва и важиблу месэладиз талукь тир къарарни кьабулзава , талукь ксаривай , руководителривай истемишунар ийизва . Виридаз малум тирвал , районда промышленностдин карханаяр авач . Жегьилризни исятда салара , багълара к I валахиз к I амач . Абуруз регьят ва гзаф пул къведай к I валахар к I анзава . Гьа и кар себеб яз бязи жегьилар ч I уру дестейривни агатзава . Абуру чпин эхир гьихь тинди жедат I а фикир ийизвач . Чна ихьтин к I валахар фикирда кьуна к I валахзава ва терроризмдихъ , диндин экстремизмдихъ галаз чаз авай вири жуьредин мумкинвилерикай менфят къачуна женг ч I угвазва ва абурун вилик пад кьун чи виридан везифани я . Фарид Загьидиновича авур докладдин винел Кьиблепатан Дагъустанда тамам ихтиярар авай РД дин Кьилин векил М . Велимурадов , МР дин администрациядин ГО ЧС дин отделдин начальник З . Азимов , образованиедин управлениедин начальник У . Абейдуллаев , муниципальный райондин администрациядин кьилин заместитель Ш . Алиханов , райондин « Самурдин сес » газетдин редактор А . Исмаилов , Магьарамдхуьруьн 1нумрадин юкьван школадин директор Гь . Къадирова ва масабур рахана . Гьалай месэладин винел талукь къарар кьабулна .
+I5 ЙИС идалай вилик , I999ЙИСАН 7августдиз дяведин майдандин командирар тир Шамил Басаеван ва Хаттабан командованиедик кваз чеченрин боевикрин отрядар Дагъустандин территориядиз сухулмиш хьана . Абурун рекьел Чечнядихъ галаз сергьятдал алай Ботлихский район сад лагьайди яз хьана . Чкадин агьалийри гуьгьуьллуйрин отрядар к I ват I на , гъиле яракь авачир абуру боевикриз аксивал авуна . Жегьилар милициядин отделдин , военкоматдин патарив к I ват I жезвай ва абуру чпив яракь вугун истемишзавай . 7августдиз Ботлихский райондин территориядиз Чечнедай 400 кас сухулмиш хьана . Саки са вацралай , 5 сентябрдиз мад 2000дахъ агакьна экстремистар Чечнединни Дагъустандин сергьятдилай эляч I на . А къизгъин йикъара бандитрин аксина вири Дагъустан республикадин аслу туширвал , адан халкь хуьз сад хьиз къарагъна . Кьиблепатан Сухокумскийдилай башламишна Магьарамдхуьре акьадалди , Каспий гьуьлелай Кавказдин дагълара акьадалди халкьдин акси митингрин гужлу лепе хкаж хьана . Республикадин вири халкь чапхунчийрин аксина къарагъна , ада тарихдин баркаллу адетриз вафалувал къалурна . Шегьерра ва районра гуьгьуьллубурун отрядар тешкилна , яракьламишна ва стхаяр тир ботлихвийриз куьмекдиз рекье гьатна . Гьа ихьтин к I валах чи рай ондани кьиле фена . Райондин оперативный штабди ва хуьрерин администрацийрин патарив тешкилнавай штабри военный комиссариатдихъ ва РОВД дихъ галаз санал чпин кьадар санлай I200 кас тир район хуьдай рота ва гуьгьуьллубурун дестеяр тешкилна . Битав къуватдиз элкъвей дагъустанвийри Россиядин Яракьлу кьушунрин куьмекни галаз чи республикадиз сухулмиш хьайи бандформированияр кук I варна ва тергна , гзафбуруз кьулухъди хурт I ар гун хъувуна . Им дагъустанвийрин къилих я . Идалай кьулухъни гьак I жеда . 2004ЙИСАН СЕНТЯБРЬ 2004ЙИСАН Iсентябрдиз Кеферпатан Осетиядин Беслан шегьердин Iнумрадин юкьван школада хьайи мусибатди а ч I авуз дуьньядик секинсузвал кутунай . Чирвилерин йикъаз талукьарнавай шадвилерин мярекатда иштиракзавайбурукай I200 дав агакьна аялар , диде бубаяр , малимар Аслан Масхадован , Шамил Басаеван ва Абу Дзейтан гуьзчивилик кваз туьк I уьрай террористрин отрядди залукда кьунай , абурув ва абурухъ галаз санал чи вири халкьдив хажалат , гьижран ч I угваз тунай . Москвадин вахтуналди I сентябрдин йифиз эвер гайи ООН дин Хатасузвилин Советдин тадиз к I ват I ай заседаниедал Советдин членри залукар кьунин акт пислемишнай , абур тадиз ва са рахунни алачиз азад авун истемишнай . Амма Советдин заседаниедин истемишун бандитри кваз кьуначир . Кефердин Осетияда ва Россиядин саки вири шегьерра террористар негь ийизвай , абур жазадив агакьарун истемишзавай митингар кьиле фенай . Боевикрин мурад терракди жезмай кьван гужлу ван авун патал жезмай кьван гзаф ислягь инсанар тергун тир . А ч I авуз телеф хьайибурун ва хирерикди кьейибурун кьадар 334 касдив агакьна . Абурукай I86 аял тир , 66 хизандай кьведалай ругуд касдал кьван , школадин I7 къуллугъчи кьена . Осетиядин тарихда ясдин гел турбур , мусибат къурмишайбур , гунагьсуз аялрал гъил хкажайбур вирида негьни авунай ва абур жазадивни агакьарнай .
+3СЕНТЯБРДИЗ Магьарамдхуьруьн 1нумрадин юкьван школада терроризмдиз акси 1999 йисуз Дагъустандин Ботлих районда , 2004йисуз Бесланда кьиле фейи пашман ва туькьуьл вакъиайриз талукьарна « Терроризмдиз ваъ » лишандик кваз акция кьиле фена . Акцияда Магьарамдхуьруьн 1нумрадин юкьван школадин дирек тор Гь . Къадирова кьиле аваз ч I ехи классра к I елзавай аялри иштиракна . Акция школадин аялар терроризмдиз акси плакатар гваз хуьруьн куьчейра къекъуьнилай башламиш хьана . Гуьгъуьнлай акция школадин гьаятда давам хъхьана . Акцияда иштиракай муниципальный райондин администрациядин кьилин заместитель Ш . Алиханова , Магьарамдхуьруьн 1нумрадин юкьван школадин малим Р . Карахановади , жегьилринни туризмдин рекьяй комитетдин председатель М . Рамазанова аялриз терроризмдикай , диндин экстремизмдин хаталувиликай суьгьбетар авуна . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+ИХЬТИН шад вакъиа , шегьер хьиз туш , хуьре кьериз ц I аруз хьун мумкин я . И юкъуз , 1сентябрдиз Чахчарин къазмайрин хуьруьн са куьче гьар жуьредин маркайрин машинрай ва инсанрай ац I анвай . Ина хуьруьн агьалийрилай гъейри къунши хуьрерай ва яргъал шегьеррай теклифнавай мугьманарни авай . Эхь , шадвал авуниз себебни авай . Чахчарин къазмайрин хуьре школадин ц I ийи дарамат эцигна куьтягьнавай . Инсанрик ц I ийи школа ачухуниз талукьарнавай межлисдиз геж тавуна фин патал гьерекат квай . Школа лагьайт I а , кьве мертебадин , спортзал , столовая , еке гьаят галай дарамат тир . Школадин къенез гьахьайла , экв аватнавай дегьлиздин кьве патани классрин рак I арар ачухнавай . Гьар са предметдиз вичин класс кабинет туьк I уьрнава . И гуьзел дараматда 155 аялди чирвилер ва тербия къачуда . Абуруз школада чирвилер ва тербия гун патал 28 малимди зегьмет ч I угвазва . Экуьнахъ сятдин ц I удаз , ц I ийи школа ачухуниз талукьарнавай шад линейка башламиш хьана . Ам сифте гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Загьидинович Агьмедова ачухна ва ам анал рахана . Фарид Загьидиновича къейд авурвал , чеб чпихъ галаз сигъ алакъада авай кьве мярекат шад гьалара кьиле фин лишанлу кар я . « Гьуьрмет ийизвай кеспияр гзаф ава ,лагьана вичин рахунра Фарид Загьидиновича . – Абурукай сад малимвилин пеше я . Къе суварин юкъуз заз малимриз разивилелди ва гьуьрмет авуналди лугьуз к I анзава : куьне , гьуьрметлу малимар , школадиз ва аялриз вири уьмуьр гузва . Чи рай
+онда образование социальный рекьяй эвелимжи чкадал алайбурукай сад я . Райондин руководстводи малимрин ва аялрин тереф хуьниз , образованиедин учрежденийрин материалринни техникадин база вилик тухуниз ч I ехи фикир гузва . Ихтияр це заз райондин руководстводин , Райондин Собраниедин ва кьилди жуван патай и гуьзел дарамат ц I ийи школа вири Чахчаринкъазмайрин жемятдиз мубаракдай . Къуй и школадай акъатзавай аялар еке дережайрив агакьрай . Абурукай район , республика машгьурдай пешекарар х��урай ». Шадвилин линейка кьиле тухузвай Фарид Агьмедова гаф гуналди трибунадихъ Дагъустан Республикадин Халкьдин Собраниедин председателдин заместитель Исакьов Сейфулагь Бейдуллагьович атана : Гьуьрметлу Чахчаринкъазмайрин жемят , къе и чилел кьве сувар кьиле физва . Сад лагьайди , 1сентябрь , вири уьлкведа хьиз , чи республикадани школайрин рак I арар ачухзавай , аялри чпиз чирвилер къачун давамарзавай югъ я . Кьвед лагьайдини , къе Чахчаринкъазмайрин хуьре ц I ийи чирвилерин муг школадин дарамат ачухзава . Ихтияр це заз инал к I ват I хьанвайбуруз , гьак I райондин руководстводиз , школада к I валахзавай малимриз , ина к I елзавай аялриз РД дин Президентдин , Халкьдин Собраниедин , Республикадин Гьукуматдин т I варунихъай и гуьзел дарамат школа мубаракдай . Линейкадал гьак I Ст I ал Сулейманан хтул , Дагъустан республикадин лайихлу малим Шамсият Магьамедюсуфовна , эцигунринни монтаждин « Юждаг » карханадин директор Эмираслан Магьамедович , « Чахчаринкъазмаяр » хуьруьн администрациядин кьил Мирим Абдуразакьович рахана . Шадвилин линейка лент ат I уналди ва ц I ийи школадин рак I арар ачухуналди акьалт I на .
+Шикилра : Ф . Агьмедова шадвилин линейка ачухзавай вахт . Халкьдин Собраниедин председателдин заместитель С . Исакьова к l ват l хьанвайбуруз ц l ийи школа мубаракзава . Ц l ийи школадин акунар . Ш . Стальская тебрикдин гаф рахазва .. Ц l ийи школадин лент ат l узвай вахт . Шадвилин межлис жегьилри давамарна . Р . ГЬАЖИЕВАН шикилар .
+Ахпа Чахчаринкъазмайрин культурадин К I валин художественный самодеятельностди к I ват I хьанвайбуруз еке концерт гана . Межлис яргъалди давам хьана .
+ДАДУНИН еридал гьалтайла чи уьлкведин кеферпатан областра битмишарнавай картуфар кьиблепатанбурулай хъсан я . Тежрибалу саларбанди Белоруссиядай ва Украинадай гъанвайбур маса къачуналди тумунин фонд гьар йисуз ц I ийи хъийизва . Кефердин регионрай гъанвай цадай лап хъсан материалди Дагъустандин накьвадин ва гьавадин шарт I ара I-3 йисуз цайила дадлувилин ерияр ва бегьерлувал квадарзава . Илимди и кар картуфар дибдин ери квадарна ч I урувилихъ дегиш хьун яз гьисабзава . И уьзуьрлувал юкьван гьалдин ( умеренный ) ламувал ва температура авай областра лап кьериз дуьшуьш жезва . Дагъустандиз хас тир накьвари , картуфар кьадай вахтунда накьвадин кьакьан температуради , ламувилин кьитвили абур ч I ур хьунихъ гъизва . Температура ва ламувал сад лагьана дегиш хьуни набататрин танарин еримишун ва картуфар ч I ехи хьун гагь вахтунилай вилик акъвазарзава , гагь мад сад лагьана еримиш хъувунал гъизва . Картуфар ц I ийи кьилелай ч I ехи хьунин ц I ийи фаза абур ч I ехи хьунин сад лагьай фазадин картуфрай кфетлу шейэр фит I инунин гьисабдай кьиле физва . Гьа и кар себеб яз абурухъ адет тушир формани жезва . И ч I авуз картуфрихъ дигмиш хьайи ва тахьай паярни жезва . Ихьтин картуфри дадунин ерияр квадарзава , абурук азарар акатзава , гьак I хуьзни четин жезва . Абур цун хъувурла са жерге ч I уру ерияр акатзава . Чкадин селекцияда ч I урувилихъ дегиш хьуниз са кьадар дурум гудай сортарни ава . Саларбанар патал абур къиметлуни я ва ч I урувилихъ дегиш хьунин азар сувама акатдалди гьа сортар цанни ийизва . Куь рик I алай сорт ч I урувилихъ дегиш хьуникай хуьз жедани ? Эхь , адан уьмуьр са шумуд йисан яргъи ийиз жеда , эгер цун патал чара ийизвай картуфар мукьуфдалди хкягъайт I а . Кар анал ала хьи , ч I ур хьанвай картуфрихъ ва чилин винел алай кьенеррихъ азардин хъсандиз кьат I из жедай лишанар ава . Гьа и лишанралди азар квайбур чириз ва тум патал ишлемиш тийиз жеда . Бегьер к I ват I унихъ галаз санал т I уьн патал ва тум патал тайинарнавай картуфар чара ийида ва кьилди хуьда . Тум патал картуфар гзаф бегьер ва ч I ехи картуфар гъайи кьенеррикай к l ват l да . Тум патал гъвеч I и картуфар чара ийизвайбур ягъалмиш я . Ахьтин картуфрин ч I урувилихъ дегишвал ва сортунин талукьвал тайинариз хьун мумкин туш . Тумунин картуфар анжах хъсандиз чими хьанвай накьвада цана к I анда . Къайи накьварик кутуни картуфар к I еви хьунал ( шуьшедиз ухшар хьунал ), азаррин хура дурумлувал агъуз аватунал гъида . Цадалди вилик картуфар сортариз чара ийида . Сагъвал ва я сагъсузвал экъеч I навай т I урарай чириз жеда : сагъламбурун т I урар яц I убур , ч I ур хьанвайбуруншуьк l уь ва яргъибур жеда . Нукьсан квай картуфрин эхиримжи браковатун кьенерар хкатай I-2 гьафтедилай ийида . Ч I ур хьанвай набататар пешерин бурмавилелай , шуьк I уь танарилай регьятдиз чириз жеда . Н . ВЕЛИЖАНОВ , « Информациядинни консультациядин къуллугъ » ГУ дин Магьарамдхуьруьн филиалдин агроном , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат .
+ГЪИЛЕ авай йисуз Дагъустанда картуфрин бегьер тахьай хьтин тегьерда девлетлуди хьана .
+КАРТУФАР Ч I УРУВИЛИХЪ ДЕГИШ ХЬУН
+ТАМ . И гафунин къене гьикьван гуьрчегвал ва гуьзелвал ава . Яраб тамукай ашукьрини шаирри гьикьван ч I алар туьк l уьрнават l а !? Буба Гьажикъулиева кхьей « Самурдин мани » ктабдин т I вар кьун бес я . Тамал ашукь тушир кас бажагьат жеда . Гьамни чи тамал . Самурдин тамал . Гьуьлелай къарагъзавай уьц I уь шагьварни тамун кьезил гьава сад садак акахьайла , кьет I ен гьава арадал къвезва . Хур ац I урна нефес къачу , лезет хкуда , яраб михьи гьавадикай тух жедат I а ?! Йисан гьи вахтунда хьайит I ани , тама инсан аквада . Иллаки гатфаризни гатуз иниз ял ягъиз къвезва . Тек са чи райондай ваъ , гьак I вири Дагъустандайни , Россиядин гзаф шегьеррайни . Чи тама авачир жуьредин яр емиш авач вири бул я . Бес гьавиляй лугьузвачни , « Там чи девлет я !» Къарасуяр . Кк I ал гатаз авахьзавай , гьуьлуьхъди еримишзавай , гьа са ванцел куркурар хьиз рахазвай , манидал илигнавай . Там авачир чкада булахар жеда жал ? Гьелбетда , жедач . Чи тама маса тамариз хас тушир жуьредин тарар , кул кусар ава . Гьайиф , гзаф вахтара и гуьзелвилериз к I ур гузва , гуя чи вилер вердиш хьанва , т I ебиатдин гуьрчегвал чна кьат I измач . К I ант I а Тагьирхуьруьн къазмайрилай агъуз , к I андат I а Хтункъазмайрилай агъуз , гьуьле акьадалди , рекьин кьве падни гуьзета . Тамун къене , къарасуйрин къерехра , ял язавай « тамун дустари » тазвай кьван шейэрин кьадар масад я . Я гьуьрметлу дустар ! Ша , чна чун ацукьай чка къайдадиз хкин , михьивал хуьн , хъувур ц I ай хкадарин , т I ебиатдин ачух суф радин таъсиб хуьн . Бес чалай , ч I ехибуралай гъейри , иниз аялрин дестеярни къвезвачни ?! Гьубуруз гьихьтин фикир амукьда чакай ? Гьелбетда , гьар са касди вичелай алакьдай , халкьди баркалла лугьудай гел туна к I анда . Машинраваз физвай са бязибуру п I ап I русдин ц I ай кумай кьат I ар тамухъди кадарзава . Эхир гьихьтинди жедат I а фагьумзавач … И мукьвара , яни августдин I4 числодиз ихьтин са вакъиа хьана . Тагьирхуьруьнкъазмайрал яшамиш жезвай Загьирбеков Абидин Гьажитагьирович вичин хизанни галаз Билбилкъазмайринни Приморскдин арада авай Мегьамед Гьанифа бубадин п I ирел фидайла , и касдиз таму ц I ай кьунваз акуна . Ада тадиз хизанарни галаз ц I ай хкадариз башламишна . П I ирел фена , п I ирез къуллугъзавай межевир Агъарагьимаз хабар гузва , ведройра аваз яд гъана хкадариз алахъзава , гьа и арада куьмекдиз Билбилхуьруьнни Приморскдин администрациядин Кьил Шагьпазов Низамини акъатна . Ада зенг авуна зазни хабар гана . Виридан куьмекдалди тамуз зиян гудалди ц I ай хкадарна . Заз ч I угур зегьметдай ва къанажагълувиляй рик I ин сидкьидай чухсагъул лугьуз к I анзава сифтени сифте Абидин Гьажитагьировичаз ва адан хизандиз . Администрациядин Кьил Низами Магьарамовичаз ва п I ирен межевир Агъарагъимаз . Эхь , чахъ ихьтин кьегьал рухваярни ава . Къуй чпиз Сад Аллагьди сагъвал ва хизанда бахтар гурай … Гила заз и гъвеч I и суьгьбет чи ерийрал , чи тамарал ашукь Аллагьяр малимдин гъвеч I и шиирдалди куьтягьиз к I анзава :
+Ша , зи дустар , Няметар хуьн , Къацувални Девлетар хуьн Чун гьар сад жен иес хьиз . Чаз жен къадир , Чи къуллугъда Акъвазнавай , Мердвилелди Назни атир багъишиз Генг я зи чил , Агъа пад гьуьл , Вини падни Дагъни дере Хкаж хьанвай сересдиз . Туш чун кесиб , И тамни я Женнетдин п I ип I, Лезги руша Хранавай Гамуналлай нехиш хьиз …
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+ГИЛАН аямдин « Къличхан » т I вар алай хуьр Ахцегь райондин Грарин хуьруькай арадал атана . Исятда Къличхан хуьр алай чка дяведилай кьулухъ Грарин хуьруьз хъуьт I уьз мал хеб хуьн патал ганвай ятах тир . И ятах 400 гектардал алай . Къличхандин чилел къуьлуьн хъсан бегьерар жедай , къуьл арандай дагъдиз хутахиз зегьметдин йикъарай колхозчийриз апайдай . 1966йисуз хьайи залзалади Грарин хуьр « Къличхан » т I вар алай ятахдал куьч хьуниз мажбурна . Гьа ик I « Къличхан » лак I аб алай Дагъустандин Автономный Советрин Социалистический Республика ( ДАССР ) тешкилай йикъалай ини��ъ 95 йис тамам хьун сувар хьиз къейд авунин гьакъиндай
+20I6ЙИСУЗ Дагъустандин Автономный Советрин Социалистический Республика ( ДАССР ) тешкилайдалай инихъ 95 йис тамам жезвайвилихъ галаз алакъалу яз за къарар акъудзава : I. Дагъустан Республикадин Советрин Социалистический Республика ( ДАССР ) тешкилай йикъалай инихъ 95 йис тамам хьун сувар хьиз къейд авуниз гьазурвал акун ва ам кьиле тухун ; массовый информациядин такьатра Дагъустандин Автономный Советрин Социалистический Республика ( ДАССР ) тешкилай йикъалай инихъ 95 йис тамам хьуниз талукьарнавай материалар гун . 2. Меслят къалурин : илимдин организацийриз ва кьилин образованиедин организацийриз Дагъустандин Автономный Советрин Социалистический Республика ( ДАССР ) тешкилай йикъалай инихъ 95 йис тамам хьуниз талукьарнавай конференцияр ( элкъвей столар ) кьиле тухун ; Дагъустан Республикадин муниципальный районрин ва шегьеррин округрин чкадин самоуп равлениедин органриз , организацийриз ва общественный тешкилатриз Дагъустандин Автономный Советрин Социалистический Республика ( ДАССР ) тешкилай йикъалай инихъ 95 йис тамам хьун сувар хьиз къейд авуниз талукьарнавай серенжемар кьиле тухун ва таъминарун . 3. И Указ вичел къул ч I угур йикъалай къуватда гьатзава . Дагъустан Республикадин Кьил Р . АБДУЛАТИПОВ . Махачкъала шегьер , 20I5ЙИСАН 3Iдекабрь , № 355.
+УРУСРИН ч I ехи писатель Лев Николаевич Толстоя малимдикай ва малимвилин пешедикай лагьай и келимаяр Нурудин Баладжаевич Насруллаевазни тамамвилелди талукьбур я лугьуз жеда . Тагьирхуьруьн къазмайрин юкьван школа хъсан чирвилер къачуна куьтягьай , армиядин жергейрани чешнелудаказ къуллугъна хтай жегьилдиз гележегдин пеше чирдай шегьре рекьер ачух тир : инженер , агроном , духтур … Амма Нурудин Насруллаева малимвилин пеше хкяна . Педагогвилин вини дережадин образование къачуна , Нурудин Баладжаевича 40 йисалай гзаф вахтунда малимвиле к I валахзава . Къе ада Хтункъазмайрин муьжуьд йисан школада математикадин тарсар гузва . Зегьметда къазанмишзавай агалкьунралди Нурудин малимди вич чи районда лап хъсан педагогрикай сад тирди субутарзава . Адаз « Дагъустандин лайихлу малим » гьуьрметдин т I вар ганва . Халис малим хьун патал жувахъ дерин чирвилер хьун т I имил я , лугьузва Нурудин Баладжаевича . – А чирвилер аялрин зигьиндив агакьариз алакьун малимдин еке кьет I енвал я . Тежрибалу педагог Н . Насруллаеван фикирдалди , аялри чеб школада бахтлубур яз гьисс авун – им гележегда абурун бахтлу уьмуьрдин бине я . А гьисс кутун сифте нубатда малимдилай аслу . Тежрибалу педагог Нурудин Баладжаевича яратмишунрин рекьени вич кьет I енвилер авай устад тирдини къалурзава . Адан къелемдикай хкатзавай гуьзел эсерар « Лезги газетда », « Самурдин сес » газетда , « Самур », « Дагъустандин дишегьли », « Кард » журналра гузва . Нурудин Насруллаев лезги писателрин Союздин член , повестрин ва гьикаяйрин кьуд ктабдин автор я . Вад лагьай ктаб - « Женгчи » Дагъустандин ктабрин издательствода чап авуниз гьазурнава . Инал заз автордин урус ч I алаз таржума авуна акъатнавай « Камалдин кук I ушар » ктабдикай – мисалринни камаллу келимайрин к I ват I алдикай кьет I ендиз лугьуз к I анзава . А ктабда ганвай эсерар гьакъикъатдани лезги халкьди дегьзаманайрилай инихъ сабурлувилелди к I ват I навай камалдин хазинадай къачунвайбур ва икьван ч I авалди маса садани талгьанвайбур хьиз аквазва . Абуру камалдин хазина мадни девлетлу ийизва . Бажарагълу шаир Зульфикъар Къафланова къейд ийизвайвал , « Нурудин Насруллаеван « Камалдин кук I ушрай » чаз мад са кьет I ен тереф – лезги халкьдин ацукьунни къарагъун , адан руьгьдин жумартвални къанажагъдин зурбавал , къилихдин хцивални зигьиндин мягькемвал , ахлакьдин кьакьанвал ни камалдин деринвал аквазва ». Лугьун герек я хьи , чпин мана метлебдал , туьк I уьрнавай къайдадал гьалтайла , писателдин и эсерар халкьдин мецин яратмишунриз мукьва я . Мисал патал . « Инсаният , к I ус къалурайла , жанавурни ч I алал къведай девирдиз аватнава », « Дуьнья базардиз элкъуьрайт I а , нефес къачудай гьавани пулунихъ маса гуда ». Ц I ийи эсеррикай сад : « Эхиратдай санани ахъайзавач есирар , гьик I лагьайт I а гьанани хиве кьазвач тахсирар ». Нурудин Насруллаеван мисалар автордин хат I униз хас тир кьет I енвилералди тафаватлу жезва . И кардини адан ч I ехи бажарагъдикай шагьидвалзава . « Камалдин кук I ушар » ктабди жегьил несил диде бубадал рик I алай , инсандин къадир авай халис ватанпересар яз тербияламишунин карда куьмек гуда . Лезги литературадин тарсара и ктабдикай менфят къачуз хьанайт I а хъсан жедай . Алай йисан 27январдиз тежрибалу педагог , бажарагълу писатель Нурудин Насруллаев дидедиз хьана 75 йис тамам жезва . Дустари адаз вичин и гуьзел юбилей рик I ин сидкьидай тебрикзава . Къуй ваз Аллагьди , гьуьрметлу дуст Нурудин , чандин сагъвал , рик I ин шадвал гьамиша гурай . Уьмуьр яргъи хьурай , ви хизанда шад йикъарни – гзаф . Къуй вахъ яратмишунрин рекье ч I ехи ц I ийи агалкьунар хьурай . Абдулафис ИСМАИЛОВ .
+СЕВРЕЗ вертолет къачуз к I ан хьана . Гвай пул бес жезвач . Тадиз буйругъ гана : « Кьуназ эвера !» Рик I ик теспача кваз атана Кабач . Вавай ви къуллугъ кьилиз акъудиз жезвач , Кабач ! Живедин пилтеяр хьиз арзаяр къвезва ! т I уб туьк I уьрна адал лугьузва ч I ехида . Кхьихь арза , экъеч I а ! Гьик I а ?! Вуштин арза ?!вилер цуру хутвар хьиз экъис хьана Кабачан . Гьик I гьик I а ?! На низ экъисзава вилер ?! Ам гьи жуьре я вун ч I ехидахъ галаз рахазвайди ?! Арзаяр ава лугьузва ваз за ч I ехида ! Килиг вуж ят I а ви вилик квайди ! Кабачавай вил ягъиз хьанач адан чиниз , кьил агъадихъ фена , п I узар зурзаз зурзаз лугьузва : За вуч ийида ? Вуна , тумуна кьуьл акьуна к I андашт I а , зур миллион пул эциг инал , тадиз эциг ! Тушт I а , им аку , хкажна кьунвай печатдин кьилиз куьс гана хълагьзава ,ингье « тумп » авуна им гьалчда за инал , вун « фурт » авуна акъатда чун хьтин сейли жанабийрин жергедай . Гъида ман . Гъида за ,мум хьиз хъуьтуьл хьана Кабач . Фена Сев вертолет къачуз . « Вири шейэр хьиз вертолетни багьа хьанва »,лагьана адаз ана . Мад пул бес хьанач . Хтана Сев , мад эвер гана Кабачаз . Кабач , к I валах жезван вавай ? Ун , ч I ехиди , ун . Чухсагъул лагь заз вун къуллугъдал тур . Гьа зунни хьаначирт I а вучдай вуна ?! Гьак I хьайила , идалай кьулухъни ахтармишунар , гуьзчивилер галачиз , кьил т I а тавуна секиндиз къуллугъиз к I ан ят I а , тек са миллиондин са пай , са пай жагъур хъия . Белки , Кабач , ахпа крчарни хквен ваз ,- « гъегъе гъе » авуна хъуьренни хъийизва Сев .
+ЮГЪ ЙИФ севрен къуллугъда ава сик I. Ацукьацукь , къарагъ къарагъ . Юкъуз йифиз гьазур тир фендигар буйругъар кьилиз акъудиз . Гьа вичин « ит I аатлувилиз » килигна сик I рез медаль к I анзавай . Гузвач севре . « Къуллугъда вун ава , сик I, анжах медалди из , медалдиз кьет I енвал к I анда !лугьузва ада . Гьик I ин вучин ! Вичин амадаг , севрен къаравуш кьуьзуь киц I ин патав физва кьарай авачир сик I. Ич I и гъилди тахьуй лагьана , шаз чакъвалай авур къабандин кьуранвай са к I арабни тухвана . Ч I ехи стха , ч I ехи стха ,лугьуз язух къведай гьалда шел хвал ийизва севрелай . К I араб акуна киц I к I вачел акьалтна . Амп амп ! Ваз медаль гузвач !?тум юзурна кьуьзуь киц I и . – Я къабандин хва къабан лагь , вичи ам ваз тагана , и вири тамэгьлийриз машгьур тир ваз тагана , низ гудалда ?! Севрен кьили к I валахзавай хьтинди туш . Сев я ман , сев … Гьайиф , чна гьахьтиндан гъилик фу нез ! Киц I и инал авур гафар вичин япара амаз , сик I ре чукурна севрен патав . Вичиз ван хьайи хьайивал , гьеле фитнедалди т I арамарни хъувуна сик I ре , вичин жуьреда мез сивин къвалара экъуьриз экъуьриз лугьузва севрез : Сев стха ,вилер т I ушуниз шехьдай амалар ийизва сик I ре ,бес вун чи жанаби , вун гьак I беябурдай чкадал алайди ян ? Циц I ерни кваз хъуьруьрна вал киц I и . Вич хъсан къалурна севрез , вичин жуьреда « кьет I енвал » авуна чин чуьхуьз вердиш сик I ре . Ву уч ?! Заз киц I и къабан лагьана ?! Зал хъуьруьрна !ажугъдин т I анкьуник гадар хьайи сев , фурт авуна магъарадай акъатна . Киц I ин са « анц I» ийидай ван я хъхьайди сик I рез , мад ам адаз акунни хъувунач . И агьвалатдиз килигзавай тарара авай нуьк I вери айибар гъизва сик I рез : Ам вуч алчахвал хьана , сик I? Вуна вучиз маса гана ви амадаг ?лугьузва . Ак I хьаначирт I а заз медаль жедачир ,т I иш хкажиз , хъуьрез хъуьрез гарданда тунвай медаль къалурна , сик I к I еви чумурриз гьахьна .
+КЬВЕ КЪУНШИ хьана . Кьилди чайни хъвадачир сада сад галачиз . Гьакьван хатурлу тир . Сада вичин кайванидиз лугьузва : И къуншиди гьар акурла чалай тарифар ийида , хайи стхадилай хъсан я лугьуда . Яраб , чун алачир чкадал ам гьик I рахазвайди ят I а ? Ша чна яб гун абурун ихтилатриз . Белки сик I квайбурукай ят I а ? Кайванидиз , биркуьлли , хуш хьанач ихьтин шаклувал . Хиялдик акатна : « Идаз вич хьиз аквазва амайбурни ». Итим фена , чинеба кьуд къат хьана , цуквал ацукьна жугъунин к I ане . Ц I амарикай , т I валарикай хранвай , хъчари кьунвай жугъун я , хъсандиз ван къвезва а пата рахазвайдан . Ацукьна , ацукьна жугъунин к I ане , къарагъна кьил чиле туна хтана кайванидин патав . Гьик I хьана , вак I анхваяр , къабандин хваяр язаван ваз ?жузазва адавай . Ваъ . Хъсан рахазва . Хъсан рахазва чакай . Инсанвал квай хъсан хизан я лугьузва . Инсанвал квайда , хъсанда фена жугъунин к I ане ацукьна , чинеба яб гудан хатурлу къуншидин ихтилатриз , кайванидиз к I амаз хьанвай вичин итимдай акъатай ихьтин ферсузвал , кутугсуз кьуьруьк …
+ВИРИ дуьньяда машгьур спортсмен , чи районэгьли Жабар Аскерова кьил кутуналди Дагъустан Республикада профессиональный кикбоксингдин «RUSSIAH CHALLEHGE» Лига яратмишнава . Лига яратмишнавайбуру къейд ийизвайвал , ам жегьил пагьливанрилай чпин къуватар ва мумкинвилер дуьздал акъудиз алакьун ва профессиональный спортдиз мягькем рехъ ягъун патал арадал гъанва . Жабар Аскерован гафарай , Лига яратмишунин фикир « Кубок Томагавка » акъажунриз фейидалай кьулухъ атана . И серенжемда иштиракайдалай кьулухъ ада « Томагавк » клубдин руко водитель Абдулла Беделовахъ галаз санал профессиональный женгерай Лига яратмишунин къарар кьабулна . Чи организациядин куьмекдалди спортдал машгъул хьунал чалай жегьилар гзаф желб ийиз алакьдайдак умуд гала . Вучиз лагьайт I а чна Россиядин сагълам ва мягькем жегьилар патал женг ч I угвазва , къейдна Жабар Аскерова . Са кар мад къейд ийин . Ц I ийи йисан 20мартдиз «R и zzi ап С HALL епде » Лигадин сад лагьай турнир тухун тайинарнава . Шикилда : Жабар Аскеров .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+БУТКЪАЗМАЙРИН юкьван школада экстремизмдин , терроризмдин , наркоманиядин месэлайриз кьет I ен фикир гузва . Школадин социальный педагог М . Мегьемедовади и мукьвара 9-11 – классра к I елзавай аялрихъ галаз « Экстремизмдиз , терроризмдиз ваъ » лишандик кваз ачух тарс тухвана . И тарсуна гьа и школадин ОБЖ дин малим М . Агьмедова , полициядин лейтенант А . Саидова , малимри иштиракна . « Чун экстремизмдиз , терроризмдиз акси я » кхьенвай плакатар гъилевай аялри и темадай чпин фикирар лагьана , шиирар к I елна ва гегьенш суьгьбетар авуна . Тарсунин эхирдай рахай М . Агьмедова , экстремизмадинни терроризмадин хаталувиликай суьгьбет авуна . Адалай гуьгъуьниз рахай полициядин лейтенант А . Саидова къейд авурвал , гьар са касди вичи вич дуьз тухвайт I а , ам садавайни рекьелай алудиз жедач . Желил ЖЕЛИЛОВ , Буткъазмайрин хуьр .
+( Фикирар куьрелди ) * Къуллугъ къуллугъчиди гьар са инсандиз , инсандивиждандиз авун герек я . * Къуллугъ кьет I ен компас я . Ада инсандин къилих къалурда . * Къуллугъди инсандиз гьуьрметни гъида , нифретни . Мана Къуллугъ везифа , буржи , кар лазим тир гьалда кьиле тухун . Виждан рафтарвилера бейтереф къилих . Нифрет рафтарвилера арадал къведай сад садаз хуш тушир гьисс , алакъа . А . ГЬАЖИМУРАДОВ , Муьгъверганрин хуьр .
+СИГАЛАКАЙ Сербиядин гражданин хьанва . Властри адаз Сербиядин паспорт гунин къарар актер , сценарист ва режиссер алатай йисан эхирда иниз атайдалай кьулухъ кьабулна . Сигал Белградда авай аялрин приютдиз фена , аялриз Ц l ийи йисан савкьватар гана . Актердиз Белградда клуб айкидо ачухиз к l анзава .
+САЛАСА юкъуз райадминистрациядин заседанийрин залда «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин депутатрин нубатдин сессия кьиле фена. Сессия МР- дин депутатрин Собраниедин председатель Назир Алиярова ачухна. Нубатдин сессиядал агъадихъ галай месэлайриз килигна: «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин депутатрин собраниедин регламент тестикьарунин гьакъиндай». Докладчи Н. Алияров. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин Уставда алаваяр ва дегишвилер хтунин гьакъиндай». Докладчи МР- дин кадрийрин ва информационный технологийрин отделдин начальник Л. Буржалиев. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин администрациядин структура тестикьарунин гьакъиндай МР- дин депутатрин Собраниеди 20I8- йисан 26- январдиз кьабулнавай I38- нумрадин решениеда дегишвилер тунин гьакъиндай». Докладчи Л. Буржалиев. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин контрольно-счетный Палатади 20I8- йисуз авунвай кӀвалахдин гьахъ-гьисабдин
+АЛАТАЙ гьафтеда Сочида азаддиз кьуршахар кьунай кьиле фейи Россиядин чемпионат, Дагъустандин хкянавай командади еке агалкьунралди акьалтӀарна. Дагъустандин спортсменри I8 медаль къазанмишна, абурукай 6 къизилдин, 4 гимишдин ва 7 буьруьнждинбур хьана.
+гьакъиндай». Докладчи МР- дин контрольно-счетный Палатадин председатель Ш. Тариев. «Яш тамам тахьанвайбурун ва абурун ихтиярар хуьнин крарай «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин муниципальный комиссиядин гьакъиндай МР- дин депутатрин Собраниеди 20I4- йисан 6- августдиз кьабулнавай I78- нумрадин решениеда дегишвилер тунин гьакъиндай». Докладчи МР- дин администрациядин кьилин заместитель М.Абдуллаева. Сессиядал гьалай месэлайрин гьакъиндай махсус къарар кьабулна.
+Рамиз Гьамзатов (57 кг), Магьамедрасул Идрисов (6I кг), Гьажимурад Рашидов (65 кг), Магьамед Къурбаналиев (74 кг), Гьажи Набиев (79 кг) ва Алихан Жабраилов (92 кг) Россиядин чемпионвилин тӀварариз лайихлу хьана. И чемпионатдин нетижайриз килигна дуьньядин чемпионатдиз фидай хкянавай командадиз спортсменар гьазурда.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр , чна гьар йисуз къаршиламишзавай ва кьиле тухузвай суварикай сад Яран сувар я . Март вацран эхиримжи декададин сифте кьиляй Яр чаз кьуьд куьтягь хьунин ва гатфар вичин ихтиярриз гьахьунин гьакъиндай муштулух гваз къвезва . Им чилин чинлай хъуьт l уьн лацу яргъан алатна гатфарин къацу махпур эк l я жезвай мублагь ва гуьлуьшан вахт я . Т l ебиатдал чан хкунихъ , тар там къацу авунихъ галаз сад хьиз , Яран суварин гатфарин чуьлдин к l валахрикни тади кутада . Им багъманчиярни уьзуьмчияр , саларбанарни магьсулдарар патал к l валахдин лап къизгъин вахт я . Гьар са зегьметчидин везифа йикъакай тамамвилелди менфят къачуникай , к l валахар агротехникадин истемишунрихъ галаз кьадайвал , галай галайвал тухуникай ибарат я . Амма сифте нубатда сувар шад гьалара кьиле тухвана к l анда . Суварин гурлувал , абурлувал куь иштираквилелай , гьевеслувилелай гзаф аслу жеда . Квез Яран сувар мубаракрай ! Къуй суварин шадвал , гьевеслувал квек яргъалди кумукьрай .
+ГЬЕЛЕ школада к I елзамаз гъвеч I и Ритадин рик I малимвилин пешедал алай . Адан вилик вичин диде ва вичи к I елзавай Магьарамдхуьруьн 2 нумрадин школадин малимар чешне яз акъвазнавай . Чирвилерал рик I алай , хци зигьин ва кьат I унар авай руша I998ЙИСУЗ школа къизилдин медалдалди куьтягьна ва адакай гьазурвилин факультетдин студентка хьана . Институтда к I елдай йисарани Ритади вич вири предметрай алакьунар авай студентка яз къалурна . 2003йисуз институт еке агалкьунралди куьтягьай жегьил пешекарди ви чин зегьметдин рехъ Ц I елегуьнрин хуьруьн школада сифте классрин малим яз башламишна . Рита Вячеславовнади к I валахиз башламишай сифте йикъалай вич пешедал рик I алай , хъсан чирвилер авай , гьар са тапшурмишай к I валахдив жавабдарвилелди эгеч I дай пешекар яз къалурна . Рита Жафаровади тухузвай адетдинбур тушир тарсари , тарсари сиягьатри , тарсари къугъунри , тарсари акъажунри аялрик чирвилер къачунин ашкъи кутазва . « Йисан малим - 20I6» конкурсдин муниципальный этапда Рита Вячеславовна 3чкадиз лайихлу хьана . Жегьил малимди гьак I школадин общественный уьмуьрдани активвилелди иштиракзава . Ада школадин сифтегьан классрин МО дин к I валахдин руководство кьиле тухузва . Жафароврин хизанда пуд велед , са гадани кьве руш ч I ехи жезва . Чун , вичин пешедал ва аялрин рик I алай жегьил малимдихъ мадни еке агалкьунар жедайдахъ инанмиш я . Генани жегьил малимдиз чандин сагъвал , вичи к I валахзавай Ц I елегуьнрин юкьван школадин коллективда гьуьрмет ва хизанда бахт , берекат хьурай .
+И ЙИКЪАРА Советск хуьруьн юкьван школадин кьуд лагьай классдиз камаллу буба , хъсан инсан , чешнеллу малим Асваров Шарафудин Эмирагъаевич мугьман хьанвай . Кьуд лагьай классдиз регьбервал гузвай Бике Ханалиевнади атанвай багьа мугьман еке гьуьрметдивди кьабулна . И гуьруьшдиз гьа и школадин директор Агъахан Маметов , директордин заместитель Кашмира Мамедгьуьсейнова ва диде бубаяр атанвай . Гуьруьш ачухай Б��ке Ханалиевади атанвай мугьман Шарафудин Эмирагъаевичан уьмуьрдин рекьикай , къазанмишнавай агалкьунрикай , адан лайихлувилерикай яргъалди суьгьбетна . Ширин мез , ачух рик I авай , хъсан несигьатчи , играми буба , гьуьрметлу к I валахдин , уьмуьрдин юлдаш яз Шарафудин Эмирагъаевича ке чирмишай уьмуьрда ам анжах гьуьрмет авуниз лайихлу хьайиди лагьана . Гуьгъуьнлай гьа и классда авай аялри атанвай мугьмандиз бахшнавай шиирар к I елна . Гаф гана рахай Шарафудин Эмирагъаевича , вичин аял вахтар Ватандин ч I ехи дяведин четин йисарал ацалтайди , алук I дай парталдикай , недай факай кьитвал аваз , хьайи четинвилерикай ахъайна . Амма вири четинвилериз таб гана сифте мектеб , гуьгъуьнлай училище , университет агалкьунралди акьалт I арна , вичи аял ч I авалай хкягъай пешедиз вафалувал авуникай , кечирмишай уьмуьрдикай , к I валахдин рекьикай аялриз гзаф маналу суьгьбет авуна ва акьалтзавай несилдиз алай вахтунда авай мумкинвилерикай менфят къачуна к I елуниз эвер гана . Эхирдай аялри Шарафудин малимдиз дидедин ч I алал манияр лагьана ва Бикехалум Ханалиевнади вичи туьк I уьрнавай ч I алар к I елна : Атана чаз мугьман хьана , Урус ч I алан устад малим . Чирвилерин девлетар гвай Хьуй гьамиша вун шад малим . Ялцугърин хуьр ви макан я , Кьуд патахъай дагълар галай . Гьахълу , михьи зегьмет ч I угвай Илим чириз чешне къалай . Цуькведал ч I иж элкъведайвал , Аялар квев агат жедай . Чирвилерин дерин сирер Гуз аялриз , куьн алахъдай . 50 йисан абурлу зегьмет Хуьре , к I вале даях хьана . Гьар са кардал алай къимет Чи несилрин дамах хьана . Б . УСМАНОВА , Советск хуьр .
+… Ц I ийи инсан атанва чи чилерал Уьтквемдаказ кам къачузвай гъетерал , Чилин к I аник гегьенш рекьер туьк I уьриз , Вац I арал чи халкь патал экв куьк I уьриз … Заидин Гьасанован « Ц I ийи инсан » шиирдай . ЭХЬ , Ц I ИЙИЗ школадиз атай аялдин гележег гъиле гьатзава сифте тарс гузвай малимдин . Девир санал акъваззавач . Девирдихъ галаз акьалтзавай несилар тербияламишуни ва абуруз чирвилер гуни ц I ийи къайдаяр истемишзава . Гьавиляй сифтегьан классра к I валахзавай малимдин хиве югъ йикъандавай ц I ийи везифаяр гьатзава . Гьа ик I, ФГОС дин истемишунар вилив хвена , к I валахзавай малимрикай сад Къуйсунрин юкьван школадин сифтегьан классрин малим Крумова Наила Заидиновна я . Ада и школада к I валахиз 25 йис тамам хьанва , кьилин категориядин малим я . Алатай йисуз Наиля Заидиновнади райондин « Йисан малим -20I6» конкурсдани иштиракна . Кьет I ен фикир Н . Крумовади вичин тарсара ц I ийи къайдаяр ишлемишуниз гузва . Аял ри дестейра к I валахун , чпи чпиз веревирд авун , жувавай жуван к I валахдиз къимет гуз хьун , жуьтера к I валахун , сада садавай хабар кьун ибур адан тарсара адетдиз элкъвенвай къайдаяр я . Малимди къейдзавайвал , аялар чеб чпин гъавурда регьятдиз акьада ва малимни тарсуна тек са аялриз чирвал гунал машгъул жезвач , ада аялриз чпи чпиз ц I ийи чирвилер къачуз куьмек гузва ва вични абурухъ галаз ц I ийивилерал расалмиш жезва . Н . Крумовади вичин аялар ашкъиламишзава , тарсуна садни фикир тагана тазвач . Малимди вичи тарс гузвай аялар иллаки дидед ч I алал рик I алаз тербияламишзава . Н . Крумовади лугьузвайвал , аялар школадиз дидед ч I ал чин тийиз къвезва . Гзаф диде бубайрини и кардал « дамахзава ». Ч I ал авачир миллет жедайди яни ? Гьавиляй ада дидед ч I алан тарса рай ачух тарсар гана , гуьруьшмиш хьунар тухвана . Дидед ч I алан тарсарани , амай тарсара хьиз , алай девирдин технологияр ишлемишзава , вичи вичиз ял ядай декьикьаяр теснифзава , туьк I уьрзава ва абур ишлемишзава . Наиля Заидиновнади классни кьиле тухузва . Ам райондин « Инсан тербияламишун », « Виридалайни хъсан классный руководитель » конкурсрин иштиракчи ва призер я . Н . Крумовади вичин класс дуствилелди яшамиш жезвай хизан я лугьузва . Ина малимдин , аялрин , диде бубайрин арада хатур гьуьрмет , сада садал ихтибар авун , куьмек гун , гъавурда акьун ава , вири мярекатар санал кьиле тухузва . Чпин мурад аялриз чирвилер гун , абур сагъламбур яз ч I ехи авун , диде бубайриз , хуьруьз к I вализ , Ватандиз вафалубур яз тербияламишунсанал кьилиз акъудзава . Къуй Наиля Заидиновнадиз чандин сагъвал , хизандин саламатвал , вичин к I валахда еке агалкьунар хьурай . З . АЛИЯРОВА , РМК дин методист .
+7МАРТДИЗ « Теремок » т I вар алай бахчада « Виридуьньядин дишегьлийрин югъ » гзаф гурлудаказ кьиле фена . Аялри суварик атанвай вири дишегьлийриз ( дидейриз , бадейриз , вахариз , тербиячийриз ) манийралдини , шииралди сувар мубаракна . Дидейриз суварин юкъуз , чпин гъилералди авунвай пишкешарни гана . Дидейриз гзаф шад хьана , аялрихъ галаз кьуьлерни , къугъунарни авуна . Бахчадин заведующий Шахмарданова Хадижат Арасхановнадини вичин патайни виридаз и гуьлуьшан гатфариз хьанвай сад лагьай сувар 8Март дишегьлийрин югъ мубаракна , виридаз чандин сагъвал , кьи лел михьи цав хьурай лагьана . Чи « Теремок » т I вар алай бахчадин ч I ехи группадин аялри дишегьлийрин йикъаз талукь яз , клубда концертни гана . Э . ОРУЖЕВА , Н . ТАГИРОВА , « Теремок » бахчадин тербиячияр .
+КЬУЬД . Ам хъфенва . Адавай мад агъавал хъижезмач . Ам зайиф хьанва . Адаз ракъинин нурарикай кич I езва . Т I ебиат уях жезва . На лугьуди ам ахварай аватзава . Чи дерейриз къацу сачахар гваз гатфар гьахьзава . Ам виридаз хуш я , багьа мугьман хьиз . За Азиз Алеман « Чумал тар » шиир к I елна . Ана шаирди лугьузва :Чумал тарци ирид сеферда цуьк ийизва , ругуд сеферда гъайи цуьквер рекьизва , ирид лагьай цуьквери бул бегьер гъизва … Белки , шаир гьахъ я жеди … Зун гьамиша чумал тарциз килигзава . Ам заз дат I ана хъипи кук I рух кьуна аквазва . Адаз хъуьт I уьн аязрикай , гатфарикай кич I е туш . Заз ак I ава , ада гъиз рекьизвай цуьквера гьамиша гатфар къекъвезвайди хьиз . Рекьин къерехар , т I улар къацу яд иличай хьиз аквазва , малар юр��а ава , чилиз т I ишзава , амма сиве гьатдай зат I авач . Яр алукьдалди , гьеле февралдин эхирра Самур пата мулдин цуьквер пайда жезва . Чебни ак I аквазва , кич I ез , регъуьз экъеч I завайди хьиз . Абурал цавун ранг ала , чпини гарданар са патахъ вегьенва . Белки , абуру чеб хайи чилиз икрамзават I а ? Эхь , гьелбетда , икрамзава … Тагьир бубади гьикьван хъсан лагьанват I а , аку : Экъеч I на вун сифте яраз Гваз дамахни наз , беневша . Амач хъуьт I уьн пехъи аяз , Девран я гил ваз , беневша … … Гардан патал кьаз , беневша … Тамун деринра инлайанлай рипер рипер хьана цирияр хкатзава . Гьабурукни тади ква … Тама чими шагьвар къекъвезва , т I урар юзурзава . Явашдаказ пешер алачир тарарин хилер садсада акьазва . Абур чеб чпив рахазвай , суьгьбетзавай хьиз аквазва . Са бязи нуьк I вери чпин манияр башламишзава . Чаз икьван ч I авалди такур жуьредин нуьк I вер пайда хьанва . Абурук хъипи рангар гзаф ква . Ч I улав нуьк I вер харубур хьиз , пад гуз катзава . Тамун далдамчиди тамук ван кутунва . Гьадани гатфар къвезвайди хабар гузва . Къарасудин ванни дегиш хьанва . Заз а ванциз гьамиша яб гуз к I анда . Авахьна физвай ци вилер тухуда , секинвал гуда … Югъ нянихъ элкъвейла , чилин циф къарагъда . Къвезвай инсанни хъен хьиз аквада . Кьуьзуьбурун ихтилатрай , чилин цифеди векь хкажзава , лугьуда … Чубарукар , чпин ахъа мук I рат I ар хьтин тумар гваз , гьеле хтанвач . Халис гатфар ахпа жеда . Элкъвей чарх хьтин , чпин к I валер къелеяр хкаж хъийида , самни кьар ч I угвада . Халис уст I арар я … Гзаф шаирри , ашукьри гатфарикай гуьзел ч I алар лагьанва ва заз чиз лугьунни хъийида . Зи « Гатфарин чархачияр » заз Ст I ал Мусайибан « Гатфар » шиирдай къачунвай куплетдалди куьтягьиз к I анзава : … Вил вегьена килигна зун : Хуп I гуьрчег я чуьллер , гатфар Гьар са патаз къацу яру Акъатнава цуьквер , гатфар … Абдулла АБДУЛЛАЕВ , Пушкинан т I варунихъ галай лицей № 5, 6классдин ученик . Махачкъала шегьер .
+ЦИПИЦ I витаминринни минералрин т I ебиатдин гьамбархана хьиз , къиметлу емишрикай сад хьиз гьисаба кьазва . Адак 2025% ивиди фад вичик фит I инзавай шекер ква , гьавиляй зегьметдин ва акьулдин к I валахар гзаф гьалтзавай инсанриз ам гзаф хийирлу я . Вичик гзаф кьадарда шекер ва ракь квайвиляй , ципиц I ди беденда иви арадал атуниз куьмек гузва , гьелбетда , анемиядикай сагъарзава . Адалай алава яз , ч I улав лекьинин , дурк I унрин азарар авайла ва т I уьн ц I урурдай система ч I ур хьайила , сагъардай т I ебиатдин шейэр ква . Дурк I унрин к I валах хъсанар авуникди , ципиц I ди беденда к I ват I хьанвай токсинар акъудиз куьмек гузва . Ахтармишунри къалурнавайвал , ципиц I дик квай са бязи химиядин шейэри , онкологиядин азарар арадал атунин хаталувал агъузарзава .
+ИНЖИЛДИК гзаф кьадарда клетчатка , фосфор , кальций , ракь калий магний ва генани А , В I, В 2, В 3, В 6 ва С витаминар ква . Гьа и минералар , витаминар ва гзаф кьадарда ивидик фад какахьдай шекер квайвиляй , инжилди зегьметдин ва акьулдин к I валахрилай кьулухъ , инсандиз фад къуват хкизва . Вичиз энергия гзаф авайвиляй , инжилди мускулрин ва нервийрин системайриз сагъарунин къуват гузва . Емишрин арада виридалайни гзаф минералар инжилдик ква . Инжилдин клетчаткадик квай шейэри ивидик квай холестериндин кьадар агъузарзава . Малум тирвал , чпин т I уьна гзаф клетчатка ишлемишзавай инсанар , саки садрани рик I инни дамаррин азаррик начагъ жезвач .
+ХУРМАЯР 50% шекердикай ибарат я . Абур инсандин беденда регьятдаказ фад ц I урур жезва . Хурмаяр кьилин мефт I едиз лап хийирлу я , вучиз лагьайт I а абурук 2,2% белокар ва А , В I, В 2 витаминар ква . Белокри азарриз ва инфекцийриз акси яз бедендин иммунитет мягькемарзава . Вилерин мускулар , к I арабар ва сухвар А витаминди мягькемарзава . Нервный системадиз В I витаминди хъсан таъсирзава . Белокар , углеводар ва холестерин ц I урурун патал В 2 витаминди куьмекзава , нетижада бедендиз герек энергия винел акьалтзава .
+БАТМАНОВ Владик Магьарамдхуьруьн райондин Хуьрелрин хуьряй я . Ина ам I995ЙИСАН I6ОКТЯБРДИЗ дидедиз хьана . Ада гъвеч I и ч I авалай , халкьдин манийрин , махарин ва мисалрин таъсирдик кваз , милли шииратда вичин къелем ахтармишзава . Жегьил автордин кхьинрихъ галаз райондин « Самурдин сес », республикадин « Лезги газет » к I елзавайбур таниш я . Владик , вич гьеле жегьил шаир ят I ани , ам « Билбил » т I вар алай шииррин к I ват I алдин автор я . Владик алай вахтунда , ДГУ дин филологиядин факультетдин 4курсунин студент я . Ам санал акъвазнавач , дат I ана гьерекатда ава . Адан мурад , чна гьиссзавайвал , поэзиядин океандай вичин хсуси лепе жагъурун я . 20I6ЙИСУЗ Владик Батманов Жегьилрин парламентдиз депутат яз хкянава . Чна умудзава , университетда къачузвай чирвилери ва уьмуьрдин тежрибади яргъал мукьвал лугьун тийин , чи играми гъвеч I и стха Владик вичин экуь мураддив агакьда . ЖАННА .
+Тагьирхуьруьн къазмайрин СОШ дин 11класс куьтягьнавайдан гьакъиндай Максим Сафаралиеваз 2009йисуз гайи 05 АА 0091630нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Къуйсунрин СОШ дин 9класс куьтягьнавайдан гьакъиндай Ханбалаев Шихкамалаз 2016йисуз гайи 0518001234087нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Магьарамдхуьре авай Республикадин махсус школа интернатдин коллективди Рагьимханов Алибуба рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз гададин свас Амалиядиз , хтулар Луизадиз , Каринадиз ва амай вири мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+ГАТФАР алукьнава . Апрелдин варз , багъманчияр патал багъларани уьзуьмлухра агротехникадин к I валахар кьиле тухудай , ц I ийи бегьердин бинедиз гьазурвал аквадай къизгъин вахт я . Районда багъманчивал , уьзуьмчивал вилик тухунин месэладиз кьет I ен фикир гузва . И жигьетдай , адет хьанвайвал , йисан сифте кьиляй райондин руководстводи хуьруьн м��йишатда йисан к l валахар кьиле тухунин гьакъиндай план туьк I уьрзава . Адан сергьятра аваз гьар йисуз районда ц I ийи уьзуьмлухар , багълар кутазва . Абурун кьадар йис йисандавай артухарзава . Алай вахтунда районда ципиц I ар гьасилунал машгъул жезвай ц I удалай виниз майишатар ава . Абурун бегьер к I ват I завай майданар кьве агъзурдалай алатнава . Бязи майишатри гьар са гектардай йисйисандавай кьакьан бегьерар к I ват I зава . Эгер « Эч l е » КФХДИН коллективди 2016йисуз гьар са гектардай 85 центнер ципиц I ар к I ват I найт I а , шаз и рекъем 100 центнердив агакьна . Эхиримжи йисара хсуси майишатрин сагьибарни уьзуьмчивал вилик тухуникай авай хийирдин гъавурда гьатнава . Абуру уьзуьмлухрин майданар къвердавай артухарзава , тегьенгрихъ гелкъуьн хъсанарзава , нетижада виниз тир бегьерарни к I ват I зава . « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин делилралди
+кьилдин майишатрин уьзуьмлухар 1000 гектардив агакьнава . Гзафбур тегьенгрихъ къайгъударвал аваз гелкъвезва , гьавиляй бегьерарни винизбур жезва . Шаз абуру санлай 14 000 тонндив агакьна ципиц I ар к I ват I на . Эхиримжи йисара районда чилер кирида кьуна ц I ийи багълар кутунвай агьалийрин кьадарни хейлин артух хьанва . Виликан йисарив гекъигайла майданар кьве сефердилай артух хьун , анрай кьакьан бегьерар к I ват I хъувун хийирлу хилехъ чин элкъуьр хъувунин кьилин лишан я . Къе гзафбуру багъманчивал вилик тухун хийирлу тирди гьиссзава . Абуруз иесивилелди гелкъуьн тешкилай тарци хъсан бегьер гудайдини чизва . Емишрин кьакьан бегьер битмишарунин замин зегьмет я . Тегьенг хьиз тарни гелкъуьн к I андай набатат тирди рик I елай алудна к I андач . Багъларай кьакьан бегьер к I ват I хъувунин замин анжах тарарихъ агротехникади истемишзавайвай гелкъуьн тирди субутнава . Халис багъманчи къулай гьава хьайи хъуьт I уьн , гатфарин гьар са юкъуз к I валахал экъеч I да , багълара жергейрин арайра къекъведа , малум хьайи кимивал туьк I уьр хъийиз чалишмиш жеда . Гатфар багъманчиярни уьзуьмчияр патал пара йигинди я . Райондин са жерге майишатрин багъларани уьзуьмлухра к I валахар акъвазарнавач . Абуру тарарни тегьенгар ц I ийи бегьердиз гьазурун патал гьар жуьре дин серенжемар кьабулзава . Пешекарри меслят къалурзавайвал , хъсан бегьерар битмишарун патал багъларизни уьзуьмлухриз зулун эхирра бес кьадар ятар гун эвелимжи шарт I арикай сифтегьанди яз гьисабзава . Мумкинвилер тахьана ятар гуз тахьай участокар амукьайт I а , чарасуз хъуьт I уьз , я тахьайт l а гатфариз гана к I анда . Тежрибаллу багъманчийрини уьзуьмчийри лугьузвайвал , хъуьт I уькай хкатай тарарини тегьенгри гзаф яд истемишда . Имни набататри еримишунихъ галаз алакъалу я . И кар патал къанавар , къубуяр , хулар вахтунда ремонтна къайдадиз хкана к I анда . Тарарин араяр къарагъарун агротехникадин кар алай серенжемрик акатзава . Бегьердин кьисмет жергейрин арайра бес кьадар тарар ва я тегьенгар хьунилайни т I имил аслу жезвач . Тарар , тегьенгар кьурана хкатай чкайрал ц I ийибур ак I ур хъувуна к I анда . Багъманчивални , уьзуьмчивал галачиз райондин экономика хкажиз хьун мумкин туш . Вахтуни ц I ийи бегьердин бине кутун патал багъларани уьзуьмлухра агротехникадин гьар са серенжем еридивди кьиле тухунин к I валахар акъвазар тавун истемишзава . Важиблуди ачух гьава хьайи гьар са йикъакай менфят къачун , ц I ийи бегьер патал тарарихъни тегьенгрихъ иесивилелди гелкъуьн тешкилун я .
+2 ХУЬРУЬН администрациядин работникрин йикъан вилик чи корреспондент Жанна Гъепцегьрин хуьруьн администрациядин кьил Пиров Саидахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай са шумуд суалдиз жаваб гун т I алабна . КУЬРУЬ КЪЕЙД : ПИРОВ Саид Гьашимович I978ЙИСУЗ Дербент шегьерда къуллугъчидин хизанда дидедиз хьана .
+Саид Гьашимович , малум тирвал сельский поселенияр патал чкадин метлеб алай месэлаяр федеральный законди тайинарнава . Куь фикирдалди , абурукай кьилин месэла гьим я ? Хуьруьн администрация патал законда къалурнавай вири месэлаяр важиблубур , ян тагана гьялна к I анзавайбур я . Вучиз лагьайт I а , абурун асул макьсад хуьруьн поселениедин сергьятдал алай агьалийрин гьал агьвал , дуланажагъдин шарт I ар хъсанарун , абуруз ял ядай , зегьмет ч I угвадай къулай шарт I ар тешкилун я . Хъсан жедай и жигьетдай куьн кьиле акъвазнавай хуьруьн администрацияди тухузвай к I валахрикай куьрелди ихтилат авунайт I а ? Эвелни эвел чун санитариядин , хуьре михьивал хуьнин , къайдайрал гуьзчивал авунин месэладал машгъул я . Кьилди къачурт I а , яшайишдин зирзибил вахтунда к I ват I на тухудай улакь , абур кадардай чка ва жавабдар кас тайинарнава . Мукьвалмукьвал субботникар тухузва . И карда чаз хуьруьн агьалийрини школадин аялри куьмек гузва . Хуьруьн рекьер , куьчеяр гьи гьалда ава ? Гьабурни чи гьар йикъан везифайрик ква . Са шумуд куьче чирх вегьена туьк I уьрнава , агьалийри салариз яд гудай хулар михьна гуьнгуьниз хкунин къайгъуйрик ква . Агьалияр хъвадай , дигидай целди таъмин яни ? И жигьетдай квел гьихьтин четинвилер гьалтзава ? Хъвадай цин дарвал алай вахтунда авач . Агьалийрин сагъламвал фикирда кьуна , вацра са сеферда хъвадай цин анализ
+I995ЙИСУЗ Дербент шегьерда I2 лагьай нумрадин школа куьтягьна , ам Астрахандин милициядин школадин филиалдик экеч I на . I997ЙИСУЗ школа акьалт I арай жегьил пешекар Дербентдин ГОВД да ПДН дин инспектор яз к I валахал хьана . Гуьгъуьнлай Магьарамдхуьруьн РОВД да участковый инспекторвиле , РД да авай ФСНК дин отделдин старший оперуполномоченный яз к I валахна . 20I5ЙИСАЛАЙ Гъепцегьрин хуьруьн администрациядин кьил яз зегьмет ч I угвазва . К I валахдивай къерех тахьана Саид Гьашимовича политехнический университетдин земельный кадастровый факультетда к I елун давамарзава . Адахъ уьмуьрдин юлдаш ва пуд велед ава , кьве хвани са руш .
+ийизва . Сезондин вахтунда дигида�� цин месэла хцибурун жергеда ава . И месэладин гьакъиндай райондин , республикадин руководстводиз арзаяр ганва . Амма и месэла тамамвилелди гьялнавач , яни процессда ава . Куь хуьруьн администрацияда , чкадин бюджетдиз налогрилай къазанжияр гъунин к I валах гьик I тешкилнава ? Ачухдиз лагьайт I а , алатай йисарив гекъигайла чкадин бюджетдиз къвезвай налогрин кьадар артух хьанва . Ик I 20I7ЙИСУЗ планламишнавай 430 агъзур манатдин чкадал 638 агъзур манат чилин налог к I ват I нава . Делилрай аквазвайвал , гьам чилелай , гьам эменнидилай к I ват I завай налогрин кьадар йис йисандивай артух жезва . Хуьре общественный къайдаяр хуьнин к I валах гьик I тухузва , жегьилрин патай закон ч I урай дуьшуьшар авани ? Тахсиркарвилерин вилик пад кьунин мураддалди чна хуьруьн агьалийрихъ , ч I ехи
+классра к I елзавай аялрихъ галаз РОВД дин участковый инспекторрин иштираквални аваз гуьруьшар кьиле тухузва . Саид Гьашимович , куьне жегьилрихъ галаз гьихьтин к I валах тухузва , спортдиз гьихьтин фикир гузва ? Чи хуьре , футболдай пуд команда кардик ква . Футболдай жегьилрини жаванрин команда ва волейболдин командани ава . 20I6ЙИСУЗ футболдай кьиле фейи райондин турнирда чи командади кьвед лагьай чка кьуна . 20I7ЙИСУЗ чи команда Iчкадиз ва кубокдиз лайихлу хьана . Волейболдай чи команда пьедестдалдин сад лагьай к I арц I яй эвич I тийиз кьуд йис я . Гьелбетда жуван хуьре спортдин рекьяй ихьтин агалкьунар хьун шадвал ийидай кар я . Саид Гьашимович , куьне регьбервал гузвай коллективдикай кьве ихтилат авунайт I а хъсан тир . Чи гъвеч I и коллективдин везифаяр , къайгъуяр къалин я . Йикъа къвезвай агьалийриз гьар жуьре справкаяр гун , арзаяр кьабулун , документар къайдадик кутун чи гьар йикъан везифайрик акатзава . Яргъал йисара чпин везифаяр жавабдарвилелди тамамарзавай хуьруьн администрациядин кьилин заместитель Назифат Умахановадин , Рибия Курбановадин , Эрзихалум Алибековадин , Сейфула Хаметован , Федри Айсаеван т l варар чна еке гьуьрметдивди ва дамахдивди кьазва . Саид Гьашимович , квез ва коллективдиз алукьзавай хуьруьн администрациядин югъ мубаракрай , идалай кьулухъни Квез агьалийрин къуллугъда акъваздай чандин сагъвал ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай . Суьгьбет авунай чухсагъул .
+ГЬАР са касдихъ гьеле аял вахтунилай вичин мурадар жезва . Заз чиз мурадар авачир кас бажагьат жеда . Чи арада , аял вахтунилай малим хьунин мурад рик I е хуьзвай Анжела малим хьтинбурни ава . Ам и мураддихъ гъайиди , инглис ч I алан тарсар гайи малим , хъсан насигьатчи , жавабдар пешекар , хуш къилихрин инсан Диляра Ширинбеков на я . Вичи хкянавай малимвилин пешедин рехъ , инглис ч I алан малим яз , Вагьабова Анжела Насимовнади Гъепцегьрин юкьван школада башламишна . ДГУ дин къецепатан уьлквейрин ч I аларин факультет акьалт I арнавай жегьил пешекар вичин кеспидив карчивилелди , жавабдарвилелди эгеч I на . Адалай инихъ ал��тнавайди тек кьуд йис ят I ани , ам алай чка виридаз чир хьана . К I валахдин вири сирерай кьил акъудиз , докладар к I елиз , ачух тарсар ва классдилай къецяй гьар жуьре мярекатар тухуз ада аялрин фикир вичин предметдал желбна . Гьелбетда сифте камар къачудайла четинвилерни ацалтна . Амма и карда Анжеладиз гьа и школадин инглис ч I алан тежрибаллу малимар тир М . Рамазановади , М . Исмаилова , Э . Каралиевади методикадин рекьяй еке куьмекар гана . Анжела Насимов нади сифтегьан классра хьиз , ч I ехи классрани тарсар гузва . Вичи авур веревирдрай малум хьайивал , сифтегьан классра авай аялрихъ галаз к I валахун са кьадар четин я . Сифте йикъалай башламишна ам аялрин фикир вичин предметдал желб ийиз , аялриз гьа ч I ал к I анариз алахъна . Ам гьар са тарсуниз тамамдаказ гьазур жезва . Ада гьа са темадай тухузвай тарс гьар классда гьар жуьре тухуз алахъзава . Месела , са классда мах хьиз , муькуь классда къугъун хьиз ва пуд лагьай классда модульный тарс тухузва . Кардик квай ц I ийи къайдадин технологияр ишлемишуналди ФГОС дин программадин истемишунрал амалзава . Алай к I елунин йисуз Анжела Насимовна вирироссиядин « Йисан малим » конкурсдин муниципальный этапда 3 – чкадиз лайихлу хьана . Конкурсдилай гуьгъуьниз Анжела Насимовнади инглис ч I алаз талукьарна республикада кьиле фейи семинарфорумда иштиракна . Мартдин вацран сифте кьилера хьайи республикадин конкурсда Анжела Насимовна « Инглис ч I алан виридалай хъсан малим » сертификатдиз лайихлу хьана . Адан зегьмет райондин образованиедин управлениедин Гьуьрметдин грамотадални лишанлу авунва . Анжела малим хьтин жегьил пешекарар амайбур патал халис чешне я . Ихьтин мягькем камаралди вилик физвай квехъ мадни кьакьан дережайриз хкаж жедай гьевес ва къуват хьун чи мурад я , гьуьрметлу Анжела Насимовна !
+И МУКЬВАРА Магьарамдхуьруьн культурадин К I валин гъвеч I и залда Пашаев Сулейманан « Пак фикирар » ктабдин презентация кьиле фена . Мярекат тешкилайди РД дин писателрин Союзда лезги писателрин секциядин руководитель , жегьил шаир Владик Батманов ва райондин Администрация тир . Мярекатда райондин хуьрерай атай мугьманри , шаирри , интеллигенциядин векилри , школьникри иштиракна . Мярекат Владик Батманова ачухна ва залда к I ват I хьанвайбуруз Сулейман Пашаеван уьмуьрдин рекьикай ва яратмишунрикай хейлин ихтилатар авуна . Ада « Пак фикирар » ктабдай якъин шииррай бендер к I елиз ктабдиз лайихлу къимет гана ва и ктабдиз гележегда жегьилар тербияламишунин карда ч I ехи метлеб авайдини лагьана . Гуьгъуьнлай рахай Советск хуьруьн СОШ дин малим , « Пак фикирар » ктабдин редактор Къужаев Магьамеда ктабда гзаф игьтияжлу , куьгьне тежедай , инсанвилин , ватанпересви лин , тербиядин , ч I алан , т I ебиат хуьниз эвер гунин , дуствилин , диндин темаяр устадвилелди къарагъарнавайди лагьана . Мярекатдал рахай Советск хуьруьн администрациядин кьил Асваров Эмирагъади , райондин культурадин отделдин директор Эседуллагь Селимова , Советск хуьруьн СОШ дин завуч Мамедгьуьсейнова Кишмиради , Советск хуьруьн бахчадин заведующий Забитова Таиради , Ленинградский областдин Гатчина шегьердай хтанвай мугьман , чи районэгьли Гьасанова Гуьзеляди Сулейман Пашаеван ктабдикай , адан яратмишунрикай ва ада вич яшамиш жезвай хуьре тухузвай общественный к I валахдикай гегьенш суьгьбетар авуна . Мярекатдал гьак I, Советск хуьруьн СОШ да к I елзавай аялри « Пак фикирар » ктабдай шиирар к I елна , райондин культурадин К I валин художественный самодеятельностди мярекатдин иштиракчийрин гуьгьуьлар шадардай концертни гана .
+ГАТУН каникулрин вахтунда райондин са жерге школайра ремонтрин кӀвалахар кьиле физва. Алатай гьафтеда МР- дин администрацияди, райондин школайра ремонтрин кӀвалахар физвай гьал ахтармишна. Райондин регьбердин тапшуругърин сергьятда аваз, МР – дин кьилин 1- заместитель Фейруддин Рагьимханов, МР- дин эцигунрин отделдин работникарни галаз райондин ругуд школадиз фена. «Образованиедин школадин системайрин модернизация» госпрограммадин сергьятра аваз, Ярукьваларин, Хужакъазмайрин, Гъепцегьрин, Советскийрин, Киркарин ва Гарагърин школайра тухузвай ремонтрин гьал ахтармишна. Ярукьваларин ва Гъепцегьрин школаяр галачиз (абурун къавар виликдай дегишнай), амай школайра къавар дегишарна. Советск хуьруьн школада тамамамвилелди школадин вилик патар, къене патар, яни полар, потолокар, дакӀарар, дараматда цӀаяр ийизвай система дегишарна. Са жерге кӀвалахар давам ЖЕЗВА.ПРОГРАММАДИН бинедаллаз материалринни техникадин базани цӀийи хъийида. Авай гьалар ахтармишай МР- дин кьилин 1- заместитель Фейрудин Рагьимханова гьар юкъуз тухузвай ремонтрин кӀвалахрал школайрин директоррин гуьзчивал тухунин ва цӀийи кӀелунин йис алукьдалди и кӀвалахар тамамвилелди акьалтӀарунин чарасузвал авайди лагьана.
+8- июль, 2023- йис. МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда ири цил авай емишар кӀватӀунив эгечӀнава. Фад жезвай элитный сортунин хутар райондай уьлкведин базарриз рекье тунва. ИкӀ, райондин Уружбайрин хуьряй тир багъманчи Тажидин Агьмедова пуд гектар чилел хутар цанва. Абурукай кьве гектардал фад дигмиш жезвай «Десертная» сорт битмишарзава. Алатай гьафтеда, багъманчиди кӀватӀнавай бегьер фура улакьда аваз Красноярск шегьердиз рекье тунва. Багъманчиди къейд авурвал, винидихъ раханвай и сортунин емишрихъ хъсан дад ва яргъал рекьиз тухуз хьуни, республикада хьиз, вири Россиядани абурухъ къимет ава.
+Магьарамдхуьруьн райондин хуьруьн майишатдин отделди гайи информациядай малум хьайивал, районда 592,5 гектарда хутарин багълар кутунва. 2022- йисуз гьа багъларай 9 агъзурни l58 тонндив агакьна хутар ва алучаяр кӀватӀнавай. Алай 2023- йисуз 9 500 тонн кӀватӀун гуьзетзава. Алай вахтунда чкайрал, республикада ва уьлкведа, экологиядин рекьяй михьи, хъсан еридин хуьруьн майишатдин продукция гьасилзавайбуруз къуват гун кьилин задачайрикай сад я. ХУЬРУЬН МАЙИШАТ
+ГЬАР ЖУЬРЕ транспорт датӀана къекъвезвай рехъ четин, гьамиша мукъаятвал хвена кӀанзавай участок я. Уьмуьрдин дамарар яз гьисабзавай рекьера транспортдин гьерекат къвердавай гзаф жезва. Рекьера гьерекат авунин къайдайрал амал ийиз алахъзавай водителар тӀимил ава. Абур пассажирар, парар вахтунда саламатдиз агакьарун патал чалишмиш жезва, рекьера мукъаят жезва. Рекьера ички хъвана, кьил гижи яз рулдихъ ацукьзавайбурни тӀимил дуьшуьш жезвач. Рекьера гьерекат авунин истемишунрал амал тийизвайбуру транспорт къайдадик квачиз маршрутдиз акъудзава, чеб рекьера низамсуз тухузва. Эхиримжи вахтара рулдихъ ацукьзавайбурун жавабдарвал хкажуниз талукьарнавай законар гзаф кьабулнаватӀани, абурал амал тавурбуруз жазаяр гузватӀани, жермеяр къачузватӀани, рекьера гьерекат авунин хатасузвал лазим тир дережада авач. Гзафбуру рекьера гьерекат авунин йигинвал кьадардилай хейлин артухарзава, бязибур рекье авай машинрилай къайдайрал амал тавуна алудиз алахъзава, рекьерин госзнакрал гзафбуру амал ийизвач. Маршрутда авай машинар хуьрерин рекьера ихтияр тагузвай чкайрал акъвазарзавайбурни тӀимил туш. Анжах са алай йисан ирид вацра цӀудралди шоферар водителвилин ихтияррикай магьрумна, хейлинбурув еке жермеяр гуз туна. Гьар жуьре маса жазаяр гайибурун кьадарни тӀимил туш. Ички ишлемишна рулдихъ ацукьун виридалайни еке тахсиркарвал я. Вучиз лагьайтӀа пияндан кьатӀун къайдадикай хкатзава, гуьтӀуь рехъ, къекъуьн, гуьне гьяркьуь шегьре хьиз аквазва. Ички ишлемишна рулдихъ ацукьун, йигинвал кьадардилай артухарун, къайдадик квачир машин гараждай акъудун себеб яз уьмуьрлух рикӀелай тефидай пашманвилер арадал къвезва. Гьавиляй ички ишлемишна рулдихъ ацукьзавай гьар садахъ галаз неинки рекьерин къуллугъдинни милициядин работникри, гьакӀ вири общественностдини рази тежедай женг чӀугуна кӀанда. Чаз транспортди рекьера гьерекат авунин истемишунрал амал тийизвай водителрин рикӀел мад сеферда хкиз кӀанзава: рехъ гьамиша четин, мукъаятвал хвена кӀанзавай участок я. Магьарамдхуьруьн районда авай ОВД-ДИН ДПС-ДИН инспекция.
+КУЬРУЬ КЪЕЙД Вагьид ЭФЕНДИЕВ l94l-йисан 1- январдиз Ахцегь райондин Ялцугърин хуьре дидедиз хьана. 19521953- йисара анин агьалияр Магьарамдхуьруьн райондин Советск хуьруьз эвичӀнай. Ина 7- класс, l958-йисуз Дербентдин медучилище акьалтӀарай жегьил 1962- йисуз Дагъустандин мединститутдик экечӀна. Пуд йисуз ГДР-ДА Советрин Армиядин жергейра кьуллугъна хтана, вузда кӀелун давамар хъувуна.
+1970-ЙИСУЗ мединститут куьтягьай жегьил пешекар Калугадин областдиз рекье тунай. Сифтедай ада Перемышлдин райбольницада хирургвиле, ахпа l4 йисуз анин кьилин духтурвиле кӀвалахна. l985-йисалай Вагьид Абдуллаевич Калугадин онкодиспансердин ��ьилин духтур, гьа са вахтунда областдин кьилин онкологни я. Советрин девирда "Миллетдин сагъламвал государстводин девлет я" лугьудай гафар, лозунг мукьвал-мукьвал гьавайда тикрарзавайди тушир. Эхиримжи вахтара медицинадин илим виликди физвайди, цӀийи дараматар, диагностикадин цӀийи къайдаяр, хейлин цӀийи медтехника пайда хьанва. Уьлкведин шегьерра жуьреба-жуьре азаррик начагьбур сагъар хъийидай гзаф центрайри кӀвалахзава. Гьукуматдин идара тир "Калугадин областдин онкодиспансер" гьабурукай сад я. Сифтедай и областдин больницадин патав гвай са кабинет тиртӀа, гила ам гьар йисуз 50 агьзурдалай гзаф агьалийрин сагъламвилин гьал ахтармишзавай диагностикадинни сагьарунин чӀехи центрдиз элкъвенва. Анжах эхиримжи l0 йисуз ана уьмуьрдикай умудар атӀанвай къад агъзурдалайни гзаф начагьбур тамамвилелди кӀвачел ахкьалдар хъувунва. Шад жедай ва дамахдай кар ам я хьи, анин кьилин духтур чи ватандаш, медицинадин илимрин доктор, чӀехи инсанперес, гьуьрметлу Вагьид Абдуллаевич Эфендиев я. -Сифте 4-5 йис иллаки четинбур хьана,- суьгьбетзава Вагьид Абдуллаевича. -ЧӀуру крарихъ, ксарихъ галаз женг чӀугуна кӀанзавай. КЪАЙДА-НИЗАМ мягькемар тавунмаз, кӀвалахар гуьнгуьна тваз жедач. Чернобылдин мусибатди гзаф муракаб месэлаяр арадал гъана. Гзаф духтурар, медработникар гьарма сад санихъ катзавай. Агьалийрин арада гъулгъула гьатнавай... Къейдна кӀанда хьи, ихьтин четин макъамда Вагьид духтурди вичин карчивал, жавабдарвал ва уьтквемвал къалурна. Гьарнай пешекарар жагъур хъувуна, элкъвена кӀвалахдал хкун патал еке зегьмет чӀугуна. Агьалияр секинарун, гьавурдик кутун патал серенжемар кьабулна. Гьа и ва маса месэлайрин патахъай РФ-ДИН здравоохранениедин министрдин патав фена. 200 агъзурдалайни гзаф агьалийрин сагъламвилин гьалариз радиацияди таъсирнавани, авачни ахтармишна. Чи ватандаш онкодиспансердин кьиле акъвазай вахт пара четинди ва жавабдарди хьана. Ихьтин шартӀара адалай медперсоналдин асул дестекар хуьз, ахъайзавай бюджетдин гъвечӀи такьатрихъ диспансердин кӀвалах къайдадик кутаз, адаз цӀийи къуватар хгуз ва виликдини тухуз алакьна. l978-йисуз В.Эфендиева Москвада И.Сеченован тӀварунихъ галай L-ИНСТИТУТДА хирургиядай аспирантура акьалтӀарна ва агалкьунралди илимрин кандидатвилин, l996йисузни "Онкоэпидемиологические последствия радиационного облучения населения после Чернобыльской катастрофы" темадай докторвилин диссертацияр хвена. Калугадин облдиспансер агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнаваз мукьвара 60 йис хьанва. Эхиримжи 25 йисуз лагьайтӀа, адаз чи бажарагьлу, камаллу лезги хва, ялавлу интернационалист Вагьид духтурди, регьбервал гузва ва инсафсуз азардихъ галаз женг чӀугвазва, медицинадин и чӀехи идарада сагъар хъувунин жуьреяр, къайдаяр къвердавай хъсанарзава. Гьайиф хьи, ахьтинбурун кьадар, виликан йисарив гекъигайла, тӀимил ва��, гзаф жезва. И кардин себебрикай сад пӀапӀрус чӀугвазвайбурун кьадарни артух хьунихъ галаз алакъалу я. Диспансерда учетда авай жигеррик рак квай 500 кас начагъбурун 90% акьалтӀай къалиянчияр я. - ПӀапӀрус чӀугунихъ галаз женг гегьеншардай кӀеви серенжемар кьабулин, гьа жергедай яз - законодательный къайдадани. СМИРАЙ къалиянчивал пропаганда авунал къадагъа эцигин, тахьайтӀа, жигеррин рак чи арада гегьеншдиз чкӀида!- кӀевелай тагькимарзава инсандин сагъламвилин чӀехи къайгъудар Вагьид Абдуллаевича.
+* Лавровый пешер неинки хуьрекдин дад хъсанарун патал ишлемишда, абур гьакӀни гзаф азаррин дарман я. А пешери нервияр мягькемаруниз, ивида шекердин кьадардал гуьзчивал ийиз, ратарин кӀвалах хъсанаруниз, жалгъайрин тӀал секинаруниз, нефесдин органрин кӀвалах хъсанаруниз ва гзаф маса азарар сагъариз куьмек гуда. Ам икӀ гьазурда: I0 г. лавровый пешерал 300 мл гр яд илична ргада, ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик 1/2 стакандавайди хъвада. Галатун алудун патал лавровый пешерин , чӀутран цуькверин (I:I) ванна кьабулунни гзаф хийирлу я. * Япариз зайифдаказ ван къвезвайла, аптекадай маса гузвай спиртдин прополисдин настойка зейтундин ягълудик (I:4) какадарда. Ахпа жунадин са кӀус а къаришмадай кьежирна 36 сятда япа твада. Сагъарунин вахт I0-I2 югъ. Япарин сес 4-6 йикъалай хъсан жеда. *Мекьи хьана азарлу тирла, кьил тӀазвайла ва гьакӀни хуьрек иливарун патал 2-3 сятдин вахтунда, куьлуь-куьлуь хупӀар ийиз, 2-3 стакандавай кудай яд хъун гзаф хийирлу я. Кудай ци бедендик квай зиянлу шейэр вири хкудзава. *Чахуткадин азар квайла,чугъундуррин ва газаррин мижеяр, вирт, ( гьар сад 3 стаканда авайди) са стакан алоэдин, 2 стакан ичерин мижеяр вири куьзна, са катулдиз цана бугъ алахьдалди чими ийида. Ахпа аниз вирт алава хъувуна, ам цӀрадалди хуькуьрда. Къайила, коньяк хъияна, мичӀи рангунин бутылкайриз цана, I5 суткада кӀвалин гьавада ХУЬДА.(ХОЛОДИЛЬНИКДА хвена виже къведач). Ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик I00 г. ИШЛЕМИШДА.ИХЬТИН процедура кьиле тухудайла, рапар, дарманар ва маса шейэр ишлемишна, пӀапӀрус чӀугуна виже КЪВЕДАЧ.МИЖЕЯР кӀвале жува-жуваз гьазурун лазим я. Сагъарунин кьвед лагьай курс куьтягь хьайила, жигерар эквериз (рентген) вегьеда. *Гьар юкъуз зур сятда ахвар авуртӀа,бедендин къуват артух, нервияр секин, гуьгьуьл ачух, инфаркт, инсульт хьунин хаталувал тӀимил жеда. * Яргъалди яшамиш хьун ва яшар хьайила хъсандиз гьисс авун патал са стакандавай некӀедиз (кун тийидай ва гьакӀни къайи тушир) хуьрекдин са тӀурунавай дуьдгъвер ва гьакьван вирт вегьене,хъсандиз хуькуьрда. Ахпа аниз 50г. коньяк алава хъувуна (гъетер гьикьван гзаф хьайитӀа, гьакьван хъсан я), мад хъсандиз хуькуьрна, ксудалди вилик куьлуь-куьлуь хупӀ ийиз, хъвада. Сагъаруниз 0,5 литр коньяк герек къведа. Гьа икӀ I0 юкъуз хъвана, I2 юкъуз ял яна мад тикрар хъийида. *Англиядин духтурри уьгьуьдин дарманрихъ гузвай пул г��рал гадарай мисал я лугьузва. Абуру чпин пациентриз мекьивилелай жезвай азаррин лишанар малум хьайила, лимонни вирт кутуна чай хъун меслят къалурзава. Ахьтин чайди туьтуьхда ва бронхийра авай гъер бактериярни кваз акъудзава.
+Калугадин онкодиспансерди, анин медикри онкоазаррин вилик пад кьуниз артух фикир гузва, гьикӀ хьи, эгер абур сифтедай, яни деринриз тефенмаз, чир хьайитӀа, нетижалудаказ сагъариз хъжезва. ИкӀ, областдин агьалияр гьам диспансерда, гьамни, чкайрал физ, мумкинвилер авай райбольницайрани ахтармишзава. Идалайни гъейри, Россиядин Блохинан тӀварунихъ галай илимдин Центрдин директор, медицинадин илимрин Академиядин президент, онкологиядин рекьяй институтдин академик М.И. Давыдов, гзаф шегьеррай чӀехи духтурар, пешекарар атана, Калугадин онкодиспансерда вирида тарс, чешне къачудай хьтин операция тухуни анин хъсан гзаф крарикай лугьузва. И ва маса агалкьунар, са рахунни алач, Вагьид духтурдин, ада камаллудаказ регьбервал гузвай чӀехи коллективдин гьакъисагъ зегьметдин нетижа я. И медидарада сагъар хъувур гзафбуру лугьузвайвал, палатайра, вири кабинетра, корпусдин дегьлизра - виринра къайда-низам, селигъалувал, михьивал, виниз тир культура ава. Сир туш хьи, сагъар хъувуниз дарманрихъ галаз санал чими гафуни, гьуьрметдалди рафтарвал авуни, начагъбурув абурун рикӀикай, дердийрикай хабар кьуналди, гьар садав къайгъударвилелди, чпин багъри ксарив хьиз эгечӀунини екез куьмекзава. Вагьид духтурдин чалишмишвилералди, инсанвилин виниз тир хсуси чешнедалди ина гьа ихьтин гьалар яратмишнава, дуствилин виниз тир меденивилин дережадин коллектив арадал гъанва. Вагьид Абдуллаевича диспансерда гьам сагъар хъийизвайбурун, вири коллективдин, гьам Калугадин областдин руководстводин патай ва Москвадин медакадемияда еке авторитет, гьуьрмет, машгьурвал къазанмишнава. ИкӀ, вичин уьмуьрдин 5l йис медицинадиз, халкьдин сагьламвал хуьниз бахшнавай чи ватандаш кьиле авай клиникади диагностикадинни сагъарунин мумкинвилер гегьеншарун, ва материально-технический база мягькемарун, пешекарар-онкологар гьазурун мадни хъсанарун патал гзаф зегьмет чӀугвазва. Къейдна кӀанда хьи, Вагьид духтурдиз уьлкведин вири регионрай, иллаки Кеферпатан Кавказдин республикайрай хейлин чарар къвезва. Начагъбурун, куьмек кӀандайбурун кьадар гзаф я. Гьайиф хьи, мумкинвилер сергьят авачирбур я лугьуз жедач, виридан къаршидиз къвез жезвач. В.А.Эфендиев Москвадин Медакадемиядин илимрин кандидатвилин ва докторвилин диссертацияр хуьнин рекьяй алимрин Советдин член, чапдай акъатнавай илимдин 64 кӀвалахдин ва кьве монографиядин автор я. Адан ученикрикай кьуд касди медицинадин илимрин кандидатвилин дережа хвенва. Яргъал йисарин намуслу зегьметдай Вагьид Абдуллаевичаз "РФ-ДИН лайихлу духтур" лагьай тӀвар, Ватандин ЧӀехи дяведа Гъалибвилин 20 йис, Калугадин областдин 60 ��ис, И.В.Сталинан l30 йис (Г.Зюганован къул алаз) тамам хьунихъ галаз алакъалу, Калугадин областдин вилик кьетӀен лайихлувилерай II ва III лагьай дережайрин медалар, "Перемышль райондин Гьуьрметлу гражданин" лагьай тӀвар ганва. И шегьерда абуруз бахшнавай аллеяда адан суьрет сифте кьиле ава. Алай вахтунда Вагьид духтур лайихлу пенсиядиз экъечӀнава. Бажарагълу духтур, медицинадин кӀвалахдин зурба тешкилатчи, чӀехи коллективдин камаллу регьбер хьиз, ам дуствал, гьуьрмет авай хизандин кьилни я. Уьмуьрдин юлдаш Гуьлгеза школада тарсар гузвай (алай вахтунда ам рагьметдиз фенва). Дагмединститут акьалтӀарнавай, медицинадин илимрин кандидатвилин тӀвар къачунвай руш Ларисади Калугадин роддомда кӀвалахзава. Адан уьмуьрдин юлдаш Арсен Исмаилов медицинадин илимрин кандидат, Калугадин онкодиспансердин урологиядин отделениедин заведующий я. Муькуь руш Тамилади кьилин кьве образование къачунва: юридический ва экономический. Адан юлдаш З. Бабаева областдин больницадин онкодиспансерда кӀвалахзава. (Кьве езнени лезгияр я). Гьуьрметлу Вагьид Абдуллаевич, куьн хьтин къанажагълу, кар чидай рухвайрал ватандашрини гьахълудаказ дамахзава. Чун пара шад я ви агалкьунрал. Уьлкведин гьи пипӀе аватӀани, намуслудаказ зегьмет чӀугвазвай, чи халкьдин тӀвар хъсан патахъай виниз акъудзавай вун хьтин гьар са лезгидиз баркалла! Квехъ мягькем сагъламвал ва хизанда хушбахтвал хьун чи мурад я, гьуьрметлу Вагьид Абдуллаевич! С.ПАШАЕВ, Советск хуьр.
+ЖЕГЬИЛ итим окулистдин патав къвезва ва арза ийизва: - Духтур, мехъерар авурдалай кьулухъ зи вилерин ишигъ зайиф хьанвай хьтиинди я: заз пул аквазмач. * * * -Чаз негри аял хьун мумкин я,- лугьуда папа вичин итимдиз роддомдиз тухузвай рекье. -Вучиз?- аламат хьана итим. -Бес ваз акуначни чи виликай чӀулав кац фейиди? Итимдини хтана и суьгьбет вичин кӀвалевай диде-бубадиз аламатдин кар хьиз ахъайда ва и кардин гъавурда акьур бубади дидедивай хабар кьада: -Ви рикӀел аламани, чан паб, за вун роддомдиз и небгет хаз тухудайла чи виликай лам фейиди?
+1сентябрдиз Чирвилерин юкъуз Магьарамдхуьруьн райондин Приморск хуьре ц l ийи школадин дараматдин рак l арар ачухна , еке шадвилин мярекат кьиле фена . И ц l ийи дараматда аялриз чирвилер ва тербия гудай вири шарт l ар яратмишнава , 150 аялдиз чирвилер гудай мумкинвал ава . И шад мярекатдиз иштиракиз атанвай мугьманрин жергеда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедов , РД дин Президентди Кьибле патан Дагъустанда тамам ихтиярар ганвай векил Энрик Муслимов , Дагъустандин республикадин Кьилин советник Мусафенди Велимурадов , инвестор Фридун Шахпазов , райондин ва хуьрерин векилар авай . К l ват l хьанвайбур тебрикуналди мярекат МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьме дова ачухна . Гьуьрметлу аялар , диде бубаяр , малимар ва атанвай мугьманар ! Аялар чи гележег я , лагьана Фарид Загьиди��овича . Абуруз дуьз тарс тербия гунилай важиблу кар авач . Къуй и экуь , чими вижевайдаказ тадаракламишнавай къулай школада чи аялриз гьамиша дуьз тербия ва чирвилер къачудай мумкинвилер хьурай . Ахпа Энрик Муслимова вичин рахунра и вакъиадиз еке мет леб авайди ва республикадин Президентди образованиедин месэлайриз кьет l ендиз фикир гузвайди къейдна . Ц l инин йисуз 4000 аял патал ц l ийи школайрин рак l арар ачухнава . Лишанлу лент ат l айдалай кьулухъ , мярекатдин иштиракчиярни мугьманар аялрин ц l ийи школадин къулайвилерихъ галаз таниш хьана ва абур пара рази яз амукьна .
+Сад лагьай сентябрь чи уьлкведа Чирвилерин югъ яз къейдзава . И юкъуз Магьарамдхуьруьн райондин школайри чпин рак l арар гегьеншдиз ачухна . Виринра шадвилин мярекатар кьиле фена . Гьа и юкъуз шадвилин мярекат Магьарамдхуьруьн 2 нумрадин СОШ дин школадани кьиле фена . И мярекат гьа и школадин малим Алагьвердиева Гьуьрията ачухна ва кьиле тухвана . Анал рахай школадин директор Гуьлбагьар Рустамовади аялриз , диде бубайриз , школадин коллективдиз ц l ийи к l елунин йис рик l ин сидкьидай мубаракна . Мярекатдал Амина Селимовна , школадин завуч Галина Далгатовна ва масабур рахана . Абуру аялриз ва малимриз ц l ийи к l елунин йис мубаракна . Мярекат аялри авур кьуьлери , ягъай манийри мадни гурлу авуна .
+Шадвилер яргъалди давам хьана . Гьа ихьтин шадвилер райондин вири школайра кьиле фена . Эхирдай гъвеч l и классрин малимар тир Манафова Людмилади ва Гьажибалаева Назифата музыкадалди гъвеч l и аялар клас сриз тухвана ва адет тирвал ислягьвилин тарс башламишна . Чнани чи газетдин коллективдин патай райондин вири малимриз ва школьникриз ц l ийи к l елунин йис рик l ин сидкьидай мубаракзава .
+Хъсан инсан я властдивай , я пулунивай ч I уриз жедач . Вучиз лагьайт I а , эгер вун гьакъикъатда хъсан инсан ят I а , вахъ я ам , я муькуьд са ч I авузни жедач . *** Зун кафеда ацукьнава , патав са жегьил къвезва ва лугьузва : « Гуьзел руш , Куь паталай гьакъи за гайит I а жедани ?». Зун завай квахьнач сумкадай к I вал чими авунай , экуьнай , газдай , цяй … квитанцияр акъудна гададин вилик эцигна . *** Са сеферда колхозда Алла Пугачевадиз ухшар авайбурун конкурс кьиле тухвана . Конкурс да чинеба халисан Алла Пугачевадини иштиракна . Амма конкурсда председателдин паб гъалиб хьана . *** Са карчиди муькуьдава хабар кьазва : Ви къуллугъчияр садрани к I валахал геж жезвач . Валай а кар гьик I алакьна ? Лап регьятдиз : зи карханада 30 касди к I валахзава , амма машинар акъвазардай чкаяр авайди вири 20 я .
+* Авай гаф чинал лугьудай душмандикай ваъ , чинал чин чуьхуьдай дустуникай кич I е хьухь . * Акьуллубур чеб чпихъ галаз душман жедач , ахмакьбур дуст жедач . * Алчахдикай дуст кьадайди вич алчах я . * Ахмакь дустунилай акьуллу душман хъсан я . * Бегьема итимди дустар кьадач , адаз дустар жагъида . * Бегьемсуз дуст жедалди тек амукьун хъсан я . * Бурж вугудайла ��уст , бурж къахчудайла душман . * Буьркьуьди буьркьуьдан дуст жеда . * Вафасуз дуст авайдаз душман герек туш . * Ви душман к I анзавайдаз вун к I анзавач . * Ви душмандин душман ви дуст я . * Вири крарин ц I ийиди , дустунин куьгьнеди хъсан я . * Виш дуст т I имил я , са душман гзаф . * Виш манатдилай са дуст хъсан я . * Гьуьрметди гьуьрмет къазанмишда . * Дуст авачирди бегьем инсан туш . * Дуст атайла , шадвал чуьнуьхмир . * Дуст галачиз душман рекьиз жедач . * Дуст къакъатна к I анзават I а , адав пул бурж гице . * Дуст кьун регьят я , ам хуьн четин . * Дуст кьун регьят я , ам чирун четин . * Дуст кьадайди туш , ам вич вичелай жагъида . * Дуст кьван душманни ава . * Дуст к I андат I а , дустунин дустни к I ан хьухь . * Дуст к I еве гьатайла , чир жеда . * Дуст чиниз , душман к I вачериз килигда .
+КИРГИЗИЯДА Ватандин Ч I ехи дяведин йисара гьалкъада гьатнавай Ленинграддай куьчарнавай I50 аялдин диде хьайи Токтогон Алтыбасарова кечмиш хьана . « Йифен Бишкек » газетдин малуматдал асаслу яз , ам адан хайи хуьре ИССЫККУЛЬСКИЙ областдин Тюлский райондин Курменты хуьре IIИЮНДИЗ кучудна . 1941 йисуз Киръизиядиз душманди гьалкъада тунвай Ленинграддай аялар гъиз башламишайла , Алтыбасарова духтуррихъ галаз санал гуьзердай аялрин яшар тайинариз ва абуруз т I вар , фамилияр гуз чалишмиш хьана . Гьик I лагьайт I а , абурукай хейлинбуруз чпин т I варар чизвачир . Дяведин сифте кьилерай I6 йис хьанвай Токтогон , виридалайни савадлу дишегьли хьуниз килигна , Курменты хуьруьн Советдин председателвиле тайинарна . И мукьвара кечмиш хьайи итимдихъ фронтовикдихъ галаз санал ада вичин 8 аялни тербияламишна . Токтогон ападихъ 23 хтул ва I3 штул ама . Киргизиядин президент Алмазбек Атамбаева Токтогон Алтыбасаровадин мукьва кьилийриз башсагълугъвал гана . Дяведин вахтунда ада « Аялрин патахъай къайгъударвал авуналди ва фикир гуналди , абуруз мукьвавилин ва чимивилин гьиссер гуз алакьуналди хайи дидевал авуна », кхьенва государстводин кьилин башсагълугъвилин телеграммада . « Ц I ийивилер » РИА дин малуматдал асаслу яз , Ватандин Ч I ехи дяведин сифте девирда Киргизиядиз I40 агъзурдалай гзаф ксар куьчарнай . Абурукай I6 агъзур , гьа гьисабдай яз 3,5 агъзур аял , душманди гьалкъада тунвай Ленинграддай гъанай . Гъвеч I и ленинградвийриз кьакьан дагъда авай Иссык Кульвирин патав гвай курортдин аялрин к I валера чкаяр ганай . Невадал алай шегьердай тир диде буба амачиз амукьай мад 800дав агакьна аялар киргизри чпин хизанриз кьабулна .
+ЧИ УЬЛКВЕДА 5 октябрь акьалтзавай несилдиз чирвилерни тербия гузвай Малимдин суварин югъ яз къейдзава . Акьалтзавай несил патриотвилинни ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишун четинди , гзаф терефринди гьа са вахтунда жавабдарди я . Важиблу везифаяр кьилиз акъудун сифтени сифте малимдилай , адан идеядинни ахлакьдин къаматдилай , пешекарвилин жигьетдай гьазурвилерилай , малимди тухузвай тербиядинни к l валахдин тарсарин еридилай гзаф аслу я . Къе малимдин авторитет , адан гафунин таъсирлувал екеди я . Районда , хуьре авай гьаларин дуьз къайгъуда хьун , жемятдиз татугайвилер арадай акъуддай , четинвилер алуддай рекьер къалурун , теклифар гун , сифте нубатда малимдин кьилин буржи хьана к l анда . Заз школайрин педколлективри , образованиедин управлениедин системада к l валахзавай вири работникри акьалтзавай несилдиз мягькем чирвилерни дуьз тербия гун патал чпелай аслу вири серенжемар кьабулдайдахъ к l евелай инанмишвал ийиз к l анзава . Квез Куь профессиональный сувар Малимдин югъ мубаракрай , Гьуьрметлу чи малимар !
+РД-ДИН Гьукуматдин Председателдин заместитель, Дагъустандин образованиединни илимрин министр Уммупазиль Омаровади Махачкъалада кьиле тухвай совещаниедал республикадин школайра медицинадин кабинетар лицензироватунин месэлаяр веревирдна. Министрди къейд авурвал, медкабинетар лицензироватунин жигьетдай республикадин муниципалитетра сад хьтин гьалар авач. У. Омаровади гьисабзавайвал, и месэладив жавабдарвилелди эгечӀна кӀанда. «Чна школайра медицинадин кабинетар кардик кутуниз, иллаки образованиедин хиле кӀвалахзавай медицинадин пешекарри талукь месэлайриз фикир гун лазим я. Медкъуллугъчияр образованиедин идарайрин штатра хьун герек я, я тахьайтӀа медицинадин идарадин къуллугъчи яз, икьрардин бинедаллаз школада кӀвалахунални желбна кӀанда»,- лагьана У. Омаровади.
+ГЬАР ЙИСУЗ , 5 – октябрдиз чи уьлкведа виридалайни мергьяматлу пешедин иесияр тир малимрин югъ къейдзава . Дугъриданни малимдин пешедин важиблувал гзаф я . Гьик I лагьайт I а , гьи пеше къачуз хьайит I ани сифте нубатда чирвилер герек жезва а чирвилерни малимди гузва . Къенин зи ихтилат са к I усни дамах гвачир , акьалт I ай къени къилихрин инсан , Аллагьдин патай пай ганвай малим Алиева Беневше Шихагьмедовнадикай фида . И малимдихъ галаз зун 2007 – йисалай лап мукьувай алакъада хьана . Беневше малимди Советск хуьруьн юкьван школадин сифтегьан классрин малим яз к I валахзавай . Кьадар кьисметди гъайивал , зи аялдин классдин руководитель Беневше Шихагьмедовна хьана . Жуван сад лагьай велед школадиз финал за гзаф шадвалзавай . Аялри чирвилера къалурзавай алакьунар , малимди абурун зегьметдиз къи мет гуз гьевесламишзавай къайдаяр акур гьар са диде бубадин гуьгьуьлар шадарзавай . Сифте йикъалай башламишна Беневше малимди вичи тарсар гузвай аялрин ихтибар къазанмишна . Абурун арада авай хуш рафтарвилин алакъайри чирвилеризни таъсирна . Гьа выпускдин аялрин арада зайиф , к I елунрин рекьяй кьулухъ кумукьай аял хьанач . Беневше малимдин гъиликай хкатай аялар гьар са рекьяй чирвилер авай , гьинал хьайит I ани чпин фикир лугьуз жедай , низам къайдадал амал ийизвайбур тирдал са шакни алач . Вичин пешедив карчивилелди , жавабдарвилелди эгеч I завай , гьар са аялдихъ рахунин , гелкъуьнин къайдайрин сирерай кьил акъудай малимди тарс ганвай ц I удралди выпускникри , абурун диде бубайри адан адресдиз анжах тарифдин келимаяр ва хийир дуьа ийизва . Чирвилер гунин рекьяй Беневше малимдиз гаф авач . Адан мергьяматлувиликайни рахун тавурт l а ягъалмишвал жеда . Сад лагьай классда Беневше малимдин гъилик к I елзавай аял рекьелай эляч I дайла машинди яна . Са вацра аял больницада хьана . К I вализ ахъай хъувур аялдиз са варз реабилитациядизни тухун
+герек къвезвай . Аялдин кьилел ихьтин дуьшуьш атайла малимдин рик I ивай эхиз хьанач . Беневше малимди , аял вич вердиш хьанвай коллективдин арадай акъат тавурай , чирвилерин рекьяйни кьулухъ амукь тавурай лагьана гьар юкъуз гузвай тапшуругъар кхьенвай тетрадарни гваз к I вализ къведай . Ял ягъиз алахърай лугьудай . Аял к I вачел ахкьалтдалди Беневше малимди гьа рехъ ц I урурна . Ик I аял дал зегьмет ч I угун лап кьилин наградадиз лайихлу я . Вичин к I валахдин рехъ I970 – йисуз Дербентдин педучилище акьалт I арай жегьил пешекарди Советск хуьруьн юкьван школадин сифтегьан классрин малим яз башламишнай . Беневше малимди къенин юкъузни к I валахзама . Яхц I урни муьжуьд йисуз гьакъисагъвилелди ч I угур зегьмет школадин дирекцияди , райондин образованиедин , райадминистрациядин руководствойри шумудни са Гьуьрметдин грамотайралди лишанлу авунва . Ада чирвилер ганвай ц I удралди несилри обществодин вири хилера лайихлу чкаяр кьунва . Беневше Шихагьмедовна хъсан малим хьиз , гьуьрметлу уьмуьрдин юлдаш , играми диде ва са шумуд хтулдин бадени я . Ширин мецин , акьалт I ай намуслу къилихрин сагьиб тир Беневше малимдихъ идалай кьулухъни ц I удралди несилриз чирвилер , тербия гудай мягькем чандин сагъвал ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьун ам чизвай гьар са касдин мурад я . А . АЙДЕМИРОВА
+Масадбуруз хийир , жуваз аферин гъидай зегьметдиз къимет це . Дегь заманадин римрин мисал .
+ЭРЗИДИЗ гьеле школадиз физвай вахтунда малим хьунин мурад авай . Йисар акуна такуна фена , школа къизилдин медалдалди куьтягьай Эрзи ДГПУ дин математикадин факультетдик экеч I на . 2008йисуз руша ДГПУ яру дипломдал акьалт I арна . Вичи хкянавай малимвилин пешедин рехъ , инглис ч I алан ва информатикадин малим яз Джабарова Эрзи Тажидиновнади Магьарам дхуьруьн Iнумрадин юкьван школада башламишна . Тарсар гунилай къерехдай Эрзи Тажидиновна школадин директордин ИКГ дин заместителни я . Школадин директор Гьуьруьзат Султанмежидовнади лагьайвал : Эрзи зи эрч I и гъил я , адаз за гайи гьар са тапшуругъ тамамвилелди ийизва . Зун адалай пара рази я . Эрзи хьтин жегьил малим амайбуруз халис чешне я . Сифте йикъалай башламишна ам аялрин фикир вичин предметдал желб ийиз алахъна . Ам гьар са тарсуниз хъсандиз гьазур жезва . Аялриз мана чин тийизвай четин гафар Эрзи малим гъавурда тваз алахъзава . Эрзидиз классда вири аялар аквазва , ада абур тарсунал желбзава , гьар садан бажарагъ кьат I уз ва виликди тухуз чалишмишвалзава . Гьавиляй адан гъилик к I елзавай гзаф аялар жезвай олимпиадайра , конкурсра гъалибчиярни я . Эрзи Iкатегориядин малим , са шумуд Гьуьрметдин грамотайрин сагьибни я . Эрзи малимдиз туьк I вей хизанни ава . Ада вичин юлдашдихъ галаз цуьквер хьтин кьве бала тербияламишзава . ЖАННА .
+СОВЕТСК хуьруьн юкьван школадин сифтегьан классра урус ч I аланни литературадин тарсар гузвай малим Мамедгьуьсейнова Анжела Къагьримановнадин т I вар районда хьиз , республикадани раиж хьана . Ам 20I7ЙИСУЗ « Виридалай хъсан , жегьил малим » лишандик кваз кьиле фейи республикадин конкурсдин муниципальный этапда гъалиб хьана ва адан 8мартдиз талукьарнавай видео тарс СКФО да ( северо кавказский федеральный округ ) Iчкадиз лайихлу хьанай . Алай йисан « Йисан малим - 20I8» конкурсдин муниципальный этапда гъалибвал къазанмишай жегьил малимди республикадин этапдани иштиракна ва 3чкадиз лайихлу хьана . Им гьелбетда жегьил пешекар ва ада зегьмет ч I угвазвай коллектив патал еке агалкьун я . Гьак I ни ам , Магьарамдхуьруьн райондин сифтегьан классрин малимрин ассоциациядин председатель , « Первоцветы », « Науки юношей питают » республикадин конкурсрин жюридин член ва ССИТ дин къизилдин сертификатдин сагьибни я . Анжела Къагьримановна хьанвай агалкьунрал рази хьана акъвазнавач . Адан рик I е мадни еке дережайриз хкаж хьун , конкурсра иштиракун , гъалибвилер къазанмишун ва вичи зегьмет ч I угвазвай школадин т I вар мадни виниз хкажун ава . Гьавиляй ам вичин гьар са тарсуниз лап мукьуфдалди гьазур жезва . Тарсуниз атай Анжела малим аялри лап багьа инсан хьиз кьабулзава . Вичи гузвай предметдай хъсан чирвилер гун , аялрин фикир , хиял гегьеншарун патал гьар жуьре миск I алар гуз , мисалар гъиз , викторинаяр тухуз абурун фикир тарсунал желбзава . Аслу тушир к I валахрин кьадар артухариз алахъзава . Ачух тарсар , брейн рингар , викторинаяр тухуни аялриз I классдилай 4 – классдалди къвезвай
+школадин программа кьабулунин ва чирунин карда бегьем куьмекзава . Анжела Къагьримановнади яргъал йисара гьа и школада зегьмет ч I угвазвай , ч I ехи тежриба авай вичин к I валахдин юлдашрихъ галаз сигъ алакъаярни хуьзва . Абуру гузвай меслятрикай , насигьатрикай , тежрибадикай менфят къачузва . Анжела Къагьриманов нади тарс гузвай аялри гьар жуьре конкурсра , олимпиадайра иштиракзава ва лайихлу чкаяр кьазва . Жегьил малимди к I валахиз хьанвайди вад йис я . Чна фикирзавайвал , еке к I валахар , гъалибвилер гьеле вилик кума . Вичин уьмуьрдин юлдаш гьа и школадин малим Ренатни галаз кьве велед тербияламишзава . Къуй вахъ к I валахдин рекье мадни еке агалкьунар , хизанда бахт , берекат хьурай , гьуьрметлу Анжела Къагьримановна ! А . АЙДЕМИРОВА .
+ООН ди виридалайни кьакьан дережада вилик фенвай уьлквейрин т I варар раижнава . « Инсаният вилик финин индексар ва индикаторар » доклад ООН дин сайтда чапнава . Рейтингда I89 уьлкве ава . Абурукай 59 вини дережада , вилик фенвайбур я , 38 уьлкве агъуз дережада виликди фенвайбур я . Къейдзавайвал , сад лагьай чка Норвегияди кьуна . Ана уьмуьрдин яргъивилин юкьван гьал 82 йисалай са т I имил гзаф я . Чирвилер юкьван гьисабдалди I2 йисуз кьван къачузва . Вилик финин жигьетдай сифте жергеда авай I0 уьлкведик Швейцария , Австралия , Ирландия , Германия , Исландия , Гонконг , Швеция , Сингапур ва Нидерландар акатнава . Рейтингда Россия 49чкадал хьанва . Ахтармишунрин сиягьда къейдзавайвал , виридалайни агъуз тир дережада авайди Нигер я .
+АМЕРИКАДИН агьали Аниса Делларипадиз са доллардин къиметдик квай лотерейдин билетдай уьмуьрлух бес жедай пулдин кьадар акъатна . Идакай UPI хабаррин порталди малумарзава . Руша хиве кьазвайвал , лотерейдин билет адаз колледж куьтягьай мярекатдал бубади пишкешна . « Бубади заз зарафат патал гьамиша лотерейдин билетар къачузва . И билетдин къимет са доллар тир . Бубади , гьелбетда са зат I ни вилив хвенвачир . К I вализ хъфейла , за билетдин михьна к I ани къат алудна зун жуван вилерин ч I алахъ хьанач »,ихтилатна 22 йисан яшда авай руша . Сифтедай адаз и кар бубади авунвай зарафат хьиз хьа най . Амма билет халисанди тир . Лотерейдай акъатай пул вахчуз атайла , адаз 400 агъзур доллар (27,3 миллион манат кьван ), санлай ва я уьмуьрдин эхирдалди вацра кьве агъзур доллар ( тахминан I36 агъзурни 6 виш манат ) къачун теклифна . Делларипади кьвед лагьайди хкяна . Жегьил хьуниз килигна , ада вич патал и пулдин кьадар лап гзаф яз гьисабна Приз себеб яз , ада пул вичиз к I елун давамаруниз куьмек жеда лагьана . Руша бубадиз ихьтин пишкешдай сагърай лугьузва .
+УКРАИНАДИЗ йисан эхирдалди Азов гьуьле военный база арадал гъиз к I анзава . Идан гьакъиндай Facedook соцсетда авай министррин кабинетдин официальный чина кхьизва . « Азов гьуьле Украинадин военный къуватар артух жезва . Бердянскда Украинадин ВМСРИН артиллериядин кьве бронекатер циз ахъайнава »,кхьенва ана . Къейдзавайвал , туьк I уьрзавай база и регионда гуя РФ ди ийизвай гьужумрин гьерекатриз акси рум гун патал чарасуз я . Гуя Азов гьуьл гужуналди кьаз алахъзава лугьуз , Россиядик Украинади са шумудра тахсирар кутуна . Эхиримжи сеферда ихьтин тахсир кутунин гафар Петр Порошенкодини лагьана . I4СЕНТЯБРДИЗ The Washinqton Post чешмедиз гайи интервьюда Порошенкоди малумарна хьи , гуя Москва , Крым кьур хьиз Азов гьуьлни кьаз алахънава ва и гьерекатрикди международный къайдаярни ч I урзава . Азов гьуьле Москвадинни Киевдин арада къизгъин гьалар Крым Россиядик акахьайдалай ва Крымдин муьгъ эцигна куьтягьайдалай кьулухъ артух хьа
+УКРАИНАДИН президент П . Порошенкоди Россиядихъ галаз авай дуствилин икьрар акъвазарунин гьакъиндай къарардал къул ч I угуна . Идан гьакъиндай адан администрациядин сайтда кхьенва . « Украинадин милли хатасузвилин ва оборонадин советдин къарардал асаслу яз , Украинадинни Россиядин арада дуствилин , санал к I валахунин гьакъиндай I997ЙИСАН 3Iмайдиз къулар ч I угур икьрар къуватдай вегьиниз талукь яз Украинадин къецепатан крарин рекьяй министерстводи авур теклифрин тереф хвена », къейднава чешмеди . Верховный Радада авай президентдин векил , депутат Ирина Луценкоди къейд авурвал , парламентдин советдин ва СНБО дин заседанийрал Украинадинни РФ дин арада дуствилин алакъайрин икьрардин муддат артухар хъувун тавунин фикирдал разивална . Украинадин МИД ди Москвадиз 30сентябрдалди махсусдаказ и къарардикай хабар гуда , президентди лагьайт I а , парламентдиз талукь тир законопроект теклифда . СНГ дин крарин рекьяй Госдумадин комитетдин кьил Леонид Калашникова алай йисан августдиз къейднай хьи , Украинадинни Россиядин арада авай дуствилин икьрардихъ метлеб амач , гьавиляй ам ч I уруникди четин месэлаяр арадал къеведач .
+на . Украинадиз Россияди гьуьлуьхъ фидай рехъ к I евириз кич I езва . Кьве уьлкведин сергьят хуьзвай аскерри са шумуд сеферда сада садан гимияр кьуна .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН агьалияр патал хъсан дуланажагъдин шарт I ар арадал гъиз чи райондин руководство гзаф алахънава . И мукьвара райондин центрдин Ленинан куьчеда авай тратуардин чиле плита туна куьтягьна . И к l валах кьиле тухвайбур ООО « Дарамат » карханадин зегьметчияр я . Ихьтин хъсан к I валахриз рехъ ва къуват ганвай райондин руководстводиз , дуьз к I валах тешкилна ва ам тамамвилелди кьилиз акъудай хуьруьн администрациядиз районэгьлийри чухсагъул лугьузва . Р . ГЬАЖИЕВАН шикилар .
+* Буьндуьгуьрвал им руьгьдин мешребсузвал я . * Руьгьдин буьндуьгуьрвал им аквадай азар я . * Бедрягь зат l некягьдивайни ислягьар жедач . * Кьве ч l урал алай дана ц l илинивайни хуьз жедач . * Фикир пата авай бедрягь ягьсуз , к l ант l а паб хьуй , к l ант l а итим , бахтсуз я вахтсуз . * Еке гунагь я , намусдикай рахаз , вич ягьсуз хьун . * Чин алай гьарамзада , япай гьахьна , сивяй экьеч l да . * Чин алайдалай алакьда лугьуз : « Вуна зи авайди лагьайт l а , за вун авачирдак кутада .» * Чарадан набутвилел хъуьредайди вич руьгьдай кубут я . * Эгер зарафат айгьам гваз ийизват l а , ам ягьанат я . * Заз кич l е я тек са алчахдикай : ада беябурда ... * Гунагь им жуван акъатай кьван алчах , фасикь амалриз ниятдай гьуьл хьиз къвезвай туькьуьл гьакъи я . * Вичин ихтиярда гьатайт l а , фекьидини , кьуръан вичи кхьейди я лугьуз , галазгалаз дуьаяр ийиз тада .
+Ц l елегуьнрин СОШ дин коллективди Джафароврин хизандиз ва вири мукьва кьилийриз Джафаров Закидин рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ , гьар вацра кьве сеферда муниципальный райондин администрацияда хуьрерин администрацийрин кьилери чпи къуллугъ ийизвай хуьрерин гьал агьвалдикай , аваданламишунрин к l валахрикай ва райондин администрацияди абурун вилик эцигнавай тапшуругъар тамамарзавай гьалдикай гьахъ гьисабдин докладар ийизва . И СЕФЕРДА , ислен юкъуз муниципальный райондин администрацияда кьиле фейи нубатдин совещаниедал « Уружбайрин сельсовет » СПДИН кьил Ражидин Агьмадован гьахъ гьисабдин докладдихъ яб акална . Совещаниедин к l валахда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьилин сад лагьай заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева , райондин Собраниедин председатель Абубакар Ханмагьамедова , хуьререрин администрацийрин кьилери ва са жерге жавабдар работникри иштиракна . Гьахъ гьисабдин докладда Ражидин Агьмадова СПДИН территориядал яшамиш жезвай халкьдин экономика ва яшайиш хъсанарунин мурад аваз кьиле тухузвай РДДИН Правительстводин проект планда къалурнавай саягъда кьиле физвайдан гьакъиндай лагьана . Идалай гъейри , алай йисан сад лагьай паюна экономикадинни гъвеч l и бизнесдин вири хилера налогар
+К I валахдиз рази жедай къимет гана
+к l ват l унин к l валах гьар йикъан гуьзчивилик квайдан , налогар к l ват ly н давам жезвайдан гьакъиндай лагьана « Уружбайрин сельсовет » СПДИН территориядал 951 чилин участок ала . Делилри къалурзавайвал , 2016йисан январдалди абурукай 204 участокдин сагьибри чпин чилериз герек тир документар туьк l уьрнава . Ида санлай къачурла 36 гектар тешкилзава . Ражидин Агьмадован гьахъгьисабдин докладдихъ яб акална Гьабибуллагь Мурадалиева санлай кьурла , СП дин к l валахар планда аваз физвайди , амма са бязи хилера кимивилерни амайди , абур гежел вегьин тавуна арадай акъудна к l анзавайди лагьана . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+Магьарамдхуьруьн район гьамиша ислягьвилелди , зегьметда еке агалкьунар къазанмишуналди , хуьруьн майишатдин хъсан еридин гзаф кьадар продукция гьасилуналди тафаватлу хьайиди я ,къейдзава Ш . Алиханова . И хел вилик тухун патал ина вири шарт I ар ава . Экстремистар , террористар лагьайт I а , ина виликдай хьайиди туш . Ч I ехи пай хуьрера миск I инарни авайди тушир . Алай вахтунда районда эцигнавай 21 миск I индикай 19 да к I валахзава . Оперативный гьалар районда къайдадик , абур дат I ана чкадин самоуправлениедин , къайдаяр хуьдай органрин гуьзчивилик ква . Терроризмдиз акси комиссияди мусалай к I валахзава ва аник вужар акатзава ? АТК ди чи районда 2006йисан 6мартдилай к I валахзава . Алай вахтунда адан председатель “ Магьарамдхуьруьн район ” МР дин кьил Фарид АГЬМЕДОВ , секретарни общественный хатасузвилин рекьяй муниципалитетдин кьилин заместитель Зайнудин АЗИМОВ я . Райондин муниципалитетди , хуьрерин администрацийри , чи комиссияди , къайдаяр хуьдай органри , общественный , жегьилрин , диндин организацийри санал к I валахун , гъавурдик кутун себеб яз , агьалияр дикъетлу жезва , шак физвайбурукай абуру комиссия хабардарзава . Террористрин дестейрин гуьгъуьна къайдаяр хуьдай органрин къуллугъчияр гьатайла , абур чи район СУЛЕЙМАНСТАЛЬСКИЙ ва маса районрихъ га лаз сергьятламиш хьанвай тамара чуьнуьх жезва . Эхиримжи кьве йисуз террордиз акси комиссияди гьихьтин к I валах тухванва ? Муниципалитетда и комиссиядин к I валах терроризмдин ва маса ч I уру гьерекатрин вилик пад кьунихъ , агьалияр , жегьил жаванар гъавурдик кутунихъ элкъуьрнава . Алай вахтунда республикада агьалийрин хатасузвал хуьн гьукуматдин органрин к I валахда , гьелбетда , кьилинди хьанва . И жигьетдай райондин АТК дин аппаратди , къанун къайда хуьдай органри , хуьрерин кьилери , миск I инрин имамри , общественный тешкилатри санал тухузвай к I валах мадни гужлу ийиз алахънава . Чна вахтвахтунда муниципалитетдин кьил Фарид Агьмедован иштираквал аваз комиссиядин заседанияр тухузва , АТК дин къарарар талукь къуллугъчийрив , идарайрив агакьарзава . Акьалтзавай несилдихъ галаз терроризмдизни экстремизмдиз акси профилактикадин к I валах , дуьз рекьелай алатнавайбурухъ галаз суьгьбетар тухузва . Тайинарнавай графикдал асаслу яз терроризмдин идеологиядин таъсирдик акатзавай жегьилрихъ , къанун къайда хуьдай органрин учетда авайбурухъ , бандгруппайрин членрин яш тамам тахьанвай аялрихъ галаз райондин АТК дин рабочий группайри , абурун к I валериз физ , суьгьбетарзава . 2016йисан сад лагьай кварталда ихьтин суьгьбетар 26 сеферда тухвана . Гьа гьисабдай яз , къанункъайда хуьдай органрин , жегьилрин , диндин организацийрин , ветеранрин , миск I инрин имамрин иш тираквал аваз агьалийрихъ галаз “ элкъвей столар ”, семинар совещанияр , спортдин ва культурадин мярекатар кьиле тухвана . “ Централизованная библиотечная система ” МБУК да кьиле фейи “ Рик I ел алама , гъам ч I угвазва ” ктабрин выставкада 2 агъзур касди иштиракна . Учетда авайбурун кьадар гьикьван я ? Абурун яшайишдал ни гуьзчивалзава ? РД дин къанун къайда хуьдай органрин Магьарамдхуьруьн райотделдин учетда салафитрин , вагьабитрин таъсирдик квай 283 кас ава . Террористрин жергейра аваз Сирияда 24 кас , ДТГ дик ( диверсионно террористическая группа ) кваз тамара 3 кас ( сад вичин хушуналди абурун жергейрай экъеч I на ), “ Южная ” бандгруппада 3 кас ава . Жуьмядин кап I ийидайла , са бязи хуьрера миск I инра сходар к I ват I жезва . Участковый инспекторри абурал дат I ана гуьзчивалзава . Жаванар , жегьилар ч I уру таъсирдик акатун мумкин тир вири терефриз артух фикир гузва ва вилик пад кьазва . Агьалияр терроризмдинни экстремизмдин т I егъуьндин хаталувиликай хабардар авунин , адан вилик пад кьунин карда къайдаяр хуьдай органри гьихьтин еке роль къугъвазват I а чирунин мураддалди райондин массовый информациядин такьатрин куьмекдалди информациядинни пропагандадин к I валах тухузва . Са рахунни алач , ОМВД дини АТК ди алакъа аваз , санал к I валахунихъ еке метлеб ава . И жигьетдайни виликамаз меслятнавай план туьк I уьрнава . Жегьил жаванрин арада терроризмдиз акси профилактикадинни тербиядин , экстремизмдихъ майилар авайбурухъ галаз кьилдин махсус суьгьб��тар тухун патал МР дин кьилин къарардалди рабочий десте тешкилнава . Чи районда ихьтин практикани
+МАЛУМ ТИРВАЛ , эхиримжи йисара Дагъустанда , гьатта чи дагълух хуьрера , арандин тамара , масанрани террористрин вилик пад ат I ун патал терроризмдиз акси махсус къуватар , тешкилатар кардик кутунва . А т I егъуьндикай общество , гележег , Ватан хуьдай рекьер жагъурзава . Кьиблепатан Дагъустанда лагьайт I а , эхиримжи вахтара са шумудра террордиз акси гьерекатар ( КТО ) кьиле тухванва . Алай вахтунда Магьарамдхуьруьн районда терроризмдин , диндин экстремизмдин жигьетдай авай гьаларикай , ана кардик квай терроризмдиз акси комиссияди тухузвай к I валахдикай суьгьбет авун чна райондин АТК дин аппаратдин кьилин пешекар Шериф Ферзиллаевич АЛИХАНОВАВАЙ т I алабна .
+ава хуьрерин , майишатрин кьилерихъ анра гьихьтин гьалар ават I а , абуру вучтин к I валах тухузват I а , яб акалзава . Идалайни гъейри , муниципалитетдин кьили АТК дин председателди к I валахрал дат I ана гуьзчивалзава . Терроризмдин идеологиядиз акси серенжемар гьак I т I вар паталди тешкилуниз рехъ гузвач . Ам райондин жегьилрин арада терроризмдинни экстремизмдин идеяяр чук I унин вилик пад кьун , абур важиблу месэлаяр гьялунал желб авун патал культурномассовый мярекатар , элкъвей столар , классдилай къеце тарсар ва форумар тухунин инициатор я . Идалайни гъейри , Россиядин РД да авай ОУФСБДИХЪ ва ОМВД дихъ галаз санал НВФДИН членар ислягь уьмуьрдал хкидай серенжемар тешкилзава . Райондин администрациядин пресс къуллугъди Интернетда “ Антитеррор ” раздел авай сайт ачухнава , адал кьилдин пеше кар машгъул жезва . Терроризмдинни экстремизмдин тах квай тахсиркарвилер авунай жаза ч I угуна хтанвайбур дуьз уьмуьрдихъ элкъуьр хъувун патални ( социальная реабилитация ) талукь тир к I валах тухузва . “ Магьарамдхуьруьн район ” МР дин терроризмдизни экстремизмдиз акси к I валахдикай хабардар авун патал сайтда 60далайни гзаф материалар ва видеороликар эцигна ва чкадин телевидениедай къалурна ; райондин “ Самурдин сес ” газетдин чинра терроризм ва экстремизм негьзавай информация , МР дин руководстводин рахунар чапзава . Исламдин заведенийра к I елиз къецепатан уьлквейриз фин къайдадик кутун , гьак I ни анра к I елна хтайбур уьмуьрдин дуьзгуьн рекьел хкун ( адаптация ) патал серенжемар тайинарнава . Аялар авай чкайра гьихьтин к I валах тешкилнава ? Районда авай умуми образованиедин 33 школадикай 29 видеогуьзчивалдай такьатралди та даракламишнава . Райадминистрацияди образованиедин министерстводихъ ва ОМВД дихъ галаз санал яшар тамам тахьанвай аялар яшамиш жезвай хизанрин гьалар , анра экстремизмдиз майилвал авунин лишанар ават I а ахтармишзава . Вири мектебра “ Антитеррор ” серенжем тухвана ва мадни тухуда . Терроризмдин , экстремизмдин аксина тухузвай к I валахрин кьадар ва жуьреяр , гьелбетда , генани гзаф я . Къуй виринра ислягьвал , сагълам гьалар хьурай . Виридан къуватар сад авурла , тухузвай к I валахдихъ нетижаярни хъсанбур жеда . * * * И мукьвара терроризмдиз аксивал авунин барадай госполитика уьмуьрдиз кечирмишунин карда активдаказ иштирак авунай Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид АГЬМЕДОВАЗ СКФОДА РФ дин Президентдин Векил Сергей МЕЛИКОВА чухсагъулдин чар ганва . « ЛГ ».
+8ИЮЛДИЗ МР дин администрацияда яш тамам тахьанвайбурун ва абурун ихтиярар хуьнин рекьяй муниципальный комиссиядин нубатдин заседание кьиле фена . Заседаниедин к I валахда общественный хатасузвал хуьнин рекьяй МР дин кьилин заместитель Зайнудин Азимова , образованиедин Управлениедин начальник Улубег Абейдуллаева , комиссиядин жавабдар секретарь Фурман Ханова , Общественный палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева , яш тамам тахьанвайбурун крарин рекьяй старший инспектор , райондин полициядин отделдин старший лейтенант Зайнаб Гьажималиковади , къаюмвилин ва къайгъударвилин отделдин начальник Имам Мирземагьамедова , жегьилрин крарин ва туризм дин рекьяй отделдин директор Фарид Бейбутова ва КЦСОН дин директор Рафик Асалиева иштиракна . Заседание З . Азимова ачухна ва кьиле тухвана . Анал , РФ дин МВД дин Магьарамдхуьре авай отделдин яш тамам тахьанвайбурун рекьяй инспекцияди 20I6ЙИСАН Iпаюна тухванвай к I валахдин гьакъиндай , законсуз яракьлу формированийрик квай ва нейтралламиш хьанвай хизанрин , абурун членрин барадай тухванвай профилактикадин к I валахдин гьакъиндай месэлайриз килигна . Инспекциядин к I валахдин гьакъиндай рахай З . Гьажималиковади гегьенш информация авуна . Ада хабар гайивал , и къулугъда пуд инспекторди к I валахзава , вири школайрин бахчайрин гьакъиндай информационно статисти кадин материалар к I ватнава ва гуьзчивилин делояр туьк I уьрнава . Гьак I ни ПДН дин инспекторри хуьрерин администрацийрин кьилерихъ ва участковый инспекторрихъ галаз райондин образованиедин идарайра 47 лекция к I елна 9I рахунар кьиле тухвана . Лекцияр к I елдайла , рахунар тухудайла « Террористрин гъилера материал жемир », « Чун наркотикриз акси я », ва « Терроризм дуьньядин хата я » темайриз кьет I ен фикир гана . Эхирдай информациядин винел рахай КДН дин комиссиядин членри ПДН дин инспекциядиз РФ дин КОАП дин 28.2статьядин истемишунрал амал авун , административный тахсиркарвилерин гьакъиндай протоколар туьк I уьрун , кьилел кас алачирбурал гуьзчивал тухузвай вири органрихъ галаз сигъ алакъаяр хуьн меслят къалурна . А . АЙДЕМИРОВА .
+2016ЙИСАН 30июндиз 83 йисан яшда аваз Къудрат Муьгьуьдинович Абдулкъадиров медицинадин илимрин доктор , профессор , НИИ дин клинический отделениедин руководитель , Санкт Петербургдин кьилин гематолог , НЬЮЙОРКДИН илимрин Академиядин гьакъикъи член , Информациядин Международный Академиядин гьакъикъи член , Естествознаниедин Академиядин гьакъикъи чле�� , Академик , САНКТПЕТЕРБУРГДИН гематологиядин Ассоциациядин Президент , Санкт Петербургдин гематологринни физиологрин Обществодин Председатель , Россиядин гематологринни трансфузиологрин обществодин Председатель , к I арабдин мефт I един Международный Регистрдин член , к I арабдин мефт I един Европадин к I ват I алдин член , Трансфузиологиядин Международный обществодин член , Гематологрин Европадин Ассоциациядин член кечмиш хьана .
+ДАГЪЛАРИЛАЙ вине анжах гъетер жеда лугьуда . Гьа ихьтин ишигълу гъетерикай сад Абдулкъадиров Къудрат Муьгьуьдинович я . Вуж я ам ихьтин гекъигуниз , ихьтин тарифдиз лайихлу хьанвайди ? Вичин зегьметдалди уьлкведин сергьятрилай лап яргъарани машгьур хьанвайди , амма са зерени лавгъавал галачирди , дамахдай гзаф крар авунвайди , амма такабурлувал гвачирди , гъвеч I и Ватандивай яргъа яргъал йисара галатун тийижиз зегьмет ч I угвазвайди , амма хайи к I вализ рехъ рик I елай ракъур тийизвайди ? Къудрат Абдулкъадиров Ярагъкъазмайрин хуьре Ватандин Ч I ехи дяведин иштиракчи , чи патара сифте малимрикай сад хьайи , гуьгъуьнлай хайи хуьре пенсиядиз фидалди школадин директорвиле к I валахай Муьгьуьдинанни Герекан хизанда хана . Бубадини дидеди чпин ч I ехи хва Къудрат гьар са кар тамамвилелди кьилиз акъудиз , дурумлувилелди дерин чирвилер къачуз вердишарна , адак регьимлувилин , инсанпересвилин , ч I ехигъвеч I идаз гьуьрмет авунин лишанар кутуна . Гьа ихьтин тербия себеб яз ам диде бубадихъ , санал к I елай ва к I валахай юлдашрихъ , духтурдин куьмек герек хьайибурухъ галаз сес хкажна рахай дуьшуьш гьеле малум туш . Дяведилай гуьгъуьнин йисар т I уп I алай гъилелай авур гьар сеферда зи рик I ел Архангельскдай къуьнез чанта яна к I елиз Москвадиз атай гада хкведа . Ярагъкъазмайрал 7класс акьалт I арайла Къудрат Муьгьуьдиновичан , неинки са гьадан , кьисметни гьадаз ухшар авайди хьана . Гьавиляй шарт I аризни килиг тавуна пуд йисуз Магьарамдхуьруьн юкьван школадиз къвез хъфена . Гьар юкъуз I0 километр рехъ к I вачи ат I ана , амма кагьулвал авуна к I елуниз кьец I ганач . Акси яз , школа тафаватлувилелди куьтягьна . Гила рик I ин мурадни кьилиз акъуддай вахт алукьна . Мурадни Къудратахъ лап фадлай авай . Нефес дар жедай уьзуьр галай диде , т I ал квалдикай арза гузвай къуншияр аквазвай ада гьамиша абур сагъар хъийидай рекьерикай , фад таъсирдай дарманрикай фикир ийидай . Абуруз куьмек гун патал духтурдин пеше хкяни авунай . Дагъустандин медицинадин институт тафаватлувилелди акьалт I арайла жегьил пешекар хайи райондиз рекье туна . Ина райондин больницадин кьилин духтурдин заместителвиле , терапиядин отделениедин заведующийвиле к I валахна . А йисара азарлуйри гьамиша Къудрат духтурдихъ ялдай . И кардихъ вичин себебарни авай : ам неинки хъсан пешекар , гьак I регьимлу рик I авай сабурлу инсан тир . Ахпа ада вичи к I елай институтдин терапиядин кафедрада ассистентвиле к I валахна . Жегьил духтурдиз къачунвай чирвилер , илимдин к I валах тухун патал авай мумкинвилер т I имил акуна . Медицинадихъ авай к I анивили , инсанрин сагъламвиликай ч I угвазвай къайгъударвили , иллаки медицинадин ц I ийи хилери ам Ленинграддиз ялна . Ингье адалай инихъ Къудрат Муьгьуьдиновича Ленинграддин гематологиядин ва трансфузиологиядин илимринни ахтармишунрин Институтда бегьерлувилелди зегьмет ч I угваз яхц I урни ц I уд йисахъ агакьзава . Духтур Абдулкъадирова медицинада регьятди тушир рехъ хкяна . Ивидин системадин уьзуьррин месэлаяр ва абур сагъар хъувун гьамиша лап четинбуру
+кай сад тир . Гематология лагьайт I а , медицинадин гилани тамамвилелди кьил акъудиз тахьанвай месэлаяр амай хел я . Духтурдикай суьгьбет ада сагъар хъувур азарлуйрикай , к I вачел ахкьалдарайбурукай рахун тавуна ийиз жедач . Амма газетдин гъвеч I и чина имни мумкин кар туш . Духтурдилай куьмек гуз алакьайбурун сангьисаб авач . Эгер виликдай ивидин системадин уьзуьрар сагъар хъийиз тежедайбур яз гьисабзавайт I а , профессор Абдулкъадирован гематологический клиникада абурухъ галаз агалкьунралди женг ч I угваз башламишна . И клиникадин нетижайрикай сад к l арабдин мефт I масанал эцигунин карда къазанмишнавай агалкьун я . И к I валахдик Къудрат Муьгьуьдиновичан зегьметдин ч I ехи пай ква . Духтурдин гьар йикъан к I валахдин нетижайрихъ галаз илимдин рекьяйни агалкьунар арадал атана . Адан клиникада вири Россиядай гзаф кьадар жегьил духтуррин гематологрин ординатура кьиле фена . Адан регьбервилик кваз гзаф кьадар пешекарри кандидатвилин , докторвилин диссертацияр хвена . Къудрат Муьгьуьдиновича илимдин месэлаяр гьалунив дуьз эгеч I уналди , зегьмет ч I угуниз ва карчивилиз къабилвилелди , к I валахдин юлдашрив ва азарлуйрив къайгъударвилелди ва гьуьрметлувилелди эгеч I уналди виридан патай ч I ехи гьуьрмет къазанмишна . Алимдин к I валахдикай , адан уьмуьрдин рекьикай яргъалди суьгьбет ийиз жеда . Амма бязи дуьшуьшра яргъи ихтилатрилай делилри ачухдиз лугьуда : медицинадин илимрин доктор , профессор , НИИ дин клинический отделениедин руководитель , Санкт Петербургдин кьилин ге матолог , Нью Йоркдин илимрин Академиядин гьакъикъи член , Информациядин Международный Академиядин гьакъикъи член , Естествознаниедин Академиядин гьакъикъи член , Академик , Санкт Петербургдин гематологиядин Ассоциациядин Президент , Санкт Петербургдин гематологринни физиологрин Обществодин Председатель , Россиядин гематологринни трансфузиологрин обществодин Председатель , к I арабдин мефт I един Международный Регистрдин член , к I арабдин мефт I един Европадин к I ват I алдин член , Трансфузиологиядин Международный обществодин член , Гематологрин Европадин Ассоциациядин член … Къудрат Абдулкъадировакай США да акъатзавай « Дуьньяда Вуж Вуж я » справочникда , Комбриджда ( Великобрита��ия ) акъатзавай «20асирдин лап зурба инсанар » справочникда , « САНКТПЕТЕРБУРГДИН кесерлу ва машгьур инсанар » журналда кхьенва . Академик Къудрат Абдулкъадиров гзаф кьадар монографийрин , духтурар патал учебникрин ва медицинадин справочникрин , гематологиядин ва трансфузиологиядин важиблу месэлайрай чи ва къецепатан уьлквейрин из данийриз акъатзавай илимдин вишералди макъалайрин , I00ДАЛАЙ гзаф илимдин к I валахрин автор я . Маса уьлквейра акъатзавай илимдин к I валахар I50ДАЛАЙ алатнава . Адаз дуьньядин са шумуд ч I ал хъсандиз чида . Ам Международный гзаф кьадар конгрессрин иштиракчи хьана . Ватандин вилик лап ч I ехи лайихлувилерай профессор Къудрат Муьгьуьдиновичаз « РФ дин илимдин лайихлу деятель », « РФ дин лайихлу духтур » ва « Здравоохранениедин отличник » т I варар , « Баркаллу зегьметдай », « Ватандин здравоохранениедин вилик лап ч I ехи лайихлувилерай », « Санкт – Петербургдин 300 йис », « Зегьметдин ветеран » медалар , СССР дин ВДНХ дин буьруьнждин медалар ганва , ам Дагъустандин Халкьдин Собраниедин , Санкт Петербургдин Гьукуматдин ва Законодательный Собраниедин грамотайралди наградитнава . Вири ибур са инсандин т I варц I ихъ галаз алакъалу хьун четиндиз ч I алахъ жедай кар ят I ани , им гьакъикъат я . Гьавиляй ам дагъларилай виниз хкаж хьанвай гъетрезни ухшар я . Фикрет ГЬАЖИЕВ .
+23ИЮЛДИЗ Магьарамдхуьре « Леки » стадиондал Дагъустандин чемпионатдин нубатдин турда « Леки » Магьарамдхуьр Ашага Сталь Кьасумхуьр командайрин гуьруьш кьиле фида . Т l алабзава , футболдал рик l алай вирибурувай стадиондал атана чи командадин тереф хуьн . Къугъун 23июлдиз сятдин 17.00. башламиш жеда . « Леки » командадин администрация .
+Шад нагъмайрин къвезмач сесер ,
+Райондин « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин работникри Гьажиев Фикрет Мирзоевичаз ва адан хизандиз , халадин хва АБДУЛКЪАДИРОВ КЪУДРАТ рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Магьарамдхуьруьн почтамтдин работникри Чигалиев Лачиназ ва Наджибулладиз играми диде ШУЬШЕХАЛУМ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+27ИЮНДИЗ Магьарамдхуьре ЖЕГЬИЛРИН ЙИКЪАЗ талукьарнавай сувар кьиле « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Загьидинович АГЬМЕДОВ ва РД дин культурадин министерстводин векил Асият АЛЮКОВА аваз шад гьалара кьиле тухвана .
+ЧИ ВАТАНЭГЬЛИЯР патарал гзаф акъатзавайди , абуру уьлкведин майишатдин жуьреба жуьре хилера агалкьунралди зегьмет ч I угвазвайди садазни сир яз амач . Бязи вахтра чаз абурукай интернетдай , телевиденидай ва прессадин изданийрай хабар жезва . Гьа ик I, интернетдай заз Москвадин 2I9 нумрадин поликлиникада к I валахзавай духтур эндокринолог , медицинадин илимрин кандидат ГЬУЬСЕЙНБЕГОВА Динара Гьажимегьамедовнадикай чир хьана . Ада Стамбулда кьиле фейи набат азардин ( сахарный диабет ) кьвед лагьай типдин , куьквилин ва артериальный гипертониядин месэлайриз талукьарнавай Виридуьньядин конгрессда иштиракнавай ва анал набат азар сагъар хъувунин карда ишлемишна к I анзавай ц I ийи дарманрикай докладни авунай . Рик I яй хиял фена , и жегьил руш ,гьинвачт I ани , лезги дидедин велед я . Эгеч I на зун малуматар к I ват I из , ери бине чириз . Эхь , гьак I я , са акьван яргъални алач , диде буба Махачкъалада яшамиш жезва . Бинеярни Магьарамдхуьруьн райондин Хуьрелрин хуьряй я . Таниш хьана Динарадин дах Гьажимегьамедахъ галазни . Ада москваэгьли хьанвай рушакай суьгьбетни авуна . Идалай гуьгъуьниз чун интернетдай Динарадихъ галазни рахана . За гзаф йисара « Главдагестанводстрой » трестдин 2 нумрадин АТП да зегьмет ч I угуна ,ихтилатзава Гьажимегьамед Гьуьсейнбегова . Пар ч I угвадай ч I ехи машин
+гвай за Магьарамдхуьруьн , Сулейман Стальский , Ахцегь , Хив , Рутул районра эцигзавай объектрал гзаф сеферра эцигунардай материалар дашмишайди я . Уьлкведа базардин экономикадин алакъайрал эляч I айла , зани жував гвай « МАЗ » маркадин машин хсусиятдиз элкъуьрна , агьалийрин , карханайрин парар тухуз , хкиз тефей чка амукьнач . Дальный Востокни , Кеферпадни , Центральный областарни , Гуржистанни , Азербайжанни , Украинани .. Гьелбетда , гзаф вахтара к I валивай яргъа жезвайт I ани , чкадал алайла , аялрихъ галаз тербиядин к I валах тухуз , яшайишдин месэлаяр гьялиз алахъдай . Амма и крара гзаф пар хиве авайди уьмуьрдин юлдаш Сунахалум тир . Зи кайванидин зегьмет , к I анивал себеб яз чи аялар чпин мурадрив агакьна . Бязи вахтара жувазни дарвал гана , аялриз к I анивал авуна . Къе чун абуру чпин къени краралди , дамахдай агалкьунралди шадарзава . Дугъриданни , Гьуьсейнбеговри ч I угур зегьметдин бегьерар гьар садак шадвал , дамах кутадайбур я . Травмотолог ортопед Эмир ва эндокринолог Динара Москвада духтурар я . Бубадин т I вар алай Гьуьсейнбег Дербент шегьердин ГИБДД дин начальник я . Филологиядин илимрин кандидат Жульянади акьалтзавай несилдиз чирвилер гузва . Динара жегьил алим я . Ада хкянавай рехъни , илимни инсанриз хийир , куьмек гунихъ галаз алакъалуди я . Дагъустандин медицинадин академия лап хъсан къиметар аваз акьалт I арай ру шаз республикадин меркезда ординатурада чирвилер , пешедин рекьяй вердишвилер артухардай мумкинвал хьанач . Къаст рик I е авай руш , четинвилер пара акьалтдайди чизчиз , Москвадиз финиз ва гьана Москвадин областдин илимдинни ахтармишунардай институтдин клиникадин ординатурадик экеч I униз мажбур хьана . Устадлу пешекаррин , хирургрин гуьзчивилик кваз Динара Гьуьсейнбеговади гьевесдивди к I елна , тежриба к I ват I на ва илимдин к I валахни гъиле кьуна . Алай вахтунда уьлкведа набат азардик начагъбур къвердавай гзаф жезва . Идаз незвай , ишлемишзавай хуьрекрини , суьрсетдини , беден куьк хьун��ни , къенепатан органри дуьз гуьндаказ к I валах тавунини таъсирзава . Дуьньядин хьиз , Россиядин духтурарни и азардин вилик пад кьадай , азар тамамвилелди сагъардай дарманар чириз , гьазуриз алахъзава . Динара Гьуьсейнбеговадини и важиблу кардик вичин пай кутазва . 20I3ЙИСУЗ ам , Россиядин медицинадин диплом къачурдалай гуьгъуьниз , чирвилер хгудай академиядин аспирантурадик ( эндокринологиядин кафедрада ) экеч I на . Медицинадин илимрин доктор , профессор Аметов Александр Сергеевичан регьбервилик кваз Динаради набат азардик начагъбурун беденда ягълуяр , т I уьр шейэр иливардайла арадал къвезвай синихриз , азар сагъар хъувун патал ишлемишна к I анзавай ц I ийи дарманриз талукь темадай диссертация кхьена . 20I6ЙИСАН I6ИЮНДИЗ Динара Гьуьсейнбеговади илимдин к I валах агалкьунралди хвена ва адаз , официальный оппонентрилай гъейри , илимдин советдал алай пешекаррини еке къимет гана . Лугьун лазим я хьи , илимдин к I валах кхьидайла жегьил духтурди набатдик азарлу 82 касдин анализар килиникадин ва лабораториядин жигьетдай ахтармишна . Абурун ч I ехи пайни куьк инсанар тир . Диссертацияда Гьуьсейнбеговади куьк инсанрик набат азар акатунин себебар веревирднава ва вичин теклифар ганва . Къенин йикъалди набатдиз акси яз ишлемишзавай ва ц I ийиз кардик кутунвай дарманрин гьакъиндайни вичин фикирар лагьанва . Гьавиляй диссертациядиз лайихлу къиметни гана . И кардихъ галаз алакъалу яз , жегьил алимдиз Россияда ва маса уьлквейра кьиле физвай международный конференцийра , симпозиумра , съездра иштиракиз теклифзава . Ик I, Динара Гьажимегьамедовнади СНГ дин уьлквейрини иштиракзавай эндокринологрин конгрессдал , Венада кьиле фейи набат азар ахтармишзавай Европадин Ассоциациядин 50съезддал , Вирироссиядин эндокринологрин конгрессдал , Стамбулда тешкилай Виридуьньядин конгрессдал докладар к I елна . Мадни ч I ехи агалкьунар хьурай чи рушахъ ! Нариман ИБРАГЬИМОВ .
+САЛАСА юкъуз Магьарамдхуьре авай Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрдин гьаятда жегьилрин йикъаз талукьарнавай шадвилер гурлувилелди кьиле фена. Центрдин гьаятда райондин искусствойрин школадин тербиячийрин гъилералди гьазурнавай имаратрин выставкани ачухнавай. И шадвилериз яшарилай аслу тушиз райондин вири хуьрерай инсанар атанвай. Ихьтин мярекатри хуьруьн, райондин агьалийрин арада авай алакъаяр мягькемарзавайди, чи халкь сад ийизвайди къалурзава. РД- дин культурадин ва жегьилрин крарай министерствойри, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН руководстводи къуват гуналди кьиле тухвай мярекат районэгьлияр патал халис сувариз элкъвена. Суварин шадвилера РД-ДИН культурадин министерстводин векил Асият Алюковади, райадминистрациядин жавабдар работникри, идарайрин, учрежденийрин руководителри, райондин образованиедин ва жегьилрин крарай отделдин векилри ва музыкадал рикӀ алай гьар са касди иш��иракна.
+Центрдин гьаятда авай ачух сегьнедал гурлу концерт кьиле фена. Сегьнедал экъечӀай чи дагъустанви руш, «Ты супер» шоудин иштиракчи Карина Исмаиловади, гьевескар манидарар тир Самиради, Мая Алимутаевади, Сейранат Нажафовади, Замина Гьажиевади, С.Сулейманан тӀварунихъ галай муздрамтеатрдин артистри ва чкадин манидарри тамамарай манийри, яратмишунрин коллективри, школайрин, бахчайрин аялри тамамарай кьуьлери, сегьнейри сувар рикӀел аламукьдайди авуна. Жегьилрин йикъаз талукьарна ихьтин гурлу мярекат тухуниз къуват гайи МР- дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновичаз, мярекат тешкилна ва кьиле тухвай МР-ДИН жегьилрин крарай ва туризмдай отделдиз ва информационный центрдиз атанвай артистри ва суварин иштиракчийри чухсагъул лагьана. Суварин шадвилер яргъалди давам хьана. А. АЙДЕМИРОВА.
+Нижневартовск ХМАО Югра дин ГУ УПФР ди Балабекова Ингадиз 2015йисуз гайи МК 7 0582648нумрадин дидевилин шагьадатнама ( материнский капитал ) квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Хуьрелрин СОШ дин 11класс куьтягьайдан гьакъиндай Эзберова Шафигадиз гайи Б № 5051334нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Магьарамдхуьре авай республикадин махсус школаинтернатдин коллективди ГЬУЬСЕЙНОВ Мирземагьамед рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , адан уьмуьрдин юлдаш Нафисатаз ва амай вири мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+АЛАЙ йисан 23июндиз Магьарамдхуьруьн МР да авай ГКУ « Агьалияр кардик кутадай центрди » райондин инвалидар к l валахдалди таъминарун патал вакансийрин махсус ярмарка тешкилна . Агьалияр яшайишдин рекьяй хуьнин центрдин директор М . Гьажиева мярекат ачухайла авур вичин рахунра райондин инвалидар кардик кутун патал кьиле тухузвай ярмарка кьет l ен метлеб авайди къейдна . Ярмаркада карханайрин , идарайрин руководителри ва гьак l ни СП « Къуйсун », СП « Къартаскъазмаяр » хуьрерин поселенийрин кьилери иштиракна . Чеб бейкарар яз райондин центрда учетда авай вад кас инвалидар к l валахдик кутуна . ЖАННА .
+Аламатдин инсан я зи къунши Халид . Са кьадар яшар хьанват I ани , са декьикьада ацукьна кьарай къведач . Ада к I валах авачир чкадайни са к I валах жагъурда . Гьа и кар ада вичин веледривайни истемишда . Халидаз вичин рухваяр са кардик квачиз ацукьнаваз акунилай зулум к I валах авач . Амма вичи гъилер къакъаждач . Са сеферда куьчедай хтайла Халидаз вилик са истик I ан чайни эцигна дивандал агалтна газет к I елзавай ч I ехи хва Рамиз акурла чанди ц I ай кьада адан . Яда , ваз ийидай са дерди авачни ? Кардик квачиз ваз кьарай гьик I къвезва , элкъвена ам хцел . Я буба , сал ч I уру хъчарикай михьнава , яд ганва , тарарин пунариз пер , тарариз киреж янава . Цур михьнава , данадиз векьер кутунва , верчериз твар ганва . Хцин жавабри мадни туьнтарзава Халид . Амма галк I идай са кар тахьайла буйругъдин жуьреда лугьузв�� ада Рамизаз : Са к I валахни амач лугьузва на . Ян ? Эгер авачт I а , гьаятдин къапу ахъагъиз акьал хъия . Акъвазай ци ни къачуда гьавайда лагьанвач , ван алаз давамарна гурарай эвич I завай ада .
+РАЙОНДА Ватандин Ч I ехи дяведа Гъалибвал къазанмишайдалай инихъ тамам жезвай 70 йисан юбилейдин медалар ветеранрив вахкунин к l валах давам жезва . И сеферда мярекат Магьарамдхуьре « Леки » ресторанда кьиле фена . И шад вакъиада райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гь . Мурадалиева , Дагъустан Республикадин военный комиссариатдин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдин начальник Э . Гьажиева , хуьруьн администрациядин кьил Р . Агъамирзоева ва са жерге идарайрин работникри иштиракна . Мярекат сифте гаф рахуналди райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гь . Мурадалиева ачухна ва ада ветеранриз Россиядин Федерациядин Президентди 2013йисан 21декабрдиз кьабулнавай Указдалди Ватандин Ч I ехи дяведа Гъалибвал къазанмишайдалай инихъ тамам жезвай 70 йисан юбилейдин медалар мубаракна . Шад мярекат райондин культурадин К I валин самодеятельностди ва хуьруьн школадин аялри ветеранриз гьазурнавай концерт гуналди акьалт I на .
+ДАГЪУСТАН Республикадин милли политикадин рекьяй министерстводи республикадин образованиедин ва илимдин министерстводивай 2015йисан 1сентябрдиз адет хьанвай вири респубикадин тарс Дербентдин 2000 йисан юбилейдиз талукьарун теклифна .
+ДАГЪУСТАН Республикадин футболдин Федерациядин президент Будун Будунова футболдай Дагъустандин Кубокдин финал гъиле авай йисуз Магьарамдхуьре тухун теклифнава .
+БАРКАЛЛАДИН тепе I944ЙИСУЗ немсерин кьушунрин I05 агъзур кас авай ч I ехи к I ват I ал гьалкъада гьатай машгьур « Минскдин къажгъан » хьайи чкадал ала . Операциядиз « Багратион » лугьузвай . Ам са гъилди Белорусский пуд фронтди - I,2 ва 3 лагьай , При балтийский фронтди ва партизанри тухвана . Немсер гьалкъадай экъеч I из са шумуд сеферда чалишмиш хьана , амма абурун вири чалишмишвилер файдасуз хьана . И операциядин вахтунда Вермахтдин 35 агъзур аскер ва офицер , гьак I I2 генерал есирда гьатна . I944ЙИСАН I7ИЮЛДИЗ абурукай гзафбуру Москвадин куьчейра кьиле фейи машгьур « Магълуб хьайибурун » парадда иштиракна . Шикилра : Баркалладин тепе ва Москвада « Магълуб хьайибурун » парад .
+МАЛУМ ТИРВАЛ , дидени буба аялдин кар алай тербиячияр я . Гьайиф хьи , абурукай гзафбуру ихьтин истемишунриз тамамвилелди жаваб гузвач . ( Чун , школайрин малимар , гьа и кардин шагьидар жезва ). Лап савадлу бязи диде бубайризни аялдин психологиядикай хабар авач , абуруз аял гьик I тербияламишдат I а хабарни авач . Аял тербияламишунин карда арадал къвезвай месэлаяр гьалдайла , малимдиз к I елзавайбурун дидебубайрихъ галаз умуми ч I ал жагъурун къвердавай четин жезва . Гьак I ят I ани , чара ат I айла диде бубаяр малимдин патав чеб къвезва , амма геж хьанва . Ч I ехи яшарин гзаф инсанри машгьур : « Вири аялч I авалай башламиш жезва » келима мукьвал мукьвал тикрарзава . Им гьакъикъатда гьак I язни я . Къилихдин тегьерди , дустар хкягъуни , мукьва кьилийрихъ галаз алакъада хьуни бине гьа аял ч I авуз язава . Хизан инсандин уьмуьрдин рехъ тайинарзавай , гьерекат башламишзавай майдандин пендив гекъигиз жеда . Ч I ехи яшарин гьар са инсандин , сифте нубатда диде бубадин хиве , аял вичин уьмуьрдин рекьел гьалтзавай месэлаяр лайихлувилел ди гьализ алакьдайди яз ч I ехи хьунин жавабдарвал ава . Школадин уьмуьрда чун жуьреба жуьре татугайвилерин шагьидар жезва . Месела , диде бубадиз вичин веледдихъ галаз гьак I алакъалу жез алакь тавуни ва я и кар ийиз так I ан хьуни аял гзаф татугайвилерал гъизва . Месела , ч I ехи классра к I елзавай руш вичихъ галаз са классда к I елзавайбурухъ галаз гьуьжетда ава . Абуру а руш кваз кьазвач . Амма адахъ галаз суьгьбет авурла малум хьайивал , дидедин ва акьалтнавай рушан арада рик I ерин ачухвилин алакъа авач . Руш компьютердин аслувилик акатнава , к I валин к I валахар ийиз вердишарнавач . Диде бубадин ийир тийир хьанва . Акъваз ! Вучиз ик I хьанват I а чирин … И гьалдиз куь гъана ? Эхь , дуьнья дегиш жезва . 2Iасирдин аялрихъ информациядин маса мумкинвилер хьанва , вахтунихъ галаз камкамунаваз фена к I анзава . Амма я компьютердивай , я мобильникрин лап эхиримжи моделривай хизанда хьун лазим тир ачух алакъа эвез ийиз алакьдач , я и кар абуру авунни герек авач . Маса мисал . Ругуд лагьай классда авай гададиз школадиз тарсариз физ к I анзавач . И кардиз классдин руководителди ва социальный педагогди фикир гузва . Дидеди аял вичин таъсирдикай хкат завайди ва справка гъун хиве кьазва . Багъишламиша , вуна къе справка гъуналди жув къутармишзава , амма месэла гьал тавуна амукьзава эхир . Эхь , куь велед школадиз атунал чна гуьзчивал ийида , са классда к I елзавай аялрихъ галаз адан алакъа гьихьтинди ят I а чирда . Амма и кар куь иштираквал галачиз жезва . Пака гьик I хьурай ? Эгер диде бубади аялдиз са зерени фикир гузвачт I а , школадилай вуч ийиз алакьда ? Гьар са куьлуьшуьлуьдизни кваз фикир гана к I анда . Ша , чна чи аялрин агалкьунрал санал шадвал ийин , татугайвилерални санал пашманвал ийин . Школада вуч жезват I а , вуч хьанат I а аялдин дустаривай чирин . Аялри чпин ц I ийи хабарар чпин хушуналди ч I ехибурухъ агакьардайвал ийин , амма аялрал чин гьалд тавуна . Чна , социальный педагогри ва психологри аялар ч I ехибурухъ ихтибар ийиз , чпин т I ал алай месэлаяр чуьнуьхар тийиз вердишарзава . Вахтунда къарагъарай месэла ч I ехи татугайвилер авачиз гьализни жеда . Диде бубади аялдихъ галаз гъвеч I измаз гьикьван гзаф вахт кечирмишайт I а , яшлу хьайила диде бубайрихъ ч I ехи хьанвай веледар бубадин к I вале аквадай гьакьван гзаф умуд жеда . Диде бубади чпин аялдихъ галаз рахадайла къурхуяр гьикьван т I имил гайит I а , гьикьван т I имил жазаламишайт I а , абурун яшлувал гьакьван секинди хьун гьа аялдилайни аслу жеда . Н . БУРЖАЛИЕВА ,
+Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай Iнумрадин СОШ дин социальный педагог .
+АЛАЙ йисуз Дагъустандин Госнаркоконтролди Республикада жуьребажуьре къуллугърал алай чиновникри наркотикар квай шейэр ишлемишзават l а чирун патал ахтармишунрин к I валах башламишда , хабар гузва Республикадин Госнаркоконтролдин Кьил Энрик Муслимова ( шикилда ). Ихьтин серенжем тухун ва ахтармишунрин к I валах Гьукуматдин чиновникралай башламишун Дагъустандин Кьил Рамазан Абдулатипова теклифна . Энрик Муслимова къейд авурвал , и серенжем йисан эхирдалди давам жеда ва ахтармишунар виринра кьиле фида . Ахтармишунар кьиле тухвай республикадин полициядин жергейрай наркотикар ишлемишзавай 6 кас малум хьана , абур к I валахдилай алуднава . Ихьтин ахтармишун наркополицияди чпин жергейрани тухвана . Инани наркотикар ишлемишзавай къуллугъчияр малум хьана ва к I валахдилай алуднава . ИНТЕРНЕТДАЙ .
+ГЬАР СА халкьдихъ камаллу гафар мисалар ава . Чи лезги халкьдин мисалриз нагагь килигайт I а , абурукай гзафбур ислам диндай атанвайбур я . Им аламат жедай кар туш , вучиз лагьайт I а чи ата бубаяр чпин уьмуьр Исламдихъ галаз кьадайвал тухуз алахъай инсанар тир . Акьалтзавай несилриз ихьтин багьа тарсар мисалар тур чи бубайрилай Аллагь рази хьурай !. Ватандикай ва игитвиликай мисалар : I. Ватан авачирдаз девлетди т I ям гудач . 2. Ватан к I вал я , халкьни хизан . 3. Ватан патал чанни гьайиф туш . 4. Ватан садрани маса гумир . 5. Ватан хайи диде , гъурбатни тахай диде я . 6. Ватандал хтана имандал хтана . 7. Ватандивай хьайиди чандивай жеда . 8. Ватандивай хьайиди имандивай жеда . 9. Ватандин къадир гъурбатда чир жеда . I0. Ватандин рик I елай къагьриман рухваяр алатдач . II. Гьар девирдихъ вичин къагьриманар жеда . I2. Гьар са касдиз вичин Ватан ширин я . I3. Диде Ватан хуьдайди игит я . I4. Дувулар галачир тар , тарих авачир халкь жедач . I5. Душмандихъ далу элкъуьрдайди дидеди хвавиляй ат I уда . I6. Жемятдиз к I ан хьайила , Шалбуз дагъ къачуна , Кетин дагъдал эцигда . I7. Жемятдикай хайиди , дуьньядикай хада . I8. Жемятдин къажгъан мурк I адал ргада . I9. Жемятдихъ галаз пашман юкъузни дерт алахьда . 20. Игит игитвилелди рекьида . 2I. Игит кьейила т I вар амукьда , шив кьейила пурар . 22. Игит рекьидач ам халкьдин рик I е амукьда . 23. Игитдин хер хурал жеда . 24. Иеси авачир уьлкве жедач . 25. Кард мукалай эляч I дач . 26. Къагьриман хцел гапурдин хер жедач . 27. Кьегьал женгина , дуст к I еве гьатайла чир жеда . 28. Кьегьал садра , алчах вишра рекьида . 29. Кьегьалдиз рагьмет , намердиз лянет . 30. Кьегьалдиз четинвал лайихлу сенгер я . 3I. Кьегьалдихъ гуьлле галукьдач , кич I едалай гуьлле алатдач . 32. Кьегьалар халкьдин лувар я . 33. Са вичик умуд кутурди алукьда , халкьдик умуд кутурди симинилай фида . 34. Уьлкве халкьди абадда . 35. Хаин халкьди негьда . 36. Халкь к I аниди халкьдин арада жеда . 37. Халкь хвейиди халкьдини хуьда . 38. Халкьдивай къакъатайди уьмуьрдивай жеда . 39. Халкьдиз яб тагай пачагь фад тахтунай аватда . 40. Халкьдин ажугъди муркни ц I урурда . 4I. Халкьдин гаф сад тахьай гьукумат чк I ида . 42. Хуьре чарабур гъурбатда стхаяр жеда . 43. Элдин гуж селдин гуж . 44 Яд уьлкведа пачагь жедалди , жуван Ватанда лежбер хьун хъсан я . 45. Ярдивай къакъатайди ирид йисуз , Ватандивай къакъатайди уьмуьрлух шехьда . (« АС САЛАМ »). СИБИРСКИЙ юридический институт Федеральной службы РФ по контролю за оборотом наркотиков объявляет набор на обучение в СИБЮИ ФСКН России по специальностям : « Юриспруденция », квалификация « академический бакалавр », заочная форма обучения ( 5 лет ); « Юриспруденция », квалификация « Исследователь . Преподаватель исследователь », заочная форма обучения (4 года ); « Правовое обеспечение национальной безопасности », квалификация « юрист », очная форма обучения ( 5 лет ); « Правоохранительная деятельность », квалификация « юрист », очная форма обучения (5 лет ). Подбор кандидатов проводится до I апреля 20I5 г . Обращаться в районное подразделение Управления ФСКН России по РД .
+2015ЙИС Ватандин Ч I ехи дяведа Гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 70 йис тамам хьунин юбилейдин йис хьуниз тамашна Россияда , гьа жергедай яз Дагъустандани жуьребажуьре мярекатар кьиле тухузва . И жигьетдай чи районни кьулухъ акъвазнавач . Россиядин Федерациядин Президент Владимир Путинан Указдин бинедаллаз Россияда « Гъалибвилин парк » лишандик кваз шегьерар , хуьрер аваданламишунин акция кьиле физва . Идан к I валахда вири идарайри , карханайри , школайри , интеллигенциядин векилри иштиракда . Чи районда « Гъалибвилин парк » лишандик квай акция райондин « Магьарамдхуьруьн лесничество » ГКУ дин работникри башламишна . Абуру Магьарамдхуьр Гъепцегь трассадин кьве патани жуьреба жуьре къелемар ак I урнава . « Магьарамдхуьруьн лесничество » ГКУ дин лесничий Б . Жафаровахъ галаз авур суьгьбетдай малум хьайивал , « Гъалибвилин парк » акция тухунин кьилин метлеб гьарда вич авай чка аваданламишун я . Гьаниз тамашна карханайрин , идарайрин , школайрин векилривай чеб авай хуьрер аваданламишун патал ак I урдай къелемар Магьарамдхуьруьн лесничестводай к I амай кьван кьадарда къачуз жеда . Чна умуд кутазва и карда садни кьулухъ акъваздач лагьана ,къейдна Бадрудин Жафарова . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+ХУЬРУЬН майишатдин культурайрин бегьерлувал хкажунин карда гьам цик квай ва гьам цик квачир чилерал битмишарзавай магьсулриз азотдин миянардай шейэрин ем гунихъ ч I ехи метлеб ава . Бес кьадарда азот тахьайла , зулун магьсулри зайифдиз ишлемишда , гьак I къацар хкатунни мумкин я . Эгер кьадар артухаруналди , зулухъай чилик азот гзаф хьайит I а , хъуьт I уьн аязрик къацарин дурумлувал квахьда . Гьа са вахтунда азотдин ем т I имил хьайила , неинки магьсулрин ишлемишун зайиф , ��ьак I бегьерни т I имил жеда . Лабораторияр авачир шарт I ара чилик т I имил азот квайди гьик I чир жеда ? Къацарилай чпелай . Эгер абурун къацувал зайифди ят I а , им азот бес тахьунин лишан я . Зулун къуьлуь агъуз тир температурайра ишлемишиз башламишзава . ( Кьве градус чимивилелай 5 градус мекьивилел къведалди ). Чи шарт I ара гьа и жуьредин гьаваяр саки вири хъуьт I уьз жезва , гьак I гатфарин сифте кьилерани давам жезва . ( Гьаваяр чими жедай вахтарни ава ). Къуьлуь кул ядай вахтунда иллаки гзаф азот къачузва . Амма гзаф марфар къуникди ва яд накьвадин деринриз финикди чилик квай азот квахьзава . Гьа и ч I авуз набататриз азот иллаки чарасуз герек жезва . Гьавиляй магьсулриз зулуз азотдин ем гун лазим я . И карни хъуьт I уьн къулайсуз шарт I ара магьсулар терг тахьун патал герек я . Цик квай чилерин са гектардай 25-30 центнер техил къачун патал са гектардиз I20 килограмм , цик квачир чилин са гектардиз ем патал 90 килограмм азот герек къвезва . Зулун магьсулриз ем винелай гузва . И къайдадихъ са жерге кимивилерни ава . Магьсулрин къалинвал , чилин дуьзвал сад тахьайла азот сад хьиз чук I уриз жезвач . Гьавиляй ам набататрихъни са кьадарда агакьзавач . Гила азот чук I урунин ц I ийи къайда теклифзава . Амни минеральный миянардай шейэр магьсулрин дувулрик кутуникай ибарат жезва . И к I валахни вири майданра саналди кьиле тухузва . Гатфар алукьнава , идахъ галаз сад хьиз чуьлдин к I валахрикни гьерекат акатнава . Кьил гъидай магьсулри фарашдиз еримишун патал исятда абуруз ем чарасуз я . Анжах азот квай миянардай шейэр тухудайла , нормайрал к I евелай амал авуна к I анда . Азот кьадардилай гзаф хьайила хийир ваъ , зиян хьун мумкин я . Гьавиляй и к I валах пешекардин гуьзчивилик кваз тешкилун важиблу шарт I я . Азотдин миянардай шейэр къацарин дувулриз гун хийирлу яз гьисабзава . И к I валахни адетдин техилар к I ват I хъийидай , гьак I техилдинни туковый сеялкайралди кьиле тухуда . Минеральный миянардай шейэр и ч I авуз ругуд сантиметр дин дериндиз фидайвал гана к I анда . Амма им чилин винел патай миянардай шейэр гумир лагьай ч I ал туш . Дувулрив миянардай шейэр агакьарунин к I валах и кар патал къулай шарт I ар хьайила кьиле тухуда : эгер къацар авай ник I ин винел пад кьуру яз хьайит I а , техника диз к I валахдай мумкинвал жезват I а , винел патан миянаруни лазим тир хийир тагуз хьайит I а . Зулун магьсулрин къацариз азотдин миянардай шейэрин ем гунин менфятлувал шаксуз я . Зулун магьсулриз гатфарихъай миянардай шейэр винел патай гуни бегьерлувал хкажуниз акьван таъсир ийизвач , амма техилдин белок артухарда (3-6 процентдин ), адан ери хъсанарда . Практикади къалурнавайвал , агротехникадин къайдайрал амал ийизвай чкайра техилрин дурумлу бегьерарни къачузва . Гьавиляй пешекарри чилер миянарунин к I валах тешкилни авуна к I анда . Н . ДАШДЕМИРОВ ,
+Магьарамдхуьруьн райондин кьилин агрохимик .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+ЧНА гьеле хабар гайивал , Махачкъалада боксдай кьиле фейи первенствода иштиракай Советск хуьруьн спортшколада тренер Агъахан Маметован гъилик гьазурвал къачузвай Расим Гьажалиев (63 кг . заланвилин категориядай ) Iчкадиз ва Дагъустандин чемпион т I варц I из лайихлу хьанай . Чемпион Р . Гьажалиева РД дин хкянавай командадик кваз СКФОДИН первенстводиз гьазурвал аквазвай . Ингье , I6ФЕВРАЛДИЛАЙ I8 февралдалди Махачкъалада автодорожный колледждин спорткомплексда I999 ва 2000йисара хьанвай жегьилрин арада боксдай СКФО дин первенство кьиле фена . Рингдал экъеч I ай Расима са шумуд женгина вичин алакьунар , къастунин к I евивал къалурна . Финалдин женгина ингушви Асланбек Местоевахъ галаз женг ч I угур Расим гъалиб хьана . Чна Расимаз и агалкьун рик I ин сидкьидай мубаракзава , къуй идалай кьулухъни адахъ хкянавай рекье гьуьндуьрдиз хкаж жедай къуватар хьурай !
+6-8МАРТДИЗ Белиж поселокда 200I-2002ЙИСАРА хайи гадайрин арада боксдай РД дин зонадин первенство кьиле фена . Чи райондай и акъажунра 7 касдикай ибарат тир коман 8МАРТДИЗ самбодай Магьарамдхуьре I нумрадин ДЮСШ дин спорткомплексда 2000-200I, 2004йисара хайи гадайрин арада райондин ачух первенство кьиле фена . Первенствода I0 командади ( санлай I39 касди ) иштиракна . Къизгъиндиз кьиле фейи женгера Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай 1нумрадин СОШ дин командадин жегьил спортсменри 7 сад лагьай , I2 кьвед ва пуд лагьай чкаяр кьуна . Им первенстводин виридалайни хъсан нетижа я .
+6МАРТДИЗ Кьурагьа школайра к I елзавай рушарин арада дишегьлийрин Международный йикъаз талукьарна волейболдай районрин командайрин турнир кьиле фена . Чи райондай турнирда иштиракай Къуьйистанрин СОШ дин командади (Iнумрадин ДЮСШ дин филиал , тренер Д . Муртазалиев ) Iчка кьуна . Команда грамотадиз , кубокдиз ва къиметлу призриз лайихлу хьана . дади иштиракна . Юлчиев Къариба ( Советск хуьр , тренер А . Маметов ) ва Загьиров Гьажиди ( Буткъазмайрин хуьр , тренер Гь . Гьажибутаев ) сад лагьай чкаяр кьуна ва абуру Буйнакс райондин Буглем хуьре кьиле фидай боксдай РД дин первенствода иштиракда . Чи командадай тир амай боксерарни призовой чкайриз лайихлу хьана .
+8-9МАРТДИЗ I998-I999 йисара хайи школайра к I елзавай жегьилрин арада баскетболдай райондин зонадин первенство кьиле фена . Финалдиз акъатай Буткъазмайрин СОШ дин командади Iчка , Магьарамдхуьруьн М . Гьажие
+ван т I варунихъ галай Iнумрадин командади 2чка ва Советск хуьруьн командади 3чка кьуна .
+абур хуьдай чкаяр эцигун чарасуз шарт I я . Гьак I гадарнавай , гьял тахьанвай фитерик гзаф кьадар ч I уру векьерин , эч I елрин тумар кумукьзава . Абур вегьезвай чкайрани гуьгъуьнай хейлин эч I елар жезва . Идани , вичин нубатда , гьасилзавай продукциядин жуваз акъваздай къимет мадни артух хьуниз таъсирзава . Гьавиляй , ихьтин гьалар арадал татун патал , фитер хуьнин къайдайрал к I евелай , амал авун чарасуз я . Асул гьисабдай органический миянардай шейэр чуьллериз ва багълариз зулухъай тухвана к I анзавайди я . Амма чинра абур гатфарихъай тухун адет хьанва . И вахтунда фитер набататар цанвай хулариз вегьезва . Малум тирвал , набататрин жуьреяр гзаф я . И кар фикирда кьуна абурук фитер кутунин нормаярни тайинарзава . Месела , бегьердиз атанвай
+тарар авай багъларин гьар са гектардиз юкьван гьисабдалди 2025 тонн фитер тухвана к I анда . Къелемлухар кутазвай майданрин гьар са гектардиз 25-30 тонн органический миянардай шейэр тухун лазим я . Мадни са кар къейд ийин : фитерин къиметлувал а кардикай ибарат жезва хьи , абурук набататар патал чарасуз вири шейэр ква . Чи майишатра фитер кьери гьалда аваз чуьлдиз тухузва . Им , гьелбетда , къайда туш . Чуьлдиз тухудалди вилик фитер гьазурна к I анда . Абур гьазурун патал майдан тайинарда . И майдандал сифтедай 5-I0 сантиметрдин кьакьанвал аваз накьв вегьеда . Ахпа I0-I5 сантиметрдин кьакьанвал алаз фит чук I урда . Фитерин винелай мад са т I имил накьв чук I урда . Накьвадик I-2 процент фосфордин гъуьрни кутун хийирлу я . Гьа и къайдадалди 4-5 метр кьакьанвал аваз фитерин гьамбар туьк I уьрда . Адазни винелай 5-I0 сантиметр накьв хгуда са кьве варз вахт арадай фейила к I унт I ара авай фитер какадар хъийида . Михьи фитерилай тафаватлу яз , ихьтин накьвни фитер какахьнавай к I унт I арик гзаф азот кумукьзава . Гьатта чилик кутун тавуна яргъал вахтунда амукьайт I ани , ихьтин к I унт I ара фитерик квай азот квахьзавач , я абурун ерини ягъуз аватзавач . Фитер чилин бегьерлувал хкажунин месэлада кар алай шарт I я . Чил гьак I вири девлетрин чешме ва бинени я . Ада чун хуьзва . Амма адаз вичизни къайгъударвал герек я . Чили жумартдиз бегьер гун патал , ам дуьз миянарунни чарасуз я . Н . ДАШДЕМИРОВ , Магьарамдхуьруьн райондин кьилин агрохимик .
+ЖАНАВУРДИКАЙ къурху хьана Чакъалдиз . Севрекай далда кьуна и гуьнуькъаради вичиз . Т I уб юзурна Жанавурдиз Севре « Кямир адак !» лагьана . Хъел акатнат I ани , Жанавур алайвал ацукь хьана . Табий я ч I ехидаз . Ят I ани кьисас гвай яру вилер туьк I венва къучи Чакъалдал . Чакъал уьзягъ я . Къаравул Жанавурдин виликай къвез хъфизва Севрен тавханадизрегъуьн рехъ хьанва . Гагь фере гъида , гагь балугъ гъида хванахвадиз . Садра хуьруьн кьилихъай вирт I едай кьац I анмай сук I ра гьатна Чакъалдиз . Мецин к I венк I кяна ам акъваз хьана : « Севрез к I андайди я вирт . Им за гьадаз тухун кван , ч I ехиди я низ чида , белки »,хияларна , ада вичин темягь амат I ани , а сук I ра багъишнай Севрез . Диндал к I еви Жанавурдиз нифретлу хьанва Чакъал . « Агь ! Зун аку кал санал незвай , им аку башк I ул хьтинди ! Зи виликай инихъни физва , анихъни ! Зун , зи чан аку , завай чуькь жезвач идаз . Са к I ас ядай хьин за адан гьа юкьван тарциз , мад жанаби Севрекай гьик I ийин ?!» Ажугъди кьунвай ада варарин турвакь к I ас яна кьве кьат I на . Эхиз жезмач , вичин жанаби ч I ехиди Се��бек авай пак Имарат Чакъалдин к I вачик хьанва лугьуз . Бирдан Севре эвер гана къаравул Жанавурдиз : Им вучтинди я вуна иниз ахъайнавай ?!лагьана , Севре вилер туьк I уьрна Чакъал къалурна . Ягь , гьик I а , чан жанаби , куьне ам ахъагъа , адаз вири ихтиярар авайди я куьне ам ахъая , лагьайди тир кьван ,Жанавур теспача хьана . Ахъая лагьанай за гъиле зат I аваз ! Им гьи девир я ?! Квез я ам заз ина ахьтинди , ич I и гъилер куьрсарна аюх хьтинди ?! Гьик I а ?! Къе гъанвачни ? Ваъ ! Гьич нуьк I ни гвач . Жанаби ! Чан жанаби ! Ам завай ! Заз чизвайди я и Чакъал ! Аку завай , и чандивай ! Вилер алахьнава адан ! Са к I ас яна хам хт I унда за адан ! ажугъдалди лугьузва Жанавурди . Абурун гъавурда гьатай Чакъалди тадиз ван хкажна : Гвайди я ! Гьамиша хьиз къени гвайди тир ! Зав къведайла къуьр гвайди тир ! Жанаби Сев , и Жанавурди къакъудна завай ! Варарилай ахъайнач зун таганмаз ! – тадиз тапарар туьк I уьрна гьалдарна а кьве вагьши чеб чпел , вичи кьил баштанна . Несигьат : Девлет хьунвай мадни к I ан жезва , амма ам т I имил акваз , къуншидин сиве авай к I усунани вил твазва .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+РАЙОНДИН спортшколайра зегьмет ч I угвазвай жегьил тренеррихъ виле акьадай хьтин агалкьунар къвердавай гзаф жезва . Буткъазмайрин ДЮСШДА аялриз боксдай чирвилер гузвай Гьажибутаев Гьажибутайни и кардик вичин лайихлу пай кутазвайбурукай сад я . И мукьвара Махачкъалада боксдай кьиле фейи Дагъустандин чемпионатда Гьажибутай малимдин спортсменри чеб тариф авуниз лайихлу тирди мад сеферда субут хъувуна . Дагъустандин чемпионатда Загьиров Гьажимурада 1чка , Тажибов Абдукъадира 2чка , Саидханов Давуда ва Сафаралиев Фазила 3чкаяр кьуна . Ихьтин хъсан нетижайри сифтени сифте Гьажибутай малим ва гьак I аялрин диде бубаяр , районэгьлияр шадарзава . Дагъустандин чемпионатда иштирак авун патал жуьребажуьре куьмекар гайи « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедоваз еке чухсагъул лугьуз к I анзава . Спортсменриз куьмекар гудай ихьтин ксар пара хьанайт I а хъсан жедай ,лугьузва Гьажибутай малимди . Чна боксдин тренер Гьажибутаев Гьажибутаяз ва адан гъилик боксдай чирвилер къачузвай аялриз и агалкьунар мубаракзава ва гележегда чпин агалкьунар мадни ч I ехи дережайринбур жедайдахъ умуд кутазва . Р . МУРАДАЛИЕВ . Шикилда : тренер Гь . Гьажибутаев гъалибчийрин арада .
+Кьеп l иркъазмайрин юкьван школадин 9класс акьалт l арайдан гьакъиндай 2013йисуз Исаев Камалдиназ гайи 05БВ -0116946нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Филерин хуьруьн администрацияди ва хуьруьн депутатрин Собраниеди Рагьимов Абдурагьимаз ва адан хизандиз езне С А Л М А Н бедбахтвилин дуьшуьшдик акатна рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч I угуналди , башсагълугъвал гузва .
+ДАГЪУСТАН республикадин кьил Владимир Васильеван буйругъдалди, 9 – июлдиз Правительстводин ва администрациядин кьилин руководитель Владимир Иванова муниципальный тешкилатрин кьилерихъ галаз важиблу совещание кьиле тухвана. Кьиле фейи селекторный совещаниеда «Магьармдхуьруьн район» МР – дин кьил Фарид Агьмедова ва аппаратдин жавабдар работникри иштиракна. Совещаниедал ; «Зи Дагъустан – зи яд», «Зи Дагъустан – зи рекьер» ва «Зи Дагъустан – шегьердин къулай среда» важиблу проектар тамамарзавай гьалдиз килигна ва вилик акъвазнавай задачайрикай гегьеншдиз лагьана. 2020 – йисуз Магьарамдхуьруьн районди винидихъ къалурнавай проектра иштиракзава. ГьакӀни, «Формирование комфортной городской среды» ва «Жилье и городская среда» федеральный ва милли проектрин рамкайра аваз, Тагьирхуьруьнкъазмайрин, Гъапцегьрин, Магьарамдхуьруьн ва Хъартаскъазмайрин хуьрера паркарин зонаяр ва гьаятдин сергьят туькӀуьрунин кӀвалахар кьиле физва. Мукьвал вахтара акьалтӀарун пландин ква. «Зи Дагъустан – зи рекьер» проектдин рамкайра аваз, алай йисуз районда l0 525 метр рекье 2 км l05 метр мензилда асфальт цунин кӀвалахар акьалтӀарнава. «Зи Дагъустан – зи яд» проектдин рамкада аваз, районда цин цӀийи линия тухунин кӀвалахар кьиле физва. Проектар тамамарунихъ галаз алакъалу месэлайрал МР – дин кьил Фарид Агьмедова гуьзчивал тухузва. САЙТДАЙ ГЬАЗУРНАВА.
+АЛАТАЙ хемис юкъуз, РД – дин Правительстводин председателдин заместитель, образованиедин ва илимрин министр Уммупазиль Омаровадин регьбервилик кваз ВКС – дин гьалара совещание кьиле фена. Совещаниедин кӀвалахда «Магьарамдхуьруьн район» МР – дин кьил Фарид Агьмедова, сад лагьай заместитель Фейрудин Рагьимханова ва УО – дин начальникдин заместитель Айна Гьажиевади иштиракна. Образованиедин объектар эцигунин кӀвалахар акьалтӀарунин ва вахтунда вахкунин месэлайрин мониторинг тухвана. Эцигзавай школаяр цӀийи кӀелунин йис башламишдалди акьалтӀарун кьилин месэладиз элкъвенва. Мярекатдин рамкада аваз, куьгьне хьанвай, аварийный гьалда авай дараматар дуьздал акъудунин процесс физвай гьал гегьеншдиз веревирдна. ИкӀ Магьарамдхуьруьн районда 11 куьгьне хьанвай ва 2 аварийный гьалда авай школаяр ава. Лап четин гьалда авай Оружбайрин ва Самурдин школаяр эцигунин кӀвалахар кьиле физва.
+ЭХИРИМЖИ вахтара чпел инсандин сагъламвал ихтибарнавай пешекарри ватанэгьлийрин сагъламвал хъсанарун патал датӀана къайгъударвал ийизва. Уьлкведин са бязи чкайра коронавирус тӀугъвал секин хьанватӀани, гзаф чкайра, гьа жергедай яз чи райондани адан гьужум гьеле давам жезва. Республикадин, райондин руководстводи жуьребажуьре серенжемар кьабулзаватӀани, тӀугъвалдин вилик пад кьунин кӀвалахар давам хъижеда. Къенин юкъуз райбольницада коронавирусдик начагъ хьана къатканвай азарлуяр авач. ТӀегъуьндин къурхуллувал авай са тӀимил азарлуяр, чпин кӀвалера карантиндал ала ва абур чи гьар йикъан гуьзчивиликни гала, лугьузва ЦРБ-ДИН кьилин духтурдин заместитель Сефижат Мирзегьасановади. Райондин больница герек тир вири дарманралди таъминарун патал вири серенжемар кьабулнава, гьар са азарлудал герек тир дарман агакьун патал къайгъу чӀугунва. Больницадин отделенийрин палатайра гьавадин дизинфекция кьиле тухун патал анриз алай аямдин аппаратар ишлемишзава. Алатай кьве вацран нетижайрихъ галаз гекъигайтӀа, коронавирусдин гьужум хейлин зайиф хьанва. Амма им районда коронавирусдин тугъвал амач лагьай чӀал туш. Эхь, тӀугъвалдин гьужум зайиф хьанва, куьтягь хьанвач. Гьаниз тамашна чна, вири районэгьлийри, пешекар духтурри тайинарнавай къайдайрал амал авун чарасуз герек я. РикӀел хуьх, и кардилай чи сагъламвал аслу жеда. Вахтуни субутзавайвал, инсан ва адан сагъламвал хуьнин месэла къе хуьре кар алай кас яз гьисабзавай духтурдин хиве тунва. АкӀ хьайила уьмуьрдин шегьредал сагълам инсан акъудун духтурдилай, адан пешекарвилин рекьяй гьазурвилелай, кӀвалахдин еридилай гзаф аслу жезва. И патахъай чи ЦРБ-ДИКАЙ рахайтӀа, чи духтурар чпин кӀвалахда лигим хьанвай, кьакьан ахлакь, еке тежриба авайбур я. И кар абуру чпин гьар йикъан дурумлу зегьметда субутзава. Идалай гъейри, акъатай 2-3 вацран къене абуру коронавирусдин тӀугъвалдихъ галаз чӀугур гьакъисагъ женгини и кар мад сеферда чаз субут хъувуна. Гьавиляй гьуьрметлу районэгьлияр, чна садани абуру чӀугур ва исятдани чӀугвазвай зегьмет, коронавирусдихъ галаз тухузвай кӀвалах инкар авун, заз чиз дуьз туш. Районда тӀугъвалдихъ галаз женг тухунин патахъай эцигнавай карантиндин са бязи мярекатар давам хъижеда. ЦРБДИ вичин карантиндин серенжемарни давамарзава. Са бязи отделенийрин кӀвалах (терапия, неврология, хирургия, педиатрия) сергьятламишнавай тегьерда кьиле тухуда. Анжах онкологиядин ва гиппертониядин азаррик начагъ азарлуяр ачух тегьерда кьабулда, лугьузва Сефижат духтурди. РД-ДИН здравоохранениедин министр Жамалутдин Гьажиибрагьимован гафаралди, республикада коронавирусдихъ галаз алакъалу гьалар къвердавай хъсан жезва. Азарлубур кьабулун патал инфекцийрин отделенияр арадал гъайи са жерге больницаяр адетдин къайдада кӀвалахунив эгечӀ хъийизва. Министрди къейд авурвал, коронавирус акатзавайбурун кьадар республикада гьа жергедай яз чи райондани йикъалай-къуз тӀимил жезва. Гьа са вахтунда азарлу жезвайбурулай сагъ хъижезвайбурун кьадар пара я. Министрди гьисабзавайвал, гьалар хъсан патахъ дегиш жезватӀани, агьалийри духтуррин, пешекаррин меслятрал амал авун да��амарна кӀанда. Гьелелиг коронавирус михьиз терг хьанвач.
+ГЬАР ЙИСУЗ июлдин вацран кьвед лагьай базар югъ «Россиядин почтадин югъ» яз къейдзава. Магьарамдхуьре авай почтамптди муьжуьд райондиз къуллугъзава. Муьжуьд районда 57 отделение ава. Абурукай I3 отделение Магьарамдхуьруьн райондинбур я. Эхиримжи варцара пайда хьайи пандемиядин гьалара почтадин работникрин везифаяр генани къалинарна. Идахъ галаз алакъалу яз чи корреспондент Афисат Айдемирова райцентрдал алай почтамптдин начальник Исакьов Ражудинахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адаз са шумуд суал гана.
+-РАЖУДИН Насрединович, арадал атанвай пандемиядин гьалари куь кӀвалахдиз гьихьтин таъсир авуна? -Дугъриданни эхиримжи варцара арадал атанвай гьалари дуьньяда са кьадар гъулгъула туна. Амма чи къуллугъди са юкъузни акъваз тавуна кӀвалахнавайди я. И пуд вацран вахтунда рекье твазвай посылкайрин кьадар кьве сеферда артух хьана. Изоляцияда авай агьалийри гзаф шеъэр почтайрин отделенийрай заказ гузвай. Чи работникрин чпин пешедин важиблувал, жавабдарвал гьиссна намуслувилелди зегьмет чӀугуна. -Районда газетар, журналар подписка авунин гьалар гьикӀ я? Виридалай гзаф подписка ийизвай изданияр гьибур я? -Подпискадин месэла четиндаказ гьалзавайбурукай сад я. Интернет, гьар жуьре соцсетар пайда хьуни, хуьрера киоскар ачухуни почтадай ийизвай подпискайрин кьадар агъуз вегьенва. Жуван хайи чӀалал акъатзавай газетар, журналар кхьин патал кьетӀен кӀвалах тухузватӀани и процесс четинбурукай сад яз амазма. Чи работникри мергьяметлувилин акция лугьуз гьар йисуз «Кард» журнал подписка ийиз ва хтай журналар райцентрдал алай школа – интернатдин аялриз багъишзава. Гьар сеферда подпискадин вахт башламиш хьайила «Хъсанвилин тар» лишандик кваз акцияр, гъавурда тунин мярекатар кьиле тухузва. Алай вахтунда лезги чӀалал акъатзавай виридалай гзаф подписчикар авайди «Лезги газет» я. Россиядин изданийрикай чавай медицинадин, малимрин газетрин, «Комсомольская правда», «Аргументы и факты» газетрин тӀварар кьаз жеда. Яш хьанвай гьамишалугъ подписчикри къайдада аваз кхьизва, амма акьалтзавай жегьилрин фикир газетрал, журналрал, ктабрал желб авун четин месэладиз элкъвезва. Чарарин, посылкайрин гьакъиндай рахайтӀа абурун кьадар гьа виликдай хьиз я. Чна винидихъ лагьайвал и арада абурун кьадар артухни хьанва. -Ражудин Насрединович, и тайинарнавай пешекарвилин йикъахъ галаз алакъалу яз, куьне работникрин зегьмет гьикӀ лишанлу ийизва ва федеральный дережада тухузвай конкурсра, мярекатра иштиракзавани? -Гьар йисуз и югъ къейд ийидайла чна тафаватлу хьайи работникрин зегьмет гьар жуьре пишкешралди, пулдин премийралди лишанлу ийизва. Алай йисуз чаз федеральный управлениедай кьве гьуьрметдин грамота ва чухсагъулдин чарар хтанва. Абур муьжуьд райондин отделенийрай хкяна, везифайрив жавабдарвилелди эгечӀза��ай, намуслудаказ кӀвалахзавайбуруз гуда. ЦӀи чна чкадал алай отделениеда яргъал йисара кӀвалахзавай почтальон О.Мисрихановадин документар республикадин «Доска почетадиз» акъудун патал рекье тунва. ГьакӀни чи работникри, гьар йисуз и йикъахъ галаз алакъалу яз, Къаякентда авай «Связист» тӀвар алай ял язавай базада кьиле физвай спортакиадада иштиракзавайди я. -Ражудин Насрединович, чна и пешекарвилин суварин югъ, куьне регьбервал гузвай къуллугъдин работникриз тебрикдай мумкинвал гузва, буюр. -Квез еке тир чухсагъул, и суварин вилик чун рикӀел гъана ихьтин мумкинвилер ганвай. Гьелбетда почтадин къуллугъ им дегь заманайрилай еке важиблувал авай къуллугърикай сад я. И пеше хкяна гьа хиле къуллугъзавай, агьалийрин игьтияжар хуьз алахънавай виридаз чухсагъул лугьуз кӀанзава. Къуй квехъ чандин мягькем сагъвал, кӀвалера бахт, берекат хьурай. КӀваляй рикӀ динж яз атай работникди вичин везифаярни ашкъидивди тамамарда. -Сагърай куьн.
+11- июль, 2020- йис. И ХУЬРУЬН тӀвар аниз Билбил тӀвар алай хуьряй куьч хьанвайбур себеб яз акьалтнавайди я. ГьакӀни и хуьруьз Ахниг ва Чантар хуьряйни агьалияр куьч хьанва. Хуьр Самурдин тамун къене ава. РагъэкъечӀдай патай Азербайджан республикадихъ галаз ва кефер патай Каспи гьуьлуьхъ галаз къуншивал ийизва. Куьч хьайибур малдарвилел ва сергьятар михьунал машгъул хьана. 1929 – йисуз хуьруьнбур чпив гвай чилер сад авуна агудна артель тешкилна. 1930 – йисуз артельдикай «Красный октябрь» тӀвар алай колхоз хъувуна. Гуьгъуьнлай колхоздин тӀварар кьве сеферда дегиш хьана. Колхоздин сифте председателар Якьуб Асланов ва Балакъардаш Керимов хьана. «Победа» колхоздин ихтиярда 1062,5 гектар чилер авай. Хуьре кьуд регъвер кардик квай. Хуьре сад лагьай школа 1928 – йисуз ачухна. Ачухнавай сифтегьан клас
+срин школадин сад лагьай малим Мехти Абдуллаев тир. 1934 – йисуз ачухай цӀийи школада малимар яз кӀвалахай Мехти Абдуллаеван, Рамазан Селимован, Шахпаз Кьасумован, Сулейман Къурбалиеван ва Гевгьер Ибрагьимован тӀварар хуьруьнбуру гьуьрметдивди кьазва. 1937 – йисуз школадиз регьбервал гузвай М.Абдуллаев Ленинан ордендиз лайихлу хьанай. 1941 – йисуз гуьгьуьллувилелди дяведиз фейи ам, къалурай уьтквемвилерай «Красная звезда» ордендин сагьибни хьанай. 1932 – йисуз хуьре ФАП кардик акатна ва адан заведущий Нина Михайловна лугьуз урус дишегьли хьанай. 1933 – йисуз хуьре клуб ва 1958 – йисуз клубда хуьруьн библиотека ачухнай. Ватандин чӀехи дяведа и хуьряй 82 касди иштиракна. И дяведа иштиракай Бутаев Бутаян, Садуллаев Сейфулагьан, Абдуллаев Лукьманан, финрин дяведин гьерекатра иштиракай Саруханов Ражабан тӀварар садрани рикӀерай акъатдач. Хуьруьн майишатдин илимрин кандидатар тир Селимхан Керимханован, Алинесед Эбетуллаеван, Гьажимирзе Максумован, РСФСР – дин лайихлу духтур, медицинадин илимрин доктор Абдулмежид Алиеван, Махачкъаладин къенепат��н крарин комиссариатдин сад лагьай комиссар хьайи Ибилкьасум Алиеван, СССР – дин ва РФ - дин МВД – да чӀехи къуллугъар авур, милициядин полковник Нисредин Раджабован тӀварарал хуьруьнбуру дамахзава. Россиядин гьуьрметлу, Дагъустандин лайихлу эцигунардайди, технический илимрин кандидат Фридон Шахпазова, вичин такьатрихъ хуьре мискӀин эцигна. Хуьруьнвийрин тӀалабунриз килигна, 440 аял гьакьдай, алай аямдихъ галаз кьадай школа Билбилкъазмайрин хуьре ва 140 аял гьакьдай школа Приморскда эцигун гъиле кьунва.
+26- ИЮЛДИЗ гзаф миллетрин векилрикай ибарат тир Дагъустандин халкьари, гьа жергедай яз чи районэгьлийрини, милли сувар- Дагъустан Республикадин Конституциядин Югъ шадвилин гьалара къейд ийида. Тамам 27 йис идалай вилик Дагъустан Республикадин Конституция кьабулна. Ада чи республикадин государстводин тарихда важиблу ва цӀийи чин ачухна, яни республика демократвилелди вилик финин рекьел элячӀнавайди лишанламишна. Къе районэгьлийрин вилик экономика къвердавай вилик фин таъминарунин, агьваллувал хкажунин, обществодин уьмуьрдин вири хилера кӀвалахар авай гьал хъсанарунин ва къайдадик кутунин жигьетдай цӀийи ва жавабдар везифаяр акъвазнава. Чна а кардихъ инанмишвал ийизва хьи, Конституцияди чаз ганвай ихтияррал ва мумкинвилерал кӀевелай амал авуналди, районэгьлийри чпин вилик акъвазнавай везифаяр баркаллувилелди кьилиз акъудда. Муниципальный райондин администрацияди вири районэгьлийриз Дагъустан Республикадин Конституциядин Югъ рикӀин сидкьидай мубаракзава ва виридахъ мягькем сагъвал, ислягьвал, зегьметда гьакъисагъвални дурумлувал хьана кӀанзава. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрациядин кьил.
+ТӀугъвалдихъ галаз женг чӀугун давам жезва
+АЛАЙ ВАХТУНДА чи районда коронавирусдиз акси рапар ягъун давам жезва. Къейдна кӀанда, рапар язавайбурун кьадар къвердавай артух жезва. Алай вахтунда Магьарамдхуьруьн ЦРБ- дин кьилин духтурдин заместитель Альзира Мирзеагъаевнадихъ галаз авур ихтилатрай малум хьайивал, алай вахтунда азарлубурун кьадар артух хьанва. Райондин кардик квай ковиддин госпиталда 28 кас азарлубур ава. 47 кас амбулаториядин къайдада сагъар хъийизва. Лугьун герек я, азарлу хьайи ксариз коронавирусдин тӀугъвалди гьикьван чӀехи азаб, гьихьтин зарар гузватӀа чаз виридаз аквазва ва чизва. Гьавиляй чи хиве неинки са жуван сагъламвилин жигьетдай жавабдарвал авайдан, гьакӀни чун патарив гвай ксарин патахъайни къайгъударвал авун герек тирди гъавурда акьун важиблу я. Алай вахтунда 2734 касди районда вакцинадин рапар янава. Чи райондиз вакцинадин вири санлай 2958 кьадар (доза) хтанва. Къейд ийин хьи, раб вичин хушуналди гьар са касдивай пулсуздаказ ягъиз жезва. Агьалияр Магьарамдхуьруьн райондин кьилин больницада ахъайнавай рапар ядай махсус пунктуна кьабулза. ЖАННА.
+РАЙОНДА агакьнавай емишрин бегьер кӀватӀу��ин кӀвалах худда кьиле физва. Алай вахтунда райондин майишатра цил авай емишрин бегьер вахчузва, кьилди къачуртӀа, хутар кӀватӀна куьтягьзава. Хутар Россиядин базара игьтияж авайбурук акатзавай цил авай культурайрикай сад я. Районда авай багъларин умуми майдан 6253 гектардиз барабар я. Цил авай емишар районда 1200 гектарда цанва, абурукай 600 гектар хутари кьунва. Къенин йикъалди райондин лежберри 500 тонндилай артух хутар кӀватӀнава. Хутарин бегьер кӀватӀунин кӀвалах гьеле давам жезва. Хуьруьн майишат райондин экономика вилик тухузвай хилерикай кӀвенкӀвечи хел я. Кьилин чка ина багъманчивили кьазва. Эхиримжи вахтара иник куьлуь емишрин хелни- некьияр гьасилунни акатзава. «Чи виридалайни еке девлет чилел зегьмет чӀугвазвай инсанар я. Къуй абурукай гьар садан зегьмет берекатлуди, хийир гъидайди хьурай»,- лугьузва «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова. Республикада багъманчивал виликди тухун патал вири мумкинвилер тешкилзава кьилди лагьайтӀа, ина хуьруьн майишатдин хел гележегдани нетижалудаказ виликди тухун патал кутугай, берекатлу чил ва субтропикрин хъуьтуьл гьавадин шартӀар ава. Хуьруьн майишатдин хел нетижалудаказ виликди тухун чи кьилин месэлайрик акатзава.
+ДАГЪУСТАН Республика. Магьарамдхуьуруьн район. Магьарамдхуьр. Самур. Самурдин там. Каспий гьуьлуьн къерех. Каспий гьуьлел физвай тамун юкьвай туькӀуьрнавай куьгьне рехъ. Рекьин къерехар тирвал хкаж хьанвай мегъуьн зурба тарар. Чи республикада 424 агъзур гектарда тамар ава. Виликдай абурун кьадар гьам дагълара, гьам дуьзенда гзаф тир. Тамари кьунвай майданрин кьадар къвердавай тӀимил жезва. Тамун къешенгвал, гуьзелвал, лезетлувал масад я. Тама инсандин руьгь тух жеда. Ада вич азаддаказ, къулайдаказ гьиссда. Жигерри, хур ацӀана, михьи, кьезил, атирлу нефес къачуда. Инсанди вич цӀийи дуьньядал акьалтай хьиз гьиссда, адак лувар киткида Тамарни тарар чиляй экъечӀзавай набататрикай асул жуьре я. Там. Чилин шардин къацу жигер. Михьи гуьзел гьава. Ваз кӀамай кьван нефес чӀугу. Тух жедач. Ингье, Самурдин там. Дуьньяда авай кьван сагъламвилин дарманрин дарамат. И таму 20 агъзур гектарда 68 жуьредин тараралди тӀебиат чӀагурзава. Шамагъаждин, мегъуьн, муьтквердин, макъун пагьливанриз ухшар тарар! Къайи гьамга хьтин булахар, къарасуяр. Хъухъ. Кеф чӀугу.
+ЧУН кӀвалахдин рекьяй обществодин гьар жуьре къатарихъ галаз алакъада авай ксар я. Чаз иштиракай мярекатдиз къимет гун, хъсан пешекаррин кӀвалах лишанлу авун, гьар жуьре агалкьунар, бажарагъ авай инсанар дуьздал акъудун адетдиз элкъвенва. Гьихьтин гьалар арадал атайтӀани ам халкьдив агакьарун мухбирдин кьилин везифа я. И сефердани зун, хкянавай пешедиз яхцӀур йисалай виниз вафалувал ийизвай, халис вичин пешедин устад Гьасанов Агьмед Къурбановичахъ галаз гуьруьшмиш хьана. Хъсан къилихрин, са кӀусни дамах гвачир, вичин пешедин вири си��ерай кьил акъуднавай и духтурдал шумудни са сеферда газетдиз макъала кхьин лугьуз гьавалат хьайи заз ада разивал ганачир. Амма мад зи кӀевиз алахъун акурла психологдин хьтин хъуьтуьл хесетрин духтур буш хьана. Гьасанов Агьмед Къурбанович I953- йисуз Советск хуьре дидедиз хьана. Агьмед духтурди хайи хуьре юкьван школа акьалтӀарайдалай гуьгъуьниз Ватандин вилик пак буржи тамамарна, хуьруьн колхозда са гъвечӀи кӀвалахарни авуна ДГМУДИН стоматологиядин факультетдиз гьахьнай. Университет акьалтӀарай жегьил пешекар Таджикистандиз рекье тунай. Вад йисуз гъурбатда кӀвалахай ам элкъвена хайи хуьруьз хтана. Пуд йисуз хуьруьн ФАП- дин заведущийвал ва гьадалай гуьгъуьниз сарарин духтур яз къенин юкъузни кӀвалахзава. Агьмед духтурдин кӀвалахдив зун лап мукьувай таниш я. Адан гъилин кьезилвал, атай азарлудан гуьгьуьлдикай хабар кьун, ам ихтилатрик кутуна артух инжикливал авачиз дерди туькӀуьрун, тӀазвай сарариз чара авун адан гьар йикъан везифайриз элкъвенва. Зун кабинетда аваз аялар атай дуьшуьшра, ам креслода ацукьарна, вичин кӀвалахдив эгечӀдалди гьар жуьре суьгьбетрик кваз азарлудан кичӀ алудна, адан тӀазвай чкадиз чара авуна рекье хтуна. Са жизви мумкинвал авай свах къутармишиз алахъда. Им сарарин духтурдин сад лагьай лайихлувал я. Агьмед духтурди хъиягъай сарар цӀуд йисаралди са инжикливални авачиз ишлемишзава. Адан патав чи райондай хьиз, патарив гвай районрайни цӀудралди азарлуяр къвезва. Хъсан пешекарди вичин намуслу зегьметдалди хуьре, коллективда еке гьуьрмет къазанмишнава. Адан зегьмет Гьуьрметдин грамотайралди, азарлуйрин патай чухсагъулар малумаруналди лишанлу авунва. I978- йисуз Агьмед духтурди Рагьиля Балаагъаевнадихъ галаз сир сад авуна. Рагьиля Балаагъаевнадин далудихъ, Магьарамдхуьруьн ЦРБ- дин аялар хадай отделениеда кӀвалахнавай къимет авачир яхцӀур йисан тежриба гала. Агьмед духтурдихъ галаз кутур мягькем хизанда кьве тербиялу велед уьмуьрдин шегьредал акъуднава. Хва Руслана бубадин пешедин гьуьрмет хвена духтурвал кӀелна, алай вахтунда Каспийскдин ЦРБДА хирургиядин отделениедин заведущийвал ийизва. Руш Периди хуьруьн аялрин бахчада социальный педагог яз зегьмет чӀугвазва. Абуру Агьмед бубадизни Рагьиля дидедиз вад хтул багъишнава. Къуй квехъ гьабурни уьмуьрдин шегьредал акъудна, кӀвал, хуьр, общество патал вафалу, истеклу инсанар яз чӀехи ийидай къуватар ва чандин мягькем сагъвал хьурай, гьуьрметлу Агьмед Къурбанович!
+СОВЕТСК хуьр ДАССРДИН министррин Советди I952ЙИСУЗ кьабулай къарардин бинедаллаз, Магьарамдхуьруьн ва Кьасумхуьруьн районар чара жезвай къекъуьндин къерехда арадал атанай. И цӀийиз арадал атай хуьруьз Ахцегь ва гуьгъуьнлай Кьурагь районрин са жерге хуьрерай агьалияр куьч хьанай. Сифте дердийрикай яз, хуьре радиофикация, ирид йисан мектеб, хуьр ишигъдал таъминарунин мураддалди къене кудай нафтӀадал кӀвалахдай электростанция кардик кутунай. Гуьгъуьнлай регьберрин къайгъударвал себеб яз, гамар храдай фабрикадин филиал, музыкадин школа, почтадин отделение, культурадин макан, цӀийи мектеб, МТФ, чехиррин завод, хуьруьн администрациядин, колхоздин дараматар, ФАП эцигна кардик кутунай. Гьайиф хьи, уьлкведин тарихда хьайи дибдин дегишвилер себеб яз, къенин юкъуз винидихъ тӀварар кьур са жерге карханаяр, идараяр кардик кумач. Адалай инихъ са кьадар йисар алатнава. Дегиш жезвай райондин, хуьруьн уьмуьр вилик тухуник, хъсан патахъ дегишвилер арадал гъуник хуьруьн регьберри чпин пайни кутуна. Къенин юкъуз хуьре кьве мектеб, аялрин кьве бахча, мискӀин, почтадин отделение ва са жерге маса идараяр кардик ква. Гаф кватай чкадал лугьун, хуьруьн врачебный амбулаторияда кьуд духтурди амай медперсонални галаз пуд хуьруьн агьалийриз къуллугъзава. Кьве терапевтди, педиатрди ва стоматологди чпин везифаяр жавабдарвилелди тамамарзава. Гьар са духтурдал йисан вахтунда 5000 далай виниз азарлуяр гьалтзава. Чухсагъул лугьуз кӀанзава духтурриз, эхиримжи вахтара пандемиядихъ галаз алакъалу яз арадал атанвай къизгъин гьалара, чпин сагъламвал хаталувилик кватӀани агьалийрин сагъламвилин къаравулда жавабдарвилелди акъвазнава ва и жигьетдай кӀвалах давам жезва. Хуьре кардик квай «Чубарук»
+тӀвар алай бахчада 75 ва «Яру бапӀах» бахчада 68 аял тербияламишзава. Гьар йисуз и бахчайрай 20 дав агакьна аялар мектебдиз рекье твазва. Бахчадин тербиячийри ва аялри райондин, республикадин конкурсра иштиракзава ва лайихлу чкаяр кьазва. I978- I985- йисара эцигнавай пуд мертебадин школада 32I аялди ва I96I- йисуз эцигнавай 1 мертебадин школада сифтегьан классра 260 аялди чирвилер къачузва. Хъсан савадлу, пешекар малимрикай ибарат тир коллективдин кӀвалах гьамиша районда чешне хьайиди я. Советск хуьруьн юкьван школа пуд йисуз галамаз вирироссиядин «Йисан школа» конкурсдин гъалибчи хьана. Районда, республикада кьиле физвай вири конкурсра, олимпиадайра лайихлудаказ иштиракзава. Гьар йисуз школадихъ къизилдин медалар къачузвай аяларни жезва. Хуьре 20I8- йисалай тарихдин ва краеведениедин I000 далай виниз экспонатар авай райондин музейди кӀвалахзава. ЦӀудралди миллетар яшамиш жезвай хуьруьн администрациядин вилик гьялна кӀанзавай дердиярни хейлин ава. ЗИР-ЗИБИЛ кӀватӀунин ва кадарунин месэла тамамвилелди къайдада гьатнава лагьайтӀани жеда. Гьар ислен юкъуз мягьле-мягьле физвай улакьди ва и кар тапшурмишнавай ксари зир-зибил кӀватӀзава. Алай гад кьадардилай артух чимивилер аваз атуникди хъвадай ва дигидай цин патахъай са кьадар четинвилер ацалтзава. Дербентская куьчедин ва «Кен даях» участокдин агьалияр ва кьилди куьчейрин агьалияр гьафтейралди хъвадай яд авачиз жезва. Ихьтин ва са жерге маса месэлаяр хуьруьн администрациядин хиве амазма. Эхиримжи йисара уьлкведин уьмуьрда хьиз ама�� чкайрани са кьадар дегишвилер хьанва. ГьакӀ ятӀани хъсанвилихъ хьанвай дегишвилерни тӀимил туш. Чна и макъалада куьрелди хуьруьн уьмуьрдикай кхьенва ва идалай гуьгъуьниз къвезвай макъалайра хуьр арадал атуник, хуьруьн уьмуьр хъсанаруник, тарихда чпин гел туник лайихлу пай кутур инсанрикай куь фикирдиз жуьреба-жуьре макъалаяр гуда.
+Чуьхвердиз ухшар авай какаяр хадай къуш дуьньяда авай сад я- Кайра. Ада какаяр мука ваъ, дагъдин гуьнейрик хада. И жуьредин какаяр гуьнейрай агъуз авахьун мумкин туш. *** Атлантический океанда аламатдин балугъар ава- номихтис. Абур адетдин шнурдиз ухшар я. Яргъивал- I-5 метр, гьяркьуьвални са сантиметр я. *** Страусар- 45, вагьши къазар- 80, туьтуькъушар- I00, чалагъанар- II5 ва картарни I60 йисуз яшамиш жезва. *** 500 йис идалай вилик зурба суфий АЛ-АРАБИДИ инсандин фикирдихъ физический гьайбат авайди ва адавай вич элкъуьрна кьунвай затӀаризни таъсир ийиз жедайди малумарна. Гилан девирдин илимрин ахтармишунри и фикир тамамвилелди тестикьарзава. *** Чилел виридалайни кьакьан инсан Каянум тӀвар алай фин тир. Адан яргъивилел 2 метрини 83 сантиметр алай. Виридалайни кьакьан дишегьли Марианна Веде тир- 2 метрини 55 сантиметр.
+Хужакъазмайрин СОШ-ДИН 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 2006- йисуз Къафаров Тельманаз гайи Б 5051174- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+КӀелунин цӀийи йис башламиш жедалди райондин са бязи школайра ремонтрин кӀвалахар башламишнава. Чи районда федеральный программадрин рамкада аваз, капитальный ремонт пуд школада кьиле тухузва. Абурун жергеда Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин школа, Филерин ва Гилийрин хуьруьн кьве школадани ремонтар кьиле физва. Ремонтрин кӀвалахрин харжияр федеральный, республикадин ва муниципальный бюджетдай жеда. Алай вахтунда ремонтдин кӀвалахар худда кьиле физва. Абуру школайрин къаварилай башламишна ракӀарар, полар, цлар, потолокар, электрофикациядин ва отопительный системадин кӀвалахар гъиле кьунва. Ремонтар кьиле тухун патал вири школайрив герек тир стройматериалар агакьарнава. Вири ремонтдин кӀвалахар Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агьмедова гьазурнавай пландал бинеламишнава.
+РФ-ДИН Госдумади и йисан июндиз кардик акатдай важиблу къанунрикай, къайдайрикай малуматар раижнава. Абур гзаф россиянвийриз талукьбур я. ИкӀ, 1- июндилай яшамиш хьунин агъа кӀанин такьатрин кьадар ва кӀвалах тийизвай пенсионеррин пенсия 10 процентдин артух жеда. * * * РФ-ДИН субъектрин руководителриз официальнидаказ губернатор ва я региондин кьил лугьуда. Регионрин кьилериз къуллугъдал кьве муддатдилайни артух галаз-галаз кӀвалахдай ихтияр ава. Губернатордин ва региондин кьилин къуллугъдин са муддат 5 йис жеда. * * * Россияда «килигзавайдан паспорт» («паспорт болельшика») пайда жеда. Спортдин мярекатрин билетар и паспорт гвайбуруз гуда. Мярекатрин, акъажунрин список гьукуматди тайинарда. ТӀвар кьунвай документ «Госуслуги» порталдин куьмекдалди туькӀуьриз жеда. Эгер,
+спортдин мярекатриз, акъажунриз килигдайла, къайдаяр чӀурай дуьшуьшар малум ятӀа, ахьтин касдиз махсус документ гудач. * * * Гьукумдарри яракьар ишлемишунин месэладиз талукь гуьзчивал мягькемарда. Къанунда тестикьарнавайвал, яракь хаталу я. Гъуьрчен яракь, гуьлле гудай цӀалцӀам ва яргъи луьледин яракь гила 21 йис тамам хьайидалай кьулухъ къачуз жеда. Идалай фад къачудай ихтияр армияда къуллугъ авур РФ-ДИН гражданриз, гьакӀни государстводин военный тешкилатра къуллугъзавайбуруз, аскервилин тӀвар (чин) ва я юстициядин классдин чинар авайбуруз ава. Яракь хуьнин жигьетдайни бязи къадагъаяр кардик кутунва. Яракь масакӀа туькӀуьр хъувун, СМИ-РА, хабарринни телекоммуникацийрин сетра къанунсуздаказ яракьар гьазурунин ва я масакӀа туькӀуьр хъувунин малуматар раиж авун къадагъа я.
+АЛАТАЙ гьафтеда, Магьарамдхуьруьн районда, 2023 ва 2024- кӀелунин йисуз школа агалкьунралди акьалтӀарай аялрив тафаватлувилин аттестатар ва къизилдин медалар шад гьалара вахкана. Алай йисуз 45 аялди школа агалкьунралди акьалтӀарунин нетижада 31 аял къизилдин ва I4 аял гимишдин медалриз лайихлу хьана. И шад мярекат тебрикдин гаф рахуналди «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова ачухна. - Къенин юкъуз куьне яргъал йисара чӀугур зегьметдин нетижаяр кьадай цӀарцӀел атанва. Къенин югъ аялар, диде - бубаяр ва малимар паталди халис сувар я. Алай йисуз районда икьван медалистар хьунал за шадвал ийизва. Кьве предметдай 95 виниз баллар къачунвай Шамсият Аливердиевадин (Буткъазмаяр) ва Изольда Мазаевадин (Билбилрин хуьр) тӀварар еке дамахдивди кьазва. И кьве аялдиз Дагъустан республикадин Правительстводин премияр гуда. ГьакӀни чна, сабурлувилелди и гъалибвилихъ ялнавай гьар са аялдиз къазанмишнавай гъалибвал мубаракзава. Им куьне чӀехи уьмуьрдин рехъ башламишдалди эцигнавай мягькем фундамент я. И яргъал йисара квехъ галаз и рехъ кечирмишай багърийриз, малимриз, несигьатчийриз чухсагъул лугьуз кӀанзава. - Гила куьн акьуллу, савадлу, гьар са рекьяй чирвилер, гьар жуьре мурадар, метлебар авай инсанар хьанва. Къуй куьн кьилин образованияр къачурдалай гуьгъуьниз хъсан пешекарар яз хтана хайи райондиз,
+13- июль, 2024- йис. республикадиз ва уьлкведиз къуллугъ ийидай вафалу исанар хьурай. Къуй квез физвай сефер югъур хьуй, квез кьилел ислягь цав, вафалу дустар, хъсан къастар ва чандин мягькем сагъвал хьурай. Мад сеферда мубарак хьурай,- лугьудай гафаралди райондин регьберди вичин рахунар акьалтӀарна. ГьакӀни, мярекатдин иштиракчийри Россиядин Федерациядин просвещениедин министр Сергей Кравцован тебрикдин видеообращениедихъ яб акална. Мярекатдин эхирдай рахай УО- дин образованиедин начальник Улубег Абейдулаева, выпускникрин и вакъиа тебрикна ва районда образованиедин хилез кьетӀен фикир гузвай МР- дин регьбердиз чухсагъул малумарна. МР- дин руководстводин ва УО- дин управлениедин адресдиз аялри ва абурун диде- бубайри чухсагъулдин гафар лагьана. Эхирдай вири санал кӀватӀ хьана рикӀел аламукьдай шикилар яна.
+ИСЛЕН юкъуз, чи уьлкведин вири пипӀера, хизандин, муьгьуьбатдин ва вафалувилин югъ шад гьалара къейдна. И юкъуз «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедов Магьарамдхуьре яшамиш жезвай Сейфуллаеврин хизандиз мугьман хьана. МР-ДИН регьбердихъ галаз и суварин гуьруьшдиз адан заместитель Тимур Техмезов, КЦСОН- дин руководитель Рафик Асалиевни атанвай. Сейфуллаев Абдулагь Сейфуллаевичани Гьежерхалум Шайдабеговнади чпин бегьерлу хизан кутурдалай инихъ 62 йис алатнава. Муьгьуьбатдинни вафалувилин бинедаллаз кутунвай и мягькем хизанда 5 велед чӀехи авунва ва 11 хтул тербияламишзава. Райондин Кьили, Сейфуллаеврин хизандиз и сувар тебрикна, яргъал йисара сабурлувилелди кечирмишай уьмуьр акьалтзавай несил патал чешне тирди ва и чешне несилрилай несилралди давам хьана дагъустанвийри дамахдайвал хьурай лагьана.
+Хизандин, кӀанивилин, вафалувин суварин юкъуз
+ЛУГЬУДА ХЬИ, пешеяр вири важиблубур я, хкягъа жуваз хуш хьайиди. Гьахълу гафар я. Анжах са шартӀуналди, ам бажармишиз алакьни авуна кӀанда. Уьмуьрдин пеше хкядайла вичи багъманчивилин пеше хкяначтӀани, Гилийрин хуьре яшамиш жезвай Ибрагьимов Фейзудина районда багъманчивал вилик тухунин карда кьетӀен роль къугъвазва.
+БАГЪМАНЧИВИЛЕЛ машгъул хьуниз, алай вахтунда чи районда кьилин фикир гузва. Районда кутунвай багълари ругуд агъзур гектардив агакьна майданар тешкилзава. Бегьерлу багъларин майданар гегьеншарун иллаки важиблу яз гьисабзава. Гьа и кардал Ибрагьимов Фейзудин вичин хизанни галаз машгъул жезва. Фейзудина вичив гвай 30 гектар чил, са чӀибни бушдиз тун тавуна жуьреба-жуьре сортарин къелемар яна, менфятлувилелди ишлемишзава. Ирандай, Турциядай къачуна гъанвай ичерин, хутарин, машмашин къелемар бегьердиз атанва. Идалай гъейри, Фейзудина вад гектардив агакьна чиле чи бубайрин ичерин, чуьхверрин ва маса сортар арадал хкизва. ЦӀи Фейзудина 4 гектардай 60 тонндив агакьна фад жедай сортарин хутар маса гана. Алай вахтунда ичерин бегьер агакьзава. Багъманчи Фейзудина гатун гьич са югъни бушдиз ракъурзавач. Ам вичин хизанни галаз гатфар бегьерлувилелди кӀватӀунин, гьич са емишни пуч тавуна, вичин хизандин зегьметдалди гьасилнавай бегьер вадеда къачузвай муьштӀеридал акакьарунин яцӀа ава. Багъларин бегьер хъсанди хьун патал багъманчиди йисан кьиляй-кьилиз багъдин кӀвалахар акъвазарна виже къведач. Багъларал гьамиша зегьметчи инсандин гъил алаз хьана кӀанда. ХъуьтӀуьз багъда обрезкаяр, михьивилер, тарарин пунариз пер ягъун, агротехникадин кӀвалахар, гатфариз тарариз, къелемриз ятар гун, миянардай кӀвалахар, зиянкар гьашаратрикай хуьдай дарманар ягъун, гатуз ��агъларин чил векьикай, хъчарикай михьун, багъдин бегьер кӀватӀдай серенжемар кьабулун ва зулуз бегьер пуч тавуна кӀватӀна куьтягьун. Ибур вири багъманчидин гьар йикъан кӀвалахар я. Государстводини, арадал атанвай гьаларини чавай багъманчивал, уьзуьмчивал уьрел хкун истемишзава. Районда и кар патал вири шартӀарни яратмишнава. Райондин руководстводи чилел зегьмет чӀугвазвайбурун тереф хуьзва. Гьар са гектар багъ кутун патал авур харжияр арадал хкун патал субсидияр гузва. Мад вуч кӀанзава? Гъилер къакъажна багълар кутун. Багъманчидин вилик акъвазнавай тӀал алай месэла сад я. Къелемар бес жезвач. Республикада исятда бегьерлу багълар патал къелемар битмишарзавай са питомник кьванни авач. Яргъарай гъун гзаф багьаз акъваззава. Гьавиляй чи республикада багълар кутун патал энгелар тавуна питомникар арадал гъун чарасуз я. Гьа им багъманчидин къенин йикъан тӀал алай месэла я,- лугьузва Фейзудина. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+13- июль, 2024- йис. ЗА ГЪИЛЕ кьунвай темади инсанрин вилик акъвазнавай месэлайрикай, иллаки жегьил несилдин вилик, ачухдиз суьгьбет ийидай мумкинвал гузва. Жегьилрин вилик и кар хцидаказ акъвазнава, вучиз лагьайтӀа абуруз уьмуьрдин кӀуь-цуру хъсандиз чизвач. Уьмуьрда лагьайтӀа, регьятвилерни жеда четинвилерни, хуш кӀвалахарни рикӀин тӀарвилерни. Уьмуьрдикай чпин фикирар вири камаллу, акьуллу инсанри гзаф лагьана. Кьан чна 16 йисан яшда авай Михаил Лермонтов. Вичин «Предсказание» шиирда ада Россиядин чилел тотолитарный режим къведайди къейднай. 15 йис хьанвай Александр Пушкина вичин азадвиликай кхьенвай шиирралди урусрин шииратдин буба Г. Державин гьейранарнай. Заз лугьуз кӀанзава, жегьил несилдин уьмуьрдин кьилин метлеб Некрасован «Шаир ва гражданин» шиирдин цӀарар хьун лазим я. «Шаир вакай тахьайтӀани жеда, амма гражданин хьун ви буржи я». Дугъриданни, чи уьмуьрда кьилинди гьарда вичин чка жагъурун, обществодиз, халкьдиз жув герек атун я. Дидедиз хьайила чун вири сад хьиз я, амма чи биологиядин, сагъламвилин, психологиядин мумкинвилер сад туш. За и гафар вучиз кхьизва? Гзаф жегьилриз хъсан образование къачуз кӀанзава. Чпизни юристар, экономистар жедай фикирар ава. Бес уьмуьрдиз сифте камар къачузвай, школа куьтягьзавай жегьилрин фикирар куькай хьурай, абуруз гьихьтин мурадар хьун герек я? СИФТЕНИ-СИФТЕ ХХI- асирдин жегьилри чи халкьдин хъсан адетар, крар давамарна
+АЯЛАР КӀАНДАЧТӀА, АДАКАЙ МАЛИМ ЖЕДАЧ
+кӀанда. Заз абурукай гьахъ гвай, чпин принципар гвай, мани «умуми хорда» ягъ тийидай, викӀегь, Ватан, халкь патал чанни гьайиф текъведай патриотар хьана кӀанзава. 1820- йисуз Пушкинан «Руслан и Людмила» поэма акъатайла, ам дакӀанбуру жегьил шаирдик кутун тавур буьгьтенар, тахсирар хьаначир. Куьмекдиз Ф. Глинка атана, ада вичин «К Пушкину» шиирда икӀ лугьузва: «КичӀе жемир, жегьил шаир! Несилрин гелер квахьда, амма бажарагълувал яшамиш жеда, гений ре��ьидач». Лувар акатай Пушкина Глинка чӀехи гьарфунилай гражданин я лагьана. Зи фикирдалди пачагьдиз бегенмиш тушир Пушкинан пад кьун Глинкадиз регьят тушир. Чаз гзаф вахтара ихьтин викӀегьвал бес жедач. Вахтар гила масабур я, уьмуьр акъвазнавач. Вахтуни истемишзавайвал, школади вичин везифа кьилиз акъудзава. Малимвал хъсан пешейрикай сад я. Са вахтара за и кардикай гзаф фикирнай. И мукьвара зи гъиле тӀварван авай педагог Сухомлинскийдин «РикӀ аялриз гузва» ктаб гьат хъувуна. КӀелай ктаб тиртӀани, ада зун мад сеферда гьейранарна. Яргъал хуьруьн школада адалай алакьай кьван крар вуч я! Дяведилай гуьгъуьнин гзаф четин йисара цӀийиз армиядай хтанвай жегьилдилай школада аялрин дуствилин мягькем коллектив туькӀуьриз алакьна. Малимвиликай за вучиз кхьизва? Гьайиф хьи, чи пеше массовый жезва, пешекарвал квахьзава. Школадиз са патахъайни гьазурвал авачир пешекарар къвезва. Бес пака гьикӀ яшамиш жеда? Чи пеше актердин пешедиз ухшар я. Сад хьтин, са квелди хьайитӀани чеб чпелай тафаватлу тежедай артистар низ бегенмиш жеда? Эгер малимдихъ вичин кьетӀенвал, вичин хатӀ, пешекарвилин устадвал авачтӀа, ада вичиз маса кеспи жагъурна кӀанда. «Аскерар яз дидеди хадач»,- лугьуда. Заз и гафарал рази жез кӀанзавач: инсан дидеди малим яз хана кӀанда, адаз вичин хатӀ кӀанда, вичин къамат кӀанда. Предметдин чирвилер хьун тӀимил я, теориядай викӀегь хьун, методикадин жигьетдай устадвал генани тӀимил я: аялар кӀандачтӀа, адакай малим жедач. Общество кьилдин инсанрикай ибарат я. Эгер гьар са кьилди къачур кас хъсан яшамиш жезватӀа, вири обществони хъсан яшамиш жезва. Къе чун демократиядихъ физва. Анжах са бязи жегьилриз демократия кефер чӀугун, кӀандай крар авун, масадакай фикир тавун хьиз ава. Им анархия лагьай чӀал я. Гьелелиг чаз къанундиз гьуьрмет ийиз чир хьанвач. Закондал амал тавуртӀа, жегьилдал гзаф четин вилер гьалтда. Заз чи жегьилриз мумкинвилер гзаф хьана кӀанзава. Гьам пулунин ва затӀарин девлетар, гьам руьгьдин. Анжах руьгьдин девлетар са пулунихъни къачуз жедач. Заз чи, малимрин буржи жегьилрин рикӀерик къалабулух кутадай суалар эцигун хьиз ава. Месела, «Ахпа вуч ийида? Вуч паталди за кӀелзава? Завай инсанриз гьихьтин куьмек гуз жеда?». Эгер ихьтин фикиррал жегьил несил чавай гъиз хьайитӀа, чун бахтлу инсанар я. Анжах бахтлу уьмуьр регьят уьмуьр я лагьай чӀал туш. Н. НАБИЕВ. РФ-ДИН лайихлу малим.
+ДЕГЬ замандин тарих чирунал машгъулбуруз вуч аллагь яз малумарай Египетдин фараон хъсандиз чида. Къуръанда, кьилди къачуртӀа, «Юнус» сурада, адан гьакъиндай малуматар ганва. И фараондин мейит факт тестикьарзавай шагьид яз Англиядин машгьур Бритин музейда хуьзва. Им шуьшедин кӀаник хуьзвай мумифицироватнавай, чин кӀаник кваз ярх хьанвай инсандин жендек я. Мягьтел жедай кар ам я хьи, мумифицироватнавай а жендек музейдин гьа и паюна авай маса мумийрилай тафаватлу жезва. Фараондин жендекда бедендин вири органар сифте авай формада амазма. Кьенвай инсандин жендек са гьафтедин йикъара харапӀ жедайди виридаз чизва. Бес и жендек вучиз сифте авай гьалда ама? Пуд агъзур йис алатнава эхир! Мумифицироватнавай жендекарни са кьадар вахт алатайла харапӀ жез башламишда. Им илимди субутнавай кар я. Бес фараондин жендек амукьунин сир вуч я? И сир чаз пак тир ктабди- Къуръанди ачухзава. Инални Къуръанди вичин зурбавал ва вич Аллагьдин ктаб тирди субутзава. Къуръандин аятри фараондихъ галаз Муса (Моисей) пайгъамбардин женг инанмиш жедай саягъда къалурзава. Муса пайгъамбар чи девирдиз къведалди 1200- йисара яшамиш хьана, яни пуд агъзур йис идалай вилик фараон Мусадиз акси кас тир. Эхь, дугъриданни Къуръан Аллагьдин ктаб я ва и ктабда гьакъикъат ава. Гьич са гьаятдин фикирдини къенин йикъалди вичин важиблувал квадарнавач. Фараондихъ галаз алакъалу вакъиа Бритиш музейда эцигнавай экспонатдихъ- фараондин мейитдихъ галаз алакъалу я. Им инсаниятдиз нисят хьун патал Аллагьди къалурнавай аламат я. Музейдин экспонат жагъанвай чкани Аллагьдин и аламат тестикьарзавай са делил я. ГьикӀ лагьайтӀа, сагъдиз амай и жендек Яру гьуьлуьн къерехда Джабалани лугьудай чкадал чилик квай. Англиядин ахтармишардайбуру гьуьлуьн къерехдай чилин къумадикай хкудна и жендек чпин ватандиз хутахна. И жендекдин яш тайинарун патал ахтармишунардайбурун нетижайри къалурайвал, адан 3000 йис я. Ида а кардин гьакъиндай лугьузва хьи, и инсан Муса пайгъамбардин девирда яшамиш хьана. Идахъ галаз сад хьиз, Къуръандин аятри ва тафсирри и йикъарин гьакъиндай тестикьарзава. Месела, 1144- йисуз кьейи АЗЗАМАХШАРИЙДИ «Юнус» сурадин 92- аятдиз тафсир гудайла вич кьейидалай гуьгъуьниз 800 йис алатайла жегъидай жендекдин акунар гьихьтинбур ятӀа къалурнава: акунар лагьайтӀа, лап мягьтелвал ийидай хьтин дуьзбур я, на хиялда а кас и жендек кучудай кас я. материал гьазурайди Р. МУРАДАЛИЕВ я.
+ИНЖИЛДИК гзаф кьадарда клетчатка, фосфор, кальций, ракь калий магний ва генани А, ВI, В2, В3, В6 ва С витаминар ква. Гьа и минералар, витаминар ва гзаф кьадарда ивидик фад какахьдай шекер квайвиляй, инжилди зегьметдин ва акьулдин кӀвалахрилай кьулухъ, инсандиз фад къуват хкизва. Вичиз энергия гзаф авайвиляй, инжилди мускулрин ва нервийрин системайриз сагъарунин къуват гузва. Емишрин арада виридалайни гзаф минералар инжилдик ква. Инжилдин клетчаткадик квай шейэри ивидик квай холестериндин кьадар агъузарзава. Малум тирвал, чпин тӀуьна гзаф клетчатка ишлемишзавай инсанар, саки садрани рикӀинни дамаррин азаррик начагъ жезвач.
+ЦИПИЦӀ витаминринни минералрин тӀебиатдин гьамбархана хьиз, къиметлу емишрикай сад хьиз гьисаба кьазва. Адак 20- 25% ивидик фад вичик фитӀинзавай шекер ква, гьавиляй зегьметдин ва акьулдин кӀвалахар гзаф гьалтзавай инсанриз ам гзаф хийирлу я. Вичик гзаф кьадарда шекер ва ракь квайвил��й, ципицӀди беденда иви арадал атуниз куьмек гузва, гьелбетда, анемиядикай сагъарзава. Адалай алава яз, чӀулав лекьинин, дуркӀунрин азарар авайла ва тӀуьн цӀурурдай система чӀур хьайила, сагъардай тӀебиатдин шейэр ква. ДуркӀунрин кӀвалах хъсанар авуникди, ципицӀди беденда кӀватӀ хьанвай токсинар акъудиз куьмек гузва. Ахтармишунри къалурнавайвал, ципицӀдик квай са бязи химиядин шейэри, онкологиядин азарар арадал атунин хаталувал агъузарзава.
+*ЧИ УЬЛКВЕДИН меркез Москвадиз цикай кьитвал авай. ЙИКЪАЛАЙ-ЮКЪУЗ чӀехи жезвай шегьерди гьар са сятина миллион ведройралди яд ишлемишзавай. кьери хьанвай Москва вацӀувай шегьердин ихьтин еке игьтияжар таъминариз жезвачир. Шегьер целди таъминарунин месэла тамамдаказ гьялун патал Сталина Волга вацӀ «элкъуьрун» ва адан са пай яд Москвадиз рекье тун теклифна. Сталинан пландалди лап зурба имарат арадиз гъана: 128 километр яргъивал алай Москва- Волга (гила Москвадин тӀварунихъ галай къанал) къаналдай Урусатдин чӀехи вацӀун яд Москвадихъ авахьна ва шегьер гьамишалугъ яз целди таъминарунин месэла тамамвилелди гьялна. * Хъархъу тарцин таза хилерин чкалрихъ беденда авай йоддин кьадар ва нефесдин органар къайдадик кутадай, гьакӀни беденда авай жуьреба-жуьре паразитар (шарар ва мсб.) рекьидай ва щитовидный железадин азарар сагъардай къуват ава. *ЧӀуру шабалатрин таран чкалри рикӀин азарар, тромбофлебитар, фалуждин, варикоздин азарар сагъариз ва бедендик квай холестерин тӀимилариз куьмек гуда. *ЦӀвелин тарцин чкалар куьлуь тварар акъатна, дакӀуна яру хьанвай (восполительные) азарар (маститы, циститы, кисты) сагъар хъийидай къуватлу антибиотик я. *Гъуьлцин тарцин, аморфдин, лимондин, чӀуру пӀинидин чкалар нервияр секинардай ва хъсан ахвар гъидай дарман я. Лимондин, чӀуру пӀинидин, чумалрин, мерейрин, малинадин тарарин чкалар ругур гьалимади иви хъсандиз кьери ийида. *Ичин тарарин таза хилерин чкалри,жикӀийрин ва инийрин тарарин дувулри, гьакӀни пырейдин ва свинороядин дувулри дуркӀунар, туькьуьл ва цварадин куркур къумадикай ва куьлуь къванерикай михьи хъийида. Гьеле 1939- йисуз гьар юкъуз, гьар са шегьер эгьлидал 300 литр яд гьалтна. И кьадар яд дуьньядин гьич са уьлкведин меркездин агьалидални гьалтзавач. * * *
+ДУЬЗ ЦӀАРАРА: 1.Зулум, зиллет. 4.КӀвализ атанвай кас. 7.Са низ ятӀани табий кас. 8.Эсиллагь. 9.Явашдиз. 11.Исятда, гила ваъ... . 13.ДакӀан хьун, негь авун. 14.Махарик жедай уюнсуз къари. 15.Хранвай куьгьне гуьлуьтар ва маса затӀар ремонт хъувун. 18.СУД-ДУВАНДИК квай касдин гьакъиндай вичиз акурвал лугьун. 20.Са нихъ галаз ятӀани вердиш хьун, адахъ галаз алакъа хьун. 22.Кар алакьдай, хъсан къилихрин инсан. 24.Кар алай, кьилин месэла. 25.Техил алцумунин са уьлчме. 27.Гьяркьуьвилин синоним. 28.УстӀар. 29.КӀавузар. 30.Сивяй сес акъудунин са къайда. ТИК ЦӀАРАРА: 1. Акъажунар (гафаралди). 2.Недай суьрсет. 3.Тербия. 4.Тебрик. 5.Манидин аваз. 6.Медицинада ишлемишдай спиртдин са жуьре. 10.Камалэгьли. 12.Кьил тӀа хьайила акьалтда. 16.Хашпересрин пайгъамбар. 17.Хуьр. 18.Гьеле парникда амай майвадин ... . 19.Чайгъун авайла гьуьлел акьалтда. 20.Эйбежер. 21.Чапхунун. 22.Кар алакь тавун. 23.Мумкин тир, фикирдиз гъиз жедай. 26.Гьарамзада. 27.Шак алаз, ятӀа, туштӀа лугьун. Кроссворд туькӀуьрайди А. АТАХАНОВ я. *Иер къизилгуьлдин атирдилай, адан хци цацун таъсир кьетӀен я. *Руьгьдиз михьи дишегьли диде я, дуьнья я, къизил я, уьмуьр я, руьгьдиз кьезил шей гьарайвургьай я, цӀай-дяве я, кфир я. *Гьар са яшдиз вичин акун, мешреб ава. *Фад чӀехи хьайиди, фад кьуьзуьни жеда. *ЮГЪ-ЙИФНИ меслят туш чеб-чпив, гьабурни савдада ава. *Ахмакьдин пӀузарив вирт гуьцӀайтӀани, адан сивяй акъатдайбур ахмакь ихтилатар я.
+Къуйсунрин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2000- йисуз Магьамеднебиева Джульетадиз гайи 5476654- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+ГЬУЬРМЕТЛУ дишегьлияр! За квез Виридуьньядин дишегьлийрин югъ- чи халкьдин рикӀ алай сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Гатфарихъ галаз санал къаршиламишзавай и сувари дишегьлидиз авай гьуьрмет мадни артухарзава, адан регьимлу къамат мадни ишигълу ийизва. Чи уьлкведа дишегьлидиз- дидедиз, дишегьлидиз- зегьметчидиз гьар са жигьетдай кьетӀен фикир гузва. Районда образованиедин, медицинадин, культурадин идарайра ва производствода дишегьлийри гьакъисагъвилелди кӀвалахзава. Абурун жер
+геда Ватандин наградаяр ва Гьуьрметдин тӀварар ганвайбурни гзаф ава. Вири девирра дишегьлияр кӀвалин къул хуьзвайбур яз, гьакъисагъ зегьметчияр яз, камаллувилин, гуьзелвилин ва руьгьдин чимивилин чешнеяр яз машгьур хьана, гьа ихьтин гуьзел лишанралди вири халкьдин патай гьуьрмет къазанмишна. Куьне чун неинки экономикадин, культурадин ва социальный рекьяй вилик финик, гьакӀ чун руьгьдин рекьяйни мягькем хьуник, чилел ислягьвал хуьник акьалтӀай чӀехи пай кутазва. Квехъ ва куь балайрихъ мягькем сагъвал, хизандин хушбахтлувал ва уьмуьрдин генгвал хьун чи мурад я. Къуй куь кьилел гьамиша экуь ва михьи цав хьурай! Ф. З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+ХИЗАН кутун регьят кар я, амма хизан кьиле тухунихъ, адан къадир хьунихъ, хуьз алахъунихъ са кьадар ялунарни гала. Ялунрин нетижаярни са кьадар уьмуьр кечирмишайла аквада. Къенин зи ихтилат хизан кутурдалай инихъ 46 йисуз санал яшамиш хьанвай, чпин мукай тербияллу кьуд велед акъудунилай гъейри, цӀудралди несилриз тербия ва чирвилер ганвай малимар тир Исмихановрин хизандикай фида. И макъала кхьин дишегьлийрин суварал ацалтуниз килигна заз фикир кьетӀендаказ, вичин уьмуьрдин юлдашдиз даях хьайи, играми диде лагьай багьа тӀварцӀин сагьиб Умразият Шихагьмедовнадал желб ийиз кӀанзава. УМРАЗИЯТ ШИХАГЬМЕДОВНА I953- йисуз Кьасумхуьрел бухгалтердин хизанда дидедиз хьанай. Хайи хуьруьн мектебда муьжуьд класс акьалтӀарай жегьил Махачкъаладин медучилищедиз гьахьнай. Училище акьалтӀарай пешекарди вичин зегьметдин рехъ Алкьвадар хуьруьн ФАПДА медсестра яз башламишнай. Са йисалай уьмуьрдин кьадар кьисметди ам Советск хуьруьз акъудна. Эвленмиш хьайи жегьилар кӀелунар давам хъийиз вахтуналди Махачкъаладиз куьч хьана. Уьмуьрдин юлдаш Намедин Сейфединовича ДГУДИН физматематический факультетда кӀелзамай. Хизандин жавабдарвал хиве гьатай Умразият Шихагьмедовнадивай вичин мурад тир хирургвал кӀелиз хъхьаначтӀани, ада гуьгъуьнлай ДГУ- дин биологиядин факультет акьалтӀарнай. ВУЗАР акьалтӀарай жегьилри зегьметдин рекьер гьарна башламишнатӀани са вахтунилай чпин хизандин ери кутур Советск хуьруьз хтана гьана юкьван мектебда кӀвалахдив эгечӀна. Намедин Сейфединович математикадин малим ва Умразият малимди психолог яз башламишай зегьмет къенин юкъузни давам жезва. Абуру тарс гайи цӀудралди несилри чухсагъул лугьузва. Кьведни ругуд аялар авай чӀехи хизанрай акъатнавай, хизандин къиметлувиликай хабар авай абуру чпизни кьуд веледдикай ибарат тир мягькем хизан кутуна. КӀвалахдин рекьяйни чпин алакьунар ва чирвилер къалурай Намедин ва Умразият Исмихановрин зегьмет шумудни са Гьуьрметдин грамотайралди лишанлу авунва. Намедин Сейфединович «РД- дин образованиедин отличник» тӀварцӀин сагьибни я. Тарс гузвай аялрин ва абурун диде – бубайрин патай еке гьуьрмет къазанмишна. Хуьруьн уьмуьрдикай са юкъузни къерех хьанач. Масадан дердиникай хабар кьадай, алакьдай куьмекар гудай, гъвечӀи чӀехи чидай и хизанда чӀехи хьанвай веледарни хуьр, кӀвал, общество патал лайихлу инсанар хьана. Алатай йисуз абурун хва Заур Намединовичаз РФ- дин образованиедин министердин приказдалди «Россиядин Федерациядин образованиедин хилен «Гьуьрметлу работник» лагьай тӀвар ва хурудал эцигдай знак ганва.
+Жуван велед жувалайни вилик фин гьар са диде-бубадин мурад я Заур Намединович ДГУ- дин информатикадин ва информационный технологийрин факультетдин декан, экономикадин илимрин кандидат, информациядин технологийринни экономикадин процессрин моделар туькӀуьрунин кафедрадин доцент я. Муькуь хва Марсела майордин чинда аваз, Самарадин УФСИН- дин медицинадин къуллугъдин начальник я, пуд лагьай хва Сейфедина Чепелрин заставада военный яз ва руш Диларади Калининградский областдин реабилитациядин центрда тербиячи яз зегьмет чӀугвазва. Абурухъ хъсан тербиядилай гъейри, махсус кьилин образованияр, мягькем хизанар ава. Абуру Умразият дидедизни Намедин бубадиз I2 хтул багъишнава. Умразият дидеди лугьузвайвал, балаяр, хтулар зи уьмуьрда виридалай багьа на
+БЯЗИ маса миллетриз хьиз, чазни гьар йисуз манидарар гзаф жезва, амма абурун арада кьетӀен бажарагъ ва устадвал авай пешекарар кьеризцӀаруз ава. Манидарвилин рекьяй вини дережадин устадрикай сад, чи арада фадлай машгьур хьанвай, вичин суьгьуьрдин хьтин сесиналди яб акалзавайбурун гуьгьуьлар хкажзавай САИДАЛИЕВА НАЗИЛЯ ИЗАМОВНА я. Ам I974- йисуз Магьарамдхуьруьн райондин Гъапцегьрин хуьре тӀвар-ван авай зуьрнечийрин несилрин хизанда дидедиз хьана. Адан рагьметлу чӀехи буба Саидалиев Гуьлбала хуьре тӀвар-ван авай зуьрнечи тир. Вичин буба Саидалиев Изам балабандин халис устад тир. Аял чӀавалай манияр тамамарунал, кьуьлер
+града я, гатун каникулрин вахтунда жуван веледар хизанарни галаз хайи гъвечӀи ватандиз, кӀвализ кӀватӀ жезвай легьзеяр виридалай бахтлубур я. Ихьтин чешнеллу хизан кутунвай Исмихановрин хизандиз аферин ва чухсагъул лугьуз кӀанзава. Гьикьван итимдин бармак, жавабдарвал, зегьмет чӀехи ятӀани, хизандин далу пад мягькемарзавай дишегьлидилайни гзаф крар аслу я. Иллаки и хизанда тарифлу свас, вафалу юлдаш, играми диде хьайи Умразият дидедин зегьмет къейд тавуна жедач. Мумкинвиликай менфят къачуна чна квез алукьзавай 8мартдин сувар мубаракзава. Къуй балайрилай квез анжах шад хабарар атурай ва винидихъ лагьанвай хьтин бахтлу легьзеяр куь уьмуьрда мукьвалмукьвал тикрар хьурай, гьуьрметлу Умразият Шихагьмедовна!
+авунал рикӀ алай Назиляди школада кӀелзамаз клубда физвай гьар са мярекатда активвилелди иштиракдай. Гьавиляй школа акьалтӀарна жегьил руш Махачкъалада авай Гьукуматдин Культурадин училищедик экечӀна ва анаг лап хъсандиз кӀелна акьалтӀарна. I99I-ЙИСАЛАЙ «Лунный свет» группадин манидар я. Яб акалзавайбурун арада вичин бажарагълувилелди еке машгьурвал, гьуьрмет къазанмишнавай манидарди къе «Лунный свет» группадал дамахзава. Вичин яратмишунарни агалкьунар, халкьдин патай къазанмишнавай кӀанивални гьуьрмет и группадихъ галаз алакъалу ийизва. Яратмишунри цуьк акъуднавай манидардихъ маса чӀаларални манияр тамамардай алакьунар ава. 20I2- йисалай Магьарамдхуьруьн райондин культурадин КӀвале кӀвалахзава. Райондин клубда кьиле физвай гьар са мярекатда Назиляди иштиракзава, тамамарзавай манийралди тамашачияр шадарзава. Назиля хъсан манидар хьиз, ферли дидени я. Ада вичи чӀехи авунвай рушаз Лаурадиз хъсан тербия гана, школа хъсан чирвилер аваз куьтягьна ДГПУДИН психологиядин факультет акьалтӀарна, психолог пешекарвал къачуна. Алай вахтунда Москва шегьерда яшамиш жезва. Къуй устаддихъ гележегдани агалкьунралди манияр лугьуз чун шадардай сагъвал хьурай. Гьамиша сивел хъвер алай, масадан дердиникай хабар кьадай хъсан инсан, гуьзел дишегьли, гьуьрметлу Назиля ваз алукьзавай 8-Мартдин сувар мубаракрай квез сагъвал, уьмуьрда хушбахтвал хьун чи мурад я.
+ГУЬЗЕЛ гатфарин вацра, играми диде, гьуьрметлу хуьруьнви, хъсан яр-дуст, зегьметкеш инсан ГЬАМИДУЛЛАЕВА МУМИНАТ ФАЖИДИНОВНАДИ вичин 60 йисан юбилей къейдзава. Къенин юкъуз заз, яргъара яшамиш жезвай чи районэгьлидин уьмуьрдин рекьикай са куьруь ихтилат ийиз кӀанзава. Муминат Фажидиновна I962- йисуз Магьарамдхуьруьн райондин Билбилкъазмайрин хуьре дидедиз хьана. Хайи хуьруьн школа агалкьунралди акьалтӀарай чирвилерихъ ялзавай жегьилди, аял вахтунилай вичин рикӀе гьатнавай малимвилин пешедал машгъул хьун фикирда аваз, ДГУ-ДИН физматематический факультетдик экечӀнай. Школада хьиз, кӀелзавай чкадани къастунин кӀевивал къалурай жегьилди ВУЗНИ агалкьунралди акьалтӀарна. Хкянавай малимвилин пешедин сирерай кьил акъудиз хайи хуьруьн мектебдиз хтана. Уьмуьрдин кьадар кьисметар себеб яз Буткъазмайрин хуьруьз гъуьлуьз фейи Муминат гуьгъуьнлай уьмуьрдин юлдашдихъ галаз ХМАО-ДИН (Ханты-Мансийскдин автономный округ) Нефтюганск шегьердиз акъатна. Уьмуьрдин юлдаш Шамсудина гьана нефтянник яз кӀвалахзавай, алай вахтунда ам лайихлу пенсиядиз экъечӀнава. Физматематический факультет акьалтӀарнавай ада 20 йисуз школада математикадин малим яз зегьмет чӀугуна. Зегьметдин рекье гьар жуьре наградайриз, Гьуьрметдин грамотайриз лайихлу хьана. Ам кьилин категориядин малим я. Алай вахтундани Муминат Фажидиновнади Нефтюганск шегьерда авай нефтянной колледжда тарсар гузва. Гьамиша аялрал рикӀ хьайи Мумината хкянавай пешедиз къенин юкъузни вафалувал хуьзва. Хайи ватандивай яргъа аватӀани, хайи хуьр, тарс гайи малимар, къуни-къуншияр, мукьва-кьилияр садрани рикӀелай ракъурзавач. Гьамиша гьабурухъ галаз алакъа хуьзва. КӀвалахдикай азад вахт хьанамазди хайи ватандихъ ялзава. Вичин уьмуьрдин юлдаш Шамсудинни галаз кьве хва уьмуьрдин шегьредал акъуднава. Абурухъ чпин хизанар, образованияр, пешеяр хьанва. Виридалай еке девлет тир хтулар арадал атанва. Чи уьлкведа гьар йисуз къаршиламишзавай дишегьлийрин сувар 8- Март ва жезвай 60 йисан лайихлу юбилей чна квез рикӀин сидкьидай мубаракзава. З. АЛИМИРЗОЕВА, Советск хуьр.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда вакцинация давам жезва. Магьарамдхуьруьн райондин больницада чӀехибуруз ва гъвечӀибуруз коронавирусдиз акси рапар ягъун патал 3 пункт кардик кутунва. Аялриз вакцина ягъун патал Магьарамдхуьруьн райондин аялрин поликлиникадин отделениядиз фейитӀа жезва. Вакцинация ишлемишунин месэла райондин руководстводин гуьзчивилик ква. Къенин юкъуз 22389 касди рапар ишлемишнава. Вакцина янавай аялрин кьадар 43 я. Дагъустандин здравоохранениедин министерстводин делилрал асаслу яз, коронавирусдин тӀугъвалдин девирда чи республикада 10 агъзурдилай виниз аялар азарлу хьана. Гьавиляй аялризни вакцина ягъун чарасуз я. Алай вахтунда Магьарамдхуьруьн райондин больницадиз вакцина КОВИД19 «ГАМ-КОВИД-ВАК-М». Торговый маркадин «Спутник-М ахъайнава. Препарат кьве компонентдикай ибарат я, кьвед лагьай этап 21 йикъалай хъийида. ТӀугъвалдиз акси аялрин вакцинадин состав чӀехибурун вакцина хьтинди я. Амма аялриз вакцина ядайла вад сеферда тӀимиларзава. Мад сеферда лугьузва, азарлу хьайи чӀехибурузни, гъвечӀибурузни коронавирусдин тӀугъвалди гьикьван азаб, гьихьтин зарар гузватӀа, чаз виридаз чизва ва аквазва. Гьавиляй чи хиве неинки са жуван сагъламвилин жигьетдай жавабдарвал авайдан, гьакӀни чна патарив гвай ксарин патахъайни къайгъударвал авун герек тирди гъавурда акьун важиблу я. Мад сеферда квез эвер гузва, тӀугъвалдиз акси рапар ягъун. Куь ва кӀвале авай аялрин сагъламвал куь гъиле ава. Раб ягъиз кӀанзавайбур Магьарамдхуьруьн райондин кьилин больницада ахъайнавай рапар ядай махсус пунктуна кьабулзава.
+ИХТИЛАТ инсан, адан агьваллувал, шартӀар хъсанарун патал, кьилди къачуртӀа, хуьрер аваданламишунихъ, агьалийриз яшайишдин къулай шартӀар яратмишунихъ рекье тунвай, РД-ДИН Кьил Владимир Васильева кьабулай эвелимжи проектрикай сад «Чи Дагъустан- чи къулай рекьер» программадин кӀвалах давам хьуникай физва. Республикадин амай шегьеррани районра хьиз, чи райондани хуьрерин рекьер асфальтламишунин, инсанриз къекъведай тротуарар туькӀуьрунин кӀвалахар кьиле физва. Санлай районда 7 хуьруьн куьчейра къир цада. Алай вахтунда районда 4 километрдихъ агакьна мензилдиз, I0 объектдал рекьер асфальтламишунин кӀвалах давамарзава. Винидихъ ихтилат физвай аваданламишунин кӀвалахар кьиле тухудайла, райондин руководстводи сифте нубатда стратегиядин жигьетдай еке метлеб авай объектар фикирда кьуна. Ибур Азербайджандихъ галаз сергьятдал алай Тагьирхуьруьн къазмайрин ва Филерин муниципалитетар я. «Чи Дагъустан- чи къулай рекьер» эвелимжи проектдик республикада санлай 24I километрдин мензил аваз 355 куьче ремонт авун гала. Проектдин бинедаллаз чи районда хуьрер аваданламишунин кӀвалахар башламишна са акьван вахт туштӀани, дегишвилер аквадайбур я. Хъартаскъазмайрин, Магьарамдхуьруьн, Гилийрин, Ярагъкъазмайрин ва маса хуьрерин са бязи куьчейра къир цана куьтягьна, муниципалитетрив ишлемишиз вахканва. Са бязи чкайра асфальтламишунин ва тротуарар туькӀуьрунин кӀвалахар давам жезва. Ремонтар кьиле физвай объектрал кӀвалахар кьиле физвай гьал, абурун ери ахтармишун «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Фарид Агьмедован гьар йикъан гуьзчивилик гала.
+Гатун кӀвалахриз- йигин еришар!
+АРАДАЛ атанвай тӀугъвалдин шартӀара республикада экономикадин хиле, кьилди къачуртӀа, хуьруьн майишатда кӀвалахар акъвазарун лазим туширди РДДИН Кьил Владимир Васильева малумарнай. Чи райондин багъманчияр патал емишар, майваяр кӀватӀдай къизгъин вахт алукьнава. ПӀенияр кӀватӀна куьтягьнава, хутар ва алучаяр кӀватӀун давам жезва. Алай вахтунда райондин багъманчийри чпин багъларай ва саларай 400 тонндив агакьна пӀенияр ва 1300 тонндилай виниз хутар кӀватӀнава. Лугьун лазим я хьи, республикада чи район багъманчивилел гьалтайла, кӀвенкӀвечи районрикай сад я. Им гьелбетда, и хиле зегьмет чӀугвазвайбурун ва районда экономикадин жигьетдай хуьруьн майишатдин хел кьилинбурукай сад тирди гьамиша кьетӀендиз къейдзавай МР-ДИН администрациядин Кьил Фарид Агьмедован лайихлувал я. Къейд тавуна жедач, чи райондай Урусатдин базарриз тухузвай емишар брендовый продукт яз гьисабзава. Вучиз лагьайтӀа, чи емишар неинки экологиядин жигьетдай михьиди, гьакӀни пара дадлуди яз гьисабзава. Ижевск шегьердай тир карчи Риф Ихматова чи райондин экологический михьи сельхозпродукция къачуз пуд лагьай йис я. Ада абур Центральный Россиядин регионриз, гьатта Уралдиз тухузва. Карчи Риф Ихматован гафарай дадлу, хъсан акунар авай чи емишар базарра хъсандиз ише физва. -Емишрин тарари кьакьан бегьерар гунин бине кутун зуламаз башламиш жезва. Багълара тарарин жергейрин араяр вахтунда къарагъарунилай, гатфарихъай жуьребажуьре азарризни гьашаратриз акси дарманар ягъунилай, вахт-вахтунда целди дугунилай ва маса кӀвалахарни вичин вахтунда кьиле тухунилай, бегьердин бине гзаф аслу жезва, ва и крари багъманчийриз еке къазанжияр гъун заминламишзава. КӀанзавайди ашкъи авай, хийирлу хел вилик тухун патал серенжемар кьабулдай багъманчияр я. Абурни чахъ авазва. Гьеле кьунвай нетижайрай аквазвайвал, алатай йисуз хьиз, цӀинин йисузни чи багъманчийри хъсан бегьерар кӀватӀдайдахъ чун инанмиш я. Лагьана кӀанда, чи хайи чилиз икрамзавай, зегьмет чӀугуна хуьруьн майишат вилик тухузвай гьар садахъ генани еке агалкьунар ва еке къазанжияр хьана кӀанзава.
+ДЯВЕДИН аялвал такур аялрикай гзаф кхьенва. Дидебубадин къайгъударвиликай, чими къулакай ва анал гьазурай тӀямлу хуьрекдикай, пекпарталдикай ва школадикай магьрум хьайи аялвиликай кхьин тавуна акъвазиз хьун мумкин яни? Эгер и магьрумвилер садкьведаз талукь тиртӀа, фикирдайни акъатдай жеди. Амма дяведин завалди аялвал къакъудайбурун кьадар агъзурриз акъатнавайла рикӀелай ракъуриз хьун мумкин кар туш. ГЬАЖАЛИ и экуь дуьньядал атай вад йисалай уьлкве чӀулав цифери кьуна-дяве башламиш хьана. Ада яваш-яваш гуьнгуьниз къвезвай чи халкьдин ислягь уьмуьр кьатӀна. ИТИМ-ДИШЕГЬЛИ лугьун тавуна вири уьлкве, кӀвал-югъ, ислягь уьмуьр хуьз душмандин хуруз экъечӀна. Гьажалидин буба Пирмурадни гьа 4I-ЙИСУЗ Магьарамдхуьруьн райондин Гилийрин хуьряй фронтдиз рекье гьатна. Сифте йикъалай къати женгерин иштиракчи хьайи ам I942- йисуз Майкопдин патав игит хьиз телеф хьана. Яргъи югъди колхозда аман атӀудалди ялзавай дидеди зайифвал тавуна аялрин къайгъударвални чӀугуна. Абуруз, вахтуниз килигайвал, тӀуьнни гана, тандал партални алукӀна, вахт алукьайла школадизни рекье туна. Уьмуьрдин залан шартӀари аялвиляй фад акъудай Гьажалидиз дидеди чӀугвазвай азиятар аквазвай, гьавиляй ам нарази тийиз чалишмишни жезвай, кӀвалени, чуьлдани дидедиз куьмекар гуз алахъзавай. Гьа икӀ дявени акьалтӀна. Гьажалиди Гилийрин хуьруьн 7 йисан школа акьалтӀарна. Ахпа Кирка -9-класс. «ИкӀ виже къведач,- фикирна Гьажалиди вичи -вичик. -Са пешедин иесивал авуна дидедин кӀулай залан пар вегьена кӀанда». Гадади фикирайвал авунни авуна. Гьажали Буйнакск шегьердиз механизациядин школадиз рекье гьатна. Тракториствилин пеше къачур ада Гилийрин хуьруьн колхозда тавур кӀвалах амач. Майишатдин залан вири кӀвалахар адан тракторди тамамариз хьана. РикӀи йигиндиз кӀвалахзавай жегьилдиз трактордин ериш явашди яз акуна. Ада шоферрин курсар акьалтӀарна ва цӀуд йисуз «Ленинский» совхозда шофервиле кӀвалахна. Гьа са вахтунда Дербентдин хуьруьн майишатдин техникумни акьалтӀарна. I975- йисуз Абдурагьимов Гьажалидал «Ленинский» совхоздин багъманчивилин бригададин бригадирвал ихтибарна. ЦӀийи къуллугъдал жегьил бригадирди, кӀвалахдив вири жавабдарвал гьисс авуна эгечӀуналди, вичин тешкилатчивилин алакьунар къалурна. Адалай рабочийрин низамлувал хкажиз, абур вилик эцигнавай месэлаяр агалкьунралди гьалунал желб ийиз алакьна. Нетижада бригададин кӀвачихъ галай I9I гектар багъларай емишрин, I4 гектар саларай майвайрин бул-бегьерар битмишариз хьана. Бригададиз тайинарзавай планар гьар йисуз артухни алаз тамамарун адетдиз элкъвена. Зегьметдин женг са кьакьан бегьерар битмишарунал, кӀватӀунал акьалтӀзавачир. Абур вахтунда ва саламатдиз виликамаз кутӀуннавай договоррай яргъал шегьерриз, гьялдай карханайриз рекьени туна кӀанзавай. -И кӀвалахни чна,- суьгьбет ийизва Гьажали Пирмурадовича,- ахпадал, пакадал вегьин тавуна ийизвай. Парар дашмишзавай улакьар юкъуз-йифиз Белиждин рекье жедай. Договор кутӀуннавай вагонар вахтунда рекье туна кӀанзавай. Гьа и карди емишарни майваяр ери квадар тавуна муьштерийрихъ агакьардай мумкинвал гузвай. Гила Гьажали Пирмурадович алай чка неинки районда, гьакӀ Республикадин меркездани акуна. КӀвенкӀвечи бригададикай газетриз макъалаяр акъатиз башламишна, бригадирдиз республикадин телевидениедай вичин кӀвалахдикай гегьенш суьгьбет ийидай мумкинвал гана. Чи ихтилат физвай девирда гьар са инсандин гьакъисагъ зегьметдиз лайихлу къиметни гузвай. И карди ам мадни гьевеслу ийизвай, патарив гвайбурни гьабурулай чешне къачуз чалишмиш жезвай. Бригадир Гьажалини чӀехи наградайриз ва гьуьрметлу тӀварариз лайихлу хьана. Лап куьрелди рикӀел хкин: дружинник, халкьдин депутат, I980-ЙИС-СОЦИАЛИСТИЧЕСКИЙ соревнованиеда гъалиб хьайиди, I983-ЙИС-II-ПЯТИЛЕТКАДИН зарбачи знак, I984-ЙИС -СССР-ДИН ВДНХДИН Гимишдин медаль, Зегьметдин Яру Пайдахдин орден, I986ЙИС-ЗЕГЬМЕТДИН ветеран медаль; СССР-ДИН ВДНХ-ДИН, ДАССР-ДИН Верховный Советдин Президиумдин, ДАССР-ДИН халкьдин контролдин Комитетдин… Гьуьрметдин грамотаяр, дипломар ва багьа савкьватар. Зи рикӀел рагьметлу Хуьруьг Тагьиран шиирдин «Мал хвейидан чанахъда къаймах жеда гатфариз» цӀарар хтана. Гьажали Пирмурадовичан гьал- агьвални, амай вири хуьруьнвийрин хьиз хъсан хьана. Жемятдихъ галаз санал хуьруьн цӀийи бине кутур чкадал кьве мертебадин кӀвалер эцигна. Уьмуьрдин юлдаш, Гьажалидин бр��гададин рабочий Гуьлназахъ (рагьмет хьурай вичиз, ам фад кечмиш хьана) галаз ругуд велед (абурукайни сад кечмиш хьана, рагьмет хьурай вичиз) чӀехи авуна. Абур чпин кӀвалюгъ хьана хуьре яшамиш жезва. Ф. ГЬАЖИЕВ.
+ХАЛКЬДИ вичи чӀехи авур ва вичин тӀвар вири дуьньядиз машгьур авур ХХ асирдин Гомер СтӀал Сулейманан тӀварцӀихъ галаз алакъалу Дагъустандин шииратдин сувар гьар йисан майдин вацра тухун адет хьун чи руьгьдин къуват артухарзавай чӀехи делил я. И юкъуз шииратдал рикӀ алай вири инсанри ЧӀехи шаирдин къаматдиз икрам ийизва. Гьелбетда, шаир ихьтин чӀехи гьуьрметдиз лайихлу туширтӀа, Дагъустанда сифтеди яз СтӀал Сулейманаз «Дагъустандин халкьдин шаир» лагьай Гьуьрметдин тӀвар гудачир. Сифтеди яз ам вири Кавказда Ленинан ордендиз лайихлу жедачир. Идалайни артух, вич рекьидалди са тӀимил вахт амаз ам СССР-ДИН Верховный Советдиз депутатвиле кандидат яз къалурдачир. Эхь, Сулейман халкьди, халкьдин гьукуматди гьахьтин чӀехи дережадиз хкажна. Ада гьакъикъатда инкъилаб хушвилелди кьабулна, адан регьберриз тарифдин чӀалар туькӀуьрна ва цӀийи гьукумат рикӀин сидкьидай тебрикна. Амма ЧӀехи шаирдин кьисметда маса терефарни хьайиди малум я. Адакай яргъал йисара гафни лугьузмачир. Гьеле Шаирдал чан аламаз, урус чӀалалди акъудиз чапдиз гьазурнавай адан ктабдал къадагъа эцигнай, вучиз лагьайтӀа ктабда гьатнавай эсерар урус чӀалаз таржума авунвайди гьа чӀавуз вичел «халкьдин душман» тӀвар акьалтнавай машгьур алим-лингвист Гьажибег Гьажибегов тир. Сулеймана вичин дуст азад хъувун патал кьетӀи гьерекатар авурдалай кьулухъ адан вичин кьилелни чӀулав цифер кӀватӀ хьана. Вичиз хабар авачиз, Шаир жазаламишдай идарайри гуьзчивилик кутунвай. Гьа йикъара Шаирдиз Октябрдин инкъилабдин 20 йис тамам хьунин суварик атун телифнавай Амма ада вичиз гайи «социальный тапшуругъдин» башчийриз кӀевелай ваъ лагьана. А тапшуругъди гьа йикъара дустагъда тунвай Н.Самурский, Ж. Коркмасов, А.ТАХОГОДИ, М. Далгат русвагьдай шиирар туькӀуьрна кӀанзавай. Шаирди, акси яз, гьа регьберрин эмирдик кваз республикада кьиле тухвай агалкьунрикай тарифдин шиирар теснифна, гьамиша хьиз, садрани вичин кьил агъуз тавуна, анжах гьахълу гаф лагьана. Сулеймана вичи лагьайвал, эгер «шаирдивай, ам анжах кьейи мейит туштӀа, кисна акъвазиз жедач. Акси фикирар илитӀиз хьайитӀа, адаз анжах тӀар жеда. Хъсан кар акуртӀа, ада ам шадарда. Дуьньядикай вич чуьнуьхиз ва я вичин мани са вич паталди рикӀе хуьз адалай алакьдач». Гьар са кар аян тир, рикӀ гзаф назик ва милайим Шаирди вичин кьилел ва къваларихъ са гьихьтин ятӀани ичӀивал ва ихтибарсузвал агатзавайди гьиссзавай. Шаирдин яратмишунрин гьакъиндай кӀелзавайбуруз къенин девирдалдини ам анжах са терефдихъай чида. Шаирди диндикай кхьенвай ва я адан сатирадин, дуьньядин фанавиликай теснифай марагълу эсерар чапдай акъат тавурвиляй хабар авач. Шаирди ��оветрин девирдани вичин хци гафуналди кьве чин алай муьфтехурарни, тапан коммунистарни, фитнечиярни, нафакьачиярни русвагьиз хьана. Гьелбетда, девир гъиле авай башибузукьриз адан и кар бегенмиш жезвачир Сулейманан экуь къамат ам кьейидалай кьулухъни сериндик кутаз алахъайбур тӀимил хьанач. Гьеле 60- йисара, зи рикӀел а кар лап хъсандиз алама, уьлкведиз Хрущева регьбервал ийизвай йисар тир, Агьед Агъаева «Эсерар» тӀвар алаз (урус чӀалаз эсерар Н.Ушакова таржума авуна) акъудай ктаб, Ставрополда ял язавай Хрущеван гъиле гьатна. Ана гьажибугъдадин ктӀай гъуьр маса гайи Рамазаг беябур ийизвай «ГьажикӀа» шиир кӀелай регьбер дили хьана. Ктаб терг авунин буйругъ гана, ктабдин автор негь авун, ам туькӀуьрай Агъаеван кьилел еке гьахъсузвилер къвана. Гьар гьикӀ ятӀани, вири азабар эхи авур рагьметлу Агьед Агъаева са экземпляр туна, ам чал агакьна. I979-ЙИСУЗ Дагучпедгизда СтӀал Сулейманан «Чи къуват» чапдай акъудна. И ктабни кӀелзавайбурухъ агакьнач, къадагъа эцигна. И чӀавуз властдин кьиле авайбуруз вучиз къурху хьанай? И йисара чи уьлкведай катнавай бязи шаиррин ва писателрин са дестеди са гьина ятӀани «Метрополь» тӀвар алай ктаб акъуднавай. А ктабдани са
+жерге Сулейманан шиирри чка кьунвай. Гьа и кар себеб яз, и ктабдизни экуь дуьнья акунач. Гьа чӀавуз а шиир школадин программадайни акъуднай. Сулейманалай гъейри гьа чӀавуз С. Липкинан переводар тир ЦӀ.Гьамзатан ва мад 6 касдин эсерарни программайрай акъуднай. Чаз мукьвал йисарани Сулейман секин таз дакӀан дестейри чпин жасадриз еке азабар гузвай. Абурувай сакӀани Сулемана Сталинакай, Орджоникидзедикай авунвай тарифар эхиз жезвач. Эхиз хамарай акъатзавай Жириновский хьтинбуруз халкьди жаваб гана: ТЕЛЕ-I-КАНАЛДИ 500 касдин тӀварар кьуна Россияда тӀвар-ван авай 50 кас хкягъун, абурукайни халкьдин рикӀ алай САД хкягъунин гъулгъула тунай. Эхирдай а сиягьда амукьайбур гзаф сесер хьайи Сталин, ахпа Ленин ва сад мад амукьнай. Сталинан партия къени ама, Жириновский вичин партия галаз думадай квадардайдахъ зун инанмиш я, за куьнни инанмишарзава. Зи кхьинрин кьил яз за «Сулеймана чаз вуч ачухна?» тӀвар ганва. Заз чир хьайивал, Ватандин ЧӀехи дяведин вилик квай йисарилай башламишна, школайра СтӀал Сулейманан шиирар кьве терефдихъай чирун адетдиз элкъвенвай: инкъилабдилай виликан девирдинбур, куьгьне уьмуьр русвагьдайбур ва советрин девирдиз, цӀийи уьмуьрдиз талукьарнавайбур. Гила чаз аквазвайвал, Шаирдихъ авай сад-вад шиир «девирдинбур» лугьудайбур хкатайла, адан яратмишунар вири девиррин, яни са девирдани куьгьне тежедай, гзаф дерин метлеб авай жавагьирар я. Шаирди вичин чӀалар инсандиз талукь яз теснифнава. Инсан хана, яшайишда ам рекьидалди адаз тарс гузвай шиирар куьгьне хьун мумкин туш. Шаирдин «Ахмакьвал пис четин тӀал я», «КӀаму садра сел гъана лугьуз», «Гьарда вичикай хан ийида», «Бязи ахмакь», «Жуван га��ар» ва хейлин масабур куьгьне жедай жавагьирар туш, абур Сулейманан девирдивай яргъаз къакъатунивай, уьмуьрдин шартӀари мадни хци хъийиз, цӀийи яракьдиз элкъвезва. Вичин шиирра арифдарди гьялай месэлаяр инсанвиликайни инсансузвиликай, адалатдикайни адалатсузвиликай, ягь-намусдикайни гъейратдикай еке устадвилелди дерин фикирар лагьанва. Ибур эбеди месэлаяр я, гьавиляй Сулейман вири девиррин Шаир, зурба философ я. Сулеймана вичин шиирра гьялзавай месэлаяр, инсанар жуьреба - жуьре чӀаларалди рахазватӀани, абурун рангар гьар жуьре ятӀани, абур инсанар я. Сулеймана вичи лагьайвал, вичин шиирар анжах лезги чӀалалди лугьузватӀани, «зун я лезгийрин, я Кавказдин шаир ТУШ….ИНГЬЕ, гьавиляй закай са лезгийрин ваъ, виридан шаир хьанва». Гьавиляй Сулейманан юбилеяр са лезгийри ваъ, вири миллетри лап важиблу вакъиаяр яз кьиле тухузва. Сулеймана гьар са инсандик вичин хайи ватандал дамах ийиз, инсандин гьунарлу крарал шадвилин гьиссер кутаз чирзава. Гьавиляй Шаир вич сифте Агъа СтӀалдал, ахпа Куьреда, ахпа Дагъустанда, ахпа вири уьлкведа, ахпани вири дуьньяда гьикӀ чир хьанватӀа, адан жавагьирар, ракъинин нурар хьиз, чилин шардизни гьакӀ машгьур хьана Шаирдин I20 йисан юбилейдал рахадайла, Р.Гьамзатова лагьанай: - Сулейман икӀ кӀан хьунай, адаз икьван гьуьрмет авунай квез рикӀин сидкьидай тир чухсагъул! ЧӀехи шаир гьамиша чахъ гала, ам виридалайни кьакьан дагъ, виридалайни ишигълу гъед яз чаз аквазва, ада, ракъини хьиз, вичин чимивал даим гуз амукьда. Майрудин Бабаханова лагьайвал, « СтӀал Сулейман, А. Безымянскийди хиве кьурвал, «чпикай баркаллувилин манияр туькӀуьрна кӀандай ва туькӀуьрдай шаиррикй сад я. Писатель гьахъ хьана. Шаирдикай Джамбул Джабаева, Янка Купа- лади, Демьян Бедныйди, Михаил Исаковскийди, Гьамзат ЦӀадасади, Хуьруьг Тагьира ва гзаф шаирри баркаллувилин чӀалар туькӀуьрна. Абур кӀелайла, гьар са Ватандал рикӀ алай инсандик дамахдин гьисс акатзава». «Исятда,- кхьенай А. АГЪАЕВА,«ДУЬНЬЯ алаш-булаш» хьанвай вахтунда лезги миллетдин чӀехи шаирдикай дуьм-дуьз ихтилат авун четин я. Идалай кьулухъ мадни четин жеда. Вучиз? Шаирдин ирс илимдин кьил акъат тийидай затӀ яни?- суал вугун мумкин я. Илимдай кьил акъудиз жеда, амма СтӀал Сулейман, адан ирс, лезги миллетдин тарихда кьазвай чка – им кьакьан, гзаф синеет-тинер алай, гзаф кӀамар-вацӀар акахьзавай дагъдив гекъигиз ЖЕДА….ДАГЪ сагъ-битав яз акун патал адахъ рагъни варз, югъни йиф тамамдиз элкъвена кӀанда, адан вири синер, кӀамар аквадай ва ахтармишдай вилерни герек я. Сулейманан ирсни гьа икӀ я. Инкъилабдилай вилик адан чӀалар ва адан къамат, намус-гъейрат, ягь анжах са терефдихъай ачух жезвай. Инкъилабдин вахтунда Сулейман вични дегиш хьана, ам аквазвай жемятарни. Халкьдин гьукумат тестикь хьайи вахтунда Сулейманан мад са къамат арадиз атана. Адан эхиримжи йисара, иллаки рагьметдиз фейи йисуз шаир акьван дегиш хьанвай хьи, адакай лап цӀийи, агьалийриз асла течидай кас хьанвай. Гила чаз ам мад са синехъай аквазва». Гьар цӀийи несилдин къаршидиз Сулейман таниш тушир шаир хьиз къвезва. Шаир кечмиш хьайила, «Сулейман риваятриз элкъведа» кьил алаз Б. Пастернака кхьей макъаладин мана чаз вилералди аквазва.
+РОССИЯДИН тамара цӀаяр кьунал гуьзчивал тухузвай къуллугъди хабар гайивал, са йикъан вахтунда I0 агъзур гектар тамара цӀаяр кьур 70 дуьшуьш малум хьана. Региондин тамарин майишатдин диспетчеррин къуллугъдин делилрай хабар хьайивал, тек са I2 – июлдиз Россияда I0 385 гектарда цӀаяр кьур ва туьхуьрай 75 дуьшуьш малум я. Гуьгъуьнин юкъуз цӀаяр кьур дуьшуьшрин кьадар I20 дав агакьна. Россиядин МЧС – ди къейд авурвал, алатай йисарив гекъигайла алай йисуз кьадардилай артух чимивилер хьуникди цӀаяр кьунар артух хьанва.
+ТУРЦИЯДИН Президент Реджеп Эрдогана, са шумуд сеферда вичин рахунра, София музейдикай мискӀин хъийидай фикирар авайди лагьанай. 2020 - йисан I0 – июлдиз, жуьмя юкъуз Турциядин Президентди пак Софиядин музейдикай мискӀин хъувунин гьакъиндай къарар кьабулна. Стамбулда авай Аль – София мискӀин византиядин архитектурадин машгьур памятник ва юстинианан девирда эцигнавай зурба дарамат я. Вад асирдин девирда пак Софиядин мискӀин Османрин империядин кьилин мискӀин тир
+ФЕДЕРАЛЬНЫЙ таможнядин къуллугъди ва ЦБДИ хабар гайивал, алай йисан 2– кварталда, Россиядай экспорт ийизвай газдилай къизилдин доход артух хьанва. ИкӀ, ФТС– дин делилрай малум хьайивал, апрелдин ва майдин вацра Россиядай 3,55 млрд. доллардин 65,4 тонн къизил экспорт авунва. Гьа са вахтунда «Газпром» - ди къецепатан уьлквейриз 2,4 млрд.доллардин газ маса ганва. ЦБ– дин делилрай малум тирвал, кварталда Россияди ганвай газди 3,5 млрд.доллар гъанва – ихьтин кӀанин доход 2002 – йисуз хьанай. Алай вахтунда къецепатан уьлквейриз маса гузвай газдилай багьа ракьунин доход кьве сеферда артух хьанва.
+«ЗИ Дагъустан–Зи яд» лишандик квай республикадин проект тамамарунин мураддалди 2020- йисуз Магьарамдхуьруьн районда цӀийи гунгара (водопровод) эцигунин кӀвалахар башламишнай. Кардик акатдай цӀийи линияди «Ярагъкъазмаяр– Буткъазмаяр– ЦӀийихуьр– Къиличхан– Бугъда– Тепе» хуьрер хъвадай целди таъминардай мумкинвал гуда. Къенин юкъуз Буткъазмайрин ва ЦӀийихуьре 500 тонн яд гьакьдай кьве резервуар ва агьалийрин кьадардиз килигна 300 тонндин кьве резервуар Бугъда– Тепедин хуьре эцигнава. И месэладал райондин руководстводилай гъейри региондин руководстводини гуьзчивал тухузва.
+ГЬАР йисуз, «Шегьердин къулай шартӀар тешкилун» федеральный проект ва «Яшамиш жедай чка шегьердин шартӀар» милли проект тамамарун фикирда аваз райондин хуьрера паркарин зонаяр ва са жерге куьчеяр туькӀуьрзава. Алай 202I- йисуз, Магьарамдхуьруьн райондин Хужакъазмаяр, Гилияр, КьепӀиркъазмаяр, ЦӀелегуьн ва Азадогъли хуьрера ял ядай паркар туькӀуьрда. Эхиримжи кьве йисан вахтунда ихьтин паркар ирид хуьре туькӀуьрнава. ТуькӀуьрнавай паркар агьалияр патал аялар, хтулар галаз ял ядай гзаф къулай чкайриз элкъвенва. ГьикӀ лагьайтӀа, вири паркара аялриз къугъунардай алатар алай майданарни туькӀуьрзава. Чна умудзава, агьалийри чпиз тешкилнавай и къулай шартӀар игьтиятлувилелди ишлемишда. Милли проектра иштиракуни чаз агьалийриз ихьтин къулай шартӀар тешкилдай мумкинвилер гузва. ТуькӀуьрнавай паркарин къерехра кул–кусар, набататар цунин кӀвалахар вилик кума. А.АЙДЕМИРОВА.
+АЛАЙ йисан 9- июлдилай 18- июлдалди Россиядин ОМВДДИН Магьарамдхуьре авай отделениеди «Тонировка» кьил ганвай профилактикадин мярекатар тешкиллувилелди кьиле тухвана ва са жерге мярекатар давам жезва. Идан гьакъиндай чи корреспондент Афисат Айдемирова Магьарамдхуьруьн райондин ОГИБДД- дин начальник Джабир Агьмедовахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва алай вахтунда рекьера авай гьаларин гьакъиндай са шумуд суал гана.
+- Джабир Агьмедханович, алай йисуз пландик кваз тухузвай мярекатрин ва ирид вацран вахтунда а в у н в а й кӀвалахдин нетижаяр гьихьтинбур я? - Чи отделдин инспекторар 151 километр мензилдин рекье хатасузвал таъминарунал машгъул я. Абурукай 75 километр рехъ республикадин мана авай ва 76 километр чкадин рехъ я. Ирид касдикай ибарат тир коллективдин везифайрик сифте нубатда рекьерин гьерекатда хатасузвал таъминарун, рекьера жезвай тахсиркарвилер дуьздал акъудун, райондин сергьятдал аварияр хьунин вилик пад кьун ва са жерге маса кӀвалахар акатзава. Винидихъ лагьанвай везифаяр тамамарунин мураддалди ирид вацран вахтунда отделди «Внимание- Дети», «Пешеход», «Ремень безопасности», «Маршрутка», «Детское кресло», «Пристегнись!», «Тонировка», «Дозор» мярекатар тухвана ва патал районра, шегьерра кьиле фейи оперативно-профилактикадин мярекатра иштиракна. - Алатай йисав гекъигайла гьихьтин дегишвилер ава? - Гьелбетда, чун инал рахай «Тонировка» операциядин нетижада улакьрин гуьзгуьяр ГОСТ- ди тайинарнавай кьадардилай артух чӀулаварнавай l70 дуьшуьш дуьздал акъудна. Им алатай йисав гекъигайла 39 дуьшуьшдин тӀимил я. Яхдиз къекъвезвайбуру рекьин гьерекатрин къайдаяр чӀурай 81 дуьшуьш тӀимилариз алакьна. Амма гьайиф хьи, пияндиз ролдихъ ацукьай, вахтунда улакьдин налог тагай, хатасузвилин чӀуьлер вегьин тавуна, страховкаяр, праваяр (яни машин гьалдай ихтияр гузвай документ) гвачиз гьалай, акси рекьяй къвезвай улакьдин хуруз экъечӀай дуьшуьшрин кьадар агъузариз алакьзавач. Халкьдихъ галаз гъавурда тунин кӀвалах тухузватӀани, чпин хатасузвал хуьз алахъзаватӀани халкьдин патай артух куьмек жезвач. ИкӀ хьайила отделдин работникрин везифаяр генани къалин жезва. Алай йисан ирид вацран вахтунда 384 дуьшуьшда административный материалар суддиз рекье туна, абурукай 315 дуьшуьш административный дустагъ ийизвайбур я. Отделдин работникри 2 614 600 манатдин жермеяр авуна ва 7 тахсиркарвал дуьздал акъудна. ГьакӀни, отделди тухвай кӀвалахдин нетижада, алай йисан ирид вацра аварияр хьайи дуьшуьшар агъуз хьанва ва кьиникьар хьайи дуьшуьшар авач. Джабир Агьмедханович, алай вахтунда кьиле физвай «Архив» операциядикай куьрелди ихтилат авуртӀа жедачни? - Алай вахтунда 19- июлдилай 28июлдалди «Архив» операция кьиле фида. «Архив» операция учетдал алачир улакьар гьалзавайбурун вилик пад кьун я. Хейлин вахтунда налогар, жермеяр таганвай, яни са касди масадаз улакь гайила гьа касди ам вахтунда вичин кӀваче тун тавур дуьшуьшра иесидин улакь «утилдиз» вегьезва. ЦӀийиз хьанвай иесидиз цӀуд йикъан вахтунда вири документар къайдадик кутвадай мумкинвал жезва. Гзаф дуьшуьшра и кардиз артух фикир тагуз гьалзава нетижада чун документар къайдадик кутвадалди улакь вахчуниз мажбур жезва. ГьакӀ ятӀани, чи кӀвалахдани дуьздал акъуд хъувуна кӀанзавай кимивилер амазма. Оперативно – профилактикадин мярекатар тухудайла са жерге къуллугърин, общественный идарайрин иштираквални хьанайтӀа хъсан жедай. Чи инспекторри райондин школайра, бахчайра аярихъ галаз гуьруьшар тухузва. ГьакӀни, чкадин СМИ – дин векилрин иштираквал аваз агьалияр гъавурда тунин кӀвалах гужлу авуниз чарасузвал ава. - Суьгьбет авунай чухсагъул.
+ГЗАФ маса галукьдай азарри хьиз, коронавирусдин азардини вичелай гуьгъуьниз чи бедендин жуьребажуьре паярин ва къурулушрин кӀвалахда са жерге ян гунар тун мумкин я. Гьа жергедай яз нефес чӀур хьун, тӀуьн цӀурурун къайдадикай хкатун, чӀарар авахьун, хамунихъ галаз алакъалу месэлаяр, къалабулух акатун, ахварал тефин. Коронавирусдин галукьдай азардик начагъ хьайидалай кьулухъ арадал къвезвай асул месэлаяр ачухдиз ва виликан гьалдиз хтун патал меслятар гун чна, вич COVID-19 азардихъ галаз женг тухунин сифте жергейра авай, Иваново шегьердин «Медицина» тӀвар алай азарар тайинарунин ва сагъар хъувунин центрдин духтур терапевт Тажудин Джаруллаевич Алиевавай тӀалабна. Нефес чӀугунин къурулуш Адет яз, коронавирус азардик начагъ хьайидаз жигердин ткань чӀур хьунин нетижада нефес къачуз четин хьун мумкин я. Гьайиф хьи, азар галукьдалди авай саягъда кӀвалах хъийидайвал куьмек гудай махсус дарманар чаз авач. Жигердин ткань вич сагъ хъхьана кӀанзавайди я, чи везифа лагьайтӀа- адаз куьмек гун я. Инсандивай кӀвале жедай карвичи-вич гуьнгуьна хтун я. Меслятар: Сифте нубатда- им нефесдин гимнастика я. Нефесдин тренажерар. Абурукай сад нагрузочный спирометр я. Физический упражненияр. Виридалай регьятди ва хатасузди- зирингдиз къекъуьн я, велисопед гьалайтӀани жеда. Белокдалди девлетлу диета. Як, балугъ, некӀедин затӀар, кӀерецар, какаяр, жуьреба-жуьре чӀахарар ишлемишун герек я.
+Нагагь са шумуд вацран къене нефес къачуз регьят тахьайтӀа, духтурдин патав фин лазим я. РикӀинни дамаррин къурулуш Коронавирусди ивидин лахтавал хкажзава ва тромбоз хьуниз хатавал гузва. Меслятар: РикӀин УЗИ авун. Эгер азарлу хьайидалай кьулухъ кьвед ва адалай гзаф варцарилай гуьгъуьниз нефес дар хьун тӀимил тежез хьайитӀа ва я къекъвез четинзамаз хьайитӀа, кардиологдин патав фена рикӀин УЗИ авун лазим я. Стимуляторар ишлемишун акъвазарун. Кофеин ва я эфедрин хьтин стимуляторри рикӀин кӀвалах четинарун мумкин я. Гьавиляй эспрессодин паталай вахтуналди къацу чай хъвайитӀа хъсан жеда. ТӀуьн цӀурурунин къурулуш Ахтармишунрин нетижайри къалурна хьи, коронавирус квай азарлубурун са паюниз тӀуьн цӀурурунин къурулушдин патахъай иштягь тахьун, къен фин, экъуьчун, руфун тӀа хьун хьтин лишанарни авай. Меслятар: Ратарин кӀвалах гуьнгуьна хтунин виридалайни хъсан жуьре- сагълам ва гьар жуьредин тӀуьнар ишлемишун я. Нервийрин къурулуш Гзаф вахтара коронавирус акатай начагъбурун нервийрин къурулушдиз зарар гузва. Ам стресс, хъел атун, ахвар тахьун хьиз, гьакӀ психика чӀур хьун мумкин я. Коронавирусдик начагъ хьайи гьар вад лагьай касдин психика къайдадикай хкатзавайди дуьздал акъатна. Меслятар: Коронавирус азардикай сагъ хъхьайла стрессдин дережа тӀимил хьунал ва адахъ галаз алакъалу тир вири месэлаяр амукь тавунал вил жезва. Амма начагъвили психикадин сагъламвилиз яргъалди фидай нетижаяр арадал гъун мумкин я. Эхирдай лугьуз кӀанзава хьи, ибурулай гьар са къайдадилай къерехдиз акъатай лишан и азар акатайла гьикӀ хьун мумкин ятӀа, гьакӀ тахьунни мумкин я. Лап гзаф крар аслу я чна гьар са месэла кьубулунин тегьердилай. Виридаз сабурлувал ва мягькем сагъвал хьурай. «АС-САЛАМ» газетдай.
+АЯЛ уьмуьрдин къени крариз вафалу яз чӀехи авунин, тербияламишунин карда сифте дидединни бубадин, хизандин хиве еке жавабдарвал ава. Уьмуьрдин гзаф пай школадихъ галаз алакъалу за хсуси фикир лугьузва, хизандин тербия гьамиша кьилинди яз хьана, гележегдани амукьда. Вучиз лагьайтӀа, ам аялдиз вилер ачухайдалай кьулухъ вичиз виридалайни багьа тир, гзаф таъсирлуди яз аквазвай дидединни бубадин тербия я. ГьакӀ хьайила, и тербияди аялдин бейнида лап гъвечӀизамаз мягькем чкани кьазва, ам адан къилихрани уьмуьрлух яз гьатзава. Гьавиляй аялдиз тербия гунин кьилин чешмейрик сифте нубатда диде-буба, хизан акатзава. Веледар регьимлу, марифатлу яз уьмуьрдин рекьел акъудун патал чпелай аслу вири серенжемар кьабулзавай дидебубаяр гзаф ава. Абур виринра аялар гуьзчивиликай хкуд тийиз, гъвечӀибурун идарайрихъ, школайрихъ галаз мягькем алакъа хуьз алахъзава. Куьрелди, дидебубади, хизанди аялдик чи обществодин уьмуьрдин къайдаяр кьилиз акъудунин бинеяр вердишвилер кутазва. Гьа са вахтунда аял савадлуди авун патал, ада умуми образование къачун, адакай са пешедин иеси хьун патал шартӀар яратмишунин месэлайрани диде-бубадин, хизандин жавабдарвал гзаф хьун герек я. Яргъал йисарин малимвилин тежрибади къалурзавайвал, школада аялди чирвилерилай гъейри тербияни къачузва. Гьикьван девирар, къурулушар, кӀвалахдин шартӀар дегиш хьайитӀани, и важиблу кӀвалахни школадин уьмуьрда вири вахтара кар алай кас хьайи малимди кьиле тухузва. Ада несилдиз неинки чирвал, гьакӀ аскервилинни патриотвилин, интернациональный ва ватанпересвилин тербия гузва. Инал аялди асул гьисабдай кьве чкада- хизанда ва школада тербия къачузвайдини лагьана кӀанда. ГьакӀ хьайила школадихъ галаз диде-бубайрин алакъаяр мягькем хьунихъ важиблу метлеб ава. Авайди лугьун, райондин хуьрера аялрин къайгъу чӀугвазвай, веледар датӀана гуьзчивилик квай марифатлу дидебубаяр гзаф ава. Абуру чпин аялриз хъсан чирвилерни дуьз тербия гунин, веледар марифатлу яз, къени къилихар кваз чӀехи авунин карда хейлин кӀвалах тухузва. Къайгъудар диде-бубаяр мукьвалмукьвал школадиз къвезва, малимрихъ, аялди кӀелзавай, вич тухузвай тегьердихъ галаз таниш жезва, малимрин меслятриз, теклифриз фикир гузва, ахъайнавай гъалатӀар туькӀуьр хъийидай серенжемар кьабулзава. Ихьтин диде-бубайри неинки тамамарзавай кеспийра, гьакӀ общественный уьмуьрдани аялриз чешне къалурзава. Герек чкадал чи шадвал, гележег тир веледар чпиз серф тирвал тербияламишзавай, школадихъ, малимрихъ галаз дуьшуьшрилай алакъа хуьзвай, диде-бубайрин собранийриз ерли тефизвай хизанрин векиларни тӀимил туширди къейд тавуна жедач. Кардин важиблувал зайифдиз кьатӀизвай диде-бубайри школа чи уьмуьрдин чара ийиз тежедай пай тирди, ам галачиз уьлкведин шей гьасилдай къуватар артухарда лугьун ягъалмишвал тирди аннамишзавач. Аламат жедай кар мадни ам я хьи, кардин дуьз гъавурда авачир бязи диде-бубайри чпин аялри гьихьтин чӀуру кӀвалах, тахсиркарвал авуртӀани сифте нубатда школадин, малимрин хиве твазва. Гьа са вахтунда, и месэлади хизандин, зегьметчи коллективрин, общественный тешкилатрин кӀвалахдиз лап чӀурукӀа таъсирзавай кар тирди абурун рикӀелай алатзава. Кардин гъавурда авачир бязи хизанрин сагьибри лагьайтӀа, гъвечӀибур, школьникар алай чкайрал, малимрин, школадин адресдиз гьич кутуг тавур келимаяр лугьузва, чирвални тербия гузвайдан зегьмет, гьуьрмет, авторитет аялрин вилик агъуз авудзава. Им кӀелзавай аял, чирвал тербия гузвай малимдиз акси акъвазарунин, араяр къайи авунин сифте лишан я. Ихьтин тербияди
+фад-геж пашман нетижайрихъ гъидайди кьатӀана кӀанда. Ихьтин зиянлу фикирдал алайбуруз школади, общественностди куьмекун чарасуз я. Тербиядин кьилин чешмейрикай рахадайла машгьур педагог А.С. Макаренко рикӀел хкин. Ада аял тербияламишунин карда виридалайни кьилинди коллектив яз гьисабзавай. И жигьетдай адахъ нетижаярни винизбур жезвай. Илимдин агалкьунрини кӀвенкӀвечи педагогрин тежрибади къалурзавайвал, чирвилер, тербия гун хъсанарунин жигьетдай нетижаяр винизбур хьун хейлин маса фактарилайни аслу я. Тарсунин ери хкажунихъ чирвални тербия гузвай малимдин рафтарвилихъ еке метлеб ава. Эхирдай лугьуз кӀанзава, акьалтзавай несил чи гележег я. Ам лигимлу яз уьмуьрдин шегьредал акъудунни регьят месэла туш. Метлебдив агакьун патал дидедини бубади, хизанди, школади, гьакӀ вири общественностдини везифайрин жавабдарвал гьиссна кӀанда. Анжах виридан майилар, къуватар са терефдихъ-тарсаринни тербиядин кӀвалахдин ери хкаждай серенжемар кьабулунихъ элкъуьрайла мураддив агакьда. Кьилинди абур гьерекатда тун, тамамарзавай гьал виридан гуьзчивилик кутун я.
+ШКОЛАЙРА кӀелунрин цӀийи йис башламиш жедалди са акьван вахт амач. Каникулрин вахтунда мумкинвилериз килигна ял ягъай, чпелай алакьдай куьмекар гайи аялри вахтунда ремонтна гьазурнавай классрин партайрихъ чкаяр кьан хъийида. Къе зун Образованиедин Управлениедин финансовый отделдин начальник Таибов Эдуардахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай школайра ремонтдин кӀвалахар гьикӀ кьиле физватӀа суьгьбет авун тӀалабна. Адан гафарай алай вахтунда Муьгъверганрин, Къуйустанрин, Новоаульский школайра «Точка Роста» тӀвар ганвай кабинетра ремонтный кӀвалахар физва. Идалай гъейри чи райондин вири школайра ремонтар кьиле физвайдакай хабар гана. Ремонт кьиле тухун патахъай вири школайрив герек тир материалар агакьарнавайди Таибов Эдуарда вичин гафара тестикьарна. Образованиедин управлениядай хкведайла зун Магьарамдхуьруьн юкьван школадиз фена, школа аялар кьабулуниз гьазур хьанвай гьал ахтармишна. Гьа са вахтунда школадин директордихъ, малимрихъ, бязи диде- бубайрихъ галаз суьгьбетарна. Саруханов Джамал Магьарамдхуьруьн М.Гьажиеван тӀварунихъ галай юкьван школадин директор яз акьван пара вахт туш. ЯтӀани ада вичин кӀвалах лап хъсандиз кьиле тухузва. Школадин коллективдиз кӀелунин цӀийи гьар са йис тешкиллувилелди къаршиламишун, агалкьунралди акьалтӀарун адет хьанва. ЦӀини ина гатун каникулар башламишай сифте йикъарилай цӀийи кӀелунин йисаз гьазурвилер акунив эгечӀна. Ремонтрин кӀвалахрал малимар, классрин руководителар, диде-бубаяр желбнава. Абуру текущий ремонтар кьиле тухвана, гьаятар, сергьятар михьнава. Партайриз, столриз, стулриз ширер яна ва хейлин маса кӀвалахарни тамамарнава. Школада цӀийи кӀелунин йисузни чирвилер хкажунин месэлайриз артух фикир гуда. И кар патал махсус класс «Точка роста» тӀвар ганвай хъсан кабинет авунва. Образованиедин милли проектдин бинедаллаз цӀуд-цӀусад лагьай классра профилдиз талукь сятер алава хъувунин месэлайризни фикир гуда. КӀелзавайбурухъ вини дережадин агалкьунар хьун, абур талукь ктабралди таъминарунилайни гзаф аслу я. И кар патални ина тайин тир серенжемарни кьабулнава. Идалай вилик йисара ктабар вахкана ял ядай каникулар куьтягь хьана школадиз хтайла ктабар гузвайди тир. Гила ктабар вахчуна, къвезвай классдин ктабар гана бегьемарзава. Имани аялар патал хъсан кӀвалах я. Каникулрин вахтунда тарсар къе башламишайтӀани абурун кӀвалахдиз са манийвални жедач. Чна чешнелу гьазурвилер акунвай, тарсар мус башламишайтӀани ракӀарар ачухзавай школада цӀийи кӀелунрин йисузни нетижаяр винизбур жедайдак умуд кутазва.
+ДАГЪУСТАНДИН шартӀара емишдин тарарин хаталу душман восточная плодожорка я. И хаталу азардин вилик пад кьун патал багъманчийри са жерге чарасуз серенжемар кьабулна кӀанзава. И уьзуьр терг авун ва адан вилик пад кьун патал ахтармишунар тухузва ва феромонный чартмаяр эцигзава. Абурун куьмекдалди восточный плодожоркайрин кьадар чирзава, дарманар ядай вахтар тайинарзава ва желейрин куьмекдалди абурун хаталувал агъузарзава. Кьуьд плодожоркадин куквари барамада, хам хъиткьиннавай кьацӀара, накьвадин винел къатара ва кӀвахьнавай пешера акъудзава. Тарариз дарманар ягъуни, тарар куьгьне чкалрикай михьуни ва абуруз цӀаяр ягъуни восточный плодожоркади гьазурнавай хъуьтӀуьн суьрсет тергда. Чепелукьар апрелдин эхирда шефтелри цуьк авурла акъатда. Сад ва кьвед лагьай несилрилай куквари гзаф зиян гуда. Зиянк а р а р куквар экъечӀзавай тӀурарин кӀуфай къенез гьахьда. ТӀурар буш жеда ва михьиз авахьда. Ихьтин вахтара салара гуьзчивал артухарна, зиян хьанвай тӀурар алай чкаяр атӀана кана кӀанда. И кар куквар барамайриз гьахь хъийидалди авун серф я. Дагъустандин шартӀара гьар несилдиз (абур 4-5 жезва) химический ва биологический препарат ибарат тир дарманар яна кӀанда. Яни РФ-ДИН сергьятра ихтияр ганвай пестицидар ва агрохимикатар ишлемишда. Вегетациядин вахтунда кӀвахьзавайбур гьар юкъуз михьна кӀанда. 20I4- йисан 2I- июлдиз «Набататрин карантиндин гьакъиндай» кьабулнавай Федеральный закондин бинедаллаз карантин алай объектар дуьздал акъудунин, анра гьашаратрихъ галаз женг чӀугунин ва абурун чешмеяр терг авунин серенжемар карантин алай объектрин иесийрин такьатралди ийида.
+* КӀвачер дакӀунвайла, са пакетда авай кьел це цӀурурда, ахпа а къаришмадал дасмал кьежирна юкьвал эцигна чими шарфуналди кутӀунда. Дасмал чими хьайила мад кьежирна юкьвал эхцигда. Са шумуд юкъуз гьа икӀ авурдалай гуьгъуьниз кӀвачерин дакӀун алатда. * ПӀузарар кьур акъатна, хъиткьиннавайла, йикъа 3-4 сеферда абурувай фан квас гуьцӀда. Квас гуьцӀай сифте йикъалай кьур акъатун алатда ва пӀузарар хъуьтуьл жеда. *Атеросклероздин азар авайла 40г. яру инжи векьин (клевер) пешерал 40 процентдин спирт илична 10 суткада тада. Ахпа ам хъсандиз куьзна, нисинихъ ва я ксудалди вилик чайдин кьве тӀурунавайди ишлемишда. *Кьулан тарцин грыжа авайла, хуьрекдин са тӀуруна авай виртӀедик, гьакьван кьуру горчицадик, семечкадин ягълудик 30 г скипидар, 30 г камфордин ягълу,3 ампула анальгин, 2 ампула новокаин кутуна, хъсандиз хкуьрда. Ахпа и къаришма кьулан тарцивай гуьцӀна, целлофандалди кӀевирна, юкь чими шарфуналди кутӀунда. * Бедендик дакӀун ва къенин тӀал акатнавайла, 2 жумунал 3 стакан ргазвай яд илична 10 декьикьада ргада. Ахпа фу недалди вилик йикъа пуд сеферда 1/2 стакандавайди хъвада. *ВиртӀедик какадарнавай кӀерецдин хвехвери атеросклероз азар авайбуруз хъсан куьмек гуда. Ада дамарар михьи ийида ва иммунитет хкажда. Гьар юкъуз, виртӀедик кутуна, 5 кӀерецдин хвехвер тӀуьн гзаф хийирлу я.
+ЦИПИЦӀ витаминринни минералрин тӀебиатдин гьамбархана хьиз, къиметлу емишрикай сад яз гьисаба кьазва. Адак 20-25% ивиди фад вичик фитӀинзавай глюкоза ква, гьавиляй зегьметдин ва акьулдин кӀвалахар гзаф гьалтзавай инсанриз ам гзаф хийирлу я. Вичик гзаф кьадарда глюкоза ва ракь квайвиляй, ципицӀди беденда иви арадал атуниз куьмек гузва, гьелбетда, анемиядикай сагъарзава. Адалай алава яз, чӀулав лекьинин, дуркӀунрин азарар авайла ва тӀуьн цӀурурдай система чӀур хьайила, сагъардай тӀебиатдин шейэр ква. ДуркӀунрин кӀвалах хъсанар авуникди, ципицӀди беденда кӀватӀ хьанвай токсинар акъудиз куьмек гузва. Ахтармишунри къалурнавайвал, ципицӀдик квай са бязи химиядин шейэри, онкологиядин азарар арадал атунин хаталувал агъузарзава.
+«Самурдин сес» газетдин ва ООО «Самур» типографиядин коллективри, газетдин юлдаш Атаханов Абдулзагьираз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз уьмуьрдин юлдаш КЪИСТАМУМ рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+И ЙИКЪАРА Махачкъалада РД-ДИН Гьукуматдин Председатель Абдулмуслим Абдулмуслимован регьбервилик кваз кьиле фейи заседаниедал Дагъустанда здравоохранениедин объектар эцигуниз талукь месэлаяр веревирдна. Мярекатдин иштиракчийри государстводин «Модернизация первичного звена здравоохранения РД» программадин сергьятра аваз здравоохранениедин объектар эцигунин ва абур кардик кутунин жигьетдай РД-ДИН здравоохранениедин министерстводинни муниципалитетрин арада кутӀуннавай икьрарар кьилиз акъудзавай гьалдикай чпин фикирар лагьана. А. Абдулмуслимова къейд авурвал, тӀвар кьунвай программадин куьмекдалди 2021-2022- йисара Дагъларин уьлкведин жуьреба-жуьре районра модульный ФАПАР, амбулаторияр ва поликлиникаяр эцигун фикирдиз къачунва. Заседаниедал малум хьайивал, программадин сергьятра аваз 2021-2022йисара лап фад эцигдай (модульный) 51 ФАП, 1 амбулатория ва кьве поликлиника планда къалурнавайвал вахтунда эцигна акьалтӀардайвал я. Абурун жергедай яз, цӀийи ФАП чи райондин Чепелрин хуьрени эцигда.
+Алай ийсан 1- июлдилай паспорт туькӀуьрунин муддат куьруь жеда. ИкӀ, гражданиндилай ва я МФЦ-ДАЙ МВД-ДИН органрив талукь документар агакьайдалай кьулухъ паспорт гьазурунин муддат кӀвалахзавай вад йикъалай артух тахьун къанунламишнава. * * * Медицинадин рекьяй пулсуздаказ куьмек къачун патал жував ОМС-ДИН полис гваз хьун чарасуз яз амукьдач. Маса гафаралди лагьайтӀа, медицинадин куьмек герекзавай агьалидив полис гвачиз хьайитӀа, паспорт къалурайтӀа жеда. И къанунни 1- июлдилай къуватда гьатда. * * * Биологический хатасузвилин гьакъиндай къанунда са жерге цӀийивилер къуватда гьатда. Кьилди къачуртӀа, биологиядин рекьяй ахтармишунар тухузвай тешкилатри чпин крарикай талукь тир органриз хабар гун чарасуз я. Хабардар авунин къайда РФ-ДИН гьукуматди тайинарда. * * * Таржумачияр ва экскурсоводар патал махсус аттестация кардик акатда. Къейднавайвал, туристар жезвай чкайра таржумачияр ва экскурсоводар анжах РФ-ДИН гражданар хьун чарасуз я. ЦӀийи истемишунрал амал тавур экскурсоводар ва таржумачияр административный жавабдарвилиз чӀугвада.
+ГЬАР йисуз 8- июлдиз, чи уьлкведа вафалувилин, муьгьуьббатдин ва хизандин югъ къейдзава. И югъ чи регионда еке къиметлувал авай югъ я. Дагъустан республикадин кьил Сергей Меликова и юкъуз 25 йисуз ва гьадалай виниз вафалувилелди яшамиш хьайи, Ватан, общество патал лайихлу веледар тербияламишнавай са шумуд хизандиз меркездиз теклифнавай. Абурун жергеда Магьарамдхуьряй тир, чна вирида гьуьрметзавай Селимоврин хизанни авай. Эседуллагь Тагьирмирзоевичани Герекмаз Къайибхановнади хизан кутурдалай инихъ 39 йис хьанва. Чеб тербияллу хизанрай акъатнавай абуру кӀвале, хуьре, районда чпин намуслу зегьметдалди еке гьуьрмет къазанмишнава. Эседуллагь Тагьирмирзоевичан иштираквал авачиз районда культурадин са мярекатни кьиле физвач. Вичин уьмуьрдин 4l йис культурадин хилез бахшавай ам гьи мярекатдин хьайитӀани абур я. Адан уьмуьрдин юлдаш Герекмаз Къайибхановнади лагьайтӀа, яргъал йисара акьалтзавай несилдин сагъламвилел гуьзчивал тухузвай духтур яз гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазва. КӀвалахдихъ галаз сад хьиз абуру мягькем хизанни кутуна.
+Абурухъ тербияллу пуд велед ва рикӀ алай хтулар ава. Эседуллагь Тагьирмирзоевичан авай са хва СВО- дин иштиракчи я. Ам «За отвагу» медалдизни лайихлу хьана. «Магьарамдхуьруьн рай
+он» МР- дин кьил Фарид Агьмедова, МР- дин УСЗН- дин начальник Тамерлан Гьабибовахъ галаз, меркездай хтанвай и хизандиз «Муьгьуьббатдай ва вафалувиляй медаль» ва РД- дин социальный жигьетдай вилик финин ва зегьметдин министрдин тӀварунихъай Гьуьрметдин грамота шад гьалара вахкана. -Къуй идалай кьулухъни куь хизан амайбуруз чешне хьурай,- лагьана райондин регьберди.
+АЛАТАЙ йисуз, уьлкведи кьиле тухузвай дяведин махсус операцияда къалурай жуьрэтлувилерай ва игитвилерай, вилик эцигзавай МЕСЭИ ЙИКЪАРА, СВО- дин иштиракчи Магьарамдхуьряй тир Гьасанов Рагьим Алимагьамедовичаз, операциядин вахтунда къалурай кьегьалвилерай ва жуьрэтлувилерай «Дагъустандин халкьдин игит» лагьай тӀвар ганва. Ихьтин вафалу рухваяр тербияламишнавай дидебубайриз чухсагъул лугьуз кӀанзава. А. АЙДЕМИРОВА. лаяр жавабдарвилелди тамамарунай, Россиядин Президентдин къарардалди Магьарамдхуьруьн райондин Къуйсунрин хуьряй тир Алимов Магьамед Яникович ��Дирибашвиляй» ордендиз ва РФ- дин оборонадин министерстводин приказдалди «Женгерра тафаватлувилерай» медаль ганай. РикӀел хкин, уьлкведи кьиле тухузвай дяведин махсус операцияда иштиракзавай Магьамед Яникович 2022йисан 2l- майдиз РФ- дин Президентдин l35- нумрадин къарардин бинедаллаз «За отвагу» медалдиз лайихлу хьанай. И йикъара чи кьегьал хва, гвардиядин старший лейтенант Алимов Магьамед Яниковича вичин аскервилин везифаяр жавабдарвилелди тамамарунай къизилдин медалдиз ва «Дагъустандин халкьдин игит» тӀварцӀиз лайихлу хьана. Чна игит хва Магьамед Яниковичаз къазанмишнавай нубатдин награда мубаракзава. Куьн хьтин викӀегь, жуьрэтлу рухваяр авай уьлкведин, халкьдин гележег экуьди ва ислягьди жедайдал са шакни алач. Аферин Магьамед хва!
+ИСЛЕН юкъуз, Магьарамдхуьруьн райадминистрацияда, чпиз ганвай мумкинвилерикай менфят къачуна, имтигьанар цӀийи кьилелай гун хъувур ирид аялдив медалар шад гьалара вахкана. Абурукай кьвед къизилдин ва вад гимишдинбур тир. Тебрикдин гаф рахай Фарид Загьидиновича, медалар ва тафаватлувилин аттестатар аялрив шад гьалара вахкана ва абур и дережадив агакьарай яргъал йисарал абурал зегьмет чӀугур, диде- бубайриз, малимриз чухсагъул малумарна. Алай 2024- йисуз районда сифте яз 52 аялди тафаватлувилин аттестатар ва медалар къачуна.
+ДАГЪУСТАН Республикадин регьбер Сергей Меликован эмирдалди, Махачкъаладин «Россия зи тарих я» тӀвар алай тарихдин паркуна ЕГЭ ва ОГЭЯР вахкудайла еке баллар къазанмишай аялрин зегьмет пулдин премийралди лишанлу авуниз талукьарнавай мярекат кьиле фена. Тафаватлу хьайибурун жергеда авай, Магьарамдхуьруьн райондин Билбилрин хуьруьн М.Абдуллаеван тӀварунихъ галай юкьван школа акьалтӀарнавай Мацаева Изольда Эгнаровнадизни Буткъазмайрин юкьван школа акьалтӀарнавай Аливердиева Шамсият Межидовнадиз l00 агъзур манат пул премияр гана. Винидихъ тӀвар кьунвай аялри, экзаменар вахкай кьве предметдай 95 виниз баллар къазанмишнавай. Республикада вири санлай ЕГЭ ва ГИА еке баллар къазанмишуналди вахкай 70 аялдиз ихьтин премияр гана.
+И МУКЬВАРА чав са шад хабар мад агакьна. Чи районэгьли, биологиядин илимрин доктор, Дагъустандин уьзуьмчивилин ва майвачивилин селекциядин станциядин директордин илимдин кӀвалахдин рекьяй заместитель тир Къазагьмедов Рамидин Эфендиевичаз «Россиядин Федерациядин кьилин технологийрин ва илимдин Гьуьрметлу работник» лагьай тӀвар ганва. «Самурдин сес» газетдин ва типографиядин коллективри, чи районэгьли, яргъал йисара газетдихъ галаз хуш алакъаяр хуьзвай Рамидин Эфендиевичаз къазанмишнавай нубатдин награда рикӀин сидкьидай мубаракзава. Уьмуьрдин чӀехи пай илимдин рекьиз бахшнавай квехъ чандин мягькем сагъвал, кӀвалахдин рекье мадни еке гьуьндуьрар ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай, гьуьрметлу Рамидин Эфендиевич!
+УЬМУЬРДИН дамарар яз гьисабзавай рекьер�� транспортдин гьерекат къвердавай гзаф жезва. Рекьера гьерекат авунин къайдайрал амал ийиз алахъзавай водителар тӀимил ава. Абур пассажирар, парар вахтунда саламатдиз агакьарун патал чалишмиш жезва, рекьера мукъаят жезва. Рекьера ички хъвана, кьил гижи яз рулдихъ ацукьзавайбурни тӀимил дуьшуьш жезвач. Рекьера гьерекат авунин истемишунрал амал тийизвайбуру транспорт къайдадик квачиз маршрутдиз акъудзава, чеб рекьера низамсуз тухузва. Эхиримжи вахтара рулдихъ ацукьзавайбурун жавабдарвал хкажуниз талукьарнавай законар гзаф кьабулнаватӀани, абурал амал тавурбуруз жазаяр гузватӀани, жермеяр къачузватӀани, рекьера гьерекат авунин хатасузвал лазим тир дережада авач. Гзафбуру рекьера гьерекат авунин йигинвал кьадардилай хейлин артухарзава, бязибур рекье авай машинрилай къайдайрал амал тавуна алудиз алахъзава, рекьерин госзнакрал гзафбуру амал ийизвач. Маршрутда авай машинар хуьрерин рекьера ихтияр тагузвай чкайрал акъвазарзавайбурни тӀимил туш. Анжах са алай йисан ирид в а ц р а цӀудралди шоферар водителвилин ихтияррикай магьрумна, хейлинбурув еке жермеяр гуз туна. Гьар жуьре маса жазаяр гайибурун кьадарни тӀимил туш. Ички ишлемишна рулдихъ ацукьун виридалайни еке тахсиркарвал я. Вучиз лагьайтӀа пияндан кьатӀун къайдадикай хкатзава, гуьтӀуь рехъ, къекъуьн, гуьне гьяркьуь шегьре хьиз аквазва. Ички ишлемишна рулдихъ ацукьун, йигинвал кьадардилай артухарун, къайдадик квачир машин гараждай акъудун себеб яз уьмуьрлух рикӀелай тефидай пашманвилер арадал къвезва. Гьавиляй ички ишлемишна рулдихъ ацукьзавай гьар садахъ галаз неинки рекьерин къуллугъдинни милициядин работникри, гьакӀ вири общественностдини рази тежедай женг чӀугуна кӀанда. Чаз транспортди рекьера гьерекат авунин истемишунрал амал тийизвай водителрин рикӀел мад сеферда хкиз кӀанзава: рехъ гьамиша четин, мукъаятвал хвена кӀанзавай участок я.
+*Мегъуьн тарцин, вакӀан кӀирийрин (облепиха), японский сафорадин чкалри бедендик квай шекердин кьадар къайдадик кутада. Цикорийдин ва репейникдин ( кьакьар) дувулри чӀарар, сарар, кикер мягькемарда, вилерин экв хъсанарда. Абурук табагъдин шейэр А, Е, С, В, В-2, В- 6, В-9 витаминар. Омега -3, Омега-6, Омега -9 кислотаяр ва кремний гзаф ква. *ВакӀан кӀирийрин (облепиха) чкалри иммунитет хкажда, рикӀин кӀвалах хъсанарда, бедендик иви тӀимил хьанвайла, ам къайдадиз хкиз, иринламиш хьанвай (язва) хирер, остеопороз азарар сагъариз куьмек гуда. * Хъархъу тарцин таза хилерин чкалрихъ беденда авай йоддин кьадар ва нефесдин органар къайдадик кутадай, гьакӀни беденда авай жуьребажуьре паразитар (шарар ва мсб.) рекьидай ва щитовидный железадин азарар сагъардай къуват ава. *ЧӀуру шабалатрин таран чкалри рикӀин азарар, тромбофлебитар, фалуждин, варикоздин азарар сагъариз ва бедендик квай холестерин тӀимилариз куьмек гуда.
+Гъепцегьрин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 1999йисуз Буржалиева Гюльнарадиз гайи А 3829293- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+ЖЕГЬИЛ итим окулистдин патав къвезва ва арза ийизва: - Духтур, мехъерар авурдалай кьулухъ зи вилерин ишигъ зайиф хьанвай хьтинди я: заз пул аквазмач. * * * ДУХТУРРИН консилиум кьиле физва. Абуру азарлуди гьикӀ сагъардатӀа ван алаз гьуьжетар ийизва, амма вири са фикирдал къвезвач. Гьуьжетар лап къизгъин хьанвайла са пипӀе суст хьанвай патологоанатом къарагъзава ва вичин фикир лугьузва: - Гадаяр, квез ам гьикӀ сагъар хъийиз кӀанзаватӀа заз чидач. Амма рикӀел хуьх, I5- числодиз зун отпускадиз экъечӀзава, гьавиляй вуч ийизвайди ятӀа, гьа чӀавалди куьтягьиз чалишмиш хьухь. ТахьайтӀа моргда авай холодильник гьакӀани ацӀанва… * * * САРАРИН духтур: -Азарлуди. Ингье ви свах. Азарлуди: -Сагърай духтур, ингье куь креслодин кьуьнт эцигдай тахта. * * * ДУХТУРДИ азарлудаз лугьузва: - Къе кьве таблетка кьабула. Пака, эгер ахварай аватайтӀа, мад кьвед. * * * ВАГЬИДА аптекдиз фена хабар кьазва. - Квез тӀарвал тагудай дарман авани? - Ви гьи чка тӀазва? - Гьелелиг са чкани, амма дах диде-бубайрин собраниедиз фенва…
+ШАРАР инсандин жуьреба-жуьре органра паразитрин куквар хьуни арадал гъизва. ГЗАФНИ-ГЗАФ шарар ратара, чӀулав лекьина, туькьуьлда ва якӀун нуькӀвера жезва. Абуру инсандин бедендиз гзаф зиян гузва. Абурукай хкатзавай зегьерди организм зегьерламишзава. Шарар инсандин са жерге органриз гьахьзава ва абуру органрин кӀвалах къайдадикай хкудзава. Шарари ратарал алай гъередин пердедиз зиян гузва ва аниз гьар жуьре бактерияр гьахьуниз рехъ ачухзава. Ахвар тахьун, иштягь квахьун, экъуьчун, къен фин, къен кьун, руфун тӀар хьун, таб акьалтун, анемия ва беден зайиф хьун-ибур шарар хьунин лишанар я. Ратара жезвай шарари са кьадар какаяр хазва, абур инсан къециз фейила дуьздал акъатзава. Абур квай чиляй экъечӀзавай майваяр, патарив гвай яд авай чкаяр зегьерламиш жезва. Чилел, къумадал къугъвазвай аялри гъилер чуьхуьн тавуни, бегьем чуьхуьн тавур майваяр, емишар ишлемишуни аялрик шарар (аскарида, влагоглав, острицаяр) акатунин къулай шартӀар арадал гъизва. Са жуьре шарар бегьем ругун тавур як, балугъ ишлемишайла, эхинококкар кицӀерихъ галаз къугъвайла акатзава. Аскаридаяр 25-30 сантиметр алайбур жеда. Абурун кьадар вишев кьван агакьда. Гьар са аскаридади йикъа са кьадар какаяр хазва. Са йисан къене абуру дурум гузва,ахпа рекьизва. Амма, абур мад акатунин хаталувал амукьзава. Острицаяр 1 сантиметр алай куьлуь шарар я. Абуру какаяр тумунин хамунин къатара хазва. Гьанра ва кьери чкайра шарар къекъуьни бедендик квалар кутада. Дишегьлийрин кьери чкайриз гьахьай острицайри гъередин пердедиз зиян гуда ва гьар жуьре инфекциядин уьзуьрриз рехъ ачухда. Солитердиз гъвечӀи кьил ва яргъи лент хьтин жендек жеда. Маларин солитердин кьадар 6-8 метрдив, цӀуьрнуьгъдин 2-4 метрдив агакьда. Ада бегьем какаяр хада. КьацӀайрихъ галаз акъатай шарцин кьатӀарин хаталувал чиле, ламу чкайра яргъалди амукьда. Ирада ПУЛАТОВА.
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР ! Алатай сечкийрин кампанияда активвилелди иштирак авур , гьукуматдин лап важиблу серенжемрикай сад тир сесер гунин к l валахда чпин лап еке иштираквал , лайихлувал , виниз тир савадлувал къалурунай за квез чухсагъул малумарзава . Рик l ин сидкьидай къейд ийиз к l анзава хьи , и жавабдар , четин серенжем вири сечкичийри гьич са татугайвални къалур тавуна , Законди истемишзавай саягъда кьиле тухвана . Райондин руководстводин патай аферин , баркалла алаз куьтягьни авуна . Мад сеферда куьн , сечкичияр районэгьлияр сагърай . Фарид АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил . ЗУН Республикадин Халкьдин Собраниедиз депутатвиле сечки авур вири сечкичийриз ва и важиблу жавабдар к l валах кьиле тухвай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин руководстводиз ва кьилди Фарид Загьидинович Агьмедоваз рик l ин сидкьидай сагърай лугьузва . Зи райондин сечкичийри ихьтин жавабдар везифайрал зун са шумуд сефер сечки авунал , яни ихьтин жавабдар к l валах ихтибар авунал зун гзаф шад я ва и ихтибарвал за намуслудаказ кьилизни акъудда . Тагир ИСМАИЛОВ , ДГТУ дин ректор , РД дин Халкьдин Собраниедин депутат .
+КЕФЕРПАТАН Кавказдин багъманчивилинни уьзуьмчивилин рекьяй зональный илимдинни ахтармишунрин институтда ( Краснодар шегьер ) илимдин идара тешкилай йикъалай инихъ 85 йис тамам хьунихъ галаз алакъалу шадвилин мярекат кьиле фена . И мярекатда Франциядай , СНГ дин уьлквейрай тир , Россиядин маса регионрин ва Дагъустандин делегацийри иштиракна . Магьарамдхуьруьн райондин патай и мярекатда « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин директор Къазиагьмед БУКАРОВА иштиракна . Чи республикадин делегациядик гьак I ни « Дагъустандин уьзуьмчивилинни майвачивилин селекциядин тежрибадин станция « ФГБНУДИН векилар ва ДГУ дин Дербентда авай филиалдин директордин илимдин рекьяй заместитель Раидин КЪАЗАГЬМЕДОВ квай . Юбилей къейд авунин сергьятра аваз 7-9сентябрдиз илимдин идаради « Багъманчивал , уьзуьмчивал , чехирчивал къецепатай гъизвай суьрсет Ватанда гьасилзавайдалди эвезун илимдин чирвилералди таъминарун » темадай международный илимдинни тежрибадин конференция кьиле тухвана . Мярекатдал институтда арадал гъанвай бегьерлу сортар , т I ур гудай къелемар , технологияр райижна . Идалайни гъейри ,5-6сентябрдиз « Россиядин чпиз тешпигь авачир « Антицея -20I6» чехирар лишандик кваз чехирдин международный фестиваль хьана . Краснодарский крайдин хуьруьн майишатдин ва хаммал гьялдай промышленностдин министерстводин ва « Россиядин уьзуьмчийрин ва чехирчийрин союз » НО дин къаюмвилик кваз тешкилнавай фестивалдин сергьятра аваз Ватандин селекциядин нетижада арадал атанвай сортарин ципиц I рикай хкуднавай чехирчивилин продукциядин конкурс тешкилнавай . Конкурсдиз Магьарамдхуьруьн райондин хуьруьн майишатдин зегьметчийри хкуднавай чпиз тешпигь авачир жуьредин к I валин чехиррин чешнеярни тухванвай . Чпиз тешпигь авачир « Антицея » чехирар дадмишдай международный конкурсдал майдандиз акъуднавай чехиррин еридин винизвиляй « Россиядин уьзуьмчийрин ва чехирчийрин союз » НО дин президент Е . Егорова Магьарамдхуьруьн райондин Ярагъкъазмайрин хуьруьн агьали Ариф ГЬАЖИЕВАЗ ва Оружбайрин хуьруьн агьали Раид ЯРАЛИЕВАЗ дипломар гана . Конференциядин иштиракчийри пленарный заседанийра , селекциядин майданрин к I валахра иштиракна , Краснодарский крайдин емишчивилин ва уьзуьмчивилин рекьяй зурба майишатри гьасилзавай суьрсетдихъ галаз таниш жедай майданрал фена . 85 йисан вахтунда тежрибадин станциядикай багъманчивилинни уьзуьмчивилин рекьяй илимдинни ахтармишунрин институт хьана . I93Iйисуз « Сад ГИГАНТ » совхоздин бинедаллаз арадал гъайи институт къе тежрибадинни производстводин зурба база авай центр я . Институтдин алимрин алай аямдин технологияр неинки Россияда , гьак I ни къецепатан уьлквейрани еке къиметдиз лайихлу хьанва .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин Советск хуьруьн « Фрунзенский » совхоздин тракторист рагьметлу Шагьгьуьсейнов Байраманни Загьидатан хизанда 5 аял (3 хвани 2 руш ) ч I ехи жезвай . Школадиз к I елиз фейилани , и хизандай акъатай аялрилай са малимдини наразивал авурди туш . Абуру вирида хъсан къиметралди , тербия , къанажагъ аваз школа акьалт I арна , гьарма сад са пешедин иеси яз , чпин хсуси к I вал югъ хьана дуланмиш жезва . Зи къенин суьгьбетни и гьуьрметлу хизанда ч I ехи хьайи пуд лагьай веледдикай Гуьлакай я . Адаз гьеле гъвеч I и ч I авалай вичикай кьилин образование авай тежрибалу духтур хьунин мурад авай . « Зи Насруллагь халу духтур я , зи халадин руш Жамията духтурвал к I елзава . Зазни духтур жез к I анзава », лугьуз тикрардай . Тарсарал ам гзаф алахъдай , к I валин тапшуругъ кьилиз акъуд тавунмаз ксудачир . Гзаф вахтара бубади , « Гьикьван к I елда вуна , я чан руш , профессор жедайвал туш вакай . Бес я к I елайди , къарагъ , ял ягъа , ксус »лугьудай . Профессор , чан дах , тахьайт I ани , духтур закай жедайдал за к I усни шак гъизвач , лагьана вичин ктаб дафтар к I ват I хъийидай . Школа акьалт I арай йисуз , адет яз , аялри к I елиз гьиниз фидат I а лугьуз , гзаф веревирдер ийида . Амма , Гуьла хкянавай пеше , к I елиз фидай чка тестикь тир . Ада вичин документар Харьковдин мединститутдиз вугана . Зегьметар Гуьла пара къачуна , таниш тушир шегьерда вичин кьил акъудна . Экзаменарни пис вахканач . Амма , институтдик акатдай баллар бес тахьун себеб яз , ам конкурсдай акъатнач . Гуьл элкъвена хуьруьз хтана , перт хьанат I ани , винел акъуднач . Ам « Фрунзенский » совхоздиз к I валахал фена . Бригадирди гьиниз ракъурнат I а , гьана к I валах авуна . Гьар са кардив ашкъи аваз эгеч I на ва бригадир , галай рабочияр рази жедайвал к I валахни авуна . Ктабривай Гуьл къерех хьанач . Гьар экуьнахъ к I валахдал фидайла , адан чантада биологиядинни , химиядин ктабарни жедай . Ял ядай вахтунда абур к I елдай , тикрардай . I980ЙИСАРА райондин « Фрунзенский » совхозда вири патарихъай гьакъисагъвилелди , тешкиллувилелди к I валахзавай комсомолрин организация ава . Жегьилри совхоздин фермада , гаражда , багълара , салара , парникра к I валахзавай . Комсомолдин комитетдин член тир Гуьл гьафтейралди к I валахиз фермадиз , гараждиз фидай . Кьвед лагьай йисузни Гуьл экзаменар вахкуз Харьковдин мединститутдиз фена . И сефердани адаз вуздин студенткавал кьисмет хьанач . Ят I ани , къастунал к I евиз акъвазнавай лезги руша вичин фикир дегишарнач . Ц I и хьаначт I а , къведай йисуз жеда , иншаллагь , лагьана . I98I йисуз Шагьгьуьсейнова Гуьл Дагъустандин мединститутдин ( гилан академия ) гьазурлухвилин курсарик экеч I на . Адаз гила кьве йисуз совхозда к I валахай зегьметдин стажни хьанвай . Курсар куьтягьайдалай гуьгъуьниз институтдик экеч I дай экзаменарни хъсан къиметралди вахкана . Институтдиз кьабулайбурун фамилияр авай сиягьда вичин фамилияни акурла , Гуьлан вилер шадвилин накъварив ац I ана . Гьа ик I, I982ЙИСУЗ Шагьгьуьсейнова Гуьл вичин мураддив агакьна . Адакай Дагъустандин мединститутдин студентка хьана . Ам институтдин общественный уьмуьрдикайни къерех хьанач . Юлдашри адал группадин старостадин , курсунин профсоюздин комитетдин башчивилин везифаяр ихтибарна . Вири и к I валахар намуслудаказ кьиле тухузвай Гуьл Байрамовна сад рани тарсарайни гуьгъуьна амукьнач . К I елдай йисара Гуьлани Забитов Тажудина чпин кьисметар сад авуна . Туьк I вей хизан тешкилна . I988ЙИСУЗ Забитова Гуьла агалкьунралди мединститут акьалт I арна . Ам вичин рик I алай пешедин сагьиб хьана . Ординатура ада меркездин РКБ да куьтягьна . I990-I995ЙИСАРА Гуьл Байрамовади республикадин меркездин Iнумрадин поликлиникада участковый духтур терапевт яз к I валахна . I995-I999ЙИСАРА ада Кяхулайда 3нумрадин поликлиникада 2000-2003йисара шегьердин муниципальный гереотрический центрда зегьмет ч I угуна . Вири чкайра Гуьл Забитовади коллективдин , азарлуйрин патай еке гьуьрмет ва авторитет къазанмишна . 2003йисалай кьилин категориядин духтур терапевт Гуьл Байрамовади Республикадин медцентрдин поликлиникада к I валахзава . Ина районрай гьар юкъуз къвезвай ц I удралди азарлуйриз килиг хъувуна абур ( яни азарлуяр ) ветеранрин госпиталдиз рекье твазва . Гуьл хъсан пешекар , гьуьрметлу духтур хьиз , к I валени аялрин рик I алай диде , вафалу кайванини я . Гуьлани адан уьмуьрдин юлдаш Забитов Тажидина , пуд велед хвена , ч I ехи авуна . Ч I ехи кьве рушани кьилин образование къачуна , кар кеспидик ква . Мурада школада I0КЛАССДА к I елзава . Гьамиша инсанрин сагъламвилин къайгъуда авай , гьуьрметлу Гуьл духтур , къуй кве��ъ мадни еке агалкьунар , чандин сагъвал хьурай . Ферид ВАГЬАБОВ .
+ЙИСАН 30 сентябрь Ватандин Ч l ехи дяведа Москва патал женгер башламиш хьайи югъ я .
+Москва патал кьиле фейи женгерин
+ВАТАНДИН ЧӀехи дяведа Москва патал женгер 1941- йисан 30 сентябрдилай башламиш хьана. Гитлеран стратегрин фикир Москва лап куьруь вахтунда къачуна дяве куьтягьун тир. Советрин халкьари, адан армияди душмандин мурадар ва планар тамамвилелди барбатӀна. Москва патал кьиле фейи ягъунрихъ вири дуьньядин тарих патал авай метлебдикай лугьуналди маршал Г.К. Жукова къейднай: «За гьисабзавайвал, дяве кьиле финин карда дибдин дегишвал хьунин бинеяр кутурди Москва патал кьиле фейи женгер я. А женгерихъ неинки Красная Армия ва чи халкь патал, гьакӀ фашистрин Германиядихъ галаз женг чӀугур вири халкьар патал гьам военно-политический жигьетдай, гьам халкьдинни психологиядин жигьетдай зурба метлеб авай». Москва патал ягъунар ругуд вацралай гзаф вахтунда (1042- йисан 20- апрелдалди) давам хьана. И женгера кьве патайни зурба къуватри, пуд миллиондилай виниз аскерри иштиракзавай. 22 агъзурдалай гзаф тупарни минометар, пуд агъзурдав агакьна танкар, кьве агъзурдалай гзаф самолетар кардик квай. Душмандин къуватар гзаф тир. Анжах «Центр» тӀвар алай группадик квай ирид корпусда миллиондилай виниз аскерар, 15 агъзурдав агакьна тупарни минометар, 1700 танк, агъзурдалай виниз
+самолетар авай. Гьа и чӀавуз Советрин кьушунрин ихтиярда авайди 364 самолетни 770 танк ва 9150 тупни миномет тир. ЯтӀани Советрин армиядилай гзаф ивияр экъичай къизгъин женгера душмандин хура акъвазиз, адан кьушунар кукӀвариз алакьна. Душмандин 600 агъзурдалай гзаф ксар телеф хьана, тахминан гьакьванбур хирерикди, къаю тухуникди жергедай акъатна. Советрин халкьарин чӀуриз тежедай дуствал Москвадин патарив душман кукӀварунин кьилин лишанрикай сад хьана. Москвадин кьисмет гьялзавай йикъара уьлкведин халкьар ам хуьн патал къарагъна. Чанарилай гъил къачуна душмандин хура акъвазай генерал Панфилован дивизияди, Яру Армиядин политрук Василий Клочкован «Россия чӀехи я, амма кьулухъ чӀугвадай чка авач. далудихъ Москва гала» гафари меркез хуьзвайбурун рикӀериз еке таъсир авуна. Ватан, адан меркез тир Москва хуьн патал дагъвиярни абурун жергедай яз чи районэгьлиярни къарагъна, гуьгьуьллудаказ фронтдиз фена. Москвадин патарив гвай шегьерар Волоколамск, Клин, Мценск, Тула, Химки, Ярцево ва масабури душмандикай азаддай ягъунра иштиракна. Абурукай гзафбур женгера тафаватлу хьана орденризни медалриз лайихлу хьана, гзафбуру Москва патал кьиле фейи женгера чпин чанар гана. 1941- йисан 26- октябрдиз Дагъустандин партийный организациядин активди Москва шегьердин комитетдиз ракъурай Эвер гуна лагьанва: «Москва еке хаталувилик акатнавай йикъара чун, дагъустанвияр, квехъ гала, юлдашар мосчквавияр! Чна оборона патал квев яракьар, дяведин маса суь��сет, недай шейэр, алукӀдай чими парталар вахтунда агакьардайвал галатун тийижиз кӀвалахда». Дагъвийрин гаф мягькемди хьана. Абуру фронтдив агъзур тоннралди гьар жуьре продуктар, сан-гьисаб авачир кьван промышленный товарар агакьарна. Анлай инихъ 75 йис алатнаватӀани, Москва хвейибуру къалурай викӀегьвилер, кьегьалвилер неинки алай аямдин, гьакӀ гележегдин несилрин рикӀерани эбеди яз амукьда. Рамзес
+АЛАЙ ЙИСАН августдин вацра « Самурдин сес » газетдин 35– нумрадиз « Газетдиз чар » рубрикадик кваз Муьгъверганрин СОШ дин малим А . Гьажимурадова кхьенвай « Вуж гьахъ я , вужбат I ул » макъала акъатнай . Ана Гьажимурадова кхьенвай : « зун – малим ихьтин са дуьшуьшдал ацалтна . Духтурри чпин патав атанвай кас ахтармишзава . Вири кхьинарни книжкада ийизва ( ихтилат малимдин медицинадин книжкадикай физва ), амма идарадин къуллугъчиди и нетижа книжкада тес тикьарзавач . Вучиз ? Бес вуна к I валахзавай идарадихъ чахъ галаз договорикьрар тайинарнавай къарар авачни ? Ик I дуьз яни ? И суалдиз жаваб яз , чи газетдиз , А . Гьажимурадован чарчиз ЦРБ дай ( райондин центральный больницадай ) жаваб хтана . « Самурдин сес » газетди а жаваб газет к I елзавайбурун фикирдиз гъизва . ЦРБ дин администрациядин т I алабуналди чна ам урус ч I алал гузва .
+* Зобдин азар авайбуруз агъадихъ галай рецептди хъсан куьмек гуда : къацу чкал аламай 10 к l ерецдал 0,5 л эрекь илична са шумуд юкъуз тада . Ахпа йикъа 2 сеферда , фу т l уьрдалай гуьгъуьниз чайдин са т l уруна авайди хъвада . * Шекердин азар авайла ва ивидин давление хкаж хьанвайла , хуьрекдин кьве т l уруна авай кьурурнавай жумун пешерал , са стакан яд илична , 15 де кьикьада ц l ал эцигда . Ахпа йикъа пуд сеферда , фу нез 30 декьикьа амайла , хуьрекдин са т l уруна авайди хъвада . * Рик l т l азвайла , капан юкьвал пихтадин ягълудин 10 ст l ал вегьена , рик l авай патав гуьц l да . Мадни , ксудалди вилик валерианадин настойкадикай ни ч l угвада . * Мет l ер т l азвайла , ксудалди вилик анривай бальзам « звездочка » гуьц l на , чими шарф алчукна тада . Экуьнахъ т l алдин гелни амукьдач .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр ! За квез Дагъустандин халкьарин Садвилин сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава . И сувари вири дагъустанвияр сад ийизва ва гзаф миллетрин республикадин агьалийрин ислягьвилихъ , стхавилелди яшамиш хьунихъ , бубайрин лап хъсан адетар хуьнихъ ва давамарунихъ авай чалишмишвал мадни мягькемарзава . 1999йисан сентябрдиз гуьгьуьллу дагъустанвийри уьлкведин Яракьлу Къуватрин куьмек аваз чи республикадиз сухулмиш хьайи международный бандитрин к I ерет I ар кук I варун ва международный террористрал гъалиб хьун лап ч I ехи ва рик I елай алат тийидай , чи садвал мадни мягькемарай вакъиа хьана . Гьуьрметлу районэгьлияр ! Къуй квехъ мягькем сагъвал , хизандин хушбахтвал ва пакадин экуь йикъахъ инанмишвал хьурай . Къуй чи халкьарин садвал мадни мягькем хьурай . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил , Ф . З . АГЬМЕДОВ .
+гьа залдиз дугъриданни са хъсанремонтк
+заз КВЕЗАЛУКЬНАВАЙТЕРБИЯЧИДИН югъ мубарак ийиз к
+диндиз гьуьрмет авун кьилин шарт
+нумрадин юкьван школадинсифтегьан классрин малим Атлуханова Лейла Абдурагьимовнадикай ийиз к
+нумрадинюкьван школа хъсан къиметар аваз акьалт
+ЙИСУЗДАГЪУСТАНДИНПЕДИНСТИТУТДИН сифтегьан классрин факультетдиз гьахьна
+Аданачух тарсаризкъвезвай тежрибалумалимар гьамиша разиязамукьзава
+аялризтарс игьтияжлу хьун патал ада туьк
+Лейлади ВИЧИНРАГЬМЕТЛУЮЛДАШСАЛМАНАХЪ галаз пуд цуьквериз ухшар веледарнихъсантербия ганач
+ГЬУЬРМЕТЛУЛЕЙЛААБДУРАГЬИМОВНА квез алукьнавай малимдин югъ мубаракрай
+РАЙОНДА уьзуьмчивал вилик тухунин месэладиз кьет I ен фикир гузва . И жигьетдай ина тайин тир мураддихъ элкъуьрнавай муниципальный программа туьк I уьрнава . Адан сергьятра аваз гьар йисуз районда ц I ийи уьзуьмлухар кутазва . Абур бегьердал атайла , 2-3 йисалай ципиц I рин бегьерар йиса 20 агъзур тонндив агакьдайвал артух хьун гуьзлемишзава . Къейд ийин , ципиц I рин бегьердин кьадардал гьалтайла , чи район Дагъустанда пуд ла гьай чкадал ала . Дербент ва Къаякент районрилай кьулухъ . Алатай йисуз ципиц I рин кьакьан бегьерар къачур майишатрикай " Гоганский " ОПХ дин , " Зардиан " ООО дин , « с х Правда " ООО дин , " ИЧЕ " КФХ дин т I варар кьаз жеда . И майишатра ципиц I ар к I ват I унин к I валах иллаки хъсандиз тешкилнавай . Чуьлда кьиле физвай к l валахрин къалинвилел гьалтайла гад виридалайни къизгъин вахт я . Гатун къайгъуйрин арада битмишарнавай уьзуь мар пучвилериз рехъ тагана вахтунда к l ват l хъувуни кьет l ен чка кьазва . Райондин майишатрин гегьенш майданра уьзуьмлухар кутазвай гектаррин кьадар йис йисандавай артух жезва . Эгер делилриз тамашайт l а , 2014йисуз районда уьзуьмлухрин майданри 1800 гектар тешкилзавайт l а , 2015йисуз абурун кьадар 2000 гектар хьана . 2014йисуз райондин уьзуьмчийри 9000 тонн ципиц l ар к l ват l найт l а , 2015йисуз районда
+3 АЛАЙ ЙИСАН 20-22августдиз кьиле « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедов авай райондин делегация Ленинградский областдин « Тосненский район » МО диз дуствилин алакъаяр мягькемарунин мурад аваз мугьман хьана . Ина « Тосненский район » МО дин кьил Виктор ЗАХАРОВА ва « Магьарамдхуьруьн район » МРДИН кьил Фарид АГЬМЕДОВА дуствилин алакъаяр мягькемарунин нетижа яз спортдин , культурадин , экономикадин , базардин , образованиедин , здравоохранениедин хилера кьве патайни активвал аваз иштиракда лагьана икьрардал чпин къулар ч l угуна .
+АДЕТ ТИРВАЛ , гьар кьуд йисалай хкянавай гьукуматда олимпийский къугъунар кьиле физва . Нубатдин ххх I – олимпийский къугъунар Бразилияда , анин меркез тир Рио де – Жанейро шегьердин « Маракана » стадиондал ачухна ва кьиле фена . Олимпиада ачухаруниз талукьарнавай са шумуд сятда давам хьайи мярекатдиз миллионралди тамашачи яр килигна . ХХХ I �� олимпийский къугъунра 206 гьукуматда II 000 спортсменди иштиракна ва 29 жуьредай 306 комплект медалар къугъвана . Россиядин спортсменрин гьакъиндай женг лап зурбади хьана . Гьахъвал патал ч I угур женгини , къастунин к I евивили вичин нетижаярни гана . 30 – июлдиз РФ – дин спортдин министр Виталий Муткоди хабар гайивал , Россиядин хкянавай командадик кваз 266 спортсмен Бразилиядиз рекье твадай мумкинвал хьана . Олимпиададин къугъунра спортдин 29 жуьредай спортсменри чпин алакьунар къалурна . Гьайиф хьи , сирнавдайбурун , луьтквеяр гьалдайбурун , залан , кьезил атлетикадай са жерге спортсменар олимпиададиз ахъайнач . Допингрин месэладихъ галаз алакъалу яз лап хъсан гьазурвал авай чи спортсменриз ихтияр ганач . 24 – июлдиз Олимпийский международный комитетди Россиядин хкянавай командадиз олимпиададиз фидай ихтияр гана , амма ви ликдай допинг ишлемишунихъ галаз алакъалу хьанвай спортсменар ва чиновникар рекье тунач . Гьа гьисабдай яз Виталий Муткодиз Риоде Жанейродиз фин патал аккредитация ганач . Идахъ галаз , пая гваз хкадарунай кьве сеферда Олимпийский чемпионка , дуьньядин 29 рекордин сагьиб Елена Исинбаева ахъай тавун иллаки залан пар хьана . Чи спортсменри са к I усни бушвал тавуна , акъваз тавуна Россиядин гимн ядайвал авурай . И кар абурулай алакьни ийида . – лагьанай чи игит руш Еленади . Олимпиада башламишдалди икьван рик I ин т I арвилер , ихтилатар хьанат I ани , халис женгиниз экъеч I ай спортсменри Россия гужлу гьукуматрикай сад тирди ва ам гьамиша к I венк I вечи жергейра жедайди субутна . Олимпиада башламиш хьайи сифте юкъуз чи кьватидиз дзюдоист Беслан Мудранова къизилдин медал вегьини виридан гуьгьуьлар хкажна . Гуьгъуьнин юкъуз фехтованиедай чи кьве руш финалдиз акъатна . Къизгъиндиз кьиле фейи женгина Яна Егоряна Софья Великаядал гъалибвал къазанмишна ва чаз къизилдинни гимишдин медалар гъана . Ц I уругуд йисалай пьедесталдал хкаж хьайи гимнастрин командади къачур гимишдин медалар къизилдинбурухъ барамбар хьана . I00 метрдиз сирнав авунай Юлия Ефимовадини гимнасткайрин командади къачур гимишри ва дзюдо дай Хасан Халмурзаева къачур къизилдин медалди чун гьасятда ирид лагьай к I арц I яй вад лагьай к I арц I из хкажнай . Вад лагьай юкъуз вик I егь руш Инна Дериглазовади фехтованиедай кьве сеферда олимпийский чемпион тир Италиядин спортсменкадин винел гъалибвал къазанмишна чи киседиз къизилдин медал вегьена . Велотрекдай гуьзет тавур гимишдин медаль къачур Ольга Забелинскаядиз аферин . Давам хьайи женгера теннисдай тарихдай сифте яз чи Елена Веснина ва Екатерина Макарова галай дуэтди , грекринни римрин женгина Роман Власова , брусрай Алия Мустафинади къачур къизилдин медалри Россия к I венк I вечи чкайрал алай гьукуматриз мукьва авуна . Тфенгдай ягъунай Каменскийдин , хкадарунай Мария Пасекадин гимишрин медалри , велогонкадай Денис Дмитриеван , ��лкенда аваз финай Стефания Елфутинади къачур буьруьнжрин медалри чи гуьгьуьлар шадарна . Женгчияр тир Давид Чакветадзедин къизилдин медаль ва Сергей Семенован буьруьнждин медаль спортдал рик I алайбур патал пишкеш хьана . Гимнаст Денис Аблязина зарар хьанвай к I вачизни килиг тавуна чи киседиз буьруьнж , гимиш медалар гъана . 2020 – йисуз Токиодин олимпиададани къизилдин медалар къачудайдак инанмишвал ийиз к I анзава .
+ХАЛКЬДИН сагъламвал хуьн яз , чи гьукуматда адет хьанвайвал , сифте нубатда , аялрихъ ва продуктрихъ галаз халкьдин арада к I валахзавай гьар сад вич сагъламди хьун чарасуз я . Гьавиляй а ксарихъ гьар садахъ гьукуматди гуьзчивал тухузвай хсуси медицинский книжкани ава . Районда санлай аялрихъ галаз к I валахзавай къуллугъчияр саки 2000 кьван ава . Йиса са сеферда а книжкайра духтурри гьар садан къенепатан рентгендин аппаратрин куьмекдалди , цвар , иви , байир пайи паяр авунани ахтармишзава . Нетижаяр книжкайра къейдзава ва а кас к I валах ийиз ахъайдани , ахъайдачни духтуррин идаради вичин печатдалди тестикьарзава . Зун малим ихьтин са дуь шуьшдал ацалтна . Духтурри чпин патав атанвай кас ахтармишнава . Вири кхьинарни книжкада ава , амма идарадин къуллугъчиди и нетижа книжкада тестикьарзавач . Вучиз ? Бес вуна к I валахзавай идарадихъ чахъ галаз договор икьрар тайинарнавай къарар авач . Астафируллагь . Вун и идарадин къуллугъчи я . Ви духтурри чпин ахтармишунар авунвайди и книжкадай аквазва . Вуна , ви везифа тирвал , и кар тестикь ая . Ваъ , за а кар анжах вуна к I валахзавай идарадин кьиле авайда чахъ галаз икьрар тайинарайла , ахпа тестикь ийида . Янач книжкадал кьегьал дишегьлиди вичив гвай печать . Вучиз икьван инжикли ийизва чна чун ? А . ГЬАЖИМУРАДОВ , Муьгъверганви .
+Ц I уд лагьай юкъуз чахъ вири санлай къачурла 35 медал хьанвай . Кьуд олимпиадада галаз галаз к I венк I вечивал къалурзавай ва кьилин наградаяр садавни вугун тийизвай чи синхронисткайриз гаф авач . Светлана Ромашина ва Наталья Ищенко галай дуэтдихъ ва муьжуьд касдикай ибарат тир командадихъ садни агакьнач . Кьве баллдин тафават аваз гъалибвал къазанмишай чи рушариз аферин ва чухсагъул . Ц I увад лагьай юкъуз чи спортсменар патал лап бахтлуди хьана . И юкъуз Россиядин киседиз кьуд къизилдин ва сад гимишдин медалар атана . Финалдиз экъеч I ай чи рушарин гандболдин командади французрал гъалибвал къазанмишна , художественный гимнастикадай Маргарита Мамуна ва гимнасткайрин командади , пятиборьедай Александр Лесуна ва женгчи Абдулрашид Садулаева кьилин наградаяр къазанмишна . Шадвал ийидай кар ам я хьи А . Садулаев дагъустанви я . Эхиримжи I9 лагьай къизилдин медал чи киседиз женгчи Сослан Рамонова гъана . Финалда залан хер алаз , ирид сеферда хер кут I ун хъийиз женг ч I угур Аниуар Гедуев акьалтзавай несил патал халис игит ва чешне хьана . Боксдай Миша Алояна къачур гимиш чаз лап багьа я . Н��тижада Россиядин командадин киседа I9 къизилдин , I8 гимишдин ва I9 буьруьнждин медалар хьана . Вири санлай къачурла 56 медал къазанмишуналди чун кьуд лагьай чкадал хьана . Им гуьзет тавур нетижа я . Олимпиадада 20 жуьредай иштиракай 285 спорсмендикай I07 спортсменди медалар къачунва . Допингдихъ галаз алакъалу месэлаяр себеб яз женгинин гъиляй чи спортсменривай артух гьазурвални акваз хьанвачир . Наразивилер ийидай араярни кими тушир , чи спортсменриз ачухдиз дак I анвал , душманвал авур дуьшуьшарни хьана . Амма дзюдодай , боксдай , фехтованиедай , гимнастикадай , азаддиз кьуршахар кьунай , теннисдай ва маса жуьрейрай чи спортсменри къизгъин женгера къазанмишай наградайри гьахъвал винел акьалтдайди ва вик I егьбур гъалиб жедайди къалурна . А . АЙДЕМИРОВА .
+к l ват l ай ципиц l рин кьадар 13 агъзур тонн хьана . Инай чаз аквазвайвал , районда уьзуьмчивал йис йисандавай йигин еришралди гегьенш жезва . Алай вахтунда уьзуьмчийрин вилик акъвазнавай везифа , производствода четинвилер гьалтзават l ани , атана акакьнавай ципиц l рин бегьер пуч тавуна вахтунда к l ват l на куьтягьун я . Ц l инин гатун гьавадин шарт l ар уьзуьмчияр патал артух къулайбур хьанач , марфар пара къвана . Гьавадин къулайсузвилер себеб яз , алай йисуз уьзуьмчийрин харжиярни екебур хьана . Гьаниз тамашна уьзуьмчийрин вилик акъвазнавайди пучвилериз рехъ тагана уьзуь млухрин бегьер вахтунда заводрихъ акакьарун я . И жигьетдай уьзуьмчийрин къуллугъда Дербентдин , Кизлярдин шампанский , коньячный , чехиррин заводар акъвазнава . Заводрин къиметар агъузбур хьуниз тамашна , гьелбетда , къазанжияр екебур жедач . Винидихъ т l варар кьунвай заводри кьилин къимет 15 манатдай са килограмм ципиц l ар къачузва . Шак алачиз идаз ципиц l риз гузвай къимет хъсанди я лугьуз жедач . Гьак l ят l ани , уьзуьмчивилел машгъул жезвай гьар са касди вичел алай к l валах авун лазим я . А к l валахни вахтунда ципиц l рин бегьер к l ват l на куьтягьун я . Иншаллагь , чна гьак l жедайдахъ умудни кутазва . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+ЭХИРИМЖИ вахтара инсанрик гзаф гъулгъула ква . Яни гьукуматдин кьиле авайбуру , школада авай малимри , гьар сада к I валахзавай идарадин руководителри ик I ийизвач , ак I ийизвач лугьуз инсанар к I ват I хьайи чкайрал рахазва . Идалай гъейри ик I авунайт I а хъсан тир лугьуз меслятарни гуз вик I егьвилерни ийизва . Къенин юкъуз гьар са касди вичин хизандилай вил вегьена к I анда . Сифте нубатда жуван вад ц I уд касдикай ибарат тир хизанда къайда низам туна , ахпа къецин месэлаяр гьялна к I анда . Фадлай зи рик I ик квай , пак буржи тир , амма рик I елай алуднавай са месэладикай рахаз к I анзава . Гьар са кардихъ , инсандихъ алатай девир хьиз , алай вахтунин ва къвезвай вахтунин девирни гала . Алатай девир авачирдахъ къвезмайдини жедач лугьузва халкьдин мисалда . Бес ик I хьайила кьейи кас авачир са хизанни авач . « Хайи кьванди рекьинни ийида »лугьуда яш ��ьанвай , уьмуьр акунвай инсанри . Бес виридан талукьар авай сурар иеси авачирбур хьиз гадарун , чиркинарун чиди дуьз яни ?.. Гьар сеферда сурариз фейила рик I дар жез хквезва . Вад , ругуд , ирид велед хана , хвена , ч I ехи авунвай диде бубайрин сурар ч I ур акьалтна , къалгъаннац I экъеч I на , кас авачирбур хьиз тун дуьз яни … Хуьруьн кавхади кимел сурара субботник тухузвайдан гьакъиндай малумат гузва . Субботник тайинарнавай юкъуз ч I ехи хуьряй са ц I уд кас я къвен , я текъвен . Эгера куьне хуьруьн кавхадиз гьуьрметзавачт I а , гьарда вичин кьейидан гьуьрмет хуьн чи пак буржи тушни … Хизанда к I валин кьилиз , хуьре кавхадиз , къеце пачагьдиз гьуьрмет тавурла , гъайи меслят кваз такьурла , арадал нагьакьан к I валахар къведа ва ч I угвазвай зегьметни бегьерсузди жеда . Эхь рекьин къерехар , сурар патар кьаз иесивал ийиз вири вик I егь жезва амма ихьтин хийирлу , суваб авай к I валахрин кьил кьадай кас жегъизвач . Сурара диде буба , вах стха авачир са касни авач . Ийизвай гьуьрмет чан аламаз ая лугьузва , бес кьейидалай кьулухъ абур гадарзавани , фамилияр т I варар дегишарзавани ?... Индияда рагьметдиз фейи касдин руьхъ Ганга вац I ув вугузвайвиляй абуру « Пак Ганга » лугьуз вац I уз икрамзава ва михьиз хуьз алахъзава . Урусрини чпин сурар михьна анрал цуьквер цана , яд гуз , абурухъ гелкъвезва . Абурун сурариз фейила ял язавай паркуниз фейиди хьиз жезва . Чи сурар пакетни , баклашкани , т I уьр къенфетдин чарни , ибурун кьилел экъеч I навай векьин гъиляй кьилихъ янавай къван аквазвач . Векьин гъиляй жуван талукьдан сурал физ жезвач . Гьа арайра гъуьлягъар хьунин хаталувални жезва . Алатай йисуз ам хатадай хьайиди яни , ийида лагьана авурди яни чидач , векьик ц I ай кяна са кьадар сурар кана . Гена вахтунда акуна вилик пад кьуна . Виликдай сур ат I ун суваб кар тир . Жуван талукь са вад кас фена сур ат I удай . Гила сувабарни садазни к I амач . Сурар ат I узвачт I ани , хуьруьн жемят к I ват I хьана са кьилихъай вири сурар , абурун араяр михьна са къерехдихъ акъудна ц I ай янайт I а вуч абурлу кар жедай … Йиса са сеферда и к I валах авурт I а чун виляй аватдани …? Заз кич I е я , са вахтунилай сурарин арайрани жугъунар ягъиз . Гьарда вичин п I ип I михьиз . Анихъ галайдаз рехне , тикъет ягъун регьят я . Жув алай чкадал , хизанда , къеце вири крар талукь къайдада бегьемариз жезвачт I а вил вегьена к I анда . Къвалахъ галайдан фикир чирна , сиви чуькь тавуна , гъалат I туьк I уьр хъувуни вун садрани абурдай вегьедач . Ша чна виридан пай квай ихьтин пак буржияр фикирдай акъуд тийин . А . АЙДЕМИРОВА .
+Кьеп l иркъазмайрин СОШ дин 11класс акьалт l арайдан гьакъиндай 2002йисуз Рагьимов Шамилаз гайи А № 3223839нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Гьар са квадратда ганвай пуд гьарфуникай гьар сада пуд гьарф авай кьуд гаф туьк l уьрна кхьихь .
+-Чаз негри аял хьун мумкин я,- лугьуда папа вичин итимдиз роддомдиз тухузвай рекье. -Вучиз?- аламат хьана итим. -Бес ваз акуначни чи виликай чӀулав кац фейиди? Итимдини хтана и суьгьбет вичин кӀвалевай диде-бубадиз аламатдин кар хьиз ахъайда ва и кардин гъавурда акьур бубади дидедивай хабар кьада: -Ви рикӀел аламани, чан паб, за вун роддомдиз и небгет хаз тухудайла чи виликай лам фейиди?
+ЖЕГЬИЛ итим окулистдин патав къвезва ва арза ийизва: - Духтур, мехъерар авурдалай кьулухъ зи вилерин ишигъ зайиф хьанвай хьтиинди я: заз пул аквазмач. * * *
+АЛАТАЙ хемис юкъуз Магьарамдхуьруьн райондиз РД дин Правительстводин председателдин 1заместитель Рамазан Алиев кьиле авай делегация мугьман хьана . Атанвай мугьманри районда эвелимжи проектар тамамарзавай гьал ахтармишуниз талукьарнавай гегьенш совещание кьиле тухвана . Совещаниедин к I валахда РД дин Кьилин ва Правительстводин организационно проектный управлениедин начальникдин заместитель Мусалан Тахманова , гьа и управлениедин консультант Эльвира Караевади , РД дин хуьруьн майишатдин министерстводин инвестиционный политикадин ва проектар вилик тухунин рекьяй отделдин начальник Магьамед Патахова , РД дин экономикадин ва социальный рекьяй вилик тухунин министерстводин , финансрин ва налоговый политикадин проектный управлениедин начальник Шамил Исмайилова , райондин администрациядин жавабдар работникри , хуьрерин администрацийрин кьилери , са жерге идарайрин ва учрежденийрин руководителри иштиракна . Совещание ачухай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова атанвай мугьманар район яшайишдинни экономикадин рекьяй вилик тухунин хиле авай делилрихъ галаз танишарна . Районда « Обеление экономики », « Точки роста , инвестиции и эффективное территориальное развитие », « Новая индустриализация », « Эффективное государственное управление » лишандик квай эвелимжи проектар тамамарунин нетижада хьанвай агалкьунрикай МР дин администрациядин кьилин заместитель Ариф Гьажиева доклад авуна . Вичин рахунра къейд авурвал , 20I5ЙИСАН делилрив гекъигайла 20I6ЙИСУЗ консолидированный бюджетдай атанвай хсуси дуллухдин кьадар 2I,4 процентдин артух хьанва . 20I7ЙИСАН Iиюлдин делилрай аквазвайвал план 50,5 процентдин тамамарнава . Эхирдай вичи тамамарзавай вири проектрай хьанвай фактарай делилрай гегьенш информация авуна . РД да важиблу проектрикай сад тир « Эффективный АПК » проект районда тамамарзавай гьалдин ва и барадай тухузвай к I валахрин гьакъиндай МР дин админстрациядин кьилин 1заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева гегьеншдиз лагьана . Ада къейд авурвал 20I6ЙИСУЗ Магьарамдхуьруьн райондин аграрийри 40 000 тонн емишар к I ват I на . Яни республикада к I ват I навай емишрин 26 процент чи райондай хьанва . Гьак I ни I3 500 тонн уьзуьмар , 86 000 тонн майваяр к I ват I нава . 20I7ЙИСУЗ 46I гектар багълар ва 90 гектар уьзуьмлухар кутунва . « Безопасный Дагестан » эвелимжи проектдай информация авур МР дин администрациядин кьилин заместитель Зайнуддин Азимова и барадай республикадин АТК дин аппаратдихъ галаз тухузвай к I валахда рази жедай гьалар авайди къейдна . МР дин администрациядин кьилин заместитель Марта Абдуллаевади « Человеческий капитал » проект тамамарунин мураддалди 20I6ЙИСУЗ ва 20I7ЙИСАН Iпаюна тухванвай мярекатрикай гегьеншдиз лагьана . Проектар тамамарунал гуьзчивал тухузвайбурун информацийрихъ яб акалай Рамазан Алиева , санлай къачурла райондин вири хилера разивал ийидай гьалар ават I ани , хъувуна к I анзамай к I валахарни амайди къейдна ва республика , район аваданламишунин мураддалди ч l угвазвай зегьметдай чухсагъул лагьана .
+ИНГЬЕ йисан къене гуьзетзавай эхиримжи зенг яна . Еке гьевесдивди гьам аялри , гьам диде бубайри гуьзетзавай рухсатдин пуд варз башламиш хьана . Аялар экуьнахъ къарагъуникай , школадин къайданизам хуьникай , тарсар чируникай азад хьана . Гьар сада вичин багьа вахт менфятлудаказ акъудун фикирда аваз гьар жуьре планар язава . Нисиналди ксун , куьчейра къекъуьн , телевизордиз килигун ва патариз ял ягъиз фин . Зи хтулди лагьайвал , кеф чаз , кьудкъанни ц I емуьжуьд выходной ганва . За фикирзавайвал , хизанлух ял ягъун виридалай хъсан кар я . Чуьлдал , вац I ал , гьуьлел фена ял ягъуни , чуьхуьнагар авуни , тамай емиш , майва к I ват I уни инсандин гуьгьуьл ачухарзава ва хизанда авай ч I ехибурунни гъвеч I ибурун алакъаяр мягькемарзава . Идалай гъейри цихъ галаз алакъалу гьерекатри вилерин ишигъ зайифзавайбуруз хъсан таъсирда . Спортдихъ галаз алакъалу къугъунри санлай бедендин сагъламвал мягькемарда . Ихьтин мумкинвилер амай варцара жезвач . Экуьнахъ къарагъна пад къерех агудна гьарма сад санихъ , ч I ехибур к I валахрал ва аялар школадиз физва . Нянихъ к I валахрилай галат хьана хтайла к I валин дердийрин гъиляй санал ацукьна дерди – гьал ийидай вахт жезвач . Хизанда садвал , меслят ийидай мумкинвал амукьзавач . Гатун варцара аялар к I елуникай азад вахтунда диде бубайрини отпускаяр къачуна абурухъ галаз ял ягъайт I а вуч хъсан кар жеда . Санал ял ягъуникай абуру дугъриданни лезет хкудда . Фейи чкада абур тупунал къугъвада , велисапетар гьалда , гьар жуьре къугъунарда ва куьнни гьевесламишиз алахъда . Гьамиша куь тавазивилерихъ , хъсан ихтилатрихъ , гьак I куь компаниедихъ тамарзлу веледриз и ял ягъун гъвеч I и сувариз элкъведа . Абур квез генани мукьва жеда . Гатун вахтунда аялар лагерриз ракъурунални еке къал ала . Сад лагьайди абур коллективда жезва , чпиз ярардустар кьазва ва дуствал хуьз алахъзава . Чеб кьилди хьайила , аслу туширвал гьисс авурла жавабдарвални артух жезва . Гьамиша чи лувук квай абур чеб – чпин ихтиярда гьатайла мукъаятни жеда . Гатун варцар аялрин вахт дуьзгуьндаказ ишлемишунилай гзаф аслу жезва . Виридалай важиблуди и вахтунда абур вердиш хьанвай къайда ч I ур тавун я . Т I уьнрилайни гзаф аслу жеда . Чеб чпин ихтиярда гьатнавай аялри т I уьниз артух яб ядач . Са шадвал ава , гатун вахтунда жуьреба жуьре емишар майваяр дигмиш жезва . Гьар вуч лагьайт I ани , гьи патахъай килигайт I ани гад хъсан вахт я , амма гьайиф хьи и вахт вучиз ят I ани фад акъатзава . Накь июндин варз алукьна лугьуз авур шадвилерихъ гила августдин жавабдарвилерни гала . 5
+ТАРИХДИН делилри шагьидвалзавайвал , Ватандин Ч l ехи дяведа Германиядин кьушунриз сифте халис ягъун Москвадин патарив кьиле фейи женгера кьуна . Нетижада душман са шумуд виш километрдин атай патахъ кадар хъувуна . Москвадиз душмандин патай авай къурхулувал алудна . 1942йисуз Европада кьвед лагьай фронт ачухун хиве кьур США динни Англиядин регьберри гайи гаф хвенач . Нетижада Гитлеран командованиедиз гьа и гатуз Советрин кьушунрин хуруз вичин , гьак l терефдаррин кьве вишелай виниз девизияр , дяведин гзаф техника ракъурдай , рагъэкъеч l дай патахъ гьужумдай мумкинвал гана . Душмандин фикир Дон вац l алай эляч l ун , Волга вац l ал экъеч l ун ва нафт l адалди девлетлу Кавказ къачун тир . Сентябрдиз гитлерчияр Сталинграддив агакьна . Шегьер къурхуллувилик акатна . Гьар са куьче , к l вал патал къизгъин женгер башламиш хьана . Вичин составда 13 дивизия , гуж лу техника авай генерал полковник Паулюсан 6армиядин хура генерал лейтенант Чуйкован 62 армиядин аскерар , гьак l маса къуватар мягькемдиз акъвазна . Фашистрин хкягъай дивизийрини вишералди танкари ва самолетри шегьердал гьужумнат l ани , душман вичин мураддив агакьнач . Нетижада 1942йисан ноябрдин юкьвара гитлерчияр гьужумар акъвазаруниз мажбур хьана . Гьа и вахтунда чи Генеральный штабди « Уран » т l вар алай контрнаступлениедин чинебан план туьк l уьрна . Фронтдиз ц l ийи къуватар агакьарна . Душмандиз акси гьужум башламишдалди вилик Сталинграддин патав са агъзурдав агакьна танкар , 1100 далай артух самолетри , ирид дивизиядин аскерри , 14 агъзурдав агакьна тупарини минометри , реактивный минометри ( Катюшайри ) иштиракна . Им фикирдиз гъиз тежедай зурба къуватар тир , мукъаятвал хвейивиляй душмандиз адакай хабарни хьаначир . 1942йисан 19ноябрдиз чи кьушунри гьужум башламишна . Тарихчийрин гафаралди Ста линград патал кьиле фейи женгери дуьньядин кьвед лагьай дяведа дибдин дегишвал арадал гъана . 1942йисан 19ноябрдилай 1943йисан 2февралдалди Сталинграддин фронтда душмандин 32 дивизияни 3 бригада михьиз кук l варна . 16 дивизиядиз еке зиянар гана . Ина душман гзаф кьадарда дяведин техникадикайни магьрум хьана . Немсерин 100 агъзурдав агакьна солдатарни офицерар телеф хьана , гьа са вахтунда фельдмаршал Паулюс кьиле аваз 27 генерални 330 агъзур кас есирда кьуна . Сталинграддин патарив чи кьушунри къазанмишай гъалибвили вири дуьнья гьейранарна . США дин Президент Франклин Рузвельта , Великобританиядин премьер министр Уинстон Черчила и женгера Советрин кьушунри къалурай игитвилериз еке къимет гана . Рахун физвай женгина гзаф дагъустанвийри хьиз , чи районэгьлийрини иштиракна . Абурукай гзафбур гьа женгера телеф хьана , гзафбур гел галачиз квахьна . Ингье Волга вац l ал ч l ехи женгер хьайидалай инихъ 75 йис тамам хьанва . Тарихда эбеди яз гьатай женгинин иштиракчийрикай къе республикада сад кьвед амат l а , мад амач . Са шумуд ц l уд йисар алатнават l ани , Ватан хвейибур , женгерани , дяведин хирерик телеф хьайибур рик l елай алатзавач . Ватан , адан аслу туширвал патал женгера чи бубайри къалурай къагьриманвилер чи йикъарин несилриз ватанпересвилинни патриотвилин ачух чешне хьун герек я . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+Аллагьяр АБДУЛГЬАЛИМОВАН - 75 йис
+АЛЛАГЬЯР Абдулгьалимов « Самурдин сес » газет к l елзавайбуруз фадлай таниш я . Адан шиирар гъвеч l ибуруни , ч l ехибуруни вирида гьевесдалди к l елзава . Аллагьяр малим 1942йисуз Ахцегь райондин Мичегърин хуьре ( гуьгъуьнлай абур Арандиз куьч хьана ) дидедиз хьана . Тагьирхуьруьн къазмайрин юкьван школа агал кьунралди куьтягьна . Ахпа кьуд йисуз армиядин жергейра моряк яз къуллугъна . Аял ч l авалай поэзиядал рик l алай жегьил аскер вичи къуллугъ ийизвай частунин газетдиз мукьва хьана . А газет патал жуьребажуьре макъалаяр ва очеркар кхьиз хьана . Абурукай хейлинбур чкадин газетдин чинра чапни авуна . Ина Аллагьярал сифте яз мухбир лагьай т l варни акьалтна . Армиядин жергейрай хтайла , гафунин т l еам , къуват чир хьанвай Аллагьяр малим ДГУ дин филологиядин факультетдиз гьахьна . Ам куьтягьай 1969йисалай эгеч l на лап къенин йикъаралди ада Хтункъазмайрин юкьван школада малимв и л е к l валахна . Адаз , тежрибаллу малим хьуниз тамашна Дагъустандин образованиедин министерстводин къарардалди кьилин категория тайинарна . Дагъдин ценерив гвай Ми чегърин хуьре ч l ехи жезвай заз ,рик l ел хкизва Аллагьяр малимди ,яш тахьанмаз школадиз гьахьиз к l ан хьана . Амма зун кьабулнач . Кур пашмандиз к l вализ хквезвай зал , хуьруьн куьгьне кимин патав Тагьир буба ( Хуьруьг Тагьир ) гьалтна . Ада завай ,заз ви кефияр хъсан аквазвач хьи ? лагьана хабар кьуна . Зани адаз жуван дерт ачухна . Чан хва , вун инал акъваз ,лагьана , Тагьир буба чи школа галайвал фена . Ахпа зи патав хтайла , ада заз ик l лагьана : Алим хва , Малим хва , Чира гьар са Илим , хва . Хуьруьг Тагьир себеб хьана , Аллагьяр малимдикай школадин ученик хьана . Аллагьяр Абдулгьалимова вичин сад лагьай шиир « Къайи хабар » 7классда авайла кхьена . Им Хуьруьг Тагьир кьейи югъ тир . И шиирдилай гуьгъуьниз бажарагълу шаир Аллагьяран къелемдикай хейлин эсерар хкатна . Ам гьак l са шумуд ктабдин авторни я . Аллагьяр Абдулгьалимов Россиядин журналистрин Союздин членни я . Дуьшуьшдикай менфят къачуна « Самурдин сес » газетдин коллективди Аллагьяр малимдиз алукьзавай 70 йисан баркаллу юбилей мубуракзава ва адалай инсанрин рик l ер шадардай ц l ийи ц l ийи шиирар ва макъалаяр гуьзлемишзава .
+Аллагьяр АБДУЛГЬАЛИМОВАН - 75 йис
+Зи гъвеч I и стха Зульфикъар КЪАФЛАНОВАЗ . Цифедин шарф гардандаваз , Шалбуз дагъ ви гьевес хьана . Пак хиялар виждандавай , Алемдиз къе ви сес хьана . Ви илгьамдин чешмедин кьил Хайи ери , бине хьана , Хкажзава на хайи чил , Муьгьуьббат ви вине хьана . Вун бубадин чатук къизмиш , Галукьиз нев хьана секин . Ац I ай кьил хьиз , хьана дигмиш , Баседин хьиз , фикир дерин … Эхь , булахрин ширширдин ван , Руьгьдин гьиссер ц I арар ава , Атирдин ни цуьквер алван , Шииратдин т I уларава … Ви гьевесдин рекьерин зар , Даим ракъин ишигъдик хьуй . Парнасдални жедайвал т I вар , Эниш юхуш муьт I уьгъдиз хьуй . Самур вац I хьиз , ви мярекат Гурлу я къе , къвезва алхиш . Уьмуьрдик хьуй ви берекат , Хуьз алахъа жуван ериш . Мубарак хьуй ваз къенин югъ , Берекатрин зул хьурай вахъ . Аллагьяран рик I ин БУЙРУГЪХКАХЬ тийир къул хьурай вахъ … Гьик I тарифдач , кикер гьяркьуь шалвардин , Гьар са « безек » даяхар тир завалдин . Тумаждин ч I ул , гъед юкьваваз лабардин , Шагьид хьайи жегьилвилин гьунардин . Хурум чекме , абур тир чи к I вачерал , Чил зурзадай къекъведайла чилерал , Ч I улав бушлат , къуша къуша дуьгмеяр , Гусардин хьиз , хурудаллай везнеяр . Къекъвезва рик I гьуьлерални юрдарал , Дамахзава къенин йикъан картарал . Ч I улав т I уьгъуьн чи несилдиз такурай , Экуь бахтар , Зуьгьре гъед хьиз куьк I уьрай …
+6 Августдин варз диде бубаяр патал жавабдар вахт я . Сад лагьайди школадиз физвай аялриз к I вачелай кьилелди алук I дай парталрин ва амай шейэрин къайгъу авунин чарасузвал ава . Эхиримжи йисара школада формадин парталар алук I униз кьет I ен фикир гузва . Месела , жуван аялдиз са къат партал къачурла , за I900 к I вачин къапарихъ , I600 алук I дай лацу перемдихъ , I400 вили шалвардихъ ва 2000 амай куьлуь шуьлуьйрихъ гана . Иналди бегьем жезвач за къачунвайди са къат я . Бес дегишлухар к I андачни … Идалай гъейри захъ са велед мад ава . Абуруз герек тир къелем , дафт I ар , пенал , карандаш тир , школадай гун тавунвай ктабни къачун зи хиве ава . Эхиримжи йисара модада гьатнавай « рабочая тетрадь » гьар предметдай жува къачуна к I анзава . Къиметарни агъузбур туш . Алатай йи суз къачур инглис ч I алан ктабдин къимет 600 манат тир . Гзаф вахтара авторар гьа садбур яз , чинра дегишвилер ава лугьуз ч I ехибуру ишлемишай ктабар гуьгъуьнлай къвезвайбурувай ишлемишиз хъижезвач . И мукьвара Дербентда са гьал хьтин чантадин къимет хабар кьурла 3500 манат лагьана . Зи алцумунрай вацран мажиб са аялдиз бес жезвач . Бес кьвед пуд вацран мажиб аялриз харж авуна абур школадиз гьазурайла , амай к l валин дердияр квехъ авурай . Са хизандай пуд кьуд аял школадиз рекье твазвайбуру вуч авурай ? Дугъриданни августдин вацран харжияр къалин я . Амма адет хьанвайвал , гьар йисан I – сентябрдиз вири гьазурвилер акуна к I елунрин ц I ийи йис чна шад гьалара къаршиламишда . А . АЙДЕМИРОВА .
+ЧАЗ виридаз чизвайвал , гад алукьайла , гьар йисуз аялар ял ягъиз диде бубай��и лагерриз рекье твазва . « Приморск » лагерь акьалт I ай къулай чкадал ала . Ам гьуьлуьн патав , тамун юкьвал ала . Лагердихъ вичин вири къулайвилер авай дараматни ава . Гьар йисуз аниз аялар ял ягъиз физва . Алай йисуз Магьарамдхуьруьн райондин « Приморск » т l вар алай лагерда I00ЛАЙ виниз аялри ял яна . Яшариз килигна , абур группайриз пайнава . Гьар са группада дежурство тухузвай тербиячиярни ава . Аялриз дарих жедай мажал лагерда гузвач , кьилди ва дестедин программаяр тайинарнава . Ана жуьреба жуьре нянин шадвилин межлисар , манияр лугьузва , кьуьлер ийизва , лагерда авай аялар гьамиша гуьзчивилик ква . Аялриз яшайишдин къулайвилер яратмишун патал вири къуватар эцигзава . Абур гьич са куьнихъни муьгьтеж туш . Йикъа кьуд сеферда т I уьн гузва . Гьар юкъуз як I ун хуьрекар гьазурзава , яр емиш ва ширинлухар гузва . Гьа и гатуз Гъепцегьрин хуьряй бажарагълу са аял « Сириус » лагердиз ял ягъиз рекье тунвай . ЖАННА .
+МУГЬАММАД пайгъамбар /САС/ хунихъ галаз алакъалу яз инсанриз гзаф аламатар къалурайди я. Агъадихъ абурукай са шумудан тӀвар кьан. Чи пайгъамбар, Иса пайгъамбардин тарихдалди 570йисан РАБИ-УЛЬ-АВВАЛ вацран 12- йикъуз экуьнахъ фад хана. Хтул хайидан гьакъиндай хабар чӀехи буба АбдулмутӀалибал ада Каабедал тӀаваф ийизвайла агакьна. Ада гьасятда Аминатан /аялдин диде/ кӀвал галай патахъ чукурна. КӀвалин рак къеняй агалнавай. Рак гатазвайди вуж я лагьана хабар кьурдалай гуьгъуьниз Амината кӀвализ къведай ихтияр авач лагьана. «КӀвализ са Кас атанва ва ада пуд юкъуз аялдин патав инсанар ахъай тавун эмирна»,- алава хъувуна ада. АбдулмутӀалиба тур акъудна рак кукӀвариз кӀан хьайила адан вилик а Кас пайда хъхьана ва лагьана: «АбдулмутӀалиб, сабурлу хьухь, ви хтулдин патав малаикар гва». АбдулмутӀалибак зурзун акатна, пуд юкъуз мад адай чӀал акъат хъувунач. Пуд югъ алатайла АбдулмутӀалиба сифте нубатда аялдал тӀвар эцигна- Мугьаммад ва ам гьар жуьредин балайрикай хуьн патал Каабедиз тухвана. Икьван чӀавалди Мугьаммад лугьудай тӀвар садални алачир. Вуна аялдал эцигайди санани авачир им вуч тӀвар я лагьана суалдиз АбдулмутӀалиба жаваб гана: «И тӀварцӀин тариф Чилел алай вири инсанри ийида» /Мугьаммад араб чӀалай чи чӀалаз элкъуьрайла тарифлуди, тариф авуниз лайихлуди лагьай гаф жезва/. И аял хадалди Аравияда са шумуд йисуз кьурагьвили агъавалзавай. Аял хайивални марфар къваз башламишна, багъларни никӀер къацу хьана ва и йисуз садрани тахьай хьтин бегьерар хьана. Иниз тамашна и йисуз фахт лугьузва, яни ачухун. Аял хайидалай гуьгъуьниз чилер зурзана ва а залзалади персрин пачагь Кисранан дворецдин 14 галерей чукӀурна. Им а кардин гьакъиндай виликамаз ганвай лишан тир хьи, и аял хайидалай кьулухъ башламишна арабри Персия къачудалди Персиядин 14 пачагь масабурун гъилералди /яни ажалсуз/ кьин лазим тир. Гьа икӀ хьунни авуна. Са себебни авачиз Мавлиддилай гуьгъуьниз 10 пачагь кьена. Палестинада авай Табарият лугьудай вир кьурана. Виш йисуз давамна кузвай Персиядин атапересрин /цӀаюз икрамзавайбур/ цӀай туьхвена. И аял хайи йиф югъ жедалди мягьтелвал ийидай саягъда вири дуьньяда экуь яз хьана.
+АЛАТАЙ гьафтеда футболдай Дагъустандин чемпионатдин 5тур кьиле фена . Райондин ФК « Леки » Каспийск шегьердин « УОР » командадиз мугьман хьанвай . Матч башламишай сифте декьикьадилай « Лекидин » футболистар , чпис хас хьанвайвал , гьужумда хьана . Иесидиз к l валин цларини куьмек гуда ,лугьуда мисалди . Амма и сеферда а цларивайни куьмек гуз хьанач . Нетижада къугъун 3:1 гьисабдалди ФК « Леки » « УОР »дал гъалиб хьана . И къугъунилай гуьгъуьниз « Леки » турнирдин таблицада 1чкадал ала .
+Магьарамдхуьре авай республикадин махсус школа интернатдин коллективди муьгъверганви Мисриханов Имируллагь кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз руш Муртазаева Минзифадиз , рагьметлудан хизандиз ва амай вири мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Магьарамдхуьре авай республикадин махсус школа интернатдин коллективди Амирханов Агьяд кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз вах Амаханова Гуьлназаз , рагьметлудан хизандиз ва амай вири мукьвакьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+ИХЬТИН шад вакъиа , шегьер хьиз туш , хуьре кьеризц I аруз хьун мумкин я . И юкъуз , 1сентябрдиз Ярагъкъазмайрин хуьруьн са куьче гьар жуьредин маркайрин машинрай ва инсанрай ац I анвай . Ина хуьруьн агьалийрилай гъейри къунши хуьрерай ва яргъал шегьеррай теклифнавай мугьманарни авай . Эхь , шадвал авуниз себебни авай . Ярагъ къазмайрин хуьре школадин ц I ийи дарамат эцигна куьтягьнавай . Инсанрик ц I ийи школа
+И ЮГЪ райондин школайра кьет l енди хьана . Ам аялар , малимар , диде бубаяр патал халисан сувариз элкъвена . Иллаки школадиз сифте яз атанвай аялар патал . Ц l и сифте яз партайрихъ 800 далай гзаф аялар ацукьда . Абуру чирвилерин алемдиз сифте кам вегьена . Къуй ам мягькемди , дурумлуди , илимдин кук l ушдал кьван фидайди хьурай . Шикилда : сад лагьай сеферда сад лагьай классдиз . Р . ГЬАЖИЕВАН шикил .
+ачухуниз талукьарнавай межлисдиз геж тавуна фин патал гьерекат квай . Школа лагьайт I а , кьве мертебадин , спортзал , столовая , еке гьаят галай дарамат тир . Школадин къенез гьахьайла , экв аватнавай дегьлиздин кьве патани классрин рак I арар ачухнавай . Гьар са предметдиз вичин класс кабинет туьк I уьрнава . И гуьзел дараматда 335 аялди чирвилер ва тербия къачуда . Абуруз школада чирвилер ва тербия гун патал 78 малимди зегьмет ч I угвазва . Экуьнахъ сятдин ц I удаз , ц I ийи школа ачухуниз талукьарнавай шад линейка башламиш хьана . Ам сифте гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Загьидинович Агьмедова ачухна ва ам анал рахана . Фарид Загьидиновича къейд авурвал , чеб чпихъ галаз сигъ алакъада авай кьве мярекат шад гьалара кьиле фин лишанлу кар я . « Гьуьрмет ийизвай кеспияр гзаф ава ,лагьана вичин рахунра Фарид Загьидиновича . – Абурукай сад малимвилин пеше я . Къе суварин юкъуз заз малимриз разивилелди
+ва гьуьрмет авуналди лугьуз к I анзава : куьне , гьуьрметлу малимар , школадиз ва аялриз вири уьмуьр гузва . Чи районда образование социальный рекьяй эвелимжи чкадал алайбурукай сад я . Райондин руководстводи малимрин ва аялрин тереф хуьниз , образованиедин учрежденийрин материалринни техникадин база вилик тухуниз ч I ехи фикир гузва . Ихтияр це заз райондин руководстводин ва кьилди жуван патай и гуьзел дарамат ц I ийи школа вири Ярагъкъазмайрин жемятдиз мубаракдай . Къуй и школадай акъатзавай аялар еке дережайрив агакьрай . Абурукай район , республика машгьурдай пешекарар хьурай ». Шадвилин линейка кьиле тухузвай Фарид Агьмедова гаф гуналди трибунадихъ Дагъустандин Республикадин къенепатан крарин министердин заместитель Сахават Сахаватов атана : Гьуьрметлу Ярагъкъазмайрин жемят , къе и чилел кьве сувар кьиле физва . Сад лагьайди , 1сентябрь , вири уьлкведа хьиз , чи республикадани школайрин рак I арар ачухзавай , аялри чпиз чирвилер къачун давамарзавай югъ я .
+Кьвед лагьайдини , къе Чахчаринкъазмайрин хуьре ц I ийи чирвилерин муг школадин дарамат ачухзава . Ихтияр це заз инал к I ват I хьанвайбуруз , гьак I райондин руководстводиз , школада к I валахзавай малимриз , ина к I елзавай аялриз РД дин Президентдин , Халкьдин Собраниедин , Республикадин Гьукуматдин т I варунихъай и гуьзел дарамат школа мубаракдай . Линейкадал гьак I Ст I ал Сулейманан хтул , Дагъустан республикадин лайихлу малим Шамсият Магьамедюсуфовна , эцигунринни монтаждин « Юждаг » карханадин директор Эмираслан Магьамедович , « Чахчаринкъазмаяр » хуьруьн администрациядин кьил Мирим Абдуразакьович рахана . Шадвилин линейка лент ат I уналди ва ц I ийи школадин рак I арар ачухуналди акьалт I на . Ахпа Магьарамдхуьруьн культурадин К I валин художественный самодеятельностди к I ват I хьанвайбуруз еке концерт гана . Межлис яргъалди давам хьана .
+1СЕНТЯБРДИЗ чи райондин вири школайра , адет хьанвайвал , ц I ийи к I елунин йис шад гьалара башламишна . Малимар ва аялар и йикъаз хъсандиз гьазур хьанвай . Магьарамдхуьре М . Гьажиеван т I варунихъ галай 1 нумрадин юкьван школадани и шадвилин линейка хъсандиз кьиле фена . Мярекат и школадин ученицаяр тир Казиева Лейлади ва Исмаилова Луизади акъайна ва кьиле тухвана . Анал рахай школадин директор Гьуьруьзат Абдулмежидовнади аялриз , диде бубайриз школадин коллективдиз ц I ийи к I елунин йис рик I ин сидкьидай мубаракна Мярекатдал Магьарамдхуьруьн советдин кьил Рафик Агъамирзоев ва масабур рахана . Абуру аялриз ва малимриз ц I ийи к I елунин йис мубаракна .
+Мярекат аялри авур кьуьлери , ягъай манийри мадни гурлу авуна . Шадвилер яргъалди да вам хьана . Гьа ихьтин шадвилер райондин вири школайра кьиле фена . Сифте зенгинин ван акъ удна 1классдин ученица Ахмедханова Маликадини 11классдин ученик Абасов Рената . Эхирдай гъвеч I и классрин малимар тир Исмаилова Эсли , Бухсаева Шамсият , Агъамирзоева Инжихалума музыкадалди цуькверин к I унч I ар гвай , чинал хъвер алай аялар сифте яз безетмишнавай классриз тухвана ва адет тирвал ислягьвилин тарс башламишна . « Самурдин сес » газетдин коллективди райондин вири малимриз ва сифте школадиз камар вегьенвай чи биц I и дустариз к I елунин ц l ийи йис мубаракзава .
+4 8сентябрь , 2018йис . РАЙОНДИН жегьилрин арада терроризмдинни экстремизмдин идеяяр чук I унин вилик пад кьун , абур важиблу месэлаяр гьялунал желб авун патал культурно массовый мярекатар , элкъвей столар , классдилай къеце тарсар ва форумар тухун адетдиз элкъвенва . Ихьтин мярекатрикай сад , и йикъара Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай 1нумрадин школадин гьаятда « Терроризмдиз рехъ гудач » лишандик кваз кьиле тухвай линейка я . Линейка школадин вожатыяр тир Гьамидова Ларисади ва Манафова Эльмиради кьиле тухвана . Линейка сифте гаф раху
+налди школадин тарихдин тарсарин малим Рагьимат Магомедовнади ачухна . Ада вичин рахунра школайра терроризмдизни экстремизмдиз акси классдин сятер , линейкаяр тухвайди , документальный фильмаяр къалурайди ва и жи гьетдай хейлин маса к I валахар тешкилайди къейдна . Ахпа гаф Зейнаб Ханларовнадиз гана . Ада райондин вири хуьрера жегьилрихъ галаз экстремизмдизни терроризмдиз акси суьгьбетардай гуьруьшар кьиле тухун патал махсус дестеяр тешкилнавайди ва абуру тухузвай к I валахдин гьакъиндай лагьана . Бесланда хьайи мусибатдин вакъиаяр рик I ел хкана , ва гьа югъ Россиядин халкьарин рик I ерай садрани алат тийидайди къейдна . Эхирдай линейкадал кьиле тухвай серенжемдай аялри шиирар ва манияр лагьана .
+ЗАЗ чиз , чи уьмуьр хъсан адетри безетмишзава , гуьрчегарзава . Чи бубайри кутур , чаз чирай адетар дуьздаказ кьиле тухун , им гьар са касдин кьилин везифа я . Чи халкьарин арада дуствал , садвал , шадвал , к I валахринни илимдин рекьяй агалкьунар артухарзавайди , хъсан адетар я . Яни хъсан адетрихъ зурба къуват ава . Уьмуьрда жезвай вакъиайри чаз хъсан адетри ийизвай таъсирдикай ачухдиз лугьузва . Месела , гьикьван шад жеда , патавай физвай гъвеч I ида ч I ехидаз салам гана , жузун качузун авурла . Гьикьван хъсан жеда , эгер карханайра , к I валера , къеце пата , алдатмишун , тарашун , къакъудун тахьайла . Гьуьрмет хатур хьайила , к I валахдал чанни къведа , к I валах виликни фида ва агалкьунарни жеда . Чи бубайри уьмуьрдин уьк I уь цуру акурвиляй , чаз чпин уьмуьрдилай хъсан уьмуьр хьун патал хъсан адетар , мисалар , весияр тунва . Абуру чаз гъвеч I и ч I авалай дуьз тербия гана , чун уьмуьрдин шегьре рекьел акъудзава . Хъсан адетрикай сад , эгер хуьре сада к I валер эцигиз эгеч I айт I а , вирида куьмекдай . Сада керпичар ат I удай , муькуьда цал эцигдай ва ик I мад . Яни гьа ик I к I валер куьтягь жедалди куьмекдай . К I валериз экъеч I айла , мубарак ийиз савкьватарни гваз мугьмандиз къведай . Яни , гьарда вичихъ авай верч , хеб , дана тир гъидай . Чеб девлетлу туширт I ани , инсанрин рик l ер ачух тир , адетриз к I ур гудачир . Рик I ерин мердвал , хиялрин михьивал са шейинихъни гекъиг ийиз жедачир . Хийиршийирда лагьайт I ани , къерехда акъваздачир . Гьар са касди вичин пай кутадай . Иллаки мехъерар жедайла , са варз вилик ку маз гьазурвилер аквадай . Кесиб , девлетлу лугьудачир , вирида харжар авуна гурлу мехъерар , демер кьиле тухудай . Виликдай хуьруьз патал хуьряй кас атайла , кимел алай итимри гьуьжетар ийидай , мугьман к I вализ ни хутахдат I а лугьуз . К I вализ атай мугьмандиз еке гьуьрмет ийидай . Адаз хъсан т I ямлу хуьрекар , хъуьтуьл мес ва амай вири къулайвилер ийидай . « Мугьман к I валин берекат я »лугьудай . Амма гила , гьайиф хьи , гзаф чкайра ихьтин хъсан адетар рик I елай алудзава . Ша , гьуьрметлу газет к I елзавайбур , чна чи бубайрин адетар рик I елай ракъур тийин , чна а адетриз гьуьрмет ийин , абур хуьз алахъин . Эгер чна чи бубайрин адетар хуьн тавурт I а , абур чи арадай акъатда . ЖАННА .
+КЬИБЛЕ ПАТАН Дагъустандай куьч жез фена лезги хуьрер гьисаб кьурт I а , агъзурралди ерияр таз фена к I валер . Етимар хьиз туна анра чи бубайрин к I валер , п I ирер , яйлахарни генг къишлахар , емишрин багълар ва ник I ер хуп I мублагь тир кьакьан дагълар , дереярни къацу синер ; чкачкадал гьалтдай вал къайи яд авай булахар , гадаярни рушар жедай суьгьбетрик кваз сирлу рик I ер . Зегьметчийриз бул к I валахар жедай йиса кьиляйкьилиз , дояркайри ацаз калер , чубанрини хуьдай хипер . Бейкар касни аквадачир гьасилиз ва к I ват I из бегьер . Лежберарни , фялеярни , малимарни , регьберарни машгъул жедай чпин кардал , кеспидихъ лап кудай жигер . Гьар са хуьруьхъ юг гатадай жедай рат I ар еке муьхцер , к I амарани акъваз тийиз элкъвез жедай къванцин регъвер . К I валерин буй авай маркар кьадай чуьлдай хкиз векьер . Са ч I иб чилни , я са булах жедай тушир алачир т I вар гьич са хуьре . Ибур вири чешмеяр тир лезги ч I алан девлетдин . Ни авуна абур тар мар ? Са виш касдиз чизмат I а къе , мад низ чизма и хуьруьн т I вар ? Ша гьисаб кьан гила чна гьикьван квахьна лезги т I варар , лезги гафар , нугъатар . Гьикьван т I варар булахринни рекьерин , къаналринни муькъверин , ник I еринни векьерин квахьна гьич гел амачиз . Са чкаяр амукьна кьейибурун рик I ера , са чкаяр квадарна куьч хьайибуру рекьера , са вуч ят I ан чизмат I а чизвайбуруз эгера чи буржи я к I ват I хъувун къекъвез куьгьне хуьрера . Айибун дуьз туш чна хуьрер туна фейибур , яшайишдин
+шарт I ари мажбурзавай куьч хьуниз . Амма , амма абуру виш йисарин тарихар , эдебиятдин , ч I алан дегь заманрин чешнеяр , ашукьрини арифри яратмишай эсерар вут I на , гьиниз гадарна , абур гьина квадарна ? Вучиз хвенач лезги ч I ал , адан гуьзел ну��ъатар ва камаллу мисалар ? Гила гьина къекъведа , на нивай вуч жизада . Гьеле умуд ат I анвач , акьван к I еве ак I анвач . Гадарнавай хуьрери , чун хъсандиз къекъвейт I а , гзаф гуьт I уь рекьерай чун сирерихъ тухуда , сурарихъ квай къванери , пак чкайри п I ирери , идан адан к I валера амай куьгьне ктабри аламачир чи рик I ел гзаф крар хкида . Са мус ят I ан хьайи зат I гел амачиз квахьдай туш . Къекъуьгъ адахъ , акъвазмир , къекъвей касдиз герек зат I жегъидайди я эхир .
+АЯЛРИН бахчада нисинин хуьрек т I уьна аялар столовойдай экъеч I на . Суфрадихъ са Лейла кьилди галама . Тербиячиди хабар кьазва : Лейла , вун суфра дихъай вучиз къарагъзавач , тух хьаначни ? Тух хьана . Чи к I вале хуьрек т I уьрдалай кьулухъ чай хъвадай адет ава . За чай гуьзлемишзава .
+КЬУД лагьай классда дидед ч I алан тарс тухузвай малимди аялриз подлежащие ва сказуемое галай простой предложение туьк I уьрунин тапшуругъ гана . Класс киснава . Аялар ван акъуд тавуна предложение туьк I уьриз алахънава . Амма алакьзавай хьтинди туш . Гьа и арада Расула гъил хкажна . Вичикни , масад вилик акатиз кич I ела , гзаф тади ква . Расулан гъил акур малимди адаз вичин предложение лугьун теклифзава . Жанавурди хиперал вегьена , са нефесдал лагьана гадади . Аферин Расул , ваз вад . Фикир ая , аялар . Мад ни туьк I уьрна предложение . Класс киснава . Садайни ван – сес акъатзавач . Вирибуруз вадар къачуз к I анзава , амма рик I ел зат I ни къвезвай хьтинди туш . Аквазва малимдиз , мад Расулан гъил цава ава . Къе Расул активни яз аквазва . Къарагъна лагь кван ви предложение , теклифзава малимди . Жанавурди хиперал вегьена , мад са нефесдал ван алаз лугьузва гадади . Расул , жанавур галай предложение хьанай кьван . Малим , им маса жанавур я , са к I усни вичивай – вич квахь тавуна жаваб гана гадади . Аялар рахазва , аялри лугьузва рубрикадик кваз чиниз макъалаяр кхьейди журналист , РД дин культурадин лайихлу работник , зегьметдин ветеран Фикрет ГЬАЖИЕВ я .
+Азадогълийрин СОШ дин 9 класс куьтягьайдан гьакъиндай 1996 йисуз Абасова Секинатаз гайи А 091654нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+* Гьахъвални къанун я , эгер адал амал ийиз хьайит l а . * Ажеб тир , кьабулнавай къанун гьар са макъамда вичин къуватда жедайт l а . Лугьузва хьи , язава , гатазва , къакъудзава , рекьизва , анжах « Вучиз , вучиз язава ?» лугьудай суал амач , хъендик кумукьзава . * Виридалайни иерди т l ебиат я . * Чил цав т l ебиатди гуьрчегарзава , инсан руьгьди . Хъартаскъазмайрин СОШ дин 10класс куьтягьайдан гьакъиндай 1986йисуз Ярагьмедов Теймураз гайи В 318559нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Ц l елегуьнрин СОШ дин коллективди Джафарова Верадиз ва амай вири мукьва кьилийриз уьмуьрдин юлдаш Джафаров Бадрудин залан азардик вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Хорельрин СОШ дин 11кла��с куьтягьайдан гьакъиндай 2002йисуз Гьаджиагьмедов Шайдадиз гайи А 9223308нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Чах чахкъазмайрин СОШ дин 11 класс куьтягьайдан гьакъиндай 2014 йисуз Марданов Алимаз гайи 0051 8000270461нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+РФ-ДИН Президент В. Путина 2014- йисуз кьабулай 172нумрадин Указдин бинедаллаз «Вирироссиядин физкультурадинни спортдин комплекс» ГТО программа вири уьлкведа кьиле физва. Гьа жергедай яз чи райондани и комплексный программадиз кьетӀен фикир гузва. Идан гьакъиндай и йикъара РД-ДИН Правительствода Артем Здунован регьбервилик кваз кьиле фейи совещаниедал «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин администрациядин кьил Фарид Агьмедова авур вичин докладда эхиримжи йисара районда спорт гьихьтин егин еришралди вилик фенатӀа, чи жегьил спортсменар неинки республикадинни Россиядин, гьакӀ спортдин международный аренайризни гьикӀ экъечӀзаватӀа кьетӀендиз къейдна. Комплексный программа кьиле тухун патал районда авай 2 ДЮСШ-ДИН базадин бинедаллаз физкультурадинни ва спортдин рекьяй малимринни тренеррин, жегьил спортсменрин, школьникрин алакьунар, тежрибадинни пешекарвилин дережаяр ахтармишда. И ахтармишунар кьиле тухун патал районда 20 майдан тешкилнава. А майданрал спортдин жуьреба-жуьре къугъунар, спартакиадаяр кьиле тухузва. Алай йисан акъатай варцара районда 2991 касди ГТО-ДИН нормативар вахкана. Абурун жергедай яз 502 касди къизилдин, 932касди гимишдин ва 1548 касди буьруьнждин медалар къачуна.
+АЛАЙ ЙИСАН 12- сентябрдиз Магьарамдхуьре «Ярагъ Магьамед ЭФЕНДИДАГЪУСТАНДИН чӀехи дамах» лишандик кваз мусурманрин машгьур шейх, алим, арифдар Ярагъ Магьамедан экуь къаматдиз бахшнавай форум кьиле фида. Мярекат экуьнин сятдин 11 даз башламишда. Форумдин тешкилатчийрин арада РД-ДИН милли сиясатдин ва динрин крарин рекьяй министерство, Магьарамдхуьруьн райондин администрация ва Дагъустандин Муфтият ава. ТӀалабзава вири районэгьлийривай мярекатдиз атун ва иштиракун.
+Алатай жуьмя юкъуз, кӀвалахдин йикъан рамкайра аваз, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедов тӀвар-ван авай спортсмен, са шумуд сеферда дуьньядин чемпион, алай вахтунда Дубайда яшамиш жезвай Абдулмалик Гьажиевахъ галаз гуьруьшмиш хьана. Хушвилелди кьабулай мугьманди, вичин гъвечӀи Ватан тир Магьарамдхуьруьн район эхиримжи йисара кьиблепатан Дагъустандин спортдин майдандиз элкъуьнал вич гзаф шад тирди лагьана. - Чун аялар тир вахтунда, чи мурадар спортдихъ галаз алакъалу тир. Чна рингдал экъечӀна гъалибвилер къазанмишуникай фикирардай. Къе зун гзаф шад я, чи спортсменри Дагъустандин тӀвар виридалай хъсан спортдин макан яз раиж авунва. Къенин юкъуз гьар са аялдиз спортдал машгъул жедай вири шартӀар тешкилнава. Районда спортдихъ элкъуьрна тухузвай кӀвалахдин гьакъиндай, спортдикай хабар авай гьар са касди Фарид Загьидиновичаз чухсагъул лугьузва. Спорт ва физический культура- им сагълам уьмуьрдин пропаганда я. Гьелбетда жегьилри чпин вахт куьчейрани компьютеррин кӀане ваъ, спортзалра акъудна кӀанзава. – къейдна спортсменди вичин рахунра. -Еке къимет гузва за Абдулмаликан ватанпересвилин гьиссериз, им акьалтзавай несил патал халис чешне я,- къейдна Фарид Загьидиновича. РикӀел хкин, спортсмен Абдулмалик Гьажиев, WMCДИН версиядай пуд сеферда чемпион, Pkhuket версиядай дуьньядин чемпион, Таиландин кубокдин сагьиб ва пуд сеферда Дагъустандин чемпион я. Гуьруьшдин гьуьрметдай МР- дин кьил Фарид Агьмедова спортсмендиз, дуьньядин мусурманрин диндин алемда еке авторитет авай алим, диндин просветитель, шейх Магьамед Ярагъидин портрет багъишна. Вичин нубатда Абдулмалик Гьажиева и багьа пишкеш вичихъ галаз Дубайдиз хутахда лагьана ва вич Ватанда икӀ хушвилелди кьабулунай МР- дин руководстводиз чухсагъул малумарна. Эхирдай рикӀел аламукьдай шикилар яна. И ЙИКЪАРА «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Фарид Агьмедов жавабдар ксарихъ галаз санал региондин «150 школа» проектдин сергьятра аваз ремонтдин кӀвалахар кьиле физвай ва чкадин метлеб авай рекьер ремонтунин программа уьмуьрдиз кечирмишзавай гьалар ахтармишна. Магьарамдхуьруьн районда «150 школа» программадин сергьятра аваз 2019- йисуз умуми образованиедин пуд ШКОЛАХЪАРТАС-КЪАЗМАЙРИН, Муьгъверганрин, ва Гъепцегьрин ремонтзава. «150 школа» проект Дагъустандин Кьил Владимир Васильеван теклифдалди уьмуьрдиз кечирмишзавайди я. Умуми образованиедин школайра ремонтдин кӀвалахар проектдал асаслу яз, республикадин бюджетдин такьатрин гьисабдай, спонсоррин куьмекдалди ва муниципальный ресурсрин гьисабдай финансламишзава.
+АЛАЙ ЙИСАН I5- августдиз Хасавюртдин больницада духтур - флебологар тир Сабир Айдаевани Москвадай тир адан кӀвалахдин юлдаш Хачатур Кургиняна ивидин дамарра авай варикозар акъудзавай 53 операций агалкьунралди акьалтӀарунин нетижада абур Россиядин рекордрин ктабда гьатнава. Операцияр ийидай кьуд зал ихтиярда тунвай духтурри ассистентар галачиз варикозрин 53 операция авуна. Операциядай экъечӀай азарлуяр са гъвечӀи вахтунилай къарагъна садан куьмекни галачиз къекъвена. Гьелбетда операциядай экъечӀай азарлуйрихъ галаз духтурдин куьмекчийри кьетӀен кӀвалах тухвана. Экуьнахъ фад башламиш хьайи операцияр гьа йикъан нянихъ куьтягь хьана. Адет хьанвайвал, Хасавюртдин больницада и операцияр пулсуз ийизва. И юкъузни гьа адет давамарунин мураддалди пулсуз операцияр са гъалатӀни галачиз тамамвилелди акьалтӀарун еке агалкьун хьана. Аферин чи духтурриз!
+ДАГЪУСТАНДИН хкянавай командади кьилин пилотаждай кьиле Европадин чеипионатда пуд награда къазанмишна. Польшада кьиле фейи акъажунра чи пилотри къизилдин, гимишдин ва буьруьнждин медалар къазанмиш��а. 20I7- йисан Европадин чемпион Дмитрий Самохвалова, вичин агалкьун тикрарна. Милли командадик лайихлу пай Дмитрия «МичӀи этапда» къазанмишай агалкьун хьана. Гьа этапда гузвай тапшуругъ чин тийизвайбур жезвайди я. Кьилди акъажунра ада буьруьнждин медаль къачуна. Акъажунра дуьньядин муьжуьд гьукуматди иштиракна. Командадин акъажунра гъалиб жез чибуруз са кам кими хьана. Вилик Франциядин команда акатна.
+АЛАЙ йисан 7 вацран вахтунда Махачкъаладин аэропортунай фенвай пассажиррин кьадар, алатай йисан гьа и вахтунив гекъигайла, 25 процентдин гзаф хьанвай ва 858,9 агъзурдав агакьнава. Аэропортунай тамамарнавай рейсерин кьадар 22 процентдин гзаф ва 6,761 агъзурдаз барабарар хьанва. Идалай вилик Махачкъаладин аэропортуни, 2018- йисан дережадив гекъигайла, пассажиррин кьадар 4,7 процентдин хкажун ва 1,35 миллиондив агакьаруни планламишнавайдакай хабар ганай.
+АЛАЙ йисан 6 вацран вахтунда республикада промышленностдин производстводин индекс 23,8 процентдин агъуз аватнава. Гьа са вахтунда, Кеферпатан Кавказдин федеральный округда 2019- йисан январь-июнь варцара, санлай къачурла, и делил 99,3 процентдиз барабар хьана.
+24- август, 2019- йис. АЛАВА. Гьуьрметлу мусурман стхаяр ва вахар! И ктабда ганвай «Вагьабизм пайда хьуникай низ хийир авай» очерк кӀелайбурукай разибурулай наразибур гзаф тирдал шак гъун четин я. Материал гегьеншдиз ганва. Адан таб-керчеквиликай, гьахъ-нагьахъвиликай, заз эсиллагь рахаз кӀанзавач, заз и материалдин гьакъиндай куьрелди зи фикир лугьуз кӀанзава, гьикӀ хьи, и материал урус чӀалай чи чӀалаз элкъуьрнавайди зун я. Ада дегишвилер туна, «Юпитер» чапханадал, ва я ам кхьенвай автордал зи фикирар илитӀдай ихтияр заз авачирвиляй, зун къерех хьана рахазва. САД ЛАГЬАЙДИ, Мугьаммад бен Абдул Вагьаб, вич яшамиш хьайи XII –виш йисара лап савадлу, Ислам диндиз вафалу имамрикай сад я. Им гьикӀ жедай кар я, Ислам дин къеняй хуьнин мураддалди. араб уьлквейриз рекье тунвай Англиядин са шпионди, Абдул Вагьаб хьтин имам вичин диндай акъудзава, адакай ичкибаз, ашнабаз ва чи диндиз ачухдаказ зидвал ийизвай са вуж ятӀани туькӀуьрзава. Мягьтел жедай кар я, Хамфералай и кар регьятдиз алакьни ийизва. КЬВЕД ЛАГЬАЙДИ, чи пайгъамбарди лагьанай хьи, чи дин гьамиша ихьтин битавди яз амукьдач, чалай вилик атай динар хьиз, Исламни гзаф хилериз пай жеда. ГьакӀ хьунни авуна. Мад хъухьурай, арифдарри лагьайвал, «чара жеда, пара жеда». Амма Исламдин диб суннизм яз амукьда. Меккедиз фейибуруз чпин вилералди акуначни кьван «ал-гьарамдиз» анжах кьуд варарай гьахьиз жезва: «Шефиия, «Гьа
+ИСЛАМДИН ТАРИХДИН ЧИНАР нифия», «Маликия» ва «Ханбалия», и кьуд имамни суннитрин школа я. Амай 72 хиле и кардиз гьич са манийвални ийизвач кьван. Идалайни гъейри, Саудовский Аравияда пачагьлухда кӀвалахзавай чиновникрин кьадар (вагьабитар) 60 процентдилай гзаф я. Эгер чи мискӀиндиз кьве вагьабит атайтӀа, адакай кьабулиз тежедай хьтин са месэла туькӀуьрзава. Виридаз чир хьун герек я, мусурманриз авайди са Аллагь я, са пайгъамбар я, са Къуръан я, амай куьлуьшуьлуь кьун тавунар, чаравияр чи диндиз зиян гуз жедай хьтин хаталубур туш. ПУД ЛАГЬАЙДИНИ, бязибуру лугьузва хьи, вагьабитри мейит кучуддайла шариатдин бязи къайдаяр чӀурзава, месела, чандик квай инсан декьенмаз акуначтӀа, тапан шагьидвал ийимир, эгер чпин арада гьахьтин кӀвалах аватӀа, ам гьабрин имамдин месэла я. Мад, абуру зияратрал фин къадагъа ийизва. Къадагъа ийидай ихтияр я гьабриз, я чаз, я гьич садазни авайди туш. Амма чи шариатди гьар са мусурмандиз уьмуьрда са сеферда кьванни гьаж авун адан хиве авай ферз яз твазва. Закай рахайтӀа, зи хиве авай и ферз за 1994-йисуз кьилиз акъудна. Зияратрикай рахайтӀа, абур гьич садан хивени ферзер яз тунвайди туш. Абур гьар садан хушунин кар я. Идан гьакъиндай вагьабитрин фикир гьихьтинди я лагьайтӀа, ихьтин адетрал абру чпи амал тавуртӀани, амал ийизвайбурун рекьер абуру кӀевай дуьшуьшарни авач. Мад са къейд: Чуруяр тунин гьакъиндай лагьайтӀа, ам анжах ери-бине авачир савадсуз, авай инсанрин фикир я. Чуру тун, я тахьайтӀа, гьар юкъуз чинал уьлгуьч алтадун гьар са касдин гуьгьуьлдин кӀвалах я. Иудейрин, христианрин, мусурманрин… вири уьмметрин векилри чуруяр турди я. Мажбурвални хьайиди туш. месела, заз чидай кьван пайгъамбарри чуруяр турди я. Са месэладихъ зун инанмишвилелди элкъвен хъийин: Мугьаммад бен Абдул Вагьабан гьакъиндай Англиядин жасус Хамферан къундармадихъ зун эсиллагь инанмиш кас туш. Вагьабитри чпи чпин имамдихъ рикӀин сидкьидай инанмишвал ийизва, Хамфер лянетламишзава, зунни гьабурун терефдал ала. Меккеда гьаждал физ хтайбур вири михьибур, вагьабитарни, шигьитарни, салафитар ва чпин дин михьивилелди кьиле тухузвайбур чӀуру рекье авайбур яз гьисабзавайбур чеб еке гунагькарар я.
+2000-ЙИСУЗ Махачкъаладин «Юпитер» издательствода ихьтин кьил алаз ктаб акъатнава. Чаз чи кӀелзавайбур и ктабдин манадихъ галаз куьрелди танишарун меслят аквазва. СИФТЕ ГАФ ИУДЕЯР (чувудар) ва гзаф аллагьриз икрам ийизвайбур исламдин кьилин душманар я. Ислам къенепатай хун патал Абдулла бен Сибаъ АЯЛЬ-ЯГЬУДИЙ АЛЬ-ЯМАНИЙ лугьудай касди гзаф алахъунар авуна. Ам исламда зидвилер тун патал гзаф алахънавайбурукай сад я. Адалай алатайла и карда халис мусурманар –суннитар буьгьтенламишиз алахъай шиитар тафаватлу хьана. Асирдилай асирдал къвез ихьтин женг гужлу жез хьана. Ихьтин жигьетдай сад лагь
+5 24- август, 2019- йис. ай чкадал иудеяр ва шиитар, ахпа хашпересарни гзаф аллагьар авайбур хьана. Абуру исламдиз акси тир обществояр, дестеяр тешкилиз хьана. Исламдихъ галаз къати женг тухузвай уьлквейрин жергеда Англиядин пачагьлугъни авай. Ада Лондонда вичин колонийрин кӀвалахрал машгъул тир махсус министерство тешкилна. Ам исламдин уммет къенепатай хун патал алахъзавай ва и кар патал ада вири жуьредин рекьер (диндин, политикадин, дяведин) ишлемишзавай. Англияди и министерстводай мусурман уьлквейра авай вичин колонийриз агъзурралди шпионар ракъуриз хьана. Абурун жергедай мистер Хамфер кьетӀендиз тафаватлу хьана. Ада мусурманрин календардай 1125-йисуз(1713) Баср шегьерда Неждай тир шейх Мегьамед жуьреба-жуьре амалралди алдатмишна рекьяй акъудна ва адан куьмекдалди исламдин динда вагьабистрин хел тешкилна. Мистер Хамфер Египетда, каирда, Хиджазда, Иранда, Османский империядин меркез тир Стамбулда шпионвилел машгъул хьана. Исламдин душманриз гьар гьалда и дин терг ийиз кӀанзавай. Амма абурулай и кар алакьзавачир. Аллагьди куькӀуьрнавай экв туьхуьриз жезвачир. Аллагьди лагьанва: « А дин квез ракъурнава ва ам чна хуьзва». Им акӀ лагьай гаф я хьи, кафирривай са чӀавузни и дин тергна маса диндал эвез ийиз жедач. Ингье, 1400 йисан вахтунда вири дуьньядин мусурманар пак тир Къуръанди къалурнавай рекьяй физва. Абур илимда марифатдин ва культурадин месэлайра, промышленностда, алишверишда ва политикада кӀвенкӀве жергейра ава. Абуру зурба государствояр яратмишнава. Англиядин къецепатан политика маса уьлквейрин, кьилди къачуртӀа Индиядин, Африкадин уьлквейрин, тӀебиатдин девлетар, милли эменни тарашунрихъ ва и уьлквейрин халкьар лукӀвариз элкъуьрунихъ рекье тунвай. И уьлквейра кӀватӀзавай кьван девлетар вири Англиядиз хутахзавай. Исламдихъ инанмишвал ийизвай вири инсанри анжах гьахълувал, сада садаз гьуьрмет авун ва садаз сад кӀан хьун ва санал кӀвалах авун вяз ийизва. Абуру истисмарчивал, зулумкарвал, таб ва буьгьтен негь ийизва. Ктаб пуд патал пай хьанва. Сад лагьай пай Англиядин шпион Хамферан хиве кьунриз, кьвед лагьай пай ислам къене патай рагъ акӀидай патан уьлквейрин алахъунриз, гьакӀ вагьабистриз ва пуд лагьай пай ислам диндин-гьахълу диндин мана-метлебдиз талукьарнава. МИСТЕР ХАМФЕРА кхьенай: -Чи государство, Британия, сергьятрин кьадардал гьалтайла адан гзаф колонийрилай гъвечӀи я, месела, Индия, Китай, мукьвал тир рагъэкъечӀдай патан уьлквеяр. Малум кар я, хъсандиз туькӀуьрнавай политикадин куьмек галачиз Англиядивай и уьлквеяр менфятлувилелди ишлемишиз хьун мумкин тушир. Чна гьар са кам кьве мурад аваз къачуна кӀанзавай: сад лагьайди, чахъ авай колонияр чи пацук тун, кьвед лагьайди, авайбурухъ цӀийи-цӀийи чкаяр галкӀур хъувун. И кьве мурад рикӀе аваз колонийрин рекьяй министерстводи колонийра махсус комитетар тешкилна, абурун хиве винидихъ къалурнавай месэла гегьеншдиз чирун тунай. Винел патай вич гуя анжах алишверишдин месэлайрал машгъулди хьиз аквазвай рагъ экъечӀдай патан Индиядин компания гьакъикъатда Индиядин винел Англиядин таъсирлувал гужлу авунал машгъул тир. Англиядин гьукумат Индиядик умуд кутаз жедайдахъ инанмиш тир. ГьикӀ лагьайтӀа, ина гьар жуьредин миллетар, динар, чӀалар авай. Абурун арада ФУТИСЛ��МДИН ТАРИХДИН ЧИНАР фа тун, чеб чпел гьалдарун са акьван четин кӀвалах тушир. Китайдин гьакъиндайни ам архайин тир, гьикӀ лагьайтӀа, буддизмдинни конфуцианстводин арада куьтягь тежедай зидвилер авай. Идалайни гъейри Китайдин агьалияр «милли къанажагълувал», «Ватандин садвал» лугьудай гафаривай гзаф яргъа тир. Гьавиляй и кьве уьлкведин гьакъиндай Англиядик секинсузвал квачир. Чак исламдин государствойри гзаф къалабулух кутазвай. «Азарлу» инсан патал (фикирда Османский империя ава» чна Англиядин менфятдиз тир са шумуд договор кутӀунна. Колонийрин рекьяй министерстводин информаторри чпин отчетра «азарлуди» эхиримжи нефесдал ала лугьузвай. Чна гьакӀ Ирандин гьукуматдихъ галазни чинебан са шумуд договор кутӀунна. И гьукуматдин кьилин органрани чна чаз герек инсанар акъвазарна. И карди чаз чеб диндин рекьяй зайиф инсанар ягъалмишариз, абурун арада пиянискавал, фасикьвал тваз ва адалди государстводин аппарат зайифариз куьмекзавай. ИкӀ ятӀани, ихьтин амалралди Иран пайи-паяр авунихъ чи умуд авачир. Идахъ вичин себебар авай. Исламдин къуват адакай ибарат тир хьи, мусурманри са кӀусни шаклувал авачиз диндихъ инанмишвал ийизвай ва чпин кьисмет адахъ ихтибарзавай. Гьавиляй чахъ диндиз акси къуват авачир. Мусурман-Ирандин шиит, амай мусурманрилай тафаватлу яз диндал гзаф кӀиви тир. Шиитри маса динда авай инсанар, иллаки хашпересар, михьи инсанар туширбур яз гьисабзавай. Мусурман шиитди вичин чандилайни гъил къачуда, ам диндиз акси жедач. (Эхир къведай нумрада).
+ДУХТУРРИН консилиум кьиле физва. Абуру азарлуди гьикӀ сагъардатӀа ван алаз гьуьжетар ийизва, амма вири са фикирдал къвезвач. Гьуьжетар лап къизгъин хьанвайла са пипӀе суст хьанвай патологоанатом къарагъзава ва вичин фикир лугьузва: - Гадаяр, квез ам гьикӀ сагъар хъийиз кӀанзаватӀа заз чидач. Амма рикӀел хуьх, I5- числодиз зун отпускадиз экъечӀзава, гьавиляй вуч ийизвайди ятӀа, гьа чӀавалди куьтягьиз чалишмиш хьухь. ТахьайтӀа моргда авай холодильник гьакӀани ацӀанва…
+«Лучше всех» передача я. КьепӀинай экъечӀна атай хьтин бицӀи руша, чиниз къвезвай чӀарарихъ тӀуб гелячиз, вич чӀехидай кьаз, бицӀи чан зурзурни ийиз фад-фад жавабар гузва. М. Галкина кӀуф гьадахъ мукьва авуна, лап сирлудаказ, явашдаказ лугьузва: - Эхиримжи сеферда тӀуб нера мус туна? Налугьуди ветӀре кӀасна аял, тадиз гьадахъ элкъвена:- Вуна ян, за?! викӀегьдиз лагьана, чинив мили хъвер гваз. * * * - Я итим, ви дустни, адаз гъанвай свас гьикьван хъсан кьазватӀа аку чеб- чпихъ галаз гьуьрметлудаказ, назиклудаказ. Ша чунни гьакӀ жен, чан ширин, векъиз жемир манн мад захъ галаз. -Вуни сифте цӀийиз гъайила, за вазни назиквилер авурла, вун зи кӀула акьахайди я. Гьиканва, гила кьамални акьах хъийиз кӀанзаван ?! * * * «Вуч дар я дуьне,- хажалатдик ква къуьр,- гьиниз катда? Гьинихъ килигайтӀани вилер экъисна килигзавайбур я, мус къуьр сарара гьатда лугьуз. Ажеб жедай лувар кьванни хьанайтӀа захъ». -Эй, къуь-уьр, а луварал акъваздай рикӀни кӀанда къене!
+ИСЛЕН юкъуз райадминистрациядин заседанийрин залда «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин депутатрин собраниедин нубатдин 33- сессия кьиле фена. Сессиядин кӀвалахда райондин депутатри, хуьрерин администрацийрин кьилери, МР- дин администрациядин жавабдар работникри, СМИ- дин векилри иштиракна. Сессия МРДИН депутатрин Собраниедин председатель Назир Алиярова ачухна. Нубатдин сессиядал агъадихъ галай месэлайриз килигна: «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин депутатрин собраниедин регламент тестикьарунин гьакъиндай». Докладчи Назир Алияров. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин Уставда алаваяр ва дегишвилер хтунин гьакъиндай». Докладчи МР- дин кадрийрин ва информационный технологийрин отделдин начальник Леонард Буржалиев. «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН администрациядин структура тестикьарунин гьакъиндай МР- дин депутатрин Собраниеди 20I8- йисан 26- октябрдиз кьабулнавай I38НУМРАДИН решениеда дегишвилер тунин гьакъиндай». Докладчи Леонард Буржалиев. Икьрар кутӀунзавай арендадин чилин участокдин сифтегьан къимет акъудунин гьакъиндай аукцион тайинарунин рекьяй. Докладчи Рамазанов Нухнеби Назирович.
+ГЬАКЪИКЪАТДА, дяведин ялав галукь тавур хизан маукьнач. Гзаф хизанрай бубайрихъ галаз вири рухваярни фронтдиз рекье гьатна. Магьарамдхуьряй Буржалиеврин, Хуьрелрин хуьряй Ашумоврин ва Абукароврин, Къуйустанрин хуьряй Бутаеврин, Агъа-Ярагърин хуьряй Гьажикеримоврин, Чахчарин хуьряй Гьасановрин ва гзаф маса хизанар Ватандиз чандилайни гъил къачуна къуллугъ авунин чешме хьана. Чи райондин хуьрерин агьалийри гьакъикъатда вири фронтра ва вири жуьредин кьушунрин жергеда аваз женг чӀугуна. Абуру вирибуру чпин аскервилин буржи намуслувилелди хвена, хайи чил патал жуьрэтлувилелди женг чӀугуна. Абурукай гзафбур женгерин майданра кьегьалар хьиз телеф хьана ва я залан хирерик гопиталра кечмиш хьана, масабур гьеле дяве физмай йисара инвалидар яз, амай тӀимил пай дяве гъалибвилелди куьтягь хьайила элкъвена хтана. Ватандин ЧӀехи дяведин фронтра къалурай дяведин гьунаррай Магьарамдхуьруьн райондай тир вишералди аскерар ва офицерар женгинин орденралди ва медалралди лишанлу авуна. Залан а йисара оборонадин фондуниз пулунин такьатар ва къиметлу шейэр гуьгьуьллувилелди кӀватӀуни массовый тегьер кьабулна. Чи райондин агьалийри танкарин «Дагъустандин колхозчи» колонна туькӀуьрун патални пулунин такьатар кӀватӀунин карда активвилелди иштиракна. Гьа икӀ, ЦӀелегуьнрин хуьруьн колхоздин председатель Къачаев Къазиди вичиз кӀватӀнавай вири пул44 агъзур манат гьа колонна туькӀуьрун патал гана. Гьа и кардай ам Верховный Главнокомандующий И.В. Сталинан чухсагъулдин чарчиз лайихлу хьана. Пул кӀватӀунилай гъейри районда Яру Кьушундин аскерар патал чими шейэр кӀватӀунин ��Ӏехи кӀвыалахни гегьеншдиз кьиле физвай. Колхозчийри ва къуллугъчийри оборонадин фондуниз хъицикьдин кӀуртар ва КӀаникай алукӀдай чими парпталар, бегьлеяр, кӀвачин къапар ва маса шейэр рекье твазвай.
+«Вири фронт патал, вири Гъалибвал патал!» эвер гуни кӀвалахзавай. Райондин вири агьалийрин патриотвилин руьгь хкаж хьанвайди гьар са камуна гьисс ийизвай. Амма «Гьар са суьруьдай кфир хеб жегъида» лугьуда дагъвийри. Душмандин жасусрихъ, дизертиррихъ ва бандитрихъ галаз женг чӀугун патал районда къирмишдай батальон кардик квай. Адан жергейра партиядинни советрин активистар, НКВД-ДИН райондин отделдин работникар авай. Общественный ва государстводин хсусият тарашуникай ва чуьнуьхуникай хуьнин карда отрядди кьилин роль къугъвана. Паритядин ва Гьукуматдин эвер гунихъ галаз кьадайвал, райондин кӀвалах дяведин вахтунин рекьихъ галаз кьадайвал туькӀуьрна. Фронтдиз фейи итимрин чкаяр дишегьлийри кьуна. Абур гъилер куьрсар тавуна ва къуватрин гьайиф татана кӀвалахна. НикӀерин техилар йигин еришралди ва лап куьруь вахтара кӀватӀиз хьана. Государстводиз хуьруьн майишатдин продуктар маса гунин планар вахтундилай вилик тамамарзавай. 1944- йисуз Хуьрелрин хуьряй тир колхозчи дишегьли Ибрагьимова Имаматаз хуьруьн майишатдин продуктар гьасилунин карда къазанмишай кьакьан нетижайрай СССР-ДИН Верховный Советдин Президиумдин Указдалди Социалистический Зегьметдин Игит лагьай чӀехи тӀвар гана. Дяведин йисара ВКП(Б)-ДИН Ахцегь райондин комитетдин кьиле акъвазай муьгъверганви Садыкьов АбдулмутӀалиб производстводин кьакьан нетижайрай ва фронт ара датӀана суьрсетдалди таъминарунай «Ленинан» ордендади лишанламишна. Магьарамдхуьруьнвийри оборонадин имаратар туькӀуьрунин кардани активвилелди иштиракна. А Эцигунрал райондин агъзурралди агьалийри къуватрин ва сагъламвилин гьайиф татана зегьмет чӀугуна. Абурун игитвилин зегьмет ДАССРДИН Верховный Советдин Гьуьрметдин грамотайралди, «1941-1945- йисарин Ватандин ЧӀехи дяведа баркаллу зегьметдай» медалралди лишанлу авуна. Дяведин активный вири иштиракчийрин тӀварар кьаз хьун мумкин туш. Важиблуди са кар я- абуру вирибуру Ватандин вилик чпин буржи намуслувилелди тамамарна. Чи райондин агьалийри дяведа телеф хьайи ва гел галачиз квахьай аскерар пакдиз рикӀера хуьзва. Вири хуьрера обелискар хкажнава. Абурал Ватандин азадвал ва аслу туширвал патал чан гайи вири аскеррин тӀварар кхьенва. Ватандин ЧӀехи дяве чи уьлкведин халкьар патал залан имтигьан хьана. Абур и имтигьандай намуслувилелди экъечӀни авуна. Вучиз лагьайтӀа, вичин азадвал ва аслу туширвал хуьзвай халкьдал садрани ва са касни гъалиб жедач. И кар чи Ватандин гзаф асиррин тарихди субутзава.
+АЛАТАЙ гьафтеда, Магьарамдхуьр- Ахцегь- Рутул участокда, 36-40 километр рехъ ремонт авунин кӀвалахар акьалтӀарнава. И кӀвалахар «Хатасуз, хъсан еридин автомоб��лдин рекьер» милли проектдин рамкайра аваз кьиле тухвана. И кӀвалахар акьалтӀаруниз талукьарнавай шад мярекатда РД- дин транспортдин ва рекьерин майишатдин министр Ширухан Гьажимурадова, «Дорстройтех» ООО- дин генеральный директор Гьажияв Абдусаламова, Магьарамдхуьруьн райондин руководстводи, хуьрерин администрацийрин кьилери, школайрин директорри, и участокда ремонтдин кӀвалахар тухвайбуру ва агьалийри иштиракна. -Эхиримжи йисара Магьарамдхуьруьн райондин сергьятдилай физвай улакьрин гьерекатрин кьадар артух хьуниз килигна и рехъ ремонт авунин важиблувал генани хкаж хьанва. Ихьтин ва са жерге маса цӀийивилерилай, дегишвилерилай райондин агьалияр гзаф рази я. Магьарамдхуьруьн райондин агьалийрин тӀварунихъай, райондин инфраструктура вилик тухуник, социально важиблу тадаракар эцигуник лайихлу пай кутазвай региондин кьил Владимир Васильеваз, Дагъустан республикадин Правительстводиз чухсагъул малумариз кӀанзава. ГьакӀни, и рекье ремонтдин кӀвалахар тухвай дорожникризни чухсагъул малумарзава,- къейдна вичин рахунра Фарид Загьидиновича. Районда республикадин важиблувал авай, Гъапцегь- Филер- Тагьирхуьр- Ялама рехъ ремонт авунин кӀвалахар давам жезва. Дагъустандин кьилин фикирдалди, районда «Зи Дагъустанзи рекьер», «Зи Дагъустан- къулай шегьердин среда» ва «Зи Дагъустан- зи яд» проектар кардик ква. И йисуз Гилияр- Муьгъверган участокдин республикадин 8,5 километр рехъ ремонт авун пландик ква. А. АЙДЕМИРОВА.
+30- ОКТЯБРДИЗ Махачкъалада Дагъустандин дишегьлийрин Союздин ва РД- дин здравоохрнениедин министерстводин иштираквал аваз, «Демография» ва «Здравоохранение» милли проектар тамамарзавай гьалдиз къимет гуниз талукьарнавай заседание кьиле фена. Заседаниедал винидихъ тӀварар кьунвай милли проектар тамамарунин карда активныйдаказ иштиракунин, медицинадин рекьяй гузвай куьмекдин ери хъсанарунин ва яшдилай аслу тушиз дишегьлийрин сагъламвал хуьнин гьакъиндай месэлайриз килигна. Ам сифте гаф рахуналди Дагъустандин дишегьлийрин Союздин председатель Интизар Мамутаевади ачухна ва кьиле тухвана. Гуьгъуьнлай заседаниедал рахай, РД- дин здравоохранениедин министрдин заместитель Раиса Шахсиновади, «Хизандин сагъламвал хуьнин ва репродукциядин республикадин центр» ГБУ- дин отделениедин заведущий Муи Хархаровади, «Республикадин онкологический центр» ГБУ- дин кьилин духтурдин заместитель Сурия Эфендиевади, здравоохранениедин Комитетдин член, РД- дин Халкьдин Собраниедин депутат Зумруд Бучаевади, эхиримжи йисара пайда хьанвай хурудин цӀумаруфдин ракдин вилик пад кьунин, аялар тежезвай хизанра ЭКО пропаганда авунин ва «Здравоохранение», «Демография» милли проектар
+тамамарунин карда общественный организацийри гьукуматдихъ галаз сигъ алакъаяр мягькемарунин гьакъиндай докладар авуна. ГьакӀни анал рахай, Хунзах райондин бу��айрин Советдин председатель Асадула Абдуразакьова, Дагъустандин дишегьлийрин Союздин председателдин заместитель Зульмира Аб
+дулатиповади, «Диде ва велед» ДРОО- дин руководитель Маликат Жабировади, Чарода райондин женсоветдин председатель, ЗАГС- дин заведующий Айша Халиловади, Сергокъала райондин духтур-гинеколог Жамиля Айсаевади ва Казбековский райондин агьалияр социальный рекьяй хуьзвай управлениедин начальник Пата Айтемировади, ихьтин мярекатри общественный организацийрин алакъаяр мягькемарзавайдан, акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссерал, зегьметдал рикӀ алаз, гъвечӀи чӀехи чидай инсанар яз тербияламишдай мумкинвал гузвайдан гьакъиндай гегьеншдиз лагьана. Заседаниедал веревирд авур месэлайрай махсус къарар кьабулна. А. АЙДЕМИРОВА.
+ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Межведилов Германаз ва адан вири мукьва-кьилийриз диде БИКЕХАНУМ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва. Буткъазмайрин хуьруьн юкьван школа акьалтӀарайдан гьакъиндай 2011-йисуз Абдуллаев Абульфет Элдаровичаз гайи 05 БД 0039264 - нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+I943ЙИСАН 2февралдиз Волгадал кьиле фейи тарихдин ягъунар акьалт I на . А ч I авуз Донской фронтдин Военный советди Верховный Главнокомандующийдиз кхьенай : « Куь приказ тамамаруналди , Донской фронтдин кьушунри I943ЙИСАН 2февралдиз сятдин I6ДАЗ душмандин гьалкъада тунвай Сталинграддин группировка кук I варун ва тергун акьалт I арна … Душмандин гьалкъада тунвай кьушунар тамамвилелди терг авунихъ галаз алакъалу яз Сталинград шегьерда ва Сталинграддин районда ягъунар тамамвилелди акъваз хьанва ». И женг гъалибвилелди акьалт I унин гьакъиндай хабар советрин халкьди лап ч I ехи шадвилелди ва дамахдалди кьабулна . 4февралдиз Сталинградда шегьердин ва областдин партиядин ва советрин организацийрин руководителри , Донской ва Южный фронтрин аскерри , командирри ва политработникри , чкадин агьалийри иштиракай ч I ехи митинг кьиле фена . Анал советрин игит аскерриз Сталинграддин эпопеядин иштиракчийриз тебрикдин чар кьабулна .
+ВАТАНДИН Ч l ехи дяведиз фин гьар са ватанэгьлидин пак ферз тир . Идал са шакни алачир . Дяведа чун гъалиб жедайди , и гъалибвилиз чна еке къурбандар гудайди , и дяве анжах кьушунди ваъ , вири халкьди ийидай дяве тирди исятда чи арада амачир , рагьметлу Жанлат Жаватович Примоваз чизвай . И ч I авуз ам гзаф крарикай хабар авай савадлу жегьил тир . Амма и дяведа аскеррин кьисметар гьихьтинбур жедат I а , инсафсузвилер анжах душмандин патай ваъ , жуван гьукумдаррин патайни хьунухь мумкин тирди гьеле фикирдиз гъиз хьун мумкин тушир . Амма абур хьанай . Дяве вич инсафсуз , къанлу зат I я . Ана гьукумдарри кьабулзавай къарарар , гузвай буйругъар бязи вахтара тади квайбур , фагьум фикир таганвайбур , гьатда гъавурда авачирбур жезвай . Ж��ванбуру жуванбуруз гьахъсуз инсафсузвилер ийизвай , гужуналди квачир тахсирар кутаз , намуслу аскеррикай хаинар авур дуьшуьшарни т I имил хьанач . Вири тахсирар фагьумсуз гуьлледин хиве твазвай ! Жанлат бубади хайи хуьруьн школада акьалтзавай несилдиз чирвални тербия гунин ислягь зегьметдин къуллугъ гъиле яракь кьуна Ватан хуьнин къуллугъдихъ галаз вахтуналди дегишарна . И къуллугъ ада Ставрополда запасда авай полкунилай башламишна . Адахъ галаз иниз атанвай аскеррикай гзафбуруз урус ч I ал зайифдиз чидай , бязибуруз эсиллагь чидачир . И ч I авуз урус ч I ал хъсандиз чизвай Жанлат малимдикай взводдин командирди вичиз переводчик аву на . Сифте йикъарилай башламишна хъсан алакъаяр хьайи адаз связистар гьазурдай школадиз фин теклифна . Амма ада теклиф кьабулнач , вич фронтдиз фида лагьана . Гьа ик I, I94I йисан декабрдиз Жанлат малим авай эшалон фронт галай патахъ рекье гьатна . Гьеле тайинарнавай чкадив акакьдалди , адан вилериз фронт фенвай рекьер , ада ганвай барбат I вилер ва телефвилер акуна . Дяведин рекьерай т I уз физвай аскеррин колоннадиз бейхабардиз пайда хьайи фашистрин самолетди гуьлле гана . Гьеле барутдикай ни ч I угун тавунвай , окопда ацукь тавунвай , чпивай гьеле са фашистни рекьиз тахьанвай жегьилрикайни инал телеф хьана . Са хуьруьн къерехда I2-I3 йиса авай гадади балк I андихъ гилигиз мейитар хуьруьвай яргъаз тухузвай . « Аквар гьалда , аяларни кваз дяведик экеч I нава », фикирна Жанлат малимди . Са т I имил вахтунилай абур тайинарнавай чкадив акакьна . « Зун ,рик I ел хкизва Жанлат малимди ,Донский казакрин 5 кавалериядин корпусдин 79 кавалериядин дивизиядин 228 кавалериядин полкуниз ракъур на . Дяведа зи женгинин вири рехъ гьа и корпусда аваз фена . Эхирдай адакай гвардиядин корпус хьанай ». Вичин женгинин рехъ ада отделениедин командир яз башламишна , взводдин командирдал кьван фена . Гъалибвилин югъ ада Венгрияда къаршиламишна . Сифте отделениедин , ахпа взводдин командир яз офицер Жанлат Примован дяведин рекьер гзаф яргъибур , гзаф элкъвей муракаббур хьана . Дяведин эхирдалди иштирак авур и заваллу дяведа ада вири дадмишна . Къуватар барабарсуз вахтара туькьуьлвилерни , « Ватан патал » лугьуз чпин чанар азадвилиз къурбанд ийиз телеф жезвай жуван яракьдин дустарни , гьеле чуру спелдал уьлгуьч эциг тавунвай набутар жез кьулухъ хутахзавай жегьиларни , женгера къазанмишзавай гьунарриз тамашна хурудални пагонрал эцигзавай гъетер , медалар , орденарни , чи аскерри , гьатда ч I ехи командиррини чибурун гъилелай дадмишзавай нагьахъвилерни … вири акуна . « Амма вири четинвилер , дарвилер , нагьахъвилер Ч I ехи Гъалибвили рик I елай алуднат I ани , дяведин ц I ай туьхвейдалай гуьгъуьниз адан т I алар квалар жувахъ галукьначт I ани ,лугьузва офицер Ж . Примова ,к I анзни , дак I анзни туп I алай хъувуниз мажбур жеда ». Ж . Примован дяведин рекьикай яргъалди кхьиз же��а , кхьиниз лайихлуни я . Жанлат Жаватовичан дяведилай гуьгъуьнин йисар прокуратурадин к I валахдихъ галаз алакъалу хьана . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+Кьиблепатан Дагъустанда Каратэ Кёкусинскайкандин Россиядин Союздин тамам ихтиярар ганвай векил , Буткъазмайрин ДЮСШ дин Кёкусинкай каратэдин тренер преподаватель .
+20I5ЙИСАЛАЙ чи организация вилик финин ц I ийи сенгеррал экъеч I нава , гьак I Россиядин ва международный дережайра спортсменри векилвал авунин ихтиярар чи организациядиз ганва . Им чи лайихлувилер кваз кьунин ч I ехи лишан , гьа са ч I авуз лап ч I ехи жавабдарвални я . 20I5ЙИСАН 3январдилай IIЯНВАРДАЛДИ « Алпан » клубда тербия къачузвай 23 спортсмен патал кьилин категориядин тренерар тир Багьаудин Давришеван -6 ДАН ва Олеся Жандаровадин - 3 ДАН гуьзчивилик кваз Кьурагь райондин Икра хуьруьн спортдин школа интернатда сагъламвал хкаждай ва к I елунринни тренировкайрин лагерь тешкилна . Лагерь кьиле тухунин мурад тренеррин чирвилер ва тежриба ученикрихъ кьакьан ери аваз агакьарун , Кёкусинкай каратэ машгьур авун , Кёкусинан гьакъикъи руьгь арадал гъун , технический устадвал хкажун ва классический техникадин база дериндай чирун тир . Амма хъуьт I уьн лагердин кьилин мурад ва везифа Кёкусинкайдин лап гужлу пагьливанар вужар ят I а чирун , Россиядин Чемпионатда ва Первенствода иштиракун патал хкягъай команда арадал гъун ва алава къуватар гьазурун , гьак I аялрин руьгьдин , эдебиятдин ва физический ерияр хкажун тир . Спортсменрин гуьгьуьл хкажай акьалт I ай къулай шарт I арикайни кьве гаф талгьана жедач . Дагъдин ценерив гвай къулай чка , чин ва рик I ачух иесияр , 2-3 касдин чка авай къулай ва чими номерар , ч I ехи , къулай , экуь спортдин зал , яшамиш жезвай территориядал алай столовой , 4 сеферда гузвай т I ямлу хуьрекар рик I елай алат тийидайбур хьана . Хъуьт I уьн лагерда йикъан режим пара сигъди тир : пакамахъ сятдин 6даз къарагъзавай . Юкъуз спортсменри техника хкажзавай пуд тренировка кьиле тухузвай . Гьар юкъуз маса тренировкаярни бул тир , абур михьи гьавадални кьиле физвай . Хъуьт I уьн лагерда гатуз Сочи шегьерда мастервилин дережа къачун патал дан тест вахкана к I анзавай спортсменрин гьазурвални кьиле фена . Ч I улав ч I ул патал экзамен Даудов Дауда вахкуда . Дуьшуьшдикай менфят къачуна заз чи жегьилризни са кьве гаф лугьуз к I анзава . Къе бязи жегьилри « заз дарих я , сугъул я » лугьудайла рик I из т I ар жезва . Гьайиф хьи , исятда сабурлувал ва низамлувал хьтин лишанар хкажуниз лап т I имил фикир гузва . Амма халис инсан хьун , уьмуьрда жуван рехъ инанмишвилелди давамарун Чилел яшамиш жезвай гьар са касдин везифа я . Чна хкянавай ва чна давамарзавай рехъ Каратэдин Рехъ я . Каратэдин рехъ виридалай вилик инсандин рехъ я . Дустар ! Гьар сада жуван рехъ жагъура , гьеле ахварай ават тавунмаз жув уьмуьрдивай къакъудмир . Чавай квез анжах чун фейи рехъ теклифиз жеда . Инал заз дегьз��манайрин Индиядин ч I ехи шаирдин шиирдин афоризм рик I ел хкиз к I анзава . Таржума авурла ада ик I ванзава : « Вун дуьньядиз атайла вун туькьуьлдиз шехьзавай , элкъвена патарив гвайбур шаддиз хъуьрезвай . Жу ван уьмуьр вун и дуьньядилай фидайла вун шаддиз хъуьредайвал , патарив гвай вири шехьдайвал ая ». Бахтсузвал вич вичелай арадал текъведайди чир хьун патал чирвилер хкажа . Вири аламатар ва бахтсузвилер инсанди вичи арадал гъизва . Инсанди чирвилер хкажайла , ам секин жезва . Вучиз лагьайт I а ам акьуллу жезва . Аламатрихъ къекъвемир , абур авайди туш . Чирвилер жагъура абур ава . Инсанри аламатар лугьузвайбур чирвилерин са дережа я .
+Эхирдай са кар къейд тавуна жедач . Чна лагерда тухвай к I валах диде бубайрин финансрин гьевеслу куьмек галачиз тамамарун кьадардилай гзаф четин жедай . Абуру , уьмуьрдин са бязи татугайвилеризни килиг тавуна , тренерриз тешкиллувилин месэлаяр гьализ ва аялри ял ягъун теш килиз куьмек гузва . Сагълам несил тербияламишунин карда активвилелди иштиракзавай диде бубайриз чна рик I ивай чухсагъул лугьузва . Чи виридан патай ва кьилди жуван патай Кьурагь райондин Кьил Замир Загьидинович Азизовазни , спортдин школа интернатдин директор Надир Сабирович Тагьировазни ва и организациядин вири къуллугъчийризни рик I ин сидкьидай чухсагъул лугьуз к I анзава . Гележегда чи кьилин рехъ авайвал амукьда . Амма чи фикир спортдин лагеррин география гегьеншарун ва чи жергейриз иштиракчияр гзаф желб авун я . Шикилда : тренировка кьиле физвай вахт .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+I6-I8ЯНВАРДИЗ Махачкъалада I999ЙИСАРА хьанвай жегьилрин арада боксдай Дагъустандин первенство кьиле фена . Советск хуьруьн спортшколада тренер Агъахан Маметован гъилик гьазурвал къачузвай Расим Гьажалиев (63 кг заланвилин категориядай ) Iчкадиз ва Дагъустандин чемпион т I варц I из лайихлу хьана . И т I вар къазанмишун патал Расим кьуд сеферда рингдал экъеч I на . Вичин алакьунар , къастунал к I евивал къалуруналди тафаватлу хьайи Расима кьуд боксердал гъалибвал къазанмишна . Боксдай РД дин кьилин тренер М . Магьамедова къейд авурвал , « Расим Гьажалиева тухвай женгер виридалай хъсанбур яз гьисабиз жеда ». Р . Гьажалиев РД дин хкянавай командадин составдик кваз и мукьвара кьиле фидай СКФО дин первенстводиз гьазур жезва . Инани Расима вичин алакьунралди чун шадардайдахъ инанмишвал ийиз к I анзава . А . АЙДЕМИРОВА . Къуьйистанрин СОШ акьалт l арайдан гьакъиндай 1998 йисуз Гьасанова Жевгьерат Масанбековнадиз гайи А -2630108нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Магьарамдхуьруьн 1нумрадин юкьван школадин 9 класс акьалт l арайдан гьакъиндай 2000йисуз Гьамзабеков Теймураз гайи А -8858755нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+И МЕМОРИАЛ Дуьньядин кьвед лагьай дяве куьтягь хьайи саки 30 йис алатайла ахпа эцигна . Дяведин сифте варцара шегьер хвейи 4IIКЪЕРЕХДИН батарея гьа и чкадал алай . Одесса хуьз тежедайдан гъавурда акьурла , батарея хъиткьинарна , хсуси состав Севастополь хуьз рекье туна . Къе а чкадал мемориальный комплекс ала : музей , дяведин техникадин выставка , къерехдин оборонадин батарея ва мегъуьн тарарин парк . Виридалайни интересный экспонатар - « танк » НИ (« На испуг ») гьакъикъатда тупунин чкадал цин адетдин турба сварка авунвай бронетрактор , « Одесса фронт » маршрутдай физ хьайи трамвай , бронепоезд ва цин к I аникай фидай « Малютка » лодка .
+19МАРТДИЗ муниципальный райондин администрациядин заседанийрин залда райондин общественный Советдин заседание хьана . Адан к I валахда райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гь . Мурадалиева , райондин общественный Советдин председатель А . Нагъметуллаева , общественный Советдин членри иштиракна . Заседаниедал Дагъустан Республикадин кьил Рамазан Абдулатипова Дагъус тандин Халкьдин Собраниедиз ракъурнавай Чарче къалурнавайвал , республикадин вири муниципальный районра , гьа жергедай яз чи райондани общественный палата тешкилун тир . Заседание сифте гаф рахуналди Гьабибуллагь Желиловича ачухна ва ада заседаниедин иштиракчияр общественный палата тешкилунин чарасузвал арадал атанвайдан гьакъиндай , палатадин везифайрикай суьгьбет авуна ва ачухдиз сес гуналди общественный палатадин председатель , адан заместитель ва секретарь хкягъун теклифна . Райондин общественный палатадин членри рейсадвилелди сес гуналди общественный палатадин председателвиле Агъадаш Нагъметуллаев , заместителвиле зегьметдин ветеран Мирземагьамед Гьуьсейнов ва секретарвиле Магьарамдхуьруьн 1нумрадин СОШ дин директор Гьуьруьзат Къадирова хкяна . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+24МАРТДИЗ муниципальный райондин администрациядин заседанийрин залда Дагъустан Республикадин Кьилин куьмекчи , РД да терроризмдиз акси комиссиядин председателдин заместитель З . Шайдабегован , муниципальный райондин кьил , терроризмдиз акси комиссиядин председатель Ф . Агьмедован , райондин са бязи организацийрин руководителрин , хуьрерин поселенийрин администрацийрин кьилерин , общественный организацийрин векилрин иштираквал аваз терроризмдиз акси комиссиядин нубатдин заседание кьиле фена . Заседание « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил , терроризмдиз акси комиссиядин председатель Фарид Агьмедова ачухна ва кьиле тухвана . Фарид Загьидиновичан докладдай малум хьайивал , терроризмдиз акси к I валах тухуниз , адан активвал тамамвилелди хкажуниз чи районда кьет l ен фикир гузва . Къейд авун лазим я хьи , Магьарамдхуьруьн район секин , агьалийри закондал амалзавай районрик акатзава . Ина терроризмдиз аксивалдай комиссияни кардик кваз са шумуд йис я . Ада районда къайдаяр хуьдай органрихъ , диндин тешкилатрихъ галаз санал к I валахза��а ва терроризмдин вилик пад кьадай серенжемар тайинарзава ва абур уьмуьрдиз кечирмишзава . Терроризмдиз аксивалдай комиссияди саки гьар вацра заседанияр тухузва , терроризмдиз акси яз районда тухузвай к I валахдин гьахъ гьисаб ийизва ва и важиблу месэладиз талукь яз къарарарни кьабулзава , талукь ксаривай , руководителривай истемишунарни ийизва . Виридаз малум тирвал , районда промышленностдин карханаяр авач . Жегьилризни исятда салара , багълара к I валахиз к I амач . Абуруз регьят ва гзаф пул къведай к I валахар к I анзава . Гьа и кар себеб яз бязи жегьилар ч I уру дестейривни агатзава . Абуру чпин эхир гьихьтинди жедат I а фикир ийизвач . Чна ихьтин к I валахар фикирда кьуна к I валахзава ва терроризмдихъ галаз чаз авай вири жуьредин мумкинвилерикай менфят къачуна женг ч I угвазва ва адан вилик пад кьун чи виридан везифани я . Фарид Загьидиновича авур докладдин винел райондин полициядин отделдин начальникдин заместитель М . Эминов , райадминистрациядин кьилин заместитель , терроризмдиз акси комиссиядин секретарь Ш . Алиханов , райондин общественный палатадин председатель А . Нагъметуллаев ва масабур рахана .
+ГЕРЕЙХАНОВА Агнесса райондин Самур хуьряй я . 2000 йисуз ада агалкьунралди Дербентдин педколледж акьалт I арна . Алай вахтунда ада Азадогълийрин школада сифтегьан классрин аялриз тарсар гузва . Агнесса Къазимагьамедовнади инновационный методикадикай менфят къачуналди , аялриз чирвилер гунин карда хъсан нетижаяр къазанмишзава . Ада тарсара гайи чирвилер аялри тежрибада ишлемишзава . Тарсуниз гьазур хьун , тарсара ауди ва аквадай материалар ишлемишун Агнесса малимдиз адет хьанвай кар я . Адан аялри райондин олимпиадайрани иштиракзава . Малимди бажарагълу аялрихъ галаз к I валах авуниз фикир гузва ва зайиф аялрихъ галаз кьет I ен к I валах тухузва . Ам аялрихъ галаз гзаф гьуьрмет авуналди , хушвилелди рахазва . Малимдиз дерин ва жуьреба жуьре чир вилер , намуслувал , тапшурмишнавай кардиз вафалувал хас я . Агнесса Къазимегьамедовна республикадин « Йисан малим 20I5» конкурсдин райондин этапдин иштиракчини хьана . Ада и конкурсда жюридиз вичикай лап хъсан фикирар туна . Агнесса Къазимегьамедовнадиз мягькем сагъвал , хизандин хушбахтвал ва яратмишунрин рекье хъсан алакьунар хьун зи мурад я . Н . КЪАЗИЕВА , РМК дин методист .
+МАГЬСУЛДАРВАЛ хуьруьн майишатдин хилерикай сад я . Амма гьайиф хьи , райондин майишатра техилар цазвай майданар йис йисандавай т I имил жезва . Нетижада бушдиз амукьай майданра кьиферин хуьрер арадал къвезва . Чи районда гьар жуьре кьифер яшамиш жезва . Абурукай пуд жуьре : к I валинбур , чуьлдинбур ва тамун кьифер гзаф чк I анва . Абур вири зиянкарар я . Багълара тарарин , уьзуьмлухра тегьенгрин
+дувулар къайдадикай хкудзава . Кьифери чун яшамиш жезвай к I валеризни пара зиянар гузва . К I валин цларай т I еквенар акъудунилай гъейри , абуру бязи азарарни чук I урзава . Ахтармишунри къалурзавайвал , кьиферин кьадар 150 сеферда артух хьанва . Эгер вахтунда агротехнический , биологический ва химический серенжемар кьабул тавурт I а , абуру гузвай зиянар мадни артух жеда . Са кьифрекай йисан къене ирид несил арадал къвезва . Абурун вилик пад кьун патал агротехнический приемцан цун , механический приемракьар экъягъун , т I еквенриз яд ахъагъун , химический приемагъуяр гана к I анда . Эгер чаз кьиферин вилик пад кьаз к I анзават I а , винидихъ лагьанвай серенжемрал амал авун чарасуз шарт I я . Т . ХАЛИДОВА , Россельхозцентрдин Магьарамдхуьре авай отделдин начальник .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. ДАГЪУСТАНДИН шарт I ара емишдин тарарин хаталу душман восточная плодожорка я . Дагъустан республикада ам I967ЙИСАЛАЙ малум я . Алай вахтунда ам II райондани 4 шегьерда 2976,I гектар багълара чк I анва . И хаталу азардин вилик пад кьун патал багъманчийри са жерге чарасуз серенжемар кьабулна к I анзава . И уьзуьр терг авун ва адан вилик пад кьун патал ахтармишунар тухузва ва феромонный чартмаяр эцигзава . Абурун куьмекдалди восточный плодожоркайрин кьадар чирзава , дарманар ядай вахтар тайинарзава ва желейрин куьмекдалди абурун хаталувал агъузарзава . Кьуьд плодожоркадин кук вари барамада , хам хъиткьиннавай тарарин кьац I ара , накьвадин винел къатара ва к I вахьнавай пешера акъудзава . Тарариз дарманар ягъуни тарар куьгьне чкалрикай михьуни ва абуруз ц I аяр ягъуни восточный плодожоркади гьазурнавай хъуьт I уьн суьрсет тергда . Чепелукьар апрелдин эхирда шефтелри цуьк авурла акъатда . Сад ва кьвед лагьай несилрин куквари гзаф зиян гуда . Зиянкарар куквар экъеч I завай т I урарин к I уфай къенез гьахьда . Т I урар буш жеда ва михьиз авахьда . Ихьтин вахтара салара гуьзчивал артухарна , зиян хьанвай т I урар алай чкаяр ат I ана кана к I анда . И кар куквар барамайриз гьахь хъийидалди авун серф я . Дагъустандин шарт I ара гьар не
+УРУЖБАЙРИН хуьре ц I ийи школа эцигиз гъиле кьурла неинки аялриз , гьак I вири хуьруьнвийризни гзаф шад хьанай . Авай школадин дараматдин са шумуд кабинетни чук I урна . И к I валахди чун са кьадар дарда тунват I ани , аялри пуд сменада к I елзават I ани , чи коллективди к I валахда , аялриз чирвилер гунин рекье са к I усни бушвал ийизвач . Чи аялри республикадин конкурсрин райондин этапрани иштиракзава ва гьамиша призовой чкаяр кьазва . Алай к I елунин йисуз 11 ва 4классрин ученицаяр тир Эльвира Магьамедовади ва Даяна Мелибабаевади « Новый год шагает по стране !» лишандик кваз кьиле фейи аялри яратмишунрин Вирироссиядин конкурсда лайихлу чкаяр кьуна . « История возникновения нового года » ахтармишунрин к I валахдай Э . Магьамедовадиз 3дережадин диплом ва « Письмо Деду Морозу » яратмишунрин к I валахдай Д . Мелибабаевадиз 2дережадин диплом гана . Гьар жуьре рангарин шикилралди ч I угурнавай вичин к I ва��ахда Э . Магьамедовади ц I ийи йисан сувар арадал атуникай кхьенвай . Д . Мелибабаевади Аяз Бубадивай школа фад эцигна куьтягьун т I алабнавай . Чна , школадин малимрини аялри , ц I ийи школа эцигна куьтягьуник , экв аватнавай , хъсандиз тадаракламишнавай классра чирвилер хкажуник умуд кутазва . Т . МЕЛИБАБАЕВА , Уружбайрин юкьван школадин педагог психолог . Шикилда : Эльвира Магьамедова ва Даяна Мелибабаева
+силдиз ( абур 4-5 жезва ) химический ва биологический препаратрикай ибарат тир дарманар яна к I анда . Яни РФ дин сергьятра ихтияр ганвай пестицидар ва агрохимикатар ишлемишда . Вегетациядин вахтунда к I вахьзавайбур гьар юкъуз михьна к I анда . 20I4ЙИСАН 2Iиюлдиз « Набататрин карантиндин гьакъиндай » кьабулнавай Федеральный закондин бинедаллаз карантин алай объектар дуьздал акъудунин , анра гьашаратрихъ галаз женг ч I угунин ва абурун чешмеяр терг авунин серенжемар карантин алай объектрин иесийрин такьатралди ийида .
+3 АПРЕЛДИЗ Муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова тухвай муниципальный райондин администрациядин совещаниедал 2014йисуз « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный район социально экономический рекьяй вилик тухунин нетижайрин гьакъиндай планламишнавай месэла гьална . Совещаниедал килигзавай месэладай доклад муниципальный райондин администрациядин экономикадин отделдин начальник Тимур Техмезова авуна . Ада къейд авурвал , чкадин самоуправлениедин органрин вири к l валахар РД дин Кьили тайинарай Республика вилик тухунин эвелимжи проектрихъ галаз кьадайвал тешкилна ва и рекье тайин тир нетижаярни къазанмишна . Гуьгъуьнлай муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова администрациядин экономикадин отделдин к l валахдиз хъсан къиметни гана ва к l валахдин ериш явашар тавуниз эвер гана . Пландин месэла гьялдайла район социально экономический рекьяй вилик тухунин к l валахдин ериш явашар тавун патал са жерге теклифар гана . Кьилди къачурт l а , Магьарамдхуьруьн райондин территориядал РД вилик тухунин рекьяй эвелимжи проектар уьмуьрдиз кечирмишунин рекьяй к l валах гужлу авун , муниципальный райондин объектар РД дин
+2 ГЬУЬРМЕТЛУ « Самурдин сес » газетдин редакция ! Чна , Тагьирхуьруьн къазмайрин больницадин коллективди , райондин больницадин кьилин духтур Гьажибала БЕГЛЕРОВАЗ « Йисан виридалай хъсан духтур » т I вар гун мубаракзава . Гьуьрметлу Гьажибала духтур , къуй квехъ мадни ч I ехи , ц I ийи агалкьунар , чандин сагъвал , рик I ин шадвал , ви сегьерар экуьбур , умудлубур хьурай !
+Мубарак хьуй ваз ч I ехи т I вар , Ви зегьметдин къимет я . Кьилеллаз хьуй ракъинин зар , Сагъвал чандин лезет я . Дережаяр мадни КЬАКЬАНЛУКЬМАНАН хьиз вине я . Зи лезги чил я къе гьейран , Самур дере бине я . Ширин меци хуьзвай гьуьрмет , Валай авай рази яз . Вафалувал хуьзва гьелбет , Гиппократан веси яз . Тагьирхуьруьн къазмайрин больницадин коллектив .
+ЯНВАРДИН вацра Я��агъкъазмайрин СОШ дин ученик Абдулвагьаб ЖАФАРОВА кьабулай тади серенжемрин нетижада вичин диде угарный газдилай зегьерламиш хьуникай хвена . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова РД дин жегьилрин крарин рекьяй министерстводивай гъвеч I и кьегьал Абдулвагьабан дерибашвал гьевесламишун т I алабна . И йикъара Дербент шегьердин Администрацияда Россиядин союздин хуьрерин жегьилрин отделение ачухай юкъуз РД дин жегьилрин крарин рекьяй министр Арсен Гьажиева Абдулвагьаб Жафароваз пишкеш багъишна . Ада гъвеч I и гададин кьегьалвилиз еке къимет гана ва масадан уьмуьр къутармишун патал , гьар нелай хьайит I ани , гьатта ч I ехидалайни ик I тади серенжемар кьабулиз хьун мумкин туширди лагьана . Министрди ихьтин вик I егь гада тербияламишунай диде бубадиз чухсагъул малумарна ва дирибаш гададиз энциклопедия багъишна .
+3 2017ЙИСАН 3апрелдиз Санкт Петербургда мусибатдин дуьшуьш хьана . И югъ Россиядин халкьарин рик I ерай садрани акъатдач . Чаз гьамиша секин яз чидай Санкт Петербург шегьердин « Технологический институт » ва « Сенная площадь » станцийрин арада авай метрода терракт авунин нетижада ц I усад кас кьена ва ц I удралди ислягь агьалийрал залан хирер хьана . ЖАННА .
+АЛАЙ йисан 3Iмартдиз Дагъустан республикадин меркездин Ирчи Казакан т I варунихъ галай куьчедавай « Дагэлектромаш » базарда ц I ай кьуна . Акатай ц I аю кьве агъзур квадратдин мензилдал алай павильонар къене авай шейэрни галаз кана . Дагъустанда авай МЧС дин ГУ ди хабар гузвайвал , ц I ай туьхуьрун патал I48 кас , 23 техника ва Росгвардиядин вертолет кардик кутуна . Пуд касдиз угардин газди тади гунин нетижада больницадиз агакьарна . Мартдин вацра и базарди кьве сеферда ц I ай кьуна . ТАСС ди хабар гузвайвал , Дагъустандин прокуратуради и фактунай уголовный дело къарагъарнава ва силис тухузва .
+ДАГЪУСТАНДИН меркезда яргъал мензилриз физвай улакьар гвайбуру авур забастовка СМИ дин векилриз халис ем хьана . Къарабудахкент райондин Манас хуьруьн кьилихъ тахминан 600шев агакьна пар язавай улакьар акъвазарна забастовка авуна . Ихьтин гьерека тар са чи республикада ваъ , гьак I вири Россиядани кьиле фена . Забастовка тешкилнавайбуру чпин истемишунрин сиягь властдин кьиле акъвазнавайбурув агакьарна . Абуру къейд авурвал , и сиягьда чпин интересар хуьнилай гъейри абуру са шейни т I алабнавач . И сиягьда кьет I ен фикир ганвай кьве пункт ава . Сад лагьайди властдин кьиле акъвазнавайбуру « Платон » ва кудай шейэрин транспортный акциз дегишарун я . Платон им ихтияр ганвай I2 тонндилай виниз тир парцелай пул къачузвай система я . Власть гвайбуру сифте нубатда яргъал мензилдиз физвай улакьар гвайбуруз к I валахдай къулай шарт I ар тешкилна ахпа налогар ва акцизар тайинарна к I анда , гьисабзава абуру . А . АЙДЕМИРОВА .
+ПАГЬ , къенин чимивал вуч ти ир ! Валлагь вабиллагь , келледа мефт ргаз��ай . Эгер ам вахъ т I имил аваз хьайит I а , эхун мадни четин кар я . Мефт ргаз , буш келледик бугъ акатиз , патар патар жез акъвазда . Гьакьван тади гана заз къе . Ргар циз аватай какадин лаз хьиз , авай к I усни келледин къваларал алк I ана хьайит I а вучда ? Ибур за квез лугьузвай гафар туш е . Ибур зи хиялар я . Ибур за жува жуваз ийизвай тагькимар я . Вучиз лагьайт I а ам зи пеше я . Масадбурув гьар са камуна мукъаятвал хуьз тун . Зун хатасузвилин рекьяй инженер я . Кьилин пешекаррикай сад . Эхь , чи совхоздин . Тушт I а , килиг . Виридан жергеда зи кабинетни ава . Виридан жергеда зи кабинетдин рак I арални т I вар , фамилия , бубадин т I вар кхьенва . Виридан арада аваз , зазни хъсан мажиб ава . Виридаз хьиз зазни ийидай кеспи авач . Кеспи авачт I ани , везифаяр зи пара важиблубур я . Идарадани , чуьлдани , рулдихъни , фермадани виринра гьар садан хатасузвилин къаравулда акъвазун . Багъ бустан хуьзвай къаравулар хьиз , чардахдик ксуз къарагъиз ваъ , михьи къулай кабинетда ацукьиз , жуван к I вале папан къвалахъ ксуз . Дуьз лагьайт I а , зи асул везифа вуч ят I а заз чидач . Я зун и къуллугъдал эцигайбурузни чизвайди туш . Амма гьар вацра мажиб гузвайбуруз белки чир жен . За абурувай хабар кьазвач . Вучиз кьазвач лагьайт I а , вацравацра мажиб гузвайвиляй . Хатасузвилин рекьяй инженер … Аквазвани сивяй гьикьван ван алаз акъатзават I а . Халис къуллугъ я . Залай аслу я вири совхоздин , вири жемятдин , лугьун за , райондин ва уьлкведин хатасузвални . Са залай ваъ , гьелбетда , гьа зун хьтин гзафбурулай . Абур гьар сана ава эхир . Ингье накь . Накь чун : кьи лин агроном , кьилин бухгалтер , кьилин инженер , кьилин духтур , кьилин зоотехник , кьилин экономисткьилинбур вири совхоздин векьер к I ват I дай мелез экъеч I навай . Кьилинбурулай гъейри амайбуруни к I валахзавай . Кьилинбуру лугьуз , абуру тамамарзавай . За жуван везифаяр кьилиз акъудунни рик I елай алуднач . Заз т I имил авач хьи гудай тапшуругъар ва тагькимарунар . Къуй векьени техникадин хатасузвал хуьрай . Бухгалтер Мири маз , яшар пудкъад йисалай алатна , къени кьуьк векьерик кутадай къайда чидач . Ам ваз дебет кредит туш гьа . Вичи вичелай кхьидай къелем туш гьа . Ам кьуд хилен кьуьк я . Кьуд хел кьуд шиш , кьуд гапур я . Хкатна векьерикай к I вачихъ галукьда , гъилихъ галукьда . « Ингье , ик I кутур жуван кьуьк векьерик »,къалурна за адаз . Совхоздин кассир Къачабиге тамам са к I унт I кьван векьер кьуькуьнал алаз тухузвай . Яда , ей ,гьарайна за адаз . Ваз вун гьина ават I а чизвани ? Яда , вун ви векье авайди туш е , им совхоздин векь я , совхоздин . Вирида вуч ийизват I а , гьик I ийизват I а килиг , жувани гьам ая , гьак I ая . Тахьайт I а ам вуч кьадар векь я вуна кьуькуьнал хкажзавайди ? Килиг садра , ви чинни кваз векьерик чуьнуьх хьанва . Ви руфун кьуьхвез аватайт I а , жаваб ни гуда ? Векьин кьал кьул акьуна ви вил буьркьуь хьайит I а , жаваб ни гуда ? За ! Хатасузвилин рекьяй инженерди ! Заз ви жаваб гуз к I анзавач . Гьавиляй элкъвена вирида вуч ийизват I а , жувани гьам ая . Вун ви векье авач , я стха . Им совхоздин векь я … Къе зун комбайндал фена . Фин гьар юкъуз авуна к I анзавайди я е , амма зун къе фена . Серин кабинет гадарна , де лагь , зи ана вуч ава , я стхаяр ? Цавай ц I ай аватна физ зун комбайндин гуьгъуьниз ник I из фин гьакьван герек яни ? Ваъе , низ герек я ? Комбайнердиз ? Бес амни зун хьтин инсан тушни ? Адани за хьиз мажиб къачузвачни ? Къачузвайла , адан гуьгъуьниз зун вучиз фирай ? Килиг садра зал атай гьалдиз . К I вегь авай целцелай хьиз , гьекь алахьзава . Сивер кьурана , бугъашар сад садав кк I анва . Ник I е къекъуьн зи пеше туш , я стха . Заз зи кабинет авайди я е . Комбайнердиз мажиб вучиз гузвайди я ? Бубадиз рагьмет гвен гвена . Гуьрай ман вичин гвен . Адахъ галаз занни руг т I уьрла хъсан жезвани ? Муртузани комбайнервиле к I валах ийиз са йис туш хьи . Адан жигерар акьван лигим хьанва хьи , адаз руквадикай гьич къайгъуни амач . Амма зун ? Зун са сеферда комбайндал фена хтайла , гьафтедин къене хуралай кьар хьтин балгъанар къвез амукьзава . Герек яни Муртузаз зун ик I акун ? Заз чиз , ваъ ! Гьелбетда ваъ ! Муькуь патахъай , руг т I имил т I уьн патал вуч авун лазим ят I а , адаз залайни хъсан чизва . Чизва лагьана , ада зи кабинетда къул ч I угурди я . Руг ават I а , нефес къачун тавурай . Яда , вичиз вуч к I андат I ани авурай , амма зун и рекьера тун тавурай . Заз зи къуллугъди ганвай серин кабинет ава . Эгер аниз атана вирида къулар ч I угвазват I а , кисна чпин везифаяр кьилиз акъудрай . За жуван везифаяр кьилиз акъуддайла , абуруз эверзавач хьи . Зун инженер я . Кабинет авай , мажиб авай , кьилинбурун жергеда чка авай . Виридан хатасузвални за таъминарзава . Эхь , за ! Авачирт I а , заз и кабинетни гудачир , мажибни гудачир . Совхозни икьван гагьда са бала кьада татана амукьдачир …
+ГАТФАРИН вахт тир . Югъни алахьна гуьлуьшан хьанвай . Мад ихьтин югъ заз жегъидани ?лугьуз Къагьриман халуди вичин машин гараждай акъудна гъенел ремонт ийизвай . Ам акурла инал къуншияр , куьрпе балаяр к I ват I хьана чпиз къугъунар ийизвай . Машин ремонтдайла гъилер кьац I уз акуна ада гъилихъ галай сят геляна хулан къерехдал алай къванцел эцигна . Машин ремонтна куьтягьна сят гъилихъ гилиг хъийиз рик I елай фена . Сят къванцел аламукьна . Ам машиндиз худ гана вичин дердидиз фена . Са арадилай адавай рекьин са мугьманди сят хабар кьуна : Я , стха , сятдин шумуд я ! Къагьриман килигна , сят амач . Валлагь , стха , зав сят гвач . Къагьриманан чинин рангар дегиш хьана . Садлагьана адан рик I ел хтана сят хулан къерехдал къванцел эцигнавайди . Ам тади гьалда машиндиз худ гана хтана . Ваъ , сят амач . Инаана къекъвена , идавай адавай хабарар кьуна садани адаз дуьз жаваб ганач . Эхир чара ат I айла ада са аялдиз эвер гана лагьана : Я , бала , ваз инал алай сят ни къачунат I а чидани ? Ваз бубади машинда акьадарна катациярни ийида , пулни гуда . Эхь , буба ,лагьана аялди . Лагь кван бубадиз . Заз т I вар чидач , и бубади къачуна . Магьмутан чин акваз акваз яру хьана . Аялдиз пис пис килигна . Къагьриман халу вичин къуншидиз терсина килигна , аялдиз жибиндай акъудна пул гана . Бубади ваз са мажалдив катациярни ийида . Аялдиз дуьнья ац I ай кьван хвеши хьана . Пул гъиле гьатай аял туьквендал фена . Йикъар варцар алатна . Йикъа рикай са юкъуз Къагьриман халуди вичин къунши Магьмутавай сят хабар кьуна . Я , къунши , сятдин шумуд я ? Пенжекдин хел хкажна сятиниз килигна лагьана : Сятдин кьуд ,жаваб гана Магьмута . Гьан ,лагьана Къагьриман халуди . Сят гьакъикъатдани зи къуншидив гва кьван . Аял гьахъ я . Гьамишанда ада завай сят хабар кьазвайди гила адан гъилихъ сят гьик I хьана ? Яраб зи сят я жал ? Къагьриман халудин рик I яй агъзур жуьредин хиялар фена , амма адавай лугьуз хьанач , ам зи сят я лагьана . Йикъарикай са юкъуз Магьмута вичин юлдаш Пенкерни галаз сала авай сур хьана , бегьер тегъизвай тарар ат I узвай . Гъилихъ галай сят геляна таракай куьрсарнавай . Къагьриман халуди явашдиз вичин къуншидиз лагьана : Я , къунши , на вуч ийизва ? На абур вучиз ат I узва ? Куьмек к I ан ят I а зунни къведани ? Валлагь , валай Аллагь рази жеда . Куьмек так I ан кас жедани ! Ша , ша , къунши ! Къагьриман халу яваш яваш къуншидин патав фена . Ягъай вил сятина акьуна . Сиви чуькьни тавуна Къагьриман халуди сят къачуна вичин гъилихъ акал хъувуна . Тарар ат I ана куьтягьна , абур фу нез ацукьна . Сад кьвед виш граммар ягъайдалай кьулухъ чими хьана лугьуз вичел алай кастюм хут I уна стулдихъ вегьена .Хут I уна , къунши , хут I уна ! Чимила акъваздани ! Гила зунвун хьанани ? Валай Аллагь рази хьуй ! Яргъал алай стхадилай жуван къунши хъсан я лугьуда . Гьакъикъатдани дуьз я . Вун хьаначирт I а зун гилани сала амайди тир . Валай Аллагь рази хьуй ! Пенкераз адан гъилихъ галай сят акуна . Явашдиз вичин итимдин япал к I уф эцигна лагьана : Алад фена тарцихъ ви сят галамат I а аку . Валлагь ам Къагьримана вахчур хьтинди я . Жедай к I валах туш ,лагьана Магьмута . Итимди гьахьтин к I валахар ийидани ? Ийидани вучтинди я ! Инсанрай вуч хьайит I ани акъатдайди я . Квахь , алат . Ваз гьакьван к I ан ят I а фена жув килиг . Яда , я , къунши , вуна папахъ галаз вуч кушкуш язава ? Яда , абуруз яб гумир . Абурун далла куьтягь жезмайди туш . Я къунши , са – са вишер хъван хъийидат I а хъван хъийин хъфидай вахт жезва . Мич I и жезвай хьтинди я . Гьайванар хкведалди хъфена к I анзава . Сятдин ругудни хьана жеди . Сятинин т I вар кьурла Магьмут тадиз къарагъна салаз фена . Сят амач . Агь , угъраш ,лагьана Магьмута ,вуна заз кар кьуна хьи . Я ахмакь зун . За адаз вучиз ша лагьайди тир . Гила ада зун халкьдиз виляй вегьеда чка чкадал ахъайиз . Гьакъикъатдани паб гьахъ тир кьван . Бес ихьтин ахмакь келле жедани ? Гьик I хьана къунши , ви чинин рангар дегиш хьанва хьи ? Квахьай зат I авани ? Ваъ , я , къунши , заз зи п��пакай хъел ава . Вучиз ? Вуч лугьуда кьван за ваз , паб хьанач гьак I ан чк I ай афар я . Къагьриман халуди адан рик I из гьикьван сабур гуз алахънавайт I ани Магьмутан чин ачух жезвачир . Магьмут Пенкераз , Пенкер Магьмутаз килигиз амукьна . Сятинин ихтилат амукьнач . Абур кузхъукъваз амукьна . Къагьриман халуди вичи лагьайвал аялдиз катациярни авуна .
+Диндивай къакъатай касдиз Иман жедач , Иман авачир касдиз эхиратда туьк I вей чкани жедач . ДИН инсаният дуьз рекье тун патал Аллагьди вичин пайгъамбардал агакьарнавай инанмишвилерин , тежрибадинни марифатдин тамам илим я . Неинки чна , мусурманри , гьак I маса динар кьиле тухузвай машгьур алимри , писателри , философри Ислам диндин инсанпересвиликай , гьахълувиликай , уьмуьрдиз мукьвавиликай , адахъ илимдин диб авайвиликай чпин фикирар лагьанва . Исламди диндин ва уьмуьрдин вири терефар фикирда кьазва , гьавиляй и кьве шей чеб чпивай чара авун еке ягъалмишвал я . Исламдин илимди бедендинни руьгьдин , фана дуьньядинни эхиратдин арада авай алакъаяр , тафаватлувилер ва барабарвилер чирун , абурал к I евелай амал авун инсандин еке бахт яз гьисабзава . Ислам маса гьич са диндивни гекъигиз тежедай , вичиз тешпигь авачир хьтин дин я . Ада инсанриз анжах сувабдин к I валахар авуниз эвер гузва , вилик фидай , михьивилер ийидай , илим , меденият вилик тухудай къайдаяр чирзава , гьалал гьарамдал к I евелай амал авун истемишзава . Исламдин къанунралди халисан инсан мусурман вич марифатлувилел , руьгьдин лайихлувилерал ва дерин чирвилерал гуьзеларзавайдаз лугьуз жеда . Амай вири динрилай тафаватлу яз , Ислам тамамвилелди общественный дин я . Ислам хашперес диндилай а кар далди тавафатлу я хьи , ада чилел яшамиш жезвай инсанрин уьмуьрдиз гзаф фикирар гузва , гьа са вахтунда хашперес дин эхиратдин уьмуьрдикай гзаф рахазва . Ислам гьак I иудаизмдилай , яни чувудрин диндилай ада анжах са халкьдин кьисметдин къайгъу ч I угуналди тавафатлу я . Исламди , винидихъ лагьанвайвал , инсаниятдин уьмуьрдин вири терефар фикирда кьазва . Дагъустандин мусурманрикай рахайт I а , абур саки вири Исламдин суннитрин школадин рехъ кьуна физвайбур я . Чал бубайрилай хтанвай и рекьел чун неинки идеологиядин , гьак I яшайишдин рекьяйни тамамвилелди рази я . Чна кьиле тухузвай адетдин Исламди къанажагъдиз , сабурлувилиз хъсан патахъ таъсир ийизва , диндин и хилез ч I урук I а баянар гуз алахъзавайбурукай , террористрикайни экстремистрикай чун хуьзва . За винидихъ лагьайвал , Ислам , Аллагьди сад тирвилел бинеламиш хьанвай общественный дин я . Гьахъвал , ислягьвал , барабарвал инкар ийизвайбур ва обществодиз зиян гузвайбур адан душманар я . Ислам кьабулнавай вирибуру чпиз стхаяр ва вахар лугьузва . Мусурманрин арада миллетчивал , ч I алан айрувал , хамунин лацу ч I улав хъипивал гьисаба кьазвач , я тахьайт I а , пайгъамбар араб я , Къуръан араб ч I алал атанва лугьуналди арабдиз ислам кьабулнавай маса миллетдин вилик гьич са артуханвал ва кьет I енвал авач . Ида чи диндин инсанпересвал , гьахълувал ва мусурманрин арада авай ихтияррин барабарвал къалурзава . Ислам дин вичелай вилик хьайи вири динрилай чилин уьмуьрдиз мукьва , регьимлу ва мергьяматлу дин я . Чаз и дин кьисмет авур Аллагь вич регьимлуди ва мергьяматлуди я . Къуръандин гьар са сура Адан и ерияр тикрар авунилай башламиш жезва . Чи динда , амай динрилай тафаватлу яз , мажбуривал авач . Дин хушуналди кьабулзавайди я . Адан истемишунарни хушуналди кьиле тухун лазим я . Чи диндиз мусурманрикай виридалайни дак I анбур ниятни амалар чеб чпив кьан тийизвайбур я . Месела , эгер вуна кап I ийизват I а , адан вири шарт I ар галай галайвал тамамарна ая . Ният михьи тушиз , гьак I савда патал кап I ийизвайдаз кап I эсиллагь тийизвайдалай еке гунагь жезва . Амай ферзерни гьак I я . Инсанривай инсанар алдатмишиз жеда , амма Аллагь алдатмишиз хьун мумкин туш эхир . Инсан халкь хьайидалай инихъ диндихъ галаз алакъалу я . Динрин жуьреяр ва пайгъамбаррин кьадар лап гзаф я . Амма чун Аллагьдин Сад тирвилихъ инанмиш мусурманар я . Диндивай къакъатай касдиз Иман жедач , Иман авачир касдиз эхиратда туьк I вей чкани жедач . Ша чун Сад Аллагьдиз мукьва жен ва Адан расул Мугьаммадан / с . а . с ./ рекьяй экъеч I тийин . Рамиз гьажи АТАХАНОВ .
+МАГЬАРАМДХУЬР районда виридалай ч I ехи хуьр я . Т I ебиатди гуьзелвал ганвай дуьзендал бинелу хьанвай ам къвердавай гегьенш ва авадан жезва . Бязибуру пуд мертебадин к I валер хкажнава . Ина агьалийрин къуллугъда гзаф идараяр акъвазнава . Абурун арада хуьре михьивилерал гуьзчивал тухун лазим тир идараярни ава : эпидстанция , ЖКХ , хуьруьн администрация . Хуьре , адан патарив гвай чкайрани михьивилер хуьнал гуьзчивал авун абурун сифте везифайрик акатзава . Гьакъикъатда , хуьре михьивилер хуьнин к I валах рази тежедай гьалда ава . Центрдилай башламишна хуьруьз акьалт I завай къерехдиз кьван зир зибил гзаф я . Гьар са кас вичин к I валин вилик патар , руководитель идарадин сергьятар , мукьварив гвай чкаяр михьиз хуьниз , къайдадик кутуниз мажбур я . Эгер тийиз хьайит I а , чахъ серенжемар кьабулдай ксар ава эхир . Абуру чпин везифаяр кьилиз акъуд тавурла , тахсиркарар жаза тагана турла михьивилер хуьнин рекьяй къайдасузвилерал эхир эцигиз хьун мумкин туш . Инал мад са кар къейдна к I анда . Гатуз куьчеяр парахриз элкъвезва . Гзаф агьалийри чпин цурай акъудзавай фитер куьчейрин къерехра к I ват I зава . И кардини куьчедин абур ч I урзава . Гзаф куьчеяр лекъвер , хандак I ар акъатна къайдадик квач . Эквер авачир куьчейра йифиз къекъведайла четинвилер т I имил жезвач . Хейлинбуру яд гузвай хулар туалетриз элкъуьрнава . Кухнядин , гьамамдин , перемар чуьхвей химия галай ятар вири гьа хулариз ракъурзава . Гатфариз ва гатуз салариз яд гудайла хулар чиркинри басмишзава . Ахьтин яд гайи набататар , тарар кьуразва , зиянар жезва . Сагъламвилелай еке девлет авач ,лугьузва мисалда . Сагъламвилин заминни михьивал я . Ам хуьнни сад кьве касдин ваъ , чи виридан буржи я . Жуван куьче , гьаят къайдада тван тийиз , наразивилер са нин ят I ани хиве тун дуьз туш . Къуншидин салаз яд физвай хулал туалет эцигун , инсанрин гьерекат авай куьчедин къерехда фитерин гьамбарар к I ват I ун гьахъвал туш . Гьуьрметлу районэгьлияр ! Ша , чна чи гьаятрани куьчейра къайда тван , михьивал сагъламвилин замин тирди фикирда кьуна чиркинвилериз рехъ тагун , и кар гьар йикъан гуьзчивилик кутан . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+Магьарамдхуьруьн 2нумрадин СОШ акьалт I арайдан гьакъиндай 1997йисуз Исмаилова Надиятаз гайи А -0288061нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Магьарамдхуьруьн 2нумрадин СОШ акьалт I арайдан гьакъиндай 2000йисуз Исмаилов Казбеказ гайи А -5476143нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+* Гьар са инсанди вичин т I вар хъсанди яз гьисабзава . Инсандихъ галаз т I вар кьуна рахаз чалишмиш хьухь . Квез герек инсанрин т I варар рик I ел хуьх . * Куь суьгьбетчиди интерес ийизвай ихтилат куда . * Инсандиз вичин метлеблувал гьисс ийидай мумкинвал гуз алахъа . * Гьуьжетда гъалиб жез алахъмир , и карди куь суьгьбетчи бейкефарда . * Инсандиз чин чинал акъвазна вун гьахъ туш садрани лугьумир . Масадан фикирдиз гьуьрмет ая .
+ООН дин штаб квартирада килигдай гзаф крар авай . Амма вирида Америкадин ва Россиядин президентрин рахунар гуьзлемишзавай . Барак Обама рахун патал трибунадиз хкаж жезвай арада , Владимир Путин НЬЮЙОРКДИН аэропортуна самолетдин гурарай эвич I завай . Америкадин президентди рахун патал ганвай I5 декьикьа кьведра артухарна . Адахъ лугьудай ихтилатар гзаф авайни , тахьайт I а вич рахазмаз Владимир Путинни агакьна к I анзавайни чидач . Амма аламат арадал атанач . Россиядин лидер дуьз графикда къалурнавайвал агакьна ва регламент хвена . Диалогдин жуьреда ван авур мецин дуэл гьихьтинди жедайт I а , государствойрин кьилерин рахунрилай гуьгъуьниз гъавурда акьуна . Барак Обама , США дин президент : « Вири дуьньяда чун къенепатан дявейри , территорийрин гьуьжетри , диндин дявейри гуманитарный бедбахтвилер ва террориствилин анклавар арадал гъизвай тарихдин тарсар кваз такьазвай уьлквейриз акси акъвазна к I анзава ». Владимир Путин , РФ дин президент : « Дуьньяда виридалай вине авай са центр арадал атан
+ва . Гьа ч I авуз , и пирамидадин кук I вал хьайибурун темягь ачух хьана : эгер чеб ихьтин гужлубур ва кьет I енбур ят I а , абуруз вуч ийидат I а , виридалай хъсандиз чизвайдай гьисабзава ». Барак Обама : « Месела , Ливия . Чна Ливиядин халкьдиз зулумкарди идара авунал эхир эцигиз куьмек ганат I ани , и вакуум ац I урун патал чи коолициядивай мадни гзаф ийиз жедай ва ам гзаф авуниз мажбурни тир ». Владимир Путин : « Зулум , акьалт I ай кесибвал , социальный бедбахтвал , куьн гила гъавурда кьванни акьазвани , куьне вуч авунат I а ? Амма заз и суал гьавада амукьиз кич I езва . Вучиз лагьайт I а , вичин дибда вич вичихъ агъуннавайвал , вичин кьет I енвилихъ ва жазаламиш тавунихъ инанмишвал авай политикадикай отказ авунвач ». Барак Обама : « Экстремистривай чал гъалибвал къачуз жедач . Военный къуват чарасуз я , амма Сирияда авай гьалар гьалун патал бес туш ». Владимир Путин : « Эхирни , хиве кьуна к I анда . Президент Асадан гьукуматдин кьушунрилай , гьак I курдрин ополчениедилай гъейри Сирияда « Исламдин государстводихъ » ва террористрин маса организацийрихъ галаз мад садани женг ч I угвазвач ». Барак Обама : « Ихьтин логикадай чна гъили авунвай бомбаяр жуван халкьдал гадарзавай Асад хьтин зулумкаррин тереф хвена к I анзава , вучиз лагьайт I а альтернатива мадни пис я ». Владимир Путин :« Лугьуниз мажбур жезва , эхиримжи вахтара чи ихьтин намуслу ва дуьз эгеч I ун Россия дамах къачун хкаж хьунай тахсирлу авун патал себеб яз ишлемишзава . На лугьуда , гьа и кардикай рахазвайбуру са жуьредани дамахар ийизвач . Амма кар Россияди дамах къачунал алач . Кар алайди дуьньяда арадал къвезвай гьалар эхиз тахьунал ала ». Барак Обама : « Дуьньядин жуьреба жуьре паяра культурадин адетрилай аслу яз демократияди жуьреба жуьре формаяр кьабулун мумкин я , амма демократиядин дибдин принципар вири дуьньяда сад я . Демократияди чун дуьньяда виридалайни гужлу нация авуна ». Владимир Путин : « Инал коллегайри гьеле вичикай лагьай государстводин суверенитет вуч зат I я ? Им виридалай вилик азадвилин месэла я , гьар са касди , халкьди , государстводи вичин кьисмет азаддиз хкягъун ». « Дипломатический покердай Путина Обама тухвана .
+ООН дин Генассамблеядин 70сессия кьилин вакъиа хьайиди инанмишвилелди лугьуз жеда . I50 – далай гзаф уьлквеяриштиракчияр , къецепатан крарин министррин рекорддин кьадар ( лап I92!), Римдин папа Францискадин рахунар , наразивал малумарун яз залдай экъеч I ай Украинадин делегация , сив кьакьунзавай Керри .
+АДЕТ ТИРВАЛ , гьар йисуз 5октябрдиз уьлкведа хьиз , чи райондани малимдин югъ шад гьалара къейдзава . И сефердани Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрдин ч I агурнавай зал суварин иштиракчийрай ац I анвай . Чпин залан , амма мергьяметлу зегьметдиз къимет гунилай , гьуьрмет авунилай ва абуруз ихьтин шад гьалара сувар къурмишунилай абур гзаф рази тирди абурун гъилеравай цуьквери , чинал алай хуш хъуьруьни лугьузвай . Ингье шад мярекат малимар тир Т . Къурбановани ( Кчункъазмаяр ) ва Л . Абасовади ( Та гьирхуьруьнкъазмаяр ) тебрикдин гаф рахуналди ачухна . Сифте гаф « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновичаз гана . Фарид Загьидиновича акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гузвай , четин , важиблу ва жавабдар пешедин иесияр тир малимриз чпин сувар мубаракна . Къе уьлкведа санлай образованиедин системада ч I ехи дегишвилер физвайла малимдин хиве авай везифаяр , жавабдарвал мадни артух хьанва . Малимдин зегьметдилай инсандин , инсандилай обществодин , обществодилай уьлкведин гележег аслу жеда . Иниз килигна хъсан гележегдик умуд кваз , вири къуватар эцигна зегьмет ч I угуна к I анда . Алатай к I елунин йисуз ЕГЭ рин нетижаяр разивал ийидай гьалда авачирди ва и месэладиз кьет I ен фикир гана к I анзавайди къейдна . Ахпа Фарид Загьидиновича райондин школайрин са жерге малимрив РФ дин умуми образованиедин гьуьрметлу т I варар ганвайдан гьакъиндай удостоверенияр , РФ дин ва РД дин образованиедин ва илимдин министерствойрин , « Магьарамдхуь руьн район » МР дин Гьуьрметдин грамотаяр вахкана . Гуьгъуьнлай райондин образованиедин управлениедин начальник У . Абейдулаева образованиедин хиле к I валахзавай вирибуруз и сувар тебрикна ва идалай кьулухъни абурухъ к I валахда агалкьунар , хъсан нетижаяр аваз давамардай къуватар хьун мурад тирди лагьана . Ахпа мярекатдин шад пай , концерт башламиш хьана . А . Къарибова , Ф . Букаровади , Э . Ризаевади , « Ялцугъ » ансамблди , Б . Эскендерова , ашукь Айдуна тамамарай манийри Магьарамдхуьруьн юкьван школайрин аялри авур кьуьлери иштиракчийрин гуьгьуьлар шадарна . Иллаки Ц I елегуьнрин школадин директор С . Жафаровани малим С . Асанбековади , ученик Нажмудинани малим З . Гьажимурадовади санал ягъай манийри мярекат халис сувариз элкъуьрна . Суварин шадвилер хуьрера давамарна . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилра : Фарид Загьидиновича малимриз тебрикзавай вахт , суварин шадвилер .
+МУРАДАЛИЕВ гьажи Желил Пиралиевичан ц I ийи ктабдиз гьа ихьтин т I вар гана . Зи фикирдалди , и кардихъ себебни авачиз туш . Авторди вич берекатлу зулухъай и дуьньядиз атайди , вичи хкягъай яратмишунрин рехъни гьа зул хьтин бегьерлуди хьайиди хиве кьазва . Гьакъикъатдани гьак I я . Им шумуд йис я ада литературадал рик I алайбурун суфрадал гьар зулухъай вичин яратмишунрин ц I ийи ктаб эцигиз . На лугьуда , им ч I уриз тежедай адетдиз , к I елдайбурун вилик буржидиз элкъвенва . Квекай я гьажи Желилан ц I ийи ктаб ? Идан гьакъиндай авторди адаз ганвай « Дуьньядилай ц I ар илит I на …» кьили ачухдиз лугьузва . Авторди хиве кьазвайвал , и ктаб адан гафни , сесни , гьевесни , нефесни я . Ада ктабни гьак I, хабар гунилай башламишзава : Ц I усад лагьай ктаб я им кхьенвай , Рик I ин михьи гафаралди ифенвай , Гуьзлемишда к I елдайбурун къимет за . Автор тергнавай кьван синин хуьрерикай , Самур вац I хьиз авахьна физвай уьмуьрдикай , дяведин аялрин залан йисарикай гъавурда аваз рахазва . Ктабда « Дуьньядилай ц I ар илит I на …» кьилихъ галаз ганвай шиирри кьилин чка кьунва . Чи уьмуьрдин , яшайишдин , инсанрин алакъайрин гьакъиндайни кхьенвай шиирар фикир желбдайбур хьанва . « Поэзия прозада » кьилихъ галаз ганвай материалри чи тарихдиз сиягьат ийизва , абуру чи алатай девирар , кечирмишай уьмуьрар рик I ел хкизва , машгьур ксарикай баянар гузва . Са гафуналди , гьажи Желил Мурадалиеван ц I ийи « Дуьньядилай ц I ар илит I на …» ктаб к I елдайбур патал хъсан савкьват я . Ам к I ела , и кардихъ куьнни инанмиш жеда . Фикрет ГЬАЖИЕВ .
+Дуьньядилай ц I ар илит I на фенай зун , Къаракъумрай , къизилкъумрай яз яргъун , Башламишнай за Анакуьр вац I алай . Азербайжан зун патал я Низами , Бажарагълу адан халкьар , чи къунши . Физ хуькведа чи сергьятдин кьац I алай . Ашхабадда Махтум кули сифте заз , Таниш хьана туьркмен халкьдин шаир яз , Им за сифте мани кхьей чка я . Амма , Ташкент зун патал са негъил я , Илим къачуз к I андай касдиз са гьуьл я , Ам зи рик I е ялав куьк I вей ака я . Им Алишер Навоидин меркез я , Ч I ехи шаирдин , алимдин са мез я , Адан Хамсе к I елун кьисмет хьана заз . Рудакидин , Ашрафидин , Жамидин « Шаирдин рик I» кхьей гьак I Ниязидин , Бажарагълу эсерри руьгь гана заз . * * * Дуьньядилай ц I ар илит I на фена зун , Дуьшуьшрикай Сад Аллагьди хвена зун , Китайдин цал , Байкал , Амур ва Хасан , Кефер патан яргъи вац I ар ва тамар , Чукоткадин , Камчаткадин девлетар , Яшайишдин къулай шарт I ар лап хъсан . Гегьенш я чи диде Ватан кьуд патахъ , Са хизан хьиз инанмиш я сад садахъ , Хийир шийир са суфрадал ала чи , Дин айру я , ч I ал айру я , халкьарин , И кардивай жезвач араяр серин Динэгьлийриз сад хьиз гьуьрмет ава чи . Са гафар я чаз Рутул хьун ва Хасан , К I анзавайди виридан гьал хьун хъсан , Агьалийрин ихтиярар сад я чи , Эдебият шегьерринни хуьрерин , Барабар я , агьалийриз аферин . Гьа и кардал вири халкьар шад я чи .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+Магьарамдхуьруьн нянин заочный умуми образованиедин юкьван школа акьалт l арайдан гьакъиндай 2002йисуз Ашрефов Замик Гьуьсейбала оглыдиз гайи Асериядин 9223728нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+КЪУЛАЙНИ Я , РЕГЬЯТНИ ГЬАР СА ИНСАНДИХЪ вичин къайгъуяр жезва : паспорт къачун ва я дегишарун , аял хун , жуван кар ачухун , эменни регистрация авун ва я социальный кьезилвилер ва компенсацияр къайдадиз гъун . Гила чарасуз и дердияр ва документар Магьарамдхуьруьн райондин агьалийривай гзаф везифайрин центрдин куьмекдалди туьк I уьриз жеда . Гьар юкъуз сятдин муьжуьдалай сятдин ц I емуьжуьдалди ара дат I ана , къулай шарт I ара . Алай вахтунда МФЦ ди государстводин ва муниципальный къуллугърин 200 жуьре тамамарзава .
+МФЦ ди са дак I ардин бинедал алаз к I валах авунин нетижада арзачи МФЦДИЗ анжах кьве сеферда къвезва : садра документар вугун патал , кьвед лагьай сеферда къуллугъдин нетижа вахчун патал , къуллугъ авунин вири крар арзачидин иштираквал авачиз кьиле физва . Гьа и карди адаз вахт ва пул кьенятдай мумкинвал гузва . Вучиз лагьайт I а , гила арачийрин куьмекдихъ къекъуьнин ва я документар туьк I уьрун « йигинардай » маса рекьерихъ къекъуьнин чарасузвал амукьзавач . МФЦ ди чилин , эменнидин , паспортрин , социальный ва гзаф маса къуллугъар тамамарза��а . Документар МФЦ да туьк I уьрун неинки къулай я , гьак I ужузни акъваззава . Са госпошлина гун бес жезва . Идалайни алава , эгер документар туьк I уьрдайла маса месэлаяр арадал атайт I а , МФЦ ди а месэлаяр арзачидин иштираквал авачиз гьалзава ва ам къуллугъ авун кьиле физвай гьалдикай хабардар ийизва .
+МФЦ дин артуханвал ийизвай къуллугърин ашкаравал я . И кар патал операторрин дак I арра электронный нубат , видео ва аудиозапись ава . МФЦ дин операторри къуллугъ авун патал документар кьабулзава , ахпа к I валах , МФЦ дай документар агакьзавай властдин органрин ва учрежденийрин къуллугъчийрихъ галаз к I валахзавай экспертри кьилиз акъудзава . Ик I, чиновникди къуллугъ авунихъ авай хсуси интерес арадай акъатзава , нетижа яз , коррупциядихъ галазни женг ч I угун жезва . Рик I ел хкизва : Iоктябрдилай пуд жуьредин пособийрин ( гьар вацран , гелкъуьнин ва са сеферда тир ) документар кьабулзава . МФЦ дин Магьарамдхуьруьн районда авай филиал .
+ДАГЪУСТАН Республикадин милли политикадин рекьяй министерстводин 25 йис тамам хьун къейд ийидай суварин ва РД дин милли политикадин рекьяй министерстводин « Хванахавал » проект уьмуьрдиз кечирмишунин сергьятра аваз Дербент районда Дагъустандин т l вар ван авай политический деятель , РД дин милли политикадин рекьяй сад лагьай министр Магьамед Салигь Гусаеван экуь къамат рик l ел хуьниз бахшна сувар кьиле тухвана .
+Ч I ехи проектри алакъалу ийида
+ДАГЪУСТАН Республикадин кьил Рамазан Абдулатипов Чечнядин республикада хьана . Ана Чечнядин руководитель Рамзан Кадыровичахъ галаз кьве къунши регионрин алакъаяр мадни гегьеншарунин гьакъиндай месэлаяр гьална . Рамазан Абдулатипова къейд авурвал , винидихъ арадал къвезвай дегишвилер фикирда кьуна , гележегда Чечня ва Дагъустан неинки стхавилин алакъайри , гьак l саналди тир ч l ехи проектрини алакъалу ийида . Рамзан Кадырова кьве республикадин стхавилин алакъаяр гележегда мадни гегьенш ва регионар мягькем жедайди къейдна . Шикилда : Дагъустан Республикадин ва Чечня Республикадин кьилер экономикадин рекьяй санал к l валахун меслят хьана .
+МУНИЦИПАЛЬНЫЙ райондин администрациядин аппаратдин работникрин 8 августдиз кьиле фейи совещание хуш ва шад вакъиадилай башламишна . Райадминистрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьабибуллагь Мурадалиева муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедовав понкратиондай ва акахьай единоборстводай Международный Федерациядин тебрикдин чар ( шикилда ) вахкана . Спортсменрин ва тренеррин шикиларни алай тебрикдал английский ч I алал кхьенва : « Гьуьрметлу Фарид Загьидинович ! Акахьай единоборстводай дуьньядин чемпионат тухунин тереф хуьнай ва куьмек гунай чухсагъул !» Инал Фарид Загьидиновича райондани спорт вилик тухуниз кьет I ен фикир гузвайди , райондин спортсменризни ч I ехи турнирра иштиракдай мумкинвал ва куьмекар гузвайди къей�� ийиз к I анзава .
+Ахпа совещаниедин иштиракчийри чуьлдин к I валахар кьиле физвай гьалдин гьакъиндай « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин директор , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат Насир Ибрагьимован информациядихъ яб акална . Алай вахтунда ,къейдна Насир Абдурагьмановича ,вилик акъвазнавай важиблу месэлайрикай сад ципиц I ар к I ват I ун я . И кар къайдада аваз кьиле физва . Гьелелиг I500 тонн ципиц I ар к I ват I нава . Амма къерехдин куьмек герек къвезва . Къвайи марфари ципиц I ар к l ват I униз рехъ ачухна . Идани вичин нубатдай ери агъузарунал гъизва . Ихьтин гьалар неинки са чи районда , гьак I ципиц I ар битмишарзавай виринра арадал атанва . К I валахдиз кьец I гузвай кьвед лагьай месэла улакьар бес тахьун я . Образованиедин управлени един начальникдин заместитель Нияз Гьалимова хабар гайивал , вири школайра ц I ийи к I елдай йис тешкиллувилелди башламишна . 3 сентябрдиз райондин школьникри терроризмдиз акси акцияр , гуьгъуьнлай вири школайра субботникар кьиле тухвана . Школадин яшда авай вири аялар партайрихъ ацукьна . Райондин школайрин вири малимар медицинадин килигунрай акъатна ,къейдна ЦРБ дин кьилин духтур Гьажибала Беглерова . Заз са кардал фикир желбиз к I анзава медицинадин килигунри пул истемишзава . Къведай йисан бюджет туьк I уьрдайла и кар фикирда кьуна к I анзава . Чилин алакъайрин ва чил ишлемишунин отделдин начальник Басир Исабекова вичин информацияда къейд авурвал , чилин инвентаризация давам жезва , чилелай къвезвай налогар к I ват I зава . Совещаниедал гьак I культурадин отделдин начальник Э . Сели мован , ФК дин ва спортдин рекьяй отделдин начальник А . Кадашеван , ГО ва ЧС отделдин начальник З . Азимован информацийрихъни яб акална . Эхирдай муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова гьалай вири месэлайрин нетижаяр кьуна , хъувуна к I анзавай к I валахрал фикир желбна . Райондин кьили къейд авурвал , налогар к I ват I унин к I валах мадни усал хьанва . Са бязи хуьрерин администрацийрин кьилери чпин хиве авай жавабдарвал ерли гьисс ийизвач . Амма аваданламишунин к I валахар тухудайла пул авач лугьуз шикаят ийизва . Пул к I валахайла , хиве авай кардив жавабдарвилелди эгеч I айла жедайди фикирдай акъудзава . Чун патал вири крар важиблу я . Кьвед лагьай дережадин месэлаяр тахьун герек я . Ф . ГЬАЖИЕВ .
+9СЕНТЯБРДИЗ муниципальный райондин администрациядин заседанийрин залда « Магьарамдхуьруьн район » МРДИН кьил Фарид Агьмедован , райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьабибуллагь Мурадалиеван , администрациядин ва райцентрдал алай са жерге идарайрин работникрин , хуьрерин администрацийрин кьилерин иштираквал аваз совещание кьиле фена . Совещаниедал хуьрерин администрацийри агьалийрин яшайишдин шарт I ар хъсанарун патал тухузвай к I валахдин , к I ват I завай налогрин гьакъиндай са жерге хуьрерин администрацийрин кьилерин ��нформацийрихъ яб акала . И месэладин винел рахай « Магьарамдхуьруьн район » МРДИН кьил Фарид Загьидиновича чкадин бюджетдиз къвезвай налогар к I ват I унин к I валах разивал ийиз тежедайди , налогар к I ват I унин к I валахда кимивилер амайди ва и месэла дуьз тешкил тавунвайди лагьана . Са бязи хуьрерин администрацийри зегьметдин низам зайиф хьуниз рехъ гуналди МР дин администрациядин тапшуругъар ва управленийрин руководителрин къалурунар вахтвахтунда тамамар тийизвайди къейдна . Фарид Загьидиновича хуьрерин администрацийрин кьилериз налогар к I ват I унин к I валах хъсанарун , ам тешкиллувилелди кьиле тухун ва мукьвал тир вахтара месэла куьтягьун к I евелай истемишна . Совещаниедал гьак I, районда хъуьт I уьз гьазурвилер аквазвай гьакъиндай ЖКХ дин начальник И Т I агьирова , районда диспансеризация физвай гьалдин гьакъиндай ЦРБ дин кьилин духтурдин заместитель С . Мирзегьасановади , « Россельхозбанкдин » управляющий М . Агьмедова информацияр авуна . Эхирдай гьалай месэлайрин винел талукь тир къарар кьабулна . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+РАЙОНДИН администрацияда райондин общественный Советди Дагъустан Республика вилик тухунин эвелимжи проектар уьмуьрдиз кечирмишзавай гьал веревирд авуниз талукьарна элкъвей стол тухвана . Гуьруьшда райондин общественный Советдин членри , райондин администрациядин работникри , райондин идарайрин руководителри , арендаторри , общественностдин ва СМИРИН векилри иштиракна . Элкъвей столдин к I валах ачухуналди , райондин общственный Советдин председатель Агъадаш Нагъметулла ева къейд авурвал , и серенжем тамамарунин мурад РД вилик тухунин эвелимжи планар уьмуьрдиз кечирмишун патал кьабулзавай серенжемар агьалийрихъ агакьарун я . Ахпа ада 20I3ЙИСУЗ ва 20I4ЙИСАН сад лагьай паюна РД дин промышленность , хуьруьн майишат ва социально экономический маса хилер вилик тухунин нетижайрикай куьрелди суьгьбет авуна . « Агропромышленный нетижалу комплекс » проект районда уьмуьрдиз кечирмишун патал кьабулзавай серенжемрин гьакъиндай « Хуь руьн майишатдин отдел » МКУ дин директор , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат Насир Ибрагьимова гегьенш суьгьбет авуна . Ада хуьруьн майишатдин хилер вилик тухун патал кьилин гьихьтин программаяр туьк I уьрнават I а , чи райондин шарт I ара проект уьмуьрдиз кечирмишун патал гьихьтин серенжемар кьиле тухун тайинарнават I а лагьана . Дагъустан Республикада эцигзавай ва эцигун фикирда авай важиблу объектрин , гьак I Дагъустандиз инвестицияр желб авунин гьакъиндай райадминистрациядин экономикадин отделдин начальник Тимур Техмезова гегьенш суьгьбет авуна . Элкъвей столдихъ райадминистрациядин кадрийрин к I валахдин ва информациядалди таъминарунин отделдин начальник Леонард Буржалиева къейд авурвал , эвелимжи проектар уьмуьрдиз кечирмишзавай гьалдин гьакъиндай вири информация « Магьарамдхуьруьн район » МР дин официальный сайтдай жагъида .
+ДАГЪУСТАНДИН образованиедин ва илимрин министерстводи ц l ийи к l елунин йисуз федеральный гьукуматдин образованиедин ц l ийи стандартрай к l елунал эляч l навай 4 классрин ученикар патал 2014 йисуз 70,7 миллион манатдин учебникар къачузва ,хабар гузва ведомстводин пресскъуллугъди . Ик l, 4классрин анжах 75-80 процент учебникар асул учебникралди таъминариз жеда . Вири учебникралди , гьак l тарсарилай гуьгъуьниз 4классар патал алава сятер финансрин такьатралди таъминарунин месэлайриз килигун министерстводи Дагъустандин Гьукуматдивай т l алабнава . Республикада умуми образованиедин хиле ц l ийивилерин серенжемрин Комплекс вилик тухунин сергьятра аваз федерациядин бюджетдай умуми образованиедин идарайрин библиотекайрин фонд ац l урунин кардизни пулдин такьатар чара ийизва . И такьатрихъ 2011-2012к l елунин йисуз ученикар федеральный государстводин образованиедин стандартрихъ ( ФГОС ) галаз алакъалу яз 1-3классра к l елзавай ученикар учебникралди таъминарна . Ученикар районрин ва шегьеррин образованиедин управленийрин заявкайрин бинедаллаз рекье туна . Алай вахтунда ц l ийи ФГОС дин стандартрай к l елзавай 1-3 классрин вири ученикар учебникралди таъминарнава , къейдна ведомстводи .
+Зуруналди акъудна вун гъурбатдиз Тавун патал чи лезги халкь уяхар . Халкьдин гьахъвал чпин ажал тирди чиз Зайифарна вун хьтин чи даяхар . Ви ктабрин т I варар са сад къизилдин Гьарфаралди кхьенва чи тарихда . Алкьвадардилай кьуд патахъни чи чилин Машгьурзава абур гьар са арифда . Ви к I вач хк I ур гьар са хуьре , шегьерда На Исламдин нур чук I урна , ам хвена . Кич I е тушиз хвена ам ви тегьерда , Дин рик I еваз суьргуьндизни вун фена .
+Ви весидай чир жезвайвал , Залан хьана ви гьал агьвал . Делилрайни аквазва чаз , Стхадини югъ ганач ваз . * * * Гьар ни вуч чаз лагьайт I ани са карди Вуж кьенат I а , гьик I кьенат I а лугьузва : Етим Эмин кьена лагьай хабарди Лезги халкьдин рик I ер кьуна къабарди * * * Ибур анжах ванер я буш , Белки садни гьахълубур туш . Авач гъиле тайин делил , Шаклу хьанва Гьажи Желил .
+БАГЪДА гатуз тамамарзавай к I валахар гзаф важиблу я . И девирда емишдин тарари иллаки йигиндиз еримишзава , абур ч I ехи жезва , к I алубдиз къвезва , къведай йисан бегьер гудай емишрин т I урарин диб язава . Гьавиляй гатуз тарари еримишун патал къулай шарт I ар тешкилна к I анда . И кар патал накьв пурпу авун , алухдикай ва дувулрилай къвезвай хилерикай михьун чарасуз я . Цуьрцер дибдилай ат I ун герек я . Бегьерлувал хкажун патал гатфарихъай тарарин пунариз пер ядайла вегьей миянардай шейэрилай гъейри , тарариз тадиз агакьдай алава емни гун герек я . Виликамаз багъдиз яд гуда , и кар кьурагь вахтунда авун иллаки важиблу я . Тарариз таза фитерин , т I екьерин къаришма , гьак I минеральный миянардай шейэр гун хъсан я . I0-I5 йис хьанвай са тарциз тахминан I0 ведро къаришма гуда . Ахпа хулар �� I евда . Тарар зиянкаррикай ва азаррикай хуьн рик I елай ракъурна к I андач . Абур бордоский жидкость эвеззавай къаришмайрикай садал , месела , коллоидный гугуртдин суспензиядалди гьялна к I анда . И карди жуьреба жуьре азаррикай хуьда . Тарариз ара ара килигун ва кольчатый шелкопряддин , ичерин гъуьч I рен мукар тергун герек я . Малинайрин азарлу кул кусарни арадай акъудна к I анда . Куьлуь емишар зиянкаррикай ва азаррикай хуьнилай гъейри , абур алухдикай михьун , накьв пурпу авун , абуруз алава ем гун герек я . Некьийрин ц I ийиз атанвай таза хилер (« усыки ») ат I ун герек я . И ч I авуз бязибур штилар патал тада . Бегьер гузвайбурун к I аник кьурай шейэр эк I яда . Смородинадин ак I урдай къацу хилер гьазурда . Вири и к I валахар питомникрани кьиле тухуда . Са йисан къелемар куьруь ийида . Гатфарихъ т I ур гана экъеч I ай хилер кут I унна к I анда . Уьзуьмлухра накьв пурпу ийида . Тегьенгриз кьвед лагьай сеферда ем гуда . Артухан хилер алудда , к I ук I вар ат I уда . Тегьенгриз I процентдин бордоский жидкостдин къаришма яда . Кьурагь гьаваяр авайла яд гуда . Н . ВЕЛИЖАНОВ , « Информациядинни консультациядин къуллугъ » ГУДИН Магьарамдхуьруьн филиалдин агроном , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат .
+РЕСПУБЛИКАДИН финансрин министрдин къуллугъдал РД дин Кьил Рамазан Абдулатипова Али Исламов тайинарнава . Виликдай Исламова РД дин финансрин министрдин сад лагьай заместителдин къуллугъ тамамарзавай .
+ДАГЪУСТАНДИЗ инвесторар яз Япониядай мугьманар атана . Япониядин делегация РД дин Гьукуматдин председатель Абдулсамад Гьамидова кьабулна .
+РОССИЯДИН Гьукуматдин буйругъдалди Дагъустанда авай « Къизлярдин коньякрин завод » ГУП федеральный хсусиятдиз элкъуьрнава ». Гила Дагъустандин кархана Росалкогольрегулированиедин ихтиярда ава . Экспертрин фикирдалди , заводдин къиметди 20 миллиард манатдилай гзаф тешкилзава .
+20I5ЙИСУЗ Дагъустанда Китайдин автомобилрин « Донг Фенг » корпорацияди пар дашмишдай гъвеч I и к I алубдин машинар к I ват I из башламишда . И кар Дагъустандин « Авиагрегат » заводдин базадал ийида . Идалайни гъейри компания Россияда дилерский ва сервисный 26 центр ачухун фикирдиз къачунва . Абурукай ирид Дагъустандин гьа и заводдин базадал жеда .
+ВЕНЕСУЭЛАДИН президент Николас Мадуроди Рагъак I идай патавай Россиядал буьгьтенар вегьин акъвазарун истемишна . Iсентябрдиз Каракасда рахадай ч I авуз ада Москвадин т I варунихъ СШАДИН ва Европадин государствойрин патай къурхуяр гун пислемишна . « Чна Россиядиз талукь яз гузвай къурхуяр дикъетдивди ахтармишзава ,раижна Мадуродин гафар ИТАР ТАСС ди . Вичин аслу туширвилин хсуси сес авай Венесуэлади Россиядик тахсир кутазвайбуруз адал буьгьтенар вегьин , адан аксина дяве тухудай багьнаяр жагъурун акъвазарун истемишзава . Къуй ислягьвили агъавал авурай ». Мадуродин гафаралди , « Рагъак I идай патан пачагьлугъри Россиядиз къурхуяр гузва , ада вич хуьз башламишайла Рагъак I идай патаз талукь яз чапхунчивилин политика тухунай адак тахсирар кутазва ». Боливария республикадин президентди алава хъувурвал , ц I ийи къадагъаяр эцигунин къурхуяр гун -« им Россия виликди фин акъвазариз к I анз чалишмишвилер авун ва Китайдиз , гьак I ни БРИКСДИК ( Бразилия , Россия , Индия , Китай , ЮАР ) акатзавай муькуь уьлквейризни чар ( послание ) ракъурун я ».
+РЕЙТЕР агентстводи Iсентябрдиз хабар гайивал , Израилди Иордан вац I ун Рагъак I идай патан къерехда авай чувудрин Эцион хуьруьн тахминан 400 гектар чил кьурдан гьакъиндай Иудеядин ва Самариядин гражданский администрацияди ( им I967ЙИСАЛАЙ кьунвай территорийрал к I валахзавай Израилдин руководящий орган я ) малумарна . Ихь тин кардин себебар вуч ят I а раижзавач . США ди и кардал са акьван шадвалнач . Чна Израилдин Гьукуматдиз и къарар дегишаруниз эвер гузва ,лагьана Америкадин Госдепартаментдай тир дипломатди . Ада алава хъувуна хьи , Израилдин ихьтин гьерекатри палестинвийрихъ галаз алакъаяр гуьнгуьна хутадай мумкинвал гудач . Палестинадин государство патал тайинарнавай территорийрал Израилдин хуьрер кутуниз акси экъеч I завай « Реасе Nov» тешкилатди малумарайвал . I980 йисарилай Рагъак I идай патан къерехда Израилди икьван чилер кьур им сифте сефер я . Палестинадин регьбер Магьмуд Аббасан пресс секретарь Набиль Абу Рдаинаха Израилдиз чилер кьун тавуниз эвер гана . « Ихьтин къарарди еке дурумсузвилерал гъида . И карди анжах Газадин дяведилай гуьгъуьниз аксивилер артухарда »,къейдна ада . Израилдин эцигунрин министерстводи июндин сифте кьилерай , ФАТХ ва ХАМАС меслят хъхьуниз жаваб яз , Палестинадин территорийрал чувудрин ц I ийи I500 к I вал эцигунин гьакъиндай тендер малумарнай . Ибурукай 400 к I вал рагъэкъеч I дай патан Иерусалимда , амайбурни Иордан вац I ун Рагъак I идай пата эцигун планламишнава . И районда яшамиш хьайи чувудрин 3 жегьил палестинвийри яна кьини Газада ирид гьафтеда давам хьайи женгерал гъана . Гуьлле гун Египетдин арачивал аваз акьалт I на . Иордан вац I ун Рагъак I идай патан къерехда ва Рагъэкъеч I дай патан Иерусалимда 500 агъзур израилвини 2,4 миллион палестинви яшамиш жезва . И территорияр Израилди I967ЙИСУЗ кьиле фейи ругуд йикъан дяведин вахтунда кьуна . ООН ди и чилерал чувудрин хуьрер хьун законсуз , международный законодательстводиз акси кар яз гьисабзава .
+« Фронт ан Нусура » дестедин боевикри Сириядин Голландский тепейрин пата кьур Фиджидай тир ислягьвал хуьдай 45 кас азад авунин шарт I ар малумар нава . Идан гьакъиндай , Фиджидин армиядин векилдин гафарал асаслу хьана , Ассошиэйтед Пресс Агентстводи хабар гузва . Адан гафаралди боевикри « Фронт – ан Нусура » ООН дин террориствилин дестейрин сиягьдай акъудун , Сириядин меркез Дамаскдиз мергьяматлу куьмек гун тешкилун , гьак I ни ООНДИН офицеррихъ галаз кьиле фейи женгера яна кьейи 3 боевикдай эвездин пулар хгун истемишзава . « ООН дин векилар Сириядиз залуквиле кьунвайбур азад хъийидай рахунра иштиракун патал фенвайди тир »,къейдна армиядин векилди . « Аль Каидадихъ » галаз алакъада авай боевикри 28 августдиз Аль Кунейтрдин патарив ООН дин ислягьвал хуьдайбур кьуна . Филиппинрин ислягьвал хуьдайбурун 72 касдикай ибарат тир кьве десте Сириядин исламистри Голландский тепейрин патав гвай гуьзчивал тухудай пунктарикай сана элкъуьрна кьуна . 3Iавгустдиз боевикри гьужумайдалай гуьгъуьниз Филиппинрин ислягьвал хуьдайбур вири азадна ва Израилдин территориядай масаниз акъудна . Миссиядин къуллугъчийрикай садазни зиян хьанач . Голландский тепеяр ибур мукьвал тир Рагъэкъеч I дай пата гьуьжет алай территория я . Дамаскди и тепеяр Сириядин пай яз гьисабзава . I974ЙИСАЛАЙ гьуьжет алай регионда Сириядин ва Израилдин кьушунар чара ийизвай ООН дин ислягьвал хуьдайбур ава . Абуру кьве уьлкведин арада гуьлле гун акъвазарунал гуьзчивал тухун лазим я .
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+6 вацра - 167,4 манат 12 вацра - 334,8 манат ЖЕГЬИЛ итим окулистдин патав къвезва ва арза ийизва : Духтур , мехъерар авурдалай кьулухъ зи вилерин ишигъ зайиф хьанвай хьтиинди я : заз пул аквазмач . * * * ДУХТУРРИН консилиум кьиле физва . Абуру азарлуди гьик I сагъардат I а ван алаз гьуьжетар ийизва , амма вири са фикирдал къвезвач . Гьуьжетар лап къизгъин хьанвайла са пип I е суст хьанвай патологоанатом къарагъзава ва вичин фикир лугьузва : Гадаяр , квез ам гьик I сагъар хъийиз к I анзават I а заз чидач . Амма рик I ел хуьх , I5ЧИСЛОДИЗ зун отпускадиз
+Магьарамдхуьруьн 2нумрадин юкьван школа акьалт l арайдан гьакъиндай 2007йисуз Ферзалиева Аделя Зауровнадиз гайи 05ББ 0003471нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+экъеч I зава , гьавиляй вуч ийизвайди ят I а , гьа ч I авалди куьтягьиз чалишмиш хьухь . Тахьайт I а моргда авай холодильник гьак I ани ац I анва … * * * САРАРИН духтур : Азарлуди . Ингье ви свах . Азарлуди : Сагърай духтур , ингье куь креслодин кьуьнт эцигдай тахта . * * * ДУХТУРДИ азарлудаз лугьузва : Къе кьве таблетка кьабула . Пака , эгер ахварай аватайт I а , мад кьвед . * * * ВАГЬИДА аптекдиз фена хабар кьазва . Квез т I арвал тагудай дарман авани ? Ви гьи чка т I азва ? Гьелелиг са чкани , амма дах диде бубайрин собраниедиз фенва …
+Гъепцегьрин СОШ акьалт l арайдан гьакъиндай 2001 йисуз Аюбов Фарид Эфендиевичаз гайи А -7311578нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+РАЙОНДИН администрацияда яшар бегьем тамам тахьанвайбурун крариз ва абурун ихтиярар хуьниз килигдай комиссиядин нубатдин заседание хьана . Ам и комиссиядин председателдин заместитель , образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаева тухвана . Заседаниедал четин гьалда авай хизанар ва яшар бегьем тахьанвай аялар дуьздал акъудуниз ва абуруз яшайишдин ��екьяй къуллугъар авуниз талукь месэладиз килигна . Адан гьакъиндай малумат махсус Центрдин отделениедин заведующий Ирма Латифо вади авуна . Ада к l ват l хьанвайбуруз малумарайвал , гьахъ гьисабдин девирда четин шарт l ара авай 201 касдиз куьмекар гана , 2070 къуллугъ авуна . Отделениедин пешекарри ахьтин хизанриз килигун патал рейдар тешкилзава . Алай вахтунда гьалар хъсанзавачир 227 хизан учетдиз къачунва . Мярекатдал гьялай месэладиз талукь яз махсус къарар кьабулна . Заседаниедал гьак l къайдаяр ч l уруниз талукь яз Россиядин ОВД дин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдай атай административный делойризни килигна .
+Къуръандин гаф тур хьана ви, Шейх Мугьаммад АЛ-ЯРАГЪИ
+I3- ОКТЯБРДИЗ, кьуд патахъ рагъ чкӀанвай гуьзел гатфарин хьтин зулун юкъуз, Магьарамдхуьре авай РФ- дин халкьарин адетдин культурадин центрдин гьаятдиз райондин жемят ахмиш хьана. Ина гьар йисуз адет хьанвайвал, диндин илим чукӀурай, мусурманрин философ, алим Мугьаммад Ярагъидин гьуьрметдай республикадин нубатдин форум кьиле фена. Форумдиз республикадай, къунши районрай хейлин мугьманар атанвай. Тебрикдин гаф рахай «Магьарамдхуьруьн район» МР – дин кьил Фарид Агьмедова, ихьтин форумри региондин халкьарин арада авай дуствилин алакъаяр мягькемарзавайдан, ислягьвал ва адетрин къиметлувал хуьзвайдан гьакъиндай гегьеншдиз лагьана. Мугьаммад Ярагъидилай ирс яз атанвай чирвилери къенин юкъузни Дагъустандин халкьар сад авуниз къуллугъзавайди къейдна.
+И важиблу мярекатдиз Дагъустандин муфтийдин заместитель Агьмад гьажи Кахаев, РД-ДИН Миннацдин управлениедин начальник Расул Гьажиев, тарихдин илимрин доктор, профессор Замир Закарияев, кеферпатан Кавказдин исламдин ахтармишунрин Центрдин директор Руслан Гереев ва масабур атанвай. ГьакӀни, форумда диндин, культурадин, образованиедин идарайрин векилри иштиракна. С.Сулеманан тӀварунихъ галай лезгийрин муздрамтеатрдин артистри къалурай сегьнеди, атанвай мугьманри
+Къуръандин гаф тур хьана ви, Шейх Мугьаммад АЛ-ЯРАГЪИ
+кӀелай нашидри, Къуръандай кӀелай са жерге сурайри ва спортдин рекьяй тухвай акъажунри мярекат мадни гурлу авуна. МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова, Дагъустандин муфтийдин заместитель Агьмад гьажи Кахаеваз «Магьарамдхуьруьн райондин Гьуьрметлу агьали» хурудал эцигдай знак ва амай мугьманризни рикӀел аламукьдай багьа пишкешар гана. ГьакӀни, мярекат тешкиллувилелди кьиле тухуник пай кутур МР-ДИН аппаратдин жавабдар работникриз, РД-ДИН милли политикадин ва диндин крарин рекьяй министерстводин ва региондин муфтиятдин тӀварунихъ чухсагъул малумарна.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда алай йисан 1октябрдилай зулун призыв башламиш хьанва. Россиядин Федерациядин Президентдин 495- нумрадин къарардин бинедаллаз башламишнавай призыв 1- октябрдилай 3I- декабрдалди давам жеда. Алай йисан 19-октябрдиз сад лагьай десте призывникар армияди�� жергейриз къуллугъ ийиз рекье туна. Районда 100 дав агакьна призывникар ава. Армиядин жергейриз сифте нубатда пешекарвилин гьазурвал авай, мягькем сагъламвал авай жегьилар рекье твазва. Призывдин комиссия кьиле физвай вахтунда муьгьлет гун тавунвай ва призывдикай азад тавунвай 18 йисалай 27 йисалди яшда авай эркек вири гражданар призывдин комиссиядиз эвер гуник акатзава. Армиядин къуллугъдал студентриз, 2 ва адалай гзаф аялар авай бу
+къайдада аваз ва сагъламвилихъ гелкъвезвай идарайрин истемишунрал амал авуналди кьиле физва. Гьелбетда, къуллугъ тамариз физвай жегьилрихъ чандин мягькем сагъвал ва аскервилин къуллугъда агалкьунар хьурай. ДИДЕ-БУБАЙРИЗ чпин веледри къуллугъзавай частарай анжах шадвал кутадай хабарар атун чи мурад я.
+байриз, сагъламвал пайгарзавачибуруз эвер гудач. Военный къуллугъдин вахтунда дегишвилер хьанвач. Алатай йисара хьиз къуллугъдин вахт са йис я. Зулун призыв кьиле тухуз райондин военный комиссариатдин отдел тамамвилелди гьазур я. Алай йисуз пайда хьайи коронавирусдин пандемияди са кьадар дегишвилер тунватӀани, призывдин кӀвалах вичин
+1.Я къизилдин … авай кӀек. 2.Булахдин яд михьи я … хьиз. 3.Суфра мехъерин … хьиз дуьзмишнавай. 4.Епини яд хъваз, … дакӀваз. 5.Багъдин къаравулдикай чинеба фидай рехъ. 6.Я гьавадай фидай … . 7.Давугъадик кутадай атирлу хъач.
+Суалриз дуьз жавбар гуналди квез тафаватлу авунвай кӀвалерай винидай агъуз тамун санитар вуж ятӀа чир жеда.
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР! Алай йисан 8- октябрь Россиядин Федерациядин Президент В. Путинан Указдалди хуьруьн майишатдин къуллугъчидин югъ яз малумарнава.
+Чи райондин лагьайтӀа, и йикъахъ галаз сигъ алакъа ава. Республикада амай районрилай алава яз чи район шак алачиз, хуьруьн майишатдин район я. Багъманчиярни уьзуьмчияр, саларбанарни магьсулдарар, малдарар ибур вири чи районда йис-йисандавай йигин еришралди камар къачуз виликди физвай хуьруьн майишатдин кьилин хилер я. Гьелбетда, хуьруьн майишатди чи райондин экономикада, яшайишда кьилин роль къугъвазва. Вучиз лагьайтӀа, чун хуьруьн майишатдин район я. Районэгьлийрин гзаф пай хуьруьн майишатдин хиле зегьмет чӀугвазвайбур я. Хуьруьн майишатда къазанмишай агалкьунрин жигьетдай кьуртӀани, Магьарамдхуьруьн район республикада гьамиша кӀвенкӀвечи район хьайиди я. Муниципальный райондин Администрациядин ва кьилди жуван патай райондин хуьруьн майишатдин хиле зегьмет чӀугвазвай вири районэгьлийриз и сувар мубарак хьуй. Къуй куьне чӀугвазвай зегьмет хийирлуди, бегьерлуди хьурай. Квез виридаз Аллагьди сагъвал гурай.
+«Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+ЧИ УЬЛКВЕДА 5 - октябрь акьалтзавай несилдиз чирвилерни тербия гузвай Малимдин суварин югъ яз къейдзава. Акьалтзавай несил патриотвилинни ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишун четинди, гзаф терефринди гьа са вахту��да жавабдарди я. Важиблу везифаяр кьилиз акъудун сифтени сифте малимдилай, адан идеядинни ахлакьдин къаматдилай, пешекарвилин жигьетдай гьазурвилерилай, малимди тухузвай тербиядинни кӀвалахдин тарсарин еридилай гзаф аслу я. Къе малимдин авторитет, адан гафунин таъсирлувал екеди я. Районда, хуьре авай гьаларин дуьз къайгъуда хьун, жемятдиз татугайвилер арадай акъуддай, четинвилер алуддай рекьер къалурун, теклифар гун, сифте нубатда малимдин кьилин буржи хьана кӀанда. Заз школайрин педколлективри, образованиедин управлениедин системада кӀвалахзавай вири работникри акьалтзавай несилдиз мягькем чирвилерни дуьз тербия гун патал чпелай аслу вири серенжемар кьабулдайдахъ кӀевелай инанмишвал ийиз кӀанзава. Квез Куь профессиональный сувар- Малимдин югъ мубаракрай, Гьуьрметлу чи малимар! Ф.З. АГЬМЕДОВ. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+МАЛИМВИЛИН пеше гзаф четинди, амма баркаллуди ва гьуьрметлуди я. Къенин зи ихтилат Ярагъ-Къазмайрин хуьруьн школадин дидед чӀалан малим, хъсан ва гуьрчег инсан Севиль малимдикай фида. Севиль Магьамедовна уьмуьрдихъ галаз кам-камуна аваз яшамиш жезвай камаллу дишегьли я. Вири вахтара хьиз гилани эдебни ахлакь ада сад лагьай чкадал эцигзава. Севиль Магьамедовна I962- йисуз Магьарамдхуьре зегьметчи хизанда дидедиз хьана. Школа лап хъсандиз акьалтӀарай жегьил руш I984- йисуз ДГУ-ДИН филологиядин факультетдик экечӀна. I990- йисуз университет агалкьунралди куьтягьуналди, малимвилин пешедин сагьиб тирди тестикьарзавай диплом вахчуна. Гьа йисалай Севиль малимди Ярагърин школада лезги чӀалан ва литературадин тарсар гузва. Севиль малимди тарсар гайи ученикрикай къе уьлкведин жуьреба-жуьре шегьерра ва хайи хуьре намуслудаказ зегьмет чӀугвазвай ксар, еке дережадин пешекарар, духтурар ва маса пешейрин сагьибар хьанва. Севиль малимди вичин тарсар лап хъсандиз, аялар гъавурда акьадайвал, яб акалзавайдаз хуш жедайвал тухузва. Ада школада тарсар гузвай аялар лагьайтӀа, зегьметдал рикӀ алайбур, кӀелунра чалишмишвал ийидайбур, гьар са кардай кьил акъудиз алакьдайбур я. Абуру райондин ва республикадин гзаф мярекатра, олимпиадайра, конкурсра иштиракзава ва гъалибвилер къазанмишзава. Шаз кьиле фейи «Лучший чтец лезгинского произведения» конкурсда Севиль малимдин ученица Гьабибова Камиллади сад лагьай чка кьуна. Республикада кьиле фейи конкурсда 3- чкадиз лайихлу хьана. Севиль Магьамедовна хъсан малим хьиз, ферли дидени я. Ада вичин уьмуьрдин юлдаш, яргъал йисарин бегьерлу зегьметдин малим, Россиядин Федерациядин умуми образованиедин лайихлу работник, малимрин несилдикай тир Магьамедрагьимов Агъарагьимахъ галаз санал туькӀвей хизан арадал гъана ва пуд велед чӀехи авуна, абуруз хъсан кьилин образованияр гана шегьредал акъуднава. Гьуьрметлу Севиль Магьамедовна, квез ва вири малимриз алукьнавай малимрин сувар мубаракрай! Чи мурад зегьметдал рикӀ алай малимрихъ мягькем сагъламвал, хизанда бахт-берекат, кӀелзавай аялрихъ экуь гележег хьун я. ЖАННА.
+САЛАСА юкъуз, МР- дин администрациядин гъвечӀи залда «Малимрин йикъаз» талукьарнавай шад мярекат кьиле фена. Мярекат МР- дин администрациядин кьилин 1заместитель Фейруддин Рагьимханова, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован тӀварунихъай, райондин образованиедин хиле зегьмет чӀугвазвайбуруз чпин пешекарвилин сувар тебрик авунилай башламишна. Гуьгъуьнлай Фейруддин Эдуардовича, акьалтзавай несилдиз тербия ва чирвилер гузвай, четин амма баркаллу пешедин иесияр тир малимриз, яргъал йисара гьакъисагъвилелди чӀугвазвай зегьметдиз къимет яз, МР- дин руководстводин тӀварунихъай чухсагъулар малумарна ва Гьуьрметдин грамотаяр гана. ГьакӀни мярекатдал, Гьукуматдин Думадиз ва Дагъустан республикадин Халкьдин Собраниедиз депутатар хкязавай сечкийрин кӀвалах райондин СМИ – ра активдаказ ачухай МР- дин информацийрин центрдин корреспондент Флора Саидалиевадиз МР- дин руководстводин тӀварунихъай чухсагъул малумарна.
+Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьунин гьакъиндай 2010- йисуз Аливердиев Ренатаз гайи 05 АБ 0005621- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин. Буткъазмайрин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьунин гьакъиндай 1995- йисуз Мехдиев Низамидиз гайи Б 275942- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез Дагъустандин халкьарин Садвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. И сувари вири дагъустанвияр сад ийизва ва гзаф миллетрин республикадин агьалийрин ислягьвилихъ, стхавилелди яшамиш хьунихъ, бубайрин лап хъсан адетар хуьнихъ ва давамарунихъ авай чалишмишвал мадни мягькемарзава. 1999- йисан сентябрдиз гуьгьуьллу дагъустанвийри уьлкведин Яракьлу Къуватрин куьмек аваз чи республикадиз сухулмиш хьайи бандитрин кӀеретӀар кукӀварун ва международный террористрал гъалиб хьун лап чӀехи ва рикӀелай алат тийидай, чи садвал мадни мягькемарай вакъиа хьана. Гьуьрметлу районэгьлияр! Къуй квехъ мягькем сагъвал, хизандин хушбахтвал ва пакадин экуь йикъахъ инанмишвал хьурай. Къуй чи халкьарин садвал мадни мягькем хьурай. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил.
+2019- ЙИСАН 1- январдилай 2022- йисан 31- декабрдалди пуд лагьай ва адалай кьулухъ къвезвай (4,5,6...) аялар хьанвай хизанриз ипотека вахкун патал государстводи 450 агъзур манат пул чара ийида. Эгер и такьатар ипотека михьиз вахкун патал бес тахьайтӀа, банкди амукьзавай буржунин кьадар гьисабда ва кредит къачузвай терефдин кьадардалди я гьар вацра вахкузвай пулдин кьадар тӀимиларда, я кредит вахкана кӀанзавай вахт.
+ПУД йис жедалди яшда авай ва гзаф аялар авай хизанрай тир 6 йисал къведалди яшда авай аялриз государстводи пулсуз дарманар гузва. Дарманрин с��исок гьар йисуз тестикьарзава. Аялдиз герек дарман поликлиникадин педиатрди тайинарзава. Дарман лагьайтӀа, кьезилвилер (льготар) авай агьалийриз къуллугъзавай аптекайрай къачуз жеда.
+ПЕНСИОНЕРРИ эменнидин налог (налог на имущество) гузвач. Гьар жуьредин са объектдин гьакъиндай кьезилвал тайинарзава. Мисал яз, са кӀвалин, са квартирадин, са гараждин. Чебни гьа са вахтунда. И месэладин патахъай налогрин къуллугърин идарадиз фена кӀанзава.
+УКРАИНА бандероврин фашистрикай азад авунин мураддалди кьиле тухузвай женгинин махсус серенжемда РФ- дин гзаф халкьарин векилрихъ галаз санал лезги рухвайрини викӀегьдиз иштиракзава. Немсерин фашистрихъ галаз женг чӀугур чи баркаллу бубайрин крар лайихлудаказ давамарзавай абуру къе чпин ватанпересвилин буржи тамамардайлани, кьегьалвилинни жуьретвилин чешнеяр къалурзава. Гьайиф хьи, кьиле физвай цӀаяра гъалибвал къачузвайди хьиз, телефвални жезва. Муслимов Дасим Муслимович Магьарамдхуьруьн райондин Гъепцегьрин хуьре I998- йисан 22- июлдиз военный офицер Муслим Муслимован хизанда дидедиз хьана. Школа хъсан къиметрал акьалтӀарна, армиядай хтана, кьегьал хва вичин бубадин рехъ хъсан акуна Россгвардиядин разведгруппадиз фена. Вичин частуна чешнелудаказ къуллугъ авур аскер Украинада махсус серенжемдив эгечӀайла, Донбассдин мулкар нацистрикай, фашистрикай азад ийиз рекье туна. Дасима гьа сифте йикъалай кьетӀен тапшуругъар тамамариз хьана. Ада вичин юлдашрихъ, взводдин аскерихъ галаз гьар йикъан тапшуругъар дуьм-дуьз кьилиз акъудзавай ва шегьердин ислягь агьалияр, аялар, кьуьзуьбур, къирмишзавай фашистар Донбассдин шегьеррай, хуьрерай чукурзавай, ахкъудзавай. Нубатдин женгина Дасимал залан хер хьана, ам телеф хьана. Гьайиф валлагь жегьил аскер, вичиз хизанни кутаз акакь тавур, вири патарихъай кьехьал гъапцегьрин игит хци, Донбассдин чилел вичин чан къурбанд авуна. И мусибатдин кар хуьруьнвийрин, мукьва-кьилийрин рикӀелай садрани алатдач. Дасим Президентдин Указдал кьийидалай кьулухъ «Жуьрэтлувилин» ордендин сагьибни хьана. Алатай гьафтеда Гъепцегьрин хуьре митинг авуна Муслимов Дасим Муслимовичаз мемориалдин кьул ачухна ва хуьруьн «Школьная» куьчедин тӀвар дегишарна аскердин тӀварцихъ яна. Митингдал Общественный палатадин председатель Нагъметуллаев Агъадаша, хуьруьн совет Пиров Саида, хуьруьн агьалийри, мукьвакьилийри, аялри, иштиракна. -«Ихьтин рухваяр къе чун вири патал кьегьалар я. Абуру Ватандин вилик чпин хиве авай буржи намуслувилелди тамамарна. Халис итимри хьиз, чпин хизанар, хайи чил, халкь хвена. Чпин вилик эцигнавай везифаяр викӀегьвилелди, кьегьалвилелди кьилиз акъудна. Къенин юкъуз и мярекатдал чна чӀехи мусибатдикай вири дуьнья хуьнин рекье вичин чан къурбанд авур Муслимов Дасим рикӀел хкана ва чи рикӀера гьамиша амукьдайдал са шакни алачирди тестикьариз кӀанзава»,лагьана вичи�� рахунра Нагъметуллаев Агъадаша. Ахпа хуьруьн совет Пиров Саида кӀватӀ хьанвайбуруз, Дасиман бубадиз, мукьвакьилийриз викӀегь хва тербияламишайдай сагърай лагьана, башсагълувилин гафар лагьана. Дасим чаз виридаз гьайиф хьана. 24 йисан яшда аваз вичин чан Ватан патал къурбанд авур аскердин сурал нур къурай. Эхиратдин кӀвал къени хьурай. Женнетдин ахваррай ават тавурай. Аминь я Аллагь. Ам хуьруьнвийрин мукьва-кьилийрин рикӀера гьамиша яз амукьда. Къуй мад са аскерни телеф тахьурай. Чна сабурлувал хуьн лазим я. Чун Гъалибни жеда! ЖАННА.
+ДАГЪУСТАНДИН здравоохранениедин министерстводин пресс-къуллугъди хабар гузвайвал, пешекарри садакай масадак акатдай азаррин, сезондин гриппдин вахт алукьуникди инсанар гзаф начагъ хьунал фикир желбзава. ИкӀ, гриппдин вилик пад кьунин кьилин серенжемрик акатзава: мукьвал-мукьвал гъилер запундай чуьхуьн, яшайишдин кӀвале ва кӀвалахзавай чкада михьи гьава тун, гзаф инсанар кӀватӀ хьанвай чкайрал фин тавун, общественный чкайра маскаяр алукӀун. Пешекарри гриппдин виридалайни гзаф акатзавай штаммриз акси рапар ягъуниз эвер гузва. Дагъустандив алай вахтунда гриппдиз акси вакцинадин еке кьадар агакьнава. ИкӀ, «Совигрипп» вакцина (370 агъзур доза) чӀехибур патал ва «Ультрикс квадри» вакцина (300 агъзур доза) гьам чӀехибур ва гьамни аялар патал ишлемишиз жезва. И кьве вакцинани фадлай ишлемишзавайбур, гегьеншдиказ ахтармишнавайбур ва чпихъ еке менфятлувал авайди тестикьарнавайбур я. Ахтармишунри къалурзавайвал, тек-туьк дуьшуьшра гьалтзавай чӀуру таъсирдик (побочное действие) бедендин ифин са тӀимил вахтунда хкаж ва я раб ягъай чка тӀар хьун акатзава. Республикадин садакай масадак акатдай азаррин центрда (РЦИБ) чимивилин лазим къайдайрал амална хуьзвай вакцина Дагъустандин вири шегьеринни районрин поликлиникайриз, гьа и къайдаяр рекьерани чӀур тавуна, агакьарзава. СИФТЕНИ-СИФТЕ чаз яргъалди сагъариз тежезвай азарар квай ксар сезондин гриппдикай хуьз кӀанзава. Инсанри са артух кваз кьан тийизвай гриппди, эгер инсан шекердин диабетдикди, рикӀинни дамаррин жуьреба-жуьре азаррикди начагъ ятӀа, чӀуру нетижайрал гъун, инсандин сагъламвилиз екез кьецӀ гун, кӀевера тун мумкин я. исятда чи республикада ахьтин агьалийриз пулсуздаказ гьам сезондин гриппдикай, гьамни ковиддикай хуьдай рапар ядай мумкинвал ава, къейдзава РЦИД-ДИН кьилин духтур Равгьаният Мирзаевади. Къейд авун лазим я хьи, яргъалди сагъариз тжезвай азарар квай инсанрилай гъейри, азарриз акси рапар ягъунин календардал асаслу яз, садакай масадак акатдай азарриз акси рапар сифте нубатда медицинадин ва образованиедин хилера зегьмет чӀугвазвай ксариз яда. ГьакӀни аялрин бахчайриз ва мектебриз физвай аялривайни ихьтин мумкинвиликай менфят къачуз жеда.
+РОССИЯДИН Федеральный медико-биологический агентстводи (ФМБА) алимри маймунрин цӀегьерриз (азардиз) ва агъургъандиз акси вакцинаяр арадал гъанва. ТАСС-ДИ раижзавайвал, идаакай РагъэкъечӀдай патан экономикадин форумдал (ВЭФ) ФМБА-ДИН кьил В. Скворцова хабар гана. Виликамаз авунвай ахтармишунрал асаслу яз къейднавайвал, маймунрин цӀегьериз акси вакцина хатасузди ва хъсан иммуногенность авайди я. Идалайни гъейри, ФМБА-ДИН иммунологиядин институтди агъургъандиз акси вакцинани гьазурнава. И дарманни хсанди яз тестикьарнава, гьа са вахтунда ам ахтармишун давам жезва. Малум тирвал, чи уьлкведа маймунрин цӀегьерин азар акатай сад лагьай начагъди 12. июлдиз дуьздал акъуднай. Ам Европадай Россиядин хай ватандаш тир. Санкт-Петербургдин азарханана къаткай начагъди 22- июлдиз сагъ хъхьанай.
+Са кьадар яшар хьанвай, уьмуьрдин уькӀуь-цуру дадмишнавай, хуьр-кӀвал патал аферин алаз зегьмет чӀугур, жегьил-жаванар хсуси чешнедалдини камаллу гафуналди дуьз рекье твазвай агъсакъалар гьар са хуьруьн - кимин абурни я, дамахни. Вахтар къвез алатда, амма инсанди вичин уьмуьрда, вичелай гуьгъуьниз несилриз тур хъсан крар виш йисарилайни рикӀелай фидач.
+Заз къелемдин юлдаш, са вахтара захъ галаз ДГУ-ДА кӀелай, районда тӀвар-ван авай, вичини малимвилин четин пеше хкянавай са касдин къамат гуз кӀанзава. Ам Советск хуьряй тир Пашаев Агъаларбег /виридаз ам ГЬАЖИСУЛЕЙМАН яз чида/ Энверович я. Агъаларбег малим I949ЙИСАН 3-мартдиз Ялцугърин /Ахцегь район/ хуьре дидедиз хьана. Адан буба савадлу, дуьньядин уькӀуь-цуру акунвай, къуллугъарни /бригадирвал, колхоздин председателвал/ авур кас тир. Хуьруьн шад-пашман межлисра, общественный уьмуьрда активвилелди иштиракай Энвер буба 92 йис хьана рагьметдиз фена. Дяведин ва зегьметдин яшлу ветерандиз такур затӀни хьанач: дяведин дертни, зегьметдин ва дяведин игитвални. Ада вичин хцизни Ватандиз вафалу хьун, зегьметдал рикӀ хьун, халкьдиз гьуьрмет авун инсандин кьилин везифа тирди гьеле аялзамаз чирна. Диде Мергем амачиз гзаф йисар я, анжах дидедин ачух, экуь къамат хцин рикӀе гьамишалугъ амукьда. Ингье ДГУ-ДИН филологиядин факультет саки вадар аваз акьалтӀарай жегьил лейтенант /университетда военный кафедрани авай/ Советрин армиядин жергейриз взводдин командир яз фена. Армиядай хтай I975-ЙИСАЛАЙ ам Советск хуьруьн школада дидед чӀалан малимвиле тайинарна. Армиядиз фидалди гьеле I968-ЙИСАЛАЙ ада вичин педагогвилин кӀвалах Киркарин хуьруьн юкьван школада старший пионервожатыйвилелай башламишна. 50 йис школада- им еке уьмуьр я! Хайи чӀалан гуьзел, ширин сесер гьар са касдин япариз булахдин яд хьиз гьахьзава. Анжах адан гуьрчегвал, гуьзелвал акьалтзавай несилдиз чирна кӀанда ва чӀал ахтармишна кӀанда. Малимдин кьилин везифа дидед чӀалан девлетар аялрив агакьарун ва абур чи халкьдин даяхар, патриотар жедайвал тербияламишун я. И карни Агъаларбег Энверовича дериндай аннамишзава. Гьавиляй, вичин тарсар интересный тухуз алахънава, аялрин зегьметда активный методар ишлемишзава. Гьелбетда, адетдин тарс са куьналдини эвезиз жедач, амма тарсарин жуьреяр дегишарайла, гьам аялриз, гьам малимриз регьятни я, интереснини. Пашаева тарсар-конкурсар, къугъунар, лекцияр, семинарар тухузва. ТАРСАР-КОНФЕРЕНЦИЯР тухун патал Агъаларбега еке ва къиметлу эсерар къачузва. Мисал яз, Гьаким Къурбанан «Ракъинин муг» роман ва я А. Магьмудован «Веси» повесть. Литературадин руьгьдиз девлетлу, ахлакь авай, марифатлу инсанар гьазуриз куьмек гузва, тербияламишзава. Иллаки эпический яратмишунар чирдайла /«Парту Патима», «Къванцин гада», «Шарвили» ва масабур/. -Зун тежрибалу, кӀвенкӀвечи, тӀвар-ван авай малимрин яратмишунрихъ, тежрибадихъ галаз таниш жезва. Месела, захъ галаз университетда кӀелай, алай вахтунда илимрин доктор хьанвай Шайдабег Мирзоеван тежрибадикай менфят къачузва. Ахьтин тежрибадал яракьламиш тахьайтӀа, методикадин жигьетдай авай цӀийивилер жуваз чир тавуртӀа, школада кӀвалахиз четин жеда. Вилик галай тежрибадикай за гьамиша хийир къачузва ва зи кӀвалахда ишлемишзава. Аялар вири крарикай хабар аваз, акьуллубур яз чӀехи жезва. Абур «махаралди» тухариз жедач,- гьисабзава Агъаларбег Энверовича. Адахъ галаз рази тежедай са делилни авач. - Къенин малим энциклопедия, акьулдин, камалдин хазина я, анжах гьамиша вичи-вичел зегьмет чӀугун тавуртӀа, аялрихъ галаз рахадай къайда, тегьер жегъидач,- давамарзава ада вичин фикир. Къелемдин юлдаш лугьуниз вичин делил ава, райондин «Самурдин сес» ва республикадин «Лезги газетдихъ» галаз адан сигъ алакъа ава. Абурун чинра уьмуьрдикай, диндикай, вахабизмдикай ва лезги чӀалан месэлайрикай дискуссияр тухузва. Сифте сеферда макъала кхьиз гъиле къелем ада 7- классда аваз кьуна. Гьа вахтунда «Коммунизм патал» газетдин редактор Казагьмедова селькоррин совещаниедал жегьил мухбирдиз вичин
+папка пишкешнай. Папка Агъаларбега багьа пишкеш хьиз, ядигар хьиз хуьзва. - Лезги поэзия заз зи малим хьайи шаир Н. Нуриди кӀанарна. Сифте газетдиз ракъурай жуван яратмишунни за гьадан гафуниз яб гана ракъурнай,- хиве кьазва Агъаларбег малимди. Адан газетриз акъатай са шумуд макъаладин тӀварар кьадай вахтни хьанва: «Чна вагьабизм негьзава», хуьуруьнви подполковник Асваров Жаферакай кхьей «Дагъдин мукай лув гайи лекь», «Тарихди шагьидвалзава» очеркар ва масабур. Гьелбетда, адахъ вичин малимвилин тежрибадикай кхьей макъалаярни гзаф ава. I998-ЙИСУЗ машгьур лезги шаир Арбен Къардашан редакциядик кваз Махачкъала шегьерда Пашаеван «Ялцугърин хуьр» ктабни чапдай акъатна. 2008-йис хизандинди яз малумарнавай. Чи девирда жегьилриз хизанда I-2 аял я авайди, авачирбурни тӀимил туш. ГьакӀ хьайила Агъаларбегани адан уьмуьрдин юлдаш ТӀавуса лап игитвал авунва: абуру 6 аялдиз тербия гана, кӀвачел акьалдарна, гила аялрикай пешейрин сагьибар хьанва. ЧӀехи хва Пашади ДГУ-ДИН филологиядин факультет акьалтӀарна ам эвленмиш хьана, абуруз са хвани– Энвер са рушни Асманур ава чӀехи бубадин тӀвар ала/. Руш Фрингиза ДГУ-ДИН биологиядин факультет куьтягьнава, Советск хуьруьн бахчада тербиячивиле зегьмет чӀугвазва /адазни пуд рушни са гада ава/ руш Эльзадизни вичин хизан хьанва, адазни са гада ава. Хва Гьажимурада /адан свас Эльмира ингилис чӀалан малим я/ юрфак куьтягьна контрактниквиле къуллугъзава. Абурузни са рушни са гада ава. Руш Эльнара диде-бубадихъ галаз яшамиш жезва. ГъвечӀи гада Мегьамедагъади МОСУ-ДИН физкультурный факультет акьалтӀарнава. Абур чӀехи авун, тербия гун гьикьван четин кар ятӀа, аялар гзаф авайбуруз чида. Савадлу и хизанда сада муькуьдаз гьуьрмет авунин, сада муькуьдан дердиникай хабар кьунин ва гъавурда гьатунин гьалар ава. Агъаларбег /Сулейман/ гьамиша инсанрин арада жеда, вичиз чидай са акьуллу камаллу гаф виридахъ агакьарда. Адаз диндин, шариатдин къайдаяр, законарни хъсандиз чида, КапӀтӀеатни ийизва, инсанрин хийир-шийирдани хкат тавуна иштиракзава. Рагьметлу Садикьиди вичин вахтунда /ДГУ-ДА кӀелзавайла Агъаларбегаз араб чӀалай тарсар гана/ араб чӀал чирна, мусурман адетрихъ, къайдайрихъ галаз танишарна. Садикьи ва ам хьтин маса алимри студентриз дидед чӀалан литературадал кӀвалахиз, рикӀ гваз чӀал ахтармишиз чирна, а кар ийиз вердишарна. Дипломдин кӀвалах Агъаларбега лезгийрин машгьур алим академик Р.Гьайдарован гъилик кваз кхьена. Адан темани «СтӀал Сулейманан яратмишунра авай антонимар» тир. И рекьяй А.Пашаева къенин йикъалди ахтармишунар давамарзава. Адавай рикӀ алай кар чилел вегьез жезвач. Ада ихьтин крарал аяларни гьевеслу ийизва. -Жуван чирвилер ва тарс гайи малимар за рикӀелай алудзавач, абурухъ галаз алакъаярни хуьзва. Ахьтинбурукай сад филологиядин илимрин доктор Гьажи Гьусейнович Гашаров я. Ада заз вичин ктабни автограф алаз багъишна,- рикӀел хкизва Агъаларбега. -Школада кӀелай ва я студентвилин йисара арадал атай дуствал виридалайни мягькемди, дурумлуди я, - хиве кьазва ада. КӀанивал ва гьуьрмет са юкъуз къазанмишиз жедач. Гьар юкъуз, гьар легьзеда, сифтени-сифте жуваз, жуван гереквал, гьахълувал субутна кӀанзава. И карда дуьз рехъ къалурдай лишанни буба Энверан гафар я: « Чан хва, эгер ваз масабуру гьурметна кӀанзаватӀа, чӀуру крар ийимир, масадал пехилвалмир, чӀуру ният гваз агатмир. Хъсанвал авуна гьуьлуьз вегь. Им вуна авур хъсанвиляй эвез яз са затӀни жув патал гуьзетмир лагьай чӀал я, инсанри чпи къимет гуда». Къенин юкъузни Энвер бубадин гафар ада рикӀелай алудзавач. Хцелай жемятдин, зегьметдин юлдашрин арада гьуьрмет къазанмишиз алакьна, вичин михьи рикӀелди, пак фикирралди, гьахълувилелди, шариатдин гьахълу рехъ хкягъуналди… Белки, гьавиляй чпин малим школа акьалтӀарай ученикрини рикӀелай ракъурзавач жеди: телефондай зенгер ийизва, телеграммаяр язава, школадиз ва я кӀвализ мугьман жезва. И йикъара Мо��квадай техуниверситет акьалтӀарай Ярамир Абдурагьманова, кеф-гьалдикай, агалкьунрикай хабар кьазвай ва школадихъ вил галайди хиве кьазвай. Ихьтин зенгер ва гуьруьшмишвилер малимдиз тӀимил жезвач. Ихьтин легьзейра ада вич виридалайни бахтлу кас яз гьисабзава. Агъаларбег муаллимдин дамах гвачир зегьметдиз гьам школада, гьам районда фикир гана, акуна. Адаз са шумуд грамота ганва. 2008-йисуз Агъаларбег Энверович педагогвилин агалкьунрай Россиядин лап хъсан малим ва президентдин грантдиз лайихлу хьана. Алай вахтунда Агъаларбег малим пенсияда ава, амма ам вичин кӀвалахдин юлдашрикай, хуьруьн жемятдикай чара хьана акъвазнавач. Пенсияда секин хьана ацукьнавач. Малимди Советск хуьруьн тарихдикай ктаб кхьена куьтягьнава. И мукьвара а ктаб чапдай акъатда. Алукьзавай несилдиз гьакъисагъвилелди чирвилер ва тербия гунай профсоюздин тешкилатдин кӀвалахда активвилелди иштиракунай Республикадин образованиедин работникрин профсоюздин Президиумди Пашаев Агъаларбег Энверовичаз Гьуьрметдин грамота гана. Вахъ мадни агалкьунар хьурай, Агъаларбег малим. Наби НАБИЕВ, Россиядин лайихлу муаллим.
+размещена также на официальном сайте для размещения информации о государственных (муниципальных) учреждениях Кроме того, на официальном сайте администрации муниципального района «Магарамкентский район» в разделе «Независимая оценка» создана техническая возможность выражения мнений получателями услуг о качестве оказания услуг организациями культуры и образования ссылка:http:// adminmr.ru/anketa. В 2022 году независимая оценка проведена в отношении МБУК «Централизованная библиотечная система». На официальном сайте администрации муниципального района «Магарамкентский район» в разделе «Независимая оценка» размещены результаты независимой оценки качества условий оказания услуг МБУК «Централизованная библиотечная система» в 2022 году и План мероприятий по повышению качества условий оказания услуг МБУК «Централизованная библиотечная система» на 2023 год, утвержденный постановлением администрации МР «Магарамкентский район» от 16.09.2022г. № 401. Къуйсунрин СОШ-ДИН 9- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2017- йисуз Гьажимирзоев Гивамидиз гайи 00518001350658- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин. ВИЧИЗ Аллагь лугьузвай и дишегьлидин зурба и ибадатхана чи эрадал къведалди 6-асирда эцигнай. Артемисиондин машгьурвал акьван чӀехи тир хьи, Грециядин вири агьалийри чпин пулар гьана эцигиз хьана. Чи эрадал къведалди 356йисан 2I-ИЮЛДИЗ Герострата Артемидадин ибадатханадиз цӀай яна. Гуьгъуьнлай ибадатхана гележегда Азия дяведалди къачур Александр Македонский хайи юкъуз кана лугьуз риваят акъатна. 25 йисалай Александр шегьердив агатайла адаз ибадатхана виликдай авай гьайбатлувилелди хкажиз кӀан хъхьана. КӀвачел ахкьалдарунин кӀвалахриз регьбервал гузвай архитектор Де��нограта адан виликан акунар хвена, анжах дарамат гурарин кӀарариз ухшар авай мадни кьакьан бинедал хкажна. Ибадатханади зурба майдан кьазвай – II0-55М, имарат кьве жергедалди элкъуьрна кьунвай стунрин (абур I27 авай) кьакьанвални гьейбатлуди тир – I8 метрдихъ агакьнавай. Адан къав мармардин
+сахсийралди кӀевнавай. Имаратдин лайихлувилерикай сад дибдай саки инсандин буйдихъ агакьна нехиш атӀанвай шикилралди безетмишнавай 36 сокун тир. Артемисиондин шикилрин галереядихъни лап чӀехи машгьурвал авай. И пак чкади римлянар атайлани цуьк ахъагъиз хьана. 263-йисуз Малый Азиядиз сухулмиш хьайи гатри ибадатхана тарашна, 39I-ЙИСУЗ Римдин империяда гзаф аллагьриз икрамун къадагъа авун нубатдин ягъун кьун хьана. Малум тирвал, гьеле мад кьве асирда Артемидадиз ибадат авун давам хьана. Анжах залзала хьайидалай кьулухъ и чка ичӀи хьана.
+РОСПОТРЕБНАДЗОРДИ хабар гузвайвал, зул алукьуникди ОРВИ-ДИН, гриппдин ва коронавирусдин начагъвилер гзаф хьунихъ галаз алакъулу яз, уьлкведа сергьятламишдай серенжемар кардик кутадач, вучиз лагьайтӀа и кар патал виле акьадай хьтин са бинени аквазвач. Амма, идарайра тайин вахтуналди сергьятламишдай серенжемар кардик кутун мумкин я. Пешекарри агьалийриз антисептикар ишлемишуниз, сагъламвилин къайгъуда хьуниз эвер гузва. И карди сезондин уьзуьрар галукьунин къурхулувал хейлин агъузарзава. Роспотребнадзорди гьакӀни гъавурда турвал, ОРВИ, грипп, ковид хьтин начагъвилер зул алукьайла артух жезва. И гьакъикъат са жерге делилрихъ галаз алакъалу я. Сад лагьайди, Кеферпатан полушарида гьаваяр къайи жез башламишзава. Кьвед лагьай себеб ам я хьи, гатун отпускайрай, каникулрай хквезвай ксар сад масадахъ галаз алакъалу хьун артух жезва. РикӀел хкин, алай йисан июлдин эвел кьиляй Роспотребнадзорди коронавирусдихъ галаз алакъалу яз уьлкведа эцигай сергьятвилерин серенжемар кардик кумачирдакай малумарнай. Адалай вилик, майдин эвел кьилерай, ВОЗ-ДИ COVID-19 тӀуъвалдихъ галаз алакъалу яз кардик кутур кьетӀен гьал (чрез
+вычайная ситуация) къуватдай вегьенвайди малумарнай. Амма, ТАСС-ДИ и йикъара хабар гузвайвал, ВОЗ-ДИ июлдин юкьварилай августдин юкьваралди коронавирусдикди начагъ хьунин дуьшуьшар артух хьанвайдан гьакъиндай малумарнава. ИкӀ, тешкилатдин делилралди, 17- июлдилай 13- августдалди дуьньяда 1,4 миллион касдик и азар акатнава ва 2,3 агъзур кас и уьзуьрдикди кечмиш хьанва. Чпин мулкарал коронавирусди кьил хкажнавайдакай 104 гьукуматди хабар ганва. ВОЗ-ДИ къейд ийизвайвал, тӀугъвалдихъ галаз алакъалу яз кардик кутур кьетӀен гьал къуватдай вегьенватӀани, адан хаталувилин къурху гьеле екеди яз ама. И кардихъ галаз алакъалу яз, тешкилатди гьукуматриз чкайрал талукь тир серенжемар кьабулуниз эвер гузва.
+РОСГВАРДИЯДИН РД-ДА авай Управлениеди хабар гузвайвал, алай вахтунда жуьреба-жуьре пешейрин сагьибар прапорщиквилин, сержантвилин, аскервилин къуллугърал икьрардин бинедаллаз военный рекьяй кӀвалахал кьабулзава. Военный рекьяй къуллугъчияр агъадихъ галай заминвилералди кӀвалахал кьабулда: -вахт-вахтунда мажиб гуда, 200 агъзур манатдилай виниз; -кӀвалахдин стаж са йис пуд йисандай гьисабда; -икьрар кутӀунайла, са сеферда 194 агъзур манат (единовременная выплата) гуда; -гьар йисуз пул галаз отпуск гуда; -йисарин стаждай алава отпускани чара ийида; -пулсуздаказ вири форма (обмундирование) гуда; -ведомстводинбур тир медидарайра пулсуздаказ медицинадин куьмекдикай менфят къачуз жеда; -военный рекьяй къуллугъчийривай ва абурун хизанривай ведомстводиз талукь санаторийра ва курортра чпин сагъламвал мягькемариз жеда; -гьар йисуз материалдин куьмек гуда; Кандидатривай агъадихъ галай тӀалабунар ийида: -РФ-ДИН гражданин хьун лазим я; -яшар 18-далай 50-дал къведалди.
+Шейх Агьмед Йесеви гьеле аял вахтарилай башламишна Мугьаммада къалурай рекьяй физ алахъна. Пайгъамбар 63 йис хьайила кьейиди чизвай адаз вични гьа яшда аваз кьин кӀан хьана, гьикӀ хьи, пайгъамбардилай гзаф яшамиш хьун ада ВИЧ патал лайихсуз кар яз гьисабна. Амма ам кьенач. Ада ВИЧ гележегда яшамиш жедай кӀвал чилик туькӀуьрун эмирна. Ада чилик квай и кӀвале ученикриз тарсарни гуз хьана. Экуь дуьньядал экъечӀ хъийин тийиз ам и чилик мад 63 йисуз яшамиш хъхьана. Йесевидин ученикрикай сад тир вирида гьуьрметзавай сейид Мансур Ата са сеферда чилик квай малимдиз мугьман хьана. И чка акурла сифте адан рикӀиз гзаф дар хьана. Ахпа элкъвез-элкъвез хъсандиз тамашайла адаз и чка гегьенш бахча хьиз акуна. Гьасятда адан фикирни дегиш хьана: «Аллагьди вичиз кӀани лукӀ садрани дарда твадач». Къерехдилай тамашайла ихьтин чӀехи инсанри кечирмишзавайди азиятдик квай уьмуьр хьиз аквада, амма гьакъикъатда абур чеб патал ихьтин уьмуьр абуру женнетдив гекъигзава.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр ! Акъатзавай гьар са йис , чун яшамиш хьайи са гъвеч l и девир , чи райондин тарихдин са чин я . Ам гьихьтинди хьанат l а чи майишатдинни карханайрин к l валахрай , яшайишдинни политикадин месэлайрай ачухдиз аквазва . Са шумуд гафуналди лугьун хьайит l а , 2016йис чна , республикадин амай районрин арада нетижалудаказ , гьам районэгьлийрин , гьамни республикадин руководстводин туьнбуьгь алачиз , аферин алаз рекье туна .
+Акъатай йисуз чна хуьруьн майишатдин , яшайишдин , эцигунрин , образованиедин , медицинадин , культурадин , иллаки спортдин рекьяй кьет l ендиз къейд ийиз жедай са жерге к l валахар кьиле тухвана . Амма чун къазанмишнавай агалкьунрал разивал ийиз , архайин жез вердиш туш . Чи вилик гьеле гьализ тахьанвай месэлаяр , кардик кутаз тахьанвай резервияр кума . Чаз абур чизва . Чна абур кьилиз акъуддай рекьер ва программаяр туьк l уьрнава . И кар патал чахъ инанмишвал , бес кьадар мумкинвилер ва къуватар авазва . Гьуьрметлу районэгьлияр ! Квез алукьнавай 2017 йис мубарак хьурай . ��ъуй Квехъ чандин сагъвал , хизанда бахтар , к l валахра агалкьунар хьурай . Къуй Ц l ийи йиса Квез ц l ийи шадвилер , ц l ийи умудар гъурай . « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил Ф . З . АГЬМЕДОВ .
+Ц l ийи йисуз куь кьилел Ислягьвални рагъ хьурай , Пудвишни пудкъанни вад Юкъуз чанар сагъ хьурай . Хуш хабарар къведай кьван Квелди чарар вигьиз хьуй , Куь туп l ар т l ар жедай кьван Агалкьунар кхьиз хьуй И . КЪАДИМОВ .
+Сагъвал хуьзвай чи инсанрин , Пешекарвиляй лап дерин , Къазанмишзавай аферин , Кьилин духтур ЦРБ дин Гьажибала Гьажиевичаз Ц l ийи йис мубарак !
+Гьуьрметлу районэгьлияр ! Куь сагъламвал хуьнин къуллугъда акъвазнавай медработникрин ч l ехи коллективди 2016йис к l валахда тайин тир агалкьунар аваз куьтягьна . Амма и карди чак архайинвал кутазвач . Чи вилик ц l ийи ва мадни ч l ехи везифаяр акъвазнава . Чун яшамиш жезвайди четин вахт я . И вахт чна сабурлувилелди , инанмишвилелди ва дурумлувилелди кечирмишун лазим я . И четин девирда чна , райондин администрациядин патарив тупламиш хьана , яратмишдай ва тешкиллувилин къуватар тайин тир са мураддихъ рекье тун герек я . Гьуьрметлу районэгьлияр ! За Квез медработникрин ва жуван т l варунихъай алукьнавай Ц l ийи 2017йис рик l ин сидкьидай мубаракзава . Къуй квехъ мягькем сагъвал ва яргъи уьмуьр хьурай . Гь . БЕГЛЕРОВ , ЦРБ дин кьилин духтур . Савадлувал , савадлувал . Лозунг хьурай к l валахда квез . Дерин акьул авай кьилер , Бул жедайвал дамахда квез . Абур вири Самур дере , Дуьз бегьердиз гъидайбур хьуй . Уьмуьрдин рехъ яргъал акваз , Халкьдин къадир чидайбур хьуй . Къе культура чи халкьдиз , Нефес хьиз герек я . Культура квай уьмуьрни , Женнет хьтин гуьрчег я . Къе виринра адаз кьец l, Гудайла квез хуш тахьуй . Культурадин ишигъра , Куь къуватар буш тахьуй .
+АЛАТАЙ ЙИСАН декабрдин вацра муниципальный райондин Администрацияда райондин Собраниедин депутатрин нубатдин сессия кьиле фена . Анал гьялай месэлайрикай сад Магьарамдхуьруьн 1нумрадин спортивный комплексдиз Афгъанистандин дяведа телеф хьайи чи лезги хва , Советрин Союздин Игит Абас Исрафилован т l вар гун тир . Райондин Собраниедин депутатри рейсадвилелди сес гуналди спорткомлексдиз Советрин Союздин Игит Абас Исрафилован т l вар гунин къарар кьабулна .. Магьарамдхуьруьн афгъанвийрин Советдин председатель Гьабидин Алиева Афгъанистандин дяведин иштиракчийрин т l варунихъай Магьарамдхуьруьн муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Загьидинович АГЬМЕДОВАЗ ва райондин депутатрин Собраниедин председатель Абубакар Магьамедович ХАНМАГЬАМЕДОВАЗ чпин теклиф кьилиз акъудунай еке тир чухсагъул лугьузва ва идахъ галаз сад хьиз алукьнавай Ц l ийи йисни мубаракзава . Гьабидин АЛИЕВ . Афгъанвийрин Советдин председатель .
+ЗА КХЬЕНВАЙ макъаладиз ихьтин кьил гун дуьшуьшдин кар туш . Адахъ вичин мана метлебни ава . Хожакъазмайрин М . К . Каз��еван т I варунихъ галай юкьван школада чухсагъул лугьуниз лайихлу малимар гзаф ава . Абурукай яз чавай Маллаева Алимат Алискеровнадин т I вар са шакни алачиз кьаз жеда . Алимат Алискеровнади чи школада 1976йисалай к I валахзава . Ада урус ч I алан ва литературадин тарсар гузва . Ам хъсан нетижаяр , алакьунар авай ва вичихъ масабуруз чешне къалуриз жедай тежриба авай малим я . Алимат Алискеровнади тарсар гузвай аялри урус ч I алай ва литературадай районда ва республикада кьиле физвай олимпиадайра хъсан чкаярни кьазва . Алимат Алискеровнадин предметдай аялри ЕГЭ , ОГЭ агалкьунралди вахкузва , абурукай хъсан гъавурда авай жуьреба жуьре пешекарар жезва . И мукьвара Алимат Алискеровнадин регьбервилик кваз 6 ва 7 классрин аялрихъ галаз « Поэзия А . С . Пушкина в музыке » литературадин вечер тухвана . Аялри хъсан гьазурвал аваз , ус тадвилелди иштиракна . Литературадин вечердиз теклифнавай мугьманриз А . Пушкинан уьмуьрдикай ва яратмишунрикай аялри авур суьгьбетар пара бегенмиш хьана . Маллаева Алимат Алискеровнадин намуслу зегьметдиз школадин администрациядин , диде бубайрин , аялрин патай еке гьуьрмет ава ва адаз вирида чухсагъул лугьузва . Заз чи школада к I елзавай вири аялрин , малимрин , чи диде бубайрин ва кьилди жуван т I варунихъай Алимат Алискеровнадиз алукьнавай Ц I ийи 2017йис рик I ин сидкьидай мубарак ийиз к I анзава . Магьамедэмин ЭСЕДОВ , Хожакъазмайрин юкьван школадин 6 классдин ученик .
+Гороскопди лугьузвайвал , К l екрен йис Ц l ийи йис , Бязибуру кьат l узвайвал , К l ек кик l идай къуш я пис . « Хуьре верч я вун , к l вале к l ек », Ахмурарда аялдиз . Ихьтин гафар ван хьайила Мад къведа зи хиялдиз : « К l ек будильник я демекдин » Югъ хьайила гьарайдай , Гьар экуьнахъ энгел тийиз Вахт чирзавай къарагъдай « К l ек хьиз чиниз гадар жемир », Лугьузва мад мисалди И туьнтвилер эхдани бес Чна къведай йисалди ? Мад Магьамед ГЬАЖИЕВАЧИ хуьруьнви алимди Ик l лагьанай к l екрекай чаз Чи гьуьрметлу малимди : « Я къизилдин жагъавай к l ек , Вун вуч фад фад къарагъзава . УЬ уь ягъиз кьуланфериз , На вуч гзаф гьарайзава ? Бес я , чан к l ек , эвер гьарай , Авудмир на чун ахварай . Экв хьайила ахпа гьарай , Ви мержандин вилериз кьий ».
+Райцентрдин кьилин школа Эхирни хъсан Чкадал ала , Идан себебни Адан къайгъуда Гьуьруьзат МАЛИМДИРЕКТОР ава . « Самурдин сес ».
+Лугьуда хьи , аялар чи гележег я . Заз къе дидебубайрихъ галаз сад хьиз гьа гележегдикай къайгъу ч l угвазвай чи аялриз чирвилер ва тербия гана халисан инсанар яз уьмуьрдин рекьел акъудзавай малимриз ва тербиячийриз рик l ин сидкьидай Ц l ийи йис мубаракиз к l анзава . Къуй квехъ мадни бегьерлувилелди к l валахдай сагъламвал ва хушбахтвал хьурай . Наби НАБИЕВ , « Ц l ийихуьруьн СОШ » МКОУ дин директор .
+МАЛУМ ТИРВАЛ , гьеле чи асирдал къведалди 200-300 йисарин вилик дегьзаманадин Индияда ч l урун к l екер к l валинбуруз , яшайишдихъ галаз кьадайбуруз элкъуьрна . Гьараюниз , ц l ийи югъ алукьзавайдакай хабар гуниз килигна , и къуш к l валинди хьана ва анжах античный Европада вечрен як , ахпа какаяр хуьрекдик ишлемишиз башламишна . Т l ебиатда къушарин гьар са дестеди кьилдин хсуси , чпиз ем жагъурдай , шарагар ахъайдай чкаяр кьазва . А чкаярни абуру маса къушарикай лап кьет l ендаказ хуьзва . Эркек къушарин арайра кьиле фидай акъажунра абурал неинки хер кьац l, гьатта кьиникьарни жезва . Гьавиляй т l ебиатди ак l туьк l уьрнава хьи , кук l унрал рик l алай к l екериз чпин территория , ивияр акъуд тавуна , к l евидаказ гьараюнар авуналди , чпин си хилдин векилриз кич l ерар гуналди хуьдай мумкинвал ганва . К l екре уь уь уь ягъун им « ина виридалайни кьилинди вуж ят l а » къалурун я . Къуншийриз бясчийриз герек чир жен участокдин иеси ва ана авай верчерин пачагь вуж ва гьим ят l а . К l екрен , иллаки ч l урунбурун гьараюнар им чпин территориядилай къеце маса къушарихъ галаз рахунин важиблу лишан я . К l валин к l екерини вири хуьруьз , верчер авай демекни галаз , вичиз и гьаятда авай ихтияррикай хабар гун давамарзава . Уь уь уь им маса к l екеризни эвер гун хьизни я , гьа са вахтунда , жаваб яз , муькуьбуруни гьарай хъийизва . Эгер гьаятда вичиз табий к l екре жаваб яз гьарагъайт l а , башчиди адал , жаваб хгуниз лайихлуди туширди яз гьисабуналди гьужумда .
+САЛАСА юкъуз , Магьарамдхуьре авай « Теремок » т I вар алай бахчада ц I ийи йисан сувариз талукьарнавай шадвилерин утренник кьиле фена . Бахчадин кьвед лагьай гъвеч I и дестеда Шагьнигер Женнетовадини Аминат Ферхатовади тербияламишзавай балаяр патал тешкилнавай утренник халис сувар хьана . Утренник тебрикдин гаф рахуналди Шагьнигер Женнетовади ачухна . Ахпа гъвеч I и дустари атанвай мугьманриз ши ирар к I елна , манияр лагьана , кьуьлер авуна ва гъвеч I и сегьнеяр къалурна . Аяз бубади балайриз пишкешар гана . Ихьтин мярекат тешкилунай , чпин балайрихъ галаз тербиядин рекьяй ихьтин к I валах тухунай диде бубайрин комитетди бахчадин руководстводиз ва тербиячийриз чухсагъул малумарна . Суварин шадвилер гьар са няметдив безетмишнавай суфрайрихъ давам хьана . Диде бубайрин комитет .
+Кркарин муниципальный тешкилатдин администрацияди , адан общественный Советдин председатель ИЛЬЯСОВ Мегьамедагъа рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , адан хизандиз ва амай вири мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР , КВЕЗ Ц I ИЙИ ЙИС МУБАРАКРАЙ ! ЦӀийи йисан сувар им неинки хъсан умудрин ва гуьзлемишзавай шад хабаррин вахт, гьакӀ цӀийи крарик кьил кутазвай легьзени я. Гьавиляй чна и сувар михьи гьиссер ва чӀехи умудар аваз къаршиламишни ийизва. Адавай хъсанвилихъ дегишвилер гуьзлемишзава. Къуй 20I8 –йис вири районэгьлияр патал агалкьунринди ва бегьерлу кӀвалахдинди, шад хабарринди хьурай. Къуй куь эрзиман мурадар ва умудар кьилиз акъатрай, куь хъсан фикирар ва планар уьмуьрдиз кечирмиш хьурай! Къуй квехъ мягькем сагъвал, ислягьвал, бахтар ва хушбахтвал хьурай!
+Яраб шумуд жуьре киц l ер Ават l а и дуьньяда ? Лап гзаф я абрун ЖИНСЕРВИШ жуьрени аквада . Ишаратдин гъавурдани Садбур тадиз акьада . Сад вафалу дуст жеда ваз , Сада бирдан вун кьада . Сад я сергьят хуьзвай аскер , Сад башк l ул хьиз руквада . Киц l икай ваз вафалу дуст Хьун , гьелбетда , хъсан я , Вун киц l ин дуст жез тахьурай , Ваз чир хьухь , вун инсан я .
+« Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Загьидинович АГЬМЕДОВАЗ ГЬУЬРМЕТЛУ Фарид Загьидинович , за квез , райондин руководстводиз ва вири районэгьлийриз алукьнавай 2018 лагьай Ц l ийи йис рик l ин сидкьидай мубаракзава . Эхиримжи йисара , Куь регьбервилик кваз , район экономикадинни яшайишдин вири хилерай инанмишвилелди вилик финал зун гзаф шад я ва и кардал , районэгьли яз , зани дамахзава . За квехъ гележегда мадни еке агалкьунар хьун гуьзлемишзава . Т . ИСМАИЛОВ , РД дин Халкьдин Собраниедин депутат .
+« Самурдин сес » газетдин коллективди 2018йис патал газет кхьинин карда активвилелди иштирак авур образованиедин Управлениедин начальник Абейдуллаев Улубегаз , ЦРБ дин кьилин духтур Беглеров Гьажибаладиз рик l ин сидкьидай чухсагъул ва баркалла лугьузва .
+Гьуьрметлу къелемдин юлдашар ! Квез алукьнавай Ц l ийи йис мубаракрай ! Чахъ галаз санал бегьерлувилелди к l валах авунай чухсагъул . Квез алукьнавай йисуз мягькем сагъвал , хизанда хушбахтвал хьун чи мурад я .
+АЛАТАЙ йисан эхирда кьиле фейи « Йисан малим -20I7» конкурсдин райондин этапдин гъалибчи , Советск хуьруьн юкьван школадин сифтегьан классрин малим , гьуьрметлу коллега , играми диде Мамедгьуьсейнова Анжела Къагьримановнадиз хьанвай агалкьун ва алукьзавай ц I ийи йис рик I ин сидкьидай мубаракзава ва ихьтин ч I алар багъишзава : Ви чирвилерин залан парар Гъвеч I и балайриз багъишиз . Йисан малим лагьай пак т I вар Алакьна валай къазанмишиз . Мубарак хьуй ваз и сувар Ви кеспидик берекат хьуй . Ц I ийи йисуз ц I ийи т I варар Къазанмишдай къуватар хьуй ! ДЕРБЕНТ шегьердин къадим Нарын къеледа 20I7 – йисан июлдин вацра кьиле фейи « Лезги сес » конкурс – фестивалда иштиракай ашукь Айдунни ва Советск хуьруьн юкьван школадин малим Эсфира Хаспулатова галай дуэт ( Магьарамдхуьруьн район ) гъалиб хьанай . Адет хьанвайвал , и конкурс фестиваль гьар йисуз кьиле тухузва . Декабрдин вацра « Дербент перекресток цивилизаций » лишандик кваз кьиле фейи фестиваль форумда чи уст I арри агалкьун тикрарна ва « Виридалай хъсан дуэт » номинацияда гъалиб хьана . Къейд тавуна жедач абуру тамамарай « Квара гичин » манидин музыкани ч I алар Эсфира малимди теснифнавайбур я . Ихьтин бажарагълу дуэтдиз шиирдалди тебрикзава ; Чи уст I аррин сесер ширин , Тамамарай « Квара – гичин », Тахьуй валлагь куьн чи вилин . Куьн райондин дамах я . 20I7 – ЙИСУЗ гьар жуьре турн��рра , чемпионатра , анжах к I венк I вечи чкайриз лайихлу хьайи , Европадин чемпион т I вар къазанмишай , райондин « Самур » спортшколадин тербиячи Мурадхан Зингьароваз ; Муьт I уьгъарай Европадин майдан , Дамахзава вал Мурадхан , Ви гьар са женг дяве хьана , Ви бахтунин вяде хьана . Къазанмишай дережаяр , Ви багърийриз язва сувар , Ви гъалибвилер чна гуьзетда , Тебрикдайвал чи газетдай . Къати хьуй куь чуьнгуьрдин сес , Чанда хкахь тийир гьевес , Квехъ сагъ чанни ширин мез , Хьун т I алабда элкъвез элкъвез .
+МАЦАРИН хуьр Ахцегь райондин дагълух , къадимлу , малдарвилел машгъул хьайи , мишекъат шарт I арини , дарвили гзаф итимар кьил хуьз Азербайжандиз , Юкьван Азиядиз рекье тур хуьрерикай са хуьр тир . Рагьметлу Абдурагьманов Абдулмелик бубадин хизанни абурукай сад тир . Кьисметди Мацарин хуьруьн жемят Магьарамдхуьруьн райондин Буткъазмайрал акъудна . Гьеле Мацарин хуьре амаз Абдулмелик бубадин гадайри Сефермеликани Сабира малимвилин пешеяр хкяна , армиядин жергейра къуллугъна хтана , чпин пешедай к I валах ийиз башламишна . Сефермелика биологиядин , Сабира урус ч I аланни ва эдебиятдин тарсар гуз башламишна . Сабир малимди директорвилин ве зифаярни кьилиз акъудна . Исятда Сабир малимди Буткъазмайрин юкьван школада к I валахзава . Вичин к I валахдин рекьяй агалкьунар хьуниз килигна ам РФ дин умуми образованиедин Гьуьрметдин т I варц I из ва грамотайриз лайихлу хьана . Сабир малимдин веледар тир Райидадини Навруза чпин бубадилай ва имидилай чешне къачуна малимвилин пеше хкяна . Райида Сулейман Стальский райондин Шихит хуьруьн юкьван школадин директор я . Дербентдин педагогвилин колледж агалкьунралди акьалт I арна , Навруз армиядин жергейриз фена . Исятда Навруза вичин бубадихъ галаз къуьнкъуьне туна гъвеч I и аялриз чирвилер гузва . Кьилин категориядин малим яз Навруза алай девирдихъ галаз кьадайвал компьютердин технологиядиз кьет I ен фикир гузва . Интернетда адаз вичин сайт ( чин ) ава . Малимриз проектар , ачух тарсарин планар , портфолияр туьк I уьриз куьмек гузва . Вичин хсуси видео камерадин куьмекдалди малимрин , к I елзавайбурун яратмишунар , школада , хуьре жезвай шадвилин мярекатар арадал акъудзава . Вичин к I валахда школадин ва райондин методобъединенийрихъ галаз сих алакъа хуьзва , докладар ийизва . Вичин , школадин дережа патал Навруз малимди 20I5 ва 20I7 – йисара « Йисан малим » конкурсра иштиракна . 20I7 йисан конкурсда Навруз мадимди « Настойчивость в достижении целей » ( мурад кьилиз акъудун патал алахъзавай , къастунал к I еви инсан ) номинациядай сад лагьай чка кьуна . Идалай кьулухъни Навруз малимди « Йисан малим » конкурсда агалкьунралди иштирак ийидайдахъ чун инанмиш я . Алукьзавай 20I8ЙИС малимрин коллективди Сабир малимдиз , Райидадиз , Наврузаз ва абурун хизанриз рик I ин сидкьидай мабуракзава . Къуй квехъ мадни еке агалкьунар хьурай . Желил ЖЕЛИЛОВ .
+ХУЖАКЪАЗМАЙРИН М . К . Казиеван т I варунихъ галай школада к I елзавай Умарова Серинат Абдулказимовади чи коллективда I997ЙИСАЛАЙ инихъ к I валахзава . Ада жуьребажуьре везифаяр тамамарна . Гьар гьи хиле к I валахнат I ани , Серинат малимди вич хци рик I авай , вири патарихъай кьет I ен чирвилер ва кар алакьдай чешнелу малим яз къалурна . Ада тербия гайи аялри « Права человека глазами ребенка » конкурсда 1 ва 2чкаяр кьуна , грамотайриз лайихлу хьана . Серинат хъсан малим хьиз , гьак I тешкилатчини я . Вичел тапшурмишай кар ада пакадал вегьедач , вахтунда истемишзавай къанунралди тамамарда . Алай вахтунда Умарова Серината чи школада гьазурвилин группа кьиле тухузва . Гьар пакамахъ ада милайимдаказ аялар ва абурун диде бубаяр кьабулзава , абурухъ галаз еке рафтарвал хуьзва . Вичин пешедал рик I алай Серината аялрихъ галаз тешкилзавай к I валах абур паталди ч I ехи сувар я . Вичин тарсара программа ФГОС дай истемишзавай тадаракар ишлемишиз аялрин чирвилер хкажзава . Серинат малимди агъуз тир классра к I валахзавай малимрив к I елиз , кхьиз , гьисабиз вердиш хьанвай тамам аялар вахкузва . Адан к I валахдилай са малимар ваъ , гьак I дидебубаярни рази я ва адаз чухсагъул лугьузва . Ихьтин гьуьрмет школадин администрациядин ва дидебубайрин патай къазанмишун т I имил к I валах туш . Къуй , Серинат хьтин малимар чахъ гзаф хьурай , къуй Ц I ийи йисуз адаз ц I ийи агалкьунрихъ даим камар къачудай сагъвал гурай . М . АБАСОВА .
+ГАТУН эхирра банкара арадал атай т I урфанди Аяз Бубадин дувуларни тамамвилелди бушарна . Ц I ийи йис алукьдалди хсуси бюджетдин кьил – кьилел хкун патал ч I угур алахъунрини нетижа ганач . Государстводин куьмекдикайни тамамвилелди умуд ат I ана . Аяз Буба хозрасчетдал эляч I униз мажбур хьана . Вири уьлкве базардиз элкъвенва . Маса чара авач , гьа алакъайрикай жувани менфят къачуна к I анда . Лагьана авуна . Аяз Бубади шив хьтин « Волга » маса гана тачка хьтин « Запорожец » къачуна . Амукьай пул Ц I ийи йисан савкьватар къачуниз чара авуна . Аяз Буба вац I ун а пата авай « Пелел » рекье гьатна . ( Инсанрин лугьунриз килигна ана шейэр чи патарилай булни ялда , ужузни ). « Къизил муькъвел » агакьайла ам акъвазарна ва машиндай эвич I ун эмирна . Аяз Бубадиз хъел атана , амма винелди акъуднач . Акси яз хъуьтуьл сесиналди лагьана : Зун Аяз Буба я . Зак тади ква . Вун нин буба ят I а заз чидач , амма им карантиндин пост я . Инал вири ахтармишдай , незир алайда садакьа гудай садавайни ч I уриз тежедай адет ава . Гьавиляй ахъагъа ви машиндин багажник . Ик I лагьана постунин иеси машиндин кьулухъ фена гъилерни эч I ез яна акъвазна . Аяз Бубадин п I узарар са жизви юзана , вилер хъуьрена . Ам вичихъ галаз рахазвай кас тама авай мегъуьн к I анч I унилай са куьналдини тафаватлу тежезвайдан гъавурда акьуна . Ада сиви чуькьни тавуна « Запорожецдин » кьулухъ галай копот хкажна . Вагь ! Багажникда авай и мотор вучтинди я ? Ам гваз завай вун сергьятдилай ахъагъиз жедач . Физ к I анзават I а , хатур хьурай ваз , ам инал тур , хкведайла вахчу , к I евивална постунал алайда . Ам авудайла финихъ метлеб амукьзавач , ч I ехиди . За ам маса гуз ваъ , ремонт ийиз тухузва . К I ант I а хкведайла ахтармиш хъия . Ам гьа алай чкадал аламукьда . Аяз Бубади ваз гаф гузва ,лагьана гъил жибиндиз вегьена . Эхирни Аяз Бубадин захавили постунин иеси бушарна . Адаз фидай ихтияр гана , амма шарт I уналди : мотор хкведайлани багажникда амукьун герек я . « Агь фугъара ,фикирна Аяз Бубади , -« Запорожецдин » мотор вилик жедайди яни , тахьайт I а адан чка кьулухъ кьил яни чин тийидай вал и пост гьик I ихтибарнавайди ят I а ». Аяз Бубади гьамиша хьиз , и сефердани вичин гаф хвена : элкъвена хкведайлани мотор « Запорожецдин » кьулухъ галай « багажникда » амалда .
+Къвезва , къвезва Ц l ийи йис чаз , Аяз буба к l венк l ве аваз . Дагъни дере , тепе ат l уз , Шад суьгьбетар , алхишар гваз . Фургъунд чархар цаварай къвез , Куркурд ванер япариз къвез . Ц l ийи йисан савкьватар гваз , Аяз буба мугьман я чаз . Лацу бармак алаз кьилел , Яц l у кавал алаз вичел . Яргъи чуру , ачух чин гваз , Атанва вич , лап эркин яз . Елкадилай элкъвезва чун , Живед Ханум юкьва туна . Кьуьлер ийиз , хъуьрезва чун , Аяз буба хьанвач яргъа . Аялри чпин гьунарар , Аяз бубадиз къалурзава . Ада вичин савкьватар , Вирибуруз пишкешзава . Гзаф шад я аялар Гъиле кьуна савкьватар . Сада садаз ийизва , Ц l ийи йисан тебрикар . Саласа ГЬАЖИМЕТОВА . Гъепцегьрин хуьр .
+СА КАСДИ газетдиз гам храдай паб к l анзава лагьана са шумудра малумат гана . Эхир сада хабар кьазва : Яда , гам храдай паб чарасуз яни ? Гам храз чин тийидайди хьайит l а жедачни ? Жедай , эгер зи к l вале хъфей папа куьтягь тавунвай гамунин кьат l амачирт l а . * * * ПАПА ИТИМДИЗ модаяр авай журналдай эхиримжи хабарар гузва : Ц l и модадиз , чан итим , итимрин дуьгмеяр квачир пенжекар акъатда . Ахьтин модадай зун физ ц l увад йис я . * * * ПАТРУМДАШНИ чанта къачуна гъуьрчехъан к l валяй экъеч l на . К l валин вилик квай синел акъатайла папа гуьгъуьниз гьарайзава : Я итим , тфенг рик l елай фена , хтана тфенг вахчу . Ма гила хьана , чан паб , рекьелай элкъуьн хъсан кар туш , к l валах туьк l уьдач .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр ! Ингье , чна мад са йис тарихдиз рекье хтуна ва Ц l ийи йис хушвилелди кьадулнава . Чна тарихдиз рахкурзавай , ц l ийиз кьабулнавай йисар райондин зегьметчийрин , республикадин руководстводин ва гьар са касди вичин намусдин вилик вахкузвай четин ва жавабдар имтигьан я . Куьрелди лугьун хьайит l а , 2018йис чна экономикадинни яшайишдин жигьетдай вилик финалди , агьалийрин дуланажагъдин шарт l ар хъсанаруналди , республикадин руководстводин аферин алаз лишанлу авуна .
+Чна йисан къене тухванвай к l валахрин делилрай аквазвайвал , чи район экономикадинни яшайишдин рекьяй пакагьан йикъахъ инанмиш яз , йис йисандавай еришар егинариз , нетижаяр хъсанариз виликди физва . Ида чак са к l усни архайинвал ва дамах кутазвач . Вилик акъвазнавай везифайри чун вири къуватар желб авуниз , вири мумкинвилер кардик кутуниз мажбурзава . Райондин сергьятар , к l валахрин кьадарар , вилик акъвазнавай везифаяр , иллаки агьалийрин игьтияжар лап екебур я . За зи вилик газетдин суварин нумрада Райадминистрацияди авур к l валахдин гьахъ гьисаб авунин везифа эцигнавачир . Йисан къене авунвай к l валахрин кьадарни т l имил туш , вилик акъвазнавай месэлайрин кьадарни лап гзаф я . Абурун гьакъиндай , чун гележегда гегьеншдиз рахада . Ц I ийи йисан сувар им неинки хъсан умудрин ва гуьзлемишзавай шад хабаррин вахт , гьак I ц I ийи крарик кьил кутазвай легьзени я . Гьави ляй чна и сувар михьи гьиссер ва ч I ехи умудар аваз къаршиламишни ийизва . Адавай хъсанвилихъ дегишвилер гуьзлемишзава . Къуй 20I9 – йис вири районэгьлияр патал агалкьунринди ва бегьерлу к I валахринди , шад хабарринди хьурай . Къуй куь эрзиман мурадар ва умудар кьилиз акъатрай , куь хъсан фикирар ва планар уьмуьрдиз кечирмиш хьурай ! Къуй квехъ мягькем сагъвал , ислягьвал , бахтар ва хушбахтвал хьурай !
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр , райондин здравоохранениедин работникри 2018йис к l валахда гьисс ийидай хьтин нетижаяр аваз куьтягьна . Гьукуматди кьабулнавай закондихъ галаз кьадайвал , кьезилвилер авай ветеранризни инвалидриз пулсуз дарманар гунин , вишералди инсанар дири хъувунин , азарлуйриз гузвай т l уьн хъун хъсанарунин ва абур вахт вахтунда герек тир рапаралдини дарманралди таъминарунин карда ЦРБ дин участковый больницадин , хуьруьн врачебный 5 амбулаторийдинни 22 ФАП дин , санлай 110 духтурдини 354 юкьван медицинадин персоналди гьакъисагъвилелди зегьмет ч l угвазва . Ихтияр це , вири медработникрин т l варунихъай квез алукьнавай 2019йис мубарак ийидай . Къуй квехъ мягькем сагъвал ва к l убанвал хьурай . Чун гележегдани куь сагъламвилин къаравулда уяхдиз акъваздайдахъ инанмиш хьухь . ГЬ . БЕГЛЕРОВ , ЦРБ дин кьилин духтур .
+ЛУГЬУДА ХЬИ , аялар чи гележег я . Чаз къе диде бубайрихъ галаз сад хьиз гьа гележегдикай къайгъу ч l угвазвай , чи аялриз чирвилер ва тербия гана халисан инсанар яз уьмуьрдин рекьел акъудзавай малимриз ва тербиячийриз рик l ин сидкьидай Ц l ийи йис мубаракиз к l анзава . Къуй квехъ мадни бегьерлувилелди к l валахдай сагъламвал ва хушбахтвал хьурай . « Самурдин сес » газетдин коллектив .
+ГЬАР са кар авурдалай гуьгъуьниз адан нетижаяр кьун , хъсан пис терефриз къимет гун адетдиз элкъвенва . Ик I гьар йисан эхирда кьилди ксари , спортсменри , алверчийри , малимри , духтурри ва вири идарайри чпи кечирмишай йисан нетижаяр кьазва . Иниз килигна чи корреспондент Афисат Айдемирова МР дин хуьруьн майишатдин управлениедин начальник Рагьимханов Ферудинахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва са шумуд суал гана .
+Ферудин Эдуардович , акьалт I навай 20I8ЙИС хуьруьн майишатдин хилез регьбервал гузвайбур ва и хиле зегьмет ч I угвазвайбур патал гьихьтинди хьана ? Мад са йис хъсан нетижаяр аваз акьалт I на лагьайт I а чун ягъалмиш жедач . 20I8ЙИСУЗ райондин хуьруьн майишатдин хиле 35II млн . манатдин валовый продукция гьасилнава . Абурукай 2845,6 млн . манат набататвиляй , 665,4 млн . манат малдарвиляй хьанва . Райондин хуьруьн майишатдин товарар гьасилзавайбуру 24 426 млн . манат налогар ганва . И йисуз планламишнавай 3780 гектарда гатфарин техилар , 2930 гектарда емишар , 360 гектарда гьажибугъдаяр , 370 гектарда картуфар ва 80 гектарда халид салар цана . 2970 гектар чилелай 86 3I0 тонндив агакьна майваяр к I ват I нава . Абурукай I0 360 тонн картуфар , 43 7I0 тонн емишар , 2I84 тонн халияр , 4I 250 тонн алафар , яни 40275 тонн векьер ва III5 тонн самар гьазурнава . 850 гектар чил гьалнава ва I50 гектарда зулун къацар цанва . Багъманчивилин хиле гьихьтин гьалар ава ? Алай йисан январдин вацран делилрай малум тирвал , кутунвай 57I3 гектар багълар ава ва абурукай 4857 гектар емишар гъизвайбур я . 20I7ЙИСУЗ 46I гектар багълар кутунай . 20I8ЙИСУЗ пландик квай I50 гектардикай I20 гектарда багълар кутунва . Идалай гъейри районда 2I53 гектар уьзуьмлухар ава ва I832 гектар бегьер гузвайбур я . Районда 2 КФХ , I ИП , ва ЛПХ уьзуьмар гьасилунал машгъул я . 20I5 ва 20I8 йисара виш гектарда жегьил уьзуьмлухар кутунва . Ферудин Эдуардович , малдарчивилин хилекай куьрелди ихтилат авурт I а жедачни ? Райондин вири жуьредин майишатра санлай къачурла 20 627 ири карч алай , абурукай 9727 калер , 23 I84 куьлуь карч алай гьайванар ва 360 агъзур къушар ава . Им гьелбетда алатай йисарив гекъигайла са кьадар виликди фенвайди аквазва . К I валахда четинвилер ацалтзавай месэлаяр гьибур я ? Гьелбетда техникадалди таъминарунин , яд гунин , гьасилай хуьруьн майишатдин продукция переработка ийидай чкаяр тахьунин месэлайра са кьадар четинвилер ацалтзава . Месела Тагьирхуьруьн ва Магьарамдхуьруьн консервияр гьазурдай заводри к I валахзавач . Инвестиция желб авунин кардиз районда кьет I ен фикир гузва . Месела , алай йисуз Чепелрин хуьре I40 гектар чилел « Сад » т I вар алай КФХ эцигзава . Фермервилин месэлайрив ц I ийиз эгеч I завай жегьилриз куьмек яз , грантар гузва . Яшайишдин шарт I ар хъсанрунин мураддалди кардик программадин рамкайра аваз , жегьил пешекарриз ва жегьил хизанриз 20I7-20I8ЙИСАРА государстводи гузвай къуват яз 5II8030 миллион манат ганва . Ферудин Эдуардович , ихьтин ачух суьгьбет авунай квез чухсагъул . Чухсагъул , мумкинвилерикай менфят къачуна заз вири районэгьлийриз алукьзавай ц I ийи йис мубаракиз к I анзава , къуй квехъ чандин мягькем сагъвал ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай !
+ГЬАР са инсандиз виридалайни багьа ва виридалайни мукьва чка ава . Им , гьелбетда , адан гъвеч I и Ватан я . Зазни ихьтин чка ава , амни зи хайи хуьр Хожаяр я . Чи хуьр акьван екеди тушт I ани , ана гуьрчег чкаяр т I имил авач . Хожаяр Самур вац I ун къерехдал эк I я хьанва . Пуд патахъай жуьреба жуьре емишрин багъларин юкьва гьатнава . Т I ебиатдикай рахайт I а , ам йисан вири вахтара гуьрчег я . Амма чи хуьруьн виридалайни ч I ехи девлет , ана яшамиш жезвай гьуьрметлу , мергьяматлу инсанар я . Гьар са касдиз вичин хайи хуьруьн тарих чир хьун лазим я . Акьалтзавай несилдиз яшлу ксари хуьруьн тарихдикай , хуьруьнвийрин баркаллу крарикай суьгьбетар авурт I а хъсан я . Зи хуьр акьван ч I ехи туш , амма Хожайрин хуьр заз виридалайни багьа я . Зи эрзиман мурад я , хайи хуьр виридалайни гуьрчег , аваданлуди хьун . Гьелбетда , чнани , акьалтзавай несилди и мурад кьилиз акъудун патал гзаф зегьмет ч I угуна к I анда . МУСТАФАЕВА Динара ,
+Хожакъазмайрин СОШ дин 8классдин ученица .
+ЧИ ШКОЛАДА гзаф кружокар кардик ква . Абурукай сад « Жегьил краевед » я . Марият Кухмазовнадин регьбервилик кваз чна гьар жуьре ахтармишунар кьиле тухузва , хуьруьн тарихдикай , машгьур хуьруьнвийрикай макъалаяр кхьизва , жуьреба жуьре гуьруьшар тешкилзава . Заз и мукьвара чна тухвай гуьруьшдикай ихтилат ийиз к I анзава . Чи мугьман малим , зегьметдин ветеран Алиев Мирземегьамед Алиевич тир . Мирземегьамед Алиевича чаз гзаф дерин мана авай суьгьбетар авуна , чи суалриз жавабар гана . Иллаки чи чирвилер вини куьгьне Хожакент хуьруькай деринбур хьана . Малимди чаз куьгьне хуьруьн тарихдикай , анин т I ебиатдикай , инсанриз хьайи четинвилерикай суьгьбетна . Гьелбетда , малимди чаз тербиядикайни гзаф ихтилатар авуна . Ч I уру крариз рехъ тагуниз , гьуьрметлудаказ яшамиш хьуниз , чирвилер къачуниз эвер гана . И гуьруьшди заз еке таъсир авуна . Ихьтин гуьруьшар гзаф хьайит I а , заз чиз , лап хъсан я . ЯГЬЯЕВА Суьрет ,
+Хожакъазмайрин СОШ дин 8классдин ученица .
+ГАТУН каникулар хьайила зун ч I ехи бубади вич дидедиз хайи дагъдин хуьруьз тухвана . Кьакьан дагъда авай и хуьр са вахтунда арандиз куьчарнай . Гила ина са к I вал ава , гьамни бубади вичиз ватандиз хтайла ял ядай чка хьурай лагьана эциг хъувунвай . Гатун вахтунда цуьквери безетмишнавай и дагълар акур инсан гьейран хьана амукьда . Хуьруьн мулкарилай , бубайрин уьруьшрилай сейр авурдалай кьулухъ чун к I вализ хтана , фу т I уьна . Йиф хьайила чун ксуз гьазур хьана , ахварал фидалди за бубадивай и хуьруькай са хъсан ихтилатат авун т I алабна . Яб це чан хтул лагьана ада . Дегь заманада и хуьруьз са гьинай ят I ани кьве кас атана ацукьна , кьуьзуь касни аял гада . Халкьди абуруз куьмекдалди са кьезил к I вал эцигна , жемятдик кьабулна . Кьуьзуьдан т I вар Асум тир гададинни Таргаб . Сад кьуьзуь , муькуьдни аял тирвиляй , абурувай к I валах жезвачир , инсанри гайи ризкьидалди яшамиш жезвай . Таргаб пара акьуллу аял тир , халкьди адаз рик I ин сидкьидай гьуьрметни ийидай . И гада аламатдин аял тир , амма и кардикай Асум бубадилай гъейри гьич садазни чидачир . Инсанри и гададин буба вуж я , ам гьина ава лугьуз хабарар кьурла , кьуьзуьда ам Ракъинин гада я лугьудай . А вахтара Ислам дин авайди ту��ир , инсанри гъуцариз икрамдай , ч I ехида лагьай гафунин ч I алахъ жедай . Куьн ч I алахъ тушт I а лугьудай Асум бубади са вахт къведа , квез анжах Таргабакай куьмек жеда , ада куьн еке ажалдикай хкудда . Гьак I хьунни авуна . Са хъуьт I уьз хуьре мусибат жив къвана , к I валер мурк I ади кьуна , инсанар аяздин есирда гьатна , гьайванар гишила рекьиз башламишна . Гила ви вахт атанва Таргаб , алад инсанриз куьмек це лагьана Асума , гада хуьруьн майдандал ракъурна , вич секиндиз
+ксана . Ракъинин гада живедин винелай рекьяй хьиз фена хуьруьн юкьван майдандал акъвазна , гъилер цавуз хкажна вичин бубади Ракъиниз минетна , инсанриз куьмек це лагьана .
+Са арадилай цавари ванер авуна , цифер къакъатна , Рагъ атана . Живер ц I рана , ятариз элкъвена хуьруьн к I анелай физвай к I амуз авахьна . Хуьр живедин есирдай акъатна , хвешивиляй пуд юкъуз зуьрне далдам яна . Таргабаз къизилдин пурар алай лацу балк I ан гьазурна , са гьафтедин къене ц I ийи к I валер эцигун хиве кьуна , уьмуьрлух т I уьн хъун гуда лагьана . Эй инсанар лагьана Асум бубади куьн пара сагърай авур теклифрай , амма куьне гьич садрани рик I елай алудмир ам нин гада ят I а , ракъиниз икрам ая , хъсан амалралди яшамиш хьухь , зегьмет ч I угу , чаз акуна , куьн хъсан инсанар тирди , гьак I хьайила квез вахтунда куьмек агакьна . Пис инсанриз чна куьмек гузвайди туш . Куьн сагърай . Са гьафтедилай и кьуьзуь касни аял гада хуьряй хъфена . Абур гьинихъ хъфенат I а гьич садазни акунни авунач ва чинни ийидач . Ихьтин риваят . Бес гьак I хьайила Баграт хтул лагьана бубади , инсанар хъсанбур хьана к I анда , абуруз вири патарихъай куьмекар жеда . Инсан вагьши хьайит I а адан уьмуьр куьруьди жеда . Бубадин ихтилатди таъсир авур зун ширин ахварал фена . Пакад юкъуз за бубадиз хъсан к I елда , ч I уру к I валахар мад хъийидач , диде бубадин ч I алаз килигда лагьана хиве кьуна , ва закай зурба спортсменни жез к I анзавайдакай ихтилат авуна . Аферин лагьанай бубади заз .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН М . Гьажиеван т I варунихъ галай юкьван школада тариф авуниз лайихлу малимар гзаф ава . Къенин зи ихтилат 9 лагьай классдин руководитель , инглис ч I алан малим Гамидова Таира Темирхановнадикай я . Заз са шумуд касдивай Таира малимдикай хуш келимаяр ван хьана . Садбуру ам хъсан , къени инсан , муькуьбуру къайгъудар диде , вафалу юлдаш , бязибуру камаллу малим я лугьуз тарифарзавай . Таира малим чаз виридаз чидай рагьметлу Темирхан халудин ва Дилара малимдин руш я . Гъвеч I и ч I авалай Таирадин мурад малимвал авун тир . I997ЙИСУЗ лап хъсан къиметрал школа куьтягьай руш ДГПУДИН къеце патан ч I аларин факультетдик экеч I на . 2002йисуз анаг еке агалкьунралди акьалт I арна . Институт акьалт I арай жегьил руш инглис ч I алан малим яз гьа и школадиз хтана . Пешедал рик I алай жегьил малим к I валахдин вири сирерай кьил акъудиз , ачух тарсар тухуз , докладар к I елиз , классдилай къецяй гьар жуьре мярекатар тухуз ада аялрин фикир инглис ч I алал желбна . Сифте йикъалай башламишна ада вичин предмет аялриз к I анариз алахъна . Ч I ехи жезвай несилдиз тарсар гунин куьгьне къайдаяр мадни хъсанариз , алай аямдин мумкинвилерикай менфят къачуз вичин к I валах вилик ракъуриз алахънава . Декабрдин сифте кьилерай хьайи « Йисан малим » конкурсда муниципальный этапда вичин предметдай хъсан чирвилер къалурай Таира малимди садлагьай чка кьуна ва дипломдинни пулдин премиядин сагьибни хьана . Таира Iкатегориядин малимни я . К I валахдивай азад вахтунда зун аялриз генани дерин чирвилер гун патал инглис ч I алан жуьреба жуьре куьмекчи разработкаяр к I елунал машгъул я :лагьана малимди . Адаз вичин гъилик к I елзавай аялар гьар са аял хайи велед кьван багьа я . Гьавиляй аялризни Гамидова Таира Темирхановна хайи диде кьван к I анзава . Таира малим хъсан пешекар хьиз , играми дидени я . Ада вичин уьмуьрдин юлдаш Гамидов Мурад Январовичахъ галаз цуьк хьтин руш ва хва тербияламишзава . Гьуьрметлу Таира Темирхановна вун хьтин жегьил пешекарар амайбур патал халис чешне я . Ваз алукьнавай Ц I ийи йис мубаракрай . Ваз ви к I валахда мадни еке агалкьунар хьун чи мурад я . ЖАННА .
+ШУКУР хьурай Аллагьдиз, чахъ, лезгийрихъ, алатай девирра акьалтӀай гьунарар къалурай, вири дуьньядиз машгьур хьайи, тарихдин чинра садрани квахь тийидай гел тунвай кьегьал рухваярни рушар гзаф ава. Бубайрин крар рухвайри давамарда лугьудайвал, чи халкьдин милли дамах яз гьисабзавайбурун крар къенин юкъуз акьалтзавай несилри чешнелудаказ давамарзава. Лезги хуьрера бажарагълу рухваярни рушар гзаф ава. Абуру бубайрин ирс хуьзва, акьалтзавай несилди бубайрин крарни чешнедалди кьилиз акъуддайдахъ чун инанмиш я. Заз инал чпикай ихтилат ийиз кӀанзавай инсанар Магьерамдхуьруьн райондин Ярагъкъазмайрин хуьре яшамиш жезвай, чи баркаллу, уьтквем лезги бикеяр, Аллагьдин имамдин рекье михьи рикӀелди къуллугъзавай, Ибрагьимова Эмина, Къурбанова Яхши ва Рагьимханова Суьлгьижат халаяр я. И бикейри чпин хизанрин ва Ярагъкъазмайрин жемятдин куьмекдалди Вини Ярагърин хуьре авай куьгьне мискӀин къайдадик кутун хъувунва. Куьгьне чкӀанвай мискӀиндин чкадал цӀийи имарат хкаж хъувунва. Им Аллагьдин патай сувабар я. Эмина халади, Яхши халади ва а Суьлгьуьжат халади сив хуьнин суварин вилик чпиз къазанмишнавай. Къуй Аллагьди чпиз мадни зурба къуватар гурай ва аламай куьлуьшуьлуь кӀвалахар хъийидай сагъвални хьурай ва халкьдин патай куьмекни.
+Куь рикӀера шадвал хьурай, Квехъ уьмуьрда садвал хьурай, Жемят патай къимет хьурай, Хуьруьн къене гьуьрмет хьурай! И мукьвара гьа и мискӀиндин дараматда Ярагъ Мегьамедан тӀварунихъ вири Дагъустан республикадай мугьманар кӀватӀ хьана, зурба Мевлид кьиле фена. Къуй мевлидда иштирак авур вири стхайрин ва вахарин садакьаяр Аллагьди вичи кьабулрай, къуй вирибурун рикӀера авай мурадар кьилиз акъат��ай. Магьият ЖАРУЛЛАЕВА, Ярагъкъазмайрин юкьван школадин малим.
+Хожакъазмайрин СОШ дин 7классдин ученица .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! Къе чи сувар я. Чна Магьарамдхуьруьн район тешкил хьайидалай инихъ 80 йис тамам хьун къейдзава. Магьарамдхуьруьн район Ватандин ЧӀехи дяведин лап залан вахтунда 1943- йисуз тешкилна ва баркаллу рехъди фена. Амма, четинвилери райондин зегьметчияр анжах сад авуна. Магьарамдхуьруьн район камаллувал ва тежриба даях тир ва и кар чӀехи несилди жегьил несилдив агакьарун жуван район кӀан хьунин, ам вилик тухунин ва ада цуьк ахъагъун патал чандилайни гъил къачуна зегьмет чӀугунин замин я. Райондин кьилин девлет интернациональный девлетлу адетар хуьналди жуван райондинхушбахтвал патал дуствилелди ва садвилелди зегьмет чӀугвазвай ва яратмишзавай инсанар я. «Виридахъ галаз санал ва вири патал яшамиш хьун!»- ингье чи кӀвалахдин кьилин рехъ. Къе Магьарамдхуьруьн район республикадин емишринни майвайрин ва ципицӀрин бегьеррин хейлин пай битмишарзавай Дагъустандин хуьруьн майишатдин чӀехи районрикай сад я. Магьарамдхуьруьн район фенвай чӀехи рехъ Дагъустандин ва Россиядин тарихдин кьисметдивай чара ийиз тежедайди я. Исятда республикада Дагъустан Республикадин Кьил С. Меликован руководстводик кваз еридал гьалтайла вилик финин цӀийи девир кьиле физва. С. Меликова Дагъустан вилик тухун патал тайинарнавай проектар чун патал республика кризисдай акъуддай, инсанрин уьмуьрдин дережа ва агьваллувал дибдай хкаждай кӀвалахдин программа я. Гьуьрметлу районэгьлияр! Квехъ мягькем сагъламвал, хушбахтвал ва яратмишунрин рекье агалкьунар хьун чи гьар садан рикӀин мурад я.
+14- ОКТЯБРДИЗ, Магьарамдхуьруьн район тешкил хьайидалай инихъ 80 йис тамам хьуниз талукьарнавай юбилейдин шадвилер райцентрда тешкиллувилелди кьиле фена. Зулун бере тиртӀани, сувар яз къаршиламишзавай и югъ лап гатун югъ хьтин кьуд патахъ ракъинин нурар чкӀанвайди тир. Суварин мярекатар кьиле физвай райцентрдал алай культурадин макандиз дамахарнавай, сивел шадвилин хъвер, кӀвачера звер аваз районэгьлияр ахмиш жезвай. Культурадин макандин вилик Дагъустан Республикадин лайихлу работник Изам Улубеков кьиле авай зуьрнечийрин дестеди тамамарзавай чи халкьдин авазри гьар садан гуьгьуьл ачухарзавай. Дагъустан Республикадай атанвай багьа мугьманар къаршиламишай «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедов кьиле авай делегация емишрин хунчаяр гвай, милли парталар алай культурадин работникри кьуьлер авуналди къаршиламишна. Къейд авуна кӀанда, суварин шадвилериз республикадин саки вири шегьеррай, хуьрерай, къунши районрай, маса республикайрай мугьманар атанвай. 3
+Атанвай делегация райондин аграрийри ачухнавай хуьруьн майишатдин продукциядин выставкадиз мугьман хьана. Ахпа, абур Кефер патан Кавказдин къунши республикайри Карачаево- Черкесияди, Ингушетияди, Аланияди ачухнавай къуьлуьн выставкадихъ галаз таниш хьана. Музыкадин ван кьилеллаз культурадин макандин гьаятда райондин хуьрери ачухнавай майданрални мугьман хьана. И майданрал ачухнавай суфрайрал чи халкьдин тӀуьнар, милли музыкадин алатар, парталар, са гафуналди атанвай мугьманар чи халкьдин культурадихъ галаз тамамвилелди танишарзавай вири шартӀар тешкилнавай. Чи ата- бубайри ишлемишзавай алатар, парталар, гьа вахтара гьазурзавай гзаф тӀямлу хийирлу хуьрекар, 4 2
+месела гитӀ, тӀачӀ, натӀуфа, мехкӀуьт, давугъа, ашар, пчӀекар, афарар ва са жерге хейлин хуьрекар гьазурнавай. ГьакӀни, ачух майдандал эцигнавай хьра ва сачунал фуар чразвай ва гьабурун кьулухъ мангалрал шишер язавай. Ихьтин шикилар акур суварин гьар са иштиракчидин гуьгьуьлар къумбар тир. Гьар са майдандал илифзавай, мугьманри безетмишнавай суфрайрал алай наз-няметар дадмишзавай ва къимет гузвай. Еке шадвал ийидай са кӀвалах мад авай. Суварин вилик квай юкъуз Магьарамдхуьруьн райондин «Леки» тӀвар алай футболдин командади муьжуьд лагьай сеферда Дагъустандин чемпионатда гъалибвал къазанмишна. Им райондин юбилейдиз халис пишкеш хьана. ГьакӀни, райондин музейдин, библиотекадин, яратмишунри школайрин тербиячийри чпин гъилералди гьазурнавай имаратрин выставкайрини суварин майдандал кьетӀен чка кьунвай. Юбилейдиз атанвай Дагъустан республикадин Правительстводин Председателдин заместитель Рамазан Джафарова районэгьлийриз и сувар тебрикна, эхиримжи йисара райондихъ гьам экономикадин, образованиедин, хуьруьн майишатдин ва амай хилера хьанвай агалкьунрал гегьеншдиз 5 3
+акъвазна ва са жерге районэгьлийрив гьукуматдин наградаяр шад гьалара вахкана. Гуьгъуьнлай тебрикдин гаф рахай диндин крарин ва милли политикадин рекьяй министр Энрик Муслимова, ФЛНКА- дин Президент Васиф Гьасанова, МР- дин общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева ва са жерге мугьманри район тешкил хьайидалай инихъ фейи рекьикай, къазанмишнавай агалкьунрикай, къенин юкъуз тешкилнавай къулай шартӀарикай гегьеншдиз рахана ва район республикадин кӀвенкӀвечи районрин жергеда авайди къейдна. Суварин шадвилер мадни гурлу авунин мураддалди, чи гьевескар манидарри, патарай атанвай культурадин работникри гайи гегьенш концертди районэгьлийрин гуьгьуьлар мадни шадарна. Райондин суварин шадвилер нянин сятдин ругудаз юбилейдиз талукьарнавай салютар ягъуналди акьалтӀарна. А. АЙДЕМИРОВА. 4
+Хорельрин хуьруьн СОШДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2009- йисуз Гьамидов Бедуллагьаз гайи 05 АА 0091461- нумрадин аттетсат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез халкьдин садвилин югъ- государстводин важиблу сувар рикӀин сидкьидай МУБАРАКЗАВА.ЧИ уьлкведин вири халкьарин садвилин ва тупламишвилин нетижада чалай лап залан имтигьанрай экъечӀиз алакьна. Ид��лай кьулухъни гьакӀ жедайдахъ чун инанмиш я. Халкьарин садвилин сувар чаз чӀехи несилрин лап хъсан адетар ян тагана давамаруниз, Россиядин халкьарин садвал хуьниз эвер гузвай лишан я. Къуй ада квез ислягьвал, сагъламвал, хушбахтлувал гъурай. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрациядин кьил
+4- НОЯБРЬ чи уьлкведа Халкьдин садвилин югъ чӀехи сувар хьиз къейдда. И суварин дибда 1612- йисан вакъиаяр гьатнава. XVII- асирдин сифте кьилерай Россия Польшадинни Литвадин кьушунри кьунай. А девирда тамамвилелди чукӀунин, аслу туширвал ва кьилдинвал квадарунин къурхуллувилик акатай Россия гражданский дяведи
+кьунай. Гьа и чӀавуз Ватан хуьз халкь вич къарагъна. 1611- йисуз Нижний Новгородда земский староста Козьма Минина, уьлкве къутармишун патал гьарда вичихъ авай эхиримжидилайни гъил чӀугуниз эвер гуналди, халкьдин ополчение кӀватӀиз башламишна. Аниз халкьдин чӀехи пай къатарин векилар гьахьна. Князь Дмитрий Пожарский кьиле акъвазай ополчениедиз Казандай Пресвятой Богородицадин икона рекье туна. Лугьунриз килигна, аламатдин кар ийидай гьа и образ себеб яз 1612- йисан 4- ноябрдиз урусрин кьушунри гьужумдалди Китайшегьер къачуна ва Москва Польшадин интервентрикай азадна ва дявейрал, шулугърал эхир эцигна.
+АЛАТАЙ гьафтедин базар йикъара Магьарамдхуьруьн районда, Советрин Союздин игит Абас Исрафилован гьуьрметдай республикадин турнир тешкиллувилелди кьиле фена. Гьар йисуз тухузвай и турнир райондин тарихда хъсан адетдиз элкъвенва. Алай йисуз спорт
+дин и мярекат «Жегьилар террордиз акси я» ва «Чун сагълам уьмуьр патал я» лишандик кваз кьиле фена. Азаддиз кьуршахар кьунай тухвай и турнирдиз Дагъустандай, Астрахандай, Ставрополдай, Къазахстандай 300 шев агакьна спортсменар атанвай. Гьар йисуз тухузвай и турнирди акьалтзавай несилдиз спортдин рекьяй устадвал хкаждай, хъсан тежриба къачудай, дуствилин алакъаяр мягькемардай, хуьдай, жегьилар ватанпересвилин гьиссерал чӀехи ийидай мумукинвал гузва. Гъалибчийриз МР-ДИН руководстводин тӀварунихъай кубокар, Гьуьрметдин грамотаяр ва медалар гана. МРДИН руководстводи районда спорт ва физический культура вилик тухунин месэлайриз кьетӀен фикир гузва. Турнирдин эхирдай МР- дин кьил Фарид Агьмедова, турнир тешкиллувилелди кьиле тухуниз къуват гайи республикадин спортдин ва физический культурадин Министерстводиз чухсагъул малумарна.
+ГЪАПЦЕГЬАР- Магьарамдхуьруьн райондин гуьрчег хуьрерикай сад я. Хуьр аваданламишун, адан сергьятра михьивал хуьн, хуьре физвай гьар са кардик жуван пай кутун хуьруьн администрациядин хьиз, чи гьар садан буржини я. Ватандиз ийизвай гьуьрметни михьивилелай къайда-низам хуьнилай башламиш жезва. Са шумуд йис идалай вилик чи хуьруьн куьчейра авай гьалди къалабалух кутазвай. Арадал атанвай зир-зибилдин кӀунтӀари, эцигунар авурдалай гуьгъуьниз амукьай цементар, гравий, шебен ва къ��мадин гьамбаррин гъиляй я инсаривай, я улакьривай инихъанихъ физ жезвачир. Чун вердиш хьанвайвал, хъсан кьакьан гуьрчег кӀвалер, туьквенар, аптекаяр эцигзава, амма гьа эцигнавай дараматрин сергьятра кьванни михьивилер ийиз кӀанзавач. Гьар са шэъинихъ иеси кӀанда лугьудайвал, хуьруьн кьилиз Пиров Саид атайдалай инихъ са кьадар дегишвилер хьана. Гьелбетда, халкьдин куьмек галачиз са шэъни жедач. Санал тешкилай субботникри, кьиле тухвай рейдри, зир-зибил акъудунин месэлайри хуьруьн акунар михьиз дегишарна. ЗИР-ЗИБИЛ кадарунин месэла гьялун патал хуьруьн жемятди пул кӀватӀна тешкилай и кардилай вири рази яз амукьна. Хуьр чи виридан кӀвал я. Хуьруьн михьивилелай, къайда- низамдилай жемятдин культура чир жеда. Ша чун жув алай чка михьиз хуьз алахъин.
+Алай йисан 2- ноябрдиз, 71 йисан яшда аваз, РД-ДИН ва РФ-ДИН лайихлу юрист, ЖАБРАИЛОВ Магьамедтагьир Жабраилович рагьметдиз фена. Магьамедтагьир Жабраиловича 40 йисуз Дагъустан Республикадин прокуратурадин органра кӀвалахна. Яргъал йисара Магьарамдхуьруьн райондин прокурорни хьана. Гуьгъуьнлай Дербент райондин прокурорвиле кӀвалах давамарна. Гьа са вахтунда Магьамедтагьир Жабраиловича чи райондин общественный уьмуьрдани дерин гел туна. Гьамиша чи райондихъ галаз сигъ алакъа хвена. Отставкадиз фейила, 2017- йисалай 2019- йисалди Дагъустандин Огни шегьердин администрациядин кьилин куьмекчи яз, 2019- йисан ноябрдилай Дербент шегьерда кардик квай Экономикадинни праводин колледждин директордин куьмекчивиле кӀвалахна. Зегьмет чӀугур вири коллективра Магьамедтагьир Жабраиловичаз гьуьрмет авай, ам халисан пешекар ва камаллу несигьатчи тир. Магьарамдхуьруьн райондин прокуратурадин работникри рагьметлудан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+РД-ДИН общественный палатадин член Балабеков Юнус Ферзиллаевича Жабраилов Магьамедтагьир Жабраилович рагьметдиз финин гьакъиндай, адан хизандиз ва вири багърийриз дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+РАЙОНДИН «Самурдин сес» газетдин работникар, къе чна, чахъ галаз вири районэгьлийри, куь пешекарвилин сувар- вич тешкилайдалай инихъ 70 йис тамам хьанвай газетдин юбилей къейд ийизва. Райондин газет и 70 йисан девирда баркаллу рехъ фена. Район экономикадин, яшайишдин, политикадин ва культурадин жигьетдай вилик тухунин жигьетдай «Самурдин сес» газет районэгьлийрин трибуна, райондин къамат къалурзавай гуьзгуь яз, коллективрин тешкилатчи, жегьилрин тербиячи, несигьатчи яз ва райондин руководстводин пропагандист ва умудлу даях яз кьетӀен роль къугъвана. Акъатзавай газетдин гьар са нумрадай чаз журналистрин дурумлу ва гьакъисагъ зегьмет аквазва. За квез муниципальный райондин, адан Администрациядин ва кьилди жуван тӀварунихъай и баркаллу юбилей рикӀин сидкьидай мубаракзава. Квехъ чандин сагъвал, уьмуьр��а баркаллувал ва кӀвалахда мадни еке агалкьунар хьурай. Ф.З. АГЬМЕДОВ, МР-ДИН Администрациядин кьил.
+«Самурдин сес», салам, салам! Атанва ви къаршидиз. Аллагьяра ийиз икрам, Рахазва рикӀ хвешидиз. ЙИФ-ЮГЪ талгьуз, зегьмет алай, Чан эцигиз кӀвалахда. Аферин квез гьуьрмет авай, Гьамиша хьуй дамахда. Гьич садазни чӀурнач на чин, Илгьамдиз руьгь гана на. КӀанарна чаз на Лезги чил, Шумудахъ рикӀ кана на. Эхь, къе яшдиз эгьли хьанва, Ви бегьерар къалин я. Вун виридаз сейли хьанва, Чун ви къвалав къалин я. «Самурдин сес», хъуьтуьл шагьвар, Хуш я рикӀиз, мугьман хьиз. Вун хтай югъ я чаз сувар, Ава дустар гьейранриз…
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! Чи райондин газет «Коммунизм патал» кьил алаз, КПССДИН райкомдин ва райсоветдин исполкомдин орган яз 1951- йисан октябрдин вацра тешкилна. И 70 йисан девирда газет вакъиайрив ва жуьреба-жуьре малуматривни хабаррив ацӀай тамам уьмуьрдин рехъ фена. Газет тешкилай йикъалай башламишна къенин йикъалди адан кьилин тема хуьруьн майишат ва зегьметчи инсан хьана ва язва. Хуьруьн майишатдин ва карханайрин производствода яргъал йисара намуслувилелди кӀвалах авур, Ватандин ЧӀехи наградайриз ва къиметлу пишкешриз лайихлу хьайи, райондин ва республикадин Гьуьрметдин доскайриз акъатай ва гьуьрметдин лайихлу тӀвар къачур вишералди зарбачийрикай газетдин чинриз гзаф материалар акъатна ва исятдани акъатзава. Къейд ийиз кӀанзава хьи, и месэлайрай кхьенвай материалар вири тарифдинбур хьанач, абурун жергеда кимивилер хцидаказ критика ийизвай, кардик квачир резервияр ишлемиш тийизвай, мумкинвилер къалурзавай ва къиметлу теклифарни меслятар гузвай материаларни гзаф авай. Критикадин гьич са материални партиядин райкомди ва райсоветдин исполкомди фикир тагана ва я серенжемар кьабул тавуна тазвачир. Гьайиф хьи, СССР чкӀайдалай гуьгъуьниз, экономикадин, яшайишдин ва политикадин са кьадар месэлайрихъ галаз печатдин ролни са кьадар вахтунда агъуз аватна. Гьавиляй журналистривайни газетдин чинра «Макъалади ван авуна», «Чаз жаваб гузва» рубрикаяр ишлемишиз хъхьанач. Ачухдиз лагьайтӀа, газетдин чинриз критикадин материалар кьериз-цӀаруз акъатиз хьана. Вучиз лагьайтӀа, майишатрани карханайра агалкьунрилай кимивилер гзаф авай, чебни руководителрилай аслубур тушир. Гьаниз тамашна газетдин работникар майишатрин кӀвалахра авай кимивилерикай ваъ, абур арадиз атунин себебрикай ва арадай акъуддай рекьерикай рахуниз мажбур жезвай. Алай вахтунда чи обществодин уьмуьрда гзаф терефдин дегишвилер кьиле фена ва физва. Хуьрер къвердавай чӀехи, инсанар гзаф жезва. Агьалийрин кьадар артух хьунихъ галаз абурун игьтияжар хкаж жезвайдини чна гьиссзава. Гьавиляй администрацияди кьилин фикир инсанрин уьмуьрдин шартӀар хъсанардай, чиликай дуьзвилелди хийир къачудай серенжемар кьабулунал желбни ийизва. Гьаниз килигна чна чи газетдин чинра районэгьлийрин фикир гьа кӀвалахрал желбзава. Чалишмишвилери нетижа тагана тазвач. Дериндай фикир гайила эхиримжи йисара хъсан терефрихъ хьанвай дегишвилерин кьадар гзаф я. Инанмиш я, абур садани инкардач. Алатнавай 70 йисан девирда чи газетдин саки 8085 нумра акъатнава. Вири йисара ва вири нумрайра газетди кьилин фикир хуьруьн майишат вилик физвай гьалдиз, хуьрерин уьмуьрда жезвай еке дегишвилериз, район экономикадин жигьетдай мягькем жезвай гьалдиз ва инсанрин руьгьдин игьтияжар таъминаруниз гана ва гузва. Эхиримжи йисара райондин администрациядин куьмекдалди газетдин кӀвалахда дибдай дегишвилер тунва. Газетдин гафунин авторитет хкаж хъувуна, подписчикрин кьадар артухарна. Газетдин чинра «Райондин администрацияда» рубрикадик кваз гузвай материалрин кьадар гзаф хьанва. Идалди чна районэгьлийриз Райадминистрацияди тухузвай гзаф терефрин кӀвалахдикай ва райондин уьмуьрдикай мукьвал-мукьвал хабарар гузва. Идахъ галаз сад хьиз, чна чи гележегдин кӀвалахда райондин ва хуьрерин администрацийри, общественный тешкилатри, майишатринни карханайрин руководителри тешкилзавай ва кьиле тухузвай гзаф терефрин кӀвалахрикай, образованиедин, культурадин, медицинадин ва правоохранительный органрин уьмуьрдикай, дявединни зегьметдин ветеранрикай, диндин, марифатдин, тербиядин, тарихдин темайрай, чи райондин алимрикай, пата-къерехда яшамиш жезвай машгьур чи районэгьлийрикай жуьреба-жуьре макъалаяр кхьиниз гзаф фикир гузва.
+КьетӀендиз къейд ийиз кӀанзава хьи, газетди лезгийрин тарих чирунин месэладизни гзаф фикир гузва. Квез малум тирвал, чи районэгьли, Дагъустанда, Чечняда ва вири кеферпатан Кавказда тӀарикъатдин идеологиядин диб эцигай, Дагъустандинни Чечнядин пуд имамдин- Къазимагьамедан, Шамилан ва Гьамзат бегдин руьгьдин рагьбер шейх Магьамед Ярагъидикай чи газетди гзаф материалар гана ва гузва. Диндикай ва лезгийрин поэзиядин классикрин уьмуьрдикайни яратмишунрикай чи газетди кьван жуьреба-жуьре материалар гузвай газет Кьиблепатан Дагъустанда бажагьат ава. «Чи тарихдин чинар» рубрикади чи газетда вичиз исятдани мягькем чка кьунва. Лугьуз жеда хьи, алатнавай 70 йисан девирда, районэгьлийрин уьмуьрдиз талукь тир гьич са месэлани газетди вичин фикирдай акъуднач. Идахъ галаз сад хьиз, газет кӀелзавайбурал чна республикадин, Россиядин Федерациядин ва къецепатан уьлквейрин уьмуьрдайни тамам хабарар агакьарна ва агакьарзава. Акьалтзавай несилдиз ватанпересвилин, инсанпересвилин ва вири халкьарин арада ислягьвал, дуствал мягькемаруниз талукь тир материалар чи газетдин чинрай кими жезвач. И кар патал чна чи газет кӀелзавайбуруз чи алимрикай, яратмишунардай работникрикай, чи уьмуьрдин чешмеяр михьи ийизвай Исламдин алимрикай ва лезги литературадин классикрикай гегьенш малуматар гузва. Газетдин коллективди и яргъал йисара гзаф хъсан кӀвалахрик кьил кутуна ва абур, вичихъ авай мумкинвилериз тамашна, давамарзава. Заз къе, чи газетдин юбилей къейд ийизвай юкъуз, кьилди чухсагъул лугьузва кӀанзава, чаз газетдин кӀвалахда еке куьмек гайи ва къенин юкъузни гузвай, чпин шииррални репортажрал, пьесайрални кроссвордрал, жуьреба-жуьре макъалайрал чи газет генани гуьрчег ийизвай чи штатдик квачир корреспондентар тир Аллагьяр Абдулгьалимоваз, Нурудин Насруллаеваз, Абдулзагьир Атахановаз ва Фарид Фагьабоваз. Куь къелемар садрани акъваз тавурай, гьуьрметлу чи газетдин даяхар! Мад сеферда заз, квез виридаз чи юбилейда иштирак авунай чухсагъул лугьуз кӀанзава. Куьн вири сагърай! Р. АБДУРАГЬИМОВ,
+«Самурдин сес» газетдин кьилин редактор.
+25- НОЯБРДИЗ, Магьарамдхуьруьн районда I95I- йисуз тешкил хьайи ва къенин юкъузни кардик квай, «Самурдин сес» кьил алаз хайи лезги чӀалал акъатзавай жемиятдинни сиясатдин газетдин 70 йисан юбилей шад гьалара къейдна. Культурадин маканда кьиле фейи и шад мярекат МКУК отделдин директор Эседулагь Селимова ачухна ва тебрикдин гаф «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Загьидинович АГЬМЕДОВАЗ гана. ГЬУЬРМЕТЛУ юлдашар, къе чна райондин «Самурдин сес» газет тешкилайдалай инихъ 70 йис тамам жезвай газетдин юбилей къейд ийизва. Райондин газет и 70 йисан девирда баркаллу рехъ фена. Газет райондин къамат къалурзавай гуьзгуь я. Газет инсанар кӀвалахрал желбдай ва абур тешкилдай еке къуват я. Газет кӀвенкӀвечи тежриба раиж ийидай, несилар къагьриманвилин руьгьдал алаз тербияламишдай малим ва несигьатчи я. Газет неинки районда, гьакӀ республикада ва дуьньядин уьлквейра кьиле физвай вакъиайрикай вахт-вахтунда хабар гузвай умудлу чешмени я. Ам чна чи такьатралди тешкилнавай орган я. Адан кӀвалахда чи районэгьлийрин иштираквал гьикьван хъсанди, гьакъисагъвал гьикьван туькӀвейди, ачухвал гьикьван дуьзди хьайитӀа, адан таъсирлувал, карчивал ва гереквал гьакьван зурба жеда. Гьелбетда, 70 йис тарих патал са акьван еке вахт туштӀани, газет атай рекьиз элкъвена тамашун, авур кӀвалахдиз къимет гун ва нубатдин везифаяр тайинарун патал бес кьадар вахт алатнава. «Самурдин сес» газетдин чинриз ара-ара акъатзавай райондин тарихдикай ва производстводин кӀвалахрикай давамна кхьизвай макъалаяр кӀелайла аквазва хьи, дугъриданни, 70 йисан вахтунда газет баркаллу рехъ фенва ва вири и девирда район экономикадинни яшайишдин ва культурадинни образованиедин ва гьакӀ здравоохранениедин жигьетдай вилик тухунин карда адакай райондин администрациядиз умудлу даях ва куьмекчи хьана. И кардай къе чавай редакцияда кӀвалахай ва кӀвалахзавай газетдин уьмуьрда иштирак авур ва иштиракзавай вирибуруз
+аферин ва баркалла лугьуз жеда. Газетди асул гьисабдай кхьизвайди районда кьиле физвай кӀвалахрикай я. Райондин экономикадин, яшайишдин, политикадин ва культурадин вири хилера, гьар са майишатда, кархана��а ва идарада кӀвалахар гьикьван йигин еришралди вилик фейитӀа, газетдин чинриз акъудзавай материаларни метлебдиз гьакьван дерин ва кӀелиз хуш къведайбур жеда. За фикирзавайвал, «Самурдин сес» газетдин чинриз жанрайрин жигьетдай жуьреба-жуьре ва манадиз дерин макъалаяр акъатун дуьшуьшдин кар туш, им чалай чи кӀвалахрин вири хилера дегишвилер тваз алакьунин нетижа я. Гьуьрметлу юлдашар, «Самурдин сес» газет акъудунин карда иштирак авур ва иштирак ийизвай вирибуруз иллаки газетдин журналистриз ва вири работникриз за Муниципальный райондин администрациядин ва кьилди жуван тӀварунихъай чи райондин газетдин 70 йис тамам хьун мубаракзава. Мярекатдал рахай «Самурдин сес» газетдин кьилин редактор Расим Абдурагьимова, къелемдин юлдаш, РД- дин писателрин Союздин лезги секциядин председатель Владик Батманова, МР- дин МКУК отделдин директор Эседулагь Селимова 70 йисуз газетди кечирмишнавай рекьикай, хайи чӀал, культура хуьнин карда къугъвазвай ролдикай гегьеншдиз рахана ва редакциядин коллективдиз лайихлу юбилей мубаракна. Ахпа культурадин макандин гьевескар манидари тамамарай манийри мярекат мадни гурлу авуна. Райондин яратмишунрин школайрин тербиячийри чпин гъилералди тӀуькӀуьрнавай юбилейдин ядигарар редакциядин коллективди багьа пишкеш хьиз кьабулна.
+ЭХИРИМЖИ йисара чи уьлкведа демографиядин месэлайриз кьетӀен фикир гузва. Иллаки пайда хьайи коронавирусдин инфекция себеб яз арадал атай пандемиядин гьалар агьалияр патал лап четинбур хьана. Иниз килигна Гьукуматди иллаки аялар авай хизанриз и четин гьалара куьмек яз са жерге пособияр тайинарнава. Чи корреспондент Афисат Айдемирова Магьарамдхуьруьн райондин УЗСН- дин начальник Тамерлан Гьабибовахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адаз агьалийрив агакьзавай пособийрин гьакъиндай са жерге суалар гана.
+Дербент шегьерда хьанвай Гьабибов Тамерлан Абдуллагьовичан ери-бине Магьарамдхуьруьн райондин Чахчахрин хуьряй я. Дербентдин I8- нумрадин школа гуьгъуьнлай ДГУ- дин экономикадин факультет акьалтӀарна. Университет акьалтӀарай жегьил пешекар ДСК- дин бухгалтер яз кӀвалахал хьана. Вичин пак буржи тамамарна хтай Тамерлан Дербент шегьердин казначействода кӀвалахал хьана ва гьар жуьре къуллугъарна. Вад йисуз шегьердин ЦЗИТ- дин кьилин бухгалтер ва 20I0- йисалай Магьарамдхуьруьн райондин УСЗН- дин начальник яз кӀвалахзава. Тамерлана вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз кьве тербияллу велед уьмуьрдин шегьредал акъуднава.
+-ТАМЕРЛАН Абдуллагьович, къенин юкъуз УЗСН- дай гьихьтин пособияр гузва ва абур гузвайбурун жергейрик гьи агьалияр акатзава? - Къенин юкъуз чи Управлениеди муьжуьд жуьре пособияр гузва. Абурун жергедик гьар вацра гузвай, аял хьайила садра гузвай, аялдин йисни зур жедалди гузвай, сад лагьай аялдиз пуд йис жедалди гузвай, военный къуллугъчийрин папариз са сеферда гузвай, пуд йисалай ирид йисалди аялар авай хизанриз гузвай пособияр акатзава. Эгер диде-бубайри кӀвалахзавачтӀа абуруз пособияр гузвач. Кьабулиз жедай себебар авачир, кӀвалахрал алачир диде-бубайриз ихьтин пособияр гузвач. - Чи районда пособияр къачузвайбурун кьадар гьикьван я? - Алай вахтунда, районда 2000 хизанди йисни зур жедалди авай ва 4000 дав агакьна хизанри 3 йисалай 7 йис жедалди авай пособие къачузва. Текдиз аялдихъ гелкъвезвайбуруз кьве сеферда артух (428 манат) гузва. Са кьадар арзаяр МФЦ- дай ва Госуслугайрин порталдай ганва. Алай йисуз 2000 арза Госуслугайрай ганва. Арзаяр Госуслугайрай кьабулуни сифте нубатда агьалияр ахпа чи работникар патал са кьадар кьезилвилер арадал гъанва. Чи работникри агьалийрихъ галаз гъавурда тунин кӀвалахар тухузва, чна гьар жуьре буклетар гьазурна пайзава. И жигьетдай тухузвай кӀвалахдиз кьетӀен фикир гузва. - Дарда авай, гзаф аялар авай хизанриз гьихьтин куьмекар гуз жезва ва аялар патал гьихьтин кьезилвилер ава? - Дарда авай, пуд аялдилай виниз авай хизанрай сифте яз школадиз физвай аялриз 2000 манат пул ахъайзава. 5 аялдилай виниз хьайила I0 агъзур манат, кьветхверар хьайи дуьшуьшра 20 агъзур манат ва I0 лагьай аял хьайи вахтунда 300 агъзур манат гузва. Хуьрерин администрациядин кьилерихъ галаз меслят хьана инвалид аялар авай хизанрин патав физва, пулдин куьмекар, парталар ва ругуд вацра вахтунда агъа кӀанин мажибдин кьадардин такьатар гузва. КӀвалахал алачир, дарда авай хизанриз хсуси майишатар кутадай ва я гъвечӀи карчивилел машгъул жедай пулдин такьатар ахъайзава. Чпин бизнес ачухиз кӀанзавай 44 касдив куьмек яз пулдин такьатар агакьнава. Яни пекарнияр, массажрин кабинетар, салонар ачухнава. - Дарда авай хизанар гьикӀ дуьздал акъудзава? - Арза гайи йикъалай пуд варз вилик гьа хизандин доход ахтармишзава. Эгер хизанда гьар са касдал регионда яшамиш хьун патал тайинарнавай агъа кӀанин кьадар ацалтзавачтӀа дарда авай хизан яз гьисабзава. Чи регионда агъа кӀанин кьадар им I0 623 манат я. Ихьтин хизанар чи районда хейлин ава. Чна абурухъ галаз социальный икьрар кутӀунзава ва гьа кас кӀвалахал жедалди пуд вацран вахтунда мажибдин агъа кӀанин кьадарда аваз пособие тайинарзава. И жигьетдай чи учетдал 49 кас ала.
+КЪЕНЕПАТАН крарин къуллугъчийриз пешекарвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Ватандиз ва халкьдиз къуллугъ авунин лап хъсан адетар давамаруналди, куьне чи инсанрин секинвал уяхдиз хуьзва, тахсиркарвилерихъ галаз женг чӀугвазва. Полициядин къуллугъчийри кьунвай кьинез ва пешекарвилин буржидиз идалай кьулухъни вафалувал къалурдайдахъ инанмишвал ийизва. Чи райондин полициядин отдел уьлкведин полициядин виридалайни жегьил звенойрикай сад я. Ам Ватандин ЧӀехи дяве физвай 1943- йисуз арадал атана. Залан ва дар а вахтунда кӀвалах ичӀи чкадал башламишна. А чӀавуз кадрийрин месэла виридалайни хциди тир. Гьа ихьтин четин ва мишекъат шартӀара районда милиция кӀвачел акьалтун патал галатун тийижиз зегьмет чӀугур милициядин ветеранар чи рикӀера эбеди яз гьамишалугъ амукьда. Вич тешкил хьайи йикъалай инихъ чи райондин милициядин (полициядин) отделдини общественный къайда ва агьалийрин секинсузвал, хатасузвал хуьнин карда лайихлу пай кутунва. Полициядин работникриз чпин пак тир буржи гьакъисагъвилелди кьилиз акъудун патал я чпин къуватрин, я вахтунин гьайиф къвезвач. Квехъ мягькем сагъвал, къуллугъда агалкьунар хьун зи мурад я. «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин кьил Ф.З. АГЬМЕДОВ.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин Буткъазмайрин хуьряй тир старший сержант Жумруд Бабакшиева ва Ярагъкъазмайрин хуьряй тир ефрейтор Вазир Ахмедова къуллугъзавай, СВО-ДИН зонада авай войсковой частарин командованиеди «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид АГЬМЕДОВАН тӀварунихъ Чухсагъулдин чарар рекье тунва. Гьа ихьтин Чухсагъулдин чарар къуллугъ кьиле тухузвайбурун диде- бубайривни агакьарнава. Воинский частунин командованиеди, къуллугъдал рекье тунвай аскерар ватанпересвилин гьиссераллаз тербияламишунай, намуслувилелди къуллугъ кьиле тухунай, ислягь агьалияр, папар, аялар, Ватандин чӀехи дяведин ветеранар бандероврин нацистрикай хуьнин карда къалурай уьтквемвилерай чухсагъулар малумарна. ГьакӀни, СВО- дин зонада намуслувилелди къуллугъ тухунай ва неонацизмдал гъалибвал къазанмишунин кардик лайихлу пай кутунай Магьарамдхуьруьн райондин ЦӀийихуьруьн агьали Владимир Якубова къуллугъзавай войсковой частунайни МР- дин кьилин тӀварунихъ нубатдин Чухсагъулдин чар хтанва.
+МЕРГЬЯМАТЛУВИЛИН «ЛЕКИ» фондуни и мукьвара Магьарамдхуьруьн культурадин центрда Къиблепатан Дагъустандин школайра кӀелзавай ва лезги чӀалал шиирар кхьизвай аялрин арада махсус конкурс кьиле тухвана. Жюриди гъалибчияр агъадихъ галай къайдада хкяна: 1-чка Анжела РУСТАМОВАКУРХУЬРУЬН школа (пишкеш 20 агъзур манат); 2-чка Ибрагьим УЛУБЕКОВФИЛЕРИН хуьруьн школа(пишкеш 15 агъзур манат ); 3-чка Гуьлмира МЕЛИКОВАКУРХУЬРУЬН школа (пишкеш- 10 агъзур манат). ГьакӀни, хъсан шиирар кхьей ва кӀелай 21 аялдиз 1000 манатдин кьадарда аваз пулдин пишкешар гана. Къейд ийин хьи, мярекат тухун патал пулдин куьмек Ахцегь райондай тир меценат Нариман Гъазалиева гана. ЖАННА. ЧАЗ хабар хьайивал, и мукьвара Магьарамдхуьруьн райондин Филерин хуьруьн умуми образованиедин школадин физикадин малим Нуьгьова Пенкер Дашбалаевнадиз «Россиядин Федерациядин образованиедин хилен Гьуьрметлу къуллугъчи » лагьай тӀвар гана. Нуьгьова Пенкер Дашбалаевна 1956- йисан 17- октябрдиз Магьарамдхуьруьн райондин Азадогъли хуьре урус чӀаланни литературадин малим Дашбала Балажаевич ва Насиба АбдулмутӀалибовна Байрамоврин хизанда дидедиз хьана. Хуьруьн школада 4- класс акьалтӀарайдалай кьулухъ Пенкер малимди чирвилер къачунин рехъ, машгьур педагог Г��оргий Алексеевич Малкинан гъилик кваз, Дагъустандин Огни шегьердин «Дагъви дишегьлияр» интернатда давамарна. Идахъ галаз сад хьиз, Пенкера МГУДИН патав гвай вирисоюздин математикадин школада (ВЗМШ) заочнидаказ кӀелиз хьана. Нетижа яз, интернат агалкьунралди акьалтӀарайдалай кьулухъ ам Дагъустандин госуниверситетдин физикадин факультетдик экечӀна. ЖАННА.
+«РикӀел аламукьдай багъ»
+Арбе юкъуз, Уружбайрин хуьруьн юкьван школадин сергьятра, уьлкведи кьиле тухузвай дяведин махсус операциядин вахтунда телеф хьайи аскеррин Гьуьрметдай «РикӀел аламукьдай багъ» кутуна. Аскеррин Гьуьрметдай и багъ кутазвай мярекатда «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова, СВО- дин иштиракчийри, абурун аялри, Афгъанистандин гьерекатрин иштиракчийри, Общественный палатадин, образованиедин управлениедин векилри, волонтерри, малимри ва райондин администрациядин са жерге жавабдар работникри иштиракна. Мярекатдин иштиракчийри 50 дав агакьна шамахаждин ва емишрин 6
+къелемар цана. Ислягьвал патал чпин чанар гьайиф татай аскеррин гьуьрметдай кутунвай и багъди абурукай хурун зигьин акьалтзавай несилрал агакьарда. Чпин къуллугъ намуслувилелди кьиле тухвай, къуллугъдин вахтунда уьтквемвилер къалурай кьегьал рухвайрин жигьетдай рахай райондин регьберди, абуру авур игитвилер, Ватан хуьнин карда къалурай жуьрэтлувилер, чи рикӀера эбеди яз амукьдайди, акьалтзавай несилдиз чешне жедайди ва къенин юкъуз цанвай гьар са тар Ватандин интересар ва хатасузвал хвейи аскеррин гьакъиндай хурун зигьин яз амукьдайди лагьана. Къуллугъ тамамардайла телеф хьайи аскеррин Гьуьрметдай ихьтин рикӀел аламукьдай багълар райондин вири школайра кутвада. А. АЙДЕМИРОВА.
+«РикӀел аламукьдай багъ»
+*Англиядин духтурри уьгьуьдин дарманрихъ гузвай пул гарал гадарай мисал я лугьузва. Абуру чпин пациентриз мекьивилелай жезвай азарин лишанар малум хьайила, лимонни вирт кутуна чай хъун меслят къалурзава. Ахьтин чайди туьтуьхда ва бронхийра авай гъер бактериярни кваз акъудзава. *Давление агъуз аватайла са стакандавай уькӀуь яд хъун меслят къалурзава. ГьакӀни, фу тӀуьрдалай кьулухъ 2 г. кьел ишлемишайтӀа, давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда. *ДуркӀунра ва туькьуьлдин куркурда къванер авайла, чайдин са тӀурунавай газаррин тумунал са стакан яд илична, I0 декьикьада зайиф цӀал эцигна, ругуна, 30-40 декьикьада тада. Ахпа ам куьзна, йикъа 3-4 сеферда са истикандавайди ишлемишда. *Гзаф галатнавайла, хуьрекдин пуд тӀурунавай базиликдал са стакан ргазвай яд илична, 20 декьикьада тада. Ам ксудалди вилик хъвада.
+И МУКЬВАРА РФ-ДИН просвещениедин министерстводи къарар кьабулнава. Ада «Чирвилер къачунин карда кьетӀен
+агалкьунрай» 1- дережадин (къизилдин) ва 2- дережадин (гимищдин) медалар гунин къайда ва шартӀар тестикьарзава. ИкӀ, малум жезвайвал, къизилдин медаль къачун патал нетиж��яр кьазвай къиметар вири лап хъсанбур хьун лазим я. Идалайни гъейри, ученикди урус чӀалай ва мад са тарсунай ЕГЭ- дай 70 баллдилай тӀимил тушиз къазанмишун чарасуз я. Гимишдин медаль къачун патал нетижаяр кьазвай къиметрин арада кьудар кьведалай гзаф тарсарай хьун лазим туш. Идалайни гъейри, урус чӀалай ва мад са тарсунай ЕГЭ- дай 60 баллдилай тӀимил тушиз къазанмишун чарасуз я. РФ-ДИН просвещениедин министр Сергей Кравцован гафаралди, «Чирвилер къачунин карда кьетӀен агалкьунрай» кьве медалдизни ЕГЭДИН нетижайрал алава тир баллар гуда. Абитуриентриз гимишдин медалдай вини кьил 3 балл, къизилдин медалдай- 5 баллдив агакьна гуда. ЖАННА.
+И ЙИКЪАРА, Уружбайрин юкьван школада «Сад лагьайбурун гьерекат» лишандик кваз жегьилрин форум кьиле фена. Форумдиз хейлин жегьилар чи ва къунши Докъузпара, С.Сулейманан тӀварунихъ галай районрайни атанвай. Форум тебрикдин гаф рахуналди «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова ачухна. - Чаз виридаз малум тирвал, Россиядин Федерациядин Президент Владимир Путина 2022- йисан I4- июлдиз «Россиядин аялрин ва жегьилрин гьерекатдин гьакъиндай» Федеральный закон кьабулнай. 2022- йисалай башламишна «Сад лагьайбурун гьерекат» вири регионра кардик акатнава ва къенин юкъуз чи районда 28 отделениеди кӀвалахзава. Им еке мумкинвилер авай алем я. Ана гьар са аялдихъ вичиз хуш пеше хкядай, и карда фикирар сад тир инсанар, вафалу дустар жагъурдай, фикирдавай крар кьилиз акъуддай мумкинвал жезва. Жуван гьукуматдин халис ватанпересар хьун, жуван Ватан кӀан хьун, ам машгьур авун ва адал дамахун чи буржи я,- лагьана райондин регьберди. «Сад лагьайбурун гьерекат» акциядин сергьятра аваз, МР- дин регьберди и гьерекатдин иштиракчийрив паспортар шад гьалара вахкана. Гуьруьшдин вахтунда и гьерекатдин активистри МР- дин регьбердиз вичин хизандикай, ам фейи уьмуьрдин рекьикай хейлин суалар гана ва ватанпересвилин месэладай гегьенш суьгьбетар авуна. «Сад лагьайбурун гьерекат» форумди къалурайвал, райондин вири идарайри ихьтин мярекатра иштирак авуни чи жегьилар сад ийидай, абурун арада бажарагълубур дуьздал акъудай, аялринни малимрин алакъаяр мягькемардай мумкинвал гузвайди къалурна. А. АЙДЕМИРОВА.
+ГЬУЬРМЕТЛУ дишегьлияр! За квез Виридуьньядин дишегьлийрин югъ- чи халкьдин рикӀ алай сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава! Гатфар алукьунихъ галаз санал къаршиламишзавай и сувари дишегьлийриз авай гьуьрмет мадни артухарзава, адаз артухан чимивал, гуьзелвал гузва, ам ишигълу ийизва. Вири девирра дишегьлияр кӀвалин къул, чимивални экуьвал хуьзвайбур яз, гьакъисагъ зегьметчияр, камаллувилинни сабурлувилин, гуьзелвилинни фагьумлувилин ва руьгьдин чӀехивилинни михьивилин чешмеяр яз машгьур хьана. Куьне гьа ихьтин гуьзел лишанралди вири халкьдин патай лайихлу гьуьрметни къазанмишна. Куьне чун неинки экономикадин, яшайишдин ва культу��адин рекьяй вилик финик, гьакӀ чун руьгьдин рекьяйни мягькем хьуник, чилел ислягьвал хуьник акьалтӀай чӀехи пай кутазва. Квехъ мягькем сагъвал, хизанрин хушбахтвал ва дуланажагъдин генгвал хьун чи мурад я. Къуй чи Ватандин кьилел гьамишалугъ экуь ва михьи цав хьурай. Квез 8- Мартдин сувар мубаракрай, Гьуьрметлу дишегьлияр!
+«Магьарамдхуьруьн район» Муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+ДИШЕГЬЛИЙРИН сувар. Гатфарин муштулух. Уьмуьрдиз цицӀивал гузвай дидейрин зегьметдин ЮГЪ.ГЬИНАВА и гуьзел суварин тарихдин бине? I856- йисан мартдин 8- даз Нью-Йоркдин парчаяр храдай фабрикада кӀвалахзавай дишегьлияр чпин ихтиярар патал ичӀи къажгъанрин кӀанер гатаз куьчедиз экъечӀна. Абуру чпихъ гьахълу истемишунар авайдакай фабрикадин ва шегьердин сагьибар хабардарна. Дишегьлийри чпизни кӀелдай, зегьмет чӀугвадай, сиясатдал машгъул жедай ихтиярар истемишиз, маса уьлквейрани майданриз экъечӀиз хьана. I906- йисуз Санкт- Петербургда дишегьлияр патал высший технический училище кардик акатна. I909ЙИСУЗ гьа Нью-Йоркда сифте яз автомашинар гьалзавай дишегьлийрин акъажунар кьиле тухвана. I9I0- йисуз Копенгагенда кӀвалахзавай дишегьлийрин Международный 2- конференция кьиле фена. Анал дишегьлийриз азадвал гунин месэла кӀевиз эцигна. Германиядин социал- демократ партиядин дишегьлийрин дестедин башчи Клара Цеткина гьар йисуз ва са вахтунда дишегьлийрин сувар тухунин ва чпин ихтиярар тестикьарна, суварин югъни мартдин муьжуьд яз тайинарна. I9I3- йисуз дишегьлийрин международный югъ сифте яз Урусатдани къейдна. I975- йисуз а кьетӀен вакъиа ООН-ДИ дишегьлийрин Международный югъ яз мулумарна.
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДИН КЪАРШИДИЗ
+ВАТАНДИН ЧӀехи дяве куьтягь хьайидалай инихъ гзаф йисар алатнаватӀани, инсанрин рикӀелай дяведин вахтунин дарвилер, кьегьалвилер гьич алатзавач. Дяведин йисара бегьем рехъ галачир куьгьне хуьрера уьмуьр кечирмишай дагъвийрал тӀимил дарвилерни четинвилер ацалтнач. Хуьрерай гъиле яракь кьаз жедай вири фронтдиз фенай. Дяведиз фейи бубайрин, стхайрин, багърийрин чкаяр эвез авур дишегьлийрин хиве хуьруьнбур фалди, мал-къара алафралди таъминарунин, фронтдиз куьмекар гунин… везифаяр гьатна. Дишегьлийри вири четинвилеризни туькьуьлвилериз таб гана, югъйиф талгьана производстводин вири хилера гьакъисагъвилелди кӀвалахна. Туьрездалди цанар цаз, тумар гъилералди кутаз агъзурралди гектарра бегьерар битмишарна. Магьсулар мукалралди гуьз, цуьлер арабайра аваз хкиз, ратӀарал яцар, балкӀанар квай ругунар ишлемишиз гьар йисуз фронтдиз агъзур тонндив агакьна техил гана. Кьакьан бегьеррин сир, абур магьсулрихъ къайгъударвилелди гелкъуьн тир. ИкӀ дяведин йисара гьар са гектардай 20 центнердилай тӀимил тушиз техил кӀватӀ хъувур вахтар гзаф хьана. Техника авачиз, бегьем куьмекар галачиз четин шартӀара гьасилзавай ризкьидикай государстводин планарни ацӀурайла, колхозчийрин зегьметдин йикъарайни гайила, игьтияж авай майишатрив техил буржуна вугудай, базаррани гудайди амукьдай. Делилрай дяведин дар йисара дагъдин хуьрерин дишегьлийри чӀугур зегьмет аквазва. Четин йисара майишатдин дибдин хиле- малдарвиле зегьмет чӀугвазвайбурузни регьят тушир. Абурун зегьметар себеб яз гьайванрин кьадар тӀимил хьанач, государстводиз малдарвилин продуктар маса гунин тапшуругъар артухни алаз тамамарна. И кардихъ мал-къарадихъ иесивилелди гелкъуьнилайни абуруз гьар йисуз тух, чими кьуьд тешикилунай маса себеб авач. Аквазвайвал, дишегьлийри зегьметдин фронтда дурумлувилелди чешне къалурна, фронтда авайбур недай суьрсетдалди, чими парталралди таъминарун патал чанарилайни гъил къачуна зегьмет чӀугуна. Далу патан зегьметдиз къабил тир ва тушир гзаф дишегьлийри Гъалибвилин Югъ мукьва авуник чпин пайни кутуна. Тарихдин метлеб авай чӀехи Гъалибвал къазанмишуник гъвечӀи пай кутур абуруз несилри чеб гьамишалугъ буржлу яз гьисабзава. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+7- март, 2020- йис. ГУЬЗЕЛ дишегьли, диде, интеллигенциядин лайихлу векил, карчи, чи хъсан яр-дуст Милана Имируллаховна. Милана Имируллаховна Магьарамдхуьруьн райондин администрацияда 20I3- йисалай кӀвалахзава. Алай вахтунда райондин Собраниедин председательдин заместитель я. Адан акьуллувилелди, инсанрив эгечӀзавай тегьерда, абуруз куьмек гун патал ийизвай алахъунрал гьейранвал ийизвай чавай и дишегьлидин карчивилин алакьунриз, уьмуьрдин тежрибадиз, гьихьтин къуллугъдин сагьиб вич хьанатӀани, инсанрихъ адан рикӀ куниз фикир тагана акъвазиз жедач. Милана чидай инсанрин арадай адаз алхиш тийидай, адакай хъсан гафар рахан тийидай кас жегъидач. Гьа са вахтунда Милана халис, къайгъудар дидени я. Ада вичин хва Мурадаз хъсан тербия гана, чӀехи ийизва. Миланадин вичин руьгьдин вири чимивал, кӀанивал вичин хизандиз, мукьвабуруз багърийриз бахшзава. Вун хьтин хъсан дустунал вахъ галай ви юлдашри вал дамахзава. Гьуьрметлу Милана квез 8 Мартдин сувар мубаракрай. КӀвалахдин рекье квез генани еке агалкьунар хьун чи мурад я.
+ГЬЕЛЕ школада кӀелзавай чӀавуз Сакинат Абдулмуминовнадиз медсестравилин пеше иллаки хуш тир. Школа куьтягьайдалай гуьгъуьниз Сакинат Махачкъала шегьердин медучилищедик экечӀна. КӀелиз башламишай сифте йикъалай ам вичин пешедай дерин чирвилер къачуз алахъна. Медсестравилин диплом вахчуна ам Магьарамдхуьруьз хтана. I987- йисалай процедурный кабинетда медсестра. Алай вахтунда старшая медсестра я. Ада начагъбуруз духтурдин тапшуругъдалди гьар жуьре процедураяр ийизва ва рапар язава. Коллективдин арадани адаз гзаф гьуьрмет ава. Вичин чирвилерин дережа датӀана артухарун, медицинада жезвай дегишвилерин цӀийивилер дериндай чирун, кӀвалахдин чӀехи юлдашрин тежрибадикай менфят къачун Сакината вич патал кьилин кар яз гьисабзава. Хъсан чирвилер ��а тежриба авай мед
+сестрадиз мукьвал-мукьвал къуншидал алай азарлуйрин хизанри куьмекдиз эверзава. Мергьяматлу ихьтин крара адаз кагьулвал чидач. Сакинат регьимлу медсестра хьиз, къайгъудар дидени я. Ам пуд веледдин играми диде ва хтулрин бадени я. Гьар йикъан экуьнахъ Сакинат вичин кеспидал къвез аквада. Азарлуйрини ам гуьзетиз жеда. И карди адаз руьгьдин разивал гузва. Сакинат вах ваз, вахъ галаз зегьмет чӀугвазвай Мирзегьасанова Рабабатаз, Къурбанова Светланадиз, Заманова Забитадиз, чи вири гуьзел зегьметчияр, чпин хивез кӀвалин, яшайишдин гзаф везифаяр къачузвай вахариз, рушариз дишегьлийрин сувар тебрикзава.
+РАГЬИМХАНОВА Шагьназ Алиевна I93I лагьай йисуз Алидин ва Селиматан хизанда Магьарамдхуьре дидедиз хьана. Селимат диде СтӀалдилай СтӀал Сулейманан миресрикай я. Ам СтӀалрин кавха ТӀаибан руш тир, гзаф викӀегь, итимрихъ галаз барабар хьуниз килигна, жемятди «СтӀал диде» ва я «Селимат халу» лакӀаб акьалдарнавай, вучиз лагьайтӀа ада балкӀан гьалдай, гьар са кӀвалах итимри хьиз дирибашдаказ ийидай… Абурун хизанда ругуд аял хьанай Агъахан, Къазихан, Къиримхан, ФатӀимат, Али, Шагьназ. Къенин чи суьгьбет Шагьназ Алиевнадикай фида. Шагьназни вичин диде хьиз гъвечӀи чӀавалай акьуллу, камаллу, зигьин авай, зегьметдал рикӀ алай руш яз чӀехи жезвай. Гьеле школада кӀелзавай аял яз адаз I943 лагьай йисуз гьа йисарин ученик тир (гележегда райкомдин 2-секретарь хьайи) Гьажи Гьажиевич Гьажиевахъ галаз И.В.Сталинан указдалди дяведин йисара гьакъисагъ зегьмет чӀугунай, яни никӀерай къуьлуьн кьилер кӀватӀ хъувунай «За доблестный труд» медаль гана. Дяведин йисарин аялрин кьетӀенвал ам тир хьи, абуру чуьлда чӀехибурухъ галаз кӀвалахзавайди хьиз, мектебда тарсариз хъсан фикир гузвай. Вири тарсарай вадар къачун- им Шагьназа чи Ватан ЧӀехи дяведа гъалиб хьуник кутазвай пай ТИР.ТАФАВАТЛУДАКАЗ кӀелзавай, хъсан къилихар авай, школадин общественный уьмуьрда активныйдаказ иштиракзавай руш вичин таяр-туьшериз ва малимриз гзаф кӀандай. Школа агалкьунралди куьтягьай Ш.Алиевна Дагъустандин дишегьлийрин институтдиз гьахьна. I952-ЙИСУЗ институт куьтягьна. И йисуз адакай студент яз «Советрин Дагъустан» документальный фильмда материал лентиниз къачуна. Магьарамдхуьруьн школада ам акьалтӀзавай несилдиз ватанпересвилин тербия ва тарсар гузвай дишегьлийрикай сад лагьай кьилин образование авай кьегьал руш тир. А вахтунда Магьарамдхуьруьн школада райондин маса хуьрерай атанвай аялрин интернат кардик квай. «Шагьназ Алиевнади чаз хъсан тарсар гайиди хьиз, чаз хайи дидед хьиз гъилин галайвални ийидай, чи патахъай къайгъударвал чӀугвадай, адан чими гафар, маналу насигьатар чи рикӀелай къени алатзавач,лугьуз рикӀел хкизва адан тӀварцӀин вах, вичин 83 йис хьанвай, пенсияда авай духтур Советск хуьре яшамиш жезвай Забитова Шагьназ Шамиловнади. Ш.Забитовадин гафарай а чӀавуз Магьарамдхуьруьн школа- интернатда кӀелай Советскдай тир Римадин, Кериман, Семедан, Мамедан, Худавердидин, Фридинан, Агьмедан, Алисвейинан, Фарманан, Нариманан, Къизбесан, Ясеменан, Сулмазан ва масабурун ам рикӀ алай учитель тир. Илимдихъ къаних малимди школада тарсарни гуз заочныйдаказ I960-ЙИСУЗ ДГУ-ДИН тарихдин факультет акьалтӀарна. Ш. Алиевнадин гьакъисагъ зегьметдиз къимет яз гьукуматди «Знак Почета орден гана», «РД-ДИН лайихлу малим» гьуьрметлу тӀварцӀиз лайихлу хьана. Виридалайни еке савкьат ада аялрин патай авай разивал, гьуьрмет, абурун алхиш яз гьисабзавай. Ш. Алиевнади гьакӀ школадин, хуьруьн, райондин обшественный уьмуьрда гурлудаказ иштиракзавай, халкьдиз «Чирвал» обществода лекцияр кӀелзавай, билбилдин хьтин ширин сес авай ам райондин культурадин КӀвалин художественный самодеятельностдин иштиракчи тир. И кардикай райондин партийный организациядизни такуна амукьнач: ам партиядин жергейриз кьабулна. Гьа вядедин райкомдин сад лагьай секретарь Къафлан Шайдабегович Хидирова райондин меденият вилик кутун патал ам райондин культурадин отделдин заведишвиле тайинарна. КӀвалах гуьнгуьна хтур кьве йисалай ам мад вичин асул пешедай школадиз хтана. I952ЙИСАЛАЙ 20I2- йисалди ада савадлувилин никӀе, яни малим
+5 7- март, 2020- йис. виле зегьмет къачуз 60 йис хьана. Ам исятда вичин лайихлу пенсияда ава. И мукьвара адан 90 йис жеда. Бес шиирар? Абур ада фадлай теснифзава. 20I6- йисуз Фахрудин Насрединова акъудай «Самурдин авазар» кӀватӀалда, «Лезги газет», «Самурдин сес» газетра чапнава. Аламатдин кар ам я хьи, шаз Магьарамдхуьруьн культурадин КӀвале 7-апрельдиз тешкилай шииратдин йикъаз талукьарнавай мярекатдал вичин шиир «Итимар хуьх, дишегьлияр» са легьзедани галкӀун тавуна (вичин 88 йисазни килиг тавуна) хуралай кӀелна.
+Итим кӀвалин берекат я Ам чи рикӀин гьерекат я, Чи рикӀ, чи руьгь, чи жигер я, Ишигъ гудай чи вилер я, Итимар хуьх, дишегьлияр! Итим жедач-хтул жедач, Ана къени са къул жедач. Жафа жеда-сафа жедач, Уьмуьрдихъни бафа жедач, Итимар хуьх, дишегьлияр! Ам чи хуьр я, чи далу я, Ам алай межлис гурлу я, Вахаринни рехъ нурлу я, Хва авай диде бахтлу я, Итимар хуьх, дишегьлияр! Ш. Алиевнадиз вичин уьмуьрдин юлдаш Алимирзоев Эфендидихъ (ам регьметдиз фенва) мягькем хизан ругуд аял: кьве гадани, кьуд руш ава. Сулейман ПАШАЕВ.
+САД лагьай малим … И гаф ван хьайила гьар са касдин фикирдиз вич сифте школадиз атай югъ, классда сивел хъвер алаз къаршиламишай, кӀелизкхьиз чирай мергьяматлу инсан къведа. Школадиз кам вегьей сифте йикъалай аялдикай гьихьтин инсан хкатдатӀа, адан гележег гьихьтинди жедатӀа малимдилай гзаф аслу я. Ам гьихьтинди хьана кӀанда? Аялар кӀандайди, вичин пешедал рикӀ алайди, вичин чирвилер артухариз алахънавайди ва вичин вилик эцигнавай мурад кьилиз акъуддайди хьана кӀанда. Ихьтин малимдин гъилик чирвал къачур аялдихъ хъсан гележег жедайдахъ зун инанмиш я. Зи къенин ихтилат сифтегьан классрин малим чи гьуьрметлу Турия Абдулмеджидовнадикай ийиз кӀанзава. I975ЙИСУЗ Ленинграддин областдин Гатчинадин малимвилин училище акьалтӀарна ам Магьарамдхуьруьн 1 нумрадин юкьван школадиз жегьил пешекар яз хтана. Гьа чӀавалай гилалди Турия Абдулмеджидовнади школада зегьмет чӀугвазва. Ада сифтегьан классриз тарсар гуз 45 йис жезва. Турия малимди тухузвай гьар са тарс менфятлуди, тафаватлуди я. Ада тарсара герек тадаракар, дидактикадин материалар, ва гилан вахтунин тарсар гудай ТСО ва ИКТ ишлемишзава. Турия Абдулмеджидовнади аял школадиз атай сифте йикъалай адан рикӀиз рехъ жагъурзава, адаз класс, кӀелунар, юлдашар кӀанарзава, пака аял вичин хушуналди школадиз къведайвал. Адан ачух тарсариз къвезвай тежрибалу малимар гьамиша рази яз амукьзава, аялриз тарс игьтияжлу хьун патал ада туькӀуьрзавай къугъунри, суалри малимар гьейранарзава. Ада вичин тарсара девирдин гзаф мумкинвилер ишлемишзава. 20I6- йисуз адаз «Россиядин Федерациядин образованиедин «Гьуьрметлу работник » лагьай тӀварни ганва. Идалай гъейри малим са шумуд Гьуьрметдин грамотайрин сагьибни я. Амма Турия малимди вичин гъилик кӀелзавай аялрин агалкьунар, абурун кӀанивал ва вафалувал виридалайни чӀехи къимет яз гьисабзава. Вичин пешедин устад, лап хъсан инсан Турия Абдулмеджидовна квез мягькем сагъвал, сабурлувал, хушбахтвал, кӀвалахда мадни еке агалкьунар хьун чи мурад я. Квез къвезвай 8 Мартдин сувар мубаракрай! ЖАННА.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН М.Гьажиеван I- нумрадин юкьван школада чпин везифаяр лап хъсандиз тамамарзавай малимар гзаф ава. Ахьтинбурукай сад Шамсият Бухсаева я. Школа лап хъсан къиметралди куьтягьай Шамсият малим Дербент шегьердин педучилищедик экечӀна. Пешекар хьана хтай ада вичин хайи хуьруьн школада кӀвалахиз башламишна. Магьарамдхуьрун юкьван школада Шамсият малимди I981ЙИСАЛАЙ кӀвалахзава. Къе Шамсият маллимди
+сифтегьан классриз тарсар гуз 39 йис хьанва. Малимвал четин ва жавабдар пешейрикай сад я. Ина гьиллейриз рехъ гана виже къведач. ГьикӀ лагьайтӀа, сифтегьан классра аялрин чирвилерин бине эцигзава эхир, лугьузва Шамсият малимди. Шамсият малим мукьвал- мукьвал аялрин диде бубайрихъ галаз гуьруьшмиш жезва, абурухъ галаз сих алакъаяр хуьзва ва абур аялрин агалкьунрикай хабардарзава . -Шамсият Бухсаевади гъвечӀи классрин аялриз тарсар гуз хейлин вахт я,- суьгьбетзава и школадин гъвечӀи классрин завуч Марият малимди. -Адан кӀвалахдикай тарифдин гафар гзаф лугьуз жеда. Ада вичин чирвилерин дережа хкажунизни гьар юкъуз фикир гузва. Шамсият малимдихъ педагогвилин еке устадвални ава. Ада кӀел-кхьин чирай аялар къе республикадин ва уьлкведин гзаф пипӀера хъсан пешекарар хьанва, инсанвилин, ватанпересвилин къилихар квай чпин сад лагьай малим абуру рикӀелай ракъурзавач. Шамсият малимдин гьакъисагъ зегьмет школадин, райондин регьберини рикӀелай ракъурзавач, ам са жерге Гьуьрметдин грамотайрин сагьиб, I- категориядин чешнелу малим я. Гьуьрметлу Шамсият Магомедкеримовна квез къвезвай 8-Мартдин сувар мубаракрай!
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! Чна гьар йисуз къаршиламишзавай ва шаддиз кьиле тухузвай, чи халкьдин виридалайни багьа ва рикӀ алай гуьзел суварикай сад тир Яран сувар за квез мубаракзава. И шад сувар чаз кьуьд куьтягь хьунин ва гатфар вичин къуватда гьатунин гьакъиндай муштулух гваз къвезвай сувар я. Им чилин чинлай хъуьтӀуьн лацу яргъан алатна гатфарин къацу махпур экӀя жезвай мублагь ва гуьлуьшан вахт я. ТӀебиатдал чан хтунихъ, тар-там къацу хьунихъ галаз сад хьиз, Яран сувари гатфарин чуьлдин кӀвалахрикни юзун КУТАЗВА.ИМ чилел кӀвалахзавай гьар сад патал къизгъин вахт я. Чун гьар сад гьар са йикъакай тамамвилелди
+менфят къачуз, гатфарин кӀвалахар галай-галайвал ва ери аваз кьиле тухуз чалишмиш хьана кӀанда. Къвезвай Яран суварни амай суварар хьиз гурлувилелди, гьевеслувилелди ва шаддиз кьиле тухвана кӀанда. Квез Яран сувар мубаракрай, Гьуьрметлу районэгьлияр! Къуй суварин шадвал, гьевеслувал квехъ яргъалди кумукьрай!
+Райондин депутатрин собраниедин нубатдин сессия
+САЛАСА юкъуз райадминистрациядин заседанийрин залда «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин депутатрин собраниедин нубатдин сессия кьиле фена. Сессиядин кӀвалахда райондин кьил Фарид Загьидиновича, райондин прокурордин куьмекчи Раджабов Къурбана, МР- дин администрациядин жавабдар работникри, СМИ- дин векилри иштиракна. Нубатдин сессия МР-ДИН депутатрин Собраниедин председатель Назир Алиярова ачухна. Нубатдин сессиядал агъадихъ галай месэлайриз килигна: I.2020 йисуз авур кӀвалахдин гьакъиндай ва 202I- йисан асул тир месэлайрикай гегьеншдиз рахана. Докладчик МР- дин райондин кьил Фарид Загьидинович Агьмедов. 2.«Магьарамдхуьруьн район» МР- дин депутатрин Собраниедин решенияда 2020- йисан 25 декабрдин № I7 -7 сд дегишвилер тунин, «МРДИН Магьарамдхуьруьн район 202I- йисан бюджет тамамарунин гьакъиндай» ва алукьзавай 2022-2023 йисара планда авай крарин бинедаллаз». Докладчикрайондин администрациядин финансрин управлениядин начальник Э. Ферзиллаев. 3.«Магьарамдхуьруьн район» МР- дин администрациядин структура тестикьарунин гьакъиндай МР- дин депутатрин Собраниедин 20I8- йисан 26 январдиз кьабулнавай I38- нумрадин 6- сд решенияда дегишвилер тунин гьакъиндай». Докладчик- Муниципальный райондин администрациядин кадрийрин отделдин начальник Леонард Буржалиев. 4.МР- дин депутатрин Собраниедин решенияда 6 ноябрдин № I70-7 сд. Дегишвилер тунин гьакъиндай. «Яш тамам тахьанвай аялрин тереф хуьнай муниципальный комиссия тешкилунин ва гьабурун тереф хуьнин гьакъиндай». Докладчик- МРДИН Депутатрин Собраниедин председатель Алияров Назир. 5.Хуьрерин администрацийрин кьилерив чкадин метлеблувал авай са пай везифаяр вахк��нин гьакъиндай. Докладчик- МР- дин архитектурадин ва эцигунрин директор Бегов Малик. 6. Жегьилрин парламентда 2020- йисуз авур кӀвалахдин гьакъиндай. Докладчик- Равид Азизов Сессиядал гьалай месэлайрин гьакъиндай махсус къарар кьабулна.
+АЛАТАЙ гьафтеда, Магьарамдхуьруьн райондиз климат дегишарунин месэлайрай РФ – дин Президентдин Советник Руслан Эдельгериев кьиле авай делегация мугьман хьана. Атанвай мугьманди вичин кӀвалахдин гуьруьшдин сергьятра аваз, Ярагъкъазмайрин хуьруьн агьалияр кьабулна. Гьа и хуьруьн агьали Ибрагьим Мирземагьамедова Ярагъкъазмайрин хуьре спортдин комплекс эцигунин месэлайра куьмек гун тӀалабна. Спорткомплекс эцигунин месэладай Руслан Сайд–Хусайновича муниципальный ва республикадин дережада авай мумкинвилер веревирдна ва спорткомплекс акьалтӀардай вахтар тайинарна.
+ИСЛЕН юкъуз, Дагъустан республикадин транспортдин ва рекьерин майишатдин министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Ширухан Гьажимурадован регьбервилик кваз, ВКС– дин режимда аваз, кьиле фейи совещаниедал «Зи Дагъустан– Зи рекьер» проектдиз субсидияр ахъагъунин икьрар кутӀунин гьакъиндай материалар гьазурунин месэладиз килигна. Селекторный совещаниеда «Магьарамдхуьруьн район» МР– дин кьил Фарид Агьмедова, адан заместителар тир Фейруддин Рагьимхановани Сократ Мурадалиева иштиракна. «Зи Дагъустан– Зи рекьер» программада Магьарамдхуьруьн районди гьар йисуз иштиракзава. -И проектди чаз хуьрерин къене авай рекьер туькӀуьрдай мумкинвал гузва, - къейдна райондин кьили. «Зи Дагъустан– Зи рекьер» проектдин сергьят
+ра аваз, 2021- йисуз l0 куьче ремонт авун фикирдик ква, абурукай пуд куьче Магьарамдхуьре. Рекьин 3,649 км. мензил ремонт ийида. 2020- йисуз и проектдин сергьятра аваз, райондин хуьрера авай цӀуд куьче ремонтна.
+И МУКЬВАРА зун райондин кьилин духтурханадиз акъатнавай, ана зун са сеферда сагъар хъувур Гаджиев Эдгаран патав фена. Заз ва зи анализриз килигна ада зун къаткурна. Гьелбетда зак вирус квачир, амма маса уьзуьрар пара квай. Уьзуьррин са пай урологдиз талукьбур тир. Уролог вични отпускадай больничнийриз фенвай. Эдгара зун палатадай Узидиз тухун буйругъ гана. Узида авай хъсан пешекар тир Филядин духтурди белки зи гьар са клетка ахтармишна жеди. Эдгар духтур зи патав йикъа 3-4 сеферда къведай. Буба халу вун сефил жемир, вун за сагъарна рахкурда лугьудай. Вун хьиз зегьметдин премийриз лайихлу хьайи ва Дагнефдин гьуьрметдин доскадиз, гьуьрметдин ктабдиз акъатай инсанар чахъ тӀимил ава. Уьмуьр 8l-йис хьанвай ва беден уьзуьрри кьунвай куьн хьтинбурухъ, чун юкъуз хьиз, йифизни гелкъвена кӀанзава. Ада и гафар лагьайла зун чӀал кьуна, мезни лал хьана амукьна, вучиз лагьайтӀа, Эдгаран сивяй акъатай и хуш гафар гилалди заз мад садани лагьайди тушир. Гьакъикъатдани Эдгар духтур хъсан хирург хьиз, хъсан терапефтни я лагьайтӀа зун ягъалмиш жедач. ��даз сагъар хъувурбуруни ва сагъар хъийизвайбуруни пара алхишар ийизва. Адан кьезил гъили, шекердин меци ва милайим сесини уьзуьрдин белки са пай сагъар хъийизва жеди. Эхь, Эдгар хьтин духтурдин тӀварцӀелди маса районрайни пара инсанар къвезва. Сагърай вич. Гила Эдгарахъ галаз зегьмет чӀугвазвай медпешекаррикай са тӀимил рахан: Хирургиядин кьилин медсестра Роксана гьамиша вичин чкадал жеда. Кефсуздаз хабар кьадай са гаф хьайила, Роксана гьасятда вилик акъатда. Медсестраяр тир Фазила, Эльвира, Загьидат, Анфета ва Сефинжа абуру чпин везифаяр мадни хъсандиз кьилиз акъудзава. Са шумуд юкъуз къаткай заз, сестрайрикай гуьгьуьл хайи са касни акунач. Я заз санитаркаяр тир Жанадинни Фаридадин гъилевай швабраяр са чкадал эцигнани акунач. Югъйиф талгьана пол михьзава. Эхир за садаз икӀ лагьана, я бала, пол михьдай кьван, полдал шир аламач. Я къецел руг алач, бес тушни? Гьикьван михьда,чан халу шир алатай чкадал шир хъиягъизни жеда, амма чин везифа михьивилел дамах ийидайвал зегьмет чӀугун я, лагьана жаваб хгана. Хуьрекар гузвай раздачадал кӀвалахзавай дишегьлидини хъсан зегьмет чӀугвазва. Гьар са палатадин рак ахъагъиз, хуьрекрив ацӀай шарабанни гваз ада лугьузва: лагь низ вуч кӀанзаватӀа, тарелкаяр гице хуьрекар тван. 1-борщ, 2- гречка, 3кисел, 4- фу, хуьрекдик якни ква. КӀанида кӀани шейни къачурла, шарабан кьвед лагьай палатадал акъвазарда. Гьа икӀ ацӀай шарабан каридордин а кьилиз фена ичӀидаказ и кьиз хтана вичин стоянкадал акъвазар хъийида. Яни гьи чка кьуртӀани порядок ава, гьар са шейни вичин чкадал ала, и чка акур инсандин гуьгьуьл хадач. Гьелбетда и крар дуьз къайдада тунвайди ва абурун замин духтурханадин кьилин духтур Г. Гьажибала я. Ам садазни хабар авачиз атана палатаяр ахтармишна хъфида ва вични чӀехи тежриба авай пешекар я. Ада са шумуд йис идалай вилик лагьай гафар зи рикӀелай алатзавач. «Мягькем дисциплина авачир чкада, садрани хъсан порядок вилериз аквадач», ибур къизилдин гафар я. Ада вири медпешекарривай абуру авуна кӀанзавай кӀвалахар, къанунрин бинедал алаз истемишзава. Сагърай Гьажибала духтур, вун дуьз рекье ава, жуван рехъ давамара, ви гафар хьиз крарни гьахълубур я. Гьажибала духтурдиз , Эдгар духтурдиз ва за винидихъ тӀварар кьунвайбуруз виридаз, зи михьи рикӀяй чухсагъул лугьузва, къуй квехъ хъсан агалкьунар хьиз яргъалди тир хушбахтлу уьмуьрарни хьурай. Сагърай куьн. Кефсуз рикӀе аваз фад къвез кӀвалахдал Зар ацӀукьда лацу лифрен дамахдал Шур дередай къвезвай никӀед булахдал Инсан кӀватӀ жез кьаз ава ви тӀвар Эдгар Халкьдин даях садбурузни вун Ариф Кьибледин кьуд пата гьатна ви тариф Накь акур сагъ инсанни къе жез зайиф Гьикьван ви рикӀиз жезватӀа тӀар Эдгар Алхишзава ваз а кефсузда, дирида Гьуьрметзава юлдашрини вирида Назар дахьун патал фекьи Ферида Фад кхьирай кьве тӀуб кьван са чар Эдгар Шур дере Рутул районда ава шур янавайди хьиз аквазвай и дередай къвезвай булахдиз рутулри суьт булах лугьузва, чи чӀалалди никӀедин булах. Буба халу, Буткъазмайрин хуьр.
+5 20-март, 2021- йис. АЛАЙ ЙИСАН, 13- мартдиз, Каспийск шегьерда авай РД-ДИН базадал, РД- дин йисан малимар клубдин малимрин устадвилин l0- фестиваль кьиле фена. Фестивалдин ll секцияда 250 дав агакьна малимар менфятлу зегьметдал машгъул хьана. Юбилейдин фестиваль РД- дин малимрин ассоциациядин коллабрациядик (са хиле кьвед ва гьадалай гзаф инсанри, организацийри, умуми мураддихъ ялзавай, гьарда вичин чирвилерин тежриба къалурзавай, фикирар лугьузвай процесс я) ва республикадин образованиедин ва илимдин министерстводин регьбервилик кваз кьиле фена. И мярекатдин сергьятра аваз, малимри предметрай авай чирвилер ва методикадин пешекарвал къалурна ва процессдин вахтунда чпин фикирар лагьана, кьиле гьатай шикилрикай рахана ва са жерге меслятарни гъана. Магьарамдхуьруьн райондин Советск хуьруьн юкьван мектебдин малим Анжела Мамедгьуьсейновади и мярекатда иштиракна. Ада «Квест технология во внеурочной деятельности» лишандик кваз мастер- класс тухвана. А.Мамедгьуьсейнова РД- дин образованиедин ва илимдин министерстводин Гьуьрметдин грамотадиз лайихлу хьана.
+ДАССР тешкил хьайидалай инихъ 100 йис тамам хьуниз талукьарна «Зи халкьдин адетар ва фольклор» лишандик кваз, кьиле фейи райондин конкурсда Советск хуьруьн «Красная шапочка» бахчадин тежрибалу тербиячи Эфендиева Ракъуят Киберовна, «Халкьдин культура хуьн» номинацияда 1- чкадиз лайихлу хьана. Чна, ада чирвилер ва тербия гузвай аялрин ва диде-бубайрин тӀварунихъай Ракъуят Киберовнадиз къазанмишнавай нубатдин агалкьун мубаракзава.
+РАЙОНДА вакцинация давам жезва, югъ-йикъандавай вакцина ишлемишзавайбурун кьадар артух жезва. Сифте нубатда райондин руководстводи, ахпа медработникри рапар ягъуни и месэлада авай гъулгъула секинарна ва ам виликди финиз рум гана. ГьакӀни информациядин массовый такьатри агьалийрихъ галаз тухузвай гъавурда тунин кӀвалахдини нетижаяр гузва. Къенин юкъуз 230 касди вакцина ишлемишнава.
+СА ТӀИМИЛ вахтунилай абур сад лагьай цаварал кхаж хьана, Джабраил малаикдивай (А.Р.ХЬ.В.) сада хабар кьуна: «Вун вуж я?» Ада жаваб гана: «Джабраил». «А вахъ галайди вуж я?» Ада жаваб гана: «МУХIАММАД». «Ам илчи яни?» «Эхь, ам илчи я» - жаваб гана Джабраила (А.Р.ХЬ.В.). Гьа икӀ сад лагьай цаварин утагъдин варар Адам пайгъамбарди (А.Р.ХЬ.В.) ачухна, МУХIАММАД пайгъамбардиз (С.Г.А.А.В.С.) салам гана ва Аллагь ТАГIАЛАДИВАЙ адаз хушбахтвал ва няметар тӀалабна. Кьвед лагьай цаварал хкаж хьайила, абуруз гьа са жуьредин суалар гана ва талукь тир жавабар хгана. И жуьре гьар са цавухъ агакьайла давам жезва. И гъилера цавун къапуяр Марьяман хва Исадини Закариядин хва Яхьяди (А.Р.ХЬ.Ч.) ачухзава. Пуд лагьай цавара - и дуьньядин гуьрчегвилин са пай кьисметнавай Юсуфал (А.Р.ХЬ.В.) гьалтзава. Кьуд ла��ьай цавара - Идрисал (А.Р.ХЬ.В.). Вад лагьай цавара - Харунал (А.Р.ХЬ.В.). Ругуд лагьай цавара - Мусадал (А.Р.ХЬ.В.). Ирид лагьай цавара - Ибрагьимал (А.Р.ХЬ.В.). Гьа вахтунда ам Каабадин къаншарда ирид лагьай цаварал алай, гьар юкъуз 70 агъзур малаик къвезхъфиз, мад хквен тийизвай БАЙТ-УЛЬ-МАЪМУРДИВ мукьва хьана агалтнавай. Идалай гуьгъуьниз чи Пайгъамбар (С.Г.А.А.В.С.), Джабраил малаикдихъ (А.Р.ХЬ.В.) галаз «Сидратуль мунтагьа» лугьудай чкадал кьван агакьна. Идалай виниз са малаикдивайни экъечӀиз жезвачир, вучиз лагьайтӀа, сергьят гьа инал кьван тир. Якъин Джабраил малаикни (А.Р.ХЬ.В.)ВИЧНИ гьанал акъваз хьана, лагьана: «Гьа инал зи дережа куьтягь жезва. Эй Аллагьдин виридалайни кӀани тир лукӀ, эгер за къадам вилик къачун хъувуртӀа, зун куда». Пайгъамбар (С.Г.А.А.В.С.) Джабраил малаикдивай къакъатна ва вичин рехъ текдиз давамарна. Гьа и арада адан вилик квай перде ачух хьана ва адаз чи Халикьдин гзаф кьадар кьил акъат тийидай сирлу крар Халикьдин машгьурвал ашкара хьана. Аллагьди адаз са касни арада авачиз Вичихъ галаз гуьруьшмиш жедай мумкинвал гана. И кардин гьакъиндай Пайгъамбарди (С.Г.А.А.В.С.) вичи икӀ лугьуз ахъайзава: «А чӀавуз Аллагь ТАГIАЛАДИ зи кьиле гзаф шейэр туна, гьакъикъатда, зун инандирмишна. Гьа и йифиз Аллагь ТАГIАЛАДИ йикъа 50 сеферда капӀ авун эмирна». Гуьгъуьнлай, зун 6 лагьай цаварал, Мусадин (А.Р.ХЬ.В.) патав агъуз эвичӀ хъувурла, ада завай жузуна: «Вуч эмир гана, вуч савкьват гана ваз ва ви умметдиз Аллагь ТАГIАЛАДИ?» За гзаф шад яз жаваб гана: «Йикъа 50 сеферда Вичиз ибадат авун». Мусади (А.Р.ХЬ.В.) заз меслят къалурна: «Четин жеда, я РАСУЛАЛЛАГЬ, ви уьмметдиз и кар кьиле тухуз, тӀалаба Аллагь ТАГIАЛАДИВАЙ са кьадар кьезиларун». Дугъриданни, Израилан рухвайрилай, за синемишайвал, алакьначир. Пайгъамбар (С.Г.А.А.В.С.) Аллагьдин патав хъфена ва тӀалабна: «Я Аллагь, зи уьмметдиз кьезилвал ая!». Аллагьдини тӀалабуниз килигна вадан кьезиларна ва зун мад Мусадин (А.Р.ХЬ.В.) патав хтана, адаз вад капӀ тӀимиларна лагьайла, Мусади (А.Р.ХЬ.В.) заз лагьана: «Ви уьмметдивай ам кьилиз акъудиз жедач, вун мад ахлад Аллагьдин патав ва кьезиларун тӀалаба!». Гьа икӀ зун Мусади (А.Р.ХЬ.В.) Аллагьдин патав рахкуриз, хквез хьана, дуьз Сад тир Аллагьди икӀ лугьудалди: «Гьакъикъатда, йикъа вад капӀ ийизвай касдин гьар са ибадат за 10 сеферда хкажда ва пишкеш гуда. Эгер инсандин хиялдиз хъсанвал авунин фикир атана, ам тавуртӀани, За адаз са хъсанвал авур хьтин суваб кхьизва. Эгер хиялда авай хъсанвал кьилиз акъудайтӀа, За адаз 10 хъсанвал авур кьван суваб кхьизва. Эгер са касдин фикирдиз чӀуру кар авун атана ам кьилиз акъуд тавуртӀа, За адаз са затӀни кхьидач. Эгер ада авур чӀуру фикир кьилиз акъудайтӀа, За адаз са гунагь кхьизва. Ахпа зун Мусадин (А.Р.ХЬ.В.) патав эвичӀна ва хьайи агьвалатдикай адаз суьгьбетна. -«Ахлад Аллагьдин патав ва кьезилвилер, регьятвилер тӀалаба!»- цӀийи кьилелай лагьана ада. Зун мад та жуваз регъуь жедалди, Адан патав физ хтана,- лагьана Пайгъамбарди (С.Г.А.А.В.С.). Аль-Исраъ ВАЛЬ-МИЪРАДЖИМ МУХIАММАД пайгъамбардиз (С.Г.А.А.В.С.) Аллагьдин патай еке тир нямет ва ганвай кьетӀен гуьрмет я. Рамиз гьажи АТАХАНОВ. (КьатӀ къведай нумрада).
+“Газпром межрегионгаз Махачкала” ООО-ДИ муьштерийрин рикӀел хкизвайвал, 2021-йисан эвелдилай башламишна ишлемишнавай газ гьисабдиз къачузвай приборар ахтармишунал, газдин гьакъи вахтунда ва я тамамдаказ тагунай жерме ва я пеня илитӀунал ва ам истемишунал эцигнавай къадагъа (мараторий) къуватдай аватнава, хабар гузва идарадин информациядин къуллугъди. И кардал къадагъа 2020-йисан 2-апрелдиз РФ-ДИН Гьукуматди кьабулай “Гзаф квартирайрикай ибарат дараматра авай ва яшайишдин кьилдин кӀвалерин иесийрив ва абур ишлемишзавай ксарив коммунальный къуллугъар агакьарунин кьетӀенвилерин
+ГЬУЬРМЕТЛУ дишегьлияр! За квез Виридуьньядин дишегьлийрин югъ-чи халкьдин рикӀ алай сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Гатфарихъ галаз санал къаршиламишзавай и сувари дишегьлидиз авай гьуьрмет мадни артухарзава, адан регьимлу къамат мадни ишигълу ийизва. Чи уьлкведа дишегьлидиз- дидедиз, дишегьлидиззегьметчидиз гьар са жигьетдай кьетӀен фикир гузва. Районда образованиедин, медицинадин, культурадин идарайра ва производствода дишегьлийри гьакъисагъвилелди кӀвалахзава. Абурун жергеда Ватандин наградаяр ва Гьуьрметдин тӀварар ганвайбурни гзаф ава. Вири девирра дишегьлияр кӀвалин къул хуьзвайбур яз, гьакъисагъ зегьметчияр яз, камаллувилин, гуьзелвилин ва руьгьдин чимивилин чешнеяр яз машгьур хьана, гьа ихьтин гуьзел лишанралди вири халкьдин патай гьуьрмет къазанмишна. Куьне чун неинки экономикадин, культурадин ва социальный рекьяй вилик финик, гьакӀ чун руьгьдин рекьяйни мягькем хьуник, чилел ислягьвал хуьник акьалтӀай чӀехи пай кутазва. Квехъ ва куь балайрихъ мягькем сагъвал, хизандин хушбахтлувал ва уьмуьрдин генгвал хьун чи мурад я. Къуй куь кьилел гьамиша экуь ва михьи цав хьурай! Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+Гелкъвезва чун къизилгуьлдин цуькверихъ, Гун паталди чи дидейриз сувар къуз. Кутазва физ хъвер абурун сиверик, Чи дидейрин гарданар кьаз, темен гуз.
+АССАЛАМ АЛЕЙКУМ гьуьрметлу «Самурдин сес» газет. Квез чар кхьизвайди Магьарамдхуьруьн сад лагьай нумрадин школадин 4 «б» классдин ученик Алискеров Али Мурадович я. Захъ са еке тӀалабун ава. Куь куьмекдалди заз чи малим, сифтегьан классрин завуч Марият Закидиновнадиз, ва амай вири чи малимриз 8 Мартдин сувар рикӀин сидкьидай мубаракиз кӀанзава. Зун 2023- йисуз сифте яз и школадиз хтана. Ц!ИЙИ школадиз фидайла, заз са тӀимил кичӀевал авай. Зун бахни галаз сифте школадиз гьахьайла, чун Марият Закидиновнади къаршиламишна. Сивел хъвер алаз милаимдиз зав малим рахайла, зи рикӀиз сабур яна. Ша чан хва лагьана, зун гзаф хъсан малим Гульнара Играмудиновнадин классда тухвана ацукьарна. Зи гуьгьуьл хкаж хьана. Заз зун и школада фадлай авайди хьиз хьанай. Гьуьрметлу Марият Закидиновна квез чухсагъул, куьн чан сагъ хьурай. Я Аллагь куьн хьтин малимар школайра бул хьурай. Квез тербия гайи куь диде- бубадиз, куь малимриз чухсагъул! Яшамишрай чи райондин «Самурдин сес» газет, чи бицӀи тӀалабунар кьилиз акъудзавай! Еке гьуьрметдалди АЛИСКЕРОВ АЛИ.
+НЕСИЛ давамарзавай кас, кӀвалин къулан чим хуьзвай касруш, вах, диде, баде, кайвани. Гьикьван шаирри, композиторри абурукай кхьена, кхьизва, кхьинни хъийида. Килиг садра, чи лезги чӀала дишегьлидин экуь къамат къалурзавай, адан тӀвар гьуьрметдивди кьазвай гьикьван гафар аватӀа; ханум, бике, тават, дилбер, алагуьзли, гуьзел, суна. А гафари дишегьлидик руьгьдин лувар кутазва, гуьгьуьлдин вар ачухзава, адаз авай мегьрибанвал, кӀанивал къалурзава. Дидедин бурж са баладивайни вахкуз жедач, идалай кьулухъни женни ийидач .Балаяр паталди йифен ахвар, йикъан кьарай авачирди диде я. Гьавиляй буба кьейиди-садра етим, диде кьейиди иридра етим жезва,- лугьузва халкьдин мисалда. Дишегьлийрин муьгьуьббатди океанрин туьнт лепеяр секинарзава, идалай виликди дишегьлидин шалуни кикӀизвай кьве итим секинар хъийизвайди тир. Сабурдин цӀарцӀел хкизвайди тир. Гила авай жегьилриз и крарикай хабар авайди туш. Дидеди чаз вичин чӀал багъишзава, хуьн паталди, лайлай багъишзава бицӀекар секин хьун паталди. Алай вахтунда инсаниятдин зериф и паюниз итимрихъ кьван барабар ихтиярар ава. Абуру гьукуматдин идарайра чӀехи къуллугъар кьиле тухузва. Вири халкьарихъ хьиз чи лезги халкьдихъни чпин садрани хкахь тийидай чими, нурлу гъетер-дишегьлияр ава. ЖАННА.
+МАЛИМВИЛИН пеше гзаф четинди, амма баркаллуди ва гьуьрметлуди я. Эхь, малимдиз гьуьрмет авун гьар садан буржи я. За школада кӀелзавай вахтара куьчеда дуьшуьшдай малим гьалтайла, чахъ галаз кӀелзавай ученикри кьилел алай шапка хутӀундай тир. Им гьелбетда, малимдиз гьуьрмет авунин лишан тир. Гьайиф хьи, девирдихъ галаз санал гила инсанарни, школада кӀелзавай аяларни дегиш хьанва. Чна чи «Самурдин сес» газетдиз малимрин зегьметдикай жезмай кьван гзаф макъалаяр кхьиз алахънава. Дишегьлийрин сувар мукьвал хьуниз килигна къенин зи ихтилат Магьарамдхуьруьн М.Гьажиеван тӀварунихъ галай 1-нумрадин школадин тешкилатчи, дидед чӀалан малим, гуьзел дишегьли, виридаз гьуьрметлу Замина Къазиагьмедовнадикай фида. Замина малим уьмуьрдихъ галаз кам- камуна аваз яшамиш жезвай камаллу дишегьли я. Вири вахтара хьиз гилани эдебни ахлакь ада сад лагьай чкадал эцигзава. Алай йисуз къанни цӀуд йис кӀвалахдин тежрибада тамам жезвай Замина малимди гьа и школада чирвилер гунин малимдин ракӀарай сифте къадим кам вегьена. Гьа йикъалай къенин йикъалди ам вичи къачунвай вири чирвилер, акьалтзавай несилдиз гуз, аялриз илимдин сирер чириз чалишмиш жезвай кас я. Замина малим I972- йисуз Магьарамдхуьре виридаз гьуьрметлу, зегьметчи Асалиеврин хизанда дидедиз хьана. Школа лап хъсан къиметрал куьтягьай жегьил руш Махачкъала шегьердин ДГПУ-ДИН филологиядин факультетдик экечӀна. I995- йисуз анаг Замина малимди дерин чирвилер аваз акьалтӀарна. Йисар къвез фирдавай тежриба къачуз, Замина малимди вичин хиве авай везифаяр устадвилелди тамамариз хьана, ва вичелай гвянай атай жегьил малимриз куьмекарни гузва. Тарс гузвай аялрал ам лап рикӀивай алахъзава, абур ада, дидедин чӀалал ашукьарзава. Вичин гьакъисагъ зегьметдалди, ширин мецелди ада школадин руководстводин коллективдин, аялрин, гьакӀ диде- бубайрин патайни еке гьуьрмет къазанмишна. Школадин тешкилатчи яз Замина малимди пландин бинедаллаз тухузвай вири мярекатар лап тешкиллувилелди кьиле тухузва. Куьне яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугуна. Квез ганвай наградаяр авани?-лагьана хабар кьурла, Замина малимди ихьтин жаваб гана: «Зун садрани наградайрин, тӀварарин гуьгъуьна гьатай кас туш,- лугьузва Замина малимди. - Виридалайни чӀехи награда яз, за къенин юкъузни, дуьшуьш хьайила, жува чирвилер ва тербия гайи аялри, гьакӀ абурун диде- бубайри ийизвай гьуьрмет, абуру лугьузвай чухсагъулдин гафар, за виридалайни еке награда яз гьисабзава. Къейд ийин, Замина малим чирвилерин хилерин гьуьрметлу работник я. Ам са шумудни са грамотайрин сагьибни я. Магьарамдхуьруьн райондин 75 йис тамам жедайла Замина малимди райондиз талукьарнавай альбомдал пара зегьмет чӀугуна, ам арадал гъана ва акъудна. Замина малим назик ва викӀегь дишегьли я. КӀвалахда ада са месэлани энгелардач, гьар са везифа жавабдарвилелди кьилиз акъудда. Ам малимвилин пешедив рикӀ гваз эгечӀзава, жуьреба-жуьре месэлаяр гьялдайла, за жуван тежрибадикай хийир къачузва. Гьавиляй, ада кьилиз акъудзавай кӀвалахрихъ хъсан ерини ава. Замина малимди тарсар гайи ученикрикай къе уьлкведин жуьреба-жуьре шегьерра ва хайи хуьре намуслудаказ зегьмет чӀугвазвай ксар еке дережадин пешекарар, алимар ва маса пешейрин сагьибар хьанва. Замина малим камаллу кайвани, кӀани диде ва бадени я. Вичин уьмуьрдин юлдаш Русланахъ галаз санал хизанда кьуд велед тербияламишнава. Абуруз кьилин образованияр ава. ГъвечӀи руша Мадинади I0 лагьай классда хъсандиз кӀелзава. Гьуьрметлу Замина Къазиагьмедовна, яргъал йисара акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гузвай, Квез баркалла! Квез къвезвай дишегьлийрин сувар 8- Март мубаракрай! ЖАННА.
+Гатфарин югъ, десте десте, Вакай даим физ рахун, Къе зунни тир ина сифте, Кутугнавай чӀал лугьуз. Гужлу жезвай инсанрин сел, Пак ерийрал, мескендал, Гул гими-юзазва эл, Гар гьатнавай елкенда. Дагъустанда тӀвар-ван авай ЧӀалан устад,арифдар… Мегъуьн тарцин лап тан авай Жедач ви чӀал зайифар. Къе атанва нече-шумуд Илгьамдикай пай къачуз, Хкахь тийир, вак кваз умуд, Ви жуьгьенрин цӀ��й къачуз. Эй, айандар,ви чарчардин! Зайиф хьанвач стӀалар! Агалай туш сив хучардин, Гьачиз хьанай ккӀалар. На хкажна чи лезги чил Шииратдин цавариз, Такабурдиз хкажна кьил, Кескин я халкь суварик. Эхь, асирар къвез алатда, Ви азиз тӀвар мецера, Ви чешмейрив къвез агатда, Хуьда даим рикӀера…
+Девлетлу я зи лезги чил, Магьир устӀар гъетералди. Садни уста я Жабраил, Вичин къизил гъилералди Я, ваъ, я чидач, я гьилле таб, ЧӀар кайи хьиз, гьазур я кас. Алатни кваз хьанвай хараб, Ви гъилерик хъижеда саз. Макьсад я ви хьун шугъулдик, Леке гъидач вичин тӀварцӀел. Тадач садни рикӀ сугъулдиз, Элдиз, гьелбет, я вун цӀигел. Сад Аллагьди вун хуьй уста, Юбилейдин и шад юкъуз, Тебрикар ваз къвезва патай, Чандин сагъвал, сагълугъ лугьуз… Шад мярекат хьурай гурлу, Няметрив бул ргаз суфра, Ви гележег хьуй абурлу, Хизанарни галаз суфра.
+Гъилеваз цӀуцӀек, Бедендиз куьмек. КӀишнишриз гуз яд, Аида я шад. Хуьда цицӀибар, Чхуьда къапар, Къакъажна гъилер, Шиткида кӀвалер. Ацукьна вахаз Авай туш кьарай,
+ЦӀиган хьиз, гатай къаю, Тарарал куьн жезва яру. Куь бегьеррал я зун кьару, ЦӀиган ичер, цӀиган ичер! Багъда амач гьич са емиш, Квелай башкъа жедай дадмиш, Къушарин луж жезва ахмиш, ЦӀиган ичер, цӀиган ичер! Квез тӀвар ганва лап керчекдиз, Экуьн ярар хьиз, гуьрчегдиз, Къвазнава гьар сад керчекдиз, ЦӀиган ичер, цӀиган ичер! Мекьера куьн жезва къеврагь, Эхиз вердиш, туш куьн икрагь, Гьар садан квел физва темягь ЦӀиган ичер, цӀиган ичер! Са бязи чи адетар хьиз, КичӀе я заз жинсер квахьиз… Эй, багъбанар, тухмачра хьиз, Алахъа куьн, цӀиган ичер… Тухмач- къелемлух. Нинидив къугъваз, Гуз жеда гьарай. Цуькведал чӀижер… АлтӀушдай тегьер, Аялар гъенел, КӀватӀ жеда кьилел. Къиметлух вадрив АцӀурда шаксуз. Гъил гьич садрани Жедай туш агъуз. Ихьтин викӀегь вах, Гьелбет, я дамах. Мектебда кӀвале Гьамиша уях. ЦӀУЦӀЕК-ЛЕЙКА. Эй, Аллагьяр, вун я ариф, Белки, ви тост хьанва яргъи?! Са кӀвачелла ийиз тариф, Къуй рахурай гьар са багъри. Хуьруьн, кӀвалин, даях уста, Тади куьмек, уях уста.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! 5- июнь мусурманрин чӀехи ва пак тир сувар- Ураза Байрам я. Гьар йисуз Рамазандин вацра сивер хуьн неинки гьар са мусурмандин хиве авай ферз я, ам гьакӀ сагъламвал мягькемарзавай, мергьяматлувал артухарзавай, хатургьуьрмет рикӀелай алуд тийидай, нагьакьан гьар са кардивай яргъа ийидай хъсан ва хийирлу карни я. Квез сувар мубарак хьурай. Къуй куьне кьур сивер Аллагьди кьабулдайбур хьурай. Къуй чи районда сив хуьзвай мусурманрин кьадар гзаф хьурай. Къуй и сувари куь къанажагъда тунвай михьи ниятар ва хъсан къилихар яргъалди давам хьурай. Амин!
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай югъ- Россиядин югърикӀин сидкьидай мубаракзава. 12- июнь чна гьар йисуз официальный сувар яз къейдзава. 1992- йисан июндиз РФ-ДИН Верховный Советди кьабулай Къарар г��а и кар патал бине хьана. А къарардал асаслу яз и югъ уьлкведин государстводин сувар- Аслу туширвилин югъ яз малумарнава. И лишанлу йикъа чи уьлкведин баркаллу тарихда еридин жигьетдай цӀийи девир башламиш хьун, вирида гьисаба кьунвай ивиррал бинеламиш хьанвай общество туькӀуьрунал элячӀун тестикьарзава. Республикадин вири агьалийрихъ галаз санал чи районэгьлийрини Россиядин Федерация цуьк акъудзавай государство хьун патал бегьерлувилелди кӀвалахзава. Къуй квехъ мягькем сагъламвал, хушбахтвал, чи Ватандин абадвал патал кӀвалахра агалкьунар хьурай.
+АЯЛАР чи гележег тирди са шакни алачиз виридаз малум я. Аял авачир хизан, кӀвал баябан жеда. Малум тирвал, Виридуьньядин аялар хуьнин югъ I950- йисан I- июндилай сувар хьиз къейдзава. И юкъуз вири аялри чеб бахтлубур яз гьиссзава, гьикӀ лагьайтӀа, чӀехибуру аялриз шадвал артухардай мярекатар тешкилзава. Магьарамдхуьруьн райондин вири хуьрера I- июндин югъ аялрин рикӀел аламукьдайвал тешкилнавай. Зун и шад мярекатда иштиракун патал Магьарамдхуьре авай «Солнышко» бахчадиз фена. Экуьнин сятдин I0- далай башламишна «Солнышко» бахчада аялар патал лап гурлу мярекат къурмишна. Бахчадин гьаят пайдахралди, шараралди, плакатралди безетмишнавай. И шадвилин мярекатдиз чина шадвилин хъвер авай, хъсан пекпартал алай аялрин гъилер кьуна, гзаф кьадар хуьруьнвияр кӀватӀ хьанвай. Мярекат гьа и садикдин заведующий Лейла Сабировнади ачухна. Аялриз кӀватӀ хьанвай дидейризни, бадейриз сувар тебрикна. Ахпа тебрикрин келимаяр гваз райондин управлениедин образованиедин начальникдин заместитель Айна Гьажиева, яш тахьанвайбурун рекьяй инспектор Зайнаб Ханларова рахана. Тебрикрин гафарилай гуьгъуьниз майдан аялрин, музыкантрин, манидаррин, кьуьлердайбурун ихтиярда гьатна. Ша чна, чӀехибуру бахтлу аялар бахтлу гележег тирди садрани рикӀелай ракъур тийин. Аялриз бахтлу аялвал гуз алакьай чӀавуз чавай чи гележегдик чи пакадин йикъак умудни кутаз жеда. Къуй чи аялар бахтлубур, сагъламбур диде-бубайриз вафалубур яз чӀехи хьурай! ЖАННА.
+МАГЬАРАМДХУЬРЕ авай «Солнышко бахчада «Эхиримжи бал» лишандик кваз еке шадвилер кьиле фена. И юкъуз бахчадай сифте яз школадиз физвай 25 аял рекье туна. Шадвилин мярекат бахчадин тербиячияр тир Марина Рауфовнади ва Гуьльсабагь Насрулаевнади ачухна ва кьиле тухвана. Коллективдин, диде-бубайрин иштираквал аваз музыкадин ван кьилел алаз гъвечӀи дустари чпин алакьунар къалурна. Абуру къалурай сегьнейри, кӀелай шиирри, лагьай манийри, авур кьуьлери залда авайбурун гуьгьуьлар мадни шадарна. Дугъриданни, чпел гьар са диде-бубадиз виридалай багьа бала ихтибар авур, адаз дуьз ацукьиз-къарагъиз, чӀехибуруз гьуьрмет ийиз, кӀелиз кхьиз, чпин фикирар лугьуз чирай тербиячийрилай диде-бубаяр пара рази яз амукьна. Мярекатдин эхирдай рахай «Солнышко» бахчадин заведующий Лейла Сабировнади аялриз чӀех�� уьмуьрдиз къачузвай камар мубаракна. Ва абурув бахча акьалтӀарна лагьай дипломар вахкана. Вахтар катиз физва, заз накь бахчадиз рекье тур хьиз авай зи аялдини бахча акьалтӀарна. Куьн пара сагърай, гьуьрметлу садикдин коллектив. Куь бажарагъдиз, алакьунриз чна диде-бубайри гьамиша кутугай къимет гайиди я. Куь хизанра бахт, берекат мадни артух хьурай, кӀвалахда квез еке агалкьунар хьун чи мурад я. ЖАННА.
+СССР- дин, РФ- дин ва Дагъустандин Халкьдин артист Мурад Кажлаев Евразиядин илимрин академиядин гьакъикъи членвилиз хкянавайдан ва адаз «Евразиядин кьиса» гьуьрметлу тӀвар ганвайдан гьакъиндай РД- дин культурадин министерстводин пресс- къуллугъди хабар гана. И награда чи ватанэгьлидиз ЕААН- дин заседаниедал гана. Ихьтин гьуьрметлу тӀварариз Великобританиядай тир коллекционер ва филантроп Насер Халили, Азербайжандай тир шаир ва киносценарист Рамиз Ровшан, Турциядай тир геолог ва публицист Джелал Шенгер лайихлу хьанай. РикӀел хкин, алай йисан мартдин вацра «Дагъустандин композиторрин музыкадин панорама» лишандик кваз кьиле фейи республикадин музыкадин кьвед лагьай фестивалда юбиляр Мурад Кажлаеван яратмишунриз гегьенш фикир ганай.
+РОССИЯДА эцигнавай цӀийи кӀвалерин къиметар 20I8- йисан майдилай 20I9- йисан майдалди II процентдин хкаж хьанвай. Эгера са йис вилик юкьван гьисабдалди са квадратдин метрдихъ 63,4 агъзур манат гузвайтӀа, 20I9ЙИСУЗ- ам 70,222 агъзур манатдив агакьнавай. DOMOFON.RU порталдин пресс- къуллугъди хабар гузвайвал, Махачкъалада гьалар масакӀа я. ИкӀ республикадин меркезда цӀийи кӀвалин са квадратдихъ 20I8- йисуз 40 агъзурни 5I7 манат гузвайтӀа, алай йисуз 36 агъзур манат гузва. Къиметар II процентдин агъуз аватнава. Къиметар агъуз аватнавай цӀуд шегьердин сиягьда Москвадин патарив гвай Солнечногорск, Лыткарино, Химки ва Подольск гьатнава. Санлай къачурла, тухвай ахтармишунрай аквазвайвал I32 шегьердикай I20 шегьерда цӀийи кӀвалерин къиметар тикрар яз хкаж хьанва.
+РОССИЯДИН юниоррин хкянавай командадик кваз Дагъустандай тир кьве женгчиди азаддиз кьуршахар кьунай Европадин первенствода иштиракда. Международный акъажунар 6- июндилай 9- июндалди Испанияда кьиле фида. 70 ва I25 килограмм заланвилин категорийрай Магьамед Абдулкъадировни Сайпудин Магьамедов Россиядин тӀварунихъай экъечӀда. Къейд ийин, хкянавай командадин кьиле авайди спортдин рекьяй вичин карьера акьалтӀарнавай кьве сеферда Европадин чемпион ва дуьньядин чемпион Абдусалам Гьадисов я.
+Лезгийрикай лукӀ хьайид туш садрани, Лезгиди лукӀ кьурдини туш садрани, ЛукӀвал ийиз фейиди туш патазни, Шейх Ярагъи акси кас тир лукӀвилиз, ЗАКАТ-ЗИЭР къачур кас туш ам кӀвализ.
+Согратлида сур хьана ви, Хайи Ярагъ чӀур хьана ви, Хажалатди хур кана ви, Эхиратни гур хьана ви, Гъалибвал сабур хьана ви, Марифат абур хьана ви, Къуръандин гаф тур хьана ви, Шейх Магьамед АЛ-ЯРАГЪИ.
+Дагъустанда чи дин зияда авур, лукӀвиликай пачагьдин, гьакӀ азад авур, шейх Магьамед Ярагъидал чан акьалт хъувур, адан багьа тӀвар, адан чӀехи кар виниз хкажна руьгь зайиф тавур, чи халкь уяхрай, лукӀвал эх тавур, чи шейхдиз гьуьрмет хуьзва фанада, адаз гьакӀ женнет михьи дуьньяда. Вуч гана чаз и межлисди, лугьудайбур аватӀа, ам адетдин марекат я, вуч хьана кьван, вуч авуна (?) къакъра ягъиз гьарайдайбур аматӀа, шариатдин, тӀарикъатдин къагьриманриз суваб патал ша, са сефер тикрар хъийин хьайивал. ЧАЛ акакьай сифте хабар шадди тир: Шейх Магьамед, чи ярагъви, виликдай хьиз, амач ам къе, яз дерин сир, дегь тарихар падна юкьвай, ам хтанва чи арадиз хьухь квез чир. Ахцегь Агьад, чӀехи алим яз чархачи, шейхерин шейх, чӀехи муршид, хкана ам вахканва чав, секин хьана халкь эхир. Шейх Ярагъи – чӀехи буба, ви абур Чешне хьанва гьар са карда ваз еке. Вун хвейиди хьана къастни ви сабур Лезги халкьдин кьисмет аваз мерд рикӀе. Шейхерин шейх, тӀарикъатдин муршид я. Дагъустандин пуд имамдин малим. Сур гъурбатда аватӀани вун чид я, Гьам Исламдин, гьам уьмуьрдин дуьз алим. ТӀвар чӀехи я, ирс зурба я вуна тур, Гел дерин я чи диндани тарихда. Ви весияр кьиле физва тийиз чӀур, Абур ава арифдаррин тарифда.
+Низ халисан мусурман жез кӀан ятӀа, зи илимди лугьузвайвал авурай. Якъут, гевгьерда вил аваз тахьана, ибадатдин рекье хьурай гьамиша, гунагькардиз гьич вилни ягъ тавурай, гьам рикӀяйни, гьам руьгьдайни Аллагьдин рехъ гьамиша. Магьамед АЛ-ЯРАГЪИ.
+МАЛУМ тирвал, бязи гьайванриз инсанриз авачир хьтин алакьунар ава. Абуруз инсанриз ван текъведай ва таквадай затӀар аквазва ва я ван къвезва. Пайгъамбардин якъин гьадисри шагьидвалзавайвал, бязи гьайванриз чинерарни аквазва. Чинерар аквазвайди хьиз, бязи гьайванриз малаикарни аквазва. Абу Гьурайради агакьарайвал, Пайгъамбарди лагьана: «КӀекре гьарайдай ван хьайила, Аллагь Тааладивай Адан регьим тӀалаб, вучиз лагьайтӀа, гьакъикъатда, кӀекрез малаик акуна. Эгер ламран гьараюнин ван хьайитӀа, Аллагьдивай куьн шейтӀандикай хуьн тӀалаб, вучиз лагьайтӀа, гьакъикъатда ламраз шейтӀан акуна» (Бухари, Муслим). Идал бинеламиш яз, лугьуз жеда хьи, инсандиз ламран гьараюнин ван хьайила, адаз анал шейтӀан алайди чир жеда. АкӀ хьайила, адавай тадиз истиаза кӀелна вич шейтӀандин зияндикай хуьз жеда. Гьа гьакӀ кӀекрен гьараюнин себеб яз инсандиз анал малаик алайди чир жеда. Гьа жуьреда кицӀикайни агакьнава, Жабир ибн Абдуллагьа агакьарайвал, Аллагьдин Расулди лагьана: «Нагагь квез йифиз кицӀин элуькьунин ва ламран гьараюнин ван хьайитӀа, Аллагьдивай тӀалаб куьн шейтӀандивай хуьдайвал, вучиз лагьайтӀа, гьакъикъатда, абуруз квез таквазвай затӀар аквазва. И вахтунда кӀваляй тӀимил экъечӀиз алахъ, вучиз лагьайтӀа, гьакъикъатда, ЧӀехи ва Къудратлу Аллагьди йифиз вичин гьар жуьредин махлукьатар чилел чукӀурзава. РакӀар акьалдайла Аллагьдин тӀвар кьуна акьала, вучиз лагьайтӀа, гьакъ��къатда, Аллагьдин тӀвар кьуна акьалай ракӀар шейтӀандивай ахъайиз жедач. ГетӀеяр кӀева, целер кутӀуна ва къапарин кӀан пад винел элкъуьра». (Абу Дауд 5103, Ибн Гьиббан 5517).
+Гъуьлуьн ва я папан телефон чпин ихтияр авачиз ахтармишдай ихтияр авани?
+ИСЛАМДИ къадагъа ийизва залан делилар авачиз масабурал шак ийиз ва я масабурукай абур беябурдай затӀар жагъуриз. АкӀ хьайила, себеб авачиз гъуьлуьнни папа сада-садал шак авун гунагь я. Гъуьлуьз ва я папаз ихтияр авачиз садаз-садан телефон къачудай, я тахьайтӀа ишлемишдай, я тахьайтӀа ана вуч аватӀа килигдай ихтияр авач, эгер анжах садаз муькуьдан михьивилин патахъай делил авай шак авачиз хьайитӀа. Нагагь лап тамам инанмишвал аватӀа, телефондин иеси а кардиз акси жедач лагьана лап тамам инанмишвал аватӀа, ихтияр ава. Делил: «Инсанрикай пис фикир авуникай мукъаят хьухь, вучиз лагьайтӀа, гьакъикъатда, пис фикир авун- виридалайни тапан фикир я. Садакай са вуч ятӀани чириз алахъмир, жасусвал ийимир, сад-садал
+Ислам тембек чӀугуниз ва ам маса гуниз гьикӀ килигзава?
+ИСЛАМДИ инсандин сагъламвилиз, гьатта кирсеба хьайитӀани зарар гузвай вири затӀар къадагъа ийизва. Жуван сагъламвилиз ва амайбуруз зиян гун къадагъа тирдан делил имам Агьмада Абу Саид Сад ибн АЛЬ-ХУДРИДИН гафарилай агакьарнавай Аллагьдин Расулдин гьадис я: «Жуваз ва масабуруз зарар гумир» (Агьмад). И гьадисдиз ганвай баянра имам Али АШ-ШАБРАМАЛЛИСИДИ кхьизва: «Яни жуваз ва масабуруз зиян гудай ихтияр авач. АкӀ хьийила, гьадисдин мана ихьтинди я: «Жуваз ва масабуруз зарар гун авач». Виликан алимриз тенбек чӀугунин гьакъиндай, ада инсандин бедендиз гузвай зарардикай якъин малуматар тахьуниз килигна, фикиррин садвал авачир. Чи девирда лагьайтӀа, тенбек гзаф зарарлу тирдал ва, гьаниз килигна, ам чӀугун къадагъа тирдал шак алач. Къарар: *Винидихъ лагьайдакай хкатзавайвал, тенбекди бедендиз гузвай зияндиз килигна, ам чӀугун ва адакай авунвай затӀар маса гун къадагъа я. *Эгер сад лагьана тенбек чӀугуникай акъвазуни ам чӀугвазвайдан бедендин гьал пис хьунал гъун мумкин ятӀа, ам яваш-явашдиз акъвазарайтӀа жеда. пехил жемир, сада-садаз далу гумир, садаз-сад дакӀан жемир ва стхаяр хьиз хьухь, эй Аллагьдин лукӀар!» (Аль Бухари, Муслим.)
+-РАЖИДИН Аскерович, чаз хабар хьайивал, сечкияр са шумуд юкъуз кьиле фида. Идан гьакъиндай куьне вуч лугьуда? - Дугъриданни чун вердиш хьанвайвал, виликдай сечкияр са юкъуз кьиле физвай. Амма эхиримжи варцара уьлкведа арадал атанвай гьалар, агьалийрин сагъламвал фикирда кьуна, сечкияр са гьафтеда кьиле фида. И карди мажалдик, архайинвилелди, басрух, артух алакъа авачиз сечкияр тешкиллувилелди кьиле тухудай мумкинвал гуда. -Районда сечкияр шумуд участокда кьиле фида? - Сечкияр кьиле тухун патал районда 39 участокда кӀвалах тешкилда. Райцентрдал кьуд участокди; Культурадин кӀвале, ДЮСШОР-ДА, М.Гьажиеван тӀварунихъ галай школада ва Тагьирхуьрел кӀвалахда. Сечкийрин комиссийрин ва сечкичийрин хатасузвал фикирда кьуна са жерге истемишунрал амал авунин чарасузвал ава. Месела комиссиядин членри маскаяр, махсус халатар, бегьлеяр алукӀда, дезинфекция ийидай къаришмаяр ишлемишда. Агьалияр гьахьзавай ракӀарин вилик дезинфекция авунвай гъвечӀи халича экӀяда, дараматдиз гьахьай гьар садан ифин алцумда, дезинфекциядин къаришма яда ва гъиле маска, бегьлеяр, ручка авай пакет вугуда. Гьарма вичин тӀвар авай списокар гвай комиссиядин члендин патав фида ва са метр мензил хвена паспорт ачухна къалурда. Паспортдин делилар ахтармишайла адав бюллетень вугуда ва ам сес гана гъиле авай ручкани гваз хъфида. Участокдиз гьахьдай ва экъечӀдай ракӀарар кьилди жеда. РакӀарал гьар участокдин хуьруьн советди тайинарнавай ксари винидихъ лагьанвай гьерекатар кьиле тухуда. Малум тирвал, 1– июль чи уьлкведай кӀвалах тийизвай югъ яз малумарнава. Сес гун чи гьар садан буржи я. Гележег, пакадин югъ фикирдай акъуд тавуна сес гана кӀанда. -Ражидин Аскерович, ихьтин важиблу карда гъавурда твадай менфятлу суьгьбет авунай квез чухсагъул. - Куьнни сагърай. КЪВЕДАЙ гьафтеда, Россиядин Федерациядин Конституцияда дуьзар хъийиз ийизвай алавайрин гьакъиндай 25- июндилай Iиюлдалди сечкияр кьиле фида. Уьлкведа пайда хьайи коронавирусдин уьзуьрдихъ галаз алакъалу нубатдин сечкияр тухунин кардани са жерге дегишвилер хьанва. Идан гьакъиндай чи корреспондент Афисат Айдемирова Магьарамдхуьруьн районда авай ТИКДИН (территориальный избирательный комиссия) председатель Ражидин Бутаевахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адаз са шумуд суал гана.
+И йикъара зун «Жегьилрин крарин ва туризмдин рекьяй отдел «МКУ- дин директор Фарид Бейбутовахъ галаз гуьруьшмиш хьана. 20I6- йисан февралдин вацра вичин везифайрив эгечӀай Фарид Бейбутова отделдин вилик акъвазнавай месэлайриз кьетӀен фикир гузва . Вичин кӀвалах ада, виликамаз тестикьарнавай пландин бинедаллаз тухузва. Ам кьиле авай отделди МР- дин культурадин ва гьакӀни физический культурадин ва спортдин отделрин куьмекдалди са жерге серенжемар кьиле тухузва. И сеферда за Фарид Бадрудиновичавай волонтеррин кӀвалахдикай сугьбет авун тӀалабна. Ругьдинни ахлакьдин тербиядихъ галаз алакъалу 30дав агакьна волонтеррин мярекатар тешкилнава. И крар вилик тухун патал кьуд вишев агакьна волонтерри куьмек гузва. Жаванризни жегьилриз ругьдинни ахлакьдин тербия гунин кӀвалах мадни хъсанарунин мураддалди районда волонтеррин гьерекат вилик тухудай центр ва военно- патриотический тербия гунай комиссия тешкилнава. Июлдин вацра кьиле фидай сечкийра 30- дав агакьна волонтерри активвилелди иштиракда. Абуруз Конституциядин волонтеррар лугьузва. Абуру сечкийриз талукьарнавай буклетар пайзава. Конституцияда цӀийиз жезвай дегишвилерикай хабар гузва. Яшлу инсанарин патарив урна гваз ТИК- дин комисиядин членар галаз кӀвалериз фида, ва сес гун патал абуруз герек тир куьмекар гуда. Чи районда жегьилриз кьетӀен фикир гузвай, абурун гележег экуьди ва михьиди хьун патал зегьмет чӀугвазвай куьн хьтин жавабдар, савадлу кас хьунал чна шадвал ийизва, гьуьрметлу Фарид Бадрудинович. Чпин къуллугъ намуслувилелди тамамарзавай волонтерризни баркалла. Чи чӀехи бубайрин адетриз гьуьрмет авун ва къайгъударвал чӀугун куь мурад тирди чаз аквазва. ЖАННА.
+Гъепцегьрин СОШ-ДИН 11класс куьтягьунин гьакъиндай 2001- йисуз Аюбов Фаридаз гайи А 7311578- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез халкьдин садвилин югъ- государстводин важиблу сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Чи уьлкведин вири халкьарин садвилин ва тупламишвилин нетижада чалай лап залан имтигьанрай экъечӀиз алакьна. Идалай кьулухъни гьакӀ жедайдахъ чун инанмиш я. Халкьарин садвилин сувар чаз чӀехи несилрин лап хъсан адетар ян тагана давамаруниз, Россиядин халкьарин садвал хуьниз эвер гузвай лишан я. Къуй ада квез ислягьвал, сагъламвал, хушбахтлувал гъурай. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Ф.З. АГЬМЕДОВ.
+ДЯВЕ ислягь са инсандизни, уьлкведизни кӀанзавайди туш. Амма, фашистрин гел кьур бендеровчияр себеб яз Россияди Украинада махсус серенжем тухуниз, стха уьлкве ва халкь фашистрикай азад авуниз мажбур хьана. Россиядин центральный каналри гьар юкъуз Украинада кьиле тухузвай махсус серенжемра дирибашвал къалурзавай миллетриз, ягъунар кьазвай ва женгинин юлдашар къутармишзавай къагьриманрикай хабар гузва. Абурун арада чи Дагъустандин халкьдин кьегьалрини иштиракзава. Украинада кьиле физвай махсус серенжемда, чи уьлкведин вири халкьарин векилри хьиз, чи райондин кьегьалрини иштиракзава. Абурукай сад Шихалиев Ариф Тельманович я. Адан ери бине Магьарамдхуьряй я. И мукьвара кьегьал хва Ариф вичин дирибашвал къалурайдай «Участник СВО», «За укрепление боевого содружества» наградайрин сагьиб хьана. Идалай виликни Ариф Тельмановичаз дяведа вичин дурумлувал ва викӀегьвал къалурайдай Гьуьрметдин грамотани ганвай. Аферин Ариф вун хьтин викӀегь, кьегьал аскерар акьалтзавай несилдиз халис чешне я. Баркалла ваз тербия ганвай диде- бубадиз вун хьтин кьегьал хва вердишарнавай. Кьегьалвал лагьайтӀа, вич-вичелай арадал къвезвач, вири хизанда веледриз ганвай тербиядилай аслу я. Куьне абур Ватандал рикӀ алай халис ватанпересар яз чӀехи авунва. Квез Арифан диде ва буба ихьтин кьегьал хва хвена, чӀехи авуна уьмуьрдин шегьредал акъуднавай, аферин ва чухсагъул. Вичел тапшурмишай гьар са кӀвалах Арифа лап хъсандиз бегьемарзава. Къуй Ариф хьтин кьегьалар Ватандин вилик пак везифаяр намуслудаказ кьилиз акъудзавай Дагъларин уьлкведин ва санлай вири Урусатдин рухваяр- дявеяр, ивияр экъичунар куьтягь хьана, сагъ- саламатдиз чпин хизанрин патав агакьрай!
+И МУ��ЬВАРА, Федерациядин Советдин спикер Валентина Матвиенкоди Дагъустандай тир жаван Рамазан Багъировав «Къутармишунин карда къалурай жуьрэтлувилерай» медаль вахкана. И мярекат «Аялар- игитар» лишандик квай вирироссиядин гражданвилинни патриотвилин проектдин сергьятра аваз кьиле фена. Алай йисан мартдин вацра Магьарамдхуьруьн райондин Приморск хуьруьн агьали кӀуьд лагьай классда кӀелзавай аялди цӀай кьуна кузвай чкадай дишегьли къутармишна. Къуншидал алай кӀвале цӀай кьунваз акур жаван фикирни тавуна цӀай квай кӀвализ гьахьна. Кузвай кӀвалин къенез гьахьай Рамазана, куьмекдиз атанвай къуншийрив пенжердай 93 йис хьанвай дишегьли вахкана. Аялдин буба Багъиров Низами Магьамедагъаевич уьлкведа кьиле тухузвай дяведин махсус операциядин иштиракчи я. СВО- да къалурай жуьрэтлувилерай бубадизни гьукуматдин награда ганвай. Магьарамдхуьруьн райондин агьалияр тир- буба ва хва Багъировар къалурай уьтквемвилерай ва игитвилерай гьукуматдин наградайриз лайихлу хьана.
+АЛАЙ вахтунда хурмаяр кӀватӀунин кӀвалахдин къизгъин вахт я. Хуьруьн майишатдин карханайри, фермервилинни лежбервилин майишатри ва арендаторри хурмаяр, саланни бустандин няметар кӀватӀ хъийизва. Хурмаяр кӀватӀун патал жавабдар вахт алукьнава. Вилик битмиш хьанвай бегьер вахтунда ва пучвилер авачиз кӀватӀ хъувунин везифа акъвазнава. Магьарамдхуьруьн районда хурмаяр 500 гектардал цанва. Алай вахтунда I50 гектардай бегьер кӀватӀнава. Гьар са гектардай тахминан 20- 25 тонн хурмаяр кӀватӀзава. Къейд ийин, чи районда цанвай хурмайрин сортар пара дадлу, хъсан жуьрединбур я. Абурун жергеда «шиш
+бурум», «королек», «хиакуме», «Агафья» сортар ава. Карханайра хурмаяр кӀватӀ хъувунал бес кьадар техника ва рабочияр машгъул я. Лугьун герек я, хурма бедендиз пара менфятлу емиш я. Адак магний ва глюкоза пара гала. -Хурмайрин кьакьан бегьердин бине кутун зуламаз башламиш жезва,лугьузва вичин рахунра предприниматель Асиф Караева. -Хурмайрин тарарин жергейрин араяр вахтунда къарагъарунилай, гатфарихъай жуьреба-жуьре азарризни гьашаратриз акси дарманар ягъунилай ва маса кӀвалахарни вичин вахтунда кьиле тухунилай бегьердин бине гзаф аслу жезва. КӀанзавайди ашкъи авай хийирлу хел вилик тухун патал серенжемар кьабулдай ксар я. КӀватӀнавай хурмайрив ацӀанвай фураяр Сибирдиз ва Беларуссиядиз рекье твада. Анра чи емишар хъсандиз къачузва.
+ЗАЗ и йикъара, дуствилел за дамахзавай, вичин тӀвар еке гьуьрметдивди кьазвай Ферид малимди зенгна вич са мураддив агакьнавайди хабар гана. Ферид малимдихъ галаз зун газетдиз кӀвалахал атай са кьве йисалай таниш хьанай. Ферид Вагьабовичан уьмуьрдин рекьикай, агалкьунрикай, алакьунрикай чна газетрин чинра еке макъалаяр чапнай. Вич гьуьрметлу, тарифлу малим ятӀани, (алай вахтунда лайихлу пенсияда ава) гьамиша мухбирдин пешедин терефарни хвена. Малимдиз гьа и рекьяй малумарнавай чухсагъулдин чарар, Гьуьрметдин грамотаяр ава ва 2023- йисуз Ферид Вагьабович «Лезги газетдин- I00 йис» медалдизни лайихлу хьана. Ада чи райондин хьиз, республикадин газетдихъ галазни гьамиша сигъ алакъаяр хуьзва. Зенгнавай малимди, вичин гъиле авай Мегьарам Ризаеван яратмишунриз талукьарнавай ктаб акьалтӀарнавайдан ва са ктаб пишкеш яз заз багъишзавайдан гьакъиндай лагьана. Гьелбетда, гуьзет тавур пишкеш зун патал лап къиметлуди хьана. Хвешивилин сад лагьай себеб, вичин кефи са акьван пайгар тушир малимди адан багърийрихъ, ярар- дустарихъ галаз алакъаяр хвена, гьардавай са кӀускьатӀ кӀватӀиз, туькӀуьр хъийиз, рагьметлу М.Ризаеван зегьмет ядигар аманат яз амукьуник пай кутуна, кьвед лагьайди вичин зегьмет тир и ктаб заз, къелемдин юлдашдиз ва са малимдизни багъишна. Ибур вири малимдин девлетлу руьгьдин мергьяматлу гьерекатар я. Ферид Вагьабован дурумлу зегьметдин нетижада «Ислягьвал» кьил алаз чапнавай ктабда, малим ва шаир Мегьарам Ризаеван мукьва- кьилийривай, ярар- дустаривай кӀватӀ хъувунвай жуьреба
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ, гьар йисуз Магьарамдхуьруьн районда чи халкьдин игит хва Абас Исрафилован гьуьрметдай азаддиз кьуршахар кьунай турнир кьиле тухузва. Алай йисузни тухвай республикадин турнирда республикадин шегьеррай, районрай атанвай 300 спортсменди ИШТИРАКНА.ТУРНИР тебрикдин гаф рахуналди «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова ачухна. - Гьуьрметлу дустар, чи кӀвалахда чна спортдиз кьетӀен фикир гузва. Бажарагъ ва гьевес авай жегьилриз чавай жедай куьмекар гузва. Абуру чпин нубатда гъалибвилер къазанмишуналди хайи Ватан раижзава ва гуьгъуьнлай къвезвай несилдин фикирарни и кардал желбзава. Лап кьакьан гьуьндуьриз виридавай хкаж тахьайтӀани, спортдал
+жуьре шиирар, бахшбендер, гьикаяяр ва халкьдин адетрикай кхьенвай чӀалар гьатнава. Чна куь фикирдиз гьа и ктабда гьатнавай М.Ризаеван са кьве шиирни гуда. Рагьметлу малим М.Ризаев I927- йисуз Ахцегь райондин Ялцугърин хуьре дидедиз хьанай. Хъсан къиметралди хуьруьн школа, гуьгъуьнлай Дербентдин педучилище акьалтӀарна. Ватандин вилик вичин пак буржи тамамарна. Зегьметдин рехъ сифте АрхитӀа башламишна, ахпа Советск хуьруьн юкьван школада давамарна. КӀвалахдивай къерех тахьана кьилин образование къачуна. Географиядин тарсар гузвай малимди сифте яз, са классда виликан вахтара дагъдин хуьрера ишлемишзавай зегьметдин алатар, къаб- къажах, гьа девирдин культурадикай хабар гузвай хейлин экспонатар кӀватӀиз башламишнай. Вичин хайи Ватандал, вичи тарс гузвай предметдал рикӀ алай рагьметлу малимди вири уьмуьр аялриз дерин чирвилер ва ахлакьдин тербия гуниз бахшна. Адан зегьметдиз школадин руководстводи, райондин УО- ди гьамиша къиметни гузвай. I977ЙИСУЗ М.Ризаев «Знак Почета» ордендиз лайихлу хьана. Рагьметлу малим гзаф гьахъвал гвай, дуьзвал кӀандай кас тир. Яш тамам хьанамазди ам лайихлу пенсиядиз экъечӀнай, амма гьайиф хьи, ам вахтсуз чавай къакъатна. Адалай эбеди пишкеш яз амукьай яратмишунар кӀусар-кӀусар кӀватӀ хъувуна ктаб арадал гъайи Ферид малимдилай Аллагь рази хьуй лугьуз кӀанзава. Им чун хьтин яратмишунрин алемдин арада авай гьар са кас патал къиметлу пишкеш хьана. И фикир кьилиз акъудун патал икьван зегьметар чӀугунвай, акьалтзавай несил патал и яратмишунар хуьз алахънавай, куь ирид тухумдихъ ислягьвал ва чандин сагъвал хьурай, гьуьрметлу Ферид Вагьабович! А.АЙДЕМИРОВА.
+Дагъустандин рухвайривай архасуз Азад тежез кӀеве авай зи Ватан. Гъил вугана куьмек гайиди чарасуз Урусат я, ваз гьа чӀавуз Дагъустан. Стхавиле кьабулна вун хизандиз, Тебрикна автономия Ватандиз. Ачух хьана илимдин рак миллетриз, Нече шумуд йис давамай зиллетриз. Дагъустан экв аваз ишигълаван я, Ингье къе вал вири халкьар гьейран я. Намус квай дагъвиярни кӀубан я, 50 йис хьанвай Дагъустан. Лигим хьанва майишатдин еришар,
+Ири куьлуь багъларавай емишар. Савкьват я ви патай чӀехи Ватандиз, Яшдиз чӀехи, къамат жегьил Дагъустан. Къалин чӀулав циферикай хкатна, Азадвилин майдандиз вун акъатна. Октябрдин ишигъдик вун акатна, Бахтлу чӀехи хизандив вун агатна. Припев: 50 йис тамам Хьанава къе, Дагъустан. Ваз юбилей мубарак, Чан зи Ватан, Дагъустан. Магьледавай аялар Вири анжах рушар тир. Абурун рикӀин хиялар, Чебни чпиз ухшар тир. Сад садакай чара яз Абур баша фидачир. Анжах зун тек гада яз
+Абурун патав кьадачир. Эхирни за фикирна, Хам акьалжна ведредал, Хъсан далдам туькӀуьрна – Ван ацалтна магьледал. Зи далдамдин кӀашари Аялриз эверзавай. КӀватӀ хьанвай рушари Манидал кьуьлерзавай. Далдам ягъиз кьуьл ийиз, Рушар вири шад жедай. Чи концертдиз тамашиз ЧӀехибурни кӀватӀ жедай.
+(Дагъустандин 50 йис тамам хьайила)
+машгъул хьуни куь руьгь, хесетар мягькемарда ва авай зайифвилер арадай акъуддай мумкинвилер гуда. Игит Абас Исрафилован тӀварунихъ галай комплексда ихьтин райондин тарихда гел тазвай важиблу мярекатар тухуни акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссераллаз тербияламишдай ва Игит гьамиша рикӀера амукьдайвал ийидай мумкинвал гузва,- къейдна МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова. Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунар пуд юкъуз къиле фена. Турнирдин сергьятра аваз Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агьмедова ва РДДИН Халкьдин Собраниядин депутат Мусафенди Велимурадова, алай вахтунда чпин Ватандиз ял ягъиз хтанвай СВО- дин участникриз викӀегьвиляй ва дурумлувиляй Гьуьрметдин грамотаяр гана. Магьарамдхуьруьн районда физический культура ва спорт вилик тухуник лайихлу пай кутазвай работникриз Министерстводин физический культурадин ва спортдин грамотаярни гана.
+«Гьар са диндиз вичин сифет ава, Исламдин сифет регъуьвал я»
+АЛАЙ ВАХТУНДА, гьайиф хьи, инсанри чпин рикӀел вуч акьалтайтӀа гьа кӀвалах ийизва. Абуру регъуьвал, ягь, намус гьич гьиссзавач. Абуру чеб мусурманар я лугьузва, амма рикӀера иман амач. Мугьаммад Пайгъамбарди лагьанай: «Регъуьвал рикӀе иман авай инсандиз жезва» (Бухари, Муслим). Им рикӀе иман авачир инсан ягьсузди жезва лагьай чӀал я. Ягь, намус, регъуьвал Аллагьдиз кӀандай, пайгъамбарриз ва савадлу инсанриз хас сифетар я. ГьакӀ Аллагьдин Расулди лагьана: «Регъуьвал гьиссзавай инсанди анжах хъсан амалар ийида» (Бухари, Муслим). Чи играми Пайгъамбар лап регъуьди тир. Ам гьатта вич рахазвай инсандин вилериз килигдачир. Я инсанрикай, я Аллагьдикай регъуь тушир инсан гьайвандиз тешпигь жезва. Идан гьакъиндай МустӀафа ас- сабий тӀвар алай еке алимди лагьай машгьур гафар чаз малум я: «Нефсиниз гунагь ийиз кӀан хьайила, вуна адан рикӀел Аллагь хкваш. Аллагьдикай регъуь жезватӀа, инсанар рикӀел хкваш. Абурукайни регъуьвал гьиссзавачтӀа, ваз вун ламраз элкъвенвайди чир хьухь». Мусурман эвелни-эвел къилихдин и еридихъ муьгьтеж я. Вучиз лагьайтӀа регъуьвал-им вири лайихлу сифетрин чешме я. Месела, диде-бубадихъай регъуь хьайила аялар чӀуру кӀвалахривай яргъа жез, къени кӀвалахар ийиз чалишмиш жезва; регъуьвиляй мугьмандиз гьуьрмет ийизва ва мсб. Регъуьвал гьатта чи Ислам диндин сифет я лагьанва. Аллагьдин Расулди къейдна: «Гьар са диндиз вичин сифет ава, Исламдин сифет регъуьвал я». Регъуьвал гьисс тийизвай ягьсуз инсанди чӀуру кӀвалахар ийида, абур авуналди ада вич ва вичин мукьвакьилияр халкьдин виляй вегьеда. Виридалайни лайихлу регъуьвал Аллагьдин вилик пуд арада ачух жезва: 1.Аллагьди гузвай няметрин гьакъиндай чалай Адаз лайихлу шукур гуз алакь тийизвайди чир хьайи арада; 2.Са бедбахтвилик акатнамазди нарази тахьун. Аллагьди гайи маса няметар рикӀел хуьн. Имам Алюсиди вичин «Тафсир Алюси» лугьудай ктабда ихьтин суьгьбет кхьенва: «Аюб пайгъамбар четин гьалда авайла адан папа лагьана: «Вун Аллагьдин пайгъамбар я. Нагагь вуна Адавай вун четинвилерикай азад авун тӀалабайтӀа, Ада жаваб гуда». Аюб пайгъамбарди папавай жузуна: «Гьикьван вахтунда чун саламатдиз яшамиш хьана? Ада жаваб гана: «Пудкъад йисуз». Аюбани лагьана: «Саламатдиз яшамиш хьайи кьван вахтунда бедбахтвилик яшамиш тахьанмаз, заз Аллагьдивай жув адакай азад авун тӀалабиз регъуьзва». 3. Аллагьди гьарамнавай шейэрикай фикир авуникай мефтӀ ва гьарамнавай тӀуьникай руфун хуьн. Са сеферда Аллагьдин Расулди вичин асгьабриз лагьана: «Квез Аллагьдикай лайихлу къайдада регъуь хьухь!» Абуру жузуна: «Ам гьи къайда я?» Пайгъамбарди жаваб гана: «Лайихлу къайдада регъуь хьун- им жуван кьил ва бедендин амай паяр Аллагьди гьарам авунвай шейэрикай хуьн, гьамиша кьиникь рикӀел хьун я. ИкӀ авун Аллагьдикай регъуь хьун лагьай чӀал я» (Тирмизи). («Ас-Салам»). БЕРМУДДИН сирерикай виридалайни кьил акъат тийидайди 19 –звено квахьун я. Адетдин ученияр тухун патал тренировкаяр тухудай гимидилай къарагъай 19-звено цавуз хкаж хьайи СА шумуд декьикьадилай квахьна. Звено Флоридадин къерехриз мукьва яз виликди физвай. Сятдин кьуд жез 15 минут амаз дежурный операторди звенодин командир лейтенант Чарльз Тейлоралай къурху кутадай хьтин сигналар кьабулна. Адан гафарай малум жезвайвал, вири самолетрин приборар гуьзчивиликай хкатнава. -Куьн гьисятда гьинва? – хабар кьуна операторди, Тейлораз чеб гьина аватӀа чизвачир. -Вири къайдадикай хкатнава. Чи эхир хьанва. Вучиз ятӀани, гьуьлни къайдада авач, - гьарайзавай командирди. Адан эхиримжи гафар ихьтинбур тир: «Аллагьди хатур аватӀани чи гуьгъуьниз касни татурай». Тейлорахъ яб акалнач. Мусибат кьиле фейи тахминан чкадиз лув гудай «Мартин Маринер» луьткве рекье туна. Къутармишиз фейибурукайни треугольникдин къурбандар хьана. Звено телеф хьайи чкадиз акакьдамазни лув гудай луьткведин приборарни къайдадикай хкатна ва куьмекдиз фейи 13 касни кьена. 19 –звено телеф хьайи чка ва себеб гилани сир яз ама.
+АЛАТАЙ гьафтеда саласа юкъуз Магьарамдхуьре авай Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрдин залда «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин райондин депутатрин Собраниедин нубатдин сессия кьиле фена. Сессия МР- дин депутатрин Собраниедин председатель Назир Алиярова ачухна ва кьиле тухвана. Сессиядин кӀвалах, МР- дин
+кьил Фарид Агьмедова «РФ- дин виридалай хъсан руководителар» лишандик кваз фейи Вирироссиядин конкурсда гъалиб хьайи райцентрдал алай «Солнышко» бахчадин заведующий Лейла Агъамирзоевадив грамота вахкунилай башламишна. Гуьгъуьнлай Фарид Загьидиновича УО- дин начальникдин заместитель Ламетуллагь Муртазаевав РД- дин физический культурадин ва спортдин министерстводин грамота вахкана ва 20I8- йис агалкьунралди акьалтӀарай культурадин ва библиотекадин МБУК- риз МР- дин тӀварунихъай чухсагъул малумарна. Заседаниедал агъадихъ галай месэлайриз килигна: «20I8- йисан кӀвалахдин нетижайрин гьакъиндай «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьилин гьахъ-гьисаб тестикьарунин ва 20I9- йисуз МР- дин администрациядин вилик квай месэлайрин гьакъиндай». Докладчи МР- дин кьил Фарид Агьмедов. «20I8- йисан 26- декабрдиз МР- дин депутатрин Собраниеди кьабулай I79- нумрадин решениеда дегишвилер ва алаваяр хтунин, « Магьарамдхуьруьн район» МР- дин 20I9- йисан ва 2020 ва 202I- йисарин плановый девирдин бюджетда дегишвилер ва алаваяр хтунин гьакъиндай». Докладчи Э.Ферзилаев. «Райондин хуьрерин поселенийрин са жерге везифаяр чкадин самоуправлениедин органрив вахкунин гьакъиндай». Докладчи МР – дин юридический отделдин кьилин пешекар А.Байрамова. Заседаниедал гьалай месэлайрай махсус къарар кьабулна. И йикъара чав мад са шад хабар агакьна. 20I8- йисан 2I- майдилай 20I9- йисан I8- февралдалди «РФ- дин виридалай хъсан руководителар» лишандик кваз кьиле фейи вирироссиядин ачух конкурсда Магьарамдхуьруьн «Солнышко» тӀвар алай бахчадин заведующий Агъамирзоева Лейла Сабировна гъалиб хь��на. Дугъриданни бахчадин кӀвалахдиз райондилай къеце патани еке тир къимет гузвайдан гьакъиндай гьар йисуз абуру къазанмишзавай наградайри шагьидвалзава. Чна, Лейла Сабировнадиз хьанвай агалкьун рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй идалай кьулухъни куьне гъиле кьур гьар са кӀвалахди гъалибвилин лепе гурай, гьуьрметлу Лейла Сабировна.
+ХАЙИ диде, Ватан, хайи чӀал кӀан хьун, хуьн ва абурув гьуьрметдивди эгечӀун гьар са касдин пак буржи я. Диде, Ватан садрани рикӀелай алатдач, амма чӀал алатунин, квахьунин хаталувал эхиримжи йисара къвердавай артух жезва. Къенин зи ихтилат и кардин вилик пад кьунал машгъул тир, хкянавай пешедиз вафалувал хуьзвай, хайи чӀалан сирерай кьил акъудиз алахънавай малим Абдулгьалимова Румина Декабировнадикай фида. I974- йисуз Гъапцегьрин хуьре дидедиз хьайи Румина Декабировнади сифте хайи хуьруьн школа ва гуьгъуьнлай I995- йисуз ДГПУ акьалтӀарна. Жегьил пешекар вичи кӀелай школадиз дидедин чӀаланни литературадин малим яз
+кӀвалахал хтанай. Вичин везифайрив жавабдарвилелди эгечӀай Румина малимди са куьруь вахтунда гьам коллективда гьам аялрин арада еке гьуьрмет къазанмишна. ЧӀалав рикӀ гваз, жавабдарвилелди эгечӀай жегьил малимди, гьар жуьре конкурсар, тарсара классдилай къецяй тир гьар жуьре мярекатар тухуз акьалтзавай несилдин фикир хайи чӀалал желб ийиз алахънава. Румина малимдин гъилик чирвилер къачузвай аялри районда кьиле физвай олимпиадайра, конкурсра иштиракзава ва лайихлу чкаяр кьазва. Алай йисан февралдин вацра «Хайи чӀалан виридалай хъсан малим» лишандик кваз кьиле республикадин конкурсдин муниципальный этапда Румина Декабировнади лайихлу гъалибвал къазанмишна. Мартдин вацран эхирдай, муниципальный этапра гъалиб хьайибуру республикадин этапда иштиракна. Махачкъаладин II- нумрадин гимназияда кьиле фейи «Хайи чӀалан виридалай хъсан малим- 20I9» конкурсдин республикадин этапдани хъсан гьазурвал ва алакьунар къалурай Румина Декабировна гъалиб хьана. Республикада кар алай проектар уьмуьрдиз кечирмишунин, алакьунар авай малимриз куьмек гунин, милли чӀаларин метлеблувал хкажунин мураддалди гьар йисуз кьиле тухузвай и конкурсда алай йисуз 40 малимди иштиракна. Пуд юкъуз конкурсдин иштиракчияр тир малимри иновациядин проектрикай менфят къачуна, ачух тарсар гана ва мастерклассар къалурна. Чи районэгьли, Н.Нагъиеван тӀварунихъ галай школадин I- категориядин малим Абдулгьалимова Румина Декабировна республикадин этапда «Лезги чӀал» номинациядай гъалиб хьунал ва I- дережадин диплом къазанмишунал чна дамахзава. Чна Румина Декабировнадиз хьанвай агалкьун рикӀин сидкьидай мубаракзава ва идалай кьулухъни вичи хкянавай пешедиз вафалувал хуьналди мадни кьакьан дережайриз хкаж жедайдахъ умудзава.
+РАЙОНРИХЪ ва хуьрерихъ галаз датӀана алакъа авай шегьерэгьлийризни чизва хьи, хуьруьн чкада яшамиш хьун ва хизан��из дарвал тагана кьил хуьн алай аямда регьят крарикай туш. Майишатар чкӀана, кар-кеспидикай хкатна, гзафбур, иллаки жегьилар, яргъал ва мукьвал шегь
+рахун кутугнава. Вучиз лагьайтӀа и муниципалитетдин экономикада ва гьадахъ галаз сад хьиз хуьрерин яшайишдин уьмуьрдани жезвай дегишвилер ва агалкьунар вилиз аквадайбур ва пакадин йикъак мадни чӀехи умудар кутаз тадайбур я. Ихьтин нетижаяр хьунихъ гзаф терефар ава. Важиблу ва кар кьетӀ ийидайбурукай садни «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьиле Фарид Загьидинович Агьмедов хьтин рикӀ жегьилвилин къуватрив, къени ниятрив ва район вилик тухунин къастарив ацӀанвай кас хьунухь я. 20I0-ЙИСУЗ райондин кьиле акъвазай йикъалай яргъал тевегьна цӀийи багълар ва уьзуьмлухар кутунив эгечӀун ада вичин кӀвалахдин кьилин макьсад яз гьисабнай. Муькуь патахъай, райондин администрациядин чалишмишвилер акваз, хуьруьн майишатдин чилер чпин хусусиятдиз элкъвезваз акур лежбер инсанрикни инанмишвал акатна, абуру хизанрин гьал-агьвал къениндалай пака
+МАДИНА Суфьяновнади 20I4- йисалай врач дермотовенеролог яз Магьарамдхуьруьн райондин больницада кӀвалахзава. КӀвалахиз са еке вахт
+ерриз физва. Накьан жегьилар къе яшариз акъатзаватӀани, элкъвена хквезвайбур саки авач. Чилер фадлай хуьрерин агьалийрин хусусиятд и з элкъвезватӀани, абурал кӀвалах ийиз, дарвал такваз яшамиш жезвай хизанрин кьадарни са акьван гзаф туш. Бес гьикӀ хьурай? Хуьрерин жемятрин яшайишдинни экономикадин уьмуьрда хъсан патахъ аквадай хьтин дегишвилер мус ва гьикӀ арадиз атурай? Муниципалитетрин кӀвалах и суалриз жавабар жагъидайвал тешкилнавани? Эгер аватӀа, нетижаяр гьинва? И жигьетдай, са шакни алачиз, Магьарамдхуьруьн райондикай
+туштӀани (5 йис тамам хьанва), Мадина духтурди вуч лап хъсан чирвилер авай духтур тирди къалурна. Коллективдин арадани адаз гьуьрмет ва хатур ава. Вичи кӀвалахзавай больницадин уьмуьрдани Мадина Суфьяновнади активвилелди иштиракзава. 20I8- йисан 27-28октябрдиз Махачкъала шегьерда Елена Исинбаеван тӀварунихъ галай стадиондал кьиле фейи Спартакиадада ГТО вахкунай 3- степендин дипломдин сагьибни хьана. Мадина Суфьяновна хъсан духтур хьиз ферли дидени я, ада цуьк хьтин гуьзел руш тербияламишзава. Къуй Мадина духтур хьтин жегьил пешекарриз кӀвалахда еке агалкьунар хьурай, уьмуьрдани бахтар. ЖАННА.
+хъсанарун чеб икьван чӀавалди рикӀ гвачиз эгечӀай чилелай аслу тирди аннамишна. ГьакӀ хьайивилияй, майишатар чкӀиз эгечӀайдалай инихъ багълар ва уьзуьмлухар къадирсузвилелди терг хьунал гъайи Магьарамдхуьруьн районда къе бегьер гузвай багъларинни уьзуьмлухрин майданри саки 5 агъзур гектар кьазва. II00 гектардилай артух чилера жегьил багълар ва уьзуьмлухар бегьердал къвезва. 20I8-ЙИСУЗ районда 44 агъзурни I80 тонн емишар (ида вири республикада гьасилзавай кьадардин саки кьудай са пай тешкилзава), I3 агъзурни 6II тонн уьзуьмар, 86 а��ъзурни 3I0 тонн майваяр, 2000 тонндилай виниз техилар гьасилна. Райондин бюджетдиз I77 миллион манат пулдин такьатар атана. Экономикадиз серф авур къенепатан ва къецепатан жуьребажуьре инвестицийрин кьадар 2 миллиардни 780 миллион манатдив агакьна. Инвестицияр кардик кутунин жигьетдай Магьарамдхуьруьн район неинки Кьиблепатан Дагъустанда, гьакӀ республикадин районрин арадани кӀвенкӀвечи жергейра ава. Эхиримжи вад йисуз районда гзаф кьадар чӀехи инвестпроектар кьилиз акъуднава. Абуру чпин продукциядалди райондин экономика цӀийи дережайриз хкажзава. Уружба хуьре эцигна 20I6-ЙИСУЗ кардик кутур къушарин як гьасилдай комплексдиз I миллиардни 400 миллион манатдилай артух инвестицияр желбна. Карханада I70 касдиз кьван кӀвалахдай чкаяр хьана. Йисан къене и «Гюней» тӀвар алай агропромышленный комплексди 5 агъзур тонндилай виниз як гьасилзава. ХЪАРТАС-КЪАЗМАЙРИН хуьре «Ярки-Аква» ва «Прогресс» ОООРИ теплицаяр эцигуниз I22 миллион манат серфна. Ина саки 85 касдиз кӀвалах хьана. Йисан къене 3000 тонндилай гзаф салан майваяр гьасилдай мумкинвилер ава. ЧАХЧАХ-КЪАЗМАЙРАЛ ва Гъепцегьа «Имирбеков» ва «Ханали» КФХ-РИ нек ва як гьасилдай фермаяр эцигуниз гьарда миллионни
+зур манатдин субсидияр серфна. Малдарвилин майишатра къад касдиз кьван кӀвалах хьана. Абурухъ гьар садахъ йисан къене 30-40 тонн як, I70-200 тонн нек гьасилунин мумкинвилер жезва. И жигьетдай Уружбадал кардик квай «Гранит» СПК-ДИН мумкинвилерни зурбабур я. 20I3-ЙИСАЛАЙ эгечӀна алай аямдин кӀвенкӀвечи технологияр ишлемишна кутунвай багъларини уьзуьмлухри бегьерар гуз эгечӀнава. Ихьтин, гьасилзавай емиш-майвадин кьадар йисалай-йисуз хейлин артухардай майишатар районда мадни ава. Хцидаказ акъвазнавай месэла абуру гьасилзавай бегьерар вахтуналди хуьдай ва маса гудай мумкинвилер тахьун я. Инанмишвилелди лугьуз жеда хьи, сад кьве йисалди районда и месэлани тамамдаказ гьялиз жеда. Кьил фадлай кутунва. Месела, гьеле 20I6-ЙИСАН августдин вацра Магьарамдхуьруьн райондин Кьил Фарид Агьмедовани Ленинградский областдин Тосненский райондин Кьил Виктор Захарова районрин арада дуствилин ва стхавилин алакъаяр тешкилунин гьакъиндай икьрардал къулар чӀугунай. Алатай йисуз сифте яз саналди тир проект кардик кутуна, «Гранит» СПК-ДИН 25 гектардин чилера фад агакьдай сортарин картуфар цана. Нетижада Ленинградский областдиз ва Москва шегьердиз 300 тонндилай виниз картуфар рекье туна. 20I8ЙИСАН 22-сентябрдиз, райондин 75 йис тамам хьунин шадвилин мярекатар тухузвай чӀавуз, Магьарамдхуьруьн районди кеферпатан мад са региондихъ галаз дуствилин алакъаяр кутӀунна. Фарид Агьмедова ва Карелиядин Суоярвский райондин Кьил Олег Болгова махсус икьрардал къулар чӀугуна. ИкӀ, яргъал регионрихъ галаз санал кӀвалах авуни райондин майишатра гьасилзавай емишарни салан майваяр, ципицӀар неинки Москва ва Санкт-Петербург шегьерриз, гьакӀни гзаф маса чкайриз агакьардай мумкинвилер гегьеншарда. Идаз куьмек гудай мад са рехъ ам я хьи, 20I8-ЙИСУЗ районда яремиш яргъалди хуьнин, рекье туниз гьазурунин, санлай маса гунин ва чкайрал агакьарунин къуллугъар тамамардай махсус майданар (оптово-распределительный центр) эцигунив эгечӀнава. Райондин чилерал кьил кутунвай мад са, республикада вичив гекъигдай масад авачир хьтин, зурба инвестпроект ава. Ихтилат Чепелрин хуьруьн дугуна кутаз эгечӀнавай алай аямдин суперинтенсивный багъдикай физва. Ада гьелелиг I40 гектардин майданар кьада, гележегда 300 гектардив агакьарда. Магьарамдхуьруьн райондин администрацияди «Сад» КФХ-ДИХЪ галаз санал кардик кутазвай и проектдиз 250 миллион манатдин такьатар серф ийиз агакьнава. Райондин Кьил Фарид Агьмедова къейдзавайвал, проектдик кваз емишар хуьдай гьамбарханаярни, рекье туниз гьазурдай цехарни эцигда. Нетижада Чепел, Гильяр, Къуйсун, Хуьрел, Муьгъверган хуьрерин са шумуд виш
+кас агьалийриз кӀвалах жеда. Районди кӀватӀзавай налогрин кьадарни артухарда. Ихьтин винизвилер и проектдихъ пара ава. Магьарамдхуьруьн райондин экономикадихъ неинки къенепатан гьакӀни къецепатан уьлквейрин инвесторрин фикир желбдай хьтин сергьятар ва гьерекатар хьанва. И карда Фарид Агьмедован вичин чалишмишвилерихъни чӀехи метлеб ава. АвачиртӀа, райондин майишатра акьалтӀай хъсан еридин емишар ва майваяр битмишарзавайдакай са кьил Кувейтани кваз чир жедачир. Алатай йисан августдин вацра райондиз мукьвал тир рагъэкъечӀдай патан къумлухрин уьлкве тир Кувейтдин «Cyber Connect» компанидин иеси Сайед Хуссейн аль Зальзала ва компанидин менеджер, эксперт Мохаммед аль Зальзала мугьман хьанай. Абур атунихъ Магьарамдхуьруьн районда гьасилзавай хуьруьн майишатдин продукциядихъ галаз таниш хьунин мурад авай. Нетижада кьве падни райондин теплицайрани салара ва багълара гьасилзавай яр-емиш маса гунин ва къачунин икьрардал атана. Виликди физвай экономика – им майишатринни карханайрин делирар ва къазанжияр артух хьун я, инсанрин гьал-агьвал, санлай яшайишдин дережа хкаж хьун я. Амма икӀ хьун патал налогар кӀватӀиз алакьунихъ кар кьетӀ ийидай метлеб ава. Эгер эхиримжи 7-8 йис къачуртӀа, и жигьетдай Магьарамдхуьруьн районда хьайи ихьтин дегишвилер республикадин сад-кьве райондихъ тала хьанвач. 20I8-ЙИСНИ районди адет хьанвайвал куьтягьна – муниципальный райондин сад тир бюджетдиз атай къазанжийрин кьадар саки I77 миллионни 5I2 агъзур манатдиз барабар я. Ида йис патал тайинарай кьадардин саки I29 % тешкилзава. Эхиримжи кьве йисуз районда, налогар кӀватӀунин хьиз, налогрикай кьил къакъудунин месэлайрайни кьетӀи серенжемар кьабулна. Тешкил авур махсус комиссиядин кӀвалахдин нетижада агъзур касдилай виниз предпринимателрихъ галаз икьрарар кутӀунна, 200-дав агакьна алверчивилин ва маса къуллугъар кьилиз акъудзавай ксари налогар гуз эгечӀна. Са шакни алач хьи, экономикадин жигьетдай йисалай-йисуз жезвай агалкьунри райондин агьалийрин уьмуьрдин дережа хкаждай шартӀар яратмишзава. ИкӀ тирди абурун яшайишда акваз-акваз жезвай дегишвилери, йикъалай-юкъуз авадан ва зир-зибилдикай михьи жезвай хуьрерин акунри ачухдиз къалурзава. Эгер 20I8-ЙИС къачуртӀа, Магьарамдхуьруьн, Уружбадин, ХЪАРТАС-КЪАЗМАЙРИН ва маса хуьрерин кьилин куьчеяр аваданламишунин кӀвалахар тухвана, гзаф чкайра къир цана. ЯРАГЪ-КЪАЗМАЙРАЛ цӀийи школа куьтягьна ишлемишиз вахкана. Аялрин бахчайринни школайрин дараматар, цӀийи туьквенар, жемятдин мярекатар ва межлисар тухудай кӀвалер, мискӀинар эцигун давам жезва. Ихьтин проектар кьилиз акъудиз алакьунихъ себебар гзаф ава, амма кьилинди ам я хьи, районда жуьреба-жуьре бюджетрин гьисабдай хьиз кьилдин ксарин хсуси такьатрин гьисабдайни инвестицияр кардик кутунин хъсан тежриба хьанва. Бизнесдинни муниципалитетдин алакъайрин ачухвили, вилик эцигзавай макьсадрин уртахвили райондин агьалийрин уьмуьрдин вири терефар дурумлудаказ вилик тухудай шартӀар арадиз гъизва. Магьарамдхуьруьн райондихъ кьетӀенвилер пара ава. Сад лагьайди, ам госсергьятдал ала. Идахъ галаз алакъалу инфраструктурадилай гъейри - ракьун рехъ, федеральный трасса, газ ва нафт инайаниз рекье твазвай турбаяр ва икӀ мад. Район федеральный, республикадин ва чкадин метлеб авай рекьерин чилиник ква. Гьайиф хьи, гзаф рекьер алай аямдин истемишунрив кьадай гьалда авач. Муниципалитетдин мумкинвилерин тӀем акакь тийиз, республикадин ва федеральный бюджетрай такьатар агакь тийиз, и татугайвили халкьдин гьахълу наразивилер арадиз гъун давам жезва. Ихтилат физвай рекьер федеральный ва региондин метлеб авайбур ятӀани, къулайсузвиле авайбур райондин хуьрерин агьалияр тирвиляй, и месэла гьялунни муниципалитетди вичин сифте нубатдин везифайрикай яз гьисабзава. Районди вахтунин гьерекатдихъ ва истемишунрихъ галаз камар къачузвайди тестикьарзавай мад са тереф ам я хьи, эхиримжи йисара муниципалитет алай аямдин алакъадин такьатралди таъмин хьанва. Саки вири хуьрера интернет кардик ква. Муниципальный райондихъ эхиримжи йисара экономикадин ва яшайишдин рекьяй хьанвай агалкьунар фикирда кьуна 2025йисалди девир патал гьазурнавай мягькем планар ава. Абур вири Россиядин Федерациядин Президент В.В. Путинан 20I8-ЙИСАН майдин ва гуьгъуьнин Указрин истемишунрал бинеламишбур я. Абур кьилиз акъудуник виридан, иллаки жегьил несилдин, пай хьун герек. Жегьил несилдихъ галаз кӀвалах авунин жигьетдайни Магьарамдхуьруьн район республикадин сифте жергейра авай муниципалитетрикай сад я. Районда гьар йисуз цӀудралди спортдин мярекатар тухузва, цӀудралди спортсменри жуьреба-жуьре чемпионатра иштиракзава, медалар къазанмишзава. Мягьтел жедай кар туш, вучиз лагьайтӀа Магьарамдхуьруьн районда спортдин I2 жуьредай спортсменар гьазурунал кӀвалахзава. Иллаки дзюдодиз, азаддиз кьуршахар кьуниз, футболдиз гзаф жегьилар желб хьанва. Санлай къачурла спортдал машгъул жегьилрин кьадар 5000-дав агакьзава. И жигьетдай райондихъ агалкьунар авайди тестикьарун яз и мукьвара 20I8-ЙИСУЗ Дагъустан Республикадин муниципальный тешкилатра физкультура ва спорт вилик тухун лап хъсан тешкилунин рекьяй республикадин конкурсда Магьарамдхуьруьн район гъалиб хьайиди малумарна ва адаз РД спортдин рекьяй I-Й дережадин
+Диплом гана. Гьа са вахтунда райондин кьил Фарид Агьмедовни РД физкультурадинни спортдин Министерстводин Гьуьрметдин грамотадиз лайихлу хьана. Районда акьалтзавай несилдиз Ватан кӀан хьунин ва ам хуьз алакьуниз гьазур хьунин тербия гунни лап вини дережада аваз тешкилнава. Аялринни акьалтзавай жегьилрин «Юнармия» ва «Россия абуру хуьда» гьерекатра райондин школайрин аялри гегьеншдиз иштиракзава. Магьарамдхуьруьн райондихъ гьеле кардик акат тавунвай мумкинвилер пара ава. Абурукай гьар юкъуз фикирзава, халкьдин къуллугъда эцигдай ва район экономикадинни яшайишдин рекьяй вилик финин гьерекатдик абур кутадай рекьерихъ датӀана къекъвезва. «Къенин йикъалди яшамиш хьун тӀимил я,- лугьузва Магьарамдхуьруьн райондин Кьил Фарид Агьмедова,- чна къе амаз пакадин югъни яратмишун герек я. АкӀ тахьайтӀа, чи са карни виликди фидач». А. ИСМАИЛОВ.
+Дуьз цӀарара: 5.Зиянкар. 6.Шейэр кутадай парчадин кӀус. 8.Тамун вилик квай уьруьш. 10.Аллагьдин кьуд ктабдикай сад. 12.Гвенвай техилдин гъиле гьакьдай кӀукчӀ. 13.ТӀач ргадай чуква. 14.Чил зурзун. 16.Мажбури къарар. 17.Азият, зегьмет АЛАЙ.18.ГЬАФТЕДИН сифте югъ. 19.Къизил. 21.Дуьдгъверни кака акадарна туькӀуьрнавай ширинлух. 23.РикӀе авай чӀуру фикир, мурад. 26.Недай хъач. 27.Мублагь, авадан, гьар са куьнив дуьзмишнавай. 28.Ширинар квачиз, ширин тавуна чай хъун. 29.Веледдиз чӀехи диде. 30.Аллагьдихъ инанмиш кас. 31.Гамунин диб кутун. 34.Мусурман дин. 37.Лазим тир затӀар, алатар. 38.Шейэрин чаравал. Тик цӀарара: 1.Гьавайда, нетижасуз, бес кьадар делилар авачиз. 2.Дерин тушир. 3.Гьахъ, Ватан патал чан гуз гьазурвал. 4.Ич, тарал жедай емиш. 5.Къекъвей, къерехдин рехъ. 7.Векьин са жуьре. 8.МУКЬВА-КЬИЛИ кас, играми инсан. 9.Вагьши гьайван. 10.Пагьливандин къемедачи. 11.Еке къимет авай. 14.БалкӀандин кьилел гьалддай затӀ. 15.Суьзекдай куьзнавай къатухни шур акадарнавай некӀедин къафун. 20.Архайин къулай гьал. 21.Кьушунда къуллугъзавайди. 22. 75 сантиметр яргъивилин уьлчме. 23БицӀи, куьлуь. 24.МетӀелай агъуз кӀвачин пай, занг. 25.Ислам диндин илим- адан пуд дережадикай сад. 32.ВацӀун яд кьери чка. 33.Пар, инсанар тухудай алат. 35.Дагъдин нуькӀ. 36.Гьайванриз набататрин тӀуьн. ТуькӀуьрайди Абдулзагир АТАХАНОВ я.
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава. Тешкилайди: «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрация. Адрес : 368780. РД, Магьарамдхуьруьн район, Магьарамдхуьр, Гагаринан куьче, 2. Газет РД-ДИН масс��вый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ-ДИН законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна. № Д-0174, 1996- йисан 10- июль.
+ГЬАР ЙИСУЗ сентябрдин пуд лагьай гьяд юкъуз чи уьлкведа тамарин майишатдин работникрин Югъ пешекарвилин сувар къейдзава . Ц l и ам 20сентябрдал ацалтнава . Чи райондин тамарин майишатдин работникри чпин сувар к l валахда агалкьунар аваз къаршиламишзава . « Самурдин сес » газетдин коллективди райондин тамарин майишатдин работникриз пешекарвилин сувар мубаракзава ва абуру чпин вилик эцигнавай месэлаяр идалай кьулухъни агалкьунралди гьалдайдахъ инанмишвал ийизва .
+ДЕРБЕНТДИН 2000 йис тамам жезвай суварин вилик Дагъустан Республикадин Кьил Рамазан Абдулатипов Нарын къеледай ачух эфирдиз экъеч l на . Кьве сятдилай гзаф вахтунда ачух эфирда авай ч l авуз Рамазан Абдулатипова гзаф суалриз жавабар гана .
+ДАГЪЛАРИН уьлкведа виридалайни жегьил сувар тир Дагъустандин халкьарин садвилин йикъаз талукь мярекатар 15сентябрдиз Махачкъалада урус учительницадиз бахшнавай комплексдин вилик , Ак гёль вирин патав кьиле фена . Вишералди махачкъалавиярни республикадин меркездин мугьманар к l ват l хьанвай ял ядай и багъда ч l ехи концерт , спортдин жуьреба жуьре акъажунар кьиле фена .
+И ЙИКЪАРА чи редакциядиз Магьарамдхуьруьн райондай зи к I еви яр дуст , газетдин амадаг , военный къуллугъдин ва зегьметдин ветеран , РД дин къайдаяр хуьдай органрин лайихлу работник , ФСБ дин отставкада авай полковник Мусаиб Загьиров атанвай . Жузун качузун авурдалай гуьгъуьниз ада зи вилик кьве шикил ( полициядин майордин ва са десте маса къуллугъчийрин ) эцигна ва агъадихъ галай суьгьбет ийиз башламишна . « Алаудин стха , аялар тарсариз хъфидай йикъарин вилик чи Хуьрелрин школадин вилик хуьруьн жемят ва райондин общественностдин векилар к I ват I хьанвай . Мярекат , и школа агалкьунралди акьалт I арна , к I елна , къайдаяр хуьдай органрин къуллугъдин гурарай уьзягъдиз камар къачур , амма бандитрин лишандик акатна , чагъиндамаз чан гайи чи ватанэгьли кьегьал хва БАГЬАУДИНОВ Багьаудин Багьаудиновичан т I вар эбеди рик I ел хуьнин лишан яз , школадин цлал мемориальный доска алк I уруниз талукьарнавайди тир . Анал рахай юлдашри , кьилди къачурт I а школадин директор Абдулвагьабов Гьаживагьаба рагьметлуди чешнелу ученик , савадлу , тежрибалу къуллугъчи , вафалу юлдаш ва аялрин буба хьайиди , адан экуь къамат багърийрин , гьак I ам чидай вирибурун рик I ера уьмуьрлух яз амукьдайди лагьана …» Са легьзеда зи суьгьбетчидин хиялар яргъариз фена . Малум хьайивал , чпин сирер сад авур Багьаудин Гьажикъайибовични Саният Кезимхановна кьисметди Къазахстандин Уьзен шегьердиз акъуднай (70-80йисара Кьиблепатан Дагъустандай гзаф инсанар къазанмишиз Къазахстандиз , Туьркменистандиз ва масанриз физвай ). Жегьил ва муьгь��ьббатлу хизан к I вачел акьалтзавай . К I вачел залан Саният суса къе пака хва хадайвал тир . Жегьилри и шад йикъаз гьазурвилер аквазвай … Бирдан , агакьай гад хару яна лугьудайвал ,мусибатдин дуьшуьш !Багьаудин авариядик акатна телеф хьана . Чара ат I ана , хуьруьз ( Хуьрелдал ) хтай Санията 1979йисан 14майдиз хва хана . Гележегдик умудар кваз , дахдин т I вар ( Багьаудин ) эцигай хциз Санията тербия гана , хвена к I вачел акьалдарна . Багьаудина вичин дидедин рик I т I арнач . Низамлу , хатурлу , вик I егь гадади 1995йисуз хайи хуьруьн юкьван школа агалкьунар аваз акьалт I арна . РФ дин МВД дин Астрахань шегьерда авай милициядин школадин Махачкъала шегьерда авай филиалдиз гьахьай жегьилди анаг яру дипломдалди куьтягьна . Ана к I елай кьве йисузни адан шикил махсус школадин Гьуьрметдин доскада хьана . Жегьил офицер хайи райондин ОВД дин Самурдин отделениедиз рекье туна . А вахтара , вири республикада хьиз , РД дин Кьиблепатани гьалар секин тушир . Полициядин лейтенантди вичин к I валах гьамиша уях яз башламишна . Ам дат I ана жемятдин , иллаки жегьилрин арада жезвай . Гьа ик I, ам Самур магьалда къайда къанун мягькемарунин , пиянискавилер , наркотикралди алвер ва къанунсуз маса крар ийизвайбурун вилик пад кьунин женгина хьана . Гьа са вахтунда жегьил духтур Марина Мирзоевнадихъ галаз сирер сад авуна мехъерарна . Туькьулвилер акур к I вале са бубат шадвал гьат хъувуна . Республикада гьалар мад къизгъин жез башламишна . 1999йисан август . Басаевни Хаттаб кьиле акъвазнавай бандитрин дестеяр чи республикадин Чечнядиз мукьва авай районриз гьахьнавай . Вири къуватар ва яракьар ишлемишуналди , экстремистри ислягь агьалияр чпин хсуси к I валерай чукуриз , чина акъвазайбурун чанариз къастар ийиз башламишнавай . Хаталу вакъиадихъ галаз алакъалу яз неинки Дагъустан Республикадин , гьак I Россиядин Яракьлу Къуватарни к I вачел къарагънавай . Аниз гьак I шегьеррайни районрай къайдаяр хуьдай органрин къуллугъчийрин ва ополченцийрин дестеяр физвай . Йикъарикай са юкъуз Багьаудин к I вализ къалабулух кваз хтана . Ада вичин муьгьуьббатлу сусаз лагьана : « Зи азизиди , дарих жемир , зун къизгъин гьалар авай чкадиз фена к I анзава . Им зи къуллугъдин буржи я …» Гьа ик I, ам Дагъустандин кеферпатан районриз рекье гьатна . Бандитар гьахьнавай районра кьиле физвай вакъиайринни мусибатрин шагьид хьанвай , чи ватанэгьлиди ахвар тавур йиферин , кьарай ат I ай йикъарин сан лугьуз хьун мумкин туш . Гьак I ани
+дарихвилер гзаф акунвай дидедизни жегьил сусаз ахвар къвезвачир . Багьаудина абурун рик I из мадни гуж тагун патал женгера вичел залан хер хьайиди лагьанвачир . Аллагьдиз шукур , саламат яз хуьруьз хурудал « Женгерин гьерекатрин иштиракчи » знак алаз хтана , вичин кеспидив эгеч I хъувуна . Чирвилерихъ къаних жегьил , к I валахдивай къерех тахьана , Россиядин МВД дин Ростовда авай юридический институтдин Нальчик шегьердин филиалдиз гьахьна . Анаг акьалт I арай адакай 2004-2008 йисара РФ дин МВД дин Волгограддин академиядин адъюнкт хьана . Махсус темадай илимдин к I валах кхьена ва юридический илимрин кандидатвилин т I вар къачуна . Къуллугъдин гурарай уьзягъдиз хкаж хьана . РД дин МВД дин патав гвай БЭП дин ( борьба с экономическими преступлениями ) Магьарамдхуьре авай райондин уртах отделдин начальникдин заместитель , гуьгъуьнлай Магьарамдхуьруьн райондин ОВД да БЭП дин дестедин старший оперуполномоченный тирла , савадлу ва тежрибалу офицердин бегьерлу к I валах мадни раиж хьана . Адаз кьве сеферда ( БЭП дин 65 ва 70 йисарин юбилейриз ) т I вар кхьенвай гъилин сятер пишкешна . Къенепатан крарин органра бегьерлудаказ к I валахунай Багьаудин Багьаудновичаз РД дин къенепатан крарин министрди 15 сеферда (« Гьакъисагъвилелди къуллугъ авунай », « Залан тахсиркарвилер дуьздал акъудунай », « Наркодиллеррин дестедин вилик пад кьунай », « Общественный къайдаяр хуьнай » ва ик I мад ) чухсагъулар малумарна , са шумудра пулунин пишкешар , кьве сеферда Гьуьрметдин грамотаяр гана . Ам гьак I « Къуллугъда тафаватлу хьунай » гузвай 3 дережадин медалдин сагьибни тир . Магьарамдхуьруьн райондин центральный больницада участковый терапевт яз к I валахзавай уьмуьрдин юлдаш Марина Мирзоевнади сад садан гуьгъуьналлаз картар хьтин кьве хвани ( Гьамидни Желил ) цуьк хьтин са руш ( Диана ) багъишна . Больницада лабораториядин заведующийвиле гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угвазвай Саният Кезимхановнадин гуьгьуьларни играми хтулри ачухарзавай . К I валени къвердавай шадвал гьатзавай . Бирдан шииррин авазар язавай чуьнгуьрдин сим кьат I хьана . 2011йисан май . Магьарамдхуьруьн райондин центральный больницадиз к I вачел яракьдай яна хер хьанвай са руш хкана . Къайдаяр хуьдай органрин къуллугъчийриз , оперативный малумат веревирд ийидайла , тахсиркардин гел жагъана . Кьиле полициядин майор Багьаудинов Багьаудин авай десте тади гьалда бандитар кьаз Ц I елугуьндал рекье гьатна . Кьаз алахъайла , бандитди полицейскийриз автоматдай ц I ай гана . Жаваб яз ц I ай хгайла бандит телеф , кьве полицейскийдал хирер хьана . Хурал гуьллеяр фейи залан хирер алаз вичин багъри дидеди ва муьгьуьббатлу юлдашди к I валахзавай больницадиз хкай Багьаудина гьана чан гана . Агьузардин гьарай акъатна вирибурай … … К I вачел заланзавай уьмуьрдин юлдашди Багьаудин рагьметдиз фейи са шумуд йикъалай хва хана . Т I варар эцигзавайбурун кьисметар туькьуьлбур жезвайвиляй Багьаудинан кьуд лагьай веледдал Желил эцигна … « Аллагьдин кьадарар я …» лугьуда инсанри . Бес и къени , вафалу хизанди низ писвал авуна ? Шукур хьурай вичиз , сабур гурай багърийриз ! Алаудин ГЬАМИДОВ , РФ дин ва РД дин культурадин лайихлу работник . (« ЛГ »).
+НЕЛАЙ , квелай башламишин и негъил . Дугъриданни , негъилдиз ухшарни я и гьакъикъат . Яргъал заманаяр фенва шуму�� къат . Гила анрай четин я ахкъудун кьил . Шумуд патахъ дегиш хьанва агакь хъувур гафар чал . Инсанарни , гьак I т I варарни , гьак I чи ч I ал . Бес гилани и инсанар , вакъиаяр , тарихар хкун тавурла рик I ел , гадарнавай арабаяр , фугъунар , куьтенарни , туьрезарни , чи гъарарни ругунар … Четин жеда несилриз жагъур хъийиз и алатар аламат I а гьи ник I ел , я тахьайт I а гьи рекьел . Гила за куь хкин рик I ел винидихъ за башламишай са негъил . Ам негъил туш , ам тарих я чи накьан . Эгер чна къайгъусузвал авурт I а , чи тарихдал ацукьнавай руг са патахъ тавурт I а , чи несилриз адакай са мах жеда , я т I вар , ери , миллет тахьай са гьак I ан . Гила яб це . Хьана , хьанач кьван чаз са хан , т I вар ван авай , к I валюгъ хьайи , дережадиз лап кьакьан . Акурбуруз , тарихчийриз чидай а кас Юсуф хан . Ам мукьувай чидайбурун , акурбурун гафариз яб гайила , вичин халкьдин къайгъу ч I угур хан хьана , гьавиляй ам вири халкьдиз к I ан хьана . Халкьдиз к I ан хьун мумкин кар туш гьукумдар , халкьдин къайгъу ч I угун адан буржи я . Гила яб гун муькуьбуруз : « Зулумкар тир , пай ат I айди дуьнедкай , къайгъу ч I угур кас тушир ам халкьдикай ». Зун къекъвезва чи несилрин гелера , чаз аквада вуч амат I а ханар къекъвей рекьера . Вини , Агъа Ярагърин лап савадлу , ксари агъсакъалри , лап кьинер кьаз лугьузва : « Юсуф ханди к I валер эцигдай ч I авуз , желб авуна арабаяр Куьредин , гъиле гьатай улакьар гьар жуьредин , Самур вац I ай лап Ярагърин « ирид рекьин хивел » кьван , дашмишна кьван , гьанлай анихъ да раматар эцигзавай чкадал , гьелекна халкь , ялиз туна са са къван . Арабаяр чкадал кьван физвайт I ани регьятдиз ». Са кьве йикъан идалай вилик , хуьруьнвийриз аквазвай , ара ат I уз арабаяр , фургъунар , рагъ ак I идай патахъ физ , и чинебан аламатдин гъавурда тек туьк инсанар авазвай . Ингье , а югъ агакьайла жемятдиз кьве Ярагърин , гьак I жемятдиз Къансаврин , буйругъ малумарна хандин : « Яб це , яб це , чаз ван хьанач лугьумир , пака Юсуф хандин мел я , дараматдиз руг гудай . К I ула шеле , гъилени пер кьаз жедай кьванбур вири , к I ват I хьухь ирид рекьин хивел . Анал хтун лазим я чаз , чна Кьурагьиз ракъурай , арабаярни , фургъунар . Сурхай хандин куьмек аваз , инал хьун куь везифа ибарат я , инал хкай вири накьвар , секлемра тваз , к I ула аваз , Юсуф хандин къавал гъун . Мумкин я квез Юсуф ханди сагърай лугьун лап екез ». А « сагърайдихъ » мумкин я халкь татунни . Шак ийимир , гьаси ксар чи къамчийри хура тваз гъун . Хандин къуват квез чизва хьи , мумкин я , дустагъда тун , ва гатунни . Квез идалай вуч хъсан я ? Дуьз лугьузва , ханди лагьайвал авун . Виш касдилай пара ксар , хурухъ аял галай сусар , яшар бегьем тушир рушар , « ирид рекьин хивелай » къвез , и гуьне квай мензилда , тамам пуд югъ хьана халкьдин , секлемралди накьв дашмишиз , Юсуф хандин ужагърал . Идаз чна мел лугьузва , им халисан бигер я . Чи ханариз гуз чидай туш , къачуз чидай пехъер я , сабурлувал хуьх куьне куь , чан жемятар , куьн халисан лекьер я , зун мугьмандай къе хтанвай куь хва , ашукь Уьзден я , гьакъикъатда лугьун за квез , куьн Ярагърин аскер я . Им лап хъсан ара хьана , ашукь Уьзден , Къуба патай , мехъерикай хтанвай . Са нубатсуз , патахъ меци , хуьруьз хабар чук I урнай , гуя Уьзден , Къуба хандин мехъерикай ич I и гъилди хтанвач , адаз бегди пишкешнавай магьут чухва хканва , чи ханлухда гьич садални алачир . Буйругъ гана Юсуф ханди , чухвани гваз ша лагьана Уьзденаз . Тади гьалда фена чавуш , дуьз Уьзденан гьаятдиз . Вичиз лагьай куьруь кьве гаф , хълагьна ада тадиз . Чара хьанач . Фена Уьзден , хуш авачиз , фидай саягъ дустагъдиз . Салам алейк , Юсуф хан , ваз , атанва зун лагьайвал заз . Лагь ви къуллугъ . Хан къах хьана амукьна гьак I, гьич саламни кьаз хьанач . Адан вилер луп I ни тийиз , магьут чухвадал алк I ана , ахпа Юсуф хан рахана : Вун гьинавай , яда Уьзден , а къуьнерихъ галай чухва гьинай я ваз ? Зун Кц I ара са варлудан мехъерик квай , я азиз хан , и чухвани гьада гана пишкеш яз . Завай хабар кьун тавуна , са шумуд юкъуз экъеч I на фена вун ? Вазни чир хьун лазим я , хан , азад инсан тирдини зун . За чирда ваз вуж ят I а вун , ваз чир жеда вуж ят I а зун . Хут I уна кван , зун тамашин чухвадиз . Им вав кьадай чухва туш , дуст , гъваш кван , гада , зи чухвайрикай сад инал . Им вав кьадай халис зат I я . Гила за ваз лугьун чинал , им жерме я за авунвай , эгер вун мад , заз тийижиз , экъеч I айт I а и хуьряй , хуьруьн кимел инад кьада за хъиляй . Гила ахлад . Уьзден ислягь инсан тир . Туширт I ани , халис п I ир . Ашукь тир ман , рик I е авай гаф мецелни хкидай , и сеферда чизвай адаз гаф туьтуьна ак I идай . Пуд йикъалай акъатна ам Ц I елегуьндал межлисдиз . Уьзденавай сабур гуз хьанач рик I из : Акъатрай ви гьа невс пехъи , Паласдин сик I, крар рехи , Заз багъишай бегдин чухва , Кужумнани , хан , ви рик I и . Зун хтанай хайи хуьруьз ,
+Багьа чухва алаз к I вализ , Гьик I къийимна вун зи чухва Алук I на экъеч I на хуьруьз . Уьзден секин жедайди туш , Ви чухвадиз гана за т I уш , Гила тамаш , ят I а вун хва Зи гададиз гуда на руш . Идалди бес тахьана , хандиз са кар мад кьуна . Хуьруьн кьилихъ галай тамай , хуьруьз хквезвай Уьзденаз , тамухъ физвай кьуд вад жегьил акуна . Акъвазарна абур ада , абрун юкьва вичинбурни акуна . Хабар кьуна Уьздена : « Куьн гьиниз я , балаяр ?». Абуру чеб Юсуф ханди , вини к I амуз , севрен гъуьрчез ракъурнава лагьана . Уьзденаз пис хъел атана . Вичин кьве хва ада кьулухъ элкъуьрна . Куьн физвайди , эгер хийирдин рехъ тирт I а , балаяр , хандин гуьрц I улрикайни сад аквадай . Райсоветдин , исполкомдин , медениятдин отделда к I валахзавай вахт тир за . Чепелрал алай клубдин , гьал ахтармишиз фейила , заз ам клуб ваъ , са цур хьиз акуна . Хабар кьурла , директорди лагьана : « Им са ч I авуз Юсуф хандин бикеди , вичин пулунихъ , миск I ин патал эцигай са чка тир . Гьадакай чаз клуб хьана гилалди . Т I варни чириз хьанач завай бикедин , са шумудра дегиш ��ьана гьаларни чи уьлкведин , клуб гьанал алама гьа клуб яз . Хандин бике гьинай тирт I а чизвач чаз . Чи райондин юкьвал алай « хандин муьгъ », Юсуф ханди эцигай ч I ал чида чаз . Муьгъ эцигай фялеяр , гъанай мукьвал хуьрерай , абур т I вар кьаз са са хуьр лугьуз жеда квез завай . Магьарамдхуьр , Гилияр , Къуьйуьстанар , Тагьирхуьр , Вини , Агъа Ярагъар , Билбиларни , Ц I елегуьнар , Магьмутар . Т I варар кьур и хуьреравай инсанар к I азар хуьнал машгъул тир , дигмиш хьайила к I азар , ипек хурун патахъай , гьукуматдив вахкудай . И кардихъни чаз течир , авай гьелбет ч I ехи сир . А вахтара Самурдал са муьгъ зат I ни алачир . Куьревийрин к I вач ерли Муьшкуьр патахъ галачир . Ч I уру къубудал и муьгъ чарасуз тир эцигун . Гьа и падни чи уьруьш я , хан герек я килигун , гьа патани мумкин я к I азар хуьдайбурни хьун . Балугъчиярни гьуьлел физ хкведай рехъ тир им . Вахт хьайила муькъуьн чин къир эк I ягъиз к I евирдай . Хан атайла къерех хьана фалеяр , аламукьна дербенвияр уст I арар . Муькъуьн чинал эк I янавай са къат сувагъ къаришма . Хан акъвазна муькъуьн юкьвал , ахтармишна мягькемвал . Ахпа ада дамахдивди , кьуд патахъни тамашна , вичел алай , Уьзденавай къакъудай , а магьутдин чухвадай , кьаз капашда , кьвед пуд сефер , къизил , гимиш манатар муькъуьн чиниз чук I урна . Виликамаз гьазурнавай тарихдин къван муькъуьн чина ак I урна : 1855 йис . Юсуф ханди , вични инал аламаз муькъуьн чина къир цаз туна вижеваз . Кьуд кас инал акъвазарна къаравулар вичихъ галай атлуяр , мукъаятвал хвена вичин , авайвиляй лутуяр . Йиф югъ лугьун тийиз и муьгъ хвена хандин нуькверри дуьз ц I уд юкъуз . Гила къвезва чи суьгьбетдиз , чаз истеклу ва азиз , ч I ехи тухумдай тир зурба , гьам чи динда , гьам илимда дерин гел тур бубадин хва тарихчи , Алкьвадар Гьасан эфенди , Абдуллагь эфендидин хва . Квез ктабрай гьат тийидай , заз кьуьзуьбрувай ван хтай , гзаф йисар алатнавай , са малумат гун за квез . Мекке Медина шегьерра гьаж куьтягьна хквезвай Эфендидиз к I ан хьана Баку шегьерда къекъвез . Къекъвена ам геждалди , гила за вуч лугьун квез . Са туьквендиз гьахьайла , вичиз фадлай к I анзавай , санайни гьат тийизвай , зат I унихъ вил галамаз хтаналда Бакудай . И ихтилат Бакудай хтайдалай гуьгъуьниз , вичиз хваш беш авун патал к I вализ атай ксариз , ахъайналда лап кузкуз . Хабар кьазва са сада , ам вуч зат I я акьван сирлу , багьади ? Вуч ят I а лагь , чунни жеда къайгъуда . Жаваб гана Эфендиди : « Вилер туна хтана зун Бакуда ». Вилер туна ? Уях хьухь куьн мусурманар , зи вилера ишигъ амач эвел хьиз , гила туьк I вей айнаяр , к I анзва зи вилериз . Иншаллагь , Эфенди , жегъида ваз гьабурни . Гила кьве гаф вичикай . Аварияда къадим , Абдуллагьан хизанда , вич Балахани хуьре , са агъзурни муьжуьд виш , къанни ц I укьуд лагьай суз , Айишади хва хана , Аллагьдивай т I алабай . Пуд йикъалай бубади межлис къурмишна хъсан , т I варни гана аялдиз Абдуллагьан хва Гьасан . Яргъал ч I угван тийин за , са кьуд вад йис фейила , Ватан гьахъ я лагьана , хизанни гваз Абдуллагь хайи хуьруьз хтана . Яргъал вегьин тавуна , Абдуллагь эфендиди хайи хуьре вичиз хас , са медресе ачухна . И савадлу алимди , тарсар гузвай мектебдихъ еке машгьурвал хьана . Акваз акваз фена йикъар , йикъарикай хьана варцар , ахпа хьана яргъи йисар . Накь т I вар гайи Гьасанакай , къе хьанва къад йисан алим . И чирвилер бес тахьана , гила фенва ам Ахцегьиз , зурба алим Мирзе Али шейхдин гъилик , т I арикъатдин дибар чириз . И чкани к I елна ада лап хсандиз куьтягьна . Ина къачур чирвилерлай алава яз , Мирзе Алиди хъсандиз чир хъувуна Гьасаназ , вични адан ч I ехи буба , шейхерин шейх , ч I ехи муршид Магьамед ал Ярагъи , гьикьван к I иви дустар тирт I а , чир хъувуна мад гьадаз . Алим касдин к I елунарни кхьинар , давам жеда рекьидалди , акъваздач . Рахун хъуьруьн , т I уьнар хъунар , лугьунарни къачунар , я шадвилер кваз кьадач . Адан яр дуст , диде буба илим я . Чидач пака , чидач ахпа , лугьуз жедач са вацралай гьик I жедат I а , адан уьмуьр гьик I къведат I а … Алай гьалда ам илимдин яц I ава , гьар са къадам , ада вилик къачузвай , анжах илимдин къац I ава . Аллагь ч I ехи , регьим пара я Адан , лугьуз жедач , Юсуф хандихъ галаз абур белки кьан . Са варз кьван тир ам Ахцегьай хтана , Мирзе Алидин чарни гваз , Абдуллагь эфенди галаз , Гьасан эфенди , бисмиллагь , Юсуф хандин мирзевилиз атана . М . ЖЕЛИЛ . ( Эхир къведай нумрада ).
+2015ЙИСАН 13сентябрдиз Магьарамдхуьруьн районда хуьрерин Собранийриз депутатар хкягъун патал кьиле фейи сечкийра , райондин сечкичийри сес гана хкянавай депутатрин
+БРИТАНКАЯР тир Люси ва Мария Эйлмер вахаркьветхверар я . Абурун буба лацуди , диде акахьай ямайка я . Санал кьве рассадин кьветхверар тахминан 500 дуьшьушдикай садра хьун мумкин кар я .
+ДАГЪЛУХ Къарабахдиз талукь яз Эрменистандинни Азербайжандин арада гьалар къизгъин хьуни кьве патайни хейлин агьалияр , чпин к l валер къар туна , масанриз куьч хьунал гъана . Общественно политический месэлайрай Азербайжандин президентдин куьмекчи , президентдин администрациядин отделдин заведующий Али Гьасанова малумарайвал , Дагълух Къарабахдиз талукь чуьруьк арадай акъудунихъ галаз алакъалу рахунар кьиле тухун яргъал вегьини месэла яракьдин куьмекдалди гьалун мумкин кардиз элкъуьрзава . ОБСЭ дин Минскдин дестеди лап зайифдиз к l валах тухуни , ООН дин Хатасузвилин Совет и месэладив кьве жуьредин к l алубар гваз эгеч l уни , ООН дин къарарриз яб тагуни « Азербайжандикни Эрменистандик дяведихъ фин патал рум кутазва », къейдна А . Гьасанова .
+КРЫМДИН татаррин « Миллет » т l вар ганвай общественый каналди Крымдин ярумчух островдал пакамахъ сятдин 7даз Россиядин Федерациядин Гимн ягъунилай рекъемрин къайдада передачаяр гун башламишна . РФ дин Гимндилай гуьгъуьниз Крымдин ва Крымдин татар халкьдин гимнияр тамамарна . И каналди суткада кьиляй кьилди к l валахда . Крымдин Гьукуматдин вице премьер Руслан Барбекан гафаралди , телеканалдин передачаяр Россиядин Гимндилай башламиш хьун дуьшуьшдин кар туш . « Им чун виче яшамиш жезвай къудратлу уьлкведиз , Крымдин татар халкь вилик фин ва руьгьдин жигьетдай ам к l вачел ахкьалдарун патал акьван гзаф крар ийизвай государстводиз гьуьрмет авунин лишан я »,малумарна « Ц l ийивилер » РИА диз Бальбека .
+РФ дин Гьукуматдин патав гвай Экспертрин советди школайра коррупциядихъ галаз женг ч l угуниз талукьарнавай тарс тухун , вузра лагьайт l а , гьа и темадай махсус курс кардик кутун теклифнава . « РФ дин Гьукуматдин патав гвай Экспертрин советди Москвадин , Санкт Петербургдин , Владимирдин ва Барнаулдин школайра 9-11 классрин аялар патал « Коррупция : ам вуч зат l я » темадай , махсус тарс , 6-11классрин аялрин диде бубаяр патал « Аялрихъ галаз коррупциядикай гьик l рахада » темадай махсус тарс тухун теклифзава »,малумарна пресс къуллугъдин векилди .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+Сагъарай гьакъиндин справка ва арза ийидай дуьшуьшар
+2015ЙИСАН 1январдилай Дагъустан Республикадин медицинадин организацийри ОМС дин программадин сергьятра аваз застраховатнавайбуруз ганвай медицинадин куьмекдин гьакъидин кьадар къалурнавай справкаяр гуз башламишнава . И ц l ийивал РФ дин Президентдин тапшуругъдалди кардик кутунва . Адан мурад страховатнавай касдиз ганвай медицинадин куьмекдин гьакъидин кьадардин гьакъиндай хабардар авун я . Гьа идалди азарлуди , ОМС дин программадин сергьятра аваз , медицинадин пулсуз ганвай куьмекдай государстводи гьикьван гьакъи гузват l а хабардар ийизва . Месела , справкада поликлиникада терапевтдин патав фин , стационарда къаткурун ва я кьакьан технологиядин операция авун куьн акъвазнат l а къалурда . Стационарда сагъарунин гьакъидин гьакъиндай справка уьзуьрдин историядай выпискадихъ ва вахтуналди зегьмет ч l угуниз къабилсузвилин листокдихъ галаз санал гузва . Поликлиникада и кар медицинадин куьмек гайидалай кьулухъ страховатнавай касдин т l алабуналди ийизва . Чир хьун чарасуз я , медицинадин учреждениеди ганвай справка хабардар авунинди я . Ада къалурнавай гьакъидин кьадар гражданинди гудач , я справка налогрин органриз , суддиз тухунин лазимвални авач . ОМС дин системада к l валахзавай медицинадин организацийрин гьакъиндай квевай страховой компанийрин векилриз арза ийиз жеда . Гьихьтин дуьшуьшра ? * Духтурди кьабулунин графикни кабинетди гьакъикъатда к l валахзавай вахт сад тахьайла . * Медицинадин работникдин кутуг тавур , векъи рафтарвал хьайила . * Духтурди кьабулдай вахт гуьзлемишун патал кабинетдин ви лик ацукьдай бес кьадар чкаяр тахьайла .
+* Пациентдин ихтияррин гьакъиндай пациентар патал гъавурда гьатдай ачух информация тахьайла . * Гьакъи гузвай пациентар ОМС дин полисар гвай пациентрин умуми очереддай нубат авачиз кьабулайла . * Куь х��уси такьатрикай медицинадин тайин тир къуллугъар патал гьакъи къачун делилламишунин косультация патал . * Поликлиникада , гьа жергедай яз регьятханадин к l валера санитарно технический гьал рази тежедайди хьайила . * Регистратурада СМО дин векилдин к l валахдин чкадин ва графикдин гьакъиндай информация тахьайла . * Квез авунвай медицинадин къуллугъдин ери шаклувилик акатайла . Ю . БАЛАБЕГОВ ,
+РД дин ТФОМС дин Магьарамдхуьруьн филиалдин директор .
+« МАГЬАРАМДХУЬРУЬН РАЙОН » Муниципальный Райондин , Райондин Собраниедин , Муниципальный райондин Администрациядин ва кьилди жуван патай вири районэгьлийриз пакди тир Рамазандин варз куьтягь хьун лишанламишзавай и гуьзел сувар рик l ин сидкьидай мубаракзава . И гуьзел сувари гьар садан к l вализ шадвал , хушбахтвал , ислягьвал ва мублагьвал гъурай . Заз виридахъ мягькем сагъламвал , хизанра гьуьрмет , агалкьунар ва динжвал хьана к l анзава . Къуй Аллагь Таалади чаз къени крар кьисмет авурай ! Фарид АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » Муниципальный Райондин Кьил , Райондин Собраниедин председатель .
+14ИЮЛДИН НЯНИХЪ райцентрдал алай столовыйда райондин имамрин ифтар кьиле фена . Ифтар – им Рамазандин вацра сив хуьзвайбуру сив хкудунин межлис я . И межлис райондин руководстводи ва миск 1 инрин имамри тешкилнавайди тир . Ана райондин хуьрерин миск I инрин имамри , кьиблепатан районрин имамрин советрин председателри , райондин общественный Советдин председатель А . Нагъметуллаева , общественный хатасузвал хуьнин рекьяй МР дин кьилин заместитель З . Азимова ва са кьадар мугьманри иштиракна . Межлис адетдин исламдин салам салаватдалди райондин миск I инрин имамрин советдин председатель гьажи Сулеймана ачухна . Гьуьрметлу имамар , алай девирда гьар жуьредин экстремистри , террористри , радикалри кьил хкажнавайла , гьабуруз табдурум гузвай , жемят сад авунин , тупламишунин сиясат тухузвай кьилин къуват куьн я . Куьн дуьз рекье хьайила квевай анихъ галайбурни дуьз рекьиз гъиз жеда . Аллагьди квез , тавфикь , гьидаят гурай . Аминь ! – лагьана Сулейман Гьажиди . Идалай гуьгъуьниз Гьажи Сулеймана межлис тешкилна вай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедоваз , райондин администрациядин кьилин везифаяр тамамарзавай Гьабибулагь Мурадалиеваз чухсагъул малумарна . Гуьгъуьнлай рахай райондин общественный Советдин председатель А . Нагъметуллаева районда общественный политический , социально экономический гьалар хъсан хьун чи мурад тирди ва хвейи сивер Аллагьди кьабулдайбур хьурай лагьана . Эхирдай Гъепцегьрин хуьруьн миск I индин имам Гьажи Мегьамед Расула Мегьамед пайгъамбардин умметдин агьвал хъсан хьун патал хийирдуьа к I елна .
+И ЙИКЪАРА чна вирида гьуьрметзавай районэгьли , райондин администрациядин завхоз Мигьралиев Магьмудин Муьгьуьдиновичан 60 йисан юбилей шад гьалара къейдна . Идахъ галаз алакъалу яз , яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет ч 1 угвазвай Магьмудин Муьгьуьдиновичан зегьмет « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Гьуьрметдин грамотадалди лишанлу авуна . Мигьралиев Магьмудин Муьгьуьдинович 1955 – йисуз Къансаврин хуьре дидедиз хьана . Уьмуьрдин са жерге шарт 1 ар себеб яз амай хуьруьнвийрихъ галаз абурун хизанни Магьарамдхуьруьз куьч хьанай . Магьарамдхуьруьн юкьван школа акьалт 1 арна 1973-1975йисара армиядин жергейра къуллугъна . Гьеле армиядиз фидалди ада вичин зегьметдин рехъ Магьарамдхуьруьн совхозда башламишнай . Армиядай хтайлани совхозда гьар жуьре к 1 валахар ийиз зегьмет ч 1 угуна .1981йисуз Магьмудин Муьгьуьдинович КПСС дин Магьарамдхуьруьн райкомдин комендант хьана . Идарада михьивал хуьнал , столар , шкафар ва к 1 валахдин рекье герек жезвай алатар къайдадик хуьнал гуьзчивал тухун , работникар концелярский материалралди таъминарун комендантдин гьар йикъан везифайрик акатзава . Вири и везифаяр карчивилелди тамамарзавай . Магьмудин Муьгьуьдиновича коллективда еке гьуьрмет къазанмишна . Гуьгъуьнлай са шумуд йисуз райондин центрда ачухай консервияр гьазурдай заводда к I валахна . 1992йисалай ам райисполкомдин ва гуьгъуьнлай райадминистрациядин комендантвилиз хтана . Ада къенин йикъалди гьа са чкадал зегьмет ч I угвазва . Вичел тапшурмишай гьи к 1 валах хьайит 1 ани намуслувилелди тамамарзавай Магьмудин Муьгьуьдиновичан зегьметдиз райондин администрациядини еке къимет гана . Хъсан работник , яр дуст хьиз ам играми бубани я . Вичин уьмуьрдин юлдаш Наидани галаз кьуд велед уьмуьрдин шегьредал акъудна . Абуру Магьмудин бубадиз вад хтулни багъишна . Чна ярар дустарихъ , мукьва кьилийрихъ галаз хьанвай юбилей рик 1 ин сидкьидай мубаракзава , ч 1 ехи хизан кьиле тухузвай квехъ идалай кьулухъни мягькем чандин сагъвал ва уьмуьрдин хушбахтвал хьурай , гьуьрметлу Магьмудин Муьгьуьдинович ! А . АЙДЕМИРОВА .
+ДАГЪУСТАНДА 31 июлдиз лезгийрин манийрин сад лагьай « Лезги сес -20I5» лишандик кваз конкурс фестиваль кьиле тухуда , хабар гузва мярекатдин тешкилатчийрикай сад тир Селим Алагьярова . Фестиваль Ахцегь райондин Луткунрин хуьруьн жегьилрин « Самур » комплексда тухун кьет I нава . Ана I6-40 йисал къведалди яшара авай ксаривай иштиракиз жеда . Мярекат Дагъустан Республикадин лайихлу малим Магьмуд Абдулкеримован т I варунихъ галай мергьяматлувилин « Просвещение » фондуни тухуда . Фестивалдин призрин фондунин кьадар 300 агъзур манат я . Конкурсдин вири иштиракчийриз дипломар ва къиметлу пишкешар гуда . Тешкилатчийрин гафаралди , лезги манийрин фестиваль им жегьилрин яратмишунар вилик тухунин мураддалди тешкилнавай , республикадин дережадин культурадин ч I ехи серенжем я . Адан макьсад алай девирдин шарт I ара лезги халкьдин адетар , манийрин яратмишунар , культура хуьн ва раиж авун я . Фестивалдин кьилин месэлайрикай сад акьалтзавай несил Ватандал , халкьдал рик I алаз , культурадинни тарихдин ирс к I анарунин ва адав къайгъударвилелди эгеч I унин руьгьдаллаз тербияламишун я .
+РОССИЯДИН хуьруьн майишатдин министерстводи гзаф йисарин набататар цун ва абурухъ гелкъуьн патал гузвай субсидийрин ставкадин кьадар мад хкажнава , хабар гузвай РД дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министерстводи . Къейдна к I анда хьи , алай йисуз идаради субсидийрин ставкадин кьадар гьак I ни I,5 сеферда хкажнавайди , багълар кутунин карда жезвай харжийрин тайинарнавай кьадар эвез хъувунин къайда дегишарнавайди тир . Идаради къейдзавайвал , и карди государстводи майишатдин хилез виниз тир фикир гузвайдан гьакъиндай шагьидвалзава . Ик I, са гектар чилел адетдин багъ кутун патал гила федеральный бюджетди 53 агъзурни 940 манат , ( идалай вилик 48 агъзурни 300 манат гузвай ), мад 30 агъзур манат республикадин бюджетдай гузва . Багъларихъ гелкъуьн патал федеральный бюджетдай 20 агъзурни 764 манат ( виликдай II агъзурни 500 манат ) ва республикадин бюджетдай 5 агъзур манат гуда . Фад бегьердал къведай жуьредин са гектар багъ ку тун патал федеральный бюджетдай гузвай субсидийрин ставка икьван ч I авалди авай 2I0 агъзур манатдилай 232 агъзурни 540 манатдал кьван хкажнава . Региондин бюджетдайни 80 агъзур манат гузва . Ихьтин багъларихъ гелкъуьн патал гузвай пулни гзафарнава . Гила и рекьиз федеральный бюджетдай 20 агъзурни 764 манат ( икьван ч I авалди -II агъзурни 500 манат тир ) ва республикадин бюджетдай I0 агъзур манат гудайвал я . Къелемрин питомникар арадал гъун патал федеральный бюджетдай гузвай куьмекдин кьадарни артух хьанва . Ик I, эгер и кардиз йисан сифте кьиляй I3I агъзур манатдихъ галаз гузвайт I а , гила 200 агъзур манат гуда . Къелемрин са гектар питомникар кутун патал республикадин бюджетдай 80 агъзур манат гуда . Абурухъ гелкъуьн патал гузвай субсидиядин кьадар дегиш хьанвач : федеральный бюджетдай 20 агъзур манат ва республикадин -II агъзурни 500 манат . Куьгьне багълар хкудиз куьмек патал чара ийизвай субсидийрин кьадарни виликдай хьиз ама : 20 агъзур манат ( федеральный бюджетдай I8 агъзурни I90 манат ва республикадин бюджетдай I агъзурни 8I0 манат ). РД дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министерстводай хабар гайивал , и йисан гатфариз республикада I036 гектардин майданра ц I ийи багълар кутунва . Абурукай I3I гектардилай виниз майданда фад бегьердал къведай ва булдаказ емиш гъидай жуьредин багълар кутунва . Алай вахтунда республикада багълари 26 агъзур гектар кьунва , абурукай бегьер 2I агъзур гектарди гузва . Гекъигун патал I960ЙИСАРА Дагъустанда тахминан 60 агъзур гектарда бегьер гъизвай багълар авай . Амма I990ЙИСАРА и хел михьиз к I ватиз башламишна . Алай йисуз республикада , санлай къачурла , I600 гектарда ц I ийи багълар кутун планламишнава . Пешекарри гьисабзавайвал , гележегда и карди республикада гьасилзавай емишрин кьадар са шумуд сеферда артухарунал ва консервиярдай производство к I вачел ахкьалдарунал гъун лазим я .
+Терг хьанвай кьван синер хуьрер районда , За куь гьайиф гьикьван ч I угван зи чанда . Авач са югъ акъатзавай куьн рик I яй . Куьн чи разу , къафун къара тир якъин , Югъ хуькведа ерийрихъ элкъведай чин , Гьик I къаргъишда акъудайдаз куьн рекьяй . Кетин дагъдин синеривай эгеч I на , Гъепцегь хуьруьн барзудикай хкеч I на , Лап къад хуьруьн мулкар авай паласа . Делилралди рахада зун гьар хуьруьн , Вишералди т I варарни кьаз инсанрин . Идалай зав хъсан фикир гвач маса . Гъепцегь , Филер , Азадогъли , Къугъванар , Кучунарни , Газардк I ам ва Чахчар , Магьарамдхуьр , Муьгъверганар , Хуьрелар , Кркар , Хаки , Чепеларни , Билбилар , Берекарни , Магьмутарни , Ярагъар , Къансаварни , Ц I елегуьнар , Гьезерар … Саки вири хкана за куь рик I ел , Акъвазизни жеда гьар садан ник I ел , Улакьраваз , к I вачи к I вачи къекъвена . Гьар са хуьре юлдаш галаз галачиз , Рекье недай фу ядни гваз ва гвачиз , Заз чидай кьван хуьрерал зун элкъвена . * * * За винидихъ т I варар кьур кьван хуьрера , Яшайишдин шарт I ар авай лап пара , Мишекъатвал виликдай хьиз амачир , Гьамга хьтин чар булахар ва гьава , Гьуьндуьшкаяр , мал , лапагар бул ава , Дуьз лагьайт I а , къулай рекьер авачир . Куьчаруниз авур кьадар харжияр , Рекьер патал авунайт I а дердияр , Дегишвилер гзаф жедай хуьрера . Меденият , Эдебият , михьи газ , Михьи партал , « Жип » машинар вири чаз , Раб экъуьрна кузвайбурун хирера . Бязибуруз хуш авачир куьч хьунин , Инанмишвал авай регьятвал гунин , К I вал югъуриз дак I анбурни авазвай . Сад вад касдин умудар квай къуллугърик , Экеч I дайбур кими тушир шулугърик , Уяхбуруз абур вири аквазвай . Куьчарунар кьиле фена лагьайвал , Вини кьиляй къалурайвал , галайвал , Разибурни , наразибур жедайд я . Кьвед гайида , кьуд къачуна амалдив , Кьуд гайида ц I уд къачуна камалдив , Неъ лагьайда чуькь тавуна недайд я . * * * Амма са кар фагьумдивди авунач , Кьилевайдаз гьак I хъсан яз акунач , Тун лазим тир физ дак I анбур чкадал . Хийирдин кар элкъуьрна са гъурушдиз , Зиян хьанач кьве пай хьайи къурушриз , Кефинава гьар сад вичин акадал . Синел хуьр хьун асайишдин са хел я , Чара хьунар , ам чи к I вални чи мел я , Чара жеда пара жеда лугьузва . Шегьердани гьар хизандиз са к I вал хьуй , Чун дуьзенриз ва шегьерриз мукьвал хьуй , Низ вуч артух ават I а , гьам вугузва . Ша , къарагъна фин синериз , къекъвен чун , Авай гьалдиз дуьз тамашна хуьквен чун , Иесияр лезгияр я и чилин . Маса сагьиб и чилихъ мад хьайид туш , Ам садазни я гьакъидихъ гайид туш . Ша , лезгияр , иесияр хьухь к I валин . Ярагъар пис чка тирт I а а синел Юсуф ханди чка кьачир а пелел , Шейх Магьамед Ярагъидин Ватанда . Ц I елегуьнар шейх Желилан ери я , Ам Муьшкуьрда машгьур инсан вири я . Адан гьуьрмет , чидайбуруз , лап к I анда .
+АЛАЙ ЙИСУЗ К -1 МАХДИН кьве сеферда чемпион тир Энди Сауэран винел гъалибвал къачур ва « Легенда » т I вар ал��з кьиле фейи кук I унрин шоуда гъалиб хьайи чи игит хва , тайский боксдай WMC версиядай профессионалрин арада Европадин чемпион , К -1 къайдайрай дуьньядин чемпион Жабар Аскеров мад гьуьндуьрдиз хкаж хьана . Магьарамдхуьруьн эгьли Жабар Аскеров аял ч I авалай дзюдодин секциядиз физвай . Жабаран к I уьд йис тамам хьайила абурун хизан Дербент шегьердиз куьч хьана .12 йис тамам хьайила ам муай – тай школадиз гьахьна . Яшар тамам хьайила ам 2005 йисалай 2010йисалди муайтайдин Ватан тир Таиланда яшамиш хьана . Са кьадар вахтунда ам ОАЭ рин гьукуматдин т I варунихъай рингдал экъеч 1 завай . Гуьгъуьнлай ам Австралиядани , Голландиядани яшамиш хьана . Са йис я ам хайи Ватандиз хтана , ина гьазурвилер къачуз Россиядин т I варунихъай экъеч I зава . Ингье алай йисан 8 июлдиз Краснодар шегьерда кьиле фейи TECH-KREP FC PRIME SELECTION 3 турнирда ММА дин къайдайрай чи кьегьал хци Жабара гъалибвал къазанмишуналди вичин агалкьун тикрарна .. Вичин женг гьужум авунилай башламишай Жабара сад лагьай раунда къуватдалди ягъай Роман Гундаренко нокаутдиз ракъурна . Мад сеферда вичи къазанмишай лайихлувилер тестикьарна . Тебрикар кьабулайдалай гуьгъуьниз Жабар Аскерова вичин « Чемпион Дербент » клубдиз , тренерар тир Али Ахмедоваз ва Руслан Юсубоваз чухсагъул малумарна . Алай йисан 4октябрдиз Краснодарда кьиле фидай Tech – К rep турнирда К -1 къайдайрай Жабар Аскеров рингдал Марко Грохдихъ галаз экъеч 1 да . Чна умудзава чи ватанэгьлиди и женгинани вичин уьтквемвал , къастунин к I евивал къалурда ва гъалибвилихъ ялда
+1АВГУСТДИЗ къадим Ахцегьа 16сеферда халкьдин игитвилин « Шарвили » эпосдин сувар шад гьалара кьиле тухуда . Рик l ел хкин « Шарвили » эпосдин сувар гьар йисуз июндин эхиримжи киш юкъуз тухузвайди тир . Амма ц l и июндин и югъ сивер хуьдай вахтунал гьалтуниз килигна 1августдиз кьиле тухуда .
+ДАГЪУСТАНДИН 11 агъзурни 500лай виниз аялри гатун сагъламвилин кампаниядин вахтунда 1 сменада ял яна хабур гузва республикадин Роспотребнадзордин управлениедин пресс къуллугъди . 20I5ЙИСАН гатун кампаниядин сад лагьай девирдин кьет I ен месэлайриз Роспотребнадзордин управлениеда Iиюлдиз кьиле тухвай селекторный совещаниедал килигна .2июлдиз республикадин вири лагерра сагъламвилин сад лагьай смена тамамвилелди куьтягь хьана . Дагъустан Республикадин сагъламвилиз къуллугъзавай чкайра вири санлай 11 агъ зурни 595, гьа жергедай социальный рекьяй агъуз дережадин категориядин 1 агъзурни 700 аялди ял яна . Сагъламардай идарайра ял ягъай аялрикай , жаванрикай 2 агъзурни 2I5 касди гьуьлуьн къерехра авай чкайра ял яна . Гьабурукай яз 1 агъзурни 228 кас етим ва диде бубадин къаюмвиликай хкатнавай аялри . Крым Республикадин сагъламвал мягькемарзавай чкайра 70 аялдиз , аялрин международный центр « Артекда » 30 аялдиз сагъламвилин рекьяй къуллугъна . Аялри ял ягъунин кар тешкилунал гуьзчивал авунин серенжемар тухудайла , Роспот��ебнадзордин пешекарри са шумуд сеферда гьазур хуьрекар , хъвадай ва эхъведай чкайрин ятар , ял язавай чил ва къум ахтармишна . Аялри ва жаванри ял язавай ва сагъламвал мягькемарзавай идарайра контролдинни гуьзчивилин серенжемар тухудайла , санаторийра закондин са бязи истемишунар ч I урзавайди малум хьана . Административный ихтиярар ч I урунай санлай 83 протокол кхьена , абурукай 2I серенжемар кьабулун патал суддиз рекье тунва . Гьалар Роспотребнадзордин гуьзчивилик кума .
+Тагьирхуьруьнкъазмайрин СОШ дин 9класс акьалт l арайдан гьакъиндай 2012йисуз Самедова Раксана Бзибендовнадиз гайи 05 БВ -0093908 нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . « Магьарамддхуьруьн район » муниципальный райондин ва адан администрациядин работникри , Райондин Собраниедин депутатри яргъал йисара гьар жуьре къуллугъар авур , алай вахтунда Оружбайрин хуьруьн администрациядин кьил тир Герейханов Нурмагьамед вахтсуз кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , рагьметлудан хизандиз ва мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин ва адан администрациядин работникри , Райондин Собраниедин депутатри яргъал йисара райондин телевидениеда к l валахай , алай вахтунда ОТВ « Шарвили » каналдин директор Исламов Исмаил яргъалди ч l угур уьзуьрдихъ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , рагьметлудан хизандиз ва мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . « Самурдин сес » редакциядин ва ООО « Самур » типографиядин коллективри Герейханов Нурмагьамед ва Исламов Исмаил кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , абурун хизанриз ва мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва Ц I ИНИН гад гзаф чимиди хьана . И чимивилериз килигна гад алукьуникди вири жегьилар , дидебубаяр чпин аяларни галаз ял ягъиз , чуьхуьнагар ийиз гьуьлерал физва . Абуру чпихъ галаз гъайи аялрал гуьзчивал тухузвач . Жегьилар хьайит l а гьуьлуьн къерехдал т l уьн хъун ийиз ацукьзава , ахпа пиян гьалда аваз чуьхуьнагар ийиз гьуьлуьз гьахьзава , чуьхуьнагар къадагъа авунвай чкайриз физва , гьа ихьтин вахтундани бедбахтвилин дуьшуьшар арадал къвезва . Гьа ик l, алай йисан июндиз къадагъа авунвай чкада дидедихъ галаз чуьхуьнагар ийизвай 6 йисан яшда авай аял лепеди тухузвай вахтунда мукьув гвай ахцегьви , мединститутдин студент Якъуб Гьажиев аял къутармишиз адан къаншардиз фена . Нетижада кьведни батмиш хьана . Им сад лагьай дуьшуьш туш . Са шумуд йисан вилик гьуьле батмиш жезвай руш къутармишай Малик Агьмадов вичин сагъ чандивай хьана , инвалид яз амукьна . Ихьтин бедбахтвилин дуьшуьшар гатун вахтунда гзаф жезва . Т l алабзава диде бубайривай , жегьилривай мукъаятвал хуьн , къадагъа авунвай чкайриз чуьхуьнагар ийиз фин тавун . Мукъаятсузвили уьмуьрлух рик I елай тефидай дуьшуьшрихъ гъида .
+ЭХИРИМЖИ ц I уд ��исан вахтунда мобильный телефон инсандин виридалай багъри дустуниз элкъвенва . Иллаки жегьилри чпин фикир фагьум , зигьин , вири фикирар , сирер телефондихъ галаз алакъалу ийизва . Ругуд аял авай хизандиз мугьмандиз фейи зун мягьтел хьана . Гьарма са пип I е гъиле телефонарни кьуна ацукьнава . Дидеди буюрмишай к I валах исятда лугьуз гъилевайди санихъ эцигуникай гьич фикирни ийизвачир . Чи аял вахтара къецихъай ч I ехиди хтайла къарагъдай , суфрадихъ ацукьайла хизандин кьили алатай юкъуз авур к I валахар веревирд ийидай ва пакадин йикъан дердияр пайдай . Суфрадихъай къарагъай ч I ехибуру чпин везифаяр тамамардай ва гъвеч I ибур са пип I е к I ват I хьана махар ахъайдай , къугъвадай . Гила вун гьи компаниедиз аватайт I ани садан сивни рахазвач , туп I арини вилери чабалмишзава . Аялар хьиз са яш хьанвай инсанарни телефондин суьгьуьрда гьатнава . Телефонар хьиз компьютерар , планшетар ва са жерге техникадин аппаратар чи уьмуьрдин гьар йикъан чарасуз юлдашриз элкъвенва . Дикъетдивди кьве вил гъилевай аппаратдин экрандал эцигна къугъвазва . Ара гуз дуьз тахьайла себ гуз , мет гатаз азиятдик жезва . Са кьадар этапрай акъатна эхирдиз мукьва хьайила , кумукьайла нервиярни къапарай акъатзава . Япара наушникар туна къекъвезвай жегьилриз къвалавай физвай машиндикай хабар амукьзавач . Инал зун телефонди гузвай зияндикай рахуникай файда авач . Вучиз лагьайт I а , абуруз телефонди гузвай таъсирдикай чалай хъсан чизва , амма аппарат ишлемишунин гьакъиндай ганвай истемишунрал амал авуник садани хев кутазвач . Идалай гъейри 20I5ЙИСАЛАЙ социальный сетра « Вили кит », « Секин к I вал » ва са жерге маса т I варар ганвай къугъунар пайда хьуникди хаталувал са шумуд сеферда артух хьанва . « В Контакте » социальный сетда жува – жув асмишунихъ элкъуьрнавай пабликар , хаштегар пайда хьанва . Анриз гьахьдай мумкинвал виридахъ жезва . Гьелбетда Роскомнадзорди ихьтин хаталу дестеяр агалзават I ани къугъун санизни квахьзавач . И къугъунрик экеч I ун патал вун са жерге хаштегриз гьахьзава ва къугъвадай фикир авайди лугьузва . Къугъунрин администраторди икьрар кут I унавай кураторри вун жагъурзава . Къугъун лагьайт I а 50 тапшуругъдикай ибарат я . Сад лагьай тапшуругъ гъилерал кьац I ар авун , лезвиедал китдин шикил ч I угун я . Йикъа гузвай тапшуругъ тамамарунал гуьз чивал тухузва . Са журналистди и къугъундин сирерай кьил акъудун патал гьа хаштегдиз гьахьна . Сад шумуд юкъуз тапшуругъар тамамарай адаз гъилел китдин шикил ягъун буйругъ атана . Вичивай хьайит I а алдатмишда лагьана гъилел хер – кьац I тавуна шикил ч ! угуна ракъурна . Кураторди гьасятда ам къугъунай акъудна . Адаз жуван т I вар , фамилия лугьун бес жезва гьасятда ви адрес ва амай информация жагъурна вун хабардар ийизва . Яни вун чпин гуьзчивилик квайди , алдатмишиз тежедайди ва къугъун са кьат I алай акъвазариз тан тийидайди лугьузва . Яхц I урни ц I уд юкъуз вири тапшуругъар тамамарайла алакъа хуьзвай кураторди гузвай эхиримжи тапшуругъ , жува – жув асмишун я . Ик I 20I6 – йисан ругуд вацран вахтунда Россияда и къугъунда иштиракнавай I50 жаван кьенва ва ц I удралди жегьил уьмуьрар са гужуналди къутармишна . Аламатдин кар ам я хьи , и къугъундик экеч I завай аялар I3-I6 йис жедалди яш авай жаванар я . Им жегьилри кьиникь аннамиш тийизвай вахт я . Яни абуру уьмуьрдин къиметлувал гьиссзавач . Гьавиляй и яшда авай жегьилар гьар жуьре хаталу рекьериз желб авун регьят жезва . Идалай гъейри жу
+И МАКЪАЛА за ихьтин хуш келимайрилай башламишнава . Зак ахьтин шад гьевес акатнавай хьи , на лугьуди зун сифте яз ч I алал акьалтнава . Бес чаз шад жедачни ? И мукьвара Ходжакъазмайрин М . Казиеван т I варунихъ галай школада « Дидед ч I ал халкьдин девлет » т I вар алаз дидед ч I алан гьафте кьиле тухвана . Гьафтедин мярекат лезги ч I алан ва литературадин малимри тешкилна . Классра лезги ч I алан ктабрин выставкаяр , цлан газет « Дидед ч I ал чи девлет я », стенд Дидед ч I ал эбеди япара авай лай лай я », сочинени « Дидед ч I алакай зи фикирар », радиокомпозиция « Лезги авазар », шиирар к I елунай акъажунар , « Чаз чи дидед ч I ал хъсан чизвани ?» викторина тухвана . Тухванвай мярекатрихъ тербиядин рекьяй зурба къуват авай . Аялриз тухвай гьар са мярекатди екез таъсир авуна , вучиз лагьайт I а , абуруз дидед ч I ал чи халкьдин аманат , тарих , алай аям ва гележег тирди мад сеферда ашкара хьана . Диде , Ватан , Ч I ал чаз играми гафар я . Ч I ал халкьдин яракь я , адахъ еке къуват ава . Ша , чна ам мадни гужлу хъийин !
+ван аслу туширвал къалурун патал абур чеб авай дестедихъай хкеч I на кьилди жезва . - « Вучиз за масадахъ яб акалда жуваз к I андайвал тавуна » лугьузвай вахт я . Къугъундик экеч I завайди хизанра къал авай , малимрихъ галаз къайи рахунар хьанвай , санал к I елзавай аялрин , ч I ехибурун патай гуж гъалиб хьунин гьерекатар акунвай аялар я . Къугъунин сифте кьиляй гьар сада вичин зайиф чкайрикай суьгьбетзава . Вичин нубатда куратор гьа касдин ихтибардиз физва ва абурун зайифвилерикай менфят къачуна зигьиндиз таъсир ийиз алахъзава . Яни вун садалайни усал туш , эгера валай зарбдиз гьалзавай машиндин виликай физ алакьнат I а вун садалайни аслу туш , лугьузвай гафари рик I ханвай жегьилрин руьгь хкажзава . Ихьтин ихтилатар ийизвай куратор жегьилрин багъри дустуниз элкъвезва ва гьадалай гъейри садахъ галазни алакъа жезвач . Гьихьтин тапшуругъ ада гайит I ани тамамарзава . Эхиримжи тапшуругъ жува жув кудун , к I валерин къавалай хкадарун , машиндик вегьин , ивидин дамарар ат I ун я . Эхиримжи тапшуругъ тамамар далди кураторди са шумуд юкъуз экуьн кьиляй сятинин кьуд хьана вадаз къад декьикьа к I валахайла килигдай кинояр , клипар , манияр вегьизва . Пешекар психологри тестикьарзавайвал , дугъриданни гьа музыкади , кинойри зигьиндиз ийизвай таъсир гужлуди жезва ва жува жуваз къаст авунихъ гъизва . Тикрарзава , кьиникьни алакъа хуьзвай кураторди хкязава . Эгера и тапшуругъ тамамарзавачт I а ви багърияр рекьида лугьуз къурхуяр гузва . Къурхуйрикай кич I ягъай жаванри чпин чандиз къаст ийизва . Къаст авунвай жегьилрин телефонра , компьютерра вили китдин шикилрилай гъейри маса переписка амукьзавач . Ик I Украинадин милли полицияди хабар гузвайвал , алай вахтунда и хаталу дестейра I3 агъзур касди иштиракзава . I9ФЕВРАЛДИЗ I9 йис хьанвай кьве руш кьиникьикай къутармишна . Абурухъ галаз авур суьгьбетрай малум хьайивал , абур авай дестеда эхиримжи тапшуругъ жува жув кьин тир . Гьа дестедин администратордин сифте тапшуругърикай сад и дестедиз 50 кас желб авун тир . Ам рушари тамамарнавай . Вахтунда вилик пад кьунин нетижада абуру чпин хушуналди гьа чин агална , къугъуникай хкеч I на . Къазахстанда I3ЙИС хьанвай кьве руша чпи чеб кьена . Алай вахтунда и хаталувал Къавкъаздани пайда хьунин хаталувал авайди рик I елай ракъурна виже къведач . Ик I веледри чпин чандиз къаст авунвай диде бубайри чпин дестеяр тешкилнава . Абуру тухузвай к I валахдин нетижада 2I0 жегьил къутармишна органрив вахкана . Диде бубайрин уртах дестейри сайтда чпин веледрин хесетар , амалар , гьерекатар дегиш хьайивал , абурухъ ц I ийи интересар пайда хьайивал кхьизва . Яни идалай кьулухъ ихьтин кьиникьрин лепедин вилик пад кьунин мураддалди , диде бубаяр гъавурдик кутазва ва рекьелай алатнавай жегьилрин ихтибардиз гьахьна абур кьиникьин фикирдилай элкъуьрзава . Им гьелбетда алай вахтунда хци месэладиз элкъвенва . Инал тек са малимри ваъ , гьак I дидебубайрини мукъаятвал хвена к I анда . Жуван веледрин ихтибар квадар тавун , дуствилин алакъаяр мягькемарун ва адаз хъсан пис чирун сифте нубатда диде – бубайрин ахпа малимрин буржи я . Абур квел машгъул ят I а , ам соцсетра гьинриз гьахьиз экъеч I зават I а , ярар – дустарин арада гьихьтин ихтилатар физват I а чирунин чарасузвал арадал атанва . Аялрив интернет авай , соцсетриз гьахь жезвай телефонар вугун тавуни чаз са кьадар хаталувилерин вилик пад кьадай мумкинвал гуда . А . АЙДЕМИРОВА .
+КЪЕ ПАКА кьуьд акъатна гатфар алукьда . Вирида чпин салара , багълара к I валахар къизгъинарда , бул бегьер къачуз алахъда . Бегьер хъсанди ва еридинди хьун патал багълара тарарин азаррихъ ва зиянкар гьашаратрихъ галаз женг ч I угунихъ еке метлеб ава . Агъадихъ зун тарари пеш авадарайдалай ц I ийи т I ур ахъайдалди кьиле тухвана к I анзавай к I валахрал акъвазда . Тарарин пунариз пер ягъун , авахьай пешер к I ват I ун , начагъ хьайи , кьурай хилер ат I ун ва абур багъдай акъудна ц I аяр яна кун , багълара обрезкаяр авун , эгер тарцел обрезка авурла 1,5-2 см ва адалай артух еке хирер хьанват I а , а хирер цалц I амарин ва « садовый вар » я дахьайт I а ягълудал гьазурнавай ( масляная ) шир ягъин . Багълара , салара чи халкьди виридалайни гзаф ишлемишзавайди « бордоская » жидкость я . Дуьз лагьайт I а , ам амай дарманрилай хъсанни я . Амма « бордоская » жидкость дуьз гьазурна к I анда . Агъадихъ за ам гьазурдай къайда лугьуда . И кар патал кьилди са къапуна киреж , ва ракьун тушир са къапуна лахума ц I урурда ( чими це лахума хъсан ц I рада ). Ахпа абурукай къаришма авун патал маса къапу низ куьзиз куьзиз сифте киреждин нек ва адаз ц I урурнавай лахума цада . Гьа са вахтунда къаришмадик хуькуьрни авуна к I анда . Нетижада аби рангунин къаришма жеда . Эгер лахумадиз киреж ягъайт I а , къаришма мягькемди жедач , ат I уда , пилте пилте жеда . Агъадихъ галай зегьерлу дарманар : ДНОК , нитрофен , препарат -30 чпин инструкцияда къалурнавай къайдайрал амал авуна ишлемишна к I анда . И зегьерлу дарманар туьквенра гуз ава . Дарманар бес кьадар хьун патал , виликамаз абурун къайгъу авуна к I анда .
+АЛАЙ ЙИСАН 18мартдиз вири Россияда хьиз , чи райондани Россиядин Федерациядин Президентдин сечкияр кьиле фена . Президентвиле кандидатар яз Центральный изберкомди муьжуьд кандидат регистрация авунвай . Гьелбетда , Гьукуматдин Президент сечки ийидайла , чи районэгьлийри амай вирибуру хьиз сифте нубатда кандидатри сечкийрин вилик туьк I уьрнавай программаяр хъсандиз веревирдна , гзаф туп I алай авуна . РФ дин Президентвиле къалурнавай кандидатрикай сад Владимир Путин тир . Путин сифте сеферда уьлкведин кьилиз атайла адан экономика гьи гьалда авайт I а , чун вири шагьидар я . Ада саки чик I извай уьлкведал чан хкана . Россияди дуьньядин вилик фенвай уьлквейрин арада лайихлу чка кьун хъувуна . Пенсионеррив пенсияр , к I валахзавайбурув мажибар вахтунда агакь хъийиз башламишна . Идахъ галаз санал мажибарни , пенсиярни са шумуд сеферда хкаж хьана . Гила Президентвиле кандидатар яз къалурнавай са бязибурун кьуру хиве кьунрилай тафаватлу яз РФ дин Президентвиле кандидат Владимир Путина вичин хиве кьунар чаз , ала
+Халкьди демократиядилай дурумлувал важиблу тирди кьет I на
+тай са шумуд йисан къене краралди къалурна . Гьаниз тамашна , пис хъсан терефар фикирда кьуна 18мартдиз кьиле фейи сечкийра гзаф районэгьлийри Владимир Путиназ сес гун хъувуна . Дагъустан Республикадин Изберкомдин делилралди 90,76 процент сечкичийри чпин сесер В . Путинан терефдиз гана . Чи районда лагьайт I а , сечкияр алатай сечкийрив гекъигайла , вини дережада аваз кьиле фена . Хуьрера авай сечкийрин участокра сечкияр суварин гьевес аваз тухвана . Далдамдинни зуьрнедин , музыкадин жуьреба жуьре алатрин , манидаррин иштираквили сечкичийрин гьевеслувал , иштираквал вини дережадиз акъудна . Эхиримжи йисара уьлкве к I евяй акъудай , мягькем политика кьиле тухвай , халкь патал социальный кьезилвилер тешкилай ва маса уьлквейра кьиле физвай гьерекатриз дуьз къимет гуз алакьай кандидатрикай сад В . В . Путин тир . За фикирзавайвал , гзафбуру ислягьвал , социальный хуш бахтвал , жуван хизандин , хуьруьн , райондин , уьлкведин хатасузвал , дурумлувал аннамишна чпин сесер хкажна . Ихьтин шарт I ар тешкилун анжах В . Путиналай алакьна , гьавиляй сесерни гьадаз гзаф гана . Са кар мад къейд тавуна жедач . Кьиле фейи сечкийра чи райондин руководстводи кьиле МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедов аваз тухвай к I валах республикадин Изберкомди кьет I ендиз къейдна . РФ дин Президент сечки ийидай сечкияр районда вини дережада аваз кьиле тухунай РДДИН Изберкомди ва Республикадин Правительстводи райондин руководстводиз чухсагъул малумарна .
+АЛАТАЙ гьафтеда Кемерово шегьерда , япариз ван тахьуй , вилериз такуй лугьудай хьтин мусибатдин гуж хьана . Кемерово шегьерда , I8,9 агъзур кв . метрдал алай I4 туьквен , Сбербанкдин отделение , кафе , фитнес центр , пуд залдикай ибарат тир кинотеатр , 250 машин акъвазардай майдан , сауна , къугъунрин майдан ва бассейн кардик квай ,« Зимняя вишня » т I вар алай алишверишдин центрда ц I ай кьуна . Ц I ай кьунин нетижада 64 кас кьена , абурукай 4I кас аялар тир . Базар юкъуз чпин балаярни галаз ял ягъиз атанвай хизанар ихьтин бедбахтвилин ц I ук акатна . Са хизандай кьвед , пуд аялар , аялрихъ галаз диде бубаяр кьейи дуьшуьшарни хьанва . Патал хуьряй сейэрдиз атанвай са классдин аялар малимни галаз кьена . Фикирдиз гъиз тежедай хьтин гуж хьана . Ц I ай кьунилай гъейри адалай къарагъай зегьерлу гумади бамишарайбурун кьадар гзаф хьана . Уьмуьрлух рик I елай тефидай дуьшуьш арадал атунин себебар тайинарзава . Саласа юкъуз Кемеровадиз , РФ дин Президент Владимир Путин атанвай . Сифте нубатда Президент центрдин патав гвай , инсанри цуьквер , игрушкаяр , кьенвайбурун шикилар эцигнавай майдандал фена цуьквер эцигна .
+Им тахсирлу къайгъусузвилин ва инсандин вичин к I валахда тунвай чк I айвилин нетижаяр я . Ина женгеррин гьерекатар кьиле фенвач , шахтада метан кадарнавач . Инсанар чпиз ял ягъиз атанвай . Эхиримжи вахтара чна демографиядин месэлайриз кьет I ен фикир гузвайла дуьз чкадал икьван , са тахсирни квачир инсанар телеф хьун , уьмуьрлух чавай къакъатун лап мусибатдин кар хьана . Себебар , тахсиркарар тайин хьайидалай кьулухъ абур чпин жазадив агакьарда . – лагьана Президентди . Дуьшуьшдилай гуьгъуьниз са бубади ахъайзавайвал , вичин пуд руш велед гъана кинозалда ацукьарна , абурув недай шеъэрни вугана вич к I аник квай мертебадиз эвич I на гуьзетзавалдай . Аялди зенг авуна буба чун бамиш жезва къутармиша лагьайла , ам гьасятда винел мертебайриз хкаж хьана . Амма гьа чкадиз мукьва хьунивай нефес къачуз четин жезваз акуна ам эхвич I на ва пожарникривай , МЧС дин работникривай вичин веледар къутармишун т I алабна . Абуру чпин гьазурвал акуна винел хкаж жедалди аялар кьена . Ихьтин ва са жерге маса ихтилатар гвай , рик I ажугъдив ац I анвай диде бубайри и дуьшуьшдиз талукь яз тухузвай митингра иштиракна . Ц I ай кьурди малум хьайила , центрда гъулгъула гьатна , вирид�� рак I арихъ еримишна . Рак I ар агал хьанвай , сигнализацияди , ц I ай кьунвайдан гьакъиндай хабардар ийизвай системади к I валахнач . Кинодиз килигзавай мич I и залда экв куьк I уьрнач , ракни ачухнач . Ибур кьиле ацукь тийизвай фактар я . Бес и еке центрда к I валахзавай , хатасузвал таъминарзавай работникрин везифайрик центрада авай инсанар эвакуация ( санай масаниз акъудун ) авун , абуруз куьмек гун , тади гьалда игьтият хуьн патал гьазурнавай рекьер ачухун акатзавачирни ?…
+Къенин юкъуз 64 кас кьенва , абурукай 4I кас аялар я . И ихтилат я сивяй акъудиз , я чарчел кхьиз к I анзавач . Бес и мусибат чпин вилералди акур , телефонрай « чун рекьизва куьмек це » лугьузвай веледриз , багърийриз куьмек гуз тахьай диде бубайрин гьал гьик I хьана … Ц I удралди инсанар больницайриз агакьарнава . Ц I удралди психологри рагьметдиз фенвайбурун мукьвакьилийрихъ галаз к I валах тухузва . Саласа юкъуз 23 шегьерда и бедбахтвилиз талукьарнавай акцияр кьиле тухвана . 28март уьлкведа ясдин югъ яз малумарна . Ц I ай кьунин себебар гьеле тайин тушт I ани , пуд статьядай уголовный дело къарагъарнава . Силис давамарун патал , дело Россиядин кьилин силисдин управлениедиз рекье тунва . РФ дин Генпрокуратуради малумарайвал , ихьтин дуьшуьшар тикрар тахьун фикирдиз къачуна уьлкведа авай алишверишдин центраяр , гьамбарханаяр , са гъилди 50 касдилай виниз инсанар к I ват I жезвай чкаяр ахтармишда . Сифте нубатда , меркезда авай дараматрилай башламишда . И к I валахар тухун патал Россиядин МЧС дин структураярни желбда . Ч I ехи уьлкведин вири пип I ера яс гьатнава . « Кемерово чун вахъ гала » лишандик кваз лугьузвай ихтилатрини , плакатри , митингри чун еке гьукуматдин са халкь тирди тестикьарна . А . АЙДЕМИРОВА .
+« Вуч дар я дуьнья ,хажалатдик ква къуьр ,гьиниз катда . Гьинихъ килигайт l ани вилер экъисна килигзавайбур я , мус къуьр сара гьатда лугьуз . Ажеб жедай лувар кьванни акатнайт l а зак ». Эй , къуь уьр , а луварал акъваздай рик l ни к l анда къене ! * * * Яда , и « Время покажет » лугьудай передачадиз пара кутугай т l вар ганва . Гьик l а ? Яда а , мад вахт атайла чир тежедай вуч ава , амма мус къведат l а а вахт ? * * * Хва гьазур хьанва Урусатдиз к l валах ийиз физ еке пулар к l анзава . Буба минетдай чкадал атанва : Я хва , вунни фейила и кьуьзуь зун кефсуз хьана месел алк l айт l а вучда ? Дах , я дах , зав телефон гва кьва ан , за вуча , хабар хьайивал гьас сятда яда зенг !» Низ ? Азраилдиз ?.. * * * Гьайиф хьи , са бязи чкайрал гьайвандин кьат l ун артух яз аквада инсандин кьат l уналай . Жеч гьа ! Жезва ! Аквазва ! Гьайванди , кьил чиле туна , рехъ гузва къвезвай машиндиз , а инсан квайвал фида гудач рехъ .
+20I5ЙИСАН 26январдиз муниципальный райондин администрациядин аппаратдин работникрин совещание кьиле фена . Райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьабибуллагь Мурадалиева тухвай совещаниедал « Магьарамдхуьруьн район » МРДИН къаюмвилин ва яш тамам тахьанвайбурун ихтиярар хуьзвай отделди 20I4ЙИСУЗ тухвай к I валахдин , ам хъсанарунин гьакъиндай » гьа и отделдин начальник Арсен Абасован докладдихъ яб акална . Арсен Камиловича къейд авурвал , алатай йисуз етим хьанвай , диде бубайрин гуьзчивиликай хкатнавай 28 аял дуьздал акъудна ва абур тербияламишиз рекье туна . Абурукай I2 аял диде бубайрин ихтиярар ат I анвайбур , 8 аял михьиз етим хьанвайбур ва 8 аялни 20I4ЙИСАН РД дин 24декабрдиз кьабулай 66нумрадин Закондин таъсирдик акат тийизвайбур я . Пуд аял интернатдиз рекье тунва . Алатай йисуз школа акьалт I арай ва чпин к I елун ВУЗРА давамар тийизвай пуд аял , I8 йис тамам хьанвай I6 аял ва яшамиш жезвай чка дегишарнавай 2 аял учетдилай алудна . Аялар хуьн патал суддиз ганвай арзайрин кьадар 20I3ЙИСУЗ 52 тирт I а . 20I4 йисуз ихьтин арзайрин кьадар 69 дав агакьна . 20 арза чара хьана кьилди яшамиш жезвайбуру аялар тербияламишунин карда чпин иштираквал хьунин гьакъиндай , I5 арза ч I ехи диде бубайрихъ ва амай мукьва кьилийрихъ галаз алакъаяр хуьнин ва 27 арза аялар яшамиш жезвай чкаяр тайинарунин гьакъиндай суддиз ганва . Етим хьанвай , диде бубайрин гуьзчивиликай хкатнавай аялар яшамиш жезвай чкайралди таъминарунин гьакъиндайни кьет I ен к I валах тухузва . Ик I 20I4 йисуз II аял яшамиш жедай чкайралди таъминарна . Им 20I3ЙИСАН делилрив гекъигайла 4дан артух я . Гьар кварталда патронаж кьиле тухузва . Къаюмвал ийизвай хизанрин патав физва , яшайишдин шарт I ар , къаюмвал чпел къачунвай ксари чпин везифаяр гьик I тамамарзават I а ахтармишзава . Чарасузвал авай дуьшуьшра чпел къаюмвал къачунвай ксарихъ галаз гуьруьшмиш жезва ва жедай куьмекар гузва . Совещаниедин эхирдай къаюмвилин ва ихтиярар хуьзвай отделдин к I валах хъсанарунин мураддалди махсус къарар кьабулна .
+27январдиз Россиядин аскервилин ЮГЪЛЕНИНГРАД шегьер Советрин кьушунри тамамвилелди гьалкъадай акъудай Югъ (1944) къейдна .
+« ЖУВАН чирвал хкажунилай , масадаз чирвал гун патал гзаф акьул герек къвезва ». М . МОНТЕНЬ .
+МАЛИМДИН зегьмет заланди , зегьмет алайди , жавабдарди , важиблуди хьунизни килиг тавуна , Саяхалум Къарибовнади гьа и пеше хкяна . Педагогический училище акьалт I арай 20I0ЙИСУЗ Тажибова Саяхалум Къарибовнади « Куйсунская СОШ » МКОУ да сифтегьан классрин малимвиле к I валах ийиз башламишна . Ада вич ц I ийивилерихъ къекъвезвай ва дикъетлу педагог яз къалурна . К I валахдив эгеч I ай сифте йикъалай Саяхалум Къарибовна вичин к I валахдив намуслувилелди эгеч I из , тежрибалу малимрин тарсариз физ хьана . Ада вичин гьар йикъан к I валахда аялрин ч I ал , кьат I унар ачухаруниз , вичи вичиз яратмишдай тегьерда к I валах авуниз гзаф фикир гана , абур вере вирд ийиз вердишарна . Ада вичин к I валахда жуьреба жуьре къугъунар гзаф ишлемишзава . Саяхалум Къарибовнади гьисабзавайвал , тарсуна къугъунри аялрин кьат I унар , активвал хкажзава , юргъунвал алудзава , фикир хци ийизва . Тажибова Саяхалуман педагогвилин стаж ч I ехиди тушт I ани , ада тарсуна чирвилер ва тербия гун сад садахъ галаз хъсандиз кьадайвал ийизва . Саяхалум малимдиз аялар гзаф к I анда , абурун психология хъсандиз чида , ада вичин ученикрин яшарин кьет I енвилер гьисаба кьазва . Ада гьак I аялрихъ галаз тарсунилай ва классдилай къеце к I валах авунизни кьет I ен фикир гузва . К I елунринни тербия гунин кар ада аялди вич жуьреба жуьре гьалара ахтармишдайвал тешкилзава . Чирвилер гунин ери хкажун , к I елунин вахт жезмай кьван менфятлувилелди ишлемишун патал Тажибова Саяхалума вичин к I валахда образование гунин алай аямдин технологияр , тарсарани , тарсарилай къецени ИКТ ишлемишзава . Ада вичин профессиядин ери дат I ана хкажзава . И кар патал методикадин серенжемрикай , квалификация хкажзавай курсарикай менфят къачузва . Ада « Йисан малим - 20I5» конкурсдин райондин этапда ч I ехи интерес аваз иштиракна ва ам « Малим тербиячи » номинацияда къейдна . Тажибова Саяхалум инсанрихъ галаз регьятдиз алакъалу жезва , ам секин , эдеблу , масадакай хабар кьадай кас я . Адаз коллективда вирида гьуьрмет ийизва . Ам яратмишдай тегьердин , фикирдай , къанажагълу , ваъ лугьуз тежедай кас я . Алай аямдин школадиз гьа ихьтин жегьил малимар к I анзава . Заз Саяхалум Къарибовнадихъ сагъвал . Ислягьвал , хъсанвал , хизандин хушбахтвал ва к I валахда агалкьунар хьана к I анзава .
+ЭХИРИМЖИ вахтара малимрин арада итимар лап т I имил хьанва . Итим сифтегьан классрин малим лап кьериз ц I аруз гьалтзава . Абдурагьманов Навруз Сабировича I993ЙИСУЗ Дербентдин педагогвилин колледж агалкьунралди акьалт I арна . Ада I997ЙИСАЛАЙ « Бутказмалярская СОШ » МКОУ да сифтегьан классрин малим яз к I валахзава . Навруз малим вичин кардин уст I ар я . Ада чирвилер гунин ц I ийи технологияр ара дат I ана чирзава . Ам кьезил рекьерихъ къекъвезвач . К I валахдин I7 йисан стаж ва кьилин категория авай малимди к I елзавайбурун яратмишдай алакьунар дуьздал акъудун , кьат I унар хкажун патал вири шарт I ар яратмишзава . Тербияламишунин к I валахда уьмуьрдин сагълам чешне пропаганда авуниз кьет l ен фикир гузва . Вичин к I валахда школадин методикадин кабинетдихъ галаз сигъ алакъа хуьзва . Методобъединениедин заседанийрал мукьвал мукьвал докладар ийизва , ара дат I ана ачух тарсар ва классдилай къецепатан серенжемар кьиле тухузва . « Зун инанмиш я , зи ученикрикай вужар хьайит I ани ,лугьузва Навруз Сабировича ,абур регьимлу , умудлу инсанар жеда ». Гьавиляй адан педагогвилин философияда кьилин веси ихьтинди я : « Вичин педагогдихъ галаз гьар са алакъади аялдиз шадвал ва инанмишвал гун лазим я ». Абдурагьманов Навруза « Йисан малим -20I5» конкурсдин райондин этапда активвилелди ишти ракна . Ада гьисабзавайвал , конкурсдин гьар са иштиракчи вичин кардин профессионал , лайихлу , вири патарихъай хабардар , дерин чирвилер авай , прогрессивный инсан хьун герек я . Навруз Сабировичаз гьа ихьтин ерияр вири хас я . Ам ученикрихъ , диде бубайрихъ , юлдашрихъ галаз гьамиша хъуьтуьлдиз ва юмшагъдиз рахада . Адан аялрихъ авай к I анивал кьет I ендиз къейд ийиз к I анзава . Навруз Сабировича идалай кьулухъни « Йисан малим » конкурсра агалкьунралди иштирак ийидайдахъ зун инанмиш я . Навруз Сабировичахъ мягькем сагъвал , яратмишдай къуватар ва хъсан фикирар , гьак I гзаф кьадар хъсан ученикар хьун зи мурад я . З . АЛИЯРОВА , РМК дин методист . Шикилда : Навруз Абдурагьманов к I валахдин столдихъ .
+19ЯНВАРДИЗ Магьарамдхуьруьн спорткомплексда I998 йисара хьанвай рушарин арада волейболдай турнир кьиле фена . И турнир чи районэгьли , рагьметлу Гьажиев Абрек Играмудинович рик I ел хкуниз талукьарна кьиле тухузва . Им райондихъ , хайи халкьдихъ рик I кайи кьегьал хва Абрек Играмудиновичаз ч I ехи гьуьрмет авунин лишан я . Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра Къуйистанрин хуьруьн кьве команда I ва 2чкайриз , Гилийрин команда 3чкадиз лайихлу хьана . Гъалибчийриз кубокар , грамотаяр ва багьа пишкешар гана . Турнирдин тешкилатчи Райондин Собраниедин депутат Гьажиев Мавзудин Играмудиновича « Магьарамдхуьруьн район » МРДИН кьил Фарид Агьмедоваз турнирдин тереф хуьнай ва кьиле тухуз куьмек гунай чухсагъул лугьузва . М . ГЬАЖИЕВ , ДЮСШ дин тренер . Шикилда : 1чка кьунвай Къуйустанрин хуьруьн команда .
+И ЙИКЪАРА райондин образованиедин управлениеда дидед ч I алаз талукьарна семинар тухвана . Адан к I валахда УО дин начальник У . Абейдуллаева ва райондин хуьрерин школайра дидед ч I алан ва литературадин тарсар гузвай малимри иштиракна . Анал рахай УО дин начальник Улубег Абейдуллаева райондин школайра к I валахзавай дидед ч I алан ва литературадин малимриз аялар дидед ч I алал рик I алаз тербияламишун гьар са малимдин кьилин везифа ва лезги ч I аланни литература дин тарсарин метлеб гегьеншарун чарасуз серенжем тирди , ч I ал хуьн сифтени сифте малимдин хиве авайди лагьана . Чи районда яратмишунрин рекье зегьмет ч I угур ва ч I угвазвай , тарихда чпин баркаллу гел тур алимрин ва кьегьал рухвайрин зегьметдиз талукь мярекатар тухунин адетар хкудзава . Дидед ч I ал вири лезгийриз къадим авур М . Гьажиеван т I вар алаз чи районда « Лезги ч I алан лап хъсан малим » конкурс кьиле тухузвай , лезгийрин мисалар миск I алар , манияр к I ват I из , абурай конкурсар ту хузвай , хуьрера авай агъсакъалрихъ галаз гуьруьшмишвилер тешкилзавай ва ихьтин маса серенжемар тухузвай . Вучиз ят l ани , эхиримжи вахтара ихьтин мярекатар тухунин к I валах зайифарнава . Са бязи чкайра ихьтин к I валахриз эсиллагь яб хгузмач . Эгер райондин школайра винидихъ къалурнавай месэлайрал амал авурт I а дидед ч I алан мана мадни хкаж хъижеда . Чаз дидед ч I ал музейдин экспонат хьана к I анзавачт I а , эгер чаз халкь яз амукьиз к I анзават I а , чи ч I алан къайгъуда чун хьун герек тирд�� таъкимарна Улубег Муьгьуьдиновича . Семинардал гьак I Магьарамдхуьруьн школа интернатдин завуч Алаудин Саидов ва са жерге малимар рахана . Р . МУРАДАЛИЕВ . « ЛЕЗГИЙРИН виридалайни къудратлу ва хци яракь ч I ал я » лугьузва мисалда . Халкьдикай халкь ийизвай эвелимжи шарт I адан ч I ал я . Эгер са миллет терг ийиз к I анзават I а , тур тфенг герек туш . Адан гъиляй ч I ал вахчурт I а , ам вич вичелай терг жеда . Гьахълу гафар я . Ч I ал гъиляй вегьин , фикир тагун , гьуьрмет тавун , рик I елай алудун чи руьгьдин кесибвал , ч I алаз к I ур гун я . Сифте нубатда чи ч I ал чна хвена к I анда .
+Дагъустандин государстводин педагогический институт акьалт l арайдан гьакъиндай 2012йисуз Аличубанова Шанисиб Абубакаровнадиз гайи К -66030нумрадин диплом квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+20I5ЙИСАН 22-23январдиз Магьарамдхуьруьн 2нумрадин юкьван школада « Дидед ч I алан виридалайни хъсан малим 20I5» лишандик кваз конкурсдин райондин этап кьиле фена . Конкурс 3 турдикай ибарат хьана . Конкурсда ругуд малимди иштиракна . Гъанвай материалриз ва малимрин к I валахдиз килигай жюриди З . Алиметовадин ( Къуйсун ), М . Жабраиловадин ( Билбил ) ва Р . Гьажиевадин ( Магьарамдхуьр Iнумрадин школа ) зегьметдиз хъсан къимет гана . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилда : Гъепцегьрин хуьруьн СОШ дин дидед ч l алан ва литературадин малим Динара Дустаметовади тарс тухузвай вахт . Р . ГЬАЖИЕВАН шикил .
+20I5ЙИСАН Iянвардилай зегьметдин пенсияр II,4 процентдин хкаж жеда . Идахъ галаз санал социальный пенсиярни артух жеда .
+27 ЯНВАРДИЗ Ватандин Ч I ехи дяведа Гъалиб хьунин 70 йис тамам хьун къейд авуниз гьазурвал акунин рекьяй тешкилнавай райондин комитетдин заседание кьиле фена .
+ЧПИН ЯШАР виш йисалай алатнавай дагъустанвийрив мергьяматлувилин серенжемдин сергьятра аваз Пенсионный фондунин патай савкьватар агакьда . Пенсионный фондунин къуллугъчияр I00 йис тамам хьанвай гьар са дагъустанвидин к I вализ фида , къиметлу савкьватар ва ведомстводин патай маса кумекар гуда .
+ЗУЛУЗНИ , ХЪУЬТ I УЬЗНИ ДАВАМ ЖЕЗВА
+ЗУЛУННИ ХЪУЬТ I УЬН девирда арадал къвезвай гьавадин шарт I ар кьифер артмиш хьун , чук I ун ва абуру зиянар гун патал къулайбур жезва . Гьавиляй абурухъ галаз агротехнический , механический ва химический къайдайралди женг ч I угун чарасуз я . Хуьруьн майишатдин шей гьасилзавайбурун арзайриз килигна « Россельхозцентрдин » ФГБУ дин РД да авай Филиалдин технолога аналитический лабораторияда кьиферихъ галаз женг ч I угун патал биологический дарман Бактороденцид гьазурзава . И дарманди чуьлдин вири жуьре кьифериз фад эсер ийизва . И препаратди кьиферин руфунин тиф арадал гъизва . Кьиферихъ тиф тварцин са шумуд твар т I уьрла акатзава . Зегьерламиш хьанвай кьиферилай масабурни зегьерламиш жезва . И дарман йисан гьи вахтунда хьайит I ани ( лап хъуьт I уьзни температура 30 градусдилай агъуз аватнавайлани ) кутаз жеда . Ам са кьадар т I еквенда твада . ЗУЛУН ТЕХИЛРИН КЪАЦАРАЛ фан жужелицадин шарагри т I уьн давамарзава . Абуру къацарин пешер жакьвазва ва абурал жакьванвай дарманрин гъвеч I и к l унт I ар тазва . Зиян хьанвай набататар гзаф дуьшуьшра терг жезва . Пешерин лекъвера мухан куьлуь нет I ерни т I уьнив эгеч I зава . Нет I ери т I уьникди набататар хъипи жезва ва абур кьурунни мумкин я . Абуруз акси яз агъадихъ галай дарманар теклифзава : « Диазол » (I,5-I,8 л . « Диазинон » (I.5-I,8 л / га ), « Бином » I-I,5 л / га ), « Рогор С » (I-I,5 л / га ), « Десант »(I-I,5 л / га )… ЕМИШДИН БАГЪЛАРА . Пешер авахьайдалай кьулухъ , кьуьд кечирмишзавай зиянкарар ва азарар терг авунин мураддалди , пешер к I ват I да , абур ва багъдин зирзибил тергда . Тарарин пунариз пер яда , боярыш ницадин ва златогузкадин ц I арнахар авай муквар к I ват I да ва тергда , кольчатый шелкопряддин какаяр алай цуьрцер ат I уда . Аязрикай ва ракъинин кунрикай хуьн патал танариз , ч I ехи хилериз киреж яда (2 кг I0 л / яд ). И къаришмадиз гьа и кьадар чеб ва I0 литр къаришмадиз I00 грамм столярный клей яда . УЬЗУЬМЛУХРА пешер авахьайдалай кьулухъ обрезка кьиле тухуда . Бактериальный рак акатнавай хилер ат I ана ц I ай яна куда . Ат I анвай чкаяр медный купоросдин къаришмадалди (I0 литр циз 30 г .) гьялда . Кьуьд хъсандиз кечирмишун патал тегьенгар т I ебии ва минеральный миянардай шейэралди миянарда . Накьв бес кьадар ламу туширла яд гуда . Ламу чил т I имил дав жеда ва ахьтин чили дувулар къаю ягъуникай хуьда . Низами ВЕЛИЖАНОВ , « Информациядинни консультациядин къуллугъ » ГУ дин Магьарамдхуьруьн филиалдин агроном , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+МАХАЧКЪАЛАДА Дагъустандин Кьил Рамазан Абдулатипован регьбервилик кваз РД да авай террордиз акси комиссиядин заседание кьиле фена . Адан к I валахда Россиядин ФСБ дин директордин заместитель РФ дин террордиз акси Милли комитетдин аппаратдин руководитель Игорь Сироткина ва СКФО да РФ дин Президентдин тамам ихтиярар авай векил Сергей Меликова иштиракна . Заседаниедал АТК ди 20I5 – йисуз тухвай к I валахдин нетижаяр кьуна , мукьвал тир гележегдин везифаяр туп I алай авуна ва 20I6ЙИС патал к I валахдин план тестикьарна . Заседание ачухдайла Рамазан Абдулатипова республикада террориствилин активвал гьеле амайди къейдна . Законар хуьдай органри кьабулзавай серенжемар себеб яз террориствилин ва экстремиствилин гьерекат хейлин явашариз алакьна . Анал рахай РД дин печатдин ва информациядин министр Азнаур Аджиева хабар гайивал , общественно политический гьалар къайдадик кутаз куьмек гайи крарикай сад терроризмдин идеологиядиз аксивал авунин Комплексный программа уьмуьрдиз кечирмишун хьана . Муниципальный тешкилатра авай террордиз акси комиссийрин к I валах сад садав кьадайвал авунин рекьяй РД дин террордиз акси комиссияди кьабулзавай серенжемрин гьакъиндай Дагъустандин Кьилин советник Далгат Фейзуллаева суьгьбет авуна . Гуьгъуьнлай рахай Игорь Сироткина республикада арадал атанвай гьалара вири къурхулувилер алудун патал къайдадик кваз к I валахна , вилик пад кьунин к I валахдиз , иллаки яшар бегьем тахьанвайбур НВФ риз желб авунин вилик пад кьуниз гзаф фикир гун герек тирди лагьана . СКФО да РФ дин Президентдин тамам ихтия рар авай векил Сергей Меликова вичин рахунар терроризмдиз ва экстремизмдиз аксивал авунин рекьяй республикадин руководстводин адресдиз чухсагъулдин гафарилай башламишна . Ада гьак I и рекьяй тухузвай ч I ехи ва бегьерлу к I валах къейдна . Эхирдай Рамазан Абдулатипова хъувуна к I анзавай к I валахрин гьакъиндай тайин тир тапшуругъар гана ва РД дин Гьукуматдин Председателдин заместитель Рамазан Жафарован ва РД дин Кьилин советник Далгат Фейзуллаеван зегьмет республикадин государстводин наградайралди къейд авунин рекьяй тапшуругъ гана . Ахпа Игорь Сироткина РД да авай террордиз акси комиссиядин председатель яз Рамазан Абдулатиповаз террордиз акси Милли комитет тешкилайдалай инихъ I0 йис тамам хьунин гьуьрметдай ва НАКДИН аппаратди ва республикадин АТК ди санал бегьерлувилелди к I валах авунин лишан яз рик I ел аламукьдай пишкеш гана . Заседаниедин к l валахда чи райондин кьил Фарид Агьмедовани иштиракна ва анал ам кьиле авай Магьарамдхуьруьн муниципальный райондин террордиз акси комиссиядин к l валах республикада вини дережада аваз физвайди къейдна . Терроризмдиз аксивал авунин рекьяй государстводин политика нетижалувилелди уьмуьрдиз кечирмишунай , террордиз акси к I валах тешкиллувилин кьакьан дережадиз хкажунай , терроризмдихъ галаз женгина къазанмишнавай метлеблу нетижайрай СКФО да РФ дин Президентдин тамам ихтиярар авай векилдин т I варунихъай республикадин дережадин са жерге руководителрив ва районрин террордиз акси комиссийрин кьиле авайбурув чухсагъулдин чарар вугана . Абурун арада Магьарамдхуьруьн муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедовни ава .
+МУНИЦИПАЛЬНЫЙ райондин администрациядин 8февралдиз кьиле фейи совещание хуш ва дамах ийидай кардилай башламишна . МР дин администрациядин кьилин сад лагьай заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедовав Дербентдин 2000 йис тамам хьунин суварик активвилелди иштирак авунай , погранич ный заставадин гьакъиндай къайгъударвал ч I угунай ва террордиз акси к I валахда кьакьан нетижаяр къазанмишунай чухсагъулдин чарар вугана . И шад агьвалатдилай гуьгъуьниз совещание давамарай МРДИН кьил Фарид Агьмедова к I ват I хьанвайбур райондин дережадин ц I ийи руководителрихъ къаюмвилин ва къайгъударвилин отделдин начальник Имам Мирземагь амедовахъ ва « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин директор Къазагьмед Букаровахъ галаз танишарна . Ахпа совещаниедин иштиракчийри « Муниципальный район » МР дин агьалийриз пассажиррин транспортдалд�� къуллугъ ийизвай гьалдин ва пассажирар тухунин ери ва хатасузвал хъсанарунин рекьяй кьабулзавай серенжемрин гьакъиндай МР дин администрациядин кьилин заместитель А . Гьажиеван , Дагъустан Республика вилик тухунин эвелимжи « Обеление экономика » проект уьмуьрдиз кечирмишунин серенжемрин план тамамарунин рекьяй « село Куйсун » СП дин администрациядин к I валахдин гьакъиндай « село Куйсун » СП дин кьил Б . Бутаеван информацийрихъ яб акална . Совещаниедал чпи тухузвай к I валахдин гьакъиндай образованиедин управлениедин начальник У . Абейдуллаеван , « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин директор К . Букарован , культурадин отделдин начальник Э . Селимован ва масабурун информацийрихъни яб акална .
+МАШГЬУР педагог А . С . Макаренкоди кхьенай : « Эгер чна аялриз ч I уру тербия гайит I а , абур чи вилин накъвар , дуьз тербия гайит I а , абур чи бахтлу гележег жеда ». И гафарин важиблувал алай вахтунда иллаки артух жезва . Гьавиляй Самурдин аялрин « Лесная » бахчада тербиядин к I валах аялрин гележег фикирда аваз кьиле тухузва . Бахчада к I валахзавайбур пешекарвилин рекьяй тамам чирвал авайбур , гьар сад вичин к I валахдив жавабдарвилин гьисс гваз эгеч I навайбур я . Ч I ехидаз гьуьрмет ийиз чирун , зегьмет к I анарун , аялрин чпин арада дуствилин алакъаяр мягькемарун , жуван халкьдин тарихдин сирерикай сифтегьан чирвилер гун ина к I валахзавайбуру чпин кьилин везифа яз гьисабзава . И мурад кьилиз акъудун патал аялриз сифте карандаш , ручка гъиле кьаз , гьисабиз , эхцигиз чирзава . Ахпа чепедикай , пластилиндикай , хъуьтуьл шейэрикай гьар жуьре зат I ар туьк I уьриз , гьак I музыкадин нотаяр чирзава . Аялрин гъилин к I валахрин стендар туьк I уьрзава . Гьавадин шарт I ариз килигна аялар чуьлдиз , патав гвай тамуз сейрдиз , аялриз талукь тамашаяр хьайила хуьруьн клубдиз тухузва . Вахт вахтунда аялрин диде бубайрин собранияр , дидейрин , аялар хуьнин йикъариз , 8 – мартдиз , ц I ийи йисаз талукьарнавай межлисар къурмишун ина адетдиз элкъвенва . Чун аялриз вири терефрихъай къулай шарт I ар туьк I уьриз чалишмиш жезва . Гьелбетда , к I валахда четинвилерни гьалтзава . Абур арадай акъ удун патал чахъ галаз райондин образованиедин управлениедин кьилин пешекар Гьуьсейнова Назият Идаятовнади ва методист Къазагьмедова Жамиля Гьажиевнади мукьвал мукьвал семинарар тухузва , гъавурда авачир к I валахрин гъавурда твазва . Самурдин хуьр агьалийрин кьадардал гьалтайла районда пуд лагьай чкадал алай хуьр я . Ина чпин аялар бахчадиз гъиз к I анзавай диде бубайрин кьадар артух жезва , амма чкаяр бес тахьун себеб яз , чавай абурун т I алабунар кьилиз акъудиз жезвач . Гьавиляй чна аялрин бахчадин ц I ийи дарамат эцигуник умуд кутазва .
+КУБАДИН Гавана шегьерда дзюдодай кьиле фейи Гран При сериядин кесерлу акъажунра дуьньядин 66 уьлкведай 386 спортсменди ( итимар ва дишегьлияр ) чпин устадвал къалурна . Россияд��н хкянавай команда и турнирда Iчкадиз лайихлу хьана . Россиядин хкянавай командадин кседиз къизилдин медалар гъайибурун арада чи районэгьли , вичин ери бине Буткъазмайрин хуьряй тир , алай вахтунда Челябинск областдин Олимпиададиз гьазурвилер аквадай центрда ( ЦОП ) вичин устадвал хкажзавай Ренат САИДОВНИ (I00 килограммдилай гзаф заланвал авайбурун арада ) ава . Дзюдодай Гран При сериядин турнирда Ренат Саидова 2 йис идалай виликни Iчка кьунай . И акъажунра Ренат Саидова 6 секундда гъалибвал къазанмишуналди ц I ийи рекордни эцигна . Идалайни гъейри чи районэгьлиди дзюдодин международный федерациядин 300 очкони ( абурун бинедал алаз алай йисуз Бразилияда кьиле фидай Олимпиададиз спортсменар хкяда ) къазанмишна .
+Ц I ИЙИ ЙИСАН 23январдиз Китайдин Пекин шегьерда Fidht т I вар алай турнирдин сергьятра аваз чи районэгьли Жабар АСКЕРОВА нубатдин бягьс кьиле тухвана . И сеферда Ж . Аскерова Тайланддай тир спортсмен Айкрапачадихъ галаз вичин къуватар ахтармишна . Бягьс К -I жуьредин къайдайрай кьиле тухвана . Жабар Аскерова вичин устадвал мад сеферда субутна : нубатдин гъалибвал къазанмишун патал чи районэгьлидиз 48 секунд вахт бес хьана .
+РАЙОНДИН метод кабинетдин базадал Дагъустандин авторри хайи ч I алал кхьенвай шейэр к I елдайбурун конкурс кьиле фена . Конкурс бажарагълу аялар дуьздал акъудунин , ч I алан искусстводал фикир желб авунин , мецин ва кхьинрин культура вилик тухунин мураддалди тухвана . И йисуз конкурсда райондин I9 школадай 24 аялди иштиракна . Конкурс чи магьшур шаир Абдул Фетягьан « Масан зи ч I ал – зи бахт , нефес . Зи халкьдин диб , зи алмас » ч I аларин лишандик кваз кьиле фена . Конкурсдин иштиракчийри С . Сулейманан , Ф . Нагъиеван , В . Батманован ва са жерге маса шаиррин шиирар к I елна . Тамамарзавай гьалдиз , устадвилиз ва сегьнедин культурадиз , тамамарзавай произведениедин мана метлеб ачухуниз къимет гузвай жюриди рейсадвилелди Iчка Хуьрелрин юкьван школадин II классдин ученица И . Загьировадиз , 2чкаяр М . Ферхатовадизни М . Агьмедхановадиз гана . К . Атемова , Ш . Жамиева , Р . Агъабалаева ва Л . Шерифова пуд лагьай чкайриз лайихлу хьана . Муниципальный этапда гъалиб хьайи Загьирова Иринади республикадин этапда иштиракда . А . АЙДЕМИРОВА .
+АЛАЙ ЙИСАН 3 – 4февралдиз Магьарамдхуьруьн М . ГЬАЖИЕВАН т I варунихъ галай Iнумрадин юкьван школадин базадал « Дидедин ч I алан хъсан малим – 20I6» конкурсдин райондин этап кьиле фена . Конкурс акьалтзавай несилдин руьгьдинни хесетрин тербиядиз таъсирзавай ч I ал чирунин , дидедин ч I алан виридалай хъсан малимар дуьздал акъудунин , малимрин тежриба гегьеншарунин , предметдин кесерлувал хкажунин мурадалдди кьиле тухвана . Пуд турдикай ибарат тир райондин этапда Советскдин , Уружбайрин , Къуйсунрин , Азадогълийрин ва Кьеп I иркъазмайрин юкьван школайрин малимри иштиракна . Конкурсантрин тарсара гьевесдин ва яратмишунин гь��лар авай . Абуру чи магьшур шаирар тир , Жамидинан , С . Сулейманан , А . Саидован ва Къ . Межидован ч I алариз кхьенвай манияр лагьана . Малимри гайи тапшуругъар аялри еке ашкъидивди тамамарна . Вири малимри инновационный къайдаяр , шикилар ва видеоматериалар ишлемишна . Жюриди предметдай авай чирвилериз , тарс гузвай методикадиз , илимдин дережадиз , алай вахтунда авай педагогический технологияр ишлемишуниз , малимдин к I валахдин тежрибадай къалурнавай иллюстрациядиз , хсуси агалкьунрин дережа тайинариз хьуниз ва гъалат l ар , авай кимивилер арадай акъудуниз къимет гана . Винидихъ лагьайвал , малимри тухвай к I валахдиз , чирвилериз ва тежрибадиз къимет гайи жюриди Ф . Гьуьсейновадиз ( Къуйсун ) Iчка , К . Юсуфовадиз ( Уружба ) 2чка ва Ж . Гъаниевадиз ( Азадогъли ) З чка гана . Кьве конкурсант Р . Тагьирбековани ( Кьеп I иркъазмаяр ) ва Д . Загьирова ( Советск ) « Ч I ал хуьзвай регьимлуди » ва « Гьевеслувал ва яратмишун » номинацийриз лайихлу хьана . Райондин этапдин гъалибчи Ф . Гьуьсейновади республикадин этапда иштиракда . А . АЙДЕМИРОВА .
+ХАЛИЛОВ Гуьлали райондин Советск хуьруьн школада гъвеч I и классрилай башламишна отличник тир . Вири малимри гьамиша адан тарифардай . Зайиф к I елзавайбуруз куьмекар гун , классда , куьчеда чешнелувилелди тухун , къал макъал тавун , надинжвилерин вилик пад кьун Гуьлалидиз хас хесетар тир . Тарсариз гьазурвал акурдалай кьулухъ Гуьлалидиз к I вале бегьем вахт амукьзавай . Гьак I куьчейра гьат тавурай лагьана Гуьлалидин дахди , школадин малим Халила , вичин хциз боксдин секциядиз фин меслят къалурна . Боксдал рик I алай Гуьлалидиз дахдин меслят лап ч I ехи пишкешдай хьана . Са куьруь вахтунда ( кьвед пуд йисан къене ) ам спортшколада лап хъсан спортсменрин жергеда гьатна . Гуьлали боксдал машгъул жез башламишайдалай инихъ ада иштиракай вири турнирра вичин заланвилин категориядай Iчкаяр кьуна . Ам 2004-2005йисара боксдай райондин чемпион т I варц I из лайихлу хьана . Дербент шегьерда боксдай кьиле фейи республикадин турнирда , Белижда жегьилрин арада боксдай РД дин лайихлу малим Я . Гуьлалиеваз бахшнавай турнирдани ада сад лагьай чкаяр кьуна . Халилов Гуьлалиди 2009 йисуз школа акьалт I арна ва гьа и йисуз ам Тула шегьердин Лев Толстоян т I варунихъ галай педуниверситетдин физкультурадин факультетдик экеч I на . Университетда к I елдай йисарани Гуьлали спортдикай къерех хьанач . Адакай факультетдин боксеррин командадин член хьана . Ада университет да , Тула шегьерда боксдай кьиле фейи вири акъажунра иштиракна . 20I3ЙИСУЗ 4курсуна авай Гуьлалиди боксдай Туладин областдин чемпионвилин т I вар къазанмишна . Аферин . Университет ада 20I5ЙИСУЗ куьтягьна . Дипломдилай алава яз Х . Гуьлалиди боксдай мастервиле кандидатдин т I вар къачуна . 20I5ЙИСАН сентябрдилай Г . Халиловакай Советск хуьруьн ДЮСШ дин тренер хьана . Алатай йисан ноябрдилай вичин пак тир буржи вахкуз армиядин жергейриз фена . Ада Сахалинда аферин алаз къуллугъна . 20I5ЙИСАН эхирра Гуьлалиди къуллугъзавай 68армейский корпусда боксдай еке бягьсер кьиле фена . Шад жедай кар ам я хьи , 200дав агакьна спорсменри иштиракай боксеррин турнирда чи хуьруьнви Халилов Гуьлалиди вичин заланвилин (69 кг ) группада сад лагьай чка кьуна . Гьуьрметлу Гуьлали , вахъ гележегдани ч I ехи агалкьунар хьун , спортдай ч I ехи т I варариз лайихлу хьун чи мурад я .
+СЕРГЬЯТДАЛ алай Ярагъкъазмайрин хуьр къадим хуьрерикай сад я . Хуьруьнвийри философ , арабист , инсанриз диндин рекьяй чирвилер гайи алим , руьгьдин даях хьайи Ярагъ Магьамедал , алимрал , малимрал , духтуррал , юристрал , Ватан хвейи ва хуьзвай къагьриманрал , хуьруьн майишатдин къуллугъчийрал , спортсменрал , карчийрал дамахзава . Марифатлу , чешнелу хизанар авай хуьрерикай сад я . Гьасановрин хизанни гьабурун жергеда ава . Рагьметлу Гьасанов Нижведин Гьасанович хуьре колхоз тешкилайла , сифтебурукай сад яз аниз гьахьна . Гьа йисара ада Муъминатахъ галаз сир сад авуна , ц I ийи хизанни тешкилна . Ватандин Ч I ехи дяведин ялав Ярагъкъазмайривни агакьна . Хуьряйни гзаф кьадар итимар дяведиз рекье гьатна . Нижвединовавай и к I валах эхиз жезвачир . Гьикьван алахъунар ада авунайт I ани , райвоенкоматди ам кьулухъ элкъуьрнай . Вун чаз инани герек къвезва . Вуна далу пата ч I угвазвай зегьмет аскердин гьунардихъ галаз барабар я , лагьанай райвоенкомди . Ада колхозда вичел тапшурмишай вири к I валахар бажармишзавай , йиф югъ талгьана к I валахзавай . Адан уьмуьрдин юлдашди хуьруьн вири зегьметчийрихъ галаз колхозда зегьмет ч I угуна . Йифер аскерар патал чими шейэр храз акъудна . Абуру кьуд аялдиз тербия гана , ч I ехи авуна . Аялрин рик I ел дяведин йисар гьикьван четинбур тирт I а , инсанрал гьикьван азабар ацалтнайт I а , фронт патал чпелай алакьдайвал гьик I зегьмет ч I угунайт I а хъсандиз алама . Дяведилай кьулухъ , веледрин дидени буба рагьметдиз фена . К I валин к I валахар вири хва Сидрединан хиве гьатнайт I ани , ам
+к I елунивай къерех хьанач . Магьарамдхуьруьн юкьван школа акьалт I арна Дербентдин хуьруьн майишатдин техникумда к I елна . Дербентда к I елай йисара вири студентрихъ галаз Сидрединни Къазахстандиз фена , хам чилер къарагъарна . Ада бул бегьерар къачуз куьмек гана . I959ЙИСУЗ агрономвиле к I валахиз башламишна . Вичин чирвилер артухарун патал ада Москвада хуьруьн майишатдин академияда к I ел хъувуна ва партиядин жергейриз гьахьна . Райондиз хтайла Самур участокда , « Муктадирский », « Магарамкентский », « Яру гъед » совхозра кьилин агрономвиле ва бригадирвиле к I валахна . Ада уьзуьмлухар ва багълар кутун патал гзаф зегьметар ч I угуна . Пенсиядиз фидалди вилик Сидредин бубади райондин « Коммунизм патал » газетдин редакцияда к I валахна . Хуьруьн майишатда ч I угур гьакъисагъ зегьмет фикирда кьуна ам комсомолдин райкомдин грамотайризни , ��ремийризни лайихлу хьана . Сидредин бубади вичин уьмуьрдин юлдаш Шанесиб дидедихъ галаз пуд аялдиз тербия гана ва абурукай пешекарар авуна . Руша Ламуната алай вахтунда Ярагъкъазмайрин почтадин отделениедин начальниквиле к I валахзава , рагьметлу Ларисади къад йисалай виниз школада малимвиле к I валахна , хва Назира ЦЗН да ва адан уьмуьрдин юлдаш Венеради хуьруьн ФАП да к I валахзава . Абурун к I валахдилай инсанар рази я . Алай вахтунда Сидредин буба лайихлу пенсияда ава . Яшаризни килиг тавуна ада вичин участокда жуьреба жуьре къелемар битмишарзава . Зегьметда лигим хьанвай касди къени гьевесдалди и кар давамарзава . Желил ЖЕЛИЛОВ .
+Магьарамдхуьруьн махсус школа интернатдин коллективди Къазиев Алим рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз Зилфи ва Цуьквер Къазиевриз , гьак l вири мукьвакьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+ЛУГЬУДА, вахтуни са затӀни гуьзлемишдач. Йисар къвез алатзава. Акъатзавай гьар са йиса вичин тарихда дерин гел тазва. Чахъни, чи райондихъни вичин тарих ава. Адет хьанвайвал, са вахт алатайла, чун чи тарихдихъ элкъвен хъийизва, ам гъилелай тупӀалай ийизва. Чаз ада алатай йисара райондин тарихда вуч дегишвилер, цӀийивилер хьанайтӀа веревирд ийидай мумкинвал гузва. Чун яргъариз эвичӀдач. Чна райондин эхиримжи цӀуд йисан тарих рикӀел хкида. И жигьетдай, са шакни алачиз, чи райондин тарихдикай рахун кутугнава. Вучиз лагьайтӀа чи райондин экономикада ва гьадахъ галаз сад хьиз хуьрерин яшайишдин уьмуьрдани жезвай дегишвилер ва агалкьунар вилиз аквадайбур ва пакадин йикъак мадни чӀехи умудар кутадайбур хьана. И къулайвилер чаз «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьиле Фарид Загьидинович Агьмедов хьтин рикӀ жегьилвилин къуватрив, къени ниятрив ва район вилик тухунин къастарив ацӀанвай кас хьунухь я. 20I0-ЙИСУЗ райондин кьиле акъвазай йикъалай яргъал тевгьена цӀийи багълар ва ципицӀлухар кутунив эгечӀун ада вичин кӀвалахдин кьилин везифа яз гьисабнай. Муькуь патахъай, райондин администрациядин чалишмишвилер акваз, хуьруьн майишатдин чилер чпин хусусиятдиз элкъвезваз акур лежбер инсанрикни инанмишвал ахкатна, абуру хизанрин гьал-агьвал къениндалай пака хъсанарун чеб икьван чӀавалди рикӀ гвачиз эгечӀай чилелай аслу тирди аннамишна. ГьакӀ хьайивилияй, майишатар чкӀиз эгечӀайдалай инихъ багълар ва ципицӀлухар къадирсузвилелди терг хьунал гъайи Мегьарамдхуьруьн районда къе бегьер гузвай багъларинни ципицӀлухрин майданри саки 5 агъзурдалай виниз гектар кьазва. I400 гектардилай артух чилера жегьил багълар ва ципицӀлухар бегьердал къвезва.
+САЛАСА юкъуз РФ- дин халкьарин адетдин культурадин центрада школаяр лап хъсан къиметар аваз акьалтӀарнавай аялрив абур лайихлу хьайи къизилдин медалар вахкана. И шад мярекат «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьил Фарид Загьидиновича тебрикдин гаф рахуналди ачухна. - Гьуьрметл�� аялар, диде-бубаяр ва малимар. ЦӀи гзаф кьадар аялри школаяр къизилдин медалар къачуналди акьалтӀарунал зун гзаф шад я. И карди къалурзава хьи, чи малимри чпин хиве авай везифаяр намуслудаказ кьилиз акъудзава, чахъ бубайрин баркаллу крариз вафалу гадаярни ава рушарни. Умудлу я, гзафбур чи уьлкведин тӀвар ван авай университетрик, институтрик, колледжрик экечӀда, абурукай жуьреба-жуьре пешейрин иесияр жеда. Хъсан пешекаррихъ къенин девирда виринра игьтияж ава, хъсан пешекарар чи райондани кӀанзава, чна куьн гуьзлемишни ийизва, квехъ гележегда гьар са карда мадни чӀехи агалкьунар хьурай. Алай йисуз 4I аял медалриз лайихлу хьана. -И медалар жувал кӀвалахунин, са мураддихъ элкъуьрнавай дурумлу зегьметдин нетижа я. Им тек са куьн патал ваъ, гьакӀ куь диде-бубаяр, малимар ва вири районэгьлияр патал дамахдай кар хьанва. Гьиниз куьн фейитӀани кӀелиз, кӀвалахиз, хайи район рикӀелай ракъурмир. Куьне хкянавай рехъ лайихлудаказ тухудайдахъ, райондин хушбахтвал патал кӀелдайдахъ ва кӀвалахдайдахъ чна кӀевелай умудзава- лагьана Фарид Загьидиновича. Эхирдай Фарид Загьидиновича, выпускникрив, олимпиадайрин, конкурсрин гъалибчийрив ва призеррив чпин лайихлу наградаяр шад гьалара вахкана. ГьакӀни райондин руководстводи, аялрал чӀугунвай зегьметдай малимриз ва хъсан тербия гунай диде- бубайриз чухсагъул малумарна. Образованиедин управлениедин кӀвалахдизни рази жедай къимет гана. Гьуьрметлу выпускникар, квекай гьар садакай чи район, гьакӀни республика патал лазим инсанар хкатрай. Чаз куьне сифте вегьезвай камар викӀегьдаказ къачуна кӀанзава. ДИДЕ-БУБАДИЗ, Ватандиз, халкьдиз вафалубур хьурай. Жуван школа, малимар рикӀелай алудмир. Куьн гьар са аял куь рикӀе авай мураддив агакьрай. ЖАННА.
+ХУЬРУЬН агъсакъалрин ихтилатрикай кватзавайвал, Хъартаскъазмайрин хуьр I9- асирдин эхирда крестянрин реформадин нетижада куьч хьанвай лежберри кутунвайди я. Хуьруьн сифте агьалияр Агьадуллагь, Магьарам, Сулейман, Гьуьсейн, Гьажикъули, Тарикъули, Рамазан, Киримхан, Имирсадикь ва Герейхан тир. Октябрдин инкъилабдин вахтунда хуьре 20 хизан яшамиш жезвай. Алай вахтунда Хъартаскъазмайрин хуьре 646 майишат, 348 кӀвал ва I700 шев агакьна агьалияр ава. Хуьре Гьасанрин, Будайрин, Кучумрин, Джигерханрин, Фекьийрин ва Гьуьмийрин тухумар яшамиш жезвай. Хуьруьн лежберар чил гьялунал ва малдарвилел машгъул тир. Абуру техилрин культураяр тир; къуьл, дуьгуь, мух ва сил цазвай. Гуьлгверычай вацӀун целди дигизвай никӀерай хъсан бегьерар кӀватӀзавай. Маларикай калер, гамишар, лапагар ва балкӀанар хуьзвай ва абур чуьлдин кӀвалахра ишлемишзавай. I934- йисуз Ракошидин тӀварунихъ галай колхоз тешкилна. Колхоздин сад лагьай председателвиле Рамалдан Къехлеров тайинарнай. Гуьгъуьнин йисара хуьруьн колхоз райондин кӀвенкӀвечийрин жергеда хьана. Дяведин йисара ва 50 –йисаралди колхозда памбаг, самолетрин моторра ишлемишзавай ягълу хкудзавай сафрад хъач, авиацияда парашютар ийиз ишлемишзавай щелк гьасилун патал кӀазарин барамаяр хуьзвай. Колхозда малдарвал кьилин хилерикай сад тир. 450 гьайван хуьз жедай ферма эцигна ва яргъал йисара Нагъиева Шихламаза заведующий яз кӀвалахна. I97I- йисуз колхоздикай совхоз хъувуна ва Агъасиеван тӀварунихъ хъияна. ТӀварцӀихъ галаз маса дегишвилерни хьана. Совхозда уьзуьмчивилинни майвачивилин хилер кьилинбур хьана. Хуьре I934- йисуз мискӀиндин дараматда сифте яз гъвечӀи классрин школа ачухна. I953- йисуз Гьажибуба Гьажикеримован регьбервилик кваз, ам школадин заведующий тир, 60 аял гьакьдай школа эцигна. Гуьгъуьнлай ирид йисан школа ва I969ЙИСУЗ тамам юкьван школа ачухна. И школада ДаркӀушар, Векьелар, Кулар, Къумух ва Ярукьвалар хуьрерин аялри кӀелзавай. ГьакӀни хуьре культурадин КӀвал, спортзал, ФАП, аярин бахча, почта ва библиотека кардик ква. I994- йисуз хуьруьз тӀебии газ гъана. И кардик гьа вахтунда хуьруьн кавха тир Гьабибуллагь Нагъиевани школадин директор тир Акиф Ашурбекова лайихлу пай кутуна. 2002- йисуз хуьре цӀийиз эцигнавай кьве мертебадин школа кардик акатна. Алай вахтунда школада яхцӀурдалай виниз малимри зегьмет чӀугвазва. И школадин выпускникри хайи гъвечӀи ватандин тӀвар виринриз раижнава. Биологиядин илимрин кандидат Тажиб Мирзабекова I995- йисалай США- дин Гарвардин университетда кӀвалахзава. Микробиологиядин международный компаниядин член я. Технический илимрин кандидат А.Гьуьсейнован, лайихлу эцигунардайди тир Х.Агъамован, яргъал йисара С.Сулейманан ва Магьарамдхуьруьн районра гьар жуьре къуллугърал хьайи А.Шахпазован тӀварар хуьруьнбуру дамахдивди кьазва. Къайда хуьзвай органра намуслувилелди кӀвалахай ва кӀвалахзамай стхаяр тир; А.Д.С. Ахадуллаеврин, А.Султанован, Ш.Шахпазован, Ш.Саидалиеван, М.Кезинован, А. Абдуселимован, А.Герейханован, Б.Магьарамован, М.Магьамедован, А.Мурадован, С.Султанован ва Ж.Магьарамован тӀварарни гьуьрметдивди кьазва. Ватандин чӀехи дяведин вахтунда и хуьряй Ватан хуьз 96 кас фенай. Абурукай гзафбур хтанач. Д.Аллахкулиев, А.Ярметов, М.Магьамедрасулов, А.Абдурахманов, О.Нагъиев, С.Салихов, А.Абасов, А.Велиметов, М.Абдуселимов, А.Шангаров, Н.Ибрагьимов, Н. Аллахкулиев, М.Мехтиханов, Г.Тариев ва Т.Рамалданов Правительстводин наградайриз лайихлу хьана. Дяведай хтун тавурбурун гьуьрметдай хуьруьн центрдал гуьмбет эцигнава.
+ГЬАР йисуз, 3- июлдиз чи уьлкведа рекьера хатасузвал таъминарзавай ГАИ- дин работникдин югъ къейдзава. Суварин вилик чи корреспондент Афисат Айдемирова Россиядин МВД- дин Магьарамдхуьре авай ГИБДД- дин отделдин начальник, полициядин майор Джабир Агьмедовахъ галаз гуьруьшмиш хьана. - ДЖАБИР Агьмедханович, алай йисан ругуд вацран вахтунда авунвай кӀвалахдикай ва райондин рекьера авай гьаларикай ихтилат авуртӀа жедачни? - Алай йисуз виридаз малум тирвал, п��йда хьайи коронавирусдин пандемияди амай къуллугърин кӀвалахдиз хьиз чи кӀвалахдиз са бегьем кьецӀ гана. Чи отделди 76 км. чкадин ва 75 км. республикадин мана авай рекьера къуллугъ тухузва. ГИБДД- дин отделди рекьерин гьерекатра хатасузвал таъминарунин мураддалди са жерге къуллугърихъ галаз кьетӀен кӀвалах кьиле тухвана. Отделдин работникри «ВНИМАНИЕ-ДЕТИ», «Пешеход», «Ремень безопасности», «ОСТОРОЖНО-ПЕШЕХОД», «Маршрутка», «Обгон», «Трактор» ва «Мототранспорт» тӀвар алай оперативно- профилактический мярекатра гьевес аваз иштиракзава. КьетӀен фикир чи работникри къуллугъзавай сергьятра законрал амал тийизвай улакьрин иесияр жавабдарвилиз чӀугуниз, ППД-ДИН къайдаяр чӀурзавайбурун вилик пад кьуниз гузва. ГИБДД-ДИН отделди СМИ-ДИН такьатар ишлемишуналди гьар вацра пропагандадин ва агитациядин кӀвалах тухузва. Школайра гъавурда тунин кӀвалахриз талукьарна мукьвалмукьвал гуьруьшар тухузва. - Алатай йисав гекъигайла гьихьтин дегишвилер ава? -Алатай 20I9- йисан I- паюнин делилрай аквазвайвал 38 кас пияндиз рулдихъ ацукьай, тайинарнавай штрафар вахтунда гун тавур 24 дуьшуьш, аялар тухунин къайдаяр чӀурай 59 дуьшуьш, гуьзгуьяр кьадардилай артух чӀулаварнавай 73 дуьшуьш, яхдиз къекъвезвайбуру ПДД чӀурай I48 дуьшуьш, документар гвачиз рулдихъ ацукьай I5 дуьшуьш ва са жерге маса кимивилерни галаз 3 I46 дуьшуьш малум я. Рекьера мукъаятсузвилин нетижада 5 авария хьана, I кас кьена, 8 касдин беденриз зиянар хьана. Гъиле авай 2020- йисуз 7 авария хьана 3 кас кьена ва 9 кас больницайриз аватна. ГьакӀни чи отделдин работникри алатай йисан ругуд вацран вахтунда II тахсиркарвал дуьздал акъудна. -Рекьерин гьерекатра ихьтин дуьшуьшар хьунин себебар гьихьтинбур я? - Сифте нубатда хъвана рулдихъ ацукьун, улакьар зарбдиз гьалун, хатасузвал таъминарзавай чӀулар вегьин тавун, ПДД-ДИН истемишунрал амал тавун, рул яш тамам тахьанвай аялрив вугун, сада муькуьдалай элягъун, къайдаяр чир тахьун ва виридалайни еке гъалатӀ винидихъ лагьанвай кӀвалахар кваз дакьун я. Тайинарнавай истемишунрал амал тавуни рикӀелай тефидай дуьшуьшрихъ гъизва. Отделдин работникар чпин везифайрив жавабдарвилелди эгечӀзаватӀани, чи кӀвалахдани са жерге кимивилер амукьзава. Гьелбетда кӀвалахдин рекьяй гьалтзавай четинвилерилай гъейри, агьалийрин патай куьмек тахьайла чунни кӀеве гьатзава. -Джабир Агьмедханович, чна квез ва куь отделдин работникрин алукьзавай пешекарвилин сувар мубаракзава. Рекьерин гьерекатра хатасузвал таъминарунал алахънавай квехъ чандин мягькем сагъвал ва хизанрин хушбахтвал хьурай. - Куьнни сагърай
+ГЬУЬРМЕТЛУ стхаяр ва вахар! Мусурманрин календарда къалурнавайвал, алай йисан 20-июльдиз, Ислам динда виридалайни чӀехи ва важиблу тир Къурбан сувар кьиле тухуда.
+Дуьньядин вири мусурманар гьар йисуз и пак сувар алукьунал вил алаз акъвазнава. Ада мусурманар сад ийизва, сада-садаз куьмек гун патал чак гьевес кутазва ва и кар себеб яз чи рикӀер регьимдай ацӀузва. Къурбандин сувар чи гзаф миллетрин халкьдин девлетлу руьгьдин ва культурадин ирсинин галудиз тежер пай я. Руьгьдин гъалибвал ва ахлакьдин михьивал лишанламишзавай Къурбандин сувари чаз чӀехибуруз гьуьрмет ийиз, муьгьтежбуруз куьмек гуз, мукьвабурун къайгъу чӀугваз, аялриз хъсанвилин тербия гуз чирзава. И экуь сувариз заз виридаз чандин сагъвал, хизанра бахт ва агьвал, хъсан дуланажагъ ва вири хъсан крара агалкьунар хьана кӀанзава. Муниципальный райондин, адан администрациядин ва кьилди жуван патай за квез мусурманрин алукьнавай чӀехи сувар - «Къурбан сувар» рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй куьне гудай садакьаяр Аллагьди кьабулдайбур хьурай. Амин!
+КУЬРУЬ КЪЕЙД МУСЛИМОВ Адил Магьмудович. I980- йисан 1- январдиз Магьарамдхуьре дидедиз хьана. Школа куьтягьна, Юждагдин институтдик экечӀна «Организация дорожного движения» факультет акьалтӀарна хъсан чирвилер къачуна. Адахъ хизан, кьве велед ава. 2020- йисан 25- октябрдилай «Магьарамдхуьруьн сельсовет» СП-ДИН кьил я. И МУКЬВАРА зун Магьарамдхуьруьн кьил Муслимов Адил Магьмудовичаз мугьман хьана. Зун фейи са геренда вичин кабинетда столдихъ ацукьнавай Адил Магьмудовичан телефондиз датӀана зенгер къвезвай. Виридаз ада жавабарни гузвай. Зенгер анжах хуьруьнвийрин дерди гьаларикай тир. 2020- йисан эхирдай кар алакьдай, гайи гафунал кӀевиз акъваздай, инсандин гъавурда тадиз гьатдай Адил Магьмудовичаз Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Загьидиновича еке ихтибар авуна, хуьруьн кьил хьун меслятна. 2020- йисан 25- октябрдиз депутатрин №7 нумрадин решениядал Адил Муслимов Магьарамдхуьруьн кьил яз хкяна. Лагьана кӀанда, хъсан чирвилер ва алакьунар авай Адил вичин везифайрив лап рикӀивай эгечӀнава. Хуьр аваданламишунин кӀвалахрал машгъул тир Адилан фикирда еке кӀвалахар ава. И къуллугъдал хьайи йикъалай чаз аквазвайвал ам са геренни акъвазнавач. - Адил Магьмудович, малум тирвал сельский поселенияр патал чкадин метлеб алай месэлаяр федеральный законди тайинарнава. Куь фикирдалди, абурукай кьилин месэла гьим я? - Хуьруьн администрация патал законда къалурнавай вири месэлаяр важиблубур, ян тагана гьялна кӀанзавайбур я. Вучиз лагьайтӀа, абурун асул макьсад хуьруьн поселениедин сергьятдал алай агьалийрин гьал-агьвал, дуланажагъдин шартӀар хъсанарун, абуруз ял ядай, зегьмет чӀугвадай къулай шартӀар тешкилун я. -Куьне гьихьтин кӀвалахар авуна акьалтӀарнаватӀа куьрелди лагьайтӀа жедани? - Хуьруьн центрада авай булахдин кӀвалахар яд гъана анаг ишигълу авунва . Комсомольский куьче сифте кьилелай башламишна, пожарный частунал кьван тамамвилелди экв гъана бегьемарнава. М.Магьамедован, Агъасиеван, Комсомольский куьчейра къир цунин кӀвалахар пландик ква. Больницадин кьулухъ галай кӀамун сергьятра авай еке къубудал муьгъ эцигун фикирдик ква. Им къубудин а пата яшамиш жезвай агьалияр патал еке кьезилвал жеда. Яшайишдин месэлайриз кьилин фикир гузвай Адил Магьмудовичан пландик са хъсан кӀвалах мад ква. Ленинан куьчедилай башламишна Военный частунал кьван тратуар авуна ва столбаяр акӀурна эквер тун. И кӀвалахни арадиз атайла чи хуьр лап шегьердиз ухшар жеда. Тагьирхуьруьн куьчейриз чирх вегьенва, I20 метрдин мензилда турбаяр дегишарна дигидай целди хуьруьн агьалияр таъминарнава. Хуьруьз хъфизвай рехъ столбаяр акӀурна ишигъламишнава. Адил Магьмудович вичин везифайрив эгечӀна са акьван пара вахт туштӀани, хуьруьн агьалияр патал гзаф кӀвалахар авунва. Ада вири вичин чирвилер, къуватар хуьруьн халкь патал эцигнава. Хуьр аваданламишунин кӀвалахрал машгъул тир Адил Магьмудовичак гьевес кутазвайди, гьелбетда, адан хизан, балаяр я. Дидебуба лагьайтӀа, абур уьмуьрдин хъсан къилихрин инсанар я. Адил хьтин кар алакьдай инсанар чка-чкада хьанайтӀа, чи хуьрни, кӀвални абад жедай. Квехъ мадни еке агалкьунар хьурай, гьуьрметлу Адил Магьмудович! ЖАННА.
+ГАТУН варцар алукьнава. Школайрай ахъайнавай аялар патал и вахт халис сувариз элкъвенва. Патара авай чи районэгьлияр, дагъустанвияр гатун вахтунда яргъарай иниз хквезва гьуьлерал эхъуьнар ийида, ял яда лугьуз. Амма гьина ял язаватӀани, сифте нубатда а чкадин экологиядиз, санитарный гьалариз фикир гана кӀанда. Эгера «Сирнавун къадагъа я», кхьенвай малуматар алатӀа, абурун истемишунрал амал авунин чарасузвал ава. Алатай йисуз Дагъустанда эхъуьнардай сезон башламишайдалай кьулухъ I2 кас батмиш хьанва. Ихьтин мусибатдин статистикадин шагьидар хьанвай Республикадин МЧС- дин Управлениеди чи халкьдиз ва къвезвай мугьманриз мукъаят хьуниз эвер гузва. Амма садазни и малуматрихъ яб гуз кӀанзавач. Чпин сагъламвал, уьмуьр чпин гъиле авайди рикӀелай ракъурзава. Гзаф дуьшуьшра элкъвена хкведай къуватар бес тахьуни, кӀвачерикай чил хкатайла теспача хьуни, зарб лепейри рикӀелай тефидай дуьшуьшрихъ гъизва. Яд элкъвезвай чкайрив агатайла гьасятда ци кӀаниз чӀугвазва. Дуьзгуьн сирнав ийизвай касдивайни гьамиша цихъ галаз женг тухуз алакьзавач. Ял тунвай резиндин чархарал, месерал алаз сирнавзава, абур кьезил шейэр тирвиляй гару яна яргъариз тухузва. Ихьтин дуьшуьшра къерехда авайбур куьмек гуз агакьдалди абур батмиш жезва. ЧӀехибур гьуьлуьз гьахьна, гъвечӀи аялар, вахар, стхаяр цин къерехда текдиз тур ва абур хатадай алукьна цин кӀениз фейи дуьшуьшарни малум я. Пияндиз циз гьахьзава, атай лепеди яна кӀвачӀер хкудна ачух гьуьлуьхъди тухвай дуьшуьшарни жезва. Гьуьрметлу диде-бубаяр, куь мукъаятсузвили рикӀелай тефидай бедбахтвилер гъизва. Иниз килигна сифте нубатда санитарный гьалариз фикир гун, жувахъ галай чӀехи, гъвечӀидал мукъаят хьун чарасуз я. Бубайрин мисалда лугьузвайвал цихъни цӀухъ галаз гьуьжет ийиз жедач. Ша чна мукъаятвилелди ял ягъуникай лезет хкудин. ЖАННА.
+ГЬАР СЕФЕРДА алукьайла гад, адет хьана, бубад хуьруьз Лейла бала мугьман жезва. ГъвечӀичӀехи, магьле михьиз, гьар сеферда, Лейладал чи гьейран жезва. Гьар са кардив жезва таниш, мукьуфдалди сирерай кьил акъудзава. Къенфет, нини тийиз саймиш, гьавалат яз, дидедин вахт къакъудзава, суалри лап галудзава: -Вучиз тутар жезава фад? Некьийрик цин галама дад? Ичер вучиз тарцел ала? Газарарни чилик гала? Пахлаярни цавуз физва – хуьшрекандин гъалар хьана? Буранарни фараш жезва- целериз цин ухшар хьана… Вучиз? Вучиз? Суалрин сел ахмиш хьанва дидед кьилел. Агъзур дерди вилик галай, кьилин тӀалри гузвай азаб, бизар жезвай дидедивай акъваз жезвач тагана яб. Гьикьван фикир авуртӀани, зарафатдик кутуртӀани, Лейла бала тежедай хъел жаваб къвезвач дидед рикӀел. Эхир метӀел кьуна а руш башламишна сесинал хуш: -Акъваз, бала, хьухь сабурлу. Чарасуз я хьун фагьумлу. Гьуьл хьиз дерин каинатдин, сир ачухун тӀебиатдин шартӀуналди мумкин кар ясавадлу хьун чарасуз шартӀ я.
+РД-ДИН лезгийрин писателрин Союздин член, зегьметдин ветеран.
+ИМ вири дуьньядин мусурманри ЗУ-ЛЬ-ГЬИЖЖА вацран 10- юкъуз къейдзавай сувар я. Къурбандин суварин гуьгъуьнлай къвезвай 11, 12 ва 13- йикъариз «аййаму-ташрикъ» лугьузва, гьа и йикъаризни къурбандар авуртӀа жезва. И сувариз гьайванар тукӀваз, як паюналди къурбандар ийидай (садакьаяр гудай) адет я.
+КЪУРБАНДИН сувар Ибрагьим пайгъамбардихъ ва адан хва Исмаил пайгъамбардихъ галаз алакъалу я. Ибрагьим кьуьзуьни хьана, амма веледар адаз хьанач. Аллагьдин регьимдикай умуд атӀун тавур Ибрагьима, нагагь адаз хва хьайитӀа, ам Аллагьдиз къурбанд ийида лагьана ният авуна. Амма са кьадар вахт алатайла, и кар адан рикӀелай фена. И вахтунда са затӀни рикӀелай тефизвай Аллагьди ният адан рикӀел хкана. Йифиз ахварай Ибрагьимаз Аллагьдин патай вичин хва къурбанд авунин эмир атана ва адан рикӀел вичи авур ният хтана. И ахвар адаз галаз-галаз пуд йифиз акуна. Ибрагьима вичи гайи гаф кьилиз акъудун кьетӀна. Ада вичин хциз ебни чукӀул къачуна Мина дередиз рекье гьатна кӀанзавайдакай лагьана. Исмаила ада лагьай шейэр къачуна ва кӀел хьиз бубадин гуьгъуьна гьатна. Ибрагьима Исмаилаз Аллагьдин эмирдикай лугьун кьетӀна, яни Аллагьдин эмирдалди вичин хва къурбанд ийизвайдакай. Исмаила жаваб гана: «Буба, Аллагьдин эмир кьилиз акъуд, ин ша Аллагь, ваз зи сабурлувал, муьтӀуьгъвал аквада». Ибрагьима вичин хцин гъилеркӀвачер кутӀунна, ам эрчӀм патахъ элкъуьрна, чукӀул къачуна ам хцин туьтуьнилай чӀугуна, амма чукӀулди гьич атӀанач. Исмаил- Забигьуллагьди (Аллагьдин къурбанд) бубадиз лугьуда: «Белки ваз зи чиниз килигиз четин ятӀа? Язух татана тукӀукӀ». Амма Ибрагьима гьикьван алахъунар ийизвайтӀани, чукӀулди Исмаилан бедендиз са хасаратвални гузвачир. МасакӀа тахьайла бубади чукӀул чилел гадарна ва и вахтунда чукӀул адахъ галаз рахана: «Кьве эмирдикай: Аллагьдин- тукӀун тавун ва ви- тукӀун, за сифтегьанди, Халикьдинди кьилиз акъудзава. Исмаил за гьикӀ тукӀвада кьван? Завай Аллагьдин буйругъ авачиз ваз кӀани кӀвалах ийиз жедач». И арада Жабраил малаикди Женнетдай са еке гьер гъана ва Исмаилан паталай гьа гьер тукӀун эмирна. Гьа и йикъалай мусурманри Къурбандар ийиз (гьайванар тукӀваз, садакьаяр гуз) башламишна. А югъ, чӀехи сувар яз, гьар йисуз къейд ийизва. Пак Къуръанда лагьана: «Аллагьдиз капӀ ая (суварин капӀ) ва гьайван къурбанд ая». Имам Агьмада агакьарнавай гьадисда лагьанва: «Мугьаммад Пайгъамбарди крчар алай кьве гьер тукӀуна. Вичин кӀвач ада абурун къвала акӀурна, «бисмиллягь, Аллагьу акбар) лагьана ада вичин гъилелди абур тукӀуна (къурбанд авуна). ГьакӀни Къурбандин сувариз мукьвабурун сурарал, багърийрин ва дустарин кӀвалериз фин, сувар мубарак авун меслят къалурзава. «АС-САЛАМ» газетдай материал гьазурайди Р. МУРАДАЛИЕВ я.
+ГЬУЬРМЕТЛУ медицинадин работникар! За квез медицинадин работникдин Вирироссиядин югъ- гьар йисуз къейдзавай профессиональный сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Духтурдин зегьмет гьамиша чарасуз герекди ва вирида гьуьрмет ийизвайди я. Медицинадин работникар галачиз инсаният яшамиш хьун мумкин туш. Райондин агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазуналди куьне Куь хивез жавабдар ва залан пар къачунва. Лап четин декьикьайра куьн инсанриз куьмекдиз къвезва ва абуруз кӀвачел акьалт хъийиз куьмек гузва. Гьар йикъан залан кӀвалахдай квез чухсагъул. Райондин агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай Квехъ къуй мягькем сагъламвал, кӀвалахда агалкьунар, хушбахт уьмуьр хьурай. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Кьил.
+рикӀел хуьнин ва гъам чӀугунин югъ я
+1941- ЙИСАН гатун сифте варз уьлкведин тарихда мусибатдинди яз гьатна. 22- июндиз Гитлеран Германияди дяве малумар тавуна Советрин уьлкведал гьужумна. Делилри тестикьарзавайвал, чи армия душманрин хуруз кьегьалвилелди экъечӀна. Агъзурралди аскерарни командирар чанарилай гъил къачуна, душман виликди атун акъвазариз алахъна. 4
+ВАХТ тамам хьайила эвленмиш жезвай гьар са касди хъсан уьмуьрдихъ, хушбахт гележегдихъ ялзава. Хушбахт гележегдин бине- кӀанивал я. КӀанивилелди гъил-гъиле кьуна 35 йис идалай вилик Мусаиб ва Разият Мисрихановри кутур мягькем хизанди къенин юкъузни абурун багърийрин, абур чидай гьар са касдин гуьгьуьлар шадарзава.. Хизандин кьил Мисриханов Мусаиб Алипашаевич Ватандин чӀехи дяведин иштиракчидин хизанда дидедиз хьанай. Хизанда гзаф аялар авайтӀани абур гьеле аял вахтунилай зегьметдал рикӀ алаз, гъвечӀи-чӀехи, ацукьункъарагъун чиз, тербияламишнавайбур тир. ЧӀехи буба Алипаша Мисрихановича вичин уьмуьрдин юлдаш Саижатни галаз ирид велед чӀехи авунва динжарнавай. ЧӀехи бубади дяведа радист яз уьтквемвилелди къуллугъна ва са жерге наградайриз лайихлу хьанай. За��ум дяведин уькӀуьцуру дадмишнавай чӀехи бубадин гаф кӀвале закон тир. Четин шартӀара вердишарнавай аяларни са гафунал акъваздай, хиве кьур кардин гьакъиндай жаваб гудайбур яз вердишарна. Хайи хуьре школа акьалтӀарай Мусаиба вахан чӀалаз килигна духтурвилин пеше хкянай. Гьеле мединститутда амаз ада вичиз уьмуьрдин юлдашвиле медсестравал кӀелзавай Разият хкяна эвленмиш хьана. Къанни цӀувад йисан вахтунда абуру чпиз мягькем хизан кутуна. И хизанда тербияллу кьуд велед чӀехи авунва. Абурухъ кьилин образованияр, пешеяр, хизанар ава. Мусаиб Алипашаевича l99lйисалай къенин йикъалди Магьарамдхуьруьн райондин ЦРБ- да реанимациядин отделениедин заведующий яз кӀвалахзава. Вичин жавабдар четин пешеда акьалтӀай чирвилер къалурзавай, гьар са азарлудав рикӀ гваз эгечӀзавай Мусаиб духтурдин зегьметдиз къимет, райондин, республикадин руководствойри хьиз адан гъиликай себеб хьайи гьар са касди ганва. Ам цӀудралди Гьуьрметдин грамотайрин, «РД- дин виридалай хъсан анестезиолог- 2020», «РДДИН лайихлу духтур» тӀварарин сагьибни я. Адан уьмуьрдин юлдаш Разията, яргъал йисара гьакъисагъвилелди гьа и больницадин хирургиядин отделениедин медсестра яз зегьмет чӀугвазва ва гьадан зегьметни шумудни са Гьуьрметдин грамотайралди лишанлу авунва. Чпи хкянавай пешедиз вафалувал хуьнилай гъейри абуру чпин веледарни медицинадал рикӀ алаз чӀехи авуна. Чпи школада хъсан кӀелнавай абурун кьуд веледдини школаяр медалрал акьалтӀарна духтурвилин пеше хкяна. ЧӀехи руш Луизади Ставрополдин медуниверситет акьалтӀарна реаниматолог яз зегьмет чӀугвазва. Пайда хьайи коронавирусдин къизгъин гьалар авай вахтунда Москвадин «Коммунарка» больницада лап четин гьалда авай азарлуйрихъ гелкъуьнай «Жуьрэтлувиляй ва гьакъисагъ зегьметдай» медалдиз лайихлу хьана. Алай вахтунда Москвада кӀвалахзава. Кьвед лагьай руш Саижата Ставрополдин медуниверситет яру дипломдалди акьалтӀарна кардиолог яз зегьмет чӀугвазва. Хва Рашида Ярославль шегьерда медуниверситет акьалтӀарна, алай вахтунда Кострома шегьерда травматолог-рентгенолог яз кӀвалахзава. Адан уьмуьрдин юлдаш Халисат функциональный диагност яни УЗИ- дал кӀвалахзавай пешекар духтур я. ГъвечӀи руш Лауради Ярославльдин медуниверситетдин эхиримжи курсуна кӀелзава. Хъсан пешекарар хьиз, играми диде-буба тир абуру тек са хизан ваъ гьакӀ общество патал ихьтин тербияллу 3
+18- июнь, 2022- йис. веледар чӀехи авунай, уьмуьрдин шегьредал акъудунай Мусаиб ва Разият Мисрихановриз аферин ва чухсагъул лугьуз кӀанзава. Чеб и дережадиз акъуднавай веледрини абуруз чухсагъул лугьузва. Абуру Мусаиб бубадизни Разият дидедиз гьелелиг кьуд хтул багъишнава. Гьар йисуз гатун вахтунда абур чпин
+хизанарни галаз бубадин юрдунал кӀватӀ жезвай декьикьаяр абуру чпин уьмуьрда виридалай бахтлубур яз гьисабзава. Чна авай мумкинвилерикай менфят къачуна, меди��инадин работникдин йикъан вилик кьиле Мусаиб Алипашаевич авай хизандиз виридаз санлай чпин пешекарвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Инсандин виридалай багьа девлет тир сагъламвилин къаравулда акъвазнавай квехъ чандин мягькем сагъвал, кӀвалахда гьамиша хъсан нетижаяр ва уьмуьрда бахтлу легьзеяр мадни гзаф хьурай гьуьрметлу Мисрихановрин хизан! А.АЙДЕМИРОВА.
+ГЬАР са касдиз вичин уьмуьр, гьелбетда, сагъламди, бахтлуди, секинди хьана кӀан жеда. Хуьре, кӀвале, кӀвалахзавай чкада гьуьрмет хьун- им гьар са кас патал еке бахт я. Райондик, хуьруьк, агатнавай кас яз, зун хуьрера, зегьметчи коллективра жезва, анра чпин тӀварар вирида гьуьрметдивди кьазвай инсанар гьалтзава. Яшайишдин рекьерай югъ-къандивай виликди физвай Гъепцегьрин хуьре авайла, са шумуд касдивай хуьруьн ФАП- дин заведующий Саруханова Чимназ Джалиловнадикай хуш келимаяр ван хьана. Къенин зи эхтилат гьадакай фида. Хъсан дишегьли, уьмуьрдин юлдаш, диде, баде Чимназ Джалиловна Магьарамдхуьруьн райондин Гъепцегьрин хуьре I967- йисуз муьжуьд аял авай еке хизанда дидедиз хьана. I983- йисуз школа вири вадрал акьалтӀарай зирек руш Москва шегьерда авай медицинадин училищедик экечӀна. I986- йисуз анаг агалкьунралди акьалтӀарна. Вичин зегьметдин рехъ Чимназа I986I987- йисара Москва шегьерда Домодедован ЦРБ-ДА травматологический отделенияда башламишна. I988- йисалай хайи хуьруьз хтана, Магьарамдхуьруьн райондин ЦРБ- да кӀвалахиз башламишна. I994- йисалай Гъепцегьрин хуьре ФАП-ДИН патранажный медсестравиле кӀвалахна. 20I0- йисалай ФАПДИН заведующийвиле зегьмет чӀугвазва. 35 йисалай виниз халкьдин сагъламвилин рекье гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазвай Чимназ чин тийидай кас чи районда, хуьре бажагьат ава. Вичел тапшурмишай гьар са кӀвалах, жавабдарвилелди кьилиз акъудзавай Чимназ кьилин категориядин ва са шумуд грамотайрин сагьибни хьанва. Гьамиша азарлуйрихъ галаз алакъада жезвай Чимназа вичин сабурлувилелди, карчивилелди еке гьуьрмет къазанмишнава. ЦРБ-ДИН руководстводи, коллективди адан зегьметдиз лайихлу къиметни гузва. «Чимназ вах ширин мез авай, рикӀ михьи инсан, пешедал рикӀ алай медсестра я», «Ам гьар са касдиз эверай гьай я», лугьузва Гъепцегьрин жемятди. Гьелбетда, духтурдин зегьмет хьиз, медсестрадин зегьметни гьамиша чарасуз герекди ва вирида гьуьрмет ийизвай кӀвалах я. Чимназ вичин кӀвалахдин хъсан пешекар хьиз ферли дидени я. Ада вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз кьве аял тербияламишна шегьредал акъуднава. Адахъ кьве хтулни ава. Медицинадин сувар мукьвал хьуниз килигна заз Чимназ вах ваз и югъ мубарак ийиз кӀанзава. Вун хьтин хъсан пешекарар чка- чкадал хьурай. Куьне чӀугвазвай залан, амма баркалла алай зегьметди квез мадни еке агалкьунар гъурай, гьуьрметлу Чимназ. ЖАННА.
+18-июнь, 2022- йис. 1 Амма къуватар барабар тушир. Гьавиляй дяведин сифте йикъара гитлерчийрилай чи гзаф самолетар терг ийиз, уьлкведин деринриз гьахьиз алакьна. Уьлкведин Яракьлу Къуватрихъ бес кьадар танкар, самолетар, тупар, автоматарни авачир. Советрин Союз армия ва флот яракьламишиз анжах эгечӀнавай. Бязи маса кимивилерни себеб яз чи кьушунрикай гзаф телеф жезвай. Германиядин генералрин фикир дяве 2-3 вацра куьтягьун тир . Идахъ бине авачиз тушир. СССР- дал вегьедалди Германияди Европадин вири уьлквеяр муьтӀуьгъарнавай. А уьлквейрин экономикади душмандиз кӀвалахзавай, абурун яракьни душмандин гъиле гьатнавай. Советрин халкь Ватан хуьз къарагъна. Сифтегьан къизгъин женгерикай сад Брестдин къеледал кьиле фена. Фронт къвердавай гегьенш жезвай, душман виликди къвезвай. Анжах 1941- йисан зулуз Советрин кьушунри Смоленск шегьердин патарив немсерин виликди атун акъвазарна, абур оборона кьуниз мажбурна. Душман меркездал ахъай тавун патал ина Советрин аскерри игитвилелди женг чӀугуна. Гьа и ягъунра лап викӀегьвилелди иштирак авур кьуд дивизияди уьлкведин кьушунрин тарихда сифте яз гвардейский лугьудай тӀвар къачуна. Телефвилеризни килиг тийиз гитлерчияр уьлкведин деринриз гьахьиз алахънавай. Литва, Латвия, Беларуссия, Эстония, Молдавия, Украинадин гзаф областарни душмандин гъиле гьатнавай. Ленинграддиз мукьва жезвай, Киевдив, Одессадив, ва уьлкве патал еке важиблувал авай шегьеррив ва районрив агатзавай. Шегьеррай, хуьрерай гъиле яракь кьаз жедай вири фронтдиз фенай. Дяведиз фейи бубайрин, стхайрин, багърийрин чкаяр эвез авур дидейринни яшлубурун, зегьметдиз къабил тахьанвайбурун хиве хуьруьнбур фалди, мал-къара алафралди таъминарунин, фронтдиз куьмекар гунин… везифаяр гьатна. Жемятди вири четинвилеризни туькьуьлвилериз таб гана, югъйиф талгьана производстводин вири хилера гьакъисагъвилелди кӀвалахна. Туьрездалди цанар цаз, тумар гъилералди кутаз агъзурралди гектарра бегьерар битмишарна. Магьсулар мукалралди гуьз, цуьлер арабайра аваз хкиз, ратӀарал яцар, балкӀанар квай ругунар ишлемишиз гьар йисуз фронтдиз агъзур тонндив агакьна техил гана. Кьакьан бегьеррин сир, лежберар магьсулрихъ къайгъударвилелди гелкъуьн тир. ИкӀ дяведин йисара гьар са гектардай 20 центнердилай тӀимил тушиз техил кӀватӀ хъувур вахтар гзаф хьана. Техника авачиз, бегьем куьмекар галачиз четин шартӀара гьасилзавай ризкьидикай государстводин планарни ацӀурайла, колхозчийриз зегьметдин йикъарайни гайила, игьтияж авай майишатрив техил буржуна вугудай, базаррани гудайди амукь
+рикӀел хуьнин ва гъам чӀугунин югъ я
+дай. Делилрай дяведин дар йисара дагъдин хуьрерин лежберри чӀугур зегьмет аквазва. Ленинградди 900 йикъан оборона игитвилел гьалтайла тарихда вичиз тешпигь авачир хьтинди хьана. Зулуз душман Москвадив агатна. Немсер меркездиз гьахьдайдахъ, дяве куьтягьдайдахъ инанмиш тир. Москва хуьн патал уьлкведин вири пипӀерай алава кьушунар атана. Абуруз тӀвар-ван авай машгьур полководец Г.К. Жукова руководство гана. 1941- йисан декабрдиз Москвадин патаривай чи кьушунри еке гьужум башламишна. Гуьгъуьнлай Сталинград патал башламишай ягъунар ругуд вацра давам хьана. И ягъунра 330 агъзурдалай гзаф немсер есирда кьуна. Сталинграддин ягъунри вири дяведин гьал дегишарна. Чи кьушунри душман хайи чилелай тамамвилелди чукуриз башламишна. ЧӀехи Гъалибвал къазанмишай 1945- йисан сифте кьилерай чи кьушунар Германиядиз гьахьна. 8- майдиз Гитлеран Германиядин кьушунри рахун авачиз рей гунин гьакъиндай Актунал къул чӀугуна. ИкӀ 1418 юкъузни йифиз давам хьайи дяведи уьлкве къарсурна, ада душмандиз чи халкьдин игитвал къалурна. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+ГАД алукьна вичин къуватда гьатнава. Туриствилин, отпускайрин ва аялрин каникулрин вахт башламиш хьанва. И йикъара чи газетдин корреспондент Жанна Магьарамдхуьруьн районда авай «Жегьилрин крарин ва туризмдин рекьяй отдел МКУ-ДИН директор Фарид Бадрудиновичан патав фена, ва чи районда туризмдин кӀвалах тешкилнавай гьалдин гьакъиндай суьгьбет авун тӀалабна.
+-Фарид Бадрудинович чи райондиз хквезвай мугьманар, къвезвай туристар патал куьне гьихьтин кӀвалах кьиле тухузватӀа чи газет кӀелзавайбуруз кьве ихтилат авуртӀа жедани? -Гьелбетда, чна райондиз къвезвай мугьманар, туристар патал лап хъсан шартӀар арадал гъанва ва мадни гъиз алахънава. Мукьвара районда генани туристар патал са цӀийивал жеда, абур кьабулдай мугьманхана эцигунин кӀвалахар гъиле кьада. Ам эцигунин махсус проектни гьазур я. Гьукуматдин комиссиядин экспертри ам, хъсанди яз гьисабна ва кьабулнава. Мугьманхана патал 0,06 гектар чилни чара авунва. -Отпускайрин вахтунда чпин вахт менфятлудаказ кечирмишунихъ, ял ягъунихъ, чпин сагъламвал мягькемар хъувунихъ еке метлеб ава. Шадвал кутадай кар ам я хьи, Магьарамдхуьруьн райондин Приморск хуьр югъ-йикъалай гегьенш, авадан жезва, ял ядай туристар, хтанвай мугьманар патални игьтияжлу макандиз элкъвенва. Ял ядай кӀвалер лап гуьзел чкадал ала: кьуд пад тамар, тамукай рахайтӀа аниз фейи гьар са кас гьейран жеда, яру ктабдани гьатнавай гзаф жуьрейрин набататар гьалтда, виш йисарин къавахрин, мегъуьн, макъун тарари, абуру гузвай цӀару серинри, михьи гьавади, шуршур ацалтна авахьзавай къайи къарасуйри, тарарал аруш жедай кьуд пад къацу лианайри къвезвай туристар гьейранарзава. Самурдин там чаз тӀебиатди ганвай ядигар я. -Ял ядай кӀвалерикай рахайтӀа ина туристриз яшамиш жедай, къулай шартӀар яратмишнава, къаткидай кьве мертебадин дараматар ава. Ана 40 кас кьабулдай мумкинвал ава. Идалайни гъейри, общественный тӀуьнрин идараяр, ресторанар, кафе-барар ава. Приморск ял ягъун патал туристриз виридалайни машгьур чка хьанва, ина авай къулай шартӀариз килигна къвезвай мугьманрин, туристрин кьадарни йис- йисалай артух жезва. Эхиримжи вахтара районда «Увлекательное путешествие в Магарамкентском районе» тӀвар ганвай маршрутни кардик кутунва. Районда туризм вилик тухун патал вири къуватар желб ийизва. Туристар патал жуьреба-жуьре терефрин экскурсияр тухузва. «Великий шелковый путь» тӀвар ганвай еке проект кардик ава. Алатай йисара коронавирусдин азар пайда хьуниз килигна артух туристар атанач. ЦӀи мугьманар майдин вацралай башламишна къвезва. Алай вахтунда чи муниципалитетдин территорияда туризм вилик тухун патал «Магьарамдхуьруьн район» тӀвар ганвай программа кьилиз акъудзава. А программадин сергьятра аваз мугьманханайрин, ресторанрин, туриствилин маршрутрин, экскурсийрин сад тир база арадал гъанва. «ЯНДЕКС-КАРТЫ», ГУГЛКАРТЫ» ва ибурулай гъейри социальный сетда истограмм «Туризм Магарамкент » кардик ква. И мукьвара Чахчахкъазмайрал туристар патал информационный центрни кардик кутунва.
+КОНГО крымский гемморрагический къиздирма (ККГЛ)- гзаф хци инфекциядин, хенцӀери кӀасайла, къиздирма акьалтзавай, хамуниз ва къенепатан органриз иви ягъунин нетижада кьиникьрихъ гъизвай хаталу азар я. ХенцӀери чукӀурзавай и азар инсанрик акатунай сад лагьай чкадал ала. И уьзуьр 30 жуьре хенцӀери чукӀурзава. I9992006 – йисара и уьзуьр Россиядин кьиблепатан федеральный округда I3 субъектда, Ростовда, Волгоградда, Астрахандин областда, Ставропольдин крайда, Дагъустанда, Калмыкияда ва Ингушетияда малум хьана. Муьжуьд йисан вахтунда 766 инсан азарлу хьана ва абурукай 45 кас рагьметдиз фена. Ставрополдин крайда гужлу эпидемиологический гьалар арадал атанвай. Ина 283 кас азарлу хьанвай, яни 39,4 процент азарлу хьанва. Калмыкияда 22,I, Ростовдин областда 6,9 процент азарлу хьана. Азар садакай масадак акатзава. ГЗАФНИ-ГЗАФ уьзуьр азарлу хенцӀерикай акатзава. Вирус ивида гьатзава ретикуло-эндотелиальный клеткайра ацукьзава. Азарлу гьайванрин як ишлемишдайла, хенцӀер квай лапагарал алай сар твадайла уьзуьр акатунин хаталувал артух жезва. ХенцӀери кӀасай чкадал хамунал артух лишан жедач. КӀасай вахтунилай кьве гьафтеда инкубациядин вахт давам жеда. Инсандин гьал ивидик акатнавай зегьердин кьадардилай аслу я. Азар
+лу хьайи касдин садлагьана ифинар 39 40 градусдал кьван хкаж жеда. Ифин себеб яз ирид юкъуз къиздирма давам жеда ва ахпа хамунал ва са жуьре тварар акьалтда ва инлай- анлай иви акъатда. Ифин вегьиз ва иви акъвазриз хьайитӀа уьзуьрдин вилик пад кьаз жеда. 202I- йисан делилрай малум тирвал, Дагъустанда ККГЛ акатай кьуд дуьшуьш малум я. Абурукай I дуьшуьш кацикай, 2 дуьшуьш кӀвалин маларихъ гелкъведайла ва I дуьшуьш азарлудаз медицинадин рекьяй къуллугъ ийидайла
+акатна. Йисан вахтунда 203 дуьшуьш малум я, абурукай 77 дуьшуьшда аялрик акатна. Махачкъалада, Хасавюртда, Тарумовский ва Хасавюртдин районра гзаф дуьшуьшар малум я. Республикадин ветеринарный къуллугъди хабар гузвайвал, 358 агъзур ири карч ва 556 агъзур куьлуь карч алай гьайванриз акрицидный обработкаяр авуна. ��КГЛ- дикай хуьзвай вакцина гьелелиг хьанвач, гьавиляй инсанрин хенцӀерихъ галаз алакъада тежедайвал профилактикадин мярекатриз кьетӀен фикир гузва.
+ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Рамазанова Назесадиз ва Абдуллаеврин хизандиз стха ХИДИРЛЯС рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва. Киркарин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2009- йисуз Гьаджиагъаев Хийирбегаз гайи аттестат квахьуниз килигна, къукватда амачирди яз гьисабин.
+МЯРЕКАТ терактдин нетижада телеф хьайибур, са декьикьада кисна акъвазна, рикӀел хкунилай башламиш хьана. Вичин рахунрин эвел кьиляй республикадин Кьили къейдна хьи, терактар авунин фикир, са шакни алачиз, инсанрик кичӀевални дакӀанвал кутун, адетдин Ислам кьацӀуруналди, регионда гьалар къайдадикай хкудун я. Адан фикирдалди, 23июндиз хьайи терактар Дагъустанда дуствилелди, стхавилелди яшамиш жезвай гьар жуьредин динрин ва халкьарин векилрин арада къал тваз кӀан хьун патал авунвай гьерекатар тир. Сергей Меликова рикӀел хкайвал, дагъустанвияр сад-садавай чара авун патал ийизвай алахъунар садрани чпин мураддив агакьнач. «Чун мукъаят хьана кӀанда, вучиз лагьайтӀа, гьар са камуна чинебан чӀуру ният авайбур, хаинар гьалтзава. Тапан диндин лозунгрик чуьнуьх хьуналди, душманар гьихьтин фикиррин гуьгъуьна аватӀа чир хьун герек я. Виликдай террориствилин гьерекатар асул гьисабдай бандитвилиз ухшар тиртӀа, гила динрин арада авай разивилин гьалар пайгардикай хкудзава. Исламдихъ ва маса динрихъ галаз терроризмдинни экстремизмдин гьич са алакъани авайди туш. Им футфа тун, гьалда
+И ЙИКЪАРА Махачкалада «Россия- зи тарих» тарихдин паркуна Дагъустандин Кьил Сергей Меликов республикадин общественностдихъ галаз гуьруьшмиш хьана. Мярекат 23- июндиз чи республикада хьайи мусибатдин вакъиайриз талукь тир къимет гунихъ ва регионда терроризмдинни экстремизмдин вилик пад кьун патал кьабулдай серенжемар гьазурунихъ галаз алакъалу тир.
+рун я»,- малумарна Сергей Меликова. Ада терроризмдиз акси серенжемрив жавабдарвилелди эгечӀуниз эвер гана. Региондин Кьилин гафаралди, ихьтин вакъиайрив вуч кӀантӀани хьурай лагьана эгечӀна виже къведач.
+И мярекатдин нетижада гькъикъи веревирдер хьана кӀанда. Алава хъувурвал, теракт хьайи юкъуз телеф хьайи полициядин къуллугъчияр дяведин махсус серенжемдин игитрихъ галаз са жергеда хьун лазим я. Сергей Меликован фикирдалди, алай девирда халкьарин арада къал тун патал алахъунарзавайбуру гегьеншдиз ишлемишзавай такьатрикай сад интернет я. Интернетдин, соцсетрин мумкинвилерикай менфят къачуналди, экстремистри къал-макъал твазва, тахсиркарвилер ийизва. Соцсетрин бязи кӀватӀалар къецепатан кураторри идара авуник ква. Гаф кватай чкадал республикадин Кьили журналистриз, блогерриз инсанрал анжах гьакъикъи, ахтармишнавай хабарар агакьаруниз эвер гана. Тапан малуматар, адан фикирдалди, гьатта регион патал секинсуз йикъарани гьасятда виридаз чикӀизва. Мярекатдал Дагъустандин муфтий Агьмад-Афанди Абдулаевни рахана. «Бязи инсанри абур «исламдин террористар» я лугьузва. Гьич са диндини ихьтин крариз рехъ це лугьузвач...»,къейдна ада. Гуьруьшдал хейлин анин иштиракчийри чпин фикирар лагьана.
+АЛАТАЙ гьафтеда, Магьармдхуьре авай Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрдин фойеда «Россияда кӀвалах. Мумкинвилерин вахт» лишандик кваз кеспийрин ярмаркадин кьвед лагьай этап кьиле фена. МР- дихъ галаз санал ЦЗНДИ тешкилна кьиле тухвай и ярмаркада кӀвалах гузвайбуру, кӀвалахдихъ къекъвезвайбуру, общественный идарайрин, чкадин самоуправлениедин органрин векилри ва жегьилри иштиракна. «Россияда кӀвалах. Мумкинвилер вахт» сайтдилай кӀвалах жагъурдай гегьенш мумкинвилер авайдан гьакъиндай МР- да авай ЦЗН- дин директор Мавзидин Гьажиева яргъалди суьгьбетарна. -«Кеспийрин ярмарка, им кӀвалах жагъурдай ва бейкарбурун къайгъу чӀугвадай метлеблу рекьерикай сад я»- къейдна «Магьарамдхуьруьн район МР- дин кьилин заместитель Тимур Техмезова. Мярекатдин сергьятра аваз, РД- дин «Аграрный колледж» ГБПОУ- дин векилди колледжда чирвилер къачунин рекье авай мумкинвилерикай ва кӀелунар акьалтӀарайдалай гуьгъуьниз абур кардик кутунин карда авай мумкинвилерикай гегьеншдиз лагьана. МР- дин Общественный палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева ихьтин важиблу мярекат тешкиллувилелди кьиле тухвайбуруз чухсагъул лагьана ва винидихъ тӀвар кьунвай колледждин филиал чи районда ачухнайтӀа, чкадал «В, С» категориядин шоферар, слесарар, трактористар, дерзичияр, сварщикар ва ашпазар гьазурдай хъсан мумкинвилер жедай лагьана. Сезондин вахтунда школада кӀелзавай аялривайни, хъсан пешекарривайни ийиз жезвай кӀвалахрин гьакъиндай «Сад» КФХ- дин векил Рахман Алиевни рахана.
+ДАГЪУСТАНДИВАЙ региондиз къвезвай туристар патал хатасузвал таъминариз жеда. Терроризмдикай хуьн патал туриствилин сезондин вилик кьабулнавай серенжемри кӀвалахзава. Ихьтин фикир РД-ДИН Кьил Сергей Меликова журналистриз малумарна. «За фикирзавайвал, чун хатасузвал таъминариз жедай гьалда ава. Гьакъикъатда Дагъустандиз мугьман хьанвай ксаривай архайинвилелди ял ягъун давамариз жедайвал»,- лагьана республикадин Кьили. Гьа са вахтунда региондин Кьили кьетӀендаказ къейдна хьи, терактар кьиле финихъ галаз алакъалу яз кьабулнавай серенжемар мадни мягькемар хъийида.
+ГЬУКУМАТДИ пулсуз дарманар, медицинадин тадаракар ва чпиз яшайишдин рекьяй тайин кьезилвилер талукь агьалийриз сагъламвал мягькемардай тӀуьнар патал мадни 1,8 миллиард манатдилай виниз пулдин талкьатар чара ийида. Махсус къарардал Михаил Мишустина къул чӀугунва. Чешмеди къейдзавайвал, 2024- йисуз и законар патал федеральный бюджетда саки 58 миллиард манат фикирда кьу��ва.
+«ШАЛБУЗ дагъдин авазар ва ритмаяр» лишандик кваз кьиле фейи адетдин культурадин ва фольклордин суварин иштиракчияр Магьарамдхуьруьн районда шад гуьгьуьлдивди ва руьгьдин ачухвилелди кьабулна. Суварин сергьятда аваз, «Бубайрин ирс» тӀвар алаз культурадин ирсинин межрегиональный фестиваль тешкиллувилелди кьиле фена. Республика патал къенин секин тушир вахтунда хъсанвал, инсанвал ва инсан кӀанивал рикӀелай ракъурна виже къведач. Культурадин везифа къенин юкъуз- ислягьвал хуьн ва къунши халкьарихъ галаз авай дуствилин алакъаяр мягькемарун я. Фестивалдиз къунши республикайрай, шегьеррай мугьманар, яратмишунрин коллективар атанвай. Атанвай мугьманар чи республикадин милли тӀуьнралди, хуьруьн майишатдин продукциядалди гурлудаказ къаршиламишна. Фестивалдин нурлу иштиракчийрикай сад Кефер патан Кавказдин Осетиядай тир «Артхурон» тӀвар алай фольклордин кьуьлерин театр хьана. Театрдин репетуарда вилик ва алай девирдин кьуьлер ва постановкаяр ава. И карди осетиядин халкьдиз дегь заманийрилай авай девлетлу, адетдин хореографиядин культура хуьдай, вилик тухудай ва ам региондилай къеце пата машгьур ийидай мумкинвал гузва. Дагъустандин халкьдин адетдин культура къалурунин карда Магьарамдхуьруьн райондин манидарри ва яратмишунрин коллективри иштиракна. Иллаки симинин пагьливанар къугъунар лап рикӀел аламукьдайбур хьана.
+ЛЕЗГИЙРИН камаллу шаир, зурба арифдар СтӀал Сулейман диндин шартӀар тамамвилелди кьиле тухвай, ян тагана адал амал авур дугъри ва михьи кас тир. Советрин гьукуматдин цӀийи таблигъатди руьгь тупӀал авунатӀани, ам ягьдин рекьяй азад яз амукьна. Сулеймана вичи ахъагъай капӀар вири къаза хъийиз хьана. Мадни адан къанажагълувал адакай ибарат я хьи, советрин гьукуматди гьихьтин еке къулайвилер яратмишзавайтӀани, ада вичин кьардин бармак кьилел хвена, лежбердин аба къуьнерай акъуднач, шаламарни кӀвачел алаз хьана. Ам коммунистрин партиядин жергейриз гьахьнач. ЧӀехи шаирдин уьмуьрдиз талукь са бязи чешмейрай малум жезва: «Садра Сулейман муьфте яз метягь ахъайзавай Совнаркомдин девлетлу туьквендиз ахъайзава, адаз лугьузва, хкя вуч рикӀиз хуш ятӀа!» Сулейман вад юкӀ агъни пуд къазан запун къачуна экъечӀна. Гуьзчийрик хкӀуна, абур хъуьрез эгечӀна… Сулейман я лавгъа, я сарсах хьаначир. Ада вич кесиб синифдин арада лайихлу, кьве чин алачир, «ягьдин азадвал» къачуз тежедай итим яз къалурна ва вичин уьмуьрни лайихлувилелди кьиле тухвана. Сулейманан яратмишунра диндин шииратди кьетӀен ва «рагъ алай чка» кьазва. Адаз Советрин гьукуматдин а кьиле вуч аватӀа чизвай… Гьакъикъатдини и кар инкарначир. Адан рикӀ алай дустар Нажмудин Самурский, Гьажибег Гьажибегов «советрин властдин душман я» лагьана, репрессийрин тӀугъвалдик акатна, гунагьсуз къурбандар хьана. Вични, уьлкведа кьиле физвай чалкечир сиясатдин зулумриз рум гуз тах��ана, рагьметдиз фена. Ислам диндин дережа, адан виниз тир тангъах лезги шаиррин яратмишунра мягькемдиз ва жуьребажуьре вахтарин муьгьуьр алаз гьатнава. ИкӀ, I8-АСИРДИН сад лагьай паюна яшамиш хьайи Лезги Салигьа «Вун я», «Куьз ятӀа», I8- асирда яшамиш хьайи Ахцегь МЕГЬАРАМ-ЭФЕНДИДИ, ЯРАГЪМЕГЬАМЕДА «Ахцегь Мирзе -Алидиз», МИРЗЕАЛИДИ вичи, «Пайгъамбардин тариф», «Вун я, Вун!», I9АСИРДИН шаир Абдулхаликьов Закира «Серсер», Ахцегь Абдурагьмана «Я Расул!», Алкьвадар Гьасана «Керематар», араб чӀалай лезги чӀалаз таржума авунвай «Фатигъа» шиирар майдандиз акъудна. Диндин поэзиядин терефда Етим Эминан, Хпеж Къурбанан чӀаларини кьетӀен ва лайихлу чка кьазва. Къейд авун лазим я хьи, мусурманрин Кьилин ктаб – «Къуръан», вич шиирралди кхьенвай сурайрин ва аятрин тесниф я. СтӀал Сулейманан диндин поэзиядин теснифар фикирда кьурла, абур акьван таъсирлу, рикӀи гьиссдайбур я хьи, абурал тикрардин гел алач, Сулейманан чӀалар Аллагьдин патай зурба фагьум-фикирдин ядигардин гел ва нур алай, чӀехи устадвилин ва къаматрин тазавал галаз яратмиш жезва. Анжах вичихъ пак руьгь ва экуь зигьин авай касдилай икӀ имаратлудаказ алакьда. А. АБДУЛГЬАЛИМОВ.
+СтӀал Сулейманан Музейдиз цӀай ягъайла
+Эй, кьацӀай кас,гьикӀ фена гъил, Ви кӀвачерик зурзанач чил?! Къе гьар садан чандава звал, Арифдардин аквазвай кӀвал И хабарди къарсурнай зун, ЦӀай атай хьиз, зурзурнай зун, ЦӀа кудай кас туш а шаир, ЦӀун ялав хьиз куькӀвей уьмуьр. Напак кас ви чанди ялав Куьз кьуначтӀа, гьа легьзеда?! Халкьдин рикӀер авур чӀулав, Уьмуьр хьурай ви желеда… -Эй арифдар, « далдам-зуьрне», Гуя къени хьанвач куьгьне?! Ариф къекъвей и пак чилел, Гьинай пайда хьана черпел?.. Кьилел къвай хьиз, хар-ккӀалар, Ясдава къе пуд СтӀалар… Чи сенгеррал ви хци гаф Хьанай яракь, тийир инсаф.. ФейитӀани ирид цавай, Гьелбетда, ам куз жеч вавай. Асирра хуьн хиве авай, Гьар лезгидин рикӀе авай. Вич Парнасдин кьакьандавай, Шииратдин майдандавай, Горькийдин тӀвар хкажай хва, Тек пак рикӀер я ви арха…
+6- июль, 2024- йис. МУГЬАММАД пайгъамбар /САС/ хунихъ галаз алакъалу яз инсанриз гзаф аламатар къалурайди я. Агъадихъ абурукай са шумудан тӀвар кьан. Чи пайгъамбар, Иса пайгъамбардин тарихдалди 570- йисан РАБИ-УЛЬ-АВВАЛ вацран 12йикъан экуьнахъ фад хана. Хтул хайидан гьакъиндай хабар чӀехи буба АбдулмутӀалибал ада Каабедал тӀаваф ийизвайла агакьна. Ада гьасятда Аминатан /аялдин диде/ кӀвал галай патахъ чукурна. КӀвалин рак къеняй агалнавай. Рак гатазвайди вуж я лагьана хабар кьурдалай гуьгъуьниз Амината кӀвализ къведай ихтияр авач лагьана. «КӀвализ са Кас атанва ва ада пуд юкъуз аялдин патав инсанар ахъай тавун эмирна»,алава хъувуна ада. АбдулмутӀалиба тур акъудна
+рак кукӀвариз кӀан хьайила адан вилик а Кас пайда хъхьана ва лагьана: «АбдулмутӀалиб, сабурлу хьухь, ви хтулдин патав малаикар гва». АбдулмутӀалибак зурзун акатна, пуд юкъуз мад адай чӀал ак��ат хъувунач. Пуд югъ алатайла АбдулмутӀалиба сифте нубатда аялдал тӀвар эцигна- Мугьаммад ва ам гьар жуьредин балайрикай хуьн патал Каабедиз тухвана. Икьван чӀавалди Мугьаммад лугьудай тӀвар садални алачир. Вуна аялдал эцигайди санани авачир им вуч тӀвар я лагьана суалдиз АбдулмутӀалиба жаваб гана: «И тӀварцӀин тариф Чилел алай вири инсанри ийида» /Мугьаммад араб чӀалай чи чӀалаз элкъуьрайла тарифлуди, тариф авуниз лайихлуди лагьай гаф жезва/. И аял хадалди Аравияда са шумуд йисуз кьурагьвили агъавалзавай. Аял хайивални марфар къваз башламишна, багъларни никӀер къацу хьана ва и йисуз садрани тахьай хьтин бегьерар хьана. Иниз тамашна и йисуз фахт лугьузва, яни ачухун. Аял хайидалай гуьгъуьниз чилер зурзана ва а залзалади персрин пачагь Кисранан дворецдин 14 галерей чукӀурна. Им а кардин гьакъиндай виликамаз ганвай лишан тир хьи, и аял хайидалай кьулухъ башламишна арабри Персия къачудалди Персиядин 14 пачагь масабурун гъилералди /яни ажалсуз/ кьин лазим тир. Гьа икӀ хьунни авуна. Са себебни авачиз Мавлиддилай гуьгъуьниз 10 пачагь кьена. Палестинада авай Табарият лугьудай вир кьурана. Виш йисуз давамна кузвай Персиядин атапересрин /цӀаюз икрамзавайбур/ цӀай туьхвена. И аял хайи йиф югъ жедалди мягьтелвал ийидай саягъда вири дуьньяда экуь яз хьана. «ИСЛАМ» журналдай таржума авуна гузва.
+Мугьаммад пайгъамбардикай са шумуд делил
+1943- йисан 5- июлдиз Ватандин ЧӀехи дяведин тарихда Курский къекъуьндал немсерин фашистрихъ галаз зурба ягъунар башламиш хьана. И юкъуз душмандин 30 далай виниз дивизийри, гьа жергедай яз 16 танкарин дивизиядини кьве патахъай Курский къекъуьндал алай Советрин армиядин сенгеррал гьужумна. Тахминан цӀуд юкъузни йифиз кьиле фейи ягъунра Советрин армияди душмандин танкар тамамдаказ кукӀварна ва гуьгъуьнлай Белгород ва Орел шегьерар душмандикай азадна. Гьа идалди Курский къекъуьндал душмандихъ галаз кьиле фейи ягъунрин сад лагьай пай акьалтна.
+КЪЕЦЕПАТАН уьлквейрин бязи газетра къейдзавайвал, Россияда гьич 50 йисни тахьанмаз рекьизвай кьван итимрин кьадар вири дуьньяда вичиз тешпигь авачир хьтинди я. Себеб? ПӀапӀрус чӀугун, ички гзаф хъун, акьалтӀай усал тӀуьн, эхиримжи йисара хьайи кьван къарсатмишдай дегишвилерни зегьле ракъурдай хьтин стресс, къайгъусузвал, гьевессузвал. ИкӀ, хъвазвай спирт квай шейэрал гьалтайла (гьар са нефесдин кьилиз), Россияди дуьньяда сад лагьай чка кьазва. Здравоохранениедин вири дуьньядин организацияди эцигнавай хаталу дережадилайни саки кьве сеферда гзаф я. РФ-ДА итимар тахминан 59 йисуз, дишегьлиярни 73 йисуз яшамиш жезвалда. Икьван еке тафават (14 йис) мад гьич са уьлкведани малум туш. Европадин, Азиядин ва Америкадин уьлквейрив гекъигайла (Афгъанистанни, Комбоджа квачиз).
+И ЙИКЪАРА, «Зи ДАГЪУСТАН-КЪУЛАЙ шегьердин шартӀар» проект тамамарунин сергьятда аваз, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьилин заместитель Сократ Мурадалиева, районда ремонтрин кӀвалахар физвай гьал ахтармишна. «Шегьердин къулай шартӀар арадал гъун» программадин ва «Яшайиш ва къулай шартӀар» милли проектдин сергьятра аваз, 2020- йисуз районда кьуд хуьруьн общественный сергьятар аваданламишунин кӀвалахар кьиле физва. Гъапцегьар, Магьарамдхуьр, Тагьирхуьруьн ва Хъартаскъазмайрин хуьрера пуд парк ва гьаятар туькӀуьрда. Райондин кьилин заместителди «ОКС» МУП- дин начальник Тажудин Къадировни галаз ремонтар физвай майданрал тухвай ахтармишунрин нетижада эцигунрин кӀвалахра 97 процент гьазурвал авайди малум хьана. «Капстрой» ООО- дин пудратчийрин компанияди, икьрардин бинедаллаз вири объектра тамамарзавай кӀвалахар вахтунда ва планда къалурнавайвал кьиле тухузва. Райондин руководстводи къейд авурвал, и проект тамамарунин карда агьалийрин игьтияжриз кьетӀен фикир гузва. Проектдин метлеб вири яшарин агьалийриз къулай шартӀар тешкилун я. ТуькӀуьрнавай паркарин зонайра датӀана ял язавай инсанар, къугъвазвай аялар хьуни шадвал кутазва. РикӀел хкин, алатай йисуз Магьарамдхуьруьн райондин пуд хуьре ихьтин паркар ачухнай.
+РОССИЯДИН Федерациядин Президентди I994- йисан 20- августдиз кьабулай къарардин бинедаллаз, гьар йисуз чи уьлкведа гьукуматдин «Пайдахдин югъ» къейдзава. Суварин югъ «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован тебрикдилай башламиш хьана. И юкъуз райондин руководстводин инициативадалди, жегьилар сад авунин, акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссералди тербияламишунин, районда спорт вилик тухунин ва сагълам уьмуьр пропаганда авунин мураддалди тешкилай суварин велопробег кьиле фена. Велопробегдин гьар са иштиракчидив Россиядин пайдах гвай. И мярекатдин гъалибчийриз ва виридалай жегьил иштиракчидиз Гьуьрметдин грамотаяр ва МР- дин спортдин ва физический культурадин отделдин тӀварунихъай пишкешар гана. Идалай гъейри суварин юкъуз, райондин волонтерри ва жегьилри «Триколор» акциядин рамкайра аваз, районэгьлийриз гъвечӀи пайдахар, лентер пайна ва абуруз пайдахдин тарихдикай, и йикъан важиблувиликай суьгьбетар авуна. Райондин хуьрерин администрацийра, культурадин маканра, образованиедин идарайрани и суварин гьакъиндай са жерге мярекатар тешкиллувилелди кьиле тухвана.
+АЛАЙ аямдин интересри гъвечӀи несилдин кьисмет ихтибарнавай малимдивай, датӀана чирвилер, устадвал хкажун бегьерлувилелди кӀвалахиз тун, пак тӀварцӀиз вафалу хьун истемишзава. Алай вахтунда гьар са малимдини вичин кӀвалахдин эхиримжи нетижайрин гьакъиндай талукь тирвал жаваб гун лазим я. Чи пакадин несилдиз мягькем чирвилер, дуьз тербия гунин мураддалди тарсара педагогикадин илимрин агалкьунрикай, кӀвенкӀвечи тежрибадикай, методикадин таъсирлу къайдайрикайни техникадин такьатрикай, гьам аквадай пособийрикай тамамвилелди менфят къачузвай, гьар са тарс яратмишдай тегьерда тухузвай малимар райондин школайра садни кьвед авач. Абуру тарсара ва классдилай къеце пата тухузвай кӀвалахарни педагогикадин илимдин хъсан жуьрейрикайни къайдайрикай хийир къачуналди школьникриз чирвилерни тербия гунин рекьяй гьар йисуз виниз тир нетижаяр къазанмишзава. Абуру вири четинвилер алудиз, гъвечӀи несил савадлу, лигимлу яз чӀехи уьмуьрдиз акъудиз чалимиш жезва. Багьнайрикай далда кьан тийиз буржидин жавабдарвал гьиссзавай школайрин коллективри тухузвай тешкиллу серенжемри тайин тир нетижаярни гузва. Эхиримжи йисара райондин школайра гзафбуруз гьуьрметлу тӀварар, наградаяр гуни идан гьакъиндай лугьузва. Чешне къачуниз лайихлу малимри чеб акьалтзавай несилдин руьгьдин цӀийи къамат арадал гъизвай, вичел чи обществодин виридалайни багьа девлет- пакадин умуд, гележег тир несил ихтибарнавай кас тирди гьиссзава. Абуруз чпин вилик акъвазнавай несилдиз чирвилерни тербия гун хьтин жавабдар везифаяр эцигнавайди чизва. Къе школа хуьре гьар са терефдихъай еке къуват я. Ада хайи хуьр гьар са жигьетдай вилик финиз таъсирзава. Сифте партадихъ ацукьзавай аялдиз чирвал, культура гузвай малимдиз куьмек гун, адан гуьгьуьл къачун, кимизвай кардик къуьн кутун еке суваб авай кар я. Чи хуьрера школайриз куьмек гузвай регьимлу диде-бубаяр, спонсорар авачиз туш. Чна абуруз къе рикӀин сидкьидай чухсагъул ва аферин лугьузва. Къе хуьре школадин коллективдин роль, малимдин авторитет, адан гафунин таъсирлувал екеди хьун лазим я. Районда, хуьре авай гьаларин дуьз къайгъуда хьун, жемятдиз татугайвилер арадай акъуддай четинвилер алуддай рекьер къалурун, теклифар гун сифте нубатда малимдин кьилин буржи хьана кӀанда. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+Магьарамдхуьруьн 2- нумрадин юкьван школадин 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2004- йисуз Абдулкадиров Эльдараз гайи Б 1457351- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+1- СЕНТЯБРДИЗ дагъдин ценеривай башламишна Каспий гьуьле акьадалди райондин вири школайри чпин ракӀарар ачухна- им кӀелдай цӀийи йис башламишунин лишан хьана. Чирвилерин юкъуз райондин вири школайра шадвилин линейкаяр тешкиллувилелди кьиле фена. Сифтегьан зенгини ван авуна. Ада аялриз школайрин ракӀарар ачух тирди ва чеб кьабулиз гьазур тирди хабар авуна. Къуй абуру чирвилерин алемдиз вегьезвай камар мягькембур, дурумлубур, чирвилерин кукӀушрал кьван фидайбур хьурай. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин патай за райондин вири малимриз ва школайра кӀелзавайбуруз Чирвилерин югъ рикӀин сидкьидай тебрикзава. Акьалтзавай несилдиз дерин чирвилер ва мягькем тербия гунин карда чи малимри и яргъал йисара кӀвалахда девлетлу тежриба кӀватӀнава. За инанмишвал ийизва хьи, чи малимри и тежриба гележегдин кӀвалахдани гегьеншдиз ишлемишда. Райондин Администрацияди школайра къулай шартӀар яратмишунин ва малимрин яшайишдин шартӀар хъсанарунин рекьяй гележегдани еке къайгъударвал ийида. За квез Чирвилерин югъ и чӀехи сувар мад са сеферда мубаракзава. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+27- АВГУСТДИЗ, райадминистрацияда «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован регьбервилик кваз, малимрин августдин совещание кьиле фена. Совещаниедал акьалтӀай кӀелунин йисан нетижаяр кьунин, 202I-2022КӀЕЛУНИН йисаз гьазурвал акунин, къазанмишнавай агалкьунрин, вилик кумай гьялна кӀанзавай месэлайриз килигна. ГьакӀни совещаниедин кӀвалахда республикадин образованиедин центрдин директор, «Дагъустан республикадин педагогрин ассоциациядин начальник Анжела Байрамбековади, «Гьахъ тир Россия» ва «Сад тир Россия» партийрай РД- дин Халкьдин Собраниедин депутатвилиз кандидатар Мусафенди Велимурадовани Ильман Алипулатова иштиракна. Райондин Кьили, образованиедин хиле зегьмет чӀугвазвай активдиз алукьзавай цӀийи кӀелунин йис тебрикна. -Малим вири вахтара гражданвилин ва ватанпересвилин чешме я. Иниз килигна, виридалайни важиблу кар- акьалтзавай несил тербияламишун, обществоди малимдал ихтибарнава. Малум тирвал, уьлкведин, республикадин, райондин гележег малимдин кӀвалахдилай аслу я. Федеральный ва республикадин проектрин сергьятра аваз са кьадар кӀвалахар тамамарнава. Къенин юкъуз чи вилик, алай аямдихъ галаз кьазвай еридин образование гун паталди кӀелунрин ва материалринни техникадин база хъсанарунин месэла акъвазнава. Райондин вири школайра планламишнавай ремонтрин кӀвалахар тухванва. Месела, образованиедин са бязи дараматар куьгьне хьуни, авай материалринни техникадин базаяр зайиф хьуни
+секинсузвал кутазва. Образование вилик тухузвай Федеральный программадай чара авунвай такьатрихъ I960 ва I980 – йисара эцигнавай 24 дараматда асул дибдай ремонтар авун пландик кутунва. Ремонтрин кӀвалахар 2022- йисалай 2026- йисалди тухун планламишнава. 2022- йисуз Магьарамдхуьруьн 1нумрадин, Гилийрин ва Филерин хуьрерин школайра асул дибдай ремонт авунин заявкаяр ганва. КьепӀиркъазмайрин, Тагьиркъазмайрин, Азадогълидин, Кчункъазмайрин, Муьгъверганрин хуьрера школаяр ва КьепӀиркъазмайринни Муьгъверганрин хуьрера аялрин бахчаяр эцигунин заявкаяр ганва,- лагьана Фарид Загьидиновича. Гуьгъуьнлай, райондин Кьили, кьиле фейи ВПР- рин (вирироссиядин ахтармишунрин кӀвалахар), ЕГЭ- рин нетижаяр кьуна ва образованиедин идарайрин руководителриз и жигьетдай тухузвай кӀвалах гужлу авуниз эвер гана. Совещаниедал рахай Анжела Байрамбековади школайра сифте нубатда тербиядин кӀвалах къайдадик кутуникай ва педагогрин вилик акъвазнавай месэлайрикай рахана. МРДИН образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаев, аттестацийрин, олимпиадайрин ва кьиле фейи гьар жуьре конкурсрин нетижайрикай гегьеншдиз рахана. Эхирдай Фарид Загьидиновича яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазвай, муниципальный, республикадин ва вирироссиядин дережайра агалкьунар къазанмишнавай малимрив наградаяр шад гьалара вахкана. А.АЙДЕМИРОВА .
+4- сентябрь, 2021- йис. И ЙИКЪАРА «Мавел» чапханади кӀелзавайбурув цӀийи ктаб «ГЪЕПЦЕГЬ-НАМЕ» агакьарнава. Им хуьруьн тарихдиз талукьарнавай сад лагьай ахтармишун я. И важиблу кӀвалахдин себебкарар - гъепцегьви, биологиядин илимрин кандидат, РДДИН лайихлу малим, РФ-ДИН АПО-ДИН член-корреспондент, РФ-ДИН кьилин пешекарвилин образованиедин Гьуьрметлу работник МУКАИЛОВ Мукаил Изберович ва гьакьван вичихъ кьакьан дережаяр авай илимрин доктор, профессор, писатель, общественно-политический деятель Къурбан Халикьович АКИМОВ я. ЦӀийи ктаб арадал атун патал тӀвар-ван авай алимархеолог, тарихдин илимрин доктор, профессор Амри Ризаевич ШИХСАИДОВАНИ вичин вахтунда хейлин куьмекар ГАНА.АДА вичихъ галаз хьайи гуьруьшрин вахтунда Мукаил Изберовичаз лугьудай: «Гъепцегь хуьруьн тарих Кьиблепатан Дагъустанда виридалайни тӀимил ахтармишнавайди я. Гьавиляй ви кӀвалахди кӀелдайбурун патай еке итиж арадал гъида». Алим са кьадар шаклуни тир жеди. ГьикӀ лагьайтӀа, хуьруьн тарихдай, вични садрани ахтармиш тавунвай, чӀехи ктаб кхьин гекъигун авачир хьтин еке зегьмет ва жавабдарвал я. И кар гьиссзавай профессор Амри Ризаевича алава хъувунай: «Са жуьрединни тарих авачирдалай са гьихьтин ятӀани жуваз чизвай тарих хъсан я. Адал гуьгъуьнин несилри алаваяр хъийида». Гьакъикъатдани, эгер хъсан фагьум-фикир гайитӀа, къенин йикъакай пакадин югъ патал тарих жеда. Гьа икӀ Мукаил Избе
+ровичан кӀвалахни башламиш хьанай. Хайи ерийри чи рикӀериз датӀана чим гузва. Чун цӀийи къуватралди руьгьламишзава ва бахтлу ийизва. Гьар садаз вичин хайи хуьр багьа я. Гьа саягъда Гъепцегьарни чаз мукьва ва кӀани я. Чаз гъепцегьвийриз, адан тарихдин гьар са жизвини багьа я. Чун патал абурухъ кьетӀен метлеб ава. Ихьтин важиблу кӀвалах кьилиз акъудай алим Мукаил Изберовичаз чи хуьруьн гьакъиндай лап гзаф делилар хъсандиз чизвай. ГьикӀ хьи, ам и хуьре хана, чӀехи хьайи ксарикай сад я. Идалайни гъейри, ктаб кхьидалди вилик Мукаил Изберович чи хуьруьн (куьгьне ва цӀийи) вири мулкара, пипӀера къекъвена. Гьар са черекдал вуч алатӀа, вуч хьанатӀа, дериндай ахтармишна. Алай вахтунда цӀийи хуьре куьгьне Гъепцегьрикай чирвилер авай инсанар лап тӀимил ама. Чун инал рахазвай ктабди а хуьруьн тарих дибдай, са жизвини хкуд тавуна арадал хканва, фадлай рикӀелай алатнавай крарни, вакъиаярни, инсанарни рикӀел хкизва. Жегьил несилриз чи чӀехи ва улу-бубайрин са шумуд несилрин игитвилерикай, абуру чӀугур зегьметдикай, абурун регьят тахьай уьмуьрдикай гзаф чирвилер агакьзава. Хайи хуьр ва адан тарих, хуьруьн инсанар Мукаил Изберовичан ктабдин кьилин темаяр я. Ктабда саки V асирдилай къенин йикъарал къведалди тарихдин вакъиайрикай суьгьбетзава. Чна винидихъ лагьанвайвал, им регьят кӀвалах тушир. Лап гзаф материалрин арадай, делилрикай, вакъиайрикай гележегдани герек жедайбур хкяна кӀанзавай. Алимди абур устадвилелди хкянава ва галай-галайвал, хронология вилив хвена, ктабда ачухарни авунва. Авторди, чаз чидайвал, и ктабдал са шумуд I0 йисуз зегьмет чӀугуна. Ада, винидихъни къейднавайвал, хуьруьн агьсакъалрин шагьидвилерилай гъейри, хейлин архиврин материалрикай, газетризни журналриз акъатнавай макъалайрикай ва маса чешмейрикай устадвилелди менфят къачунва. «ГЪЕПЦЕГЬ-НАМЕ» са шумуд паюникай ва кьилерикай ибарат я. Сад лагьай пай Гъепцегь хуьруьн тарихдизни этнографиядиз талукьарнава. Ана суьгьбетнавайвал, Гъепцегьар эвелдай Самур вацӀун чапла патан къерехдал, тахминан 500 метрдин кьакьанда, Джаркан тӀвар алай участокдал алай. Амма Дагъустандал арабрин чапхунчийри гьужумайла, иллаки кьвед лагьай сеферда атайла, мусурман дин хушуналди кьабул тавур гъепцегьвияр дин кьабулуниз гужуналди мажбурзавай. И кар чӀехи ягъун- кукӀунралди, кьи
+5 4- сентябрь, 2021- йис. никьралди куьтягь хьана. Гъепцегьрин куьгьне хуьр арабри чапхунчивилелди тахьай мисал авуна. Чан аламай гъепцегьвийри чпин бинеяр Кетин дагъдин къуьнел, гьуьлелай 2200 метрдин кьакьанда кутун хъувуна. И паюна авторди хуьруьн тӀварни гьикӀ арадал атайди ятӀа, вичин баянар ганва. Ина гьакӀ хуьруьн тӀебиатдин девлетрикай, адан къушарин, набататрин алемдикай, яйлахрикайни никӀерикай, халкьдин адетрикай, Гъепцегьрин гекъигун авачир хьтин ятарикай, булахрикай рикӀиз хуш къведайвал суьгьбетзава. Ихьтин суьгьбетри гьар са инсан, вичин хайи ватандихъ цӀигел яз гьа дагълариз хутахун мумкин я. Ктабдин кьвед лагьай пай « Гъепцегь-Советрин девирдин чешнелу хуьр» я. Ана ЧӀехи Октябрдин инкъилабдилай инихъ та I99I- йисал къведалди девирдикай суьгьбетзава. Авторди Дагъустан Республикадин автономиядикай, хуьруьн асайиш, яшайиш арадал атуникай, Ватандин ЧӀехи дяведа чи хуьруьнвийри гьикӀ иштиракнатӀа (дяведай чи хуьруьнвийрикай II0 кас элкъвена хтаначир, гьа жергедай яз Мукаилан буба Изберни) суьгьбетнава. Авторди Гъепцегь хуьре магьсулдарвал, хипехъанвал, малдарвал, рамагбанвал, куьнуьчивал, энергетика, культура, гъилин-тупӀун сеняткарвилер гьикӀ вилик фенатӀа, галай-галайвал ачухарнава. Ктабда хейлин чинар чи кӀвалерин къенепатан туькӀуьр хьуниз, ишлемишзавай къаб- къажахдиз, чи суварризни мелериз, маса шадвилериз бахшнава. Гзаф маса хуьрер хьиз, I966-ЙИСАН залзаладин нетижада чи хуьрни арандиз (дуьзендиз) куьчарна. Ана цӀийи ва гьакьван къуватлу майишат (совхоз) арадал гъана. «Мукьтадирский» совхоз вири Дагъустанда машгьурбурукай сад хьана. И карни ктабда хъсандиз къалурнава. I99I-ЙИСУЗ виликдай такур хьтин дегишвилер арадал атана. Гьа чӀавуз яваш-яваш мусурманрин диндин къанунрални чан хквез гатӀунна. И девирдикайни авторди х��сандиз суьгьбетнава. Ктабдин пуд лагьай ПАЙ«СОЦИАЛИЗМДИЛАЙ - капитализмдал» - авторди, за кьатӀайвал, регьятвилелди кхьенва. ГьикӀ лагьайтӀа, и девирдин вакъиаяр мукьвара хьайибур ва рикӀелай алат тавунвайбур я. Идалайни гъейри, хейлин делилар чи газетрайни журналрай, интернетдай къачуз жезвай. Авторди гзаф материалар хуьре яшамиш жезвай яшлу ксаривайни кӀватӀнава. Гьавиляй ЦӀийи Гъепцегьрин хуьр арадал атуникай, ана перестройкадин дегишвилер- реформаяр кьиле финикай ва арадал гъайи кьилдин ксарин майишатрикай авунвай суьгьбетар гьар сад инанмишардайбур я. И паюна гьакӀ ХХI ассирда чал элкъвенвай жуьребажуьре тӀегъуьнрикайни, образованиедин идарайрикай- хуьруьн аялрин бахчайрикай, юкьван школадикай ва ам акьалтӀарай ксарикай, хуьруьн алимрикай, жуьреба-жуьре хилера чпихъ кьетӀен агалкьунар хьайи инсанрикай, культурадин векилрикай, журналистрикай, спортсменрикай, жуьреба-жуьре вакъиайра (Венгриядин, Афгъанистандин, Кеферпатан Кавказдин) иштиракай ксарикай рикӀел аламукьдай тегьерда суьгьбетнава. Кар алайди, чна кьатӀайвал, са затӀни ва са касни рикӀелай алуднавач. Тарих арадал гъизвайбур инсанар я- и фикир ктабда кьиляй-кьилиз аквазва. Гьавиляй авторди ктабда жезмай кьван гзаф инсанрикай суьгьбетнава. КӀелзавай касди, иллаки къвезмай несилри, чпин хуьруьн алатнавай девиррин векилрал дамахда. Идалайни алава, кӀелзавайдаз адетдин инсанри хуьр хуьн патал гьикьван викӀегь крар авунатӀа, гьа са чӀавуз чпихъ руьгь, рикӀ авачир са бязи чиновникри хуьр гьикӀ маса ганатӀа чир жезва. Эхирдай мадни алава хъийиз кӀанзава: ктабдиз сифте гаф кхьенвай машгьур алим, писатель Къурбан Халикьович Акимова автордин гьакъиндай лагьанва: «ГЪЕПЦЕГЬ-НАМЕ» ктабдалди авторди кьве памятник арадал гъанва: сад-вичин халкьдиз, кьвед лагьайди-вичиз». Ихьтин къимет гунихъ галаз рази тежедай себеб авач. Чна гьам автордиз, гьамни вири гъепцегьвийриз ктабцӀийи памятник мубаракзава. КӀела, гьуьрметлубур! Куьн руьгьдалдини, чирвилералдини къуватлу ва девлетлу жеда.
+Магьарамдхъуьруьн райондин Гъепцегьрин юкьван школадин урус чӀаланни литературадин малим.
+*Мегъуьн тарцин, вакӀан кӀирийрин (облепиха), японский сафорадин чкалри бедендик квай шекердин кьадар къайдадик кутада. Цикорийдин ва репейникдин (кьакьар) дувулри чӀарар, сарар, кикер мягькемарда, вилерин экв хъсанарда. Абурук табагъдин шейэр А, Е, С, В, В-2, В-6, В-9 витаминар. Омега -3, Омега-6, Омега -9 кислотаяр ва кремний гзаф ква. *ВакӀан кӀирийрин (облепиха) чкалри иммунитет хкажда, рикӀин кӀвалах хъсанарда, бедендик иви тӀимил хьанвайла, ам къайдадиз хкиз, иринламиш хьанвай (язва) хирер, остеопороз азарар сагъариз куьмек гуда. * Хъархъу тарцин таза хилерин чкалрихъ беденда авай йоддин кьадар ва нефесдин органар къайдадик кутадай, гьакӀни беденда авай жуьреба-жуьре паразитар (шарар ва мсб.) рекьидай ва щитовидный желез��дин азарар сагъардай къуват ава. *ЧӀуру шабалатрин таран чкалри рикӀин азарар, тромбофлебитар, фалуждин, варикоздин азарар сагъариз ва бедендик квай холестерин тӀимилариз куьмек гуда. *ЦӀвелин тарцин чкалар куьлуь тварар акъатна, дакӀуна яру хьанвай (восполительные) азарар (маститы, циститы, кисты) сагъар хъийидай къуватлу антибиотик я. *Гъуьлцин тарцин, аморфдин, лимондин, чӀуру пӀинидин чкалар нервияр секинардай ва хъсан ахвар гъидай дарман я. Лимондин, чӀуру пӀинидин, чумалрин, мерейрин, малинадин тарарин чкалар ругур гьалимади иви хъсандиз кьери ийида. *Ичин тарарин таза хилерин чкалри, жикӀийрин ва инийрин тарарин дувулри, гьакӀни пырейдин ва свинороядин дувулри дуркӀунар, туькьуьл ва цварадин куркур къумадикай ва куьлуь къванерикай михьи хъийида.
+Кьилел живедин бармак алай дагъ Ам лезги дагъ я. Кеспидик кватӀа кьилел алаз рагъ. Лезгияр сагъ я. ТӀурфандин кӀаник суьруь хуьдайбур Чун- лезгияр я. Чилел яр-емиш, ризкьи гъидайбур Чун- лезгияр я. КӀвале мугьмандиз чка гудайбур Чун- лезгияр я. Гьар са магьрумдихъ жигер кудайбур Чун- лезгияр я. Ватан хуьн патал цӀаюз фидайбур Чун- лезгияр я. Гьич дарвал тагуз аскер хуьдайбур Чун - лезгияр я. Дуьньяда авач са чӀиб алай чил Лезгияр авачир. Аквадач анрай гьерекатдин кьил Лезги галачир. Ингье Заратистр, Муграгъа хайи, АЛБАН-ЛЕЗГИ я. Дегь заманайриз цӀийи дин гайи ЖУВАН-ЛЕЗГИ я. Къураматдани, гьакӀ гьуьлерани Герек лезгияр. МАНИЙРАЛНИ,ГЬАКӀ, туьнт кьуьлерални Зирек лезгияр. КӀеве гьатайла кака пайдайбур Чун- лезгияр я. Захавал кьуртӀа, межлис гурдайбур Чун- лезгияр я. Эхь, лезгияр я къадим вахтарлай Дуьз тарих авай, Серт женгерайни физ хьана чавай, Чиляйни, цавай. Муьгьуьббатдикай Межнунавайни Лугьуз хьайид туш Чавай хьиз мани, я гафаралди Тухуз хьайид туш. Чун Шарвилидин, Гьажи Давудан Миллетдикай я, Алейгьисалам чи пайгъамбардин Уьмметдикай я. Ислягь халкь я чун, ша кьан гъил-гъиле Кам вилик къачун. Бесрай хьайиди сад-садан хъиле, Лезгияр жен чун.
+ЗУН дяведин аялрикай я. Миллионралди зи таяр-туьшерин аялвал туькьуьл, атӀугъай, магьрумвилерин азиятар гъайи дяведин йисарал ацалтна. А йикъар рикӀел хтай гьар сеферда заз чи хизандин виридалайни багьа ядигарар: ранг фена хъипи хьанвай шикилар, гьайкал хьиз кӀватӀнавай пуд пипӀен чарар, сур хьанвай газетар гъилелай авун адет хьанва. Абурун арада чи дахдиз дяве башламишдалди орден аваз гайи яру кьватини ава. И кьватида гила мад са орден ва гзаф кьадар медаларни ава. Абурукай сад «Зегьметдин ветеран» медаль зид я. Яргъал йисара хъсандиз зегьмет чӀугунай ганвай медаль я ам заз. Сифте сеферда чи дах армиядай хтайла адан хурудал алай пуд медаль акурла зи кефи чӀур хьанай. Гьатта дакӀанни хьанай заз. Жечни! А йисара кьериз-цӀаруз чи гъиле гьатзавай газетрай хуру чӀулунал кьван орденрини медалри кӀевнавай инсанрин шикилар аквазвай, дахдин хурудал алайди анжах пуд тир. Гзаф йисар алатайла, жув пенсиядиз экъечӀдайла гъавурда акьунай зун-ви хурудал орден ва я медаль жедани-жедачни валай ваъ, са нелай ятӀани масадалай аслу тирди… Гатун ракъинин инсафсузвилелди кунизни килиг тавуна,колхоздин келемдин сала кӀвалах къизгъин я. ЛАЦУ-ЦӀАРУ читинин перемар алай дишегьлийри къаст авуна келемриз керки язава. КӀвалах къизгъин ятӀани, инсанрик шадвал, гьевес квач. Арабир инлай- анлай сефил манидин зайиф сес акъатзава, амма тереф хуьдай кас тахьайла гьамни бамиш хъижезва. КӀвалахзава дишегьлийри кисна. Анжах керкийри ванзава: тап- тап-тап. Анжах рикӀ къекъвезва яргъара-вилиз такур, дяведин ялаври кьунвай таниш тушир рекьера. Итимар кӀваляй экъечӀна дяведиз фейидалай инихъ гзаф варцар алатнава,амма чпикай са вансесни авачирбур гзаф я. АРА-АРА агакьзавай хабарарни вири хуьруьв яс кьаз тазвайбур я. Гьавиляй иниз патай са кас атун, иллаки дяведай хуьруьнви хтун лап чӀехи вакъиадиз элкъвезва. КӀвалахзава дишегьлийри кисна. Анжах керкийри ванзава: тап- тап-тап. Йигин я кӀвалахдин ериш. ТАП-ТАП-ТАП… Бейхабар салан къерехдилай акъатай къати сесини вири кьатӀна: «Мирзе дяведай хтана. Мирзе малим хтана…» Са легьзеда сал ичӀи хьана. За кьуд пата вил экъуьрзава. Сала амайди келемдихъ кӀвач галкӀана ярх хьанвай са зун я. Зун чи чӀехи кӀвалин ракӀарал акъваз хьана. Цларивай цӀиргъ яна дишегьлияр, кӀвалин вини кьиле цлав игисна эцигнавай столдихъ кьве итим ацукьнава. Абурукай сад чи чӀехи ими, муькуьди-дяведин парталар алай кас, заз чин тийидай са халу я. Бес дах гьинава? -ГьикӀ хьана, хва, ваз дах чир жезмачни?- хабар кьазва завай хъуьруьн кваз дяведин парталар алай халуди. Гила чир жезва заз ам дах тирди. Зверна фена гардан кьазва. Ада зун хкажна метӀел ацукьарзава. Гьа и арада тир заз хурудал алай медалар тӀимил яз акурди, гьа и арада тир дах дяведай сагъ-саламатдиз хтунин шадвилихъ галаз санал медалрин тӀимилвили кьагъурни гъайиди. Гьар гьикӀ ятӀани,дах дяведин цӀаярай сагъ-саламатдиз хтанвай. Им а вахтунда дуьньядал виридалайни чӀехи бахт яз гьисабзавай. Са кьве базардин йикъара дахди кӀвалин къайгъуяр авуна. Жугъунар дуьзар хъувуна. Сала къайда туна. Са кьве фургъунда авай цӀам-кӀарас гъана. Август эхирдиз къвезвай. Мукьвара тарсарни башламишун герек тир. Гила дахдин йикъан чӀехи пай школада акъатзавай. Бахди колхоздин кӀвалахдилай хтайла нянихъ лампадин экуьнал чи пекпартал рапунилай ийизвай, школадиз чи гьазурвал аквазвай. Ихьтин йикъара заз акӀ тир хьи вири дуьнья секин я, дяве куьтягь хьанва. Амма са экуьнахъ вири цӀийи кьилелай башламиш хъхьана. Ахварай аватай заз дах мад гьа аскердин партал алаз акуна. КӀвалени мукьвакьилияр, къуни-къуншияр кӀватӀ хьанвай. Бахди сив рахан тийиз дахдин шейэр, фу- къафун ранг фенвай са турбада твазвай. Адан чин акьван чӀурузвай хьи, садавайни ам диндирмишиз жезвачир. Захъни суалар гзаф авай. Амма зи туьтуьна са вуч ятӀани акӀанвай хьиз тир заз. Ада заз рахадай мумкинвални гузвачир. Амма вуч ятӀани са нагьакьан кар хьанвайди кьатӀизва за. Эхирни дахдиз зун авай гьал акуна. Ада зун къужахламишна ва секинвал кутадай инанмиш сесиналди лагьана: -Душманди чи дагъларихъ ялзава, хва. Ам акъвазарун патал зи куьмекни герек хьанва. Гьавиляй зазни армиядиз эвер хъувунва. Хъсан гада хьухь. Бахдиз яб це. Душман кукӀварна дах куь патав геж тавуна хкведа. Дахди, гьамиша хьиз, и сефердани гаф хвенай. Душман Кавказдай чукурайла ам яшлу я лагьана мад кӀвализ рахкурнай. Фикрет ГЬАЖИЕВ, Лезги писателрин Союздин член, зегьметдин ветеран.
+I. Ички ширин хьайидан эхир туькьуьл жеда. Ичкидал рикӀ алайди фад пуч жеда. Ичкидиз салам гайида акьулдиз сагърай лагьана кӀанда. 2. Йисари агажарайди санани дуьз хъижедач. Йисари тухвайди садавайни вахкуз жедач. 3. Кавча гъиле гьатайдан куруниз куьк тикеяр къведа. ТӀуьнивай акъвазайди кӀвачел акъваз хъийидач. ТӀуьрдалай незмайди тӀимил акун нефсинин аламат я. Кайи мециз дад чир жедач. Кайиди хъукъвайдал гьалтна. 4. КичӀ акатайдаз мукьва-кьилини ахквадач. КичӀе хьайидакай къиздирма хкатда. КичӀеда хуьзвай нехирни кхундайди жеда. КичӀедаз вичин сериндихъайни кичӀе жеда. КАМАЛДИН ХАЗИНАДАЙ КРОССВОРД ДУЬЗ ЦӀАРАРА: Ягълудал чранвай як. 3.Пишкеш. 5.КӀвач галкӀун. 7.Менфят. 8.Гуьрчег дишегьли. 10.ТӀуьр затӀуникай чандиз хийир хьун. 11.Рекье тун, фикир санал кӀватӀун. 13.Гзаф. 15.Чуруяр твадай кас. 17.Гьам дагъда, гьам ... . 19.Ачух ва .... 21.Квахьрай, алатрай. 22.Гъилив храй къир, алафа. 23. Дуланажагъ. 25.Эсер тежедай кас. 28.Сагъсуз кас. 29.Терездай акъудун. 30.Теспача хьун, гьерекатун. ТИК ЦӀАРАРА: 1.Къуват, гьайбат, 2.Пара, гзаф. 3.Секинвал, къал акъуд тавун. 4.Чувудрин пак тир ктаб. 6.Хваран шараг. 8.Мягьтел жедай, аламат. 10. ЧАН-РИКӀ авун. 12.Гьар са кардикай пай атӀун, къерех авун. 13.ЦӀур авун, тӀал чӀугун. 14. Тфенг. 15.Чара. 16.Къамишдикай авур, макьамар ядай алат. 18.ЧукӀв. 20.Вине ваъ.... 22.Рагьметдиз фенвайдаз гудай игьсан. 24.Сесинин са жуьре. 25.Лежберрин календардай гатфарин са шумуд югъ. 26.Дагъдин мандав. 27.Эменнидивай фекьидиз гудай гьакъи. Кроссворд туькӀуьрайди Абдузагьир АТАХАНОВ я.
+САЛАСА юкъуз, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедов кьиле авай делегацияди, Махачкъалада кьиле фейи республикадин августдин совещаниеда иштиракна. Республикадин августдин совещаниедал, образованиедин система вилик тухунин рекьер, авай мумкинвилер, вилик эцигнавай месэлаяр, къенин юкъуз вилик квай важиблу месэлаяр веревирдна ва алатай йисан нетижаяр кьуна. И совещаниеда Дагъустан Республикадин Кьил Сергей Меликова, РД- дин Правительстводин, халкьдин Собраниедин, образованиедин ва илимдин министерстводин векилри, СВО- дин иштиракчийри, муниципалитетрин кьилери ва са жерге малимри иштиракна. Республикадин регьберди, муниципалитетрин кьилерин вилик, республикада образование вилик тухузвай программаяр хуьдай рекьер туькӀуьрунин месэла эцигна. Совещаниедин сергьятра аваз къейд авурвал, республикадин вири школайра 1- сентябрдилай «Дагъустандин электронное образование» кардик акатда, Дагъустанда юкьван пешекарвилин образование вилик тухуда, федеральный ва республикадин программаяр тамамарун давамарда. Образование вилик тухунин рекье «Сад лагьайбурун гьерекат»-ди къугъвазвай ролдикай рахана. -«Дугъриданни образование кьетӀен фикир гана кӀанзавай хел я ва винидихъ эцигнавай месэлаяр гьалун чна пландик кутада» - къейдна Фарид Загьидиновича.
+ДИДЕД чӀал хуьн- чи буржи я. Миллетдин садвал хуьзвай виридалайни гужлу яракь чӀал я. Гьавиляй гьар сад хайи чӀалав къайгъударвилелди эгечӀна кӀанда. Гьавайда лугьузвач хьи; «ЧӀал квахьайтӀа, халкьни амукьдач». Хайи чӀалан багьавал чакай гьар садаз чир хьана кӀанда. Яраб чӀалал ашукь, адаз вафалу тушир инсанар аватӀа, фикирзава за. Заз чиз, хайи чӀал чандилайни багьа инсанарни ава, чӀалакай гьич са къайгъуни авачирбурни. И кар чаз уьмуьрдин гьакъикъатдай ачухдиз аквазва. Шад жедай кар ам я хьи эхиримжи йисара хайи чӀалаз пара фикир гузва. Хайи чӀалахъ рикӀ кузвай ватанперес рухвайрини рушари чӀал хуьн патал вири къуватар эцигна, чалишмишвилер артухарзава. Лезги чӀал хуьнин ва еримлу авунин ниятралди эхиримжи вахтара Магьарамдхуьруьн районда гзаф серенжемар кьабулнава. Чи районда хайи чӀалан месэлаяр веривердзавай конференцияр, элкъвей столар тухузва, конкурсар малумарзава, хейлин масса мярекатар тешкилзава. Алатай гьафтеда райондин вири школайрани, библиотекайра чӀалаз талукь мярекатар кьиле фена. А мярекатра аялри дидедин чӀалал шиирар, манияр, гьар жуьредин сегьнеяр тамашичийриз къалурна. Аферин ва чухсагъул гьахьтин мярекатар тешкилзавай ксариз. Хизанра диде-бубайри, школайра малимри акьалтзавай несилрив дидед чӀалан багьавал, назиквал, ширинвал гьиссиз туна кӀанда. Идалайни гъейри, яслибахчайра, школайра кьиле тухузвай мярекатарни лезги чӀалал тухун чарасуз я. Зи фикирдалди, хайи чӀаларай олимпиадаярни конкурсар мукьвалмукьвал тухуналди, школада дидед чӀалан тарсарин сятерин кьадар артухаруналди, акьалтзавай несилрин, жегьилрин фикирар дидед чӀалал желб авуна кӀанда. ЧӀаларай, адан вилик акъвазнавай месэлайрикай гзаф ихтилатар ийиз жеда. За газет кӀелзавайбуруз виридаз чӀалан къайгъу чӀугуниз, адан къадир хьуниз эвер гузва.
+Къекъвезва зун лезги чилел Дидедин пак чӀал рикӀеваз; ЧӀалаз инсаф тийиз са гъвел КӀур гузвайдан гьал рикӀеваз; РикӀел хукваш вуна эвел, Вун лезги я, чизвачтӀа ваз; Акъвазмир кьве рекьин хивел Дидед чӀалан тӀал рикӀеваз.
+И МУКЬВАРА чаз Оружбайрин хуьруьн гьуьрметлу агьали, играми буба Абдулаев Аликбер Къарибовичан 70 йисан юбилейдин мярекатда иштиракун кьисмет хьана. И шад межлисда адан веледри, хтулри, мукьва-кьилийри ва ярар-дустари иштиракна. Абуру малимди кечирмишнавай уьмуьрдин рекьикай авур хуш ихтилатри зун гъиле къелем кьуниз мажбурна. Абдуллаев Аликбер Къарибович I950- йисуз Кьасумхуьруьн райондин КӀеле хуьре дидедиз хьанай. Сифтегьан кьуд класс хайи хуьре, ахпа муьжуьд лагьай классдал кьван ЦицӀигърин хуьре кӀелнай. I966- йисуз хьайи зурба залзалаяр себеб яз, абур хуьруьнвийрихъ галаз арандиз куьч хьана ва цӀийи бинеяр кутуна. Аликбер малимдин хизан Оружбайрин хуьруьз куьч хьанай. Тагьирхуьруьн къазмайрал юкьван школа акьалтӀарай жегьилдин сифте камар дуьз атанач, ам Небитдагъдиз вичин мукьвавал авай касдин патав фена гьана нефтяник яз кӀвалахна. Рабочийрин хизанда чӀехи хьанвай жегьилдин рикӀе военный къуллугъчи жедай къаст авай. Сифте ам Алма-Ата шегьерда военный училищедик экечӀна ва гьанай Ватандин вилик пак буржи тамамариз армиядин жергейриз фена. Амма уьмуьрдин кьадар кьисметар себеб яз адаз гьа рекьяй кӀелунар давамардай мумкинвал хьанач. Кьве йисуз намуслувилелди къуллугъ акьалтӀарна хайи хуьруьз хтана. Сагълам беденда сагълам руьгь ва чанда еке къастар авай жегьил Хасавюртдин физкультурадин техникумдик экечӀна. Аялрал рикӀ алай Аликбер Къарибович малимвилин пеше хкягъунал са кӀусни ягъалмиш хьанач. Вичин зегьметдин рехъ техникум акьалтӀарай йисалай Оружбайрин школада физкультурадин малим яз башламишна. I972- йисуз ада малимрин хизанда чӀехи хьанвай, вичини малимвилин пеше хкянавай Мариятахъ галаз сир сад авуна хизан кутуна. Гуьгъуьнлай I985- йисуз Аликбер малимди ДГУ- дин филфакдин РДО- дин отделение акьалтӀарна ва дидедин чӀалан тарсар гуз башламишна ва къенин юкъузни вичи хкянавай малимвилин пешедиз вафалувал хуьзва. Уьмуьрдин юлдаш Марият Летифовнади (абурун хизанда кӀуьд аялдикай ругуд малимар я) сифтегьан классрин аялрин малим яз кӀвалахна ва лайихлу пенсиядиз экъечӀнава. Кьисметар Аллагьдинбур, крар инсанринбур лугьузвай мисалда хьиз, Аликбер Къарибовича ва и пеше ирс яз кьабулнавай Марият Летифовнади чпин пешедиз вафалувал къалурна. Аялрал рикӀ хьуни, абурухъ галаз хуш рафтарвал хуьни, ихтибарвал къазанмишуни, гьар са аялдив кьетӀенвилелди эгечӀуни абуруз пешедикай лезет хкуддай мумкинвал гана. Яргъал йисара дурумлувилелди чӀугур зегьметдин нетижада абуру коллективда хьиз, хуьрени еке гьуьрметар къазанмишна. Ирс давам яз и малимрин хизанда чӀехи хьанвай
+тербияллу вад велледини малимвилин пешеяр хкянава ва и рекьяй махсус образованияр къачуна диде-бубади кутунавай абурлу адетар давамарзава. Гьелбетда веледри вирида и пеше хкягъун хатадай хьанвай кар туш. Абуруз малимвилин пешедихъ рикӀ кайи, акьалтзавай несил патал чирвилерин экуь чирагъар хьайи дидени буба чешне хьана. Авай са хва Шевкета, алай вахтунда гьа хуьруьн школада физрук яз, адан уьмуьрдин юлдаш Насибади завуч ва математикадин малим яз зегьмет чӀугвазва ва абурун кьве веледди чӀехи Ват��ндин меркездин ВУЗ- ра кӀелзава. Рушарни чпин хизанрал ва чпи хкянавай пешедал машгъул я. Веледри Аликбер бубадизни Марият дидедиз I0 хтул багъишнава. Чна мад сеферда Аликбер Къарибовичаз хьанвай юбилей рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ уьмуьрдин юлдашни галаз тухумда кьиле фидай гьар са шад мярекатдин кьиле акъваздай чандин мягькем сагъвал ва рикӀин шадвл хьурай, гьуьрметлу Аликбер Къарибович!
+ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Джафарова Верадиз ва адан хизандиз диде Магьмудова Ракъужат рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+И ЙИКЪАРА Россиядин Федерациядин Советда ДАССР тешкил хьайидалай инихъ 100 йис тамам хьуниз талукьарнавай Дагъустандин йикъар кьиле фена. Пуд юкъуз давам хьайи мярекатра чи делегатри вири хилерай гьар жуьре месэлаяр къарагъарна. Республикадин йикъарин сергьятра аваз, Федерациядин Советдин залда «Лезгинка» ансамблди са сятина гайи гурлу концертдилай вири рази яз амукьна. Гьейран хьанвай тамашачийри гурлу капар ягъуналди чи артистриз виниз тир къимет гана. Пуд лагьай югъни вини дережада аваз кьиле фена. Дагъустан республикадин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Сергей Меликова, Федерациядин Советдин председатель Валентина Матвиенкодин регьбервилик кваз кьиле фейи кӀвалахдин гуьруьшда иштиракна. Гуьгъуьнлай спикерди, дегь заманайрилай Дагъустан квел машгьур ятӀа ва квел дамахзаватӀа къалурзавай тематикадин выставкада иштиракна. ФС- дин юбилейдинди тир 500- заседаниедал, республикада авай месэлайрикай ва гьакӀ абур гьял жедай рекьерикай рахана. Дагъустандин йикъарин нетижаяр кьадайла, Дагъустан экономикадинни-яшайишдин рекьяй вилик тухунин месэлаяр ругуд комитетда веревирдна. Къарагъарнавай ругуд месэладизни сенаторри къуват гана. Месела, туризмдин, медицинадин, стратегиядиз талукь тир, Уйташ аэропорт туькӀуьр хъувунин проектриз килигна. Сифте нубатда самолет лув гана цавуз экъечӀзавай полоса туькӀуьр хъувунин ва республикадин экономикадиз зурба рум гудай гьуьлуьн алиш-веришдин портунин кӀвалах вилик тухунин чарасузвал авайди, -къейдна региондин кьили. ФС- да кьиле фейи Дагъустандин йикъар, региондин уьмуьр экономикадинни-яшайишдин рекьяй вилик тухун патал важиблубур хьана. Анал республикадивай куьмек галачиз гьял тежезвай месэлаярни къарагъарна. Ихьтин мярекатри, тек са куьмек тӀалабдай ваъ, гьакӀ федеральный ва региональный къуллугърин арада авай алакъаярни мягькемардай мумкинвал гуда.
+ДУЬНЬЯДА пайда хьанвай тӀугъвалди инсаният кӀанзнидакӀанз вичиз муьтӀуьгъарна. Чи уьлкведин вири пипӀера духтурри чпин асул везифаяр вини дережада аваз тамамарунал, арадал атанвай коронавирусдин вилик пад кьунал ва обществодин сагъламвал хуьнин кардал чпин чирвилер ва къуватар желбна. Магьарамдхуьруьн ЦРБ- дин духтурарни къерех хьанач. Абуруни арада и тӀугъвалдик азарлу хьайибур уьзуьрдин къармахрай акъудиз алахъай духтурри чпин уьмуьр хаталувилик кваз зегьмет чӀугуна. Вири дуьньядин дишегьлийрин суварин вилик чи Магьа
+рамдхуьруьн ЦРБДИН духтурризни меркезда кьиле физвай мярекатдиз теклифнавай. Россиядин Федерациядин Президент В.В. Путинан тӀварунихъай чи райондин ЦРБ- дин духтурар тир Марина Багьаудиновадивни Эльвира Наврузовадив и четин йикъара чӀугур зегьметдиз къимет яз чухсагъулдин чарар шад гьалара вахкана ва абуруз алукьзавай дишегьлийрин суварни мубаракна. Дагъустан Республикадин Гьукуматдин секретарь Хизри Абакарова чухсагъулдин чарар вахкана ва абуруз цуьквер багъишна.
+ДИШЕГЬЛИЙРИН суварин вилик, Дагъустандин образование вилик тухузвай институтдин базадин бинедал кьиле фейи суварин мярекатдал, РДДИН образованиедин ва илимдин министрдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Уммупазиль Омаровади, акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гунин кардик лайихлу пай кутунай Магьарамдхуьруьн М.Гьажиеван тӀварунихъ галай юкьван школадин малим Эльвира Мирзалиевадив, Гьуьрметдин грамота ва «Дагъустан республикадин образованиедин отличник» хурудал алкӀурдай знак шад гьалара вахкана. Чна Эльвира Баламетовнадиз, алукьнавай 8- мартдин сувар ва кӀвалахдин рекье къазанмишнавай агалкьунар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Хкянавай пешедиз вафалувал ийизвай квехъ чандин мягькем сагъвал, кӀвалахда агалкьунар ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай, гьуьрметлу Эльвира Баламетовна!
+ПЕНЗА шегьерда, «РикӀел хкунин кубок» лишандик кваз каратэдай кьиле фейи вирироссиядин акъажунра Дагъустандин спортсменри гьар дережадин I5 медаль къазанмишна. I0 ва II йисар хьанвай жегьилрин арада Ильяс Гьажиева (42 кг) вичин заланвилин категорияда, гьакӀни командадин зачетда Жабраил Гичибековахъни Руслан Далгатовахъ галаз къизилдин медалар къазанмишна. ГьакӀни кьилин наградаяр чи командадин кьватидиз чпин заланвилин категорияда Гьажилав Магьамедова (55 кг) ва Алхас Алхасова (68 кг) гъана. Къизилдин медалрилай гъейри, командади кьуд гимишдин ва ирид буьруьнждин медалар къазанмишна. Республикадин хкянавай командадик кваз, акъажунра 35 спортсменди иштиракна.
+ЦӀверекӀар акъатзавай чехирар гьазурзавай ва маса гузвай Дербентдин заводдиз I5 йисан лицензия ганва. РД- дин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министерстводин пресскъуллугъди хабар гузвайвал, Россияда и лицензия сифте яз къачунвайди Дербентдин завод я. РикӀел хкин, виликдай и лицензия вад йисан вахтуналди гузвайди тир. 2020- йисуз «Этиловый спирт гьасилунал, адан оборотдал ва алкоголдин продукция ишлемишунин кьадар агъузарунал гьукуматдин гуьзчивал тухунин гьакъиндай» законда хтур дегишвилери лицензиядин вахт артухардай мумкинвал гана.
+ТАМ. Самурдин там. Яраб и гафарин,гафунин къене гьикьван гуьрчегвал, назлувал, такабурлувал, сейливал аватӀа?! Таму ��нсандин гуьгьуьлар ачухарда, кефи къумбар ийида иллаки гатфарин вахтунда, къушарин нагъмайрик кьетӀен серес жеда. Каспи гьуьлелай къарагъай уьцӀуь шагьварди, тамун атиррик акахьайла, ажайиб гьава арадал къвезва, и гьавадикай инсан тух жедач, гьавиляй тушни чи тамуз «женнетдин пӀипӀ» лугьузвайди, гьахълу гафар я… Тамуз вири физва, адал виридан рикӀ ала, гьарда вичин жуьре хийир къачузва: сада кьурай цӀам-кӀарас тухузва, гатфарин вахтунда мартдин эхиррай башламишна, та атана апрель акъатдалди чӀехи-гъвечӀи вири цирийрин гуьгъуьна жеда. Зул атайла, кӀерецринни къарникъузрин, чӀуру кицикринни мерейрин гуьгъуьна гьатда, са гафуналди, тамай садрани инсан кими жедач. Эхь, девлет я- вири тамай гъизва. А тамув чун гьикӀ эгечӀзава, гьуьрметлубур? Гзаф мергьяматсузвилелди, ИНСАФСУЗВИЛЕЛДИ…ЧИДАЧ, белки, чи чкадин халкьдиз и гуьзелвилер, мензераяр аквазвачтӀани, тахьайтӀа хьайиди хьуй лугьуз вердиш хьанватӀани, аламат я ихьтин алакъа хьун. Тамун къерехар ва тамун дегьнеярни кваз зирзибилдин хъуртарив ацӀурнава ва ацӀурун давамарзава. Зирзибилдик квачир са затӀни авач: путулкаяр, баклашкаяр, гуьзгуьяр, кӀвалерикай хкуднавай пенжердин рамкаяр, хайи шифердин кьатӀарни, гьаятда куз жедай затӀарни тамуз гадарзава… -Гьуьрметлу хуьруьнбур, жегьилар ва мугьманар! Ша, чна чи ерияр, сергьятар, уьруьшар михьиз хуьн- вири чалай аслу я, аквадай хъсан гел таз алахъин… Гаф атай чкадал лугьун лазим я: Билбилхуьруьнни Хтун-Къазмайрин арада, тамун къерехда къарасу зирзибилдикай михьна, къванерикайни цементдикай вижевай булах туькӀуьрна, винел яд хъвадай курушкани, патав ял ядай куьсруьни эцигнава- и кӀвалах, къурушви,рагьметлу Дуьгуьшев Нариманан хва Мирзебега, вичин бубадин руьгьдин гьуьрметдай туькӀуьрнава. Вирида «Дыхан булах» лугьузва. (Къурушвийри жувалай чӀехидаз гьуьрмет яз «дых» лугьуда, итимриз). Булахдин кьилелайни кхьенва: «Ассаламу алейкум»-им икрам я булахдиз, хъсан адетар хуьн я. Агъадихъ физвайдани, винидихъай хквезвайдани машинар акъвазарна, къайи, михьи гьамга хьтин яд хъвазва, куьсруьдал ацукьна лезет къачузва. Чухсагъул, ихьтин рухвайриз, баркалла… ЦӀаяр кьуникди гьихьтин бедбахтвилерал гъизватӀа, виридаз малум я. Садани рикӀелай алудна кӀандач: цӀун цӀверекӀдикай ялав жезвайди. Гатфар мукьвал жезва, шаз авахьай пешер чиле мес экӀягъай хьиз ава. Чебни кьурана. Са бязибуру пӀапӀрусдиз цӀай яна, кьал кадарзава, а патал фена кьатӀни, гьар са касди вичин гьерекатрал, вичи вуч ийизватӀа гуьзчивал тухун лазим я. Фикирдиз гъана кӀанда, кьурай пешери барутди хьиз цӀай кьадайди… ЧӀехибурухъ галаз аяларни цирияр кӀватӀиз тамуз физва. ЧӀехибуру аялриз тагькимарна кӀанда: тарарал хер-кьацӀ тавун,
+цӀаяр хъувун тавун, ам хкадарун, ацукьай чка къайдадиз хкун- и месэлаяр гьам чӀехибуру, гьам гъвечӀибуру аннамишна кӀанда… Самурдин там 7682 гектардин майданра экӀя хьанва. Гьа и сергьятра 8 хуьр ферикъат хьанва. Ингье а хуьрер: Нуьгди, Къумух, Азадогъли, Самур, Тагьирхуьруьн -Къазмаяр, Хтун-Къазмаяр, Билбилхуьр ва Приморский. И хуьрера яшамиш жезвай агьалийрихъ тамун сергьятра векьин уьруьшар ава. ТӀалабзава, кӀватӀзавай пешер-кьалариз цӀай ягъ тавун, абур са къерехда кӀватӀин, чарасуз мукъаятвал хвена кӀанда гьар са касди. Атмосферадиз физвай гумадик инсандин бедендиз гзаф зиянлу шейэр ква, ада экология чӀурзавайди фикирдиз гъун четин туш. Бес а тамуз гьикьван зиян жезва? Ша, чна и надир там ва адан назни атир пайзавай тӀебиат, вилин нине хьиз хуьн! Гзаф инсанар, сиягьатчияр къвезва чи тамуз, чи там акурла, абурун вилик чи кьилер агъуз тежен, абур гьамиша вине жен. Самурдин тамун «Фергьятхуьруьн» участокда авай платандин тарциз килигиз гзаф инсанар ва туристар къвезва, а тарцин шикилар ягъиз хъфизва. Алимрин лугьунриз килигна, тахминан а тарцин 760-800 йис я. Алай йисан апрелдин вацра Москвадай алимар къведайвал я, тарцин яшар дуьм-дуьз чирун патал. Чкадин халкьдиз а чка пак зиярат тирдини чизва, адаз «ПӀирен тар» лугьузва, инсанар, датӀана анал къвезва… Чи лесопаркда зегьмет чӀугвазвай мешебегийрин кьадар тӀимил ятӀани, абурун зегьмет екеди я. Абуру кьуд касди зегьмет чӀугвазва Акимов Алима, Хидиров Нурмегьамеда, Ферзалиев Гьасана ва Эмиргьамзаев КЪИХЛЕРА-ИБУР халис там патал чпин чан эцигзавай, рикӀ кузвай пешекарар я. Чухсагъул абуруз. И ксар мукьвал-мукьвал школайризни физва, аялрихъ галаз там хуьн патал суьгьбетар тухузва. Чна чи игьтиятвални квадарзавач: волонтеррикай по
+Ша, зи дустар, Няметар хуьн, Къацувални Девлетар хуьн, Чун гьар сад жен иес хьиз. Чаз жен къадир, Чи къуллугъда Акъвазнавай, Мердвилелди Назни атир багъишиз… Генг я зи чил, Агъа пад гьуьл, Вини падни Дагъни дере, Хкаж хьанвай сересдиз. Туш чун кесиб, И тамни я «Женнетдин пӀипӀ», Лезги руша Хранавай Гамуналлай нехиш хьиз…
+Ю. МЕВЛУЬДИНОВ, «Самурдин лесопаркдин» директор,тӀебиат хуьнин рекьяй РДДИН лайихлу работник.
+жарный дружинаяр гьазурнава. Ихьтин дружинаяр Азадогълида, Самурда ва Тагьирхуьруьн-Къазмайрални кардик ква. Чаз са пожарный (патрульный) машинни ава, яд къачудай помпа, бес кьадар лапаткаяр, ведрояр, далудал вегьена (ранцевый ) цӀай хкадардай I5 огнетушителни къачунва. Гьар йисуз тамун къене патарай цӀай и патай а патаз тефин патал зулар чӀугваз фидай рекьер туькӀуьрнава. Ша, гьуьрметлу юлдашар, чна чи и надир там хуьн, ам чи виридан пак тир буржи я. Заз и суьгьбет тӀебиатдал ва тамарал ашукь, адакай гзаф шиирар кхьенвай Аллагьяр Абдулгьалимован шиирдалди куьтягьиз кӀанзава:
+ИСРАЪ – МУХIАММАД пайгъамбарди (салат гурай адаз Аллагьди ва салам) Мекка шегьерда авай АЛЬ-ХIАРАМ мискӀиндай АЛЬ-КЪУДСАДА (Иерусалим) авай мискӀиндиз сафар авун я. Миърадж – исраъдилай гуьгъуьниз чи Пайгъамбарди (салат гурай адаз Аллагьди ва салам) Джабраил малаикдихъ (Аллагь рази хьурай вичелай) галаз Аллагь ТАГIАЛАДИН эмирдалди Буракь шивдал алаз 7 цаварал ва гьадалайни виниз, яни садазни малум тушир чкадиз: я малаикриз, я джинриз ва я инсанриз, хкаж хьун я. Ибн САГIДА и вакъиа гьиджра ийидалди 18 вацран вилик хьайиди тестикьарзава. Исраъ ВАЛЬ-МИЪРАДЖ Пайгъамбарди (С.Г.А.А.В.С.) вичин михьи беденни руьгь гваз авунва. Гьавиляй, им лап еке тир тажуб жедай аламатрикай сад яз гьисабзава Вичин виридалайни кӀани тир лукӀ патал авур. Пак тир Къуранда лагьанва: «Шукур хьурай Адаз, Ни йифиз Вичин виридалайни кӀани тир лукӀ Меккада авай АЛЬХIАРАМДАЙ акъудна Иерусалимда авай АЛЬ-АКЪСА мискӀиндиз тухвай, патав гзаф мублагь ва гуьрчег майваяр ва вацӀар гвай, Аллагьди Вичин къуват ва къудрат къалурун патал. Гьакъикъатда, Адаз вири крар малум я, хъсан ван къвезва ва хъсан аквазва» (Сура «Исраъ, 1»). Меккадай Иерусалимдиз куьч хьун ва цаварал хкаж хьун Аллагь ТАГIАЛАДИ чи Пайгъамбардиз (С.Г.А.А.В.С.) ракъурнавай караматрикай сад я. И кар Пайгъамбардин (С.Г.А.А.В.С.) кьилел, ада мекканвийриз Исламдин дуьз рекьел эвер гуз башламишай вахтунилай инихъ тайин цӀуд йис тамам хьайила, атана. Дугъриданни, адан теклифдиз жаваб яз адаз анжах хъуьруьнар, акси гафар ва амалар тир ван жезвайди ва аквазвайди. Гьикьван четин тиртӀани, ам архайин тушир ва вичин кӀвалах давамарзавай. Аль-Исраъ ВАЛЬ-МИЪРАДЖДИН йифиз, чи Пайгъамбарди (С.Г.А.А.В.С.) Каабада авай «гьиджру Исмаил» тӀвар алай чкадал Хамзатанни Жахфаран арада ксанвай. Са бязи риваятри тестикьарзавайвал, Пайгъамбардин (С.Г.А.А.В.С.) патав пуд чӀехи тир малаикар: Джабраил, Микаил ва Исрафил (Аллагь чпелай рази хьурай) пайда хьана. Абуру патарив ксанвайбуруз хабар тежедайвал, Пайгъамбар (С.Г.А.А.В.С.) къачуна. Джабраил малаик (А.Р.ХЬ.В.) Пайгъамбарни (С.Г.А.А.В.С.) галаз ЗАМ-ЗАМ булахдин чешмедал атана. Инал Джабраил малаикди (А.Р.ХЬ.В.) Пайгъамбардин (С.Г.А.А.В.С.) хуру ачухна са кӀусни тӀарвални иви галачиз, адан рикӀ къеняй акъудна, пуд сеферда ЗАМ-ЗАМДИН цяй чуьхвена, ахпа ам ахлакьдивни имандив ацӀурна, пайгъамбарвилин муьгьуьр (печать) эцигна. Гуьгъуьнлай рикӀ вичин чкадал эхцигна, хурни кӀев хъувуна ва ада виликдай хьиз кӀвалахиз башламиш хъувуна. Ахпа адан патав «Буракь» тӀвар алай гьайван гъана. Муслима Анас ибн Маликалай ихьтин гьадис агакьарзава: «Зи патав Буракь шив гъана». Ам лагьайтӀа, яргъи ва лацу гьайван тир, ламралай кьакьан, къатирдилай аскӀан. Ам вилериз аквазвай кьван чкайрив гьасятда агакьзавай, яни гзаф зарбдиз фидай гьайван тир. Зун шивдал алаз рекье гьатна. БАЙТ-УЛЬ-МУКЪАДДАСДИХЪ агакьдалди, чун Мединада акъваз хьана, кьве кьил капӀни авуна. ГьакӀни чун Мадян лугьудай чкада, Муса пайгъамбардин (Аллагь рази хьурай вичелай) тарцин патав акъвазна ва гьанални кьве кьил капӀ авуна ва рехъ давамарна. «ТӀуру Сайна» лугьудай дагъдив мукьва хьана. И чкадилай Муса пайгъамбар (А.Р.ХЬ.В.) Аллагь ТАГIАЛАДИХЪ галаз са перде амаз рахайди тир. Инални за кьве ракаат капӀ авуна ва чун Марьяман хва Иса пайгъамбар (А.Р.ХЬ.В.) дидедиз хайи чкадал агакьна, за гьанални кьве кьил капӀ авуна. Гьар акъваз хьайи чкадал Джабраил малаикди (А.Р.ХЬ.В.) чи Пайгъамбардивай (С.Г.А.А.В.С.) хабар кьазвай: «Бес ваз чизвачни, я РАСУЛАЛЛАГЬ, вуна гьинал капӀ ийизватӀа?» Пайгъамбардин (С.Г.А.А.В.С.) ваъ лагьай жавабдиз, Джабраил малаикди (А.Р.ХЬ.В.) адаз гьасятда баянар гузвай. Иерусалимда авай АЛЬ-АКЪСА МИСIИНДИХЪ агакьайла, Пайгъамбарди (С.Г.А.А.В.С.) вичин Буракь шив, вири пайгъамбарри чпин гьайванар кутӀунзавай чкадал гъана, уьнуьгдал кутӀунна. МискӀиндиз гьахьна ва имамвиле акъвазна вири пайгъамбаррихъ галаз санал кьве кьил капӀ авуна. МискӀиндай экъечӀайла, адан патав кьве къаб гъиле аваз Джабраил малаик (А.Р.ХЬ.В.) атана ва абурукай сад хкягъун эмирна. Абурукай сада чехир, муькуьда нек авай. Чи Пайгъамбарди (С.Г.А.А.В.С.) лагьайтӀа, гьелбетда, нек авай къаб хкяна. Джабраил малаикди (А.Р.ХЬ.В.) адаз лагьана: «Гьакъикъатда, вуна михьивал хкяна». Рамиз гьажи АТАХАНОВ. (КьатӀ къведай нумрада.)
+ГЬУЬРМЕТЛУ дишегьлияр! За квез Виридуьньядин дишегьлийрин югъ- чи халкьдин рикӀ алай сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава! Гатфар алукьунихъ галаз санал къаршиламишзавай и сувари дишегьлийриз авай гьуьрмет мадни артухарзава, адаз артухан чимивал, гуьзелвал гузва, ам ишигълу ийизва. Вири девирра дишегьлияр кӀвалин къул, чимивални экуьвал хуьзвайбур яз, гьакъисагъ зегьметчияр, камаллувилинни сабурлувилин, гуьзелвилинни фагьумлувилин ва руьгьдин чӀехивилинни михьивилин чешмеяр яз машгьур хьана. Куьне гьа ихьтин гуьзел лишанралди вири халкьдин патай лайихлу гьуьрмет къазанмишна. Куьне чун неинки экономикадин, яшайишдин ва культурадин рекьяй вилик финик, гьакӀ чун руьгьдин рекьяйни мягькем хьуник, чилел ислягьвал хуьник акьалтӀай чӀехи пай кутазва. Квехъ мягькем сагъвал, хизанрин хушбахтвал ва дуланажагъдин генгвал хьун чи мурад я. Къуй чи Ватандин кьилел гьамишалугъ экуь ва михьи цав хьурай. Квез 8- Мартдин сувар мубаракрай, Гьуьрметлу дишегьлияр!
+ГЬАЛАМАТДИН ксар я и итимар. Дегь заманайрилай инихъ, дишегьлиди цӀай ( къул) хуьз ва итимри чуьлда вагьши гьайванрал гъуьрч ийизвайдилай инихъ дишегьлидилай аялар хунилай ва абур еке авунилай маса кар, кӀвалах алакьдач лагьана инанмиш тир. КӀвале михьивал, къайда хуьн ва аялриз килигун им дишегьлидин кьилин везифа хьиз авай абуруз. Гьелбетда, дишегьлидин кьилин везифа - аялар хун ва абур кӀвачел акьалдарун – къенин юкъузни дегиш хьанвач. Анжах алай девирда дишегьлидин зегьметдин пай уьмуьрдин вири рекьера екеди хьанва, тек са и крара ваъ. Иллаки чи илим еке камаралди вилик физвай вахтунда. Дишегьлийрин арада гзаф викӀегь, жуьрэтлувал авай, къаст кьилиз акъудиз алакьдай, изобретательный, алакьунар авай ксар кими туш. Дуьз лагьайтӀа, им гьамиша гьакӀ тир. Куьгьне ��ахтарани кваз дишегьлияр – духтурар, гьатта пачагьарни чаз тарихдай аквазва. Абуру, модада авай шляпаярни перемар цвазвайди (арадал гъизвайди) хьиз, вири инсаниятдиз герек къвезвай цӀийи шейэрни туькӀуьрзавай. Завай лугьуз жедач, эгер Александриядай тир Гепатияди астролябия туькӀуьрначиртӀа, машгьур Колумбавайни Магелланавай цӀийи чилер, материкар ачухиз, океанрин цера гимияр гьализ жедайни?. И приборди цава авай гъетерал амал авуна гьуьлера луьтквейриз рехъ жагъуриз куьмек гузва. Тек са и изобретение ваъ. Мадни ава. Гьуьрметлу газет кӀелзавайбур, квевай уьмуьр консервияр галачиз фикир ийиз жедани? Банкайра авай нек, къацу нахутӀар ва гзаф маса недай ва хъвадай затӀар галачиз чавай уьмуьр фикирни ийиз жедач. Бес недай продуктар консервдин банкада тваз сифтени – сифте чаз ни чирна? Гьелбетда, урус дишегьлиди, 1873 – йисуз. Вичин тӀварни Надежда Кожина я. Чаз виридаз кӀвалера микроволновкаярни пекер чуьхуьдай машинар АВА.ГЬАБУРНИ дишегьлиди арадал гъанва. Генани нек хуьдай пакетар галкӀурдай машин, аруш хьанвай чӀарар дуьзардай ва маса техникадин гьаламатар рикӀел атайди дишегьли я. Гьелбетда итимри лугьун мумкин я: и винидихъ тӀварар кьур алатар тек са дишегьлидиз герек къвезва. Чаз, итимриз, интересный туш, папан чӀарар дуьзбур яни, алчуд хьайибур яни… Хъсан я, къуй куьн гьахъ хьурай. Бес итимри автомобилар авачиз чпин уьмуьр гьич гьисабзавач. Къенин юкъуз гьатта гъвечӀи аялривни гвай телефонар гьинай атанва? Хедди Ламмар хьаначиртӀа, жибинда твадай телефон, белки, яргъалди садан рикӀелни къведачир. Цинтия Вестоверади машинрин «дворникар» ва «глушителар» арадал гъана. Заз чиз, ибур итимриз герек приборарни алатар я. И бажарагълу дишегьлидилай гьатта живерикай рекьер михьдай машинни туькӀуьриз алакьна. Графиня Ада Лавлейсади гьеле 19 – виш йисан юкьвара гьисабдай машинриз арифметикадин программа туькӀуьрна. КӀелуникай, чирвилер къачуникай магьрум авунатӀани, акьуллу, бажарагъ авай дишегьлияр вири девирра хьана. Чаз тарихдин ктабрай малум тирвал, алакьунар авай гуьрчег дишегьлияр цӀун ялавда терг авур вахтарни хьана, вучиз лагьайтӀа инсанрин, иллаки дишегьлийрин арадай абур хкатна аквазвай. КафтӀар я лугьуз, рикӀивай абурал инквизицияди гъуьрч ийизвай, абур рекьизвай, тергзавай. Мектебда чаз машгьур математик Софья Ковалевскаядикай, физик Мария Складовская Кюридикай – пара акьуллу, камаллу алимрикай малимри ихтилатар авуна. Гьабурувайни илимда камар регьятдиз къачуз хьанач. Итимрин гъиле авай академийри абуруз тарсар гудай ихтияр гузвачир. Гьатта литературадани дишегьлидиз чка авачир. Гьавиляй дишегьлийри кхьенвай илимдин макъалаяр (зегьметар- труды) ва романар тӀварцӀин чкадал инициалар алаз ва я итимрин тӀварар алаз чапзавай. Гьелбетда, гьар са бажарагъ авай, гьам дишегьлидиз, гьам итимдиз вичи хкянавай пешедай зегьмет чӀугвадай мумкинвилер гана кӀанда. Эгер пичинин кӀане ацукьна, кӀвалин къайда ва аялар хуьз кӀанзаватӀа, башуьсте. Гьукуматдиз регьбервал гуз, къуллугъда агалкьунар къачуз кӀанзаватӀа, башуьсте. Дуьньяда гьахьтин дишегьлиярни гзаф хьанва: Пакистанда Беназир Бхутто, Индияда - Индира Ганди, Россияда - Екатерина, Англияда- Маргарет Тетчер… Автомобилар ахтармишиз кӀанзавай дишегьлийри Берта Бенцан рехъ хкягърай. Ахьтин викӀегь дишегьлийриз итимрин патай са манийвални авач. И машгьур, викӀегь дишегьлийрин тӀварар кьун- квез виридаз чна, итимри еке къимет гузва лагьай чӀал я. Квез алукьзавай дишегьлийрин чӀехи Сувар мубаракрай, чандин сагъвал, кӀвале гьуьрмет-къимет, садвал- шадвал хьурай. Дуьнья ислягь хьурай, чи СВО- да авай жегьилар сагъ-саламатдиз чпин хизанрин патав хтурай! Н. А. НАБИЕВ, ЦӀийихуьр.
+ГЬУЬРМЕТЛУДИ хьиз, малимдин кӀвалах четинди, гьа са вахтунда жавабдардини я. Сифтегьан классрин малимдин кӀвалах мадни четинди я. Сифте яз школадиз къвезвай аялдиз гьарфар, рекъемар кхьиз, кӀелиз чирзавайди сифтегьан классрин малим я. Гьавиляй школаяр акьалтӀарунин мярекатрал выпускникри чпиз эвелдай тарсар гайи малимрин тӀварар еке гьуьрметдивди кьазва, абуруз цуьквер, пишкешар гузва . Магьарамдхуьруьн райондин М.Гьажиеван тӀварунихъ галай юкьван школадин сифтегьан классрин малим Лейла Физулиевнадикай газетдиз макъала кхьин завай 3 «Г» классда кӀелзавай аялрин диде-бубайри тӀалабна. Лейла Физулиевна вичин пешедал, аялрал рикӀ алай, вирида гьуьрметзавай малим я. Лейла Физулиевнади хайи хуьруьн юкьван школа куьтягьна, Гь.Б.Къазиагьмедован тӀварунихъ галай Дербент шегьердин педагогический колледж хъсан къиметар аваз акьалтӀарна. Зегьметдин рехъ хайи хуьруьн школада сифтегьан классрин малимвиле кӀвалахунилай башламишна. Алай вахтунда ам руководитель тир классда 21 аялди кӀелзава. Абуруз кӀел - кхьин чирунин карда малимди намуслудаказ зегьмет чӀугвазва. Аялри фасагьатдаказ ктабар кӀелзава, гафар, рекъемар кхьизва. -Лейла Физулиевна неинки чи школада, санлай районда сифтегьан классрин лап хъсан малимрикай сад я,- лугьузва школадин директордин заместитель Марият малимди.
+НЕСИЛ давамарзавай кас, кӀвалин къулан чим хуьзвай касруш, вах, диде, баде, кайвани. Гьикьван шаирри, композиторри абурукай кхьена, кхьизва, кхьинни хъийида. Килиг садра, чи лезги чӀала дишегьлидин экуь къамат къалурзавай, адан тӀвар гьуьрметдивди кьазвай гьикьван гафар аватӀа; ханум, бике, тават, дилбер, алагуьзли, гуьзел, суна. А гафари дишегьлидик руьгьдин лувар кутазва, гуьгьуьлдин вар ачухзава, адаз авай мегьрибанвал, кӀанивал къалурзава. Дидедин бурж са баладивайни вахкуз жедач, идалай кьулухъни женни ийидач .Балаяр паталди йифен ахвар, йикъан кьарай авачирди диде я. Гьавиляй буба кьейиди-садра йитим, диде кьейиди иридра етим жезва,- лугьузва халкьдин мисалда. Дишегьлийрин муьгьуьбба��ди океанрин туьнт лепеяр секинарзава, идалай виликди дишегьлидин шалуни кикӀизвай кьве итим секинар хъийизвайди тир. Сабурдин цӀарцӀел хкизвайди тир. Гила авай жегьилриз и крарикай хабар авайди туш. Дидеди чаз вичин чӀал багъишзава, хуьн паталди, лайлай багъишзава бицӀекар секин хьун паталди. Инсаният гьуьлел алай гими ятӀа, дишегьли кьусу я, гьа гими инсаният гележегдихъ тухузвай . Алай вахтунда инсаниятдин зериф и паюниз итимрихъ кьван барабар ихтиярар ава. Абуру гьукуматдин идарайра чӀехи къуллугъар кьиле тухузва. Вири халкьарихъ хьиз чи лезги халкьдихъни чпин садрани хкахь тийидай чими нурлу гъетер-дишегьлияр ава . ЖАННА. -Аялрин чирвилерин дережа, кьатӀунар ва зигьин хкажун патал ада тарсара кӀвенкӀвечи къайдайрикай, таблицайрикай ва аквадай агитациядин маса такьатрикай менфят къачузва. Гьавиляй Лейла малимдиз агалкьунарни жезва. Школадин руководство ва аялрин диде - бубаяр адан кӀвалахдилай гзаф рази я. Тарс гузвай аялрал ам лап рикӀивай алахъзава, абур ада, кӀелунал ашукьарзава. Лейла Физулиевнадин намуслу зегьмет райондин образованиедин управлениеди ва школадин дирекцияди са шумудра Гьуьрметдин грамотаяр ва пишкешар гуналди къейднава. Лейла малим сад лагьай категориядин малимни я. Лейла Физулиевнади гьисабзавайвал, вичи тарсар гузвай аялрикай, абурун гележегдикай фикирзавай гьар са малимди вичин чирвилер гьамиша артухарун лазим я. И кар Лейла малимди вичин чешнедал субутзава: ам датӀана чирвилер хкажунин курсариз Республикадиз физва. Гьа са вахтунда школадин общественный уьмуьрдани активвилелди иштиракзава. Лейла малим хъсан пешекар хьиз ферли кӀвалин свас, уьмуьрдин юлдаш, лап хъсан дидени я. Ада вичин юлдашдихъ галаз кьве велед тербияламишзава. Гьуьрметлу Лейла Физулиевна, яргъал йисара акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гузвай квез баркалла! Заз квез рикӀин сидкьидай алукьзавай 8Мартдин сувар мубарак ийиз кӀанзава. Квез кӀвалахдин рекье мадни еке агалкьунар хьурай. Къуй балайри вири уьмуьрда квез рикӀин чими гьиссер, хушбахтвал багъишрай.
+УЬМУЬРДА вуч шеъ я бахт, суал тагай ва жавабдихъ къекъуьн тавур кас бажагьат ава жеди. Садбуру чандин сагъвал, муькуьбуру девлетар, пуд лагьайбуру хизан яз гьисабзава. Къенин зи ихтилат, хизан еке девлет ва бахт яз гьисабзавай, вичин намуслу зегьметдалди адан хушбахтлувилихъ ялай, къени хесетрин, гзаф савадлу инсан тир Мурадов Зейнедин Бабаевичакай фида. Зейнедин Бабаевич 1942 – йисуз Ахцегь райондин Ялцугърин хуьре хпехъандин хизанда дидедиз хьанай. Хайи хуьре юкьван школа акьалтӀарна. Аял чӀавалай гьайванрал рикӀ алай адан рикӀе маларин духтур жедай мурад авай. 1964 – йисуз ада Махачкъаладин ветеринарный училище ва 1974 – йисуз Москвада И.К.Скрябинан тӀварунихъ галай ветеринарный академия акьалтӀарна. Зегьметдин рехъ хуьруьн савхозда рабочийвилелай башламишнай. Гуьгъуьнлай дип��ом вахчур ам вичин пешекарвиляй кӀвалахал хьана. КӀелнавай рекьяй кӀвалахиз башламишай Зейнедин Бабаевича сифте йикъалай вич хъсан жавабдар пешекар тирди къалурна ва вичел тапшурмишай гьар са кар намуслудаказ тамамарна. Хъсан пешекар хьуниз килигна ам Девичидин аграрный объединениедин ветеринарвиле ва гуьгъуьнлай кьилин духтурвиле тайинарна. Гуьгъуьнин йисара Дербентдин ветлечебницада кӀвалахна. Хизанар куьч хьанвай Советск хуьруьз хтай ада цӀуругуд йисуз Советск хуьруьн «Фрунзенский» савхозда малдарвилин арендадин коллективдин руководителвиле зегьмет чӀугуна. Яргъал йисара чӀугур гьакъисагъ зегьмет руководстводи шумудни са Гьуьрметдин грамотайралди ва «Зегьметдин ветеран» тӀварцӀелди лишанлу авунва. 2001 – йисуз Зейнедин Бабаевич лайихлу пенсиядиз экъечӀнавайтӀани, вад йисуз «Мадина» ООО – да агьалийриз пенсияр гузвай инспектор яз кӀвалах хъувуна. Пенсияда аватӀани ам хуьруьн общественный уьмуьрдивай са юкъузни къерех хьанач. Ам хуьруьн агъсакъалрин советдин председателдин заместителни я. Зейнедин Бабаевича гьи коллективда кӀвалахнатӀани вичин везифаяр гаф текъведайвал тамамарна. Вичин намуслу зегьметдалди, инсанвилин къилихралди еке гьуьрмет къазанмишна. Шумудни са сеферда ВИРИРОССИЯДИН переписда иштиракнава. 2006 – йисуз адан зегьмет «Вирироссиядин хуьруьн майишатдин переписда активныйдаказ иштирак авунай» госстатистикадин ФС - дин Гьуьрметдин грамотадалди ва хурудал алкӀурдай знакдалди лишанлу авунва. Зегьметдин фронтда хьиз Зейнедин Бабаевича вичин уьмуьрдин рехъни тарифлудаказ кьиле тухвана. 1969 – йисуз ада Советск хуьре къуллугъчидин хизанда чӀехи хьанвай Тевризахъ галаз сир сад авуна. Тевриз Магьамедовнадини хуьруьн совхозда, аялрин бахчада тербиячи, завхоз яз зегьмет чӀугуна, алай вахтунда лайихлу пенсияда ава. Абуру къуьн – къуьне туна, кӀвалахдихъ галаз сад хьиз хизан тӀвар алай фронтни акӀадарнач. Гъил – гъиле аваз тербияллу кьве велед чӀехи авуна. ЧӀехи хва Фейруза Вологдадин автодорожный институт ва Насира Череповецдин юридический университет акьалтӀарнава. Ватандин вилик пак буржи тамамарнавай кьегьал рухвайрихъ чпин хизанар, кеспияр ава. Абуру чӀехи дидедизни бубадиз кьуд хтулни са птул багъишнава. Патара авай балайриз, хтулриз мумкинвал хьанамазди абурал кьил чӀугваз хайи муказ хквезва. Зейнедин бубани Тевриз диде санал яшамиш жез 54 йис хьанва. Им гьелбетда сивяй лугьуз регьят я. Алай, некягьрилай чара хьунар кьве сеферда артух тир секинсуз вахтунда и хизан жегьилриз чешне я лагьайтӀа ягъалмиш жедач. Ихьтин гьуьрметлу хизан кутунвай ва кьиле тухузвай Зейнедин бубадихъни Тевриз дидедихъ идалай кьулухъни чандин мягькем сагъвал ва яргъал хушбахтлу уьмуьрар хьун чи мурад я. А.АЙДЕМИРОВА.
+2024- ЙИСУЗ кӀвалах тийизвай агьалийрин страховой пенсиядин кьадар 7,5 процентдин хкажда ва ам юкьван гьисабдал��и 23,2 агъзур манатдиз барабар жеда. Санлай къачурла, пенсия патал 600 миллиард манат пул чара ийида. Россияда яшайишдиз талукь месэлаяр эвелимжи чкадал эцигнавайбур я. Къейдзавайвал, 2023йисуз Гьукуматди яшайишдин сиясатдиз- 6,49, 2024- йисуз- 7,73, 2025- йисуз- 7,69, 2026- йисуз- 7,86 триллион манат чара авун фикирдиз къачунва. Пенсийрихъ галаз сад хьиз, агьвалдин гьал агъуз тир, кӀвачерал залан дишегьлийриз, 17 йисал къведалди яшда авай аялар галай диде-бубайриз сад тир пособие гунин серенжемни давамарзава. Мукьвал тир пуд йисан къене и серенжемриз 4,4 триллион манат пул чара авун пландик кутунва, ихьтин куьмек уьлкведа 10 миллион хизандив агакьда. Гьа са вахтунда «дидевилин капитал» гун патал бюджетдай 1,6 триллион манат ачухда. Виликамаз гьисаб кьунвай рекъемралди, мукьвал тир пуд йисан къене и куьмекдикай 4 миллиондилай виниз хизанри менфят къачуда. Идалайни алава яз, аялар галай хизанрин кӀвалин шартӀар хъсанарунин серенжемар патал- 482 миллиард манат ва «Яшайишдин икьрар» программа кьилиз акъудуниз 100 миллиард манатдилай виниз пулдин такьатар чара ийидайвал я.
+1- ДЕКАБРДИЛАЙ дидевилин капитал мад хгузвач лугьузвай ва тади гьалда сертификатрин счетрал алай пулар алудуниз эвер гузвай хабар гьакъикъатдихъ галаз кьазвайди туш. «Дагъустан» РИА-ДИ къейдзавайвал, и къалп хабар чукӀурзавайбуру агьалийриз гьакъидихъ пул элягъунин серенжемар кьилиз акъудун теклифзава. И кардихъ галаз алакъалу яз, ЦУР-ДИ Дагъустандин яшайишдин фондунивай и хабардиз баян гун тӀалабна. Идаради къейд авурвал, им къалп малумат я ва дидевилин капитал ишлемишунин вахтунал сергьят алайди туш. Сертификатдин сагьибдивай ам вичиз кӀан хьайила ва кӀандай къайдада ишлемишиз жеда. Алай вахтунда и серенжем, яни дидевилин капитал гун, 2026йисалди давамарнава.
+ГЬАКЪИКЪАТДИХЪ ГАЛАЗ КЬАЗВАЙДИ ТУШ ДИДЕВИЛИН КАПИТАЛ
+2024- ЙИСУЗ хизанда хьайи сад лагьай аялдай гузвай дидевилин капиталдин такьатрин кьадар саки 631 агъзур манатдиз ва и серенжемдин сергьятра аваз кьвед лагьай аялдай гузвай капиталдин такьатрин кьадар 834 агъзур манатдиз барабар жеда. Дидевилин капиталдин кьадар 2023- йисан нетижайри къалурдай гьакъикъи инфляциядив къведай кьван хкажда. Алай вахтунда бюджетда адан кьадар 7,5 процентдин артухарун пландик кутунва. Алукьдай 2024- йисуз и куьмек са миллиондилай гзаф хизанрив агакьда. РикӀел хкин, дидевилин капитал уьлкведа 2007- йисалай кардик кутуна. Сифтедай гьукуматди и такьатар анжах кьвед лагьай аял хьайи хизанриз гузвай. 2020йисалай и серенжем сад лагьай аял хьайи хизанризни гун талукьарна. 2023- йисуз сад лагьай аялдин капитал- 587 агъзур манатдикай ва кьвед лагьай аялдинди 775 агъзур манатдикай ибарат я.
+МФЦ-ДИН идарада водителвилин шагьадатнама къачудай мумкинвални ава. Сифте нубатда медсправка туькӀуьрун ва госпошлина гун герек я. МФЦ-ДИЗ фена, арза кхьена, шикил яна, пешекардив герек документар вуга��а кӀанда. Гьазур хьайила, МФЦ-ДАЙ вахчуз жеда. Гьихьтин документар герек я? Паспорт, водителдин куьгьне шагьадатнама (аваз хьайитӀа), медицинадин справка. И къуллугъ кӀвалахдин 15 йикъан къене кьилиз акъудзава.
+МАЛИМ… И пешедиз еке гьуьрмет авуна кӀанзава чна. Малим галачиз са пешени жедач. Аял чӀавалай заз и пеше бегенмиш я, вучиз лагьайтӀа чи хизанда гьамиша малимар гзаф авай. Заз куьн, играми газет кӀелзавайбур, чи малимрин хизандихъ галаз танишариз кӀанзава. Чи хизанда малимвал тек са пеше туш, ам са шумуд несилдиз уьмуьрдин къайда, тегьер, рехъ я. Малимдин такабурлу тӀвар эстафета хьиз, несилдилай несилдал, ирс хьиз физва. Абуруз виридаз гъилинрикӀин михьивал, инсанвал, намуслувал, пешедал рикӀ хьун ва чими рикӀер аялриз бахш авун хас я. Педагогрин чи династиядин, санлай къачурла, стаж 425 йисалай артух я. Династия Ватандин ЧӀехи дяведин иштиракчи Гьажимагьамедов Келбиханалай башламиш жезва. Дяведин вилик квай йисарилай башламишна ада Муьгъверганрин школада математикадин малимвиле ва директорвиле гзаф йисара кӀвалахна. Гуьгъуьнин чи педагогрин ди
+2023- йис Магьарамдхуьруьн райондин юбилейдин йис я
+Россия вичин педагогрин династийралди машгьур я. С. Кравцов – министр просвещения России. настиядин поколение Набиев Абдулмумин Рамазановича давамар хъувуна ( Муьгъвергандал колхоздин председатель хьайи Бедирханан ва Келбиханан езне). Ада Киркарин школада технологиядин, Муьгъвергандал гъвечӀи классрин малим яз зегьмет чӀугуна. Гилан девирда итимар- малимар, иллаки гъвечӀи классра гьич аквадач. Абдулмуминаз, Келбиханаз хьиз, хуьре ва школада еке авторитет авай. Ам Киркарин ва Муьгъверганрин школайрин парторганизацийрин секретарвиле хкягъун ажаиб кар туш. Им инсанри адаз ихтибар ийизва лагьай чӀал я. Адаз аялар гзаф кӀандай, вичизни 10 аял авай. Чи династиядин дамахар зи чӀехи буба Набиев Наби ва адан стха Набиев Рамазан Абдулмуминовичар я. Наби малим течир Магьарамдхуьруьн районда са касни авач. Ам Россиядин Федерациядин лайихлу малим хьиз, РСФСР -дин просвещениедин Отличник ва Учитель – методист тӀвараризни лайихлу хьанва. Просвещениеда гьакъисагъ зегьмет чӀугур 47 йисуз адан алакьунриз, агалкьунриз чи гьукуматди еке къимет гана. Школадин малимри зи чӀехи бубади тухвай тарсарилай къени тарифарда, ам чешне гъида. Гьар хъсан, хийирдин карда зи чӀехи бубади аялрин ва малимрин терефар хвена, куьмек гана. Ам вири уьмуьрда малимвилин пешедиз вафалу хьана. Гьелбетда, и винидихъ къалурай чӀехи бубадин агалкьунрик адан уьмуьрдин юлдаш, чи чӀехи диде, Насият Ибрагимовнадин еке пай ква. Адазни школада еке гьуьрмет авай. Гьакъисагъ зегьметдай ам «Почетный работник общего образования России» знакдиз лайихлу хьана. И мукьвара абуру мехъерар авурдалай инихъ 50 йисан юбилей жезва. Заз абуру сада муькуьдаз рикӀ тӀардай гаф лагьана акунач.
+Пенсияда аватӀани, ам ученикри рикӀелай ракъурзавач: мугьманвилиз къведа, суварар тебрикда. Бубадин стха Набиев Рамазан Абдулмуминович Астрахандин областда тӀвар-ван авай алим я. Ада, гьакӀ еке къуллугъарни авуна. Экономикадай илимдин доктор, профессор. 37 йисалай гзаф ам шегьердин эцигунрин проектрал машгъул я. И рекьяй къазанмишай агалкьунрай Россиядин Президентдин Указдалди Рамазаназ «Россиядин лайихлу эцигунардайди» тӀварни ганва. Адахъ Россиядин Правительстводин ва Астрахандин областдин губернатордин патай гзаф наградаяр ава. Эхиримжи наградадинмедалдин тӀвар «Слава Астрахани» я. Им гьукуматди Рамазан Абдулмуминовичан зегьметдиз, алакьунриз ганвай еке къимет я. Алай вахтунда чи имиди Астрахандин Технический Университетда Экономикадин факультетда декан яз зегьмет чӀугвазва. Гьа са вахтунда ам Градостроительный институтдин директорни я. Ам естествознаниедин Академиядин член- корреспондентни я. ЧӀехи бубадин вахарни тежриба авай, бажарагълу малимар я. Нуржагьан Абдулмуминовнади Каспийск шегьердин 2- школагимназияда урус ва лезги чӀалан тарсар гузва. Эмедиз 38 йисан тежриба ава, адаз аялрихъ галаз гьикӀ рафтарвал ийидатӀа хъсандиз чида. Адаз Дагъустандин образованиедин Отличник тӀварни ганва. Адалай чешне къачуз Махачкъаладин 14- школада адан гъвечӀи вах Фаризади бубайри къалурай рехъ давамарзава. Адазни кьилин категория ава. Адан руш Аминади вичин хала Нуржагьанахъ галаз са школада Каспийскда кӀвалахзава. Заз чиз, эгер са касди вичин аял инсанвал кваз
+2023- йис Магьарамдхуьруьн райондин юбилейдин йис я
+тербияламишнаватӀа, ам бахтлу кас я. Амма а бахт са шумудра артух жеда, эгер веледди диде- бубадин рехъ хкягъна вафалудаказ вичин везифаяр кьилиз акъудзаватӀа. Заз чи чӀехи диде- буба бахтлу инсанар тирди чида. Вучиз лагьайтӀа, абурун уьмуьрдин рехъ, пеше аялри давамарзава: абурун 4 аялни малимар я. Зи хизанди уьмуьр школа галачиз гьич гьисс ийизвач, чпин хкягънавай пешедиз вафалу я. Зи дах, Набиев Максим Набиевич, ва бах Шекер Фикретовна урус ва лезги чӀаланни литературадин малимвиле кӀвалахиз 21 ва 17 йис хьанва. Абуруз кьведазни ЦӀийи хуьруьн школада гьам аялрин, гьам коллективдин, гьам диде- бубайрин арада гьуьрмет ава. Абуру олимпиадайра, конкурсра гъалибвилер къазанмишзава. 2019- йисан октябрдилай зи дахдикай ЦӀийихуьруьн школадин директор хьанва. Школа районда хъсанбурун жергеда ава. Зи эмейрини малимвилин четин, анжах акьалтӀай намуслувилин пеше хкягънава. Эмилия эмеди Магьарамдхуьруьн искусствайрин школада малимвал ийизва. Ирена – эмеди Буткъазмайрин юкьван школада урус чӀалан тарсар гудай малим яз зегьмет чӀугвазва. Конкурсра ва олимпиадайра абуру тербия гайи аялри хъсан чкаярни кьазва. Гила зун ими Насимакай рахан. Ам медицинадин рекьяй подполковник я, ада Санкт- Петербургдин С. М. Кирован тӀварцӀихъ галай военный академиядин малимвиле ва гьа сад хьиз МЕД 2клиникадин кьилин духтур яз къуллугъзава. Дяведин ветеранди Африкада (Судан, Чад) ООН- дин миротворческий къуватрик кваз ана фейи вакъиайра ва маса серенжемра иштиракна. Сентябрдилай Эльмира Алихановна Манафова (Мильвара- эмедин руш) Чахчарин- къазмайрин школадин заведующийвиле тайинарнава. Адани Муьгъверганрин юкьван школа медалдалди ва гуьгъуьнай ДГУ- дин филологиядин факультет Яру дипломдалди акьалтӀарнава. Къе заз Эмилия- эмедин руш Заирадизни алукьзавай малимрин югъ рикӀин сидкьидай тебрик ийиз кӀанзава. Адани Буткъазмайрин школа вири вадар аваз акьалтӀарна, гуьгъуьнлай ДГПУНИ Яру дипломдалди куьтягьна. Алай вахтунда 3 йис я Москвада аялриз урус чӀал чириз. Зун инанмиш я, Заиради чи тухумдин копилкадиз мадни цӀийи наградаяр гъида, гьуьрметдин тӀвараралди чи хизан девлетлу ийида. Хизандин вири малимрин уьмуьрдин рехъ ахтармиш авурла, заз абуруз чпин пеше рикӀивай кӀаниди, бегенмиш тирди, пешедал дамахзавайди
+якъин хьана. Пешедиз вафалу хьун, аялриз рикӀин чимивал гун, ученикрикай ватанпересар тербияламишун абурун ивидик ква. За чи фамилиядал, династиядал дамахзава. И четин пеше уьмуьрдин рехъ яз хкягънавайбуруз икрам ийизва. Абур зурба рикӀ авай ксар я, абурулай чешне къачуртӀа жеда. Зун ЦӀийихуьруьн школадин 11- классдин ученица я, зи вилик «гьи пеше хкяда?» месэла акъвазнавач. Гьелбетда, МУАЛЛИМВАЛ! Им фагьум- фикирна кьабулнавай къарар я: хзанди
+3 2023- йис Магьарамдхуьруьн райондин юбилейдин йис я
+зални дамахдайвал, педагогрин чи династия виш йисаралди амукьдайвал. Малимрин сувар мукьвал жезва. Им виридалайни экуь, шадвилин суваррикай сад я. Райондин газетдикай менфят къачуна, заз райондин вири малимриз, кьилди къачуртӀа, заз тарсар гайи, гафуналди ва краралди куьмек, чирвилер гайи виридаз «сагърай» лугьуз кӀанзава. Гьа са вахтунда чи играми райондин 80 йис тамам жезва. Им тарихдиз жегьилвилин яшар я. Районда гзаф хъсан крар физва, школаяр эцигзава, рекьера, куьчейра асфальтар цазва, уьмуьрдин яшайишдин шартӀар артух жезва. Къуй чи Магьарамдхуьруьн район мадни девлетлу ва гуьзел хьурай. Играми районэгьлияр, квез виридаз баркаллу юбилей мубарак хьурай. Квез виридаз чандин сагъвал, девлет, гьуьрмет ва дуьньяда ислягьвал хьурай. Диана НАБИЕВА, ЦӀийихуьруьн юкьван школадин 11- классдин ученица.
+Чахъ чӀал ава чи миллетдин тӀвар алай
+Са гуьлледи рикӀ атӀузва дидедин Селлер хьана физва накъвар вилерай. Къуй садазни такурай дерт дяведин Саламат яз хтурай хва чуьлерай. Са гуьлледи жегьил-агьил тийижир Са бубадин цӀвелер рехи ийизва. Ачух ийиз дертни гьижран, рикӀин сир, Хцин сурал буба къвез хъфизва. Са гуьлледи етимзава балаяр Шириндаказ ксанвай кьепӀина. «ДАХ-ДАХ», - лугьуз ксузвач са аялар Югъди -йифди куз бубадин дердина. Са гуьлледи жегьил сусан умудар, Инсан течиз чӀулав шалдал бамишда. ДЯВЕ-КЪАЛДИ кармашна хьи шумудар, Уьмуьрдин рехъ текдиз тухуз вердишда. За лугьузва, дидедин рикӀ къарсурдай, Къуй гуьллеяр къвез зи рикӀе акьурай. Ислягьвал хьуй, рикӀ шадвилив ацӀурдай Дишегьлидин вилерал нагъв тахьурай.
+Перленгди хьиз вегьена зал, КӀани ярди акъудна къал. ЧӀурна хьиз чин лагьана заз: «Маса кӀанид авазва ваз. Чи кӀанивал бамишна на, Жував масад вердишна на. Рахазмач зав шириндиз вун, Вацра садра аквазва чун. Эгер ваз зун кӀанзаматӀа, Зи гафари ванзаматӀа, ЛАГЬ,АЗИЗДИ, лагь, вуна заз ГЬИКЬВАН-ГЬИКЬВАН кӀанда зун ваз?». ПӀузарикай хъверна милиз, Жаваб гана кӀани ярдиз: «Вири гафар я тӀимил я заз, «КӀанда» лугьун паталди ваз.» * * * Ви гьар са гаф гуьлле хьиз са, Къвез зи рикӀе акьазва, руш. Завди тахай диде хьиз са, Куьз хъел кваз рахазва, руш? Вун кӀан хьун зи тирни тахсир, Перленгди хьиз гьужумиз зал? За ачухнай ваз рикӀин сир, Вуна гьиссер вегьена цӀал. Ви вилик зун жаллатӀ ятӀа къе Пачагь хьанва вакай рикӀин. Цуьквер цада за ви геле, Заз сериндиз такуй ви чин.
+Гьар са халкьдиз вичин хайи чӀал ава, Са куьнивни ам гекъигиз жедач хьи.
+Гьар инсандиз чӀехи хьайи кӀвал ава, Маса кӀвале ширин ахвар къведач хьи. Гьич са гафни квадарнавач чӀала зи, Гьар гафуни ви рикӀе цӀай куькӀуьрда. КӀанидал хьиз гафарал рикӀ ала зи, ЧӀални Ватан хвена кӀанда уьмуьрда. Кьилел алай чӀулав шал я дидедин, Жуван хайи чӀални Ватан течир кас. Хвенай зи чӀал цӀаярани дяведин, Амма, адав чӀугваз тунач кӀусни яс. Чахъ чӀал ава чи миллетдин тӀвар алай, Къе чӀалалди вучиз зайиф жезва чун? Чахъ чӀал ава чи тарихдин зар алай, Квадарунин рекьел вучиз къвезва чун? Чи кӀанивал бес тежез чӀал кьуразва, Им къе адан атанавай зул яни? Агь, цӀугъ ийиз гафар завди рахазва, Къе лезги чӀал цӀай амачир къул яни?
+* * * Зи кӀани руш зи муаллим я, Муьгьуьббатдин тарсар гудай. Ада наз гун заз хуш сир я, Масан къилих, тавар гудай. Гагь хъуьреда, гагь шехьда ам, Багьна кьада жизвидикай. ЧӀугваз тада гьафтеда гъам, Зуьрне ийиз писпидикай. Зун дерт чӀугваз ацукьайла, Зи къужахдиз хкадарда. Зун геж хьана амукьайла, Мад шелни хъвер какадарда. ГьикӀ чирда кӀанидан тарсар Лепе тирла вичин къилих? Фида, ийиз такур кьасар, Жагъурда вак квачир синих. Мус акьалтда ярдин курсар, Гьелекзава амалри зун? Зул алукьна гъидай сусар, Мус шадарда кьавалри зун? Гьим писпи, гьим зуьрне ятӀа, Гьа юкъуз за чирда адаз. Гьим алим, гьим фере ятӀа, Хиве кьада зи суса заз. Ингье мад тарс, чӀурна хьиз чин, 2-дар я заз найти къимет. Зун сухтӀа я, мад за вучин, Авурай муаллимвал вичин. Кьада малим къужахда за, Ацукьарда ужагъда за? Темен гана, мукьва хьана, Тарс чир тахьай сухтӀа хьана. Бахтлу накъвар фидай легьзе, Зи къимет мад 2 жедатӀа? Вилербуриз хъуьрезва вун, Зун кард, вунни къвед жедатӀа?
+Зал зегьметар чӀугуна на, Халис инсан хьун паталди. Писни хъсан чириз хьана, Даим дуьз рехъ кьун паталди. Чун садрани апайнач на Хайибуруз, тахайбуруз. Мектебдин рехъ ахъайнач на, Хьана чаз гьахъ меслятар гуз. З��н паталди вакай сифте Заз илимдин чирагъ хьана. Чирвилерин туна рекье Заз чим гудай са рагъ хьана. На зи рикӀе илгьамдин цӀай КуькӀуьрна гьич хкахь тийир. За лугьузва къе ваз «сагърай», Вакай рикӀе хьана заз пӀир.
+Хайи чилин сагьиб хьухь!
+Килигзава пашмандиз зун, Чи девирдин жегьилриз. Чизвач абруз авун-тавун, Гьуьрметзавач агьилриз. Лезги чӀалан къадир авач, Ам цаз алаз аквазва. «Диде» гафни мецел алач, «Мама» лугьуз рахазва. Бубад кӀвализ яна дапӀар Кеферзава гъурбатда. РикӀел ала херни кьацӀар, И зулум мус алатда? Йиса садра хайи хуьруьз Хъсан я хьи хтайтӀа. Темен гана лезги чилиз Кьил эцигна къаткайтӀа. Алуд куьлег,гадра хулаз, Чимивал тур кӀвалера. Вун яд жемир чарад салаз, Кьисмет ава гъилера. Азад ая гьар са кӀвал Хушракандин гъаларкай. Михьидаказ хуьх лезги чӀал Хкудмир ам чӀаларкай. Лежбер жемир чарад никӀе Хайи чилин сагьиб хьухь. Гъурбат твамир жуван рикӀе, Жувахъ намус,айиб хьухь. * * * Ви вилерай заз муьгьуьббат аквазва, Вав йифериз зун ахварай рахазва. Яр, ви рикӀин къене зи рикӀ куда за, Вун амай кьван, ваз кӀанивал гуда за. Ваз минет хьуй, яргъаз жемир-агата, Зи вилик вун хъвер багъишиз акъата. Вун рикӀеваз суза ава зи чанда, Вун галачиз бахтсуз я зун Ватанда. * * * Дидед лайлай куьтягь тежер мани я, Са чӀавузни акъат тийир япарай. Ам экуьнин чиг хьиз даим михьи я, Хайи кӀвализ хутахда вун яргъарай. Лайлайди вун кьада вичин куьрпе хьиз, Багъишда ваз кӀанивални чимивал. Гьужумна вал такабурлу лекьре хьиз Кьада ви гъил ийидайла угъривал. Писни хъсан чирда хьи ваз лайлайди, Аялзамаз ви вилериз экв гъида. Къалурда ваз чи уьмуьрда авайди Ният чӀуру инсанрикай вун хуьда. Дидед лайлай куьтягь тежер мани я, Тежер саягъ адан михьи кӀанивал.
+АЯЛВАЛ гьар садан уьмуьрда виридалайни хъсан вахт я. Са къайгъуни авачир и береда чӀехи пай вахтунда ам къугъвазва, ада шадвалзава ва дуьнья чирзава. Алай вахтунихъ аялар патал генани гзаф лайихлувилер ава- рикӀиз кӀандай кьван жуьрейрин телепередачаяр, ял ядай чкаяр… Чи уьлкведа школадиз фидалди яшда авай аялрин, гьа гьисабдай яз аялрин бахчайриз талукь месэлаяр гьялуниз эхиримжи йисара артух фикир гузва. И жигьетдай тербиячияр пешекарвал хкаждай курсариз рекье тун, абур патал семинарар, тренингар тешкилун, акьалтзавай несилдиз чешнелу тербия гунин макьсаддалди жегьил пешекарар патал мастерклассар кьиле тухузва. МасакӀа хьунни лазим туш, бес кьве йисалай ругуд йисалди аялдин зигьин арадал къвезва, и вахтунда сагъламвилин бине мягькем жезва. Са гафуналди им аялдин гележег патал гзаф важиблу вахт я. И чӀавуз адан патав къени къилихрин, аялрал рикӀ алай, абурун гуьгьуьлдин гъавурда акьадай кас– тербиячи хьунихъ еке важиблувал ава. Гьавиляй чи аялрин бахтлу гележег тербиячийрин гъиле ава лагьайтӀа жеда. И йикъара зун Магьарамдхуьруьн «Солнышко»
+бахчадиз мугьман хьана. Аялрин бахчадин заведующий Лейла Сабировнади къайгъударвиликай, инин шартӀар хъсанарун патал ийизвай чалишмишвилерикай, чӀугвазвай зегьметдикай за са сеферда газетда кхьенай. Аферин ва чухсагъул касдиз халис вичин пешекар я лагьайтӀа жезва. Къенин зи ихтилат и бахчада вичин везифаяр тарифлудаказ ва намуслудаказ кьилиз акъудзавай, фадлай кӀвалахзавай, гуьзел дишегьли, хъсан диде, аялрин рикӀ алай тербиячи Асалиева Джульетта Гьезеровнадикай фида. Сад лагьай категориядин тербиячи тир ада и бахчада зегьмет чӀугваз 50 йис хьанва. ИкӀ, кьве йиса аваз яслидиз гъизвай аялар школадиз фидай яшдалди чӀехи авуна, тербия гана, са шумуд группа адан гъиликай хкатнава. Алай вахтунда ада гъвечӀи группадин аялриз тербия гузва. Джульетта Гьезеровна рикӀе гьамиша шадвал авай, гьа шадвални виридаз гуз гьазур, хъверни зарафат гзаф кӀандай, рикӀиз пара чими дишегьли я. Бахчада авай аялрин дидени, халани, кӀеви дустни тир ам виридаз кӀанда. «Аялар малаикар хьиз я. Абуру чи чӀехибурун рикӀе вуч аватӀа, гьасятда гьисс ийизва. Тербиячидин пешедал лагьайтӀа, кьилинди, аялрал рикӀ хьун. Маса сир ина авач,- куьрелди жаваб гана ада. Джульетта Гьезеровна Магьарамдхуьре чӀехи гьуьрмет, авторитет авай Гьезероврин хизанда дидедиз хьана. Школа лап хъсан къиметрал акьалтӀарай Джульетта бах Дербент шегьерда авай педучилищедик экечӀна, I973ЙИСУЗ хъсан чирвилер аваз анаг куьтягьна. Джульетта Гьезеровна бахчада кӀвалахив эгечӀай сифте йикъалай къенин йикъалди вичин зегьметдалди, вичи ийизвай кӀвалахдал рикӀ хьуналди вири гьейранарна. Адакай аялриз кьвед лагьай диде хьана. ВАХТ-ВАХТУНДА тӀуьн гузвай, къулай, михьи бахчада тербияламишзавай аялрин диде- бубаярни Джульетта Гьезеровнадилай пара рази я, абур аялрикай рикӀ архайин яз чпин кӀвалахрал машгьул жезва. Джульетта Гьезеровнади вич кӀвалахда жавабдарвал гьисс ийидай, хъсан гьазурвал ва чирвилер авай гьар са кар алакьдай пешекар яз къалурнава. Вичел тапшурмишнавай гьи кӀвалах хьайитӀани, вахтунда тамамарун адаз адет хьанва. Ада вичин зегьметдалди коллективда гьуьрмет къазанмишнава. Вири аялрихъ, абурун диде бубайрихъ галаз ада гьасятда рахадай чӀал жагъурда. И мукьвара Джульетта Гьезеровнадин 70 йисан юбилейни шад гьалара къейдна. Джульетта Гьезеровна хъсан тербиячи хьиз ферли дидени я. Ада вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз хъсан тербия гана, веледар чӀехи авуна, шегьредал акъуднава. Къенин юкъуз ам хтулрин рикӀ алай дидени я. Сагърай вич! Квехъ идалай кьулухъни чандин мягькем сагъвал , кӀвалахда чӀехи агалкьунар ва хушбахтлу уьмуьр хьурай.
+Тагьирхуьруьн къазмайрин СОШ-ДИН 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 2007йисуз Шабанов Кемраназ гайи 05 АА 0011090- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+ВАХТУНИ акьалтзавай несилдиз мягькем чирвилерни ватанпересвилин тербия гунин месэла сифтени-сифте къе хуьре кьилин кар алай кас яз гьисабзавай малимдин хиве тунва. АкӀ хьайила уьмуьрдин шегьредал лигимлу инсан акъудун малимдилай, адан идеядинни ахлакьдин къаматдилай, пешекарвилин гьазурвилелай, эхирни педагогди тухузвай тарсарин еридилай гзаф аслу я. Обществодин интересри малимвилин пеше хкянавай, образованиедин системада кӀвалахзавай гьар са касдивай вичин устадвал хкажун, зегьметдинни зигьиндин сергьятар гегьеншарун, чи пакадин гележег патал къуватрин гьайиф татана бегьерлудаказ зегьмет чӀугун истемишзава. МасакӀа хьунни лазим туш, вучиз лагьайтӀа алай вахтунда малимди вичин кӀвалахдин эхиримжи нетижайрин патахъай жавабни гун герек я. Райондин школайра акьалтзавай несилдиз чирвилерни тербия гунин мураддалди тарсара педагогикадин илимдин агалкьунрикай, кӀвенкӀвечи тежрибадикай, методикадин таъсирлу къайдайрикайни техникадин такьатрикай, гьакӀ аквадай пособийрикай кар алакьуналди менфят къачузвай малимар тӀимил авач. Абуру чи пакадин умуд тир несилдиз чирвилер гунин ери хкажун, кӀелзавайбуруз ватанпересвилин тербия гун хъсанарун эвелимжи нубатдин везифа яз гьисабзава. Гьукуматдин наградайризни Гьуьрметлу тӀварариз лайихлу хьанвай малимри везифайрив яратмишдай тегьерда эгечӀунилай чирвилеринни тербиядин кӀвалахдин ери хкаж хьун гзаф аслу тирди кӀевелай кьатӀизва. Школада кӀелзавай аялриз дерин чирвилер гуз алахъзавай малимрин чалишмишвилери тайин тир нетижаярни гузва. Амма санлай къачурла школайра чирвилер гунин кӀвалах разивал ийиз жедайди туш. Гзафбурун чирвилер зайиф тирди ЕГЭ-ДИ къалурна. Чи фикирдалди, им бязи школайра, кьилдин малимрин тарсариз гьазур хьунин, абурун ери хкажунин, гуьгъуьна амукьзавай аялрихъ галаз алава кӀвалах тухунин месэлайриз бегьем фикир тагунин нетижа я. ЦӀийи кӀелунин йисуз кӀвалахдив икӀ эгечӀуниз рехъ гана веже къведач. 2
+Фактари субутзавайвал, школайра акьалтзавай несилдик ватанпересвилин, патриотвилинни интернационалиствилин ерияр кутун чпин буржи ва намусдин кар тирди аннамиш тийизвай малимарни ама. Абуру чеб акьалтзавай несилдин руьгьдин цӀийи къамат арадал гъизвай, вичел чи обществодин виридалайни багьа девлет- пакадин умуд, гележег тир несил ихтибарнавай кас тирди рикӀивай гьиссзавач. Абуру образованиедин системада дерин дегишвилер, цӀийивилер физвай алай вахтунда малимдин вилик девирдиз, обществодиз дуьз къуллугъзавай цӀийи инсан тербияламишун, адаз и жигьетдай чирвилер гун хьтин жавабдар везифаяр эцигнавай аннамишзавач. Инал малим лагьай пак тӀварцӀиз, везифайриз вафалу хьуникай рахадайла эхиримжи йисара райондин хуьрерин школайрин гзаф малимриз лайихлу тӀварар, Президентдин премияр, вини дережадин категорияр ганвайдини лагьана кӀанда. Эхь, къе школайра малим лагьай пак тӀварцӀиз гьуьрметзавай, везифайрив жавабдарвал гьиссна эгечӀзавай педагогар гзаф ава. Инанмиш я, абуру гележегдани гьуьрметлу тӀвар виниз кьада. Гьа са вахтунда сифте школадиз къвезвай аялдиз чирвални тербия гузвай малимдиз гьар сада куьмек гу
+нихъ, адахъ галаз хуш рафтарвал авунихъ, малимдин дерди-гьалдикай хабар кьунихъ важиблу метлеб ава. Къе школадин, гьам малимдин, диде-бубайрин, вири общественностдин вилик акъвазнавай кьилин месэлайрикай сифтегьанди общество патал лигимлу инсан уьмуьрдин рекьел акъуддайвал зегьмет чӀугун, серенжемар кьабулун я. Къе хуьре малимдин роль, адан гафунин таъсирлувал екеди хьун лазим я. Хуьре арадал атанвай гьаларин гъавурда хьун, жемятдиз четинвилер, кимивилер арадай акъуддай рекьер къалурун, теклифар гун сифте нубатда педагогдин асул буржи хьана кӀанда. Муниципальный райондин администрацияди школайрин педколлективри, УО-ДИН системадин вири работникри цӀийи кӀелунин йисуз акьалтзавай несилдиз мягькем чирвилер, дуьз тербия гун патал чпелай аслу тир вири серенжемар кьабулдайдахъ кӀевелай инанмишвал ийизва. Квез, гьуьрметлу малимар, 1- сентябрдин- чирвилерин сувар мубаракрай, квехъ акьалтӀай четин, амма чи гележег патал чарасуз зегьметда агалкьунар хьурай. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрациядин кьил.
+1- СЕНТЯБРДИЗ- Чирвилерин юкъуз вири уьлкведа образованиедин учрежденийри, гатун каникулрилай кьулухъ, чпин ракӀарар ачухна. И юкъуз малимри ученикар, иллаки школадиз сифте къвезвай аялар хушвилелди ва къайгъударвилелди кьабулна. Гьа и кар школадин карцалдилай сифте яз кам къачурбуруни гьисс авуна. ЦӀи райондин хуьрерин школайра 783 аял сифте яз партайрихъ ацукьна.
+Гьар са халкьдин хушбахвал чирвилерни тербия гунин кӀвалах гьикӀ эцигнаватӀа, гьадалай гзаф аслу я. * * * Тербияламишуна гзаф кар тербиячи вуж ятӀа, гьадал ала. * * * Аялар агалкьунралди тербияламишун патал несигьатчийри чпи-чебни датӀана тербияламишна кӀанда.
+САЛАСА юкъуз райадминистрацияда, МР- дин кьил Фарид Агьмедован регьбервилик кваз, структурный подразделенийрин руководителрин ва са жерге жавабдар къуллугъчийрин иштираквал аваз гегьенш совещание кьиле фена. Совещаниедал УО- дин начальник Улубег Абейдуллаева, райондин школайра ремонтрин кӀвалахар I5- августдалди акьалтӀарзавайдан гьакъиндай, МР- дин хуьруьн майишатдин отделдин начальник Артур Гьажиева, районда емишар кӀватӀзавайди ва фад жезвай уьзуьмрин сортар кӀватӀунив эгечӀнавайдан гьакъиндай, «Эцигунрин, архитектурадин ва ЖКХ-ДИН» МКУ- дин директор Малик Бегова, эцигзавай объектар актуализация авунин, алиш- веришдин точкаяр регистрация авунин ва а месэлаяр гьялдайла гьалтзавай четинвилерин гьакъиндай, капитальный эцигунрин отделдин директор Тажудин Къадирова, пуд школада ремонтар давам жезвайдан гьакъиндай, физический культурадин ва спортдин отделдин директор Эльбурус Шахвеледова, кьиблепатан футболдин лигадин къугъунар акьалтӀарунин гьакъиндай, закупкайрин отделдин начальник Давид Сулейманова, ал��шверишдин савдаяр авунин карда гьалтзавай четинвилерин гьакъиндай, къаюмвилин отделдин начальник Зияудин Бейбалаева, етим хьанвай ва къаюмвилик квай аялриз яшамиш жезвай чкаяр чара авунин гьакъиндай информацияр авуна. ГьакӀни, совещаниедал МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова, райондин сергьятра авай санитарный гьалдин гьакъиндай месэла къарагъарна ва и месэладал кӀевелай гуьзчивал тухун вичин заместитель Сократ Мурадалиевал тапшурмишна. Райондин бюджетдиз налогрилай ва налогрилай къецяй къвезвай къазанжияр кӀватӀ хъувунин гьакъиндай экономикадин отделдин начальник Тимур Техмезов, хуьрера налогар кӀватӀунин гьакъиндай счетный палатадин председатель Шихверди Тариев рахана. Эхирдай Фарид Загьидиновича, са жерге къуллугъриз ва кьилди руководителриз талукь тапшуругъар гана ва ганвай тапшуругъар вахтунда тамамарунин гьакъиндай лагьана.
+И ЙИКЪАРА, Магьарамдхуьруьн райондиз РД- дин Правительстводин председательдин заместитель Нариман Абдулмуталибов кьиле авай делегация мугьман хьана. Делегациядик кваз РД- дин хуьруьн майишатдин министр Мухтарбий Аджеков, «Минмелиоводохоз» ФГБ- дин руководитель Залкип Курбанов ва балугърин майишатдин руководительдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Виктор Руденко атанвай. Атанвай мугьманар къаршиламишай МР- дин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Фейруддин Рагьимхановни галаз, Муьгъверганрин, Киркарин, Чепелрин, Вини Чахчарин хуьрерин агьалийрихъ галаз гуьруьшмиш хьана. И хуьрерин агьалийри РД- дин кьил Сергей Меликован тӀварунихъ, чеб хъвадай ва дигидай целди таъминарунин карда куьмек тӀалабнавай, арзаяр ракъурнавай. КӀвалахдин гуьруьш, «Сад» тӀвар алай КФХ- дин кьил Керимхан Абасовахъ галаз гуьруьшмиш хьунилай, кутунвай ичерин багъ, абур кӀватӀзавай къайда, багълар дигизвай автоматизированный система, миянардай шейэр ва яд хуьзвай къуй ахтармишунилай башламиш хьана. I40 гектардал кутунвай гзаф гужлу, бегьерлу ичерин багълара Европадин технологияр ишлемишзава ва стӀалралди дигизвай къайда кардик ква. И багъдин I гектардай 3040 тонндив агакьна ичер кӀватӀзава. Проектдин къимет 300 миллион манат я. Ина гьамишалугъ кӀвалахдал 25 касди ва сезондин вахтунда 200 касди зегьмет чӀугвазва. Проект тамамарунин кӀвалахар къайдада аваз кьиле физва. «Сад» КФХ- дин фикирдик гележегда багълар кутунин майданар 500 гектардив агакьарун гала. ГьакӀни, абуру пландик I0 000 тонн емишар, майваяр хуьдай, алай аямдин технологийрихъ галаз кьадай гьамбархана эцигун ква. Гуьгъуьнлай, Нариман Абдулмуталибов, яргъал йисара дигидай яд тахьун себеб яз хуьруьн майишатдин кӀвалахар акъваз хьанвай ва хъвадай цикайни кьитвал авай хуьрерин агьалийрихъ галаз гуьруьшмиш хьана. Тек са Муьгъверганрин хуьре I00 гектар чил кадарнава, хсуси майишат кутуниз чара авунвай 40 гектар чилни иесийривай ишлемишиз жезвач. Агьалийрихъ яб акалай Нарим��н Абдулмуталибова и месэлайрин гьакъиндай махсус къарар кьабулда лагьана. ГьакӀни, вицепремьерди къейд авурвал, и месэлаяр гьялун патал сифте нубатда агьалийри райондин ва хуьруьн администрацийрихъ галаз чилерин участокар актулизироватна, ихтиярар тестикьарзавай докуметар къачуна, баябан чилер вилик тухунин план гьазурна, хъвадай ва дигидай цин гьакъи гана кӀанда. И месэла вахтуналди гьялун патал Залкип Къурбанова, дигидай целди таъминарзавай насосрин станция кардик кутада лагьана. МР- дин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Фейруддин Рагьимханова хъвадай цин месэла гьялун гъиле авайди, госзаказчикзастройщикдин дирекцияди проектно- сметный документация гьазурнавайди ва тендер малумарнавайди лагьана. Агьалийрихъ галаз гуьруьшмиш хьайидалай гуьгъуьниз делегация Гилийрин хуьре авай «КАРА-СУ» ва Ярагъкъазмайрин «Булах» КФХ- диз мугьман хьана. Сергьятар ахтармишай вице-премьер, ацалтзавай четинвилерикай ва майишат вилик тухунин карда мумкинвилерикай рахана. Гуьруьшдин нетижада вице- премьерди райондин руководстводиз, хуьруьн майишатдин товарар гьасилзавайбур патал кардик квай господдержкадин серенжемрин гьакъиндай хабардар ийизвай информация алай буклетар гъвечӀи ва юкьван карчивилел машгъулбуруз пагъун меслят къалурна. РД- дин Правительстводин сайтдилай гьазурнава.
+УЬЛКВЕДА хьиз, регионрани кардик квай МФЦ- дин идаради агьалияр патал хейлин къулайвилер арадал гъанва. Виликдай са документдин гуьгъуьниз кьвед-пуд идарадиз физ, кӀвалах туькӀуьн тийиз, инжикливилер жезвай. Гила лагьайтӀа, МФЦ- диз лазим тир са документ ва я справка гваз атай гьар са касди вири дердияр авун патал, гвай документ туна хъфизва. Амай документар гьазур хьайила, МФЦ-ДАЙ зенг авуна эвер гузва ва архайинвилелди вахчузва. И ва са жерге маса месэлайрин гьакъиндай чи корреспондент Афисат Айдемирова Магьарамдхуьруьн райондин МФЦ- дин начальник Низами Муртузалиевахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адаз са шумуд суал гана
+- НИЗАМИ Муртузалиевич, чи районда МФЦ- дин идара мус тешкил хьана ва кьилин везифаяр квекай ибрат я? - Чи районда МФЦ- дин идаради вичин кӀвалах 20I3- йисан 28- декабрдиз башламишна. Чна агьалийриз федеральный, региондин ва муниципальный рекьяй гьар жуьре къуллугъар ийизва. Коллективда 28 касди зегьмет чӀугвазва. Вад оператор, 1 юрист, администратор ва гьакӀни, чахъ дистационно кӀвалахзавай работникарни ава. Месела, еке хуьрер тир Советскда, Гъепцегьрал, Филерал, Ярагъдал, Тагьирхуьрел, Самурда. Идалай кьулухъни амай хуьрерани работникар тайинардай фикирарни ава. Чи курьер абурухъ галаз гьамиша алакъада ава ва артух манийвал авачиз агьалийрин игьтияжар таъминариз алахъзава. Чна 400 далай виниз къуллугъар ийизва. Са макъалада вири къалуриз жедач. КӀвалахда чи патара гьалт тийизвай къуллугъарни ава. - Куьне хуьрерин администрацийрин кьилерихъ галаз гьихьтин алакъаяр хуьзва ва квез гьабурукай куьмек авани? - Гьелбетда, чна винидихъ лагьайвал, хуьрера авай чи работникар хуьруьн администрацияда жезва. Артух инжиклувал авачиз жезвай документар чкадал туькӀуьрзава. Гьамиша сигъ алакъада аваз кӀвалахзава. Чна гьабурухъ галаз дуьз тешкилнавай кӀвалахдилай агьалийрин дердияр вахтунда туькӀуьриз алакьзава. - Низами Муртузалиевич, квехъ пулсуз къуллугъар хьиз пулдин такьатрихъ галаз ийизвай къуллугъарни авани? - Гьукуматдин пошлина галачиз ийизвай вири къуллугъар пулсузбурук акатзава. Маса гунин- къачунин икьрар, межеваниедин, багъишунин ва и жигьетдай яз са кьадар маса къуллугъар гьакъидинбур я. Алай вахтунда МФЦ- дин майдандал аялриз гузвай вири жуьредин пособияр гунин, маса уьлквейриз фин патал герек къвезвай паспортар, улакь гьалунин гьакъиндай гузвай ихтияррин документ, паспортар, медицинадин полисар, снилсар дегишарунин къуллугъар вири ийидай мумкинвилер ава. ГьакӀни, гила чахъ ЖКУ- дин къуллугъар ийидай мумкинвилер хьанва. Документар туькӀуьрунин вахтар, амай идарайрилай са кӀусни геж жезвайди туш. И кардал чна гуьзчивал тухузва ва документ гьазур хьанамазди иесидиз хабар гузва. Месела, дидевилин капитал къачун патал са шумуд идарадиз фена кӀанзава. МФЦ- диз атайла герек са документ вугана ам хъфизва, артух инжиклувал авачиз вири гьазур хьайила вахчузва. Гьелбетда, агьалияр патал са хейлин къулайвилер хьанва. Чи идара кардик акатай сифте кьилерай ихтибарвал авачиртӀани, алай вахтунда агьалияр иниз чпин хушуналди къвезва ва рази яз хъфизва. Абур МФЦ-ДАЙ рази яз хъфин, чна кӀвалах дуьз тешкилнава лагьай чӀал я. - Низами Муртузалиевич, суьгьбет авунай куьн сагърай.
+13-август, 2022- йис. АЛЛАГЬЯР АБДУЛГЬАЛИМОВАН- 80 ЙИС Хайи чилин гьар кӀусунал Элкъвезва вун хьана ашукь. Мискьивалдач на ГАФУНАЛАВАЧ кар ваз тушир талукь. Дагъвини я, АРАНВИНИВИРИНРА вун жуванди я. Шаирни я, малимни ЯГЬАР са гаф ви камалуд я. Къуват гана лезги чили Майдандиз вун акъуднава. Акъваз тийиз жумарт рикӀи Шииррин сел чукӀурзава. Хайи чилин гьар са пипӀехъ Ви рикӀин сес агакьзава. Йисар физва атӀуз са РЕХЪЯВАШ тийиз алахъзава. ИНСАНДИЗ хъсан-пис къимет гузвай лишанар гзаф ава. Абурукай сад гьуьрмет ийиз алакьун я. Гьа ихьтин гьуьрметлу инсанрикай сад, къе вичин 80 йисан юбилей къаршиламишзавай, чи газетдин дуст, шаир Аллагьяр малим я. Аллагьяр Абдулгьалимов Ахцегь райондин Мичегьрин хуьре дидедиз хьана. Тагьирхуьруьн къазмайрин юкьван школа куьтягьай жегьилди кьуд йисуз армиядин жергейра моряк яз къуллугъна. Аял чӀавалай поэзиядал рикӀ алаз чӀехи хьайи жегьил аскер чпин морфлотдин газетдиз мукьва хьана. А газет патал жуьребажуьре макъалаяр ва очеркар кхьиз башламишна. Ина Аллагьяр малимдал корреспондент лугьудай тӀварни акьалтна. Армиядин жергейрай хтай жегьил, гафунин къуват, тӀеам чир хьанвай Аллагьяр малим, ДГУ-ДИН ф��лологиядин факультетдиз гьахьна. Ам куьтягьай 1969- йисалай эгечӀна ада Хтункъазмайрин школада малимвиле кӀвалахна. Аялриз Дагъустандин, санлай виридуьньядин литературадикай чирвилер гана. Адаз, тежриба авай малим хьуниз килигна, Дагъустандин образованиедин министерстводин къарардалди кьилин категория тайинарна. Кьакьан дагъдин ценерив гвай Мичегьрин хуьре чӀехи жезвай заз,- рикӀел хкизва Аллагьяр малимди,- яш тахьанмаз школадиз гьахьиз кӀан хьана. Амма зун кьабулнач. КУР-ПАШМАНДИЗ кӀвализ хквезвай зал, хуьруьн куьгьне кимин патав Хуьруьг Тагьир гьалтна. Ада завай,- заз ви кефияр хъсан аквазвач хьи?- лагьана хабар кьуна. Зани адаз жуван гъвечӀи рикӀе чуьнуьх хьанвай дерт ачухна. –Чан хва, вун инал акъваз,лагьана, Тагьир буба чи школа галайвал эвичӀна. Ахпа, зи патав хтайла, ада заз икӀ лагьана: Алим хва, Малим хва, Чира гьар са Илим, хва… Гьуьурметлу газет кӀелзавайди, вун гъавурда акьурвал, и дуьшуьшдилай гуьгъуьниз Аллагьяр малимдикай школадин ученик хьана. Гьа чӀавуз, Дагъустандин халкьдин шаир Х. Тагьира, гележегда Аллагьяракай шаир жедайди гьисснавай кьван! Шаир Аллагьяр Абдулгьалимован шиирар кӀелзавайбурун рикӀи адан къелемдикай хкатнавай шиирар, мумкин я, садхьиз кьабул тавун. Ам тажубвалдай кар туш. Амма са гьакъикъатдал шак алач: адан шииррин цӀарарай михьи мурадрин, дидед чӀалахъ рикӀ кунин, Ватан кӀан хьунин, пак ватанпересдин сес къвезва. Им Аллагьяр малимдин шииррин асул дибдин лайихлувал, шаирдин къаматдин винизвал я. Шаир гуьгьуьллудаказ халкьдин къуллугъда акъвазнавай кас я. Ам халкьдин руьгьдин культурадин дарамат, къанажагъ санлай туькӀуьрзавай, чӀагурзавай, девлетлу ийизвай гьевеслу устӀар я. Ада вахтунихъ галаз гьерекатзава, камар къачузва. Обществодин тӀал алай месэлаяр уьмуьрдин буйругъ яз гьисабна, абур ада вичин рикӀин цӀал цӀурурна гафарин цӀарариз элкъуьрзава, шиирар теснифзава. Ихьтин шаиррикай сад, шак алачиз,, къе вичин 80 йисан юбилей къаршиламишзавай, чна вирида гьуьрметзавай шаир Абдулгьалимов Аллагьяр малим я. «Самурдин сес» газетдин коллективди Аллагьяр малимдиз алукьзавай 80 йисан баркаллу юбилей мубаракзава ва адалай инсанрин рикӀер шадардай цӀийи-цӀийи шиирар ва макъалаяр гуьзлемишзава.
+5 13- август, 2022- йис. ГьикӀ ятӀани са сефер, Гарни ахвар Лап бетер, Гьат хьанай кьван гьуьжетра. Гар вичелай Лув гузвай Гагь цавара, Гагь чилелай, Рази я няс хесетрал. Рахазва гар: Дуьнья хьиз, дар, -Тарар дибрай Тадач кӀвачел, акъудда, Шифер, ракьар Къаварилай, Тахьай жуьре алудда, Гьуьлер, вацӀар, Вирерни кваз Пехъидаказ, ЦӀай квачиз за ругурда, Цик квай чилер, Марфад гатай, Рагъ фейи хьиз, кьурурда… Машинарни рекьера, Гимиярни Пепеяр хьиз, гьуьлера, За кӀанивал къугъурда… Рахазва ахвар: -Ви гафарик Квач кӀус хилаф, Гьелбетда, вахъ Авач инсаф… Яр- емишар Багъларавай, Туна чиле, ругзавай… Агакьнавай
+Къуьлуьн никӀер, Къаткурна х��из, Лагь вуна квел кӀукӀзава?! Терсвилерихъ Авач гъаят. Алакьзавай Ийиз барбатӀ, зегьметар, На ийизвай Икьван магьрум, Са куьнални Жедач алцум, Ви чандавай къелетар. Бесрай, бесрай, Пагь, ягъай кьван тупар на, ЭвичӀа вун чилерал, Акьала ви Къайи, къайи гъутар на, Къекъвен чун кьвед кӀвачерал: Ахтармишда Гар, къе за ви къуватар, Гьакьван гужлу ЯтӀа, тандин такьатар? ГЬА-ГЬА-ГЬА..ХЪУЬРЕНА гар: -Жемир икьван Къе вун авам, Шит ихтилат Ийиз давам, Чидач ваз зи гьайбатар?! -Ахпа жеда Ви гьунардин нубатар? Яни ахвар? -Вун гьахъ я, гар… Къекъвезва кьвед: Къалуриз кӀанз, Гаруз вич мерд гьар санал. Чизвач гаруз Вуч гъидатӀа, Вичин кьилел Суьгьуьрчиди Ядай желе, кар, амал… Яна шалдиз Виликай тӀвал, Аял алай далудал, Гъиле авай Фарфалаг тӀвал, Авай рекье, Хъфиз чпин къапудал… -Эй ялакь, гар, АкъудатӀун Гъиле авай фарфалаг, ТахьайтӀа вун Язва гьакӀан Са гьаргьалаг, Фирчин михьдай рагъалаг… Гарун чанда Гьатна гъазаб, Туькуьлмишна Фарфалагдал тӀурфанар. Мадни кӀевиз Кьунвай тӀвал, КӀИР-КӀИР алаз Шад я аял, хъуьрезвай, ЦӀапуррин ван Гарув зил кьаз, Са чарх хьана элкъвезвай… Акъажунар Авур гарун, Гафар хьана ГьакӀан кьуру, Мурад кьилиз акъатнач, Я тӀвал гъиляй аватнач… ЭХ,ЭКЪЕЧӀНА Ахвар гила майдандиз, Кемен вегьез, Гарун пехъи гардандиз… КӀвализ хтай, Гару гатай бицӀекав, Агатзава Ширин ахвар, Ракъурзава Ам суьгьуьрлу алемдиз… Акьал хьана Гьакьикь вилер, Тентес хьана КӀвачер, гъилер, Аватна тӀвал гъилевай… Перт хьана гар, Серт хьана гар Жагъизмач рак кӀвалевай, ЭкъечӀна ам, Чандал ялав, Алаз ифин Эхиз тежез веремдиз… Рахазва гар вич-вичик, Кумач цавук, я чилик. -Заз акуна: Зи кар завай Тахьай бегьем, Ахъай тийиз Кьунвай мягькем.., Гъилер, кӀвачер буш авун?! Иблисдихъай КичӀе я заз, Гьа аял хьиз, Суьгьуьрда тваз, гуж авун… Лугьуда хьи: ЧУЬЛЛЕМА-ЧУЬЛ Хьанавай гар катзава, Гьиниз фирай Лугьуз адан хурукай ДАГЪЛАР-ДАШЛАР, КӀамарани гьатзава, Вилиз такваз Са жин хьанва гарукай… Аллагьяр АБДУЛГЬАЛИМОВ.
+РД-ДИН Пенсийрин фондуни хабар гузвайвал, 2022- йисан 1- августдилай Россияда бязи пенсионеррин пенсияр хкаж жеда. Сифте нубатда, кӀвалахдик квачир пенсионерриз- 314 манатни 7 кепекдин. И жуьредик акатзавай пенсионеррин ПФР-ДА авай лицевой счетда страховой взносрин гьисабдай алава баллар арадал къведа. Мадни, 1- августдилай чпин яшар 80 йисарилай алатнавай ва 1- группадин инвалидар тир пенсионеррин страховой пенсиядин кьадарни хкаждайвал я. Къейд ийин хьи, яшайишдин (социальный) ва государстводин пенсия къачузвайбуруз августдин вацра кьиле фидай перерасчет талукь туш. Вучиз лагьайтӀа, абурун пенсийрин кьадар къанундалди мягькемарнава ва абурун гьакъиндай гьахъ-гьисабдин баллрин къурулуш ишлемишзавач. РФ-ДИН Гьукуматдин патав кардик квай Финансрин университетдин профессор Александр Сафонова «Московский комсомолец» изданиедиз гайи интервьюда къейд авурвал, санлай къачурла, уьлкведа 7,3 мил��ион касдивай чпин пенсияр хкаж хьуник умуд кутаз жеда.
+Малум тирвал «Зегьметдин ветеран» тӀвар авайбурувай государстводин патай куьмекдин жуьреба-жуьре серенжемрикай (гьам пулдин, гьамни льготрин) менфят къачуз жеда. Кьилди къачуртӀа, зегьметдин ветеранриз агъадихъ галай кьезилвилер талукь я: -шегьердин улакьда аваз пулсуздаказ санай масаниз фин; -коммунальный къуллугърай гузвай пулдиз талукь кьезилвилер; -ветерандиз вичиз къулай вахтунда отпуск къачун; -государстводин стоматологиядин поликлиникайра пулсуздаказ протезар эцигун; -муниципалитетра авай азарханайра пулсуздаказ къуллугърикай менфят къачун. * Зегьметдин ветеран тӀвар алай вахтунда МФЦДИН куьмекдалди туькӀуьриз жеда. Герек документар: паспорт, зегьметдин книжка, 3\4 кьадардин са шикил, орденар, медалар ганвайди тестикьарзавай справка.
+Эхиримжи йикъара Дагъустанда коронавирусдик начагъбурун кьадар мад гзаф жез башламишнава. Республикадин здравоохранениедин министерстводин пресс-къуллугъди хабар гузвайвал, и йикъара ковид акатнавай 22 дуьшуьш винел акъудна, абурукай 6 кас больницайра къаткурнава. Дагъустанда азардин лепе яваш хьайидалай кьулухъ и кьадар инсанар больницайриз рекье тунвай сад лагьай дуьшуьш я. Виликдай ковид акатнавайбурукай йикъан къене больницайра вини кьил 3 кас къаткурзавай. Къейд ийин хьи, вирусдик начагъ жезвайбурун кьадар санлай уьлкведани гзаф хьанва. Арадал къвезвай гьалар ва ковиддин нубатдин лепедин вилик пад кьун алай гьафтеда РФ-ДИН здравоохранениедин министерствода кьиле фейи селекторный совещаниедал веревирдна. Ана медицинадин рекьяй федеральный экспертрини иштиракна. Уьлкведин здравоохранениедин министр Михаил Мурашкодин фикирдалди, вирусдин вилик пад кьунин карда виридалайни хийирлу рехъ адаз акси раб ягъун я. Министрди гьакӀни къейд авурвал, коронавирусдиз акси рапарикай виридалайни менфятлуди «Спутник V» маркадин «ГАМКОВИД-ВАК» препарат я. РикӀел хкин, Дагъустанда тӀугъвал пайда хьайидалай инихъ ковиддиз акси рапар янавай агьалийрин кьадар 1 585 750-дав агакьзава. Пешекаррин меслятралди, сад лагьай сеферда раб ягъайдалай кьулухъ 6 варз арадай фейила, мад коронавирусдиз акси раб яна кӀанзава.
+ЭКУЬНАХЪ кӀвалахал фидайла гьалтай совхоздин бригадирди тагькимарна: -Мерден, къе сятдин кьведаз ви нубат я, гежмир. -Геждач,- лагьана Мерден халуди ва гьарда вичин рехъ давамарна. Мерден халудиз таниш бригадирди совхоздин багъдай векьер ядай чка ганай. Халудик къвал-кьеж жедалди абур хкиз тади квай. Амма, гьар сеферда бригадирди «вал нубат атанвач» лугьуз яргъал чӀугвазвай. Эхир къе нубат атана. Вични сятдин кьведаз «Яъ, вучиз сятдин кьведаз,- хияллу хьана халу. -Адет яз къе ва я пака ви нубат я лугьудай адет ава. Заз дуьз вахт, лап сят къалурнава. Яраб совхоздин багъда чӀуриз тежедай графикдай кӀвалахзава жал. Бажагьат. Мумкин кӀвалах туш. Сятдин к��ведаз. Гъавурда акьуна,хъуьрена халу вич-вичик. –Сятдин кьвед ички гузвай туьквен ахъайзавай вахт я. Им бригадирди заз ганвай лишан я. Зун багъдиз гьикӀ къведатӀа». Халу сятдин кьведал вил алаз акъвазнач. Холодильникдай жанг янавай кьве шуьшени, ргай верч, какаяр, афнаяр, помидорар ва хьран таза фу са чантада туна ам багъдиз рекье гьатна. Бригадир виш йисарин къавахдин кӀаник янавай таза векьерал агалтнавай. Динжвал къачузва касди. Гъиле авай чанта таран пуна эцигна жувни агалтна. Тракторди багъдин атӀа кьиле кӀвалахзава. Ам инал хкведа. Бригадирди лагьайвал пресс галай трактор инал хтана, амма са тӀимил геж хьиз. Зун багъдиз атунин себеб тракторист Жамирзедизни чизвай хьтинди тир. -Тади къачудай кар авач, вахт ацӀана ама. Са геренда ял ягъин, ви кӀунтӀ заз акуна. Ам туьквера тун цӀуд декьикьадин кар я. Трактористди лагьайвал, кӀвалах башламишдалди куьтягь хьана. Векьерин кӀунтӀ са цӀуд декьикьадилай туькверин харадиз элкъвена. Халуни тракторист къавахдик хтайла бригадир гьа алай чкадал агалтнамай. Адан патав багъдихъ галкӀурнавай машиндин шофер Азимни ацукьнавай. -Кьаз хьанани?- хабар кьуна хтайбурувай бригадирди. Жаваб агакьайла давамарна: -Заз чизвай анай яхцӀурдалай гзаф туьквер акъат тийидайди. А патав гвай кӀунтӀни ваз гуз кӀанзавайди тир, амма и Жамирзе залай вилик акатна, туьквера туна фермадал рекье хтуна. Мад вучда, авайбурук берекат акатрай. Зулун векьер ядай чка гуда за ваз. Гила гъваш чанта. Са тике фуни нен чна. Мерден халуди чантада авай шейэр экӀянавай суфрадал акъудайла багъдин иесийрин чинар ачух хьана. Са зур сятдилай кьве шуьшени ичӀи хьана. Вилик недай шейэр гьелелиг бул я. Суфрадихъ галайбурун вил са квел ятӀани аламай хьтинди я. Халудизни вичи шкьакьвал авурди хьиз я. -Эгер туьквендиз фидай кӀвалах аватӀа,- рахана суфрадихъ теклиф тавур мугьман, шофер Азим,- машин инал ала, зун гьазур я. Мерден халуди жибиндиз гъил вегьез акурла бригадирди лагьана: -Сад бесрай. Къе нянихъ директорди совещание тухузва. Хкай шуьшени, суфрани ичӀи авурдалай кьулухъ бригадир рахана: -Гила чна куьмекдалди Мерденан векьер Азиман машиндиз яна, ам рекье хутада. Ахпа зунни совещаниедиз фида. -Зи машиндиз жедач,атӀана бригадирдин гаф Азима. -Вучиз? -Зи машиндихъ галайди са чархар я. -Лагьана нани,- хъуьрена бригадир. -Эрекь гъиз къунши хуьруьз туьквендиз физ хьайи машиндивай гила асфальт авай рекьяй яхцӀур туьк векьер хутахиз жедачни? А фикир фу недалди авуна кӀандай. Азимаз са вуч ятӀани лугьуз сив ахъагъиз кӀанзавай, амма Азиман хесет хъсандиз чидай тракторист Жамирзе вилик акатна. Бригадирдизни Мерден халудиз вил акьална ам Азимахъ элкъвена: -Азим, векьер хутахун за зи хивез къачузва. Жува чна векьер лафетдиз ядалди са шуьше эрекь гваз хъша. Гьадалди чна къенин йикъан «итогар» яда. Пул Мердена вахкуда вав. -Ам зи гъиляй кьенвай кӀвалах я. Куьне векьер ядалди ц��удра фена хкведа зун,- лагьана Азим пӀапӀрусдиз цӀай яна векьерал агалтна. Прессдин чкадал акалнавай векьер авай лафет галаз трактор къавахдик хтай са вад декьикьадилай шуьше гвай Азимни акъат хъувуна. Векьерал эцигай эрекьдин шуьше халудин чантадиз вегьена чантани гваз Жамирзе трактордин кабинадиз хкаж хъхьана ва лафетда векьерал ацукьнавай Мерден халудиз «тӀарам яхъ, гада» лагьана ада трактор алай чкадилай юзурна. -Бес зун, бес эрекь, бес зи пул,- лугьуз Азим кӀвачел акьалтна. Тарак агатнавай бригадир акъатна хъуьрена. Мерден халуди «сагърай» лугьудай тегьерда гъил юзурна, тракторист Жамирзеди ван хкажна лагьана: -Азим, а шуьшени инал хъун хъувуртӀа, вун кьве чарх галай машиндивай кӀвализ агакьариз жедач. Ам зани Мердена векьер чкадал агакьайла агажарда. А вуна харжай пулунин эрекь вахъ агакьнава. Амай… -Амай закускаяр ваз гьалалвилелди хьурай: -куьтягьна Жамирзедин фикир Мерден халуди.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин кьил Фарид Агьмедов СВО-ДИН иштиракчийрихъ галаз гуьруьшмиш хьун махсус серенжемдив эгечӀай гьа сифте йикъалай хъсан адетдиз элкъвенва. И мукьвара МР-ДИН кьил Фарид Агьмедов хайи райондиз отпускадиз хтанвай СВО-ДИН иштиракчи Росгвардиядин аскер Лионард Гьамидуллаевахъ галаз гуьруьшмиш хьана. Ада вичин кабинетда аскердин сагъламвилин, хизандин гьалагьвалдин патахъай адахъ галаз ачух суьгьбет авуна. Лионард Гьамидуллаев Магьарамдхуьруьн райондин Хтункъазмайрилай я. ЦӀувад йис идалай вилик Лионард контракт кутӀунна аскервилиз фенай. Къенин юкъузни ада вичин вири чирвилер ва къуватар эцигна Ватан патал къуллугъ давамарзава. Ада дяведин махсус серенжемда вичин ва чи аскеррин гьакъисагъ къуллугъдикай, руьгьдин мягькемвиликай ва душмандин винел гъалибвилихъ инанмишвиликай фикирар лагьана. СВО-ДИН иштиракчи Лионард Гьамидуллаеваз игитвилелди Ватандиз къуллугъ авунай гьукуматди чӀехи награда ганва. Украинада кьиле физвай махсус серенжемда вичин кьегьалвал ва дирибашвал къалурайдай Дагъустандин Республикадин кьил Сергей Меликова «Жуьрэтлувилин орден» гана. Ам са шумуд ведомственный наградайрин, чухсагъулдин чарарин сагьибни хьанва. Акьалтзавай несилдиз Ватан хуьнин чешне тир адал чна дамахзава. Къуй дяве гъалибвилелди куьтягь хьана Лионард Гьамидуллаев ва адахъ галаз чи амай вири рухваярни, хуруйрал орденарни медалар алаз, сагъ-саламатдиз чпин багърийрин патав хтурай! Разведывательный взводдин командирдин заместитель Лионард Гьамидуллаева райондин Кьил Фарид Загьидиновичаз СВО-ДИН участникрин патай дяведин савкьват агакьарна. Эхирдай МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова Лионардаз ва гъиле яракь аваз, СВО-ДА душмандин хура акъвазнавай чи вири ватандашриз мад сеферда чухсагъул лагьана. «Пара кьадар сагърай куьн! Чна квел дамахзава, куь чешнейралди жегьилар ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишзава. Чунни алакьдай вири жуьредин куьмекар ийиз гьазур я»,- алава хъувуна Фарид Загьидиновича. ЖАННА.
+«ВИРИ Дагъустандин чӀехи халкьдиз чухсагъул»,- лагьана Запорожский областдай чи райондиз атанвай 8 аялдин диде Юлия Марковкинади. Ада гьакӀни, Дагъустан Республикадин кьил Сергей Меликоваз, сенатор Ильяс Умахановаз, Дагъустан Республикадин Халкьдин Собраниедин депутат Елена Ельниковадиз, СВОДИН серенжемдин вахтунда телеф хьайи майор Примов Русланан диде Аидадиз, вичиз Дагъустан Республикадиз теклиф авунай ва къвез куьмек гунай чухсагъул лагьана. РикӀел хкин, Юлия Марковкина 8 аялни галаз дяведин цӀаярикай чи кьегьал Игит хва Примов Руслана къутармишнай. Русланан диде Аида Къарахановади Запорожьедай атай мугьманриз чи райондиз теклиф авуна. Ада атанвай мугьманриз Самур зонада экскурсия авуна. Экскурсияда школада кӀелзавай аялри, Тагьирхуьруьн СОШ-ДИН директордин советник Карина Алисултановади, МР-ДИН информационный центрдин директор Гульмира Закуевади, республикадин «Дагправда» газетдин корреспондент Сабина Исрапиловади иштиракна. Мугьманар Руслан Примов яшамиш хьайи хуьруьз мугьман хьайила, абур Русланан дидедин кӀвализ фена, ахпа абур Русланан сурални фена. Аялри сурал Россиядин гимн яна, ва шиирар кӀелна. Руслана къутармишай аялрин диде Юлия Марковкина рагьметлудаз гьуьрмет авунин лишан яз Русланан гуьмбетдин вилик метӀерал акъвазна. «Краповый беретдин», кьве сеферда жуьрэтлувилин ордендин сагьиб, майор Руслан Примов Украинада тухузвай махсуз серенжемда нубатдин тапшуругъ бегьемардайла телеф хьанай. «Ихьтин рухваяр къе чун вири патал кьегьалар я. Абуру Ватандин вилик чпин буржи намуслувилелди тамамарна. Халис итимри хьиз, чпин хизанар хайи Ватан, хуьр, район хвена. Чпин вилик эцигнавай везифаяр викӀегьвилелди, кьегьалвилелди тамамарна. Къенин юкъуз чна чӀехи мусибатдикай вири дуьнья хуьнин рекье вичин чан къурбанд авур Примов Руслан чи рикӀера гьамиша амукьдайдал са шакни гъизвач»- лагьана Осипенко Юлия Отришкоди. Магьарамдхуьруьн райондин Тагьирхуьруьнкъазмайрилай тир Примов Русланан диде Аида Къарахановади вичин хва амачтӀани, вичин свасни руш галаз цвалардай цех ачухна, аскерриз парталар цваз рекье тунилай гъейри гуманитарный куьмекар кӀватӀуникни вичин лайихлу пай гьамиша кутазва. ЖАННА.
+ИСЛЕН юкъуз, республикадин меркезда авай «Россиязи тарих» тӀвар алай тарихдин паркуна, «Дишегьлияр ислягьвал ва хатасузвал патал» лишандик кваз, I999 - йисуз Дагъустанда кьиле фейи вакъиайрин 25 йис тамам хьуниз талукьарнавай гегьенш элкъвей столдин мярекат кьиле фена. Мярекат, Россиядин Президент Владимир Путин Дагъустан республикадиз мугьман хьайи ва дагъустанвийрин уьтквемвилиз, садвилиз гайи къимет , гъвечӀи видеофильм къалурунилай башламиш хьана. Мярекатда чи республикадин вири муниципалитетрай женсоветрин векилри иштиракна. Магьарамдхуьруьн райондай женсоветдин председатель Тагъуя Тагьирова кьиле авай делегация фенвай. ГьакӀни и мярекатдиз къунши республикаяр тир Азербайжандай, Киргизиядай, Карачаево- Черкесиядай, Осетиядай ва са хейлин регионрай дишегьлийрин комитетрин векилар атанвай. Виридалай рикӀел аламукьдай легьзе, мярекатда иштиракай Морковкинрин хизан хьана. Абур «Ватан хуьзвайбур»! госфондин социальный координатор Айида Къарахановадин теклифдалди атанвай. А.Къарахановадин хва, краповый биретдин сагьиб, майор, рагьметлу Руслан Примова дяведин махсус операцияда иштиракзавай вахтунда къутармишнавай хизан тир. Мярекатдал рахай Дагъустандин дишегьлийрин Союздин регьбер Интизар Мамутаевади, Абхазия, Киргизия республикайрай, Россиядин Кефер патан Кавказдин федеральный округрай, Азербайжандай атанвай векилри, Россиядин игитри гьакӀни Ботлих ва Цумада районра I999- йисуз кьиле фейи вакъиайрин иштиракчийри, алай секинсуз вахтунда ислягьвилихъ ва хатасузвилихъ ялунин карда къуватар сад авунин важиблувал къейдна. «Дагъустандин дишегьлийрин Союз» ДРОО- ди, Дагъустан республикадин кьилин, «Россиядин дишегьлийрин Союз» Вирироссиядин организациядин, республикадин Ватандин женгчийрин хизанрин комитетдин, Дагъустан республикадин милли политикадин ва диндин крарин рекьяй министерстводин къуватдалди тешкилна кьиле тухвай мярекат, чпин везифаяр тамамардайла телеф хьайи къайда хуьзвай органрин работникрин гуьмбетдал цуьквер эцигуналди акьалтӀарна.
+АДЕТ хьанвайвал, гьар йисан августдин вацран эхирда МР- дин образованиедин хиле зегьмет чӀугвазвайбурун иштираквал аваз августдин гегьенш совещание кьиле тухузва. И йисуз августдин совещание Ярагъкъазмайрин хуьре авай М.Ярагъидин тӀварунихъ галай юкьван школада тешкиллувилелди кьиле фена. Совещаниедин сергьятра аваз, акьалтӀарнавай кӀелунин йисан нетижаяр кьуна ва цӀийи кӀелунин йисан вилик эцигнавай месэлаяр веревирдна. Августдин совещаниедал, образованиедин система вилик тухун социально-экономикадин политикадин кьилин приоритет тирди къейд авур «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновича и месэладай докладни авуна. Гуьгъуьнлай, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин образованиедин системадин кӀвалахдин нетижаяр кьунин ва 2024-2025- кӀелунин йисуз образование вилик тухузвай рекьерин гьакъиндай, МР- дин образованиедин Управлениедин начальник Улубег Абейдуллаеван, аялрин ва жегьилрин «Сад лагьайбурун гьерекат» Вирироссиядин общественно- государственный гьерекат вилик тухунин гьакъиндай, муниципальный координатор Лариса Гьамидовадин, «Дагъустандин электронное образование» гьукуматдин информационный система кардик кутунин гьакъиндай», «Райондин методикадин кабинет» МКУ- дин заведущийдин заместитель Заира Алияровадин, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин образованиедин идарайра, «Хизандин йисаз» талукьарнавай марекатар тухунин ва аялрин ял ядай лагерар тешкилунин гьакъиндай», М.Ярагъидин тӀварунихъ галай школадин директор Фезина Аюбовадин, алай аямдин обществода гражданин ва ватанперес тербияламишдай сад тир система тешкилунин гьакъиндай», СВО- дин иштиракчи, «Дагълар рикӀел
+хуьн» общественный организациядин филиалдин руководитель Марат Забитован, райондин образованиедин идарайра кӀелунринни тербиядин кӀвалах вилик тухун тешкилунин гьакъиндай», «Оружбайрин СОШ» МКОУ- дин директор Рабия Къахримановадин докладрихъ яб акална. РД- дин образованиедин министерстводин векил Ягьадинова Гульнара Салиховнади, Дагъустан республикадин образованиедин ва илимдин министр Яхья Бучаеван ва вичин тӀварунихъай малимриз, аялриз ва диде- бубайриз алукьнавай цӀийи кӀелунрин йис тебрикна. Совещаниедин эхирдай Фарид Загьидиновича, чпин зегьметда тафаватлу хьайи, чӀехи агалкьунар къазанмишнавай, образованиедин хиле гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазвай малимриз РФ- дин просвещениедин министерстводин Гьуьрметдин грамотаяр, «Дагъустандин образованиедин отличникар» хурудал алкӀурдай знакар, РД- дин образованиедин ва илимдин министерстводин Гьуьрметдин грамотаяр, «Магьарамдхуьруьн район вилик тухуник лайихлу пай кутунай» хурудал алкӀурдай значокар, МР- дин тӀварунихъай Гьуьрметдин грамотаяр шад гьалара иесийрив вахкана ва чухсагъулар малумарна.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай ЮГЪРОССИЯДИН югъ рикӀин сидкьидай мубаракзава. 12- ИЮНЬ чна гьар йисуз официальный сувар яз къейдзава. 1992- йисан июндиз РФ-ДИН Верховный Советди кьабулай Къарар гьа и кар патал бине хьана. А къарардал асаслу яз и югъ уьлкведин государстводин СУВАРАСЛУ туширвилин югъ яз малумарнава. Вири квелай башламиш хьана лагьайтӀа, гьеле 1990йисан 12- июндиз РСФСР-ДИН халкьдин депутатрин Съезддин заседаниедал, гьар сада вичин тӀварни къалуриз, сесер гун патал государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация эцигна. Ам лап чӀехи пай депутатри сесер гуналди кьабулнай. РСФСР-ДИН государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай чӀавуз СССР чукӀурун чарасуз тирдакай рикӀивай фикирзавай ксар тек-туьк авай. И фикир вич кьилиз гъунни лап нагьакьан кар яз гьисабзавайди тир. Гьа са вахтунда чи зурба уьлкведа политикадин ва экономикадин жигьетдай дибдин реформаяр кьиле тухунин чарасузвал авай. Гьа чӀавалай инихъ 29 йис алатнаватӀани, а вакъиайрив эгечӀзавай тегьер гилани сад хьтинди туш. 1991- йисан декабрдин эхиррилай, СССР- дин сад лагьай ва эхиримжи Президент М. Горбачева вичин векилвилер хивяй акъудай чӀавалай, Россиядикай гьакъикъатдани аслу тушир государство хьана. ГьакӀ хьайила, адахъ и цӀийи гьал тестикьарзавай талукь тир государстводин лишанарни хьун герек тир. Гьа иниз ��илигна РФДИН Верховный Советди 1992июнь государстводин СУВАРАСЛУ туширвилин югъ яз малумарна.
+Идан гуьгъуьналлаз вичи СССР-ДИКАЙ хкатнавай уьлкведин цӀийи статус тестикьардай. РФ-ДИН цӀийи Конституция туькӀуьрунин гьакъиндай къарар кьабулна. Вири халкьди гьялайдалай гуьгъуьниз цӀийи Дибдин Закон 1993- йисан декабрдиз кьабулна, гуьгъуьнин йисуз лагьайтӀа, Дагъустандин Конституцияни кьабулна. Ада Россиядин Федерациядин къакъудиз тежер пай яз республикадин статус тестикьарна. Алай вахтунда 12- июнь Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай югъ яз гьисабзава, ам государстводин суварин югъ я.
+АЛАЙ йисуз Магьарамдхуьруьн райондин аграрийри хъсан бегьерар кӀватӀзава. Районда 15 гектарда йисан вахтунда бегьер гузвай махсус жинсинин некьияр цанвай. Некьияр алай
+аямдихъ галаз кьадай технологияр ишлемишуналди, чил кьур акъудуникай хуьзвай чӀулав мульчирующий материал ишлемишуналди ва стӀалрин жуьреда яд гунин къайдада цанва. ЧӀулав материалди цанвай штилар гьар жуьре эчӀелрикай, зиянкаррикай хуьзва ва къулай микроклимат хуьз куьмекзава. Аграрийри 1 гектардай 20 тонндив агакьна емишар кӀватӀзава. Им райондин хуьруьн майишатдин хиле хьанвай цӀийи тереф я. ЦӀийихуьруьн ва Хужакъазмайрин сергьятра бегьерар кӀватӀунин кӀвалах давам жезва.
+«ВИ ИГИТВАЛ рикӀелай алатдач» лишандик кваз, РФДИН игит Зейнудин Батманован гьуьрметдай кьиле фейи республикадин конкурсда иштиракай чи райондин Оружбайрин хуьруьн школадин тербиячияр призовой чкайриз лайихлу хьана. Мярекат тебрикдин гаф рахуналди РД- дин «Республикадин образованиедин центр» ГБОУ- дин директор, республикадин педагогрин ассоциациядин президент Анжела Байрамбековади ачухна. Конкурсда иштиракай 50 далай виниз школайрин, бахчайрин аялриз ва 12 муаллимдиз гъалибчийрин ва призеррин дипломар гана. Чи райондай, «Игитар чи патав гва» шикилрин конкурсда иштиракай 11 – классда кӀелзавай Амина Рамазанова 2- чкадиз ва «Игитрин кьегьалвал рекьидач» эссе номинацияда 10- классдин ученица Карина Абдуллаева 3- чкадиз лайихлу хьана. ХУЬРУЬН МАЙИШАТ ОБРАЗОВАНИЕ
+202I- ЙИСАН туриствилин, отпускайрин ва аялрин каникулрин вахт башламиш хьанва. Гьаниз килигна зун Магьарамдхуьруьн районда авай «Жегьилрин крарин ва туризмдин рекьяй отдел МКУДИН директор Фарид Бадрудиновичан патав фена, ва чи районда туризмдин кӀвалах тешкилнавай гьалдин гьакъиндай суьгьбет авун тӀалабна. -Фарид Бадрудинович чи райондиз хквезвай мугьманар, къвезвай туристар патал куьне гьихьтин кӀвалах кьиле тухузватӀа чи газет кӀелзавайбуруз кьве ихтилат авуртӀа жедани? -Гьелбетда. Чна райондиз къвезвай мугьманар, туристар патал лап хъсан шартӀар арадал гъанва. Мукьвара районда генани туристар патал са цӀийивал жеда, абур кьабулдай мугьманхана эцигунин кӀвалахар гъиле кьада. Ам эцигунин махсуз проектни гьазур я. Гьукуматдин комиссиядин экспертри ам, хъсанди яз гьисабна, кьабулнава. Мугьманхана патал 0,06 гектар чилни чара авунва. -Гьелбетда, отпускайрин вахтунда чпин вахт менфятлудаказ кечирмишунихъ, ял ягъунихъ, чпин сагъламвал мягькемар хъувунихъ еке метлеб ава. Шадвал кутадай кар ам я хьи, Магьарамдхуьруьн райондин Приморск хуьр югъ– йикъалай гегьенш, авадан жезва, ял ядай туристар, хтанвай мугьманар патални игьтияжлу макандиз элкъвенва. Аниз гьар йисуз Вирироссиядин шегьеррай цӀудралди ял ядай туристар къвезва, чпин сагъламвал мягькемарзава. Ял ядай кӀвалер тӀебиатдин
+лап гуьзел чкадал ала: кьуд пад тамар, тамукай рахайтӀа аниз фейи гьар са кас гьейран жеда, яру ктабдани гьатнавай гзаф жуьрейрин набататар гьалтда, виш йисарин къавахрин, мегъуьн, макъун тарари, абуру гузвай цӀару серинри, кислороддалди девлетлу гьавади, шуршур ацалтна авахьзавай къайи къарасуйри, тарарал аруш жедай кьуд пад къацу лианайри къвезвай туристар гьейранарзава. Самурдин там чаз тӀебиатди ганвай ядигар памятник я. -Ял ядай кӀвалерикай рахайтӀа ина туристриз яшамиш жедай, къулай шартӀар яратмишнава, къаткидай кьве мертебадин дараматар ава. Ана 40 кас кьабулдай мумкинвал ава . Идалайни гъейри, общественный тӀуьнрин идараяр, ресторанар, кафеяр-барар ава. Приморск ял ягъун патал хкянавай виридалайни машгьур рехъ хьанва туристриз. Ина авай хъсан шартӀариз килигна иниз къвезвай мугьманрин, туристрин кьадарни йис- йисалай артух жезва. Эхиримжи вахтара районда «Увлекательное путешествие в Магарамкентский район» тӀвар ганвай маршрутни кардик кутунва. Районда туризм вилик тухун патал вири къуватар желб ийизва. Туристар патал жуьреба-жуьре терефрин экскурсияр тухузва. Гарагърин сад лагьай поселение туристрин маршрутдик кутунва. «Великий шелковый путь» тӀвар ганвай еке проект ава. Шаз коронавирусдин азар пайда хьуниз килигна артух туристар атанач. ЦӀи мугьманар майдин вацран эхирдай башламишна къвезва. Алай вахтунда муниципалитетди «Магарамкентский район» территорияда туризм вилик тухун тӀвар ганвай программа кьилиз акъудзава. А программадин сергьятра аваз мугьманханайрин, ресторанрин туриствилин маршрутрин, экскурсийрин сад тир база арадал гъанва. «Яндекс-Карты», «ГУГЛКАРТЫ» ва ибурулай гъейри социальный сетда истограмм «Туризм Магарамкент» кардик ква. ЖАННА.
+ДАГЪУСТАНДИН тӀвар-ван авай спортсменка Зенфира Магьамедалиева Токиода кьиле фидай Олимпийский къугъунра республикадин тӀварунихъай женгеррин майдандал экъечӀда. Бузай Ибрагьимован тӀварунихъ галай Махачкъаладин спортшколадин тербиячиди Парижда боксдай кьиле фейи квалификациядин турнирда иштиракна, 75 килограмм заланвал авай категорияда полуфиналдиз акъатуналди олимпиададиз путевка къазанмишна. РикӀел хкин, Зенфира кьуд сеферда Россиядин, гьакӀни кьве сеферда Европадин ва дуьньядин чемпи��н я.
+Гъепцегьрин хуьруьн СОШ-ДИН 11- класс акьалтӀарайдан гьакъиндай 2008- йисуз Рамазанова Пичедиз гайи 05 АА 0052023- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин. Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 1998- йисуз Ибрагьимов Шахисмаилаз гайи Б- 5275614- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+САЛАСА юкъуз, МР- дин администрацияда аппаратдин работникрин иштираквал аваз нубатдин совещание кьиле фена. Нубатдин совещание шад мярекатдилай башламиш хьана. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин администрациядин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновичав, Дагъустан республикадин футболдин Федерациядин тӀварунихъай гъиляй-гъилиз физвай Дагъустандин чемпионвилин Кубок шад гьалара вахкана. Къейд ийин, алатай йисуз футболдай кьиле фейи чемпионатда I2 муниципалитетрай командайри иштиракнай. ГЪИЛЯЙ-ГЪИЛИЗ физвай Кубок Магьарамдхуьруьн райондин «Леки» командади къазанмишна. «Леки» команда ирид сеферда Дагъустандин чемпион я. Райондин регьберди и гъалибвилик пай кутур вирибуруз и агалкьун тебрикна ва Кубок яргъалди районда амукьуник умуд кутазва лагьана. Гуьгъуьнлай совещаниедал райондин регьберди, Афгъанистанда кьиле фейи гьерекатрин иштиракчийриз гьакъисуз субсидиядин сертификатар гана. ИкӀ, Магьарамдхуьряй, Киркай ва Советскдай тир Э.Мирзехановаз, М.Балабеговаз, С.Алахвердиевадизни ва Л.Рушанбековадиз кӀвалер къачун патал чара авунвай субсидиядин сертификатар гана. Совещаниедин сергьятра аваз, кӀвалахдин рекье къазанмишнавай агалкьунрай МР-ДИН кадровый кӀвалахдин ва информационный технологийрин отделдин кьилин пешекар Ашум Ашумоваз чухсагъул малумарна. Районда жегьилрин арада сагълам уьмуьр пропаганда ийизвай ва спортдин рекье са кьадар агалкьунар къазанмишнавай, самбодай Россиядин первенстводин призер Рамин Баязовав Гьуьрметдин грамота, РФ- дин спортдин министерстводин тӀварунихъай Назим Сайидовав Россиядин международный классдин спортдин мастер лагьай удостоверение вахкана. Фарид Загьидиновича абуруз хьанвай агалкьунар мубаракна, хайи район, республика ва уьлкве дуьньядин майданра раиж ийизвай абурухъ мадни еке агалкьунар къазанмишдай къуватар ва гьевес хьурай лагьана.
+2023- ЙИСАН 30- мартдиз Россиядин Президент Владимир Путина кьабулнавай 220нумрадин къарардин бинедаллаз, Магьарамдхуьруьн райондани 1- апрелдилай 15- июлдалди гатфарин призыв давам жеда. 13- майдиз, РФ- дин Яракьлу къуватра къуллугъ ийиз Магьарамдхуьруьн райондай са десте жегьилар рекье туна. Райондин военный комиссариатдин гьаятда, чпин пак буржи тамамарун патал физвай жегьилар рекье твазвай мярекатда, МР- дин администрациядин кьилин заместитель Марта Абдуллаевади, МРДИН общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева, афгъанвийрин Союздин председатель, Афгъанистандин дяведин ветеран Гьа��бидин Алиева, Советск хуьруьн администрациядин кьил, Афгъанистандин дяведин ветеран Эмирагъа Асварова, призывникри диде-бубайри ва СМИ- дин векилри иштиракна. Мярекатдал рахай военный комиссар Эльман Гьажиева, Агъадаш Нагъметуллаева ва Эмирагъа Асварова, жегьилриз чпин къуллугъ намуслувилелди тамамардай, багърийри ва хайи Ватанди дамахдайвал къуллугъ тухудай къуватар ва гьевес хьурай лагьана. Гатфарин призывдик кваз Магьарамдхуьруьн райондай I00 дав агакьна жегьилар чпин пак буржи тамамариз рекье твада. И призывдик, I8 йисалай 27 йисалди яш авай, игьтият патал хуьзвайбурун жергедик квачир ва I998- йисан 28мартдиз «Военный къуллугъдин ва военный везифайрин гьакъиндай» кьабулнавай 53нумрадин Федеральный законда къалурнавай жегьилар акатда. Къуллугъ ийиз физвай жегьилриз багърийрихъ галаз алакъаяр хуьн патал безлимитный сим-картаяр багъишна. Чпин нубатда жегьилар чпин гьазурвиликай рахана. Абур рекье тваз атанвай мукьва- кьилийри, Ватандин ЧӀехи дяведа, чи чӀехи бубайри авур уьтквемвилер, жуьрэтлувилер рикӀел хкана ва къуллугъдал физвайбуруз сефер югъур хьуй лагьана. А. АЙДЕМИРОВА.
+Идалай чӀехи бахт авани …
+ИНСАНДИН уьмуьрда виридалайни кьилинди ва багьади хизан я. Сифте нубатда- жув хайи, ахпани жува арадал гъидай хизан. Гьар са касдин уьмуьр патал хизан гьи кьадар важиблу ятӀа, куьрелди лугьун четин я. Хизанди адаз кӀанивал гузва, уьмуьрдин писни хъсан чирзава, гьар са кардиз къимет гуз, уьмуьр дуьз къайдада кьиле тухуз. I993ЙИСУЗ ООН- дин Генеральный Ассамблеядин къарардалди I5- май Международный хизанрин югъ яз малумарна. Адан кьилин метлеб хизандин са кьадар месэлайриз вири общественностди дикъет ва куьмек гун я. Гьар са касдин уьмуьр хизандилай башламиш жезвайди чаз виридаз чизва. Хизан гьуьрметдин, муьгьуьббатдин, садвилин чешме я. Советрин девирда гзаф аялар авай хизанрин кьадар пара тир. I0 аял хайи дидедиз Игитвилин тӀвар гузвай. Зи рикӀел лап хъсандиз алама, чи рагьметлу Ханум бадеди вичин Игитвилин тӀвар ганвай медаль лап дамахдивди хурал эцигдайди тир. Гьайиф хьи, а девиррин крар вири масакӀа элкъвенва. Гзаф аялар авай хизанар къвердавай тӀимил жезва. Къенин зи ихтилат Магьарамдхуьруьн райондин Самурда яшамиш жезвай, намуслувилелди зегьмет чӀугвазвай, чпин веледриз дуьз тербия гана, абур обществодиз вафалубур яз тербияламишзавай, чпелай чешне къачуниз лайихлу Рамазановрин хизандикай фида. Рамазанов Нух-Небидин хизан хуьре, кӀвале чин тийидай кас бажагьат ава. Абур чидай инсанрин арадай абуруз алхиш тийидай, абурукай хъсан гафар рахун тийидай кас жагъидач. НУХНЕБИДИ вичин уьмуьрдин юлдаш гуьзел дишегьли, къайгъудар диде ,чешнелу кайвани Зайнабахъ галаз кьуд веледдиз тербия гузва. И мукьвара кьуд бикедин кьилел абуруз са хвани хьанва. Мубаракрай Шахбан тӀвар алай баладикай квез шегьерар хьурай! ЧӀехи руш Анжелади школа лап хъсандиз кӀелнай. Вирироссиядин «Умники и умницы» кьиле фейи олимпиадайра са шумудрани садра гъалибчини хьанай. Школа акьалтӀарна ада Пятигорский медико-фармацевтический институтдин, фармакология кафедрада лап хъсандиз кӀелзава. Кьвед лагьай руш Залинади Махачкъала шегьерда авай медицинадин колледжда кӀелзава. Ахпа кьветхверар Альбина ва Жасмина, абуру ругуд лагьай класс вадрал кӀелзава. Рамазановри чпин бахтлу хизан 2002- йисуз кутунай. Алатай йисуз хизандин 20 йис тамам хьунин рекъем къейд авуна. Чинидин (фарфоровый)- мехъер! За гзаф аялар авай диде хьун вуч лагьай чӀал я?- лагьана хабар кьурла Зайнабавай, гьа вири дидейри гудай хьтин жаваб гана: им ахвар тавур йифер, гьамиша аялрикай фикир, ваз дуьньяда виридалайни багьа ксарин патахъай авай кичӀевал. Са шакни алач, гзаф аялар авай диде хьун четинни я, амма тек са аял, кьвед, пуд хьунилай регьятни. Гзаф аялар авай хизанда гьи месэла хьайитӀани гьялиз регьят я. Ина чӀехи в а х а р и гъвечӀибурун къайгъу чӀугвада, дидебубадал алай четинвал кьезиларда. ЧӀехи хизанда аялар кар бажармишдайбур, зегьметдал рикӀ алайбур, регьимлубур, хъуьтуьл къилихринбур яз чӀехи жеда. Диде гьамиша абурун къвалал хьун лазим я, абуруз гузвай тербия сифте нубатда дидедилай аслу я, эхир,- лугьузва Зайнаба. -Чна абурал чӀугур вири зегьметрин бегьерар чал артухни алаз агакь хъийидайди зун инанмиш я. Рушар чӀехибур я, за абуруз кӀвалин вири крар чирнава. Зи аялар дуствилин ,къайгъударвилин шартӀара чӀехи хьанва. Зайнаб рикӀиз чими халис къайгъудар диде тирди аквазва, ада вичин руьгьдин вири чимивал хизандиз, мукьвабуруз, багърийриз багъишзава. Гьа ихьтин инсанривай тешкиллувилин тежрибани къачузни, акьалтзавай жегьил несилдиз тербия гузни чириз жеда. Гьуьрметлу Нух-Неби ва Зайнаб куьн халис чешнелу хизан я, лагьайтӀа ЖЕДА.ЧАЗ квез алукьнавай хизандин югъ мубарак ийиз кӀанзава. Чи мурад куьн сагъ- саламат хьун, хизанда бахт-берекат мадни артух хьун я. ЖАННА.
+ЗИ ГЪИЛЕ вахтуни хъипи авунвай I972- йисан 2Iмартдиз акъатнавай райондин газет ава. Адан кьвед лагьай чин шад ва такабурлу гьиссерив ацӀанвай шикилни галай гъвечӀи хабарди ачухзава: «Накь Москвада СССР-ДИН профсоюзрин ХV - съездди вичин кӀвалах башламишна. Съезддин кӀвалахда чи районэгьли Рамазан Гьемзетович ГЬЕМЗЕТОВА иштиракзава. Ватандин ЧӀехи дяведин иштиракчи Рамазан Гьемзетовича дяведилай гуьгъуьниз яргъал йисара советский ва партийный органра руководство гудай кӀвалахар гьакъисагъвилелди тамамарна. I965-ЙИСАЛАЙ инихъ Р. Гьемзетова хуьруьн майишатдинни заготовкайрин райкомсоюздин председателвиле кӀвалахзава. Инани ада вич хъсан тешкилатчи яз къалурна. Ам себеб яз, майишатринни карханайрин рабочкомрин ва профоргорганизацийрин тешкиллувилин ва массовый кӀвалах, социалистический соревнование цӀийи дережадиз хкаж хьана, рабочийрин кӀвалахдин, ял ядай ва культурадин шартӀар аквадай гьалда хъсан хьана. Рамазан Гьемзетовичан зегьмет I97I- йисуз гьукуматди «Знак Почета» ордендалди лишанлу авуна. Адахъ, гьакӀ женгерин ва зегьметдин фронтра къазанмишнавай медаларни ава. Ам обкомсоюздин Президиумдин член я. Республикадин профсоюздин гьерекатдин лап хъсан иштиракчийрикай сад хьуниз килигна Рамазан Гьемзетович СССР-ДИН профсоюздин ХV- съезддин делегатвиле хкянава. Районэгьлийри и кардал дамах ийизва». Я ЭВЕЛ, я эхир,- лугьуда лезгийри. Рамазан Гьемзетовича вакъиайралди ва хийирлу краралди девлетлу уьмуьр кечирмишна. Амма эвел рикӀел хтайла, ам хкаж хьайи дережаяр чӀалахъ тежедай хьтинбур я. Рамазан дуьньядиз къатма- къариш хьанвай I9I9- йисуз атана. Са кӀуьд йисалай хизандин гьал- агьвал мадни четин хьана-буба Гьемзет рагьметдиз фена. «Бедбахтвал текдиз къведач лугьуда»,- халкьдин мисалди. Ругуд йисалай дидени и дуьньядилай фейила кӀвачи чил гьеле мягькемдиз кьун тавунвай аялрин ийиртийир хьана. Абур патал бегьем партал алачир, руфуна тухдалди фу авачир йикъар алукьна. Ихьтин шартӀара Рамазан школадикай хкечӀуниз, Махачкъаладиз государстводин харжидалди хуьзвай ФЗУ-ДИЗ финиз мажбур хьана. Ракъин цуькведи ракъиник ялдайвал, Рамазанани савадлувилихъ, са туькӀвей пеше къачунихъ ялзавай. I935- йисуз ада Дагъустандин медицинадин техникумдиз гьахьун жуьрэт авуна, амма техникум акьалтӀардай мумкинвал хьанач. И кардихъни вичин себебар авай. Ам сагъламвал мягькемарун патал Ахцегьиз акъатна. Ина жегьилди малимар гьазурдай цӀуд вацран курсарни куьтягьна. Ингье Рамазан Гьемзетовичан эвел, аялвал такур аял вахтар. И дуьньядал атайдалай кьулухъ вуч хьанатӀани, вуч къазанмишнатӀани, гьи дережайрив агакьнатӀани, анжах адан вичин чалишмишвал, къастунал кӀевивал, дурумлувал себеб яз хьана. Ахцегьа малимрин курсар акьалтӀарай I938-ЙИСАЛАЙ Рамазан Гьемзетовичан зегьметдин рехъ Магьарамдхуьруьн ирид йисан школада малимвал авунилай башламишзава. Амма са кьве йисалай жегьилдиз Красный Армиядин жергейриз эвер гузва. Ленинграддин Ворошилован тӀварунихъ галай ВВСДИН военно- технический командный училищеда къуллугъ башламишай Рамазан Гьемзетовичавай а чка акьалтӀариз хьанач. Ватандин ЧӀехи дяведи жегьилдин мурадар ва умудар кьатӀна. Агъзурралди ватанэгьлияр хьиз, амни яракь гъиле кьуна душмандин хуруз экъечӀна ва душман дарбадагъдалди жуьрэтлувилелди женг чӀугуна. Ватандин вилик буржи кьегьалвилелди тамамарай Рамазан Гьемзетов коммунист яз, хурудал женгинин наградаяр алаз хтана ва Магьарамдхуьруьн школада военруквиле кӀвалах ийиз башламишна. Женгера лигим, вири патарихъай уях хьанвай, вич регьятдиз алакъадиз къведай хъсан суьгьбетчи аялри лап хушдиз кьабулна, ам лап фад рикӀ алай юлдашдиз элкъвена. Адан ин
+5 20- май, 2023- йис. санвилин ихьтин къилих, жегьилрихъ галаз кӀвалах ийиз, абур хийирлу крарал желб ийиз алакьунин устадвал ф��кирда кьуна ам I947- йисуз райондин комсомолри ВЛКСМДИН Магьарамдхуьруьн райкомдин I-СЕКРЕТАРВИЛЕНИ хкяна. Вичиз авунвай ихтибардин, хиве гьатнавай кӀвалахдин жавабдарвал гьисс авур жегьилрин башчиди са куьруь вахтунда вичин тешкилатчивилин, тербиячивилин бажарагълувал къалурна,адалай районда кьиле физвай кӀвалахра комсомолринни жегьилрин активвал хкажиз алакьна. И кар КПСС-ДИН райкомдини кьатӀана ва адан гележег фикирда кьуна чирвилер хкажиз партийный школадиз рекье туна. Рамазан Гьемзетов алай чка партиядин Дагъустандин обкомдини фад кьатӀана. Партшкола акьалтӀарайла адаз партиядин обкомдиз кӀвалахал теклифна ва ам ина хуьруьн майишатдин отделдин инструкторвиле тайинарна. Виликан фронтовик, къенин партийный работник, женгчидиз хас тирвал, кьве гъил къакъажна кардик экечӀна. Дяведилай гуьгъуьнин йисара зайиф гьалдиз атанвай колхозар гуьнгуьниз хкун, абур мягькемарун патал галатун тийижиз зегьмет чӀугуна. Гьелбетда, ватандашвилин гьиссери ам чи райондин майишатриз гзаф фикир гуниз мажбурна и кар ада чӀехи гьевесдалди авунни авуна. Рамазан Гьемзетовичан кӀвалахдиз къабилвилин, тешкилатчивилин алакьунар ва тежриба фикирда кьуна I95I-ЙИСУЗ обкомди партиядин Магьарамдхуьруьн райкомдин секретарвиле хкягъун теклифна ва ада секретарвиле кӀвалахай пуд йисуз вич кардин гъавурда авай, халкьдихъ галаз кӀвалах ийиз алакьдай, жемятдин гьалагьвал хъсанарунин рекьер ачухзавай руководитель яз къалурна. I954- йисуз Р. Гьемзетовал Магьарамдхуьруьн колхоз гуьнгуьниз хкун тапшурмишзава. Ина адалай са куьруь вахтунда зегьмет чӀугуниз къабил хуьруьнвияр кӀвалахал желб ийиз, зегьметдин низамлувал ва бегьерлувал хкажиз алакьна. Адан кӀвалахдиз бажарагълувал, тешкилатчивилин алакьунар фикирда кьуна I958- йисуз Магьарамдхуьруьн МТС-ДИН директорвиле тайинарзава. ТуькӀуьр хьунин жигьетдай дегишвилер арадал атай I96I- йисуз Дагъустан Республикадин «Сельхозтехника» объединениедин Магьарамдхуьруьн районрин уртах отделениедин управляющийвиле тайинарзава. Ада ина кӀвалахай йисара отделение республикада кӀвенкӀвечибурун жергедиз экъечӀна, техника ремонт авунин ери хкаж хьана, производстводин цӀийи объектар хкажна, куьмекчи майишатар кардик кутуна. Вич гьиниз рекье туртӀани намуслувилелди зегьмет чӀугвазвай Рамазан Гьемзетов I965-ЙИСУЗ хуьруьн майишатдин работникрин профсоюздин райкомдин председателвиле хкязава ва ина I5 йисуз ,та пенсиядиз экъечӀдалди, кӀвалахзава. Секинвал, архайинвал тийижир Рамазан Гьемзетова ина вичин кӀвалахдин ериш дегишарзавач, зегьметчийрин кӀвалахдин ва яшайишдин шартӀар хъсанарун патал галат тавуна зегьмет чӀугвазва. Абурун сагъламвал мягькемарун патал санаторийриз ва ял ядай кӀвалериз путевкайрин къайгъуда жезва. Гьа и йисара ада Каспий гьуьлуьн къерехдал аялрин гатун лагерь ачухзава ва ам патал къулай кӀвалер эцигзава. Рамазан Гьемзетова бегьерлу, вакъиайрив ацӀанвай уьмуьр КЕЧИРМИШНА.ГЬИНИЗ вич рекье тунатӀани, ада вири къуватралди, аферин лугьудайвал кӀвалахна. Яргъал йисара ам райсоветдин депутатвиле, КПСС-ДИН райкомдин ва бюродин членвиле хкягъиз хьана. Тамам цӀуд йисуз профсоюздин обкомдин президиумдин член хьана, СССР-ДИН профсоюздин съездда иштиракна. Гьар са кардихъ эвел авайди хьиз, эхирни жезва. Аял чӀаван дарвилери, азиятдик акъудай йисари, фронтдин татугайвилери ва азиятри са кьадар яшар хьайила чпикай хабар гана. Сагъламвал мягькемариз хъхьун тавуртӀани, ам хуьдай, ял ядай вахт алукьна. I980-ЙИСУЗ Рамазан Гьемзетович пенсиядиз экъечӀна. Амма кьарайсуз рикӀ авай касдиз кӀвале кьарай атанач. Неинки хуьруьн, гьакӀ райондинни общественный уьмуьрда активвилелди иштирак авун давамарна. Ада Надежда сусвахъ галаз санал вад аял тербияламишна. Чешне къачуналди лайихлу уьмуьр кечирмишай Рамазан Гьемзетович къе чи арада амач. Амма ам себеб яз 70 йис тамам жезвай районда арадал атай крар, ам кӀвачел мягькемдиз акъвазун патал чӀугур адан зегьметар, хъсан инсан ва къайгъудар руководитель хьайи кас инсанрин рикӀелай алатзавач. Чи архивдай.
+И ЙИКЪАРА, футболдай кьиле фейи Дагъустандин лигада, чи райондин Гъепцегьрин хуьруьн 7классра кӀелзавай аялрин командайри гъалибвал къазанмишна. 2022 ва 2023- йисарин сезондин ШФЛ- дин (школьная футболная лига) гъалибчийрин ва призеррин
+наградаяр Дагъустан республикадин кьил Сергей Меликовани физический культурадин ва спортдин министр Сажид Сажидова шад гьалара вахкана. И сезондин финалдин акъажунар 7- майдиз республикадин ДЮСШ- дин стадиондал кьиле фена. КӀелунин йисан вахтунда кьиле фейи турнирда 250 агъзурдав агакьна 3-8 дал кьван классра кӀелзавай аялри иштиракна. Республикадин мунципалитетра 1- сентябрдилай башламишна 4 225 къугъун кьиле тухвана. Гъепцегьрин командади гъалибвал къазанмишайдалай инихъ, командадин членар гьар жуьре номинацийрайни наградайриз лайихлу хьана. ИкӀ, «Виридалай хъсан игрок» номинацияда Амир Нагъметуллаев, «Виридалай хъсан гьужумзавайди» номинацияда Сулейман Аликберов гъалиб хьана. Республикадин регьбер, Россиядин машгьур футболистар тир Владимир Пильгуем, Ринат Дасаев, Александр Панов ва масабур галаз и къугъунриз килигна. Чна, гъалибчи команда гьазурнавай тренерар тир Тамерлан Таибоваз, Равил Мукаиловаз ва аялриз къазанмишнавай еке гъалибвал мубаракзава.
+ГЬАР ЙИСУЗ, миллионралди инсанри 1июндиз аялар хуьнин Вирихалкьарин югъ къейдзава. И югъ къейд авуналди чӀехи несилди дуьньядин гележегдикай чӀугвазвай къайгъударвал къалурзава, аялриз лап хъсан уьмуьр туькӀуьрун патал чӀехибуру чпин къуватар желбзава. Аялар хуьн! Им вуч лагьай чӀал я? Им аялриз образование къачудай, вири патарихъай уяхбур яз чӀехи жедай шартӀар тешкилун я. Аялрикай къайгъу чӀугун им балайрин ислягь ва бахтлу г��лежегдикай къайгъу чӀугун я. Чи уьлкведа аялрихъ чпин алакьунар вилик тухун патал вири шартӀар ава. Акьалтзавай несилдин сагъламвал хуьн, аялриз тербия ва чирвилер гун государстводи вичин хивез къачунва. Чи районда школаяр, аялрин бахчаяр эцигуниз, авайбур гегьеншаруниз чӀехи фикир гузва. Куьн патал, гъвечӀи дустар, спортдин залрин ва майданрин кьадар йис-йисандавай артух жезва. Куь ихтиярда аялрин яратмишунрин Центр, музыкадин школаяр ва абурун са шумуд филиал, библиотекаярни клубрин сегьнеяр ава. Куь таяри неинки республикада, гьакӀ адалай къецени спортдин ва кӀелунрин жуьреба-жуьре рекьерай чпин женгчивал, устадвал къалурзава. Амма, къе куь вилик акъвазнавай кьилин везифа, гьуьрметлу балаяр, хъсан чирвилер аваз кӀелун, тербия-низам хкажун, зегьметдал рикӀ алайбур яз чӀехи хьун я. Им куь патай чӀехибуру чӀугвазвай къайгъударвилиз лап хъсан жаваб я. Ф. З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил.
+24- МАЙДИЗ райондин школайра эхиримжи зенгини ван авуна. 11 йис идалай вилик сифте яз школада партайрихъ ацукьай аялри цӀи школа акьалтӀарна. Магьарамдхуьруьн М. Гьажиеван тӀварунихъ галай школадин еке гьаят гъилера цуьквер, жуьреба- жуьре рангарин шарар авай аялрай ацӀанвай.
+Экуьнин сятдин кӀуьдаз линейка башламиш хьана. Мярекатдиз диде-бубаяр, аялрин мукьва-кьилияр, мугьманар ва кьиле «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Фарид Агьмедов авай делегация атанвай. Шадвилин линейка школадин I0 «Б» классдин ученикар тир Гьажимурадова Мадинади ва Казиева Камиллади кьиле тухвана. Линейкадал сифте гаф
+МР-ДИН администрациядин Кьил Фарид Агьмедоваз гана. -Эхиримжи зенгини ван авур къенин югъ куь уьмуьрдин лишанлу йикъарикай сад я, диде- бубайрихъ, малимрихъ галаз санал куьне образованиедин сифте девир кечирмишна. Гила куь вилик гегьенш рекьер ачух жезва. Абурукай гьим хкядатӀа, квелай аслу я. Заз куьне экзаменар агалкьунралди вахкана, куьн вузрик, колледжрик акатна кӀанзава. Куьне вахкузвай экзаменра квехъ еке агалкьунар хьурай, чӀехи уьмуьрдиз къачузвай камар мягькембур ва гележег авайбур хьун вичин мурад тирди лагьана. Ахпа чӀехи уьмуьрдиз камар къачузвай жегьилриз хуш сефердин, тебрикдин келимаяр малимри, регьбери, диде- бубайри лагьана. Къенин юкъуз эхиримжи зенг 11- классар акьалтӀарнавай 36 ва 9 классар куьтягьнавай 57 жегьил патал яна. Шадвилин линейкадал школада лап хъсан
+къиметралди кӀелай ва олимпиадайра агалкьунралди иштиракай аялриз грамотаяр гана. Линейкадал кӀватӀ хьанвай цӀи сад лагьай класс куьтягьзавай аялрини, 11- класс акьалтӀарзавай жегьилри иллаки фикир чпел желбзавай. 11- класс куьтягьзавай выпускникри малимриз чухсагъул малумарна ва аялриз пишкешар гана. Малимри абуруз несигьатар гузвай. Уьмуьрдин шегьредал сифте камар къачузвай рушарни гадаяр 11 йис идалай вилик чпин диде-бубайрин
+гъилер кьуна школадиз атайбур тир. Къе абур патал эхиримжи зенг ядай вахтни атанва. Къе абуру хайи школадиз, рикӀ алай малимриз ва юлдашриз сагърай лагьана. Выпускникрик са гьихьтин ятӀани къалабулух ква. Вучиз лагьайтӀа, абуру гьеле экзаменар вахканвач. ИкӀ, 27- майдиз выпускникриз, малимриз, жавабдар- Гьукуматдин сад тир экзамен вахкудай вахт алукьда. Къуй вири выпускникривай имтигьанар лап хъсандиз вахкуз хьана чпин рикӀе авай мурадрив агакьрай. 11классдин ученик Рагьимов Гьамидани ва 1 Б» классдин ученица Мурадова Хадижади эхиримжи зенг яна. Школа акьалтӀарзавайбуру гъвечӀи аялриз пишкешар гана. Шадвилер яргъалди давам хьана. Гьуьрметлу выпускникар зазни чи «Самурдин сес» газетдин коллективдин патай квез и гуьзел югъ мубарак ийиз кӀанзава. Къуй квез экуь, хушбахтлу гележег хьурай! Квекай гьар садакай чи район, гьакӀни республика патал лазим инсанар хкатрай. Куьне школа ва тарс гайи малимар рикӀелай алудмир. Куьн вири куь рикӀе авай мурадрив агакьрай. ЖАННА.
+ЦӀийи комплекс шад гьалара ачухна
+КИШ юкъуз, Магьарамдхуьруьн райондин Советск хуьре «Мамрач» тӀвар алай туристрин цӀийи комплекс шад гьалара ачухна. И шад мярекатда «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова, хуьрерин администрацийрин кьилери, администрациядин работникри, са жерге къуллугърин векилри ва патарай атанвай мугьманри иштиракна. Кьуд патахъ чкӀизвай музыкадин хуш ванцел патарай атанвай мугьманар, чкадин агьалияр комплексдиз ахмишна. Инвестицийрин проектдин сергьятда аваз, агьалийрин игьтияжар фикирдиз кьуна вири къулайвилер авай са жерге модульный кӀвалерикай ибарат тир туристрин комплекс ачухнавайди карчи Надежда Гьасанова я. ЦӀийи комплекс «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова ва туристрин комплексдин управляющий Жагьангир Асварова музыкадин ван кьилел алаз яру лент атӀуналди ачухна. Райондин регьберди, Дагъустан республикадин кьили къуват гуналди ихьтин инвест проектар уьмуьрдиз кечирмишдай мумкинвал жезвайди къейдна ва и кардик кьил кутуна ам кьилиз акъудай карчи Надежда Гьасановадиз чухсагъул малумарна. ГьакӀни Фарид Загьидиновича и мярекатдал «Зи Дагъустан» эко-проект ачухунин гьакъиндай информация авуна ва виридаз 2024- йисан 25- майдилай 5- июндалди кьиле фидай экологиядин декадада иштиракуниз эвер гана. Карчи Надежда Гьасановадин тӀварунихъай рахай «Мамрач» комплексдин управляющий Жагьангир Шарафудиновича и комплекс арадал гъуник пай кутунвайбуруз ва къенин и шад мярекатдиз атанвайбуруз чухсагъул лагьана. Райондин культурадин макандин векилри гайи гурлу концертдилай гуьгъуьниз мярекатдин иштиракчийри комплексдин сергьятда экскурсия авуна.
+I8-МАЙДИЗ СТӀАЛСУЛЕЙМАНАН райондин Агъа СтӀалрин хуьре чӀехи шаир, чун дуьньядиз машгьур авур кас, СтӀал Сулейманан I55ЙИСАЗ талукь юбилейдин еке мярекат кьиле фена. Ихьтин зурба межлис кьибле патан Дагъустанда, лезгийрин арад�� сад лагьайди я лагьайтӀа, зун ягъалмиш жедач. Юбилей кьиле тухун патал вири лезги районрин администрацийрин кьилер чпин делегациярни галаз, лезги министрар, Дагъустандин гьукуматдин вице премьерар Нариман Шамсутдинович Абдулмуталибов, Рамазан Джафаров, Заур Эминович Эминов, Дагъустандин Халкьдин собраниядин лезги депутатар ва маса жемиятдин тешкилатрин векилар ва Дагъустан Республикадин кьил Сергей Алимович Меликов атанвай. Мярекатдал юбилярдин яратмишунрикай Республикадин кьил С. А. Меликов, халкьдин собраниядин депутат Имам Мизамудинович Яралиев, СтӀал Сулейманан райондин администрациядин кьил Саид Мусинович Темирханов ва масабур рахана. Республикадин кьил С. А. Меликова Халкьдин шаир Седагет Керимовадив, Эминов Тагьир Хийировичав, Яралиев Имам Мизамудиновичав, Саид Мусинович Темирхановав орденар, са кьадар ксарив Гьуьрметдин грамотаяр ва тарифдин чарар вахкана. Идалай гуьгъуьниз Дагъустандин Гьукуматдин "Лезгинка" кьуьлерин ансамблдин ва районрин художественный коллективри гьазурнавай концерт хьана. И мярекатдикай "Лезги газетдин" хсуси мухбирдин гегьенш макъала жеда. Заз зи патав ацукьнавай Дагъустандин миллетрин ва диндин крарин министр Энрик Селимович Муслимовай (шикилда) къачунвай интервью гуз кӀанзава: -Энрик Селимович, квез СтӀал Сулейманан I55-ЙИСАН мярекатдикай гьихьтин фикир ава, квез гьихьтин эсер хьана? - Им чи лезги халкьдин мярекат я. Ина хъсан арадални гъанва. Къе вичин хайи хуьре Агъа СтӀалдал вини дережада аваз. И мярекат кьиле тухузва Дагъустандин Республикадин рягьбер Сергей Алимович Меликован къул чӀугунвай указдин бинедааллаз тек са Агъа СтӀалдал ваъ, Дагъустандин вири районра, уьлкведин вири пипӀера, вучиз лагьайтӀа 2024-йис СтӀал Сулейманан I55-ЙИС юбилейдин йис яз малумарнава. СтӀал Сулейман вири халкьариз машгьур я, вучиз лагьайтӀа I934-ЙИСУЗ Советрин Союздин писателрин съезддал А. М. Горькийди Сулейманаз "20 -асирдин Гомер" лагьанай. Съезддин делегатри чеб яшамиш жезвай чкайриз хъфейла, адан шиирар кӀелна, халкьдиз раиж авуна. Им тек са лезгийрин сувар туш, им вири халкьарин сувар я. Ихьтин мярекатар давамарна кӀанда, абуруз рум гана кӀанда. Шаирдикай чирвал артух жеда, къвезмай несилризни чир жеда. Тербиядин жигьетдай адахъ артух метлеб ава.
+ЧАЗ виридаз малум тирвал алай йис «Хизандин йис» яз малумарнава. Иниз килигна районда, республикада, уьлкведа и йикъаз талукьарнавай мярекатар ЧНА газетдин вилик нумрайра хабар гайивал, башламиш хьанвай гатфарин призыв давам жезва. Ингье 24майдиз Магьарамдхуьре авай военный комиссариатдай чпин пак буржи тамамариз са десте жегьилар ракъурнава. Къуллугъдал физвай жегьилрин сагъламвилин рекьяй чкадал районда вири ахтармишунар ийизва, ахпа республикадин кӀватӀ жезвай пунктуниз ва гьанай тайинарнавай чкайриз рекье твазва. Къуллугъдин вахт са йис я. Армиядин жергейра къуллугъзавайбур, уьлкведи кьиле тухузвай дяведин мах
+тешкилувилелди кьиле тухузва. И йикъара, Магьарамдхуьруьн райондай тир Магьамедоврин хизандин ансамблди «Дагъустандин хизан- Россиядин хизан я» лишандик кваз кьиле фейи культурадин ирсинин адетрин форумда иштиракна. Республикадин меркез тир Махачкъаладин кьилин майдандал хизанрин ва фольклордин дестейрин гурлу концерт кьиле фена. «Яратмишзавай инсанар» федеральный проектдин сергьятра аваз тухузвай проектда «Россиядин культурадин фонд» грант ишлемишзава. С.Сулейманан тӀварунихъ галай районда 14- майдиз кьиле фейи лезги манийрин конкурсда, «Пенкер баха» мани тамамарай Магьарамдхуьруьн райондай тир ашукь Айдун Магьамедов 1- чкадиз лайихлу хьана. сус операциядиз рекье твазвач. РФ- дин Президентди къарардин бинедаллаз гатфарин призыв 2024- йисан 1- апрелдилай 15- июндалди давам жеда.
+Чан балаяр, куьн и тегьер Акурла заз хьана хвеши. Битмишарун багъдин бегьер Чи виридан тир им буржи. ЦӀусад йисуз, са хизан хьиз, КЪВЕЗ-ХЪФЕНА школадиз. Йикъар, варцар, йисар фена Лап гуьлуьшан вахтар фена. Къе куьн вири акъвазнава, Уьмуьрдин рехъ гуьзлемишиз. Къуй а рехъ куь экуьди хьуй, Гьар са кӀвалах истемишиз! Куь уьмуьрдин шегьре рекьер, Цуьк акъатна гуьрчег хьурай! Бахтлу уьмуьр, шад яшайиш Квез виридаз кьисмет хьурай!
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДАЛДИ
+БРЕСТДИН къеле 1941- йисан 22- июндиз немсерин кьушунриз акси румар гайи сифте сенгеррикай сад я. Душмандихъ вири патарихъай артуханвал авайтӀани, Германиядин кьушунривай ам анжах 30- июндиз къачуз хьана, вични 550 килограмм къведай 2 бомба, ахпа 1800 килограмм къведай мад са бомба вегьейдалай кьулухъ. Анжах ахпа къеле кисна ва аниз немсер гьахьна. Амма къеле хуьзвайбурун алакъа авачир гъвечӀи дестейри августдин сифте кьилерал кьван аксивал давамарна. Брестдин къеле 1944- йисан 28- июлдиз 1- Белоруссиядин фронтди азадна.
+1921- йисан 20 январдин ЮГЪДАГЪУСТАНДИН Автономиядин Советрин Социализмдин Республика (ДАССР) тешкилай югъ я. 1991- йисуз СССР чукӀунихъ галаз ДАССР-ДИН статус амукьнач. ДАССР-ДИН уьмуьр 70 йисуз давам хьана.
+РЕГИОНДИН руководстводи ва тамамарзавай къуллугъри тухванвай нетижаллу кӀвалахдиз къимет яз, РФ- дин Правительстводи Дагъустан республикадиз I267950,I агъзур манат федеральный грант тайинарнава. Чара авунвай грантдин такьатар ишлемишдай рекьер, региондин агьалийрихъ галаз веревирд авунин гьакъиндай, Дагъустан республикадин кьил Владимир Васильева вичин фикирарни лагьанва. Дагъустандин экономикадин ва территориальный рекьяй вилик тухунин министерстводи, юридический ва физический ксарилай гьар жуьре меслятар кьабулзава. Пуд этапда кьиле фидай и мярекатда гьар са касдивай соцсетра чпин меслятар гуз ва гайи меслятрин хъсан ва пис терефар къалуриз жеда. Онлайн къайдада сес гуналди, гьар жуьре хилерай хкянавай меслятар региондин руководстводал агакьарда
+АЛАЙ ЙИСУЗ чи райондихъ вичин тарихдиз хъфидай , рик I ел аламукьдай жуьреба жуьре вакъиаяр , агалкьунар хьана . Абурун жергеда спортдин ва физкультурадин хиле , турнирра чи спортсменри къазанмишай гъалибвилери кьет I ен чкаяр кьазва . Абурукай чна чи газетдин чинрани гзаф кхьена . Ихьтин гъалибвилерикай садфутболдай Дагъустандин чемпионатда райондин ФК « Лекидикай » чемпион хьун я . Гила ФК « Леки » Дагъустандин вад сеферда чемпион я . Алава яз ихьтин нетижа футболдай Дагъустандин чемпионатрин тарихда гьич са командадихъни хьанач . Алай йисуз Дагъустандин первенствода санлай 11 командади иштиракна . Абур чеб чпихъ галаз 22 турда къугъвана . Кьиле фейи 22 турдани ФК « Леки » гьич са командадивайни таз хьанач . Кьи ляй кьилиз чемпионатдин вири къугъунра чи командадин устадвал первенстводин амай иштиракчийрилай виниз тир дережадинди тир . Ик I тирди абуру 5сеферда чемпионвал къазанмишунал субутни авуна . Идалай гъейри ФК « Лекиди » сифте яз футболдай ЮФО дин Россиядин Кубокни къачуна ва идалди ц I инин йис чи командади бегьерлудаказ акьалдарна . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Загьидинович Агьмедова ФК « Лекидин » футболистриз , командадин администрациядиз ва адан Президент Рафик Агъамирзоеваз район патал важиблу , тарихда амукьдай агалкьун мубаракзава . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+АЛАТАЙ ГЬАФТЕДА , Дагъустандин халкьарин ва ч I аларин йикъан рамкайра аваз , Магьарамдхуьруьн районда « Самурдин зул » лишандик кваз халкьдин яратмишунрин республикадин 4фестиваль ва чил гьялзавайбурун форум кьиле фена . Адет хьанвайвал , фестиваль кьибле патан Дагъустандин халкьарин музыкадин культура хуьнин , руьгьдинни ахлакьдин тербия гунин к I валах гужлу авунин , бажарагъ авай музыкантар , манидарар сегьнедиз акъудунин ва Дагъустандин халкьарин арада дуствал мягькемарунин мураддалди кьиле тухузва . Форум лагьайт I а , хуьруьн майишатдин хиле йисан вахтунда авунвай к I валахдин нетижаяр кьуниз ва тафаватлу хьайибурун зегьмет лишанлу авуниз талукьарна тухузва . Ик I 2Iоктябрдиз РФ дин халкьарин адетдин культурадин центрдин гьаятда хуьруьн майишатдин товарар гьасилзавайбурун ярмаркани ачухнавай . Гьар сада вичиз ганвай майдандал хсуси майишатда гьасилзавай емишар , майваяр ва товарар акъуднавай . Ихьтин зулун бегьералди безетмишнавай майданар райондин амай хуьрерин школайрини ачухнавай . Къейд авуна к I анда , ц I инин йисуз чи районда битмишарнавай хуь руьн майишатдин продукциядин нетижаяр лап хъсанбур хьанва . Республикада битмишарнавай хуьруьн майишатдин продукциядин 52 процент Магьарамдхуьруьн райондал ацалтна . Культурадин лайихлу артистар тир Изам Улубеков ва Ямудин Эгьмедханов кьиле авай зуьрнечийрин дестеди тамамарай хуш авазри ярмаркадин иштиракчийрин гуьгьуьлар шадарна . Зуьрнедин ванцел центрдин гьаятдиз ахмиш хьайи районэгьлийри кьве су вар санал къейдна . Суварин шадвилер культурадин к l валин залда давам хьана . Суварин мярекатар тебрикдин гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьилин 1заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева ачухна . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновичан т I варунихъай и сувар тебрикна , гьар са хизанда хайи культура ва ч I ал хуьниз эвер гана . Вичин рахунра Гьабибуллагь Желиловича , чи райондин хуьруьн майишатдин хиле хьанвай агалкьунрикай , чахъ авай мумкинвилерикай , « Гужлу агропромышленный комплекс » РДДИН эвелимжи проект ва « 20I42020ЙИСАРА хуьруьн майишат вилик тухунин ва хуьруьн майишатдин продукция маса гунин месэлаяр гьалунин » гьакъиндай , гьукуматдин программа тамамарзавай гьалдин гьакъиндай гегьеншдиз рахана . Гуьгъуьнлай Гьабибуллагь Желиловича , райондин хуьруьн майишат вилик тухуник лайихлу пай кутур Рауф Рагьимхановав ( ветеринар ), Сабир Айвазовавни Жумарт Эмирбековав ( фермерар ), киви емишдин тарар битмишарнавай Тимур Гьабибовав ( багъманчи ) « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновичан
+т I варунихъай т I вар янавай гъилин сятер шад гьалара вахкана . Фестиваль « Культурадин отдел » МКУК дин директор Эседуллагь Селимова ачухна . Фестивалда Агъул , Ахцегь , Дербент , Докъузпара , Къайтагъ , С . Стальский , Таба саран , Хив , Хунзах ва Магьарамдхуьруьн районрин ва Къизляр шегьердин гьевескар артистрин коллективри иштиракна . Абуру чпин хайи ч I аларал манияр лагьана , кьуьлер авуна ва милли алатралди хуш авазар тамамарна . Яргъал йисара , гьар жуьре хилера гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угвазвай Седагет Сайидовадив , Касмудин Меликовав , Гьабидин Алиевав , Меликаджар Бабаевав , Назарали Гьажимурадовав ва Аскер Альдеровав МР дин Гьуьрметдин грамотаяр вахкана . Культурадин Министерстводин отделдин начальник Минажат Мугадовади хуьрерин культурадин центрайрин директорриз ва Къуйсунринни Гъепцегьрин библиотекайрин системадин работникриз Республикадин халкьдин яратмишунрин К I валин ва культурадин Министерстводин т I варунихъай Гьуьрметдин грамотаяр гана . Фестивалда иштиракайбурузни Гьуьрметдин грамотаяр ва коллективриз рик I ел аламукьдай пишкешар гана . Концертдилай гуьгъуьниз суварин иштиракчийрин шадвилер « Леки » т I вар алай банкетдин залда гьар са няметдив безетмишнавай суфрайрихъ яргъалди давам хьана . А . АЙДЕМИРОВА .
+Дагъустандин культурадинни тарихдин обществодин филиалди , 26октябрдиз Магьарамдхуьруьн районда Буйнакск шегьердин I50 – йис тамам хьуниз талукьарнавай шад мярекат кьиле тухвана . РФ дин халкьарин адетдин культурадин центрда тухвай и мярекатда образованиедин , культурадин , СМИ дин векилри , общественный организацийри ва жегьилри иштиракна . Мярекат « Культурадин отдел » МКУК дин директор Эседуллагь Селимова ачухна . Район��ин общественный Палатадин председатель , ДКИО дин член Агъадаш Нагъметуллаева « Буйнакск рик I и ч I угвадай , кьисмет ва тарифлу адетар авай шегьер я » кьил ганвай доклад авуна . Вичин рахунра райондин ДКИО дин член , тарихчи Сурхай Сайидалиева шегьердин тарихдай са жерге ажайиб фактар ачухна . ДО РДЦТ МКУ дин дирек тор Хидирнаби Гьуьсейнова Х I Х асирдин Буйнакск шегьердикай ва ана ачухай сад ла гьай светский заведение дишегьлийрин училищедикай гегьенш суьгьбетарна . Анал гьак I Хожакъазмайрин библиотекадин заведующий Бисерият Тажибовади вичин фи кирарни лагьана . Шад мярекат Магьарамдхуьруьн художественный са модеятельностдин коллективди гайи концертдалди акьалт I арна . Чи корр . 20ОКТЯБРДИЗ « Теремок » бахчада ч I ехи группадин аялрихъ галаз « Зулун пишкешар » т I вар алай сувар шад гьалара кьиле фена . Анал бахчадин аялри манияр яна , шиирар к I елна ва кьуьлер авуна . Мярекатдин эхирдай « Теремок » бахчадин заведующий Хадижат Шагьмардановади сувар гурлуз кьиле тухунай ч l ехи аялрин группадин тербиячияр тир Оруджева Эльмирадиз ва Тагьирова Назифадиз чухсагъул лагьана .
+США ди Сирияда ислягьвал арадал хкунин рекье Москвадихъ галаз тухузвай рахунар акъвазардай къарар кьабулнава . Россиядин къецепатан крарин министерстводиз ( МИД ) и кар ерли хуш хьанач ва , ведомстводи гьисабзавайвал , Вашингтон террористрихъ галаз алакъаяр хуьз гьазур я . И кардикай МИД дин сайтди хабар гузва . МИД ди къейд авурвал , Америка Сириядин гьукуматдин кьушунар ва опозициядин къуватар Кастелло рекьивай барабар мензилдиз акъудуниз акси хьана . И к I валах Алепподиз гуманитарный куьмек агакьардай рехъ ачухун патал ийизвайди тир . Мадни башкъа , Вашингтонди Сириядин мулкарал кардик квай террористрин « Джабхат ан Нусра » группировка ( и группировкадал РФ да къадагъа эцигнава ) далдаламишзава . Ведомстводи малумарайвал , США ди группировкадин членриз якъиндиз басрухар садрани ганач ва адан къуватар зайифардай са серенжемни кьабулнач . « Чун ахьтин фикирдал къвезва хьи , Дамаскда гьукум дегишарунихъ кьадарсуз тамарзу Вашингтон « шейт I андихъ галаз савда ийиз »тарих элкъвена кьулухъ элкъуьрдай ва къуватдалди инсафсуз къайдайрал чан гъидай мурадар авай акьалт I ай пис террористрихъ галаз гафч I ал сад ийиз гьазур я »,къейднава малуматда . 3октябрдиз США дин Госдепартаментди Сирияда ислягьвал арадал хкунин рекье Россиядихъ галаз тухузвай рахунар вахтуналди акъвазарнавайдакай хабарна . Гьа са вахтунда Вашингтонди арабрин республикадин мулкарин винел цава чуьруькар арадал татун патал , Москвадихъ галаз военный рекьяй авай алакъаяр хуьн давамарда . Жаваб яз , Госдумадай хабар гайивал , Сирияда вахт алачиз Россиядин авиагруппа хьунин жигьетдай авай икьрар лап мукьвал тир девирда тестикьарун мумкин я .
+БАКУДИН « INEWS.AZ» агентстводи , уьлкведин парламентдин депутат Евда Абрамован гафарал асаслу хьана , хабар гузвайвал , мукьвал тир девирда Израилди Азербайжандив ракетайриз акси оборонадин « Ракьун къубба » т I вар алай система ( ПРО ) агакьарда . « ПРО Азербайжандиз гъун патал гьазур я »,Евда Абрамова малумарайвал , мукьвал тир девирда Азербайжандин армия стратегиядин метлеб авай ц I ийи яракьдалди таъмин жеда . Къейд ийин хьи , « Ракьун къубба » 4-70 километрдин мензилдиз фидай , чеб идара тийизвай тактический ракетайрикай хуьн патал тайинарнавай система я . Адан гьар са батарейдихъ I50 квадратный километр майданар хуьдай мумкинвал ава . И система Израилдин «Ratael» компанияди арадал гъана .
+ПОЛЬШАДИН Колобжег шегьерда зирзибил гадарзавайбуруз куьгьне хьанвай пылесосдин ва аудиоколонкадин къеняй зур миллион евродин кьадарда авай банкнотар жагъанва . Идакай «METROCATE.PL» изданиди хабар гузва . Иесидин рик I елай алатнавай девлетар зирзибил машиндиз хкаждайла аватна . Зирзибил гадарзавайбуру евройрин кьватияр чкадин полициядив вахкана .
+I990ЙИСАРИН эхирра школадин программадай акъудай астрономиядин тарсар мад кардик кутаз к I анзава . Ихьтин фикир «kp.ru» изданидиз интервью гудайла , РФ дин образованиедин ва илимдин министр Ольга Васильевади раижна . Астрономиядай тарсар тухудай учебникар авач лагьайбуруз ада акьалт I ай жаваб хгана : « Ингье ам учебник . Авторар Воронцов Вельями нов ва Страут . Базадин дережа . Учебник IIКЛАСС патал гьазурнава ». Министрди алава хъувурвал , астрономиядин тарсар тухунал физикадин малимар желбда . Ольга Васильевадин гафарай малум хьайивал , алай вахтунда кьвед лагьай къецепатан ч I ал чирунал 250 сят чара авунва . Астрономия патал I0 ва II классра гьафтеда къецепатан ч I ал чируниз чара авунвай вахтуникай са сят къачуда . « Къецепатан кьвед , гьатта пуд лагьай ч I ални чирна к I анда , амма факультативдин къайдада », къейдна министрди . Къанун къайда хуьдай органрин къуллугъчийрилай абурун иеси вуж ят I а тайинариз алакьна . Фикирдай акъатна , куьгьне пылесосдихъ галаз санал хейлин йисара к I ват I навай « хазинани » гадарнавай итим вич куьмек к I анз полицейскийрин патав фенвай . Ада пылесос ва аудиоколонка гьихьтинбур тирт I а ва вичи зирзибил гьи юкъуз гадарнат I а лагьана . Идалай кьулухъ полицейскияр зирзибил гадарзавайбуруз жагъанвай пуларин сагьиб гьа итим тирдахъ инанмиш хьана .
+Ц l елегуьнрин юкьван школадин 11класс акьалт l арайдан гьакъиндай Шагьмирзоева Диларадиз 2004йисуз гайи Б -145 сериядин 7399нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Ц l и багъларин бегьерар хъсанбур хьана : гзаф емиш авай , планни ац l урна чна . Чухсагъул , заз грамотани гана . Ят l ани , генани хъсандиз зегьмет ч l угунайт l а , а гъиляй гъилиз физвай яру пайдахди исятда и чи вилик лепе гудай ! отчет гузва агрономди . Вун рази яни ви к l валахдилай ? Ваъ ! Ваъ ! Ваъ , чан ч l ехиди ! Ваъ , зун рази туш зи к l валахдилай ! Гьикьван важиблу месэлаяр ама , гьял тавуна амай . Ам наука е , са наука ! Гьабур галай галайвал ая лагьана , кьилин агрономди указанияр вахтунда ганайт l а , чи бегьерар мадни бул жедай , чи хуьруьн т l вар райондин вини идарайра кьадай ! Гьугь ! сес акъатнай ч l ехидай , адан гъил ченедик фена , валлагь , им гъавурда авай дуьз кас хьиз аквада , юлдашар . Сирлу месэлайрикай , наукадикай хабар ава идаз ! Ша чна идал ихтибар ийин . Къенин йикъалай , Къенибег , вун кьилин агроном жеда ! Мубаракрай ! лагьана , гъилни кьуна чуькьвена , председателди хабар хкьуна : Бес икьван гагьди вунни агроном тир , багълар цуькведа амаз , вучиз ачухнач вуна наукадин сирер ? Вучиз , лугьун тавуна къене хвена багьа фикирар ? Вучиз лагьанач ?! Грамота ваъ , премия гудай за ваз ! Ёъ , чан ч l ехиди , икьван гагьда лагьанайт l а , за къе отчетдал куь фикир мад ц l ийи квел желб ийидай ? Закай жедачир кьван кьилин агроном .
+АЛАЙ гьафтедин ислен юкъуз МР дин администрациядин аппаратдин работникрин нубатдин совещание кьиле фена . Совещаниедин к I валахда райондин руководстводи , адан заместителри , хуьрерин администрацийрин кьилери ва са жерге идарайрин руководителри иштиракна . Совещаниедал 20I7 – йисан к I уьд вацран вах тунда райондин консолидированный бюджетдиз атанвай налогрилай ва налогрилай тушир доходрин гьакъиндай месэладиз килигна . И месэладай МР дин администрациядин кьилин заместитель Ариф Гьажиева авур информациядай малум хьайивал , к I уьд вацран вахтунда МР дин консолидированный бюджетдиз I02696,8 агъзур манат пул атанва .
+АДЕТ ТИРВАЛ , гьар йисуз виридалайни четин , амма баркаллу зегьметдин сагьибар тир малимрин сувар , уьлкведа хьиз , райондани гурлудаказ къаршиламишна . И юкъуз МР дин администрацияда райондин хуьрерай атанвай лайихлу малимрин ветеранрин иштираквал аваз шад мярекат кьиле фена . Райадминистрациядин дараматда дуьзмишнавай суфрайрихъ шад гьалара Фарид Загьидиновича , чи ветеранриз ва и хиле гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угвазвай вири малимриз пешекарвилин сувар тебрикна . Гьак I ни Фарид Загьидиновича , малимдин пешедин важиблувиликай , чахъ хъсан гележег хьун патал абуру кутазвай паю никай гегьеншдиз лагьана ва четин , амма мергьяматлу пешедал машгъул яз ц I удралди несилриз тербия ва чирвилер ганвай ветеранриз чухсагъул малумарна ва пул авай конвертар багъишна . Чпин нубатда атанвай ветеранри райондин руководстводиз ва МР дин образованиедин управлениедиз чпин зегьметдиз ихьтин къимет гунай чухсагъул малумарна .
+ЧИ районэгьлийри экономикадин ва яшайишдин рекьяй 2016йисуз къазанмишай агалкьунрай РД дин Кьил Р . Абдулатипован Указдалди дуьзен районрин арада чи райондиз 2 лагьай чка гун гзаф разивилелди кьабулна . Ч l ехи къимет гунин кьилин себебни райондин зегьметчийри нубатдин имтигьан вахкун , гьакъисагъвилелди зегьмет ч l угун я . Хуьрер аваданламишун , багъларинни уьзуьмлухрин майданар йис йисандавай гегьеншарун , хуьруьн майишатдин продуктар гьасилун артухарун ... анализ гайила , дугъриданни гъвеч l и месэлаяр туш . Райондин хуьруьн майишатдин производственный управлениедин делилралди эхиримжи йисара экономикада кьилин чка кьазвай дибдин хилера багъманчивиле , уьзуьмчивиле , майвачивиле , малдарвиле хъсан терефдин еке дегишвилер арадал атанва . Хуьруьн майишатдин продуктар гьасилун йис йисандавай артух жезва . Рекъемрин гекъигуналди 2016йисуз гьасилай емишрин кьадар 85000 тонн тирт l а , алай йисуз тахминан 100000 тонндин артух хьанва , гьа и девирда 13400 тонндилай виниз ципиц l ар , 100 агъзур тонндилай виниз салан майваяр гьасилна . Четинвилер ацалтзават l ани эхиримжи йисара аваданламишунин , культурадинни яшайишдин рекье къазанмишнавай агалкьунрини гьар садак анжах ашкъи кутазва . Абурукай шумудни садра чи газетдин чинра кхьенай . Виниз тир нетижаяр къазанмишиз гьик l алакьна ? Сир вуч я ? Гьакъикъат лугьун , райондин руководстводи везифайрин жавабдарвал хкажунин , агьалийрин дуланажагъдин шарт l ар хъсанардай серенжемар кьабулунин месэлаяр виридалайни важиблубур яз гьисабна . Майишатриз руководство гудай , властрин органра к l валахдай ксар хкядайла абурун пешекарвал , намуслувал хьтин ерияр фикирда кьаз хьана . Лежбервилинни фермервилин майишатрин кьиле зегьметда лигим хьанвай , чилин къадир авай , производство чи дай , к l валахар тешкилиз алакьдай , дат l ана халкьдин арада аквадай инсанар хкяна . Абуру к l валахдин вири участокра зегьмет тешкил авуниз , адаз къимет гуниз ва ам ашкъиламишуниз кьет l ен фикир гана . Гьа са вахтунда тамамарзавай кардай гьар садан жавабдарвал хкажна . Ингье к l валахдин къайдаяр хъсанаруни , зегьметчийрин активвал хкажуни къвердавай хъсан терефдихъ гъана . Везифаяр кьилиз акъудун , яни производстводин кар алай хилерин хийирлувал вини дережадиз хкажун , агьалийрин культурадинни дуланажагъдин шарт l ар хъсанарун патал гьар садан жавабдарвал хкажна к l анзава . Кьилин везифайрик райондин мублагь чилерикай дуьз хийир къачун патал вири мумкинвилер кардик кутун ала . Къазанмишнавай агалкьунриз критический анализ гуналди , къейд авун лазим я хьи , райондин хуьруьн майишатда гьял тавунвай месэлаяр т l имил авач . Гектар чилин бегьерлувал агъузди яз амукьун давам жезва .
+ГЬАР са карда агалкьун хьун майишатринни карханайрин кьисмет ихтибарнавайбурун женгчивилелай , тапшурмишнавай кардин патахъай жавабдарвал аннамишунилай , производстводин менфятлувал хкажун патал вири мумкинвилер кардик кутадай серенжемар кьабулунилай аслу жеда . АГЬМЕДОВ Фарид Загьидинович .
+АЯЛАР тербияламишунин карда , хизандин , иллаки диде бубайрин жавабдарвал гьамиша кьет I енди хьана к I анда . Гьар са хизанда , диде бубадиз чпин аялар инсанпересвилин къайгъударвал авуниз , к I елиз туна абур обществодиз , хайи халкьдиз вафалу яз ч I ехи ��вуниз , абурун буржи тирди , лап хъсандиз чизва . Чи хуьрени аялар тербияламишунин карда чешне къалурзавай хизанар пара ава . Ихьтин хизанра аялриз дуьз тербия гунин , абурухъ мягькем сагъламвални дерин чирвилер хьунин , аялрик зегьметдин вердишвилер кутунин карда гзаф терефрин к I валах тухузва . Виридалайни багъри диде бубадин , хизандин ч I ехи векилдин гьар са келимади , хуш рафтарвили аялдиз гьамишалугъ рик I ел аламукьзавай таъсирни ийизва . Веледриз дуьз тербия гун патал алахъзавай диде бубайри дат I ана школадихъ , малимрихъ галаз алакъа хуьзва . Веледар регьимлувилелди тербияламишзавай , чпелай аслу тир вири серенжемар кьабулзавай диде бубаяр гзаф ават I ани , аялар дуьз тербияламиш тийизвайбурни чи арада амазма . Са бязи ч I ехи жезвай жегьилри чпиз виридалайни багъри ксар тир диде бубайрин умудар ч I урзава , абурун уьмуьр секинсузди ийизва , гьак I чпикайни общественный къайдаяр хуьн тийизвай , тахсиркарвилериз кьил янавай пис къилихрин инсанар жезва . Тажуб жезвай кар ам я хьи , чпин веледри ч I уру крар , надинжвилер ва тахсиркарвал авур са бязи диде бубайри а татугай гьалари гьихьтин пашман нетижайрал гъизват I а фикирзавач . Гъавурдик кваз ва я тийижиз диде бубайри ийизвай ч I уру гьерекатрини аялар дуьз тербиядикай хкудай дуьшуьшар садни кьвед авач . Иллаки школадиз фидалди яшда авай аял тербияламишун регьят кар туш . Аялдин винел гуьзчивал тухузвач . Талукь чкадал таъсирлу гаф лугьун тийиз гъвеч I иди вичин ихтиярда твазва . 5-6 йисаз кам вегьенвайда садални алукь тавуна телевизор кутазва , экрандилай вил алуд тийиз вичиз талукь тушир шикилриз яргъалди тамашзава . Ахпа телевизор кумаз ам куьчедиз рекье гьатзава . Компьютердин к I ане гьарай тагайт I а экв жедалди ацукьда . Гьелбетда , ихьтин тербиядин эхир хъсан хьун гуьзлемишун еке ягъалмишвал я . Аялриз дуьз тербия тагунай , абуру тахсиркарвилер авунай , диде бубаяр административный ва уголовный къайдайра жазадив агакьарзавайди фикирдай акъудна к I андач . И карда райондин администрацияда кардик квай яшар тамам тахьанвайбурун рекьяй комиссияди кьет I ен роль къугъвазва . Адаз аялди авунвай тахсиркарвилин дережадилай аслу яз диде бубадив талукь жаза агакьардай ихтиярар ганва . Алай вахтунда къуватда авай законодательстводи аялриз дуьз тербия гун патал вири терефрихъай гегьенш мумкинвилер ганва . Важиблуди абурун дуьз гъавурда аваз гьар са диде бубади , школади ва чпиз месэла талукь тир тешкилатри аялриз дуьз тербия гун патал аслу серенжемар кьабулун я . ЖАННА .
+Муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова къейд авурвал , гьар са карда агалкьун хьун майишатринни карханайрин кьисмет ихтибарнавайбурун женгчивилелай , тапшурмишнавай кардин патахъай жавабдарвал аннамишунилай , производстводин менфятлувал хкажун патал вири мумкинвилер кардик кутадай серенжемар кьабулунилай аслу жеда . Райондин руководство производстводин дибдин хилерин менфятлувал хкажун патал аслу тир вири серенжемар кьабулиз алахъзавайла , бязи майишатринни карханайрин сагьибри чпихъ авай мумкинвилерикай бегьем хийир къачузвач . Анжах везифайрин жавабдарвал гьисс тавун , производстводин к l валах дуьз тешкилиз тахьун себеб яз мублагь чилери нетижаярни гузвач . Сад хьтин шарт l ара авай майишатрин нетижайрин арада еке тафаватлувилер жедачир , эгер са бязи чилерин сагьибар чпин везифайрив вири жавабдарвал гьисс авуна эгеч l завайт l а . Республикади райондиз еке къимет гана . Райондин руководстводиз , адан зегьметчи халкьди ч l угунвай дурумлу , намуслу зегьмет аквазва . Инанмиш яз лугьузва , районэгьлийри хьанвай агалкьунрал секинвалдач . Райондин экономика хкажунин , инсанрин дуланажагъдин шарт l ар мадни хъсанарунин мураддалди гележегдани гьакъисагъвилелди зегьмет ч l угвада .
+ЗАЗ къе ихтилат « Солнышко » бахчадикай ийиз к I анзава . За а бахчадиз зи аял тухуз са йис тамам жезва . Гьар юкъуз иниз са десте аялар гъилер кьуна абурун диде бубайри гъизва . « Солнышко » бахчада аялриз чирвал ва тербия гудай вири шарт I ар , музыкадин ва физкультурадин гегьенш , экуь залар ва маса къулай шарт I ар яратмишнава . Коллективдикай рахайт I а , ина лап хъсан малимри , чпин кеспидин устадри бажарагълувилелди к I валахзава . Еке ва дуствилин коллективдин кьиле Лейла Сабировна ава . Лейла Сабировнадикай рахайт I а , а касдиз аферин ! Ам ина къулайвал , гуьрчегвал мадни хъсанариз алахънава . Зи аял « Звездочки » т l вар алай юкьван дестедин группада ава . Гьа группада тербиячияр тир Гуьлсабагь Нурулаевнади , Луиза Девлетхановнади ва Бике Кадашевади к I валахзава . Вахт вахтунда т I уьн гузвай къулай , михьи бахчада тербияламишзавай аялрин дидебубаяр абурулай пара рази я , чун аялрикай рик I архайин яз чи к I валахрал машгъул жезва . Гуьлсабагь Нурулаевнади ва Луиза Девлетхановнади чеб к I валахда жавабдарвал гьисс ийидай хъсан гьазурвал ва чирвилер авай , гьар са кар алакьдай тербиячияр яз къалурзава . Чпел тапшурмишай гьи кар хьайит I ани вахтунда тамамарун абуруз адет хьанва . Гъилик квай 20 аялдиз шикилар ч I угваз , гьарфар кхьиз , пластилиндикай гьар жуьре гьайванрин к I алубар туьк I уьриз ва менфятлу маса крар чирзава . Абуру аялар гьар жуьре къугъунрал желбунизни еке фикир гузва . Аялрини вири мярекатра активвилелди иштиракзава . Гьуьрметлу « Сольнышко » бахчадин коллектив , Лейла Сабировна , Гуьлсабагь Нурулаевна ва Луиза Девлетхановна . Заз вири диде бубайрин т I варунихъай квез алукьзавай « Тербиячидин югъ » мубарак ийиз к I анзава , квехъ идалай кьулухъни чандин мягькем сагъвал , ч I ехи агалкьунар ва хушбахтлу уьмуьрар хьурай . ЖАННА .
+8ОКТЯБРДИЗ Магьарамдхуьруьн райондин Уружбайрин хуьре ц l ийи миск l ин эцигуниз талукьарнавай ч l ехи межлис кьиле фена .
+Ц I ИЙИ миск l ин эцигуниз та��укьарнавай диндин межлисда вахтуналди РД дин муфтийдин везифаяр тамамарзавай Абдулла Аджимоллаева , Дагкомрелигиядин председатель Магьамед Абдурагьманова , райондин МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова , райондин ва Уружбайрин хуьруьн жемятди , райондин имамрин Советдин председатель Фикрет Магьамедова ва Махачкаладай , Дербентдай атанвай гзаф динэгьлийри мугьманри иштиракна . Межлис Махачкала шегьердин миск l индин имам Саид Ханмагьамедова кьиле тухвана . Межлисдал рахай вирибуру Ислам диндикай гегьенш суьгьбетар авуна .
+РЕДАКЦИЯДИЗ ракъурзавай чпин чарара районэгьлийри жуьреба жуьре месэлаяр къарагъарзава . Бязибуру уьмуьр патал хаталу азарар арадал атуникай , кьилди къачурт l а , артерийрин азарар акатуникай , адан дибдин лишанрикай , начагъдаз куьмек гуникай ам сагъар хъувуникай газетда кхьин т l алабзава . Гзаф масабуруни интерес ийизвай суалриз жавабар чи райондин больницадин тежрибалу терапевт МУСТАФАЕВ Играми духтурдивай жагъана . ЧИ районда рик l инни дамаррин азарди гьелекзавайбур т l имил авач . Азар акатунин сифте лишан яз инсандин дамарра ивидин дегишвал гьатзава . Ам адетдин кьилин давление 140 далай виниз акъатзава . К l анинди 80 далай агъуз аватна лагьай ч l ал я . Ихьтин дуьшуьшра духтурдин меслятдалди дарманар ишлемишун герек я . Инсандин давление хкаж хьунихъ себебар садни кьвед авач . Кьилиндак к l валахал алайла , к l вале авайла зегьмет гзаф акьалтун , инжиклу хьун яз гьисабзава . Маса татугайвилерини т l имил таъсирзавач . Садбуруз давление ирсинай къвезва , масабуруз туьнтвал , секинсузвал себеб яз жезва . Сифтедай бедендин кар алай мефт , дурк l унар , гьак l маса органрин т l алрин таъсирдикди давление хкаж жезвай дуьшуьшарни т l имил туш . Гзаф вахтара давление хкаж хьуникай малум жезвач . Давление хкаж жез башламишзавайда рик l из т l алар язавайдакай шикаятда . Бязибурун кьил т l а жеда , элкъведа , япара ван гьатда , фад хъел къведа , галатда , ахвар квахьда . Давлениеди рик l, нервийрин система , дурк l унар , ч l улав лекь ва маса органарни къайдадикай хкудзава . Чи йикъара давлениедин азар сагъар хъувун са акьван регьят туширдини лагьана к l анда . Дамаррин давление сагъар хъувун патал дарманар гзаф ават l ани , абурув лап мукъаятвилелди эгеч l ун лазим я . Вучиз лагьайт l а давление агъузарун патал сабурсузвилелди эгеч l ай гьар са дуьшуьшда четин гьалар арадал атай вахтар гзаф ава . Гьавиляй давление авайдан гьал , яш , начагъдан маса азаррихъ галаз авай алакъаяр фикирда кьуна к l анда . Маса гафаралди начагъдан гьалдиз духтурди къимет гун , жавабдарвал хивез къачуна вуч лазим ят l а лугьун , гуьзчивални тухун лазим я . Эгер артерийрин давление кьилинди 160-180, к l анинди 95-100 миллиметр яз тайинарнават l а , рик l ин , вилерин дамарра дегишвал арадал атанват l а , ивидик кьадардилай артух шекер , холестерин кват l а , начагъди дарманрал эляч l ун ч��расуз яз гьисабзава . Абурни духтурди тайинарун , адан гуьзчивилик кваз ишлемишун лазим я . Давлениедин азар арадал татун , ам къайдадин дережада хьун патал диета хуьнихъни еке метлеб ава . Суткада не звай продуктрик квай кьел 56 граммдин т l имиларна к l анда . Ягълу квай хуьрекар т l уьниз , як акьалтуниз рехъ гана виже къведач . Яхун хьуни давление аватуниз куьмек гуда . Хуьрекрик кваз ишлемишзавай ягълуяр чарасуз яз алифкадин , семечкадин , гьажибугъдадин ягълуйралди эвезун важиблу я . Кьилин сортунин гъуьруькай гьазурнавай шейэр , ширинлухар , шекер ишлемишунал к l еви сергьят эцигун истемишзава . Себеб , регьятдиз иливариз жедай и шейэри давление хкаж хьуниз рехъ гузвай куьквал арадал гъизва . Фан продуктар ири гъуьруьнбур хьана к l анда . Рганвай куьк тушир як , кефир , ягълу квачир мукаш , къатух , емишар ишлемишун хийирлу яз гьисабзава . Давление авайда йикъа режимдал амал авунихъни еке метлеб ава . Суткада 4-5 сеферда т l имил т l имил т l уьна к l анда . Нянин т l уьн ксудалди 2-3 сят виликамаз кьиле тухун лазим я , гзаф т l уьнани к l андач . Ичкиди давление сад лагьана хкажуналди миокарддин инфаркт ва маса четинвилер арадал гъун мумкин я . П l ап l русди 6 сеферда давление артухарзава . Физкультурадал машгъул хьун , михьи гьавадал къекъуьн , суткада 9-10 сятда ксун хъсан яз гьисабзава . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+АДЕТ яз , мертерикай чна цуру ийида , я туш абур , кьурурда . Кьурурнавай мертер 10-12 сятда ргай къайи це твада , ахпа , абурук квай миже хукудна , шекердихъ галаз ишлемишда . Мертери сафра алудзава , цихъ къарихвал секинарзава , абур хуквадиз , ч l улав лекьериз , рик l из менфятлу я . Абуру ивидин гьерекат къайдадиз хкизва .
+ВЕЛИМУРАДОВ З . Б .
+Самурдин СОШ дин 11 класс куьтягьайдан гьакъиндай 1979йисуз Бегагъаев Шакираз гайи Б -605885нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай югъ- Россиядин югъ- рикӀин сидкьидай мубаракзава. И лишанлу йикъа чи уьлкведин баркаллу тарихда еридин жигьетдай цӀийи девир башламиш хьун, вирида гьисаба кьунвай ивиррал бинеламиш хьанвай общество туькӀуьрунал элячӀун тестикьарзава. Республикадин вири агьалийрихъ галаз санал чи районэгьлийрини Россиядин Федерация цуьк акъудзавай государство хьун патал бегьерлувилелди кӀвалахзава. 1992- йисан июндиз РФДИН Верховный Советди кьабулай Къарар гьа и кар патал бине хьана. А къарардал асаслу яз и югъ уьлкведин государстводин сувар- Аслу туширвилин югъ яз малумарнава. Вири квелай башламиш хьана лагьайтӀа, гьеле 1990йисан 12- июндиз РСФСРДИН халкьдин депутатрин Съезддин заседаниедал, гьар сада вичин тӀварни къалуриз, сесер гун патал государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулна. Ам лап чӀехи пай депутатри сесер гуналди кьабулнай. РСФСР-ДИН государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай чӀавуз СССР чукӀурун чарасуз тирдакай рикӀивай фикирзавай ксар тек-туьк авай. И фикир вич кьилиз гъунни лап нагьакьан кар яз гьисабзавайди тир. Гьа са вахтунда чи зурба уьлкведа политикадин ва экономикадин жигьетдай дибдин реформаяр кьиле тухунин чарасузвал авай. Гьа чӀавалай инихъ 28 йис алатнаватӀани, а вакъиайрив эгечӀзавай тегьер гилани сад хьтинди туш. 1991- йисан декабрдин эхиррилай, СССРДИН сад лагьай ва эхиримжи Президент М. Горбачева вичин векилвилер хивяй акъудай чӀавалай, Россиядикай
+Фарид Загьидинович АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил. 2
+гьакъикъатдани аслу тушир государство хьана. ГьакӀ хьайила, адахъ и цӀийи гьал тестикьарзавай талукь тир государстводин лишанарни хьун герек тир. Гьа иниз килигна РФ-ДИН Верховный Советди 12- июнь государстводин сувар- Аслу туширвилин югъ яз малумарна. Идан гуьгъуьналлаз вичи СССР-ДИКАЙ хкатнавай уьлкведин цӀийи статус тестикьардай. РФ-ДИН цӀийи Конституция туькӀуьрунин гьакъиндай къарар кьабулна. Вири халкьди гьялайдалай гуьгъуьниз цӀийи Дибдин Закон 1993- йисан декабрдиз кьабулна, гуьгъуьнин йисуз лагьайтӀа, Дагъустандин Конституцияни кьабулна. Ада Россиядин Федерация
+дин къакъудиз тежер пай яз республикадин статус тестикьарна. Алай вахтунда 12- июнь Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай югъ яз гьисабзава, ам государстводин суварин югъ я. Къуй квехъ мягькем сагъламвал, хушбахтвал, чи Ватандин абадвал патал кӀвалахра агалкьунар хьурай.
+КЪЕ жегьил несил дуьз рекьел акъудунилай важиблу кар бажагьат ава. Гьавиляй Ватандиз вафалу аскерар гьазурунин ва жегьилар чи бубайрин женгинин баркаллу адетриз вафалу яз тербияламишунин кардик райондин Администрацияди, ветеранри, общественный организацийри ва правоохранительный органри чпин тайин тир пай кутун разивилелди къейд ийиз кӀанзава. АЛАЙ ВАХТУНДА уьлкведа кардик квай военный частара кьве вишев агакьна райондай фенвай жегьилри къуллугъзава. Военный рекьяй чирвилер, вердишвилер къачунин рекьяй гзафбуру чешне къалурзава. Райондин комиссариатдиз жегьилар аскервиле къуллугъ авуниз гьазурун, абур виликамаз тайинарнавай частариз тешкиллувилелди рекье тун адет хьанва. Месела, акъатай зулуз военный комиссариатдин вилик 60 жегьил аскервилиз рекье тунин, I5 касни командный училищейриз ракъурунин везифа акъвазнавай. И кар патал райондин Администрацияди махсус къарар акъудна, тежрибаллу духтуррикай ибарат комиссия тешкилна, призывникрин чир
+вилерни сагъламвилер ахтармишна. «Аскервилин къуллугъдин гьакъиндай» закондин истемишунрал амална тухвай кӀвалахди хъсан нетижани гана. Жегьилар аскервилиз, военный кӀелдай заведенийриз рекье тунин тапшуругъар тамамардай мумкинвал гана. Жегьилар аскервилиз гьазурунин жигьетдай райондин школайрини хейлин кӀвалах тухузва. КӀелзавайбурун дявединни ватанпересвилин тарсар запасда авай, яргъал йисарин тежриба хьанвай офицерри гузва. Абуру призывдин яшда авай жегьилар дяведин къуллугъдиз гьазурдай серенжемар кьабулзава. Ватандин хатасузвал хуьн таъминарун патал Военный комиссариатди ийизвай чалишмишвилери гуьзлемишзавай нетижаяр тагана тазвач. Гаф патал туш, жегьилар аскервилиз рекье тунин тапшуругъ кьилиз акъуд тавур дуьшуьш гьеле хьанвач. Жегьилри Ватан хуьн, аскервиле къуллугъ авун пак буржи тирди гьиссзава. Месела яз, алай вахтунда военный частара къуллугъ ийизвай чи районэгьлийрилай военкоматдиз, дидебубайриз командованиедин чухсагъулдин чарар хквезва. Ида гзаф жегьилри чпин буржи намуслувилелди тамамарзавайди къалурзава. Эхиримжи вахтара гзаф жегьилри военный заведенийрихъ ялзава. Ихьтинбурун кьадар гьар йисуз 8-I5 касдив агакьзава. Алай йисуз гатфарин призывни тешкиллудаказ кьиле физва. Чи вилик 85 призывник гьазурунин везифа эцигнава, абурун жергедай яз майдин вацра 29 призывник чна военный частариз рекье тунва. Идалай гъейри 28 кас военный училищедиз гьазурнава ва 10 касни контрактный къуллугъдиз. Призыв давам жезва. Э. ГЬАЖИЕВ, Магьарамдхуьруьн райондин военный комиссар.
+ДАГЪУСТАН республикада и хуьруьн тӀвар тийижир кас бажагьат ава. Им чӀехи тарикъатчи, гьуьруьятдин, ахлакьдин, имандин женгчи чи кьегьал хва Мегьамед Ярагъидин гьунар я. Ярагъви Мегьамед эфендидин гьуьрметдай РД- дин юстициядин Министерстводи I999- йисуз регистрация авунвай мергьяматлувилин фонд кардик ква. Вини Ярагърин куьгьне хуьр Куьредин кефердиннирагъакӀидай патахъ там квай кьвалал алай тир. Ам Индиядай Европадиз физвай ипекдин (шелковый путь) рекьик акатзавай. Хуьруьн агъсакъалрин ихтилатрикай кватзавайвал, алверчияр кьибледихъай кефердихъ ва гьанихъай инихъ савдада жезвай. Базар йикъара Ахцегьай, Кьурагьай, Дербентдай ва Къубадай шеъэр къачузвайбур Ярагъдин базардал къведай. И базарда ярагъвийри кӀарасдин цӀивинар, кӀарасар, техилар, чпин багъларин емишар маса гудай. Абур уьзуьмчивилел, багъманчивилел, гьар жуьре тумарин техилар цунал машгъул тир. Ири ва куьлуь карч алай малар, балкӀанар, са бязибуру товарар ялдай девеяр хуьзвай ва дишегьлийри паласар, гьебеяр храз, кӀвал кьиле тухузвай. Магьамед Ярагъидин девирда Вини Ярагъдал I54 хизан яшамиш жезвай. Агьалийрал ацалтайла Куьредин 204 хуьруькай Ярагъар 2I- чкадал алай. Самур дереда хъуьтӀуьн вахт акъудзавай абур са вахтунилай гьаниз яни Арандиз куьч хьанай. ХъуьтӀуьз аскӀан гъвечӀи къазмайра яшамиш жезвайди тир. Иниз килигна хуьрел Ярагъкъазмаяр тӀвар акьалтна. Са пай агьалияр Магьарамдхуьруьз, ЦӀелегуьндал куьч хьана. I928- йисуз бедбахтвилин нетижада абуру пуд лагьай сеферда чпин яшайишдин чка дегишаруниз мажбур хьана. Абуру са кьадар вине чпиз хуьр кухтуна. «Яру гъед» тӀвар алай колхоз, МТС , цӀийи школа ва больница эцигна. I935- йисуз колхозда ГЭС эцигна хуьруьз экв гьана. Къенин юкъуз хуьре михьиз эквер, газар хьанва, ятар гъанва, рекьера асфальтар цанва. Хуьруьн сергьятдал Россиядин хуьруьн майишатдин илимрин академиядин Дагъустандин тежрибадин станция, кьве пограничный заставаяр, агьалияр инай – аниз ахъайдай таможнядин пункт, «Хъвер» тӀвар алай аялрин бахча, цӀийи школа, М. Ярагъидин тӀварунихъ галай мискӀин ва уьмуьр патал важиблу са кьадар объектар кардик ква. Савадлувилин рекьяй и хуьр хъсан чка яз малум я. Ярагъкъазмайрин школа акьалтӀарнавай академик, медицинадин илимрин доктор, Къудрат Абдулкъадирован, Москвадин физико-технический институтдин старший преподователь, илимрин доктор Низами Абдулгьамидован, илимрин академиядин член- корреспондент, экономикадин илимрин доктор Феликс Шамхалован, старший преподавателар ва доцентар тир ва гьар жуьре рекьерай еке агалкьунар аваз къуллугъзавай - М.Абдулвагьабован, И.Магьарамован, Б.Магьарамован, А. Шамхалован, Л.Магьамедован, А.Шамхалован, Ш.Агьмедован, Ф.Шамхалован, А.Абдулгьамидован, Г.Абдурагьманован, Ю.Балабекован, Гь.Рустамован тӀварар дамахдивди кьаз жеда. Хуьряй I30 кас дяведиз фенай, абурукай 98 кас хтанач. Дяведин женгера чпин уьтквемвал къалурай ва «Яру гъед» ордендин сагьибар хьайи; М.Букаров, Н.Жафаров, М.Имирсадыкьов, И.Абасов, С. Гьашимов, Я.Кельбиханов, Ш.Шихкеримов, А.Абдурагьимов, А.Кьасумов, стхаяр тир Гь.М.Б.Ш.Аминовар, Ф.Алиев, С.Сейфединов, А.Шамхалов, П.Къазагьмедов ва масабур акьалтзавай несилди садрани рикӀелай ракъурдач. ЧӀехи бубайрин ирс давамарзавай кьегьал невейри Афгъанистандин, Чечнядин дявейрани иштиракна. Абуру чпин чӀехи ватандал хьиз, гъвечӀи ватандални дамахзава. Алатай, алай вахтар фикирдай акъудзавач ва хъсан гележегдик умуд кваз яшамиш жезва. А. АЙДЕМИРОВА.
+13- июнь, 2020- йис. Алай йисуз пайда хьанвай гзаф хаталу коронавирус лугьудай уьзуьрди дуьньяда еке гъулгъула туна. Къецепатан уьлквейра пайда хьайи ам чавни агакьна. Сифте чи гьукуматдин меркезда ва чӀехи шегьерра, гуьгъуьнлай регионризни чкӀана. Чи регионда хаталу гьаларихъ галаз патан куьмек галачиз женг чӀугвадай мумкинвал тахьуниз килигна, РФ- дин Президент Владимир Путинан буйругъдалди, майдин вацра республикадиз Россиядин МЧС- дин Ногинский, Донской ва Волжский куьмекдин центрийрин пешекарар ва техника рекье тунай.
+Алатай гьафтеда Магьарамдхуьруьн райондиз атай Ногинский куьмекдин центрдин пешекарри, райцентрдал алай ва хуьрера авай, инсанар гзаф кӀватӀ жезвай са жерге важиблу объектра санитарный обработкаяр авуна. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьилин пландин бинедаллаз, адан I- заместитель Фейрудин Рагьимханован, ГО ЧС отделдин начальник Элмедин Магьамедкеримован ва са жерге жавабдар работникрин иштираквални аваз тухвай и кӀвалахар кьве йикъан вахтунда тешкиллувилелди акьалтӀарна.
+КОРОНАВИРУСДИЗ акси тир хатасузвилин серенжемрал амал авуналди, районда лежберрини багъманчийри никӀерани багълара хуьруьн майишатдин кӀвалахар давамарзава. Арадал атанвай коронавирусдин шартӀара республикада экономикадин хиле, кьилди къачуртӀа, хуьруьн майишатда кӀвалахар акъвазарун лазим туширди РД-ДИН Кьил В. Васильевани са шумудра малумарнай. Алай вахтунда чи райондин багъманчийрини майвачийри графикдин бинедаллаз тарариз, уьзуьмлухриз дарманар язава. «Умуд кутазвай бегьер арадал атун патал жуван багъдихъ, мулкунихъ гелкъуьнин, иесивал авунин серенжемарни дуьздаказ тайинарун чарасуз я»,- лугьузва багъманчийри. уьзуьмрин тегьенгар зиянкаррикай ва азаррикай хуьн патал абурун танарал ва пешерал чӀур хьунин гелер пайда хьун вилив хуьн герек туш. АкӀ тахьунин серенжемар виликамаз тешкилунихъ еке метлеб ава. Чи районда алай вахтунда уьзуьмлухри 1959 гектардин майдан кьунва, ибурукай 1900 гектарди бегьер гъизва, амайбур цӀийиз кутунвай уьзуьмлухар я.
+11 Буткъазмайрин СОШ-ДИН 9- класс куьтягьунин гьакъиндай 2006- йисуз Муталифов Русланаз гайи В 0098186- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+ЦИПИЦӀ витаминринни минералрин тӀебиатдин гьамбархана хьиз, къиметлу емишрикай сад хьиз гьисаба кьазва. Адак 20-25% ивиди фад вичик фитӀинзавай глюкоза ква, гьавиляй зегьметдин ва акьулдин кӀвалахар гзаф гьалтзавай инсанриз ам гзаф хийирлу я. Вичик гзаф кьадарда глюкоза ва ракь квайвиляй, ципицӀди беденда иви арадал атуниз куьмек гузва, гьелбетда, анемиядикай сагъарзава. Адалай алава яз, чӀулав лекьинин, дуркӀунрин азарар авайла ва тӀуьн цӀурурдай система чӀур хьайила, сагъардай тӀебиатдин шейэр ква. ДуркӀунрин кӀвалах хъсанар авуникди, ципицӀди беденда кӀватӀ хьанвай токсинар акъудиз куьмек гузва. Ахтармишунри къалурнавайвал, ципицӀдик квай са бязи химиядин шейэри, онкологиядин азарар арадал атунин хаталувал агъузарзава.
+ГЬУЬРМЕТЛУ медицинадин работникар! За квез медицинадин работникдин Вирироссиядин югъгьар йисуз къейдзавай профессиональный сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Духтурдин зегьмет гьамиша чарасуз герекди ва вирида гьуьрмет ийизвайди я. Медицинадин работникар галачиз инсаният яшамиш хьун мумкин туш. Райондин агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазуналди куьне Куь хивез жавабдар ва залан пар къачунва. Лап четин декьикьайра куьн инсанриз куьмекдиз къвезва ва абуруз кӀвачел акьалт хъийиз куьмек гузва. Гьар йикъан залан кӀвалахдай квез чухсагъул. Райондин агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай Квехъ къуй мягькем сагъламвал, кӀвалахда агалкьунар, хушбахт уьмуьр хьурай. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил. КӀВАЛАХДИН гьуьрметлу юлдашар! Квез профессиональный сувар мубаракрай. Чи райондин агьалийрин сагъл��мвал хуьнихъ ва мягькемарунихъ рекье тунвай Куь кӀвалахди къуй Квез шадвал ва разивал гъурай. Духтурар гьамиша сагъламвилин къаравулда акъвазнава ва идалай кьулухъни акъвазда. Къуй Куь асуллу кӀвалахди агьалийрин сагъламвал мягькемаруниз куьмек гурай. Къуй Квехъ ва Куь мукьвакьилийрихъ сагъламвал, ислягьвал, бахтлувал, сабурлувал, яратмишунрин рекье агалкьунар хьурай. Гьажибала БЕГЛЕРОВ, райондин центральный больницадин кьилин духтур.
+РАЙОНДИН медицинадин вири работникриз профессиональный сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Районэгьлийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай Квехъ кӀвалахда агалкьунар ва чандин сагъвал хьурай. «Самурдин сес». газетдин коллектив.
+АЛАТАЙ гьафтеда, Магьарамдхуьруьн райондиз Дагъустан республикадин здравоохранениедин министр Татьяна Беляева мугьман хьана. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова ва Татьяна Беляевади «Здравоохранение» милли проектдин сергьятра аваз, Чепелрин хуьре ФАП ачухунин яру лент шад гьалара атӀана. Тебрикрилай гуьгъуьниз, республикадай атанвай мугьманри модульный пунктунин къене патар ахтармишна. Здравоохранениедин министрди къейд авурвал, персоналдиз кӀвалахдай ва агьалийриз медицинадин рекьяй къуллугъ ийидай вири шартӀар тешкилнава. РикӀел хкин, ФАП эцигдай майдан 202l- йисан декабрдиз тестикьарнай, са шумуд вацралай, яни 2022- йисан мартдиз модульный пункт эцигнай. 2023йисуз эцигунар тамамвилелди акьалтӀарна ва кӀвалах башламишун патал лазим алатралди тадаракламишна. ФАП-ДИН дараматда смотровой ва процедурно-прививочный кабинетар, духтур гуьзетзавай чка, санузел ва персоналдиз парталар дегишардай чка ава. ФАП ачухайдалай гуьгъуьниз здравоохранениедин министрди райцентрдал алай больницадин ва поликлиникадин дараматрин, кӀвалахдин гьал ахтармишна ва выездной гегьенш заседание кьиле тухвана. Заседаниедин кӀвалахда, Кьиблепатан Дагъустандин медицинадин организацийрин руководителри, Магьарамдхуьруьн ЦРБ- дин коллективди ва и хиле зегьмет чӀугвазвай хейлин работникри иштиракна. Повесткадал алай, Магьарамдхуьруьн райондин агьалийриз медицинадин рекьяй ийизвай къуллугъдин ва ам генани хъсанарунин гьакъиндай месэладал гегьеншдиз акъвазна.
+РД-ДИН здравоохранениедин министр Магьарамдхуьруьн районда
+27- май, 2023- йис. Фарид Загьидиновича къейд авурвал, чаз къенин юкъуз медицинадин рекьяй
+РД-ДИН здравоохранениедин министр Магьарамдхуьруьн районда
+агьалийриз ийизвай къуллугъдин гьакъиндай са кьадар месэлаяр веревирдай мумкинвал ава. Кьилди къейд ийиз кӀанзава, МР- дин администрацияди чкадин ЦРБ- дихъ галаз сигъ алакъада аваз тешкиллу кӀвалах тухузва. Гьелбетда, къенин заседаниедал къарагъарнавай са кьадар месэлайри пешекарвилелди эгечӀун тӀалабзава. Тухузвай кӀвалахдиз хейлин йисара и хиле зегьмет чӀугвазвай пешекарри къимет гайила чавай нетижаяр��и кьаз жеда. Медицинадин идарайрин кӀвалахдиз анализ гуни, медицинадин рекьяй агьалийриз ийизвай къуллугърин гьар жуьре къалурунрин учет тухудай мумкинвал гузва. Заседаниедал са жерге месэлаярни веревирдна. Республикадин здравоохранениедин министрди заседаниедал къарагъарнавай месэлайрин нетижаяр кьуна. Эхирдай МР- дин Кьил Фарид Агьмедова, райондин агьалияр патал ихьтин важиблу объект тир ФАП ачухуник пай кутур республикадин здравоохранениедин министрдиз ва заседаниедин вири иштиракчийриз чухсагъул малумарна. Р. ГЬАЖИЕВАН шикилар. 1
+23 –МАЙДИЗ, 11 йис идалай вилик сифте яз школада партайрихъ ацукьай аялри школа акьалтӀарна. Магьарамдхуьруьн М. Гьажиеван тӀварунихъ галай школадин еке гьаят гъилера цуьквер, жуьреба- жуьре рангарин шарар авай аялрай ацӀанвай. Мярекатда аялрини малимри хьиз, диде-бубайри, мукьва-кьилийри, мугьманри ва администрациядин векилри иштиракна. И шадвилин линейка школадин ученикар тир Гьажимурадова Мадинади ва Кадыров Мурада кьиле тухвана. Линейка сифте гаф рахуналди, школадин директор Рагьимханов Эдуарда ачухна. -Эхиримжи зенгини ван авур къенин югъ куь уьмуьрдин лишанлу йикъарикай сад я,лагьана микрофондихъ атай школадин директорди,- диде- бубайрихъ, малимрихъ галаз санал куьне образованиедин сифте девир кечирмишна. Гила куь вилик гегьенш рекьер ачух жезва. Абурукай гьим хкядатӀа, квелай аслу я. Заз куьне экзаменар агалкьунралди вахкана, куьн вузрик, колледжрик экечӀна кӀанзава. Куьне вахкузвай экзаменра квез еке агалкьунар хьурай,- лагьана Эдуард малимди. Ахпа линейкадал школадин гъвечӀи классрин завуч Марият Загьидиновна рахана. Ада вичин рахунра, школа акьалтӀарзавайбуруз чӀехи уьмуьрдиз къачузвай камар мягькембур ва гележег
+авайбур хьун вичин мурад тирди лагьана. Шадвилин линейкадал школада лап хъсан къиметралди кӀелай ва олимпиадайра агалкьунралди иштиракай аялриз грамотаяр гана. Линейкадал кӀватӀ хьанвай, цӀи сад лагьай класс куьтягьзавай аялрини, 11класс акьалтӀарзавай жегьилри иллаки фикир чпел желбзавай. 11класс куьтягьзавайбуру чухсагъул малумарна ва аялриз пишкешар гана. Малимри абуруз несигьатар гузвай. Уьмуьрдин шегьредал сифте камар къачузвай рушарни гадаяр 11 йис идалай вилик чпин дидебубайрин гъилер кьуна школадиз атайбур тир. Къе абур патал эхиримжи зенг ядай вахтни атанва. Алай йисуз вири санлай выпускникрин кьадар вишелай алатнава. Выпускникрик са гьихьтин ятӀани къалабулух ква. Вучиз лагьайтӀа абуру гьеле экзаменар вахканвач. ИкӀ, 25- майдиз выпускникри Гьукуматдин сад тир экзамен вахкуда . Къуй вири выпускникривай имтигьанар лап хъсандиз вахкуз хьана чпин рикӀе авай мурадрив агакьрай. 11- классдин ученица Эсли Асалиевадини ва 1- классдин ученик Велибеков Султанбега эхиримжи зенг яна. Школа акьалтӀарзавайбуру гъвечӀи аялриз пишкешар гана. Шадвилер яргъалди давам хьана. Гьуьрметлу выпускникар зазни чи «Самурдин сес» газетдин коллективдин патай квез и
+гуьзел югъ мубарак ийиз кӀанзава. Квекай гьар садакай чи район, гьакӀни республика патал лазим инсанар хкатрай. Куьне школа ва тарс гайи малимар рикӀелай алудмир. Куьн вири куь рикӀе авай мурадрив агакьрай. Эхиримжи зенгиниз талукьарнавай шадвилин линейкаяр райондин вири хуьрера тешкиллувилелди кьиле фена. ЖАННА.
+ЭХИРИМЖИ вахтара пайда хьанвай ЕГЭ- рин ва ОГЭ- рин экзаменри чи уьмуьрда кьетӀен чка кьунва. Гьабуруз килигна, адетдилай элячӀна, эхиримжи зенгинин шадвилерни райондин вири школайра 23- майдиз кьиле фена. Советск хуьруьн юкьван школадин шад линейка сифтегьан классрин школадин гьаятда кьиле фена. Сятдин муьжуьдалай башламишна кьуд патахъ чкӀизвай музыкадин сесини суварин гьакъиндай хабар гузвай. Гуьрчег цуькведин кӀунчӀар гъиле аваз, чебни цуьквер хьиз аялар, дамахдивди абурун гъил кьунвай дидебубаяр школадин гьаятдиз ахмиш хьана. Безетмишнавай школадин бахчада абуру суварин шадвилер гуьзетзавай. Тебрикдин гаф рахуналди и шад линейка ачухай школадин тешкилатчи Заидат Ибрагьимовади суварин кьилин иштиракчияр тир цӀусад ва сад лагьай класс акьалтӀарзавай аялриз музыкадалди майдандал теклифна. Ахпа и шад линейкадал рахай школадин директор Ренат Мамедгьуьсейнова, тербиядин рекьяй директордин заместитель Фейзуллагь Гьажимурадова, хуьруьн администрациядин кьил Эмирагъа Асварова, Дагъустан республикадин халкьдин Собраниедин депутат Мусафенди Велимурадова, школа акьалтӀарзавай классдин руководитель Эльмира Пашаевади, сифтегьан малимри ва диде- бубайри аялриз и важиблу вакъиа мубаракна ва чӀехи уьмуьрдиз къачузвай камар мягькем, хъсан гележег авайбур хьун, абур чпин рикӀе авай мурадрив агакьун чпин мурад тирди лагьана. Аялрин бахчайрин тербиячийри, школадин аялри кӀелай шиирри, къалурай сегьнейри, Фархад Абдурахманова ва «Нарын-Къала» кьуьлерин дестеди тамамарай манийри ва кьуьлери мярекат мадни гурлу авуна. Школа агалкьунралди акьалтӀарзавай аялар тир Амина Гьажимурадовади, Милана Султановади ва Раида Султановади сад лагьай классдин аялрин гъилер кьуна эхиримжи зенг ягъиз туна. Эхирдай рикӀел аламукьдай шикилар яна ва пишкешар гана. Суварин шадвилер яргъалди давам хьана. А.АЙДЕМИРОВА.
+АДЕТ ТИРВАЛ, гьар йисуз цӀаяр кьунин хаталувал артух жезва. ХъуьтӀуькай хкатнавай салар, багълар, къурухрин уьруьшар кьурай векьикай, зир-зибилдикай михьиз цӀаяр язава. Тамарин къерехрив къурухар гвай ксарин мукъаятсузвилин нетижада шумудни са сеферда тамари цӀаяр кьур дуьшуьшар малум я. Ихьтин цӀаяр кьунар мукьвал-мукьвал Ярагърин, ЦӀелегуьнрин, Магьарамдхуьруьн, Къуйсунрин ва Гилийрин тамара дуьшуьш жезва. ТӀебиатдалфейи инсанри цӀаяр хъийизва, цӀай туьхуьр тавунвай пӀапӀрусрин кьатӀар гадарзава. ЦӀаяр хаталу чкайрал авуни, абур тамамвилелди хкадар тавуни, са гафуналди чи мукъаятсузвили еке зиянар арадал гъизва. Тамун патарив гвай хуьрерин агьалияр, абурун кӀвалер хаталувилик акатзава. Магьарамдхуьруьн лесничестводи кьуд райондин тамарал гуьзчивал тухузва ва абурухъ гелкъвезва. Участокда цӀай кьур дуьшуьшра гьасятда райондин лесничестводиз хабар агакьарзава. Лесничестводихъ яд авай машин ва цӀай хкадарун патал герек тир вири алатар ва тадаракар ава. Чна гьар йисуз хуьрерин администрацийрин кьилерихъ галаз договорар кутӀунзава. Абурухъ галаз сигъ алакъаяр хуьз алахъзава. ЦӀаяр кьур дуьшуьшра чаз гьабуру, хуьрерин агьалийри куьмекар гузва. Чи къуват агакь тийизвайла чна республикада авай пожарный центрдай куьмекдиз эверзава. ГьакӀни, обшественный противопожарный бригадаярни кардик ква. Мад сеферда чахъ са тӀалабун ава. Гьаваяр чими хьуникди, хъач, цири кӀватӀдайдини, ял ядайдини гзаф жезва- им адет я. ЦӀай кутунвай зир-зибил кана алахьдалди гуьзчивал авун, хъувунвай цӀай герек амачирла тамамвилелди туьхуьрун, цӀай квай пӀапӀрусар гадар тавун инсанривай тӀалабзавай истемишунар я. ТӀалабда цӀай кьуна акур дуьшуьшра тади гьалда агъадихъ ганвай нумрадиз зенг авуна хабар гун; 8928- 878- 25-24.
+2023- ЙИСАН туриствилин, отпускайрин ва аялрин каникулрин вахт башламиш жезва. Гьаниз килигна, зун Магьарамдхуьруьн районда авай «Жегьилрин крарин ва туризмдин рекьяй отдел МКУ-ДИН директор Фарид Бадрудиновичан патав фена, ва чи районда туризмдин кӀвалах тешкилнавай гьалдин гьакъиндай суьгьбет авун тӀалабна.
+-ФАРИД Бадрудинович чи райондиз хквезвай мугьманар, къвезвай туристар патал куьне гьихьтин кӀвалах кьиле тухузватӀа чи газет кӀелзавайбуруз кьве ихтилат авуртӀа жедани? -Гьелбетда, чна райондиз къвезвай мугьманар, туристар патал лап хъсан шартӀар арадал гъанва ва мадни гъиз алахънава. Мукьвара районда генани туристар патал са цӀийивал жеда, абур кьабулдай мугьманхана эцигунин кӀвалахар акьалтӀарнава. Ам эцигунин махсус проектни авай. Гьукуматдин комиссиядин экспертри ам хъсанди яз гьисабна, кьабулнава. Мугьманхана Советск хуьре ахъайзава. И проект патал I200 кв.м. чилни чара авунва. И мукьвара гьа ихьтин мугьманханаяр ЧАХ-ЧАХ къазмайрални ахъагъун пландик ква. Отпускайрин вахтунда чпин вахт менфятлудаказ кечирмишунихъ, ял ягъунихъ, чпин сагъламвал мягькемар хъувунихъ еке метлеб ава. Шадвал кутадай кар ам я хьи, Магьарамдхуьруьн райондин Приморск хуьр югъ- йикъалай гегьенш, авадан жезва, ял ядай туристар, хтанвай мугьманар патални игьтияжлу макандиз элкъвенва. Аниз гьар йисуз Вирироссиядин шегьеррай агъзурралди ял ядай туристар къвезва, чпин сагъламвал мягькемарзава. Ял ядай кӀвалер лап гуьзел чкадал ала: кьуд пад тамар, тамукай рахайтӀа аниз фейи гьар са кас гьейран жеда, яру ктабдани гьатнавай гзаф жуьрейрин набататар гьалтда, виш йисарин къавахрин, мегъуьн, макъун тарари, абуру гузвай цӀару серинри, михьи гьавади, шуршур ацалтна авахьзавай къайи къарасуйри, тарарал аруш жедай кьуд пад къацу лианайри къвезвай туристар гьейранарзава. Ял ядай кӀвалерикай рахайтӀа, ина туристриз яшамиш жедай, къулай шартӀар яратмишнава, къаткидай кьве мертебадин дараматар ава. Ана 40 кас кьабулдай мумкинвал ава. Идалайни гъейри, общественный тӀуьнрин идараяр, ресторанар, кафе-барар ава. Приморск ял ягъун патал хкянавай виридалайни машгьур чка хьанва туристриз. Ина авай къулай шартӀариз килигна иниз къвезвай мугьманрин, туристрин кьадарни йис- йисандалай артух жезва. Шаз чи райондиз 32 агъзур туристар атанвай. Алай йисуз абурун кьадар мадни пара жеда. Эхиримжи вахтара районда «Увлекательное путешествие в Магарамкентском районе» тӀвар ганвай маршрутни кардик кутунва. Районда туризм вилик тухун патал вири къуватар желб ийизва. Туристар патал жуьреба-жуьре терефрин экскурсияр тухузва. Гарагърин сад лагьай поселение туристрин маршрутдик кутунва. «Великий шелковый путь» тӀвар ганвай еке проект ава. -Фарид Бадрудинович аялрин каникулрин вахт мукьвал хьуниз килигна чаз абур патал гьихьтин ял ядай мумкинвилер аватӀа чир хьанайтӀа хъсан жедай. -Шадвал кутадай кар ам я хьи, чи Магьарамдхуьруьн районда аялриз ял ядай «Приморский» лагерь кардик кваз гзаф йисар я. Лугьун герек я, лагер тӀебиатдин лап гуьзел чкадал ала. Ам гьуьлуьн патав, тамун юкьвал ала. Ина школьникриз яшамиш жедай, ял ядай къулай шартӀар яратмишнава, ксудай кьве мертебадин дарамат, спортдин майданар, столовая, медпункт кардик ква. Алай вахтунда муниципалитетди «Магарамкентский район» территорияда туризм вилик тухун тӀвар ганвай программа кьилиз акъудзава. А программадин сергьятра аваз мугьманханайрин, ресторанрин, туриствилин маршрутрин, экскурсийрин сад тир база арадал гъанва. «ЯНДЕКС-КАРТЫ», «ГУГЛКАРТЫ» ва ибурулай гъейри социальный сетда «истограм Туризм Магарамкент» кардик ква. Алатай йисалай Чахчал туристар патал информационный центрни кардик кутунва. -Суьгьбет авунай чухсагъул, Фарид Бадрудинович. - Куьнни сагърай. ЖАННА.
+АЛАТАЙ базар юкъуз, Советск хуьруьн цӀийиз ачухнавай футболдин майдандал, Ватандин чӀехи дяведин ветеран, хуьр аваданламишуник лайихлу пай кутур хуьруьнви Абдулхаликьов Шамил Абдулхаликьовичан гьуьрметдай мини футболдай турнир кьиле тухвана. Турнирда хуьрерай атанвай ирид командади яни 2011-2012- йисара хьанвай аялри иштиракна. Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра Советск хуьруьн команда 1- чкадиз, Гъепцегьар 2- чкадиз ва Къуйсун 3- чкадиз лайихлу хьана. Тебрикдин гаф рахай гъалибчи командадин тренер Ремзи Къарибова, хуьруьн администрациядин кьил Эмирагъа Асварова, рагьметлудан хва Абдулхаликь Абдулхаликьова, хтул Рагьим Абдулхаликьова акьалтзавай несилдин фикир спортдал желб авунин, и карда тренерриз ва абурун тербиячийриз куьмек гунин важиблувиликай гегьеншдиз лагьана. Ахпа гъалибчийриз ва призерриз кубокар, Гьуьрметдин грамотаяр ва медалар гана. ГьакӀни, Рагьим Абдулхаликьова Советск хуьруьн командадиз багьа кьве туп багъишна ва турнирдин иштиракчийриз суфраяр къурмишна. А.Абдулхаликьова къейд авурвал, Ш.Абдулхаликьован гьуьрметдай тухузвай и турнир адетдиз элкъуьрна гьар йисуз тухуз ва призрин фонд генани гегьеншариз алахъда.
+Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай югъ я
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай югъ- Россиядин югъ рикӀин сидкьидай мубаракзава. 12- ИЮНЬ чна гьар йисуз официальный сувар яз къейдзава. 1992- йисан июндиз РФ-ДИН Верховный Советди кьабулай Къарар гьа и кар патал бине хьана. А къарардал асаслу яз и югъ уьлкведин государстводин сувар- Аслу туширвилин югъ яз малумарнава. 12- июнь Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай югъ яз гьисабзава, ам государстводин суварин югъ я. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин кьил Фарид Агьмедован буйругъдал районда «Аялриз шадвал багъиша» куьмекдин акция кьиле фена. Акциядин иштиракчияр ширинлухар ва пишкешар гваз Сириядин республикадай Гилидал, Советск хуьруьз ва КьепӀиркъазмайрал хтанвай аялрин патав фенвай. Аялриз савкьватар ва ширинлухар жегьилрин ва туризмдин рекьяй директор Фарид Бейбутова агакьарна. И кардал пара шад хьайи аялрин дидебубайри МР- дин кьил Фарид Агьмедоваз чухсагъул лагьана.
+АЯЛАР чи гележег тирди са шакни алачиз виридаз малум я. Аял авачир кӀвал, хизан баябан жеда. Малум тирвал, Виридуьньядин аялар хуьнин югъ 1950- йисан 1- июндилай сувар хьиз къейдзава. И юкъуз вири аялри чеб бахтлубур яз гьиссзава, гьикӀ лагьайтӀа чӀехибуру аялриз шадвал артухардай мярекатар тешкилзава. Магьарамдхуьруьн райондин вири хуьрера гьар йисуз 1- июндин югъ аялрин рикӀел аламукьдайвал тешкилзава. Зун и шад мярекатда иштиракун патал Магьарамдхуьре авай «Солнышко» бахчадиз фена. Экуьнин сятдин 10далай башламишна «Солнышко» бахчада аялар патал лап гурлу мярекат къурмишна. Бахчадин гьаят пайдахралди, шараралди, плакатралди безетмишнавай. И шадвилин мярекатдиз чина шадвилин хъвер авай, хъсан пек партал алай аялрин гъилер кьуна, гзаф кьадар дидебубаяр кӀватӀ хьанвай. Мярекат садикдин заведующий Лейла Сабировнади ачухна. Ада вичин рахунра кӀватӀ хьанвай аялриз, диде-бубайриз сувар тебрикна. Тебрикрин гафарилай гуьгъуьниз майдан аялрин, музыкантрин, манидаррин, кьуьлердайбурун ихтиярда гьатна. Вири дестейрин аялриз ва абуруз тербия гана вердишарнавай тербиячийриз аферин ва чухсагъул. Аялар шад мярекатдиз лап хъсандаказ гьазурнавай. Мярекат лап геждалди кьиле фена. Ихьтин мярекатар Магьарамдхуьруьн райондин вири бахч��йра кьиле фена. Ша чна, чӀехибуру бахтлу аялар, бахтлу гележег тирди садрани рикӀелай ракъур тийин. Аялриз бахтлу аялвал гуз алакьай чӀавуз чавай чи гележегдик, чи пакадин йикъак умудни кутаз жеда. Къуй чи аялар бахтлубур, сагъламбур, диде-бубайриз вафалубур яз чӀехи хьурай. ЖАННА.
+ГЪИЛЕ авай 2024йис Россиядин Президентдин къарардин бинедаллаз «Хизандин йис» яз малумарнава. Къенин зи макъалада заз са касдин кьисметдикай ахъагъиз кӀанзава, веревирдер газет кӀелзавайбуру чпи ийида. Гьа касдихъ галаз зун мукьувай таниш тир. Школада хъсан къиметар аваз кӀелзавай рушаз са малимди гьуьжет кьуна вичин предметдай пуд яна. ЧӀехи кӀелунар, кӀвалахар фикирдик квай жегьилдин гуьгьуьл чкадал аламаз хана. Гьа йикъалай зи уьмуьр женгиниз ухшар хьана, лугьудай ада. Ам агъуз къимет янавай малимдин рекьяй кӀелуник экечӀна. Уьмуьр женгиниз элкъвенвай ада кьвед юкьван ва сад кьилин образованияр къачуна. Ада малимдиз вичи гъалатӀ ахъагъайди субутарна, амма гьа рекьяй ада кӀвалахнач. Вичин алакьунриз килигна ам военный рекьяй къуллугъдал фена. КӀвалахдин рекье адахъ хейлин наградаяр, инсанрин патай гьуьрметхатур къазанмишна, гьи межлисда хьайитӀани, багьа мугьман яз хьана. Малимди чархара кӀар тунилай гъейри, гьеле школада амаз кӀанзавай гададини адан кефи хана, маса рушал эвленмиш хьана. Ихьтин хаинвал акурдалай гуьгъуьниз мад гъуьлуьзни фидач лагьана ва гьакӀ хьунни авуна. Вичи лагьайвал, къене авай женгинин цӀал кӀарасар вегьедайбурни кими хьанач. Уьмуьрдикай, кӀани инсандикай рикӀ хайи ада вичин
+уьмуьр чирвилериз, кӀвалахдиз бахшна. Жегьилвилин, жуваз хабар авачир къуватдин эхир кьил гьикӀ къведатӀа, гьич фикирдизни къвезвачир. КӀвалахдин рекьяй хъсан агалкьунар, ярар- дустар, ял ядай курортар, багърийри лагьайтӀа гъилерал кьадай. АкӀ жедай гуя уьмуьр кьиляй кьилиз сувар я. Жувахъ рикӀ кузвай инсанри гъуьлуьз алад, хизан гьахъ я, са жуван тӀвар алай велед жеда лагьай ихтилатарни зак акатзавачир. Заз жув кьилди алемда авай хьиз тир. Амма, уьмуьрдин са кьатӀалай къуллугъар вири туна куьмексуз яз текдиз амукьай бубадин патав хуьруьз хтуниз мажбур хьана. Хуьруьз хтайла бубади вичин кӀвал зи кӀвачихъ агална. Гьа декьикьадилай башламиш хьайи зи уьмуьрдин чӀулав цӀар кьиникьдал къведалди акъваз хьанач. Къуллугъдал алайла зи кӀвачер чуьхуьзвай зи багърияр заз акси хьана. Виридаз хизанар, кӀвалер авай, амма бубадин кӀвал заз гана лугьуз хайибурукай душманар хкатна. Югъди кукӀун-чухун, гьарай-эвер нервияр чӀур хьунин нетижада чӀуру уьзуьрни акъваз хъувуна, жувахъ гелкъведай аман чанда амачир. Гила ахъайна за жуван уьмуьрдин девлетар кӀватӀнавай кьвати. Ина ярудалай башламишна гьар жуьре дипломар, цӀудралди Гьуьрметдин грамотаяр, медалар, тӀвар кхьенвай пишкешар, багьа ядигарар гъилелай ийиз ацукьна. Абуру заз са истикӀан чай, фу гузвачир, кӀвалин са дерди ийизвачир, месел алай зи рикӀиз гьич са эфни гузвачир. Къе зун кефсуз хьайила, вахвал, стхавал авур багърийрикай са куьмекни авачир. СА-САДА къвез ваз са велед кьванни авайтӀа гьам гелкъведай вахъ лугьуз кайи хамарал кьел алахдай. Чахъ хизанар ава, чун агакьзавач лугьудай. Абуруз хизанар зи куьмекдалди хьанвайди тир. Абурун арада за кьве сеферда эвленмишайбурни авай. Гьар гьа касдал кьил чӀугваз фейила ада лугьудай, ваз вуч аватӀа чидани? За къазанмишнавай вири девлетар и кьватида ава, кьин хьуй, за йисаралди къазанмишнавай абур са зерени гьайифвал авачиз са аялдихъ дегишардай. Зун ягъалмиш хьана, вири акъвазарна хизан кутуна кӀанзавайди тир. Ихьтин югъ галайди за фикирни авунач. Къе зи патав диде чан, лугьудай велед гвайтӀа, сад лагьайди зи тӀал кьезил жедай, кьвед лагьайди зун адет тирвал рикӀ кана ферикъатдай кас авайди чизвайтӀа, за ажални уьтквемвилелди кьабулдай. ТӀалабда зи гъалатӀар тикрар тавун. Инсан и дуьньядиз инсанрин несил давамарда лагьана къвезвайди я. Гьавиляй, виридалай багьа девлет тир хизан кутун, ам хуьнчи гьар садан уьмуьрдин кьилин везифа я.
+ШКОЛАЙРА каникулар башламиш хьанва. Гьелбетда, каникулрин вахтунда аялри чпин вахт менфятлудаказ кечирмишунихъ, ял ягъунихъ, чпин сагъламвал мягькемар хъувунихъ еке метлеб ава. Гьайиф хьи, чи Дагъустанда аялриз гатун вахтунда ял ядай лагерар гзаф авач. Шадвал кутадай кар ам я хьи, чи районда аялриз ял ядай лагерар школайра тешкилнава. Алай вахтунда Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин юкьван школада, Муьгъверганрин, Гилийрин, Ярагърин, Уружбайрин, Самурдин, Чахчахрин къазмайрин, Филерин, Гъепцегьрин школайра лагерар ачухнава, ва аялар кьабулна кӀвалахзава. Лагерь алай йисан 5 июндилай ачухнава. Ана школадин цӀудралди аялри ял язава, сагъламвал мягькемарзава, алай вахтунда абурун кьадар 500 дав агакьнава, им сад лагьай поток я. Ина школьникриз ял ядай къулай шартӀар яратмишнава, столовая, медпункт кардик ква. Аялриз йикъа кьве сеферда тӀуьнар гузва. Гьар юкъуз якӀун хуьрекар гьазурзава, яремиш ва ширинлухар гузва, машгъулатрин жуьреба- жуьре мярекатар тешкилнава. Яшариз килигна, абур группайриз пайнава. Гьар са группада дежурство тухузвай тербиячини ава. Аялриз дарих жедай вахт лагерда жезвач, кьилди ва дестедин программаяр тайинарнава. Ана жуьреба- жуьре шадвилин межлисар, манияр лугьузва, кьуьлер ийизва. Лагерда авай аялар гьамиша гуьзчивилик ква. Аялриз яшайишдин къулайвилер яратмишун патал вири къуватар эцигнава. Абур гьич са куьнихъни муьгьтеж туш. -Аялри ял язавай гьал бегенмиш хьанани квез?лагьана за са аялдин дидедивай хабар кьуна. -Лагерда кӀвалах тешкилнавайвал, ана авай хъсан къайдадилай чун диде-бубаяр гзаф рази я. Гьавиляй, за зи аял гьар йисуз и лагердиз ракъурзава. Зун архайиндиз кӀвалахал физва. Ял ягъиз лагерда кӀватӀ хьанвай аялриз лап хъсанзава. ЖАННА.
+АЛАЙ гьафтеда, 4- июндиз выпускникри обществознаниедай ва физикадай ЕГЭ- дин экзамен вахкана. Винидихъ лагьанвай кьве предметни хкянавайбурук акатзава. Дагъустандин образованиедин ва илимдин министерстводи хабар гузвайвал, вири санлай Дагъустанда, образованиедин идарайра кардик квай 49 пунктуна 3677 аялди обществознаниядай ва 519 аялди физикадай ЕГЭ вахканва. Экзамендин нетижаяр 20июндилай РЦОИ- дин сайтдилай чириз жеда.
+АЛАТАЙ гьафтеда Дагъустандин МЧС- ди, республикада къати гарар, живер ва аязар жедайдан гьакъиндай хабар ганвай. Дугъриданни са жерге районра хьиз, Магьарамдхуьруьн райондани 7-9- февралдиз тӀебиатдин къулайсуз шартӀар себеб яз, акъатай гужлу гару са кьадар бедбахтвилерихъ гъана. Иллаки тарар, токдин симер фенвай шалманар ярх хьунин нетижада са жерге хуьрер экв авачиз амукьна. Кьурарин, гьаятра эцигнавай гьамбарханайрин, демекрин цурин къавар къарагъарай дуьшуьшарни хьанва. И йикъар киш ва гьяд йикъарал ацалтнавайтӀани райцентрдал алай РЭС- дин бригадайри кьве юкъузни жавабдарвилелди тамамарай везифайрин нетижада хьанвай бедбахтвилер арадай акъудиз алакьна. Идан гьакъиндай чи корреспондент Афисат Айдемирова, райондин РЭС- дин начальник Маидин Агьмедовахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адаз са шумуд суал гана. -МАИДИН Загьидинович, чна винидихъ лагьайвал, тӀебиатдин къулайсуз шартӀари арадал гъайи бедбахтвилер арадай акъудун патал куь регьбервилик квай бригадайри тухвай кӀвалахдикай куьрелди са ихтилат авуртӀа жедачни? -Чаз виликумаз хабар гуниз килигна мукъаятвал хуьзвай. Акъатай гужлу гарари са жерге хуьрера шалманар, тарар ярхарна, токдин симер кьатӀ хьана чилерал аватна. Эквер тахьунилай гъейри чилерал аватнавай токдин симерин хаталувални авай. Кьве юкъуз чи бригадайри Советск, ЗахитӀ, Кьуьчхуьр, Чепел, Оружба, Тагьирхуьруьнкъазмаяр хуьрера ярх хьанвай шалманар дегишарна, тарар мишералди куьлуь авуна, 2
+токдин линийра авай нукьсанар туькӀуьр хъувуна. Гьелбетда агьалийриз зарар хьанатӀани, чалай аслу кӀвалахар вири вахтунда тамамарна. -И кӀвалахар тамамарун патал куьне шумуд бригада желбнавай ? -Кьве бригада чкадал алайбур ва са бригада Самур зонада ава. Бригадайрилай гъейри шалманар акӀур хъувун патал абуру машин ва маса техникаяр ишлемишна. Кьиле тежрибаллу пешекарар тир Февраль Таибов ва Ислам Гьасанов авай бригадайри карчивилелди эгечӀай кӀвалахдин нетижада хуьрера эквер гуьнгуьна хтуна. ТЕК-БИР дуьшуьшра агьалийрин кӀвалера токдин линийра кимивилер авайбурузни куьмекар гана. Райцентрдал алай образованиедин управлениедин идарадин гьаятда авай куьгьне тарар ярх хьунин нетижада са паюниз эквер авачир. КӀвалахдин гьафтедиз кьецӀ тагун патал кьве юкъуз экуьнин иридалай нянин иридал кьван акъваз тавуна зегьмет чӀугуна. Са хуьрериз абур кьве сеферда фейи дуьшуьшарни ава. Экв кухтурла са фаза акат тийиз, мад цӀийи кьилелай линияр ахтармишиз гуьнгуьн�� хтуна. -Маидин Загьидинович, тӀебиатдин ихьтин къулайсуз шартӀар чи районра кьериз-цӀаруз жезвай крар ятӀани, агьалияр кӀеве авай вахтунда тади гьалда кьабулай серенжемрин нетижада хъуьтӀуьн мекьи вахтунда тешкиллувилелди зегьмет чӀугуна агьалияр кӀевяй акъуднавай квез ва куьне регьбервал гузвай коллективдиз аферин ва чухсагъул лугьуз кӀанзава. -Чи кӀвалахдиз къимет гузвай куьнни сагърай.
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДИН
+АНТИГИТЛЕРОВСКИЙ коалициядин союзный пуд пачагьлугъдин: СССР-ДИН, США-ДИН ва Великобританиядин гьукуматрин руководителрин Крымдин (Ялтадин) конференция I945- йисан 4- февралдилай II- февралдалди кьиле фена. Вири дуьньядин метлеб авай и вакъиадихъ галаз официальный заседанияр кьиле фейи Ливадийский дворец алакъалу я. Ялтадин конференциядин делегацийрин кьиле СССР-ДИН патай ВКП(Б)- дин секретарь, Халкьдин Комиссаррин Советдин председатель, оборонадин халкьдин комиссар, Яракьлу Къуватрин Верховный главнокомандующий, Верховный Кьилин Командованиедин Ставкадин председатель, Государстводин Оборонадин Комитетдин председатель, маршал И.В. СТАЛИН, США- дин делегациядин кьиле президент Ф.Д. РУЗВЕЛЬТ ва Великобританиядин делегациядин кьиле премьер министр, оборонадин министр У. ЧЕРЧИЛЬ авай. Ливадийский дворецда кьиле фейи муьжуьд лагьай официальный заседаниедал делегацийрин кьилери нетижаяр кьур документрал къулар чӀугуна. Конференциядин коммюнике «Германия кукӀварун» разделдилай башламиш хьанвай. I945- йисан Крымдин конференциядал дяведилай гуьгъуьнин дуьнья туькӀуьр хьунин дибар эцигна. Адан бязи элементар, месела, ООН къени кардик кума.
+ГЬАР ЙИСАН февралдин вацра чи уьлкведа Ватан хуьзвайбурун йикъахъ галаз санал советрин кьушунар Афгъанистандай ахкъудай югъни къейдзава. I0 йисуз давам хьайи дяведа 14 000 дахъ агакьна жегьил чанар пуч хьана. Йисар къвез алатзаватӀани, Афгъанистанда чан гайи игитар рикӀера гьамишалугъ яз амукьда. Магьарамдхуьре авай РФДИН халкьарин адетдин культурадин центрдин фоеда Советрин союздин кьушунар Афгъанистандай акъудайдалай инихъ 3I йис алатнавай йикъаз талукьарнавай мярекат кьиле фена. Мярекатда райондин администрациядин кьилин заместитель Марта Абдуллаевади, культурадин работникри, общественный организацийрин руководителри, афгъанвийрин хендедайри, жегьилри, СМИ- дин векилри иштиракна. Мярекат ачухай культурадин отделдин директор Эседуллагь Селимова Афгъанистандин къизгъин женгера интернациональный буржи викӀегьвилелди тамамарай аскеррин дирибашвал,кьегьалвал садрани рикӀелай алат тийидайдакай лагьана. Ада кӀватӀ хьанвайбурун рикӀел I989- йисан I5ФЕВРАЛДИЗ, 3I йис идалай вилик, Афгъанистандай советрин кьушунрин эхиримжи частар Ватандиз хтайди рикӀел хкана. «Дявейра иштиракай рикӀера рухваяр телеф хьайи дидейрин, Ватандиз хкведай кьисмет
+хьайи аскеррин рикӀера а залум жен��ерин тӀал сагъ тежер хер яз амукьзавайди я»,къейдна Э.Селимова. «Къе чна интернациональный буржи намуслувилелди кьилиз акъудай вири аскерар рикӀел хкизва. Ватандин ЧӀехи дяведилайни яргъал фейи Афгъанистандин дяведай чи кьушунар эхкъечӀай югъ, афгъанви- аскерар эбеди яз рикӀера хьунилай гъейри, анай хтай аскерриз къулайвилер тешкилунин югъни я», лагьана Марта Абдуллаевади. Гуьгъуьнлай мярекатдал рахай Афгъанистанда хьайи дяведин иштиракчи Малик Бегова къенин йикъан важиблувиликай ва гьар са касдиз Ватандин тарих чир хьунин чара
+сузвиликай гегьеншдиз лагьана. Магьарамдхуьруьн райондин афгъанви ветеранрин Советдин председатель Гьабиддин Алиева а улькведа чи аскерри чпин буржи уьтквемвилелди кьилиз акъудайдакай лагьана. Ам гьакӀ ветеранрин Советди акьалтзавай несил ватанпересвилин, инсанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишунин жигьетдай т у х у з в а й кӀвалахдикайни рахана. Гуьгъуьнлай райондин кьил Фарид Агьмедован тӀварунихъай Марта Абдуллаевади мярекатда иштиракай афгъанвийрин юлдашриз савкьватар ва цуьквер багъишна. Мярекат концерт гуналди давам хьана.
+* ГЪИЛЕР зурзадайла, 200 г мухан тварар чуьхвена, I л ргазвай яд илична, зайиф цӀал эцигна, цин I/3 пай амукьдалди ргада. Ахпа ам куьзна, са тӀимил вирт алава хъувуна йикъа пуд сеферда, фу нез 30 декьикьа амайла, I50 мл хъвада. * ВИЛЕРИН экв зайиф тахьун патал 50 мл петрушкадин ва I50 мл газардин ширеяр сад-садак какадарна, йикъа пуд сеферда, фу нез 30 декьикьа амайла, хуьрекдин са тӀурунавайди хъвада. * ЖАЛГЪАЯР тӀазвайла, 5 г. лаврдин пешер шир алай катулдиз вегьена, къайи яд илична, зайиф цӀал эцигна, 5 декьикьада ргана, термосдиз цана, 34 сятда тада. Ахпа ам куьзна, къаришма 4 чкадал пайда. Гьар са пай са йикъан норма я. Са йикъан вахтунда куьлуь- куьлуь хупӀар ийиз хъвада. Гьа икӀ кьуд юкъуз галаз-галаз. * ДУРКӀУНАР тӀазвайла, гьажибугъдадин чӀарар, брусникадин пешер ва шивитрин тум (вири сад хьтин паяр) сад-садак какадарда. Хуьрекдин са тӀурунавай къаришмадал 500 мл рганвай яд илична, I5-20 декьикьада тада. Ахпа йикъа пуд сеферда, фу нез 20 декьикьа амайла, I00 мл хъвада. Сагъарунин вахт 2 варз я. * КЬИЛ элкъвезвайла, чайдин са тӀурунавай шивитрин пешерал ва я тумунал са стакандавай ргазвай нек иличнавай къаб яд ргазвай катулдин винел эцигна, 20 декьикьада тада. Ахпа ам бедендин температурадихъ галаз сад хьайила. Экуьнахъ ва нянихъ стакандин кьатӀавайди хъвада. * ИВИДИН давление хкаж хьанвайла, хуьрекдин са тӀурунавай календуладин цуькверал кьве стакандавай ргазвай яд илична, I5-20 декьикьада тада. Ахпа ам куьзна, йикъа 3-4 сеферда стакандавайди хъвада. Гьа икӀ -2-3 гьафтеда. *БЕДЕНДА иви тӀимил хьанвайла, сезондин вахтунда мереяр гзаф тӀуьн меслятзава. ГьакӀ хуьрекдин са тӀурунавай мерейрал са стакан яд илична, ргана 20 декьикьада тада. Ахпа ам чай хьиз хъвада.
+ислам диндихъ далу элкъуьрна са бязибур адакай лагьай фикиррихъ гьахълувал авайди туш. Ислам гьамиша илим чирунин ва ам вилик тухунин терефдал хьайиди я. *** АЛЛАГЬДИ Вич рикӀелай алуд тавун патал инсанриз гагь-гагь аламатар къалурда: абуруз гагь Индияда битмиш хьайи ичинин къене /ам кьве пад авурла/ «Аллагь» кхьенваз акуна, гагь Киргизияда хайи кӀелен къваларал маса рангаралди «Аллагь» ва «Магьаммад» кхьенваз акуна. Ибурун гьакъиндай маса уьлквейрин ва Россиядин СМИРИ са шумудра кхьена. Ихьтин нубатдин аламат инсанриз Къарабудахкентский райондин Цараул хуьре акуна. Абубакар-Гьажи Гьамзатован вечре хъиредал «Лаиллагьи иллаллагь» кхьенвай кака хана. Эхирда авай «Аллагь» лугьудай гаф кьетӀендиз тафаватлу жезва. *** ШЕЙХ Агьмед Йесеви гьеле аял вахтарилай башламишна Мугьаммада къалурай рекьяй физ алахъна. Пайгъамбар 63 йис хьайила кьейиди чизвай адаз вични гьа яшда аваз кьин кӀан хьана, гьикӀ хьи, пайгъамбардилай гзаф яшамиш хьун ада ВИЧ патал лайихсуз кар яз гьисабна. Амма ам кьенач. Ада ВИЧ гележегда яшамиш жедай кӀвал чилик туькӀуьрун эмирна. Ада чилик квай и кӀвале ученикриз тарсарни гуз хьана. Экуь дуьньядал экъечӀ хъийин тийиз ам и чилик мад 63 йисуз яшамиш хъхьана. Йесевидин ученикрикай сад тир вирида гьуьрметзавай сейид Мансур Ата СА сеферда чилик квай малимдиз ЧПИЗ мумкинвални ихтияр авайвиляй бязи машгьур ксари динрикай чпин фикирдиз атайвал бинесуз гафар лугьуз хьана, иллаки атеистри. «Дин халкь патал байгьуш я» лугьудай К. Марксан гафар бинедиз къачуна гегьеншарай динриз акси пропагандадалди чпин савадсузвални къалурнава К. Марксни русвагь ийиз алахъна. Дуьз я, «Дин халкь патал байгьуш я». Ибур гьадан гафар я. Бес динсузри чпиз герек кьве гаф дуьздиз акъудна чпин пайдахдал алкӀурайла адан амай гафар вучиз чилик кутуна? 2010йисуз акъатай «Ислам» журналдин 24- нумрадин 36чина К. Маркса вичин «Уьмуьр» ктабда пайгъамбар Мугьаммадакай вуч кхьизватӀа кӀела: «Христианринни иудейрин гъалатӀар чизвай араб (Мугьаммад) гзаф аллагьризни бутпересриз икрамзавайбурун гъавурда акьуна ва ада вири халкьариз Аллагь сад тирвилихъ эвер гана ва абур инанмишарна. Ам инсаниятдин тарихда анжах машгьур ва бажарагълу инсанрин жергеда тун тӀимил я. Чна вирида Мугьаммадан пайгъамбарвал хиве кьун лазим я, ам гьакъикъатда чилел алай Аллагьдин векил я». Субут жезвайвал, Маркса вири динрин гьакъиндай сад хьиз фикир ийизвачир. Ислам динди гьич са чӀавузни илимдиз манийвал гайиди туш, акси яз чи динди вири инсаниятдин уьмуьрда илим тӀебии ва чарасуз затӀ яз гьисабна ва мусурманрин хиве авай везифа кьепӀинилай башламишна суруз фидалди илим чирун тирди лагьана. Тарихдал бинелу яз винидихъ гъанвай са шумуд мисалди тестикьарзавайвал, мугьман хьана. И чка акурла сифте адан рикӀиз гзаф дар хьана. Ахпа элкъвез-элкъвез хъсандиз тамашайла адаз и чка гегьенш бахча хьиз акуна. Гьасятда адан фикирни дегиш хьана: «Аллагьди вичиз кӀани лукӀ садрани дарда твадач». Къерехдилай тамашайла ихьтин чӀехи инсанри кечирмишзавайди азиятдик квай уьмуьр хьиз аквада, амма гьакъикъатда абур чеб патал ихьтин уьмуьр абуру женнетдив гекъигзава. *** ЗАРДАБ /Азербайжан/ шегьердин 70 йиса авай агьали Миргьуьсейн Алиева гзаф инсанрин вилик къуншидин кӀвализ гьахьнавай мурдарар дуьаяр кӀелиз куьчедал акъуд хъувуна. Сифте ада капӀ авуна, ахпа куьчедал мелдал еке са круг чӀугуна, ахпа анжах са вичиз чидай дуьаяр кӀелизкӀелиз мурдарриз эвер гана. И агьвалат акурбуру шагьидвалзава хьи, са арадлай мурдарар сад садан гуьгъуьналлаз кӀваляй экъечӀиз куьчедал мелдал чӀугунвай кругдиз кӀватӀ хьана. Инсанриз абуру са зиянни гана. Миргьуьсейн Алиев аял чӀавалай мурдарар «суьгьуьрда» тунал машгъул тир. Ада и кар Аллагьдин патай вичиз ганвай пай я лугьузва. Суткадин гьи вахтунда хьайитӀани, чилин шардин гьи пипӀе кӀантӀани адавай ягъалмиш тахьана мукьварив мурдарар гвани, гвачни чириз жеда. Миргьуьсейн Алиев мурдарар терг авуниз акси я, ада инсанриз мурдаррихъ галаз дуствал авуниз эвер гузва. материал гьазурайди Р. МУРАДАЛИЕВ я.
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР! 23- февраль Ватан хуьзвайдан югъ я. Им неинки ял ядай югъ я, и югъ чи уьлкведа чӀехи суваррикай сад я. Россиядин Федерациядин Дибдин законда Ватандин, хайи халкьдин хатасузвал хуьн гьар са гражданиндин пак тир буржи ва намусдин кар тирди къейднава. Ватандин, хайи халкьдин хатасузвал хуьн патал къайгъу чӀугун вири девирра кьилин месэла яз хьана, инлай кьулухъни яз амукьда. Чаз идалди чи Ватандин хатасузвал ва азадвал хуьдай бес кьадар къуват авайди къалуриз кӀанзава. Дуьньядин тарихда чпиз тешпигь авачир гьунаррин, инсанпересвилин, дурумлувилинни дуствилин дерин гел тур и машгьур сувар чи районэгьлийрини экономикадинни яшайишдин вири хилера тайин тир агалкьунар аваз, пакагьан йикъахъ инанмиш яз, сад-садан гъавурда акьунин ва ислягьвилин гьалара къаршиламишзава. Чи халкь ва Гьукумат аскеррив дериндай гьуьрмет авуналди, абурун гьакъиндай датӀана къайгъударвал чӀугуналди эгечӀзава, вучиз лагьайтӀа чи армия халкьдин армия я. Гьуьрметлу районэгьлияр! За квез и чӀехи сувар муниципальный райондин администрациядин ва кьилди жуван тӀварунихъай мубаракзава. Къуй дуьньяда ислягьвал, куь хизанра бахтлувал хьурай.
+ДАССР-ДИН I00 йис тамам хьунин рамкайра аваз, Билбилкъазмайрин хуьре мини- футболдин майдан шад гьалара ачухна. Им билбилвияр патал гъвечӀи сувар хьана. Мярекат тебрикдин гаф рахуналди райондин Собраниедин депутат Муслим Рамазанова ачухна. И шад мярекатдал рахай «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьилин заместитель Марта Абдуллаевади, МР- дин администрациядин тӀварунихъай билбилвийриз хуьруьн тарихда гел тазвай и лишанлу вакъиа тебрикна. ГьакӀни анал рахай Билбилкъазмайрин хуьруьн администрациядин кьил Низами Шахпазовани агьалийриз и шад вакъиа мубаракна ��а и майдан ачухуник чпин лайихлу пай кутур виридаз чухсагъул малумарна. Тагьиркъазмайрин хуьруьн яратмишунрин школадин аялри, «Магарамкент» ансамблди авур кьуьлери, манидар Билал Эскендерова тамамарай манийри мярекат мадни гурлу авуна. Райондин культурадин работникри милли алатрал тамамарай хуш авазрин ван кьилеллаз майдан ачухзавай яру лент атӀана. А.АЙДЕМИРОВА.
+15- февралдиз Афгъанистандай Советрин аскерар акъуд хъувурдалай инихъ 32 йис тамам хьанва
+Гьар йисуз I5- февралдиз, Советрин уьлкведин кьушунар Афгъанистандай акъудай йикъаз талукьарнавай мярекатар чи райондани кьиле тухузва. Им чи халкь, гьа йикъарин гьерекатра иштиракай аскерар ва абурун багърияр патал сувар я лагьайтӀани жезва. Ислен юкъуз, «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьил Фарид Агьмедов, Афгъанистандин дяведин ветеранрихъ ва дяведа телеф хьайибурун уьмуьрдин юлдашрихъ галаз гуьруьшмиш хьана. И гуьруьшда Фарид Загьидиновича, гьа йисара халкьдал ацалтай четинвилерай уьтквемдиз экъечӀай, Ватан хуьник лайихлу пай кутур аскерриз и югъ мубаракна ва цӀаярай хтун тавурбурун гьуьрмет хуьналди абурун багърийриз башсагълугъвал гана. Акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссерал алаз тербияламишунин кардик лайихлу пай кутунай ветеранриз МР-ДИН тӀварунихъай чухсагъул малумарна ва «Афгъанистандин ветеранрин Россиядин союз» Дагъустан республикадин общественный организациядин медалар шад гьалара вахкана. Аскервилин буржи тамамардайла телеф хьайибурун уьмуьрдин юлдашриз цуьквер ва рикӀел аламукьдай пишкешар гана.
+1988- ЙИСАН майдиз советрин кьушунар Афгъанистандай акъуд хъийиз башламишна. 15февралдиз Афгъанистандай Советрин аскерар акъуд хъувурдалай инихъ 32 йис тамам хьана. Гьар са йиса чун и уьлкведа кьиле фейи, чи обществода ва дуьньядин майданда чпиз жуьреба-жуьре къимет гайи вакъиайривай яргъаз акъудзава. Амма чандилайни гъил къачуна чпин буржи кьилиз акъудай чи аскеррин игитвал садрани рикӀелай алатдач. Интернациональный буржи тамамардайла телеф хьайибурун тӀварар мармардин плитайра гьатнава, гьамишалугъ яз рикӀера хуьзва. Абурукай гзафбурун тӀварар чпи кӀелай школайриз, куьчейриз ганва. Афгъанистанда интернациональный буржи тамамардайла къалурай кьегьалвилерай вишелай виниз дагъустанвийриз гьа жергедай яз чи районэгьлийризни орденар ва медалар гана, Афгъанистанда телеф хьайи чи ватанэгьли Абас Исрафиловаз Советрин Союздин Игит лагьай тӀвар гана. Чи райондин «афгъанвийри» 15- февралдин юкъуз Афгъанистанда интернациональный буржи тамамардайла телеф хьайи чи районэгьлияр цӀелегуьнви Керимхан Нагдалиеван, бутви Суфьян Алиметован, Тагьирхуьруьн къазмайрилай тир Селим Хизриеван багърийрихъ галаз санал сурарал фена рагьметлубурун экуь къамат рикӀел хкунин митингар тешкилна.
+ТАР- цуьквери, адал алай емишри, гайи бегьерди, инсан ада халкь патал авур хъсан крари гуьзелдиз къалурда лугьуда. Гъапцегьви Исмихан Къадимов тӀвар ван авай шаир, публицист, Россиядин писателрин Союздин член зегьметдал рикӀ алай инсан тир. Адан яратмишунра зегьметкешдин образди кьетӀен чка кьазва. Вичин тӀвар хейлин чкайра машгьур хьайила, Исмихан Къадимов халкьдивай къерех хьанач, мадни адаз мукьва хьана. Ам халкьдин мецин эсерар кӀватӀунал, шииратдин адетар ахтармишунал машгьур жезвай кас тир. Исмихан Къадимова лезги халкьдин эпосдин игит Шарвилидикай кхьенвай поэмадихъ галаз зун мукьвал таниш хьана. Поэмадин игитди гзаф кьадар чапхунчийрихъ галаз женг чӀугвазва, хайи халкь, Ватан хуьзва. Вичин шиирра Исмихан Къадимова Ватандихъ авай
+кӀанивал виридалайни гужлу къуват тирди ачухарна. Гьайиф хьи зун адан яратмишунрихъ галаз лап геж таниш хьана. За абур кӀелайла зун гьейран хьана. Адан шииррин метлеблувал, таъсирлувал къенин юкъузни къуватда ама. 87- яшда аваз чаз виридаз гьуьрметлу Исмихан Къадимов рагьметдиз фена. Эхиратдин кӀвал къени хьуй вичин, сурал гьамиша нур алаз хьурай. Хуьруьнвийрин, районэгьлийрин рикӀера даим амукьда.
+Заз акӀ жеда, экуьн ярар, нур алаз, Инай хьтин гьич санайни таквар хьиз. Лезги чилин тӀебиат и дуьньядин Няметрилай артух ширин ахвар хьиз Шараг галай девеяр хьиз, цифер къвез Серинар гуз, аруш жезва рагара. Къибледихъай чими гар къвез, алчудриз, БашкӀулар хьиз гваз къекъвезва цавара. Яйлахра векь фараш жеда гатфарин, Гьар тепедкай булахрин сес гваз къведа Пешер зурзаз, цуькверин хуш рангарин Гуьрчегвилин гуьзел нехиш тваз къведа.
+Вучиз Сталина Муфтийдиз чухсагъул малумарна?
+1942-ЙИСАН май. Немсерин чапхунчийрин йигиндиз виликди фин чӀехи четинвилер ацалтна акъвазариз алакьна. Им СССР-ДИН вири халкьарин къуватар ва къаст, Яру кьушундин аскеррин гегьенш къатарин игитвал санал кӀватӀна хьайи нетижа я. Вири дуьньядиз ашкара хьайивал, Гитлера тестикь авунвай йигин дяведин план кьиле фенач. Икьван чӀавалди магълубвал чин тийизвай немсерин дяведин машин, зурба телефвилер хьана, Советрин Союздин меркездилай кьулухъ чӀугун мажбур хьана. Ам дяведин чӀехи пай аналитикри фикирзавайдалай гзаф кьадар къуватлу хьана. Амма немсерин кьушунар Москвадилай 100 километрдин яргъа гьеле акъвазна амай. Вилик дяведин яргъал йисар кумай ва гьеле ам гьикӀ куьтягь жедатӀа чизвачир. Уьлкве патал гьа и четин вахтунда, Уфада мусурманрин Кьилин руьгьдин идарадин съезд кӀватӀ жезва. Анал Муфтий Абдурагьман Расулева Ватан фашистрин зулумдикай азад авун патал женг чӀугвадайвал уьлкведин мусурманриз ватанпересвилин эвер гана:
+ва яру кьушундин патай чухсагъул кьабула!»
+«Гьуьрметлу мусурман стхаяр! Аллагь Тааладин ва Адан Пайгъамбар, чӀехи Мугьаммадан гафари квез эвер гузва. ЧӀехи Ватан, вири инсаният ва мусурманрин алем фашистрин зулумдикай азад авун патал дяведин майданра къуватар гьайиф татана женг чӀугвадайвал. Далу пата амукьай итимарни дишегьлияр, ажузвал ва кичӀевилин къалабулух къалурмир, агалкьунралди дяве тухун ва агьалийрин яшайиш таъмин авун патал вири лазим затӀар гьазурдайвал жуван вири къуватар эциг. Фашистрин Германиядиз ва адан гъилибанриз акси тир гьа и Ватандин пак дяведа, жуван гьахъвал субутарна, вири дуьньядиз жуван Ватандиз вафалувал къалура, Яру кьушун гъалиб хьун патал мискӀинра дуьаяр ая. Чна Советрин Союзда яшамиш жезвай Исламдин алимри ва диндин къуллугъчийри, вири мусурманриз эвер гузва кӀани Ватан ва мусурман алем Германиядин фашистрикай садвилелди хуьн патал». Муфтийдин эвер гун гзаф чӀалариз таржума авуна, газетра чапна, мискӀинра вяз ийидай вахтунда кӀелна. Малуматдай аквазвайвал, фашистрин Германиядиз акси тир Ватандин дяведиз муфтийди «пакди» лагьанва, гьа идалди диндин фикирдалдини адан кьетӀен тегьер къейд авуна. Мусурманрини и эвердиз жаваб гана. Ватандин чӀехи дяведин женгера виш агъзурралди мусурманри иштиракна, кьушун вири лазим затӀаралди таъминариз далу пата зегьмет чӀугуна. Абдурагьман Расулева вичи танкарин десте гьазурун патал 50 000 манат гана ва вири мусурманриз вичелай чешне къачуниз эвер гана. Гьа и кардай Иосиф Сталина вичи адаз чухсагъул малумарна. Адан «Мусурманрин руьгьдин Кьилин идарадин Муфтий Абдурагьман Расулеваз» телеграмма 1943- йисан 30- мартдин «Известия» газетда чапнай. Ватандин ЧӀехи дяведа чи уьлкведин гъалибвал СССР-ДИН вири халкьарин акьулдиз текъвер хьтин къуватар ва къаст санал кӀватӀуналди, чӀехи зегьмет ва зурба телефвилер аваз арадал атана. Фашистрал гъалибвал къачунин карда виликамаз тайин авур важиблу ва кар алайди Россиядин вири халкьар сад хьун ва чапхунчийриз акси яз абуру санал тухвай женг хьана. Гьа и гъалибвилик Советрин Союздин мусурманрин жемятдини чпивай жедай пай кутуна. Мусурманрин ватанпересвал акурла, гьукуматди са жуьреда мусурманрихъ галаз чпин рафтарвал дегишарна. Гуьгъуьнлай гьаж тамамардай ихтиярни гана ва СССР-ДА сифте яз зияратдиз физвайбурун дестедин кьиле Накъшубанди тӀарикъатдин чӀехи шейх ЗАЙНУЛА-ШАРИФИ Расулеван хва, муфтий Абдурагьман Расулев авай. Абдурагьман Расулев 1950- йисан июлдин вацра и дуьньядай фена. Ам Уфада авай кьилин мискӀиндин гьаятда кучуднава.
+ИСЛЕН юкъуз, вири халкьарин аскеррин югъ тир I5ФЕВРАЛДИЗ талукьарна Советск хуьре столдал къугъвазвай теннисдай райондин
+турнир кьиле фена. Гьеле виликумаз хабар гайивал, турнирда яшдилай аслу тушиз, ашкъи авай гьар са касдиз иштиракдай ихтияр авай. Иниз килигна, турнирдиз къунши хуьрерайни иштиракчияр атанвай. Къизгъиндиз кьиле фейи турнирдин акъажунра Эдуард Юлчиев гъалиб хьана. 2 ва 3- чкаяр кемран Шахгьуьсейновазни Самир Эфендиеваз хьана. Гъалибчийриз «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин физический культурадин ва спортдин отделдин грамотаяр ва пулдин пишкешар гана. Турнир тешкиллувилелди туху��ик вичин лайихлу пай кутур Леонард Гьасановаз МР- дин отделдин тӀварунихъай чухсагъул малумарна.
+АЛАЙ ВАХТУНДА чи районда коронавирусдиз акси рапар ягъун давам жезва. Къенин юкъуз чи районда 20745 касди рапар янава. Дагъустандин здравоохранениедин министерстводин делилрал асаслу яз, коронавирусдин тӀугъвалдин девирда чи республикада I0 агъзурдалай виниз аялар азарлу хьана. Эгер сифте вахтара ковиддин госпиталра къаткурна сагъарзавай аялрин кьадар тӀимил тиртӀа, къенин юкъуз гьалар дегиш хьанва. Статистикадин делилри шагьидвалзавайвал, аяларни гзаф азарлу жезва. Идалайни гъейри, азарлу жезвай аялрин гьаларни къвердавай чӀурубуруз элкъвезва, гзаф дуьшуьшра азарди абуруз тади гузва. Аялри санал яшамиш жезвай багърияр, чӀехибурулай тафаватлу яз I,5 сеферда гзаф начагъарзава. Гьайиф хьи, тӀугъвалдин девирда чпик коронавирус квайди лабораториядин диагноздалди тестикь хьанвай 20 аял, сагъардай лазим вири серенжемар кьабулнатӀани, духтурривай къутармишиз хьанач. РикӀел хкин: алатай йисан ноябрдин эхирра РФ- дин здравоохранениедин министерстводи аялар патал «Спутник М» («Гам – КОВИД –Вак М ») вакцина регистрация авунва. Алай йисуз ам аялриз ягъунин кампания кьиле тухуда. Ам гьарда вичин хушуналди кьилиз акъудзавай серенжем я. И мукьвара сад лагьай сеферда яз, коронавирусдин инфекциядикай хуьзвай раб Магьарамдхуьруьн райондин Муьгъверганрин хуьруьн школада кӀелзавай аялар Круговых Тимофей Дмитриевич (I8.08.2008) ва Секач Александра Алексеевнади яна. Аялриз вакцинадин раб ягъун патал, абурун диде-бубайри чпи ихтияр гана. Аялрин диде-бубайри чпини вакцина Ковид I9 яна ва ревакцинацияни авунва. Абуру фикирзава вакцинация авуна абуру чпин аялар тӀугъвалдикай хуьзва ва пайда хьанвай штамп «Омикрондикай къутармишзава, гьикӀ лагьайтӀа аялриз гьамишан азарар ава. Алай вахтунда Магьарамдхуьруьн райондин больницадиз вакцина КОВИД-I9 «ГАМ-КОВИДВАК-М» торговый маркадин «Спутник-М» ахъайнава. Препарат кьве компонентдикай ибарат я, кьвед лагьай этап 2I йикъалай хъийида. ТӀугъвалдиз акси аялрин вакцинадин состав чӀехибурун вакцина хьтинди я. Амма аялриз вакцина ядайла вад сеферда тӀимиларзава. Алай вахтунда чи районда 6 аялдиз вакцина янава.
+ЧИ ЗОНАДА некьияр гегьеншдиз чкӀанвай ва хийир гузвай культура я. Адан уьмуьрдин яргъивал 3-4 йис я. Ам патал майваяр цайи чил хъсан я. Куьгьне чкадал некьияр са пуд йис алатайла цаз хъижеда. Абур августдиз-сентябрдиз, нянихъ ва я пакамахъ фад цада. Абур акӀурун гежел вегьин виже къведач. Геж акӀурайла умудлувал тӀимил я. Абур аязар жедалди дувул ягъиз агакьдач, хъуьтӀуьз къайи гьавайри зиян гун мумкин я, къведай йисуз бегьер гудач. АкӀурдалди вилик азарлу ва ханвай пешер, гьакӀ 5 сантиметрдилай яргъи дувулар атӀуда. АкӀурзавай некьийрин дувулрин гардан ва тӀур алай пешерин диб накьвадин винел са дережада хьунал гуьзчивал авуна кӀанда. АкӀурдай хъсан штилар I-2 йис хьанвай некьийрин хулари гуда. Гатфарихъай куьгьне пешер атӀуда, пунар пурпу ийида. Гатуз накьв са шумуд сеферда пурпу ийида, и кар марфадилай ва я яд гайидалай кьулухъ авун хъсан я. Эхиримжи йисара некьийрик жуьреба-жуьре азарар акатзава ва абуруз зиянкарри зиян гузва. Абурухъ галаз женг чӀугвадайла ишлемишзавай химический ва агротехнический серенжемри гуьзлемишзавай нетижа гузвач. И культурадин сад лагьай йисуз бегьер гузвай жегьил ва сагълам талайра (плантация) пешер атӀунин чарасузвал авач. Эгер некьияр фараш ятӀа ва кьвед-пуд лагьай йисуз бегьер гузватӀа, чпикни азарар ва зиянкарар акатнавачтӀа, пешер атӀуни хийир гуда. Куьгьне ва гьалсуз хьанвай пешер атӀуни (и чӀавуз фосфорно-калийный миянардай шейэр ва яд гана кӀанда) цӀийи пешер хкведай мумкинвал гуда. Гьа ида набататар фараш хьуниз ва къведай йисуз кьакьан бегьер гуниз хъсандиз таъсирда. Пешер эхиримжи некьияр кӀватӀна куьтягьнамазди атӀуда. Набататрин тӀурариз зиян тагун патал пешер чиливай бес кьадарда къакъатна атӀуда. АтӀайбур вири таладай акъудна цӀай ягъун герек я. И культура мублагь чилел хъсандиз экъечӀда. Гьавиляй виликамаз гьар са кв. метрдиз кьук, суперфосфат ва калийный селитра (ва я 200 гр. руьхъ) чукӀурна кӀанда. Миянарун патал цӀийи фитер ишлемишун хъсан туш. Ада набататри йигиндиз еримишунал гъида, гьа ида бегьердиз зиян гуда. Бегьер гьикӀ хуьда? Некьийриз гъвечӀи, кьил хуртӀумдал акьалтӀзавай рехи рангунин гъвечӀи пепеди-долгоносикди чӀехи зиян гузва. И зиянкардихъ галаз женг чӀугвадай лап хъсан вахт некьийрин сифте кӀурукӀар кьаз башламишай вахт я (цуьк ахъагъиз башламишдалди I-2 гьафте амаз). И чӀавуз пешериз хлорофосдин къаришма хъичеда (2030 гр. I0 литр циз). Горчицадин къаришмадини куьмек гуда (200 гр. горчица I0 литр це цӀурурда). Долгоносикар некьийрал мад июль-августдизни акьалтда. И чӀавуз абур тергна кӀанда (0,2-0,3 процентдин хлорофосдалди). Азарриз, иллаки мучнистий росадиз акси яз коллоидный серадин I процентдин къаришмадалди гьялуни куьмек гуда. Ада некьияр шуькьуьнтрикайни хуьда. Бязи вахтара некьийрин дамарар азарлу жезва ва набататар элчуьхзава. Ихьтин набататар салай акъудна кун герек я. Абур экъечӀай чкадиз пер яна хлординни киреждин I процентдин къаришма чукӀурна кӀанда. И уьзуьр некьияр, картуфар ва помидорар битмишарай чиле цайила арадал къвезва.
+Лугьун герек я, азарлу хьайи чӀехибурузни, гъвечӀибурузни коронавирусдин тӀугъвалди гьикьван азаб, гьихьтин зарар гузватӀа чаз виридаз аквазва ва чизва. Гьавиляй чи хиве неинки са жуван сагъламвилин жигьетдай жавабдарвал авайдан, гьакӀни чна патарив гвай ксарин патахъайни къайгъударвал авун герек тирди гъавурда акьун важиблу я. Къейд ийин хьи, раб вичин хушуналди гьар са касдивай пулсуздаказ ягъиз жезва. Магьарамдхуьруьн райондин агьалияр, куьне жуван ва багърийрин сагъламвилин гьакъиндай жавабдарвал хивяй акъудмир. Квез мад сеферда эвер гузва, тӀугъвалдиз акси рапар ягъун. Куьн ва кӀвале авай аялрин сагъ
+ламвал куь гъиле ава. Агьалияр Магьарамдхуьруьн райондин кьилин больницада ахъайнавай рапар ядай махсус пунктуна кьабулзава. Вакцина ийиз нубат кьазвай ксаривай: 8-928-286-35-37 нумрадин телефондиз зенг ийиз ва я Госуслугайрин порталдай кхьиз жеда. Раб ягъун патал паспортдин, ОМС-ДИН полисдин ва СНИЛС- дин копияр хьун герек я. ЖАННА.
+1 ФЕВРАЛДИН вацра кӀвалахдик квачир пенсионеррин пенсия мад сеферда артухар хъийидайвал я. РикӀел хкин, январдин вацра абурун пенсия 5,9 процентдин хкаж хъувунай. Амма ЦӀийи йисан суварихъ галаз алакъалу яз ял ядай йикъарилай кьулухъ уьлкведин Президент В. Путина бейкар пенсионерриз гузвай пенсия мадни хкаж хъувунин теклиф ганай. Гила абурун пенсия февралдин вацра 2,7 процентдин мадни хкаж хъижеда. * * * РОССИЯДА алай йисан 1февралдилай дидевилин капиталдин кьадар гзаф хьанва. Сад лагьай аял хьайила гузвай пулунин кьадар гила 524 агъзурни 500 манатдиз барабар я. Эгер сад лагьай аял хьайила хизанди дидевилин капитал къачуначтӀа, кьвед лагьай аял хьайила ахьтин хизандиз государстводи 166 агъзурни 600 манат гуда.
+АРБЕ юкъуз, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова, Украинадин чилел кьиле физвай махсус операцияда иштиракай Росгвардиядин махсус везифайрин 40- нумрадин отряддин аскеррихъ галаз важиблу гуьруьш кьиле тухвана. Гуьруьшдин сергьятра аваз, винидихъ лагьанвай махсус операцияда чпин аскервилин буржи тамамардайла телеф хьайибурун хизанрив «Краповый беретар» вахкана. Ихьтин къарар гьа беретар алукӀдай ихтиярар авай къуллугъэгьлийрин Советди кьабулнай. Гуьруьшдал рахай Фарид Загьидиновича, Ватандиз вафалувилелди къуллугъ кьиле тухузвай аскерриз чухсагъул малумарна ва абур вири сагъ-саламатдиз чпин хизанрив агакьун чи виридан мурад тирди лагьана. 6499- нумрадин войсковой частунин командир Руслан Примова, СВО- дин зонада авай чи аскерриз къуват ва мобилизоватнавайбурун, телеф хьанвайбурун хизанриз чкадал жедай куьмекар гузвай райондин руководстводиз чухсагъул малумарна. Гуьгъуьнлай Руслан Примова, чпин везифаяр намуслувилелди тамамарай, Ватандиз вафалувал хвейи, къалурай уьтквемвилерай, чи районэгьлияр тир, младший сержант Рашидов Рамиз Абдулнасировичан ва рядовой Муслимов Дасим Муслимовичан хизанрив краповый беретар вахкана. Краповый берет им махсус везифайрин подразделенийрин кьилин награда я. Вичин нубатда райондин кьили, ДНР- дин ва ЛНР- дин агьалияр хуьнин карда къалурай уьтквемвилерай ва викӀегьвилерай 6499- нумрадин войсковой частунин командир Руслан Примоваз, краповый беретрин сагьибар тир старший лейтенант Асхаб Асхабоваз ва сержант Къадирбек Къазиагьмедоваз «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин тӀварунихъай Гьуьрметдин грамотаяр гана. Гуьруьшдин эхирда, ат��нвай мугьманри чпин дестедин командирдин тӀварунихъай Фарид Загьидиновичаз тӀвар алай женгерин ядигарар гана.
+СА ВАХТУНДА чи районда урус халкьдин интеллигенциядин гзаф векилри кӀвалахзавай. Малимар ва духтурар, халкьдин майишатдин маса пешекарар гзаф авай. Чи халкьдин интеллигенциядин кадрияр гьазурунин карда абуру чӀехи пай кутуна. И кӀвалах чна садрани рикӀелай ракъурна кӀандач. Виликандалай тӀимил ятӀани, къени урус халкьдин векилри чи арада кӀвалахзава. Приморск хуьре яшамиш жезвай Демчук Елена гьа ихьтинбу
+«ЛЕЗГИЙРИН виридалайни къудратлу ва хци яракь чӀал я» лугьузва мисалда. Халкьдикай халкь ийизвай эвелимжи шартӀ адан чӀал я. Эгер са миллет терг ийиз кӀанзаватӀа, тур-тфенг герек туш. Адан гъиляй чӀал вахчуртӀа, ам вич-вичелай терг жеда. Гьахълу гафар я. ЧӀал гъиляй вегьин, фикир тагун, гьуьрмет тавун, рикӀелай алудун чи руьгьдин кесибвал, чӀалаз кӀур гун я. Сифте нубатда чи чӀал чна хвена кӀанда.
+И ЙИКЪАРА райондин образованиедин управлениеда дидед чӀалаз талукьарна элкъвей стол кьиле тухвана. Элкъвей столдихъ жуьреба-жуьре интеллигенциядин векилар кӀватӀ хьанвай. Чна куь фикирдиз анал рахай Саидов Алаудин малимдин докладдай чӀукар гъизва. МИХЬИ ЧӀАЛ, акьуллу гафмеслят, кар-кеспи, сагълам фагьум-фикир, жавабдарвал хиве кьун, алай аямдиз, мисал яз,
+къени къимет гуз алакьна кӀанзавайтӀа, ам вири рекьерай, Хуьруьг Тагьираз акурвал, тамамди хьана кӀанда (ихтилат илим чируникай, тербия гуникай физва). Гьаниз килигна, чӀалакай рахадайла, адан вири терефриз ва мумкинвилериз ара-бир кьванни вил ягъун виже къведа; инсандин гьар са къадам кьатӀунилай аслу тирди алимди фадлай тестикьарнава, эхирки, лугьун хьайитӀа, абур вири
+рукай сад я. Адан аял ва жегьил вахтарни гьа и хуьре фена. Медицинадин рекьяй кӀелна пешекарвал къачуна. Демчука Елена вич яшамиш жезвай хуьре фельдшервилин пунктуна кӀвалах ийиз 60 йисалай гзаф алатнава. И вахтунда ада гзафбурун сагъламвал хвена. Аялрин, жегьилрин, яшлубурун. Вири абур герек атайла медицинадин рекьяй куьмек къачуз Елена Демчукан патав физва. Гьи вахтунда хьайитӀани Е. Демчука абуруз лазим тир куьмек гузва. Хъсан къилихрин и дишегьлидиз гьавиляй вичин хуьруьнвийрин арада гьуьрмет ава. Гзаф йисара халкьдиз медицинадин рекьяй гьакъисагъвилелди къуллугъ авунай Елена Демчуказ «здравоохранениедин отличник» лагьай тӀвар гана. Медицинадин работникдин пеше виридалайни гьуьрметлубурукай сад я. Ада инсандин сагъвал хуьналди вичиз суваб къазанмишзава. Дугъри я, къенин девирда гьалар дегиш хьанва. Гзаф чкайра медицинадин куьмек гьакъидихъ къачузвай дуьшуьшар жезва. Амма гьикӀ хьайитӀани, духтурдин патай регьимлувал амукьзава, чакай гьар сада гьадан куьмек герек жезва. И кар фикирда кьуналди, Демчук Еленади вичин регьимлувилин пеше давамарзава.
+психологиядин, педагогикадин ва философиядин вил хкӀадай чкаяр Я.ЧАЗ гьакӀни ашкара я- фагьум тавунмаз вилериз аквадач. Аквазвайвал, чӀалан «гьунар» лап зурба я. Ам сифте нубатда ватанэгьли яшамиш хьайи, аялвал ва жегьилвал кечирмишай, дидедин ширин, гуьзел ва назик сесиниз яб гайи, сифте къадам къачур ва гаф акъатай, чӀехибурувай несигьат ва тарс кьабулай, ата бубаяр рикӀе авай ва рикӀелай садрани алуд тийизвай чӀал я. Икьван чӀавалди адалай вуч алакьна? Чи халкьдин тарихда хьайи шад, бахтлу, уькӀуь ва цуру, къагьриман легьзеяр риваятралдини манийрал, кьисайралдини мисалралди,акьуллу келимайралди хвена ва абур алай девирдин несилдив акакьарна, сад авуна. Анай чи тарихдин, дирибаш рухвайрин ва рушарин игитвилер, ватанпересвал, гьуьрмет къазанмишай лайихлу, ватандашрин акьуллу несигьат- келимаяр, чешнелу къаматар, адетар, рикӀиз хуш, гуьзел манияр кваз акакьарна. Эхирки, хайи чӀал- сифте ва эхиримжи чи гьарай я. ЧӀала чи тарих тешкилна. Инсаниятдин тарихда адан метлеблувилиз къимет авач. Малум тирвал, ихьтин чӀал арадал атана са акьван вахт туш. Сифте араб гьарфар (аджам) ишлемишна. Адакай менфят къачурбур са кьадарбур хьана, гъвечӀи береда туьрк графика пайда хьана, имни чи ивиди кьабулнач. Анжах Советрин гьукумат тестикь хьайи девирда чи чӀал ва эдебият гуьнгуьна гьатна, абуруз кьетӀен фикир гуз башламишна. Девирди ваъ, гьа береда яшамиш хьайи, чпин вири чирвилер ва алакьунар хайи халкьдиз бахш авур кьегьал рухвайри чӀалан ва литературадин тамам тарих теснифна. Фатахов Алибега сифте яз чи литературадиз кьуд гьикая гъана, гурарин жуьреда шиир. Вичин вири 25 йис яш хьайи жаванди шиирдалди кхьей роман «КӀАТӀ-КЬАТӀ авур зунжурар» хайи миллетдиз пишкешна. Им еке вакъиа хьана. М.М. Гьажиева хьайитӀа, саки вири классрин лезги чӀалай учебникар кхьена, словарар акъудна, Кеферпатан ва Кьиблепатан Кавказда чӀалан илимдин рекьяй лезги халкь машгьурна. Ам чи халкьдин марифатдин чирагъ хьана. Ихьтин кьетӀен лайихлувилер фикирда кьуна I992-ЙИСУЗ (Кьиблепатан Дагъустанда сифте яз) республикадин гьукуматдин къарардалди малим, сифте алим хьайи М.М. Гьажиеван лайихлу тӀвар Магьарамдхуьруьн 1-нумрадин школадиз гана, гьа марифатдин макандиз алим иеси хьана. Гьелбетда, гьакьван чӀавалдини чи чӀалан ва литературадин къайгъуда хьайибур мад хьана. За еке гьевесдалди вичин цӀинин йисуз дидедиз хьайидалай кьулухъ I80 йис тамам жезвай «Куьредин азбука» сифте буквардин кирам Къ. Зульфукъарован тӀвар кьазва. Адакай за муьжуьд йис вилик «Лезги газетда» макъалани акъуднай ва райондин школайриз гьадан буквардин ксерокопияр акакьарнай, гьадахъ галаз мукьувай таниш жедай мумкинвал акунай. Хайи чӀалаз сифте яз алфавит кхьиз алахъай ва алакьай лайихлу ксар несилдиз чир хьун лазим я. Ам ийизвай хатур туш, ам тарихдин тайинарзавай къадамар я. Гьаниз килигна, жуван меслят тикрар хъувуниз мажбур жезва: Советский хуьруьнни Кьасумхуьрел хъфизвай рек��ин къекъуьндал С.Сулейманан бюст алудай чка Къ.Зульфукъарован къаматдин боерельеф эцигиз кутугнавай чка тир, ам Мамрачдин хуьруьн кьилни я. Гуьруьшдин месэла хуьналди, I989-ЙИСАН августдин вацра кьиле фейи райондин малимрин конференциядал (ам райондин Культурадин КӀвалин 400- далай виниз делегатри иштирак авур залда) Минпросдин меслят кьилиз акъудуналди сифтегьан вири классра чирвилер ва тербия анжах хайи чӀалалди гана кӀанзавайдакай 2- доклад яз кӀелнай. За лезги чӀалан алимдин агъсакъал,академик Р.И. Гьайдаровахъ, ДИРО-ДИН сифтегьан классрин кабинетдин заведишдихъ (гьамни еке алим
+тир), маса илимдин, еке тежриба авай пешекардихъ галаз и месэладай суьгьбетар авунай, вирибурун фикир ам тир хьи, сифте классра тербия ва чирвилер ( урус чӀал ва чтение галачиз) хайи чӀалалди тухун. И береда гъвечӀи аялдал гьалтзавай четинвал ам тир хьи, абуру кӀелзавай затӀ, гьелбетда,лезги чӀалалди кьатӀунзава, ам урус чӀалаз таржума ийизва ва урус чӀалан гаф яз лугьузва, урус гаф жагъун тавурла ( течир вахтунда), рикӀел татайла аял галкӀизва. Гуьгъуьнилай ГОСТ-АР,ФГОС-АР акъатайла, балайрал гьалтзавай четинвилер рикӀелни аламач, чазни ам адет яз акуна. Алава яз « халкьдин векилар» хьайи юлдашри (абур гьа жергейра амачиз хъсан хьана) Москвадай хайи чӀалар гьатта факультативный къайдада чирдай меслятар гваз хтанай. Аферин Гьамидуллагь Исмаилович МЕГЬАМЕДОВАЗ,ГЬА гьакъикъи халкьдин, хайи чӀалан векил кӀвенкӀве аваз Дагъустандин парламентдин делилралди и предложение кьабулнач. Лугьун лазим я, алай вахтундани и месэла чи гуьзчивиликай хкудна, зайифарна виже КЪВЕДАЧ.«ЖУВАХЪ ишерди жуван кьве вил я»-лугьуда лезги МИСАЛДИ.ЧАЗ эхиримжи муьжуьд йисуз Донбассда яшамиш жезвай урус халкьдин кьадар-кьисметни АКУНА.ХАЙИ урус чӀалал рахадай, ам сергьятламишунилай башламиш хьанай. -Къе чалай вуч алакьда? -Чи везифа вуч я?
+-Гьар са малим, несигьатчи вичин везифайрив рикӀ гваз эгечӀин; -ЧӀалаз ва эдебиятдиз (им вири лезги халкьдин месэлаяр я) талукь месэлаяр, мярекатар гьадаз лайихлу къайдада ва уьлчмеда- школайрин еке залра, клубра тухун; -М.М. Гьажиеван тӀварунихъ галай конкурс ва премия кардик кутан хъийин; - Мектебра, аялрин бахчайра шиирар, монологар, михьиз рахаз чирун (ораторское искусство) адетдин кӀвалах ийин. -Яратмишунрин алакьунар авай аялдин кӀватӀалар тешкилин, абур вири мумкинвилер (газет, журнал) тешкилин. -Орфографиядин конференциядин патахъай суракьин. Алаудин САИДОВ, РД-ДИН лайихлу малим,
+ЭХИРИМЖИ йисара чи районда кьиле физвай дегишвилери хуьрерин агьалийрик шадвилин гьиссер кутазва. Ял ядай паркар ачухзава, рекьера къир цуналди куьчеяр михьи жезва, гектарралди уьзуьмрин, ичерин, чуьхверрин багълар кутазва. Гьелбетда, и вири цӀийивилер инсанрин дуланажагъ хъсан хьун паталди арадал гъизвайбур я. Лагьана кӀанда хьи, и мукьвара зи хайи Хуьрелрин хуьруьн, СССР-ДИН зегьметдин Игит Велиметова Имаматан тӀварцӀихъ галай кьилин куьчеда къир цанва. Им жемят паталди чӀехи шадвилин вакъиа хьана. Хуьрелрин хуьруьн кьилин куьчеда къир цуналди жемятдин кӀвач кьарадикай хкатнава. ГьикӀ лагьайтӀа, саки 1 километр яргъивал авай и куьчедал хуьруьн 9 магьледин кьилер атанва. Мадни лугьуз жеда, и хъсанвилел кьадарсуз шадвалзавайбур аялар я. Хуьруьн кьве патайни и кьилин куьчедай саки 150 аял кьван гьар юкъуз школадиз физва. Жуван хуьруьнвийриз рикӀелай алат тийидай пишкеш авунай райондин Кьил Агьмедов Фарид Загьидиновичаз ва и кӀвалахдик чпин пай кутур гьар садаз чи хуьруьнвийри сагърай лугьузва. Къуй чпин уьмуьрдин рехъ гьамиша михьиди ва яргъиди хьурай. За жуван са гъвечӀи макъала алай аямдин лезги литературадин бажарагълу шаир, журналист Мердали Жалилован эсердай са бендиналди акьалтӀарзава: Кума язни, къазма язни, Хайи хуьре бине кӀанда. Эхиратдин рекье твазни, Хайи хуьруьн куьче кӀанда. Владик БАТМАНОВ, Дагъустандин писателрин Союздин секретарь.
+ЛУГЬУДА ХЬИ, культурадин КӀвал хуьруьн жемятдин рикӀни я, руьгьни. Гъепцегьрин хуьруьн культурадин КӀвални хуьруьнвийри, районэгьлийри санал кӀватӀ хьана, ял ядай, рикӀ аладардай, яратмишунрал машгъул жедай, инсанар агуддай макандиз элкъвенва. Художественный яратмишунрин рекьяй гележегдин устадри пешекарвилиз кам къачуз гьа ина, культурадин КӀвале чирзава. Культурадин макан хуьруьн рикӀни, руьгьни тирди чаз Магьарамдхуьруьн райондин Гъепцегьрин хуьруьн культурадин КӀвалин регьбер Меликов Касмудин Джалиловичаз мугьман хьайила акуна. Меликов Касмудин Джалилович I967- йисуз Гъепцегьрин хуьре дидедиз хьана. Тагъи Нагъиеван тӀварунихъ галай юкьван школа лап хъсан къиметрал акьалтӀарайдалай гуьгъуьниз I982- йисуз Избербашдин педучилищедик, художественно-графическое отделениедик экечӀна. I984- йисалай Магьарамдхуьруьн районда клубдин КӀвале авай художественный мастерскойда кӀвалахиз башламишна. I985- йисуз Армиядин жергейриз фена, Туркистандин военный округда г. Марыда къуллугъ авуна. I987- йисуз сержантдин чинда аваз армиядай хтана. Армиядай хтай зирек гада кӀелунригай акъвазнач I987- йисуз ам ДГПИ- дин декоративно-прикладной искусстводин ва черчениядин факультетдик экечӀна. I992- йисуз анаг акьалтӀарна. Четинвилера гьатнавай культурадин идарадрин кӀвалах хъсанарун патал райондин руководстводи 2005- йисалай Касмудин Меликов Гъеп
+цегьрин культурадин центрдин директор яз тайинарна. Алай вахтунда Касмудин Меликов «Сад тир Россия» партиядин, 2020- йисалай МР-ДИН Общественный палатадин член я. Гьеле аял вахтарилай, гьар жуьре кружокра чирвилер къачунвай, райондин культурадин маканрин майданра вичин алакьунар къалурай Касмудин гьамиша иштиракчийрин кӀвенкӀвечи жергейра хьана. Адаз манияр лугьунилай гъейри са жерге милли алатарни ягъиз чида, гитара ягъунай еке устӀар я. - Чи клубда ��заф мярекатар тухузва. Месела, чи рикӀ алай гатфарин (Яран), ЦӀийи йисан, 9Майдин суварар гьар сеферда гурлудаказ къейдзава. Тухузвай мярекатрилай гъейри клубдин ракӀарар хуьруьн жемят патал гьамиша ачух я. Ана абуру ял язава, шешбеш, тӀамайрал къугъвазва. Вичин кӀвалах лап хъсандиз тамамарзавай Касмудина райондани кьиле физвай вири мярекатра активвилелди иштиракзава. Шаз кьиле фейи республикадин конкурсда гъалиб хьуналди, «Лучший работник муниципального учреждения культуры» тӀвар къазанмишна. Ада регьбервал гузвай коллективди, кружокрин тербиячийри районда кьиле физвай вири мярекатра иштиракзава. Са кьве келима Касмудинан иштираквал аваз арадал атай «Лунный свет» тӀвар алай кӀватӀалдикайни лугьуз кӀанзава. I990- йисара арадал атай и ансамбль къенин юкъуз виринра машгьур я. Яб акалзавайбурун арада вичин бажарагълувилелди еке машгьурвал, гьуьрмет къазанмишзавай гьевескаррал къе чна вирида дамахзава. Хъсан пешекар, гьуьрметлу хуьруьнви, хатурлу яр дуст хьиз, ам играми бубани, уьмуьрдин юлдашни я. Ада вичин уьмуьрдин юлдаш Эминатахъ галаз санал кьуд велед тербияламишна шегьредал акъуднава. Касмудин Меликован зегьмет райондин руководстводин, культурадин управлениедин Гьуьрметдин грамотайралдини лишанлу авунва. Чи уьмуьрдин важиблу культурадин хиле зегьмет чӀугвазвай, халкьдиз шадвал багъишзавай, куь хизандиз, куьне регьбервал гузвай коллективдиз, къуй анжах хийирдин крар, шад хабарар кьисмет хьурай, Гьуьрметлу Касмудин стха. ЖАННА.
+ДЖИУ-ДЖИТСУДАЙ Дагъустандин федерациядин президент, Россиядин хкянавай командадин кьилин тренер Нурдин Эминова, Усурин, Гъепцегьрин ва КьепӀир-Къазмайрин хуьрера тренер-малим яз кӀвалахзавай, джиу-джитсудай са шумудра дуьньядин чемпион хьайи ЭЙНАР ЭКБЕРОВ джиу-джитсудай Къиблепатан Дагъустанда кьилин тренервиле тайинарнава. Тебрикдин чими келимаяр агакьарун яз, чна адахъ мягькем сагъвал ва мадни еке агалкьунар хьун алхишзава. Ада тербияламишзавай жегьилриз гьамиша хъсан нетижаяр жезва. Къуй, Эйнар малимдихъ идалай кьулухъни чӀехи агалкьунар хьурай! ЖАННА.
+САЛАСА юкъуз, райадминистрациядин чӀехи залда райондин депутатрин Собраниедин нубатдин сессия кьиле фена. Сессия райондин депутатрин Собраниедин председатель Назир Алиярова ачухна ва кьиле тухвана. Сессиядал, тахсиркарвилерин вилик пад кьунин ва общественный хатасузвал таъминарунин рекьяй, Россиядин МВДДИН Магьарамдхуьруьн районда авай отделди 2022- йисуз тухвай кӀвалахдин гьакъиндай гьахъгьисабдин докладдихъ яб акална. ГьакӀни сессиядал, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин депутатрин Собраниеди «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин 2023- йисан ва планламишнавай 2024-2025- йисарин бюджетдин гьакъиндай» 2022- йисан 23- декабрдиз кьабулнавай l09 llсднумрадин къарарда дегишвилер ва алаваяр тунин гьакъиндай, «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН сергьятдал алай чкадин бюджетдин ва бюджетдин акат тийизвай чешмейрин такьатрихъ зегьметдин шартӀар хъсанарунихъ элкъуьрна тухузвай мярекатрин Положение тестикьарунин гьакъиндай, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин депутатрин Собраниеди 2011- йисан 29мартдиз кьабулнавай 27 Vllсднумрадин решениеда дегишвилер ва алаваяр тунин гьакъиндай, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин депутатрин Собраниеди ва МР- дин счетный палатади 2023- йисуз тухудай кӀвалахдин план тестикьарунин гьакъиндай ва «Магарамкентская СОШ №2» МКОУ- дин дараматдал гьамиша рикӀел хуьн патал кхьена цлаз ядай кьул алкӀурунин гьакъиндай месэлайриз килигна. Эхирдай къарагъарнавай вири месэлайрай махсус къарар кьабулна.
+АКЬАЛТЗАВАЙ несил ватанпересвилин гьиссераллаз тербияламишунин мураддалди, «Т.Н.Нагъиеван тӀварунихъ галай Гъепцегьрин СОШ» МКОУ- да Украинадин чилел кьиле физвай махсус операцияда иштиракнавай аскеррихъ галаз важиблу гуьруьш кьиле тухвана. Украинадин сергьятра кьиле
+фейи женгера иштиракнавай, Запорожский, Херсонский областра чпин буржи тамамарнавай Казбек Муртазаеваз, Алексей Атлухановаз ва Эдуард Садыковаз хайи хуьруьн чпи акьалтӀарнавай школадиз гуьруьшдиз теклифнавай. Абуру акьалтзавай несилдиз, чи аскеррин уьтквемвилерикай, игитвилерикай, чи чӀехи Ватан - виридан кӀвал тир Россия хуьнин мураддалди абуру гьахъвал гваз ва умудлу яз тухузвай къуллугъдикай яргъалди суьгьбетар авуна. Ихьтин мярекат тешкиллувилелди кьиле тухвай, тербиядин рекьяй директордин заместитель Г.Агъабековадиз ва 11классдин руководитель М.Исмаиловаз гуьруьшдин иштиракчийри чухсагъул лагьана. Аяларни гуьруьшдилай рази яз амукьна.
+ЦӀийихуьруьн СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2013- йисуз Ашуралиева Радмиладиз гайи 05 АБ 0084129- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+И ЙИКЪАРА, Махачкъала шегьерда Расул Гьамзатован тӀварунихъ галай милли библиотекада Дишегьлийрин союздин, алатай йисан нетижаяр кьунин конференция кьиле фена. Чи райондай меркездиз конференцияда иштиракиз Магьарамдхуьруьн райондин Женсоветдин председатель Тагъуя Тагьирова ва Магьарамдхуьруьн райондин жегьилрин парламентдин векил Марита Агьмедханова фенвай. Конференция ачухна кьиле тухвайди Дагъустан Республикадин Региональный отделениядин Женсоветдин руководитель Интизар Магьмудова тир. Ада
+МАЛУМ тирвал, эхиримжи са шумуд йисуз хейлин дагъустанвийриз чи халкьдин кьегьал хва Сулейман Керимова вичин харжидалди вичин рахунра республикадин женсоветри 2023йисуз авур кӀвалахдин нетижаяр кьуналди, абуруз рази жедай къимет гана. Конференциядин сергьятра аваз Женсоветрин кьилериз кӀвалахдин нетижалувилиз талукь яз шад гьалара рикӀел аламукьдай шабагьар вахкана. Абурун жергеда чи райондин Женсоветдин председатель Тагъуя Тагьировнани ава. «За любовь к Отчизне» медалдин сагьиб Тагъуя Тагьирова, Квехъ кӀ��алахдин рекье мадни еке агалкьунар хьурай! ЖАННА. гьаждал фидай мумкинвал гузва. И хъсан адет алай йисузни давам жеда. ЦӀи Сулейман Керимова гьаждиз I000 кас рекье тун патал пулдин такьатар чара ийидайвал я. Гьаждиз рекье гьатдай I000 касдикай 200 кас Украинада кьиле физвай серенжемда телеф хьайи дагъустанвийрин дидеярни ва телеф хьайибурун уьмуьрдин юлдашар жеда. Абурун список гьазурун РФ-ДИН Игит Нурмагьамед Гьажимагьамедовадин диде Сапижат Мазаевадал ихтибарнава. Къуй чи баркаллу чи виридан дамах ватанэгьлидин садакьаяр Аллагьди кьабулрай! Амин!
+ФЕВРАЛДИН сифте кьилера, Махачкъалада дуствилин КӀвале кьиле фейи СВО- дин иштиракчийрин хизанриз къуват гузвай региондин комитетдин заседание кьиле фена. И мярекатда РДДИН дишегьлийрин Союздин председатель Интизар Мамутаевади, общественный деятель Людмила Авшалумовади, печатдин ва информациядин Агентстводин руководителдин 1- заместитель Наида Магьамедовади, зегьметдин ва социальный рекьяй вилик финин министрдин заместитель Зураб Багомедова, СВО- дин иштиракчийрин дидейри ва уьмуьрдин юлдашри иштиракна. Заседаниедал рахай Интизар Мамутаевади къейд авурвал, къенин мярекатдиз, чи аскерриз къуват гузвай, абуруз ракъурзавай гуманитарный куьмекдик чпин лайихлу пай кутазвай дишегьлияр дидеяр атанва. Чи гьукуматди Украинадин чилел тухузвай дяведин махсус операцияда вичин везифаяр тамамардайла телеф хьайи, «Краповый беретдин», кьве сеферда жуьрэтлувилин ордендин сагьиб, майор Руслан Примован диде Айида Къарахановадиз, дяведа вилик жергейра авай аскерриз ва абурун аялриз куьмекар авунай, мергьяматлувилин гьерекатрай Дагъустандин дишегьлийрин Союздин тӀварунихъай «Ватан хуьзвайдан дидедиз баркалла» медал вахкана. Магьарамдхуьруьн райондин Тагьирхуьруьнкъазмайрилай тир Р.Къарахановади вичин свасни руш галаз цвалардай цех ачухна, аскерриз парталар цваз рекье тунилай гъейри гуманитарный куьмекар кӀватӀуникни вичин лайихлу пай кутазва.
+И МУКЬВАРА чав са шад хабар агакьна. Республикадин гуманитарный олимпиадада иштиракай Магьарамдхуьруьн райондин аялар гъалибчияр хьана. Дагъустан республикадин образованиедин ва илимдин министерстводи, бажарагъ авай аялар дуьздал акъудзавай ва къуват гузвай «Альтаир» республикадин центрди урус чӀалай кьиле тухвай республикадин гуманитарный олимпиадада Магьарамдхуьруьн райондин Филерин хуьруьн школада кӀелзавай Кристина Велиевадини Лейла Ханбутаевади гъалибвилер къазанмишна. Къазанмишнавай наградаяр аялрив ДГУНХ- да шад гьалара вахкана. Аялар олимпиададиз гьазурнавайди урус чӀаланни литературадин малим Эмиргьамзаева Зухра Мурсаловна я. А. АЙДЕМИРОВА.
+КЪЕНИН юкъуз, Дагъустандай кӀуьд агъзур агьалиди пулсуз газ гъунин гьакъиндай заявкаяр ганва. Абурукай чӀехи пай заявкаяр кардик кутунва. ИкӀ, атанвай заявкайрин бинедаллаз 5l33 касдиз газдин сет��ик экечӀдай ихтияр ганва, абурукай 2300 касди и мумкинвиликай менфят къачунва. РикӀел хкин, «Социальная газификация» программада иштиракун патал заявкаяр кардик квай газдин 39 идарадиз, МФЦ – дин 43 филиалдиз ва я газификациядин сад тир оператор сайтдиз Госуслуги приложениедай гуз жеда. Заявкаяр кьабулунин кӀвалах Магьарамдхуьруьн райондани давам жезва. Агьалийривай заявкаяр газдин къуллугъдиз ва райондин администрациядиз гуз жеда.
+ГЬАР са инсандиз, гележегдин динжвал, къулайвал, гьелбетда, веледар хьана, абур ферлибур яз чӀехи авуна, уьмуьрдин шегьредал акъудна, яшлу хьайила, веледриз чпиз къайгъударвал авунай аквазва. Аялрин хъуьруьнрин, шад сесерин ван авачир кӀвал садазни тахьурай. Аялар авачир хизанар заз пара акуна, абурун вилера сефилвал жеда. Гьикьван дишегьлияр, дидевилин бахт гьисс ийиз тахьана текдиз амукьзава. Абурун уьмуьр гележегдихъ умуд авачирди, рикӀе гьамиша пашманвал авайди жезва. Амма, алай девирда медицинади виликди камар къачузва, цӀийи дарманар, алай аямдин цӀийи технологияр арадал атанва, ЭКО- дин куьмекдалди аялар тежер хизанриз чара жезвай дуьшуьшарни пара ава. И мукьвара зун Магьарамдхуьруьн райондин дишегьлийрин консультациядин духтур Метхатова Сабинадихъ галаз гуьруьшмиш хьана. За адавай дишегьлидиз аялар тахьунин мана-метлеб гьихьтинди я лагьана хабар кьуна. «Гьар са дишегьлидин, духтурдин мурад районда ва Республикада аялар хьунин кьадар гзаф хьун я. Гьар са эвленмиш хьанвай, аялар тежедай медицинадин диагноз эцигнавай хизандиз куьмек гун патахъай чна вири къуватар ва чирвилер желбзава. Чавай чара тежезвай жегьил хизанар Республикадин клиникайриз рекье твазва, чна а хизанрихъ галаз гьамиша алакъа хуьзва. Алай вахтунда аялар тахьунин себебарни гьар жуьре я. Бедендин кьезилвал ва заланвал, арадал атанвай опухоль, бедендик хайила квай рехнеяр ва ацӀана масабур. Алай вахтунда аялар тежезвай 229 дишегьли учетда ава, ЭКОДИН куьмекдалди 2023- йисуз 3 дишегьли кӀвачел залан хьана, ва ЭКО-ДИН куьмекдалди 2 дишегьлидин гъилиз аялар саламатдиз атана»,- лагьана Сабина Метхатовади. Къуй, куь патав куьмек кӀанз къвезвайбурун кӀвалера аялрин ван хьурай, дидевилин бахтуникай садни магьрум яз амукь тавурай.
+УЬЛКВЕДА агьалияр газдалди таъминарунин дережа алай йисуз 73,8 процентдив агакьда. 2023- йисуз уьлкведа 400 дав агакьна хуьрер газдалди таъминарнава ва 2,9 агъзур километрдин мензилда магистралдин газдин турбаяр тухванва. «Газпромдин» кьил А. Миллеран гафаралди, «газификациядин» ва «догазификациядин» программаяр уьмуьрдиз кечирмишун патал компанияди 2024- йисуз рекорддин кьадардин пулдин такьатар чара ийида- 270,3 миллиард манат.
+ГЬАР ЙИСАН февралдин вацра чи уьлкведа Ватан хуьзвайбурун йикъахъ галаз санал советрин кьушунар Афгъанистандай ахкъудай югъни къейдзава. 10 йисуз давам хьайи дяведа I4 агъзурдахъ агакьна жегьил чанар пуч хьана. Магьарамдхуьре авай РФ-ДИН халкьарин адетдин культурадин центрдин КӀвале Советрин союздин кьушунар Афгъанистандай акъудайдалай инихъ 35 йис тамам хьанвай йикъаз талукьарнавай мярекат кьиле фена. Мярекатда МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова, РДДИН Халкьдин Собраниедин депутат Мусафенди Велимурадова, райондин военный комиссар Эльман Гьажиева, администрациядин, СМИ-ДИН жавабдар векилри, Общественный палатадин Председатель Нагъметуллаев Агъадаша, Афгъанистанда кьиле фейи дяведин иштиракчийри, школада кӀелзавай аялри ва масабуру иштиракна. Мярекат райондин культурадин отделдин директор Селимов Эседуллагьа ачухна ва кьиле тухвана. Суварин мярекатдал рахун патал гаф Афгъанистандин Ветеранрин Советдин председатель Малик
+Беговаз гана. -И лишанлу юкъуз лугьун лазим я хьи, дяведин йисар рикӀел хкизни кӀанзавач. ГьикӀ лагьайтӀа, ана вилериз акур агьвалатар, женгер бейнидиз таъсирдайрбур хьана. Гьа и кар себеб яз викӀегь, зирек, сагълам жегьилар набутриз элкъвена. Афгъанистандин женгера чи райондай I02 касди иштиракна. Абурукай 3 кас дяведа ва I5 кас гуьгъуьнлай рагьметдиз фена ва са шумуд кас дяведин инвалидар яз амукьна. - «Магьарамдхуьруьн район » МР- дин кьил Фарид Загьидиновича чи советдин кӀвалахдиз кьетӀен фикир ГУЗВА.ЧНА Афгъанистандин дяведин иштиракчийри гьар йисуз и мярекат кьиле тухузва ва и карда райондин руководстводини иштиракзава. Заз чи советдин, гьа вакъиайрин иштиракчийрин тӀварунихъай МР- дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновичаз чухсагъул лугьуз кӀанзава,- къейдна ада. Афгъанистандин дяведин цӀаяра телеф хьайибур рикӀел хкана, анай сагъ-саламатдиз хтанвайбуруз чандин сагъвал ва яргъал ислягь уьмуьрар тӀалабна. Мярекатдин сергьятра аваз МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова СВО-ДИН иштиракчийрив Гьуьрметдин грамотаяр вахкана. «Теремок» бахчадин аялри лагьай шиири, культурадин КӀвалин манидарри гайи концертди мярекат мадни гурлу авуна. Афгъанистандин къизгъин женгера интернациональный буржи викӀегьвилелди тамамарай аскеррин дирибашвал, къегьалвал садрани рикӀелай алатдач. Абур чи рикӀера гьамишалугъ яз амукьда. ЖАННА.
+РФ- дин зегьметдин министерстводи, мажибдин агъа кӀанин кьадар (МРОТ) къведай йисуз артухарунин гьакъиндай приказ гьазурнава. Документдихъ галаз кьадайвал, яшамишвал патал герек тир минимум алай йисан кьвед лагьай паюна тайинарда. Закондал асаслу яз, МРОТ гьар йисан I- январдилай индексация ийизва. Алай вахтунда II 280 тир МРОТДИН кьадар I2 300 манат хьун мумкин я.
+РД-ДА авай Россельхознадзордин Управлениедин пешекарри Азербайжандинни Дагъустандин сергьятдал карантин алай продуктар акъудун акъвазарнава. Абурун арада цӀудралди тонрив агакьна помидорар, пӀенияр, некьияр, истивутар ва салатар авай. Идалай къерехдай Грузиядай республикадиз 8 тонн зегьер галай нектаринар гъиз алахънавай. ВНИИКР ФГБУ- дин лабораториядин Дагъустанда авай филиалда вини тӀвар кьур продуктрихъ помидоррин гъуьчӀ, восточный плодожорка ва амброзия полыннолистная карантин алай объектар галайди тестикьарна. Карантиндин законодательстводихъ галаз кьадайвал, и парар элкъуьрна чпин чкайриз рахкурна ва жавабдар ксар административный жавабдарвилиз чӀугуна жерме авунва.
+МАХАЧКЪАЛАДИН халкьдин яратмишунрин КӀвалин пресскъуллугъди хабар гайивал, алай йисан I8-I9- августдиз Францияда, Дагъустандин халкьдин яратмишунрин йикъар кьиле фида. И мярекатда «Эхо гор» ансамблди, унцукулдин шейэр гьазурзавай ва кайтагъдин гъаларалди нехишар язавай устӀарри иштиракда. Дагъустанвийри концерт гуда, халкьдин сеняткарвилер къалурда, мастер-классар тухуда, гуьруьшмиш жеда ва шегьерда къекъведа. Мярекат международный фольклордин фестивалрин рамкада аваз Францияда кьиле тухуда.
+АЛАТАЙ гьафтеда, киш юкъуз Магьарамдхуьре, аялар патал эцигзавай бахчадин лищанлу къван ачухунин мярекат шад гьалара кьиле фена. И шад мярекатдиз РД- дин Правительстводин Председателдин заместитель Владимир Лемешко ва РФ- дин оборонадин министерстводин эцигунардайбурун федеральный казенный карханадин генеральный директор Магьамед Хандаев атанвай. Атанвай мугьманар, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован тӀварунихъай, адан I- заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева къаршиламишна. Тебрикдин гаф рахай Гьабибуллагь Желиловича, районда ихьтин важиблу месэлаяр гьалунин кардиз кьетӀен фикир ва къуват гузвай РД- дин кьил Владимир Васильеваз чухсагъул малумарна. Мярекатдал рахай Владимир Лемешкоди, къведай йисуз 20 садик, 9 школа ва 37 аялрин бахчаяр эцигдай масштабный программа кардик акатнавайди лагьана. Сифте чна Магьарамдхуьруьн райондилай башламишзава. И программа тамамарун патал такьатар федеральный бюджетдай ва къуватар Россиядин оборонадин министерстводай чара ийизвайди къейдна. Анал рахай МР- дин женсоветдин председатель Тагъуя Тагьировади вири дидейрин тӀварунихъай ихьтин къайгъударвал чӀугунай чухсагъул малумарна. И важиблу объект эцигун башламишнавайдан гьакъиндай лишан алай къван Владимир Лемешкоди, Магьамед Хандаева ва Тагъуя Тагьировади ачухна. Атанвай мугьманри къейд авурвал, и кӀвалахар дагъустандин подрядный организацияди кьиле тухуда ва кӀвалахар мукьвал йикъара башламишда. Мярекатдин эхирда РД- дин Правительстводин зампредди къейд авурвал, вири и кӀвалахар «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова къайгъударвал чӀугунин нетижада арадал атанвайбур тирди лагьана. Гъиле кьунвай и бахчадилай гъейри къвезвай йисуз Самур ва Оружба хуьрера школаяр эцигунрин кӀвалахарни акьалтӀардайдан гьакъиндай Гьабибуллагь Желиловича баянар гана. Райондин сайтдилай гьазурайди А. АЙДЕМИРОВА.
+-Бурж мус вахкузвайди я?- кицӀин рикӀел хкизва кьифре. -РикӀел ала- ала! Вахкузвайди я, жанаби кьиф! Кациз лагьанвайди я за! Къе къведа ам ви патав! ** ГъвечӀи гада, гужуналди алабариз, машинар физвай рекьел алай еке кварквацӀ къван, рекьелай са патахъ ийиз алахънава. - Кьарай вучиз атӀанва, вун квел алахънава?лугьузва рекьяй физвай са халади. -Заз чи дахди къе-пака свас гъида лагьанвайди я! Бес ихьтин къванер авай рекьяй гъидан зи свас?! ** -Вуна а КӀутадиз дуьз характеристика кхьин вучиз ийизвайди туш? Яда кхьихьа, хъсанди я, карчи я лагь! Къуй чи тӀвар вине хьуй, чун патал я ! -ЙУ-УВ , я рикӀ-чӀехиди, акӀ хъсанди я лагьана адак румар кутурла, а кӀутадикай пака кӀаш хьайитӀа вучда, язух тушни чи? Чав фу нез тан хъийидан ада? ** Бубани гъвечӀи хва сейрда ава. Акуна абуруз малим. ЧӀехибурун салам- калам, жузунар хьана,бубади лугьузва хциз: -Я хва, вуна салам вучиз лугьузвач малимдиз? -Къе «вахадну» я кьван, ба,- лагьана аялди.
+6ДЕКАБРДИЗ кьиле фейи Антитеррордин комиссиядин заседаниедал Дагъустандин прокурор Рамазан Шагьнавазова къейд авурвал , 20I6ЙИСАН сифте кьилелай республикада экстремизм ва терроризм пропаганда ийизвай 600 – лайни гзаф Интернетсайтар к I евна . Генани къейд авурвал , Роскомнадзорда 250 медиз ресурс к I евдай месэладиз килигзава . Правоохранительный органрин делилрал асаслу яз , гьа ихьтин I45 ресурс агалнава . Гьуьрметлу мусурманар , куь веледар куьне ихьтин сайтривай яргъа ая . Абуруз террористри чпин жергейриз эвер гун тавурай .
+ТУРКИЯДИН президент Режел Эрдогана гьисаба кьазвайвал , Ислам дин виляй вигьин патал Рагъак I идай патан гьукуматри ИГИЛ дин ( РФ да къадагъа алай террористрин десте ) тереф хуьзва . « Чна ИГИЛ дихъ галаз гъейратдалди женг тухвана ва тухунни ийида . А дестедиз Исламдихъ галаз гьич са алакъани авач . Исламдиз ИГИЛ ди гузвай кьван зарар гьич садани гузвач . Чи динда инсан чандивай ийидай ихтияр авач »,лагьана Туркиядин президентди Пакистандин парламентдин депутатрин вилик . « Абурун ( ИГИЛ дин ) патав гвайди вуж я ? Абурун патав Рагъак I идай пад гва . Террористри рагъак I идай патан яракьралди дяве тухузвайди чна субутна . Абур вири Исламдиз акси яз ийизва »,лагьана Эрдогана .
+ДУЬНЬЯДАЛ емишдин тарарин жуьреба жуьре сортар гьикьван алат I а лугьун четин я . Хуьруьн майишатдин пешекарри , т I ебиатдал рик I алайбуру абурун ц I ийи ц I ийи жуьреяр арадал гъизва . Абурухъ гьардахъ вичин дад , кьет I енвал ава . И карни абурук квай витаминри , цуру ширинвили тайинарзава . Емишдиз къимет гудайла чна адан ширинвал , хъуьтуьлвал , миже кваз хьун гьисаба кьазва . Ихьтин лишанри гьар са инсандиз вичиз хуш тир дад авай емиш хкядай мумкинвал гузва .
+УЬМУЬРДИ тестикьарзавайвал , са тайин вакъиадилай инихъ алатзавай гьар вад , ц I уд йис юбилейдинбур яз къейд ийизва . Чи район I944ЙИСУЗ арадал гъанайт I ани , райондин газет « Коммунизм патал » I95Iйисалай , райондин 7 йис хьайила , а вахтара аял школадиз фидай яшдив агакьайла , акъатиз башламишна . Квез акъатай 2016��исуз хьайи юбилейдин 65йис мубарак хьуй . Газетдин гьар гьи нумрадик вичин пай акатнават I ани , ам арадиз гъайи ва гъизвай вирибуруз , лугьудайвал , кьве дуьньядикайни пай гуй чпиз . Абур патал , гьак I ни чи вири ватандашар патал кьве дуьньяни гьамиша гегьеншбур хьуй , гьар са патахъай . Иншаллагь , женни ийида . Чна и кар са артух кьат I узвачт I ани , чи гьакъикъат югъ къандавай гегьеншди жезва . I95Iйисуз пине хъиягъ тавунвай перем шалвар алай аял тек туьк жедайт I а , къе чи аялриз , пине вуч зат I ят I а , эсиллагь чизвач . Герекни татуй вич садазни , садрани . А йисара Магьарамдхуьряй рехъ хуьруьн къеняй авай сад тир Ахцегьихъ фидай . 2-3 машин йикъа жедайт I а , къе а рекьяй белки гьар 3 минутдилай машинар 2-3 физва . Ни лугьуда , им чи агьваллувилин лишан туш ! Ят I ани , чаз аквазвайвал , лугьузвайвал , хабар ринни умудрин алай девир хъсанвилихъ дегиш жедайдахъ инанмишвални югъ къандавай артух жезва . Къе , хуьруьн майишатдин , культурадин , образованиедин ва здравоохранениедин хилера к I валахзавай гьар садан зегьметдин нетижа яз , чи район Республикада дуьзен районрин арада 2дережадин Дипломдиз лайихлу я . И кар алай йисан зегьметдин нетижайрай райондин Кьил Фарид Агьмедовав РД дин Правительстводин председателдин сад лагьай заместитель Анатолий Къарибова вахкай кьвед лагьай дережадин Дипломди шагьидвалзава . А . ГЬАЖИМУРАДОВ .
+13ЯНВАРДИЗ Магьарамдхуьруьн культурадин К I валин гьаятда безетмишнавай Ц I ийи йисан елкадал иски « Ц I ийи йисаз » талукьарна « Теремок » бахчадин аялар патал шад сувар тешкилна . Елкадал атанвай аялар патал культурадин К I валин работникри жуьребажуьре къугъунар тешкилна , манияр лагьана . Аялри чпин патай культурадин К I валин работникриз Ц I ийи йисакай шиирар , манияр лагьана . Ахпа Ц I ийи йисан елкадал аялриз савкьватар гваз Аяз бубани живедин Руш атана . Абуру аялриз Ц I ийи йисан савкьватар пайна , елкадал атанвай аялрин гьевес хкажна , мярекат мадни гурлу хьана . Эхирдай « Теремок » бахчадин аялри ва абурун тербиячийри культурадин К I валин работникриз чеб патал тешкилнавай шад мярекат вини дережада аваз кьиле тухунай еке тир чухсагъул лагьана . Мярекатдин иштиракчияр вири рази яз амукьна . Фарида ГЬАЖИЕВА , « Культурадин отдел » МКУК дин пешекар .
+БАНГЛАДЕШДАЙ тир Назер аль Ислам Абдул Керима Саудовский Аравияда куьчеяр михьуналди пул къазанмишзавай . А кесиб Интернетдиз акъатуникди бахтуник акатна . Керим къизилар маса гузвай туьквенда къизилриз килигиз акъвазнава . Гьа и шикил са касди Инстаграмдин чина эцигна . Соцсетда шикилдин авторди хъуьруьнар авуналди ик I кхьенвай : « И инсан анжах зирзибилдиз килигуниз лайихлу я ». И шикил акур саудитрин рик I ик хк I уна . Абуру Керим патал савкьватар к I ват I на . Нетижада патал гьукуматдай атанвай кесиб Керим , ам килигай безекдин , са шумуд шешел дуьгуьдин , вирт I един , Sams и NGCALAX у смартфонрин ва ватанд��з хъфидай билетдин иеси хьана .
+ТАРИХДИН бязи чешмейри тестикьарзавайвал , Валерий Чкалова Кефер патан полюсдай акъваз тавуна Америкадиз лув гун мах я . Чкалов хатадай Ванкувердиз акъатна . Советрин летчик Америкадин континентдиз акъатуниз са багьна , рехъ жагъурун патал чи гьукуматди вичин летчикдикай инанмиш жедай хьтин мах туьк I уьрна . МИХАИЛ ШОЛОХОВАН « Тихий Дон » роман чапдай акъатайдалай гуьгъуьниз ам ч I ехи гьакимрин рик I алай кас хьана . Казакрин Вешенский станцияда вичин рик I из к I андайвал яшамиш жез ацукьна . Шотландиядай ва Даниядай гъайи малар , хсуси самолет , Москвада хъсан к I валер авай . Ам гьак I Ленинский , Сталинский , Нобелевский премийрин лауреатни тир . Бязи делилри шагьидвалзавайвал , « Тихий Дон » кхьейди Михаил Шолохов ваъ , Федор Крюков тир . Тарихдикай материалар жуьреба жуьре чешмейрай к I ват I айди Р . МУРАДАЛИЕВ . ИОСИФ СТАЛИН . Джугашвили т I вар ада 1912йисуз кьабулна . Ихьтин т I варар адал вири къанни ц I уд алай . Эхиримжи къанни вад йисан вахтунда вождуни гьич са манат пулни харжнач . Магазинриз эсиллагь фидачир . Адан секретаррикай сад тир Борис Бажанова кхьенай : « Сталин гьамиша секин , кьадардилай гзаф кисай ва амалдар кас тир . Кьисас вахчуз алахъдай кас тир . Садрани , садазни са зат I ни гьалалдачир , я рик I елайни алуддачир . 20 йисалайни кьисас вахчудай ». АЛЕКСЕЙ СТАХАНОВАКАЙ 1935 йисуз социализмдин зегьметдин Игит хьана : малум тушир шахтерди са сменадин план 14 сеферда артух ац I урна . 50 йис алатайла малум хьайивал , и нетижа къалпди яз акъатна , гьик I хьи , Стаханован норма са шумуд касди тамамарнавайди тир . Гьукуматди гьа и саягъда уьлкведа зегьметдин бегьерлувал артухарун кьет I на . Идахъ галаз сад хьиз Стаханован гьални хъсан хьана . 1936йисуз адакай инструктор , са т I имил вахтарилай шахтадин начальник хьана . 1943йисалай ц I ивиндин промышленностдин Министерстводин аппаратда к I валахна . Дуланажагъни пис тушир : вацра 2000 манат мажиб къачузвай ( юкьван мажиб 475 манат тир ). Адаз кьве машин авай . ВКП ( б )дин ЦК да авай юлдашри Маленковаз кхьена : « Стахановахъ галаз хьайи суьгьбетрай малум жезвайвал , ада саки са зат I ни к I елзавач , культурадин жигьетдай гуьгъуьна амукьзава … Чна адаз к I евелай туьнбуьгь авуна ва вичин уьмуьр ц I ийик I а туьк I уьр хъувун , ресторанриз т I имил фин лазим тирди лагьана . Адан патав мукьвал мукьвал вичин хуьруьнвияр къвезва , аквадай гьаларай абур са акьван хъсан инсанар туш , абуру адавай жуьреба жуьре чпин хсуси дердияр кьилиз акъудун т I алабзава . Эгер адавай кьилиз акъудиз тахьайт I а , ам хуьруьнвияр , дустар рик I елай алуднавай кас я лугьуз чинар кузва , адав эрекь хъваз тазва ».
+ИНСАНДИН уьмуьр гурлу вац I уз ухшар я . Ам дат I ана гьерекатда ава , ада вичин рехъ ат I узва , ам дат I ана вилик физва . И рекье , гьелбетда , эниш – ухшарни гзаф гьалтзава , амма кьисметди инсандиз вичин чка , дережа , гьуьндуьр къ��лурда ва дурумлу зегьметди кьакьан дережайризни хкажда …
+КЪЕ зи суьгьбетни вичин эсил несил Берек хуьряй тир Муратханов Мурад Мукаиловичакай я . Мурад Мукаилович Магьарамдхуьруьн райондин Приморск поселокда , т I вар ван авай балугъчи Мукаилан хизанда I936ЙИСУЗ дидедиз хьана . Ватандин кьилел ч I улав цифер к I ват I хьана . Вири халкь Ватандин пак сергьятар хуьз къарагъна . Брон авайт I ани Мурадан буба Мукаил гуьгьуьллубурун жергеда аваз дяведиз фенай . Дяведиз фейи юкъуз адан хизанда ругуд лагьай руш хьанай . Бубадиз вичин велед акун кьисмет хьанач . Залум дяведи гзафбур к I валивай йикъавай авуна . Суна дидедин назик къуьнерал ч I ехи хизан , к I вал – югъ , гьар йикъан дердияр аватна . Суна дидеди уьмуьрдин юлдашдин луьткве ич I из тунач , адан пеше давамарна . Экв малум хьайила луьткведа аваз гьуьлел экъеч I завай Суна диде нянихъ к I вализ шулу хьана хквезвайт I ани к I валин дердиярни ак I адарзавачир . Вичин веледрилай гъейри ада гьарнай акъатнавай ругуд аялни тербияламишзавай . Абурук чувуд , украинви , беларус ва урус аяларни галай . Суна дидедин эрч I и гъил ч I ехи руш Бигимагъа тир . Мектебдай хтай аялриз гьардаз вичин дердияр авай . Аялри тамай к I арасар гъидай , хадай , булахдилай яд гъидай . Салаз пер ядай , маларихъ гелкъведай . Ихьтин хизанда аялзамаз уьмуьрдин уьк I уь цуру акун вай Мурад вахтунилай вилик лигим хьанай . Ам зегьметдин къадир авай , дуствал хуьз чидай , инсанпересвал , ватанпересвал квай инсан яз ч I ехи хьанай . Вичин эхиримжи йикъалди ам и терефриз вафалу яз амукьна . Тагьирхуьруьн къазмайрин юкьван школа куьтягьай Мурад Ватандин вилик вичин хиве авай буржи тамамариз армиядин жергейриз фена . Армияда ада Балтийский гьуьлел моряк яз къуллугъна . Къуллугъна хтай жегьилди ДГУ дин филологиядин факультет агалкьунралди акьалт I арна . I962 – йисуз МВД дин органра к I валахал хьана . Четин кеспида вичин алакьунар къалурай жегьил гуьгъуьнлай Буйнакск шегьердин ГОВД дин отделдин начальниквилиз рекье тунай . Гуьгъуьнлай Мурад Мукаилович Рутул райондин ОВДДИН начальниквиле тайинарна . Ада к I валахдивай къерех тахьана ДГУ дин юридический факультетни акьалт I арнай . Карчивилелди эгеч I ай , к I валахда мягькем тежриба хьанвай ам , МВД дин кьилин аппаратдиз хкизва . Адахъ галаз к I валахай гьар са касди Мурад Мукаиловичан адресдиз анжах хуш келимаяр лугьузва . Вичиз и четин пеше менфятлувилелди ишлемишиз чирай Омар Межидован , Эдуард Эльдерован , Амин Къурбанован , Василий Векличан ва Николай Рублевскийдин т I варар Мурада еке гьуьрметдивди кьадай . МВД дин кьилин аппаратда к I валахдайла , са шумуд йисуз ВЛКСМ дин комитетдизни регьбервал гузвай . Мурад Мукаиловича « Зи милиция » кьил гана тележурнални тухузвай . Гьа са вахтунда къенепатан органрин тафаватлу хьайи работникрикай очеркар ва макъалаяр кхьизвай . Ам са шумудра конкурсдин лауреатни жезва . I999ЙИСАЛАЙ ада МВД дин пресс къуллугъдиз регьбервал гузва . Мурадан мад са лайихлувал къейд тавуна жедач . Адахъ шаирвилин рекьяйни бажарагъ авай . Адан къелемдикай « Кьегьалвал », « Экв малум жедайла , авур зенг », « Сад лагьай генералдин I00 йис », « Гъалибвилин солдатар къайда хуьзвай солдатар » т I варар алаз ктабар хкатнава . 20I6 йисан 29июндиз Мурад Мукаиловичан 80 йис хьана . Вичи кхьенвай « Дагъустандин тахсиркаррин геле къекъуьнин сирер » т I вар алай ктаб чапдай акъатна , амма гьайиф хьи , ам вичиз акун кьисмет хьанач … И ктабар гележегдин несил патал хъсан тербиядин чешнеяр я . Тахсиркаррихъ галаз женг ч I угур , четин амма важиблу зегьмет шумудни са гьуьрметдин грамотайралди , медалралди лайихлу авунва . Ам « За заслуги перед республикой », « За доблестный труд », « За безупречную службу », « Лучщие
+люди России » хурудал эцигдай знакрин сагьиб я . 2016йисан 3декабрдиз Приморск хуьре са куьчедиз Мурад Мукаиловичан т I вар гуниз талукьарнавай мярекат кьиле фена . И мярекатда хуьруьнбуру , къунши районрай , республикадай атанвай мугьманри иштиракна . Мярекат сифте гаф рахуналди Шамил Мирзеханова ачухна . Вичин рахунра Шамил Абдуллаевича , куьче чи кьегьал , игит хва Мурад Мукаиловичан т I варунихъ ягъун райондин тарихда важиблу вакъиа тирди лагьана ва мемориальный кьулунилай перде алудиз мукьва кьилийриз теклифна . МВД дин полковник Сахават Сахаватова , хтул Руслан Балабекова , рагьметлудан стхадин руш Людмила Мажидуллагьовнади ва хизандин дуст Юсуф Акимова , кьулунилай перде алудна ва анал таза цуьквер эцигна . Анал гаф гана рахай МВД дин райондин отделдин начальник Мурадхан Кьасумова , РДДИН Общественный палатадин председателдин заместитель Алюсед Азизханова ва и кардин терефдарар хьайи Анвар Аюбова , Шериф Алиханова , Билбилрин хуьруьн администрациядин кьил Низами Шагьпазова , к I валахдин юлдашри , хуьруьнбуру , мукьвабуру Мурад Мукаиловичан уьмуьрдин рекьикай , адан инсанвилин къилихрикай гегьенш суьгьбетар авуна ва адан экуь къамат эбеди яз рик I ера амукьдайди лагьана . Макъаладин авторди Мурад Мукаиловичан экуь къаматдиз « Экв чук I уриз чилерал » шиир к I елна . Митингдин эхирдай , атанвай мугьманриз ва хуьруьнбуруз Мурад Мукаиловичан ктабар багъишна . А . АБДУЛГЬАЛИМОВ .
+ДИДЕ дуьньядин экв я ,лугьузва чи ч I ехи диде бубайри . Гьакъикъатдани фикирар авурла гьак I язни я . Диде гьар са касдин уьмуьрда виридалай важиблу инсан жезва . Чандал жезвай вири жуьрейрин гьуьрмет хатур авуна , адан гуьгьуьл кьуна , адан агьвалатдикай – гьалдикай хабар кьуна к I анда . Ам ирид цаварик хк I ада . Дидедин хийир дуьадин ; Я Аллагь , куьн Аллагьди хуьрай !лугьудай гафар гзаф багьа я . А хийир дуьади чун гзаф бедбахтвилерикай хуьда . Гьикьван балайри дидейриз гьуьрмет авурт I а , гьакьван дидейризни чпин балаяр к I ан жеда . Балайрикай рик I архайин диде садрани кьуьзуь жедач . Адахъ яргъал хушбахтлу уьмуьр жеда . Гьар са дидеди вичин бала патал вири няметар гуз , къулайвилер яратмишиз алахъда . Гьар са бала цуьк хьиз майдандал акъудзава . Адаз вичин азият зегьмет , вилин ширин ахвар аквазвач . Йифди лайлай ягъиз кьеп I ин кьилихъ , югъди зегьмет ч I угваз . Инал заз са агьвалат ахъайиз к I анзава . Кьве къуншиди ацукьна чпин дидейрикай ширин ширин суьгьбетар ийизвай . Агъадихъай югъвазюгъваз атай Батманни ихтилатдик экеч I на ; Эй бахтаварар , къенни дидеяр амай , бес за вуч авурай диде вилеризни такур … Дидейрикай рахайла зи вилериз нагъв акъатзава . Шехьмир , чан бала ,лагьана Къазибег халуди ,ви кьисмет гьахьтинди хьана ман … Эхь , эхь чан хва , дидеяр садахъни амукьдайди туш . Сабур ая . Шукур хьуй вичиз , белки ваз Аллагьди маса патахъай рехъ ачухда жеди ,давамарна ихтилат Куьребег халуди ,садаз Аллагьди гьак I гуда муькуьдаз масак I а . Бубайрин мисал авайди я , я эвел , я эхир лугьудай . Ви эхир хъсан атурай , чан хва ! Ви буба Асланбегни акьван пис инсан туш . Ада вун к I ел хьиз хуьда . Чидач ман эвел хъсан татай зи эхир хъсан жедат I а . Аллагьди садра кайиди куда лугьуда , гайидаз мадни хъсан . Жуван рик I е ч I уру фикирар твамир , чан хва , вун жегьил я . Вахъ гележег ава . Хъсан патахъ ялиз алахъ ,лагьана Къазибег халуди ,вакайни лайихлу инсан жеда . Сабур ая , чан хва ! Сабур Аллагьдин т I вар я . Вун Аллагьди гудайбурукай хьурай . Я чан хва , лагьана Къазибег халуди ,бес куь дах эвленмиш хъхьана лугьуз ван атанай . Гила квез дидевал ийида гьа дишегьлиди . Ам зи диде туш , ам дахай я ,лагьана Батмана . Ам вуч лагьай гаф я ,хъел атана Къазибег халудиз ,хайиди дахайди лугьуз хьайит I а адаз вун дак I ан жеда . Ам гьихьтинди ят I ани адал диде лагьай т I вар ала . Вуна хъсан к I ела , гьада буюрмишай к I валахар ая , чан диде лугьуз рахух . Садрани тефир тваз алахъмир . Вуна кефи хайит I а гьелбетда гьамани ваз терсина килигда , вичин гъиляй къведай гужар ийиз алахъда . Зани Къазибеган гафарал къул ч I угвазва , сифте жув хъсан хьухь ахпа амайбурувай хъсанвилер т I алаба ,давамарна Куьребег халуди . Яшлу инсанрин гафариз яб гайи Батмана хиялрик кваз к I вал галай патахъ еримишна . Хъфидай рекье ада хейлин фикирар авуна . Гьа йикъалай башламишна ам вичи лагьай дахай диде Селиматахъ « чан диде » лугьуз рахана . Вичин нубатда Селиматани абруз дахайвал къалурнач . Вичин хайи веледрихъ хьиз гелкъвезвайди аялрин чинал алай хвешивили лугьузвай . Дидедин гуьзчивилик кваз Батмана сифте школа , ахпа институт агалкьунралди акьалт I арна . Гуьгъуьнлай ам хуьруьн кавхавилиз хкяна . Гуьгъуьнлай ада къад йисуз колхоздин председателвал авуна . Ада вич ихьтин гьуьрметрив хвейи диде кьейила далдамралди кучукда лагьана гаф ганай . Ам вичин къастунал к I еви яз акъвазна гайи гаф кьилиз акъуднай . Сагърай кьегьал рухваяр , рушар , дидеяр к I ани , къастунал к I еви ! Ражадулагь САЛМАНОВ , Советск хуьр .
+« Магьарамдхуь��уьн район » муниципальный райондин Администрацияди Буржалиев Леонардаз , адан хизандиз , мукьва кьилийриз буба БУРЖАЛИЕВ Н У Р Д И Н рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+МАГЬАМЕДОВ Магьамедали Мидашович 1947 йисуз вини Гъепцегьрин хуьре дидедиз хьана . Сифте Гъепцегьрин муьжуьд йисан ахпа Магьарамдхуьруьн юкьван школа акьалт l арна Советрин Армиядин жергейра къуллугъна . 1970йисуз ДГУ дин химиядин факультетдик к l елиз экеч l зава . 1972йисуз Буткъазмайрин школада сифтегьан классрин малим яз к l валахзава . ДГУ акьалт l арна куьтягьайла гьа ина химиядин ва биологиядин малим яз к l валах давамарзава . 1982йисалай 2016йисалди Магьамедали малимди Гъепцегьрин хуьруьн юкьван школада химиядин тарсар гана . Адаз вичи гузвай предмет хъсандиз чидай . Ада тарсар гузвай аялри райондин , республикадин олимпиадайра хъсан нетижаяр къазанмишна , ЕГЭ рай хъсан баллар къачуна . Гъепцегьрин СОШ дин коллективди Магьамедоврин хизандиз , мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Адан экуь къамат гьамишалугъ яз чи рик l ера амукьда . Амин !
+МУНИЦИПАЛЬНЫЙ райондин кьил Фарид Агьмедова машгьур художник Къарахан Сефербеков Магьарамдхуьруьн район вилик тухуник хсуси пай кутунай хурудал эцигдай « Магьарамдхуьруьн райондин гьуьрметлу гражданин » знакдалди лишанлу авуна . Къарахан Сефербеков РФ дин лайихлу ху дожник , Москвадин художникрин ва графикрин Союздин член я . Ам I957ЙИСУЗ Дагъустанда хана , Москвада яшамиш жезва . I980ЙИСУЗ Ленинан т I варунихъ галай МГПИ дин художественно графический факультет акьалт I арна . Ада живописдай Россиядин художествойрин Академиядин профессорривай , гьак I Франциядин импрессонистривай чирвилер къачуна . I982ЙИСАЛАЙ адан выставкаяр тешкилиз башламишна . Ам Германияда , Индияда , США да , Францияда ва маса уьлквейра тешкилзавай Россиядин ва международный выставкайрин гьамишалугъ иштиракчи я . Адан зегьметдиз дуьньядин дережада шумудни садра ч I ехи къимет гана , ам гьак I « Хийир , намус ва баркалла » ордендиз , Вирироссиядин « Россиядин художникар михьи яд патал » VIКОНКУРСДА иштирак авунай дипломдиз лайихлу хьана . Ам государстводин награда - « Дуствилин орден » гун патал къалурнава . Ам Россиядин художествайрин Академиядин гьуьрметлу член я . Шикилда : Фарид Загьидиновича Къарахан Сефербековав хурудал эцигдай знак вахкузвай вахт .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда бажарагълу , пешедал рик I алай , чпин вири уьмуьр четин , анжах халкьдиз герек пешедиз бахшнавай малимар т I имил авач . Абурун жергедай лап хъсан пешекаррикай сад алай вахтунда Магьарамдхуьре авай Республикадин коррекционный школа – интернатдин директордин заместитель Саидов Алаудин Абдуллаевич я . Районда ам течир , белки , сад кьве кас ава жеди . Адан яратмишунрин хат I газет к I елзавайбуруз девирдин татугайвилерикай кхьенвай , дидедин ч I ал хуьниз эвер гузвай ва гьак I критикадин рекьяй кхьенвай макъалайрай таниш я . Заз Алаудин малим чиз , таниш яз гзаф йисар я , гьеле студентвилин йисарилай . Магьарамдхуьруьз мектебдин дердияр аваз зун мукьвал – мукьвал физва . Вахт хьанмазди , зун Алаудинан патав ада к I валахзавай школадизни мугьман жезва . Студент вахтар , дустар рик I ел хкизва . Лугьун лазим я , хесетар адан са жизвини дегиш хьанвач . 20 – 25 йис яшда авай вахтара хьиз , зиринг , вик I егь я , садра ва гьамиша хкягънавай пешедал ашукь касдихъ галаз квекай рахаз
+Масабурун бахтуникай фикир ийиз чаз чи бахтни жегъида .
+жеда ? Гьелбетда , аялрикай ва абурун гележегдикай . Алаудинан къуллугъ , авайди лагьайт I а , секинди туш . Мектебда к I елзавай аяларни малимрин ва тербиячийрин гуьзчивилик гьамиша хьана к I анзавайбур я . Мектебда к I елунин къайда , программаяр , методикадин уьлчмеяр масабур я . Ихьтин школайриз « агалай учрежденияр » гьавайда лугьузвач . Йисар къвез алатзава , дуьньяда гзаф зат I арни дегиш хьанва , зи очеркдин игитдин ч I арарни рехи хьанва , анжах хесетар адан авайвал ама . И йикъара Саидов Алаудин дидедиз хьайидалай инихъ 60 йис тамам жезва . Им уьмуьрдин са гъвеч I и нетижаяр кьадай вахт я . Сифтени сифте адакай куьруь справка гана к I анда . Саидов Алаудин Абдуллаевич I956 – йисан I7 – мартдиз Магьарамдхуьруьн райондин Гилийрин хуьре дидедиз хьана . Муьжуьд класс ада хайи хуьре акьалт I арна , юкьван школа – I974ЙИСУЗ Магьарамдхуьре . Школа куьтягьай йисуз Алаудин ДГУ дин филологиядин факультетдик экеч I на ( РДО ). I979 – йис : жегьил пешекар Ц I елегуьндал малимвилиз рекье тунва .. Адан алакьунар акурла , артух тежриба авачирт I ани , ам директордин заместителвиле тайинарнава . Им гьихьтин четин везифа ят I а , анжах и къуллугъдал зегьмет ч I угурбуруз хъсандиз чида . I982 – йисалай Алаудин хайи хуьруьз тербиядин рекьяй директордин заместителвилин къуллугъдал хтана . Пешедин сирер хъсандиз чир хьанвай жегьил райондин ОНО – дин методкабинетдиз сифте методиствиле , гуьгъуьнайни заведующийвиле тайинарна . I996 – йис . Им адан уьмуьрда са еке вакъиа хьана – Алаудин Магьарамдхуьре авай республикадин коррекционный школа – интернатдин к l елунин рекьяй директордин заместителвиле тайинарна . И къуллугъдал ада къенин йикъалди гьакъисагъдаказ зегьмет ч I угвазва . Уьмуьрдин юлдаш Златади Магьарамдхуьруьн Магьамед Гьажиеван т I варц I ихъ галай школада урус ч I аланни литературадин малимвиле к I валахзава . Саидовриз гадани руш веледар ава , хтулар – гьелелиг пуд ава . Руша школа къизилдин медалдалди , ДГУ – дин биофак куьтягьнава . Адаз вичин хзан ава . Хва Зубаира Самарадин юридический институт акьалт I арна , РД – дин УФСИН – дин органра къуллугъ ийизва . Очеркдин игитдин ери – бине чирун патал са т I имил кьулухъ хъфин . Алаудиназ за са шумуд суал гана : Алаудин малим , зун гьеле аял вахтара Муьгъверганрин школада гзаф йисара завучвал авур Мирзеагъаев Эмирагъади , гьар гьалтайла , заз лугьудай : « Наби – малим , вун гьик I я ?» Белки , закай гьавиляй малим хьана . Бес ви уьмуьрда малимвилин рехъ къалурай кас вуж я ? Заз тарс гайи , тербия гайи малимар зи рик I елай садрани алатдач . Къе абурун т I варар кьун тавун дуьз туш . К I елиз – кхьиз Алиев Къадир малимди чирна , Ферзиллагь Абдулкъадирова дидед ч I алан ширинвал ва сирер чирна . Малимвилин четин пешедал рик I ацукьун Абасов Магьамедан ва Керимханов Жамалдинан кар я . Ингье « тахсиркарар », милидаказ хъуьрена , жаваб гана ада заз . Чаз виридаз Къадир малим гьатта искусстводал , музыкадал рик I алай кас язни чида . Ада гьар сувариз тешкилай концертрикай гьа вахтара виридаз хабар авай . Гилийрин машгьур Халкьдин театр зи рик I елни хъсандиз алама . I975 – йисуз СССР – дин Гьукуматдин къарардалди хуьруьн театрдиз « Халкьдин театр » т I вар гун зарафатдин кар туш . Коллектив Къадир малимди дуьзгуьнди к I ват I навай , артистар гьевескарар тирт I ани , бажарагъдиз , алакь
+унриз , сегьнеда къугъуниз пешекаррилай са жизвини кьулухъ галачир . Новоаулдиз са шумудра Куь театр мугьман хьанай . Анай са десте , абурун арадай вунни , Алаудин , Сабир малим , культурадин К I валин къуллугъчи Султан , бажарагълу артистар акъатнай . Вуна а йисар рик I ел хкизвани ? А суал ганачирт I ани жедай . Хуьруьн клубдин сегьне чаз к I вал тир , чун гьевесдивди , пулдихъ ваъ , аниз хушуналди фидай . Сегьнедин къуват течир кас хъуьреда , ада чун магнитди хьиз ялдай , желбдай ,пашманвилелди , « угь » алахьна , жаваб гана Алаудин – стхади . Гьайиф хьи , клуб чук I урна , арадал хтай зат I авач , тамашаяр гьазурдай , къалурдай чкани амач . Гьар рик I ел хтайла , жуваз пис жезва . Алаудин – малимдиз къуллугъдин везифаяр тамамариз гзаф коллективар кьисмет хьана . Гьина к I валахайт I ани , ада гьакъисагъ зегьметдалди вичиз гьуьрмет къазанмишна , терефдарар жагъурна . I986 – йисалай I996 – йисалди А . Саидова РУО – дин методкабинетда зегьмет ч I угур йисар гьавайда фенач . Им пешедин устадвал хкаждай еке школа тир . Районда тежриба авай , камаллу малимрин зегьметдин сирерикай амай малимриз хабар гун , методикадин ц I ийи алатрикай , серенжемрикай абуруз ахъаюн регьят кар туш . Жувазни са кьадар амал , чирвилер , алакьунар герек я . И вири ерияр Алаудин Абдуллаевичаз авай . Методикадин к I валах гуьнгуьна тун патал гьатта йиферизни зегьмет ч I угур вахтар т I имил тушир . Вичин эскизрай « Гьуьрметдин доска », предметрин газетар , методбюллетенар адетдин кар хьана , иллаки лезги ч I ал вилик тухунин рекьяй еке зегьмет ч I угуна , гьар жуьредин конкурсар кардик кутуна . И йисара малимрин пешекарвал хкажунай райондихъ гзаф агалкьунарни хьана : 28 – чкадилай чи УО республикада 3 – чкадал хтана . Им еке гъалибвал тир . Алаудин – малим секинсуз кас я . Адаз са чкадал кьарай къведач , ам , пепе хьиз , санал акъваздач . Амма гьи кар гъиле кьурт I ани , гьакъисагъвилелди , михьивилелди , инсанвилелди эгеч I да . Гьам чи машгьур алим Магьамед Гьажиеван уьмуьрдин рехъ ва яратмишунар чириз , гьам алимдин т ! вар райондин центрдал алай сад лагьай нумрадин мектебдиз гун патал , гьам гьар жуьредин сечкийрал вич активныдаказ тухуз ( эхиримжи I5 йисуз ам райондин ТИК дин секретарни я ). ва маса общественный мярекатрик вичин еке пай кутаз жезва . Адан хесетриз , амалриз , уьмуьрдин активный позициядиз ( терефриз ) килигна , 20I0ЙИСУЗ ам Дагъустандин халкьарин 3съезддин делегатвилени хкягъун аламатдин кар туш . Им адан зегьметдиз ганвай еке къимет я . Лугьудай гаф вахтунда ва « чу рурна » лугьун регьят кар туш . Яб гузвайдан фикир желб авун патал жуван « чантада » зат l к I анда , чирвилер къачуна к I анда . И жигьетдай Алаудин малимдиз I98Iйисуз Ставрополда акьалт I ар авур комсомолдин работникрин курсари , къелемдин хцивал артухар авун патал I977ЙИСУЗ куьтягьай журналиствилин курсари ва I985ЙИСУЗ КПСС дин обкомдин марксизм ленинизмдин Университетди гайи чирвилери еке куьмек гана . Дуьз лагьайт l а , хьайи уьмуьрда адан гъиле гьамиша ктабни къелем ава . Вахт вахтунилай чаз газетрин чинрай Алаудина лезги ч I алакай , мектебдин уьмуьрдикай , тербия гуникай кхьенвай дерин мана авай макъалаяр аквада . Газет к l елзавайбуруз Алаудин малимдихъ журналиствилин рекьяй хсуси хат l авайди , дерин фикирар авайди аквада . Зи уьмуьрда хьайи вири вакъиайрик , гъалибвилерик уьмуьрдин юлдаш Златадин еке пай ква ,хиве кьазва Алаудина . – Вич малим яз , адаз зи вири крарикай , дердерикай , четинвилерикай хабар ава , ам зи гъавурда фад гьатзава . Жуван уьмуьрдин юлдашдикай тарифдай адет авачт ! ани , лугьун лазим я , чун тек са гъуьлни паб вагъ , чун единомышленникар я . Злата вах зазни фадлай чизва . Адан чинал гьамиша хъвер ала , вичелай алакьдай карда адаз « ваъ » чидач , куьмекда . Гьам хъсан дидени я . За Златадивайни вичин итимдикай са кьве гаф лугьун т l алабна . Артух фикир тавуна , ада ик l жаваб гана : « Виридаз Алаудин хъуьтуьл , секин кас хьиз аквазва . Эхь , гьак l ни я . Анжах гьахъсузвал акурт l а , кисай , хъуьтуьл итимдикай хъел атанвай аслан жеда . Гьам вичихъ , гьам масабурухъ гьахъвилин уьлчме гваз эгеч I да . Ахьтин вахтара за ам , четин ят l ани , секинариз алахъзава . Вичелай алакьдай куьмек ада гьам аялриз , гьам санал к l валахзавай юлдашриз гьамиша гуз гьазур я . К l анивиликай гзаф кхьенва , лагьанва . Заз чиз , виридалайни дуьз определение гайиди Экзюпери я . Ада ик l къейдзава : « К l анивал им сад садаз килигун туш , к l анивал кьведни са терефдихъ килигун я » Амай веревирдер куьне хъия , милиз хъуьрез , жаваб гана заз Златаваха . За и гафарикай жуван нетижа хкудна : Златадини Алаудина чпи чпиз яб гузва ва чпиз чпин ван къвезва . Сада садаз гьуьрмет ийизва . Абурун рафтарвал акур хва Зубаирани диде бубадал дамах ийизва ва абурун рик l т l ардай са карни ийизвач . Бахтлу хьурай абур . Алаудинан вилик чешнеяр яз гзаф ксар квай . Еке т I вар ван авай алимар , писателар , шаирар , музыкантар , художникар яратмишунин рекье уьмуьр кечирмишнавай активный ин санар я . Чпин 80-I00 йис хьанват I ани , ч I арар рехи хьанват I ани , гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угвазвай , кьилинди , гьа еке яшда аваз , уьмуьрдикай миже къачузвай , удовольствие къачузвай . Зи игитдин , лагьайт I а , анжах 60йис тамам жезва . Им акьул балугъ жезвай , инсан камаллу жезвай вахт я . Зазни четин , кьилиз акъуд тахьай мурадар , крар ава . Бязи вахтара гъиляй са карни къведач , жув жувакай икрагь жеда . И муьгьлетда папа , Златади , гафуналди , са вил яна , гьатта кисуналди заз къуват гузва . Гьар са касдиз худади вичин уьмуьрдин рехъ къалурнава . Зи рехъни артух регьятди , кьезилди хьанач , цацар алайди , анжах дуьз , жува хкягъай рехъ хьана . Им бес инсандин бахт тушни ? – суал гана , давамарна ада . Уьмуьр Самур вац I хьиз авахьна физва , кат – калтугун гзаф я . Гьавиляй ара гуз теспача авачир , къалабулух авачир чкадиз фена к I анда . Жуван хсуси убежище им зи Ватан Гилияр , бубудин к I вал я . Им фикирар къайдада хтун патал , уьмуьрдикай фикирар авун патал дуьньяда виридалайни хъсан чка я . Ина заз секинвилин ван къведа , легьзеяр акъвазариз жеда ,философди хьиз вичин фикирар ачухна заз Алаудина . Магьарамдхуьруьн махсус школа – интернатда к I валахиз 20 йис хьанва . Им са еке уьмуьр я . Гьикьван тежрибалу кас хьайит I ани , ихьтин къайдадин школада нивай хьайит I ани яргъалди давам жедач . Инани Алаудинал хъсан инсанар , юлдашар гьалтна . Течир крар , зат I ар тежрибалу малимривай вичиз чирна , махсус литература к I елна , юхшар мектебриз мугьманвилиз фена , тежриба къачуна . Коллективни чирвилер авай , зегьметдал рик I алай , мергьяматвал квай пешекаррикай ибарат хьайила Алаудиназ зегьмет ч I угваз артух четин хьанач . Куьне фикир це : коллективда авай 20 малимдикай 3даз « Дагъустандин лайихлу малим », 8– даз Россиядин Федерациядин умуми образованиедин Гьуьрметлу работник », са шумудаз « Дагъустандин халкьдин образованиедин отличник » знакар ва грамотаяр ганва . Ихьтин коллективдивай еке нетижаярни гуз алакьзава . Вичин коллективдикай тариф ийидайла Алаудин – малимдин чин къикъифзава , адак теспачавал акатзава . Аквадай гьаларай , ада рик I ивай вичин малимралди дамахзава .
+Вичин кьилин везифаяр Алаудин – стхади мектебда аялриз вири жуьредин к I елунин ва тербия гунин рекьяй мумкинвилер гун тирди лагьана . Зун са кардин гъавурда гьатна : хкягънавай пеше Алаудиназ гьак I тек са хзан хуьдай , к I валахдай чка ваъ , ам уьмуьрдин къайда я . Мектеб галачиз , аялар галачиз адаз вичин уьмуьрдин са югъни к I андач . Адан зегьметдин еридиз райондин Кьил Ф . Загьидиновича , УО – дин начальник У . Абейдуллаева еке къимет гузва . 20I0 – йисуз зегьметда , пе шеда хьайи агалкьунрай Саидов Алаудин Абдуллаевичаз Дагъустандин Президентдин Указдалди « Дагъустандин лайихлу малим » т I вар ганва . Адалайни вилик , 200I – йисуз , адаз Россиядин образованиедин министрдин къул алаз « Почетный работник общего образования Российской Федерации » хурал эцигдай знак ганва . Алаудинахъ гьак I са шумуд гьар дережадин Гьуьрметдин грамотаярни ава . Им адан зегьметдиз ганвай еке къимет я . Алаудин – малимдихъ еке планар , фикирар ава . Адан анжах 60 йис тамам жезва . Кьилиз акъат тавур крар , мура дар ама . Чандик къуват ква , зиринг я , к I убан я . Къуй адахъ мадни агалкьунар хьурай . Белки , зи гафарикай адаз жегьилвилин эликсир жеда , адаз мадни къуватар артухарда . Ваз дидедиз хьайидалай инихъ жезвай 60 йис мубарак хьурай , дуст . Гьам ви хзандиз гьам ви дустариз вун багьа я . Сагъ чан , бахтлу уьмуьр , яратмишунра , зегьметда агалкьунар , вафалу дустар , акьуллу ученикар ваз мадни артух хьурай ! Н . НАБИЕВ , Ц l ийихуьруьн СОШ дин директор , РФ дин лайихлу малим .
+ГИЛИЙРИН хуьруьн культурадин центрди муниципальный библиотекадихъ галаз санал 8 мартдиз талукьарнавай мярекат кьиле тухвана . Мярекатдиз зегьметдин ветеран Р . Селимовадиз . лайихлу малим Г . Бидирхановадиз , Гилийрин юкьван школадин директор Д . Пирмагьамедовадиз , ФАП – дин заведующий П . Абдурагьимовадиз , хуьруьн бахчадин заведующий З . Айдемировадиз теклифнавай . Тебрикдин гаф рахай культу радин центрдин руководитель С . Султанова , художественный руководитель Л . Къурбанисмайиловади ва библиотекадин директор Э . Бидирхановади атанвай мугьманриз ва вири дишегьлийриз 8 – мартдин сувар мубаракна . 6-7 классрин аялри сувариз талукьарнавай шиирар к I елна , манияр лагьана ва сегьнеяр къалурна . Л . КЪУРБАНИСМАИЛОВА , художественный руководитель .
+ЯРУКЬВАЛАРИН юкьван школадин художественный самодеятельностдин кружокдин руководитель Б . Ибрагьимовади классрин руководителар , аялар галаз международный дишегьлийрин йикъаз 8мартдиз талукьарна шад мярекат кьиле тухвана . Мярекат школа агалкьунралди к I елзавай , олимпиадайра , конкур сра лайихлу чкаяр кьазвай , школадин уьмуьрда активвилелди иштиракзавай Э . Къагьировади , С . Кьасумхановади , Д . Теймуровади , Х . Шихсаидовади , В . Ибрагьимовади , А . Рамазановади ва Ф . Рашидовади кьиле тухвана . Ж . ТЕЙМУРОВА , Ярукьваларин школадин малим .
+КУЧУНКЪАЗМАЙРИН юкьван школада дидед ч I алариз талукьарна жуьреба жуьре мярекатар тухун адет хьанва . Ц I инин йисуз тухвай дидед ч I алариз талукьарнавай мярекат иллаки таъсирлуди хьана . Мярекатдал аялри ч I ехи гьевесдалди шиирар к I елна , лезги ч I ал хуьниз эвер гузвай сегьне яр къалурна . Аялри шиирар туьк I уьрун , абуруз гьаваяр жагъурун иллаки фикир желбдай кар хьана . Р . МАНСУРОВА , Кучункъазмайрин юкьван школадин лезги ч I алан ва литературадин малим .
+ПЕШЕ хкягъун , иллаки жегьилар патал , гьамиша четин месэла хьана , исятдани гьак I яз ама . Гьар са пешеди тайин тир алакьунар истемишзава . Гьавиляй вири уьмуьрдин пеше хкядайла гьар сада вичин а кардихъ авай гьевесдиз , вичин алакьунриз фикир гана к I анда . Пешейрин алем лап жуьребажуьре я , ам гьамиша гьерекатда ава , дегиш жезва . Нетижада кеспиди инсандиз ийизвай истемишунар ян тагана артух жезва . Кеспийрин кьадар лап гзаф я абур 40 агъзурдалай гзаф ава . Гьа са вахтунда гьар йисуз 500 ц I ийи пеше пайда жезва , гьакьванбур квахьни ийизва , я чир хъижен тийидайвал дегиш жезва . Кеспидихъ , устадвилихъ чалишмишвал гьеле жегьилзамаз кутуна к I анда . Гьа и месэладиз талукьарна Ц I ийихуьруьн школада ам акьалт I арзавайбур райондин военный комиссариатдин векилрихъ галаз гуьруьшмиш хьунин мярекат кьиле фена . Гуьруьшдал школа акьалт I арзавайбуру пеше хкягъуниз , военный пешекарвилерин артуханвилериз талукьарнавай месэлаяр къарагъарна . Анал « Терроризмдихъ галаз женг » кьилин тема хьана . Террористрин жергейриз жегьилар желб авуникай гьик l хуьдат I а месэлаяр гьялна . Гуьруьшдал кеспи хкягъунин рекьяй к I елзавайбур ва диде бубаяр патал памяткаяр пайна . М . ЭФЕНДИЕВ .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+И МУКЬВАРА чав мад са шад хабар агакьна . Чи райондин Ярагъкъазмайрин хуьре хьана , гьана ч I ехи хьанвай Тамерлан Абдурагьманова Краснодардин крайдин Гулькевич шегьерда азаддиз кьуршахар кьунай I999-2000 йисара хьанвай жегьилрин арада кьиле фейи крайдин первенствода иштиракна ва ам 3чкадиз лайихлу хьана . Им Тамерланан сад лагьай агалкьун туш . Муьжуьд йисалай башламишна Тамерлана районда ва маса районра кьиле фейи са турнирни ахъайнач . Тренерар тир Р . Гьасанбекованни З . Аюбован гъилик гьазурвал къачузвай Тамерлана гьиниз фейит I ани вичин алакьунар , къастунал к I евивал къалур зава . Адахъ къанни ц I удав агакьна Гьуьрметдин грамотаяр , медалар , кубокар ава . Аял ч I авалай спортдал рик I алай Тамерланахъ мадни кьакьан дережайриз хкаж хьунин мурад ава . 20I5 – йисуз Тамерлан Армавир шегьерда юридический колледждик к I елиз экеч I на . К I елуникай азад вахтунда ам спортдал машгъул жезва . Районрин турнирра иштиракай ам вичин заланвилин категориядай ц I икьвед сеферда сад лагьай к I арц I из хкаж хьана . Алай вахтунда Тамерлан СКФО дин хкянавай командадик акатнава ва маса тренеррин гъилик гьазурвал аквазва . Чна Тамерланахъ мадни ц I ийи гъалибвилер къазанмишдай къуват ва гьевес жедайдахъ инанмишвал ийизва . А . АЙДЕМИРОВА .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! Ингье цӀинин пак тир ��амазандин варзни чаз мугьман жезва. И вацра вири дуьньядин мусурманри Аллагь таалади чпин хиве ферз яз тунвай вад шартӀуникай са шартӀ- сив хуьн кьиле тухуда. Сив хуьн са куьнивай ятӀани жув хуьн, акъвазун, яргъа хьун, яни Аллагь тааладин эмир кьилиз акъудун паталди, Ада ихтияр ганвай шейэриз мукьва ва къадагъа авунвай шейэривай яргъа хьун лагьай чӀал я. Аллагь паталди сив хуьн- им гьар са мусурман тир, яшар тамам хьанвай, акьул балугъ тир ва сагъламвал авай итимрин ва дишегьлийрин хиве авай буржи я. Амай варцарив гекъигайла и вацран дережа лап екеди я. Аллагь таалади вичин регьимдалди женнетдин къапуяр ачухзава ва жегьеннемдин къапуяр агалзава. Шукур хьуй, Сад Аллагь тааладиз чун мусурманар яз халкьнавай, Магьаммад пайгъамбардин (с.а.с.) уьмметдикай авунвай, Ислам чаз дин яз ракъурнавай ва цӀинин Рамазандин варзни мад сеферда кьисметнавай. Аллагьди квез виридаз, Гьуьрметлубур, сифтени-сифте мягькем сагъвал, хизанда чӀехи гьуьрмет-хатур ва берекат гурай. Мусурманар патал и пак сувар хийирлу крар гъидайди хьурай, къуй ада гьар са кӀвализ сад-садан гъавурда акьадай меслятлувилин гьалар гъурай. Квез инсанрин арада жуьрэтлувал, инсанпересвал, ислягьвал ва дурумлувал мягькемаруниз таъсирдай къуват гурай. Къуй вири мусурманри хуьзвай сивер, ийизвай дуьаяр, гузвай садакьаяр Аллагь таалади кьабулрай. Чи хуьрера, кӀвалера ислягьвал, бахт-берекат хьурай. Къуй Аллагь таалади цӀинин Рамазандин варз мусурманриз лайихлу тир къайдада кьиле тухудай кӀеви тир Иман гурай. Амин. Фарид АГЬМЕДОВ,
+18-март, 2023- йис. АЛАТАЙ вацра инсаниятди виридуьньядин халкьарин хайи чӀаларин югъ къейднава, чӀал чирунин, хуьнин, ва вилик тухунин жигьетдай дерди-гьалзава, тӀал алай месэлаяр мад сеферда веревирдзава. Алай вахтунда милли чӀаларин кьадар-кьисмет перишанди я. Дуьньядал алай 6700 чӀалакай гьар кьве гьафтедилай са чӀал квахьзава. Дагъустан республикадин милли чӀаларикайни l4 чӀал квахьунин къурхувал ава, гьа гьисабдай чи чӀални. –«Эгер зи чӀал пака рекьиз хьайитӀа, зун къе рекьиз гьазур я», - лагьанай Дагъустандин халкьдин шаир Расул Гьамзатова. Дидед чӀалан гьайбатлувал, къешенгвал, ва таъсирлувал чна и цӀарарайни кьатӀизва: Лезги хуьре кӀвал амай, кьван РикӀе халкьдин тӀал амай кьван Чахъ чи дидед чӀал амай кьван Дагъ я лезги халкь. Эхь, чӀал чи миллетдин ярж, ягь, намус, чи руьгьдин хазина я. ЧӀал квахьда, девлет квахьда, берекатсуз жеда. Гьар са инсандиз вичин дидед чӀал, литература, халкьдин тарих, культура, музыка, искусство чир хьун герек я. «Бейтерефвилелди, къайгъударсузвилелди дидед чӀалав эгечӀзавай инсан вагьши я лагьанай урусрин гьикаячи К.Поустовскийди. Вагьши инсан са чӀавузни савадлу, медени жедач. Инал гьахълу суал къвезва: бес вучиз къе дагъустандин литературадин дестекар хьайи Кьуьчхуьр Саиданни, Етим Эминан, СтӀал Сулеймананни Хуьруьг Тагьиран, Алибег Фатахованни Алирза Саидован ва Шагь-Эмир Мурадован чӀал кӀеве гьатнава? Суалдиз атӀай жаваб гун четин я. Себебкаррикай рахун хьайитӀа, ингье абур: хизан, аялрин бахча, мектеб, жемият ва гьукум гъилевайбур. Якъин хьи чӀалакай сифтегьан чирвилер бицӀека гьеле кьепӀина амаз дидедин лайлайдихъ галаз къачузва. Гьикьван пара диндирмишайтӀа, тавазивилер авуртӀа, гьакьван аял фад чӀалал къведа, эрели жеда. И жигьетдай хизанда дидеди кьетӀен чка кьазва. Сир туш, аялди чӀал кьабулна, бейнида хуьзвай вахт асул гьисабдай бахчада кечирмишзава. Гьакинай аялрин бахчадин тербиячийрин вилик чӀал чирунин кӀвалах ара датӀана, галай-галайвал тамамарунин жавабдар везифа акъвазнава. Им программада къалурнавай вахтунда бажармишиз жедай кӀвалах туш. ЧӀал чир авун патал лезгидалди рахунихъ, лезги мисалар, мискӀалар, махар ишлемишунихъ еке метлеб ава. И кӀвалах дуьшуьшдилай дуьшуьшдалди ваъ, гьар йикъан къайдада хьана кӀанда. Алай вахтунда аялди мектебда дидед чӀал чирдани чирдачни диде-бубайрин хиве тунва. Абурузни дидед чӀал аялрин хиве тунвай артухан пар хьиз ава. Им еке гъалатӀ я. Дидед чӀал мектебда хушуналди ваъ, мажбур яз кӀелун лазим я, вирида. И карда кьетӀенбур тахьун лазим я. Дидед чӀал тийижирдаз бажагьат гъейри чӀал хъсандиз чир жеда. Эхиримжи вахтара мукьвалмукьвал «аялри кӀелзамач, квез я кӀелун интернетда вири аваз хьайила» лугьур ванерсесер пайда хьанва. Ихьтин фикир авун еке гъалатӀ я. Аялрихъ галаз лезги чӀал чирунин алава кӀвалах тухунин чарасузвал ава, кьилди къачуртӀа аялрин бахчайра тухузвай тербиядин серенжемар лезги чӀалалди тухун меслят аквазва. «Ктаб чирвилерин чешне я» - лагьай М.Горькийдин гафарин важиблувал са чӀавузни квахьдач. И жигьетдай мектебрин ктабханайрин фондар цӀийи хъувуниз, абур алай аямдин лезги зарийрин эсерралди алава хъувуртӀа пис жедач. ЧӀал чирунин, адаз ийизвай игьтиж хкажун патал лезги чӀалал чапзавай «Кард», «Самур» журналар, республикадин «Лезги газет» ва райондин «Самурдин сес» газетар кхьинихъни еке метлеб ава. Мадни лугьун хьайитӀа дидед чӀал михьидаказ хуьнни хцидаказ акъвазнава. ЧӀал чав улу-бубайрилай атанвай руьгьдин хазина я. Адак чна нубат алазни алачиз хкуьрун, ам хирде авун герек авай кар туш. Мисал яз, эгер лезги чӀала йисаралди са гаф аватӀа гила ам маса нугъатдин гафунал эвезунин вуч чарасузвал ава? Эхирдай заз икӀ лугьуз кӀанзава. «МичӀивал негьдалди, са шем куькӀуьрайтӀа хъсан я, лагьанва мисалда». Ша чна вирида къуватар сад авуна чи дидед чӀал чирин, хуьн патал кар кьетӀдай серенжемар кьабулин, кьуру гафарилай, таин крарал элячӀдай вахт фадлай алукьнава, пака геж жеда. НАГЪМЕТУЛЛАЕВ А.Н.
+Алатай гьафтеда, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедов РФДИ кьиле тухузвай дяведин махсус операцияда иштиракай дяведин къуллугъчийрихъ галаз гуьруьш хьана. - Алай вахт чи уьлкве патал са акьван регьятди туширди чаз виридаз чизва. Иниз килигна чи кьегьал рухвайри чпин буржи намуслувилелди тухузва ва уьтквемвилелди къуллугъзава. И карда, гьелбетда чи куьмекди абур гьевесламишзава. Чун вилик квай позицийрал алайбурухъ галаз гьамиша алакъада авазва. Мобилизоватнавайбурун ва гуьгьуьллувилелди фенвайбурун хизанриз гьар жуьре месэлаяр гьалунин карда куьмекар гузва, - къейдна Фарид Загьидиновича. Гуьруьшдин эхирда райондин регьберди, кьиле физвай махсус операцияда къалурай викӀегьвилерай ва уьтквемвилерай вири иштиракчийриз райондин Гьуьрметдин грамотаяр гана. Россиядин Федерацияди Украинадин чилел кьиле тухузвай махсус операцияда чпин буржи тамамардайла телеф хьайи аскеррин Гьуьрметдай Магьарамдхуьруьн районда вад мемориальный плитаяр ачухна. Абур ачухдай ихтияр «Магьарамдхуьруьн район» МР -дин кьилиз ва аскеррин багърийриз ганвай. И мярекатда райадминистрациядин векилри, военный комиссариатди, хуьрерин агьалийри, малимри, аялри, телеф хьанвайбурун багърийри иштиракна. Самур Шахмарданован, Малик Магьамедован, Магьамед Джаферован ва Артур Ширинован тӀварарихъ ачухнавай мемориальный плитаяр Буткъазмайрин юкьван школадиз гьахьдай чкадал эцигнава. И плитайри акьалтзавай несилрин рикӀел чи игит рухвайрин кьегьалвилер гъида. ЦӀийихуьруьн Школьная тӀвар алай куьче СВОДИН иштиракчи тир Джамирзе Сафаралиеван тӀварунихъ яна ва плита эцигна. - Чи игитрин экуь къамат ва тӀварар тарихда амукьда ва абур несилрилай несилрал фида. Абурун диде – бубайриз чна икрамзава, - лагьана райондин регьберди. Са декьикьада секинвал хуьналди игитрин гьуьрмет хвена.
+ГЬЕЛЕ Магьарамдхуьруьн РОВД-ДА ва гуьгъуьнлай «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН администрацияда кӀвалахзавай вахтунда сифте кьиляй «Коммунизм патал» ва ахпани «Самурдин сес» газетдиз за жуьреба-жуьре макъалаяр кхьенай ва абур газетризни акъатнай. Газетдин коллективдини заз еке къимет ганай. Гьуьрметдин грамотаяр гана закай штатдик квачир мухбирни хкянай. ГьикӀ ятӀани, эхиримжи вахтунда зи алакъа газетдихъ галаз амач, газетдикай къерех хьанвай. За жува-жуваз фикирар авурла ихьтин нетижадал атана: -Вучиз зун жуван районда акъатзавай газетдикай къерех хьанва? Гзаф вахтара жуьреба-жуьре карханайра кӀвалахна. Авачни захъ рикӀел хкидай вакъиаяр, гудай тербиядин теклифар ва районда жезвай дегишвилерикай гудай хабарар. Гьаниз килигна заз, «Самурдин сес» газетдихъ ва адан коллективдихъ галаз алакъа цӀийи хъийиз ва жуван фикирар газетдин чинра ачухриз кӀанзава. Къенин суьгьбет заз лап яргъай башламишиз кӀанзава. I962-I966- йисара Дербентдин педучилищеда кӀелзавай вахтунда чахъ галаз кӀварчагъви Магьамедов Даниял Зияудиновични галай. Заз чидайвал ам секин, кьакьан буйдин, тарсар лап хъсан кӀелдай ва шикилар ягъунал рикӀ алай студент тир. КӀелунарни куьтягь хьана, накьан аялрикай къе гъвечӀи классриз тар��ар гудай пешекарар хьана. Садбур хайи хуьрериз ахъайна,муькуьбур Махачкъаладиз, Дербентдиз, Каспийскдиз, Москвадиз акъатна. Заз авай малуматралди чахъ галаз санал кӀелай рушарини гадайри, чпи гьана зегьмет чӀугунатӀани, абуру чпин везифаяр гьакъисагъвилелди кьилизни акъудна. Гьайиф хьи, вахтар фадфад акъатзава. Къенин йикъалди гзаф чи дустар рагьметдиз фенва. ВУЧДА-КЬВАН. ТӀебиатдин шартӀар гьахьтинбур я. Садбур къвезва,муькуьбур хъфизва. Рагьмет хьуй чпиз, Амин! Алай йисан I6- январдиз Магьамедов Даниялан 77 йис тамам жезвай. Амма яргъалди фейи азарди адаз вичин макъалаяр, очеркар, шиирар, гьикаяяр яргъалди яратмишщдай мумкинвал ганач. Каспийск шегьерда яшамиш жезвай кьве ктабдин автор, Дагъустандин образованиедин лайихлу малим, махсус журналист фад рагьметдиз ФЕНА.РАГЬМЕТ хьуй вичиз! Къе заз Д. Магьамедован яратмишунрикай са шумуд шиирдихъ галаз чи газет кӀелзавай районэгьлияр танишариз кӀанзава. Играмудин ИСМАИЛОВ, полициядин ветеран.
+«Ваз ви Ватан КӀАНДАНИ?»СУАЛ гана дустуни. Ихьтин суал жедани, Кьабулдани къастуни.» Хайи чилин аваздик, Зи гуьгьуьлдиз шад жеда. ХъуьтӀуьз адан аяздик Заз мекьни чим сад жеда. Адан дагълар, булахар, Заз кьакьан я, ширин я, Адан багълар, яйлахар, Заз масан я, серин я. Дяведин циф алай югъ, Такурай зи Ватандиз. Адан кьилел рагъ ачух, Такурай гьич пашмандиз. За Ватандин хурудал, Зегьметдин экв куькӀуьрда. Хайи чилин далудал, Девлетдин рагъ туькӀуьрда.
+Чаз дяве кӀандач, кӀандач! ЦӀаяр къурдай чилерал. Гъамаринни хажалатрин, Накъвар гъидай вилерал Чаз дяве кӀандач, кӀандач! Бомбайрин цӀаярин Пашманвилин хар къурдай ТӀурфанринни къаярин. Чаз дяве кӀандач, кӀандач! ЧукӀурзавай чи шегьерар, Терг ийизвай гумад кӀаник Агакьнавай бегьерар. Чаз дяве кӀандач, кӀандач! Етим жезвай аялар, Куьн паталди экъичзавай Чи инсанрин ивияр?! Къуй гьамиша дуьньяд винел Къизилдин рагъ алаз хьурай! Ислягьвал, Дуствал- зурба тӀварар Инсаниятда аваз хьурай! Ивидай ктадна Гъалибвилин сувар, Алчахдин яракьди зурзурна цавар. ЧӀулав гумад къарсурна рикӀер, Ракьун кӀусари галудна аялрин кьилер. Галстук хураваз рекьизва бицӀек, Ивид ричанвай жегьилни кьуьзек, Куьчедай физва ивидин са сел, И гьал акурла низ къведач кьван шел. Галат хьанва аскеррин кӀвачер, Ивидай ацӀанва рушарин вилер, Музыка амач, сузадин ванер, Хур гатазвай дидейрин рикӀер Лахтайрив ацӀанва са чӀулав бермек, И шикил акунмаз хьанай зун гьелек, Захъ лугьудай мад амач гьич са гаф Я алчах вагьши вахъ хьаначни инсаф!
+*Авай гаф чинал лугьудай душмандикай ваъ, чинал чин чуьхуьдай дустуникай кичӀе хьухь. *Акьуллубур чеб-чпихъ галаз душман жедач, ахмакьбур дуст жедач. *Алчахдикай дуст кьадайди вич алчах я. *Ахмакь дустунилай акьуллу душман хъсан я. *Бегьем итимди дустар кьадач, адаз дустар жагъида. *Бегьемсуз дуст жедалди тек амукьун хъсан я. *Бурж вугудайла-дуст, бурж вахчудайла-душман. *Буьркьу��ди буьркьуьдан дуст жеда. *Вафасуз дуст авайдаз душман герек туш. *Ви душман кӀанзавайдаз вун кӀанзавач. *Ви душмандин душман ви дуст я. *Виш дуст тӀимил я, са душман -гзаф. *Виш манатдилай са дуст хъсан я. *Гьуьрметди гьуьрмет къазанмишда. *Дуст авачирди бегьем инсан туш. *Дуст атайла, шадвал чуьнуьхмир. * Дуст галачиз душман рекьиз жедач. *Дуст къакъатна кӀанзаватӀа, адав пул бурж гице. *Дуст кьун регьят я, ам хуьн четин. *Дуст кьун регьят я, ам чирун четин. *Дуст кьадайди туш, ам вич вичелай жагъида. *Дуст кьван душманни ава. *Дуст кӀандатӀа, дустунин дустни кӀан хьухь. *Дуст кӀеве гьатайла, чир жеда. *Дуст чиниз, душман кӀвачериз килигда. *Дуст чинал, душман кьулухъай рахада. *Дуст хвена кӀанда. *Дуст хуьз кӀанзаватӀа, адан гъалатӀрилай гъил къачу. *Дуст цӀун юкьвайни акъуд. *Дустни душман четин юкъуз чир жеда. *Дустар галай суфрадал чуьнгуьр жеда. *Дустар гур хьуй, душманар кур. *Дустар хуьз алакьна кӀанда. *Дустарал вил хьайиди свас жагъун тавуна амукьда. *Дустарин синихар гьисабдай кас дустар авачиз амукьда. *Дустарикай куьгьнеди, шейэрикай цӀийиди. *Дуствилелди гатӀуна, душманвал ийидайди виридалайни алчах душман я. *Дуствилелай хъсан затӀ авач. *Дустунални вири сирер ихтибармир. *Дустунив бурж вугумир. *Дустуниз садрани тапарармир. *Дустунин душмандикайни душмандин дустуникай мукъаят хьухь. *Дустунин гуьзгуь дуст я. *Дустунин кӀвализ, жуван кӀвализ хьиз, алад.
+ГЬАМИША къайдадик кваз дишегьлийрин консультациядиз атун, бедендиз къулай парталар, кӀвачин къапар алукӀун, гьар юкъуз жендек чуьхуьн, михьи гьавадал къекъуьн, физический упражненияр авун, суткада муьжуьд сятина ксун, сагълам аял хьун патал дуьзгуьн тӀуьнар ишлемишун, рационда некӀедин продуктар, як, балугъар, къушарин як (артух ягълу галачир) ишлемишун, техилдин (кашаяр, фу, макаронар) ва майвайрикай (картуфар,гьар жуьредин келемар,газарар, чугъундурар) тӀуьн, йикъа 400 грамм таза емишар, майваяр тӀуьн, мукьвал-мукьвал тӀимилтӀимил тӀуьн, ягълуяр, цӀуь, копченный шейэр, ширинлухар ишлемиш тавун, хъвазвай цин кьадар I,5-2 литрдилай артух тахьун меслят къалурзава. Аял жедалди вахтунилай вилик руфунин кӀаняй къати тӀалар ядайла, ивидин чиркер пайда хьайила, кӀвачерин куьлер, руфунар, гъилер ва чин дакӀвадайла, цварадин кьадар тӀимил, давление хкаж хьайила, аялдин кӀвале авай ятар авахьдайла, I2 сятина аял юзан тийидайла духтурдиз атун чарасуз я.
+АЛАТАЙ жуьмя юкъуз Магьарамдхуьре авай РФ- дин халкьдин адетдин культурадин центрдин гьаятда «Самурдин зул» тӀвар алай Республикадин 7фестиваль лап гурлудаказ кьиле фена. Экуьнахъ сятдин цӀудриз центрдин гьаятдиз ахмиш хьайи районэгьлияр патал и югъ халис сувариз элкъвена. Центрдин гьаятда райондин аграрийри чпин майишатрин продукцийрин ярмарка, райондин яратмишунрин школадин тербиячийрин гъилералди авунвай имаратрин выставка ва республикадин районрин, шегьеррин я��атмишунрин коллективрин иштираквал аваз фестиваль лап хъсандиз кьиле фена. Фестивалдиз райондин СПОК- ри, майишатри алай йисуз гьасилнавай девлетлу бегьерикай емишар, майваяр гъанвай. Райондин школайри зулун бегьерикай гьар жуьре гуьрчег, рикӀел аламукьдай композицияр туькӀуьрнавай. Яратмишунрин школадин аялри туькӀуьнрнавай имаратар иллаки еке къимет гуниз лайихлу тир. Гьар сада вичиз ганвай майдандал хсуси майишатда гьасилзавай емишар, майваяр ва товарар акъуднавай. Кьиле РДДИН культурадин лайихлу работник Ямудин Эгьмедханов авай «Гьунар» тӀвар алай дестедин пагьливанри симинал хкаж хьана чпин гьунарар къалурна. Фестивальдин концертдин
+программа «Магарамкент» кьуьлерин ансамбльди лезгинка авунилай башламишна. Фестиваль «Культурадин отдел» МКУК- дин директор Эседуллагь Селимова ачухна. Сифте гаф «Магьарамдхуьруьн район «МР- дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедоваз гана. Вичин рахунра Фарид Загьидиновича къейд авурвал, и суварин юкъуз фестиваль кьиле тухуни чи халкьарин музыкадин культура хуьдай ва вилик тухудай тежрибадикай менфят къачудай мумкинвал гузвайди, чун сад ийизвайди лагьана. Вири чун диндилай, миллетдилай аслу тушиз са халкь, чи тарих ва гележег сад тирди ва чун сад хьайила хушбахтлу гележегдихъ умуд
+кутваз жедайди лагьана. Фестивальдин рамкайра аваз, РД- дин культурадин Министерстводин тӀварунихъай Гьуьрметдин грамотаяр, республикадин яратмишунрин КӀвалин тӀварунихъай дипломар ва МР- дин Администрациядин тӀварунихъай фестивалдин иштиракчийриз рикӀел аламукьдай пишкешар гана. Фестивальда Магьарамдхуьруьн, Ахцегь, С.Сулейманан, Хивдин, Докъузпарадин, Къаякентдин, Агъул районрин ва Огни, Дербент шегьеррин яратмишунрин коллективри ва халкьдин манияр тамамарзавайбуру иштиракна. Абуру тамамарай манияр, кьуьлер гуьгьуьлар шадардай ва рикӀел аламукьдайбур хьана. Суварин шадвилер яргъалди давам хьана. Фестивальда Къиблепатан районрин культурадин художественный самодеятельностри иштиракна. ГьакӀни мярекатда мугьманар яз атанвай Дагъустан Республикадин культурадин лайихлу работникри ва масабуру иштиракна. Фестивальдин иштиракчийри лезги, табасаран, агъул, рутул, чӀаларал манияр тамамарна. Мярекатда иштиракай чи районэгьлияр тир Билал Искендерова ва масабуру тамамарай манияр фестивальдин тамашачийри хушвилелди кьабулна.
+«Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин аппаратдин работникри Фарид Загьидинович Агьмедоваз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз халудин гада РАЖИДИН залан азардик вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва. Райондин «Самурдин сес» газетдин ва ООО «Самур» типографиядин коллективри Исмаилов Абумислим Абдуселимовичаз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз халу РАЖИДИН залан азардик вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз а��акъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди башсагълугъвал гузва.
+АЛАТАЙ жуьмя юкъуз Магьарамдхуьре авай РФ- дин халкьдин адетдин культурадин центрдин гьаятда «Самурдин зул» тӀвар алай Республикадин 7фестиваль лап гурлудаказ кьиле фена. Экуьнахъ сятдин цӀудриз центрдин гьаятдиз ахмиш хьайи районэгьлияр патал и югъ халис сувариз элкъвена. Центрдин гьаятда райондин аграрийри чпин майишатрин продукцийрин ярмарка, райондин яратмишунрин школадин тербиячийрин гъилералди авунвай имаратрин выставка ва республикадин районрин, шегьеррин яратмишунрин коллективрин иштираквал аваз фестиваль лап хъсандиз кьиле фена. Фестивалдиз райондин СПОК- ри, майишатри алай йисуз гьасилнавай девлетлу бегьерикай емишар, майваяр гъанвай. Райондин школайри зулун бегьерикай гьар жуьре гуьрчег, рикӀел аламукьдай композицияр туькӀуьрнавай. Яратмишунрин школадин аялри туькӀуьнрнавай имаратар иллаки еке къимет гуниз лайихлу тир. Гьар сада вичиз ганвай майдандал хсуси майишатда гьасилзавай емишар, майваяр ва товарар акъуднавай. Кьиле РДДИН культурадин лайихлу работник Ямудин Эгьмедханов авай «Гьунар» тӀвар алай дестедин пагьливанри симинал хкаж хьана чпин гьунарар къалурна. Фестивальдин концертдин
+программа «Магарамкент» кьуьлерин ансамбльди лезгинка авунилай башламишна. Фестиваль «Культурадин отдел» МКУК- дин директор Эседуллагь Селимова ачухна. Сифте гаф «Магьарамдхуьруьн район «МР- дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедоваз гана. Вичин рахунра Фарид Загьидиновича къейд авурвал, и суварин юкъуз фестиваль кьиле тухуни чи халкьарин музыкадин культура хуьдай ва вилик тухудай тежрибадикай менфят къачудай мумкинвал гузвайди, чун сад ийизвайди лагьана. Вири чун диндилай, миллетдилай аслу тушиз са халкь, чи тарих ва гележег сад тирди ва чун сад хьайила хушбахтлу гележегдихъ умуд
+кутваз жедайди лагьана. Фестивальдин рамкайра аваз, РД- дин культурадин Министерстводин тӀварунихъай Гьуьрметдин грамотаяр, республикадин яратмишунрин КӀвалин тӀварунихъай дипломар ва МР- дин Администрациядин тӀварунихъай фестивалдин иштиракчийриз рикӀел аламукьдай пишкешар гана. Фестивальда Магьарамдхуьруьн, Ахцегь, С.Сулейманан, Хивдин, Докъузпарадин, Къаякентдин, Агъул районрин ва Огни, Дербент шегьеррин яратмишунрин коллективри ва халкьдин манияр тамамарзавайбуру иштиракна. Абуру тамамарай манияр, кьуьлер гуьгьуьлар шадардай ва рикӀел аламукьдайбур хьана. Суварин шадвилер яргъалди давам хьана. Фестивальда Къиблепатан районрин культурадин художественный самодеятельностри иштиракна. ГьакӀни мярекатда мугьманар яз атанвай Дагъустан Республикадин культурадин лайихлу работникри ва масабуру иштиракна. Фестивальдин иштиракчийри лезги, табасаран, агъул, рутул, чӀаларал манияр тамамарна. Мярекатда иштиракай чи районэгьлияр тир Билал Искендерова ва масабуру тамамарай мания�� фестивальдин тамашачийри хушвилелди кьабулна.
+«Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин аппаратдин работникри Фарид Загьидинович Агьмедоваз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз халудин гада РАЖИДИН залан азардик вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва. Райондин «Самурдин сес» газетдин ва ООО «Самур» типографиядин коллективри Исмаилов Абумислим Абдуселимовичаз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз халу РАЖИДИН залан азардик вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди башсагълугъвал гузва.
+АЛАТАЙ жуьмя юкъуз Магьарамдхуьре авай РФ- дин халкьдин адетдин культурадин центрдин гьаятда «Самурдин зул» тӀвар алай Республикадин 7фестиваль лап гурлудаказ кьиле фена. Экуьнахъ сятдин цӀудриз центрдин гьаятдиз ахмиш хьайи районэгьлияр патал и югъ халис сувариз элкъвена. Центрдин гьаятда райондин аграрийри чпин майишатрин продукцийрин ярмарка, райондин яратмишунрин школадин тербиячийрин гъилералди авунвай имаратрин выставка ва республикадин районрин, шегьеррин яратмишунрин коллективрин иштираквал аваз фестиваль лап хъсандиз кьиле фена. Фестивалдиз райондин СПОК- ри, майишатри алай йисуз гьасилнавай девлетлу бегьерикай емишар, майваяр гъанвай. Райондин школайри зулун бегьерикай гьар жуьре гуьрчег, рикӀел аламукьдай композицияр туькӀуьрнавай. Яратмишунрин школадин аялри туькӀуьнрнавай имаратар иллаки еке къимет гуниз лайихлу тир. Гьар сада вичиз ганвай майдандал хсуси майишатда гьасилзавай емишар, майваяр ва товарар акъуднавай. Кьиле РДДИН культурадин лайихлу работник Ямудин Эгьмедханов авай «Гьунар» тӀвар алай дестедин пагьливанри симинал хкаж хьана чпин гьунарар къалурна. Фестивальдин концертдин
+программа «Магарамкент» кьуьлерин ансамбльди лезгинка авунилай башламишна. Фестиваль «Культурадин отдел» МКУК- дин директор Эседуллагь Селимова ачухна. Сифте гаф «Магьарамдхуьруьн район «МР- дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедоваз гана. Вичин рахунра Фарид Загьидиновича къейд авурвал, и суварин юкъуз фестиваль кьиле тухуни чи халкьарин музыкадин культура хуьдай ва вилик тухудай тежрибадикай менфят къачудай мумкинвал гузвайди, чун сад ийизвайди лагьана. Вири чун диндилай, миллетдилай аслу тушиз са халкь, чи тарих ва гележег сад тирди ва чун сад хьайила хушбахтлу гележегдихъ умуд
+кутваз жедайди лагьана. Фестивальдин рамкайра аваз, РД- дин культурадин Министерстводин тӀварунихъай Гьуьрметдин грамотаяр, республикадин яратмишунрин КӀвалин тӀварунихъай дипломар ва МР- дин Администрациядин тӀварунихъай фестивалдин иштиракчийриз рикӀел аламукьдай пишкешар гана. Фестивальда Магьарамдхуьруьн, Ахцегь, С.Сулейманан, Хивдин, Докъузпарадин, Къаякентдин, Агъул районрин ва Огни, Дербент шегьеррин яратмишунрин коллективри ва халкьдин мани��р тамамарзавайбуру иштиракна. Абуру тамамарай манияр, кьуьлер гуьгьуьлар шадардай ва рикӀел аламукьдайбур хьана. Суварин шадвилер яргъалди давам хьана. Фестивальда Къиблепатан районрин культурадин художественный самодеятельностри иштиракна. ГьакӀни мярекатда мугьманар яз атанвай Дагъустан Республикадин культурадин лайихлу работникри ва масабуру иштиракна. Фестивальдин иштиракчийри лезги, табасаран, агъул, рутул, чӀаларал манияр тамамарна. Мярекатда иштиракай чи районэгьлияр тир Билал Искендерова ва масабуру тамамарай манияр фестивальдин тамашачийри хушвилелди кьабулна.
+«Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин аппаратдин работникри Фарид Загьидинович Агьмедоваз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз халудин гада РАЖИДИН залан азардик вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва. Райондин «Самурдин сес» газетдин ва ООО «Самур» типографиядин коллективри Исмаилов Абумислим Абдуселимовичаз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз халу РАЖИДИН залан азардик вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди башсагълугъвал гузва.
+САЛАСА юкъуз, Махачкъалада «Дуствилин кӀвале» республикадин образованиедин работникрин иштираквал аваз августдин гегьенш конференция кьиле фена. РДДИН образованиедин ва илимдин министерстводи тешкиллувилелди тухвай конференцияда «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедовани иштиракна. Алай йисуз августдин кон
+ференция, образованиедин ва илимдин рекьяй РД- дин кьилин патав гвай Советдин заседаниедихъ галаз санал кьиле тухвана. Видеообращениедин форматда аваз, конференцияда РФ- дин просвещениедин министр Сергей Кравцовани иштиракна. Конференциядал алатай йисан нетижаяр кьунин, цӀийи йисаз гьазурвал акунвай гьал ахтармишунин, «Образование» милли проект тамамарунин, образованиедин хиле са жерге маса проектар тамамарунин ва алай йисуз жедай цӀийивилерин, дегишвилерин гьакъиндай месэлайриз килигна. РикӀел хкин, алай 2022- йис республикадин кьили «Образованиедин йис» яз малумарнавайди тир. Иниз килигна, образованиедин цӀийи объектар эцигунин, «Школайрин образованиедин системадин модеренизация» программа тамамарунин, и программадин сергьятра аваз школайра метлеблу ремонтар кьиле тухунин, 2022-2023- йисуз образование вилик тухузвай кьилин векторар ва са жерге важиблу месэлаяр веревирдна. 1сентябрдилай республикадин школайра тербиядин рекьяй советникрин къуллугъ кардик акатда.
+Къенин юкъуз чи виридан вилик акъвазнавай важиблу месэлайрикай сад- гражданвилин ва ватанпересвилин тербия вилик тухун я.
+6ИЮЛДИЗ райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьабибуллагь Мурадалиева тухвай аппаратдин совещаниедал « Магьарамдхуьруьн район » МР дин территориядал Дагъустан Республикадин эв��лимжи проектрикай сад тир « Точки роста » тамамарзавай гьалдин , инвестицийрин ва территориальный рекьяй нетижалудаказ вилик тухунин гьакъиндай месэлайриз килигна . И месэлайрай МР дин администрациядин экономикадин отделдин начальник Тимур Техмезован информациядихъ яб акална . Тимур Ламетуллаховича къейд авурвал : и месэлайрин гьакъиндай МР да кьет l ен к l валах кьиле тухузва . Инвестиционный активвал хкажунин мураддалди са жерге серенжемар кьабулзава . 2020йисалди МР дин инвестиционный стратегия тестикьарнава ва райондин инвестиционный паспорт туьк l уьрнава . Районда инвестиционный климат хъсанарунин мураддалди Совет тешкилнава . 2015йисан 1июндин делилрай МР да 1,7 млрд . манатдин инвестиционный к l уьд проект тамамарзава . Ик l Оружбайрин хуьре йиса 4500 тонн бройлердин як гьасилдай къушарин комплекс , Азадогълийрин хуьре форель ва каспийдин ласос туьретмишдай рыбоводческий ферма , Хъартаскъазмайрал 2-3 гектардал сезондилай къецяй вахтунда емишар , майваяр гьасилдай теплица , Буткъазмайрал шекердин песок хкуддай минизавод , Ярагъкъазмайрал 600 кас гьакьдай банкетдин зал , Советскдал медицинский диагностический центр , Приморскда ва Билбилрал ц l ийи школаяр , Оружбайрал 15 гектар уьзуьмлухар кутун акьалт l арда . Райондин Администрацияди РФ дин ва РД дин Правительствойрихъ галаз МР дин территориядал ял ядай кьет l ен экономический зона тешкилунин гьакъиндай икьрар кут l уна . « Гъвеч l и ва юкьван карчивал вилик тухунин мураддалди « Магьарамдхуьруьн район » МР ди 2015
+Россиядин Федерациядин Президент В . Путина алай йисан 11июндиз акъудай Указдин ( № 295) бинедаллаз чи ватанэгьли , РФ дин ФСКН дин Дагъустанда авай Управлениедин начальник Энрик Селимович МУСЛИМОВАЗ полициядин генерал майорвилин чин ганва . Мубаракрай вичиз !
+2017йисарин целевой программа кьабулнава . Совещаниедин эхирдай МР дин территориядал Дагъустан Республикадин эвелимжи проектрикай сад тир « Точки роста » тамамаруни инвестицийрин ва территориальный рекьяй нетижалудаказ вилик тухунин гьакъиндай тухузвай к l валах хъсанарунихъ элкъуьрнавай къарар кьабулна .
+IИЮЛДИЗ Махачкъалада , Дуствилин к I вале , « Коррупциядиз аксивал авунин рекьяй таъсирлу серенжемар » ( Ирс , тежриба , мумкинвилер , серенжемар ) темадай республикадин форум кьиле фена . РД дин Кьил Рамазан Абдулатипован теклифдалди тешкилнавай и мярекатда 900 далай виниз инсанри иштиракна : абурун арада республикадин саки вири министерствойринни ведомствойрин руководителар , муниципальный тешкилатрин кьиле авай ксар , кьилин , юкьван образованиедин ва школадиз гьазурвал аквадай идарайрин директорар ва ик I мад авай . Президиумда Дагъустандин Кьил Р . Абдулатипова , РД дин Гьукуматдин Председатель А . Гьамидова , РД дин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин руководитель Р . Алиева , РД дин Халкьдин Собраниедин Председатель Х . Шихсаидова , Дагъустан Республикадин Общественный палатадин Председатель Гь . Гьамзатова чка кьунвай . Форумдал хейлин темайрай докладрихъ яб акална , къарар кьабулна . Форум ачухай Рамазан Гьажимурадовича вичин рахунар коррупцияди республикада фадлай ва деринриз дувулар янавайди , Дагъустанда и т I егъуьнди кьун тавунвай гьич са хелни авачирди къейд авунилай башламишна . Кьилди къачурт I а , образованиедин , медицинадин , ЖКХ дин хилера гьалар иллаки ч I урузвайдал фикир желбна . Республикада и т I егъуьндихъ галаз таъсирлудаз женг ч I угвадай вахтар фадлай алукьнавайдакай лугьуналди , Республикадин Кьил ришветбазвилихъ галаз женг ч I угун патал государстводи лазим тир вири законар ва программаяр кьабулнавайдални акъвазна . Коррупциядиз акси месэлайриз Россиядин Президент В . Путина РФ дин Федеральный Собраниедиз гьар йисуз рекье твазвай Чарчени еке фикир гузва . Ришветбазвал неинки властдин , гьак I ни обществодин гегьенш къатаризни гьахьнава . Гъавурда акьун лазим я , хъендик квай экономика , коррупция ва бандитвал « вири саналди » яшамиш жезва , къейдна А . Абдулатипова . Форумдал докладар авурбуру , кьилди къачурт I а , РД дин юстициядин министр А . Гьасанова , РД дин прокурордин везифаяр тамамарзавайди тир С . Белякова , РД дин Верховный Суддин Председатель Р . Мирзоева , РД да авай МВДДИН министр А . Мегьамедова , Россиядин ФСБ дин РД да авай Управлениедин начальник А . Миронова , РД дин ин сандин ихтиярар хуьнин рекьяй Уполномоченный У . Омаровади , РД дин Общественный палатадин председатель Гь . Гьамзатова ва гзаф масабуруни республика и т I егъундикай азад авун патал чпин фикирарни теклифар раижна , докладра и жигьетдай кьиле тухванвай серенжемрикай хабар гана . Абдурашид Мегьамедован докладдай малум хьайивал , республикада МВД дин къурулушда к I валахзавай I3 кас ришветар къачунихъ галаз алакъалу яз к I валахдилай алуднава . Вичин докладда Уммупазил Омаровади чилериз талукь месэладай ЖКХ дин , образованиедин хилера ришветар гуниз мажбурзавайдакай арза ферзе гвай йикъа ц I удралди агьалияр вичин патав къвезвайдакай хабар гана . Къейд авун лазим я хьи , Рамазан Гьажимурадовича , докладрихъ дикъетдивди яб акализ , са жерге ксариз туьнбуьгьар авур , лазим ксариз тапшуругъар гайи вахтарни гзаф хьана . Форумдин к I валах , кьилди са шумуд секциядиз чара хьана , давам хъувуна . Эхирдай форумдал махсус къарар кьабулна . (« Л . Г .»)
+НЕМСЕРИН ресторатор Сильвио Штельцер Саксонияда чинебан гьамбархана жагъана . Ана I944ЙИСУЗ Адольф Гитлеран буйругъдалди недай дадлу зат I ар чуьнуьхарнай . Ресторатордин гафарай , чинебан гьамбарханада шампанское , коньяк , ниси , печенияр , консервияр , гумадал кьурурай балугъар , шоколад ва сигаретар авай . Абур Берлиндивай I60 километрдин яргъа авай Морицбург къеледин к I аник лап деринда авай ругуд к I вале чуьнуьхарнавай . Штельцераз чинеба�� гьамбарханадин гьакъиндай малуматар къеледин виликан иесидин документрай жагъана . Абуру тестикьарзавайвал армиядин офицерар патал тайинарнавай суьрсет Морицбург къеледиз йифиз гъизвай . Продуктар Берлиндай авиациядин лув гунрикай хуьн патал акъудзавай . I946ЙИСУЗ къеледа Бароккодин музей тешкилиз башламишна . Ам I949ЙИСУЗ ачухна . (BILD).
+___________________________________________________________________________________ именуемый далее Претендент , в лице представителя _____________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ Действующего на основании доверенности № ________ от «______» ________________ 2015 г ., принимая решение об участии в конкурсе ( аукционе ) по продаже земельного участка или права на заключение договора аренды земельного участка площадью _____ га (_______________________), расположенного по адресу : Республика Дагестан , Магарамкентский район , с .___________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________ лот № ___________ обязуюсь : 1. соблюдать условия аукциона , содержащиеся в информационном сообщении о проведении аукциона , опубликованном в газете « Самурдин сес » № от « » _________ .2015 г ., 2. в случае признания победителем конкурса ( аукциона ), заключить с администрацией МР « Магарамкентский район » договор купли – продажи земельного участка , или права на заключение договора аренды не позднее 10 дней после утверждения протокола об итогах конкурса ( аукциона ) и уплатить стоимость установленную по результатам конкурса ( аукциона ), в сроки , определяемые договором купли продажи . 3. представить Продавцу в установленных законодательством случаях справку о декларировании источников денежных средств , используемых при оплате имущества , по форме , установленной Государственной налоговой службой Российской Федерации . Адрес и банковские реквизиты Претендента : Юридический адрес : РД Магарамкентский район ______________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________ ИНН ___________________________________ БИК ___________________________________ ОКПО _________________________________ ОКОНХ ________________________________ Р / С ____________________________________ в банке :________________________________ К / С ____________________________________ Приложения : 1. Копия паспорта 2. Квитанция о внесении задатка 3.___________________________________________________________________________________ 4.___________________________________________________________________________________ 5.___________________________________________________________________________________ 6.___________________________________________________________________________________ 7.___________________________________________________________________________________ 8.___________________________________________________________________________________ подпись Претендента ( его уполномоченного представителя )_________________ М . П . «_____» ___________________ 2015 г .
+МАЛИМДИН пеше пара гьуьрметлуди я . Ам югъди аялрин юкьва жезва , мумкин я абуру ам гьевеслуни гележегдихъ инанмишарунни авун . Гьа са вахтунда сабурлувал , аялрихъ ва абурун диде бубайрихъ дуьз рахаз алакьун истемишзава . Инал заз Хужакъазмайрин юкьван школадин английский ч I алан тарсар гузвай малимдикай ихтилат ийиз к I анзава . И малим аялрин патав чина гьамиша хъвер аваз къведа . Адалай четин крарай кьил акъудиз , хъсан меслятар гуз алакьда ва гьар жуьре конкурсра иштиракун адаз хуш я . Ада тарсар алай девирдин технологияр ишлемишуналди кьиле тухузва . Ихьтин тарсарилай кьулухъ аялрин активвал хкаж жезва . Пирмагьамедова Сувара 20I0ЙИСУЗ Дагъустандин педуниверситет акьалт I арна ва Хужакъазмайрин юкьван школада английский ч I алан малим яз к I валахдив эгеч I на . Сувар Имажидиновнади неинки английский тарсар гузва , ам гьак I к I елунрин к I валахдай директордин заместителни я . Ам общественный к I валахрални машгъул я .20I2ЙИСАЛАЙ райондин жегьилрин парламентдин членни я . Пирмагьамедова Сувара республикадин « Йисан малим -20I5» конкурсдин райондин этапдани иштиракна . И конкурсда ада вич кар алакьдай педагог яз къалурна . Къуй адахъ мягькем сагъвал ва к I валахда мадни ч I ехи агалкьунар хьурай . Э . АБДУЛЛАЕВА , РМК дин методист .
+« ДИН ХАЛКЬДИН БАЙГЬУШ Я ». « Дин илимдихъ галаз са жигьетдайни алакъалу туш ». « Дин илимдин душман я »… И гафарин бинесузвал Исламдин алимри делилралди субутзава . * * * Ибн Синадин (980-I037) « Ал Канон » неинки исламдин уьлквейра , гьак I вири Европада медицинадин илимрин диб яз гьисабзавай . И ктаб тамам 600 йисуз Европадин университетра к I елдай ктаб хьана . Ибн Синади гьак I жуьреба жуьре 29 илимрин хилерани еке агалкьунар къазанмишна . Мусурманрин алим , духтур Разиди (864-925) сифте яз къиздирма , ц I егьер азаррин лишанар малумарна ва абурун вилик пад кьадай рекьер чирна . Турциядин султан Мехмет Фатигьан тербиячи ва малим хьайи Ахшамсаддина (I389I459) сифте яз микробар ачухна . Камбур Весима (?-I76I) чахуткадин микроб ачухна . Ибрагьим Жессара (?-I009) агъзур йис идалай вилик жузам азар арадиз атунин себе бар ва ам сагъардай рекьер чирна . Ибн Хатиба (I3I3-I374) ваба азар арадиз атунин себебар илимдин бинедалди чирна . Мусурманрин алим физик Агьмед бин Мусади вичин « Аламатдин къайдаяр » ктабда чеб чпелай к I валахдин къайдадик акатдай I000 далай гзаф приборрин планар ч I угуна . Абдул Исмаил ал Жазариди (?-I206) вичин « Хиялрин ктаб » эсерда кибернетикадин дибар ачухарна . Оптикадин диб эцигай алим Ибн Хейсама (965- I05I) вичин « Изображенийрин ктаб » эсерда Роджер Бэкон (I2I4- I294), Кеплер (I57I- I630) ва Леонардо да Винчи (I452- I5I9) хьтин зурба алимрин к I валахдиз рехъ ачухна . Фарабиди (870-950) сес ( ван ) вуч зат I ят I а адаз гегьенш баянар гана . Ибни Герареди (?-1100) дуьньяда сифте яз токарный станок туьк I уьрна . Исмаил Жовхериди (950-I0I0) сифте яз лув гудай аппарат туьк I уьрна ва ахтармишунар ийидайла вич телеф хьана . Исламдин государствойрин саки вири ч I ехи шегьерра обсерваторияр авай . Анра мусурман алимри илимдин ахтармишунар кьиле тухуз илимдин гзаф сирер ачухарзавай ва гуьгъуьнин йисара рагъак I идай патан алимрини гегьеншдиз менфят къачуз хьана . Ихьтинбурукай яз Джордано Бруно (I546-I60I), Коперник (14731543), Галилей (1564-1642) къалуриз жеда . Мусурманрин алимри рагъак I идай патан алимрилай вилик чил элкъвейди ва элкъвезвайди тирдакай малуматар гана . Идалайни гъейри Абу Рейгьан Бируниди чил вичин гигинал ва ракъинлайни элкъвезвайди субутна . Ада Индиядин Нандана шегьердин патарив кьиле тухвай ахтармишунрин нетижада чилин винел патан площадь алцумна . И жигьетдай кьиле тухвай къайдадиз Европада « Бирунидин къайда » лугьузва . Астрономиядин рекьяй Ферганиди кхьей ктабрикай к I елдай пособияр яз Европада тамам 700 йисуз менфят къачуна . Ферганиди гьак I ракъинал лекеяр алайдини субутна .
+РОССИЯДИН Президент Владимир Путина Евгений Примакова уьлкве вилик фин патал кутур паюнин гьакъиндай суьгьбетна , адахъ еке авторитет аваз хьайиди къейдна ва ам ч I ехи гражданин тир лагьана , хабар гузва « Ц I ийивилер » РИА ди . « Къецепатан уьлквейра адан авторитет инкар ийиз тежедайди тир . Ада гзаф инсанар вичел ч I угвадай , абурухъ галаз суьгьбетардай , меслятардай , вичин гьерекатар ва планар абурухъ галаз гекъигдай . Завай лугьуз жеда , и кар тамамдаказ зазни талукь я », къейдна Путина . Ада МИД дин виликан кьили мукьвал тир Рагъэкъеч I дай патан государствойрихъ галаз Россиядин алакъаяр мягькемарунин карда кутур пай къейдна .« Адан гзаф терефрин международный к I валах къецепатан уьлквеяр дериндай чир хьунихъ , гьамиша геополитический месэлайриз анализ гунихъ , маса государствойрин регьберрихъ галаз рахунин карда девлетлу тежриба хьунихъ галаз алакъалу я »,алава хъувуна государстводин кьили . Президентди а кардиз фикир гана хьи , Примакова гьамиша Россиядин кьисметдикай фикирдай , ада ам вилик тухун ва ада цуьк ахъаюн патал к I валахна ва яшамиш хьана . « Ам уьмуьрдай фин им чун патал , уьлкве патал зурба хажалат я . Чна адан карчивилин , яратмишунрин , мергьяматлувилин ирс хуьн патал чалай алакьдай вири крар ийида . Чи рик I ел куьн аламукьда , азиз Евгений Максимович , чна квез гьамиша чухсагъул лугьуда » лагьана Путина . Примаков эхиримжи рекье твадай мярекат Союзрин К I валин Колонный залда кьиле фена , ам Новодевичье сурара кучудна . Примаков 26июндиз Москвада 86 йисан яшда аваз кечмиш хьана . Примаковакай I99I-I996ЙИСАРА Россиядин къецепатан разведкадин къуллугъдин регьбер , гуьгъуьнлай кьве йисан вахтунда Россиядин МИД дин кьиле хьана . I998-I999ЙИСАРА Примаков Гьукуматдин Председатель тир , отставкадиз фейидалай гуьгъуьниз « Ватан Вири Россия » блокдин патай ам Госдумадин депутатвиле хкяна . ИРИД КАС КЬУНА ТУНИСДА авай курортдин Сус шегьерда кьиле фейи терактдай 7 кас кьунва . Идан гьакъиндай , силисдиз мукьва тир чешмедал асаслу хьана . « Рейтерди » хабар гузва . Адан гафаралди ,29июндиз властри 4 кас кьунва : 2Сусда , сад – Тунисдин меркезда ва кьуд лагьайдини Коссеринда . Шак физвай мад пуд кас гьеле 28июндиз кьунай . Ассошиэйтед Пресс Агентстводи хабар гузвайвал , Тунисдин къенепатан крарин министр Мохаммед Наджем Гарсаллиди « гзаф ксар кьурди » тестикьарна . Ада теракт авунихъ галаз шерик тир вири ксар жагъурдайди хиве кьуна ва властрихъ террористди Ливиядин жигьадистар гьазурдай лагерра гьазурвал акунани акуначни чирдай ният авайдан патахъай малумарна . I992ЙИСУЗ дидедиз хьайи студент Сейфуддин Ар Резкиди 26июндиз Суса шегьердин къерехда авай мугьманханадин пляждал ял язавай туристриз гуьлле гана . Жуьреба жуьре делилралди 38 касдилай 40дав агакьна гьужумунин къурбандар хьана , абурукай I8 кас британвияр я . Гьужум авунай жавабдарвал « Исламдин государстводи » вичин хивез къачуна . ИСЛАМИСТРИН БАЗА ТЕРГНА ЧАДДА ПОЛИЦИЯДИ уьлкведин меркез тир Нджамена шегьердивай са т I имил яргъа авай исламистрин база тергна . Идан гьакъиндай « Рейтерди » хабар гузва . Серенжем кьиле тухудай вахтунда 6 боевик тергна ва къайдаяр хуьзвайбурукайни 5 кас телеф хьана . Полицейскийри кьур базадай абуруз яракьар авай чка жагъана . Абурун ч I ехи пай чпи чпиз туьк I уьрнавай хъиткьинардай шейэр тир , ана 8 минометни авай . Идахъ галаз сад хьиз , 28 июндиз Чаддин МВД дин пресскъуллугъди Нджаменада авай чинебан террориствилин десте терг авурдан гьакъиндай малумарна , санлай къачурла , 60 кас кьунва . Абур Чаддин виликрай « Боко Харам » т I вар алаз машгьур хьайи « Исламдин государстводин » рагъак I идай патан Африкадин вилаятдин » дестедик квай Чаддин , Нигериядин , Камерундин ва Малидин гражданар я . Исламиствилин десте « Боко Харам » ( Таржума авурла ,« Рагъак I идай патан тешкилат им гунагь я » лагьай ч I ал я ).2002йисуз тешкилнай . Ам асул гьисабдай Нигериядин ва адан къуншидаллай маса уьлквейрин мулкарал кардик ква . Виликан « Боко Харамдин », гила ISWA Р дин терефдарар шариат тун ва рагъэкъеч I дай патан таъсирдихъ галаз женг ч I угун патал экъеч I зава . Регионда кьиле физвай хейлин терактар и женгинин гьерекатар тухузвай Африкадин уьлквейрин коалициядин иштиракчи я .
+Гъепцегьрин хуьруьн СОШ акьалт l арайдан гьакъиндай 2002 йисуз Алибеков Эмирбек Алибековичаз гайи А -9223564нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+* Лавровый пешер неинки хуьрекдин дад хъсанарун патал ишлемишда , абур гьак I ни гзаф азарин дарман я . А пешери нервияр мягькемаруниз , ивида шекердин кьадардал гуьзчивал ийиз , ратарин к I валах хъсанаруниз , жалгъайрин т I ал секинаруниз , нефесдин органрин к I валах хъсанаруниз ва гзаф маса азарар сагъариз куьмек гуда . Ам ик I гьазурда I0 г . лавровый пешерал 300 мл гр яд илична ргада , ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик 1/2 стакандавайди хъвада . Галатун алудун патал лавровый пешерин , ч I утран цуькверин (I:I) ванна кьабулунни гзаф хийирлу я . * Япариз зайифдаказ ван къвезвайла , аптекадай маса гузвай спиртдин прополисдин настойка зейтун��ин ягълудик (I:4) какадарда . Ахпа жунадин са к I ус а къаришмадай кьежирна 36 сят да япа твада . Сагъарунин вахт I0-I2 югъ . Япарин сес 4-6 йикъалай хъсан жеда . * Мекьи хьана азарлу тирла , кьил т I азвайла ва гьак I ни хуьрек иливарун патал 2-3 сятдин вахтунда , куьлуь куьлуь хуп I ар ийиз , 2-3 стакандавай кудай яд хъун гзаф хийирлу я . Кудай ци бедендик квай зиянлу шейэр вири хкудзава . * Чахуткадин азар квайла , чугъундуррин ва газаррин мижеяр , вирт ,( гьар сад 3 стаканда авайди ) са стакан алоэдин , 2 стакан ичерин мижеяр вири куьзна , са катулдиз цана бугъ алахьдалди чими ийида . Ахпа аниз вирт алава хъувуна , ам ц I радалди хуькуьрда . Къайила , коньяк хъияна , мич I и рангунин бутылкайриз цана , I5 суткада к I валин гьавада хуьда .( Холодильникда хвена виже къведач ). Ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик I00 г . ишлемишда . Ихьтин процедура кьиле тухудайла , рапар , дарманар ва маса шейэр ишлемишна , п I ап I рус ч I угуна виже къведач . Мижеяр к I вале жува жуваз гьазурун лазим я . Сагъарунин кьвед лагьай курс куьтягь хьайила , жигерар эквериз ( рентген ) вегьеда . * Гьар юкъуз зур сятда ахвар авурт I а , бедендин къуват артух , нервияр секин , гуьгьуьл ачух , инфаркт , инсульт хьунин хаталувал т I имил жеда . * Яргъалди яшамиш хьун ва яшар хьайила хъсандиз гьисс авун патал са стакандавай нек I едиз ( кун тийидай ва гьак I ни къайи тушир ) хуьрекдин са т I урунавай дуьдгъвер ва гьакьван вирт вегьене , хъсандиз хуькуьрда . Ахпа аниз 50 г . коньяк алава хъувуна ( гъетер гьикьван гзаф хьайит I а , гьакьван хъсан я ), мад хъсандиз хуькуьрна , ксудалди вилик куьлуь куьлуь хуп I ийиз , хъвада . Сагъаруниз 0,5 литр коньяк герек къведа . Гьа ик I I0 юкъуз хъвана ,I2 юкъуз ял яна мад тикрар хъийида . * Англиядин духтурри уьгьуьдин дарманрихъ гузвай пул гарал гадарай мисал я лугьузва . Абуру чпин пациентриз мекьивилелай жезвай азаррин лишанар малум хьайила , лимонни вирт кутуна чай хъун меслят къалурзава . Ахьтин чайди туьтуьхда ва бронхийра авай гъер бактериярни кваз акъудзава . * Давление агъуз аватайла са стакандавай уьк I уь яд хъун меслят къалурзава . Гьак I ни фу т I уьрдалай кьулухъ 2 г . кьел ишлемишайт I а , давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда . * Дурк I унра ва туькьуьлдин куркурда къванер авайла , чайдин са т I урунавай газаррин тумунал са стакан яд илична ,I0 декьикьада зайиф ц I ал эцигна , ругуна , 30-40 декьикьада тада . Ахпа ам куьзна , йикъа 3-4 сеферда 1/2 стакандавайди ишлемишда . * Гзаф галатнавайла , хуьрекдин пуд т I урунавай базиликдал са стакан ргазвай яд илична ,20 декьикьада тада . Ам ксудалди вилик хъвада .
+МАКСИМ Горькийди «ХХ асирдин Гомер» лагьай чӀехи шаир СтӀал Сулейманан цӀи 150 йис тамам хьана. Шаир дидедиз хайи 18- майдин югъ Дагъустандин шииратдин югъ яз къейдзава. Шаирдин юбилейдиз талукьарнавай мярекатар чи райондани лайихлудаказ кьиле фена. «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрацияди Россиядин сергьятрал алай заставайра къуллугъ ийизвай пограничникриз чпин профессиональный сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ чи ахвар хуьзвай куь четин ва акьалтӀай намуслу къуллугъда чандин сагъвал хьурай.
+КАДРОВИКДИН югъ чи уьлкведа сифте яз 2005- йисан 24- майдилай къейдзава. Сувар тешкилунин теклифар Вирироссиядин кадровый конгрессдин патай атанвай. Кадровикдин югъ 24 май им кӀвалах гузвайбурунни ва работникрин алакъаяр кутазвай сифтегьан документ хьана. Къейд ийин, гьар са, гьам чӀехи, гьам гъвечӀи карханадиз, идарадиз кадрийрин рекьяй вичин къуллугъ ва жавабдар кас ава. Ада вичин хиве авай везифаяр тамамарзавай тегьердилай санлай къачурла кӀвалахдин менфятлувал аслу жезва. Виликан девирда «кадрийри вири гьалзава» лугьудай лозунгдин мана-метлеб къенин юкъуз мадни важиблуди ва хциди хьанва. Рахун сифте нубатда кадрияр хкягъуникай, абур гьар сад вичин чирвилер, тежриба, бажарагъ фикирда кьуна къуллугъдал тайинаруникай физва. Имни кадровикрин вилик акъвазнавай везифайрикай эвелимжиди жезва. Кадровикрин йикъан вилик чи газетдин корреспондент ЖАННА «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кадровый ва информациядин технологийрин отделдин начальник Буржалиев Леонардахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адав са шумуд суал вугана . КУЬРУЬ КЪЕЙД: БУРЖАЛИЕВ Леонард Нурдинович I972– йисуз Магьарамдхуьре къуллугъчидин хизанда дидедиз хьана. Юкьван школа I989- йисуз акьалтӀарна. Кьилин образование ава, I995- йисуз Волгограддин гьакуматдин технический университет куьтягьна, 2000- йисалай райондин администрацияда винидихъ къалурнавай къуллугъдин кьиле акъвазнава. I- классдин муниципальный советник, Муниципальный службадин лайихлу работник. -Леонард Нурдинович, сифте нубатда квез кадровикдиз куь пешекарвилин сувар мубаракрай. -Чухсагъул, жуван нубатдай зани суварин югъ райондин вири кадровый къуллугъдин работникриз рикӀин сидкьидай мубаракзава, квехъ чандин сагъвал, кӀвалахда агалкьунар хьурай. -Куь фикирдалди кадровик гьихьтинди хьун лазим я ? -Адахъ вири хилерай дерин чирвилер хьун чарасуз я. Россиядин Федерациядин, Дагъустан Республикадин конституцияр чир хьана кӀан я. Зегьметдин кодекс (трудовой кодекс) иллаки хъсандиз чир хьана кӀанда, вучиз лагьайтӀа работник кӀвалахал кьабулунин, адахъ галаз зегьметдин икьрар кутӀунин гьатта ам пенсиядиз рекье тунин документарни кадровикдин активный иштираквал аваз физва. -Гила заз куьне муниципальный къуллугъдал кадраяр кьабулунин къайдайрикай куьрелди лагьайтӀа кӀанзавай. -Муниципальный къуллугъдал кадрияр анжах конкурсдин къайдада хкязава. Абур асул гьисабдай кьилин образование ва кӀвалахдин тежриба авайбур хьун лазим я. Райадминистрациядиз табий тир муниципальный идарайрин руководителарни конкурсдин бинедаллаз хкяна тайинарзава . -Куьне кадрайрин пеш��карвал хкажунин рекьяй гьихьтин кӀвалах тухузва? -Им чи кьилин везифайрикай сад я. Кьилди къачуртӀа пешекарар чирвилер хкаждай курсариз рекье твазва, вахт вахтунда аттестация тухузва, кӀвалахда тафаватлу хьайибуруз муниципальный къуллугъдин классный чин хкажзава. За абуруз къуллугъдин дережадай хкаж жедай меслятар къалурзава. -Малум тирвал алай вахтунда гьукуматдин ва муниципальный органра коррупциядихъ галаз женг чӀугуниз кьетӀен фикир гузва. Куьне регьбервал гузвай отделди и рекьяй тухузвай кӀвалахдикай лагьайтӀа жедани ? -Жеда, вучиз жедач кьван. Отделди гьар йисуз муниципальный къуллугъчийрин, абурун хизанрин, яш тахьанвай аялринни кваз къвезвай пуларин справкаяр тӀалабзава. Гьахьтин справкаяр гила муниципальный идарайрин руководителригайни къачузва ва абур муниципальный райондин сайтдиз акъудзава и жегьетдай хуьрерин поселенийрин къуллугъчияр патал семинарар тухузва ва абур коррупциядиз акси законодательстводай гъавурдик кутунин кӀвалах тешкилзава . -Суьгьбет авунай чухсагъул, квез кӀвалахда мадни еке агалкьунар хьурай Леонард Нурдинович . -Куьнни сагърай !
+АЛАТАЙ гьафтеда хемис юкъуз, Магьарамдхуьре авай Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрда, чи лезги халкьдин бажарагълу шаир СтӀал Сулейман дидедиз хьайидалай инихъ I50 йис тамам хьуниз талукьарнавай мярекат гурлудаказ кьиле фена. Центрдин гьаятда, кьиле Агьмедов Фарид Загьидинович авай аппаратдин десте С.Сулейманан суьретда авай Гъепцегьрин школадин I0КЛАССДИН ученик Рауф Канбутаева шиир кӀелуналди къаршиламишна. Центрдин фойеда кьиле фейи мярекатда райондин руководстводи, С.Сулейманан тӀварунихъ галай лезгийрин муздрамтеатрдин кьилин режиссер, Дагъустандин халкьдин артист Мирзабег Мирзабегова, С. Сулейманан тӀварунихъ галай фондунин председатель, шаир Сажидин Сайидгьасанова, театрдин директордин заместитель Нариман Буржалиева,
+композитор, «Лезги газет»дин мухбир Къагьриман Ибрагьимова, шаирри, писателри, милли шииратдал рикӀ алайбуру, патарай атанвай мугьманри ва СМИ- рин векилри иштиракна. Тебрикдин гаф рахай «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Фарид Загьидиновича, гъвечӀи халкьдин чӀехи шаир СтӀал Сулейманан уьмуьрдикай, кьадаркьисметдикай, ада вичелай къиметлу ирс яз тунвай тикрар тежедай хьтин имаратрикай гегьеншдиз лагьана. Ва гьакӀни, ам халкьдин сесиналди рахазвай. Адаз муьгьуьббат хьиз, такӀанвал, экв хьиз мичӀивал, кьакьанда авайди хьиз, агъада авайдини аквазвай. Хайи чӀалав ихьтин гьуьрметдивди эгечӀай еке бажарагъ авай шаирдин къамат ва яратмишунар эбеди яз чи рикӀера амукьдайди кьетӀна. ГьакӀни мярекатдал рахай шаирар тир Абидин Камилова, Вадим Жамалдина, Къагьриман Ибрагьимова, Ярославль шегьердай хтанвай лезги секциядин председатель Мамед Халилова шаирди кечирмишнавай уьмуьрдин рекьикай, адан яратмишунрикай гегьеншдиз рахан��, чпи шаирдиз бахшнавай шиирар кӀелна ва къе и районда ихьтин гурлу мярекат тешкилнавайбуруз ва кьиле тухванвайбуруз чухсагъул малумарна. М.Гьажиеван тӀварунихъ галай школадин малимри ва аялри адан яратмишунар эсерлудаказ кӀелна. -Хайи халкьдин культурадиз ва зи чӀехи бубадин яратмишунриз еке къимет гунал, юбилейдин мярекатар тухунал за екез шадвал ийизва. Райондин дережада ихьтин гурлу мярекатар тухуник чпин пай кутур вирибуруз чухсагъул лагьана С.Сулейманан хтул Шамсият Стальскаяди. Эхирдай МЦК- дин работникри чӀехи шаирдин чӀалариз туькӀуьрнавай «Фяле», «Марият» ва са жерге маса манияр тамамарна. А. АЙДЕМИРОВА. Р. ГЬАЖИЕВАН шикилар.
+ГЬАР йисуз чи уьлкведа цӀудралди маса гьукуматрани I8- майдиз музейдин югъ сувар хьиз къейд ийизва. Сифте музеяр I946- йисуз ачухнай ва I978- йисалай музейрин югъ къейд ийиз башламишна. 20I8- йисан 4- июлдиз «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован къарардин бинедаллаз Советск хуьре райондин тарихдинни краеведениедин музей ачухна. Кьибле патан Дагъустандин гзаф районрай агьалияр куьч хьана, чӀехи хизан хьиз яшамиш жезвай Советск хуьруьн тарих чирунин мураддалди I964- йисуз музей ачухунин фикирдал атанай. Музейдин бине гьа и хуьруьн школадин географиядин малим Ризаев Магьарама кутунвайди тир. Кружокра авай аялрин куьмекдалди школадин музей тешкилнай. Гуьгъуьнлай, амай экспонатарни аялрин, малимрин ва хуьруьнвийрин куьмекдалди кӀватӀнай. Музей тешкилунин ва ам гегьеншарунин карда яргъал йисара лайихлудаказ школадин директорвал авур Абубакар Къурбаналиевича гьамиша куьмекдин гъил яргъи авунай. Гуьгъуьнлай рагьметлу Магьарам Хизировича, багьа ирс яз давамарун патал и кар мадни еке инициатива авай малим Магьамед Гьабибовал тапшурмишна. Вичин нубатда Магьамед Магьарамовича и кар давамарун патал гзаф зегьмет чӀугуна. Чкадал алай агьалийривай гьар жуьре экспонатар кӀватӀиз, вич гьиниз фейитӀани ичӀиз хквен тийиз, са кьадар мешреблу крар авунва. Музей- им хуьруьн, райондин, республикадин къиметлу эменни я. Гьар са экспонат тарихдин са чин я. Музейдиз атай гьар са касдихъ хайи Ватандин тарихдикай, хайи халкьдин культурадикай, хъсан адетрикай, Ватандин чӀехи дяведа чи бубайри къазанмишай зурба гъалибвиликай чирвилер къачудай мумкинвал жезва. Культурадин маканда авай музейда 200дав агакьна экспонатар ава. Пуд залда хъенчӀин, цурун къапар, алатар, алатай девиррин пулар, яракьар ва Дагъустандин игитрин шикилар ава. Ана мукьвал- мукьвал семинарар, конференцияр тухузва, школайра кӀелзавай аялар экскурсийриз гъизва. Чна умудзава, халкь патал и важиблу карда садни къерехда акъваздач. Гьарда вичин пай кутурла тарихдин гьар са кӀус тешкил хъийиз жеда. Жуван хуьре, районда ихьтин музей хьун дугъриданни дамахдай кар я.
+5 ТАЖИДИН Агьмедханов, и кас шииратдин сагъ са алем я. Ам кьетӀен хатӀ авай, чӀалан устадвал, лезги чӀалан назиквал, адан зерифвал чидай, гьар са келима мукьуфдивди, устадвилелди, мукъаятвилелди гатӀумиз ва ишлемишиз чир хьайи шаир я… Ам гьар са хиле вичиз хас тир гел тур кас я, ада акьалтзавай несилдиз са шумуд йисара тербия гана, районда ва республикада машгьур малимрикай сад хьана. Ада грамматикадай ва литературадай методикадиз талукь макъалаяр кхьена ва печатдай акъудна. Образованиедин хиле категорияр пайда хьайила, сифтегьанбурукай сад яз кьилин категориядиз имтигьанар вахкана. Агьмедханова саки са йисуз кьван «Лезги газетдин» редакцияда кӀвалахна. Вич бажарагълу журналист яз, адан къелемдикай публицистикадин материалар, ери авай гьикаяяр хкатна. Ада коллективда гьуьрмет къазанмишна. Шаирдин къелемдикай 5 -6 ктаб хкатна, хъсан шаир хьиз, критикадин месэлайрални машгъул хьана. Тажидин Агьмедов хъсан таржумачи хьизни майдандиз экъечӀнай: А.С. Пушкинан «Къарачияр», Расул Гьамзатован «Начагъ хцин кьилихъ дидедин мани», Отар Чемидзе «Куьгьне кӀваликай баллада»-гуржи чӀалай, Лиляна Стефанова «Чун, дишегьлияр»- болгар чӀалай, Танзиля Зулакулова «Гъуьрчехъандин мах», болгар чӀалай. Ватандин тӀал гзаф дерт хьана шаирдиз хайи ерийриз, бегьер гузвай чилиз, зегьметчи гъилериз «Фан ни галай» -саки гимн хьанва. ТАЖИДИН АГЬМЕДХАНОВАН 80 ЙИСАН ЮБИЛЕЙ
+Эхь, гъетер я шаирар, Гьардахъ вичин Ишигъ авай, нур авай. Туьхвейлани Алай рикӀел, Даим мецел, Дуьа алай сур авай… ЧӀехи стха! Къенин межлис Гурлу я къе, Хуш тебрикар Вине авай мехъер хьиз. ТӀебиатни Ухшар я къе, Ярни лаз квай, Къацу кишпир ЭкӀянавай сегьердиз… пашманвилив Ва шадвилив АцӀанава къенин югъ. Садрани гьич Тахьай яргъа, Ви хва, стха, Руьгьдиз мукьва,
+КЪВЕЗВА-КЪВЕЗВА къалин юргъ… На тарифнай: Вун кьару тир, Зегьметчидин «Фан ни галай гъилерин»… Аялзамаз На гьисснавай: Адан зегьмет, Авай гьуьрмет… Лепе гузвай Къуьлуьн никӀин тилерин. Эхь, ваз чилин Хьана къадир, Гьар цуькведи Пайдай атир, Хважамжамдин Рангарикай безекар. Гьахъвал патал РикӀ куз хьана, Маякди хьиз Экв гуз хьана, Къалуриз рехъ, Къуьн кутаз гуз куьмекар. Ви илгьамдиз Хас тир генгвал, Урусатдин чуьллерин. Мамаеван Пак тепедин… Мусаиба Къурбандай чан. РикӀе амай сирерин… Шалбуздагъдин Шагьвар авай, Яр хъченвай синерин… Самурдин там Гьевес хьайи, Ви илгьамдиз Нефес гайи, Жавагьиррин Сел хьиз, гужлу гьиссерин… Буйни бухах, Назни дамах, Муьгьуьббатдин Хуьзвай ялав, Лезги рушан Гьакьекь хьтин вилерин… Вири авай: Гьар са тереф, Гьар са легьзе На теснифай манида. Ватандин тӀал… РикӀеваз звал, Заргарди хьиз АтӀанай чӀал, Къарсурай руьгь Шииратдин ужагъда. Вафалу хва! Белки, санлай ЧӀехи алеем Авай, гьелбет, бейнида. Гьавиляй я Вуна Ватан. Ватанди вун Дидеди хьиз, Хуьзвай къени.. Хайи чилин къужахда. Гьар келима Лали- гегьвер, Хвена, хуьзва Чна шаир, И гатфар хьиз, Авай вичин сачахда… Аллагьяр АБДУЛГЬАЛИМОВ
+«Магьарамдхуьруьн район» муниципаль��ый райондин Администрациядин аппаратдин коллективди Фарид Загьидинович Агьмедоваз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз диде САФИНАТ рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди башсагълугъвал гузва. Райондин Собраниедин депутатрин коллективди «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин Кьил Фарид Загьидинович Агьмедоваз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз диде САФИНАТ рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+«Самурдин сес» газетдин ва ООО «Самур» типографиядин коллективри «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин Кьил Фарид Загьидинович Агьмедоваз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз диде САФИНАТ рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва. ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Зибилляев Зибиуллагьаз, хизандиз ва вири мукьвакьилийриз диде ХАНПЕРИ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва. ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Джафарова Эсмирадиз, адан хизандиз ва мукьвакьилийриз стха НИЗАМИ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва. Райондин образованиедин Управлениедин коллективди «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин Кьил Фарид Загьидинович Агьмедоваз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз диде САФИНАТ рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+АЛАТАЙ жуьмя юкъуз, Гъепцегьрин юкьван школада чи халкьдин бажарагълу шаир СтӀал Сулейман дидедиз хьайидалай инихъ I50 йис тамам хьуниз талукьарнавай ачух тарс кьиле фена. И тарс гьа и школадин дидедин чӀалан малим, «Хайи чӀалан виридалай хъсан малим» конкурсдин муниципальный ва республикадин этаприн гъалибчи Румина Абдулгьалимовади ачухна ва кьиле тухвана. Алай аямдин технологийрикай, вичин алакьунрикай ва аялрин чирвилерикай менфят къачуна тухвай и тарсунилай вири рази яз амукьна. Аялри чӀехи шаирдин уьмуьрдин важиблу вакъиаяр рикӀел хкана, адан шиирар кӀелна, манияр лагьана ва сегьнеяр къалурна.
+Тарсуна мугьманар яз иштиракай, шумудни са конкурсдин гъалибчи Ярагъкъазмайрин школадин дидедин чӀалан малим Магьият Жаруллаевади, райондин «Самурдин сес» газетдин корреспондент Афисат Алимирзоевади, МКУК «Культурадин отдел»-дин пешекар Бике Беговади, гьа и школадин директор Къизбес Мирзаметовади, Майина Рамазановади, Сергей Нагъметуллаева чӀехи шаирдин юбилейдин ва ихьтин гьазурвал аваз тухвай тарсунин гьакъиндай чпин фикирарни лагьана. Эхирдай МР- дин культурадин отделдин методист Виолетта Рамазановади районда шаирдин гьуьрметдай тухвай мярекатда активдаказ иштиракай Рауф Канбутаеваз ва малим Румина Абдулгьалимовадиз МКУК «Культурадин отдел»- дин тӀварунихъай чухсагъул малумарнавай грамотаяр шад гьалара вахкана.
+Райондин ЦРБ-ДИН коллективди «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин Кьил Фарид Загьидинович Агьмедоваз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз диде САФИНАТ рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+19СЕНТЯБРДИЗ Дербент шегьердин 2000 йисан юбилей лап ч I ехи сувар хьиз гегьеншдиз кьиле фена . Официальный делегациядин жергеда аваз Дербентдиз РФ дин Гьукуматдин Председателдин заместитель Александр Хлопонин , Кефердин Кавказдин крарай РФ дин министр Лев Кузнецов , СКФО да РФ дин Президентдин тамам ихтиярар авай векил Сергей Меликов , Дагъустан Республикадин Кьил Рамазан Абдулатипов , Кефердин Кавказдин крарай министрдин заместитель Одес Байсултанов , СКФО да АСИ дин векилвилин руководитель Анвар Гьажиев , гьак I регионрин ва международный делегацийрин иштиракчияр авай . Ц I ийи майдан , аваданламишна вай куьчеяр ва паркар , ц I ийи хъувунвай к I валер ва къавар , асфальтламишнавай рекьер , ц I ийиз эцигнавай школа , ц I ийи хъувунвай « НАРЫНКАЛА » къеле ва исторический памятник « Петрдин к I вал »хъсанвилихъ хьанвай ихьтин дегишвилерин шагьидар хьана суврик атанвай Дербентдин агьалияр ва шегьердин мугьманар . Сувариз гьазурвилер акваз са шумуд йис тир . К I валахар кьиле физвай гьалдал , Россиядин Президент Владимир Путинан указдихъ галаз кьадайвал , тешкиллувилин комитетди гуьзчивал тухузвай . Юбилейдин суварик агъзурралди мугьманар атана , гьак I Россиядин регионрай ва къецепатан уьлквейрай 40 делегация атана , гьа жергедай яз Ирандайни , Азербайжандайни , Таджикистандайни . Суварар лишанлу авун патал Россиядин Почтади почтадин маркаяр алай 2000 открытка ( къадим шегьердин йисарин кьадардиз килигна ) акъудна . Йикъан кьилин вакъиа музыкадинни театрламишнавай агъзур йисарин хроника хьана . Владимир Путинан тебрикдин гаф Президентдин советник Владимир Толстоя к I елна . Уьлкведин кьили шегьерди уьлкведин тарихдик кутунвай важиблу пай къейдна , Дербентдиз гележегда мадни абад
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+хьун к I анарна , дербентвийриз шегьердин культурадин ва тарихдин кьет I ен ирс иесивилелди хуьниз эвер гана . РФ дин Гьукуматдин Председателдин заместитель Александр Хлопонина к I ват I хьанвай вирибуруз культурадин и вакъиа мубаракна , ам регионда кьиле физвай дегишвилерин лишан хьанвайди къейдна . « Агьалийрин чпин шегьердихъ галаз авай алакъа хъсан хьанва . Дербент , Дагъустан дегиш жезва , Кавказ санлай дегиш жезва . Им рекьин эвел я , чна ериш явашарна к I андач . За квез вирибуруз и сувар мубаракзава »,малумарна Александр Хлопонина . Къе Днрбентда , Дагъустанда кьиле физвай дегишвилерикай ра хуналди , Лев Кузнецова сувари региондин девлетлу тарих рик I ел хкизвайди лагьана . « Са йисалай т I имил гзаф хьиз вахтунда ��ягьтел жедай хьтин дегишвилер арадал атана . Дегишвилери инсанриз чеб ч I ехи шегьерда яшамиш жезвайди гьисс ийидай мумкинвал гана . Жуьреба — жуьре иманрин ва инанмишвилерин , культурадин , жуьреба жуьре адетрин инсанар санал яшамиш хьунин , сада садаз куьмекар гунин , гьа ик I аяларни тербияламишунин адетар давамарун важиблу я . Дербент Россиядин ругьанивилин центр хьун герек я »,къейдна Лев Кузнецова вичин рахунра . СКФО да РФ дин Президентдин тамам ихтиярар авай векил Сергей Меликовани Дербентдин сад ийидай роль къейдна : « Дербент миллетар , халкьар , динар , культураяр сад ийиз вай шегьер тирди гьавайда лугьузвач . Адан юбилей чи умуми сувар я . Гьа и кар къе инсанри гьиссни авуна »,къейдна Сергей Меликова . Дагъустан Республикадин Кьили РФ дин Президентдиз ва Гьукуматдин Председателдиз и кардиз гайи фикирдай ва куьмекдай чухсагъул лагьана . Ада гьак I РФ дин Президент Путинан эмирдалди Дербент шегьер аваданламишунин юбилейдин серенжемар 2018йисалди давамардайди къейдна . Официальный паюнилай гуьгъуьниз суварин вири иштиракчийриз историко музыкальный марекатдиз килигдай , гьак I симфонический ва халкьдин инструментрин оркестрайрихъ яб акалдай мумкинвал хьана . Шадвилер суварин фейерверкдалди акьалт I на .
+20I9- ЙИСАН I- паюна республикадин налогрин органри РФ- дин бюджетдин системадиз 30,3 млрд.манат мобилизоватнава. Им 20I8ЙИСАН гьа вахтунив гекъигайла 2,5 млрд. манат артух хьанва. Идахъ галаз сад хьиз, РД- да авай Россиядин налогрин къуллугъдин федеральный Управлениеди РФ- дин консолидированный бюджетдиз I9 млрд.манат ва бюджетдилай къецяй тир фондариз II,3 млрд.манат мобилизоватнава. Дагъустан республикадин консолидированный бюджетдиз I5 млрд. манат, республикадин бюджетдиз I0,6 млрд.манат, муниципальный районрин ва шегьеррин бюджетриз 4,4 млрд. манат атанва. Алатай йисав гекъигайла, РД- дин консолидированный бюджетдиз атанвай такьатрин кьадар 20 процентдин артух хьанва.
+АЛАТАЙ гьафтеда, «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьил Фарид Агьмедова, Кьиблепатан Кореядай атанвай туристрин десте хушвилелди кьабулна. КӀвалахдин йикъан рамкайра аваз кьиле фейи гуьруьшдилай атанвай мугьманар гзаф рази яз амукьна. Республикада кечирмишай кьве йикъан вахтунда, абур чи халкьарин яшайишдихъ, тамашуниз лайих тир машгьур чкайрихъ, культурадихъ галаз мукьувай таниш хьана. ГьакӀни абуруз чи кухняда гьазурзавай тӀуьнар, атанвай мугьманриз ийизвай къуллугъар гзаф бегенмиш хьана. Шадвилин гьиссерив ацӀанвай туристрин дестедин кьил Кима къейд авурвал, идалай кьулухъ чеб гьар йисуз чи райондиз къведайди лагьана. МР- дин кьил Фарид Агьмедова, абуруз сувенирар ва райондикай акъатнавай ктабар багъишна ва чун мугьманриз гьамиша шад тирди лагьана. Чпин шадвал кӀев тежезвай туристри, чпин машгьур кьуьл авуналди райондин руководстводиз чухсагъул малумарна. Районда туризм вилик тухунин карда, атанвай мугьманриз ял ядай къулай шартӀар тешкилуниз ва абур районда авай гуьрчег чкайриз тухуниз кьетӀен фикир гузва. Чи гъвечӀи ватандиз атай сефер гьар са кас патал рикӀел аламукьдайди авун кьилин везифайрикай сад я.
+АЛАТАЙ хемис юкъуз, республикадин дишегьлийрин общественный организацийрин векилрин иштираквал аваз, I999- йисуз Дагъустандиз гьахьай международный террористар терг авурдалай инихъ къад йис тамам хьуниз талукьарнавай важиблу гуьруьш кьиле фена. Ам Кьурагь райондин меркезда кьиле тухвана. Гуьруьш «Межнациональный ва межконфессиональный ислягьвал ва разивал хуьнин карда дишегьлиди къугъвазвай ролдин гьакъиндай» темадиз талукьарнавайди тир. И важиблу гуьруьш РД- да авай УФСКН- дин полковник Хасайбат Валиевади ачухна ва кьиле тухвана. «Дагъустандин дишегьлийрин Союз» ДРОО- дин председатель Интизар Мамутаевади, Дагъустан республикадин милли политикадин ва диндин
+рекьяй министр Энрик Муслимова, РД- дин муфтийдин заместител Агьмад-Гьажи Кахаева, Дербентдин ва Кьурагьрин женсоветрин председателар тир Валерия Хасановадини Эльмира Исаевади, Магьарамдхуьруьн райондин Гъапцегьрин юкьван школадин урус чӀалан малим Наида Магьамедрасуловади, РФДИН игит рагьметлу Зейнудин Батманован уьмуьрдин юлдаш Жамиля Батмановади, игит, капитан Закир Султанован руш Гуьлжамал Султановади ва «Кьурагь район» МР- дин кьил Замир Азизова къад йис идалай вилик хьайи вакъиаяр рикӀел хкана, республика патал хаталувал авай вахтунда чи дишегьлийри къалурай сабурлувиликай, уьтквемвилерикай, абурулай ислягьвал ва садвал хуьз алакьайдакай гегьеншдиз рахана. Агьмад-Гьажи Кахаева, I999ЙИСУЗ Дагъустандиз бандформированияр терг авунин карда республикадин духовенстводи къугъвай ролдикай ва акьалтзавай несил тербияламишуникай яргъалди суьгьбетарна. Гуьруьш къад йис вилик хьайи вакъиайра чпин чанар гьайиф татана, уьтквемвилелди женг чӀугуна телеф хьайибурун гьуьрмет са декьикьада секинвал хуьналди акьалтӀарна.
+ДАГЪУСТАНДИН хьелчийри 27-29- июлдалди УЛАНУДЭ шегьерда кьиле фейи Россиядин кубокдин акъажунра агалкьунралди иштиракна. Къекъуьнрин рекьяй набутвал авай спортсменри са кӀусни бушвал авунач. И акъажунра иштиракай Эльмира Басировади кьилди гъалибвал къазанмишна ва акахьнавай командадин зачетдани Мухтар Гьуьсейновахъ галаз агалкьун тикрарна. Россиядин кубокдин гъалибчияр РД- дин спортдин рекьяй гьазурвал аквазвай региональный центрда тренерар тир Малуханум Мурзаевадин ва Шамиль Гебедован тербичияр я.
+И МУКЬВАРА Новочеркасск шегьерда, СССРДИН спортдин мастер Геннадий Недвигинан экуь къаматдиз бахшна, дзюдодай кьиле фейи Вирироссиядин акъажунра ери-бине Магьарамдхуьруьн райондай тир Мильвара Мирземетовади 70 килограммдин заланвал авайбурун арада 1- чка кьуна. Турнирда уьлкведин жуьреба-жуьре регионрай атанвай 300- далай виниз спортсменри иштиракна. Назрань шегьерда дзюдодай тешкилай СКФО-ДИН чемпионатда Кеферпатан Кавказдин республикайрин спортсменри чпин къуватар ахтармишна. И акъажунра лезги руш буьруьнждин медалдиз лайихлу хьана. Турнирда кӀвенкӀвечи чкаяр кьурбур (сифтегьан 6 чка) алай йисан сентябрдин вацра Урусатдин чемпионатдиз фида. Абурун арада Мильвара Мирземетовани ава. Чи викӀегь лезги рушан тренер Жафер Мирземетов я.
+США- дин Мэриленд штатдин Оксон-Хилл шегьерда виринра машгьур боксер Максим Дадашеванни Пуэрто- Рикодай тир Субриэл Матиасан бягьс кьиле фена. II- раунд куьтягь хьайидалай кьулухъ, сагъламвилиз хьанвай зарар фикирдиз кьуна, Дадашеван командадин кьилевайбуру бягьс вахтунилай вилик акьалтӀардай къарар кьабулна. Нетижада судьяри гъалибвал Матиасаз гана. ТАСС-ДИ хабар гузвайвал, гьеле гьассирал аламаз садлагьана Максим Дадашеваз пис хьана. Сифте ам экъуьчна, гуьгъуьнлай вич-вичикай хкатна. Ахтармишунар кьиле тухвайла Дадашеван мефт бягьсинин вахтунда гъутарин гьужумрикди дакӀунвайди тайин хьана. Духтурри тади гьалда спортсмендин кьил операция авуна. Операциядилай кьулухъ малум хьайивал, мефтӀедин дакӀун алудун патал духтурар Дадашеван кьилин кӀараб атӀуниз мажбур хьана. Гьайиф хьи, духтуррин алахъунри са нетижани ганач: операция авурдалай кьулухъ са шумуд югъ алатайла, боксер вич-вичел хтанач, адан рикӀ акъвазна. Максим Дадашеван 28 йис тир. Ам Кьурагь райондин Кумух хуьряй тир. Ам вичин хизанни галаз Санкт Петербургда яшамиш жезвай. ЖАННА.
+МАЙВАЯР, емишар, къацу хъчар хийирлу я лугьудай фикир гегьеншдиз чкӀанва. Амма и фикир гьакъикъатдивай са тӀимил яргъа я. Чна ишлемишзавай гзаф набататар хаталубур, зиянлубур хьун мумкин я, абур дуьз ишлемиш тавурла гьатта залан азарарни арадал гъун мумкин я.
+ТАЗА, анжах чӀередикай атӀанвай ципицӀри ратара гзаф газар кӀватӀ хьунал гъида. Гьавиляй абур чӀередикай атӀай 2 йикъалай тӀуьн хъсан я. И кар хуквадин, ратарин, дуркӀунрин ва цварадин рекьерин азарин тади гузвайбур патал гзаф важиблу я. Хамар ва цилер гадарун хъсан я. Хам хуквада геж цӀразва ва газар арадал гъизва. Гзаф кьадар органический кислотаяр галайвиляй ципицӀри сарарин эмаль харапӀ хьунал гъизва. Гьавиляй ам тӀуьрдалай кьулухъ тӀимил хуьрекдин сода галай яд сиве экъуьрун герек я.
+ХЪАРПУЗ, шекер гзаф квай маса емишар хьиз хуквада ва ратара цӀурурзава. Эгер ам хуквада цӀурурна кӀанзавай маса хуьрекрихъ галаз ишлемишайтӀа, ам хуквада амукьуналди тадиз гьал жеда ва ада цур къачуналди гзаф азарар арадал гъида. ТӀуьнин къайда- хъарпуз, гатун хали хьиз, маса продуктар галачиз хуьрек тӀуьр 1,5-2 сятинилай ва я гишин руфунал тӀуьна кӀанда. Хъарпуз фахъ галазни тӀуьн меслят къалурзавач. И карди ратара гзаф газар кӀватӀ хьунал гъида. Хъарпуз диабетдик азарлубуруз, ратара гзаф газар кӀватӀ хьунин азиятдик квайбурузни виже къведач.
+МАШМАШРИ�� цилери ва хвехвери заландиз зегьерламиш хьунал гъида лагьана ни фикирда? И карда хвехверик квай амигдалин тахсирлу я. Ам хуьрек цӀурурзавай чкада чӀур жезва ва гужлу зегьер тир синильный кислота арадал гъизва. Эгер са шумуд цил тӀуьртӀа, организмдин гзаф амигдалин агакьдач. Гзаф хвехвер тӀуьрла 0,5-5 сятинилай зегьерламиш хьун мумкин я. Адан лишанар: туьд чухвазвайди хьиз жеда, сивихъ къведа, беден буш, кьил тӀа жеда, экъуьчда, кичӀевал акатда. Залан дуьшуьшра таб акьалтда, жув жувакай квахьда. РикӀел хуьх, машмашар гишин руфунал, гьакӀ якӀун ва крахмал квай хуьрек тӀуьрдалай кьулухъ тӀуьна виже къведач. Ида хуьрек цӀурурун къайдадикай хкудун мумкин я. Эгер машмашар тӀуьрдалай кьулухъ къайи яд хъвайитӀа, къенин азар акатун мумкин я. Таза машмашар язвадин уьзуьрар ва хци гастрит авайбурузни зиянлу я. Гзаф шекер квайвиляй машмашар, иллаки кьуранвайбур, шекердин диабетдик азарлубурз тӀуьн къадагъа я.
+АТӀУГЪАЙ, къайи ва ламу гьава авай чкада яшамиш жезвай, «руьгьдиз ва бедендиз» зайиф, гьамиша гъамуник квай хьтин инсанар патал бананар зиянлу я. Себеб бананрин кьетӀенвиле ава: абур явашдиз цӀразва, ратара гзаф газар арадал гъизва, гьа са вахтунда туькьуьлни заландиз
+БАДАМЖАНАР тамамвилелди дигмиш хьайила абурук квай соланиндин активный алкалоиддин кьадар сад лагьана артух жезва. Гьавиляй тӀуьн патал тазазмай ва гъвечӀибур ишлемишна кӀанда. Соланиндилай зегьерламиш хьайитӀа, рикӀ элкъведа, сивихъ къведа, къен фида, ратарай тӀалар яда, таб акьалтда, нефес дар жеда. Ихьтин лишанар малум хьайивади, тадиз духтурдиз эверна, ахпа азарлудаз сифте куьмек це: адав тухдалди нек, какадин лаз хъваз тур. Къавурмишнавай бадамжанар хуквадинни ратарин трактда цӀуруриз жедач. Амма, гьайиф хьи, кулинариядин рекьяй вири ктабар анжах гьа ихьтин рецептрай ацӀанва. Бадамжанар ргаз ва парламишиз жеда, амма къавурмишиз ваъ. И кар фикирда хуьх ва куь руфун тӀямлу зир-зибилдай ацӀурмир. алатзава. Абур гишин чӀавуз тӀуьн зиянлу я, цихъ галаз тӀуьн мадни зиянлу. Ивидин икьивал артухардай хесет квайвиляй бананар тромбофлебит ва варикозное расширение авайбурухъ галазни кьадач.
+СА ВАХТАРА Египетда гзаф девлетлу, вири дуьньядиз вичин ад акъатнавай кас хьаналда. Адахъ, вичин рикӀиз вуч кӀан ятӀани, гьам авай. Адан тавханаяр женнетдиз ухшар тегьерда туькӀуьрнавай, гаремда авай рушарни женнетдин гьуьруьперийриз ухшар, сад-садалай гуьзелбур тир. Анжах и касдиз вичин вар-девлетдикай са шадвал авачир. Ам датӀана пашман тир. Адан и гьал акур дустари адавай хабар кьуна. -Вун икьван сефил, пашман хьунин сир вуч ятӀа ачухайтӀа жедачни чаз? Вахъ вири ава. Ихьтин девлетрин сагьиб тир вун гьамиша гъамуни вучиз кьунва? -Пак инсан патал и дуьнья са зиндан я,- жаваб гана а
+ИНДИЯ лугьур вилаятда са кас яшамиш хьана. Адан рикӀ чӀагай, гуьрчег парталрал алай. Абурни ада йикъа сад дегишардай. Са сеферда яр��цӀару рангарин парталар алукӀай и касдин рикӀел вичин кьилел падишагьдин тажни эцигун атана. ИкӀ тажни алукӀна экъечӀна ам куьчедиз. КӀватӀна вичин патав инсанар. Ягъиз вугана далдамарни. Вич падишагьдай кьазвай ада, инсанрихъ элкъвез, жуьреба-жуьре буйругъар гузвай. И мярекатдал къайда хуьзвай нуькерар расалмиш жеда. Акуна абуруз ихьтин къайдасузвал. Вич падишагь хьиз къалурзавай кӀамашдин кьамалай кьуна хьиз, адан кьилел алай таж тӀвалунив яна чилел гадарна ва ам къирмаждикай авуна. КӀватӀ хьанвай инсанрин кӀватӀални гьарнихъ чукӀурна. И кӀамашдиз гьикӀ авай хьи, иер чӀагай парталарни алукӀна, кьилел таж хкажайла, вичикай еке гьукуматдин кьил хьанвай хьиз. Али-Шир Новои. девлетлу касди,- гьикӀ хьи, чаз и дуьньядин чинебан терефрикай са затӀни чизвач. Пак инсандин кьилин макьсад, и уьмуьрдин сирлу терефрай кьил акъудна, гьакъикъатдин рекьихъди фин я. Зун лагьайтӀа, ахьтин гьакъикъатдивай яргъа я, гьавиляй и дуьньядин девлетрикайни заз я хуш авач, я са шадвал жегъизвач. Уьмуьрдин гьакъикъат квекай ибарат ятӀа чир тахьанмаз зал алай и хажалатни алатдач.
+ЮКЬВАН асирдин Европадин духтурри чпин азарлуяр шоколадди чӀулав лекь секинарзавайдахъ, тӀуьр шей иливариз куьмек гузвайдахъ, рикӀин тӀал секинарзавайдахъ инанмишарзавай. Шоколад чахутка, анемия, подагра азарар сагъар хъийидайла, бедендин ифин агъузарун патал незвай. Исятдани духтурри, месела, Америкадин диетологрин ассоциациядай тирбуру тестикьарзавайвал, шоколаддик квай минаралри ва антиоксидантри бязи азарин вилик пад кьаз куьмек гузва. Чпин сагъламвиликай фикирзавай ксариз рикӀин духтурри кофе хъун тавун, шоколад тӀуьн меслятзава. Ам рикӀ патал яру чехирдилай, чайдилай, я дахьайтӀа ичерилай менфятлу я: ада иви лахта хьунин вилик пад кьазва, дамарра ивидин гьерекат къайдадик кваз хуьзва. Йикъа тӀуьр 40 грамм чӀулав шоколадди са истикӀан яру чехирдиз барабар хийир гузва. Калифорниядин университетдай тир духтурри кьиле тухвай ахтармишунри тестикьарзавайвал, хъсан еридин шоколад ишлемишунин нетижада ивидик адан клеткаяр сад-садак галкӀурзавай шейинин-лейкотриендин кьадар тӀимил жезва, яни шоколадди лахтаяр (тромб) ва дамарар агал хьунин вилик пад кьазва. Жерягьри шоколад чпин тежрибада фадлай ишлемишзавай. ИкӀ, кардинал Ришелье адан куьмекдалди гзаф азаррикай сагъар хъувунай. Алай аямдин ахтармишунардайбуруни гьисабзавайвал, шоколад тӀуьрла къулай хьайиди хьиз, гуьгьуьлар ачух жеда. Амма, и няметдал рикӀ алайбуруз чир хьана кӀанда хьи, шоколаддик теобромин, яни бедендиз гзаф таъсирдай алколоид ква. И шейинин са граммди, месела, къуьр рекьизва. Гьаниз килигна, шоколад кьадардилай артух тӀуьн зарар я. Чин гьазурайди Р. МУРАДАЛИЕВ я.
+-Ажеб жедай акьуллувал алцумиз жедай терез хьанайтӀа. -Гьикана шаклувал аван? -Эхь. Шаклу я зун ви акьулдал. ЯхцӀур йис хьанвайдан сивяй ферсуз ихтилатар акъ��тдан? * * * Кьилин сиясатрикай вини дережадин передачаяр «Господа-Вы» лугьуз еке гьуьрметдивди башламиш жеда. Ахпа гьуьжетрин яцӀа акӀана кьиле ифинар гьатайла, гьуьрметар фида рикӀелай, ван алаз «ты-ты» -яр яда жанабийри чпи чпиз. * * * Жанавурди лугьузва лекьрез: -А ви лувар заз це тӀун. -Вун тух жеч гьа, къанихкъан! Чилерал алайбур бес тахьана цаварал фенван темягьар?
+КИТАЙДИН меркезда яшлу итимди цӀийиз дуьньядиз атанвай вичин хтулдиз зарафат патал ички гана ва аял пуч хьунал гъана. Хизанда цӀийи инсан пайда хьунихъ галаз алакъалу шадвилин мярекат кьиле тухун патал мукьвакьилиярни дустар кӀватӀ хьанвай. А юкъуз аялдин са варз тамам хьанвай. Аялдин чӀехи бубади тебрикдин гафар лугьун патал ички цанвай бокал хкажна. И чӀавуз мугьманрикай сада, зарафат яз, чӀехи бубадивай вичин хтул галачиз ички хъваз жезвач лагьана. И гафари таъсир авур яшлу итимди вичин бокалдай аялдиз ички гана. Дидеди тади гьалда аял вахчунатӀани, зур сят кьван вахт алатайдалай кьулухъ ада нефес къачун хъувунач. Ахтармишунри къалурайвал, аял ичкидикди зегьерламиш хьана кьена.
+Магьарамдхуьруьн нянин школадин 11- класс куьтягьунин гьакъиндай 2007- йисуз Ибрамхалилов Ибрамхалилаз гайи АА 0024846- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+АЛАТАЙ жуьмя юкъуз , райадминистрацияда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин санитарно эпидемиологический комиссиядин нубатдин заседание кьиле фена . Заседание « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрациядин кьилин заместитель Марта Абдуллаевади ачухна ва кьиле тухвана . Заседаниедал , к I вале гьазурнавай консервияр ишлемишунин нетижада 5 касдик ботулизм уьзуьр акатунин дуьшуьш веревирдна . И месэладай рахай , Магьарамдхуьруьн районда авай РДДИН ТО Роспотребнадзордин управлениедин начальник Икрам Алиева , ботулизм уьзуьр арадал гъизвай себебрикай , уьзуьр акатнавай себебар дуьздал акъудунин гьакъиндай чпи тухванвай к I валахдин гьакъиндай гегьеншдиз лагьана . Вичин нубатда Икрам Ямудиновича , « Недай продуктрин хатасузвилин гьакъиндай » РФДИН Правительстводи кьабулнавай къараррал асаслу яз , недай продуктар маса гунал машгъул юридический ксариз ва кьилди карчийриз , к I валин шарт I ара гьазурнавай консервироватнавай продуктар маса гун къадагъа авуна . Райондин больницадин духтур инфекционист Гьамид Халидовани и дуьшуьшдин гьакъиндай вичин фикирни лагьана . Гьак I ни заседаниедин к I валахда комиссиядин членри , администрациядин , образованиедин , здравоохранениедин , ветеринарный къуллугъдин , къайда хуьзвай органри векилри иштиракна . Заседаниедин эхирдай , райондин сергьятдал ботулизм уьзуьр акатунин дуьшуьшар тикрар тахьун патал чкадин СМИДИХЪ галаз алакъаяр хвена , гъавурда тунин к I валах гужлу авуниз эвер гана . А . АЙДЕМИРОВА .
+РОССИЯДИН Федерациядин Президентдин 20I8ЙИСАН 29 сентябрдиз кьабулай 552нумрадин Указдин бинедал алаз 20I8ЙИСАН Iоктябрдилай Магьарамдхуьруьн районда гражданар военный къуллугъдал эвер гунин зулун призыв башламишнава . Идан гьакъиндай чи корреспондент Афисат Айдемирова РД дин военный комиссариатдин Магьарамдхуьре авай отделдин начальник Эльман Гьажиевахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва зулун призыв физвай гьалдин гьакъиндай са шумуд суал гана . ЭЛЬМАН Рафикович , I октябрдилай башламиш хьанвай призыв мусалди давам жеда ва ц I инин йисуз шумуд призывник пак буржи тамамариз рекье твазва ? - Iоктябрдилай башламиш хьанвай , гражданар военный къуллугъдал эвер гунин призыв 3Iдекабрдалди давам жеда . 20I8ЙИСУЗ военный къуллугъ призывдай кьиле финин вахт I2 варз яз амазама . Призывдин яшара авай жегьилар РФ дин Яракьлу къуватрин жергейриз эвер гудалди призывдин комиссиядал къвезва . Адан нетижайриз килигна призывдин комиссияди жегьилар воинский частариз ракъурунин гьакъиндай къарар кьабулзава . Алай йисуз чна гатфарин призывда 30 кас рекье тунва . Зулун призывда 20 кас ракъурун фикирдик ква . Гьелбетда призывдик акатнавай I99I2000- йисара хьанвай жегьилрин арада къуллугъиз физ к I анзавайбурун кьадар гзаф я . Амма кьилин образование къачун ва я маса делилар себеб яз акъвазнавайбурувай гуьгъуьнин йисара къуллугъ хъийиз жеда . Чна 3Iдекабрдалди гражданриз военный къуллугъдал эвер гунихъ галаз алакъалу вири месэлаяр акьалт I арун , военный командаяр тешкилун ва абур къуллугъ кьиле фидай чкайриз рекье тун патал РД дин к I ват I дай пунктуниз агакьарун герек я лагьай ч I ал я . - 20I7ЙИСАВ гекъигайла призывникрин кьадар т I имил хьуниз квегай гьихьтин баянар гуз жеда ? Эгер виликдай контрактниквилиз фин патал кьилин образование , армиядин жергейра къуллугъ авун чарасуз тирт I а , гила аттестат гъиле авай гьар са касдивай икьрардин къуллугъдал физ жезва . Чи отделдин махсус комис сиядин ахтармишунрилай гуьгъуьниз абуруз икьрар кут I ундай ихтияр ава . Алай вахтунда районда 500 контрактник ава . Курилдин островрилай башламишна Калининграддал кьван чи районэгьлийри икьрардин къуллугъ тухузва . Сад лагьай контракт I8 йисалай 40 йисалди кут I ундай ихтияр ава . Гьак I ни ц I инин йисуз районда 20 аял высший военный ВУЗ рик экеч I нава . Им гьар са хуьре са офицер ава лагьай ч I ал я . Им гьелбетда чи дамах , кьилин винизвал я . Гьак I ни чи отделди призывникрин хушуниз килигна , призыв башламишдалди технический пешекарвал къачун патал ДОСААФ дин образовательный учрежденийриз рекье твазва . Ихьтин образование гвай , гзаф аялар авай , к I еве авай хизанрай тир аялриз куьмек гуз алахъзава . Эльман Рафикович , куьне къуллугъ ийизвай жегьилриз гьихьтин меслятар , несигьатар гузва ? Гьар сеферда , райондай фенвай призывникдин дидебубадин адресдиз воинский частунай чухсагъулдин чар хтайла чаз гзаф шад жезвайди я . Аялар рекье твазвай са бязи диде бубайрин секинвал , къайгъусузвал акурла чун ��ягьтел жезва . Гьар сеферда призывникрихъ галаз ихтибарлу ихтилатар авун , меслятар гун , абур писхъсандан гъавурда тун чаз адет хьанва . Зи мурад , гьар сада ч I ехи бубайрин , стхайрин хъсан крарилай чешне къачуна , намуслувилелди къуллугъна , кьегьалвилелди хайи ватандиз хтун я . Къуй абурун къуллугъдал гьанин руководстводи ва чкадал алай багърийри дамахдайвал хьурай . Суьгьбет авунай чухсагъул .
+3 ИСЛЕН юкъуз МР дин Администрацияда кьиле фейи нубатдин аппаратдин совещаниедал , районда къайда низам , хатасузвал таъминарунин рекьяй Райадминистрациядин Кьилин заместитель И . Исабекован гьахъ гьисабдин докладдихъ яб акална . Анай малум хьайивал , районда терроризмдинни экстремизмдин , наркоманиядин , амай вири татугайвилерин вилик пад кьун патал кьабулнавай са шумуд комплексный программа уьмуьрдиз кечирмишзава . Къайдаяр хуьдай органри вахт вахтунда диндин экстремистрин гьерекатриз , наркоманиядиз , акси яз вилик пад кьадай комплексдин к I валахар тухузва . Ихтилат террористрини экстремистри ва радикальный исламди арадал гъизвай рик I елай тефидай бедбахтвилерикай , наркотикар квай шейэр ишлемишзавайбуруз акси серенжемар кьабулуникай , сифте нубатда уяхвал , мукъаятвал мягькемаруникай физва . Вучиз лагьайт I а , чи йикъара ч I уру ниятар авайбурухъ галаз женг ч I угун , акси серенжемар кьабулун гьар йикъан кар хьанва . Рахун физвай месэладиз талукь яз муниципальный райондин Администрацияди хуьрерин администрацийрихъ , къайдаяр хуьдай органрихъ , карханайрихъ ва идарайрихъ , общественный ва диндин организацийрихъ галаз тайин тир к I валахар тухузва . Исятдани давамарзава . Муниципальный райондин Администрациядин совещанийрални заседанийрал хуьрерин администрацийрин кьилерин информацийрихъ яб акалун , тахсиркарвилерин вилик пад кьун патал кьабулзавай серенжемрин гьакъиндай информацийрихъ яб акалун адет хьанва . Терроризмдизни диндин экстремизмдиз акси месэлаяр мукьвал мукьвал муниципальный райондин Администрациядин заседанийрал гьялзавайдини лагьана к I анда . Правоохранительный органри Азербайжандин сергьятдилай яракьар , наркотикар , къадагъа тир маса шейэр акъуд тавун патал вири серенжемар кьабулзава . Абуру террористрин , экстремистрин ниятар ч I урун патал мукьвал мукьвал вилик пад кьадай к I валахар тухузва . Нетижада районда террористри , диндин экстремистри кьил хкажай , инсанар чуьнуьхай , залуквиле кьур , къачагъвилер авур дуьшуьшар хьанач . МР дин Администрацияди , къанунар хуьдай органри , общественностди кьабулай серенжемрин нетижада эхиримжи йисара районда террористрин , диндин экстремистрин дестеяр пайда хьайи фактар хьанач . Агьалияр гъавурдик кутунин , абуруз яшайишдин шарт I ар яратмишунин карда чахъ районда авай мумкинвилерикай зайифдиз менфят къачузва . Жегьилар патриотвилин руьгьдаллаз тербияламишунин , наркомания��из , диндин экстремизмдиз акси серенжемар кьабулунин карда педколлективри , общественный организацийри , диндин тешкилатри т I имил к I валах тухузва . Чкадин телевидениедикай , райондин газетдикай чкадин самоуправлениедин органри , общественный организацийри террористрин , экстремистрин ч I уру гьерекатриз акси ва агьалийрин хатасузвал хуьникай информацияр т I имил гузва . Школайра , общественный идарайра , инсанар гзаф к I ват I жезвай чкайра исламдин радикальный терефдал алайбуруз акси серенжемар тухунин к I валахарни хьун лазим тир дережада авач . МР дин АДМИНИСТРАЦИЯДА
+Генералдикай ц I ийи делилар
+АММА дамах гвачир, Ватандин ЧӀехи дяведа вичин тӀвар чӀехи гьарфаралди кхьенвай и кьегьал лезги хцин кьисмет гьа ихьтинди хьана. Вучиз ам ихьтин перишанди хьанатӀа, виридалай и багьа тӀвар къазанмишай къагьриман хва кьулухъ вучиз янатӀа, квез «Самурдин сес» газетди лугьуда. Лезги халкьдихъ ихьтин хъсан мисал ава: «Къизилди руквадикайни нур гуда». Ингье, им чи лезги хва, генерал Якьуб Къулиеваз хас мисал я. Йисар гьикьван яргъибур хьанатӀани, къизилди вич алай чка къалурна. Дугъри я, чи игитдин гьакъиндай чаз сифтегьан муштулух гайиди «Дагъустандин правда» газетдиз 2008- йисан 24- сентябрдиз акъатай «Генерал Къулиеван хизанар суракьзава» кьил алаз чапнавай Руслан Герееван макъалади гана. Генерал Якьуб Къулиеван уьмуьрдин юлдаш Зинаида Васильевна Туркменистандиз хтайла сифте Байрам-Али, ахпа Ашхабад шегьерра яшамиш хьана. 1982- йисуз рагьметдиз фена. Къанни цӀукьуд йисан яшда аваз телеф хьайи вичин уьмуьрдин юлдашдихъ ада вичин вири жегьил уьмуьрда яс кьуна. Лугьун лазим я, Якьуб Къулиев Туркменистандиз
+ДУЬНЬЯДИН кьвед лагьай дяведин йисара вичин игитвал къалурай и баркаллу лезги хцикай чун райондин газетда рахазвайди им сад лагьай сефер туш . Якьуб Къулиев чахъ авай им сад лагьай дагъдин лекь туш . И ч I ехи дяведин зурба тарихда чахъ т I вар ван авай , и заваллу дяведа машгьурвал къазанмишай баркаллу рухваяр гзаф хьана . Абурукай газетрани ктабра ва журналра т I имил кхьенвач , гележегдани абурукай кхьинар хъийида .
+хкана Мары шегьерда Мургаб вацӀун къерехда кучудна. Им ада вичин аял вахт кечирмишай чка тир. Генералдикай вичикай лап куьрелди кьве гаф лугьуз кӀанзава. Ам Аллагьди лезги халкьдиз вичин патай ганвай, кичӀевални галатун тийижир инсан тир. Якьуб Къулиев чанда мягькем руьгь авай чи сад лагьай генерал яз, Сталинградда кьиле фейи къизгъин женгера 1942 лагьай йисуз игит хьиз телеф хьана. Гьеле октябрдин революциядин йисарилай вилик Якьубан хизан дарвили чи дагъларай гъурбатдиз акъудна. Сифте ам Шуша шегьердиз, ахпа адан рехъ Юкьван Азиядиз акъудна, Къулиевриз Туркмения хайи Ватан хьана. Ина Къулиеван аскервилин къуллугъни кьиле фена, вични кӀвачи мягькемдиз чил кьунвай, дерин кьатӀунар авай жегьил итим хьана. Туркменри гилани адаз чпин халкьдин Игит лугьузва. Ина мягьтелвал, шаклувал ва я пехилвал ийидай гьич са карни авач. А четин, дар йисара Дагъустандай экъечӀна Юкьван Азиядикай вичиз эбеди ери туькӀуьрай инсанар пара чида чаз. Амма абур вири Къулиевар туш эхир. Идалай гъейри, бес гила кьванни Якьуб хьтин къучагъ хва, шушавийри чпин хва я, туркменри чпинди я лугьуз тестикьардайла, лезгияр сиве яд кьуна акъваздани? Гьелбетда, ваъ. Чиди, гьина аватӀани, чид хьун лазим я. Чна адал дамах авун, адан дережа мадни хкажун герек я. Якьуб Къулиеван баркаллу уьмуьр школада кӀелай йисарилай башламишна Армиядин генералдал кьван, сифтегьан классрилай башламишна, Фрунзедин тӀварунихъ галай военный академиядал кьван, граждан дяведилай башламишна Ватандин ЧӀехи дяведа- Сталинград азад
+авун патал тухвай женгерал кьван чи рикӀелай алудиз, я тарихдай акъудиз жедай гелер туш. Ватандин ЧӀехи дяве башламиш хьайила Къулиев полковник тир. Рагъ акӀидай патан 13армияда дивизиядин командир яз, ада вич карда гьатнавай командир тирди къалурна. Сифтегьан къизгъин ягъунар Елецдин терефдихъ кьиле фена къалурна ва адан гьунарлувал Брянский фронтдин командующийди къейдна. Полковник кьиле авай кавалериядин дивизия Ватандин ЧӀехи дяведин тарихда гьатна ва комдив «Яру пайдах» ордендиз лайихлу хьана. 1942- йисан 1- январдиз Якьуб Къулиеваз фронтдай Москвадиз эвер хъувуна. И тади квай эвер хъувун Туркмениядин компартиядин ЦК-ДИН тӀалабун тир, идан метлебни Туркмениядин чкадин халкьарикай, тежриба авай пешекар хьуниз тамашна, Къулиевав кавалериядин махсус дивизия кӀватӀиз тун тир. Четин вахт тиртӀани, Москвади Туркмениядин руководстводиз ваъ лагьанач. Ам Туркмениядин Мары шегьердиз, цӀийиз тешкилзавай дивизиядин командирвилиз рахкурна. СССР-ДИН Халкьдин Комиссаррин къарардин бинедал алаз, 1942- йисан февралдиз Якьуб Къулиеваз генерал-майорвилин тӀвар гана. 1942- йисан августдиз кавалериядин 4- корпусдин командирдин заместителвиле тайинарна. Оборона патал лап четин йикъара- 1942- йисан октябрдиз, Юкьван Азиядин дяведин округдай цӀийиз хтанвай генерал Къулиев Сталинградда къизгъин хьанвай цӀаюн фуруз ракъурзава. Им генерал патал цӀийи кӀвалах тушир. Сталинграддиз хтайвалди, ам къизгъин женгиник экечӀна. Корпусдин командир генерал-лейтенант Шапкина Къулиеван дяведин уьмуьрдай ихьтин са вакъиа рикӀел хкизва. ГЕНЕРАЛ-МАЙОР Къулиева тади квай лап жавабдар буйругъ кьабулзава. Ам Сталинграддин фронтдин далу пата тамамарна кӀанзавай кӀвалахдив гьасятда экечӀзава ва 15 йикъан вахтунда вичиз тапшуругъ гайи чӀехидаз кӀандайвал тамамарайдан гьакъиндай хабар гун хъувуна. Нетижада румынрин 8- кадровый дивизия тамамвилелди тергна. А дивизиядин амукьайрикай рахайтӀа, абур дяве хъувуниз хас яз амукьнач. Идалай гъейри, 800 аскерни офицер телефна, 250 кас есирда кьуна, 18 туп, 15 пулемет ва дяведиз герек маса эменни кӀватӀ хъувуна. Румынрин 8- дивизия терг авунин план туькӀуьруниз ва ам агалкьунралди кьиле тухуниз, вичин хсуси чешнедалди чӀехи ва гъвечӀи командирар руьгьламишуниз тамашна генерал Къулиеван кьегьалвал мад сеферда «Яру Пайдах» орден гун хъувуналди къейдна. Амма, гьайиф хьи, и женгина чи кьегьал хва, викӀегь генерал Якьуб Къулиевал залан хер хьана. Вичин мемуарра М. Полящева кхьизва: «залан хер алаз ярх хьанвай генералди
+заз, гъилин ишарадалди вичин патав эверна, залан нефесдалди лагьана: «Аквадай гьалда, зун куьтягь жезва. За квек умуд кутазва, куьн Берлинда кьван фида, гьикӀ хьайитӀани фида». Генерал госпиталдиз хутахзавай рекье куьтягь хьана». Генерал Къулиевакай Советрин Союздин маршал С. Бирюзова, армиядин генерал А. Жадова, С. Иванова чпин ктабра гзаф хъсан гафар кхьенва. Дагъустандин бажарагълу хва, Ватан патал жегьилзамаз чан гайи викӀегь лезги, генерал Якьуб Къулиев икӀ лайихсузвилелди рикӀелай алудун, адакай газетра, журналра ва ктабра са цӀар, са гаф кхьин тавун чаз чи несилри, тухумри гьалалдач.
+Хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министерстводин пресскъуллугъди хабар гайивал , Къизляр райондин « Къизлярагрокомплекс »дин базадал дуьгуь переработка ийидай республикада сад лагьай завод кардик акатнава . Завод дуьньядин вилик квай гьасилзавайбурун истемишунрихъ галаз кьазвай , алай вахтунда герек къвезвай тадаракралди таъминарнава . Заводдихъ йикъа I50 тонн дуьгуь переработка ийидай мумкинвал ава . Дуьгуьдин вири сортар ГОСТ ди истемишзавайвал гьасилда . Гьак I ни дуьгуьдин ери ахтармишдай махсус лабораторияни кардик ква . Турциядин , Краснодардин ва Ватандин са жерге пешекарри Дагъустанда гьасилзавай дуьгуьдин еридиз хъсан къимет гана . лагьана « Къизлярагрокомплекс » АО ди генеральный директордин заместитель Мавлед Хизриева . Рик I ел хкин , « Къизлярагрокомплекс » АО малдарвал вилик тухунал машгъул я . Ина 3 малдарвилин комплекс кардик ква . Голштинский жинсинин ири карч алай 6000 агъзур мал ава . Абуру
+кай 2500 мал ацазвайбур я . 3000 гектардин майданра алафрин культураяр цазва . Гзафни гзаф гьажибугъдаяр , инжи векь , зулуз цадай техилрин культураяр цуни гатун ва хъуьт I уьн вахтунда малар халис т I уьналди таъминардай мумукинвал гузва . Гьар йисуз 50 агъзур тонн силос ва сенаж гьазурзава . Гьа базадал малдарвилин продукция переработка авунин к I валахни кардик ква . Са юкъуз 200 тонн нек ва 5 тонндив агакьна як гьасилдай мумкинвал ава . Ина 60 жуьре нек I един ва 20 жуьре як I ун продукция гьасилзава . 20I6ЙИСАЛАЙ туьркверин пичера фуар ва гьар жуьре маса шеъэр чрадай производство кардик кутунва . Дагъустанда и продукциядив барамбарбур авач . Сифте кьилелай башламишна эхирдал кьван продукция гьасилзавай вири этапра лабораторный ахтармишунар тухузва . Къвезвай йисара , дуьгуь цазвай майданар артухарун , 20 агъзур тонндив агакьна дуьгуь хуьдай к I евнавай чкаяр туьк I уьрун ва малариз харар хьтин ем гьасилдай завод кардик кутун фикирдик ква .
+Малум тирвал , массовый информациядин такьатар иллаки жегьилриз патриотвилинни ватанпересвилин тербия гузвай , террористризни диндин экстремистриз акси теблигъат тухузвай таъсирлу яракьар я . Лугьунар , рик I ел хкунар гзаф жезват I ани , бязи идарайринни карханайрин ва организацийрин руководителри райондин газетдин чинра чпи тухузвай к I валахрикай лугьузвач , теклифар гузвач . Районда къайда низам хуьнин , тахсиркарвилер ийизвайбурун вилик пад ат I унин карда халкьдин дружинайрин роль , гъвеч I иди туш . Вучиз лагьайт I а , бязи хуьрерин дружинникри инсанрин секинвал хуьнин , абурун интересриз къуллугъ авунин , тахсиркарар жавабдарвилиз ч I угунин месэлайра активвал къалурзавач . Алай вахтунда дуьньядин бязи чкайра кьиле физвай гьалари шагьидвалзавайвал , террористрин дестейри гьеле кьилер агъузнавач . Абуру эхиримжи йисара республикадин бязи шегьерра ва хуьрера халкьдик секинсузвал кутур дуьшуьшарни садни кьвед хьанвач . Иллаки къанунар хуьдай органрин жавабдар къуллугърал алай ксарин чандиз къаст авур дуьшуьшарни т I имил жезвач . Фактари сергьятдал алай райондин агьалийриз мад сеферда уяхвал хуьх , мукъаятвал мягькемара лугьунин асул себебни гьа им я . Вучиз лагьайт I а , обществодин хатасузвал хуьн анжах са правоохранительный органрин хиве тун дуьз туш , ам чи виридан буржи я .
+8 Инсульт им кьилин мефт I еда иви къекъуьнин к I валах ч I ур хьунин нетижада нервийрин клеткаяр рекьизвай хци уьзуьр я . Инсульт хьунин хаталувилин дестедик ; 50 йисалай алатна яшар авай итимар , виниз тир давление , кьадардилай артух бедендин заланвал авайбур , шекердин диабетдик азарлубур , хъвазвайбур , ч I угвазвайбур , атеросклероз авайбур акатзава . Инсульт уьзуьрдиз кьве жуьре ава : ишемический ва геморрагический . Ишемический инсульт хьайила зигьин ч I ур жезва , экъуьчда , къекъуьнин , рахунин къайдаяр дегиш жеда . Кьилин мефт I еда авай ивидин сосудда къакъатнавай тромб ак I унин нетижада нервийрин гьа участокдиз гьава фидач . Геморрагический инсульт хьайила , кьиле къати т I алар жеда , вилерикай ц I ерек I вар фида , рахаз четин жеда , рик I и фад фад к I валахда ва гъилерин , к I вачерин к I валах зайиф жеда . Кьилин мефт I едавай сосуд хъиткьинда ва иви ацукьда . Иви ацукьунин нетижада нервияр рекьида . Гзаф вахтара инсульт давление хкаж хьуни арадал гъида . Эгер чна винидихъ лагьанвай лишанар жува гьисс авурт I а ва я маса кас гьа гьалда акурт I а гьерекатна тади куьмекдин къуллугъдиз хабарна к I анда . Инсульт стационарда тамамвилелди сагъарна к I анзавай уьзуьр я . Инсульт хьанвай инсан тайинарун четин туш . Эгера гьа касдивай : вилер акьална виликди яргъи авунвай гъилерин капар винелди авурла са гъилин кап акъваз тавуна югъвазват I а , гъилер винелди авурла са гъил муькуь гъилелай агъада хьайит I а , регьят предложение та��амвилелди лугьуз тежез галк I изват I а , хъуьредайла чин патахъ жезват I а , мез акъудайла ам са патахъди физ хьайит I а тади гьалда духтурдиз эвер гана к I анда . Хъун , ч I угун акъвазаруни , гьар юкъуз спортдал машгъул хьуни , дуьзгуьн т I уьн ишлемишуни , бедендин заланвал агъузаруни , йикъан вахтунда ял ягъуни ва вахтунда духтурханада ахтармишунар тухуни инсультдин азардикай хуьда . М . МАГОМЕДОВ , Неврологиядин отделениедин заведующий .
+* Чахуткадин азар квайла , чугъундуррин ва газаррин мижеяр , вирт , ( гьар сад 3 стаканда авайди ) са стакан алоэдин , 2 стакан ичерин мижеяр вири куьзна , са катулдиз цана бугъ алахьдалди чими ийида . Ахпа аниз вирт алава хъувуна , ам ц I радалди хуькуьрда . Къайила , коньяк хъияна , мич I и рангунин бутылкайриз цана , I5 суткада к I валин гьавада хуьда . ( Холодильникда хвена виже къведач ). Ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик I00 г . ишлемишда . Ихьтин процедура кьиле тухудайла , рапар , дарманар ва маса шейэр ишлемишна , п I ап I рус ч I угуна виже къведач . Мижеяр к I вале жува жуваз гьазурун лазим я . Сагъарунин кьвед лагьай курс куьтягь хьайила , жигерар эквериз ( рентген ) вегьеда . * Гьар юкъуз зур сятда ахвар авурт I а , бедендин къуват артух , нервияр секин , гуьгьуьл ачух , инфаркт , инсульт хьунин хаталувал т I имил жеда .
+* Яргъалди яшамиш хьун ва яшар хьайила хъсандиз гьисс авун патал са стакандавай нек I едиз ( кун тийидай ва гьак I ни къайи тушир ) хуьрекдин са т I урунавай дуьдгъвер ва гьакьван вирт вегьене , хъсандиз хуькуьрда . Ахпа аниз 50 г . коньяк алава хъувуна ( гъетер гьикьван гзаф хьайит I а , гьакьван хъсан я ), мад хъсандиз хуькуьрна , ксудалди вилик куьлуь куьлуь хуп I ар ийиз , хъвада . Сагъаруниз 0,5 литр коньяк герек къведа . Гьа ик I I0 юкъуз хъвана , I2 юкъуз ял яна мад тикрар хъийида . * Англиядин духтурри уьгьуьдин дарманрихъ гузвай пул гарал гадарай мисал я лугьузва . Абуру чпин пациентриз мекьивилелай жезвай азаррин лишанар малум хьайила , лимонни вирт кутуна чай хъун меслят къалурзава . Ахьтин чайди туьтуьхда ва бронхийра авай гъер бактериярни кваз акъудзава .
+ЕВРОПАДИЗ яргъалди шекер чидачир . Ам европайвириз крестовый походрин вахтарилай чир хьана ва яргъал йисара дарман яз гьисабиз хьана , ам аптекайрай маса гузвай . Амма и дарман
+дихъ виридан гъил агакьзавачир . Индияда , шекердин нац I унин меже киреждиз язавай : ида эцигунриз кьет I ен мягькемвал ва вичел желбдай иервал гузвайди яз гьисабзавай .
+15 16 Советск хуьр райондин хуьрерин тарихдин йисариз килигайла жегьил хуьр я ва райондин ч I ехи хуьрерикайни сад я . Хуьр Ватандин дар , кесиб вахтунда , I952-I953ЙИСАРА дагълух Ахцегь , Кьурагь районрай куьчар авур Ялцугьринни Бурши Макьарин жемятрин гьакъисагъ зегьметдалди нац I арини кул кусри , яд акъвазнавай вирери кьунвай баябан чуьлдал чпиз к I валюгъ кутуна бинеламиш хьайиди я . Исятда и хуьре Советрин и девирда куьч хьайи ирид , муьжуьд хуьр��ьн агьалияр дуствилелди са хизан хьиз яшамиш жезва . Хуьруьн т I варни Советск хьунал хуьруьн жемятди ва патарай куьч хьана хквезвай агьалийрини пара дамахзава . Амма , гьуьрметлу газет к I елзавайди , къенин зи макъала ч I ехи пайдахар къачур , вини дережайриз акъатай , ВДНХ дин иштиракчи хьайи т I вар ван авай « Фрунзенский » совхоздикай туш . Заз къенин зи суьгьбетда ян тагана к I валахай , гьалтай вири четинвилериз дурум гана , азаб зиллет чпел къачуна Советск хуьре сифте школада музей тешкил авур кьегьал рухвайрикай я . … Советск хуьре гьелелиг аялриз к I елдай школа авачир . Абур гьар юкъуз Хенжелк I еледал школадиз фидай . Инани ирид йисан школа тир авайди . Гъвеч I и аялриз ( гьазурлухвилин , I классрин аялриз ) лап четин жезвай Советскдай Хенжелк I еледал яхдиз фин . А вядейра мергьяматлувилин к I валахар пара авайди тир . К I вал эцигдайла кирпич ат I уз , мелердай , вири хуьруьнбуру иштиракдай . Советск
+хуьре сифте к I вал етим аялар галай фронтдай итим тахтай Фетуллаева Гюльдене дидедиз эцигна . Ахпа хендеда Велиева Зилфи дидедиз к I вал эцигна ва ик I мад . I956 – к I елунин ц I ийи йисуз школадин администрациядиз гьазурлухвилин ва I-2 классрин аялриз Советск хуьре тарс тухудай чкайрин игьтияж хьайила регьметлу Гюльдене ва Зилфи дидейри чпин к I валер ( гьарда са к I вал ) школадин ихтиярдиз вугана . Бес им а к I вале к I елай аялрин рик I елай алатдани ? Ваъ . Им архив я . Им музейда хуьн лазим я . Четинвилерихъ регьятвилерни галайди я . … Советск хуьре юкьван школа ачухай I964ЙИСАЛАЙ рагьметлу Ризаев Мегьарам малимди рик I е музей тешкилунин мурад аваз , вичи тарс гузвай аяларни желбна , экспонатар к I ват I из эгеч I на . Ада музей патал гзаф кьадар къимет авачир кьван багьа материалар к I ват I на . А вахтара райондин са хуьруьн школадани историко краеведческий музей авачир жеди . Адаз экспонатар к I ват I ун , жагъурун регьят тир . Абур хуьн четин тир . Ада и к I валахдал аяларни желбдай . Аялар и к I валахдал желб авун патал сифте ада вичин тарсунал рик I алай аялрикай кружок тешкилна . Четин , зегьмет алай месэла к I ват I завай кьван материалар , экспонатар к I ват I дай ва эцигна хуьдай чка дахьун тир . Мегьарам малимди вичи тарс тухузвай классра ( а вахтунда кабинет классар авачир ) пип I ер ( уголокар ) туьк I уьрдай . Историко краеведческий музейдин кружокдин членри чпи к I ват I навай шейэрал гуьзчивалдай ва къайгъударвалдай . Кружокдин членрикай рагьметлу Ризаев Мегьарам малимди гьамиша буйдиз гъвеч I и вич 6классдин ученик Гьабибов Мегьамедан тарифдай ва малимди и активный аялдикай I0КЛАСС акьалт I ардалди и кружокдин староставиле эцигнай . I984-I985ЙИСАРА хуьруьн школадихъ ц I ийи , гуьрчег пуд этаждин дарамат хьана . Школадин администрацияди историко краеведческий музейдиз кьилдин класс чара авуна . И карди мадни гьевеслу авур рагьметлу М . Ризаева вичин к I валахдин ери мадни артухарна . Адан к I ��алахдин къайда : к I валшкола музей ва мад гьак I. Азад вахт вич патал адаз авачир . Рагьметлу М . Ризаева та вич зайиф жедалди музейдал гзаф зегьмет ч I угуна . Гуьгъунлай вич сагъламвилин рекьяй лап зайиф хьайила ада вичин к I валах вичиз куьмекар гайи ва и кардал гзаф рик I алай , саналди вичихъ галаз к I валахзавай Мегьамед малимдал тапшурмишна . Вичин ч I ехи малимди тапшурмишай к I валахдив Гьабибов Мегьамед малим мадни жавабдарвилелди эгеч I на . 37 йисалай виниз Мегьамед малим край чирдай кружокдин школадин музейдин кьиле акъвазнава . Ада край чирдайбурун музей мадни гзаф къиметлу зат I аралди девлетлу авуна . 2002йисалай школадин музейдихъ хъсан база аваз хьуниз килигна школадин виликан директор А . Нуралиева ва райондин муниципальный тешкилатдин кьил М . Велимурадова республикадин талукь органриз чарар кхьена , музейдиз историкокраеведческий музейдин статус гана ва хуьруьн Культурадин К I валин дараматда
+АЛАТАЙ йисуз Парижда азаддиз кьуршахар кьунай кьиле фейи дуьньядин чемпионатда са гъалибвални къазанмиш тавур Россиядин хкянавай командади и сеферда Венгриядин меркезда кьиле фейи дуьньядин чемпионатда к I венк I вечивал вахчуна . Чи бо рецри кьуд къизилдин , сад гимишдин ва кьвед буьруьнждин медалар къачуна ва командайрин зачетда сад лагьайбур хьана . Вирида гуьзетзавай Абдулрашид Садулаеван женг иллаки важиблуди ва инандирмишдайди хьана . Ам и женгина алатай йисуз вичин винел гъалибвал ва чемпионвилин т I вар къачур американви Кайл Снайдерахъ галаз экъеч I навай . Реваншдин женгина , 97 килограмм заланвилин категорияда Абдулрашида Кайл сад лагьай декьикьада ярхарна далу чилик хкьуналди михьи гъалибвал къазанмишна . Гила Россиядин олимийский чемпиондихъ 86 килограммдалди агакьзавай заланвилин категорияда дуьньядин пуд титул ава .
+ГОСУДАРСТВОДИН тапшуругъдин рамкайра аваз , республикада 133 миллионни 272 агъзур экземпляр багьа ва мадни багьа балугърин шарагар ахъайнава . Росрыболовстводин Управлениедин пресс – къуллугъди хабар гайивал , компенсацийрин мярекатар тухузвай 15 организацияди , регионда алай йисан сифте кьилелай башламишна 115 агъзур экземпляр каспийдин ласосдин ва 252 агъзур осетринадин шарагар ахъайна . Управлениедин пресс – къуллугъди хабар гайивал , балугъдин шарагар Дагъустандин ва Кабардино – Балкарский республикайрин сергьятдал алай Терек вац 1 уз ахъайна . Къейд ийин , 99 миллиондив агакьна ахъайзавай шарагар Нижнее – Терскдин , Аракумскдин ва Самурдин балугъар туьретмишзавай вирерай къачун фикирдик ква .
+ГЬУЬРМЕТЛУ медицинадин работникар ! За квез медицинадин работникдин Вирироссиядин югъ гьар йисуз къейдзавай профессиональный сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава . Духтурдин зегьмет гьамиша чарасуз герекди ва вирида гьуьрмет ийизвайди я . Медицинадин работникар галачиз инсаният яшамиш хьун мумкин туш . Райондин агьалий��ин сагъламвилин къаравулда акъвазуналди куьне хивез жавабдар ва залан пар къачунва . Лап четин декьикьайра куьн инсанриз куьмекдиз къвезва ва абуруз к I вачел акьалт хъийиз куьмек гузва . Гьар йикъан залан к I валахдай квез чухсагъул . Райондин агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай квехъ къуй мягькем сагъламвал , к I валахда агалкьунар , хушбахт уьмуьр хьурай . Фарид АГЬМЕДОВ ,
+К I ВАЛАХДИН гьуьрметлу юлдашар ! Квез профессиональный сувар мубаракрай . Чи райондин агьалийрин сагъламвал хуьнихъ ва мягькемарунихъ рекье тунвай Куь к I валахди къуй Квез шадвал ва разивал гъурай . Духтурар гьамиша сагъламвилин къаравулда акъвазна ва идалай кьулухъни акъвазда . Къуй Куь асуллу к I валахди агьалийрин сагъламвал мягькемаруниз куьмек гурай . Къуй Квехъ ва Куь мукьва кьилийрихъ сагъламвал , ислягьвал , бахтлувал , сабурлувал , яратмишунрин рекье агалкьунар хьурай . Гьажибала БЕГЛЕРОВ , райондин центральный больницадин кьилин духтур .
+I5ИЮНДИЗ муниципальный райондин администрациядин аппаратдин совещание хуш хабардилай башламишна . 5-IIИЮНДИЗ Дагъустан Республикада Россиядин регионрин ва Каспий гьуьлуьн къерехрив гвай уьлквейрин халкьарин яратмишунрин международный « Каспий дуствилин къерехар » фестиваль кьиле фена . Гьа идахъ галаз алакъалу яз , культурадин рекьяй санал к I валахун вилик тухуник ч I ехи пай куту най « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Кьил Фарид Загьидинович АГЬМЕДОВАЗ РД дин культурадин министерстводин патай чухсагъул малумарзавай чар вахкана . Ахпа совещаниеди вичин к I валах давамарна .
+ЧИ УЬЛКВЕДА гьар йисуз медицинадин работникдин югъ къейдзава . Ц I инин сувар 2Iиюндиз кьиле фида . Гьа идахъ галаз алакъалу яз « Самурдин сес » газетдин жавабдар секретарь Фикрет ГЬАЖИЕВ райондин центральный больницадин кьилин духтур Гьажибала БЕГЛЕРОВАХЪ галаз гуьруьшмиш хьана ва абурун арада алай вахтунда районда медицина авай гьалдин гьакъиндай суьгьбет кьиле фена . -« Вири кадрийри гьалзава »,лагьанай Сталина фикирда савадлу , карчи пешекарар аваз . И месэладин важиблувал чи йикъарани зайиф хьанвач . Акси яз , пешекарвилин дережа агъуз аватуникди , ам мадни хци хьанва . Гзаф чкайра , иллаки районрин больницайра , духтуррин профессиональный гьазурвилелай , абур бес тахьунилай шел хвал ийизва . Гьажибала Гьажиевич , и месэла чи райондин больницада гьи гьалда ава ? Гьа им чи т I ал алай месэлайрикай сад я . Районда санлай медицинадин кадрийралди таъмин хьун агъузди яз ама . Эгер Дагъустан Республикада и месэлади 33,2 процент тешкилзават I а , чи районда ам I5,6 процентдиз барабар я . Исятда педиаторрин , терапевтрин , ренге нологдин , фтизиатрдин ва маса духтуррин къуллугъар буш яз ама . Гьа и карди райондин агьалийриз гузвай медицинадин куьмекдизни таъсир ийизва . Кадрийрин месэла гьалун патал федеральный дережада « Земский доктор » программа кьабулнай . Ада Квез вуч гана ? Чи райондиз жегьил духтурар хтанани ? Эгер хтанат I а , абурун профессиональный гьазурвилелай куьн рази яни ? -« Земский доктор » программадай ЦРБ диз 2I пешекар хтана . Абур гьазурвал , квалификация авай пешекарар я ва абурун к I валахдилай чун рази я . Райондин больница жегьил духтурар желбдайди хьун патал Куь фикирдалди вуч авун ва я ам гьихьтинди хьун герек я ? Зи жаваб куьруьди жеда : зегьметдин гьакъи кьакьанди хьун , чи структурадин подразделенияр алай аямдин ц I ийи тадаракралди таъмин хьун . Къе духтурри къачузвай мажибрин кьадардилай Куьн , духтурар , санлай медперсонал рази яни ? Чи ч I ехи пай духтурар патал тамамарай к I валахдай гьевесламишдай тегьерда мажибар гуни зегьметдиз гьакъи гун гьисс ийидайвал хъсанардай мумкинвал гана . И къайда чина адетдиз элкъвенва . Исятда духтуррин мажиб юкьван гьисабдалди 24-30 агъзур манат , медицинадин юкьван работникрин мажиб I4-I9 агъзур манат , гъвеч I и къуллугъчийрин мажиб 6-I0 агъзур манат я . Райондин центральный больницадин материалринни техникадин база гьи гьалда ава , ам мягькемарун патал Куь фикирдалди вуч авун герек я ? -« Здравоохранениедин модернизация » программа кардик кутуникди ЦРБ дин материалринни техникадин база гьисс ийидайвал хъсан хьана . Чна ц I ийи тадаракар къачуна . Дарманралди таъминарунин месэлани рази жедайвал ава . « Магьарамдхуьруьн ЦРБ » ГБУРД дин кьилин духтур БЕГЛЕРОВ Гьажибала Гьажиевич РФ дин лайихлу духтур , РД дин лайихлу духтур , РД дин здравоохранениедин отличник , кьилин категориядин духтур я . ЦРБ дин руководителвиле 2007йисалай к I валахзава . КУЬРУЬ СПРАВКА
+юкьван персоналди гьар вад йисалай медицинадин академиядин ва медицинадин колледждин базайрал чпин квалификация хкажзава . 98 процент медработникрихъ сертификатар , 34 процент духтуррихъ ва 50 процент медицинадин юкьван персоналдихъ категорияр ава . Медицинадин куьмек азарлудахъ фад агакьун транспортдалди таъмин хьунилай гзаф аслу я . И рекьяй Куь таъминвал гьихьтинди я ? « Тади куьмекдин » к I валахдилай , ада гузвай куьмекдилай инсанар нарази яз амукьзавай дуьшуьшарни жезва . Куь фикир гьихьтинди я ? Районда медицинадин тади куьмекдин 3 бригада кардик ква . Абурукай 2 духтуррин бригада я ва I фельдшервилин . Азарлуда эверайла « ваъ » лагьай ва азарлудан патав тефей дуьшуьшар гьеле малум туш . Тади куьмекдин бригадаяр ва машинар чарасуз дарманралди ва тадаракралди таъмин я . Медицинадин тади куьмекдин к I валахдин еридиз куьмек гузвай уьлчме азарлудав 20 декьикьада агакьунин вахт я . Бегьерлувилелди , нетижалувилелди к I валах авун патал хъсан пешекар хьун т I имил я , к I валахдин къулай шарт I арни хьун чарасуз я . Амма райондин поликлиникадилай разибур жагъурун четин я . Адан дарискъалвиликай , къулайсузвиликай ихтилатар фадлай ва гзаф ийизва . Ара ара ц I ийиди эцигда лугьудай ихтилатарни ван къвезва . Амма са деги��вални гьеле авач . И месэла алай вахтунда гьи гьалда ава ? Исятда кардик квай поликлиника са сменада 45 кас кьабулиз жедайди я . Агьалийрин кьадар артух хьуникди неинки аниз къвезвай азарлуйриз , гьак I духтурризни к I валах ийиз четин жезва . 150 кас кьабулиз жедай ц I ийи поликлиникадин эцигунар гьеле 2009 – йисуз башламишна . Алай вахтунда эцигунар акъваз хьанва . Себебни уьлкведа арадал атанвай кризис я . Поликлиникадин эцигунар давамарун патал серенжемар кьабулзава . – Гила виридалайни кар алай месэла . Духтурри тестикьарзавайвал , хъсан т I уьнри сагъламвилиз куьмек гузва . Райондин больницада т I уьнрин месэла гьи гьалда ава ? Азарлуяр Куь кухнядилай рази яни ? ЦРБ да сагъламвал мягькемардай т I уьн кьуд сеферда гузва . Ам кфетлуди я . Чна анжах таза продуктар къачузва . Хуьрекар т I ямлуз гьазурзава . Чина хьтин хуьрекрин жуьреба жуьревал вирибурун к I валера тахьун мумкин я . Азарлуярни рази я . Арза ферзе авач . Чахъ 380-400 жуьре дарманар ава . Дишегьлийрин ва итимрин онкомаркерар , маниографический ахтармишунар кьиле тухузва . Анализар тухунин спектрни гегьенш хьанва . Генетический уьзуьрлувилер вахтунда дуьздал акъудун патал к I вачел залан дишегьлияр ахтармишзава . Чахъ ЭКО тухунин мумкинвални хьанва . Райондин центральный больницадилай гъейри чи хуьрера врачебный амбулаторияр , фельдшервилинни акушервилин пунктар кардик ква . Абур бес кьадар авани , абурун технический база гьи гьалда ава , к I валахдилай агьалияр рази яни ? Районда ЦРБ дилай гъейри участковый 2 больницани ( Тагьирхуьруьн къазмайрал ва Ц I ийихуьре ), хуьрерин врачебный 5 амбулаторияни , 23 ФАПТАРНИ ФП тар кардик ква . ЛПУРИН к I валахдилай агьалияр рази я . Амма виринра капитальный ремонт кьиле тухун герек къвезва . Бязи вахтара инсанар духтуррилай хана рахазва . Абурун чирвилер , тежриба , квалификациядин дережа хкажун патал гьихьтин к I валах тухузва . Чи духтуррихъ пешекарвилин сертификатар , квалификациядин категорияр авани ? Духтурри ва медицинадин
+Психушкада начагъда духтурдиз вичи янавай шикил къалурзава : Аквазвани , кали гьихьтин иштягьдалди векьер незват I а . Ваъ , векьер аквазвач . Дуьз я , абур вири кали т I уьна . Заз кални аквазвач . Эгер вири векьер т I уьнват I а , ада ина мад вуч хъийида . *** Травматологдин кабинетда : Духтур , больницада пол ихьтин ц I алц I амди вучиз я ? Азарлуди , ам зи акьулдин фикир я … *** Куь гъуьлуьз гьамиша секинвал герек я . Ине за секинардай дарманар кхьенва , лугьузва духтурди . Адаз а дарманар мус гуда ? Са ч I авузни . Жува хъухъ .
+КОМДИЗ ам сад лагьай папа кьиферин агъу к I вахуналди ракъурна . Комдай ам акьалт I ай маса инсан яз акъатна . Алай вахтунда Яков Циперович немсерин Халле шегьерда яшамиш жезва ва ахтармишзава . Адаз са шу
+Комдай акъатайдалай кьулухъ минчанви Яков Циперовичан ахвар квахьна мудра Санкт Петербургдин мефт I един институтдин духтурар килигна . Диа��ноз : клинически сагълам я . Мад са кар : ам кьуьзуь хьун акъваз хьанва . 62 йисан яшда авай ам 35 йис хьанвайди хьиз аквазва . Якова диетадал амал ийизва ва ам йогдал машгъул жезва . Йифиз ктабар к I елзава ва къецепатан уьлквейрин ч I алар чирзава .
+6 вацра - 153 манат Ц l ийи хуьруьн СОШ акьалт l арайдан гьакъиндай 1985йисуз Нурмагьамедов Валерий Абдулмуминовичаз гайи В -115123нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Магьарамдхуьруьн махсус школа интернатдин коллективди Абдулмежидова Шапери рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз адан веледриз ва мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди , башсагълугъвал гузва .
+БУТКЪАЗМАЙРИН хуьре эцигзавай миск I индин патав гвай багъда Магьамед Пайгъамбардин руьгьдиз бахшнавай мевлид кьиле фена . Мевлидда хуьруьн жемятди , патарай атанвай гзаф мугьманри иштиракна . Ам гьажи Вазира ва гьажи Рафика гьазурай хуьрекар дадмишунилай башламишна . Мевлид райондин имамрин советдин председатель Сулейман Гьажиди ачухна ва кьиле тухвана . Ахпа Дербент райондин имамрин советдин председатель гьажи Адила къуръандин аятар к I елна ва кап I унин вахт хьайила азан гана . Дербент шегьердин миск I индин имам Исамудин Эфендиди мевлиддин пак тир насигьатар к I елна ва к I ват I хьанавайбурун суалриз жавабар гана . Межлисдал гьак I Ахцегь райондин имамрин советдин председатель Абдулагьашум гьажи , Магьарамдхуьруьн имам Муъмин гьажи , Буткъазмайрин хуьруьн имам Зегьдуллагь гьажи ва масабурни рахана . Дербент шегьердин Исламдин университетдин ректор Ариф малимди жегьилриз университетдиз к I елиз атун теклифна . Мевлиддин к I валахда МР дин администрациядин террориствилиз акси комиссиядин кьилин пешекар Ш . Алиханова , Буткъазмайрин хуьруьн кьил Р . Урдуханова , агъсакъал А . Абдулатифова иштиракна ва абур анал рахана . Мугьманарни , хуьруьнвиярни сад лагьай сеферда тухвай мевлиддилай рази яз хъфена . Ж . ЖЕЛИЛОВ . Шикилда : Буткъазмайрин хуьруьн имам Гьажи Зейдуллагь ва мугьманар .
+РД-ДИН Гьукуматдин Председатель Артем Здунован тапшуругъдалди Дагъустандин районрани шегьерра яшайишда арадал къвезвай кӀеви амукьаяр кӀватӀунин ва махсусдаказ тайинарнавай чкайриз акъудунин месэладай республикадин дережада кьетӀен фикир гузва. Гьа и месэладай 15- ноябрдиз РД-ДИН вице-премьер Абдулмуслим Абдулмуслимова РДДИН тӀебиатдин ресурсрин ва экологиядин министерстводин векилрихъ ва региональный операторрихъ галаз санал и месэладай Магьарамдхуьруьн райондин Администрациядин залда хуьрерин администрацийрин кьилерихъ галаз совещание тухвана. Совещание ачухай райадминистрациядин кьил Фарид Агьмедова къейдна: «Районда санитариядин гьалдиз талукь месэладиз чна гьамиша кьетӀен фикир гузвайди я, райондин мулкарал михьивилерал амал авунин къайдайриз чна кӀенвелай амал ийизва. Чун и кӀвалах районда лазим тир дережада аваз тухуз алахъзава. Кьиблепатан территориальный округдин амай чкайра хьиз, чи райондани зир-зибил кӀватӀунин ва ам махсусдаказ чара авунвай чкайриз акъудунин месэлаяр «Экологи-Ка» ООО машгъул жезва. «Регионкальный операторди зирзибилдикай михьи авунин месэлайрай хуьрерин кьилерихъ галаз сигъ алакъа хьун, юридический къурулушдихъ галаз икьрарар кутӀунунин кӀвалах акьалтӀарун, и кӀвалах гьар са хуьре гьикӀ тешкилдатӀа, гьа месэладиз килигун, махсус график туькӀуьрун герек я. Чи райондин мулкарал кӀвалах кьиле тухудай чӀавуз региональный оператордин вилик акъваззавай месэлаяр гьялунин карда чун адаз вири жуьрейрин куьмекар гуз гьазур я. Хуьрерин кьилер, чирвилер гудай идарайрин руководителар, депутатар арадал къвезвай месэлаяр гьялун патал вири къуватар сад авуналди, кӀвалахиз гьазур я»,- къейдна Фарид Агьмедова. Совещание кьиле тухудай чӀавуз хуьрерин кьилерихъ галаз ачух рахунар кьиле фена. РД-ДИН Гьукуматдин вице-премьер А. Абдулмуслимова яшайишда арадал къвезвай кӀеви амукьаяр кӀватӀунин, махсусдаказ чара авунвай чкайриз акъудунин ва абур тухунай гьакъи гунин барадай хуьрерин кьилерал гьихьтин четинвилер ацалтзаватӀа лагьана. Совещаниедал «ЭКОЛОГИКА» ООО-ДИН директор Къазибеговни рахана. Ада чпи яшайишда арадал къвезвай амукьайриз талукь месэладай районда идалай вилик рейдар тухвайди, талукь тир кӀвалах давамарзавайди къейдна. «Чна Дагъустанда михьивилер авунин къайдадал амал авун важиблу я. И кардиз, гьелбетда, вирида фикир гун лазим я»,- совещаниедин эхирдай малумарна А. Абдулмуслимова.
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДАЛДИ 5 ВАРЗНИ 16 ЮГЪ АМА
+194l-l945 ЙИСАРА кьиле фейи Ватандин ЧӀехи дяведин цӀаяр хкахьна 74 йис хьанватӀани, инсанрин рикӀелай абур садрани алатдач. 1941-1945- йисара хьайи къизгъин женгера гъапцегьвийрини кьегьалвилелди иштиракна. Гъапцегьрин хуьряй дяведиз фейи 150 аскердикай, 101 аскердиз элкъвена хкведай кьисмет хьанач, абуру чпин чанар къурбандна. Гъалибвилик чпин пай кутур гъапцегьвийрикай сад Нагъметуллаев Нуьсрет Нагъметуллаевич я. Ам 1924- йисуз дидедиз хьана. 1941- йисуз ирид классдин школа куьтягьай жегьил аял Дербент шегьердиз малимвилин курсар кӀелиз фена. 1941йисуз малимвилин курсар кӀелай жегьил малим хуьруьн школадиз гъвечӀи классдиз тарсар гуз хтана. Июндин вацра 1942- йисуз 18 йисни бегьем тахьанвай жегьил гада гуьгьуьллувилелди дяведиз рекье гьатна. 337- стрелковый дивизиядин 1131- стрелковый полкуна разведчик хьана. 1944йисуз Польша немсерикай азаддайла залан хер хьайи Нуьсрет буба Иркутск шегьердин госпиталда хьана. «За боевые заслуги » ва са шумуд маса медалрин ва ордендин сагьиб хьайи Нуьсрет буба 1946- йисуз хуьруьз хтана, гьа йисуз эвленмиш хьана . Дяведин йисарилай гуьгъуьниз 1947- йисуз Дербент шегьердин В.И. Ленинан тӀварунихъ галай педучилищедик экечӀна 1952- йисуз анаг лап хъсан къиметралди акьалтӀарна. Кьве йисуз хайи хуьруьн школада малимвиле кӀвалахна, 1954- йисуз Дагъустандин меркезда авай высший партийный школа куьтягьна. 1957- йисуз партийный школа куьтягьайдалай кьулухъ гьар жуьредин къуллугъар авуна. 1967 лагьай йисалай вичин малимвилин пеше давамар хъувуна, вич рагьметдиз фидалди хуьруьн школада тарихдин тарсар гана. Санал вичин уьмуьрдин юлдаш Ханумахъ галаз 10 велед 7 хвани 3 руш ,тербияламишна шегьредал акъудна. Баркаллу Гъапцегьрин хва хуьруьнвийри, мукьвакьилийри садрани рикӀелай алудзавач. ЖАННА.
+ЧЕХИ ГЪАЛИБВИЛИХЪ чи рехъ чпин гьайбатлувилел ва масштабрал гьалтайла тахьай хьтин женгерин цӀаярай ва ивияр экъичунай фена. Сергьятдал хьайи женгер, Брестдин къеледин игитвилин оборона, Одесса, Севастополь, Киев, Смоленск патал зурба женгер, Москвадин патав, Ленинграддин ва Сталинграддин, Туладин ва Воронеждин, Новороссийскдин ва Керчдин цларив, Курск дугадал, Кавказда, Днепрдал ва Белоруссияда кьиле фейи къизгъин ягъунар, I944-ЙИСАН ва дяве акьалтӀарзавай девирдин чӀехи операцияр и рекье тарихдинбур хьана. Къе Ватандин ЧӀехи дяведин иштиракчияр чи арада лап тӀимил ама. Абурун крар, абурун игитвал кьисайриз элкъвезва, халкьди виридалайни багьа ядигарар хьиз рикӀера хуьзва.
+23-ноябрь, 2019- йис. 2020 – ЙИСАН октябрдин вацра чи уьлкведа, нубатдин вирироссиядин агьалийрин перепись кьиле фида. Идан гьакъиндай чи корреспондент Афисат Айдемирова, государстводин статистикадин федеральный къуллугъдин «Магьарамдхуьруьн район» МР – да авай отделдин кьилин пешекар Айнахалум Керимовадихъ галаз гуьруьшмиш хьана. - Айнахалум Гьасановна, куьне къвезвай вирироссиядин агьалийрин переписдиз гьихьтин гьазурвилер аквазва? - Агьалийрин перепись тухун – им еке жавабдарвал авай важиблу кӀвалах я. И карда хуьрерин администрацийрин кьилерин иштираквилелайни гзаф крар аслу жезва. Тешкил
+лувилелди кӀвалах тухунал ва вахтунда акьалтӀарунал гуьзчивал тухудай ксар вири хуьрера тайинарда ва абуру и кӀвалах тамамвилелди акьалтӀарда. Переписдиз гьазурвал яз, гьар хуьруьн администрацияда комиссия тешкилда. Хуьрерин сергьятар къалурзавай картаяр, кӀвалерин нумраяр ва куьчейрин тӀварар къалурзавай картаяр виликумаз гьазурда. Къведай йисуз кьиле фидай переписдиз гьазурвал яз, хуьрерин кьилери алай вахтунда чкадин перепись тухвана кӀанда. КӀвалерин ктабар, абур чпи кӀвалахзавай «Парус» программадив гекъигна, хтай хъфей агьалийрин гьакъиндай малуматар ва куьч хьунин месэлаяр ахтармишда. - Алатай йисарин переписдив гекъигайла гьихьтин дегишвилер, цӀийивилер ава? - Гьелбетда гьар сеферда гьар жуьре дегишвилерни жезва. 2020 – йисуз тухузвай переписдикай I0 йисуз менфят къачуз жеда. Переписдин къалурунриз килигна районриз, регионриз ахъайзавай пулдин такьатар тайинарда ва са жерге маса кӀвалахриз къуват гуда. Чи кӀвалах - перепись вахтунда тамамвилелди акьалтӀарун я. И кӀвалах тешкиллувилелди кьиле фин патал желбнавай жавабдар ксари гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугуна кӀанда. - Суьгьбет авунай чухсагъул. РЕТРОСПЕКТИВНЫЙ анализ случаев сибирской язвы животных за 1950–2019 гг. показывает, что за этот период в республике выявлено 530 вспышек или спорадических случаев болезни. Из них более 50 % (263 случая) приходится на первые 10 лет. Наибольшее число вспышек болезни зарегистрировано в 1952 г., когда болезнь была установлена в 56 хозяйствах и населенных пунктах. Доказано, что эпизоотическое состояние по сибирской язве животных находится в прямой зависимости от качества и интенсивности проводимых противоэпизоотических мероприятий. Стабильное снижение числа случаев болезни совпадает с началом широкого применения эффективных противосибиреязвенных вакцин СТИ и ГНКИ в системе мер борьбы с этой инфекцией. Значительным фактором улучшения эпизоотической ситуации в республике послужил переход в 1982 г. на двукратную вакцинацию животных вакциной СТИ от ранее принятой однократной. Зависимость проявления болезни от качества применяемых вакцин более четко прослеживается с 1987 г., когда в республике начали широко применять высокоэффективную вакцину из штамма 55 ВНИИВВИМ. В результате, начиная с 1988 г. в Дагестане отмечалось не более 1–3 спорадических случаев болезни с гибелью лишь единичных животных. За последние 48 лет (1971– 2019) в республике установлена 110 вспышка или спорадических случая болезни у животных в 89 населенных пунктах и хозяйствах 24 сельских административных районов и в 3 городах. При этом в 62 населенных пунктах болезнь установлена по 1 разу, в 16 – по 2. Из зарегистрированных 85 пунктов 39 числилось и ранее неблагополучными по сибирской язве. Отмечались ли случаи болезни в прошлом в остальных 46 пунктах, не удалось уточнить. В 57 (60,6%) случаях болезнь наблюдалась у крупного рогатого скота. В 33 (35,1%)- у овец. При 3 (3%) вспышках болели одновременно крупный рогатый скот и овцы. 8
+И ЙИКЪАРА, Махачкъала шегьерда А.П.Салаватован тӀварунихъ галай кумыкрин театрдин залда «Россия – зи Ватан» лишандик кваз, республикадин форум кьиле фена. Акьалтзавай несилдиз ватанпересвилин тербия гунин, миллетрин арада авай дуствал мягькемарунин, разивал хуьнин, гьакӀни Россиядин тарихдин ва культурадин ирс вилик тухунин, адал фикир желб авунин мураддалди тухвай форумда Магьарамдхуьруьн райондин делегациядини иштиракна. Форумдин кӀвалахда Дагъустан республикадин милли политикадин ва диндин крарин рекьяй министр Энрик Муслимова, милли политикадин, общественный месэлайрин ва диндин объединенийрин рекьяй РД- дин Халкьдин Собраниедин комитетдин председателдин заместитель Елена Ельниковади, Санкт-Петербургдин государственный университетдин стратегический рекьяй проректор Анастасия Ярмоша, РФ- дин Игитар Загид Загидовани Энвер Набиева, гьукуматдин къуллугърин, диндин идарайрин, ватанпересвилин, волонтеррин гьерекатрин векилри ва ВУЗ-РА кӀелзавай жегьилри иштиракна. Кумыкрин театрдин фойеда Дагъустандин халкьарин культура къалурзавай майданар дуьзмишнавай. РД- дин милли политикадин ва диндин крарин рекьяй министерстводи тешкилна кьиле тухвай форум гурлу концертдалди акьалтӀарна. А. АЙДЕМИРОВА.
+ДАГЪУСТАНДА майвачивилел ва картуфчивилел машгъул ксарив 2023- йисуз государстводин патай цӀийи жуьредин куьмек агакьда. Идакай РД-ДИН Гьукуматдин Председатель Абдулмуслим Абдулмуслимова ихтилатна. Адан гафаралди, салан майваяр, гьа жергедай яз картуфар гьасилунихъ авай еке метлеб фикирда кьуналди, сифте яз ихьтин куьмек хсуси майишатрив (ЛПХ) агакьда. Кьилди къачуртӀа, аграрийривай салан майваяр гьасилуниз, сечме тумар маса къачуниз, гьакӀни агротехникадин кӀвалахриз харж авур такьатрин са тайин кьадар эвез яз вахчуз жеда. Алай вахтунда бегьер кӀватӀунин серенжемар давам жезва. Бегьер неинки кӀватӀ хъувун, гьакӀ еридиз зарар тежедайвал хуьнни лазим я.
+УЬЛКВЕДА малумарнавай са паюнин мобилизациядин месэлайрин гьакъиндай Магьарамдхуьруьн районда агьалийрихъ галаз дуьз гъавурда тунин кӀвалах кьиле тухузва. МР- дин кьил, мобилизациядин комиссиядин председатель Фарид Агьмедован эмирдалди, волонтерри муниципалитетда мобилизаватнавайбуруз ва абурун хизанриз гьукуматди социальный жигьетдай гузвай куьмекдин серенжемрин гьакъиндай информация авай памяткаяр паюниз ва социальный важиблувал авай идарайрин ракӀарал буклетар алкӀуруниз талукьарнавай акция кьиле тухвана. Идалай гъейри, региондани мобилизоватнавайбуруз ва абурун хизанриз куьмек гунин мураддалди Дагъустан республикадин кьили са сеферда гузвай региондин выплата яз I00 агъзур манат гунин къарар кьабулнава. РикӀел хкин, 2022- йисан 2Iсентябрдилай РФ- дин Президент Владимир Путина кьабулай Указдин бинедаллаз уьлкведа са паюнин мобилизация башламишнава.
+Белоруссиядин президент А. Лукашенкоди малумарнавайвал, Польшади Белоруссиядин часпардив военный къуватар артухарзава, Литвадизни и жигьетдай гуьгъуьна амукьиз кӀанзавач. Президентдин делилралди, Белоруссиядихъ галаз уртах сергьятар авай уьлквейра тахминан 25 агъзур касдикай ибарат НАТО-ДИН дестеяр ава.
+РФ-ДИН МИД-ДИН кьил Сергей Лаврова малумарайвал, США-ДИ, РагъакӀидай патан уьлквеяр вичиз муьтӀуьгъарна, Гитлеран жуьреда гьерекатзава. Министрди Госдумада лагьай фикирар «Новости» РИА-ДИ раижзава. Ада къейд авурвал, Украинадикай Россиядиз акси дяведин алат туькӀуьруналди, СШАДИ рагъакӀидай патан вири уьлквеяр табийвилик кутунва. «Вичин вахтунда Гитлерани, Советрин Союздал гьужум авун патал, Европадин чӀехи пай уьлквеяр ружадин хурук кутунай»,лагьана ада. Алава хъувурвал, Гитлеран планриз хьиз, СШАДИН къастаризни кьилиз акъатун «кьисмет жедач».
+РФ-ДИН оборонади министерстводи малума��ай делилралди, махсус серенжем кьиле тухунив эгечӀайдалай инихъ Россиядин Яракьлу Къуватри Украинадин 310 самолет ва 155 вертолет, зенитный ракетайрин 378 комплекс, пилот галачиз лув гудай 2137 аппарат, 5292 танк ва дяведин маса машинар, РСЗО-ДИН 860 машин, артиллериядин ва маса 3444 яракь, военный махсус 6189 автомашин тергна.
+Госдумадин спикер Вячеслав Володина малумарайвал, Россиядин цӀийи регионрин патай Госдумадин депутатар къведай созывдин вахтунда хкяда. «Кьуд субъектдин- РФ-ДИН цӀийи регионрин патай депутатар хкягъунин сечкияр тайинарнавай вахтунда кьиле фида»,лагьана ада.
+2023- йисуз дидевилин капитал индексация хъувун фикирдал къачунва. Къейдзавайвал, такьатрин кьадар 12,4 процентдин артух хъжеда- сад лагьай аялдинди 589,6 агъзур манатдал кьван, кьвед лагьай аялдинди- 779 агъзур манатдал кьван.
+2023- йисан 1- февралдилай аял хьайила са сеферда яз гузвай пулунин такьатрин кьадар 12 процентдин (23011 манатдал кьван) артух жеда. КӀвалахзавай диде-бубайриз и такьатар арза галачиз тайинарзава. 2022- йисан эхир
+Россиядин зегьметдин ва яшайишдин рекьяй хуьнин министерстводи хабар ганвайвал, къведай йисан 1- январдилай кӀвалахдик квачир пенсионеррин страховой пенсиядин кьадар 4,8 процентдин хкаж жеда.
+Тамам тушир мобилизациядин сергьятра аваз военный къуллугъдал эвер ганвай ксари къуллугъ тамамарзавай муддатда кредитдин гьакъи гудач. Къейдзавайвал, военный къуллугъ тамамарзавай ксаривай, эгер кредит къачунвачтӀа, чеб адакай вахтуналди азад авун патал кредиторривай тӀалабиз жеда. далди кӀвалахдик квачир дидебубайривай и такьатар РФ-ДИН пенсийрин фондуна туькӀуьриз жеда, 2023- йисалай лагьайтӀа, Россиядин социальный фондуна. Къейд ийин, и такьатар къачунин къайгъу аял хьайи йикъалай башламишна адан 6 варз тамам жедалди чӀугуна кӀанда. РД-ДИН МФЦ-ДИН кьилин идаради раижнавайвал, йисни зура аялдихъ гелкъуьнай гузвай такьатрин кьадарни кӀвалахдик квай диде-бубаяр патал артух жеда. И такьатрин агъа кӀанин кьадар 7677 манатдилай 8629 манатдал кьван ва вини кьилин кьадар 31282-далай 33281 манатдал кьван хкаж жеда. Къейд ийин, и пособиядин кьадар работникдин алатай кьве йисан юкьван къазанжидин 40 процентдикай ибарат жеда.
+АЛАЙ ГЬАФТЕДА Магьарамдхуьруьн районда, ДНР, ЛНР ва Украинадин сергьятрал кьиле физвай махсус операцияда чпин буржи тамамардайла телеф хьайи аскеррин гьуьрмет хуьниз талукьарнавай, азаддиз кьуршахар кьунай 2007- 2008йисара хьанвай жегьилрин арада кьибле патан Дагъустандин зонайрин первенство кьиле фена. Спортдин и мярекат тешкиллувилелди тухун райондин администрацияди, МР- дин физический культурадин ва спортдин отделдал, образованиедин Управлениедал ва «Самур» СШОРДАЛ тапшурмишнавай. Первенство Магьарамдхуьре авай Советрин Союздин игит А.Исрафилован тӀварунихъ галай 1нумрадин ДЮСШ дин базадал кьиле фена. И мярекат республикадин первенствода иштиракдай виридалай хъсанбур хкягъунин ва Дагъустан республикада спортдин и жуьре машгьур авунин мураддалди гьар йисуз кьиле тухузва. - Районда физический культура, спорт вилик тухун, уьмуьрдин сагълам образ пропаганда авун, акьалтзавай несилдин гуьгьуьл хкажун ва абур гражданвилинни ватанпересвилин гьиссераллаз тербияламишун- чи вилик акъвазнавай важиблу месэлайрикай сад я,- къейд авуна «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова. Акъажунра заланвилин 10 категориядай 70 спортсменди иштиракна. Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра: Магьарамдхуьруьн район 1- чкадиз, Ахцегь район 2- чкадиз ва Рутул район 3- чкадиз лайихлу хьана. Гъалибчийриз ва призерриз медалар ва гьар жуьре дережайрин Гьуьрметдин грамотаяр гана.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда вакцинация давам жезва. 2019- йисан эхирда пайда хьайи коронавирусди вири дуьньяда гъулгъула туна. Адан хаталувал чпел гьисс авур гьар са касди вакцинациядин важиблувал къейд авуна. Вахтунда вакцинация авуни и хаталу вирусдин вилик пад кьадай мумкинвал ганватӀани хаталувал гьелелиг амазма. Гьавиляй и кар давамарунин чарарсузвал ава. Къенин юкъуз, районда сифте яз вакцина ишлемишай ва ревакцинация авурбурун кьадар 27 804 касдив агакьнава.
+24МАРТДИЗ Магьарамдхуьре авай Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрда чил ишлемишзавайбурун форум кьиле фена . Форумда « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновича , РД – дин хуьруьн майишатдин министерстводин химизациядин отделдин начальник , Дагъустандин селекциядин тежрибадин станциядин директордин заместитель , биологиядин илимрин доктор Рамидин Къазагьмедова , Дагъустандин селекциядин тежрибадин станциядин субтропикрин культурайрин отделдин заведующий Теймур Гьабибова , Дагъустандин илимринни ахтармишунрин институтдин набататрин отделдин заведую щий , хуьруьн майишатрин илимрин кандидат Руслан Шагьмирзоева ва районда хуьруьн майишатдин продуктар гьасилзавайбуру иштиракна . Форумдиз атанвай мугьманар культурадин центрдин гьевескар артистри гьаятда зуьрнедин ван кьилел алаз къаршиламишна . Анал районда гьасилзавай хуьруьн майишатдин продуктрин выставкани тешкилнавай . Форум тебрикдин гаф рахуналди Агьмедов Фарид Загьидиновича ачухна . Форумдин иштиракчийри еке гьевесдивди хуьруьн майишатдин отделдин директор Къазиагьмед Букарован докладдихъ яб акална . Вичин докладда Къазиагьмед Магьамедвелиевича районда хуь руьн майишат вилик тухунин мураддалди кьет I ен к I валах тухузвайдакай , чахъ къулай шарт I ар , мумкинвилер авайдакай ва и хиле зегьмет ч I угвазвай карчийриз райондин руководстводи куьмекар гузвайдакай гегьеншдиз лагьана . Гуьгъуьнлай рахай райондин общественный советдин председатель Агъадащ Нагъметуллаевани и жигьетдай вичин фикирар лагьана . Эхирдай Фарид Загьидиновича райондин хуьруьн майишат в��лик тухуник , продуктар гьасилуник лайихлу пай кутазвайбуруз наградаяр гана . М . Гьажиеван т I варунихъ галай школадин аялри ва культурадин гьевескар артистри гайи концертди форум сувариз элкъуьрна . А . АЙДЕМИРОВА .
+И ЙИКЪАРА муниципальный райондин администрациядин заседанийрин залда райондин идарайрин ва карханайрин руководителрин , райондин хуьрерин поселенийрин администрацийрин кьилерин , общественный организацийрин векилрин иштираквал аваз терроризмдиз , диндин экстремизмдиз акси комиссиядин гегьенш заседание кьиле фена . Заседание « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил , терроризмдиз , диндин экстремизмдиз акси комиссиядин председатель Фарид Агьмедова ачухна ва ам сифте гаф рахана . Вичин рахунра Фарид Загьидиновича къейд авурвал ,Терроризмдиз , диндин экстремизмдиз аксивалдай комиссияди гьар вацра заседание тухузва . Терроризмдиз акси яз районда тухузвай к I валахдин гьахъ гьисаб ийизва ва и важиблу месэладиз талукь тир къарарарни кьабулзава . Ада районда къайдаяр хуь дай органрихъ , диндин тешкилатрихъ галаз санал к I валахзава ва терроризмдин вилик пад кьадай серенжемар тайинарзава , уьмуьрдиз кечирмишзава . Талукь ксаривай , руководителривай истемишунар ийизва . Хуьрера , коллективра , интеллигенциядин векилрихъ , миск I инрин имамрихъ , жегьилрихъ галаз гуьруьшмишвилер кьиле тухузва ва терроризм , диндин экстремизм чи яшайишдихъ , къанажагъдихъ , ацукьункъарагъунихъ галаз кьан тийизвай гьерекат тирдан гъавурда твазва .. Виридаз малум тирвал , районда промышленностдин карханаяр авач . Жегьилризни исятда салара , багълара к I валахиз к I амач . Абуруз регьят ва гзаф пул къведай к I валахар к I анзава . Гьа и кар себеб яз бязи жегьилар ч I уру дестейривни агатзава . Абуру чпин эхир гьихьтинди жедат I а фикир ийизвач . Чна ихьтин к I валахар фикирда кьуна к I валахзава ва терроризмдихъ , диндин экстремизмдихъ галаз чаз авай вири жуьредин мумкинвилерикай менфят къачуна женг ч I угвазва ва абурун вилик пад кьун чи виридан везифани я . Вичин рахунрин эхирдай Фарид Загьидиновича терроризмдиз , диндин экстремизмдиз акси яз тухузвай к I валах , жегьилриз ватанпересвилин , инсанпересвилин , марифатдин тербия гунин к I валах гужлу авун хуьрерин администрацийрин кьилерал , райондин хуьрера авай миск I инрин имамрал тапшурмишна . Заседаниедал Россиядин МВД дин Магьарамдхуьруьн отделдин начальник , полициядин полковник М . Кьасумов , райондин администрациядин кьилин заместитель , АТК дин секретарь З . Азимов , райондин общественный палатадин председатель А . Нагъметуллаев ва масабур рахана . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+ГЬА ИХЬТИН лишандик кваз Дербент районда Дагъустандин лежберрин пуд лагьай Форум кьиле фена . Адан к I валахда РД дин Кьил Рамазан Абдулатипова , Кеферпатан Кавказдин крарин рекьяй РФ дин министрдин заместитель Одес Байсултанова , РД д��н Гьукумат дин председатель Абдусамад Гьамидова , республикадин министерствойринни ведомствойрин , миниципалитетрин руководителди иштиракна . Форумдал республикадин хуьруьн майишат авай гьалдиз къимет гана ва эсирдай Р . Абдулатипова нетижаяр кьуна . Анал « Багъри чили эверзавай » форумдин къарар кьабулна ва Дагъустандин АПК вилик тухуник пай кутур производстводин к I венк I вечийриз шадвилин гьалара наградаяр гана . Абурун арада чи райондин Къуйсунрин хуьряй тир Алиев Гьабидинни ава . Адаз сят пишкешна .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН « Солнышко » бахчада « Йисан тербиячи 20I6» лишандик кваз райондин конкурс кьиле фена . Пуд юкъуз и бахчадин базадал кьиле фейи конкур сда иштиракай тербиячийри чпин алакьунар , тербиядин к I валахда хьанвай ц I ийивилер , аялрин агалкьунар къалурна . Конкурсдин нетижаяр кьур УО дин
+профкомдин председатель Ш . Магьамедова , райондин общественный Советдин председатель А . Нагъметуллаева дишегьлиди чи уьмуьрда кьазвай чкадикай , къугъвазвай ролдикай , тербиячидин зегьметдикай лагьана ва ихьтин важиблу конкурс тухун патал вири шарт I ар тешкилай « Солнышко » бахчадин руководстводиз чухсагъул малумарна . Жюриди рейсадвилелди Iчка Магьарамдхуьруьн « Солнышко » бахчадин тербиячи Нармина Мисрихановадиз , 2чка Советскдин « Яру бап I ах » бахчадин тербиячи Самура Агьмедовадиз ва 3чка Буткъазмайрин « Золушка » бахчадин тербиячи Ирина Абдурагьмановадиз гана . Гаф гана рахай конкурсдин гъалибчи Н . Мисрихановади вичин зегьметдиз ч l ехи къимет гайи жюридиз ва и карда вичиз даях хьайи коллективдиз чухсагъул малумарна . Бахчадин аялри авур кьуьлери , лагьай манийри , к I елай шиирри мярекат мадни гурлу авуна . Шадвилер безетмишнавай суфрадихъ давам хьана . А . АЙДЕМИРОВА .
+4МАРТДИЗ Буткъазмайрин юкьван школада « Наркотикриз ваъ » лишандик кваз гьа и школадин социальный педагог М . Магьамедовадини психолог М . Абдулкъадировади 9классра ачух тарс кьиле тухвана . Ачух тарсуна наркотикрал гуьзчивал тухузвай райондин отделдин эксперт криминалист , полициядин подполковник Я . Рамазанова , хуьруьн участковый инспектор , полициядин лейтенант А . Сайидова , школадин директор Г . Абдуллаева , тербиячи К . Гьасановади иштиракна . Анал рахай школадин директор Г . Абдуллаева , ч I ехи классрин руководителри бейгьуш квай шейэр , ички , п I ап I русар ишлемишуни инсандин зигьиндиз гузвай таъсир дикай , зияндикай гегьенш суьгьбетар авуна . Эксперт криминалист Я . Рамазанова алай вахтунда районда , республикада наркоманиедин вилик пад кьунин мураддалди тухузвай к I валахдикай , кьабулзавай серенжемрикай лагьана ва аялрин суалриз жавабар гана . Ж . ЖЕЛИЛОВ . Буткъазмайрин хуьр .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН М . Гьажиеван т I варунихъ галай Iнумрадин СОШ да малимар тир Жасмина Халидовади ва Рита Бухсаевади 6-8классра к I елзавай рушарин арада спортдин « А , ну ка девушки !» конкурс кьиле ��ухвана . Адан мурад метлеб спорт машгьур авун , уьмуьрдин сагълам образ арадал гъун , ученикрин коллектив тупламишун тир . Тешкилатчийри конкурсда жуьреба жуьре къугъунрикай менфят къачуна . Гъалибчийриз ва виридалайни активный иштиракчийриз грамотаяр гана .
+Гьевеслувилелди кьиле фейи и мярекатдилай аяларни , малимарни рази яз амукьна . Эхирдай « ширин » суфра ачухна ва конкурс кьиле фейи гьалдикай суьгьбетар авуна . Шикилда : конкурс кьиле физвай залда .
+УРУЖБАЙРИН юкьван школада гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угвазвай , коллективда гьуьрмет авай малимрикай сад Магьамедова Эльвира Шайдаевна я . Ада ина инглис ч I алан тарсар гузвай малим яз к I валахиз къад йисалай алатнава . Гьар йисуз районда кьиле физвай конкурсра , олимпиадайра Эльвира малимдин гъилик чирвилер къачузвай аялри иштиракзава ва лайихлу чкаяр кьазва . И йикъара « Калейдоскоп » т I вар алаз кьиле фейи Вирироссиядин конкурсда иштиракай Эльвира Шайдаевнади тарс гузвай 11 классдин аялри и конкурсдин райондин этапда 3чка кьуна . Конкурсда Р . Киплинган « Вич вичиз къекъвезвай кац » махунай инглис ч I алал сегьнеяр къалурна . Гьа и классдин ученица К . Мелибабаевадин « Лучщий проект на английском языке » кьил ганвай к I валах райондин конкурсда 2 чкадиз лайихлу хьана . Чи школадин коллективди Эльвира Шайдаевнадиз ва ада тарс гузвай 11 – классдин аялриз хьанвай агалкьунар рик I ин сидкьидай мубаракзава . Абурухъ мадни еке агалкьунар хьун , школадин т I вар вине тун чи мурад я .
+РЕКЬИН къерехдал алай туьквендай са кьадар шейэр къачуна чанта ац I урай итимди эмирдай тегьерда лугьузва : Кхьихь , хванаха , ви тафтарда зи т I вар . Пака , винидихъай хкверла , за пулни кгъида . Якъадашвилин амалар эхиз тахьай туьквенчиди муьштеридин гъиляй шуткьунна чанта акъудна ва секиндиз , гьар са гаф чкадихъ агакьдайвал гъавурда тваз башламишна чантадин иеси : Чи хуьре , мирес , т I варар анжах сурун кьилихъ акалдай къванерал я кхьизвайди . Маса кхьинрик чун фадлай кумач . Им сад . Кьвед лагьайди , туьквендай шейэр пулунихъ гудай адет ава . Це пул къачу вуч к I андат I ани . А . ГЬАЖИМУРАДОВ .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+Гъепцегьрин хуьруьн юкьван школа акьалт I арайдан гьакъиндай I988ЙИСУЗ Гьажиметов Тагьираз гайи А -0II60IНУМРАДИН аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин Киркарин юкьван школадин 9класс акьалт I арайдан гьакъиндай 20II – йисуз Гьажикеримов Арсеназ гайи 0053269нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! Ингье, чна мад са йис тарихдиз рекье хтуна ва ЦӀийи йис хушвилелди кьадулнава. Чна тарихдиз рахкурзавай, цӀийиз кьабулнавай йисар райондин зегьметчийрин, республикадин руководстводин ва гьар са касди вичин намусдин вилик вахкузвай четин ва жавабдар имтигьан я. Куьрелди лугьун хьайитӀа, 2021- йис чна экономикадинни яшайишдин жигьетдай вилик финалди, агьалийрин дуланажагъдин шартӀар хъсанаруналди, республикадин руководстводин аферин алаз лишанлу авуна. Чна йисан къене тухванвай кӀвалахрин делилрай аквазвайвал, чи район экономикадинни яшайишдин рекьяй пакагьан йикъахъ инанмиш яз, йис-йисандавай еришар йигинариз, нетижаяр хъсанариз виликди физва. Ида чак са кӀусни архайинвал ва дамах кутазвач. Вилик акъвазнавай везифайри чун вири къуватар желб авуниз, вири мумкинвилер кардик кутуниз мажбурзава.
+1- январь, 2022- йис. Райондин сергьятар, кӀвалахрин кьадарар, вилик акъвазнавай везифаяр, иллаки агьалийрин игьтияжар лап екебур я. За зи вилик газетдин суварин нумрада Райадминистрацияди авур кӀвалахдин гьахъ-гьисаб авунин везифа эцигнавачир. Йисан къене авунвай кӀвалахрин кьадарни тӀимил туш, вилик акъвазнавай месэлайрин кьадарни лап гзаф я. Абурун гьакъиндай, чун гележегда гегьеншдиз рахада. ЦӀийи йисан сувар им неинки хъсан умудрин ва гуьзлемишзавай шад хабаррин вахт, гьакӀ цӀийи крарик кьил кутазвай легьзени я. Гьавиляй чна и сувар ми
+«Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил Ф.З. АГЬМЕДОВ. хьи гьиссер ва чӀехи умудар аваз къаршиламишни ийизва. Адавай хъсанвилихъ дегишвилер гуьзлемишзава. Къуй 2022- йис вири районэгьлияр патал агалкьунринди ва бегьерлу кӀвалахринди, шад хабарринди хьурай. Къуй куь эрзиман мурадар ва умудар кьилиз акъатрай, куь хъсан фикирар ва планар уьмуьрдиз кечирмиш хьурай! Къуй квехъ мягькем сагъвал, ислягьвал, бахтар ва хушбахтвал хьурай!
+ЛУГЬУДА ХЬИ, аялар чи гележег я. Чаз къе диде-бубайрихъ галаз сад хьиз гьа гележегдикай къайгъу чӀугвазвай, чи аялриз чирвилер ва тербия гана халисан инсанар яз уьмуьрдин рекьел акъудзавай малимриз ва тербиячийриз рикӀин сидкьидай ЦӀийи йис мубаракиз кӀанзава. Къуй квехъ мадни бегьерлувилелди кӀвалахдай сагъламвал ва хушбахтвал хьурай. ЦӀийи йисан газет кхьей Районэгьли, ваз чухсагъул! Кхьин тавур цӀуд касдилай Кхьей садан бес я акьул. «Самурдин сес» дуст хьана ваз, ЦӀийи йисуз адахъ галаз КӀвалах ая гъил-гъилеваз, Лугьудайвал ваз аферин!
+И ЙИКЪАРА зун Магьарамдхуьруьн райондин культура, искусство ва халкьдин художественный яратмишунар вилик тухунин кӀвалахар гьикӀ кьиле физватӀа килигиз МКУК- дин отделдин директор, РД-ДИН культурадин лайихлу работник Селимов Эседуллагь Тагьирмирзоевичахъ галаз гуьруьшмиш хьана. Эседуллагь Тагьирмирзоевичахъ галаз кьиле фейи суьгьбетдай малум хьайивал, халкьдин меденият ва адетар хуьн патал районда клубдин I70 тешкилат кардик ква, анра I975 касди кӀвалахзава, абурукай 92 тешкилат аялар патал я. Искусстводин хиле яратмишдай ва чирвилер гудай тежрибалу пешекарар гьазурун патал Тагьирхуьруьн-Къазмайрал аялрин искусстводин школа арадал гъанва. Идалай гъейри районда тарихдин музей кардик ква.
+Кьиле тухванвай кӀвалахрикай, мярекатрикай рахадайла Эседуллагь Селимова къейдна. Адан гафарай симинин пагьливанрин «Гьунар» коллектив неинки районда ва республикада, гьакӀ вири уьлкведа вичихъ игьтияж авайди хьанва. Алатай йисуз «Гьунар» коллективди Астрахандин областдин ва Самара шегьерра кьиле фейи мярекатра иштиракна. «Гьунардихъ» галаз санал райондин яратмишунрин маса коллективри ва гьевескар артистри Буйнакскда, Усугъчайдал, Кьурагьа, Каспийскда, Махачкъалада ва масанра кьиле фейи республикадин фестивалрани суваррин вири межлисра иштиракна. Сифте нубатда лугьун, алай четин шартӀара чалай райондин руководстводин куьмекдалди чкайрал культурадин идараяр неинки хуьз, гьакӀ бязибур гуьнгуьниз хкиз алакьна. Гележегда абурун материалринни алатрин базаяр мягькемарунин мураддалди чна 2022-2023- йисара районда культура вилик тухуниз талукь махсус программа туькӀуьрнава. Эседуллагь Селимова вичин рахунра МР-ДИН кьил Фарид Загьидиновичаз культурадин гьар са кӀвалах вилик фин патал куьмек гунай сагърай лугьузва. -Фарид Загьидиновича чи кӀвалахдиз екез фикир гузва. Гьавиляй чи кӀвалах виликни физва- лагьана вичин рахунра Эседуллагь Селимова. -Чи районда халкьдин музыкадин алатрин ансамбль, зуьрнечийрин оркестр, чӀагъанчийрин ансамбль, хизанрин ансамблияр, гьакӀни «Магарамкент» ва «Аран» ВИА-ЯР ава. Бут-Къазмайрал ва Ходжакъазмайрал фольклордин «Билбилдин сесер», «Хважа» дестеяр кардик ква. Чи районда, чавай дамах ийиз жедай, лап хъсан гьевескар манидарар Билал Эскендеров, Назиля Саидалиева, Садагет Саидова, Фархад Абдурахманов, Давуд Абдулмеджидов, ашукь Айдун Магомедов ва масабур ава. -Культурадин хиле гьализ тахьанвай месэлаярни авачиз туш. Культурадин бязи дараматар капитальнидаказ ремонт авун герек я. Библиотекайрин фонд цӀийи хъувуна кӀанзава. Алай вахтунда МБУК «ЦБС» лап пис гьалда ава. Чарасуз ана ремонтрин кӀвалахар башламишна кӀанзава. Иншаллагь, алукьнавай ЦӀийи йисуз чун и месэлаяр гьялунив эгечӀда. Эседуллагь Тагьирмирзоевич, квез ва райондин культурадин хиле зегьмет чӀугвазвай вирибуруз «Самурдин сес» газетдин коллективди алукьнавай ЦӀийи йис мубаракзава. Къуй квехъ ЦӀийи йисуз цӀийи агалкьунар хьурай. ЖАННА.
+РагъэкъечӀдай патан гороскопдай 2022- йис пеленгдин йис я
+Виридалай хъсанди Халкьдиз сагъвал герек я. Ислягь уьмуьр Ватанда Сагъвилелди гуьрчег я. Пака чал чи несилрин Гаф текъвервал туьгьметдин. Ашкъи, гьевес кутан къе, Чи жегьилрик зегьметдин. Майишатар галайвал Яд къаналрай авахьрай. Халкь ашкъилу ийиз чи БАГЪ-БУСТАНРИЗ алахьрай. Гегьенш чуьлда къуьлер цаз, Халкьдиз ризкьи бул хьурай. Емиш, майва дигмиш жез Чаз бегьерлу зул хьурай. Садни чаз са лишанлу Вахт ава халкь уяхдай, Пудкъанни цӀуд йис хьайи Юбилейдал дамахдай. Ам сувар я Ватан чи Пис цӀаярай акъатай. Гужар эхна кьуд йисуз Гъалиб хьана акъатай. Мубаракрай виридаз Халкьдин рикӀер шад ийиз. Гужлу хьурай Ватан чи Хуш ниятар сад ийиз. ЦӀийи йисуз районда Крар вилик физ хьурай. Ислягьвилин, дуствилин Муштулухар гъиз хьурай.
+Къвезва, къвезва ЦӀийи йис чаз, Аяз буба кӀвенкӀве аваз. Дагъни дере, тепе атӀуз, Шад суьгьбетар, алхишар гваз. Фургъунд чархар цаварай къвез, Куркурд ванер япариз къвез. ЦӀийи йисан савкьватар гваз, Аяз буба мугьман я чаз. Лацу бармак алаз кьилел, ЯцӀу кавал алаз вичел. Яргъи чуру, ачух чин гваз, Атанва вич, лап эркин яз. Елкадилай элкъвезва чун, Живед Ханум юкьва туна. Кьуьлер ийиз, хъуьрезва чун, Аяз буба хьанвач яргъа. Аялри чпин гьунарар, Аяз бубадиз къалурзава. Ада вичин савкьватар, Вирибуруз пишкешзава. Гзаф шад я аялар, Гъиле кьуна савкьватар. САДА-САДАЗ ийизва, ЦӀийи йисан тебрикар. Саласа ГЬАЖИМЕТОВА. Гъепцегьрин хуьр.
+Аяз буба атана, Савкьватрин пар далудал. Гьар садан вар гатана... Къирав алай чурудал. Хуьруьн чӀехи майдандал, Аяз буба юкьвава. Кьилелла таж гьейрандай, Живер ханум рекьева. Дустар, тӀимил геж хьана, Куьне залай гъил къачу. Зи мягьсери кьеж гана, Ма, савкьватрин чил къачу... Аяз буба живера, Пайиз хьана савкьватар, Гьатмир, дустар, кӀевера, Жив кьван бул я няметар... * * * ЦӀийи йисуз чи кӀвалахар Тахьун лазим я кӀусни ленг: Дирибаш хьухь, худда тур кар, ЦӀийи йисан тӀвар я пеленг. Аллагьяр АБДУЛГЬАЛИМОВ.
+1- январь, 2022- йис. Я шемпӀи туш, я къуьр туш. Я циф туш ам, я гъуьр туш. Лацу затӀ я цӀрадай, КӀватӀар кьаз чун къугъвадай. (жив). Цикай хьана яратмиш, Жедайди туш це батмиш. (мурк). Чамардай кьве пая, Гьуьжетдава гьавая, Элкъвей рекьяй акъатдач, Галтугналди галатдач. (сят). Винидихъай агъадихъ ЧӀехи жедайбур, Агъадихъай винидихъ ГъвечӀи жедайбур. (муркӀуцӀар).
+ГЬУЬРМЕТЛУ Аяз Буба! ЦӀийи йисан вилик квай йикъара вахъ пачагьрилайни гзаф дердияр авайди заз чизва. ЯтӀани, рикӀин тӀал хьанвай са месэла гьализ куьмек гун тӀалабзава за вавай. И кар ийидай маса кас ва я къуват захъ авачирдан гъавурда вун чар кӀелайла акьада. Гьавиляй вун инжикли ийизва, чарни ваз ви регьимлувилихъ ягъана кхьизва. Гьуьрметлу Аяз Буба! РикӀе лугьудай ихтилатар гзаф ава, амма чар вилик эцигна ручка гъиле кьурла квелай башламишдатӀа кьил акъатзавач, вири акахьзава. Садрани тавур кӀвалахдик кьил кутун регьят кар туш. Амма пар къвердавай залан жезва, ам ичӀирунин чарасузвал арадал атанва. Вун дуьз гъавурда акьун патал, гьуьрметлу Аяз Буба, за лап кьилелай башламишда. Са юкъуз чи учительницади вичин яхцӀурни вад йис тамам жезвайдакай ва вичи савкьватар гуьзлемишзавайдакай хабар гана чаз. «Килигда зун куьне учительницадиз гьикьван гьуьрмет ийиз��атӀа», - гьа икӀ лагьанай ада. Гьа и декьикьадилай зун фикирди агажарна: учительницадиз вуч къачун ва квехъ къачун? Заз чи кӀвалин мумкинвилер хъсандиз чизва эхир.
+Фикрет ГЬАЖИЕВ. Чан масан Аяз буба, Гъана на чаз йис ЦӀийи. Са йисан чун мад чӀехи Жеда вахъ галаз вири. ЦӀийи йисан паярни Хушвилелди кьабулда. Дидед гайи тарсарни Лап рикӀивай гьазурда.
+ДУЬЗ ЦӀАРАРА: 2.Ам вацрани, лампадини, гъетерини гуда. 3.Къилихдин везифаяр кьиле тухузвай чка. 5.Дишегьлидин тӀвар. 6.Гатанвай жигеррикай ацӀурнавай малдин ратар. 8. Пи, гъери,дуьдгъвер. I0.Ишлемиш тавунвай чил, я кутӀун тавунвай, я пурар ягъ тавунвай балкӀан. II. Жуьгьен, цӀерекӀв, цӀелхем. I3.Хиве кьун, са кар жуван хивез къачун. I5. Умуми, са шумуд касдин пай квай. I7.Накьвадикай кьунвай къуьл хуьдай тапус. 20.Тамун вак. 22.Са патал мурз алай кӀвалин кӀвалахра ишлемишдай гапур. 24.Чинал шур, какаяр алаз чранвай хьран фу. 25.Мегьтидин лам алцурарай майва. 26. Вири мусурманрин меркез. 27 Амалдар, гьарамзада,кефчи. 30.Чалма, кьилел алайдал алчуднавай парча. 32.Гевгьер (чими уьлквейрин гьуьлерин кӀане жедай шкьуьнтрин къене жедай къаш). 34.Чирхчир, хванаха. 36.Мешребсуз, мешреб алачир, виле акван тийидай. 38.Хеси авун. 34.Садвал, виридан фикиррин садвал, виридан гаф сад хьун. 40.ДУЬМ-ДУЬЗ, лап дуьз. 4I. КӀвалин шейэр, имарат, дарамат. ТИК ЦӀАРАРА: I.АРАБАДИЗ,БАЛКӀАНДИЗ, ламраз пар ягъун. 3.Сив рахун тавуна гъилералди, гъилер, кьил юзуруналди са вуч ятӀани лугьун. 4.Юбу, яхун, юхсул балкӀан. 6.Гьахьтин рангадин ядни, циферни жеда. 7. Итимдин тӀвар. 9.Ам рапуналди цвалар ийидайла герек къведа. I0.Азарлу, сагъсуз инсан. I2. Ам квачир як жедач лугьуда. I4.Азад лежбер. I6.Дишегьлидин тӀвар. I8.Гафар гьалчун, паркутдалди рахун. I9.Суза, шелхвал, хажалат чӀугун. 2I.КЬЕЗИЛ,ЗАЛАН тушир, алакьдай кар. 23.Луьткведин «гарун мотор». 28.Акъажунар ийидай, кьуьруькар гвай кас. 29. Тешпигьвал, сад хьтинвал. 30.Ялгъуз, текдиз авай. 3I.БалкӀан михьдай векъи щетка. 32.Христианрин диндин чӀехи ктаб. 33. Тахсиркарар жазадив агакьардай кас. 34.Пачагь ацукьдай чка. 35.Лап кьери спелар ва чуру авай кас. 37.ВацӀун, къубудин яд кьун патал ядай «пару».
+1-МАЙДИЗ чна гатфарин ва зегьметдин сувар къейд ийиз яргъал девирар я. И суварихъ девлетлу тарих ава ва ам вири дуьньяда зегьметчийрин гегьенш къатарин ихтиярар хуьнихъ галаз сигъ алакъада ава. Майдин йикъахъ галаз чна са жерге агалкьунар алакъалу ийизва, месела, муьжуьд сятинин кӀвалахдин югъ, гьар гьафтеда ял ядай югъ гьа и йикъан къазанмишун яз гьисабзава. Виликдай зегьметчийрин международный югъ яз къейдзавай и сувар къени зегьметчи халкь тупламиш хьунин югъ яз ама. Ада тӀебиат цӀийи хъхьун, гележег хъсан ва гуьрчег жедайдахъ инанмишвал лишанлу ийизва. За райондин вири агьалийриз гатфарин, гьакъикъи халкьдин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ вирибурухъ мягькем сагъвал, хизанда хушбахтвал, суварин гуьгьуьлар ва зегьметда агалкьунар хьурай. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+Г Ь У Ь Р М Е Т Л У районэгьлияр! 2- май мусурманрин чӀехи ва пак тир сувар- Ураза Байрам я. Гьар йисуз Рамазандин вацра сивер хуьн неинки гьар са мусурмандин хиве авай ферз я, ам гьакӀ сагъламвал мягькемарзавай, мергьяматлувал артухарзавай, хатур-гьуьрмет рикӀелай алуд тийидай, нагьакьан гьар са кардивай яргъа ийидай хъсан ва хийирлу карни я. Квез сувар мубарак хьурай. Къуй куьне кьур сивер Аллагьди кьабулдайбур хьурай. Къуй
+чи районда сив хуьзвай мусурманрин кьадар гзаф хьурай. Къуй и сувари куь къанажагъда тунвай михьи ниятар ва хъсан къилихар яргъалди давам хьурай. Къуй вири мусурманри авур дуьаяр, гайи садакьаяр Аллагь таалади кьабулрай. Чи хуьрера, кӀвалера ислягьвал, бахт-берекат хьурай. Амин! Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+МЕРГЬЯМАТЛУ ва регьимлу Сад Аллагьдин тӀварцӀелди! Гьуьрметлу мусурман стхаяр ва вахар Рамазан- им Аллагь таалади пак тир калам- Къуръан ракъурнавай варз я. И вацра вири дуьньядин мусурманри Аллагь таалади чпин хиве ферз яз тунвай вад шартӀуникай са шартӀ- сив хуьн кьиле тухвана. Шукур хьуй Сад Аллагь тааладиз чун мусурманар яз халкьнавай, Мугьаммад пайгъамбардин (с.а.с.) уьмметдикай авунвай, Ислам чаз дин яз ракъурнавай ва цӀинин Рамазан варзни мад сеферда кьисметнавай. Къуй вири мусурманри хвейи сивер, авур дуьаяр, гайи садакьаяр Аллагь таалади кьабулрай.
+АЛАТАЙ жуьмя юкъуз, Магьарамдхуьруьн райондин агьалияр патал важиблу вакъиа кьиле фена. Алай йисан 22- апрелдиз Мугьаммад пайгъамбардилай (ислягьвал адаз ва хийир-дуьа) амай ядигар яз багьаз хуьзвай затӀар Магьарамдхуьруьн райондин Ярагъкъазмайрин хуьруьн шейх Магьамед Ярагъидин тӀварунихъ галай мискӀиндиз гъана. Жуьмя юкъуз нисинин капӀ авурдалай гуьгъуьниз ядигарар авай улакьар РД-ДИН муфтий Агьмад Эфендидин кӀваляй Магьарамдхуьруьн райондиз рекье гьатна. Къвезвай багьа мугьманар районэгьлийри, патарай атанвай хейлин мугьманри еке гьевесдивди гуьзетзавай. Мугьаммад Пайгъамбардин (ислягьвал адаз ва хийир-дуьа) ядигар авай сифте кьвати Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агьмедова и мискӀиндин имамдихъ галаз авудна. Ахпа шад гьалара ачухай мярекатдал тебрикдин гаф рахай РД- дин муфтийдин заместительди, МР- дин кьил Фарид Агьмедова азиз Рамазандин вацра районда ихьтин вакъиа кьиле финин важиблувиликай гегьеншдиз лагьана. -И мярекат Дагъустандин ва Чечнядин имамрин малим, диндиз талукь илим чукӀурай кас тир шейх Магьамед Ярагъидин тӀварунихъ галай мискӀинда кьиле фин шартӀлу лишан я. Зияратдиз атай гьар са мусурманди, вич Пайгъамбар (ислягьвал адаз хийир-дуьа) яшамиш хьайи девирда авайда хьиз гьиссна, анжах хъсан кӀвалахрихъ ялиз алахъдайдахъ инанмишвал ийиз кӀанзава, къейдна Фарид Загьидиновича ва вири мусурманар сад ийизвай
+ихьтин мярекат тухудай мумкинвал ганвай Дагъустан республикадин муфтийдиз ва муфтиятдиз чухсагъул малумарна. ТуькӀуьрнавай сегьнедин майдандилай Пайгъамбардин уьмуьрдай сегьнеяр къалурна, адан тарифлу уьмуьрдин рекьикай нашидар кӀелна. Гуьгъуьнлай и мярекатдин иштиракчийриз мискӀинда чӀехи ифтар гана. Чандик, руьгьдик шадвал акатнавай районэгьлийри, къунши районрин агьалийри югъйиф, гъвечӀи-чӀехи талгьуз мискӀиндиз къвез Пайгъамбардин уьмуьрдихъ галаз алакъалу багьа ядигаррихъ галаз мукьувай таниш хьана. Кьуд юкъузни-йифиз Ярагъкъазмайрин мискӀин халис зияратдиз элкъвена.
+И ЙИКЪАРА, Къуйустанрин хуьряй тир, Афгъанистанда кьиле фейи гьерекатрин иштиракчи Агъасиев Эльман Билгьасановичав фадлай гуьзетзавай кӀвал къачудай мумкинвал гузвай пулдин сертификат шад гьалара вахкана. И важиблу вакъиа Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Загьидиновича тамамарна. РикӀел хкин, Афгъанистандин вакъиайра 4 агъзурдилай виниз дагъустанвийри иштиракна. I4I касдиз элкъвена хайи ватандиз хтун кьисмет хьанач. Чи райондай I03 касди иштиракнай. Алай вахтунда районда 74 ветеран ава. Государстводи вичин хиве ихьтин гьерекатрин иштиракчийриз яшайишдин рекьяй алава куьмекар гун къачунва. Кьилди къачуртӀа, Дагъустанда дяведин гьерекатрин ветеранрин хизанриз гьар вацра гузвай пулдин кьадар 2000 далай I0 000 дал кьван гзафарнава. Идалай гъейри ,алатай йисалай башламишна «афгъанвийрин» яшайишдин шартӀар хъсанарун патал республикадин бюджетдай II0 миллион манат пул ахъайнава. Къейдна кӀанда, алатай йисуз сифте яз чи районда I2 касдиз сертификатар гудай мумкинвал хьана абурув вахкана. Сифте нубатда сертификатар 2005- йисан I- январдалди учетда акъвазнавайбуруз гузва. Районда учетдал алай 74 хизандив и сертификатар агакьарунин гьакъиндай кӀвалах давам жезва. КӀвал къачудай сертификат вахкудайла «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьил Фарид Агьмедова Афгъанистандин гьерекатрин залум йикъар рикӀел хкана ва гьа цӀаяра уьтквемвилелди иштиракай, чпин пак буржи тамамарай районэгьлийриз чухсагъул лагьана. ЖАННА. ХУЬРУЬН МАЙИШАТ МАЙВАЧИВИЛИ чи райондин экономикада тайин тир чка кьунва. Шаз райондин саларбанри ва кьилдин ксари 100 агъзур тонндилай гзаф салан майваяр кӀватӀна. Четинвилер гьалтзавай девирда ихьтин бегьер кӀватӀ хъувун гъвечӀи нетижа туш. Им райондин майвачивал вилик тухун патал гегьенш мумкинвилер ава лагьай чӀал я. Са кар рикӀел хкана кӀанда, салан майваяр фад битмишарзавайбурувай артухан хийирарни вахчуз жеда, вучиз лагьайтӀа майваяр базарра багьаз гуда, государстводини вини къиметрай кьабулда. Алай вахт райондин майвачияр патал жавабдар вахт я.
+ЦӀийи бегьердин бине кутадай йикъар алукьнава. Бегьердин кьисмет гьазур хьунилай, адан мягькем диб кутунилай гзаф аслу жеда. Алукьзавай майдин вацра салара штилар кутаз башламишда. И жавабдар кӀвалахдиз хъсан тешкиллувал таъминарна кӀанда. Бул бегьер битмишарунин карда вахтунда ва хъсан ери аваз штилар гьазурунихъ еке метлеб ава. Гьавиляй саларбанри и месэладиз гзаф фикир гана кӀанда. Чил гьазурун, мумкинвилериз килигна ам гужлу авун кьакьан бегьер патал женгинин эвел пай тирди фикирдай акъудмир. Адан кьвед лагьай пай салара акӀурнавай штилар эчӀелрикай михьуникай, азаррихъни зиян гудай гьашаратрихъ галаз женг чӀугуникай, алава ем гуникай, эхирни бегьер пучвилер авачиз кӀватӀ хъувуникай ибарат я. Салан майвайрин виниз тир бегьерар битмишарунин карда агротехникадин истемишунар галай-галайвал кьиле тухунихъ кьетӀен метлеб ава. Эгер салан майваяр гьасилун артухарунин жигьетдай агротехникадин истемишунар галай-галайвал кьиле тухун тавуртӀа, гуьзлемишзавай бегьерарни къачуз жедач.
+РЕКЬЕЛАЙ кӀвачи-кӀвачи элячӀзавай чкадал машиндал кьве кас ягъай чӀехи къуллугъдал алай чиновникди судьядивай хабар кьазва: - И дуьшуьшдин нетижа гьихьтинди жеда? - Кьилив яна вилик квай гуьзгуь хайидаз къастуналди гьужум авунай ва тарашиз кӀан хьунай вад йис, цавай фена валариз аватайдазмуьжуьд йис ва агьвалат кьиле фейи чкадилай катиз чалишмиш хьунайни алава йисар гуз жеда.
+Безетмиш яз цуькверив, АцӀана хуш векьерив. Агатна чи хуьрерив, Къацу, цӀару, гуьзел май. Вири рикӀериз шадвал, Вири миллетрив садвал. Чилин шардал азадвал, Хьунин лишан я вун, май. Чи гьайванриз гумрагьвал, ТӀебиатдиз мублагьвал. Инсанриз ислягьвал, Вавай кӀан жезва, май. Хийирар, салам, привет, Стхавал, дуствал , гьуьрмет. Гьакъисагъвилин зегьмет, Ваз хас тир гафар, я май. Дуьньядин гьар уьлкведа, Вичин чӀалал луькӀведа. Чаз виридалай хуш къведа, Чи гафар «Май, Мир, Труд».
+13- ЯНВАРДИЗ чи уьлкведи, гьа жергедай яз чи райондини, Россиядин печатдин югъ къейд ийида. Печатдин гафуниз чи уьлкведа гьамиша кьетӀен фикир ва общественный уьмуьрда лайихлу чка гайиди я. Халкьдин трибуна, коллективрин тешкилатчи ва пропагандист яз газетди вичин хиве авай везифаяр, жавабдарвилин гьисс квадар тавуна, галай-галайвал кьилиз акъудзава. И гафар чи райондин «Самурдин сес» газетдизни талукь я. Районда газетдиз талукь тушир са месэлани авач. Экономикадинни яшайишдин, политикадинни культурадин ва образованиединни медицинадин уьмуьрдиз талукь месэлаяр вилик физвай гьал къалурун, гьакӀ производстводин шей гьасилдай хилера гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазвайбурун кӀвалахдин нетижаяр гегьеншдиз пропаганда авун газетдин хиве авай важиблу месэлайрик акатзава. Лугьун лазим я хьи, газетди и ва маса месэлаяр галай-галайвал кьилизни акъудзава. Муниципальный райондин администрацияди «Самурдин сес» газетдин работникриз кӀвалахдин къулай шартӀар яратмишуниз датӀана фикир гузва. Гьуьрметлу «Самурдин сес» газетдин къуллугъчияр, за квез Россиядин печатдин югъ- куь пешекарвилин сувар- рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ кӀвалахда мадни еке агалкьунар, чандин сагъвал хьурай. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин крариз , яшайишдани экономикада жезвай дегишвилериз вил вегьейла , аквазва хьи , кьиле карчи регьберар авай , алай аямдин истемишунар гьиссна , гьар са патахъай авай мумкинвилер гьисаба кьазвай ва кардик кутазвай чкайра саки къад йисан девирда чук I урай майишат к I вачел ахкьалтзава . Бязи гьамиша кьил фитнедик квай сад вада , и важиблу дегишвилер акваз к I ан тийиз , чпин арза ферзе , буьгьтенартегьнеяр давамарзават I ани , республикада ч I ехибурукай сад тир ва государстводин сергьятдал алайвиляй маса чкайриз хас тушир кьет I енвилер ва четинвилер авай Магьарамдхуьруьн райондин гьакъикъат гьа ихьтинди я . Муькуь патахъай , жемятар , агьалияр ва халкьар властдин кьиле авайбурулай вири сад хьиз рази тир я район , я шегьер , я республика ва уьлкве авайди туш , жедайди туш . Гьак I хьайила гзаф паюни гьик I фикирзават I а , гьадалай халкьди хкянавай , я туш виниз тир органри тестикьарнавай ксари чпин везифаяр тамамарунин менфятлувилиз гузвай къиметни аслу я . Им халис демократиядин лишанрикай сад я . Вичин анжах 4I йис тамам хьанвай Фарид Агьмедова
+Магьарамдхуьруьн райондиз регьбервал гуз ругуд йис я . Адалай сифте йикъарилай вич райондихъ рик I кузвай кас яз къалуриз алакьна . Ада райондин администрациядин , хуьрерин администрацийрин ва майишатдин жуьреба жуьре карханайринни тешкилатрин вилик тайин тир везифаяр эцигна . Абурни республикадин ва уьлкведин властри тайинарнавай рекьериз ва милли программайриз къуллугъ ийидайбур хьана . Ни вуч лагьайт I ани , нетижаяр аквазва , абур мадни вини дережайриз хкаждай мумкинвилер яратмишзава . Райондихъ мукьвал тир гележег патал тайин тир планар ва макьсадар ава . Абур райондин экономикадин кьилин хел тир хуьруьн майишатдихъ ва санлай агропромышленный комплексдихъ галаз ва гьак I ни образованиедин , халкьдин сагъламвал хуьнин , дуланажагъдин рекьерихъ галаз алакъалубур я . Эхиримжи йисара райондиз инвестицияр желб авунин жигьетдай кьабулай серенжемар лап менфятлубур хьайивиляй и рекьиз мадни артух фикир гузва . Идалди федеральный ва муниципальный программайра райондин иштираквал мадни гегьенш ва артух жеда , районда дуьзгуьн общественно политический гьалар хуьдай шарт I ар хуьн таъминарда .
+РАЙОНДА адет хьанвайвал , ислен юкъуз тухузвай аппаратдин нубатдин совещание « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова ачухна . Адан к I валахда центрдал алай идарайрин ва карханайрин руководителри , райадминистрациядин жавабдар работникри , са бязи хуьрерин администрацийрин кьилери иштиракна . Совещание ачухдайла Фарид Загьидиновича арада стхавилин алакъаяр авай Ленинградский областдин « Тосненский район » МР дин администрациядай атанвай мугьман , МР дин кьилин замести��ель Петр Семкин совещаниедин иштиракчийрихъ галаз танишарна . Вичин рахуна Петр Семкина вич чи райондиз атунин кьилин метлеб , стхавилин алакъаяр хуьзвай Магьарамдхуьруьн райондин хуьруьн майишатдин хиле авай вири жуьредин мумкинвилер ахтармишунин , а мумкинвилер кьве патазни менфят аваз ишлемишунин гегьенш икьрар кут I унин мурад тирди къейдна . Гуьгъуьнлай совещаниедал ЗАГС дин отделдин начальник Тахмина Гьуьсейновадин докладдихъ яб акална .
+Инвестицийрикай рахайт I а , эхиримжи кьве йисуз районда абурун гьисабдай вад гектарда салан майваяр битмишардай теплицаяр кардик кутунва . Советск хуьре медицинадин « Юждаг » ва Магьарамдхуьре « Магарамкент » центраяр , Ярагъкъазмайрал шадвилин мярекатар тухудай зал , Буткъазмайрал шекер хкуддай гъвеч I и завод эцигна ишлемишзава . Амма къерехдин инвестицийрин гьисабдай эцигнавай виридалайни зурба кархана им , гьелбетда , Оружбадал кардик кутунвай къушарин фабрика я . Адахъ йисан къене 5000 тонндив агакьна къушарин як гьасилдай гужлувал ава . Ингье са йис я фабрикади вичин суьрсет гуз . Еридизни , т I ямдизни артух тирвиляй Оружбайрин фабрикадин верчер Дербент ва Махачкъала шегьеррани , къунши районрани хушдиз маса къачузва . Абур республикадилай къецепатазни рекье твазва . Инвестицияр желб авун , ц I ийи карханаяр эцигна кардик кутун им жемятдиз к I валахдин чкаяр арадиз гъун лагьай ч I ал я . Ик I, зегьметдиз къабил тирбурун арада 20I3ЙИСУЗ бейкарри 4,5 процент тешкилзавайт I а , алатай йисуз и рекъем 3,8 процентдал аватна . Ц I ийи инвесторар желб авун , къерехдин пулдин такьатар районда кардик кутун регьятдиз жедай крар тушт I ани , и жигьетдай ийизвай чалишмишвилер нетижаяр гудайбур я . Месела , шаз Фарид Агьмедов кьиле аваз Магьарамдхуьруьн райондин делегация Ленинградский областдин Тосно шегьерда хьана . « Тосненский район » МО дин кьил Виктор Захаровахъ галаз абуру кьве райондин арада дуствилин алакъаяр тешкилунин икьрардал къулар ч I угуна . Ида сифте нубатда алишверишдинни экономикадин рекьяй санал к I валахдай шарт I ар яратмишзава . Ахпа культурадинни спортдин ва маса рекьерайни алакъаяр сихбур ва кьве патазни менфятлубур хьун лазим я . Гьуьлелай кьилел жив алай дагъларив кьван эк I я хьанвай райондин шарт I ари , Самурдин тамун ва гьуьлуьн къерехдин къулайвилери кефердин областдай туристар желб авунни важиблу я . 20I6 – йисуз Фарид Агьмедова Европадин инвесторрин са десте кьабулна . Австриядин меркез Венадин « Ко res» компанидин президент Клеменс Кореска , маркетингдин ва шей маса гунин рекьяй директор Александр Пешель , и везифаяр СНГ дин уьлквейра ва Россиядин Федерацияда идара ийизвай директор Дмитрий Данилов квай делегацияди чпихъ Магьарамдхуьруьн райондихъ галаз карчивилин алакъаяр кут I унунин ниятар авайди къейдна . Кьуд йис вилик вичин I25 йис къейд авунвай ва фадлай дуьньяда т I вар ван акъатнавай компанидин фикир райондал желб хьун зурба кар я . Ихтилат райондихъ авай ва гележегда хъжедай мумкинвилерикай , инвестицияр желб авунин шарт I арикай ва чкайрикай фена . Мугьманар райондин т I ебиатдин надир чкайрихъ галаз таниш хьана . Самурдин тамун ва гьуьлуьн къерехрин акунри абур гьейранарна . Фарид Агьмедова и гуьруьшмишвал гележегда кьве патазни менфятлу саналди тир к I валахрин эвел тирди , яргъал тевгьена тайин крарив эгеч I дайдак кьве патани умудар кутазвайди къейдна . Мублагь чилер ва кьакьан бегьерар битмишардай къулай шарт I ар авай райондин экономикада виридалайни важиблу хел , гьелбетда , хуьруьн майишат я . Виликан йисарикай рахун тавуна , эхиримжи кьве йис къачурт I а , районда хуьруьн майишатдин хилера к I валахзавай карханайрини кьилдин ксари 500 гектардилай артух ц I ийи багълар , 200 гектардилай виниз уьзуьмлухар кутунва . Анжах гъилевай - 20I6ЙИСУЗ районда багъларин майданар I52, уьзуьмлухар - 84 гектардин гегьенш хьанва . Алай вахтундани къелемарни тегьенгар ак I урунин к I валахар давам жезва . Гьукуматдин , райондин администрациядин куьмек галачиз ибур кьилиз акъудиз жедай крар туш . Анжах са алатай йисуз пуд виш касдилай виниз районэгьлийри багълар ва уьзуьмлухар кутунин харжар арадал акъвазар хъувун патал дотацияр къачуна . Федеральный программадай ц I уд хизандиз , к I вале гьар са касдин кьилиз 90 агъзур манат гьалтдайвал , гьукуматдин куьмек яз пулдин такьатар гана . Малдарвилел машгъул яз чпин майишат гегьеншариз к l анзавай пуд фермерди садни зур миллион
+дин кьадарда гьукуматдин грантар къачуна . Нетижада малдарвилин хел районда йигин еришралди вилик физва , идан нетижа яз 365 тонн як , I4 агъзурни 300 тонн нек гьасилдай мумкинвилер хьана . Ибур майишат кьиле тухунин куьлуь тешкилатриз ( ЛПХ яр , КФХ яр ) ва кьилин ксарин куьмекчи майишатриз рехъ ачухзавайвилин ва абурув герек куьмекар агакьзавайвилин нетижаяр ва лишанар я . 20I6ЙИСУЗ райондин чилерал 2000 тонн техил , 85 тонн салан майваяр , саки ц I уд агъзур тонн картуфар , I3 агъзур тонндилай артух ципиц I ар к I ват I хъувуна . Майишатдин бегьерар маса гуниз ва иниз аниз рекье туниз куьмек яз Оружбадал , Магьарамдхуьре ва Муьгъвергандал махсус кооперативар тешкилнава . Амма и жигьетдай гзаф крар гьеле вилик кума . Кьилди къачурт I а , районда гьасилзавай яр емиш яргъалди хуьдай ва чкадал гьялдай карханаяр арадиз гъунин чарасузвал ава . Идахъ галаз санал транспортдихъ галаз алакъалу месэлаярни гьялна к I анзава , къенин гафаралди лагьайт I а , логистикадин центрайрин гереквал ва чарасузвал йисалай йисуз субут жезва . Анатолий Къарибова къейд авурвал , ихьтин нетижаяр гваз майдандиз экъеч I завай районар республикада сад вад я . Абурун арада Магьарамдхуьруьн район хьун вири жемятдални , райондин кьил Фарид Агьмедовални , администрациядални баркалла ва аферин гъизвай кар я . Гьелбетда , райондин уьмуьр тек са хуьруьн майишатдин продукция гьасилуникай ибарат туш . Райондин вилик гьял тавунвай т I имил месэлаяр квач . Абур асул гьисабдай хуьрерин яшайишдиз ва агьалийрин дуланажагъдиз талукьбур я . Амма эхиримжи йисарин нетижайри абурни алудиз жедайдан патахъай умудар ва инанмишвал гузва . Ихьтин са мисал гъин . Магьарамдхуьруьн райондин хуьрера михьивал хуьниз шегьерра кьван фикир гузва . Виринра магьле магьле зирзибил к I ват I дай чкаяр тайинарнава . Махсус машинди абур вахтвахтунда тухузва . Саки вири хуьрерин кьилин куьчейра къир цанва . Авачир чкайра и кар мукьвал тир гележегда кьилиз акъудда . Магьарамдхуьр Ахцегь шегьре рекьин къерехда авай Гарагърин хуьруьхъ галай рехъ , месела , пис гьалда ава . Государстводин сергьятдихъ галаз алакъалувили вилик манийвилер эцигзавайвиляй , ам къайдадиз хкиз хьанвач . Амма 20I7ЙИСУЗ и кар кьилиз акъудда , талукь органрихъ галаз чарар ц I арар ва меслятар хьанва . Мад са рекьи лап фадлай агьалийрин патай арза ферзе арадиз гъизвай . Ам шегьре рекьин Лук I варин къекъуьндилай Ярукьваларал кьван . Гуьлгер вац I ал плотина эцигай алатай асирдин пудкъад лагьай йисара кутур рехъ я . Дербент , СУЛЕЙМАНСТАЛЬСКИЙ ва Магьарамдхуьруьн районрин пай квай и рехъ Гъепцегь Ялама шегьре рекьихъ галаз алакъалу авун патал сифте нубатда вац I ал муьгъ эцигна к I анзавай . Фадлай мецерал алаз тайин проектдиз элкъвен тийиз хьайи и рекьин кьисмет алай йисуз гьялиз эгеч I нава . Дербентдиз Гуьлгер вац I ун яд рекье твазвай плотинадин патавай ц I ийи муьгъ саки эцигнава , къир цун патал гегьенш рехъ гьазурзава . Инвесторар желб авун райондин бюджетдиз налогар ва налогрин гелирар гъун артухарун лагьай ч I ал я . Райондин кьил Фарид Агьмедован ва администрациядин тешкиллу к I валах себеб яз эхиримжи пуд йисуз к I ват I завай налогрин кьадар кьве сефердилай виниз артух хьана . Санлай къачурла , абурун кьадар йиса I25 миллион манатдив агакьнава . 20I6ЙИСАН к I уьд вацра налогар ва налогрин гелирар к I ват I унин алай йисан план II5,6 процентдин тамамарнава . И нетижайрин далудихъ муниципальный органрин , чкадин администрацийрин гьар йикъан чалишмишвилер гала . Администрациядихъ гьисаба кьун тавунвай карчи алакъаяр , кьилди ксаринни тешкилатрин ачухдиз акван тийизвай майишатар дуьздал акъудунин ва гьа идалди налогрин кьадар артухарунин тестикьарнавай махсус план ава . Адан бинедал алаз , месела , майишат тухунин гъвеч I и тешкилатар кооперативриз желб ийиз эгеч I нава . Ида абурув государстводин кьумек агакьардай мумкинвал гуда . Ик I, эхиримжи пуд йисуз хуьруьн майишатдин ва промышленностдин мал гьасилун саки кьве сеферда артух хьанвай районда 70 агъзур кв . м . виниз ц I ийи эцигунар кьилиз акъуднава . Спортдин ва культурадин рекьяй гьамиша вилик жергейра хьайи районди вичин адетар давамарзава .
+ЭЛЬДЕРОВА Гуьлжагьан Алимирзоевнади 1970йисалай 2014йисалди Гъепцегьрин хуьруьн « Сказка » т I вар алай бахчада са шумуд йисуз гьакъисагъвилелди к I валахна . Зун 1983йисуз бахчадиз сифте яз атанвай ц I ийи пешекар яз адан к I валахдал ашукь хьана . Гьар пакамахъ бахчадиз аялар кьабулдай вахтунда Гуьлжагьан халадин камаллу келимайри хуьр ванцив ац I урдай . Ц I ийиз бахчадиз атай аялдихъ галаз гьасятда таниш жедай , адаз вич к I анардай . Адахъ галаз суьгьбетар ийиз са аялриз ваъ , гьак I абурун диде бубайризни пара хуш тир . Ада экуьнахъ бахчадиз атай аял ихьтин келимайралди кьабулдай : Аял хуьн зи буржи я , Ам берекат , чи бахт я . Аял к I валин дамах я , Ам чи халкьдин даях я . Гуьлжагьан Алимирзоевнади 44 йисуз бахчада к I валахна . Ада школадиз аялрин са шумуд выпуск рекье туна . Гуьлжагьан халади вичиз гайи гьи тапшуругъ хьайит I ани кьилиз акъуддай . Ам завай жедач лугьудай гаф адаз чидачир . Яраб вири пешекарар вун хьтин галатун течидайбур тирт I а вуч хъсан тир . Гуьлжагьан хала чи бахчадин бахт , берекат , чи чешне тир . За адахъ галаз к I валахай уьмуьрда , заз адай ихьтин са к I валах акунай . Адан багърийрикай сад рагьметдиз фенвай , пуд югъ алатайла ам вичин везифайрив эгеч I хъувуна . Чун , бахчада адахъ галаз к I валахзавайбур хажалатди кьунвай , гьик I адан патав фена адаз башсагълугъвал гуда лугьуз . Гьа и арада чаз бахчадин гьаятдай аялар хъуьредай ван атана . Яраб им вуж ят I а ? Гьаятдиз экъеч I ай заз аялрихъ галаз къугъвазвай Гуьлжагьан хала акуна . Салам гана жузунар авурдалай кьулухъ за адаз суал гана , ваз еке хажалат хьанва , и аялрихъ галаз шадвал ийиз ваз хуш авани ? Ада заз ихьтин жаваб гана : Я чан бала , им аялдин виридалайни хъсан вахт я , аялдин гьар са югъ сувариз ухшарди хьана к I анзава . Им зи пеше я , им зи буржи я , аялриз зи ч I уру чин герек туш , къуй гьар са аял шад ва бахтлу хьуй . Ада заз гайи жавабдал зун мягьтел хьана . И къанажагълу инсанди аялриз вичин пашманвал чирнач . Гуьлжагьан халади жегьил диде бубайрихъ галаз гзаф суьгьбетар ийидай , хийирлу меслятар къалурдай . Къуй чи Гуьлжагьан Алимурадовнадиз вичин 70 йисан юбилей мубарак хьурай . Аллагьди вичин рик I е авай вири мурадар кьилиз акъудрай . Ф . ИСМАИЛОВА , Гъепцегьрин хуьруьн « Сказка » бахчадин заведующий .
+ТАМ . Им са яргъи , куьтягь тежедай мах хьиз я заз . Гьамни чи там . Самурдин там ! Гьар каникулриз зун хуьруьз хтайла , ч I ехи бубади зун вичихъ галаз тамуз тухузва . Аламатдин кас я зи ч I ехи буба . Адаз там гьикьван к I анда ?! Низ чида тамукай ада гьикьван шиирар кхьенат I а . Бязи вахтара зун бубадин гъавурдани гьатзавач . Ада лугьузва :Там шииратдин майдан я , хтул … Ингье исятда зул я . Чун тама ава . Заз и вахт к I андач ман . Там , тарар гзаф сефилдиз аквазва , на лугьуди абур пашман я . Пешер аламач , абур чиле эк I я хьанва , сад садан винел , къаткъат эцигайди хьиз аквазва . Ч I ехи бубади лугьузва : Гьар вахтунихъ вичин гуьзелвал ава , тикрар техжедай . Вун килиг , зи хва , и къавах тарцел ��руш хьанвай жуванриз , абур гьамиша къацу я , жегьил я . Я
+АЛАТАЙ ГЬАФТЕДА , Ярагъ къазмайрин хуьруьн агьали , ц I уд йис хьанвай Абдулвагьаб Жафарова авур кьегьалвилин нетижада вичин хайи диде кьиникьин къармахрай ахкъудна . И гафарин манадиз дериндай килигай гьар са касдилай ухьт алахьда . Чаз дидейри балаяр къутармишай дуьшуьшар гзаф чида , амма диде къутармишай баладиз кьве сеферда аферин ва чухсагъул лугьуз к I анзава . Эхиримжи йисара вирида чпин гьамамра модада гьатнавай газдин колонкаяр эцигзава . Регьятвилер , къулайвилер жезват I ани , хаталувални фикирдай акъудна виже къведач . Газдин колонкайрин угарди инсандин мефт I едиз зиян гайи ц I удралди инсанар са гуж баладалди кьиникьикай къутармишнава . Абурун арада кьейибурни ава . Школадай хтана к I вале авай Абдулвагьабаз диде гьамамдиз фенвайди чизвай . Са арадилай адан япарихъ са шей аватай ван галукьна . Адаз дидедин гъиляй са вуч ят l ани аватай хьиз хьана са декьикьада ам яб гуз акъвазна . Ван сес тахьайла ада гьамамдин рак I арив агатна дидедиз эверна . Эвердиз гьай тагайла , ада дидедихъ са кар хьанвайди кьат I ана . Рак ачухиз тахьай Абдулвагьаба рак I арин кьилел алай дак I арда авай гуьзгуь хана , тади гьалда к I валахал алай бубадиз зенг авуна ва к I вале авай ч I ехи диде къарагъарна . Ада вичигай куьмек гуз тежедайди чир хьайила ам звериз звериз къуншидин , медсестрадин патав фена куьмек т I алабна . Вахтунда агакьай куьмекди вичин кар авуна . Больницадиз агакьарай Эльза Жафаровадиз духтурри чара авуна . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова гъвеч I и аялди авунвай игитвал ч I ехибур патал чешне тирди ва авунвай игитвилиз къимет яз лайихлу наградани гудайди лагьана .
+Бильбильрин хуьруьн СОШ дин 11класс куьтягьунин гьакъиндай Мурадалиев Насруллагьаз 2007йисуз гайи 05 АА 0024630нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Советск хуьруьн СОШ дин 11класс куьтягьунин гьакъиндай Салигьова Эльвирадиз 2007йисуз гайи 05 АА 0011426 нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Советрин кьушунар Афгъанистандай акъудайдалай инихъ 30 йис тамам жезва .
+ХЕМИС юкъуз , Магьарамдхуьре авай РФ дин халкьарин адетдин культурадин центрдин гьаятда Советрин союздин кьушунар Афгъанистандай акъудайдалай инихъ 30 йис тамам хьуниз талукьарнавай гьейбатлу митинг кьиле фена . Митингда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова , адан заместителри , МРДИН депутатрин Собраниедин ва общественный Палатадин председателар тир Назир Алияровани Агъадаш Нагъметуллаева , са жерге идарайрин векил ри , Афгъанистандин дяведин ветеранри , центрдал алай школайрин аялри , СМИ дин векилри ва районэгьлийри иштиракна . Вичин рахунра Фарид Загьидиновича къейд авурвал ;Ватандин ч I ехи дяведилай яргъал фейи Афгъанистандин дяведикай чи акьалтзавай несил хабардар авун , дяведа телеф хьайибур эбеди яз чи рик I ера хуьн ва чкадал аламай ветеранриз къулай шарт I ар яратмишун чи буржи я . Къенин юкъуз акьалтзавай несилди чи бубайри , стхайри уьтквемвилелди тухвай къуллугъ рик I елай ракъурна виже къведач . Акьалтза вай несил ватанпересвилин , инсанпересвилин руьгьдал алаз тербияламишун чи хиве авай везифа я . Гуьгъуьнлай митингдал рахай МР дин общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева ва гьа вакъиайрин иштиракчи Малик Бегова къенин йикъан важиблувиликай ва гьар са касдиз Ватандин тарих чир хьунин чарасузвиликай гегьеншдиз лагьана . Эхирдай Афгъанистандин дяведа телеф хьайибурун Гьуьрмет хуьн яз са декьикьада кисуналди митинг акьалт I арна .
+Советрин кьушунар Афгъанистандай акъудайдалай инихъ 30 йис тамам жезва .
+Къанни ц I уд йис идалай вилик Афгъанистанда кьиле фейи дяведин ялав чи уьлкведихъ хьиз , республикадихъни райондихъ галукьна . Тек са чи райондай и дяведиз I02 кас фенвай . I979ЙИСУЗ СССР дин гьукуматди ДРА дин правительстводиз куьмек яз , чи кьушунар Афгъанистандиз рекье тунай . Чи шарт I ара вердишвал къачунвай кьушунриз дагъларин уьлкведа « партизанрин дяве » тухузвай моджахедрихъ галаз женг тухун четин месэладиз элкъвенай . Сад лагьана рагарикай пайда жезвай моджахедар гьиникай хкатна ва гьинихъ катзавайт I а кьилни акъатзавачир . Абуру чеб к I ев хьанвай чкайрай экъеч I из гьужумиз к I ев хъижезвай . Кьвед пуд йисуз дяве тухвайдалай кьулухъ абур моджахедрин тактикадин гъавурда гьатна . ВДВДИН кьушунри вертолетар ишлемишиз аси хьана къарагънавай кишлакар терг ийиз башламишна . Ц I уд йисуз давам хьайи файдасуз дяве эхирни акьалт I на . I989ЙИСАН февралдин вацра чи кьушунар Афгъанистандай акъудна . Кьуд этапда кьиле фейи женгерра къенин юкъуз I4 427 кас телеф хьанва ва 53 агъзур касдал хирер ва контузия хьана . Къизгъин ягъунар кьиле физвай I98Iйисан майдиз чи районэгьли , Советск хуьруьн агьали Асваров Эмирагъа , советрин кьушунрин сергьятламишнавай контингент тир 40армиядин жергейра аваз вичин пак буржи тамамариз Афгъанистандиз рекье тунай . Адан рик I ел хкунар чна куь фикирдиз гузва ; -I98Iйисан 5майдиз чун вертолетда аваз Кабул шегьердай Газни шегьерда авай Нарвский мотострелковый полкунин 39676 нумрадин войсковой частуниз рекье тунай . Полкунин везифа женгерин операцийра иштиракун , чи уьлкведай Кабулдиз ва анай частуниз рекье твазвай продуктар , машинра кузвай нефт , бензин авай машинриз хатасузвал таъминарун тир . Вертолетдай авудай десантри , « душманрин » яракьар ва дяведин суьрсетар хуьзвай кишлакриз яракьар тухузвай караванар тергзавай . I982ЙИСУЗ полкунин вири составди Пянджерский дереда кьиле фейи операцияда иштиракнай . Чи вилик советрин кьушунрин залан техника агакьдалди къачунвай кук I ушар хуьн задача эцигнавай . И кар полкуни тамамвилелди кьилиз акъудна . ( Операцияда иштиракай Эмирагъа Абдурагьманович СССР дин Верховный Советдин Президиумди I982ЙИСАН 22 – сентябрдиз кьабулай къарардин бинедаллаз « За отвагу » медалдиз лайихлу хьанай ). Фарси ч I алал рахазвай Афгъанистанда дари , узбекар , таджикар яшамиш жезвай . Анин халкь чил гьялунал , багъманчивилел машгъул тир . Чун ана дяве тухуз ваъ , гьак I анин ислягь халкьдихъ галаз хъсан алакъаяр тешкилиз алахъзавай . Къулай са шарт I арни авачир палаткайра кьурай шеъэр нез къуллугъ кьиле тухузвай . Фу гьатай югъ чаз сувар тир . Анин халкь зегьметдал рик I алай , атай мугьманар лайих аваз кьабулиз алахъдай инсанар тир . Чи аскерриз абуру мугьманриз хьиз гьуьрметар ийиз алахъдай . Кьарадин керпичрикай эцигнавай са мертебадин к I валера итимриз ва папариз кьилди к I валер чара авунвай . Школада к I елзавай аяларни чара авунвай . Гьелбетда гьа женгерра иштирак авур гьар са касдиз а мусибатдин йикъар рик I ел хкизни к I анзавач . Чахъ галаз а ц I аюз атай са пай жегьилар элкъвена хтанач . Хтайбурни чандал хирер хьиз , гьак I руьгьдал алат тийир кьац I ар алаз хтанай . Иниз килигна заз акьалтзавай жегьилри тарихдиз кьет I ен фикир гана к I анзава . Тарихда гьатнавай дяведин гьерекатрикай гьич дахьайт I а ктабрай кьванни чир хьурай . Абур Ватандал рик I алаз вердишарун , к I еве авайдаз куьмекдин гъил яргъи ийиз чирун , абур хайи хизандиз , хуьруьз , Ватандиз вафалу инсанар яз ч I ехи авун чи гьар садан пак тир буржи я . А . АЙДЕМИРОВА .
+РЕСПУБЛИКАДИН АЗС ра газдин къимет 30 процентдин агъузарнава . Виликдай хабар хьайивал , адетдин ва фирмайрин заправкайра машинра цазвай газдин къимет са гъвеч l и вахтунда лап хкаж хьуни республикадин агьалийрик къалабулух кутунвай . Агьалийри къал къачур кьве гьафтеда газдин къимет вад манатдин агъуз аватнай . Амма къунши Чечен республикада авай къиметрикай хабар хьайи агьалийри республикадин ва АЗС рин ( автозаправочный станцияр ) руководствойривай серенжемар кьабулун истемишна . Улакьрин иесияр газ багьа къиметдай гузвай заправкайрал фин тийиз чпин гафунал акъвазна . Нетижада газдин къимет I6 манатни 50 кепекдал аватнава . Гьак I ят I ани , ролдихъ галайбур секин акъвазнавач . Абуруз аквазвайвал , са акьван яргъа авачир къунши районда газдин къимет I5 манат я .
+ХАСАВЮРТ райондин Тотурбикала хуьруьн сергьятда залан парцин кьве улакь ва гъвеч I и машинар сад садахъ галукьунин нетижада авария хьана . Залан парцин « Спринтер » лада приора машин къвезвай ц I арц I из экъеч I на ам яна ахпа камаздин хурук акатна . Нетижада пуд кас кьена ва кьве кас гьар жуьре хирер алаз больницайриз агакьарнава .
+ДАГЪУСТАНДИН государственный университетдин студентри дзюдодай вузрин арада Москвада кьиле фейи чемпионатда к I уьд медаль къазанмишна . Чемпионатда Россиядин 39 вуздай студентри иштиракна . Вузрин арада Бауманан т I варунихъ галай МГТУ дин , Тимирязеван т I варунихъ галай МСХА дин , Пушкинан т I варунихъ галай ЛГУ дин ва са жерге т I варван авай вузрин студентри иштиракна . Чи командади к I уьд лагьай йис я и акъажунра иштиракиз . Командади санлай к I венк I вечи чкаяр кьаз им муьжуьд лагьай йис я . Ц I укьуд касдикай ибарат тир командади пуд къизилдин , сад гимишдин ва вад буьруьнждин медалар хкана »хабарнава вуздин пресскъуллугъди .
+Алатай гьафтедилай башламишна Магьарамдхуьруьн райондин вири школайриз ц I ийи ктабар ахъагъунин к I валах тешкилувилелди кьиле физва . Ислен юкъуз МР дин образованиедин управлениедин библиотекадин фондунин методист Эльмира Къазиахмедова чаз хабар гайивал : -« Чи фондуниз 56 агъзурни 6I7ДАВ агакьна сад лагьай классдилай IIКЛАССДАЛДИ учебникар хтанва . Чна гьа ктабар УО дин куратор Эмилия Исакьовнадин гуьзчивилик кваз вири райондин школайрив агакьарзава ». Гуьгъуьнлай МР дин кьилин 1лагьай заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева вичин рахунра къейд авурвал , учебникар бес кьадарда хканва ва мукьвал вахтунда аялрив агакьарда . Алай йисуз райондин вири школайрив лазим тир вири учебникар агакьарнавайди тестикьарна . Эхирдай Гьабибуллагь Мурадалиева , ихьтин къайгъударвал ч I угунвай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедоваз ва РДДИН образованиедин ва илимдин министр Уммупазиль Омаровадиз чухсагъул лагьана .
+АЛАЙ вахтунда чи райондин школайра дидед ч I алаз екез фикир гузва . Школайра лезги ч I алал гьар жуьредин конкурсар , ачух тарсар тухузва . Дидед ч I ал хъсан чир хьун гьар са касдин буржи я , к I ант I а вун Москвада жен , к I ант I а вун хуьре . Ч I алахъ галаз чна чи халкьдин тарихни , адетарни квадарна виже къве дач . Эгер чна къедамаз чи ч I ал квадарайт I а , чи рик I елай хайи Ватан , диде бубани алатда . Алатай гьафтеда Магьарамдхуьре авай Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрда школьникрин арада лезги шаиррин эсерар лап хъсандиз к I елунай конкурс кьиле фена . Конкурсдин макьсад лезги ч I ал хуьн , бажарагъ авай жегьилар жагъурун , акьалтзавай несил хайи ч I алал рик I алаз тербияламишун , дидед ч I ал к I анарун тир . Конкурсда 25 школади иштиракна . Конкурс сифте гаф рахуналди РМК дин заведующий И . Пирмагьамедова ачухна ва программадихъ галаз танишарна . Кьиле фейи конкурсда аялри лап хушвилелди иштиракна . Абуру вирида чпин алакьунар ва устадвал вини дережада аваз къалурна . Абур вири лайихлубур тирдал са шакни алачир , амма гьар са женгина виридалай лайихлуди гъалиб жедай адет ава . И сефердани жюриди шиирар хъсан тамамарунин карда дуьз къимет гана . Iчкаяр ( МКОУ Тагиркентказмаляр СОШ ) Лиана Ризаевадиз ва ( МКОУ Филерин СОШ ) Эдалет Конаговаз , 2чка ( МКОУ Гъепцегьрин СОШ ) Гьажиметова Дианадиз , 3чка ( Магьарамдхуьруьн СОШ ) Луиза Исмаиловадиз хьана . Гъалиб хьайибуруз УНО дин патай Гьуьрметдин грамотаяр гана .
+2019йисан 10февралдиз лезги шаир , публицист , драматург , журналист Мурадалиев гьажи Желил Пиралиевич рагьметдиз фена . Мурадалиев гьажи Желил Пиралиевич 1933 йисан 22сентябрдиз Магьарамдхуьре лежбердин хизанда хьана . 1953йисуз Докъузпара райондин Миграгърин хуьруьн юкьван школада 10 класс куьтягьайла Советрин армиядин жергейра пуд йисуз къуллугъ авуна . 1969йисуз Ташкентда театральный институтдин театроведческий факультет куьтягьна . Магьарамдхуьруьн « Коммунизм патал » газетда ва райисполкомдин культурадин отделдин заведишвиле са шумуд йисуз к I валахна . 1990йисалай 2013йисалди Магьарамдхуьруьн райондин « Самурдин сес » газетдин редактор хьана . Гьажи Желил Мурадалиеван гьакъисагъ зегьметдин рехъ Гьукуматди жуьреба жуьре наградайралди лишанламишна . « Зегьметдин ветеран », Россиядин писателрин Союздин член , Дагъустан Республикадин « Культурадин лайихлу работник », Ватандин Ч I ехи дяведа Гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 70 йисан юбилейдин медаль , РФ дин ва РД дин Гьуьрметдин грамотайриз са шумуд сеферда лайихлу хьана . 1987йисуз Дагъустандин лезгийрин драмтеатрда Ж . Мурадалиеван « Тахай руш » тамаша эцигна ва сифте яз къалурна . Идалай гъейри ам гьеле сегьнеламиш тавунвай кьве пьесадин авторни я . 1974йисуз Даггизда акъатай « Чирагъ » сборникда сифте яз адан шиирар акъатна . Адалай инихъ Желил Мурадалиеван къелемдикай жуьреба жуьре жанрайрин 15 ктаб хкатна . Эхиримжи ктаб 2016йисуз « Зи рубаияр » т I вар алаз чапдай акъатна . Фронтдин далу патан ва зегьметдин ветеран , камаллу инсан Желил Пиралиевич Мурадалиеван экуь къамат чи рик l ера гьамишалугъ яз амукьда . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрацияди , райадминистрациядин кьилин сад лагьай заместитель Гьабибуллагь Желилович Мурадалиеваз ва вири мукьва кьилийриз играми буба Желил Мурадалиев рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз башсагълугъвал гузва . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрация .
+Магьарамдхуьруьн « Теремок » бахчадин работникри Дженетова Шагьнигераз ва адан вири мукьва кьилийриз буба Мухтаров Нямет рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Гарагърин ООШ дин 9класс куьтягьайдан гьакъиндай 2001йисуз Эмирбеков Сидханаз гайи Б 2423438нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Райондин « Самурдин сес » газетдин коллективди газетдин жавабдар секретарь Рамзес Мурадалиеваз , Мелкиназ Мурадалиеваз ва вири мукьва кьилийриз буба Мурадалиев Желил рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+26- ИЮЛДИЗ гзаф миллетрин векилрикай ибарат тир Дагъустандин халкьари, гьа жергедай яз чи районэгьлийрини, милли сувар- Дагъустан Республикадин Конституциядин Югъ шадвилин гьалара къейд ийида.
+Тамам 19 йис идалай вилик Дагъустан Республикадин Конституция кьабулна. Ада чи республикадин государстводин тарихда важиблу ва цӀийи чин ачухна, яни республика демократвилелди вилик финин рекьел элячӀнавайди лишанламишна. Къе районэгьлийрин вилик экономика къвердавай вилик фин таъминарунин, агьваллувал хкажунин, обществодин уьмуьрдин вири хилера кӀвалахар авай гьал хъсанарунин ва къайдадик кутунин жигьетдай цӀийи ва жавабдар везифаяр акъвазнава. Чна а кардихъ инанмишвал ийизва хьи, Конституцияди чаз ганвай ихтияррал ва мумкинвилерал кӀевелай амал авуналди, районэгьлийри чпин вилик акъвазнавай везифаяр баркаллувилелди кьилиз акъудда. Муниципальный райондин администрацияди вири районэгьлийриз Дагъустан Республикадин Конституциядин Югъ рикӀин сидкьидай мубаракзава ва виридахъ мягькем сагъвал, ислягьвал, зегьметда гьакъисагъвални дурумлувал хьана кӀанзава. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрациядин кьил.
+И ЙИКЪАРА, Дагъустан республикадин зегьметдин ва социальный рекьяй вилик тухунин министерстводин тӀварунихъай «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаевав «КӀанивиляй ва вафалувиляй» медаль ва Гьуьрметдин грамота шад гьалара вахкана. Нубатдин и награда гьар йисуз уьлкведа 8- июлдиз къейдзавай «Хизандин йикъан, кӀанивилин ва вафалувилин» юкъуз гузвайди я. И шад награда Агъадаш Нуьсретовичав МР- дин кьилин заместитель Сократ Мурадалиева УСЗН- дин директор Тамерлан Гьабибован, социальный рекьяй къуват гузвай отделдин начальник Багьадат Шихкъаибовадин иштираквал аваз вахкана. Награда агакьай Агъадаш Нуьсретовича райондин руководстводиз ва и кардик вичин пай кутур вирибуруз чухсагъул малумарна. Агъадаш Нуьсретовича вичин уьмуьрдин юлдаш Маржанатахъ галаз гъил-гъилеваз меслятдалди яшамиш хьанвай 2
+50 йисан вахтунда вад тербияллу велед уьмуьрдин шегьредал акъуднава. Абурухъ I6 хтул ва 6 птул ава. Вири веледриз образованияр ганва, гьукуматдин кӀвалахрал зегьмет чӀугвазва ва абурухъ чпин хизанар ава. Вичин зегьметдин рехъ Агъадаш Нуьсретовича I967- йисуз малимвилелай башламишнай. Райондин кьилин, халкьдин депутатрин райсоветдин председателдин заместителдин, партиядин органрин, РД- дин Халкьдин депутатрин миллетрин алакъайрин Комитетдин председателдин заместителдин, гьанин оргуправлениедин кьилин пешекардин ва чкадин самоуправлениедин органрин Комитетдин консультантдин везифаяр жавабдарвилелди тамамарна. 20I4- йисалай Магьарамдхуьруьн райондин общественный Палатадин председатель яз зегьмет чӀугвазва. 55 йисуз гьакъисагъвилелди чӀугур дурумлу зегьметдиз гьам республикадин, гьам райондин руководствойри лайихлу къиметни ганва. Ам цӀудралди наградайрин сагьиб я. Гьи къуллугъдал ам хьанатӀани, карчивилелди тамамарай везифайри адан акьалтӀай пешекарвал къалурна. Гьатта райондин кьилин везифаярни тамамарай Агъадаш Нуьсретович гьамиша инсанвал хвейи, масадан дердиникай хабар кьур, жедай куьмек, меслят гайи акьалтӀай къени хесетрин инсан я. Адаз и награда гунал чна��и шадвал ийизва. Къуй куьне регьбервал гузвай еке хизанда идалай кьулухъни жедайбур анжах шад вакъиаяр ва хийирдин кӀвалахар хьурай, Гьуьрметлу Агъадаш Нуьсретович! А. АДЕМИРОВА.
+Ингье нубатдин 202I-2022КӀЕЛУНИН йис акьалтӀна. И йисуз ЕГЭ- яр (гьукуматдин сад тир экзамен) вахкунив 24майдилай эгечӀна. Вахкай экзаменрин нетижаярни кьуна, кӀелунрин рекье тафаватлу хьайибурув медаларни вахкана, школа акьалтӀаруниз талукьарнавай шад межлисар кьиле фена. АкьалтӀай кӀелунин йисан нетижаяр гьихьтинбур хьанватӀа ва экзаменар гьикӀ кьиле фенатӀа хабарар кьунин мураддалди чи корреспондент Афисат Айдемирова «Магьарамдхуьруьн район» МР – дин образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаевахъ галаз гуьруьшмиш хьана. -Улубег Муьгьуьдинович, ЕГЭ-РИН, ОГЭ-РИН нетижаяр кьунва, куь фикирдалди акьалтӀнавай кӀелунин йис гьихьтинди хьана? -Адет хьанвайвал, райондин школайра эхиримжи зенг ягъай пакадин йикъалай экза3
+23- июль, 2022- йис. менар вахкунив эгечӀна. Россобрнадзорди тайинарнарнавай мажбури кьве предметдилай (урус чӀални литература ва математика) гъейри хкянавай предметрайни экзаменар вахкана кӀанзавай. ИкӀ, алай кӀелунин йисуз 11- классра кӀелзавай I97 аялди ва 9классра кӀелзавай 658 аялди экзаменар вахканва. Абурукай 2I аялди школа къизилдин медалралди акьалтӀарнава ва 9- классра кӀелзавай 78 аялди тафаватлувилин аттестатар къачунва. -Экзаменар гьи хуьрера вахкана ва абурун нетижаяр гьихьтинбур хьана? -Алай йисуз ЕГЭ- яр 972нумрадин пунктуна Буткъазмайрин хуьре вахкана. ОГЭЯР вахкузвай аялрин кьадар гзаф хьуниз килигна Ярагърин, Филерин ва Буткъазмайрин пуд хуьре кардик кутунвай пунктара вахканва. Экзаменар гъалатӀар квачиз тухуниз тайинарнавай къайдада кьиле фена. Къейд тавуна жедач, алай йисуз аялри экзаменар 80 далай I00 дал кьван баллар аваз вахканва. И йисара юкьван балл тӀимил тиртӀа, цӀи ам 80 далай алатнава. -Улубег Муьгьуьдинович, куьне къейд авурвал, алатай йисарив гекъигайла, алай йисуз юкьван балл хкаж хьанва. Им аялар экзаменриз хъсан гьазур жезва, жавабдарвал артух жезва лагьай чӀал яни? -Эхиримжи йисара кардик акатнавай репетиторрин (кьулухъ галумукьзавай ученикдиз кӀвале тарсар гун патал кьунвай кӀвалин малим) къуллугъдикай менфят къачунин нетижада бегьем дегишвилер хьанва. КӀуьд лагьай классда кӀелзавай гьар са аялдиз вичи хкязавай пеше тайин хьайила ам гьа рекьяй гьазур жезва. Гьелбетда, алатай йисарив гекъигайла гьам аялар, гьам диде- бубаяр и месэлайрив жавабдарвилелдин эгечӀунин, чирвилер артухариз алахъунин, чирвилерихъ ялунин нетижада хъсан нетижайрихъни гъизва. КӀвале диде- бубайрин патайни куьмек хьайила аялри хъсан баллар къазанмишзава. Хъсан баллар къачурла аялдин гуьгьуьл ачух жезва ва кӀелдай гьевесни жезва. ЧӀугур зегьметдихъ хъсан нетижа хьайила, гьелбетда, шадвал ийидай кар я. За умудзава къведай кӀелунин йисуз генани хъсан нетижаяр жеда. -Улубег Муьгьуьдинович, суьгьбет авунай чухсагъул.
+ГЬАЙВАНРИК акатзавай чкӀидай хейлин азарар инсанар патални гзаф хаталу я. Гзаф дуьшуьшра абур инсанрик, азарлу гьайванрихъ галаз алакъалу хьайила, азарлу гьайванрин як ва маса продуктар тӀуьрла акатзава. Гьайванрикай инсанрик акатзавай чкӀидай азаррикай Сибирдин язва, чахутка, бруцеллез, пехъивал, ящур, сап (сакъав азар) иллаки хаталубур яз гьисабзава. Сибирская язва - ам лап фад чкӀидай вири жуьредин гьайванрик акатдай, инсанарни бедбахтвиле твадай азар я. Ам арадал гъизвай микроб гзаф дуьшуьшра накьвадик, фитерик, гьайванар авай тевлейрин полдик лап яргъал йисара (гьатта виш йисуз) яшамиш жезва. И кар фикирда кьуна азар чкӀун тавун патал и азардик кьейи гьайвандин хам хтӀунун кӀевелай къадагъа я. Ам сифтедай куда, ахпа чилик кутада. Азар акатунин себебар гьар жуьрединбур ава. Сагъ гьайвандик азар чуьлда, тевледа, са мус ятӀани азардик кьенвай гьайвандин амукьайрин микробрилай, накьвадик гелкъведайла, азардик кьейибур алаждайла, як, продуктар ишлемишайла акатзава. Азар чукӀуруниз тӀветӀвери, ветӀери, бувунри, гьакӀ иви хъвадай маса гьашаратрини куьмек гузва. Хаталу и азардин вилик пад кьун патал вуч авуна кӀанда? Колхозринни совхозрин руководителри, фермервилин майишатри, хсуси гьайванар авайбуру вирида чпихъ авай малкъарадиз (малариз, лапагриз, балкӀанриз, вакӀариз) садни хкуд тавуна Сибирдин язвадин азардиз акси рапар яна кӀанда. Эгер паталай гъайи гьайван хьайитӀа, чарасуз яз ветеринарный идарадиз хабар гана кӀанда. Рапунин таъсирни тамам йисан къене кумукьзава. Гьайиф хьи, алай вахтунда гзаф хуьрера азаррин вилик пад кьадай серенжемар кьабулзавач. Малар акатай чкадал тукӀвазва, як ветеринарный пешекарриз къалур тавуна маса гузва. Ихьтин гьалариз иллаки Гъепцегьрин, Усуррин, Советск, гьакӀ бязи маса хуьрера рехъ гузва. Инра ветстанциядин справкаяр авачиз гьайванар тукӀвазва, ахтармиш тавунвай якӀар гьарнихъ рекье твазва, инсанар датӀана шаклувилик кутазва. РикӀел хкизва: ветработникрин печать алай справкаяр авачиз як маса гудай ихтиярар садазни авач. Ахтармиш тавунвай як къачунни дуьз туш. Инсанар патал чахутка, бруцеллез азарарни гзаф хаталу я. Вучиз лагьайтӀа, и азарарни инсанрик начагъ гьайванрихъ галаз алакъада хьайила, микробар квай продуктар тӀуьрла акатзава. Муькуь патахъай, чахутка квай касдикай гьайванрихъни азар галукьай дуьшуьшар тӀимил хьанвач. Чахуткадин азар къара маларик, лапагрик, верчерик зооветеринарный профилактикадин къайдайрал амал тавурла акатзава. ИкӀ тахьун патал малкъара авай гьар сада гьайванар ветеринарный духтуррив ахтармишиз тун, азар квани-квачни чирун чарасуз я. Бруцеллезни инсандин сагъламвал зайифарзавай азаррикай сад яз гьисабзава. Ам пуд жуьре ава. Лапагрин жуьре иллаки хаталуди яз гьисабзава, и азар инсанрикни фад акатзава. Бруцеллездин азардик вири жуьредин гьайванарни начагъ жезва. Кьилин чешмени азарлубур я. Рахун физвай азар галукьай калери данаяр, хиперини кӀелер гадарзава. Гьа и вахт гзаф хаталуди яз гьисабзава. Вучиз лагьайтӀа и вахтунда азар чукӀуниз гегьенш мумкинвилер, шартӀар яратмишзава. Адан вилик пад кьун гьар садан буржи хьана кӀанда. Кьилди къачуртӀа гьар йисуз ветеринарный пешекарри гьайванрилай ивияр къачузва. И кар патал иесийри чпин малар вахтунда тайинарнавай чкадал гъана кӀанда. Азар квайди малум хьайивалди ам нехирдикай хкудда, духтурдин гуьзчивилик кваз тукӀвада, як лап хъсандиз ргана неда. Бруцеллез квай малар хьайи гьаятар, тевлеяр, парахар михьна дизенфекция ийида. Инсанар пехъи хьайи дуьшуьшар тӀимил авач. Идан себеб инсан пехъи кицӀи, каци, жанавурди кӀасун, гьа ихьтин къарамаларихъ галаз алакъаяр хьун я. Инсанрик кицӀерал жедай шарарилайни, трихенелез азар квай вакӀан як ишлемишайлани инсан пехъи хьун мумкин я. Россиядин федерациядин ветеринарный рекьяй кьабулнавай законрин бинедаллаз чпихъ хсуси гьайванар авай гьар са кас зооветеринарный профилактикадин къайдаяр кьиле тухуниз, азарлу гьайван малум хьайивалди ветеринарный пешекарриз хабар гуниз, начагъбур тади гьалда сагъбурукай чара авуниз мажбур я. Б. БЕГОВ, райондин ветеринарный управлениедин начальник.
+КЪЕНИН чи обществодиз агъуз нукьсанар яз хас хьанвай, инсанар дериндай фикирлу ийизвай кьетӀенвилерикай садзегьмет гьуьрметдай авудун, адан багьа метлеблувал, гьамиша жанлу паквал рикӀелай алудун хьанва. Икьван залан фикир лугьуналди чаз вири алем санлай мичӀи лекедик кутаз кӀанзавайди туш. Гьакъисагъ зегьметдал машгъулбур, зегьметда уьмуьрдин маналувал, адан дад аквазвайбур пара я, лап пара. МасакӀа хьун мумкин туш. Эгер инсанри вирида муьфтехурвилиз кьил ягъайтӀа, общество азарханадиз ухшар жедай, ам алкӀидай, уьмуьр явашяваш хкахьун мумкин тир. Инсаниятдин къанажагъдин, камалди ахьтин тӀебиатдиз акси гьалдиз рехъ гун мумкин туш. Зегьмет обществодин лувар я, ам вилик чӀугвазвай къуват гузвай генератор я. Лувар яваш хьайи къуш ацукьда, зегьмет яваш хьайи общество кесиб жеда, ажуз жеда, гуьгъуьна амукьда, адан гьерекат акъвазун мумкин я. Ихьтин гьалдиз рехъ гун обществодин вилик тахсиркарвал жеда. Гьавиляй адан пад кьаз алакьдай сагълам къуватар обществодай жегъида. Чун рахазвайди виридаз ашкара гьалдикай- зегьметдиз авай рафтар чӀуру патахъ дегиш хьуникай я. Чи обществода кьезил фахъ, кефчи уьмуьрдихъ галтугнавайбурун кьилин къат арадал атанва. «Жибинда пул, кӀаник машин, дамах партал, ички галай тӀуьнни вахтвахтунда» жагъуриз гьатнавайбур пара хьанва. Вирини кеспидивай яргъа акъвазнава, чандал гуж тагъана. Абуру гьич фикирзавач хьи, и чна гьар юкъуз незвай фу-къафун, алукӀзавай пек-партал, ишлемишзавай машин, газ, экв ва маса няметар- ибур вири зегьметди ганвайбур я. Гьич суал гузвач хьи, зун гьи кеспидин иеси я, за обществодиз вуч хийир гана, гузва, зи вуч пай ква? И ксари кьунвай уьмуьрдин жигъирдин кьилин фикир ихьтинди я: «Заз вири буржлу я, зун- садазни». Жигъир, дугъри я, асант, кьезилди я. Анжах нянет алай. Гьелбетда, темпелар, муьфтехурар, угърияр, тарашчияр, лутуяр, ришватбазар чи обществода идалай виликни авай. Амма къенин кьетӀенвал ам я хьи, абурун кьадар пара хьанва, жуьреярни лап гегьенш. Суал къвезва: вучиз? Себебрикай сад СССР чукӀурунихъ, социализмдин общественный къурулуш вара-зара авунихъ галаз алакъада ава. Халкьдин фикир инкара, хаинвилелди тухвай и гьерекатар халисан тарашуниз, уьлкведин девлетар чапхун авуниз элкъвена. Нетижаяр къе чна вирида гьиссзава, рикӀе тӀал аваз эхзава. Зегьмет тахтунай авудай чайгъунди санлай гзафбурун кьилера вичин таъсирдин гел туна: Зегьмет алачиз девлет къазанмишиз жеда лагьана чӀалахъардай. ЧӀуру чешнеди алдатмишарайбур пара я, иллаки жегьилрин арада. Зегьмет къиметдай авудуниз куьмек гайи, гузвай мад са къуват ава. Амни чи СМИ-ДИ, кьилди яз, телевидениеди экрандай датӀана къалурзавай марифатсуз передачаяр я. Передачайрин метлеб- зегьмет галачиз кеф чӀугвазвай уьмуьр пропаганда авун я. Вични къастуналди, инсанрин психология чӀур авунин къаст аваз. Экрандин «игитар» гьамиша садбур я: кефчибегар, йифен клубра вахт акъудзавай чалкечирар, муьгьуьббатда алдатмиш хьайи ичкидикай чара кӀанзавай бахт квахьайбур. Я тахьайтӀа, маса аламатдин яратмаяр- сивяй ялав чикӀизвай, рекьиз, кукӀвариз… Амма зегьметдикай, чна гьамиша серфзавай няметар арадиз гъизвайбурукай са передачани чаз телевизордай гузвач. Чи пешекаррин (малимрин, духтуррин, инженеррин, алимрин) четин кӀвалахдикай лугьузвай, абурун зегьмет баркаллу ийизвай са передачани аквадач. Тикрарзава: им марифатсуз рехъ тир «гедонизм» (грек чӀалал лезет, кеф), яни «кефчибегвал» пропаганда авун я. Гьар сеферда хиялри тухвайла, алатай вахтар тупӀалай ийиз машгъул хьайила, зи фикирдиз алатай асирдин 70-80- йисар рикӀел хкведа. Гьа вахтунда зегьмет чӀугур, мукьувай чидай инсанар хуькведа. Гила, вахтуни яргъал йисарин абурун зегьметдин дережа, къиметлувал, берекатлувал, михьивал, гуьзелвал лап ачух жезва. А вахтара вири адетрин крар яз аквадай, са артух фикир желб жедачир. Къе, саки 40-50 йисан мензилдай, рикӀел хкана фикир-фагьум авурла, гекъигунар авурла, вилик гьайбатлу буйда аваз абурун инсанвилин ва марифатдин къешенг суфат, гьейранардай къуват авай зегьметчивилин къамат къарагъда. Са кӀусни чӀугурун тушиз лугьузва, абур гьар сад зегьметдин игит тир, абуруз гьамиша икрам авун, гьардаз гьуьрметдин гуьмбет эцигун лайих ава. Уьмуьрдин тарс заланди ва туькьуьлди я. Инсандикай инсан авур зегьметдин къадир квадарайда са вахтунда вичи вич гатада. Анжах геж, виляй аватайла, уьмуьр гъиляй гьавайда фейила, са затӀни элкъуьри�� тежедайла. Бубайрин несигьат гьахъ я: зегьмет алачиз жагъай фу нуш жедач. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+*Чахуткадин азар квайла, чугъундуррин ва газаррин мижеяр, вирт, (гьар сад 3 стаканда авайди) са стакан алоэдин, 2 стакан ичерин мижеяр вири куьзна, са катулдиз цана бугъ алахьдалди чими ийида. Ахпа аниз вирт алава хъувуна, ам цӀрадалди хуькуьрда. Къайила, коньяк хъияна, мичӀи рангунин бутылкайриз цана, I5 суткада кӀвалин гьавада хуьда. (Холодильникда хвена виже къведач). Ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик I00 г. ишлемишда. Ихьтин процедура кьиле тухудайла, рапар, дарманар ва маса шейэр ишлемишна, пӀапӀрус чӀугуна виже къведач. Мижеяр кӀвале жуважуваз гьазурун лазим я. Сагъарунин кьвед лагьай курс куьтягь хьайила, жигерар эквериз (рентген) вегьеда. * Гьар юкъуз зур сятда ахвар авуртӀа, бедендин къуват артух, нервияр секин, гуьгьуьл ачух, инфаркт, инсульт хьунин хаталувал тӀимил жеда. * Яргъалди яшамиш хьун ва яшар хьайила хъсандиз гьисс авун патал са стакандавай некӀедиз (кун тийидай ва гьакӀни къайи тушир) хуьрекдин са тӀурунавай дуьдгъвер ва гьакьван вирт вегьена, хъсандиз хуькуьрда. Ахпа аниз 50г. коньяк алава хъувуна (гъетер гьикьван гзаф хьайитӀа, гьакьван хъсан я), мад хъсандиз хуькуьрна, ксудалди вилик куьлуь-куьлуь хупӀ ийиз, хъвада. Сагъаруниз 0,5 литр коньяк герек къведа. Гьа икӀ I0 юкъуз хъвана, I2 юкъуз ял яна мад тикрар хъийида.
+АЛАЙ ЙИСАН 2августдиз къадим Ахцегьа « Шарвили » эпосдин 15юбилейдин сувар шад гьалара гурлуз кьиле фена . Рик 1 ел хкин « Шарвили » эпосдин сувар гьар йисуз июндин эхиримжи киш юкъуз тухузвайди тир . Амма ц 1 и июндин и югъ сивер хуьдай вахтунал гьалтуниз килигна 2августдиз кьиле тухвана . Гатун гуьзел йикъан экуьнахъ фад Магьарамдхуьруьн кьилихъ к 1 ват 1 хьайи районэгьлийрин ч 1 ехи десте кьиле райондин руководителарни аваз Ахцегьиз рекье гьатна . 4АВГУСТДИЗ МР дин администрацияда муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедован председательстводик кваз пландин совещание кьиле фена . И совещаниедиз райондин са шумуд школадин директорризни теклифнавай . Совещаниедин иштиракчийри « Райондин муниципальный организацияр ц 1 ийи к 1 елдай йисаз гьазур жезвай гьалдин гьакъиндай » образованиедин управлениедин начальник Улубек Абейдуллаеван докладдихъ дикъетдалди яб акална . Докладдай малум хьайивал , райондин школаяр 1сентябрдиз 7800 аял кьабулиз гьазур я . Эхиримжи йисара сифтегьан классра к 1 елзавай аялрин кьадар артух хьун иллаки хуш жедай кар хьанва . Ц 1 инин йисуз сифте яз партайрихъ 806 аял ацукьда . Ц 1 инин йисуз райондин вири к 1 елзавайбурун тарсар ремонт авунвай , ширер янавай , экуь классра кьиле фида . Совещаниедал гьак 1 гьал хъувуна к 1 анзамай са бязи месэлайрикайни рахунар фена . Чпин гьар йикъан дердийрикай ЦРБ дин кьилин духтур Гьажибала Беглерова , хуьруьн майишатдин управлениедин начальник Насир Ибрагьимова , финансрин отделдин начальник Эдуард Ферзилаева ва масабуру информацияр авуна . Совещаниедин кьет 1 ен фикир налогар к 1 ват 1 унин месэладиз гана . Муниципальный райондин кьили къейд авурвал , муниципальный бязи сельский поселенийрин руководителрин рик 1 елай чпин къуллугъдин везифаяр алатзавай хьиз ва гатукай мен фят къачуна ял язавай хьиз аквазва . Ада ял отпускадиз экъеч 1 айла яна к l анзавайди рик l ел хкана . Хуьрерин поселенийрин вири кьилери агьалийрихъ галаз активвилелди , сигъ алакъада аваз к 1 валахна к 1 анда . Агьалийриз хуьруьн кьил к 1 валахдин идарадай жагъин тийизвай дуьшуьшар гзаф жезва . К 1 валахдив ик 1 эгеч 1 ун рехъ гуз жедай кар туш , ихьтин хуьрерин кьилерин гьакъиндай административный серенжемар кьабулда , къейдна эхирдай Фарид Агьмедова . Совещаниедал гьак 1 2 – августдиз Ахцегьа кьиле фейи Шарвилидин суварик Магьарамдхуьруьн делегацияди иштиракай гьалдикайни рахана . Анал къейд авурвал , сувар кьакьан дережада аваз кьиле фена ва чи райондин делегацияди шадвилера активвилелди иштиракна .
+Суварик Дагъустандин шегьеррай ва районрай , маса регионрай атанвай гзаф кьадар мугьманри , гьа жергедай яз « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова кьиле авай ч 1 ехи делегацияди иштиракна . Сувар къейд ийиз Дербент округдин кьил Имам Яралиев кьиле авай дестени атанвай . Имам Мизамудиновича суварик атанвай мугьманар тебрикна , лезгийрихъ хъсан адетар , дамахдай крар давамардай Шарвили хьтин игит рухваяр хьун ва ирс давамарун вичин мурад тирди лагьана . Атанвай мугьманар ц 1 ийиз ачухнавай к 1 елунардайбурун залдиз мугьман хьана .
+Мад сеферда тарих рик 1 ел хкана . Ахцегьа Кьиблепатан Дагъустандин районрин майданар ачухнавай . Майданрал гьар райондин агьалийри гьазурнавай няметар , гъилин сеняткарвилер ва сегьнедин устадрин яратмишунар къалурзавай . Гьар са майдандал мугьманар шад манийралди ва туьнт кьуьлералди , уьмуьрдай къачунвай куьруь сегьнейралди къаршиламишзавай . Къейд ийин , чи райондин делегацияди гурлу майдан ачухнавай ва анал чи райондин пагьливанрин дестеди чпин алакьунарни къалурна . Шарвилидин суварик гьак 1 РФ да сифте спорт яз паркурдай международный чемпионат ни кьиле фена . И чемпионатда йисан вахтунда уьлкведа кьиле фейи акъажунра гъалибвал къазанмишна полуфиналдиз акъатай 17 спортсменди иштиракна . Абурун арада Германиядай , Нидерландай , Украинадай , Латвиядай атанвайбурни авай . Къизгъиндиз кьиле фейи женгера , 1 чка патал женг ч 1 угур 8 касдикай чи россиянви Тольятти шегьердин агьали Михаил Исаев гъалиб хьана . К 1 елед хивез хкаж хьана эвич 1 ай мугьманри В . Эмирован т 1 варунихъ галай паркуна районрин художественный самодеятельнострин коллективри гайи ч 1 ехи концертдикай лезет хкудна . Суварин шадвилер яргъалди давам хьана . А . АЙДЕМИРОВА .
+ЖЕГЬИЛРИН ФОРУМ ДАГЪУСТАНДА Международный жуьреба жуьре динрин жегьил векилрин 1 форум кьиле фена . Кефердин Кавказдин вири регионрин Азербайжандин ва Кьибледин Осетиядин вишехъ агакьна векилри иштиракзавай серенжем Махачкъаладин епархи МАЛИМАР ПАТАЛ ЕГЭ МАЛИМРИ ЕГЭ вахкунин гьакъиндай школаяр акьалт 1 арай аялрин диде бубайрин инициативадин тереф республикадин Кьили хвена . Диде бубайрин ажугъ асул гьисабдай ц 1 инин йисан ЕГЭДИН нетижайри гъана . Республикадин образованиедин министерствода сад тир госэкзамендин тегьерда аттестация тухуниз гьазурвал САД ЛАГЬАЙ СЕФЕРДА КУМУКЬНА МАХАЧКЪАЛАДИН « Анжи » клуб ФНЛ дин чемпионатдин вад лагьай турда Оренбургдин « Газовикдиз » кумукьна . И сезонда им дагъустанвийрин сад лагьай кумукьун я . Ф . ГЬАЖИЕВ . ядин ва Дагъустандин мусурманрин Духовный управлениедалди тешкилна . аквазва . Эгер малимдивай герек кьадар баллар к 1 ват 1 из алакь тавурт 1, ада ЕГЭ чирвилерин чарасуз тир дережа къалурдалди вахкуда .
+ВАХТАР хьана аялри хуьрера , кьве пата кварквац 1 къванер ва я портфелар эцигна , футболдин варар туьк 1 уьрдай . Гадаяр , вахтни рик 1 елай фена , к 1 уф хкатнавай к 1 вачин къапарни , кьац 1 анвай пек партални такваз , тупунихъ калтугдай . Гила гьалар дегиш хьанва . Ик 1, Магьарамдхуьруьн алай девирдин школьникрин ихтиярда « Леки » спорткомплексдин запасдин майдан ава . РАЙОНДИН « Бажарагълу аялар » центрда АГЪАМИРЗОЕВ Рафик Агъамирзоевичахъ галаз гуьруьш кьиле фена . Ам « ЛЕКИ » футболдин клубдин президент , « Магьарамдхуьр » МП дин кьил , Россиядин писатель А . Костюнинан гьикаядин игит « Леки » спорткомплексдин иеси я . Гатун рухсатрин вахт тирт 1 ани , аялри адахъ галаз гуьруьшда школадин формаяр алук 1 навай . Ам чи школадиз клубдин администратор Абдуллаев Тимур Артуровичахъ галаз атанвай . Рафик Агъамирзоевича аялриз сифте сив хуьнин сувар тебрикна ва хизанра шадвилер , хуш крар хьана к 1 анзавайди лагьана . Ахпа ада клуб тешкилунин тарихдикай ихтилатна . Гъвеч 1 и ч 1 авалай адан рик 1 футболдал алай . Бубади адаз азаддиз кьуршахар кьунал , самбодал ва каратэдал машгъул хьуникай лагьанай . Магьарамдхуьре футболдал къугъвадай спортдин майдан тахьуниз килигна , Рафика муькьвалмукьвал вичин дустарни галаз къунши хуьрериз фидай . Хкянавай к 1 ват 1 алдик кваз ада футболдай райондин акъажунра иштиракдай . Къугъунрал гуьзчивал авур адаз гзаф командаяр , рик 1 ивай абур гьазурунал машгъул кас авачирт 1 ани , хъсандиз къугъвазвайди акуна . Гьа и ч 1 авуз адан фикирда стадион эцигун ва футболдин команда тешкилун гьатна . 90йисарин эхирра ада райондин администрациядивай стадион эцигун патал чилин участок чара авун т 1 алабна . Адаз инсанар гъавурда акьан тийидай къариб касдиз хьиз килигиз хьана . И вахтунда Магьарамдхуьре , марфадилай гуьгъуьниз экъеч 1 завай къарникъузар хьиз , кьилдин ксарин дараматар , коттеджар , кафеяр ва межлисрин залар пайда жезвай . Ингье акъатна майдандиз инсанар патал са вуч ят 1 ани эцигиз к 1 анзавайди . Администрациядин гьа ч 1 аван кьил А . И . Гьажиева ( рагьмет хьуй вичиз ) адахъ яб акална ва касдин т 1 алабун кьилизни акъудна . Хуьруьн агьалийри яргъал йисара гьайванар хуьзвай участок Рафик Агъамирзоеваз стадион эцигун патал 49 йисан муддатда чара авуна . Участокни тарифдинди тушир адан са пай муькуьдалай 2-3 метрдин агъада авай . Машинралди хейлин накьв гъуниз мажбур хьана . Ик 1, стадион эцигуниз , туьк 1 уьруниз гзаф йисар акъатна . Эхирни 2007 йисан сентябрдиз « Леки » стадион шадвилин гьалара ачухна . Гьа са вахтунда Рафик Агъамирзоевич футболдин клуб патал къугъвадайбурни к 1 ват 1 унал машгъул хьана . Ада неинки райондай , гьак 1 ни Дербентдай , Махачкъаладайни спортсменриз клубдиз атун теклифна . Кьилин тренервиле пешекар футболист Кемран Нурагьмедов тайинарна . Рафик Агъамирзоева сад лагьай сеферда вичин команда Дагъустандин чемпионатдиз тухвайла , « Анжидин » машгьур футболист Александр Маркарова адаз лагьанай : « Рафик , сифте йисуз са командадилайни гъалибвал къазанмишиз алакьдайди туш , гьак 1 хьайила , жува жуваз гзаф тади гумир ». Амма « Леки » Дагъустандин к 1 венк 1 вечивилиз акъатна ва гьа йисуз ЮФОДИН чемпионатдани иштиракна . Алай вахтунда « Леки » ФК пуд сеферда Дагъустандин чемпион я . Адан лап хъсан спортсменар гзаф пул гузвай маса командайра къугъвазва . Нетижада гьужумзавайбурукай сад тир Тофик Къадимов « Дагдизелдиз » фена , и мукьвара адаз Ка ФИЗКУЛЬТУРНИКРИН ЙИКЪАЗ ТАЛУКЬ ЯЗ
+9август , 2014йис . 5 лининграддин « Балтика » ФК диз теклифна . Са шумуд спортсмен Азербайжандин ФК диз фена . Гьак 1 ят 1 ани , « Леки » команда агалкьунралди гьуьжетриз экъеч 1 зава . Гьатта Магьарамдхуьруьз атай Ганадай тир негрийрини , « Леки » клубда къугъваз к 1 анз , иниз къведай виза гуьзлемишзава . Клубдин администратор Тимур Артуровича футбольный команда Дагъустандилай къеце Краснодарда , Ставрополда гьик 1 кьабулзават 1 а ихтилатна . Лезгийрин диаспоради абур ч 1 ехи гьуьрметралди , багьа мугьманар хьиз кьабулна ва рекье хтуна . Ада гадайриз сагълам уьмуьр тухуниз , футболдин клубар тешкилуниз , районрин гьуьжетра иштиракуниз эвер гана . И карда алакьдай вири куьмекар гудайдини къейдна . Суьгьбетдилай гуьгъуьниз аялри суалар гуз эгеч 1 на . Хъсан футболистдиз гьихьтин ерияр хьун лазим я . Хъсан футболистдиз неинки гужлу мускулар , четинвилериз таб гудай беден , гьак 1 ни гьахьтин гужлу , эхи ийидай , хъел текъведай къилихар ва мажбури яз зегьмет к 1 ан хьун ,жаваб гана Рафик Агъамирзоевича . Хуьруьн кьил хьун четин яни , тахьайт 1 а , клубдин президент ва я хизандин кьил ? ихьтин суал гана 7-« а » классдин ученица Эльдарова Лианади . Хизандин кьил хьун четин я ,жаваб гана ада . Рафик Агъамирзоевичахъ пуд велед ава . Адан гафаралди ч 1 ехи хва « Лекидин » футболист я , гъвеч 1 ида юриствилин чирвилер къачузва , руша школада к 1 елзава . Анжах умудлу далу хьайила , к 1 валахал , спортда агалкьунар къазанмишиз жеда . Эхирдай ада аялриз « Лекидин » лиготипар алай ядигарар багъишна . « Эгер гьар са касди вич алай чкадал ик 1 вичелай алакьдай к 1 валахар ийиз хьайит 1 а , чи чил гьикьван гуьрчег жедай !» ихьтин гафаралди куьтягьзава Александр Костюнина Рафик Агъамирзоевакай вичин гьикая . 2010йисуз Дагъустан Республикадин Гьукуматди куьмек гуналди Александр Викторович Дагъустандин 42 районда къекъвена . Гзаф йисара к 1 валахна , « Дагъустан » ктаб ( къекъуьнрин дневник ) алай йисуз акьалт 1 арна . Гъепцегьрин хуьре кьве рекьин хивел « Территория Леки Магьарамдхуьр » кхьенвай рекламадин ч 1 ехи къул ала . Гадаяр адал алай чемпионрин суьретриз гьевесдалди килигзава , гзафбуруз абурун жергейриз акъатиз к 1 ан жезва . Абур умудлу я хьи , эрзиман мурадар кьилиз акъатда . Вилик эцигнавай мураддихъ агакьун патал сабурлувилелди чалишмишвилер авуна к 1 анда . Бахт ацукьнавайди гуьзлемишиз акъваздач , ада гьамиша физвайдав агакьарда . Августдиз футболдай Дагъустандин чемпионат башламишда . Чаз « Леки » командадихъ анжах агалкьунар хьана к 1 анзава . Н . МЕГЬАМЕДРАСУЛОВА , Гъепцегьрин СОШ дин урус ч 1 алан ва литературадин малим . Шикилда : футболдин « Леки » команда пудра республикадин чемпион . ФИЗКУЛЬТУРНИКДИН ЙИКЪАЗ ТАЛУКЬ ЯЗ
+9 август , 2014йис . 6 « У Х I классра дидедин ч I алан ва литературадин тарсара ишлемишдай гафарган » гъиле кьуниз чун мажбурнавайди дидед ч I алан эгьмият югъ къандавай харчи ва кесиб хьун я . Дидедин ч I ал гуьнгуьна аваз хуьн сифтенисифте школада жегьилдин вилик ч I алан даях яз акъвазнавай , ана тарс гузвай малимдин везифа я . А малимдин гъиле винидихъ т I варар кьур словарар авач . Везифа сифтегьан классрилай эгеч I на аялриз гафарин ва орфографиядин къайдайрин къадир чирун я . Гафарал ва орфоэпиядинни орфоргафиядин къайдайрал амал авуни аялдиз рахадай вичин яшариз кутугай гафарин тайин кьадар хьун к I анарзава . Гафарин кьадар къвез къвез артух хьуни гафарал к I валах тухунин жуьреярни , амаларни артух хьунал гъизва , вилик чирай гафарин манайрани дегишвилер ва дуьзвилер хутаз вердишарун лазим я . Месела , вилик чирай « уьтквем » (Iкл .) гафунин мана ц I ийиз чирзавай « вик I егь , дирибаш » гафари абурухъ мад « жуьрэтлу » манаярни авайди , яни синонимар гъана , гафарин « муг », мукьвавал артух жезвайди делилламишда . Лезги ч I ал гьи классда гузват I ани , адан методикадин кьилин месэла « вуч чирда ва гьик I чирда ?» хьун лазим я . Малимдин вилик эцигнавай кьилин месэлани гьам я : вуч чирда ? Лезги ч I алан ва эдебиятдин тарсарин метлеб к I елзавайбурун ч I ал гегьеншарун , абуруз чпин фикирар тайин къайдада , ачухдиз ва савадлувилелди лугьуз ва кхьиз чирун я . Тийижир гаф аялдиз гьамиша ц I ийиди я . Ктабра , учебникрин илимдин малуматар ачухарзавай тапшуругъра , литературадин хрестоматийрин текстера аялрал сифте дуьшуьш жезвай гафар вири « ц I ийибур » я . Бязи гафариз сноскайра баянар гузва ва ктабрин эхирра « гафарганарни » ганва . Амма гзаф гафар « словаррани » авач , сноскайрани ганвач . Етим Эминан шиирра ишлемишнавай « ракъиб рекъиб » гафариз : ЛЧ I С : ракъиб рабетлу инсан яз малумат ганва . А . Агъаева « Аман яр », « Гуьзел яр » шииррин сноскайра « рекъиб са дишегьли к I анз акъажунар ийизвай итимрикай сад …», « Гуьзел Тамум » шиирдин сноскада « дуст » яз гузва . Гъ . Садыкъиди « рекъиб – мидя , писвилин гуьгъуьна авай кас », Къ . Акимова « ракъиб чара кас » яз , I987ЙИСУЗ лезги ва урус ч I аларалди акъатай ктабда « ракъиб – посредник , старающийся поссорить » хьанва . Р . Гьайдаров : Ракъибар экъвез арада гьарма сад са илан хьтин . Недоброжелатели челночат каждый как змей .. « Ракъиб рекъиб акъажунра авай итим паб , мидя , дуст , чара кас , рабетлу инсан , душманвал ийидайди ( хийир так I анди ) - « маналу » гафарикай тарсуна аялдин суалдиз гьим хкяна гун дуьз ят I а яраб ?! Малим тарсуниз гьазур жедайла , ада дурумлудакаказ ва вири терефрихъай текст веревирд авун чарасуз я . Грамматикадин къайдайриз талукьарна ганвай тапшуругъриз хкянавай текстер , предложенияр иллаки дикъетлу хьана , сифте малимди вичи тамамарун герек къвезва . Гаф аялдиз « четинди » тирди аннамишай малимди ам кьилди ва я адаз талукь гафарни галаз хкудна , адаз синонимар , антоним жагъурна , га
+фунин куьчуьрмишнавай , тек ва я гзаф манаяр тайинарна , ам арадиз атанвай ва я туьк I уьр хьанвай къайдаярни ахтармишна , гаф квай мисалар , мягькем ибара кхьена гъавурда твада . Аялрин рахунин ч I ал гегьеншарун малимди галат тавуна , аял гъилик кумай кьван вахтунда , тухвана к I анзавай зегьмет алай кар я . Кьет I ен фикир гаф дуьз кхьиз вердишаруниз гуда , вучиз лагьайт I а гаф дуьз кхьиз чирун аял савадлу авунин кьилин кар я . Гаф рахунра ва кхьинра дуьз ишлемишиз чир хьуни аялдин фикир деринаруниз , дилавардиз рахаз алакьуниз , к I елзавай гьар са зат I фад кьат I униз куьмек гуда . Рахунин ва кхьинрин ч I ал чеб чпихъ галаз сигъ алакъада ава : дилавардиз рахуни кхьинрин к I валахдиз ч I ехи таъсир ийизва , вичин нубатдай , рахунрин ч I алаз дуьз фикир авунин истемишунрив кьадай кхьинрини рахунин ч I ал гуьрчегарда . Ф . НАСРЕДИНОВ , лезги ч l алан ва литературадин малим . ( Эхир . Эвел - 38нумрада ). РЕДАКЦИЯДИН ПАТАЙ ЭХИРИМЖИ вахтара ч l алакай , ам михьиз хуьникай кхьинар гзаф ийизва . « Дидедин ч l ал гуьнгуьна аваз хуьн сифтени сифте школада жегьилдин вилик ч l алан даях яз акъвазнавай , ана тарс гузвай малимдин везифа я »,кхьизва Фахрудин малимди . И гафарин гьахълувал фикирда кьуна чна лезги ч l алан ва литературадин тарсар гузвай малимриз и месэладай чпин фикирарни лугьуниз эвер гузва .
+ЗИ ГЪИЛЕ Гьажи Желил Мурадалиеван ц 1 ийи , гьеле типографиядин ширедин ни галамай « Чун лезгияр я » кьил гана Махачкъалада акъатнавай ктаб ава . Им автордин ц 1 уд лагьай ктаб я . Ц 1 уд ктаб . Лугьуз регьят я , амма ам арадиз гъун , фикирдиз къачунвайди дуьз к 1 алубда туна чарчел дуьз акъудун патал авторди ч 1 угвазвай зегьмет кьат 1 ун четин я . Гьар йисуз Гьажи Желилан ц 1 ийи ктаб гъиле кьурла ( им адаз ч 1 уриз тежедай адет хьанвай хьтинди я ), зи рик 1 ел сиягьатчи , ахтармишунар ийидайди . Петербургдин АН дин гьуьрметлу член , генерал майор Николай Михайлович Пржевальскийдин уьмуьрдиз бахшнавай кино хкведа . Кинодин сифте кьиляй яшлу профессорди илимдин дуьньяда гьеле малум тушир жегьил Пржевальскийди кхьенвай лап кьелеч 1 брошюра гъилелай ийизва ва автордин бегьерлу гележегдихъ инанмиш хьана , брошюрадин « юхунвилизни » килиг тавуна , ам ктабрин ич 1 и ва яргъи са дезгедал эцигзава . Кинодин эхирдай а дезгедал Пржевальскийди кхьей кьван ктабар гьакьзавачир . За ихьтин агьвалат рик 1 ел хкунихъ себеб ава . Эгер Желил Пиралиевича исятда яратмишзавай ериш давамарайт 1 а ( и кардал за к 1 усни шак гъизвач ), адан ктабризни дезгедал чка бес тахьун мумкин я . Яратмишунрин рекье к 1 валахзавайдал гьалтзавай четинвилерикай авторди сифте гафуна куь релди вичи лугьузва :« Им ц 1 уд лагьай ктаб я за кхьенвай . Хьран к 1 вални амач жеди , и ктабдал чан гъун патал , зун пияда тефенвай . Гьикьван рекьер ат 1 ана за им кьуьд , гад я лугьун тийиз чил т 1 ушуниз ифенвай , дуьшуьшарни пара хьана , фейи гьар са чкада , туьк 1 уьн тийиз мурад метлеб кьулукьулухъ хъфенвай . Ихьтинбур я чи к 1 валахар , къимет т 1 имил , зегьмет кьиле ргазвай …» И ц 1 арар к 1 елайда автордин ч 1 алан кьет 1 енвилизни фикир таган тач . Желил Пиралиевичан эхиримжи акъатнавай ктабриз ч 1 алан ва ктабар туьк 1 уьр хъувунин гьа ихьтин ц 1 ийивал , жанрайрин жуьребажуьревал хас я . Авторди вичи и жуьре кхьиниз « Поэзия прозада » лугьузва . Имани лезги яратмишунра ц 1 ийивал я . Вишра ван къведалди садра жуван вилералди акун хъсан я ,лугьуда халкьдин мисалди . Гьавиляй зи фикирни Гьажи Желилан ц 1 ийи ктабдиз къимет гун туш . За и ц 1 арар кхьиналди автордин ц 1 ийи савкьватдикай хабар гузва . Адаз къимет ктаб к 1 елайда вичи гуда . Амма са алава хъийиз к 1 анзава . Желил Пиралиевичан яратмишунриз хас тирвал и ктабни поэзиядикай , публицистикадикай поэзия прозадикай , исламдиз ва тарихдиз хас тир яратмишунрикай туьк 1 уьр хьанва . За фикирзавайвал , и ктабни , автордин вилик акъатай ктабар хьиз , к 1 елзавайбуру хушдиз кьабулда . Ф . ГЬАЖИЕВ . Кьилел живедин бармак алай дагъ Ам лезги дагъ я . Кеспидик кват 1 а кьилел алаз рагъ . Лезгияр сагъ я . Т 1 урфандин к 1 аник суьруь хуьдайбур Чун лезгияр я . Чилел яр емиш , ризкьи гъидайбур Чун лезгияр я . К 1 вале мугьмандиз чка гудайбур Чун лезгияр я . Гьар са магьрумдихъ жигер кудайбур Чун лезхгияр я . Ватан хуьн патал ц 1 аюз фидайбур Чун лезгияр я . Гьич дарвал тагуз аскер хуьдайбур Чун лезгияр я . Дуьньяда авач са ч 1 иб алай чил Лезгияр авачир . Аквадач анрай гьерекатдин кьил Лезги галачир . Ингье ��аратистр , Муграгъа хайи , Албан лезги я . Дегь заманайриз ц 1 ийи дин гайи Жуван лезги я . Къураматдани , гьак 1 гьуьлерани Герек лезгияр . Манийрални , гьак 1, туьнт кьуьлерални Зирек лезгияр . К 1 еве гьатайла кака пайдайбур Чун лезгияр я . Захавал кьурт 1 а , межлис гурдайбур Чун лезгияр я . Эхь , лезгияр я къадим вахтарлай Дуьз тарих авай , Серт женгерайни физ хьана чавай , Чиляйни , цавай . Муьгьуьббатдикай Межнунавайни Лугьуз хьайид туш Чавай хьиз мани , я гафаралди Тухуз хьайид туш . Чун Шарвилидин , Гьажи Давудан Миллетдикай я , Алейгьисалам чи пайгъамбардин Уьмметдикай я . Ислягь халкь я чун , ша кьан гъил гъиле Кам вилик къачун . Бесрай хьайиди сад садан хъиле , Лезгияр жен чун .
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+РАЙОНДИН администрациядин заседанийрин залда алай йисан 6августдиз яш тамам тахьанвайбурун ва абурун ихтиярар хуьзвай комиссиядин нубатдин заседание кьиле фена . Заседание и комиссиядин председатель Шериф Алиханова ачухна ва кьиле тухвана . Анал райондин яш тахьанвай агьалияр кардик кутунин рекьяй агьалияр кардик кутазвай центрди тухузвай к 1 валахдин гьакъиндай месэладиз килигна . И месэладай « ЦЗН » ГКУ дин директордин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Навруз Рамазанова гегьенш информация авуна . Ада къейд авурвал , ка никулрин вахтунда райондин карханайра 354 школьник кардик кутуна . Республикадин бюджетдай гьелелиг финансирование авачирдини лагьана . Пландин месэладин нетижаяр кьурдалай гуьгъуьниз кьилел кас аламачирбурал ва яш тахьанвайбурун тахсиркарвилерал гуьзчивал тухузвай органрихъ галаз ЦЗН ГКУ дин алакъаяр сигъарунихъ , уьмуьрдин четин шарт 1 ара авайбур кардик кутунихъ ва районда авай карханайра яш тамам тахьанвайбур патал авай к 1 валахрин учет тухунихъ рекье тунвай къарар кьабулна . Заседаниедал административный тахсиркарвилерин делойризни килигна . А . АЙДЕМИРОВА .
+Дагъустандин журналистрин Союздин председатель яз «Лезги Газетдин» кьилин редактор Мегьамед ИБРАГЬИМОВ хкяна. МАХАЧКЪАЛАДА кьиле фейи Дагъустандин журналистрин Союздин председатель хкягъуниз талукьарнавай гьахъ-гьисабдин сечкийрин конференцияда Дагъустандин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин руководителдин заместитель, РДДИН кьилин информациядин сиясатдин Управлениедин ва пресс-къуллугъдин начальник Рашид Акавова, Россиядин журналистрин Союздин секретарь Тимур Шафир кьиле авай Москвадай атанвай делегацияди ва са бязи карханайрин руководителри иштиракна. Конференциядин сергьятра аваз, Тимур Шафира Россиядин журналистрин Союздин председатель Владимир Соловьеван тӀварунихъай конференциядин делегатриз Чар кӀелна ва Союздин председатель хкягъунин сечкийра Мегьамед Ибрагьимован тереф хуьзвайдакай хабар гана. Сесер гуз эгечӀдалди вилик Рашид Акавова, «Илчи» газетдин виликан кьилин редактор Руслан Башарова, «Дагъустандин правда» газетдин кьилин редактор Бурлият Токбалатовади ва масабуру Мегьамед Ибрагьимован кӀвалахдикай, ада республикадин милли журналистика вилик тухунин карда къалурнавай агалкьунрикай чпин фикирар лагьана ва делегатриз адан кандидатурадин тереф хуьн теклифна. Гуьгъуьнлай делегатри ачухдаказ ва рейсадвилелди сесер гуналди, Мегьамед Ибрагьимов РДДИН журналистрин Союздин председателвиле хкяна. Райондин «Самурдин сес» газетдин коллективди Мегьамед Ибрагьимоваз, вичел ихтибарнавай къуллугъ рикӀин сидкьидай тебрикзава. РЕСПУБЛИКАДИН партиядин патай США-ДИН президент хкягъунин сечкийра иштиракдай кандидат Вивек Рамасвамиди Украина НАТО-ДИЗ кьабулунин гьакъиндай фикирар лагьана: Кандидатди гьисабзавайвал, Киевди вич НАТО-ДИЗ кьабулун патал ийизвай эвер гунар ахварай ават тавуна къекъведайвал (лунатик) амалрив гекъигна. Адан фикирдалди, и карди Россиядинни США-ДИН арада ядерный дяве арадал атуниз рехъ ачухда. «Им фикирдиз гъиз жедай кӀвалах туш». Жув президентдин къуллугъдал хьайи чӀавуз зун регьбер хьанвай демократиядиз акси «къемедадин» эсердик акатдач. Вучиз рагъакӀидай патан уьлквейри гьар юкъуз «ицитӀдай суьгьуьрчидин» гъиляй гьамбардин кьифер незватӀа, зун паталди сир яз амукьзава,- къейдна ада. Рамасвамиди США-ДИН президент Джо Байденаз «итим хуьниз» ва Украинадиз Вашингтон ам НАТО-ДИК хьуниз акси тирди къалуруниз эвер гана.
+ститель Анвар Аюбова, СМИДИН, информационный центрдин работникри, культурадин, образованиедин ва диндин организацийрин векилри иштиракна. Заседаниедал Россиядин почта ФГУП- дин Дагъустан Республикада авай почтайрин алакъадин федеральный управлениедин Магьарамдхуьруьн почтамтдин кӀвалахдин гьакъиндай месэла къарагъарна. И месэладай почтамтдин начальникдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Фикрет Магьмудован докладдихъ яб акална. Докладдилай гуьгъуьниз, МР- дин агьалийрин фикир желбзавай са жерге месэлаяр веревирдна. ИНТЕРВЬЮ
+- РАГЬМАН Рамазанович, куь кархана кардик мус акатнаватӀа ва адан везифаяр гьихьтинбур ятӀа куьрелди са ихтилат авуртӀа жедачни? - Чи кархана «Югсервис» ЭХИРИМЖИ вахтунда чи редакциядиз районда зир- зибил кӀватӀунин ва ам акъудунин месэлайрин гьакъиндай хейлин арзаяр къвезва. Алай вахтунда им къал алай месэладиз элкъвенва. Иниз килигна чи корреспондент Афисат Айдемирова «Югсервис» карханадин абонентрин отделдин начальник Рагьман Абдулхаликьовахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адаз са шумуд суал гана. 202l- йисан 25- сентябрдилай кардик акатнава. Везифаяр лагьайтӀа, зир – зибил кадарзавай кьватияр чара авун, абур эцигиз куьмек гун, вахт- вахтунда зир-зибил акъудун ва агьалийривай и къуллугъ авунин гъакъиндай гузвай пул кӀватӀун я. - Са касдилай гьикьван пул къачузва ва агьалийри гьа пул вахтунда гузвани? - Гьелбетда, регьятвилер кьезилвилер виридаз кӀанзава, амма пул ��унин месэлада са кьадар четинвилер ацалтзава. Месела, райцентрдал алай агьалийри са касдилай 44 манатни 83 кепек ва хуьрера авайбуру 33 манатни 24 кепек гузва. Гьа и пул гун патал хейлин ихтилатар,
+веревирдер, рахунарни жезва. Зир- зибил кадарзавай, кьватияр ацӀуниз килигна гьафтеда кьвед- пуд сеферда акъудзава. Им, сад лагьайди кӀвалин сергьятар, куьчеяр, хуьр михьи жезва, кьвед лагьайди, цӀай яна кузвай шейэрикай хкатзавай зиянлу гумадикай хуьзва. Идалай гъейри, куз тежезвай гуьзгуьдин, ракьун амукьаяр мад кӀвачерик жезва. Ихьтин ва са жерге маса крариз фикир гайила, гьар са касди жавабдарвал гьиссна, вахтунда и къуллугъдиз гьакъи гана кӀанда. - Рагьман Рамазанович, агьалияр куь патав гьихьтин арзаяр гваз къвезва? - Вирида къал къачузва, кӀвале ксар гзаф кхьенва, пул пара акъуднава ва икӀ мад. Чун кардик акатдалди авай карханадин буржарни чна кӀватӀ ХЪИЙИЗВА.ГЬАР са кас ацукьарна, гъавурда тунин кӀвалах тухвана рекье хутазва. Гзаф арзаяр атай дуьшуьшра хуьруьн администрациядай справкаяр гъиз тазва, ахпа авай ксариз килигна гьахъ- гьисаб ийизва. Газ, экв ишлемишайла гьакъи гузвачни, имни гьахьтин къуллугъ я ман. Гьахъ- гьисаб авур са бязи дуьшуьшра чна артух хьайи пул вахкузва. - И мукьвара зун са дуьшуьшдин шагьид хьана. Тайинарнавай сергьятда зир- зибилдин кьватияр авач, амма гьана яшамиш жезвай агьалийриз гьакъи гунин гьакъиндай чарар хтанва. И месэладиз куьне вуч лугьуда? - Алай вахтунда районда цӀерид хуьре кьватияр эцигнава. Законда къалурнавайвал, квадратурадиз килигна кьватияр эцигун хуьруьн администрациядин везифа я. Гзаф вахтара агьалияр гъавурда авачиз къвез чахъ галаз гьуьжетарзава. Мад сеферда тикрарзава, гъавурда твазва, чи везифаяр тайинарнавай чкайриз кьватияр чара авун ва эцигиз куьмек гун я. Агьалийрихъ галаз меслят авуна, закондихъ галаз кьадайвал, зир – зибил кадардай кьватийриз чка чара авун, ам ракьаралди кӀевун хуьрерин администрацийрин везифайрик акатзава. Эгера винидихъ лагьанвайвал, лазим тир сергьятра кьватияр эцигнавачтӀа, абуруз гьакъи гунин гьакъиндай чарар хтанвачтӀа, абурувай суддиз гуз жеда. Суддин къарар гваз чи патав атайла чавай а касдин буржар алудиз жеда. Кьватияр эцигунин карда хуьрерин администрацийрин кьилерни кӀеве гьатзава. Садазни вичин кӀвалерин патарив, кьуларихъ кьаватияр эцигна кӀан жезвач. Бес а регьятвилерихъ ихьтин ялунарни галайди фикирдай акъудун дуьз жезвани? Рагьман Рамазанович, къадагъа алай зир- зибилдик гьихьтин шейэр акатзава? - Кьватияр эцигна лугьуз гъиз вири гьаниз кадарзава. Гьелбетда, кьейи гьайванар, l, 2- дережадин хаталувал авай шейэр, яни канвай лампаяр, вахт алатнавай батареяр кадардай ихтияр авач. ГьакӀни, еке шейэр яни куьгьне хьанвай диванар, маса мебеларни гъиз кадарзава. Еке зирзибилдиз кьилди техника герек жезва. И жигьетдай маса кархана кардик ква. Гьар гьикӀ ятӀани, чи машинар атайла абур вири вахчузва. Михьивал- сагъламвилин замин я лугьуда. Гьавиляй къайда- низам, михьивал хуьнал гуьзчивал тек са чи карханади, хуьрерин администрацийри ваъ гьакӀ агьалийрини авуна кӀанда. - Суьгьбет авунай чухсагъул.
+ВИЧИН ери-бине Магьарамдхуьруьн райондин Хъартасрин хуьряй тир, партиядин ва зегьметдин ветеран Шагьпазов Азим Шагьпазович къунши районрани гзафбуруз лап хъсандиз чидай ва адаз виринра лайихлу гьуьрметни авай. И гьуьрмет ада гзаф йисара жавабдар къуллугърал алаз чӀугур намуслу зегьметдалди, юлдашрин арада дуьз рафтарвал авуналди, инсанвилин ерийралди къазанмишнавай. Вичел тапшурмишай гьар са кӀвалахдилай гуьгъуьниз баркалладин гел тур адан уьмуьрдин рехъ хайи халкьдиз, Ватандиз вафалувилелди къуллугъ авунин жигьетдай акьалтзавай несилдиз ачух чешне я. Зегьметдин биография Хъартаскъазмайрин хуьруьн Советдин секретарвилелай башламишай Шагьпазовакай гуьгъуьнлай КПСС-ДИН Магьарамдхуьруьн райондин инструктор, отделдин заведующий I953-I956ЙИСАРА Магьарамдхуьруьн райисполкомдин председатель, партиядин Дагъустандин обкомдин инструктор, гуьгъуьнлай мад кьве йисуз Магьарамдхуьруьн райисполкомдин председатель ва I962ЙИСУЗНИ и райондин партиядин райкомдин сад лагьай секретарь хьана. Магьарамдхуьруьнви рагьметлу Буржалиев Нурдин халудин рикӀел хкунрай са чӀук: «ШАГЬПАЗОВ Азим Шагьпазович заз за школада кӀелзавай вахтунилай чида. Гьа вахтара чун волейболдал къугъвадайла чи школадин команда райондин къуллугъчийрин командадихъ галаз мукьвал-мукьвал къугъвадай. Гьа командадик Азим Шагьпазовични галай. Абур райондин къуллугъчияр хьиз чи дустарни хьана. Зун школа куьтягьна институтни акьалтӀарна хуьруьз маларин духтур яз хтана. И вахтунда Азим Шагьпазовичакай райисполкомдин председатель хьана. Заз и кӀвалах хуш хьана, вучиз лагьайтӀа ам чи жегьилрин дуст тир. Азим Шагьпазович кӀвалахдал рикӀ алай, вичин кӀвалах кьилиз акъуддай гьевес авай кас тир. Садрани ада инсандин кефина акьадай гаф лугьудачир. Ам рахадайла ван алаз рахадай, гьар са къуллугъчидивай вичин везифаяр дуьз кьиле тухун кӀевелай истемишдай. Вичин уьмуьрда ам гзаф дамах гвачир кас тиртӀани, халкьдин арада лавгъавал квачир касни тир. Рахадайла гьар са месэладиз са мисални гъидай, зарафатдин ихтилатарни ийидай. Адахъ галаз рахаз регьят тир». I946- йисалай КПСС-ДИН член хьайи Азим Шагьпазовича датӀана вичин чирвилерин дережани хкажиз хьана. Ада сифте са йисан, гуьгъуьнлай кьве йисан Дагъустандин областдин партшколада, I956-I960ЙИСАРА Сталинграддин высший партшколада кӀелна. Гуьгъуьнлай Дербентдин хуьруьн майишатдин техникумни куьтягьна. I965-ЙИСАЛАЙ Сулейман-Стальский райондин исполкомдин председателвиле, I978-I985ЙИСАРА Сулейман-Стальский райондин халкьдин контролдин комитетдин председателвиле кӀвалахна. А.Ш.Шагьпазован регьбервилин, тешкилатчивилин ерийрикай рахадайла, а девирда районда эцигна ишлемишиз вахкай яшайишдинни экономикадин метлеб авай са шумуд объектдин тӀварар кьун бес я. Месела, Кьасумхуьруьн цӀийи муьгъ, райцентрадал пуд мертебадин райисполкомдин, культурадин дворецдин, ЦӀийи поселокда аялрин ясли- бахчадин, алишверишдин центрадин дараматар, КӀварчагъа, «Калининский» совхозда чехирар хкуддай заводар, ПМК, «РЫЧАЛ-СУ», Герейхановское хуьруьн 1- отделениеда консерви
+ярдай заводар, са жерге майишатра малдарвилин фермайрин комплексар эцигнай. А йисара вири уьлкведа машгьур тир Кьасумхуьруьн консервиярдай заводдин коллектив I3 сеферда КПСС-ДИН ЦК-ДИН, СССР-ДИН Министррин Советдин, Хъсан регьбер ва тешкилатчи ВЦСПС-ДИН гъиляй-гъилиз къведай Яру пайдах ва пулдин премияр гуниз лайихлу хьанай. Райондин хуьруьн майишатдин зегьметчийрин агалкьунрин гьакъиндай шагьидвалзавай са шумуд делил алава хъийин. Чи вилик райондин кьве руководителдин къуларни алаз I974- йисан 9- октябрдиз КПССДИН Дагъустандин обкомдин Iсекретарь М-С. И.Умаханован ва ДАССР-ДИН Министррин Советдин Председатель А.Д. Умалатован тӀварунихъ ракъурнавай телдин копия ква (Абур вири А.Шагьпазова вичин невейриз багьа ядигар яз хвенва). Ана икӀ кхьенва: «…Райондин уьзуьмчийри I974- йисан I0- октябрдалди йисан план 7900 тонн яз 8032 тонн ципицӀар, план 3200 тонн яз 3300 тонн салан майваяр маса ганва, и кар давам жезва. Государстводиз техил ва емишар маса гунин йисан планарни артухни алаз ацӀурнава. Райондин зегьметчияр план 6200 тонн яз государстводиз I0 агъзур тонн емишар маса гунин кьетӀенвилив ацӀанва…» I977-ЙИСАН 3- ноябрдиз ЧӀехи Октябрдин 60 йисан юбилейдиз талукьарнавай КПСС-ДИН Дагъустандин обкомдин, республикадин Верховный Советдин саналди тир шадвилин заседаниядиз рекье тунвай телда райондин зегьметчийрин агалкьунрикай икӀ лугьузва: «…ЧӀехи Октябрдин 60 йисан юбилей лайихлудаказ къаршиламишунин мураддалди соцсоревнованиедик экечӀнавай СУЛЕЙМАНСТАЛЬСКИЙ райондин майишатрин зегьметчийри государстводиз хуьруьн майишатдин ва малдарвилин продуктар маса гунин йисан тапшуругъ ва хиве кьур мажбурнамаяр артухни алаз тамамарнава. Кьилди къачуртӀа, 80I5 тонн емишар, 9333 тонн ципицӀар, 4500 тонн салан майваяр, I470 тонн нек, 434 тонн як, 20 тонн сар маса ганва ва и кӀвалахар давам жезва. 9- пятилеткадив гекъигайла I0- пятилеткадин кьуд йисан нетижаяр мадни тарифдинбур хьанва. ИкӀ, техил гьасилун I4245 центнердин (гьар са гектардин бегьерлувал 6,8 центнердин артухаруналди), ципицӀар I85497 центнердин, майваяр 8II83 центнердин, (гьар са гектардин бегьерлувал 30,4 центнердин артух авуналди), нек 20897 центнердин (гьар са каликай ацазвай некӀедин кьадар 296,8 килограммдин артух авуналди), сар 79 центнердин артух хьанва…» ЦӀуд лагьай пятилеткадин йисара районда 3,790 агъзур манатдин сметадин къимет авай яшайишдин, культурадин ва майишатдин метлеб авай хейлин объектар эцигна ва ишлемишиз вахкана. I977- йисуз райондин тӀвар республикадин Гьуьрметдин доскадиз акъуднай. Гьа йисан 27- ноябрдиз райондин центрдал алай майишатдал райондиз ганвай КПССДИН Дагъустандин обкомдин, ДАССР-ДИН Министррин Советдин ва ДАГОБЛСОВПРОФДИН гъиляй-гъилиз къведай Яру пайдах вахкуниз талукьарнавай зегьметчийрин шадвилин митинг кьиле фенай. Гьа и юкъуз райисполкомдин пуд мертебадин цӀийи дараматни ишлемишиз вахканай. Чи райондин алатай йисарин тарихдин шагьид, ам арадал гъайибурукай сад тир А.Ш. Шагьпазоваз гзаф крар акуна. Гьа гьисабдай яз I966-ЙИСАН 20 - апрелдиз залзалади чи дагълух хуьрериз гайи курвилер, инсанрин рикӀериз хьайи тӀарвилер, абурал гьалтай четинвилерни. ЦӀийи хуьрер гьикӀ арадал атанайтӀа, вичиз виликан Аламише (Эминхуьре) хуьре эцигиз башламишай сифтегьан кӀвалин хандакӀда сифте къван эцигдай гьуьрмет гьикӀ авунатӀа , СССР-ДИН маса халкьарин дуствилин куьмекдикай ада гьевеслудаказ яргъалди суьгьбетар ийидай. И кардин гьакъиндай писатель ва драматург А. Магьмудова вичин «Залзала» ктабдани гегьеншдиз кхьенва. Масадаз хьайи бедбахтвал вичин рикӀин тӀал хьиз гьисс ийидай, чарадакай хабар кьадай ада бедбахтвилик акатай инсанриз вичелай аслу вири жуьредин куьмекар ганай. ХИЙИР-ШИЙИР чидай, мукьва-кьили, яр-дуст кӀандай ада инсанрин патай вичиз авай гьуьрмет виридалайни еке девлет яз гьисабдай. Уьмуьрда активный рехъ кьунвай, кар-кеспидик квачиз кьарай текъведай, пенсияда авайтӀани, общественный жуьреба-жуьре кӀвалахарни тамамарзавай А.Ш. Шагьпазов райондин ветеранрин Советдин президиумдин член, жегьилрин несигьатчини тир. Ам районда ва адалай къецени кьиле физвай культурадин, общественный саки вири серенжемрин активный иштиракчи тир. Азим Шагьпазовичан гзаф йисарин намуслу зегьмет «Знак Почета» ордендалди», «За трудовое отличие», «За оборону Кавказа», «За доблестный труд», «Ветеран труда», са жерге юбилейрин медалралди, ДАССР-ДИН Верховный Советдин Президиумдин ва цӀудралди маса Гьуьрметдин грамотайралди, къиметлу пишкешралди къейдна. 2005- йисуз 80 йисан яшда аваз чи арадай бажарагълу руководитель, партиядин ва зегьметдин ветеран, адалатлу хизандин кьил, жегьилрин несигьатчи ва хъсан инсан Азим Шагьпазович гьамишалугъ яз чи арадай акъатна. Материал гьазурайди Р. МУРАДАЛИЕВ я.
+ХЪАРПУЗ, шекер гзаф квай маса емишар хьиз хуквада ва ратара цӀурурзава. Эгер ам хуквада цӀурурна кӀанзавай маса хуьрекрихъ галаз ишлемишайтӀа, ам хуквада амукьуналди тадиз гьал жеда ва ада цур къачуналди гзаф азарар арадал гъида. ТӀуьнин къайда- хъарпуз, гатун хали хьиз, маса продуктар галачиз хуьрек тӀуьр 1,5-2 сятинилай ва я гишин руфунал тӀуьна кӀанда. Хъарпуз фахъ галазни тӀуьн меслят къалурзавач. И карди ратара гзаф газар кӀватӀ хьунал гъида. Хъарпуз диабетдик азарлубуруз, ратара гзаф газар кӀватӀ хьунин азиятдик квайбурузни виже къведач.
+Дуьз ихтилат ян, дишегьлияр яргъалди яшамиш жезва итимрилай? -Вири ваъ, итимар амачирбурэхь.
+Базардал атанва жегьил итим. Ада хкяна багьа костюм алукӀна: -Им дар жеда!- лагьана. -Валлагь, чан стха, хъсан ацукьнава къуьнерал, кӀусни дар туш,лугьузва дезгедихъ галай дишегьлиди. -Жеда, хала, им дар жеда заз! Зун къуллугъдал хьанвайди я, яцӀу жедайди я, гьакь хъийидач ида зун!
+РЕКЬЕРИН гьерекатдин хатасузвал таъминарунин рекьяй райондин комиссиядин нубатдинди тушир заседание 2014йисан 3октябрдиз Киркарин хуьре кьиле фена . Адан к 1 валахда муниципальный райондин , ОМВДДИН , сергьятдин къуллугъдин Управлениедин жавабдар работникри , са жерге сельский поселенийрин кьилери , образованиедин учрежденийрин , ЦРБ дин , общественный , жегьилрин , диндин организацийрин ва СМИ рин векилри иштиракна . Заседаниедал 2014йисан 25сентябрдиз хьайи рекьерин транспортдин дуьшуьшрин ва рекьерин хатасузвал таъминарунин рекьяй « сельсовет Киркинский », « село Мугерган »,« село Гильяр », « село Куйсун » сельский поселений рин администрацийри тухузвай к 1 валахдин гьакъиндай месэлайриз килигна . Заседание ачухайла МРДИН администрациядин кьилин заместитель Шериф Алиханова къейд авурвал , Киркарин хуьре заседание тухунин себеб « Магьарамдхуьр Рутул » шегьре рекьин 23километрдал , Киркарин хуьруьн патав 4 кас телеф хьайи ва 3 касдиз хасаратвал гъайи рекьерин транспортдин дуьшуьш хьана . И ч 1 уру вакъиа неинки телеф хьайибурун , гьак 1 вири райондин агьалияр патал ч 1 ехи мусибат хьана . Ихьтин кар мад тикрар тахьун патал чна вири серенжемар кьабулна к 1 анда . Рекьерин гьерекатдин транспортдин дуьшуьшдин гьакъиндай гегьенш инфор мация районда авай ОМВДДИН ГИБДД дин отделениедин начальник , полициядин майор Ж . Агьмедова гегьенш информация авуна . И месэладин гьакъиндай гьуьжет алай рахунарни кьиле фена . Кьвед лагьай месэладин гьакъиндай общественный хатасузвилин месэлайрай МР дин администрациядин кьилин заместитель Шериф Алаудиновича гегьенш информация авуна . Ада организацийрин , учрежденийрин руководителри ва сельский поселенийрин кьилери ОБДДДИН рекьяй райондин комиссиядин къарарар ва теклифар тамамарзавай гьалдиз дериндай къимет гана . Заседаниедал гьалай месэлайрай талукь къарарар кьабулна . ДАГЪУСТАН РЕСПУБЛИКА « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин администрация КЪ А Р А Р № 300 2014 йисан 2октябрь Магьарамдхуьр 2014-2015йисарин ц 1 аяр хъийидай вахт тайинарунин гьакъиндай Гьакъикъатда харж авур т 1 ебии газдин гьисаб дуьз кьунин мураддалди къарар акъудзава : 1. Ц 1 аяр хъийидай девирдин вахт 2014йисан 2октябрдилай 2015йисан 4апрелдалди тайинарин . Муниципальный райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай ГЬ . МУРАДАЛИЕВ
+3ОКТЯБРДИЗ райондин администрациядин заседанийрин залда малимрин йикъаз талукьарнавай шад мярекат кьиле фена . Мярек��тда УОДИН работникри , школайрин директорри , са жерге малимри ва маса идарайрин векилри иштиракна . Ам сифте гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова ачухна ва кьиле тухвана . Акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гузвай , четин важиблу ва жавабдар пешедин иесияр тир малимриз сувар тебрикна . Къе уьлкведа санлай образованиедин системада ч 1 ехи дегишвилер физвай девирда малимдин хиве авай везифаяр , жавабдарвал мадни артух хьанва . Малимдин зегьметдилай инсандин , инсандилай обществодин , обществодилай уьлкведин гележег аслу жеда . Иниз килигна хъсан гележегдик умуд кваз , вири къуватар эцигна зегьмет ч 1 угуна к 1 анда . Акьуллу несил тербияламишун куь гъиле ава , куьн чи абур я . Мад сеферда чи патай , балайрин ва хтулрин т 1 вару нихъай квез чухсагъул лугьузва ,къейдна Ф . Агьмедова вичин тебрикдин эхирдай . Ахпа Фарид Загьидиновича МР дин т 1 варунихъай яргъал йисара образованиедин системада к 1 валахай ва к 1 валахзавай зегьметдин ветеранриз , гьак 1 ни жегьил малимриз Ш . Абдуллаеваз ( Хуьрел ), А . Абдулгьалимоваз ( Хтункъазмаяр ), О . Абдурагьмановаз ( Ярагъкъазмаяр ), Ш . Асвароваз ( Советск ), А . Агъаметоваз ( Хъартаскъазмаяр ), Э . Алисултановаз ( Тагьирхуьруьн къазмаяр ), М . Алиеваз ( Хужакъазмаяр ), А . Азимоваз ( Кчункъазмаяр ), И . Аллагьвердиевадиз ва Ш . Алимирзоевадиз ( Магьарамдхуьр ), Г . Гьажеваз ( Ц 1 ийихуьр ), Г . Заидовадиз ( Къуйсун ), Ч . Зейналоваз ( Буткъазмаяр ), Р . Исаеваз ( Филер ), М . Кьадиеваз ( Муьгъверган ), Ф . Керимовадиз ( Уружба ), А . Мерденоваз ( Кирка ), Н . Межидоваз , Н . Магьамедрасуловадиз ( Гъепцегь ), Н . Рамазановадиз ( Билбил ), Х . Рамазановадиз ( Гъепцегь ), Н . Тажибовадиз ( Чахчахкъазмаяр ) К . Шамсудиноваз ( Гильяр ), Я . Ягъибеговаз ( Азадогъли ) Гьуьрметдин грамотаяр гана . М . Гьажиеван т 1 варунихъ галай школадин пионерри шиирар к 1 елна . Ахпа анал ра хай Тагьирхуьруьн къазмайрин школадин директор Г . Ибилкьасумова , Уружбайрин школадин малим Ф . Керимовади , зегьметдин ветеранар тир Ш . Алиевади , Р . Исаева малимдин зегьметдин важиблувиликай , жавабдарвиликай гегьенш суьгьбетар авуна ва малимриз чпин сувар тебрикна . Мярекатдин эхирдай Фарид Загьидиновича малимриз ва вири районэгьлийриз къвезвай Къурбанд суварни мубаракна .
+Шикилда : МР дин кьил Ф . Агьмедова ветеран А . Абдулгьалимовав Гьуьрметдин грамота вугузвай вахт . Шад мярекат кьеле физвай залда . Р . ГЬАЖИЕВАН шикилар .
+АДЕТ хьанвайвал , гьар йисуз 1октябрдиз чи уьлкведа яшлубурун югъ къейдзава . 3октябрдиз гьа и йикъаз талукьарнавай шад мярекат чи райондин культурадин центрдани кьиле фена . Культурадин центрдин фойеда гьар жуьре няметралди безетмишнавай суфрайрихъ ацукьнавай хуьруьн агъсакъалри культурадин центрдин художественный самодеятельностдин коллективди тамамарзавай хуш авазрикай лезет хкудзавай . И шад мярекатда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова , райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьабибуллагь Мурадалиева , агьалийриз социальный рекьяй къуллугъ ийизвай комплексный центрдин директор Рафик Асалиева , УСЗН дин начальник Тамерлан Гьабибова иштиракна . Хуш авазрилай башламиш хьайи мярекат КЦСОНДИН директор Рафик Асалиева тебрикдин гаф рахуналди ачухна . Анал рахай Фарид Загьидиновича МБКУКДИН директор Э . Селимова акъсакъалриз и сувар мубаракна ва яргъал йисара абур ик 1 к 1 убандиз амукьун чпин мурад тирди лагьана . Гуьгъуьнлай рахай , район вилик тухуник лайихлу пай кутур , зегьметдин ветеранар тир М . Гьуьсейнова , О . Селягьовади райондин руководстводиз чухсагъул малумарна ва рик 1 ик квай са жерге месэлайрин гьакъиндай чпин фикирарни лагьана . Центрдин гьевескар манидарар тир Э . Селимова , Б . Эскендерова , Н . Сайидалиевади тамамарай манийри , атанвай мугьманри , агъсакъалри авур кьуьлери мярекат мадни гурлу авуна . А . АЙДЕМИРОВА .
+АЛТАЙСКИЙ крайдин Бийск шегьердай шад хабар агакьна . Алатай к 1 елунин йисуз Бийск шегьерда гъвеч 1 и классра авай аялрин арада кьиле фейи Вирироссиядин олимпиададиз Советск хуьруьн юкьван школадин гъвеч 1 и классра авай аялрин тестовый к 1 валахарни рекье тунай . Гъиле авай к 1 елунин йис башламиш хьайи сифте вацра абурун нетижаяр хтана . Бике Ханалиевнади регьбервал гузвай 2классдин аялри региондин этапда лайихлу чкаяр кьуна . Абурун т 1 варунихъ Бийск шегьерда авай бажа рагълу аялрин центрдай сертификатар хтана . Бике Ханалиевнадин ученикар тир Османов Мугьамедрасул , Хайирова Гуьзел , Алимирзоева Зульфия , Нуралиева Жамиля , Брембекова Амалия , Селимханова Лейла ва Къазиев Саид сертификатриз ва и этапда 1чкаяр кьур аялар дипломризни лайихлу хьана . Им дугъриданни аялрик гьевес , малимдик шадвал кутадай , диде бубайри дамахдай кар хьана .
+ДАГЪУСТАНДИН шарт I ара вири чкайра са жуьредин технологиядай тегьенгар битмишариз хьун мумкин туш : бязи дуьшуьшра къайдадик кваз ч I ехи хьун патал чарасуз тир чимивал бес тахьун себеб яз , маса дуьшуьшра хъуьт I уьн аязри тегьенгрин чилин винел алай паяриз зиян гунин хаталувал авайвиляй . И культура битмишардай тегьер хкягъун Дагъустандин дагъдин ценерив гвай ва дагъдин районриз хас тир рельефдин жуьреба жуьревили четинарзава . Гьа и кардилай чкадин чимивилин запасарни , гьак I сортарин аязриз дурумлувилин ва чимивал истемишунин жуьреба жуьревални аслу жезва . Малум тирвал , и ва я маса участокдин аязриз дурумлувал ам гьуьлуьн чинилай кьакьанда хьунин дережадилай аслу жезва . И кьакьанвал гьикьван т I имил ят I а , аязри тегьенгриз зиян гунин хаталувални гьакьван гзаф я . Гьа и кар фикирда кьуна чилин къурулушдин участокар тиквилиз килигна шарт I уналди пуд зулуниз пагъиз жеда . Абуруз гьар садаз ципиц I ар битмишарунин къайдайрикай сад талукь жеда . Гьуьлуьн дережадилай I00-I50 метрдин кьакьанда авай , лап къайи гьава к I ват I жезвай экологиядин зулуна ципиц I рин аязриз виридалайни дурумлу сортар чилиз лап мукьва жуьреда битмишарун герек я . Аязрин гужлувал гекъ игайла са кьадар зайиф тир гьуьлуьн чинилай I50-200 метрдин кьакьанда авай эко логиядин зулуна , аск I ан тандин тегьенгар битмишариз жеда . Аязрин хаталувал зайиф тир пуд лагьай экологиядин зулуна ( гьуьлуьн дережадилай 200-250 метрдин кьакьанда ) кьакьан тандин тегьенгар битмишариз жеда . Тегьенгар цадай гьи къайда хкягъун герек ят I а куь участокдин параметрияр чирна к I анда . Ципиц I ар битмишардай къайда хкягъайла обрезка авунив ва тегьенг герек к I алубдиз гъунив эгеч I из жеда . Шикилда тегьенгдин чилиз мукьва жуьре битмишардай къайда ( гзаф цуьрцер алай веердин къайда ) къалурнава . И къайда эрозиядин хаталувилик галай кесиб чилерал хъсан яз гьисабзава . Ципиц I рин недай сортарин тегьенграл ( пар залан тахьун патал ) хилерин кьадар кьудалай гзаф веже къведач . Чехирдин сортарин тегьенгрин хилер ч I ехи хьайила ругудав агакьариз жеда . Бегьер гъидай цуьрцер 6-8 т I ур алайбур ва къведай йисан эвездин цуьрцер 3 т I ур алайбур хьана к I анда . Са кар мад къейд ийин , гзаф цуьрцер алай веердин къайдада битмишарзавай тегьенгар ак I урай кьвед лагьай йисалай таркалриз хкажзава ва гьадал цуьрцерни кут I унзава . Пуд лагьай йисуз гатфарихъай , цуьрцерин яргъивал I5-20 сантиметрдив агакьайла кьери ийизва . Гьар хилен эхирда 3 цуьрц амукьзава . Н . ВЕЛИЖАНОВ , « Информациядинни консультациядин къуллугъ » ГУ дин Магьарамдхуьруьн филиалдин агроном , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат . Шикилда : гзаф цуьрцер алай веердин къайдада ципиц I дин тегьенг арадал гъун : Iак I урайдалай кьулухъ сад лагьай йис ; IIЙИС ,IIIПУД лагьай йис ; IV – кьуд лагьай йис ; Vак I урайдалай кьулухъ вад лагьай йис гьар йисуз обрезка ийизва . Чапла пата тегьенгар обрезка авурдалай кьулухъ .
+СИРИЯНИ США СОЮЗНИКАР ХЬАНВА СИРИЯДИН къенепатан крарин министерстводин кьил Валид Муаллема Сад хьанвай Штатриз неинки « Исламдин государстводин » боевикар , гьак 1 террориствилин маса дестейрин сенгерарни гьавадай ягъуниз эвер гана . Идан гьакъиндай , министрдин гафарал асаслу хьана . Ассошиэйтед Пресс агентстводи хабар гана . « Абурухъ гьа са идеология , гьа са жуьредин экстремиствилин идеология ава », малумарна Муаллема . МИДДИН кьилин гафаралди , США ди гуьлле гудай сиягьдик Сириядин президент Башар Асадан кьушунрин аксина женг ч 1 угвазвай исламистрин вири дестейрин сенгерар кутун лазим я . ЛАМАР ИШЛЕМИШЗАВА ИСЛАМДИН государстводин « боевикри терактар кьиле тухун патал чпел минаяр кут 1 уннавай ламар ишлемишзава . Идан гьакъиндай , Иракдин « Ас Сумарийя » телеканалдал асаслу хьана . « Ц 1 ийивилер » РИА ди хабар газва . Са шумуд югъ идалай вилик Иракдин саперри АЛЬМИКДАДИЙЯ шегьердин патарив чпел хъиткьинардай шей алай 6 гьайван хатасуз авуна . Гь�� са вахтунда , чкадин къайдаяр хуьдайбурун гафарал асаслу хьана , агентстводи къейдзавайвал , са ламразни хата хьанач . Полицейскийри гьайванрал минаяр кут 1 унай шак физвай кас кьунва . Абурун гафаралди , экстремистри Иракдин хатасузвилин къуватрал гьужумун патал вири жуьредин къайдаяр ишлемишзава . УГОЛОВНЫЙ ДЕЛОЯР КЪАРАГЪАРНАВА УКРАИНАДИН генеральный прокуратуради 30сентябрдиз Россиядин Силисдин комитетдин къуллугъчийрилай уголовный делояр къарагъарнава . Идан гьакъиндай Украинадин гуьзчивалдай ведомстводин пресс къуллугъдин малуматда лугьузва . Россиядин силисчийрилай « Террориствилин тешкилатриз куьмек гунай », « Къайдаяр хуьдай органрин работникдин к 1 валахдик къаришмиш хьунай », « Государстводин деятелдин к 1 валахдик къаришмиш хьунай » статьяйрай уголовный делояр къарагъарнава . Украинадин прокуратурада Россиядин Федерациядин Силисдин комитетди Украинадин къуват гъиле авайбуру Донецский ва Луганский областра авунваз хьун мумкин тир тахсиркарвилер , гьак 1 летчица Надежда Савченкодин ва « Эрч 1 и патан сектордин » активистрин аксина ахтармишунар тухун къайдаяр хуьдай органрин ва Украинадин яракьлу къуватрин к 1 валахдик къаришмиш хьун яз гьисабзава . Ислен юкъуз Россиядин Силисдин комитетди Донбассда авай урус ч 1 алал рахазвай агьалийриз гужар авунин гьакъиндай уголовный дело къарагъарнава . Украинадин къуват гъилевайбурал ва политикрал 1948йисан Конвенция ч 1 урунай , урус ч 1 алал рахазвай агьалияр терг авунихъ элкъуьрнавай буйругъар гунай шак физва . ИСТРЕБИТЕЛАР ТЕКЛИФДА РОССИЯДИН « МИГ » корпорациядиз 2014йисан октябрдиз МИГ -35 маркадин истребителар Египетдиз гунин гьакъиндай рахунар кьиле тухудай ният ава . ИТАР ТАССДИ хабар гузвайвал , идан гьакъиндай корпорациядин генеральный директор Сергей Короткова малумарна . Адан гафаралди , тайин малумат анжах рахунар кьиле фейидалай гуьгъуьниз пайда жеда . 2014йисан февралдин юкьвара Россиядини Египетди 3 миллиард доллардилай гзаф къиметдин яракьар ва военный техника Египетдиз гунин гьакъиндай икьрар кут 1 унна . Кьилди къачурт 1 а , ихтияр МИГ -29 М / М 2 истребителар , са шумуд жуьредин зенитный ракетрин комплексар , МИГ -35 маркадин транспортдинни женгинин вертолетар , гимийриз акси комплексар , жуьреба жуьре женгинин суьрсет ва кьезил яракьар гуникай физва .
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+ГЬИ ЧАЙ хьайит I ани , инсандиз менфятлу я . Лап хъсан атир ва т I ям галай къацу чай иллаки . Гьа са вахтунда адак хийирлу гзаф шейэрни ква : жуьреба жуьре витаминар , эфирдин ягълуяр , антиоксидантар ва биоактивный маса элементар ква . Эгер куьн четин ва кулягьардай к I валахдал машгъул ят I а , къацу чай менфятлу я . И чайди иллаки акьулдин пар заланди хьайила к I валахдиз къабилвал хъсанаруналди мефт I един к I валах хъсанарзава . Р витамин себеб яз дамарар мягькемарзава . Гь��виляй кровоизлиянияр сагъардайла ва лап шуьк I уь дамарар кеврек хьайила ам вилик пад кьадай лап хъсан такьат яз гьисабзава . Къацу чай анжах чайдикай ва кудай цикай тешкил хьанвай менфятлу дарман тир хъвадай шей тирди гьамиша рик I ел хвена к I анда . Маса шейэр акадаруни адан т I ям ва сагъламвилин хас тир лишанар квадарзава . Гьамиша къацу чай ишлемишуналди куьне лезет хкудда , алава яз куь сагъламвал са рахунни алачиз хъсан жеда , нетижа яз куь жегьилвал яргъалди давам ва яргъалди яшамиш жеда .
+Гепцегьрин хуьруьн СОШ акьалт 1 арайдан гьакъиндай 2002 йисуз Алибеков Эмирбег Алибековичаз гайи А -9223564 – нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+ГЬУЬРМЕТЛУ Фарид Загьидинович ! Германиядин фашизмдин винел Советрин халкьди Ч l ехи Гъалибвал къачурдалай инихъ 70 йис тамам хьунин юбилей гегьеншдиз къейд авун Ваз ва вири районэгьлийриз , Республикадин Государстводин технический университетдин преподователрин ва кьилди жуван т l варунихъай рик l ин сидкьидай мубаракзава . Гъалибвилин рехъ гзаф яргъиди ва четинди хьана . Амма а рехъ чи халкьарин дуствал , дурумлувал ва руьгьдин ч l ехивал садрани тахьай тегьерда виниз хкажайди хьана . Ам фронтдани , далу патани ватанпересвал , массовый къайдада игитвал къалурунин чешне хьана . Тарихдин метлеб авай и Гъалибвилик Магьарамдхуьруьн райондин агьалийрини лайихлу пай кутуна . За Ватандин Ч l ехи дяведин ва зегьметдин фронтдин ветеранриз Ч l ехи Гъалибвилин 70 йис тамам хьун мад сеферда мубаракзава . Къуй районэгьлийрихъ чандин сагъвал , руьгьдин мягькемвал , бахтар ва ислягь уьмуьр хьурай .
+9МАЙДИЗ чна вирида гуьзлемишзавай багьа СУВАРЧ I ехи Гъалибвилин 70 йис тамам хьун шад гьалара къейдна . Чаз и сувар багъишай миллионралди кьегьал рухваярни рушар къе чи арада амачт I ани , абур гуьгьуьллувилелди дяведиз финиф , Ватан патал чпин чанарилай гъил къачуна игитвилелди женг ч I угун тарихда гьатнава . Ингье , 9майдин экуьнахъ кьиле райондин руководителар ва ветеранар авай райцентрдин идарайрин , карханайрин къуллугъчийрин , школьникрин колоннаяр музыкадин ван кьилеллаз Ватандин Ч I ехи дяведа телеф хьайибуруз эцигнавай гуьмбетдал рекье гьатна . Райондин тарихда сифте яз демонстрацияда дяведин техникадини иштиракна . Школьникрин гъилера авай райондин ветеранрин , государстводин лайихлу деятельрин шикиларни ц I ийивал тир . Гуьмбетдал цуьквер эцигайда лай гуьгъуьниз суварин иштиракчияр культурадин идарадин гьаятдиз хтана ва шадвилин митинг башламиш хьана . Митинг тебрикдин гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил , Райондин Собраниедин председатель Фарид Агьмедова ачухна . Къенин югъ чаз лап багьа сувар я . Къе 9майдиз Советрин халкь ва адан Яракьлу Къуватар фашистрин Германиядал гъалиб хьайидалай инихъ
+70 йис тамам хьанва . Дяведи сан гьисаб авачир кьван къурбандар ва бедбахтвилер гъана , ам гьар са к I вализ , гьар са хизандиз гьахьна . Чи халкьдин вири несилрин рик I ера игитвилин женгерин баркалла яшамиш жезва ва эбеди яз яшамишни хъижеда . Ахпа анал райондин военком Э . Гьажиев , пограничный къуллугъдин векил , полковник С . Рысак , райондин ветеранрин советдин председатель М . Бегов , Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай школадин малим Л . Буржалиева , дидейрин т I варунихъай С . Мурадалиева , призывникрин т I варунихъай Н . Исмаилов рахана . Митингдилай гуьгъуьниз гьевескар артистрин , школайрин ва бахчайрин аялрин иштираквал аваз ч I ехи концерт гана . Симинин пагьливанар къугъвана ва спортдин са шумуд жуьредай финалдин акъажунар кьиле фена . Ч I ехи Гъалибвилин юбилейдиз талукьарнавай шадвилер райондин вири хуьрера кьиле фена . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилра : Магьарамдхуьре Гъалибвилин 70 йис тамам хьунин сувар къейд авун . Р . ГЬАЖИЕВАН шикилар .
+ХУШ и келимаяр заз вичин пешедиз вафалувал хуьзвай , аялрив рик I гваз эгеч I завай Хуьрелрин хуьруьн юкьван школадин малим Рагьимханова Перзет Магьамедэминовна фикирда аваз лагьанвайбур хьиз я . 23 йисалай виниз сифтегьан классра тарсар гузвай Перзет малимди вич дерин чирвилер авай пешекар ва пешедин устад яз къалурна . Классда ва тарсарилай къе цяй тухузвай к I валахдивни ам яратмишундай тегьерда эгеч I зава . Сифтегьан классра тарсар гунин методика лап хъсандиз чизвай ада аялрин зигьин мягькемаруниз , хсуси фикир ийиз вердишаруниз , хъсан хесетар кутуниз кьет I ен фикир гузва . Са тапшуругъ муькуь тапшуругъдалди эвезиз , аялар гекъигиз , фикир ийиз ва веревирдар ийиз вердишарзава . К I валахда жуьреба жуьре къугъунар ишлемишзава . К I елунрин ери хкажунин мураддалди Перзет Магьамедэминовнади алай вахтунин образовательный технологияр , ИКТ яр ишлемишзава . Ам т I ебиатдикай , шейэрикай аялрин фикир гегьеншариз алахъзава . Ада тарс гузвай классда гьамиша хуш гьалар ава . Аял школадиз атай сифте йикъалай зегьметдал рик I алаз , гьахъвал гваз , сада садаз куьмек гуз алахъиз , чирвилерихъ ялиз , масадан куьмек галачиз четинвилерай экъеч I из , башламишнавай к I валах эхирдал кьван тухуз вердишарзава . Санал к I валахзавай юлдашрихъ галаз сигъ алакъада аваз к I валахзава . Мукьвалмукьвал ачух тарсар тухузва . Перзет малим кьилин категориядин сагьиб ва методикадин советдин активный иштиракчи я . Ада « Йисан малим - 2015» райондин конкурсдани иштиракна . Къуй идалай кьулухъни Перзет Магьамедэминовнадихъ чандин мягькем сагъвал , хизандин хушбахтлувал , ва яратмишунра агалкьунар хьурай ! З . АЛИЯРОВА , РМК дин методист . Шикилда :
+Перзет малим вичи тарс гузвай аялрихъ галаз .
+Ц I И 65сеферда « Виридуьньядин сагъламвилин югъ » къейдна . И юкъуз ВОВ дин ( Виридуьньяда сагъламвал хуьнин организация ) членри чилин агьалийрин фикир сагъламвал хуьнин ва жуван сагъламвилихъ гелкъуьнин месэлайрал желб авунин мураддалди г��ар жуьре мярекатар кьиле тухузва . Ик I 20I5ЙИСУЗ и югъ « Незвай продуктрин хатасузвал » лишандик кваз кьиле тухвана . Недай продуктрин хатасузвал хуьн им виридан жавабдарвал я . Фермеррилай , гьасилзавайбурулай башламишна маса гузвайбуруни , ишлемишзавайбуруни продуктрин хатасузвал таъминарна к I анда . Хатасузвал таъминарун патал истемишунрал амал авун чарасуз я . Месела , продуктар михьиз хуьн , иц I и продуктар чранвай , рганвайбурувай чара авун . Продуктар т I уьн патал гьазурдайла бес кьадар температура ишлемишун меслят къалурзава . Эпидахтармишунрай аквазвайвал , 40 процент ратарин хци инфекцияр емишар , майваяр дуьз гьал тавуни , нек I един шейэр дуьз шарт I ара хуьн тавуни ва аялриз гузвай къаришмаяр дуьз гьазур тавуни арадал гъизва . Жуван ва яшамиш жезвай чкадин михьивал хуьни , ругун тавунвай яд , нек ишлемиш тавуни , ч I ур тахьанвай таза продуктар т I уьни , емишар , майваяр ишлемишдалди хъсандиз чуьхуьни ва ргай яд иличуни , мандаринар , апельсинар , бананар , кивияр ва са жерге маса емишрал ргай яд иличуни , ишлемишуниз тайинарнавай вахт алатнавай продуктар ишлемиш тавуни , аялри хуьрек незвай къапар къадагъа авунвай смесрал чуьхуьни , абуруз гьазурзавай т I уьнар , мижеяр са сефердилай артух ишлемиш тавуни , хъире ханвай , кьац I ай кака аялдиз тагуни ва абур ргадалди сода квай 30 градустдин це чуьхвена 8-I0 декьикьада ругуни ратарин уьзуьррикай хуьда . А . МУРТАЗАЕВА , Магьарамдхуьруьн районда авай ФФБУЗ и ЦГ и Э дин кьилин духтур .
+МАЛУМ тирвал , т I урар юзайдалай кьулухъ цуьк акъуддалди багълара зиянкаррихъ галаз женг ч I угвадай жавабдар вахт я . Им емишар , майваяр калифорнийский щитовкадикай хуьдай вахтни я . Дагъустан Республикада калифорнийский щитовка I967 – йисалай малум хьана . 20I5ЙИСАН Iянвардин делилрай аквазвайвал , калифорнийский щитовка 25 районда , 8 шегьерда ва 206 хуьре 3866,42 гектарда чк I анва . Эхиримжи йисара РД да мад 49 гектарда калифорнийский щитовка малум хьанва . Калифорнийский щитовка акатуникди бегьерлувал , емишрин ери агъуз аватун себеб яз Магьарамдхуьруьн « Фрунзенский » МУП да 66 гектар багълар тергна . Багълара калифорнийский щитовкади гзафни гзаф ичерин , чуьхверрин , шефтелрин , хутарин , п I енийрин , машмашрин , бадамжанрин ва жумарин тарариз зиян гуда . Жуван багъларин хатасузвал таъминарун патал РД дин Россельхознадзордин Управлениедай цазвай материалдин карантиндин сертификат къачун герек я . Гатфарихъай тарарин зиян хьанвай хамуниз ( зиянкарри гьана кьуьд акъудзава ) килигна к I анда . Кьуьд акъуднавай пепейрал хъипи рангар квай ч I улав къалпагъ жеда . Абур февралдин эхирда мартдин сифте кьилера ахварикай кватда . Кьуьд акъуднавай пепеяр 50-60 йикъалай ч I ехи жеда . Абурухъ галаз женг тухун патал тар кьуранвай хамарикай михьна , кьуранвай , зиян хьанвай хилер ат I ана , ц I аяр яна , тарарин кук l вар ат I ана , кьуранвай тарар дувулрай ак��удна , дувулризни ц I ай яна к I анда . Карантиндин зиянкаррихъ галаз женг асул гьисабдай химический такьатралди ч I угвада . Кьвед лагьай сеферда ихтияр ганвай пестицидралди июндин , августдин варцара гьялда .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+ЗУН Ц I ийи хуьре дидедиз хьана ва заз ам пара к I анда . Школада к I елзава . « Кьудар » къачурла пашман жезва . Мад вучда , гьа ихьтин крарни жезва . Зи к I евелай истемишдай несигьатчияр зи малим Мухса Гьуьсейновна ва ч I ехи диде ( амни малим ) я . Заз икьван фикир гузвайла , « отлично » к I ел тавун гунагь я . Гила жув ц I ийи кардани ахтармишиз к I анзава : газетдиз кхьин къарардиз къачуна . И мукьвара Магьарамдхуьре шад гьалара литературадин Йис ачухна . Дагъустандин машгьур писателрихъ ва шаиррихъ галаз таниш хьун патал аниз райондин вири школайрай к I елзавайбур атана . Магьарамдхуьруьз литературадин Йис ачухунин суварик иштирак ийиз финин ихтияр школадин КВН дин « Ц I ийи несил » командадиз ганвай . Им « Веселые ва находчивые » къугъунин финалдиз акъатунай лишанлу авун тир . Зун гьеле гъвеч I измат I ани , зи ч I ехи бубадивай ( сир яз лугьузва : ам школадин директор я ) зазни суварик фидай ихтияр гун т I алабнай . Литературадин йис ачухунин суварик сифтедай лезгийрин машгьур писателар ва шаирар рахана . Абурукай кьве кас Агьмедов Мукаил ва Батманов Владик заз чир хьана , абур и мукьвара чи школадиз мугьман хьанай . Гьелбетда , анал авур гзаф ихтилатрин гъавурда зун акьунач , амма залда авай гьалар заз гзаф бегенмиш хьана . Заз ана гайи концерт иллаки бегенмиш хьана . Асул гьисабдай манидарарни заз танишбур тир Билал халу ( гаф атай чкадал лугьун , са мус ят I ани адан дидедихъ галаз зи ч I ехи бубади са классда к I елнай ) ва Садагет ( зи ч I ехи бубадин ученица ). Абурухъ галаз рик I ел аламукьдай шикилар ягъуни зи гуьгьуьлар мадни хкажна . Сувариз элкъвей мярекат заз гзаф бегенмиш хьана . Ам яргъалди рик I ел аламукьдайди хьана . Эхирдай виридаз Гъалибвилин сувар мубаракиз к I анзава . Къуй кьилел гьамиша экуь цав ва рагъ хьурай . Диана НАБИЕВА , Ц I ийихуьруьн СОШ дин ученица .
+ВАТАНДИН Ч l ехи дяве , вири уьлкве патал хьиз , Гъепцегьрин хуьруьн агьалияр патални залан имтигьан хьана . И хуьряй дяведиз 200 касдилай гзаф итимар рекье гьатна . Абурун са паюнилай т l имил хьиз элкъвена хтана . Итимар дяведиз финикди дердийринни к l валахрин залан пар дишегьлийринни аялрин хивез аватна . Дяве башламишайла гъепцегьви Ражабов Балабега вичин рухваярни Ражаб , Айдабег , Паша , Исабег ва Мусабег фронтдиз рекье туна . Гъвеч l и пуд аялни уьмуьрдин юлдаш туна дяведиз фейи Паша 1943йисан 12июлдиз Курск областда душмандихъ галаз кьиле фейи къати женгина телеф хьана . Мусабегни Исабег Ватан патал кьиле фейи женгера гелни амачиз квахьна . И ч l уру хабар агакьай Исабеган свас Суна хурухъ галай аялни туна хуьруьн дишегьлийрихъ галаз Буйнакскдиз сенгерар туьк l уьриз фена . Ам элкъвена хтанач , адаз гьана сур кьисмет хьана . Ражабоври неинки Ватан душмандикай хвейи къати женгера , гьак l дяведилай гуьгъуьнизни ислягь зегьметдани гьакъисагъвилелди ва аферин алаз зегьмет ч l угуна . Р . ВАГЬАБОВА . Шикилда : стхаяр тир ( чапла патахъай эрч l и патахъ ) Ражаб , Айдабег , Паша . ( Шикил ягъай вахт малум туш ).
+20- МАЙДИЗ 11- классра кӀелзавай аялри школаяр акьалтӀарзавайдан ва яргъал уьмуьрдин гегьенш рекьел экъечӀзавайдан гьакъиндай эхиримжи зенгини хабар гана. Райондин хуьрерин школайра и вакъиадиз талукьарнавай шадвилин линейкаяр кьиле фена. Анрал школа акьалтӀарзавайбурун, гьакӀ абур и дережадиз гъайибурун адресдиз хъсан гафар гзаф лагьана.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин Къартаскъазмайрин хуьре «Чкадин активвал» программадин сергьятра аваз аваданлу авунвай парковый зона шад гьалара ачухна. И мярекат хуьруьнвияр патал са гъвечӀи сувар хьана. И вакъиадиз талукьарнавай мярекатда райондин кьил Фарид Агьмедова, адан заместителри, райондин ва хуьруьн депутатри, чкадин агьалийри ва масабуру иштиракна. Мярекат тебрикдин гаф рахуналди «Магьарамдхуьрун райондин» МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова ачухна. Ада вичин рахунра атанвай мугьманриз, хуьруьнвийриз, хуьруьн тарихда амукьдай и лишанлу вакъиа тебрикна. Гьар йисуз, «Шегьердин къулай шартӀар тешкилун» федеральный проект ва «Яшамиш жедай чка шегьердин шартӀар» милли проект тамамарун фикирда аваз райондин хуьрера паркарин зонаяр ва са жерге куьчеяр туькӀуьрзава. Цийиз туькӀуьрнавай майданда ял ядай скамейкаяр эцигнава, аялар къугъвадай чкаяр ава, къелемар цанва, елкадин тарар цанва, чиле плитаяр тунва, экв гудай фонарар акӀурнава. Чкадин агьалийри чпиз ихьтин къулайвилер тешкилунай райондин кьиле авайбуруз сагърай лагьана. Ахпа хуьруьн школадин аялри зиринг кьуьлер авуна, шиирар кӀелна мярекат мадни гурлу авуна. Парк ачухунин рамкайра аваз Райондин кьил Фарид Агьмедова мад са хъсан тапшуругъ кьилиз акъудна. Парк эцигдайла лайихлу пай кутур Дагъустан Республикадин лайихлу художник Ламет Эседовичаз, карчи Гьамидов Шерифаз ва Аллагькулиева Камиладиз чухсагъулар малумарна. Ачухнавай парк алай аямдин вири истемишунриз талукьди я. Эхирдай МР- дин кьил Фарид Агьмедова ва Къартаскъазмайрин хуьруьн кьил Нагъиев Омара милли алатрал тамамарай хуш авазрин ван кьилелаз яру лент шад гьалара атӀана, майдан ачухна. ЖАННА. Р. ГЬАЖИЕВАН шикилар.
+И ЙИКЪАРА Магьарамдхуьруьн райондин Къартаскъазмайрин хуьре Шагьпазов Азим Шагьпазович рикӀел хуьнин лишан яз, кӀвалерин цлал кьул алкӀуруниз ва куьчедиз адан тӀвар гуниз талукьарнавай мярекат кьиле фена. Мярекатда Дагъустан Республикадин Халкьдин Собраниядин депутат, академик Магьа медов Гьамидуллагь Исмаиловича, Сулейман-Стальский райондин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Оруджев Лацис Абидиновича, Дербентдин экономикадин колледждин д��ректор Гайдаров Насир Алиевича, Дагъустандин Халкьдин шаир Бабаханов Майрудин Бабахановича, МВД-ДИН отставкада авай полковник, самбодай мастер спорта, дзюдодай мастер спорта Ахадуллаев Джаруллагь Рамазанович, рагьметлу Азим Шагьпазовичан багърийри, мукьва- кьилийри ва хуьруьн агьалийри иштиракна. Мярекатдал рахай муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова къейдна: «Къе чун кӀватӀ хьанвай мярекатдал рахун физвай Азим Шагьпазович Шагьпазов анжах дуьзвилин, халкьдин рехъ кьуна, гьа кьацӀа аваз фенвай, район, республика, уьлкве патал гзаф хийирдин крар авунвай кас я. Ам неинки къенин девирдин, гьакӀ къвезмай несилризни уьмуьр тухунин чешне я. И кар вирида аннамишна кӀанда. Гьахьтин крарилай чешне къачуна тербияламиш хьайиди, гьа тегьерда зегьмет чӀугуна халкьдин арада яшамиш хьайиди, шак алачиз бахтлу инсан язни гьисабдайдал шак алач. Ахьтин кас гьамиша халкьарин рикӀера яшамиш жеда, ахьтин касдиз инсанри чпин рикӀера чкани гуда, адакай гаф кватай чкадал, анжах дуьз рахада, рагьмет хьайиди хъсан кас тир лугьуда. И дуьньяда виридалайни чӀехи девлет, халкьди гузвай къимет я. ЧӀехи гьуьрмет авуниз лайихлу Шагьпазов Азим Шагьпазовича Магьарамдхуьруьн районда кьве сеферда райисполкомдин председателвиле, райкомдин 1- секретарвиле къуллугъар авуна. Азим Шагьпазовичан, виридаз истеклу инсандин экуь къамат чидайбурун рикӀелай гьич садрани алатдач». Шахпазов Азиман тӀвар эбеди авунин лишан- мемориальный кьул МР-ДИН кьил Фарид Агьмедовани Азим Шагьпазован хва Шагьпазов Шихкерима ачухна. Анал аялри цуьквер эцигна. ЖАННА. Шикилда: А.Ш. Шагьпазован тӀвар эбеди ийизвай мярекатдин иштиракчияр. Р. ГЬАЖИЕВАН шикил.
+Дагъустан урус пачагь Николаян гьукумдик акатна, Ахцегьа машгьур къеле эцигнавай девир тир. ГьикӀ ятӀани са сеферда Шерифали буба Ахцегьа дустагъда твада. Амма гьар йикъуз экуьнахъ Шерифали буба вацӀун кьере гъилер чуьхуьз я тахьайтӀа купӀунал алаз жеда. Ахпа хквез къаравулчийривай вич дустагъда хтун тӀалабда. Исятда хьиз, а чӀавузни тахсиркарар яргъалди Ахцегьрин дустагъда тадачир. Гьукуматдиз аксибур яз дустагънавайбурун ятабдик кваз Шерифали бубани арабада акьадарна Дербентдин къазаматдиз тухудайвал жеда. Амма гьикьван къирмаж элигзавайтӀани, балкӀанар чкадилай чӀарни юзадачир. Абурун язух атай Шерифали бубади эхирни «куьне куьн рекьимир, чан гьайванар, им Аллагьдин изин я, вач» лагьайла, дустагъханадин гуьзчияр мягьтел хьана. БалкӀанар аквазакваз юзана ва рекье жери адетдин вахтундилай хейлин фад абур чкадив агакьналда. Дербентдани гьар экуьнин купӀунин береда кӀеви дапӀарар алай къазаматдай экъечӀиз ам гьуьлуьн къерехдив капӀ ийиз аквадай. Чинеба ахтармишайлани и сиринай гьич кьил акъат тавур начальникди эхирни «вун азад я, чан буба, ахлад кӀвализ» лагьана ахъайна.
+Са кьадар яшар хьанвайтӀани, вичиз ахьтин нефс авачир Шерифали бубадин фикир гьич эвленмиш хьун тушир. И пак касдикай са аял кьванни экуь дуьньядал акъатунин мурад аваз ялцугъвияр ам эвленмишиз гьавалат жеда. «Чан Шерифали буба, Аллагьдин эмир я, итим эвленмиш тахьана жедач, ша чна ваз флан касдин руш некягь ийин»,- са тегьер инанмишарна ам. А рушни хуьре хъсан акунар- сифетар, асил- несил авайди тир. Жемят рази авунин ва вичин ферзни кьилиз акъудунин къаст аваз Шерифали бубади разивал гуда. Мирес- варис кӀватӀ хьана рушан бубадин кӀвализ илчияр ракъурда. ДИДЕ-БУБА гъавурда акьада, амма чанди цӀай кьур руш сакӀани рази жедач. Чан бубадин, ваз Аллагьдин, зи хатур аватӀани Шерифали бубадиз гъуьлуьз вач». Заз чида хьи, ваз адакай гъуьл жериди туш, ам са эвлиян кас я. Къуй вун адан къаргъишдик акат тавурай»,- аманминетна бубади. Рушавай бубадин хатур хаз хьанач. ЭДЕБ-КЪАЙДА тирвал некягьна. Миресварис мехъерин межлисдин къайгъуда гьатда. -Иблис шад ийиз далдам-зуьрне куьз герек я?- Шерифали бубадиз кӀанзавай хьи, герек свас вичиз мавлуьд-зикирдалди гъин. Талукь тир ксари свас гъавурдик кутада: килиг гьа, Шерифали бубади вуч лагьайтӀани кьилиз акъуд. -Вун хвашкалди, цӀийи свас,- лугьуда кӀвализ хтай бегди. Зикирдин хиялдик кваз ада сусаз къариба тапшуругъар гуда. Месела, лампа куькӀуьра- туьхуьра, куькӀуьра-туьхуьра… ЦӀийи свас, мес инал вегь, анал вегь, муькуь чкадал вегьейтӀа хъсан я… Меслят хьанвайвал, сусани гъуьлуьн вири амалар чуькьни тийиз сабурлудаказ тамамарда. -Гила вуна, цӀийи свас, чи мес гурарин кӀане вегь. (Вегьида). Сабурлудаказ муьтӀуьгъ жез акур ада тӀимил ван хкажна хьиз буйругъда: «Чи мес фена кимел кутур!» -Я чан Шерифали буба, йифекай кумайтӀа гьакӀни ийидай, бес экв ачух хьанва эхир. -Агь, гьамалар, кьилер галаз хьайиди, икьван гагьди, вун зи гьалалдин килфет тир. Амма гила табий жезмач,- шагьидарни алай чкадал свасав тӀалакьарни вахкана, рахкурна. Ихьтин ажайиб кьисметди серсерна хъфидай чӀавуз Шерифали бубади вичик тахсир квай тегьерда «инжикли жемир, вун зи вах я, руш я, хийирдал расалмиш хьуй вун гъуьлуьз хъфидай цӀийи чкада» лугьуда. Хейлин вахтунда и руш хуьре садавайни вичиз пабвиле къачуз тежез гьакӀ аламукьда. Эхирни Азербайжан патай тир са агьваллу, вичиз уьмуьр акунвай гьахъ-гьисаб чидай и касди руш пабвиле къачуда. Абуруз аялар, бахтавар гележег кьисметна. Шерифали бубадин алхишдик акатай а дишегьлидикай кесиб- синифдиз далда-дава жеда.
+Ялцугъиз къатирдал алаз хуьруьгви са алим атана акъатна. Мугьмандиз кьетӀен гьуьрмет авунин лишан яз, кпӀунин кьиле гьа алим акъвазарда. Адан кьулухъни Шерифали буба галаз жеда. КапӀ кутурдалай кьулухъ, алимдин рикӀяй «ибуру зи къатирдиз векьер вегьенвач жеда гьа!»- ният фида. Имамдин купӀуникай хкечӀна, Шерифали бубади вичин дуьа къацу чӀурал давамар хъийида.. -Чан Шерифали буба, вучиз вун зи купӀуникай хкечӀна?бейкефвилелди хабар кьада алимди. -КупӀунал алайди в��н тушир, хуьруьгжуван къатир тир,- жаваб гуда ада. И кар гьайиф хьайи алимдин пӀузарар акъатда.
+Ахцегьиз симинин пагьливанар атанвай. Халкьдин шаир Хуьруьг Тагьиран сур-гуьмбет алай чкадал далдам-зуьрнедин ван кьилеллаз халкь алтӀуш хьанвай. «Агь, Аллагьди лянет авур иблис. Вуна дал
+дам-зуьрнедал илигна Иблис шадарзава. Аллагьдин гьахъвилел кьин хьуй, за кьве сеферда артух Аллагь шадар тавуртӀа»,- бегенмиш хьанач Шерифали бубадиз абурун уюнар. Ахпа кьеряй яна къеледив къведалди «Ла илагьа иллалагьи, ла илагьи аллалагьи!»…- зикир ийиз, туп хьиз, хкадар жез виридаз акваз- акваз ада, гьатта пагьливандивай тежер хьтин зиринг кьуьруькар авуна. -Им вуж я?-хабар кьада и кар акуна аламат хьайи урус начальникди. -Делиди я лагьана куьне кьур кас я ман,жаваб гуда патав гвайда. -Делибур чун я, ам кьуна инжикли авур, ам Аллагьди пай ганвай виридалай артух кас я,хуш жеда начальникдизни.
+Пакамахъ фад къарагъна вичин рекьиз фидайла (лугьун хьи, са чкадал кьарай текъведай ам датӀана гьиниз ва вучиз физватӀа, садан кьилни акъатдачир. Амма лазим чкадал ам гьамиша гьазур тир). Шерифали бубадиз аквада хьи, дакӀунвай хъвехъ гъилив кьуна са суса куьче шткизва. -ГьикӀ хьана, къулбиче, свах тӀазвани? -Эхь , чан Шерифали буба, са куьникайни дарман жезвач. -Чида, чида, чан бубадин,- сусан гъилевай кулунай са кьал акъудна хьиз,- къалура гьи сас ятӀа. Суса сив ахъа авунмазди, Шерифали бубади «СУБГЬАНАЛЛАГЬ»ЛАГЬАНА, а тӀазвай саса кьал эцяда. -ГьикӀ хьана? -ТӀал атӀана. На лугьудай, дава жедач, хьана хьи бес,- вичин рехъ давам хъувуна ада.
+Са сеферда Шерифали буба хьрак ацукьнавай дишегьлийрал ацалтда. -Вучзава куьне къулбичеяр, фу ийизвани? Берекатлу хьуй!- агъмишда абур Шерифали бубади. -Аквазва хьи, чан Шерифали буба,фу чразва.,- дишегьлийри адаз таза фуни ниси теклифна. -Сагърай, жедатӀа са алугай ая заз,- зун са геренда гьавадал экъечӀна хкведа. Алугай гьазур тир. Шаклуз килигна хьиз, чими алугай гъута кьуна шуьткьуьрайла, адай иви авахьна. -ВУВ-В, я чан буба ана вуч хьана?- тажубдин агь акъатна папарай. -Мурдар жез хьана, мурдар жез, агь гьамалар, кьилер галаз хьайибур. На лугьумир, алугай авур дишегьли михьи тушир. Иллаки фу ийидайла михьи хьана кӀанда эхир. Гележегда им дишегьлийриз таъсирлу тарс хьана лугьуда.
+Шерифали буба арабадаваз физвай. Арабачи элкъвена килигайтӀа, ам чахчахдилай хур вегьена, арабадин элкъвезвай чархуниз тамашзавай. -Я стха, вуна вуч ийизва, ваз вуч аквазва? Мукъаятдиз ацукь,ам аватиз кичӀела секинсуз хьана арабачи. -Акъваз, акъваз, ина са аламат ава. -Вуч аламат ава, элкъвезвай чарх такурди яни? -Аламат ам я хьи, чархунин денде- кӀарар гагь садбур, гагь муькуьбур кӀаник жез, винел ахкьалтзава. Дуьньядин чархни гьа икӀ я: гьич садани къе вичин къуллугъ- девлетдал, гьалагьвалдал дамах тавурай.
+Виликдай «Я харж це, я суалдиз жаваб це» лугьуз, хуьрера инсанар къекъведай адет тир. Абур Ялцугъизни атана акъатна. «Акьулуданни нагьакьандан мензил вуч я?» - суал-шартӀ эцигна жемятдин вилик. Агъсакъал- алим, фекьифахра- хуьруьн лап савадлу ва камаллу пай кӀватӀна, амма садавайни дуьз жаваб жагъанач. Умуд атӀай абуру дуьшуьшдай чпин хуьруьз мугьман хьанвай будала хьтин са касдивай жузада. Амни, ишарадин тегьерда гъил чинин са патал эцигна, фида. А ишарадин мана-метлеб ачухара ман-тавакъу ийида адавай. «Анжах вилиз акурдини япуз ван хьайиди гьахъ я. Такуртахьайди гваз къекъвемир»,- дуьз ва тамам жаваб гуда. Шерифали бубади ва кесиб жемят харжуникай азадда.
+Ахцегьа Пелтуьйрин мягьледин кимел гъетрехъ чкадин агъсакъалрихъ галаз санал Шерифали бубани ацукьнавай. Агъа куьчедихъай дуванхана (адаз Къапуярни лугьуда) галайвал губернатордин файтун атана. Адаз гьуьрмет авун яз вири кӀвачел акьалтда. Анжах вичин хиялдик кваз ацукьнавай Шерифали буба юзадач. -Вирида икрам авурла, вуна зун вучиз саймишзавач, кьуьзуь кас,-файтун акъвазарна жузада гьукумдарди, арада таржумачи аваз. -Вун вуч кас я?атӀуз –атӀуз ва секиндиз лугьуда Шерифали бубади. -Зун и дереда гъиле вири гьукум-ихтияр авай чӀехи пачагьдин векил, губернатор, полковник я. -Ахпа вуж жеда? Генерал хьун мумкин я. Ахпа вуж? -Пачагь. -Ахпа вуж? -Ахпа садни. Вири инсанар хьиз, рекьида ман зунни,- сабур хвена губернаторди. -Адаз лагь, зун гьукумдардилай чӀехи я,айгьамдалди элкъвена ам таржумачидихъ,зун исятда гьа гьуьндуьр дережадив агакьнава, яни рекьиз гьазур я. -И камаллу агъсакъал кимел алай итимрин тай туш, лагьана ада Шерифали бубадиз 235 манат къизилдин пул гана. (Эхир къведай нумрада). Сулейман гьажи ПАШАЕВ..
+АРБЕ юкъуз, Советск хуьруьн культурадин маканда «Музейрин йикъаз» талукьарнавай шад мярекат кьиле фена. Мярекат сифте тебрикдин гаф рахуналди Советск хуьре авай, 20I8- йисалай официальный статус ганвай райондин тарихдинни краеведениедин музейдин директор Магьамед Гьабибова ачухна. Гуьгъуьнлай гаф гана рахай МР- дин МКУКДИН отделдин директор Эседулагь Селимова, «Ласточка» тӀвар алай аялрин бахчадин заведующий Таира Забитовади, гьа и хуьруьн администрациядин кьил Эмирагъа Асварова, музей тешкилунин сагьиб хьайи М.Гьабибован уьмуьрдин, зегьметдин рекьикай, иллаки музей тешкил авунин карда ацалтай четинвилерикай ва арадал атай важиблу и кардикай гегьеншдиз рахана ва виридаз и сувар тебрикна. Дугъриданни 42 йисуз хкянавай малимвилин пешедиз вафалувал хвейи Гьабибов Магьамед Магьарамовичан рикӀе тарихдинни краеведениедин музей ачухунин мурад фадлай авай. Магьамед Магьарамовича гьар са экспонат идавай адавай, вичин эр квай инсанривай тӀалабиз музей ачухдай материал кӀватӀна. Магьамед малимди йиса
+ралди кӀватӀай экспонатри гьукуматдин тарихдинни краеведениедин музейда лайихлу чкаяр кьунва. Акьалтзавай несилдиз хайи ватандин тарихдикай, культурадикай ахъайзавай экспонатар къалурун патал малимри школадавай аялар музейдиз сейэрдиз гъизва. Ихьтин гуьруьшри аялриз сифте нубатда чӀехи бубайри Ватандин чӀехи дяведа къазанмишай гъалибвиликай, абуру кечирмишай четин уьмуьрдикай, алай вахтунда хьанвай кьезилвилерикай, гьа вахтунин ва алай аямдин уьмуьрар гекъигдай мумкинвилер жезва. ГьакӀни музейдиз мугьман хьайи абур чи халкьдин гъилин сеняткарвилин алатрихъ галазни таниш жезва. Аялрилай гъейри музейдиз чӀехи яшдин инсанарни къвезва. Абур чпин аял вахтунда чӀехи диде-бубайри ишлемишай алатриз килигзава, гьа вахтар рикӀел хкизва, музейда ацукьна безетмишнавай суфрадихъ чаяр хъваз яргъалди суьгьбетар ийизва. Дегьзаманайра ишлемишнавай алатар, пулар, гьар жуьре документар хуьнин къайдайрал музейдин работникри гуьзчивал тухузва. Магьамед Магьарамовича регьбервал гузвай музейдин коллективди хуьруьн, райондин уьмуьрда кьиле физвай вири мярекатра иштиракзава. Музейдиз атай мугьманар кьабулун, абурухъ галаз суьгьбетар авун, интерес ийизвай алатар арадал атуникай рахун ва акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссераллаз тербияламишун абурун гьар йикъан везифайриз элкъвенва. Музейдиз къунши районрайни мугьманар къвезва, сада-садан тежрибадикай менфят къачузва, акьалтзавай несил дуствилин алакъаяр хуьз вердишарзава. И важиблу кардик кьил кутуна кьилиз акъуднавай Магьамед малимдиз ва ада регьбервал гузвай коллективдиз хуьруьнбуру чухсагъул лугьузва. И шад мярекатда бахчадин, школадин аялри шиирар кӀелна, манияр тамамарна ва сегьнеяр къалурна. Эхирдай культурадин макандин ва «Яру бапӀах» бахчадин тербиячийри тамамарай халкьдин манийри мярекат мадни гурлу авуна. А. АЙДЕМИРОВА.
+Ц I ИЙИ ЙИСУЗ ц I ус юкъуз ял ягъайдалай кьулухъ чун к I валахдив эгеч I хъувуна . Гила чна Зегьметдин Кодексдин бинедал алаз 23 – февраль – Ватан хуьзвайдан югъ я , 8март Виридуьньядин дишегьлийрин югъ , IМАЙ – Гатфарин ва Зегьметдин суварин югъ , 9Май Гъалибвилин югъ , I2ИЮЛЬ Россиядин Югъ , 4ноябрь Халкьдин садвилин югъ суваррин йикъар яз къейдда . Идалайни гъейри , суварин югъ ял ядай киш ва я гьяд йикъарал гьалтиз хьайит I а , ял ядай йикъар гьукуматди гьисаба кьур маса йикъал хкида . Идалайни гъейри I5СЕНТЯБРДИЗ Дагъустандин халкьарин садвилин , Сив хуьнин ва Къурбанд суваррин йикъарани ял яда .
+АДЕТ хьанвайвал , гьар йисуз I3ЯНВАРДИЗ чи уьлкведа « Россиядин печатдин югъ » сувар яз къейдзава . Им журналистрин , шаиррин , писателрин , редакторрин , типографиядин къуллугъдин работникрин , корректорин ва наборщикрин сувар я . Чна т I варар кьунвай къуллугъчийри газетар , ктабар ва журналар акъудун патал зегьмет ч I угвазва . Ктабар авачир са к I вални авач . Гьабур себеб яз чавай культура хуьз ва вилик тухуз жезва . Ктабрин куьмекдалди чавай лап яргъара яшамиш жезвай маса инсанрин фикирар чириз ва гьа авторрин уьмуьрдин тежрибадикай менфят къачуз жезва . Гьар заманайра гьар жуьре гьукуматра сифте ктабар чепедин ва к I арасдин кьуларал , папирусдал , тумаждал , тарарин чкалрал ва ипекдал кхьизвай . Ихьтин ктабар тек бир жедай . Гуьгъуьнлай чар ва басма ийидай станокар акъатайла ктабрикай менфят къачудай мумкинвал гзафбуруз хьана . Къенин юкъуз газетар , журналар галачир уьмуьр фикирдиз гъизни жедач . Россияда пачагь Петр I къарардин бинедаллаз , I703ЙИСУЗ « Ведомости » т I вар алаз сад лагьай газет акъатнай . I9 асирдин юкьвара басмадин изданийрин кьадар вишев агакьна . Абур тек са газетарни журналар ваъ , гьак I илимдинни публицистикадин ва литературадин альманахар , общественно политический , экономический ва технический изданияр тир . Абурун арада модайрин журналарни авай . I9I2ЙИСАН 5майдиз « Правда » кьил алаз большевикрин кьилин газетдин сад лагьай нумра акъатна . Сифте яз , газетчийрин сувар I9I4ЙИСАН 5майдиз къейднай . Гьа йисалай башламишна « День печати » гьар йисан 5майдиз къейдзавай . Советрин гьукуматдин сад лагьай газет « Искра » кьил алаз акъатнай . Гуьгъуьнлай РСФСР дин Верховный Советдин Президиумдин I99Iйисуз кьабулай 3043нумрадин къарардин бинедаллаз и сувар Россиядин Федерацияда I3 январдиз къейд ийиз башламишна . I997ЙИСАЛАЙ РФ дин Президентди и суварин юкъуз СМИ дин хиле премияр ва жегьил журналистрин проектар вилик тухунин мураддалди грантар гун къарардиз къачуна . Къенин юкъуз им журналистикадин майданрал зегьмет ч I угвазвай агъзуралди инсанарин пешекарвилин сувар я . Печатдин изданийрин работникриз гафунин уст I арар лугьузва . Дуьньядин винел гьар жуьре халкьар ва государствояр ават I ани , чун вири са дуьньяда яшамиш жезва . Гьавиляй садаз садакай хабар хьунихъ еке метлеб ава . Хабарар агакьарзавайбурни журналистар я . Абуру дуьньядин вири пип I ера к I валахзава , чпин уьмуьрар хаталувилик акатзават I ани , дяведин гьерекатар физвай чкайрайни массовый информациядин такьатриз талукь тир материалар агакьарзава . Массовый информациядин такьатар им инсандин зигьиндиз
+2018ЙИСАН 26декабрдиз Райондин Собраниедин сессия кьиле фена . Сессия райондин депутатрин Собраниедин председатель Назир Алиярова кьиле тухвана . Анал « Магьарамдхуьруьн район » МР дин 2019 йисан ва 2020-2021йисарин плановый девирдин бюджет тестикьарна .
+ПАГЬЛИВАНАР . Чилин ва симинин . Дегь заманайрилай инихъ абур лезги чилел хьана , ала ва хъижеда . Абуру вирида лезги чил хкажна , пайдах хьиз вине кьуна . Абур чи халкьдиз истеклу ва сейли я . Хуьруьз пагьливанар атанва лагьайла , хуьруьк чан киткидай , иллаки аялрик , къени гьак I я … Къенин зи ихтилат суьгьбетни кьет I ен инсандикай , ажайиб ва гьейран жедай кьисметдикай , вичин ватанперес , инсанперес , мугьманперес симинин пагьливан Докъузпара райондин Чахчарин хуьре I950ЙИСУЗ чатун уст I ардин хизандиз хьайи Эгьметханан хва Эгьметханов Ямудинакай я . Ам садра дуьшуьш хьайи , адахъ галаз гуьруьшмиш хьайи инсандин рик I яй хиял фида : Садра мад чун гьалт хъувунайт I а … Ямудин Шарвилидин кьуршах авай , хуш къилихрин , ширин мез авай , чина берекат авай итим я . Зун зи мирес Мегьамедбегни галаз Ямудинан к I вализ мугьман хьайила , ам школадин майдандилай хтана акьван вахт хьанвачир . Ада хъуьрезхъуьрез лугьузва : Я стхаяр , зун 30 йисуз симинал хьана , уьмуьр симиниз бахшна , бес гьакьван чилелни къекъвена к I аандачни ? Жува жув гьамиша са къайдада хвена к I анда … Чна ихтилатар ийиз ийиз Ямудина вичин уьмуьрдикай гегьенш суьгьбет давамарзава . Докъузпара райондик акатзавай вини Чахчарин хуьр I966ЙИСУЗ Магьарамдхуьруьн райондин Чахчаркъазмайрал куьч жезва . 8класс Тагьирхуьруьнкъазмайрин юкьван школада куьтягьзава , 9-I0КЛАССАР Усугъчайдал акьалт I арзава . Гьеле вини Чахчал аламаз Девлетханов Алихана Бакудай сим гъизва . Чи рик I ера симинин пагьливан хьунин къаст авай , чна сим са к I ама ва инсанриз таквадай чкада язава . Алихан симинал акьахайла , сим кьат I жезва , мад ам симинив гат I ун хъувунач , адан рик I хана . Кьат I хьайи сим заз гузва , за зун вердишарун давамарзава , а вахтунда зун 6классда авай , I964ЙИСАР тир . Зун гьар юкъуз физвай . Гьелбетда бубадиз хабар авачир , ам вичин гафунал к I еви ва мягькем кас тир . Са кар къейд тавуна жедач . Заз и кеспи чирдай малим авачир . Жув жуван малим тир . Хуьруьз пагьливанар атайла , зун гьана жедай , квасади гьикьван гъуьр ягъайт I ани , зи вилер симинал алай пагьливандилай алатдачир . Пагьливанди ийизвай гьар са уюнди зи бейнида чка кьазвай , за абур рик I ел хуьзвай ва дат I ана симинал тикрар хъийизвай . Зи диде бубадиз хабар хьанвай , абуруз захъ авай гьевес , зи къаст , за ч I угвазвай зегьмет жафа акурла ,
+… Пагьливанди вилик хьиз са легьзеда Кьуьл авунай цавай фенвай симинал Гъиле пайдах кьуна хайи уьлкведин Гьейранарнай махлукь вичин кьуьлуьнал .. ( Ибр . Гьуьсейнов ).
+бубади артух тади ганач , амма тарсарни рик I елай алудмир лагьанай … I966ЙИСУЗ зун мярекатдиз экъеч I зава . Яшариз гъвеч I и тирт I ани , захъ хъсан буй бухах авай , за зи къуват гьиссзавай … Сифте жуван хуьруьнбуруз къалурзава , имтигьан вахкузвай тегьерда . Эхь , эхь имтигьан , тикрарзава Ямудина . Сифте къимет жуванбуру гана к I анда , абуруз вири аквазва ; синихар , агалкьунар , гьавиляй заз са кьадар къурхулувални авай . Мярекат куьтягь хьайила , хуьруьн вилик кьилик квай са вад ругуд агьсакъал атана зи патав : Аферин , баркалла , чан хва , къе чи гуьгуьлар хкажна , гила чавай лагьайт I а жеда , « Чахъни чи пагьливан ава », югъур хьуй , вахъ агалкьунар хуьрай , лагьана са агьсакъалди . Хъуьрез хъуьрез масада алава хъувуна : Яц жедай жунгав я … Куьн инанмиш хьухь , зак лувар акатна , зи руьгьдин гьиссер мадни гужлу хьана . Зун чанда хвеш къекъвез к I вализ хтанай … Гила рехъ ачух хьайиди хьиз , зун хуьрериз экъеч I зава . Кьурагь райондин Къумухрин хуьре симер язава . А вахтунда захъ га��ай кьавалар : зуьрнечи уста Агъамирзе , далдамчи Азадогълидавай Бдул ва квасани Абусулейман тир . Гуьгъуьнай Лук I варик , Ярукьваларик , чи райондин саки вири хуьрера къугъвазва . Кьисметди зи дестени галаз зун Средний Азиядиз акъудзава , абур I969ЙИСАР тир . Чун Уьзбек . ССР дин Андижандин областда къугъвана . Абурухъ ихьтин са адет ава : аял суьрнет авурла , абуру мехъер ийида , зурба мярекат къурмишда , ина абуруз « суьннет тойдал » чарасуз симинин пагьливан герек я . Чна чи алакьунар Таджикистанда , Туьркменистанда , Къазахстанда къалурна вири чкайра чалай рази яз амукьна . Чна чи къугъунар Азербайжанда , Гуржистандин сергьятрани къалурна , гьина чун хьанат I ани , чна инсанрин рик I ерик хвеш кутуна , к I валахдилай хтай инсанрин рик I ериз архаинвилелди ял ядай , лезет къачудай мумкинвилер яратмишиз алакьна .
+Зи симни зи пайгар себеб яз , зи районэгьлийрин кьавалриз дестедиз Испаниядиз фидай мумкинвал жезва . Им I989ЙИСАН августдин варз тир . Чи дестедин кьил Махачкъала шегьерда авай « Халкьдин яратмишунрин К I валин » директор Мугьадова Марита Велихановна тир . Чахъ Агъавердиев Гуьлверд , зи хтул , симинин пагьливан , Миримов Жаруллагьсиминин пагьливан , Камил Къурбанов Огни шегьердин циркинин директор жонглер , музыкантар : Абдулазиз Алисултанов , Улубегов Изам зуьрнечияр , кваса Маидов Агьмед … Испаниядин Галисия лугьудай вилаятда 9фестивалда « Ромариа интернасьональ » да иштиракзава . Ямудина заз и мярекатдин регьбер Бериардо М . Валиньо Родригеса кхьенвай чар къалурзава : ада « гьуьрметлу дуст » гафарилай башламишнава , ана гзаф рик I из хуш , чими гафар ава , чпи 9сеферда кьиле тухузвайди , чпин тарихдикай ва гена чи Дагъустандай атанвай дестедихъ агалкьунар хьана к I анзавайди , чпин чилел мугьман хьун рик I елай алат тийидай вакъиадиз элкъуьрдайди … Зи вилик испан ч I алал акъатай « Галисия » газет ква , чи Дагъустандай атанвай дестедикай гегьенш суьгьбет авунва , санал янавай шикиларни галаз … Ямудинан рик I ел са ажаиб дуьшуьш хквезва . Чи гадайри чпин къугъунар къалурайдалай кьулухъ , са жегьил , кутугай акунар авай гада къвезва , ада « Лезгинка » макьам ягъун т I алабзава . Адахъ галаз кьуьл ийиз Марита Велихановна экъеч I зава . И жегьилрин зирингвилиз майдан ачух жезва , гурлу капаралди абуру кьуьл куьтягьзава . Ам Дагъустандай атанвай аварви Мегьаммед тир .
+Ямудина гзаф фестивальра иштиракзава : « Терек река дружбы народов », « День чабана », « Мир Кавказу » Нальчикда хьайи фестиваль , I999ЙИС . Шагьидарни зи вилик квай шабагьар я : медалар , лауреатвилин « Гьуьрметдин грамотаяр »… Са шумуд ч I алал акъатай газетар : Уьзбекрин « Коммунизмдин рехъ », « Пахтакор », авар ч I алал акъатзавай « Красное знамя » ва гзаф маса газетарни ква .. I985ЙИСУЗ Агъул районра Рич I арин хуьре къугъвадайла , и мярекатда рагьметлу шаир Ибрагьим Гьуьсейновни аваз хьана . Ада Ямудиназ шиир теснифна . « Пагьливандин кьуьл », вични « Зи шегьер » ктабда гьатнава … Ямудинан рик I елай вичин савадлувал хкажунни алатзавач , ам Махачкъаладин культпросвет училищедиз гьахьзава , режиссервилин отделениедиз ва I995ЙИСУЗ а чка агалкьунралди куьтягьзава … I99Iйисуз Магьарамдхуьруьн райондин отдел культурада « Народный коллектив » арадал къвезва . И коллективда Ямудин Эгьметханова зегьмет ч I угвазва . Ямудина вичин ихтилат давамарзава : Са кьадар жегьилриз за симинал къугъунин т I еамар чирна , абуруз чпиз чеб жагъуриз ва чпин къуватар ахтармишиз чирна , рехъ къалурна . Абурук акатнава : Са Чахчарин хуьряй Агъавердиев Гуьлверд , Ренат , Мухаммед , Кучункъазмайрилай Къазиев Шагьбуба , Дербент райондин Чинар хуьряй даргиви Ильясев Сулейман , Ферганадай Нагъметов Мегьамеджан уьзбек , Кьасумов Кьасумаз . Азербайжан ССР дин Лечет хуьруьнви … Са кьве гаф заз Агъавердиев Гуьлвердакай лугьуз к I анзава . Ам зи хтул я . Адахъ еке агалкьунар хьана . Ада Америкада циркина к I валахна , вични Флорида штатда . Эхь , за зун бахтлу кас яз гьисабзава . Идалай еке бахт жедани инсандихъ ?! Абур гьина к I ант I ани хьурай , абур чи ч I ехи чилин векилар я , за дамахзава , абуру зи гъилик тербия къачуна , абуру чи Ватандин , Дагъустандин т I вар хкажзава … Сифте ихтилат башламишайла за лагьанай : Ямудин ажайиб кьисметдин инсан я . Эхь , гьак I язни я . Адахъ симинал къугъунилай гъейри фокусар къалурдай пешени ква . I988ЙИСУЗ Дагъустандин Культурадин министерстводин теклифдалди Эгьметханов Ямудина Махачкъала шегьерда са сятни зура вичин гьар жуьредин номерар къалурзава : гъилерин зирингвилелди ийидай амалар , гъилерин юзунар , кьил акъат тийир юзунар , буш хиялар ( иллюзия ), суьгьурда твадай хьтин уюнар , йогадин номерар ва масабур . Эгьметханов Ямудинан зегьмет райондин , республикадин руководстводиз такунани амукьнач . 2006йисан 2Iдекабрдиз адаз , машгьурвал къазанмишай ва гила вичи жегьил пагьливанар тербияламишзавай « Дагъустандин Республикадин искусстводин лайихлу деятель » т I вар гузва .. Тагьирхуьруьнкъазмайрал « Аялрин искусствойрин школа » кардик кутурла , 20I8ЙИСАН мартдилай Ямудина и коллективда зегьмет ч I угвазва . И школа ахъаюнин терефдарни ва чи к I валахдиз къимет гунни чи райондин Кьил Агьмедов Фарид Загьидиновичалай аслу хьана . Сагърай вич , чи к I валахдиз ихьтин фикир , къимет , куьмек гузвай . Вичихъ мадни агалкьунар хьурай … Гьелбетда , чи зегьметдини бегьерар гъида … Ямудина вичин уьмуьрдин юлдаш Айишатакай ихьтин келимаяр лугьузва : Айишат зи лувар я , зи руьгьдин дестек , зи къувар я , гьар са карда куьмек я … Эгер итим к I валяй шаддиз , хвеш кваз экъеч I айт I а , адан хура сим сим я , гьич са зат I ни акъваздач , адаз вири четинвилер муьт I уьгъ жеда … Чун к I валяй экъеч I на хъфидайла , Ямудина чун вичин багъдиз тухузва . Ана симинал 9классдин ученик Балиханов Мугьаммед къугъвазвай . А ��егьил пагьливан гъилера пайгарни авачиз , кьилел яд авай шуьше алаз физвай . Ямудин стха , вахъ ва вуна вердишарзавай жегьилрихъ агалкьунар ва алакьунар хьурай , къуй абуру чи лезги чил мадни гьуьндуьр дережадиз хкажрай , адан вири алемдиз машгьур хьурай … Эхирдай ваз ва ви уьмуьрдин юлдаш Айишатаз алукьнавай Ц I ийи йис мубарак хьуй , квехъ чандин сагъвал , агалкьунар , куь к I вале бахт хьуй , мурадар кьилиз акъатрай … Алемдилай илит I на ц I ар , Чиле , цава вав гвай суьгьуьр . Хкаж ийиз Ватандин т I вар , На симиниз бахшнай уьмуьр … А . АБДУЛГЬАЛИМОВ , Хтункъазмаяр .
+таъсирзавай , вири уьлквейрай информация агакьарзавай зурба къуват я . Къенин юкъуз электронный СМИ ди чи уьмуьрда кьет I ен чка кьазва . Технический мумкинвилерикай менфят къачунин нетижада абурун роль мадни артух жезва . СМИ дин к I валахдин менфятлувал , инсанрин игьтияжлувилелай , интересрилай аслу жезва . Чи районда сад лагьай газет « Коммунизм патал » кьил алаз I95I – йисалай тешкил хьанай . И 68 йисан девирда гьар жуьре вакъиайралди , хабаралди , малуматралди ац I ай тамам уьмуьр кечирмишнава . И девирда райондин экономикадин , яшайишдин , политикадин ва культрадин жигьетдай вилик тухунин карда газетд ачух майдан ва журналистар халис женгчияр хьана . Газетдин кьиле ц I удралди редакторри ва журналистри к I валахна . Зун I997 – йисуз сифте яз и газетдиз к I валахал атайла , ам « Самурдин сес » т I вар алаз акъатза вай ва редактор Желил Мурадалиев тир . Авайвал лагьайт I а , сифте и коллектив акур зак са гьихьтин ят I ани гъалаба акатнай . Вучиз лагьайт I а и коллективда зегьмет ч I угвазвайбур са кьадар яш хьанвай , чпи кечирмишнавай уьмуьрдин ч I ехи пай кьван тежриба далудихъ галай халис пешедин устадар , гьар жуьре девирра к I валахнавай , пешедин вири сирерай кьил акъуднавай савадлу инсанар тир . И коллективдиз атай за жув ц I ийи кьилелай школадиз фенвай ученик яз гьиссзавай . Амма заз малим хьайи , журналистикадин сирерай кьил акъудиз , к I валахдин , уьмуьрдин гьар са уламдилай эляч I из чирай , къелемдин юлдаш хьиз хъсан яр дуст хьайи Фикрет Мирзоевичан т I вар за еке гьуьрметдивди кьазва . Захъ гьахьтин малим хьунал за дамахзава . Гьак I ни и коллективда чахъ галаз к I валахай рагьметлу Гъани Абетуллаеван , Алибег Гьасанован т I варар кьун тавун ягъалмишвал жеда . Редактор Желил Мурадалиев , жавабдар секретарь Фикрет Гьажиев , корреспондентар тир Гъани Абетуллаев ва Алибег Гьасанов ибур вири яхц I ур йисалай виниз к I валахдин тежриба авай , СССР дин ва Россиядин журналистрин союздин членар , « РДДИН культурадин лайихлу работникар » тир . Ихьтин савадлу коллективда зунни лигим хьана . За абурун меслятрикай , несигьатрикай , тежрибадикай менфят къачуна жуван рик I алай пешедин терефар садрани ак I адарнач . Алай вахтунда чи коллективда ва к I валахда са кьадар дегишвилер хьанва . Компьютердин технологийрал эляч I навай ти��ографиядин работникар патални са кьадар кьезилвилер хьанва . Халкьдин интересар вине кьун , абуру интерес ийизвай месэлаяр газетдин чинра гун , гьам здравоохранениедин , образованиедин , экономикадин , спортдин ва маса хилера жезвай агалкьунар къалурун , к I валахдин рекье тафаватлу хьана гьар жуьре наградайриз лайихлу хьайи ксарикай кхьин чи кьилин везифа я . А . АЙДЕМИРОВА .
+И ЙИКЪАРА, Магьарамдхуьруьн райондиз мугьман хьайи РД- дин Правительстводин председателдин заместитель Мурад Къазиев, районда авай медицинадин идарайрин кӀвалахдихъ галаз таниш хьана ва образованиедин идарайра кьиле физвай ремонтрин кӀвалахрин гьални ахтармишна. КӀвалахдин гуьруьшда атанвай мугьмандихъ галаз РД- дин здравоохранениедин министрдин заместитель Салман Агьмедова, МР- дин кьилин заместитель Сократ Мурадалиева, РД- дин Халкьдин Собраниедин депутат Мусафенди Велимурадовани иштиракна. Атанвай делегация сифте нубатда 2008- йисуз эцигиз башламишай, амма гуьгъуьнлай бес кьадар пулдин такьатар тахьуниз килигна эцигунар акъваз хьайи ЦРБ-ДИН поликлиникадин корпус алай майдандал фена. Алай вахтунда 60 агъзур агьали яшамиш жезвай районда амбулаторно-медицинадин рекьяй къуллугъ ийидай къулайвилер авай дарамат эцигунин чарасузвал ава. Кардик квай поликлиникадин дарамат I966- йисуз эцигнавайди тир, алай вахтунда дарамат чкӀидай гьалда ава. Месэла ахтармишай Мурад Къазиева объект республикадин инвестиционный программадик кутун патал герек тир документар гьазурун ва месэла талукь ксарал больницадин сергьятар аваданламишун тапшурмишна. Ахпа делегация Чепелрин хуьре модульный ФАП эцигзавай гьалдихъ галаз таниш хьана. Къенин юкъуз и объект акьалтӀарзавай дережада ава. Гежел вегьин тавуна авай куьлуь кимивилер арадай акъудна, тадаракралди таъминарна кардик кутада. Гилийрин хуьре авай 400 ва I50 аял гьакьзавай школайра ремонтрин кӀвалахар I5- августдиз акьалтӀарда. Гуьгъуьнлай, Магьарамдхуьре авай М.Гьажиеван тӀварунихъ галай 592 аял гьакьзавай школада ремонтар кьиле физвай гьал ахтармишна. Фикирдиз къачунвайвал, I0АВГУСТДАЛДИ вири кӀвалахар акьалтӀарда. Филерин хуьруьн 3I2 кас гьакьзавай школадани августдин юкьваралди вири кӀвалахар тамамвилелди куьтягьда. Образованиедин идарайра кьиле физвай ремонтрин гьал ахтармишай Мурад Къазиева, муниципалитетдин регьберриз ремонтрин кӀвалахар вахтунда акьалтӀарун ва и жигьетдай тухузвай кӀвалахдал гуьзчивал артухарун тапшурмишна. -Региондин кьил Сергей Меликова, I5- августдалди вири школайра ремонтрин кӀвалахар акьалтӀарун ва цӀийи кӀелунин йис къайдада аваз аваз башламишун таъкимарнава, - къейдна М. Къазиева.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин хуьруьн майишатдин отделди, Самур хуьруьн агьалийрин салара пайда хьанвай «белая цикадка» тӀвар алай зиянкардихъ галаз женг тухунин
+рекьяй важиблу меслятар гана. Хуьруьн майишатдин отделдин директор Артур Гьажиев, гьа и отделдин агроном Амруллагь Абейдуллаев, Самур хуьруьн администрациядин кьил Рафим Шахпазовни галаз арза атанвай Бабаеврин майишатдиз фена. Ахтармишунрин нетижада малум хьайивал, зиянкар «белая цикадка» чи райондин географияда лап кьериз гьалтзавайди я. Халкьдин алатралди, яни чистотелдин, серкерин ва къазан запундин къаришмаяр акадарна I0 литр циз са тӀурунавай содани вегьена ишлемишун меслят къалурна. ГьакӀни, «Акарин» ва «Фитоверм» гужлу препаратар ишлемишун меслятна. И препаратрин таъсир 2-3 йикъалай алатда. ГьакӀни, «Фуфанон» препарат ишлемишунин нетижада хъсан таъсирнавайди малум хьана. И препарат анжах емишар кӀватӀайдалай гуьгъуьниз ишлемишна кӀанда. Адан таъсир 20 юкъуз амукьзава. «Актара» препаратдин таъсир 60 юкъуз давам жезва.
+ФУТБОЛДАЙ Дагъустандин чемпионатдин 11тур акьалтӀна. Чемпионатдин финалдиз Магьарамдхуьруьн райондин «Леки» ва «Табасаран» командаяр акъатнавай. Финалдин къугъун Магьарамдхуьре кьиле фена. Къизгъиндиз кьиле фейи къугъуна 7:2 гьисабдалди «Леки» командади гъалибвал къазанмишна. И ЙИКЪАРА, Кьиблепатан Дагъустандин футболдин лигадин къугъунар кьиле фена ва ана гъалибчи тайин хьана. ЮФЛ-ДИН (юждаговская футбольная лига) къугъунра 6 командади иштиракна. Абурукай кьве команда чи райондай Къуйсун ва Гилияр хуьреринбур, Белиждин, Миграгърин, Хив ва С.Сулейманан тӀварунихъ галай районрин командаяр тир. Кьилин судья А.Исрафилован тӀварунихъ галай споршколадин футболдин малим Э.Муртазаев тир. И мярекатдин тешкилатчи тир «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин физический культурадин ва спортдин отделди хабар гайивал, Магьарамдхуьруьн райондин «Къуйсун» тӀвар алай команда 1- чкадиз, С.Сулейманан тӀварунихъ галай райондин «Кюре» команда 2- чкадиз ва Хив райондин команда 3- чкадиз лайихлу хьана. ЮФЛ- дин приздин фонд I00 агъзур манат тир. И такьатрикай 50 агъзур манатар гъалибчидиз, 30 ва 20 агъзур манат 2 ва 3- чкаяр кьур командайриз хьана.
+УЛАКЬ гьалдай ихтиярар гузвай документдикай магьрумарзавай 5 дуьшуьш
+ЧАКАЙ гзафбуру машинар гьалзава. Гьавиляй чаз рекьерин гьерекатриз талукь къанунар, къайдаярни хъсандиз чир хьун лазим я. ТахьайтӀа жермеяр гуниз мажбур жеда. Бязи дуьшуьшра лагьайтӀа, улакь гьалдай ихтиярар гузвай документдикайни вахтуналди магьрум хьун мумкин я. Гьихьтинбур я а дуьшуьшар? Лагьана кӀанда, уьлкведа кьабулнавай къанунрал асаслу яз, улакь гьалдай ихтиярар гузвай документдикай 5 дуьшуьшда магьрумарзава: 1.эгер машиндин нумраяр аквазвачтӀа ва я абур ерли алачтӀа (магьрумарзавай вахт 1-3 варз); 2.эгер машиндал алай нумраяр къалпбур ятӀа (6-12 варз); 3.пияндиз машин гьалайла (1,5-2 йис); 4.рекье машиндин йигинвал къанундалди тайинарнавай кьадардилай са шумуд сеферда гзафарайла (превышение скорости на 60-80 км/ч) (4-6 варз); 5.ракьун рекьелай элячӀдайла, рекьерин гьерекатдиз талукь къайдаяр чӀурайла (3-6 варз). Гьар садаз чир хьун герек я, рекьерин гьерекатдиз талукь къанунар, къайдаяр чӀурунай улакь гьалдай ихтиярар гузвай документдикай магьрумардай мумкинвилер анжах суддиз ава. Судди къарар акъудайдалай кьулухъ 10 югъ алатайла, ам къуватда гьатзава. Гьа и юкъуз документ ГИБДД-ДИЗ вахкана кӀанзава. рикӀел хуьх: инспектордиз куьне рекьерин гьерекатдиз талукь къанун чӀурнавай чкадал квевай улакь гьалдай ихтияр гузвай документ вахчудай ихтияр авач..
+РД-ДИН рекъемрин рекьяй вилик финин министерстводин телеграм-каналди хабар гузвайвал, «Госуслуги» порталда жуьреба-жуьре къуллугърин, жермейрин гьакъиндай пулар гудай цӀийи къайда кардик кутунва. Гила интернетдикай менфят къачудай мумкинвал авайбурувай «Yandex Pay» сервисдин куьмекдалди государстводин харж (госпошлина) жермеяр гуз ва пулдихъ галаз алакъалу маса месэлаяр гьялиз жезва. ЦӀийи къайда порталдин сайтда «Платежи» разделда ава. РикӀел хкин: «Госуслуги» порталдин куьмекдалди, кӀваляй экъечӀ тавуна, налогрин, приставри истемишзавай буржар, государстводин харж, рекьерин гьерекатдиз талукь къайдаяр чӀурайла, тайинарзавай жермеяр, жуьреба-жуьре къуллугъриз ( мисал яз, газ ишлемишунай) талукь пулар гуз жеда.
+ГОСДУМАДА Москвада авай Киевдин вокзалдин тӀвар дегишарун теклифнава. Ихьтин теклиф ЛДПР-ДИН патай депутат Василий Власова ганва. «Подъем» изданиеди малумарзавайвал, Киевда Москвадин проспектдин тӀвар дегишарнава. Депутатди, Украинади кьабулнавай къарардиз жаваб яз, Москвадани вокзалдин тӀвар дегишарун герек тирди къейдна. Виликдай и вокзалдал «Брянский вокзал» тӀвар алай. 1934- йисуз адан тӀвар дегишарнай. В. Власова вокзалдиз виликан тӀвар хгун патал Москвадин мэр Сергей Собяниназ чар рекье твадайвал я.
+ИСЛАМДА мискӀин анжах са капӀ авун патал чара авунвай кьилдин имарат туш. Алай аямдин терминалогиядалди лагьайтӀа, мискӀин обществоди вичин къал алай месэлаяр веревирд ийизвай чка я. МискӀин килисадихъ (хашпара динда) галаз барабардиз кьун дуьз туш. МискӀин мусурманрин уьмуьрдин юкьни юкь я. Пайгъамбардин (с.а.в.) девирда мискӀинди жуьреба-жуьре везифаяр тамамарзавай. Месэла, мискӀинда неинки капӀ ийизвай, гьакӀни иниз дишегьлияр, аялар, кьуьзуьбур ва маса динриз ибадат ийизвайбурни кваз къвезвай. Алай вахтунда, Пайгъамбардин (с.а.в.) девирдилай тавафатлу яз, дишегьлияр мискӀинриз ахъайзавач, я туш хьи, абуруз са гъвечӀи чка чара ийизва. Мугьаммад пайгъамбардин (с.а.в.) девирда дишегьлийри, итимрилай кьулухъ акъвазна, чпин жергеяр тешкилна капӀ ийизвай. Дуьньядин бязи уьлквейра туьрквериз, арабриз, африканвийриз кьилди-кьилди мискӀинар чара авунва. Гьа са вахтунда мусурманрин жуьреба-жуьре мазгъабрал алай векилрини чарачара мискӀинра капӀ ийизва. Ибур Исламдихъ галаз кьан тийизвай крар я. Мусурманрин уммат адет яз мукьвал-мукьвал мискӀинда кӀватӀ жедай ва пайгъамбарди (с.а.в.) ��танвайбурувай вири авани, авачни хабар кьадай. САД-КЬВЕ йикъан къене татай кас хьайитӀа, ам адан гьалдикай хабар кьаз, кьил чӀугваз фидай. МискӀин даватдин (Исламдиз эвер гузвай) чкани тир. Иниз Ислам диндикай чирвилер къачуз кӀанзавай гьар нивай хьайитӀани къвез ва талукь тир суалар гуз жедай. МискӀинда, къейд авурвал, къал алай, чарасуз месэлаяр гьялдай, ва тайин тир къарар гьа ина кьабулдай. Дяведин вахтунда мискӀинра (пайгъамбардин (с.а.в.) девирда госпиталар авачир) начагъбур ва хирер хьанвайбур сагъар хъийизвай. МискӀин чирвилер къачунин ва савадлувал артухарунин чкани тир. Амма мискӀинда пулунихъ чирвилер гузвачир, ахьтин ихтияр исятдани авач. МискӀин мусурманрин обществода алай вахтунда важиблу роль къугъвазвай чка я. Ам мусурман уммат вилик финин, генани чӀехи хьунин гьерекатдин юкьни юкь я. «Ислам» журналдай.
+МискӀин мусурманрин уьмуьрдин юкьни юкь я
+Инсанрикай виридалайни къениди ихьтин кас: вичин мукьвабур кӀандайди, хъсанбурузни писбуруз пай тавуна, абуруз виридаз хийир гуз алахъзавайди. Мугьаммад пайгъамбар. Эгер инсанри вун хибри хьанвайдай кьуна кӀанзавачтӀа, жагъин тийидай затӀ жагъуриз алахъмир. Къабус. Гьар са инсанда кьве инсан ава. Абурукай сад мичӀерани уях я, муькуьди рагъ алай юкъузни ксанва. Жебран. Эгер вуна цайиди цацар алай кул-кусар ятӀа, абурулай ципицӀар кӀватӀ хъийиз жедач! АС-САМАРКАНВИ. Вуж уьмуьрдихъ галаз бягьсиниз экъечӀзаватӀа, гьада уьмуьр гьални ийизва. Низами. Кьисметдикай къурху жемир, ада вавай анжах къакъудзавайди туш Рудаки. Пис тӀвар акъатна яшамиш жедалди, къени тӀвар алаз кьиникь хъсан я. Бабур. Вун буьркьуь я, зун бишини я, лални, гьавиляй чна сада садав гъил вугун, ша чун чи гъавурда акьаз алахъин. Жебран.
+ШЕГЬЕРДА яшамиш жезвай хтулдиз чӀехи дидеди хуьряй, Яран суварин паяр яз, кӀерецрин куьлуь авунвай хвехвер ва фин галай къуьлуьн калар ракъурна. Школадиз фидайла руша гъапа авай калар жибиндиз вегьена. Тарс гузвай учительницади кьатӀайвал, рушан лекъвери акъваз тавуна кӀвалахзава, адан патав агатайла пара хуш нини къвезва. Эхир малимдивай эхиз хьанач: -Лейла, вуна вуч незва? -Калар. -Урус чӀалал абуруз вуч лугьуда? -Чидач. -ЯтӀа, це кван зазни са тӀимил,- гьикьван регъуь хьанайтӀани тӀалабун, руша незвай калрикай къвезвай ниди ам и кар авуниз мажбурна. Вичиз гайи са капашда авай калар тӀуьр малимдивай мад тӀалаб хъувун тавуна акъвазиз хьанач. -Мад гумач, Валентина Павловна,- регъуь хьана жаваб гана Лейлади. -КӀвалени амачни? -Ама. -Пака зазни жедайвал гъидани вуна? *Давление агъуз аватайла са стакандавай уькӀуь яд хъун меслят къалурзава. ГьакӀни фу тӀуьрдалай кьулухъ 2 г. кьел ишлемишайтӀа, давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда. *ДуркӀунра ва туькьуьлдин куркурда къванер авайла, чайдин са тӀурунавай газаррин тумунал са стакан яд илична, I0 декьикьада зайиф цӀал эцигна, ругуна, 30-40 декьикьада ��ада. Ахпа ам куьзна, йикъа 3-4 сеферда? стакандавайди ишлемишда. *Гзаф галатнавайла, хуьрекдин пуд тӀурунавай базиликдал са стакан ргазвай яд илична, 20 декьикьада тада. Ам ксудалди вилик хъвада.
+I945- ЙИСАН рикӀелай алат тийидай Гъалибвилин йикъалай инихъ гзаф йисар алатнава, чандилайни гъил къачуна Ватандин азадвал хвейибур фадлай кьуьзуь хьанва. Амма чун патал абур эбеди жегьилар ва жуьрэтлу игитар яз, Гъалибвални чи рикӀера авай эбеди сувар яз амукьда. Къе чна фронтовикриз, далу патан ветеранриз ва абурун невейриз 9-МАЙДИН СУВАР рикӀин сидкьидай тебрикзава. Гъалибвилин Юкъуз чаз азадвал ва аслу туширвал гъайи ГЪАЛИБВИЛЯЙ чӀехи несилдиз рикӀин сидкьидай чухсагъул лугьуз кӀанзава ва гъалибчи несилдиз 9-майдин югъ мубаракзава. Гъалибвал къазанмишай йикъалай инихъ несилар дегиш хьана, чун чӀехи хьана. Гила ислягьвилин къаравулда акъваздай чи нубат атанва. Чун бубайрин женгинин адетриз вафалу жедайдахъ ва абур ян тагана давамардайдахъ рикӀивай инанмишвал ийиз кӀанзава. Чи чӀехи уьлкведин халкьарин туьхуьн тийидай Гъалибвилик чи районэгьлийрини чпин чӀехи пай кутуна. Чи райондай фронтдиз 2500 касдилай гзаф фена. Абурукай Ватандин ЧӀехи дяведин ягъунрин майданра I800 касдилай гзаф телеф хьана. АтӀугъай а йисара далупата амайбуруни фронт суьрсетдалди таъминарун патал югъ- йиф зегьмет чӀугуна. Чаз азадвал ва ислягьвал гъайи, и кар патал галатун тийижиз зегьмет чӀугур вирибуруз къе чна кьилер агъузна икрам ийизва. Гьуьрметлу ветеранар ва вири районэгьлияр! За квез «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин тӀварунихъай ЧӀехи Гъалибвилин 75 йис тамам хьун мубаракзава. Къуй квехъ сагъвал, бахтлувал, кӀвалахра агалкьунар ва кьилел эбеди михьи цав хьурай.
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДИН СУВАРИН ТЕБРИК
+«ДУЬНЬЯ секин тушир. Немсер лап япун кӀанел акъвазнавай. Абурун чӀуру фикиррикай чаз хабар тир. Гьавиляй чунни йифиз-юкъуз гьазур яз акъвазнавай. Каунас шегьердин патав чи аэродром гвай. Экуьнлай няналди чи пеше чирвилер артухарун, дяведин машинар гьамиша гьазур яз хьун тир. Эхиримжи са шумуд юкъуз чи аэродромдал самолетар бомбаярни аваз акъвазнавай. 1941- йисан 22июндин йиф тир. Садлагьана тревога малумарна. Аскерар тадиз парталар алукӀна жергейра акъвазна. «Самолетриз» команда гана. Амма чун геж хьана. Чи аэродромдин винел немсерин самолетар агакьна. Бомбаяр вегьез, тупарайни пулеметрай ягъиз башламишна. Бомбаярни аваз чи самолетар аэродромдал са-сад кьиткьинзавай. Немсерин самолетар алатайла чакай сагъдиз амукьайбур тадиз кӀватӀ хъхьана. Гзафбурал хирер хьанвай. Чун хата тахьана амай самолетра ацукьна гьавадиз хкаж хьана. Чи истребителри немсерин бомбардировщикрихъ калтугна ва абурукай кьвед гуьгъуьна гум аваз виняй агъуз ракъурна. Ингье, чун Кенигсбергдин винел ала. Югъ я. Чна душмандин дяведин объектрал, техникадал, эшелонрал бомбаяр вегьез, тупарайни пулеметрай гуьлле гузва. Чилелай аквазвайди гумни ялав я. 1946- йисуз хайи хуьруьз отпускадиз хтай Сейфудинов Шагьбубади вад йисуз давам хьайи къизгъин женгерикай авурди куьруь и са ихтилат тир. Адан хурал кьве орденди ва са шумуд медалди нур гузвай. Бес абур гьар сад са чӀехи вакъиадихъ галаз алакъалу тушни? Амма Шагьбубадиз абур рикӀел хкиз кӀан жедачир. Ам хуьруьн секинвиликай, тӀебиатдин гуьзелвиликай лезет къачуз, гьар са кӀвализ, гьар са куьчедиз дикъетдалди тамашиз, аял вахтар рикӀел хкиз Билбилхуьруьн куьчейра къекъведай. Шагьбуба хуьре авачиз саки цӀуд йис алатна. Амма и йисаривай хуьруьн шикил дегишариз хьанвачир. Дуьз лагьайтӀа, адаз чидай са бязи инсанар амачир, хуьр виликандалай юхсул хьанвай. Ам 1936- йисуз цӀемуьжуьд йиса авай жегьил яз вичин чирвилер артухарун патал Бакудиз фена. Адакай Азизбегован тӀварунихъ галай нафт гьялдай заводдин рабочий хьана. Гьа са вахтунда Шагьбуба аэроклубда авиаспортдални машгъул хьана. 1938- йисуз Советрин Армиядин жергейриз Сейфудинов Шагьбуба гьазур летчик ва парашютист яз фена. Ина ада вичин чирвилерин устадвал мадни артухарна. Ватандин ЧӀехи дяве башламиш хьайила жегьил офицерди вичин вири чирвилер, къуват душман терг авун патал 3
+9- май, 2020- йис. гана. Каунасдин аэродромдал ада душмандин сад лагьай ягъунар викӀегьвилелди кьабулна ва адалай кьисас вахчуна. Шагьбубади вичин сифте гьунарар йигин бомбардировщикда аваз Смоленскда, Брянскда, Каунасда, Ригада, Шауляйда къалурна. Чибур гьикьван викӀегьвилелди кикӀизвайтӀани, дяведиз хъсандиз гьазур хьанвай, гъиле гужлу яракь авай душмандин хура сифте йикъара яргъалди дурум ийиз жезвачир. Шагьбубади вичин са чарче икӀ кхьенай: «Чун Шауляйдин аэродромдилай тапшуругъ тамамариз къарагъна. Къалурнавай объектрал бомбаяр вегьена хкведалди анжах зур сят вахт алатна. Чун Шауляйдин аэродромди кьабул хъувунач, ам фашистрин гъиле гьатнавай. Абур гьелелиг маршдалди вилик къвезва. Атурай. Акван гьинал кьван фидатӀа. Москвадиз абурувай физ жедач. И йикъара чнани цӀийи самолетар къачун лазим я. Ахпа чна и фашистар атай чкадиз кьван рекье хутада». Са тӀимил йикъарилай чи летчикар цӀийи самолетра ацукьна. Абуру немсерин «асрин» чан акъудзавай, абур чеб гуьзлемиш тавур чкайра пайда жезвай, абуру чпиз чешне авачир гьунарар къалурзавай. Ихьтин къизгъин са женг Сталинграддин винелни кьиле фена. Шегьердин винел ажалдин пар гваз къекъвезвай фашистрин самолетрин рехъ чибуру атӀана. Са шумуд декьикьада сад-садак акахьна. Фашистар са-сад гумни-ялав галаз агъуз физвай. Чи са бомбардировщикдин викӀегьвал, истребителдилайни зиреквал акурла немсерин кьил квахьзавай. Ам гагь садал, гагь садал тепилмиш жез тарандиз физвай. Эхирдай гьавада амукьайди чи са бомбардировщикни немсерин кьуд истребитель тир. Исятда Шагьбубадиз вичикай гуьгъуьна нуькӀвер ��ьатнавай лекьрен ухшар къвезвай. Амма чи дагъдин лекь немсерин нуькӀверал ара-ара ваъ, ара датӀана тепилмиш жезвай. Ингье, абурукай сад луварикай рагъул гум хкатиз агъадалди физва. И женг эхирдалди давам жедай, эгер… Самолетда кудайди амач. Гила пуд истребителдин хурукай саламатдиз къутармиш хьун мумкин тушир. «Лекь- лекь хьиз кьин лазим я». И фикир рикӀе аваз Шагьбубади эхиримжи стӀалар, эхиримжи къуватар, диде Ватандихъ авай кьван вичин вири кӀанивал кӀватӀ хъувуна са шумуд декьикьада душмандин зегьле ракъурдай хьтин гьужумар авуна. И декьикьайра адан «СБ» гъуьрчел вегьезвай дагъдин лекьрез гзаф ухшар тир, истребителрин ийир-тийир квахьна. Шагьбубади абуруз цавукай кьифрен текӀвен ийидай, амма и декьикьаяр яргъибур хьанач. Самолет виняй агъуз аватиз башламишна. «Лекь гьамиша лекь хьун лазим я,- фикирзавай ада. Шагьбубади парашют гваз хкадарна. «Самолет гьайиф… Чи далу пад сагърай, цӀийи самолетар хкведа. За и фрицриз чна гьикӀ дяве ийидайди ятӀа чирна…». И декьикьайра Шагьбубадин рикӀяй тефизвай фикир авачир. Кьил квахьнавай фрицар и чӀавуз чеб-чпел хтана. Абур викӀегь хъхьана. Парашютдиз гуьлле гуз башламишна. Секин хъхьана. Абур элкъвена катзава. Шагьбубади кьуд пата вил экъуьрзава. Чибур! Циферикай сад-сад хкатиз абурун гуьгъуьниз чи истребителар физва. Гуьллейри саф-саф авунвай парашют гваз са декьикьадилай ам рум кваз чиле акьуна. Са тӀимил вахтарилай госпиталдай экъечӀай Шагьбубади Сталинграддин женгера иштирак хъувуна. Ватандин ЧӀехи дяведин женгерин география Шагьбуба патал гзаф гегьеншди хьана. Севастополда дяве куьтягьай Сейфудинов Шагьбуба хурудал «Ватандин дяведин» 2- дережадин ва «Яру Гъед» орденар, «Сталинград оборона авунай», «Москва оборона авунай», «Кавказ оборона авунай», «Германиядал гъалиб хьунай» медалар алаз ислягь уьмуьрдихъ элкъуьн хъувуна. Амма ада вичин къуллугъ чи Ватандин оборонадин бажарагълувал мягькемарун патал Советрин Армиядин жергейра давамар хъувуна. Уьмуьрдин эхиримжи йикъаралди Шагьбубади вичин чирвилерни къуват чи Ватандин сергьятар хуьниз, жегьил авиаторар тербияламишуниз гана. 1953- йисуз Архангельский областда эскадрильядин авиациядин алакъадин начальник, коммунист гвардиядин старший лейтенант Сейфудинов Шагьбуба бедбахтвилин дуьшуьшдик акатна чавай къакъатна. Шагьбуба чидай гьар са касди, сифте нубатда чи къудратлу Ватанди, адан гьунарар, агалкьунар, лайихлувилер, адан экуь къамат ЧӀехи Гъалибвилин 75 йисан юбилейдин вилик еке Гьуьрметдалди рикӀел хкизва. Материал гьазурайди Рамзес МУРАДАЛИЕВ я.
+I94I-I945- йисара Ватандин ЧӀехи дяведа Советрин уьлкведа Германиядин винел къазанмишай гъалибвили дуьньядин тарихда кьетӀен чка кьазва. Миллионралди кьегьал рухваярни рушар фашистрин Германиядин винел гъалибвал къазанмишун патал майдандиз экъечӀна. А дяведа дагъустанвийрини чпин уьткемвал ��а дирибашвал къалурна. Абуру ислягьвал, азадвал патал дяведа чпин чанар къурбанд авуна. Абурун жергейра I922ЙИСУЗ Магьарамдхуьруьн райондин Билбилрин хуьре лежбердин хизанда дидедиз хьайи Шамсудинов Керим Керимовични авай. I94Iйисуз I9 яшда авай жегьил гада гуьгьуьллудаказ фронтдиз фена женгера чӀехи гьунарар къалурна. Ада 6I- нумрадин стрелковый полкуна разведкадин ротада младший сержантвиле, ахпа чешнелу аскердал 323 нумрадин полкунин командирдин заместителдин везифаяр ихтибарна ва старший сержант званияни гана. 62- нумрадин армияда генерал-лейтенант Чуйков Василий Ивановичан командада дяведа иштиракна. Лагьана кӀанда, чи баркаллу Керим имиди Сталинград патал кьиле фейи женгера зурба викӀегьвилер къалурна. Сталинграддин женг кьиле физвай чӀавуз, I942-I943- йисара, дяведин гьал дибдай дегиш хьана, Советрин кьушунрин гьужумри хъсан нетижаяр гузвай. Сталинград шегьер хуьник чӀехи пай кутунай Шамсудинов Керимаз «Сталинград хуьнай» медаль вахканай. Шамсудинов Керима гьакӀни Севастопольда, Крымский полуостровдин женгера, Керчда Сапун дагълар гьужум ийидайлани къизгъин женгера иштиракна. Керчда Сапун дагъларин женгера Керим имидин кӀвачел залан хер хьана госпиталдиз аватна. Палатадиз патав атай военный духтурди кӀвачин гьал хъсан туширдакай, ам атӀун чарасуз тирди имидиз хабар гана. «Эгера зун ахварай аватайла зи кӀвач атӀанваз хьайитӀа, сифте за вун рекьида ахпа за зун. Зун кӀвач квачиз яшамиш жедач» гьарайна лагьанай Керим имиди духтурдиз. Солдатдин гъавурда гьатай духтурди Керим имидин кӀвач ампутация тавун патал вири вичин чирвилер, къуватар эцигна кӀвач хвенай. Гзаф йисар алатайлани Керим Керимовичан рикӀел гьа духтур хкведай ва гьамиша адаз алхишар ийидай. Фашистрин Германиядин винел Гъалибвал къазанмишунин карда къалурай дирибашвиляй Шамсудинов Керим Керимовичаз са шумуд жуьре медалар ва хейлин маса наградаяр гана. Дяведин вахтунда Шамсудинов Керим Керимовичал хирерни хьана. Зайиф хьайи гьар сеферда рикӀевай къастунин- фашистрин винел Гъалибвал къазанмишунин адан руьгь цицӀи хъийизвай. Ватан патал виридалайни четин йисара ада женгинин яргъал рекьер атӀана. Шамсудинов Керим хьтин гьар са
+кьегьал, ватанперес чи кьилин винизвал, дамах я. Са шумуд медалринни орденрин сагьиб хьайи Шамсудинов Керим дяведин йисарилай гуьгъуьниз 26 мартдин I946- йисуз хайи хуьруьз хтана, хизан кутуна. Вичин уьмуьрдин юлдаш Ханумахъ галаз санал 5 велед тербияламишна. Абуру вирида кьилин образование къачуна халкьдиз лайихлудаказ къуллугъзава. 2- декабрдин I980- йисуз 58 йисан яшда авай Шамсудинов Керим рикӀ акъвазна бейхабардиз рагьметдиз фена. Шамсудинов Керим Керимовичан гуьзел хъамат чи рикӀера гьамишалугъ яз амукьда. Билбилрин хва хуьруьнвийри, мукьва кьилийри садрани рикӀелай алудзавач. Къуй садрани мад дявеяр тахьурай!
+4 «Ширин диде, кьабул ая зи кагъаз Хцин патай эхиримжи сефер яз, Мад ахквадач экуь дуьньядал чун чаз, Михьи салам кьабула лагь дидедиз. Цавай атай залан тупун гуьлледи ЭрчӀи гъилел хер уна лагь дидедиз, Амач умуд, эхир я зи нефесдин, Дустаризни хабар це лагь дидедиз. Диде, хабар це вуна зи кӀанидаз, Фена лагь на зун вичихъ вил галамаз. Хъфирай лагь зун туна са гъейридаз, Ам дуьньядин адет я лагь дидедиз. Диде, шел- хвал ийиз кумир вуна вун, Агьузарди кьунва хьи и замана. Заз гъурбатда я сур хьанач, я кафан, Ачух дуьздал алама лагь дидедиз.
+Пудкъанни цӀувад я къе Гъалибвилин нурарик… Авур чпи дамахар, Гьа душмандин пайдахар, Кутур югъ я кӀурарик. ТЕК-ТУЬК ама хуьрера, Ватандин цӀа хьайибур, Чан эцигай женгера, Чилин таъсиб, дереяр, Пайдах вине хвейибур. ЧӀехи чилел окопри Тунва геллер-биришар. Стхавилин сурари, Гъизма къени женгчияр, Мецел дуьа-алхишар…
+ШИКИЛДА: Германияди са рахунни алачиз рей гунин актунал къул чӀугвазвай вахт. Ацукьнава чапла патахъай эрчӀи патахъ: А..Я. Вышинский, авиациядин кьилин маршал Теддер, Советрин Союздин маршал Г. К. Жуков, генерал Спаатс, генерал Делатр де Тассиньи. Актунал къул фельдмаршал Кейтеля чӀугвазва. «Правда» газетдин дяведин корреспондентар тир Я. Рюмкинан ва В. Теминан шикил.
+Гьар са шегьер, кӀвални хуьр Къачуз тежер къеле тир… Эхь, душмандиз хьанай сир, Къелейриз элкъвей РИКӀЕРХАР хьиз, къвазвай гуьлле тир… Гъалибвилин ифей чил, Далу пата гатазвай. Вири элдик куьмек гуз, Квахьна кьарай йифиз –къуз, Са къажгъанда ргазвай… Ава, гьелбет, кьушунар. Къенин юкъуз дамахда. Пехилзава «къуншияр»… Яру майдан, физва таз, Бубаяр фей саягъда… «Эбеди сагъ полкунин» Хьанва абур аскерар. Хкажнавай суьретри, Шегьеррани хуьрера, Гуя кьунва сенгерар. Чи чуьллерай кӀватӀнавай, Обелискдал эцигиз, Гъанва за кӀунчӀ саднавай, Гьар са тӀварцӀив гекъигиз, Пак тӀварариз килигиз. Агъуз хьана метӀерал, Икрамзава руьгьериз. Хуьда сегьер чилерал, Куьне чаз тур гелерал… Вафалу жез рекьериз. Аллагьяр АБДУЛГЬАЛИМОВ
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН РАЙОНДАЙ фронтдиз 2500-далай гзаф итимар фена. Абурукай 1800 касдилай гзаф Ватандин ЧӀехи дяведин ягъунрин майданра игитар хьиз телеф хьана. Хуьрера дяведин ялав галукь тавур хизан саки амукьнач. Зегьметдин фронтдани вири хуьрерай гзаф инсанри иштиракна. Чи райондин агьалийри танкарин «Дагъустандин колхозчи» колонна туькӀуьрун патални пул кӀватӀуна активвилелди иштиракна.
+ГИЛИЙРИН хуьруьн тӀвар сифте и чилел яшамиш хьайи «Гили» лугьудай тайифайрилай атанвайди я. Гьа вахтунда хуьр кьакьан кӀунтӀал вацӀун этегдив гвай. Алай вахтунда и чкадиз «Агъ бубадин пӀир» лугьузва. I953- йисуз СССР- дин АН- ди алимар тир Котовичани Пикульа тухвай ахтармишунрин нетижада хуьр цурунни буьруьнждин заманадик акатзавайди малум хьанай. Къад лагьай асирдин 60- йисара хуьр арандиз эвичӀна ва гуьгъуьнлай аниз Ахцегь райондин Кьехуьлрин хуьрни куьч хьанай. I935- йисуз хуьре Ленина�� тӀварунихъ сифте яз колхоз тешкилна. I965- йисуз колхоздикай совхоз хъувунай. Гьа йисара совхоздин директорар хьайи Межид Султанова, Багъир Шагьмарданова, Мирземагьамед Гьуьсейнова, Джавид Аллахвердиева, Акиф Ашурбекова, Азбер Къахирова ва Небивуллагь Айдемирова майишат вилик тухуник чпин лайихлу пай кутуна. «Ленинский» савхоз шумудни са сеферда СССР- дин ВДНХ- дин, республикадин ва райондин Гьуьрметдин доскада гьатнавайди я. ГьакӀни майишат ЦК КПСС- дин, Верховный Советдин, министррин Советдин Гьуьрметдин грамотайриз лайихлу хьана. Октябрдин инкъилаб жедалди хуьре школа-медресе кардик квай ва тарсар гьа вахтунин машгьур арабистар тир гьажи АбдулнетӀифа, гьажи Алисултан эфендиди гузвай. Инкъилабдилай гуьгъуьниз сифтегьан классрикай ибарат тир школа тешкилна ва гуьгъуьнлай ирид йисан ва I976ЙИСУЗ тамам юкьван школа ачухна. Сифте малимар хьайи Фетали Къазимагьамедова, Тимуршах Гьасанова, Шарафутдин Къазимагьамедова ва Джамалдин Керимханова ирс яз тунвай четин амма баркаллу зегьметдин рехъ къе цӀудралди лайихлу малимри давамарзава. Абуру чпин гъилик чирвилер къачур физикадинни математикадин илимрин докторар, профессорар тир А.Абдулгьалимов, Н.Абасов, М.Султанов, ДГИ- дин теологиядинни международный алакъайрин институтдин ректор, философиядин илимрин кандидат Я.Ханмагьамедов, технический илимрин кандидат С. Абдулгьалимов ва филологиядин илимрин кандидат К.Мусаев хьтин выпускникрал дамахзава. Гилийрин хуьруьхъ спортдин рекьяйни агалкьунар ава. 70- йисарилай башламишна хуьруьн футболдин командади вири акъажунра, турнирра иштиракна. Пуд йисуз районда галамаз-галамаз кӀвенкӀвечи чкаяр кьуна. I988- йисуз Буйнакск шегьерда кьиле фейи Дагъустандин первенствода «Алпан» тӀвар алай и командади гъалибвал къазанмишна. Командадин тренер хьайи Р.Керимханован зегьметни пара я. Дяведилай гуьгъуьниз хуьре ФАП ачухна. I924- йисуз гъвечӀи кружокдилай Гилийрин халкьдин театр арадиз атана. I974- йисуз художественный самодеятельнострин коллективрин конкурссмотрда иштиракай и коллективдиз артистри къалурай агалкьунрай халкьдин театр тӀвар ганай. Сифте директор Идрисов Сафалдин тир. Театр СССР- дин чӀехи театрдин, писателрин Союздин дипломриз ва са жерге маса наградайриз лайихлу хьана. Ватандин чӀехи дяведа и хуьряй I07 касди иштиракнай. Абурун пудакай са пай хтанай. Женгчи – интернационалистар тир Юсуф Къурбанов ва Икрам Казимов «Яру гъед» орденриз, Афгъанистанда уьтквемвал къалурай Федор Абасов «За мужество» ва Геннадий Мирзебалаев «От благодарного афганского народа» медалриз лайихлу хьана.
+*Гьар са инсанди вичин тӀвар хъсанди яз гьисабзава. Инсандихъ галаз тӀвар кьуна рахаз чалишмиш хьухь. Квез герек инсанрин тӀварар рикӀел хуьх. *Куь суьгьбетчиди интерес ийизвай ихтилат куда. *Инсандиз вичин метлеблувал гьисс ийидай мумкинвал гуз алахъа. *Гьуьжетда ��ъалиб жез алахъмир, и карди куь суьгьбетчи бейкефарда. *Инсандиз чин-чинал акъвазна вун гьахъ туш садрани лугьумир. Масадан фикирдиз гьуьрмет ая. *Эгер куьн гьахъ туштӀа, и кар чуьнуьх тавуна хиве яхъ. *Суьгьбетчидихъ яб акализ вердишара. Ада вичикай суьгьбет ийидайвал руьгьламиша. *Маса касдиз гзаф рахадай мумкинвал це, адан суьгьбет кьатӀмир ва жув тӀимил рахаз чалишмиш хьухь. *Куьне лагьай фикир патав гвайдаз вичинди хьиз гьисабдай мумкинвал це.
+Эгер куьне тик цӀарара ганвай суалриз дуьз жавабар гайитӀа, квевай тафаватлу авунвай дуьз цӀарцӀяй 900 юкъуз блокадада хьайи, амма душмандивай муьтӀуьгъариз тахьай игит шегьердин тӀвар кӀелиз жеда. ГЪАЛИБВИЛИН КРОССВОРД I.«Яру гъед» орден гайи сад лагьай кас. 2.Душмандин рекьел гьулдандин къеледиз элкъвей чка. 3.Сирнавдай муьгъ. 4.Дуглас Маккартура вичин бортунал Япониядин капитуляция кьабулай линкор. 5.«Т-34», «И.С.», «Тигр». 6.I943-ЙИСУЗ Сталин, Рузвельт, Черчиль гуьруьшмиш хьайи шегьер. 7.Дагъустанви Исмаилова Гъалибвилин пайдах алкӀурай шегьер. 8.Дяве тухунин планар туькӀуьрдай чка. 9.«Диде-Ватанди эверзава!» плакатдин автор. Кроссворд туькӀуьрайди- Ф. ГЬАЖИЕВ я.
+1939- Сада садал вегьин тавун патал Советринни Германиядин гьукуматри пактдал къулар чӀугуна. 1939-1940- Советринни финрин дяве. 1941- фашистрин Германияди СССР-ДАЛ гьужум авун, Ватандин ЧӀехи дяве башламиш хьун. Москвадин патарив ягъунар. 1942-1943- Сталинграддин ягъунар. 1943- СССР-ДИН, СШАДИН ва Великобританиядин гьукуматрин кьилерин Тегеранда хьайи конференция. 1943- Курскдин ягъунар. 1944- Ленинграддин ва Новгороддин патарив душмандин оборона кьатӀ авун. 1945- Дуьньядин Кьвед лагьай дяве куьтягь хьун.
+/вакъиаяр ва кьиле фейи вахтар/
+I945- ЙИСАН рикӀелай алат тийидай Гъалибвилин йикъалай инихъ гзаф йисар алатнава, чандилайни гъил къачуна Ватандин азадвал хвейибур фадлай кьуьзуь хьанва. Амма чун патал абур эбеди жегьилар ва жуьрэтлу игитар яз, Гъалибвални чи рикӀера авай эбеди сувар яз амукьда. Къе чна фронтовикриз, далу патан ветеранриз ва абурун невейриз 9МАЙДИН СУВАР рикӀин сидкьидай тебрикзава. Гъалибвилин Юкъуз чаз азадвал ва аслу туширвал гъайи ГЪАЛИБВИЛЯЙ чӀехи несилдиз рикӀин сидкьидай чухсагъул лугьуз кӀанзава ва гъалибчи несилдиз 9-майдин югъ мубаракзава. Гъалибвал къазанмишай йикъалай инихъ несилар дегиш хьана, чун чӀехи хьана. Гила ислягьвилин къаравулда акъваздай чи нубат атанва. Чун бубайрин женгинин адетриз вафалу жедайдахъ ва абур ян тагана давамардайдахъ рикӀивай инанмишвал ийиз кӀанзава. Чи чӀехи уьлкведин халкьарин туьхуьн тийидай Гъалибвилик чи районэгьлийрини чпин чӀехи пай кутуна. Чи райондай фронтдиз 2500 касдилай гзаф фена. Абурукай I800 кас Ватандин ЧӀехи дяведин ягъунрин майданра I800 касдилай гзаф телеф хьана. АтӀугъай а йисара далупата амайбуруни фронт суьрсетдалди таъминарун патал югъ- йиф зегьмет чӀугуна. Чаз азадвал ва ислягьвал гъайи, и кар патал галатун тийижиз зегьмет чӀугур вирибуруз къе чна кьилер агъузна икрам ийизва. Гьуьрметлу ветеранар ва вири районэгьлияр! За квез «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин администрациядин тӀварунихъай ЧӀехи Гъалибвилин 76 йис тамам хьун мубаракзава. Къуй квехъ сагъвал, бахтлувал, кӀвалахра агалкьунар ва кьилел эбеди михьи цав хьурай.
+СОВЕТРИН уьлкведи Ватандин ЧӀехи дяведа Гъалибвал къазанмишна 76 йис тамам хьанва. Дяведин гьакъикъи цӀаяр акур фронтовикрин жергеяр къвердавай кьери жезва. Гьайиф хьи, къе чна фашистрин Германиядал Гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 76 йисан сувар къаршиламишдайла чи районда а рикӀелай садрани тефидай цӀаярай акъатай ветеранар амач, абур рагьметдиз фена, къуй абуруз виридаз рагьмет хьурай. Амма 9- Майдин сувар абурун несилри гьич садрани рикӀелай ракъурдач. ЧӀехи Гъалибвилин сувар чи рикӀера виридалайни важиблу ва нурлу сувар яз амукьда. Гъалибвилин суварам къе рагьмет хьанвай ветеранриз, лайихлу ял язавай дяведин йисарин аялар тир, аялвал такур, гъалибвал патал мумкин тир вири крар авур, чӀехибуруз куьмекар гайи, дяведин женгера гъалибвилихъ къачузвай гьар са камунал шадвал авур ксаризни, гьакӀ абурун веледризни, хтулризни, птулризни, хушвилелди и гуьзел суварик иштиракзавай гьар садаз и сувар багьа я. I94I-I945ЙИСАРА кьиле фейи Ватандин чӀехи дяведа чи Магьарамдхуьруьнвийрини чпин уьткемвал ва дирибашвал къалурна. Абуру ислягьвал, азадвал патал дяведа чпин чанар къурбанд авуна. Абурун жергейра I925- йисуз Магьарамдхуьре лежбердин хизанда дидедиз хьайи Рамазанов Шихали Рамазанович авай. I943- йисуз I8 йис хьанвай жегьил гада гуьгьуллудаказ фронтдиз фена. Ватандин вилик вичин буржи эхирдал кьван кьилиз акъудай Рамазанов Шихали гьукуматдин наградайрин сагьиб хьана. Баркаллу магьарамдхуьруьнвиди 4I5 стрелковый полкуна Украинада кьиле фейи цӀаяра иштиракна. Ахпа 92 гвардейский корпусдин Николаевский полкуна, эхирдай I0- гвардейский Будапештский стрелковый корпусда хьана. Къизгъин женгера къалурай уьтквемвилерай адаз Отечественный дяведин 1 ва 2- дережадин орденарни гана. Дяведин инвалид Рамазанов Шихали Рамазанович 2008йисан 4- апрелдиз рагьметдиз фена. Адаз 4 аял, I0 хтул, 4 птул ава. Шихали бубади бахтлу, намуслу, яргъи, зегьметдал рикӀ алай уьмуьр кечирмишна. Къуй Шихали бубадин эхиратдин кӀвал къени хьурай. Ам вичин хуьруьнвийрин, мукьва кьилийрин, аялрин, хтулрин рикӀера гьамишалугъ эбеди яз амукьда.
+ГАТФАРИН хъуьтуьл хьанвай гьавадикай, къацу махпурдин либас алукӀнавай тӀебиатдикай лезет хкудзавай инсанри, Ватандин чӀехи дяведа къазанмишай чӀехи Гъалибвилин сувар шад гьалара къейдзава. И сувар чаз чӀехи бубайри чпин чанарилай гъил къачуна, Ватан хуьнин мураддалди душмандин хура акъвазна къазанмишнавай сувар я. И чӀехи гъалибвилихъ чӀехи бубайрилай гъейри дидейрин, аялрин пайни ква. Дяве башлами��айла, Ватан кӀеве гьатайла, кӀвачи чил кьур, гъиле яракь кьаз алакьзавай гьар са жегьил, жаван гуьгьуьллувилелди дяведиз фенай. Абурун виридан къаст сад тир, хайи Ватан хуьн, хаинвал авур душмандиз вичин чка чирун тир. И четин вядеда садвал къалурай халкьди советрин уьлкведал садагни агъавал ийиз тан тийидайди къалурна. И сувар алукьуни чакни са гьихьтин ятӀани лугьуз тежедай такабурвал, дамах кутазва. ГьикӀ лагьайтӀа, и дяведа чи чӀехи буба Мисриханов Алипашадини иштиракнавайди я. Залум дяве башламиш хьайила чи чӀехи бубадин I7 йисни бегьем хьанвачир. Адан стхаяр тир Жигерни Шагь гуьгьуьллувилелди дяведиз фена пуд варз хьанвай. Гьелбетда дидедиз вичин патав гвай веледни къакъатна кӀанзавачир. Амма бубадин рикӀел хкунрай малум тирвал, вичелай чӀехи стхаяр, хуьряй ва райондай чӀехи пай эркекар дяведиз фена вич дишегьлийрин арада амукьун адаз залан кар яз, аквазвай. Эхирни гуьгьуьллувилелди дяведиз рекье гьатай адаз вичин кӀулай залан пар аватай хьиз хьанай. Амма гьайиф хьи жаван яз, дяведиз фейи, я яракьдикай, я женгерикай, туькьуьл чӀулав гумадикай, чуьлда эхай мекьивиликай, кашакай, хьайи залан хирерикай, кьиникьрикай, залан парцикай бубадиз геж хабар хьана. Абур вири ада дадмишай адан рикӀиз бушвал авунин гьич хиялни къведачир. ЮГЪ-ЙИФ женгера, чуьллера азабдик, азиятдик акъудзавай абурухъ са фикир авай, къуй и цӀаяр чи Ватандихъ агакь тавурай, куьмексуз диде, вахар амай мукьва – кьилияр авай чкаяр саламат яз амукьрай. Хаинвилелди уьлкведиз атанвай душмандиз кьулухъди рум гун патал уьтквемвилелди женг чӀугун, гъалибвилихъ ялун пак буржи яз гьисабзавай. Сагъ амукьуникай фикирзавачир, амма гъалибвал вилералди акун мурад хьиз Аллагьдивай тӀалабзавай,- рикӀел хкидай бубади. Мурад кьилиз акъатнай. I946- йисуз чи Алипаша буба вичин стхаяр тир Жигерани Шагьа хуьре къаршиламишнай. Пудални
+залан хирер хьанатӀани хайи Ватандиз багърийрин патав хтанай. Кьулан стха Шагь хьайи хирерин нетижада инвалид хьана. Адан хурудал «Яру гъед» орден ва I5 медаль алай. Дяведай хтай гъвечӀи стхадиз еке межлис къурмишнай. Гуьгъуьнлай чи буба вичин стхаярни галаз колхоздин кӀвалахал фенай. I952– йисуз Филерин хуьре радиостанция кардик кутунай. Бубади дяведа связистдин, радистдин везифаяр тамамаруниз килигна радиостанциядин кӀвалах гьадал тапшурмишнай. Сад хьиз ада электромонтервални ийизвай. Техникайрин рекьяй са кьадар чирвилер хьуниз килигна ада регъвер, колхоздин молотилка кардик кутунай. Гуьгъуьнлай чи бубади хуьруьн почтунин начальниквиле кӀвалахнай. Регьбер я лагьана къерехдал акъвазначир, «Комитерн» тӀвар алай хуьруьн колхоздани гьар жуьре кӀвалахардай. Гьар йисуз 25 гектарда авай колхоздин чуьлдай векь ядай. Дяведилай гуьгъуьнин йисар тир. Тухдалди я тӀуьн, я партал авачиз азиятдик квайтӀани зегьметдин яцӀай экъечӀдачир. Гагь дяведин, гагь зегьметдин фронтда галатун тийижиз зегьмет чӀугунай. ГьикӀ лагьайтӀа адан хиве хсуси хизан гьатнавай. I96I – йисуз Алипаша буба куьгьне Филерин хуьряй вичин хизанни галаз Магьарамдхуьруьз куьч хьанай. Куьч хьайи йикъалай лайихлу пенсиядиз фидалди алакъадин конторада электромонтер яз кӀвалахнай. Гьи фронтда хьайитӀани, вичин везифаяр гьакъисагъвилелди, жавабдарвилелди тамамарай Алипаша бубадин зегьмет «Коммунистический зегьметдин ударник», «Зегьметдин лайихлувилерай» тӀварариз, медалриз, цӀудралди гьуьрметдин грамотайриз ва къиметлу пишкешриз лайихлу хьанай. - Зи бахт – зи веледар я, - лугьудай гьамиша рагьметлу бубади. Алипаша бубади вичин уьмуьрдин юлдаш Саижатни галаз тербияллу ирид велед уьмуьрдин шегьредал акъудна. Абурухъ махсус образованияр, пешеяр, чпин кӀвалер ва хизанар ава. Веледри Мисрихановрин тухумдиз 22 хтул ва 37 птул багъишнава. Къенин юкъуз Алипаша бубани Саижат диде ч а в а й къакъатнаватӀани, абурулай амай намуслу, инсанпересвилин ирс веледри, хтулри давамарзава. Чи чӀехи бубадин уьтквемвилер, экуь къамат эбеди яз чи рикӀера амукьда. Чун патал ихьтин ислягь уьмуьр къазанмишуник пай кутур бубадин тӀварцӀел чна гьамиша дамахда.
+ЧИ КЪУДРАТЛУ уьлкведин тарихда Ватандин ЧӀехи дяведин йисари кьетӀен чка кьунва. Миллионралди кьегьал рухваярни рушар фашистрин Германиядин винел гъалибвал къазанмишун патал майдандиз экъчечӀнай. Абурун жергейра чи районэгьлиярни пара авай. СЕЛИМОВ ТӀаджиб Эмирович I923- йисан I2- майдиз Магьарамдхуьруьн райондин Киркарин хуьре дидедиз хьана. I939- йисуз 8- классдин школа акьалтӀарна, жегьил гада Баку шегьердиз бубадин патав фена. Гьа вахтунда адан буба Селимоа Эмира Бакуда буругърин къуйда зегьмет чӀугвазвай. I942- йисуз Бакудин военкоматди I9 йисан яшда авай Селимов ТӀаджиб вичин гуьгьуьлдалди Советрин Армиядиз рекье туна. Фронтдиз агакьай ТӀаджиб халуди радиотелеграфистрин йигин (ускоренный) курсар кӀелна. ТӀаджиб халу дяве куьтягь жедалди радиотелеграфист яз дяведа хьана. Дяве кутягь хьа
+на лагьай ван Селимов ТӀаджибаз Польшада Станислав шегьерда хабар хьана. И кардин гьуьрметдай ада вичин чӀехи хвадал Станислав тӀвар эцигнай. Къизгъин дяведа вичин везифаяр лап хъсандиз тамамарай ТӀаджиб халу са шумуд ордендинни, медалрин сагьиб хьана. Фашистрин Германиядин винел гъалибвал къазанмишайдалай кьулухъни Селимов ТӀаджиб Советрин Армияда къуллугъ хъийиз кьве йисуз мадни акъваз хъувуна. Дяведин цӀаяра адан буба Эмир ва стха Куругълини телеф хьанай. I947- йисуз ам хайи хуьруьз хтана. КӀвале ам диде Инжихалума гуьзлемишзавай. Дяведай хтай йисалай башламишна ТӀаджиб халу Магьарамдхуьруьн почтовый связда радио-телеграфиствиле кӀвалахал акъвазна. Гьа са вахтунда хуьруьн иски муькъуьн патав гвай гидроэлектростанцияни арадал хкана. Эхиримжи 25 йисуз ТӀаджиб халуди Райсельхозтехникада, cлесарвиле кӀвалахна. Зи лап хъсандиз рикӀел алама ТӀаджиб халуни адан юлдаш Гьуьруьят хала. Абур магьледа лап хъсан, къени инсанар тир. Абуруз еке хизан, хъсан тербияламишнавай веледар, хтулар, птуларни ава. Хуьруьнвийри, къуншийри, багърийри кьегьал ТӀаджиб халудал дамахзава, ва ам садрани рикӀелай алудзавач. Адан тӀвар Магьарамдхуьруьн са куьчедизни ганва. Вахтар къвез физва, адахъ галаз инсанарни. Амма Ватан хвейи, адаз къуллугъ авур ксар несилрин рикӀелай садрани алатдач. Ветеран Селимов ТӀаджиб 2004- йисуз рагьметдиз фена.
+8-май, 2021- йис. КЪЕ ЧУН, вичин ери-бине Магьарамдхуьруьн райондин Азадогълийрин хуьряй тир, къенепатан алакъайрин промышленностдин отличник, алай вахтунда чи арада амачир, рагьметлу Эмирханов Аскер Эмирхановичан екуь къамат рикӀел хкуникай, ада вичин зегьметдалди къазанмишай гьуьрметдикай рахада. Аскер вичин хайи хуьре, райондалай гъейри, республикадани хъсандиз чидай ва адаз виринра лайихлу гьуьрметни авай. И гьуьрмет адаз гзаф йисара жавабдар къуллугърал алаз чӀугур намуслу зегьметдалди, юлдашрин арада дуьз рафтарвал авуналди, инсанвилин ерийралди къазанмишнавай. Вичел тапшурмишай гьар са кӀвалахдилай гуьгъуьниз баркалладин гел тур адан уьмуьрдин рехъ хайи халкьдиз, Ватандиз вафалувилелди къуллугъ авунин жигьетдай акьалтзавай несилдиз ачух чешне я. Эмирханов Аскер 1954йисан 11- январдиз Азадогълийрин хуьре дидедиз хьана. 1969- йисуз Азадогълийрин муьжуьд йисан школада 8класс куьтягьна, Оружбайрин хуьруьн юкьван школада ада кӀелун давамарна. 19721974- йисара Советрин Армиядин жергейра баркаллувилелди къуллугъна хтай жегьилдикай Дагъустандин политехнический институтдин студент хьана. 1980- йисуз ада институтдин «Автоматика ва телемеханикадин» факультет кӀелна акьалтӀарна,
+инженер-электриквилин пеше къачуна. Зегьметдин биография Аскера 1980- йисуз «Волна» ДНИИ-ДИН инженервилелай башламишна. Аскеран жегьил вахтар Советрин Союздин девирдал ацалтна, еке камаралди уьлкве вилик физвай, адахъ галаз санал Аскеран кӀвалахдани цӀийивилер, къенепатан алакъайрихъ галаз алакъалу цӀийи, гьеле малум тушир, гьукуматдин еке сир яз хуьзвай аппаратураяр, алакъадин маса тадаракар хквезвай. Жегьил инженерди абурай кьил акъудна, алакъадив алай вахтунин истемишунрихъ галаз кьадайвал кӀвалахиз туна кӀанзавай. И имтигьанрай жегьил пешекар регьятдиз экъечӀна. Вучиз лагьайтӀа, адан бажарагъ екеди тир. гьар са цӀийи шей рикӀивай, мукьувди чириз алахъуни, адан чирвилер мадни хкажзавай. Аскеран уьмуьрни ацӀай, бахтлуди тир. Бахтлувилин уьлчме гила хьиз, пул тушир. Сифтени сифте чирвал, гьевеслувал, патриотвал, дуствал, стхавал къиметда авай. И къудратлу краривайни зи макъаладин Игит къерехда акъвазнавачир. Вичи кьиле тухузвай къуллугъдилай гъейри, ада коллективдин общественный уьмуьрдани иштиракзавай. Йисар къвез физвай. Аскеран уьмуьрдани вахтунихъ галаз сад хьиз дегишвилер жезвай. Гила адакай кьилин инженер хьана. И къуллугъдал адал къенепатан алакъайрин техникадилай гъейри, гьукуматди еке сир яз хуьзвай дяведин алакъайрин аппаратрин разработкаяр ихтибарнавай. «Ориентирование», «Команда М-Д», ОКР «Акведук», «Дуплон», «Каспиец», «Аргус», «Инсар», «Кушетка». И тӀварар кьур къенепатан алакъадин аппаратар кардик кутунин проектра, абур уьмуьрдиз кечирмишуна Аскера кьилин инженер яз важиблу роль къугъвана. Амма гьайиф хьи, Аскеран уьмуьр фад кьатӀ хьана. 2019- йисуз ам рагьметдиз фена. Рагьметлуда вичелай кьулухъ ненинки хъсан тӀвар, гьакӀ Азадогълийрин хуьре гьуьрмет авай хизанни туна. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+БРЕСТДИН къеле 1941йисан 22- июндиз немсерин кьушунриз акси румар гайи сифте сенгеррикай сад я. Душмандихъ вири патарихъай артуханвал авайтӀани, Германиядин кьушунривай ам анжах 30июндиз къачуз хьана, вични 550 килограмм къведай 2 бомба, ахпа 1800 кило
+грамм къведай мад са бомба вегьейдалай кьулухъ. Анжах ахпа къеле кисна ва аниз немсер гьахьна. Амма къеле хуьзвайбурун алакъа авачир гъвечӀи дестейри августдин сифте кьилерал кьван аксивал давамарна. Брестдин къеле 1944-йисан 28- июлдиз 1- Белоруссиядин фронтди азадна.
+Са сеферда асландиз чакъалди лугьуда: -Заз вахъ галаз кикӀиз кӀанзава, ша майдандал экъечӀ захъ галаз кьуршахар кьаз. Амма аслан чакъал галай патахъни килигнач. -Эгер вун захъ галаз кукӀун тавуртӀа,- лугьузва чакъалди,- за ваз захъай кичӀе хьана лагьана ви тӀвар акъудда. -КичӀе хьана лагьана зи тӀвар акъатун хъсан я, вахъ галаз ккӀана лагьана тӀвар кьацӀудалди,- жаваб гана асланди. * * * Са кас къуллугъдал хьайила адан дуст къуллугъ мубаракиз къведа адан патав. Амма къуллугъчиди ракӀара амаз хабар кьада: -Вун вуж я, ваз вуч герек я? Дустуни кӀусни ягъалмиш тахьана ихьтин жаваб гана: -Заз ван хьанай, дуст, вун буьркьуь хьанва лагьана, зун чӀалахъ тахьана ахтармишиз атайди я. Дугъриданни, заз ван хьайи гафар гьахъбур я кьван. * * * Са гада вичин бубадихъай хъелна фида яргъариз, «яргъи» пулар къазанмишиз. Са йисни хьанач, хтана гада, метӀер акъатай шалварни алаз ва вични и патай а пад аквадайвал яхун яз. Фу незвай чкадал бубади хабар кьазва: -ГьикӀ хьана, хва, анра залай девлетлу кас авачирни? -Я дах!- лугьузва гадади,- вун гьинай рахазва. Ваз кьве хебни са кал ава лугьуз вуна вунни девлетлудай гьисабзавани? Ваз дуьньядикай хабар авани? Ваз зун фейи чкада са девлетлу касдиз авай кьван кӀвалер, заводар, фабрикаяр акуртӀа вуч лугьуда? Вуна лагьайтӀа, валай девлетлу кас авай хьтинди туш лугьузва. -ЯтӀани, чан хва, гьа вуна лугьузвай варлу касдивай ваз фу гуз хьанач, къе за гузва.
+Дуьз цӀарара: 5.Зиянкар. 6.Шейэр кутадай парчадин кӀус. 8.Тамун вилик квай уьруьш. 10.Аллагьдин кьуд ктабдикай сад. 12.Гвенвай техилдин гъиле гьакьдай кӀунчӀ. 13.ТӀач ргадай чуква. 14.Чил зурзун. 16.Мажбури къарар. 17.Азият, зегьмет АЛАЙ.18.ГЬАФТЕДИН сифте югъ. 19.Къизил. 21.Дуьдгъверни к��ка акадарна туькӀуьрнавай ширинлух . 23.РикӀе авай чӀуру фикир, мурад. 26.Недай хъач. 27.Мублагь, авадан, гьар са куьнив дуьзмишнавай. 28.Ширинар квачиз, ширин тавуна чай хъун. 29.Веледдиз чӀехи диде. 30.Аллагьдихъ инанмиш кас. 31.Гамунин диб кутун. 34.Мусурман дин. 37.Лазим тир затӀар, алатар. 38.Шейэрин чаравал. Тик цӀарара: 1.Гьавайда, нетижасуз, бес кьадар делилар авачиз. 2.Дерин тушир. 3.Гьахъ, Ватан патал чан гуз гьазурвал. 4.Ич, тарал жедай емиш. 5.Къекъвей, къерехдин рехъ. 7.Векьин са жуьре. 8.МУКЬВА-КЬИЛИ кас, играми инсан. 9.Вагьши гьайван. 10.Пагьливандин къемедачи. 11.Еке къимет авай. 14.БалкӀандин кьилел гьалддай затӀ. 15.Суьзекдай куьзнавай къатухни шур акадарнавай некӀедин къафун. 20.Архайин къулай гьал. 21.Кьушунда къуллугъзавайди. 22. 75 сантиметр яргъивилин уьлчме. 23.БицӀи, куьлуь. 24.МетӀелай агъуз кӀвачин пай, занг. 25.Ислам диндин илим- адан пуд дережадикай сад. 32.ВацӀун яд кьери чка. 33.Пар, инсанар тухудай алат. 35.Дагъдин нуькӀ. 36.Гьайванриз набататрин т lуьн. ТуькӀуьрайди- Абдулзагир АТАХАНОВ я.
+ГЬАР ЙИСУЗ, уьлкведа хьиз чи райондани 2I- апрелдиз «Чкадин самоуправлениедин работникдин югъ» къейд ийизва. И йикъан вилик чи корреспондентар, чкадин самоуправлениедин органрихъ ва агьалийрин арзейрихъ галаз кӀвалахзавай МР- дин отделдин начальник Анвар Абдулгьалимовахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва абурун кӀвалахдин гьакъиндай са жерге суалар гана. - АНВАР Назирович, куь отделдин кӀвалахдикай сад лагьай сефер я кхьизвайди, гьавиляй чаз куьне кьилин везифайрикай куьрелди са ихтилат авунайтӀа кӀанзавай. - Чи отделди МР- дин амай отделри хьиз йисан план тестикьарзава ва гьа пландай кӀвалахзава. Чи кьилин везифа чкадин самоупралениедин органри МР- дин кьилин тапшуругъар тамамарунал гуьзчивал тухун я. Ахпа чи планда къалурнавайвал, МР- дин кьили тухузвай аппаратдин совещаниеда иштиракун, гьар вацран I2- юкъуз, къене патан политикадин рекьяй РД- дин Правительстводин ва администрациядин кьилин управлениедиз «Магьарамдхуьруьн район» МР- да тухузвай культурадин, жемиятдинни сиясатдин, спортдин ва са жерге важиблу мярекатдин гьакъиндай информация гун, МР- да авай жемиятдинни сиясатдин гьаларин гьакъиндай гьар киш юкъуз прогноз-информация гун, месэлайрин ва къал алай гуьжет алай месэлайрин, райондин сергьятда жезвай аварийрин, цӀаяр кьунрин, сад лагьана арадал къвезвай гьаларин гьакъиндай гьар юкъуз информация агакьарун, гьар кварталда хуьрерин администрацийрин кьилерихъ галаз семинар совещанияр тухун, агьалийрилай йисан вахтунда атанвай арзейрин гьахъ-гьисаб гьазурун, закондихъ галаз кьадайвал агьалийрилай атанвай арзейриз килигун, хуьрерин
+администрацийрин кьилериз методический куьмекар гун ва са жерге маса везифаяр акатзава. - Агьалийрилай къвезвай арзейрихъ галаз куьне гьикӀ кӀвалахзава? - Гьелбетда агьалийрилай къвезвай арзейриз килигунин месэладив чун жавабдарвилелди эгечӀзава. Чкайрал фена, авай гьалар ахтармишна гьар са арзедиз жаваб гуз алахъзава. ИкӀ 202I- йисуз МР- дин администрациядиз агьалийрилай 637 арзе
+атанвай, абурукай 262 арзе чилерин месэлайриз талукьбур тир. ГьакӀни хъвадай, дигидай цин месэлаярни кӀвенкӀве ава. Алатай йисуз атай арзейрин бинедаллаз 5I касдиз хсуси майишат кутун патал чилер чара авунва. Хуьруьн майишатдин продукция гьасилун патал 49 йисан кирида I5 касдив чилер вуганва. «20202025- йисара хуьрерин сергьятар аваданламишун» федеральный программадин сергьятра аваз 11 хизан яшайишдин шартӀар хъсанарунин муьгьтежвал авайбурун списокдик кутунва. Са хизандиз социальный выплата ганва. Кьуд дуьшуьшда къаюмвал тайинарунин месэлани гьялна. Жаваб авачиз гьич са арзени тазвайди туш. Чна винидихъ къейд авурвал, хуьрерин администрацийрин кьилерихъ галаз семинарар, жезвай цӀийивилерин гьакъиндай гъавурда тунин кӀвалахар тухузва, вахтунда методический куьмек агакьарзава. Хуьрерин администрацийрин кьилерин хьиз чи везифани агьалийриз къуллугъ авун я. -Анвар Назирович суьгьбет авунай чухсагъул.
+МАЙВАЧИВИЛИ чи райондин экономикада тайин тир чка кьунва. Шаз райондин саларбанри ва кьилдин ксари 100 агъзур тонндилай гзаф салан майваяр кӀватӀна. Четинвилер гьалтзавай девирда ихьтин бегьер кӀватӀ хъувун гъвечӀи нетижа туш. Им райондин майвачивал вилик тухун патал гегьенш мумкинвилер ава лагьай чӀал я. Са кар рикӀел хкана кӀанда, салан майваяр фад битмишарзавайбурувай артухан хийирарни вахчуз жеда, вучиз лагьайтӀа майваяр базарра багьаз гуда, государстводини вини къиметрай кьабулда. Алай вахт райондин майвачияр патал жаваб
+дар вахт я. ЦӀийи бегьердин бине кутадай йикъар алукьнава. Бегьердин кьисмет гьазур хьунилай, адан мягькем диб кутунилай гзаф аслу жеда. Алукьзавай майдин вацра салара штилар кутаз башламишда. И жавабдар кӀвалахдиз хъсан тешкиллувал таъминарна кӀанда. Бул бегьер битмишарунин карда вахтунда ва хъсан ери аваз штилар гьазурунихъ еке метлеб ава. Гьавиляй саларбанри и месэладиз гзаф фикир гана кӀанда. Чил гьазурун, мумкинвилериз килигна ам гужлу авун кьакьан бегьер патал женгинин эвел пай тирди фикирдай акъудмир. Адан кьвед лагьай пай салара акӀурнавай штилар эчӀелрикай михьуникай, азаррихъни зиян гудай гьашаратрихъ галаз женг чӀугуникай, алава ем гуникай, эхирни бегьер пучвилер авачиз кӀватӀ хъувуникай ибарат я. Салан майвайрин виниз тир бегьерар битмишарунин карда агротехникадин истемишунар галай-галайвал кьиле тухунихъ кьетӀен метлеб ава. Эгер салан майваяр гьасилун артухарунин жигьетдай агротехникадин истемишунар галай-галайвал кьиле тухун тавуртӀа, гуьзлемишзавай бегьерарни къачуз жедач.
+СИВ хуьдай варз куьтягь хьайила, мусурманриз сувар башламишзава. А юкъуз Исламди виридак шадвал кутазва, кесибарни къерехда тазвач. Мугьаммад Пайгъамбарди (салам ва салават хьуй адал) л��гьана: «А юкъуз абуру (кесибри) тӀалаб тийидайвал садакьаяр це». Гьадисди лугьузва: «Рамазан вацра хвенвай сивер чилинни цавун арада жеда, та закат-уль- ФитӀр гудалди, адалай кьулухъ цаварал хъфида». ЗАКАТУ-ЛЬ-ФИТӀР- сагъ гьар са мусурманди, Рамазандин вацра сивер хуьн-техуьнилай аслу тушиз, гун лазим я. Умаран хва Абдуллагьа *Пайгъамбардин* гьадис ахъайна: «Мусурманрин арадай итим ва дишегьли, азадди ва лукӀ талгьана, Рамазан вацра ЗАКАТ-УЛЬ-ФИТӀР гун гьар са инсандиз чарасуз я». ЗАКАТ НЕЛАЙ ГУДА? Итимди вичелай ва нафакьадал алай ксарилай (хизандилай) закат гуда. Эгер аялар агьвал авачир ва буба кьилел алачирбур хьайитӀа, закат абурун паталай чӀехи буба гуниз мажбур я. Эгер вуна зеэр нафакьадал алачир касдилай (яшар тамам хьанвай хва, диде- буба…) гузватӀа, гьа касдивай ихтияр (векилвал) къачун лазим я. ЗАКАТ ЯЗ ВУЧ ГУДА ВА АДАН КЬАДАР ГЬИКЬВАН Я? Зеэр яз гзафни-гзаф ризкьи хьиз (къут) ишлемишзавай недай шеэр гуда. Дагъустанда (вири Россияда хьиз) гзаф ишлемишзавай ризкьи къуьл (гъуьр) я. Гьаниз килигна зеэр къуьлелай алудун лазим я. Къуьл хъсан еридинди ва михьиди хьана кӀанда. Имам Шафиидин мазгъабдай къуьлуьн зеэр 2.4 килограмм тайинарнава, амма адак жезвай руг ва маса затӀар фикирда кьуна 2 килони 500 грамм хьайитӀа хъсан я. Абу Саид аль- Худридилай атанвай гьадисада лугьузва: « Пайгъамбардин вахтунда чна, суварин юкъуз незвай тӀуьникай са сагъ ГУДАЙ.ЧИ тӀуьн мух, хурмаяр (финики), кишмишар ва шур тир». Бязи алимри зеэр –им 2 килонни 700 грамм яз ГЬИСАБЗАВА.ЭГЕР и фикир бинедиз къачун хьайитӀа, мадни хъсан жеда. Зеэр яз къуьл гун четин акъвазиз хьайитӀа, имам Абу Гьанифадин мазгьабдал бинеламиш хьана гьа къуьлуьн кьадардин къимет пул яз гайитӀани жеда (къейд: Абу Гьанифадин мазгьабда сагъдин кьадар 3200 грамм я, амма гьа са вахтунда абуру къуьл сагъдин са пай гун бес я лугьузва. Гьаниз килигна, мусурманривай адан са паюнин пул гайитӀани жеда, гьакӀни 2400 граммдин пул гайитӀани, 3200 граммдин пул гайитӀа, генани хъсан ЖЕДА).ИКӀ яз хьайила шафиитри, ният авуналди икӀ лугьун лазим я: зеэр пул яз имам Абу Гьанифадин рехъ кьуна гузва. ГьакӀ ятӀани, Шафии мазгьабдин рекье авайбуру зеэр къуьлуьналди гайитӀа хъсан я. закатдин зеэр гудайла ихьтин ният авун лазим я: «За жувалай (жуван уьмуьрдин юлдашдилай,хцелай, рушалай-абурун тӀварар кьуналди) ферз тир сагъ- закату-ль- ФитӀр Сад Аллагьдин тӀварцӀелди лайихлу инсариз гузва». ЗАКАТ НИЗ ГУДА? ЗАКАТУ-ЛЬ-ФИТӀР гьа адетдин закат хьиз анжах инсанрин тайин къатариз гудай ихтияр ава: I.Факъир- акьалтӀай кесибриз, къекъверагвилин гьалда авайбуруз (яни лазим кьадардикай 20-30 % такьат авайбуруз). 2. МИСКИН-КЕСИБ яз са гьалда яшамиш жезвайбуруз (яни лазим кьадардикай 7080 % такьат авайбуруз). 3. Закат кӀватӀунин, хуьнин, гьисаб кьунин ва паюнин карда кӀвалахзавайбуруз. 4.ЦӀийиз диндал атанвайбуруз (яни Ислам кьабулнавай, иман кӀеви авун патал куьмек герекбуруз). 5.Махсус икьрардин бинедаллаз азад авунвай лукӀариз (алай вахтунда ахьтинбур амач). 6. Чпел буржар алайбуруз, эгер абур Шариатди ихтияр ганвай рекьер патал (сагъламвал мягькемарун, тӀуьн, чарасуз кӀвал эцигун, пекпартал къачун патал ва икӀ мад) кьунваз хьайитӀа. 7. Чеб гьакъикъи дуьз рекье аваз имансузрихъ галаз пак дяве (гъазават) ийизвайбуруз (алай вахтунда ихьтинбурни авач лагьайтӀа, жеда ва я алимри абур Палестинада ава лугьузва). 8.Сафарада, рекье авайбуруз (яни Шариатди ихтияр ганвай сиягьатда аваз лазим такьатар гумачирбуруз). Эгер а жергейрик акат тийизвай инсанриз гайитӀа, ганвай закат адетдин садакьадай жезвач. Гьавиляй ахьтин инсандин хиве закат гун амукьзава. КьетӀендиз къейд авун лазим я хьи, закат анжах винидихъ тӀварар кьунвай жуьредин мусурманриз гун лазим я. Масабуруз (месела, винидихъ лагьанвайбурук акат тийизвай етимриз, набутриз, мискӀинар эцигуниз. Эгер етимар ва набутар кесибар ятӀа, закат гайитӀа жеда) гун дуьз туш. Ихьтин дуьшуьшра закат дуьз жезвач. Сифте нубатда закат чпиз ам къвезвай къуншийриз, мукьва-кьилийриз (папалай, яшар тамам тахьанвай веледрилай, таъмин тушир диде-бубайрилай гъейри) гайитӀа хъсан я. Эгер абурун арада чпиз закат къведай ксар авачиз хьайитӀа,
+РОССИЯДИН Федерациядин Президент Владимир Путинан къарардин бинедаллаз, чи райондин Буткъазмайрин ва Магьарамдхуьряй тир Рамазанов Рауф Нуралиевич ва Муслимов Акиф Азизович , кьиле тухузвай дяведин махсус операцияда намуслувилелди къуллугъ тухунай ва къалурай жуьрэтлувилерай, Жукован медалриз лайихлу хьана.
+АЛАТАЙ йисуз РФ- ди Украинадин чилел башламишай махсус операция, къенин юкъузни давам жезва. Ватандин вилик пак буржи тамамарунин карда садни кьулухъ акъвазнач. ИкӀ, са Магьарамдхуьруьн райондай цӀудралди аскерри Ватандин вилик чпин буржи тамамарунин мураддалди и гьерекатда иштиракзава. Абурун жергейра гуьгьуьллувилелди иштиракзавайбурун кьадарни тӀимил туш. Гьар гьикӀ ятӀани, операцияда иштиракзавай дагъви рухвайрин жуьрэтлувилери, викӀегьвилери, намуслувилелди къуллугъ авуни чак дамах кутазва. Вини Тагьирхуьряй тир Гьаджиахмедоврин хизандай пуд хци и операцияда иштиракзава. Гьаджиахмедовар тир Бахтияран, Рафидинан ва Рамидинан къуллугъар шу
+мудни са Гьуьрметдин грамотайралди, чухсагъулдин чараралди ва гьар дережадин хурудал алкӀурдай медалралди лишанлу авунва. Абуру Къавкъазда кьиле фейи терроризмдиз акси операцияда, Сириядин чилел тухвай махсус операцияда уьтквемдаказ иштиракна ва алай вахтунда чи уьлкведи кьиле тухузвай махсус операцияда кӀвенкӀвечи жергейра аваз иштиракзава. ГьакӀни, гьа и хуьряй тир, Сирияда кьиле фейи гьерекатрин ва алай вахтунда кьиле физвай женгерин иштиракчи Ферзалиев Ражидин Алиевичан тӀварни гьуьрметдивди кьаз кӀанзава. Ихьтин кьегьал рухвайрин гьерекатри ислягь ва хъсан гележегдихъ гъидайд��хъ чун умудлу я.
+Чи багъри «Лезги газетдин» 9- нумрадай, и газетдин жавабдар секретарь Шихмурад Шихмурадован миже квай макъаладай хабар хьайивал, зи хуьруьнви, алим Мукаил Мукаилова Гъепцегьрин хуьруьн тарихдикай кьвед лагьай ктаб акъуднава. Ахпа и ктаб завни агакьна. ЦӀийи ктабда пара кьадар алава цӀийи малуматар кухтунва ва хуьруьн тарихдал туьхуьн тийидай хци экв чукӀурнава. Хуьруьнвийрин кьилин мурадтарихдин ктабар акъудун, вичин вахтни, илимдин рекьяй чирвилерни, вичин хсуси тӀакьатарни желб авуна Мукаил Изберовича кьилиз акъудна. Им чӀехи баркаллувал гъизвай зегьметдин нетижа я. Автор, вичин аялвал, жегьилвал хайи Гъепцегьрин куьгьне хуьре хьун, яшар бегьем тахьанмаз колхозда лежбервилин зегьметар акунин нетижа яз, ктабда гьатнавай са кьадар агьвалатрин шагьид вич тирди чаз аквазва. Ктабдин кьилерикай кьилди лагьайтӀа, «Сифте гафуна» РДДИН халкьдин писатель, чӀехи алим Гьаким Къурбана ктабдиз хъсан къимет ганва. Чунни ада ганвай къиметдал гзаф рази я. Ахпа авторди хуьруьн тарих дегьзаманайрилай инихъ, гзаф
+Хуьруьнви къе гаф авач ваз, Акъуднавай ГитӀин кукӀваз «ГЪЕПЦЕГЬ-НАМЕ» - тарихд пайдах, Ийизва вал халкьди дамах! чкаяр, тарихдин илимди ашкара авунвай вакъиайрихъ гекъигна, вичин алава веревирдар авуна кхьенва. ЧӀехи мана авай тарихдинн этнографиядин, саки рикӀелай алатнавай хуьруьн мезрейрин, кӀвалин къаб-къажахдин, цава авай гъетерин, виликдай кардик хьайи уьлчмейрин, куьгьне динриз хас тир тӀварар, хуьруьнвийрин къени адетар, хуьрекар, тӀебиатдин кьетӀенвилер, халкьдин фольклор, халкьди ишлемишай ва гилани ишлемиш хъийизвай календаррин жуьреяр, хуьруьн булахар, чӀурарин тӀварар вири тертибда туна илимдин рекьяй важиблувални къалурна, къиметар ганва. Ктабдин нубатдин кьиле Советрин властдин къурулуш, хуьре колхозар тешкилна, мягькемарун паталди гъепцегьвийри кутур паюникай кхьенва. А девирдин зегьметда лайихлувилер къачур хуьруьн майишатдин хилерикай ва лежбервиле кьил кутуна кӀвалахай кӀвенкӀвечийрин тӀварар са-сад чи рикӀел хкизва. Мадни и ктабда Ватандин ЧӀехи дяведа гъалибвилик чпин пай кутунвай 210 гъепцегьвийрин жуьрэтлувилерикай кхьенва. Гьайиф хьи, абурукай 110 касдиз хайи хуьр мад сефер ахкун кьисмет хьаначир… Ктабда гьакӀни, Венгрияда, Афгъанистанда, Чечняда хьайи дявейрин агьвалатра, ва Украинада физвай спецоперацияда чи хуьруьнвийри Ватандин вилик чпин буржи уьтквемдаказ кьиле тухвайбурукай бегьем тир малуматар ганва. Эхирни, Мукаил Изберовича, кагьул тахьана, гьар са девирра садбуру хайи хуьре (куьгьне хуьрени, цӀийи хуьрени), масадбуру Дагъустанда, вири Урусатда, гьакӀни къецепатан уьлквейрани кваз гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугур: хуьруьн майишатда, эдебиятда, литературада, илимдин рекье, мухбирвилин рекье, педагогикада, спортда, медицинада, музыкада, шаирвиле чӀехи агалкьунрин ва гьукуматдин вини де��ежадай тир шабагьрин иесияр хьана, Гъепцегь хуьруьн тӀвар вини дережадиз акъуднавай хуьруьнвийрин тӀварар кьуна, абурун шикиларни галаз агакьнавай дережайрикай кхьенва. Ктабдин илимдин рекьяй авай манадикай лагьайтӀа, ихьтин ктабар авачир лезги хуьрерин тарих кхьидайбуруз и ктаб чешне яз кьуртӀани жеда. Ва мадни и ктабдай авторди тарихдин илимдин рекьяй мад са диссертация хвейитӀани жеда. И ктабдиз Гъепцегьрин хуьруьн администрацияди къимет гана ва и важиблу ктабдиз презентация авуртӀа, абур алай кар жеда. Вун пара сагърай, хуьруьнви Мукаил Изберович! Ваз мадни кьакьан кукӀушар муьтӀуьгъардай чандин сагъвал ва яргъи уьмуьр Аллагьди гурай! Гьажиагъа МЕГЬАМЕДШЕРИФОВ, Кефер патан Къафкъаздин ракьун рекьерин Гьуьрметлу къуллугъчи, тарихчи, журналист (РД.РФ.МОЖ).
+Ярагъкъазмайрин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 1998- йисуз Абдуллаев Накимаз гайи А 0288489 -нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+1- МАЙДИЗ чна гатфарин ва зегьметдин сувар къейд ийиз яргъал девирар я. И суварихъ девлетлу тарих ава ва ам вири дуьньяда зегьметчийрин гегьенш къатарин ихтиярар хуьнихъ галаз сигъ алакъада ава. Майдин йикъахъ галаз чна са жерге агалкьунар алакъалу ийизва, месела, муьжуьд сятинин кӀвалахдин югъ, гьар гьафтеда ял ядай югъ гьа и йикъан къазанмишун яз гьисабзава. Виликдай зегьметчийрин международный югъ яз къейдзавай и сувар къени зегьметчи халкь тупламиш хьунин югъ яз ама. Ада тӀебиат цӀийи хъхьун, гележег хъсан ва гуьрчег жедайдахъ инанмишвал лишанлу ийизва. За райондин вири агьалийриз гатфарин, гьакъикъи халкьдин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ вирибурухъ мягькем сагъвал, хизанда хушбахтвал, суварин гуьгьуьлар ва зегьметда агалкьунар хьурай. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрациядин кьил.
+20 -АПРЕЛДИЗ районда республикадин масштабда аваз еке субботник кьиле тухвана. И юкъуз Райондин Кьил Фарид Агьмедов кьиле аваз карханайринни идарайрин къуллугъчийри, школайрин аялри, гьакӀ вири райондин общественностди, район аваданламишунин кӀвалахда хъсандиз иштиракна. Субботник райондин вири хуьрера еке гьевес аваз, гурлудаказ кьиле фена. Инсандин сагъламвал, неинки вичин умуми михьивилелай, гьакӀ ам яшамиш жезвай кӀвалин, санлай хуьруьн михьивилелайни гзаф асул жезва. Инал михьивили инсандин культурадин дережа хкажзавайдини рикӀел хкана кӀанда. Гьавиляй, вун авай хуьре, уьмуьр кечирмишзавай кӀвале, ял язавай кимел виринра михьивал хуьнихъ санитариядинни гигиенадин къайдайрал амал авунихъ важиблу метлеб ава. Михьивилер хуьниз фикир гузвай хуьрера, гьелбетда, чиркинвилерни са акьван жедач. Къе вун авай хуьре михьивални къайда тун, тахсиркарвилерзавайдан вилик пад атӀун, хуьруьн тӀвар машгьур авун, неинки хуьрерин администрацийрин, гьакӀ вири общественностдин везифани я.
+ДАГЪУСТАНДИН халкьдин шаир СтӀал Сулейманан I55- йисан юбилейдиз талукьарнавай мярекатар, виринра хьиз, Магьарамдхуьруьн райондин школайра, аялрин бахчайра, библиотекайра лап хъсандиз кьиле тухузва. СтӀал Сулейман вичин шииралди виридалайни гзаф машгьурвал къазанмишай шаиррикай сад я. Ада вичин лезги халкь вири дуьньядиз машгьурна. СтӀал Сулейманан поэзия хайи чӀалаз, хайи чилиз, хайи Ватандиз, диде- бубайриз, мукьва-кьилийриз, ислягьвилиз, дуствилиз вафалу хьуниз эвер гуникай ибарат я. Алай йисуз шаир дидедиз хьайидалай инихъ I55- йис тамам жезва. И вакъиадихъ галаз алакъалу яз чи районди пландин бинедаллаз гьар са яратмишунин коллективда мярекатар кьиле тухузва. Магьарамдхуьруьн райондин библиотекайра СтӀал Сулейманан I55- йисан юбилейдиз талукьарнавай мярекатар лап активвилелди кьиле тухузва. И мукьвара Гъепцегьрин хуьруьн библиотекада юбилейдиз талукьарнавай вечер кьиле фена. Мярекат физвай кабинет СтӀал Сулейманан суьретралди, ктабрин выставкайралди, шаирдин уьмуьрдикай ва яратмишунрикай кхьенвай газетралди безетмишнавай. Анал шаирдин яратмишунрин кӀвалахдикай суьгьбетар авунай. Гъепцегьрин юкьван школадин лезги чӀалан малим Рутмина Аликовнади вичи тербияламишзавай 5- классдин аялрихъ галаз мярекатда лап хъсандиз иштиракна. Адан ученикри СтӀал Сулейманан машгьур шиирар кӀелна, шаирдикай кхьенвай гьикаяяр рикӀел хкана, адан уьмуьрдин рекьин кьилин уламар ачухна. Мярекатдин иштиракчийриз школадин аялри концертни гана, шаирдин шиирар хуралай кӀелна. Мярекат ФМЦК- дин Гъепцегьрин культурадин отделдин директор Меликов Касмудина ачухна. Ада вичин рахунра шаирдин зурбавал, къагьриманвал, ватанпересвал хьиз, адан ватандин, ам дидедиз хьайи дагъларин юкьва авай тӀебиатдин ажайиб пипӀен, маса кьетӀенвилерни булдалди авай шаирдикай яргъалди рахана. Мярекатда Сайидалиева Назиляди, Вагабова Ритади, Пирова Райгьаната, шииратдал рикӀ алай ксари, манидарри иштиракна. ЖАННА.
+АЛАЙ вахтунда, Магьарамдхуьруьн райондин «Гранит К» тӀвар алай СПК- дин майишат некьияр кӀватӀунив эгечӀнава. Хъсан чими гьаваяр хьуни бегьер кӀватӀунив вахтунилай вилик эгечӀдай мумкинвал ганва. Вири санлай и майишатда I5 гектарда некьияр кутунва ва и набататар алай аямдин технологийрикай менфят къачуна стӀалралди яд гудай къайдада цанва. Хъсан еридин ширин дад авай некьийриз хъсан къиметни жезва. МР- дин хуьруьн майишатдин отделди хабар гузвайвал, са гектардай 8 тонндив агакьна емишар кӀватӀзава. - Хуьруьн майишат – райондин экономикадиз къуват гузвай кьилин хилерикай сад я. Иниз килигна и хилез кьетӀен фикирни гузва.
+И ЙИКЪАРА, региондин меркезда «Чкадин самоуправлениедин йикъаз» талукьарна «Муниципальный тешкилатрин Совет» Ассоциациядин правлениеди Дагъустан республикадин Правительстводин председатель Абдулмуслим Абдулмуслимован регьбервилик кваз кьиле тухвай гегь��нш заседаниеда «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьилин заместитель Тимур Техмезова иштиракна. Заседаниедин сергьятра аваз, РД- дин Правительстводин председателди яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугур ва зегьметдин рекье тафаватлу хьайи са жерге муниципальный работникриз наградаяр гана. Абурун жергеда Магьарамдхуьруьн райондин Хъартаскъазмайрин хуьруьн администрациядин кьилин заместитель Ханагьмедова Селимат Магьамедзагьидовнани авай. Селимат Магьамедзагьидовнадиз «Дагъустан республикадин лайихлу муниципальный работник» тӀвар гана.
+24- МАРТДИЛАЙ республикада машин гьалзавай вахтунда телефондай рахазвайбур винел акъуддай камераяр кардик акатнава. Закондин и кардал амал тийизвайбур 1500 манатдив агакьна жерме ийидай ихтияр гузва. Лагьана кӀанда, машин гьалдай вахтунда телефондай рахун, дуьньядин гзаф уьлквейра хьиз, РФ-ДАНИ, ПДДДИН 2.7- пунктунал асаслу яз, къадагъа авунва. ИкӀ, машин гьалзавай касдиз телефондай рахадай ихтияр авач (телефон гъиле кьун тавуна, техникадин алатрикай менфят къачуна, рахадай къайда квачиз). Эхиримжи вахтаралди телефондай рахун къадагъа авун анжах гъиле маса затӀ аваз хьуникди, водителдиз са гъиливди машин гьалун четин хьунихъ галаз алакъалу ийизва. Алай вахтунда экспертрин фикир сад хьанва: водителар патал рекьиз фикир тагунихъ, яни телефондай рахадайла, фикирар маса хьунихъ, тӀимил хаталувал авач.
+27- апрель, 2024- йис. ЮБИЛЕЙ ИСЛЕН юкъуз, Советск хуьруьн юкьван школадин актовый залда гьа и школада яргъал йисара хкянавай пешедиз вафалувал хвейи малим, хуьруьн имам, мухбир, шаир, алай вахтунда лайихлу пенсиядиз экъечӀнавай Пашаев Агъаларбег Энверовичан 75 йисан юбилейдин шадвилер кьиле фена. Юбилейдин шадвилер Дагъустан республикадин писателрин Союздин секретарь, шаир Владик Батманова ачухна ва кьиле тухвана. Тебрикрилай башламиш хьайи мярекатдал МР- дин общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьилин заместитель Марта Абдуллаевадихъ галаз райондин Кьил Фарид Агьмедован тӀварунихъай тебрикна ва «Магьарамдхуьруьн район вилик тухуник лайихлу пай кутунай» награда яз хурудал алкӀурдай знак шад гьалара юбилярдив вахкана. Гуьгъуьнлай юбилейдин шадвилериз атанвай мугьманар тир Дагъустандин лезги писателрин отделениедин председатель Абил Меджидова, «Куьредин ярар» культурадин центрдин регьбер Агьмедпаша Агьмедпашаева, Советск хуьруьн администрациядин кьил Эмирагъа Асварова, школадин директор Ренат Мамедгьуьсейнова, яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугур Магьамед Къуджаева, юбилярдин яр- дуст, малим Алаудин Саидова ва юбилярдин гъилик чирвилер къачур ученикри Агъаларбег Энверовичан уьмуьрдин рекьикай, агалкьунрикай ва алакьунрикай хейлин ихтилатар авуна ва адан 80 йисан юбилей мадни гурлу гьалара къаршиламишун чпин мурад тирди лагьана. Агъаларбег Энверович чаз тек са малим яз ваъ, диндин рекьяй хъсан чирвилер авай имам, шаир, дидедин чӀалал акъатзавай райондин, республикадин газетрихъ галаз гьамиша сигъ алакъада авай мухбир язни чида. Иниз килигна, республикадин газетдин мухбир, машгьур композитор Къагьриман Ибрагьимова, «Лезги ГАЗЕТ»-ДИН кьилин редактор Магьамед Ибрагьимован тӀварунихъай тебрик авурдалай гуьгъуьниз «Лезги
+5 27- апрель, 2024- йис. газетдин виш йис» юбилейдин медаль пишкеш яз юбилярдив вахкана. Мярекатдал Дагъустандин халкьдин Собраниедин депутат Мусафенди Велимурадован тебрикдин телеграммани кӀелна. ЮБИЛЕЙ
+СИФТЕ нубатда заз Сулейман стхадиз вичин юбилей рикӀин сидкьидай тебрик ийиз кӀанзава. Ваз чандин сагъвал, багърийрикай рикӀин динжвал, чи уьлкведани ислягьвал хьун Аллагьдивай тӀалабзава. Сулейман малимдихъ галаз зун таниш яз хейлин йисар я. Методкабинетда кӀвалахзавай береда хайи чӀаланни эдебиятдин тарсарин ери хкажун мурад аваз райондин малимрихъ галаз санал хейлин кӀвалахар кьиле тухванай: чӀалан конференцияр, хайи чӀалан ва литературадин лап хъсан малим, чӀалан ва эдебиятдин лап хъсан кабинет, конкурсар тешкилнай, М.М. Гьажиеван тӀвар Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин юкьван мектебдиз гун мурад аваз лазим тир документар Дагъустан Республикадин гьукуматдиз ракъурна ва Кьибле патан Дагъустанда сифте яз 1992-йисуз мектебдиз чкадин зурба алим- лингвист М.М. Гьажиеван тӀвар гана ва Гьажиеван тӀварунихъ галай премия тайинарнай, са шумуд йисуз ам гунни авунай. Гьа ихьтин кӀвалахда Советский хуьруьн школадин педколлективди, кьиле Абубакар Курбаналиевич аваз, еке ашкъи аваз иштирак авунай. Зи гуьзлемишунри ахьтин фикирдал гъана хьи, райондин хайи чӀаланни эдебиятдин малимрин санал авур кӀвалахди Сулейман Энверовичак алава яратмишунрин гьевес кутана. Халкьдин арада яшамиш жез, адавай чара жедач,- лагьанай СтӀал Сулеймана. И гьахъ келима алакьунар авай ялцугъ ВА.ИМ куь хуьруьн, куь жемятдин гьакъикъи тарих я, ам садавайни дегишариз жедач. Адан гуьзчивилик куь жемят, куь хуьруьн пуд муьгъ ква. Абур тарихдин гьар са девирдин шагьидар я. Сулейман малимдин гьа и тӀвар алай ктабдани диндикай, Ватандикай, шаирдин хиялрикай фикирар ава, аялриз талукьарнавай эсерар ганва. Шаирди дагъларалди, багъларалди, чӀалан, илимдин, зегьметдин устӀарралди девлетлу хьайи Ватан Дагъустандал дамахзава. Илгьамдин тариф, адан мумкинвилер еке тирди къалурзава ва шаирди чаз адал ашукь хьуниз эвер гузва. Етим Эминаз бахшнавай эсерда Сулейман маллимдин рикӀик са гьихьтин ятӀани къалабулух квайди чна гьисзава, им адан гележегдин къайгъударвал я. ЧӀехи Гъалибвилин 75 йисаз талукьарнавай шиирда зегьметдин фронтда иштиракай вахариз теснифнавай шииррин къайда чи эдебиятда тек-туьк расалмиш жезва, зариди кьуд цӀарцӀелди I5 лезги дидедин зегьмет чешне яз къалуруналди абур чна гьич садрани рикӀелай алуд тавуниз эверзава. А кьегьал зегьметди чаз азадвални абадвал гана. Ам чи дегиш тежедай тарих я. Сулейман малимдин яратмишунрикай пешекарри, гьелбетда, чпин фикирар лугьуда,анжах иман, Ватан, тӀебиат, инсанвал хуьн- ибур гьамишалугъ дегиш тежедай ашкара тир гьакъикъат я.
+Сулеймана кьабулна, ам малим, имам, шаир, журналистни яз чаз ашкара хьанва. ЧӀалахъ хьухь, ихьтин яратмишунар нелай хьайитӀани алакьдач, ам зегьметдал, хайи чӀалал рикӀ хьунилай аслу я, Аллагьдин патай ганвай къайгъудар, рикӀ кузвай ксарин активный уьмуьрдин рехъ хьана. Лугьун хьи, Сулейман Пашаева Буньям Велиевахъ галаз хуьруьн 70 йисаз талукьарнавай «Советхуьр» ктаб хайи жемятдиз, неинки акьалтзавай несилриз багъишай кьетӀен пишкеш хьана. Ктабда ишлемишнавай эпиграфни кваз дуьзгуьнди хьанва. Ламоносован фикир давамарун яз, авторри акьалтзавай жегьилриз хайи халкьдин тарих чируни гележегдин шегьре рехъ къалурдайди тестикьарна. Хуьруьн агьалийриз зегьметдин орденрин сагьиб Гьасаналиев Эмиран, малимрин малим Нуралиев Абубакаран, Берлин къачур Байрамов Байраман ва цӀудралди кьегьал рухвайринни рушарин чешнелу къаматар ган
+Атанвай мугьманрин, кӀвалахдин юлдашрин, ярардустарин тебрикрилай гуьгъуьниз и хуьруьн школадин аялри Агъаларбег Энверовичан гьа и мярекатдал презентация авунвай «Тарих дегишариз жедач» лугьудай ктабдай хейлин шиирар кӀелна. Автордин нубатдин агалкьун тир «Тарих дегишариз жедач» кьил алаз чапнавай ктабдиз мярекатдин иштиракчийри хъсан къимет гана. А. АЙДЕМИРОВА.
+ДУЬНЬЯДИН тарихда гьатай Ватандин ЧӀехи дяве виридалайни заланди, пашманди хьана. Ада гьар са хизандиз анжах гъамни хажалат гъана. Хайи чилин паквал патал виш агъзурралди дагъустанвийри гьа жергедай яз чи районэгьлийрини дяведин фронтда иштиракна. Гзафбуруз къариблухра сурар кьисмет хьана, хейлинбур гел галачиз квахьна. Женгера телеф хьайибурун тӀварар рикӀел хуьдай ктабда гьатнава. Алай йисуз Ватандин ЧӀехи дяведа Гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 79 йис тамам жезва. Ша чна, дяведа телеф хьайи чи районэгьлияр, абур рикӀелай алуд тавунин лишан яз, са-сад тӀварар кьаз рикӀел хкин.
+АВСТРАЛИЯДИН алимри Россиядин коронавирусдиз акси «Спутник V» вакцинадин таъсирлувилиз къимет гана. ИкӀ, медицинадин ахтармишунрин Бернета институтдин профессор Майкл Тула «Спутник V» лап хъсан вакцина я лагьана. Ада къейд авурвал, вакцинади коронавирусдин вилик пад кьунин карда ийидай таъсирлувал 92 процентдиз барабар я. Ада алава хъувурвал, «Спутник V» ишлемишзавай 60 уьлкведикай гьич садани са гьихьтин ятӀани четинвилер, шаклувилер арадал атана лагьанвач. ВОЗ-ДИЗ меслят къалурзавай Австралиядин вирусолог Гэри Громаннани Россиядин вакцинадиз еке къимет гана.
+ДУЬНЬЯДИН уьлквейра коронавирус чукӀун давам жезва. Август вацран делилралди, ковид акатнавайбур виридалайни гзаф США-ДА ава- 36 м��ллиондилайни виниз. Кьвед лагьай чкадал Индия ала- 32 миллион, пуд лагьай чкадал Бразилия- 20 миллиондилай артух, кьуд лагьай чкадал Россия- 6,5 миллион, вад лагьай чкадал Франция6,2 миллион.
+ЭХИРИМЖИ варцара къанун-къайда хуьдай органрин къуллугъчийри уьлкведин жуьреба-жуьре регионра агьалийриз коронавирусдиз акси раб янавайди тестикьарзавай къалп сертификатар ганвай дуьшуьшар арадал акъуднава. И сиягьдик чи республикани акатнава. Мукьвара полициядин къуллугъчийри коронавирусдиз акси рапар янавайди тестикьарзавай къалп сертификатар гунай шак физвай Махачкъаладин поликлинайрикай сана кӀвалахзавай духтур ва республикадин клиникадин больницадин медсестра кьуна. КЪАНУН-КЪАЙДА хуьдай органрин векилри тайинарайвал, абуру РФ-ДИН здравоохранениедин хилен государстводин малуматрин сад тир къурулушдив, гуя 6 касди рапар яна лагьана, къалп делилар агакьарна. И кардай абуру 33 агъзур манат пул къачуна. Алай вахтунда абурун гьакъиндай кӀватӀнавай материал РФ-ДИН Силисдин комитетдин РД-ДА авай Управлениедиз вахканва.
+И ЙИКЪАРА вирироссиядин физкультурникдин йикъан вилик «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова, яргъал йисара акьалтзавай несилдихъ галаз кӀвалахзавай, регионда физический культура вилик тухуник лайихлу пай кутунвай ветеранризспортсменриз, физкультурадин малимриз, Дагъустан республикадин физический культурадин Министерстводин тӀварунихъай чухсагъулар малумарна. Районда яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазвай I2 малимдин зегьмет лишанлу авуна. Райондин руководстводи, мярекатдиз атанвай малимриз и югъ тебрикна ва и хиле кӀвалахзавайбурухъ чандин мягькем сагъвал, кӀвалахда гьевес ва яргъал уьмуьрар хьуй лагьана. ГьакӀни, райондин Кьил акьалтзавай несилдиз лайихлу тербия гуникай, физический культура машгьур авуникай ва райондихъ и рекьяй авай мумкинвилерикай гегьеншдиз рахана. Мумкинвилерикай менфят къачуна Фарид Загьидиновича, Токиода кьиле фейи XXXII- олимпийский гатун къугъунра дагъустанвийри къазанмишнавай агалкьунар мубаракна ва им уьлкве патал еке агалкьун тирди къейдна. -Къенин юкъуз, куьне чӀехи несилди райондин хьиз, республикадин спорт вилик тухуникни лайихлу пай кутунва. Иниз килигна, гьар садан уьмуьрда спортди кьетӀен чка кьунва. Куь зегьметдиз ДАССР тешкил хьайидалай инихъ I00 йис тамам хьанвай йисуз кьетӀен къимет гузва,- къейдна райондин кьили. Гуьгъуьнлай, Фарид Загьидиновича малимрихъ галаз кӀвалахдин рекье гьалтзавай четинвилерикай, гьялна кӀанзавай месэлайрикай яргъалди суьгьбетарна. Райондин са школада спортдин инвентарь авачирди чир хьайи райондин кьили, образованиедин Управлениедин начальникдал тади гьалда и месэла гьялун тапшурмишна. ГьакӀни, райондин руководстводин эмирдалди, МР– дин физический культурадин ва спортдин отделди, администрациядин дараматдин патав гвай ��оркаут майдандал «Чаз спорт кӀанда» лишандик кваз, спортдал рикӀ алай жегьилрин иштираквал аваз спортдин мярекат тухвана. Мярекатдин иштиракчийриз Гьуьрметдин грамотаяр гана.
+ХЕМИС юкъуз, Дагъустан республикадин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Сергей Меликов Магьарамдхуьруьн райондиз мугьман хьана. Атанвай региондин регьбер, райондин Филерин, Тагьирхуьруьнкъазмайрин ва Ярагъкъазмайрин хуьрера авай гьукуматдин сергьятрилай ахъайзавай пунктариз мугьман хьана, пограничный ва таможнийрин дараматар техникадин алатривди таъминарунин кӀвалахдихъ галаз таниш хьана. Ина региондин кьили, къайда хуьзвай органрин руководителрин иштираквал аваз координационное совещание кьиле тухвана. Совещаниедал Дагъустан республикада авай Россиядин Федерациядин сергьятрилай ахъайзавай пунктарин кӀвалах генани хъсанарунин месэлайриз килигна. Къенин регьят тушир къецепатан политикадин гьалара, таможня пачагьлугъ мягькемарзавай, дурумлу экономика вилик тухузвай, гьукуматдин милли интересар хуьзвай алат хьуниз килигна адан важиблувал генани артух жезва. Пограничный ва таможенный къуллугъри тек са гьукуматдин сергьятар хуьнин рекьяй ваъ, гьакӀ Россиядин кьиблепатан экономикадин интересарни хуьнин жигьетдайни кьетӀен кӀвалах тухузва, къейдна Сергей Алимовича. Статистикадин делилрикай менфят къачур республикадин регьберди, йис-йисандивай товаррин гун-къачун, сергьятрилай экъечӀзавай улакьрин кьадар артух жезвайдини лагьана. -Яргъал мукьвал лугьуз жедач, пандемиядихъ галаз алакъалу къадагъаяр алуддай вахтни къведа, гьавиляй чун и пунктарин кӀвалахдин умуд кутаз жедай крарикай рахана кӀанда. Алай шартӀара винидихъ раханвай структурайрин кӀвалах гужлу авун патал, инфраструктура вилик тухунин чарасузвал ава. Яни къенин йикъан истемишунрихъ кьадай тӀуьнар гудай, атай мугьманар кьабулдай чкаяр, улакьар акъвазардай чкаяр эцигна, патарив гвай сергьятар дуьзмишарна кӀанда,- лагьана Сергей Меликова.
+ДАГЪУСТАНДИН Минздравди хабар гузвайвал, республикадиз COVID-I9 вилик пад кьунин мураддалди гьазурнавай вакцинадин цӀийи партия агакьнава. Абурукай 53,4 агъзур доза «Спутник V», I440 доза «ЭПИВАККОРОНА» ва I5 агъзур доза «Спутник Лайт» вакцинаяр я. Абур регионда кардик квай рапар язавай 86 пунктуниз чара авунва.
+202I- ЙИСУЗ «Земский духтур» ва «Земский фельдшер» программаяр тамамаруниз I88 млн.манат чара ийида. Абурукай 95 процент такьатар федеральный ва 5 процент республикадин бюджетдай жеда. РикӀел хкин, 2020- йисуз яшдин сергьятар алудунин нетижада 50 йисалай виниз яшда авайбурувайни четиндиз агакьзавай дагълух районра кӀвалахиз ва и программайрикай менфят къачуз жеда. Духтурриз I,5 млн.манат ва юкьван медперсоналдиз 750 агъзур манат гуда. Амай дуьшуьшра дегишвилер жедач, яни духтурриз I млн. манат ва фельдшерриз 500 агъзур манат чара ийида. Четиндиз агакьзавай районрик Акуша, Рутул, Унцукул, Хунзах ва масабур акатзава. 2020- йисуз и кьве программади хуьруьн чкайра 206 медработник кардик кутвадай мумкинвал гана. Абурукай I8I кас духтурар ва 25 кас фельдшерар я.
+I3- АВГУСТДИЛАЙ I5- августдалди Краснодар шегьерда греко- римский кукӀунрай кьиле фейи вирироссиядин турнирда дагъустанвийри ирид медаль къазанмишна. Чпин заланвилин категорийрай алакьунар ва гьазурвал къалурай Умахан Ханмагьамедова (48 кг) къизилдин, Хабиб Арсланханова (48 кг), Абдурахман Магьамедова (45 кг), Гьамзат Гьажиева (65 кг) гимишдин ва Абдурахман Гьасангьуьсейнова (45 кг), Гьуьсейн Гьашимова (55 кг), Сайпула Галдимагьамедова (92 кг) буьруьнждин медалар къазанмишна.
+* Гьар юкъуз зур сятда ахвар авуртӀа, бедендин къуват артух, нервияр секин, гуьгьуьл ачух, инфаркт, инсульт хьунин хаталувал тӀимил жеда. * Яргъалди яшамиш хьун ва яшар хьайила хъсандиз гьисс авун патал са стакандавай некӀедиз (кун тийидай ва гьакӀни къайи тушир) хуьрекдин са тӀурунавай дуьдгъвер ва гьакьван вирт вегьене, хъсандиз хуькуьрда. Ахпа аниз 50г. коньяк алава хъувуна (гъетер гьикьван гзаф хьайитӀа,гьакьван хъсан я), мад хъсандиз хуькуьрна, ксудалди вилик куьлуь-куьлуь хупӀар ийиз, хъвада. Сагъаруниз 0,5 литр коньяк герек къведа. Гьа икӀ I0 юкъуз ХЪВАНА,I2 юкъуз ял яна мад тикрар хъийида. *Давление агъуз аватайла са стакандавай уькӀуь яд хъун меслят къалурзава. ГьакӀни фу тӀуьрдалай кьулухъ 2 г. кьел ишлемишайтӀа, давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда. *ДуркӀунра ва туькьуьлдин куркурда къванер авайла, чайдин са тӀурунавай газаррин тумунал са стакан яд илична, I0 декьикьада зайиф цӀал эцигна, ругуна, 30-40 декьикьада тада. Ахпа ам куьзна, йикъа 3-4 сеферда стакандавайди ишлемишда. *Гзаф галатнавайла, хуьрекдин пуд тӀурунавай базиликдал са стакан ргазвай яд илична, 20 декьикьада тада. Ам ксудалди вилик хъвада.
+И МУКЬВАРА Магьарамдхуьруьн районда Россиядин гьавадин десантдин кьушунрин Югъ шад гьалара къейдна. Къейд ийин, десантникрин югъ сувар хьиз кьиле тухун фадлай адетдиз элкъвенва. Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агьмедова ВДВДИН кьушунра къуллугъна. Адет хьанвайвал, суварин юкъуз десантникар райадминистрациядин дараматда кӀватӀ хьанвай. Абуру виликан десантникар жедайди туш лугьудай фикир мад сеферда субутна. Къейд авун лазим я хьи, гьар йисуз Магьарамдхуьре райондин, Дагъустандин, гьакӀни Россиядин шегьеррай тир десантникарни кӀватӀ жезва. Фарид Агьмедова, кӀватӀ хьанвайбурухъ элкъвена, вири десантникриз сувар тебрикна, абурухъ чандин мягькем сагъвал, ислягь цав, «лувар квай пехотада» алай вахтунда къуллугъзавайбурухъ- Украинада кьиле физвай военный махсус серенжемда Ватандин интересар хуьзвайбурухъ- агалкьунар хьун алхишна. Ада гьакӀни, РФ-ДИН ВДВ-ДИН кьиле авай ксарин, кьилди къачуртӀа, ВДВ-ДИН командующийдин заместитель, генерал-майор Арсен Рагьманован тӀварунихъай тебрикдин чими келимаяр агакьарна. Шад мярекатдин сергьятра аваз са шумуд касдив райондин кьилин тӀварунихъай, СВО-ДИН иштиракчийрин тереф хуьн яз, ВДВ-ДИН ветеранри кьиле тухузвай кӀвалахда активвилелди иштиракунай, жегьилар ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишунай чухсагъулдин чарар, гьакӀни Дагъустандин ва Россиядин десантникрин союздин медалар ва орденар вахкана. Фарид Агьмедова ветеранрин-десантникрин кӀвалах къиметлуди тирди къейдна, гьикӀ хьи, абуру акьалтзавай несил ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишунин карда активвал къалурзава. Гуьгъуьнлай, кӀватӀ хьанвайбурун адресдиз тебрикдин хуш келимаяр Кьиблепатан Дагъустандин десантникрин Союздин председатель Мурад Керимова ва масабуру лагьана. Суварин мярекат Россиядин ВДВ-ДИН пайдахар алай машинри цӀиргъина аваз Магьарамдхуьруьн райондилай цӀар илитӀуналди акьалтӀарна.
+И МУКЬВАРА, зун аял вахтарилай таниш тир са хизандиз мугьман хьана. И хизанда чӀехи хьанвай кьегьалри чи уьлкведи Украинадин чилел тухузвай дяведин махсус операцияда сифте йикъалай иштиракзава ва абурун уьтквемвилер гьар жуьре наградайрал лишанлу авунва. Алай вахтунда кьве стхани ганвай отпускадикай менфят хкудна хайи Ватандиз- Магьарамдхуьруьз хтанвай. Теклифдалди кӀвализ фейи чун абуру еке гьуьрметдивди кьабулна. Жузунар, гьар жуьре темайрай хейлин ихтилатар авурдалай гуьгъуьниз зун макъала гьи терефдиз гзаф фикир гана кхьидатӀа лугьуз хиялрик акатна. Уьмуьрда инсандин кьилел вуч къведатӀа, нетижаяр гьихьтинбур жедатӀа садазни чизвайди туш. Вичин хизанни галаз Бакуда яшамиш жезвай Фаизат вахав стха бедбахтвилин дуьшуьшдик акатна рагьметдиз фена лагьай чӀуру хабар агакьнай. Дерт тамамвилелди чӀугвадалди азарлу хьунин нетижада стхадин уьмуьрдин юлдашни рагьметдиз фена. Кьуд аял сад- садалай гъвечӀибур текдиз кӀвале амукьна. Вичин къастунал кӀевивал авур Фаизата стхадин кӀвал чукӀурнач. Вичин балаяр уьмуьрдин шегьредал акъуднавай ам, Магьарамдхуьруьз куьч хьана. Фаизат Султановнадихъ галаз авур ихтилатрай малум хьайивал, ацалтай четинвилериз, мукьва – кьилийрин наразивилериз, уьмуьрдин са кьадар татугайвилериз таб гуз алакьунал ада шадвал ийизвай. Ам уьмуьрди лигимарнавай, уькӀуь – цуру тамамвилелди дадмишнавай, гьакӀ ятӀани чина берекатдин нур амай, савадлу, яшаривай элчуьхариз тахьанвай, рикӀ ачух, дишегьлидиз хас милайим хесетрин рикӀиз чими инсан тирди аквазвай. Стхадин балаяр патал ам кьвед лагьай диде хьана. Эхь дугъриданни ада вичин дидевални авуна. Кьуд аялдивни кьилин образованияр вугана, абур кӀвал, хуьр, общество патал лайихлу инсанар яз чӀехи авуна. Абурухъ виридахъ чпин хизанар ава. Адет хьанвайвал, суфрадин кьилин чка Фаизат дидединди я. Аферин гьа веледриз, гьабуруни ада чӀугур зегьметар квадарнач, адан кьил агъуздайвал авунач ва къенин юкъуз адал алукь тавуна са карни ийизвач. Им алай вахтунда некягьрилай чара хьунар пара хьанвай общество, акьалтзавай жегьилар патал чешне яз къалурдай хъсан дуьшуьш я. Гила заз и хизанда чӀехи хьанвай, халис ватанпересар, викӀегь рухваяр тир, Буржалиеврин стхайрикай ийиз кӀанзава. I984- йисуз хьанвай Буржалиев Аслан Ямудинович, хайи хуьре школа акьалтӀарайдалай гуьгъуьниз Москвадин кьилин военно-командное училищедиз гьахьна. Училище акьалтӀарай пешекарди цӀуд йисуз Ленинградский областдин Каменка поселокда I38- мотострелковый бригадада къуллугъна. 20I5- йисалай Аслана ремонтно- строительный батальонда ротадин командир яз къуллугъ кьиле тухвана. 202I- йисуз Аслан гьа областда Луга шегьерда 25- бригададиз ротадин командир ва батальон яракьламишунин рекьяй заместитель яз рекье туна. Сифте йикъалай чи уьлкведи Украинадин чилел тухузвай дяведин махсус операцияда уьтквемвилелди иштиракзава. Гъиле авай йисалай Ленинградский областдин Петрзаводск шегьердин 72- дивизиядин 4I- мотострелковый полкунин автомобильный къуллугъдин начальниквиле тайинарнава. Аслан Ямудиновичан далудихъ 23 йис военный къуллугъдин тежриба
+гала. И йисара гьи къуллугъдал ам тайинарайтӀани намуслувилелди, уьтквемвилелди тамамарай Аслан Ямудинович майордин чиндиз, Жукован медалдиз ва аскервилин гьунарай 2- дережадин медалдиз лайихлу хьанва. Асланахъ уьмуьрдин юлдаш ва кьве аял ава. Султаназ чӀехи стха Аслан чешне хьана. Абурун арада пуд йис аватӀани Султанан далудихъни военный къуллугъчи яз къад йисан тарифлу тежриба гала. Хайи хуьре муьжуьд класс акьалтӀарай Султан, Санкт- Петербург шегьерда авай ракетноартиллерийский кадетрин корпусдиз рекье тунай. Школа гьана акьалтӀарай ам Москвадин кьилин военно- командное училищедиз гьахьна. Училище акьалтӀарайдалай гуьгъуьниз Ленинградский областдин Каменка поселокда лейтенантдин чинда аваз къуллугъна. 20I5ЙИСУЗ Кьибле патан военный округдиз рекье туна. Гуьгъуьнлай Москвадин общевойсковой академия агалкьунралди акьалтӀарна. Академиядилай гуьгъуьниз Мурманский областда арктический бригадада батальондин командир яз, гуьгъуьнлай гьуьлуьн пияда кьушунрин бригададин армейский корпусдин управлениеда къуллугъна. 2022- йисалай башламишна кьиле физвай СВО- дин вири гьерекатра ишитиракзава. Запорожский областдилай гъейри вири чкайра къуллугъна. 2023йисан декабрдилай танкарин дивизиядин командирдин заместителвиле тайинарнава. Къуллугъдин рекье полковник чиндин дережадиз хкаж хьанвай Султан Ямудинович, уьтквемвилин медалдиз, Ватандин вилик лайихлувилерай 1 ва 2- дережадин медалриз, женгерра тафаватлувилерай Суворован медалдиз ва аскервилин гьунаррай 1 ва 2- дережадин медалриз лайихлу хьанва. Султана вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз Ватан ихтибар ийиз жедай пуд хва тербияламишзава. Буржалиеврин хизанда кьегьал рухвайрилай гъейри кьве руш веледни чӀехи авунв��. Абуру кьилин образованияр къачуна, чпин кеспийрал машгъул я. Абурухъ чпин хизанар ава. Мад сеферда и балаяр кӀвачӀел акьалдарун Фаизат дидедин-эмедин лайихлувал я. Аферин ва чухсагъул квез Гьуьрметлу Фаизат Султановна! Ихьтин викӀегь, уьтквем рухваяр авай уьлкведихъ хъсан гележег жедайдал са шакни алач. Иллаки, ихьтин рухваяр чи ватанэгьлияр хьунал чна дамахзава. Абуру уьлкведин тарихдик чпин пай кутунва, къуй абур акьалтзавай несил патал чешне хьурай. Уьлкведи тухузвай и гьерекатар куьтягь хьана, кьилел михьи ислягь цав хьана, гьар са аскер вичин Ватандиз, хизандиз хтана ислягь уьмуьрдал элячӀун чи виридан мурад я!
+6АПРЕЛДИЗ райондин администрациядин заседанийрин залда райондин хуьрерин администрацийрин кьилерин , къайда хуьзвай , налогрин органрин векилрин , са жерге идарайрин руководителрин иштираквал аваз важиблу совещание кьиле фена . Совещаниедал райондин центрда ва амай хуьрера чилерин участокар актуализироватунин ва инвентаризация авунин к I валах кьиле физвай гьалдин гьакъиндай , чкадин бюджетдиз налогрин ва налогар тушир доходар атун тамамарзавай гьалдин гьакъиндай месэлайриз килигна . Совещание сифте гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновича ачухна ва кьиле тухвана . Вичин рахун ра Фарид Загьидиновича и месэлайрай тухузвай к I валах зайифзавайди , авай мумкинвилерикай менфят къачун тийизвайди лагьана . Гьак I ни совещаниедал рахай МР дин кьилин заместитель А . Гьажиева , финансрин управлениедин начальник Э . Ферзиллаева , чил ишлемишунин ва чилерин алакъайрин отделдин начальник Б . Исабекова вири хуьрерин администрацийрин кьилериз чилерин участокрин гьакъиндай делилар актуализироватунин , реестрда къалурнавай объектрин ва чилерин иесийрин гьакъиндай делилар гунин , хуьрерин администрацийрихъ авай делилар налогрин органрин сведенийрихъ галаз гекъигунин , налогар гузвайбуру райондин администрациядихъ ва адан структурадин подразделенийрихъ галаз ийизвай к I валах гужлу авуниз эвер гана . Гуьгъуьнлай совещаниедал рахай Самурдин , Магьарамдхуьруьн , Къуйсунрин , Филерин хуьрерин администрацийрин кьилери Ф . Тагьирмирзоева , Р . Агъамирзоева , А . Эмиргьамзаева , Б . Бутаева и месэлайрин гьакъиндай чпин фикирар лагьана ва дигидай , хъвадай целди таъминарунин , санитарный гьал хъсанарунин гьакъиндай гьалтзавай четинвилерикай рахана . Эхирдай Фарид Загьидиновича хуьрерин администрацийрин кьилериз чпин сергьятрин санитарный гьалариз кьет I ен фикир гуниз ва апрелдин вацра тешкиллувилелди субботникар тухуниз эвер гана . А . АЙДЕМИРОВА .
+И ЙИКЪАРА муниципальный райондин администрациядин заседанийрин залда наркоманиядиз акси тир комиссиядин нубатдин заседание хьана . Адан к I валахда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьилин сад лагьай заместитель Гь . Мурадалиева , райондин администрациядин кьилин заместителри , хуьрерин администрацийрин кьилери ва са жерге карханайринни идарайрин руководителри иштиракна . ЗАСЕДАНИЕ сифте гаф рахуналди МР дин кьилин сад лагьай заместитель Гь . Мурадалиева ачухна ва доклад авун патал гаф РФДИН УФСКН дин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдин начальник Ф . Сефералиеваз гана . Ада вичин докладда къейд авурвал , инсандин сагъламвал патал еке зиян авай , хаталу и азар вири дуьньядиз чк I анва . Наркомания лугьудай и т I егъуьндин вилик пад кьун четин месэлайрикай сад хьанва . Наркотикар гьазурзавайбур , гьасилзавайбур , абур маса гузвайбур кьазва , жазаяр гузва . Амма ихьтин серенжемар кьабулзават I ани , наркоманиядин вилик пад кьаз къвердавай четин жезва . Гзаф уьлк вейрин сергьятар ачухбур я . Наркотикар са уьлкведай масаниз тухунал машгъул жезвай ксари и кардикай менфят къачузва . И кар себеб яз наркотикар дуьньядин вири пип I ериз чк I анва . Ам ишлемишзавайбурун кьадарни йисйисандавай гзаф жезва . Вири дуьньяда хьиз Россиядани , гьа жигьетдай яз Дагъустандани наркотикрал машгъул хьанвайбурун кьадар т I имил туш . Наркоманиядиз дувулар деринра авай « азар » лугьузва . Общество патал гзаф хаталу и « азардихъ » галаз женг ч I угун чи виридан гьар йикъан к I валах хьун герек я . И к I валах чавай чи обществода авай гьалди истемишзава . Наркоманиядин т I егъуьн , гьакъикъатда , обществодин уьмуьрдин вири хилера гьатнава . Сир туш , чи райондани наркоманияди вичин дувулар деринриз ракъурнава . Райондин духтур нарколог Р . Шихрагьимован делилралди районда наркотикар квай шейэр ишлемишзавай 36 кас учетдиз къачунва . Гьелбетда , учетдал алачир , чин тийизвайбурни авачиз туш . Районда наркотикар маса гунал машгъул хьанвай са шумуд кас кьуна ва абурулай уголовный делояр къарагъарна жазаламишна . Районда наркоманиядихъ галаз женг ч I угун патал кьиле « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедов аваз махсус комиссияди к I валахзава . Комиссияди гьар вацра талукь тир органрин векиларни галаз кьведпуд заседание кьиле тухузва . Заседанийрал комиссияди вичи тухузвай к I валахрин гьахъ гьисабар ийизва . Наркоманиядихъ галаз женг ч I угвадай алава рекьер жагъурзава ва абур гегьеншарзава . Идалай гъейри райондин хуьрера выездной заседанияр тухузва . Наркоманиядихъ галаз женг ч I угвадай МР дин АДМИНИСТРАЦИЯДА 3
+29МАРТДИЗ Дагъустандин Кьил Рамазан Абдулатипова РФ дин Гьукуматдин Председатель Дмитрий Медведеван регьбервилик кваз кьиле фейи селекторный совещаниеда иштиракна . Анал гатфарин чуьлдин к l валахар тухуниз талукь месэлаяр веревирдна . РФ дин Премьер мини стрди хабар гайивал , са жерге регионра гатфарин чуьлдин к l валахар гьеле башламиш хьанва , амай чкайра гьазурвал акунин к l валахар давам жезва . Къейд ийин , Дагъустан Республикада гатфарин тумар 205 агъзур гектарда , 1700 гектардин майданра багълар , гьа гьисабдай 200 гектарда интенсивный багъ къуватар артухарзава . Къенепатан крарин органрихъ галаз санал хуьрера рейдар тешкилзава . Наркотикар гьа силзавайбур , маса гузвайбур , ишлемишзавайбур жагъурзава . Райондин хуьрера жегьилар наркоманиядин къиздирмадикай къерех авун патал тайин тир к I валах тухузва . Саки вири хуьрера спортшколаяр , спортзалар кардик кутунва . Инра жуьре ба жуьре секцийри к I валахзава . И серенжемар вири жегьилар наркотикрикай яргъа , спортдал машгъул жезвайбурун кьадар артух , чи акьалтзавай несил сагъламди хьун патал кьабулзава . Заседаниедал Гьабибуллагь Желиловича вичин рахунра къейдна : Наркомания район вилик финин рекьел алай кьилин манийвилерикай сад я . Наркоманиядин сергьятар гегьенш хьуни , чи обще ство кьулухъ ялунин хаталувал арадал гъизва . Гьавиляй чна вирида наркоманиядин вилик пад кьун важиблу кар яз гьисабна к I анда . Эгер обществодиз зиян гузвай наркоманиядал эхир эциг тавурт I а , чавай районда хъсанвилихъ дегишвилер тваз хьун мумкин туш . И карди чи к I валах мадни гужлу авун , наркотикрал машгъул жезвайбуруз гузвай жазаяр артухарун истемишзава . Гьак I Ф . Сефералиева авур докладдин винел райондин ОМВД дин начальникдин заместитель Г . Эфендиев , райондин ЦРБ дин врач нарколог Р . Шихрагьимов рахана . Р . МУРАДАЛИЕВ . Шикилра : заседание физвай залда лар , 2000 гектарда уьзуьмлухар кутун планламишнава . Санлай къачурла , цазвай майданар , зулун магьсулар цанвай майданарни фикирда кьурла , 348 агъзур гектардив агакьда . Идани республикада авай цаз жедай чилерин 74 процент тешкилзава . И ч l авалди гатфарин магьсулар 21 агъзурдин майданра (2015 йисуз - 14,3 агъзур гектар ) цанва .
+ДАГЪУСТАНДИН кьиблепата субтропикар галай мублагь Магьарамдхуьруьн край ава . Ина нянихъ чиле ак l урай цуьрцел пакамахъ т I урар пайда жеда . Багъманчивилин Йис яз малумарай алатай йиса райондин зегьметчийриз ина адет хьанвай и хел к I вачел ахкьалдарун патал авай ресурсар санал к I ват I дай мумкинвал гана . Ина уьзуьмчивал вилик тухунин рекьяйни еришар зайифарзавач . Чил менфятлувилелди ишлемишунин месэлаяр гьалуналди , Магьарамдхуьруьн районда ам гзаф йисарин тарар ак I уруналди ишлемишун са кьадар менфятлу яз гьисабзава . Дербентда кьиле фейи Дагъустандин лежберрин 3Форумдилай кьулухъ Магьарамдхуьруьн райондин администрациядин къуллугърин руководителар « ДП » газетдин корреспондентдихъ галаз санал чил ишлемишзавайбурухъ галаз гуьруьшмиш хьун патал чуьлдиз рекье гьатна . Сифте хуьруьн майишатдин производстводин « Гранит и К » кооперативдиз фена . Майишатдин руководитель Разим Агьмедова чуьлдиз тухвана . Ина 20I5ЙИСУЗ ва ц I инин йис башламишайла I5 гектарда шуьмягъин къелемар ак I урна ва мад кьуд гектарда интенсивный ичин багъ кутуна . Къелемрин шуьк I уь т I валар гьеле ерли аквазвач ,гъавурда твазва кооперативдин председателди , амма са кьвед пуд гьафтедилай абуру цуьк ахъайда ва шикил масад жеда са кьадар иер . Мад I5 гектарда к I валах ргазва . Ана ц I ийи уьзуьмлух кутазва . Столовый са шумуд жуьре сортар кутун фикир я . Абур , сад лагьайди , хъсандиз ише физва , кьвед лагьайди , абур дашмишиз къулай я . Жуьмягълугъ ч I ехи майданда кутун абур хуьз , дашмишиз ва маса гуз къулай я . Разим Агьмедова гьисабзавайвал , гзаф йисарин къелемар кутунин к I валах са кьадар дережада республикадин руководстводин политикадилай аслу жезва : ц I ийи багълар , уьзуьмлухар кутунай ва абурухъ гелкъуьнай майишатди бегьем субсидияр къачузва . -« Багъманчивилин йис -20I5» менфятлу серенжемралди лишанлу авуна ,экеч I на суьгьбетдик райадминистрациядин « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин директор Къазиагьмед Букаров . Чи районда эхиримжи вахтара 273 гектарда багълар кутуна , гьа жергедай яз 47 гектар интенсивный . Вири санлай 20I3ЙИСАЛАЙ интенсивный къайдадин 52 гектар багъ кутуна . Гъиле авай йисуз ихьтин багълар мад I5 гектарда кутун хъувун фикирда ава . Чи республикадин уьзуьмлухрин са ц I уд лагьай пай Магьарамдхуьруьн райондал ацалтзава (2200 га ). Гьа и кьадардикай 40 гектар 20I5ЙИСУЗ кутуна . Гъиле авай йисуз абурун майданар I00 гектардилай гзаф гегьеншарун планламишнава . Райондин администрацияди уьзуьмлухар кутун патал Гъепцегь ва Филер хуьрера 80I гектардин майдандин кьве участок чара авунва . ООО « Дер бентский вино коньячный комбинатди » уьзуьмлухар патал 80 гектарда гьеле плантация къарагъарнава . Районда фикир желбдай мад са кар ава . Буткъазмайрин ва Чепелрин хуьрера карчийри 30 тонн емишар хуьдай гъвеч I и гьамбарханаяр туьк I уьрнава . Логический инфраструктураяр вилик тухунин мураддалди районда инвесторриз Гъепцегь ва Советск хуьрера 30 гектардин майдан авай чилин кьве участок теклифнава . Джамалудин ДЖАМБУЛАЕВ . « ДП » газетдай гьазурайди Ф . ГЬАЖИЕВ .
+ИНСАНДИН яш хьуникди сагъламвални зайиф жезва . Иллаки давление лугьудай зегьримарди гьич кьил хкажиз тазвач . Тек са давление тирт I а адан вилик пад кьаз жедай . Гьайиф хьи , гьадахъ галаз са жерге маса уьзуьррини тади гузва . Рик I, дурк I унар , ч I улав лекь т I азвайла къатламиш жедач . Ивидин системади дуьзгуьн к I валах тийидайла беден санлай гацум жеда ва са бубат зайифзавай органдиз тади гуда . Им шумуд йис я зи рик I и , дурк I унри пайгардиз к I валах тийиз . Гьар йисуз хуьруьн терапевт Гьажиева Джамият духтурди ийизвай раб дарманди зун к I вачел хуьзва . Инсандин дер диникай хабар кьадай , вичелай алакьдай куьмекар гудай , халис пешекар Джамият духтур захъ хьиз , ц I удралди хуьруьн азарлуйрихъни гелкъвезва . Нубатдин сеферда давленияр хкаж хьана , рик I и тади гузвайла эвер гайи Джамият духтурди заз Махачкъаладиз фин меслят къалурна . Кьадар кьисметди зун республикадин медицинский центральный госпиталдиз акъудна . Ина кардиологический отделениеда къаткурна . Заз и отделениедин кардиолог яз к I валахзавай жегьил пешекар Сагитаева Саида Анварбековна килигзавай . Жегьил пешекар тирт I ани карчивилелди азарлуйрихъ гелкъвезвайвал , тайинарнавай сагъарунин процессдал гуьзчивал тухузвайвал , азарлуй
+рин гуьгьуьл къачузвайвал акурла заз са кьадар регьят хьана . Ширин мецелди азарлудивай хабар кьуна , чан рик I гана , больницадай хъфейлани жуван сагъламвилихъ гьик I гелкъведат I а меслятар гана , хайи веледдихъ хьиз азарлуйрихъ рик I кузвай Саида духтур хьтинбур Аллагьди хуьрай . Дугъриданни раб дармандилай духтурдин гафуни гзаф таъсирда лугьудай ихтилатар гьахъ я . И сеферда госпиталда къаткай вахт заз гьик I акъатнат I ани чир хьанач . Авур раб дарманди , Саида духтурдин инсанвили заз са кьадар регьят хьана . Заз госпиталдин кардиологический отделениедин коллективдиз , кьилди Саида духтурдиз чухсагъул лугьуз к I анзава , Саида духтур хьтин къени инсанар , хъсан пешекарар чи арада мадни гзаф хьурай ! Секинат РАМАЗАНОВА . Советск хуьр .
+Инанмиш хьухь : алемда чи Садаз къван я маса кас , Гьавиляй я аквазвайди Гагь чаз шадвал , гагьни яс . * * * Динни иман сад тир ксар Чаравуна нефсини , Ам себеб яз , кьуна дуьнья Яваш яваш бягьсини Нефс инсандихъ авачирт I а , Тарихни яз гуьзгуь вич , Хъфидачир чи Чилелай Ахиратдиз инсан гьич * * * Гьикьван бахтлу , гьикьван эфзел Уьмуьр жедай чаз ! Хагудачир инсанрини Сада садаз наз * * * Нефс инсандихъ вич амай кьван Бягьс куьтягь жедач , Гаф ч I ал садна нефс тергайт I а , Чун куьлягь жедач … * * * Чарар ! Гафар ! Инкъилабар ! Жезва квевай акьалдризни . К I амарал лепе , Жезва квевай терг ийизни Аквазвай тепе … Мад хъийизва , мад хъжезва Дагьарар дегьне . Уьмуьр ихьтин , ик I элкъвезвай Сегьне я , сегьне . * * * Халкь вахтунин есирдава , Акатна ПАРЦИКЧИНОВНИКРИ кеферзава Чи халкьдин тарцик * * * Саналла кьван , са халкь я ЧУНРАХАЗВА мецер И гафари халкьдин рик I ел Ат I узва гезер . * * * Халкь вахтунин есирдава , Акатна ПАРЦИКЧИНОВНИКРИ кеферзава Чи халкьдин тарцик .
+27МАРТДИН нянихъ Пакистандин Лахор шегьердин паркуна хъиткьинарунин нетижада , эхиримжи делилрал асаслу яз , 69 кас телеф хьана . Абурукай 23 кас аялар я , хабар гузва « Синьхуа » агентстводи . Виликрай телеф хьайи 65 касдин гьакъиндай хабар ганай . 300далай гзафбурал хирер хьанва , гьа гьисабдай яз 56 аялдални . Абур шегьердин больницайра къаткурнава . Медицинадин работникри хабар гузвайвал , абуруз больницайра чкаяр бес жезвач . Хирер хьанвайбурукай гзафбур чилерал къаткурнава . Вичин чандилай гъил къачунвай касди хъиткьинардай шей аялрин сектордин ва билетрин кассайрин патав , паркуниз гьахьзавай чкадал кардик кутуна . Ихьтин чка хкягъуналди , ада зиянар жедайбурун кьадар гзаф хьун фикирдиз къачунвай , къейдна полицияда . Виликамаз кьунвай делилрал асаслу яз , террористдиз 8 килограммдилай I0 килограммдал къведалди хъиткьинардай шей гвай . Къайдаяр хуьдай органрин къуллугъчийриз террористдин ��ейитдин патавай адан удостоверение жагъана . Документда къалурнавайвал , ам I988ЙИСАН Iянвардиз дидедиз хьанвай Пенджаб вилаятдин Музаффаргарх шегьердин агьали я . Полициядин къуватлу авунвай дестеди ам яшамиш хьайи чкадиз рейд тешкилна ва I5 кас кьуна , гьа гьисабдай яз адан кьве стхани . Хъиткьинун арадал атай вахтунда паркуна лап гзаф инсанар авай . Абур иниз Пасхадин сувар къейд ийиз атанвай , диндал гьалтайла Пакистанда т I имил авай хашпараяр тир . Гьужум авунай жавабдарвал « Талибандихъ » галаз алакъа авай террориствилин « Джамаат уль ахрара » дестеди ( ам Россияда къадагъа авунва ) вичин хивез къачуна . Экстремистри малумарайвал , абурун метлеб хашпараяр тергун тир . Гьужум авурдалай гуьгъуьниз Пенджабдин гьукуматди общественный вири паркар агалунин буйругъ гана . Вилаятда 3 юкъуз яс ч I угун малумарнава . Гьаларал гуьзчивал тухун патал армиядин подразделенияр желбнава . Эхиримжи I0 йисуз Пакситанда исламистри мукьвал мукьвал хаш парайрал ва кьадардал гьалтайла и уьлкведа т I имил авай маса динрин векилрал гьужумарзава . Асул гьисабдай Афгъанистанда ва Пакистанда кардик квай « Талибан » десте Россияда террориствилинди яз гьисабнава ва ам къадагъа авунва .
+КУБАДИН революциядин регьбер Фидель Кастроди малумарайвал , адан уьлкведихъ « империядин савкьватрин » патахъай игьтияж авач . Идан гьакъиндай 28 мартдиз « Гранма » газетда чапнавай адан макъалада лугьузва . США дин президент Барак Обамади 22мартдиз Гаванадин Алисия Алонсодин т I варунихъ галай Ч I ехи театрда авур рахунриз политикди гьа ихьтин баянар гана . Америкадин регьберди , кьилди къачурт I а , кьве уьлкведин халкьариз « гележегдиз дустар , хизанар ва къуншияр хьиз санал килигуниз ва алатай вахтара хьайи крар рик I елай алудуниз » эвер гана . Кастроди гьак I ни кубинвийриз Обамадин « ширин ихтилатрин » ч I алахъ тахьуниз эвер гана . Ада къейдна хьи , яргъал вахтунда экономикадин жигьетдай блокада хьайидалай , Кубадин гимийрал ва гьуьлерин портарал американвийри гьужумар авурдалай , гьавада пассажирар тухудай самолет хъиткьинарайдалай гуьгъуьниз , « Сад хьанвай Штатрин президентдин ихьтин гафар ван хьайила , кубинвияр инфаркт хьунин къурхулувилик ква ». Идалайни гъейри , Кубадин регьберди Вак I арин залив лугьудай чкада , Плайя Хирондин патарив хьайи женгерни рик I ел хкана . Ада гьак I ни I96Iйисан апрелдиз островдал США дин гьуьлерин десант эвич I ай вахт , амма абур магълуб хьайиди рик I ел хкваш лагьана . Са бязи делилрал асаслу яз , а ч I авуз Кубадин I56 кас телеф ва 800 касдални хирер хьанай . Хьайи зарардини 53 миллион доллар тешкилнай . Обамади кьве государстводин тарихрин ухшарвилин гьакъиндай авур ихтилатриз жаваб яз Кастроди къейдна хьи , Америкадин президент патал Кубадин бинелу халкьар авач , гьик I лагьайт I а ада Кубадин революцияди островдал расизм гьик I тергнат I а кьат I анач . Ада мадни къе��дна хьи , Кубадин халкьдилай недай суьрсет
+EQT УР AIR компаниядин Aird и s А 320 самолет кьунвай итим мад 5 залук ахъаюнал рази хьана . Идан гьакъиндай , « Аль Арабия » телеканалдал асаслу хьана . « Интерфаксди » хабар гузва . Виликрай самолетда экипаждин 7 член ва къецепатан 4 гражданин амайдан гьакъиндай хабар ганай . LJENEWSДИН делилралди , самолетда алай вахтунда анжах ам кьунвай кас ва летчик ама . Тахсиркарди ам арада аваз рахунар кьиле тухузва , къейдзава « Ц I ийивилер » РИА ди . Extra CBC телеканалди хабар гузвайвал , летчикри ва бортпроводникри самолетдай вири пассажирар азаддалди чеб самолетдай экъеч I дач лагьана . Малум хьайивал , пассажирар тухудай самолет Александрия вилаятда яшамиш жезвай египетви Ибрагьим Самаха кьуна . Ада Атлантадин университетда ветеринариядин медицинадай тарсар гузва ва адахъ США дин гражданство ава . Грекрин « Прото тема » газетди хабар гузвайвал , Ларнаки азропортунин руководстводихъ галаз рахунар кьиле физвай вахтунда итимди Кипрда яшамиш жезвай вичин виликан папахъ галаз гуьруьшмиш хьунин гьакъиндай т I алабна . Полицейскийри и дишегьли жагъурна ва кьунвай самолет авай аэропортуниз гъизва . Александриядай Каирдиз лув гузвай Airdus А 320 самолет 29мартдин пакамахъ кьуна . 8I кас пассажирар авай самолет Кипрдин Ларнаки аэропортуна ацукьна . Са бязи делилралди , самолет кьунвай кас тек я ва адав бомба гва . Ларнаки аэропорт агалнава , аниз къвезвай самолетар маса аэропортариз рекье твазва . гьасилиз вичелай алакьда ва уьлкве империяди гудай савкьватрихъ муьгьтеж туш .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+Филерин юкьван школа акьалт l арайдан гьакъиндай 2009йисуз Къанберова Пержагьан Тажидиновнадиз гайи 05 АА -009 1888нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+* * * Жалалдин , ви ц I ийи къунши гьихьтин кас я ? Ам тухзавайла ва гишила авайла , азарлу хьайила ва сагъзавайла , пиянзавайла ва вич вичел алайла , шадзавайла ва пашманзавайла , алакъаяр хъсанзавайла ва хъелзавайла ахтармишна к I анда . Ам гьихьтинди ят I а анжах гьа ч I авуз чир жеда .
+Гилийрин хуьруьн юкьван школадин 9класс акьалт l арайдан гьакъиндай 2011йисуз Айдемирова Наилядиз гайи 05 БВ -0053002нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+САЛАСА юкъуз, райадминистрациядин чӀехи залда, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован ва райондин Собраниедин председатель Назир Алиярован регьбервилик кваз райондин депутатрин Собраниедин нубатдин сессия кьиле фена. Сессиядин кӀвалахда, «МРДИН агьалияр социальный рекьяй хуьзвай Управлениеди 2022йисан 9 вацра авунвай кӀвалахдин гьакъиндай», «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин 2022- йисан ва пландик квай 2023-2024- йисарин бюджетдин гьакъиндай, муниципальный райондин депутатрин Собраниеди 202I- йисан 24- декабрдиз кьабулай решениеда дегишвилер ва алаваяр тунин гьакъиндай, Гарагърин хуьруьн юкьван школадиз А.Р. Асварован тӀвар гунин гьакъиндай, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин структура тестикьарунин гьакъиндай, депутатрин Собраниеди 2022йисан I8- февралдиз кьабулай решениеди дегишвилер тунин гьакъиндай, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин муниципальный къуллугъар эвеззавайбурун гьакъи хкажунин гьакъиндай, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин муниципальный къуллугъчийрин мажибрин ва классдин чинрай гузвай мажибрин кьадар хкажунин гьакъиндай месэлайриз килигна. Винидихъ къарагъарнавай месэлайрай МР- дин УСЗН- дин начальник Т.Гьабибован, финансрин управлениедин начальник Э.Ферзилаеван, кадровый кӀвалахдин ва информациядин технологийрин отделдин начальник Л.Буржалиеван докладрихъ яб акална. Сессиядал килигай месэлайрай махсус къарар кьабулна. А. АЙДЕМИРОВА. Р. ГЬАЖИЕВАН шикил.
+«Россети Северный Кавказ»«Дагэнерго» филиалдинни Дагъустандин МФЦ-ДИН арада кутӀуннавай икьрардал асаслу яз, госкъуллугърин центрайра кьилдин ксар патал электричестводин лицевой счетар ахъаюнин ва юридический идараяр патал энергиядалди таъминарунин икьрарар кутӀунунин арзаяр кьабулзава. Сетрик кутун ва электроэнергиядикай къанунлудаказ менфят къачун патал лицевой счетдин нумра къачун чарасуз я, ишлемишзавай ресурсдин гьакъи гьадан бинедаллаз гузва. Лицевой счет яшайишдин вири чкайриз пулсуздаказ ахъайиз жеда.
+Дидевилин капитал авай хизанривай адан такьатрин гьисабдай кредитдин гьакъи вахкуз жеда. И кар патал бязи шартӀарал амална кӀанзава.
+Ипотекадин бурж вахкун патал государстводин патай 450 агъзур манатдин пулунин такьатар къачуз жедай программа фадлай къуватда ава. Ам гзаф аялар авай хизанриз талукь я. Государстводин патай
+Итимни паб чара хьайила, дидевилин капиталдин такьатар пайзавани? И суалдин жавабни МФЦ-ДИ раижнава: ваъ, дидевилин капитал умуми эменнидик акатзавач ва итимни паб чара хьайидалай кьулухъ ам пайзавач. Месела, эгер дишегьлидихъ дидевилин капиталдин сертификат аватӀа, чара жедай вахтунда итимдивай такьатрин пай истемишиз жедач. Государстводи ганвай куьмекдин пул харжунин месэла дидеди вичи гьялда. Эгер, дидевилин капиталдин такьатар ишлемишна, кӀвал маса къачунваз хьайитӀа, итимдиз кӀвалик вичин пайни ква лугьудай ихтияр ава.
+«Магьарамдхуьруьн район» МРДИН жегьилрин Парламентдин председатель, Магьарамдхуьруьн рай
+АЗИЗОВ Равид Нагьидовичав райондин общественно- политический уьмуьрда активвилелди иштирак авунай адан зегьмет «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин ��ьил Фарид Агьмедова Гьуьрметдин грамотадалди лишанламишна.
+Кьилди къачуртӀа, кредитдин икьрарда «кӀвал маса къачун патал» кхьенваз хьун чарасуз я. Кредит кӀантӀа дидедин, кӀантӀа бубадин кӀвачихъ къачунвайди хьурай, амма эвленмиш хьунин гьакъиндай официальный документ хьун шартӀ я. Къейд ийин, 2022- йисуз сад лагьай аялдиз талукь дидевилин капиталдин пулунин кьадар 524,5 агъзур манатдикай ибарат я. Кьвед лагьай аялдиз талукьди693,1 агъзур манатдикай. Эгер хизанди сад лагьай аялдин сертификат ишлемишнаватӀа, кьвед лагьай аялдай абуруз алава 168,6 агъзур манат хгуда. Гегьенш малуматар МФЦ-ДИН идарайрин пешекарривай чириз жеда. куьмек гузвай программа кардик хьунин муддат мад са йисан артух хъувунва. Гила адакай 2024- йисан 1июлдалди кредитдин икьрарар кутӀунвай ва чпихъ 2019- йисан 1- январдилай 2023- йисан 31декабрдалди пуд лагьай ( ва я мадни гзаф) аял авай дидебубайривай менфят къачуз жеда. Къейд ийин, и куьмек къачун патал банкуниз фин герек я. Сбербанкди тапан кагъазрихъ галаз алакъалу телефонрин цӀийи жуьредин лутувиликай агьалийриз виликамаз хабар гузва. ЧӀуру ниятар авайбуру жуьреба-жуьре онлайн-сервисрин тӀварарихъай аккаунт агалунин къурхуяр гузвай чарар ракъурзава: «Шаклу гьерекатар себеб яз, куь аккаунт агалда. Куьмек гудай къуллугъдиз зенг ая». Ихьтин малумат ракъуруналди, лутуйри агьалияр телефондай рахуниз мажбурзава. Ихьтин дуьшуьшра агьалийривай Сбербанкдин официальный сайтда къалурнавай нумрадиз зенг ийиз жеда. Амма чара ксариз картадин делилар садрани раиж тавун теклифзава.
+АЛАТАЙ гьафтеда, 2- нумрадин ДЮСШ- дин базадал Абрек Гьажиеван Гьуьрметдай, итимрин командайрин арада волейболдай кьиле фейи чемпионатда, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова иштиракна. Тебрикдин гаф рахуналди спортдин и мярекат ачухай Фарид Загьидиновича, Абрек Гьажиеван Гьуьрметдай, адетдиз элкъуьрна гьар йисуз ихьтин мярекатар тухузвай адан стха Мавзидин Гьажиеваз чухсагъул малумарна. -Спорт- им активный уьмуьрдин образ, сагъламвал, къастунин кӀевивал ва таб гуз алакьун я. Эхиримжи йисара спортдин и жуьредал машгъул жезвайбурун кьадар къвердавай артух жезва,къейдна райондин кьили. Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра; Кьурагь райондин команда 1- чкадиз, С.Сулейма
+АЛАЙ йисан 20- октябрдиз Москва шегьерда _boxlng организацияди боксдай гран-придин акъажунар кьиле тухвана. ГРАН-ПРИДИН сергьятда аваз, са паюнин заланвилин категорияда Магьарамдхуьруьн райондин Советск хуьряй тир чи кьегьал хва Расим Гаджалиева (79кг) викӀегь спортсмен Мурад Рамазанован винел гъалибвал къазанмишуналди ам гуьгъуьнин этапдиз акъатна. И женгина судьяйри рейсадвилелди Расиман алакьунриз къимет гана, нетижада ам гран-придин l/8 финалдиз фена. РикӀел хкин, Расим Гаджалиев боксдай Дагъустандин чемпион, Россиядин Первенстводин чемпион, Москвада кьиле фейи турнирдин ва са жерге маса турниррин гъалибчи я. Чна Расимаз ва адан багърийриз къазанмишнавай нубатдин агалкьун мубаракзава.
+22ОКТЯБРЬ, спортдал рикӀ алай иллаки UFC- дин турнирдал гуьзчивал тухузвайбур патал лап кьетӀенди хьана. АБУДАБИ (ОАЭ) шегьерда кьиле фейи UFC 280 турнир лап рикӀел аламукьдайди хьана. За фикирзавайвал, заланвилин кьезил категориядай (70кг) октагондиз экъечӀай дагъустанви Ислам Махачеван женгиниз килиг тавур кас бажагьат ава. И йифиз, кьезилвилин категориядай Исламахъ галаз октагондиз Бразилиядай тир, вичин далудихъ 33 гъалибвал галай викӀегь спортсмен Чарльз Оливейра экъечӀнай. Сифте декьикьадилай женг Чарльза гьужум авунилай башламишнатӀани женгинин сифте раунд Ислама вахчунай. Кьвед лагьай раунддин эхирда вичин вердиш гьалкъа вегьиналди Ислама Чарльз бамишариз башламишна. Къуват агакь тавур Оливейра буш хьана. Вирида гуьзетай йисан женг Махачева чемпионвилин чӀул къачуналди акьалтӀарна. Нетижада чемпионвилин чӀул кьвед лагьай сеферда Дагъустандиз хтана. РикӀел хкин, Дагъустандиз UFC- дин чемпионвилин чӀул заланвилин гьа и категориядай 20l8- йисуз сифте яз Хабиб Нурмагьамедова гъанай. Алай вахтунда Ислама Хабибан гъилик гьазурвал къачузва. Абур кьведни лайихлу тренер, рагьметлу Абдулманап Нурмагьамедован лайихлу ирсдарар я. Хабиб Нурмагьамедов, Ислам Махачев хьтин кьегьал, викӀегь рухвайри чпин хайи гъвечӀи Ватан дуьньядин вири пипӀера раиж авунал чна дамахзава ва шадвалзава.
+нан тӀварунихъ галай райондин команда 2- чкадиз ва Магьарамдхуьруьн райондин команда 3- чкадиз лайихлу хьана.
+29ИЮНДИЗ кьиле фейи муниципальный райондин администрациядин аппаратдин работникрин совещание муниципальный райондин Кьил Фарид Агьмедова хуш вакъиадилай башламишна . Спортда къазанмишнавай ч I ехи агалкьунрай жегьил кьуд районэгьли тебрикна ва абур гьевесламишна . Кьилди къачурт I а , къайдаяр авачир женгерай дуьньядин чемпион Гьасанов Эльдараз ( Чахчарин хуьр ) « Магьарамдхуьруьн район вилик тухуник хсуси пай кутунай » хурудал эцигдай знак , женгинин единоборствойрай дуьньядин этапдин гъалибчи Нажмудинов Расимаз ( Магьарамдхуьр ), азаддиз кьуршахар кьунай Дагъустандин чемпио
+30ИЮНДИЗ муниципальный райондин администрациядин заседанийрин залда райондин администрациядин жавабдар работникрин , райондин идарайрин ва карханайрин руководителрин , хуьрерин поселенийрин администрацийрин кьилерин , общественный организацийрин векилрин иштираквал аваз терроризмдиз акси комиссияди 2015йисан сад лагьай паюна авур к l валахдин гьахъ гьисабдин гегьенш заседание кьиле фена . Заседание « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил , терроризмдиз акси комиссиядин председатель Фарид Агьмедова ачухна ва доклад авун патал гаф райондин администрациядин кьилин заместитель , терроризмдиз акси комиссиядин секретарь З . Азимоваз гана . Адан докладдай малум хьайивал , терроризмдиз , диндин экстремизмдиз акси к I валах тухуниз , абурун активвал тамамви лелди хкаждайвал чи районда кьет l ен фикир гузва . Къейд авун лазим я хьи , Магьарамдхуьруьн район секин , агьалийри закондал амалзавай районрик акатзава . Ина терроризмдиз аксивалдай комиссияни кардик кваз са шумуд йис я . Ада районда къайдаяр хуьдай органрихъ , диндин тешкилатрихъ галаз санал к I валахзава ва терроризмдин вилик пад кьадай серенжемар тайинарзава , уьмуьрдиз кечирмишзава . Терроризмдиз аксивалдай комиссияди саки гьар вацра заседанияр тухузва , терроризмдиз акси яз районда тешкилзавай к I валахдин гьахъ гьисаб ийизва ва и важиблу месэладиз талукь тир къарарни кьабулзава , талукь ксаривай , руководителривай истемишунар ийизва . Виридаз малум тирвал , районда промышленностдин карханаяр авач . Жегьилризни исятда салара , багълара к I валахиз к I амач . Абуруз кьезил ва гзаф пул къведай к I валахар к I анзава . Гьа и кар себеб яз бязи жегьилар ч I уру дестейривни агатзава . Абуру чпин эхир гьихьтинди жедат I а фикир ийизвач . Чна ихьтин к I валахар фикирда кьуна терроризмдихъ , диндин экстремизмдихъ галаз чаз авай вири жуьредин мумкинвилерикай менфят къачуна женг ч I угвазва ва абурун вилик пад кьун чи виридан везифани я . З . Азимова авур докладдин винел « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил , терроризмдиз акси комиссиядин председатель Ф . Агьмедов , райондин общественный палатадин председатель А . Нагъметуллаев , райондин прокурор М . Къазиагьмедов , РОВД дин начальникдин заместитель Г . Эфендиев , райондин имамрин Советдин председатель С . Пашаев ва масабур рахана . Гьалай месэладин винел талукь къарар кьабулна .
+нар тир Залов Элмараз ( Къуьйуьстан ) ва Зингьаров Маратаз ( Ярагъкъазмаяр ) физкультура ва спорт вилик тухунин , жегьилрин арада уьмуьрдин сагълам чешне пропаганда авунин карда лайихлувилерай муниципальный райондин Гьуьрметдин грамотаяр ва конвертар гана . Ахпа совещаниедал образованиедин управлениедин начальник У . Абейдуллаеван , финансрин управлениедин начальник Э . Ферзилаеван , « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин директор , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат Н . Ибрагьимован , ОВД дин начальникдин заместитель , полициядин подполковник Г . Эфендиеван ва масабурун информацийрихъ яб акална .
+30ИЮНДИЗ райондин администрациядин заседанийрин залда 20I4-20I5К I елунин йисуз тафаватлу хьайи 30 аялдив къизилдин медалар шад гьалара вахкана . И шад мярекат « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова ачухна . И дережадив агакьун патал куьне яргъал , залан рехъ ат I ана , къейдна Фарид Загьидиновича тебрикдин гаф рахадайла . Вири чи медалистар олимпиадайрин , конкурсрин , яратмишунрин конференцийрин гъалибчияр я . Месела , чи выпускник Жаруллаев Руслан Фейзудинович РФ дин бажарагъ авай жегьилриз къуват гузвай премиядин лауреат , вад сеферда респ��бликадин олимпиадайрин гъалибчи я . 20I4ЙИСУЗ дидед ч I алай республикадин олимпиадада Iчка кьур Элина Буржалиева , республикадин конкурсдин призер Ирена Сардарова хьтин аялрал чна дамахзава . ЕГЭ рай хъсан нетижаяр къазанмишай , урус ч I алай 92 балл къачур Луиза Пашаева , Беневша Гьамзатова , 90 балл къачур Диана Маллаева , 87 балл къачур Эльнара Гьалимова , 82 балл къачур Ирена Сардарова , Марьям Магьамедэминова , 79 балл къачур Элина Буржалиева ва 76 балл къачур Зарина Ибрагьимова хьтин аялриз чна баркалла ва аферин лугьузва . Фарид Загьидиновича вичин ва райондин депутатрин Собраниедин т I варунихъай акьалтзавай несилдиз хъсан чирвилер гайи , абур и дережадиз акъудай малимриз ва ихьтин тербиялу веледар ч I ехи авур диде бубайриз чухсагъул малумарна ва медалистриз и шад вакъиа мад сеферда тебрик авуналди абуруз чпин хайи хуьр , школа рик I елай ракъур тавун таъкимарна , кьилин образование къачурдалай кьулухъ элкъвена хтун гуьзетзавайди лагьана . Ахпа Фарид Загьидиновича гьар са медалистдив тафаватлувилин аттестат , къизилдин медаль ва пишкешар вахкана . Гуьгъуьнлай гаф гана рахай УО дин начальник У . Абейдуллаева , Гъепцегьрин юкьван школадин директор А . Адиева , « Йисан выпускник » т I варц I ин , къизилдин медалдин сагьиб Р . Жаруллаева , выпускникдин буба М . Ибрагьимова ( Кьеп I иркъазмаяр ) накьан школьникри къе ч I ехи уьмуьрдиз къачузвай камар мягькембур , гележег авайбур жедайдал инанмиш тирди лагьана ва аялрал зегьмет ч I угур вирибуруз чухсагъул малумарна . Мярекатдилай гуьгъуьниз рик I шадвилин гьиссерив ац I анвай медалистри МР дин кьилихъ , малимрихъ диде бубайрихъ галаз рик I ел аламукьдай шикилар яна . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилра : « Йисан выпускник » Р . Жаруллаев ва « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьилихъ галаз медалистри шикилар язавай вахт
+Януковича вичик тахсир квач лугьузва
+УКРАИНАДИН виликан Президент Виктор Януковича Майдандин иштиракчийриз гуьлле гунай вичик тахсир квач лугьузва . Адан гафаралди , ада хатасузвилин къуватриз демонстрантриз гуьлле гунин буйругъ ганач . Идан гьакъиндай ада 23июндиз ВВС диз интервью гудайла малумарна . Януковича къейдна хьи , ивияр экъичунин вилик пад кьун патал бес кьадар к l валахар авунач , амма ада тахсир аксивал къаулурзавайбурук ва гилан властрин арадай тир радикалрик кутуна .
+Гатфар хьанва , къиб рахазва Кьил хкудиз вирикай . Набататрин гуьзел хунча Туьк I уьрзава чиликай . Вахт я кьакьан синерал физ Цуьквед нефес къачудай . Жув кьезилдиз къаврах хьана , К I урт акъуддай далудай . Сифте к I екрен гьарайдин ван , Атанмазди къудгадай . Экуьнин гъед цавалламаз , Нурлу сегьер аквадай . Хкаж жезва рагъ гьуьлелай , Т I ебиатдик чан кутаз , Къушарин ц I иргъ цавуз физва Адан аршдик ван кутаз . Кьуд пад кьакьан дагълар я , Шад гуьгьуьлди къачузва , Гьар са дагъди вичихъ элкъуьгъ , Тек заз килиг лугьузва . Вазни к I анда вун са кард ��ьиз , Кук I ушрилай элкъуьнар . Гьар дагъларай кьве цуьк къачуз , Булахар хъваз къекъуьнар . Сувуз килиг , цуьквер аку , Пагь бедназар тахьурай . Абур анжах гуьзелвилер Гьиссдай касдиз акурай . Вили , лацу , ц I ару рангар , Вири камбард цуьквер я . Абур якъин дагъларин т I вар , Вине кьазвай эквер я . Ина гьар са цуькведихъ хас , Ни жеда хуш атирдин . Ак I жеда ваз вун лук I хьанва . Т I ебиатдин суьгьуьрдин . Гьа и сувун юкьвай виниз Рехъ ч I угунва яйлахдиз . Икрамзава фидай рекье , Халкьди шумуд булахдиз . Цуьк цуькведиз икрам ийиз , Гагь виниз гагь агъуз жезва . Гагь назик гар секин хъижез , Хъелайбур хьиз ялгъуз жезва . Гьатта чилин пепеярни , Вирин къушар , гьайванар . Чеб машгьурна кьве кьвед жезва , Далдам гатаз инсанар . Къайи булах , серин къачуз , Лагь кван инал вуж ала ? Инал вилер фейжанар хьиз , Акахьнавай руш ала . Экуьн сегьер , яваш яваш , Чил ракъинихъ катзава . Булахдавай яд ракъинин , Тик лишанра гьатзава . Булахдив гвай и гуьзел руш , Лагь кван гьидаз нуш я ам ? Фадлай адахъ ялварзавай , Шарвилидиз хуш я ам . И гуьзел руш вуж ят I а лагь , Ракъурмир вахт гьавая . Ам и хуьре ч I ехи серкер Къурбанан шад бала я . И гуьзелдин т I вар вуж ят I а Лагь фикир ви хиялдин . Дагъда гатфар гуьрчегзавай Сувар я т I вар Маралдин Муьгьуьббатдин мурадрик кваз , Руш хиялра гьатзава . Шагьвард хура булут ц I раз , Цавун аршдихъ катзава . Адахъ хьайи шадвилерин Ишигъ ава булахда . Бирдан рушаз ак I хьана вич , Гьатна садан къужахда . Булахдай мад са чин акур , Руш тадиз уях хьана . Ам Шарвили вич хьана кьван , Ам суьгьуьрдин мах хьана . Гьа кьведани ик I жед лугьуз Гьич фикирдиз гъайид туш . Къе кьвед дуьшуьш хьана ялгъуз , Ихьтин гуьруьш хьайид туш . Шарвилиди лагьана хьи , Ихьтин легьзе жагъайла . Вуна жаваб гудат I а заз . К l анид вуж я лагьайт l а . Амма сифте вуна лагь заз . Ваз к I аниди дуьньяда . Гуьгъуьнлай зи шаклувал ваз Ачух хьана аквада . Шарвили Аферин хьуй икьван гуьзел И вун хайи дидедиз . Муьгьуьббатдин назик гъезел Гьахьна вун зи рик I е дуьз . Сувар Вири дуьнья заз хьанва къе , Ашкъи гва зи дамахдив . Вун гуьзетай вил тваз рекье , Ацукьна и булахдив . Шарвили Гьик I чир хьанай и гуьзел т I вар , А ви диде бубадиз , Якъин жерди икьван ухшар , Вун цуькверин бахчадиз ? Сувар Аян хьанвай зи рик I из вун къведайди , И булахдин яд зурзазвай галтад жез . Дагъда экуьн шагьвар серин жедайди , Вун гьекь тахьун патал валай алтад жез . Шарвили Зазни инал вун алайди аян тир , Галукьзавай шагьвар захъ шад гьевес хьиз . Адан ашкъи гьиссзавай зун к I убан тир , Ви жигердай къвезвай таза нефес хьиз . Сувар Заз аян тир къе зи ашкъи къугъвазвай , Лекь цавалай катзавай вун къведайла . И булахдай ви къамат заз аквазвай , Дагъдин шагь хьиз вун зи мукьваз жедайла . Шарвили Заз аян тир , залай вилик дагълара Къе вун авай , куьз лагьайт I а цаварлай , Эхиримжи булут хьана авара . Рагъ хъуьрезвай рвек I алатиз нурарлай .
+СА ЮКЪУЗ мирес Ямудина зенг авуна : В��з кализ гудай хъуьт I уьн алафар хьанвайди яни ? хабар кьуна ада Дуьз лагьайт I а , ваъ ,жаваб гана за . Са к I унт ! кьван к I ват I нава , мад ядай чкани авач . Зани иран бубади совхоздин багъдай чка кьуна векьер ягъиз башламишнава . Къалин векьни ава , майданни ч I ехиди я . Пака экуьнахъ фад дергесни къачуна жувни ша . Меслят хьайивал , пака экуьнахъ фад , чантада фуядни туна , багъдиз рекье гьатна зун . Чкадал агакьай са вад декьикьадилай иран бубани галаз Ямудинни атана акъатна . Жузун качузун авурдалай кьулухъ за галай ч I ехид я лагьана Загьир бубадивай хабар кьазва : За векь гьинлай яда ? Чка къалурнайт I а , серинзамаз векь ядай ман . Гьик I гьинлай яда ?суалдиз суал гун хъувуна Загьир бубади . Чна башламишнавайвал пудани давамарда . Уртах яда чна . Ахпа стахапайвал авуна пуд к I унт I ни кьада . Галай ч I ехида лагьайдал зунни рази хьана . Пудни ц I арц I е гьатна векь ягъунив эгеч I на . Са вад йикъалай векь яна , к I емерни кьуна куьтягьна . Ахпа чун векьер к I унт I ара тунив эгеч I на . Загьир бубадикай эцигдай уст I ар хьана , зани Ямудина к I емер шихинин елкендал эцигиз ялзавай ва к I унт I унал алай Загьир буба дал агакьарзавай . Чна гьикьван векьер хкайт I ани , т I уш гуз гуз эцигзавай « к l унт l унал » к I ук I къвезвачир . Чахъ агакьзавайди гьа са гафар тир : « Гъваш ! Хкажа !» Эхир Ямудинавай эхиз хьанач : Иран буба , ви к I унт I ал к I ук I мус къведайди я ? Ягъай векьерин ч I ехи пай гьаниз фенва , мад кьве к I унт I кьун хъувуна к I анзавайди рик I елай фенвани ви ? Куьне лагьайвал ая . И зи к I унт I эцигна куьтягьин , ахпа куьбурни кьада чна . Гьада лагьайвал авуна чна . Векьериз килигна чаз кьуьзекан кефи хаз к I ан хьанач . Эхир Загьир буба ч I алал атана : Мад инал векьер хкимир . Хьайиди бесрай . Чна кьуьквер ак I уриз ак I уриз к I унт I алай авудай Загьир буба элкъвез элкъвез вичин к I валахдиз килигна . Ахпа разивилелди лагьана : Маншаллагь , пис к I унт I хьанвач . Амма са кьвед пуд к I ем хъиянайт I а жезвайди тир . Гилани геж хьанвач , хъиядаман ви маркуниз векьер , адакай тая жедайвал , рахана Ямудин эхиз тахьана . Загьир буба айгьамдин гъавурда акьуначни , я тахьайит I а япалай авуначни чидач , ада вичин фикир секиндиз лагьана : Гила адал акьахиз хъижедач . Хьайиди мад хьанва . Са гъвеч I и чна ял ягъин , ахпа куь к I унт I арни кьада . Амай векьерикай кьун хъувур кьве к I унт I сифтегьандав гекъигайла гьуьндуьшкадихъ галай циц I ибар хьиз аквазвай . Таран сериндик ацукьна термосдай чай хъвазвай Ямудинавай мад акъвазиз хьанач . Ваз деве акурди яни ,элкъвена ам захъ . Акурди тушт I а , килиг : ат I ам деве , ибур кьвед ламран шарк I унт I ар я . Ямудин , вун гзаф рахаз аквазва заз , ван хкаж тавуна башламишна Загьир бубади . Чаз векь ядай чка « Регъелдани » ава . Гьанай ягъай векьерикай сифте к I унт I ваз кьада за . Са юкъуз ял ягъайдалай кьулухъ , чун дергесарни гваз « Регъелдиз » рекье гьатна , чкадал агакьайла Загьир бубади лагьана : З��н маргъухъан хьурай . Куьн зи гуьгъуьна аваз ша . Руг акъудда чна инай . Амма Ямудинни зун , меслят хьайивал , алай чкадилай юзанач . Чун вичин гуьгъуьниз атун тавурди кьат I ай Загьир бубани акъваз хьана . Ада сив ахъайдалди Ямудина башламишна : Загьир буба , лезгийри « Уртах афардилай кьилди пип I иш » хъсан я » лугьуда . Гьавиляй чна векь уртах ваъ , векьин чил пуд чкадал пайна кьилди кьилди ягъин . Загьир буба сифте Ямудиназ , ахпа заз килигна . А меслятдал зунни рази тирди кьат I ай ам кисна . « Уртах афардилай кьилди пип I иш хъсан я » мани хьиз лугьузлугьуз чун уьруьш пуд чкадал пайна векь ягъунив эгеч I на .
+* Авай гаф чинал лугьудай душмандикай ваъ , чинал чин чуьхуьдай дустуникай кич I е хьухь . * Акьуллубур чеб чпихъ галаз душман жедач , ахмакьбур дуст жедач . * Алчахдикай дуст кьадайди вич алчах я . * Ахмакь дустунилай акьуллу душман хъсан я . * Бегьем итимди дустар кьадач , адаз дустар жагъида . * Бегьемсуз дуст жедалди тек амукьун хъсан я . * Бурж вугудайла дуст , бурж вахчудайла душман . * Буьркьуьди буьркьуьдан дуст жеда . * Вафасуз дуст авайдаз душман герек туш . * Ви душман к I анзавайдаз вун к I анзавач . * Ви душмандин душман ви дуст я . * Вири крарин ц I ийиди , дустунин куьгьнеди хъсан я . * Виш дуст т I имил я , са душман гзаф . * Виш манатдилай са дуст хъсан я . * Гьуьрметди гьуьрмет къазанмишда . * Дуст авачирди бегьем инсан туш . * Дуст атайла , шадвал чуьнуьхмир . * Дуст галачиз душман рекьиз жедач . * Дуст къакъатна к I анзават I а , адав пул бурж гице . * Дуст кьун регьят я , ам хуьн четин . * Дуст кьун регьят я , ам чирун четин . * Дуст кьадайди туш , ам вичвичелай жагъида . * Дуст кьван душманни ава . * Дуст к I андат I а , дустунин дустни к I ан хьухь . * Дуст к I еве гьатайла , чир жеда . * Дуст чиниз , душман к I вачериз килигда . * Дуст чинал , душман кьулухъай рахада . * Дуст хвена к I анда . * Дуст хуьз к I анзават I а , адан гъалат I рилай гъил къачу . * Дуст ц I ун юкьвайни акъуд . * Дустни душман четин юкъуз чир жеда . * Дустар галай суфрадал чуьнгуьр жеда . * Дустар гур хьуй , душманар кур . * Дустар хуьз алакьна к I анда . * Дустарал вил хьайиди свас жагъун тавуна амукьда . * Дустарин синихар гьисабдай кас дустар авачиз амукьда . * Дустарикай куьгьнеди , шейэрикай ц I ийиди . * Дуствилелди гат I уна , душманвал ийидайди виридалайни алчах душман я . * Дуствилелай хъсан зат I авач . * Дустунални вири сирер ихтибармир . * Дустунив бурж вугумир . * Дустуниз садрани тапарармир . * Дустунин душмандикайни душмандин дустуникай мукъаят хьухь . * Дустунин гьуьзгуь дуст я . * Дустунин к I вализ , жуван к I вализ хьиз , алад .
+БРАЗИЛИЯ , штат Амазонас . Рио Солимоэс вац l алахьайдалай кьулухъ Анаман шегьерда ци басмишнавай куьче . Бразилиядин чрезвычайный крарин министерстводин делилрай , 2015йисан май ва июнь варцара марфар себеб яз яд акьалтунри 250 000 касдиз зиянар гана .
+УГАНДАДИН 47 йис хьанвай агьали , уьлкведа « Виридалайни эйбежер инсан » лагьа�� т I вар ганвай Готфрид Багумадикай 8 лагьай сеферда буба хьанва . 30 йиса авай паб Кейт Намандади адаз руш хана , хабар гузва Metro ди . Багумади гьисабзавайвал , илимдиз малум тушир са гьихьтин ят I ани азарди адаз азаб гузва . Виликдай ада чекмечи яз к I валахнай . 2002йисуз и касди « Виридалайни эйбежер инсан » т I вар алаз кьиле тухузвай конкурсда иштиракна ва гъалибни хьана . Ана иштиракунал ам хизандиз пул къазанмишун патал рази хьанай . Гуьгъуьнлай Багумади пеше дегишарна . Алай вахтунда ада концертар гузва . Кейт Багумадин сад лагьай паб туш , виликдай ам маса дишегьлидал эвленмиш хьанай , ада кьве аял хана . Амма папан вафасузвиликай чир хьайила , хизан чк I ана . Багумади хиве кьазвайвал , яргъал вахтунда ам Кейтан мукьва кьилийрикай чеб санал алайди чуьнуьхиз чалишмиш хьана . Аял жедалди адаз чеб санал алаз акуна к I ан хьанач , адаз сусваз вич гадара лугьуз меслятар къалурдайбур хьунихъай кич I езвай . Гьакъикъатдани , аялдик кваз 6 варз тирла ам хъфена . « За адаз лагьана : эгер вуна зун вун патал пар яз гьисабзават I а , хъфидай ихтияр види я . Фикирзава хьи , гуьгъуьнлай адаз вичин кьисмет зун тирди чир хьана , гьик I лагьайт I а , кьве вацралай ам элкъвена хтана . Инсан бегенмиш хьайила , масадбуру вуч лугьузват I а яб гумир , рик I и вуч лугьузват I а гьам ая . Пул ва винел патан акунар акьван важиблу туш »,лугьузва Багумади . Абуруз сифте аял 2008йисуз хьанай . 20I3ЙИСУЗ абур эвленмиш хьана . Исятда абурухъ 6 аял ава .
+КЪИРГЪИЗИСТАНДА Ватандин Ч I ехи дяведин йисара гьалкъада гьатнавай Ленинграддай куьчарнавай 150 аялдин диде хьайи Токтогон Алтыбасарова кечмиш хьана . « Йифен Бишкек » газетдин малуматдал асаслу яз , ам адан хайи хуьре Иссык Кульский областдин Тюлский райондин Курменты хуьре 11июндиз кучудна . 1941 йисуз Къиргъизистандиз душманди гьалкъада тунвай Ленинграддай аялар гъиз башламишайла , Алтыбасарова духтуррихъ галаз санал гуьзердай аялрин яшар тайинариз ва абуруз т I варар , фамилияр гуз чалишмиш хьана . Гьик I лагьайт I а , абурукай хейлинбуруз чпин т I варар чизвачир . Дяведин сифте кьилерай I6 йис хьанвай Токтогон , виридалайни савадлу дишегьли хьуниз килигна , Курменты хуьруьн Советдин председателвиле тайинарна . И мукьвара кечмиш хьайи итимдихъ фронтовикдихъ галаз санал ада вичин 8 аялни тербияламишна . Токтогон ападихъ 23 хтул ва I3 штул ама . Къиргъизистандин президент Алмазбек Атамбаева Токтогон Алтыбасаровадин мукьва кьилийриз башсагълугъвал гана . Дяведин вахтунда ада « Аялрин патахъай къайгъударвал авуналди ва фикир гуналди , абуруз мукьвавилин ва чимивилин гьиссер гуз алакьуналди хайи диде вал авуна », кхьенва государстводин кьилин башсагълугъвилин телеграммада . « Ц I ийивилер » РИА дин малуматдал асаслу яз , Ватандин Ч I ехи дяведин сифте девирда Къиргъизистандиз I40 агъзурдалай гзаф ксар куьчарнай . Абурукай I6 агъзур , гьа гьисабдай яз 3,5 агъзур аял , душман��и гьалкъада тунвай Ленинграддай гьанай . Гъвеч I и ленинградвийриз кьакьан дагъда авай Иссык Кульвирин патав гвай курортдин аялрин к I валера чкаяр ганай . Невадал алай шегьердай тир диде буба амачиз амукьай мад 800дав агакьна аялар къиргъизри чпин хизанриз кьабулна .
+НЕМСЕРИН ресторатор Сильвио Штельцер Саксонияда чинебан гьамбархана жагъана . Ана I944ЙИСУЗ Адольф Гитлеран буйругъдалди недай дадлу зат I ар чуьнуьхарнай . Ресторатордин гафарай , чинебан гьамбарханада шампанское , коньяк , ниси , печенияр , консервияр , гумадал кьурурай колбасар , шоколад ва сигаретар авай . Абур Берлиндивай I60 километрдин яргъа авай Морицбург къеледин к I аник лап деринда авай ругуд к I вале чуьнуьхарнавай . Штельцераз чинебан гьамбарханадин гьакъиндай малуматар къеледин виликан иесидин документрай жагъана . Абуру тестикьарзавайвал , армиядин офицерар патал тайинарнавай суьрсет Морицбург къеледиз йифиз гъизвай . Продуктар Берлиндай авиациядин лув гунрикай хуьн патал акъудзавай . I946ЙИСУЗ къеледа бароккодин музей тешкилиз башламишна . Ам I949ЙИСУЗ ачухна . (BILD)/
+12-28ИЮНДИЗ Баку шегьерда Европадин 1 Къугъунар кьиле фена . Къугъунра 49 уьлкведай спортсменри иштиракна . Кьуршахар кьунай , боксдай , дзюдодай , тхэквондодай хьайи акъажунра 25 дагъустанвиди 15 медаль къазанмишна : 6 къизилдин , 3 гимишдин ва 6 буьруьнждин . Чи ватанэгьлийри 8 медаль Азербайжандиз , 6 медаль Россиядиз ва 1 медаль Польшадиз къачуна . Виридалайни гзаф чи спортсменри азаддиз кьуршахар кьунай чпин алакьунар къалурна : 2 къизилдин , 1 гимишдин , 4 буьруьнждин медалрин сагьибар хьана . Гьа ик l Азербайжандин киседиз 2 къизилдин , 2 гимишдин ва 1 буьруьнждин медалар лезгийри гъана .
+Магьарамдхуьруьн махсус школа интернатдин коллективди Ферзиллаева Фейзеван рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз адан хизандиз ва амай вири багърийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Хъсан инсан я властдивай , я пулунивай ч I уриз жедач . Вучиз лагьайт I а , эгер вун гьакъикъатда хъсан инсан ят I а , вахъ я ам , я муькуьд са ч I авузни жедач . *** Зун кафеда ацукьнава , патав са жегьил къвезва ва лугьузва : « Гуьзел руш , куь паталай гьакъи за гайит I а жедани ?». Зун завай квахьначсумкадай к I вал чими авунай , экуьнай , газдай , цяй … квитанцияр акъудна гададин вилик эцигна . *** Са сеферда колхозда Алла Пугачевадиз ухшар авайбурун конкурс кьиле тухвана . Конкурсда чинеба халисан Алла Пугачевадини иштиракна . Амма конкурсда председателдин паб гъалиб хьана .
+Ц l елегуьнрин юкьван школадин коллективди Рамазанов Сейфулагь кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , рагьметлудан юлдаш Гьавадиз , хва Арифаз ва мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Магьарамдхуьруьн 2нумрадин СОШ акьалт l арайдан гьакъиндай 2014 йисуз Рагьимханов Рагьимхан Рауфовичаз гайи 00518 -000270098 нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин
+18СЕНТЯБРДИЗ муниципальный районда Россиядин Федерациядин Федеральный Собраниедин Государстводин Думадиз ва Дагъустан Республикадин Халкьдин Собраниедиз сечкияр кьиле фена . И юкъуз райондин вири хуьрера сечкийрин участокри сечкичийри сесер гун патал экуьнин сятдин муьжуьдаз чпин рак l арар ачухна . Сечкийра райондин сечкичийри 16 политический партиядиз сесер гана . Сечкияр « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Загьидинович Агьмедован ва РД дин Правительстводин Председателдин заместитель Рамазан Джафарован гуьзчивилик кваз , кьакьан дережадин активвал аваз кьиле фена . Кьиле фейи сечкийрин нетижаяр къведай нумрада гегьеншдиз гуда .
+ИХТИЛАТ террористрини экстремистри ва радикальный исламди арадал гъизвай рик I елай тефидай бедбахтвилерикай , абуруз акси серенжемар кьабулуникай , сифте нубатда уяхвал , мукъаятвал мягькемаруникай физва . Вучиз лагьайт I а , чи йикъара ч I уру ниятар авайбурухъ галаз женг ч I угун , акси серенжемар кьабулун гьар йикъан кар хьанва . Рахун физвай месэладиз талукь яз муниципальный райондин Администрацияди хуьрерин администрацийрихъ , къайдаяр хуьдай органрихъ , карханайрихъ ва идарайрихъ , общественный ва диндин организацийрихъ галаз тайин тир к I валахар тухузва . Исятдани давамарзава . Муниципальный райондин Администрациядин совещанийрални заседанийрал хуьрерин администрацийрин кьилерин информацийрихъ яб акалун , тахсиркарвилерин вилик пад кьун патал кьабулзавай серенжемрин гьакъиндай информацийрихъ яб акалун адет хьанва . Терроризмдизни диндин экстремизмдиз акси месэлаяр мукьвалмукьвал муниципальный райондин Администрациядин заседанийрал гьялзавайдини лагьана к I анда . Районда терроризмдинни экстремизмдин вилик пад кьун патал кьабулнавай комплексный программани уьмуьрдиз кечирмишзава . Къайдаяр хуьдай органри вахт вахтунда диндин экстремистрин гьерекатриз акси яз вилик пад кьадай комплексдин к I валахар тухузва . Правоохранительный органри Азербайжандин сергьятдилай яракьар , наркотикар , къадагъа тир маса шейэр акъуд тавун патал вири серенжемар кьабулзава . Абуру террористрин , экстремистрин
+ниятар ч I урун патал мукьвалмукьвал вилик пад кьадай к I валахар тухузва . Нетижада районда террористри , диндин экстремистри кьил хкажай , инсанар чуьнуьхай , залуквиле кьур , къачагъвилер авур дуьшуьшар хьанач . МР дин Администрацияди , къанунар хуьдай органри , общественностди кьабулай серенжемрин нетижада эхиримжи йисара районда террористрин , диндин экстремистрин дестеяр пайда хьайи фактар хьанач . Районда терроризмдизни экстремизмдиз акси са жерге серенжемар тухванват I ани , и месэла оперативный штабдин гуьзчивилик кват I ани , рахун физвай месэла хьун лазим тир дережада авач . И месэладай и мукьвара Самурдин тама хьайи ягъунри шагьидвалзава . Бязи хуьрерин администрацийрин кьилери , карханайринни организацийрин руководителри терроризмдинни диндин экстремизмдин хаталувал аннамишзавач . Агьалияр гъавурдик кутунин , абуруз яшайишдин шарт I ар яратмишунин карда чахъ районда авай мумкинвилерикай зайифдиз менфят къачузва . Жегьилар патриотвилин руьгьдаллаз тербияламишунин , наркоманиядиз , диндин экстремизмдиз акси серенжемар кьабулунин карда педколлективри , общественный организацийри , диндин тешкилатри т I имил к I валах тухузва . Чкадин телевидениедикай , райондин газетдикай чкадин самоуправлениедин органри , общественный организацийри террористрин , экстремистрин ч I уру гьерекатриз акси ва агьалийрин хатасузвал хуьникай информацияр т I имил гузва . Школайра , общественный идарайра , инсанар гзаф к I ват I жезвай чкайра исламдин радикальный терефдал алайбуруз акси серенжемар тухунин к I валахарни хьун лазим тир дережада авач . Малум тирвал , массовый информациядин такьатар иллаки жегьилриз патриотвилинни ватанпересвилин тербия гузвай , террористризни диндин экстремистриз акси теблигъат тухузвай таъсирлу яракьар я . Лугьунар , рик I ел хкунар гзаф жезват I ани , бязи идарайринни карханайрин ва организацийрин руководителри райондин газетдин чинра чпи тухузвай к I валахрикай лугьузвач , теклифар гузвач . Районда къайда низам хуьнин , тахсиркарвилер ийизвайбурун вилик пад ат I унин карда халкьдин дружинайрин роль , гъвеч I иди туш . Вучиз лагьайт I а , бязи хуьрерин дружинникри инсанрин секинвал хуьнин , абурун интересриз къуллугъ авунин , тахсиркарар жавабдарвилиз ч I угунин месэлайра активвал къалурзавач . Алай вахтунда дуьньядин бязи чкайра кьиле физвай гьалари шагьидвалзавайвал , террористрин дестейри гьеле кьилер агъузнавач . Абуру эхиримжи йисара республикадин бязи шегьерра ва хуьрера халкьдик секинсузвал кутур дуьшуьшарни садни кьвед хьанвач . Иллаки къанунар хуьдай органрин жавабдар къуллугърал алай ксарин чандиз къаст авур дуьшуьшарни т I имил жезвач . Фактари сергьятдал алай райондин агьалийриз мад сеферда уяхвал хуьх , мукъаятвал мягькемара лугьунин асул себебни гьа им я . Вучиз лагьайт I а , обществодин хатасузвал хуьн анжах са правоохранительный органрин хиве тун дуьз туш . И карда районэгьлийрин куьмекни чарасуз я . Райондин терроризмдиз ва экстремизмдиз акси комиссия .
+ЛЕЗГИЯР гьар жуьредин майваяр арадал гъиз алакьдай, чӀехи алакьунар авай багъманчияр я. Абуру кутунвай ичерин, чуьхверрин, ципицӀрин, машмашрин, пӀинийрин, шурван пӀинийрин, гугърийрин, хтун, тутун багълари инсан гьейранарда. Ихьтин багълар аранрани дуьшуьш жеда, дагъларани. Дагълара багъ кутадайла абуру мел авуна чил къванерикай михьда. Икьван зегьмет чӀугуна арадал гъайи багълариз яд гун патал гьакӀни чӀехи къаналар эгъуьнда. Тарар гьашаратрикай хуьн патал дарманарни абуру чпи гьасилда. Са гафуналди, �� агьалийрихъ дегьзаманайрикай хабар гузвай багъманчивилин меденият ава. Александр Беккер, академик. I873-ЙИС. ЛЕЗГИЙРИ набататрикай вири дуьньядиз сейли тир са шумуд жуьредин рангар гьасилзавай. Абурун арада яру рангуни сад лагьай чка кьазвай. Ам ругъунрин пунарикай гьазурзавай. Ругъунар агакьзавачир. Абур чеб-чпиз экъечӀзавай набататар тир. Франсадин Авиньон вилаятдин агьалияр ругъунар цана битмишардай набататдиз элкъуьруьн патал гзаф алахъна. Ингье абурувай чпин ният кьилиз акъудиз хьанач. И кар Дербентдай тир лезги Гьуьсейн Келбалидилай алакьна. Ругъунрин цӀийи сортар арадал гъайи адаз Франциядин Авиньон шегьерда гуьмбет эцигна. «Советский Дагестан» журнал. №5, I966. КЪАДИМ албанрин сихилдай тир ЛЕЗГИЯР,ВИЗАНТИЯДИН тарихчийри кхьейвал, генани машгьур халкь Я…МАСА агьалийри чпин адетар,пекер, гьакӀни ацукьун- къарагъун лезгийривай ва фарсаривай къачунва. Броневский С. Новейшие географические и исторические известия о Кавказе. М., I823 .С. 370,442.
+КЬУЬЗУЬ лезгиди заз дагъдин набататрикай гьазурнавай са шумуд жуьредин дарманар къалурна. Абурун куьмекдалди вичи гзаф азарин вилик пад кьазва лагьана. Ихьтин лукьманри гьакъикъатдани хуьруьнбуруз сагъламвал хуьз мукьувай куьмек гузва. Лезгийри чпин чилерал алай дармандин набататрикай хъсандиз менфят къачузва. Гьавиляй ина зайиф ва начагъ инсанар кьериз-цӀаруз гьалтда. Г.С. Гмелин, Академик. I770-ЙИС. ЛЕЗГАНДИН ( Лезгистандин) агьалийрин кӀелунал гзаф рикӀ ала. За абурун са шумуд алимдихъ галаз суьгьбетна. Абуруз, хайи чӀал хьиз, араб чӀални дериндай ЧИЗВАЙ.САДБУРУ араб ктабар лезгидал таржума ийизвай. Арабдалди кӀел-кхьинар чирзавай са шумуд жегьилди Къуръан хуралай кӀелзавай. Лезгийрин арада ихьтин гьафизар мадни гьалтна зал. Абу Гьамид ал- Гарнати, ХII виш йисан араб тарихчи. ЛЕЗГИЙРИН виридалайни хъсан къилихрикай сад кьуьзуьбурузни дишегьлийриз гьуьрмет авун я. Абуру чпин чӀехибурал, агъсакъалрал меслят тагъана кар аквадач. ЧӀехидан гаф амайбур патал къанун я. И карди абур генани гужлу ийизва. Лезгийри чпин дишегьлийрив майишатдин залан кӀвалахар ийиз тадач. Дишегьлийривай абурун анжах са тӀалабун ава: герек тирла яракь кьуна женг чӀугваз алакьун ва аялар сагъламдиз, викӀегьдиз чӀехи авун. Масуд ибн Намдар, ХIII виш йисан араб тарихчи. ГАТФАР алукьай югъ лезгийри чӀехи сувар хьиз къейд ийида. Им абурун виридалайни рикӀ алай сувар я. ЦӀаяр авуна, цӀайлаханар туькӀуьрда, абурун къерехда лугьуз-хъуьрез кьуьлерда. Суварин суфрадал шумудни са жуьредин тӀуьн-хъун жеда. Гъилик яру цӀил кутӀунна, са яру пек алукӀун адет я. И чӀавуз мехъерарни гзаф ЖЕДА.ТУХУЗВАЙ свасан кьилелай яру дуьгуьр ВЕГЬЕДА.ЯРУ гудуяр кьуна, манийрал илигна, свас пурарал
+куьлуь яру халичаяр алай балкӀандал акьадарда. Сусани чамра ЧАМАРАРДА.АХПА абуру жемятдин кьула йигин лезги макьамдал ИЛИГДА.ИМ лезгийрин викӀегьвиликай хабар гузвай кьуьл я. Абу Эмир Халиф ибн Гьаййат ал- Лайси ал- Усруфи, ХI виш йисан араб тарихчи. КӀВАЛЕ лезгияр умун къилихрин инсанар я. Абур мугьмандиз гьуьрмет ийидай, чӀехи рикӀ авай, дуствилиз гзаф вафалубур я. Ахлакьдин жигьетдай михьи, кьуьузуьбурун гьуьрмет хуьдай,недай затӀарал юкьван дережада рикӀ алай, акьуллу, кӀвализ душман атайтӀани мугьмандиз гьуьрмет авунин къайдаяр эхирдал кьван хуьдай ксар я. П.Бутков, ХIХ виш йисан тарихчи. КЬАДАРСУЗ хиперин суьруьяр хуьзвай, чӀехи багълар кутазвай лезгияр Къафкъаздин гзаф халкьарилай девлетлу я. Лезги лежберри цайи никӀер тӀебиатдин патай зарар хкӀун тавуртӀа, гьамиша бегьерлу жеда. Зегьметдал гзаф рикӀ алай лезгияр гьа чпин кьилел дайим жив алай Шалбуз дагъ, Базардуьзи, Шагь дагъ хьиз такабурлу, жуьрэтлу, неинки мугьмандиз, гьакӀни вири маса халкьариз гьуьрмет ийиз алакьдай инсанар я. Мор Дечи, Венгриядин алим ва сиягьатчи. I902-ЙИС. ЗАЗ къеледа, дустагърин кьула хъуьтуьл рикӀ авай, чина вацран эквер куькӀуьнзавай, вилера цӀайлапандин цӀаяр къугъвазвай са жегьил лезгини акуна. Ам икьван гагьди заз акур хъсан инсанрин садахъ галазни гекъигиз тежер гзаф кьегьал гада тир. Заз акӀ жезва хьи, зун инлай кьулухъ дуьньяда ихьтин Аллагьдин бендедал садрани дуьшуьш ЖЕЧ…ЛЕЗГИЙРИ чеб гьикьван четинвилера гьатайтӀани, инсанвилиз хас вири къилихар эхирдалди хуьда. Ф. Достоевский, I849-ЙИС. АВАЙВАЛ лагьайтӀа, лезгияр викӀегь, къучагъ, кӀвалахунал рикӀ алай, алакьунар ва хъсан тербия авай халкь я. Фирудин бег Куьчерли, I907-ЙИС. Вичин адетар, ацукьун- къарагъун хуьзвай зегьметчи лезги гьасятда рикӀиз хуш жеда. Ада мугьмандиз лугьуз тежедай кьван гьуьрметар ийида. Мугьман лезги паталди виридалайни азиз инсан я. Гьавиляй лезгиди мугьмандиз вичин салан няметрикай пай, рамагдай балкӀан гуда. Ада хванахвадихъ галаз кӀевелай дуствал ийида ва и дуствални вичин азадвал хьиз гьамиша вине кьада. И.И. Пантюхов, I90I- йисуз Тифлисда чап хьайи «Лезгины» ктабдай. ЛЕЗГИДИН кӀвал музейдиз ухшар я: михьи, экуь. Тешпигь авачир халичаяр, абурун винелай куьрсарнавай хенжел, тур, тфенг, иер нехишар атӀанвай къадим къапар акур гьар са кас пагь атӀана АМУКЬДА.АВАЙВАЛ лугьун хьи, и затӀар арадал гъизвай абурун итимарни дишегьлияр чпихъ зурба алакьунар авай устӀарар я. Фритьоф Нансен, Норвегиядин алим. I925-ЙИС. ЛЕЗГИЯР кьегьал, женгчи , вафалу, гайи гаф кьилиз акъуддай, илим ва илимар пара кӀандай, мугьманперес, акунри чпин къене патан дуьньядив кьазвай,кьакьан буйдин, расу чӀарарин, къилихрал гьалтайла умун, дерин фагьумар авай, кьенят ийиз алакьдай,рикӀ михьи инсанар Я.АБУРУН зегьметдал, кӀелунал, тӀебиатдин сирер чирунал гзаф рикӀ ала. Лезгийри чпин чӀалаз ва адетриз икрамда, абур хуьн, гележег несилрал агакьарун патал вири жуьредин алахъунар ийида. Владимир де Лиль-Адем, алим. I875-ЙИС. ЛЕЗГИЙРИ гьар гъилера чи аскерриз акӀ басрух гузвай хьи, на лугьуди, абу��ухъ и кьил а кьил авачир кьушун АВАЙ.АБУР есирда кьун гзаф четин ТИР.ГАГЬ-ГАГЬ чна хирер алаз есирда кьур ксари сагъдиз чи гъиле гьат тавун патал гьасятда чпи-чеб хенжелдив яна рекьизвай. Генерал Фезедин рапортдай. I838-ЙИСАН 5-июнь.
+ИСЛАМДА миск I ин анжах са кап I авун патал чара авунвай кьилдин имарат туш . Алай аямдин терминалогиядалди лагьайт I а , миск I ин обществоди вичин къал алай месэлаяр веревирд ийизвай чка я . Миск I ин килисадихъ ( хашпара динда ) галаз барабардиз кьун дуьз туш . Миск I ин мусурманрин уьмуьрдин юкьни юкь я . Пайгъамбардин ( с . а . в .) девирда миск I инди жуьреба жуьре везифаяр тамамарзавай . Месэла , миск I инда неинки кап I ийизвай , гьак I ни иниз дишегьлияр , аялар , кьуьзуьбур ва маса динриз ибадат ийизвайбурни кваз къвезвай . Алай вахтунда , Пайгъамбардин ( с . а . в .) девирдилай тафаватлу яз , дишегьлияр миск I инриз ахъайзавач , я туш хьи , абуруз са гъвеч I и чка чара ийизва . Мугьаммад пайгъамбардин ( с . а . в .) девирда дишегьлийри , итимрилай кьулухъ акъвазна , чпин жергеяр тешкилна кап I ийизвай . Дуьньядин бязи уьлквейра туьрквериз , арабриз , африканвийриз кьилди кьилди миск I инар чара авунва . Гьа са вахтунда мусурманрин жуьреба жуьре мазгъабрал алай векилрини чара чара миск I инра кап I ийизва . Ибур Исламдихъ галаз кьан тийизвай крар я . Мусурманрин уммат адет яз мукьвал мукьвал миск I инда к I ват I жедай ва пайгъамбарди ( с . а . в .) атанвайбурувай вири авани , авачни хабар кьадай . Сад кьве йикъан къене татай кас хьайит I а , ам адан гьалдикай хабар кьаз , кьил ч I угваз фидай . Миск I ин даватдин ( Исламдиз эвер гузвай ) чкани тир . Иниз Ислам диндикай чирвилер къачуз к I анзавай гьар нивай хьайит I ани къвез ва талукь тир суалар гуз жедай . Миск I инда , къейд авурвал , къал алай , чарасуз месэлаяр гьялдай , ва тайин тир къарар гьа ина кьабулдай . Дяведин вахтунда миск I инри ( пайгъамбардин ( с . а . в .) девирда госпиталар авачир ) начагъбур ва хирер хьанвайбур сагъар хъийизвай . Миск I ин чирвилер къачунин ва савадлувал артухарунин чкани тир . Амма миск I инда пулунихъ чирвилер гузвачир , ахьтин ихтияр исятдани авач . Миск I ин мусурманрин обществода алай вахтунда важиблу роль къугъвазвай чка я . Ам мусурман уммат вилик финин , генани ч I ехи хьунин гьерекатдин юкьни юкь я . « ИСЛАМ » ЖУРНАЛДАЙ .
+Инсанрикай виридалайни къениди ихьтин кас : вичин мукьвабур к I андайди , хъсанбурузни писбуруз пай тавуна , абуруз виридаз хийир гуз алахъзавайди . Мугьаммад пайгъамбар . Эгер инсанри вун хибри хьанвайдай кьуна к I анзавачт I а , жагъин тийидай зат I жагъуриз алахъмир . Къабус . Гьар са инсанда кьве инсан ава . Абурукай сад мич I ерани уях я , муькуьди рагъ алай юкъузни ксанва . Жебран . Эгер вуна цайиди цацар алай кул кусар ят I а , абурулай ципиц I ар к I ват I хъийиз жедач . Ас самарканви . Вуж уьмуьрдихъ галаз бягьсиниз экъеч I зават I а , гьада уьмуьр гьални ийида . Низами . Пис т I вар акъатна яшамиш жедалди , къени т I вар алаз кьиникь хъсан я . Бабур . Вун буьркьуь я , зун бишини я , лални , гьавиляй чна сада садав гъил вугун , ша чун чи гъавурда акьаз алахъин . Жебран .
+УКРАИНАДА Польшадин ц I ийи посол Ян Пеклоди украинвийрихъ гьам политикадин , гьамни экономикадин рекьяй Варшавади тереф хуьнин игьтияжвал ава лагьана . Идан гьакъиндай ада I2СЕНТЯБРДИЗ Польшадин радиодиз интервью гудайла малумарна , хабар гузва « Корреспондент . п etди ». « Украинадиз Польша , кьур акъатзавай чилиз марф хьиз , лазим я »,лагьана дипломатди . Ада гьак I ни къейдна хьи , Киев Варшава патал лап важиблу амадаг я . « Ам чи къунши я . Чаз ам вилик физвай демократвилин уьлкве хьана к I анзава . Чаз гьак I ни ам Европадин союздиз , жез хьайит I а , гьатта НАТО дизни мукьва хьана к I анзава », алава хъувуна Пеклоди . Августдин эхирра Украинадин политикрин , тарихчийрин , писателрин ва дипломатрин са дестеди Верховный Рададивай Украинадин халкьдин аксина Польшади авур тахсиркарвилерин къурбандар рик I ел хкидай йикъар тайинарун теклифна . Чарчел машгьур 90 украинвиди , гьа гьисабдай яз уьлкведин виликан президент Леонид Кравчукани къулар ч I угуна . 22июлдиз Польшадин Сеймди Волынскда инсанар гзаф кьадарра телеф авун геноцид яз гьисабна ва IIИЮЛЬ и мусибатдин къурбандар рик I ел хкидай югъ яз тестикьарна . Гьа и юкъуз Радади малумарна хьи , Польшадин парламентдин вини ва агъа палатайри кьабулай « Украинадиз акси къарарри » политикадин ва дипломатвилин вири к I валахрилай , гьак I ни « сада са
+дан тахсиррилай гъил къачун патал кьве уьлкведи авунвай крарилай ц I ар ч I угуна ». Волынскда гзаф кьадарра инсанар къирмишун им Украинадин восстанидиз къарагънавай армиядин ( УПА , Россияда ам къадагъа авунва ) боевикри I943ЙИСУЗ Польшадин дибдин агьалияр терг авун хьана . Жуьреба жуьре къиметралди , а ч I авуз 30 агъзурдалай I00 агъзурдав агакьна инсанар тергнай .
+УКРАИНАДИН президент Петр Порошенкоди « Ч I ехи ирид уьлкведин » ва Европейский Союздин посолрихъ галаз гуьруьшмиш хьайи вахтунда Крымда ва Севастополда Россиядин Государстводин Думадиз кьиле тухудай сечкийрин нетижаяр законсузбур яз гьисабуниз эвер гана . Идан гьакъиндай I2СЕНТЯБРДИЗ Украинадин регьбердин пресс къуллугъди хабар гана . Порошенкоди Крым Россиядик кухтун кваз такьунин метлеблувал къейдна , гьак I ни малумарна хьи , полуостровдал гуя инсандин ихтияррихъ галаз алакъалу гьалар пис жезва . Гьа са вахтунда ада къейдна хьи , Москвадиз акси къадагъайри чпин метлеблувал къалурна ва и кар Украинадин « аслу туширвал ва территорийрин битаввал тамамдаказ арадал хкидалди » амукьун лазим я .
+РОССИЯДИН МВД дин « Т » управленидин коррупцийриз акси главкдин начальникдин заместитель Дмитрий Захарченко яшамиш жезвай к I вале къекъвей вахтунда вахчур пулунин кьадарди 9 миллиард манат тешкилзава . Москвадин Пресненский суда I0СЕНТЯБРДИЗ силисчиди ихьтин делилар гъайидан гьакъиндай ТАСС ди хабар гузва . « Захарченкодин к I вале къекъвей вахтунда I20 миллион доллар , 2 миллион евро вахчуна »,лагьана силисчиди . Адан малуматрал асаслу яз , пул авай шешел жагъай к I вал полковник Захарченкодин мукьва касдинди я . Ада вичи малумарайвал , квартира адан ваханди я . Ада вичин тахсир хиве кьуникайни отказна . Вич кьадай вахтунда офицердив 20 миллион манатдиз барабар еврояр гвай , гъавурдик кутазва РЕН ТВ ди . Гьа са вахтунда къайдаяр хуьдай органра авай чешмеди « Интерфаксдиз » суьгьбет авурвал , Захарченкодивай вахчур пулар 26 миллиард манатдин са кьадар пай я . Абур тапан рекьелди 20I5 йисан ноябрдиз Центральный банкдин лицензиядикай магьрум хьайи Нота банкдин активрай чуьнуьхнавайбур я . Агентстводин суьгьбетчиди гъавурди кутурвал , и делодай 20I6ЙИСАН гатуз кредитный организациядин руководителар стхаяр тир Дмитрий ва Вадим Ерохинар , гьак I ни финансрин директор Галина Марчукова кьунай . Чешмеди малумарайвал , Захарченкоди адан хъсан таниш тир Марчуковадиз адаз талукь оперативный к I валахар тухузвай гьакъиндай ам виликамаз тагькимарна ва банкунай чуьнуьхнавай пуларин са пай вахтуналди хуьн патал къачуна . 9сентябрдиз кьунвай Захарченко патал мукьвара жавабдарвилиз ч I угунин серенжем кьабулда . Офицердик УКДИН пуд статьядай тахсир кутазва .
+Магьарамдхуьруьн 1нумрадин юкьван школадин коллективди образованиедин Управлениедин начальник Абейдуллаев Улубегаз ва адан хизандиз диде РАКЪУЯТ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч I угуналди башсагълугъвал гузва . Магьарамдхуьруьн райондин образованиедин Управлениедин коллективди образованиедин Управлениедин начальник Абейдуллаев Улубегаз ва адан хизандиз диде РАКЪУЯТ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч I угуналди башсагълугъвал гузва .
+ПАТАРА АВАЙ ЧИ РАЙОНЭГЬЛИЯР ИМРАН САТИЕВ 1999йисуз Магьа рамдхуьруьн район дин Ц l елегуьнрин хуь ре дидедиз хьана . Алай вахтунда Имран Москва шегьерда яшамиш жезва . Имран панкрати ондай , кикбоксингдай , ММА - Orientalдай , кьве сеферда ММА дай Дагъустандин чемпион , Женгинин самбодай Вирироссия дин к l венк l вечивал па тал акъажунрин гъа либчи я . Шикилда : Имран САТИЕВ .
+УЬЛКВЕДИН са бязи чкайра коронавирус тӀугъвал секин хьанватӀани, гзаф чкайра, гьа жергедай яз чи республикадани адан гьужум гьеле зайиф хьанвач. Акси яз, адан есирда гьатзавайбурун кьадар йикъалай-къуз артух жезва. Гьукуматдин кьилевайбуру жуьреба-жуьре серенжемар кьабулзаватӀани, тӀугъвалдин вилик пад тамамдиз кьаз жезвач. ИДАН гьакъиндай 12майдиз Дагъустан Республикадин Кьил Владимир Васильева вичин «онлайн» къайдада кьиле тухвай ачух эфирда кьетӀендиз лагьана. Коронавирусдихъ галаз алакъалу гьалар Дагъустанда къвердавай къизгъин жезва. РД-ДИН Роспотребнадзордин делилралди, 13- майдиз Дагъустанда коронавирус акатнавай��урун кьадар 481-дав агакьнава. Гьа жергедай яз 26 кас коронавирусдик кечмиш хьана. Санлай къачурла, республикада 18627 кас ахтармишнава. 2997 кас карантиндал ала. Абурукай 1107 кас коронавирусдикай тамамвилелди сагъар хъувунва. Къейд ийин, коронавирусдин вилик пад кьун патал Дагъустан Республикада кьетӀен гьалар кардик кутунва. Республикадин руководстводи агьалийриз алазни-алачиз кӀвалерай экъечӀ тавуниз эвер гузва. И кар яшлубур патал иллаки важиблу я. Вучиз лагьайтӀа, уьмуьрди къалурзавайвал, яшара авай инсанрин организмдиз тӀугъвалдиз дурум гуз четин жезва. Гьайиф хьи, тайинарнавай къайдайрал вирида амал ийизвач. Роспотребнадзордин делилралди, къайдайрал амал тийизвайбурун кьадар гзаф Махачкъала, Дербент шегьерра ава. -Гьуьрметлу дагъустанвияр,- эвер гузва Владимир Васильева, чавай гьар садавай коронавирусдин вилик пад кьуник вичин пай кутаз жеда. Герекди пешекар духтурри тайинарнавай къайдайрал амал авун я.
+РикӀел хуьх, и кардилай чи сагъламвал аслу жеда. РД-ДИН министерстводин делилралди, республикадин больницаяр герек тир вири дарманралди таъминарун патал вири серенжемар кьабулнава, гьар са азарлудал герек тир дарман агакьун патал къайгъу чӀугунва. ИкӀ, садакай масадак акатдай азаррин центрдиз чпикай масадак азар акатунин хаталувал авай азарлуяр санай масаниз тухудай камераяр- биобоксар маса къачунва. Больницайрин палатайра гьавадин дезинфекция кьиле тухун патал анриз алай аямдин аппаратар, герек вири тадаракар агакьарнава. Алай вахтунда республикада дарманрин патахъай кьитвал авач. Дагъустанда, гьакӀни санлай вири дуьньяда арадал атанвай чӀуру гьалар себеб яз, винидихъ тӀварар кьунвай азарлуяр патал раб-дарман маса къачунин кӀвалах са тӀимил кӀеве гьатнавайтӀани, къенин юкъуз и месэлани гьялнава. РД-ДИН Кьил В. Васильева къейд авурвал, алай вахтунда Дагъустанда карантиндин серенжемар давам жеда. Инсанар чпин улакьра аваз санай масаниз финал тайин тир къадагъаяр эцигнава. Са гафуналди, гьарда жува жув ва жув алай чка михьидаказ, духтурри лугьузвайвал хвейитӀа, коронавирусдин тӀугъвалдал чун гъалиб жедайдал шак алач. И четин серенжемар вахтуналди я, абурай намуслувилелди экъечӀуни чун анжах къуватлу ийида.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда багъманчивал, уьзуьмчивал вилик тухунихъ галаз санал куьлуь емишар битмишаруниз кьетӀен фикир гузва. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова къейдзавайвал, райондин экономикадин кар алай хилерикай сад хуьруьн майишат я. 2019- йисуз ина 4 млрд 318 млн манат къиметдин кьадарда авай суьрсет гьасилнава. Райондин бюджетдиз хуьруьн майишатдин хиле 2 млн 600 агъзур манатдин кьадарда авай налогар гъанва. Лагьана кӀанда, хуьруьн майишатдин хиле къазанмишнавай агалкьунар фикирда кьуртӀа, Азербайжандихъ галаз границадал алай чи район республикада кӀвенкӀвечибурукай сад я. 2019- йисуз ина 45 агъзурни 120 т��нндив агакьна майваярни куьлуь емишар, 86 агъзурни 500 тонн салан майваяр, 14 агъзурни 500 тонн ципицӀар кӀватӀ хъувуна. Винидихъ къейд авурвал, районда куьлуь емишар битмишаруниз кьетӀен фикир гузва. Алай вахтунда чи районда 3,5 гектардин майданра некьияр цанва. ТӀебиатдин къулай шартӀари некьийрин бул бегьер кӀватӀ хъийидай мумкинвал гузва. Некьияр цунал машгъул жезвай фермеррин гъилиз хъсан къазанжини къвезва.
+УЬМУЬРДА гьар са инсанди вуч шеъ я бахт, суал тагай ва жавабдихъ къекъуьн тавур кас бажагьат ава. Садбуру чандин сагъвал, муькуьбуру девлетар, пуд лагьайбуру хизан яз гьисабзава. Къенин зи ихтилат, хизан еке девлет ва бахт яз гьисабзавай, вичин намуслу зегьметдалди адан хушбахтлувилихъ ялай, къени хесетрин, гзаф савадлу инсан тир Мурадов Зейнедин Бабаевичакай фида. Мурадов Зейнедин Бабаевич I942- йисуз Ахцегь райондин Ялцугърин хуьре хпехъандин хизанда дидедиз хьана. I953- йисуз цӀудралди хизанрихъ галаз абурун хизанни ХенжелкӀеледал куьч хьана. Гуьгъуьнлай цӀийиз арадал атай Советск хуьруьз эвичӀна. Ина юкьван школадин ирид класс акьалтӀарна. Зегьметдин рехъ хуьруьн колхозда рабочивилелай башламишна. Аял чӀавалай гьайванрал рикӀ алай адан рикӀе маларин духтур жедай къаст авай. I964- йисуз ада Махачкъаладин ветеринарный техникум яру дипломдалди акьалтӀарна. Техникум акьалтӀарна хуьруьз хтай пешекар Советскийрин ветеринарный участокдин заведующийвиле кӀвалахал хьана. Гуьгъуьнлай ам вичин пешекарвиляй кӀвалахариз Ставрополский крайдиз фена. Чирвилерихъ ялзавай жегьил секин хьана акъвазнач. I974- йисуз ада Москвада академик К.И.Скрябинан тӀварунихъ галай академия агалкьунралди акьалтӀарна. Академия акьалтӀарай жегьилдиз къунши Азербайжан республикадиз направление гана. Ветеринарвилелай башламишай Зейнедин Бабаевича сифте йикъалай вич хъсан жавабдар пешекар тирди ва вичин кӀвалах гаф текъведайвал намуслудаказ тамамарна. Сифте Дивичидин аграрный объединениедин ветеринар яз, гуьгъуьнлай ам кьилин духтурвиле тайинарна. Гуьгъуьнлай Дербентда ракьун рекьерин ветеринарно-санитарный участокдин заведующийвиле кӀвалахна. Багърияр Советскда хьуниз килигна ам элкъвена гьаниз хтана. Хуьруьз хтай ада цӀуругуд йисуз Советск хуьруьн «Фрунзенский» савхозда малдарвилин арендадин коллективдин руководителвиле зегьмет чӀугуна. 200Iйисуз Зейнедин Бабаевич лайихлу пенсиядиз экъечӀнавайтӀани, вад йисуз «Мадина» ООО- да агьалийриз пенсияр гузвай инспектор яз кӀвалах хъувуна. Ам къуллугърилай гъейри хуьруьн, райондин общественный уьмуьрдивайни
+са юкъузни къерех хьанач. Ам хуьруьн агъсакъалрин советдин председателдин заместитель я. Шумудни са сеферда вирироссиядин переписда иштиракнава. 2006- йисуз адан зегьмет «Вирироссиядин хуьруьн майишатдин переписда активныйдаказ иштирак авунай» госстатистикадин ФС- дин гьуьрметдин грамотадалди ва хуруд��л алкӀурдай знакдалди лишанлу АВУНВА.ЗЕГЬМЕТДИН рекье хьиз Зейнедин Бабаевича вичин уьмуьрдин рехъни тарифлудаказ кьиле тухвана. I969- йисуз ада Советск хуьре къуллугъчидин хизанда чӀехи хьанвай Тевризахъ галаз сир сад авуна. Тевриз Магьамедовнадини хуьруьн савхозда, аялрин бахчада тербиячи, завхоз яз зегьмет чӀугуна лайихлу пенсиядиз экъечӀнава. Абуру гьукуматдин кӀвалахдихъ галаз сад хьиз хизан тӀвар алай фронтни акӀадарнач. Гъилгъиле аваз тербияллу кьве велед чӀехи авуна. Чпин балайрихъ галаз сад хьиз, абуру рагьметдиз фейи стхадин велед тир Самирани чӀехи авуна динжарна. ЧӀехи хва Фейруза Вологдадин автодорожный институт ва Насира Череповецдин юридический институт, Самиради торговый техникум акьалтӀарнава. Ватандин вилик чпин пак буржиярни тамамарнава. Гила абурухъ чпин хизанар, кеспияр хьанва. Балайри абуруз ирид хтул багъишнава. Зейнедин бубадини Тевриз дидедин дамах тир эркек хтулар тир, Эльдара кьилин кьве образование, Владика МЧС- дин рекьяй техникум, Мурадика правовой колледж акьалтӀарна алай вахтунда армиядин жергейра къуллугъзава ва Казбек Череповецдин хкянавай хоккейдин командада кьугъвазва. Абур патара аватӀани чӀехи дидебубади абурал дамахзава. Зейнедин бубани Тевриз диде санал яшамиш жез 5I йис хьанва. Им гьелбетда сивяй лугьуз регьят амма кечирмишун гзаф четин кар я. Гьар гьикӀ ятӀани зун и хизандиз мукьва инсан я. Заз абур чир хьайидалай кьулухъ, абуру сада-садан хатур, сивикай, гъиликай хана акунвайди туш. Им, некягьрилай чара хьунар гзаф хьанвай алай секинсуз вахтунда жегьилриз чешне я лагьайтӀа ягъалмишвал жедач. Ихьтин гьуьрметлу хизан кутунвай ва кьиле тухузвай Зейнедин бубадихъни Тевриз дидедихъ мягькем чандин сагъвал ва идалай кьулухъни ярагълу хушбахтлу уьмуьр хьун чи мурад я. А.АЙДЕМИРОВА.
+АЛАЙ йисан 24- майдиз, дуьньядин мусурманрихъ галаз дагъустанвийрини азиз Рамазандин варз акьалтӀарунин сувар къейд ийида. Рамазандин вацра мусурман умметди сивер кьада, садакьаяр гуда, мумкинвал авайбур гьяждал фида. Суварин юкъуз сурарал, мукьва кьилийрин кӀвалериз фида ва мискӀинра суварин капӀ ийида. Алай вахтунда коронавирусдин уьзуьрдихъ галаз алакъалу яз, арадал атанвай гьалар фикирда кьуна, Дагъустан республикадин муфтиятди и пак сувар кӀвалера къейд авун къарардиз къачунва. -Гьелбетда и сувар багърийрин сурарал финилай, мукьва- кьилийрин кӀвалериз физ тебрикунилай башламишун адетдиз элкъвенвай. Амма азар акатунин хаталувал авайвиляй, кӀевелай меслятзава сувар гьарда жуван кӀвале къаршиламишун, суварин капӀни кӀвалера авун. Уьзуьр себеб яз,чи арадай цӀудралди вахар стхаяр чавай къакъатна. Мукъаятвал хуьн чи гьар садан буржи я. Пакадин югъ, акьалтзавай несил фикирда кьуна и четин гьалар авай вахтунда чна вирида мукъаятвал хуьн,- эвер гана Дагъустандин муфтиятдин председатель Шамиль Алиханова.
+СЕРИН гьаятда секин пехъре туна къал кицӀин: -Акунани аламатар, тахьай хьтин керематар. Вечре чӀугуна зегьмет, авуна иесидиз гьуьрмет, хайила чӀехи кака, кӀек ава ягъиз къакъра- вичинбур хьиз гьунарар. КӀанзаватӀа медалар? Хкадарна кӀанин хилел давамарна пехъре хъилел: -Гана вичиз азабар, каци гъана кӀарабар. ТуштӀани къе суварар, гузва кицӀиз савкьватар. КицӀи ийиз саралай, кац къатканва къвалалай. Гьамиша тир душманар, хьанва гила панагьар. ЭвичӀна пехъ чилел, фикир желбиз кӀанз вичел. Сив ахъайна тамамдиз, башламишна пашмандиз: -Къарин къужа хьанва къал, кӀвале гьатна руфун тӀал. Касдиз амачир сарар, кӀанзава хъуьтуьл афар. Хуш я качӀкачӀ хапӀани. Недачни бес са затӀни? Къари хьанва мад хибри, рикӀни вичин лап къван хьиз къайи. Дамахдалди акажна кьил, гьаятда экъуьрна вил: -Къар!- гьарайна хъел кваз пехъре, фидайвал тамам зегьле. -Гьиниз фена лутуяр, хуш тушни зи рахунар? Гъизва квез за хабарар, галачир гьич тапарар. Квевай гьакъи къачузвач, гузвач вучиз лугьузвач. Гьуьрметсуз хьанва вири, тушни бес закай регъуь?! МинетайтӀан мад къведач, садрани мад элкъведач,- лагьана хъел кваз пехъре. Гъуьрч ядайвал лекьре лув гана гьатна рекье, гьаятдавай кӀарабни кьуна сиве.
+Г Ь У Ь Р М Е Т Л У районэгьлияр! 13- май мусурманрин чӀехи ва пак тир сувар- Ураза Байрам я. Гьар йисуз Рамазандин вацра сивер хуьн неинки гьар са мусурмандин хиве авай ферз я, ам гьакӀ сагъламвал мягькемарзавай, мергьяматлувал артухарзавай , хатур-гьуьрмет рикӀелай алуд тийидай, нагьакьан гьар са кардивай яргъа ийидай хъсан ва хийирлу карни я. Квез сувар мубарак хьурай. Къуй куьне кьур сивер Аллагьди кьабулдайбур хьурай. Къуй чи районда сив хуьзвай мусурманрин кьадар гзаф хьурай. Къуй и
+сувари куь къанажагъда тунвай михьи ниятар ва хъсан къилихар яргъалди давам хьурай. Амин!
+МЕРГЬЯМАТЛУ ва регьимлу Сад Аллагьдин тӀварцӀелди! Гьуьрметлу мусурман стхаяр ва вахар Рамазан- им Аллагь таалади пак тир калам- Къуръан ракъурнавай варз я. И вацра вири дуьньядин мусурманри Аллагь таалади чпин хиве ферз яз тунвай вад шартӀуникай са шартӀ- сив хуьн кьиле тухвана. Сив хуьн са куьнивай ятӀани жув хуьн, акъвазун, яргъа хьун, яни Аллагь тааладин эмир кьилиз акъудун паталди, Ада ихтияр ганвай шейэриз мукьва ва къадагъа авунвай шейэривай яргъа хьун лагьай чӀал я. Аллагь паталди сив хуьн- им гьар са мусурман тир, яшар тамам хьанвай, акьул балугъ тир ва сагъламвал авай итимрин ва дишегьлийрин хиве авай буржи я. Амай варцарив гекъигайла и вацран дережа лап екеди я. Аллагь таалади вичин регьимдалди женнетдин къапуяр ачухзава ва жегьеннемдинагалзава. Шукур хьуй Сад Аллагь тааладиз чун мусурманар яз халкьнавай, Мугьаммад пайгъамбардин (с.а.с.) уьмметдикай авунвай, Ислам чаз дин яз ракъурнавай ва цӀинин Рамазан варзни мад сеферда кьисметнавай. Къуй вири мусурманри хвейи сивер, авур дуьаяр, гайи садакьаяр Аллагь таалади кьабулрай. Чи хуьрера, кӀвалера ислягьвал, бахт-берекат хьурай. Амин. Муъмин гьажи БИДИРХАНОВ, Магьарамдхуьруьн имам.
+15-май, 2021- йис. ЧӀехи Гъалибвилин 76 йис тамам хьайи цӀинин 9- Майдин сувар пайдахри, лозунгри, плакатри, таза цуькверин кӀунчӀари, гуьгьуьлар шад инсанри мадни гуьзел авунвай.
+Ватандин чӀехи гъалибвилин суварин вилик, Муьгъверганрин хуьре дяведин иштиракчийрин тӀварар тунвай гуьмбет ачухна. Гуьмбет шад гьалара «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова, хуьруьн администрациядин кьил Таджиб Эхметханова ачухна. -Са гъвечӀи хуьряй дяведиз фенвай инсанрин кьадарди ам лап зурба дяве тирди къалурзава. Ихьтин хуьрер чи уьлкведа агъзурралди ава. И дяведин цӀай галукь тавур са хизанни авач. Гьар са касди югъ-йиф талгьуз гъалибвилихъ ялзавай. Уьлкве кӀевяй акъудиз сад хьана къарагъай халкьдин уьтквемвилер, абуру тарихда тур гел садрани рикӀелай ракъурна виже къведач,-лагьана Фарид Загьидиновича. ГьакӀни вичин рахунра Фарид Загьидиновича, алай йисуз кьиле тухузвай вири мярекатар ДАССР тешкил хьайидалай инихъ I00 йис тамам хьуниз талукьарнавайбур тирди, къазанмишнавай чӀехи гъалибвал ва тарих рикӀел хуьн, акьалтзавай несилдал и гъалибвал гьикӀ къазанмишнаватӀа агакьарун ва абуру чаз багъишай ислягьвилел къимет эцигун чи гьар садан буржи тирди къейдна. И шад мярекатда райондин администрациядин жавабдар работникри, пограничный къуллугъдин, прокуратурадин векилри, райондин Собраниедин депутатри ва хуьруьн школада кӀелзавай аялри иштиракна. Муьгъверганрин хуьруьн администрациядин кьил Т.Эхметханова, Ватандин чӀехи дяведин иштиракчийрин гьуьрметдай ихьтин гуьмбет ачухуник пай кутур райондин руководстводиз чухсагъул малумарна.
+9 - МАЙДИН югъ, пакамахъ гуьлуьшанди халисан суваринди хьана. Райондин куьчеяр суварин къайдада безетмишнава. Пайдахри, шарари шагьвардал лепе гузва. Хуруйрал орденар, медалар, Георгийдин лентер алай ветеранрив, гъилера пайдахар, шарар авай аялрив мадни дамах гва. Параддиз атанвай районэгьлийри сада- садаз шаддиз сувар мубаракзава, дуьньяда ва чи районда ислягьвал хьун алхишзава. Дяве куьтягь хьайи 9- майдин югъ чи халкь патал виридалайни багьа ва виридалайни ишигълу сувариз элкъвена. ЦӀи чӀехи Гъалибвилин 76 йис тамам хьун Ватандин меркез тир Москвадилай башламишна лап къерехра авай хуьрера акьадалди гьайбатлувилелди къаршиламишна ва шад гьалара кьиле тухвана. Сятдин 9- даз Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агьмедов кьиле аваз райондин руководителар ва ветеранар авай райцентрдин идарайрин, школьникрин колоннаяр музыкадин ван кьилеллаз Ватандин ЧӀехи дяведа телеф хьайибуруз эцигнавай гуьмбетдал рекье гьатна. Анал райондин руководителри, ветеранри, школьникри венокар ва цуьквер эцигна, дяведа телеф хьайи аскеррин гьуьрметдай са декьикьада кисна акъвазна. Гьа ихьтин шад Гъалибвилин суварин мярекатар райондин в��ри хуьрера лап вини дережада аваз кьиле фена. ЖАННА.
+ИБН-СИНАДИН (980-I037) «Ал-Канон» неинки исламдин уьлквейра, гьакӀ вири Европада медицинадин илимрин диб яз гьисабзавай. И ктаб тамам 600 йисуз Европадин университетра кӀелдай ктаб хьана. Ибн- Синади гьакӀ жуьреба-жуьре 29 илимрин хилерани еке агалкьунар къазанмишна. Мусурманрин алим, духтур Разиди (864-925) сифте яз къиздирма, цӀегьер азаррин лишанар малумарна ва абурун вилик пад кьадай рекьер чирна. Турциядин султан Мехмет Фатигьан тербиячи ва малим хьайи Ахшамсаддина (I389-I459) сифте яз микробар ачухна. Камбур Весима (?-I76I) чахуткадин микроб ачухна. Ибрагьим Жессара (?-I009) агъзур йис идалай вилик жузам азар арадиз атунин себебар ва ам сагъардай рекьер чирна. Ибн Хатиба (I3I3-I374) ваба азар арадиз атунин себебар илимдин бинедалди чирна. Мусурманрин алим- физик Агьмед бин Мусади вичин «Аламатдин къайдаяр» ктабда чеб чпелай кӀвалахдин къайдадик акатдай I000 далай гзаф приборрин планар чӀугуна. Абдул Исмаил ал- Жазариди (?-I206) вичин «Хиялрин ктаб» эсерда кибернетикадин дибар ачухарна. Оптикадин диб эцигай алим Ибн Хейсама (965- I05I) вичин «Изображенийрин ктаб» эсерда Роджер Бэкон (I2I4-I294), Кеплер (I57I- I630) ва Леонардо да Винчи (I452- I5I9) хьтин зурба алимрин кӀвалахдиз рехъ ачухна. Фарабиди (870-950) сес (ван) вуч затӀ ятӀа адаз гегьенш баянар гана. Ибни Герареди (?-1100) дуьньяда сифте яз токарный станок туькӀуьрна. Исмаил Жовхериди (950-I0I0) сифте яз лув гудай аппарат туькӀуьрна ва ахтармишунар ийидайла вич телеф хьана. Исламдин государствойрин
+саки вири чӀехи шегьерра обсерваторияр авай. Анра мусурман алимри илимдин ахтармишунар кьиле тухуз илимдин гзаф сирер ачухарзавай ва гуьгъуьнин йисара рагъакӀидай патан алимрини гегьеншдиз менфят къачуз хьана. Ихьтинбурукай яз Джордано Бруно (I546-I60I), Коперник (14731543), Галилей (1564-1642) къалуриз жеда. Мусурманрин алимри рагъакӀидай патан алимрилай вилик чил элкъвейди ва элкъвезвайди тирдакай малуматар гана. Идалайни гъейри Абу Рейгьан Бируниди чил вичин гигинал ва ракъинлайни элкъвезвайди субутна. Ада Индиядин Нандана шегьердин патарив кьиле тухвай ахтармишунрин нетижада чилин винел патан площадь алцумна. И жигьетдай кьиле тухвай къайдадиз Европада «Бирунидин къайда» лугьузва. Астрономиядин рекьяй Ферганиди кхьей ктабрикай кӀелдай пособияр яз Европада тамам 700 йисуз менфят къачуна. Ферганиди гьакӀ ракъинал лекеяр алайдини субутна. Вич гьукумдар тир Улуг бега (I394-I499) вичин уьмуьр илимдиз гана. Ада Самаркандда лап чӀехи абсерватория эцигна. Идалди ам астроном яз машгьур хьана. Мусурманрин алимри математикада къазанмишнавай агалкьунарни инкар ийиз жедач. И агалкьунри гилан девирдин Европадин алимарни гьейранарзава. Месела, рагъэкъечӀдай патан машгьур алим профессор Жак Рислера лагьанай: « Чи Возрождениедин математикадин малимар мусурманар тир». Француз алим профессор Э.Ф. Гаутьеди еке гьевесдал��и лагьанай: «Европадин культура неинки са алгебрадалди, гьакӀ математикадин маса хилералдини девлетлу хьана, и жигьетдайни мусурманрин алимрин куьмекдалди; гьакъикъатда гилан девирдин рагъакӀидай патан математикадин илим кьилди са затӀ яз ваъ, исламдин математика давамарун я». Алгебрадин диб эцигай Хорезмиди (780-850) сифте яз ноль рекъем ишлемишна. Алгебрадай кхьей сад лагьай ктабдал ада «АЛЖАБР вал Мугабиле» тӀвар эцигна. «Ал-Жабр гаф рагъакӀидай патан алимри чпиз лугьуз четин тирвиляй «Алгебра» гафуналди эвезна. Беттани (858-929) математикадай Европадиз чешне хьана. Профессор Жак Рислеран гафарай Беттаниди тригонометрдин диб эцигна. Абул Вафади (940-998) тригонометрда тангенсдин, котангенсдин ва косекосдин гьакъиндай чирвилер артухарна. Насреддин Туси (I20I-I274) тригонометрдай сад лагьай тамам ктаб кхьей кас я. Юкьван виш йисара ботаникадай ва фармацевтдай машгьурвал къазанмишай алим Ибн Байтара (II90-I248) вичин ктабда I400 далай гзаф дарманрин хъчар чирна. Алим Дамириди (I349-I405) вичин «Гьаятул гьайван» ктабда гьайванрин уьмуьрдикай гзаф малуматар гана. Илим яз география чирунин рекьяйни мусурманрин алимри еке кӀвалах тухванва. Вири континентра ва материкра и кӀвалах патал къекъвей Эвлия Челебиди (I6II-I682) ва Ибн Батутиди (I304I369) авур илимдин ахтармишунар къимет авачир хьтин важиблубур я. Идрисиди (II00-II66) 850 йис идалай вилик дуьньядин географический карта туькӀуьрна. Ам алай аямдин дуьньядин картайриз гзаф мукьва я. Агьмед Челебиди (ХУII в.) вичин далудик лекьрен лувар кукӀурна, дуьньяда сифте яз, Стамбулда авай Галет кӀеледилай Ускюдарда авай Доганларда кьван лув гана.
+Макъала жуьреба-жуьре чешмейрай гьазурайди Р. МУРАДАЛИЕВ я.
+* Ахмакьдин кьил вич себеб яз, акьуллудан кьил ахмакь себеб яз тӀар жеда. * Вилер, нер алдатмишиз жеда, анжах руфун- ваъ. * Гьар са дерт-гъам дустарихъ галаз
+ЧАЗ виридалай багьа тир Гъалибвилин сувариз ва ДАССР- дин I00 йис хьуниз талукьарнавай шадвилер республикада хьиз райондани кьиле фена. МР- дин кьил Фарид Агьмедован эмирдалди, МР- дин спортдин ва физический культурадин отделдин иштираквал аваз, азаддиз кьуршахар кьунай ва дзюдодай райондин первенствояр тешкиллувилелди кьиле тухвана. ИкӀ 7- майдиз, Советрин Союздин игит А. Исрафилован тӀварунихъ галай спортшколадин базадал «Спортди вири агудзава», «Чун сагълам уьмуьр патал я», «Чун наркотикриз акси я» лишанрик кваз райондин первенствойрин акъажунар кьиле фена. Дзюдодин первенствода заланвилин 9 категориядай 60 спортсменди иштиракна. Чпин заланвилин категориядай акъажунрин майдандал экъечӀзавай жегьилри къизгъин женгерра чпин гьазурвал, алакьунар ва вирида сад хьиз гъалибвилихъ ялзавай гьевес къалурна. 8- майдиз суварин гуьгьуьлар ва гъалибвилер къазанмишунин гьевесар рикӀе авай жегьилри, заланвилин I2 категориядай 80 спортсменди азаддиз кьуршахар кьунай первенстводин акъажунра и��тиракна. МР- дин кьил Фарид Загьидиновича къейд авурвал, спорт ва физкультура муниципалитетдин кьилин терефар я ва гьакӀ амукьни ийида. Сагълам уьмуьр пропаганда авунин, спортдин устадвал хкажунин, акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссералди чӀехи авунин мураддалди тухузвай акъажунри хъсан нетижайрихъни гъизва. Суварин йикъарин вилик кьиле фейи спортдин акъажунрин Гъалибчийриз ва призерриз гьуьрметдин грамотаяр, медалар ва пулдин пишкешар гана. пайиз жедач, вучиз лагьайтӀа, акьван дустар ваз жегъидач. * Гьуьжетар гьакъикъатдихъ цӀигелвиляй, чуьруькар жуван артуханвал успатиз алахъзавайвиляй арадал къвезвайди я.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! 21- апрель мусурманрин чӀехи ва пак тир сувар- Ураза Байрам я. Гьар йисуз Рамазандин вацра сивер хуьн неинки гьар са мусурмандин хиве авай ферз я, ам гьакӀ сагъламвал мягькемарзавай, мергьяматлувал артухарзавай , хатур-гьуьрмет рикӀелай алуд тийидай, нагьакьан гьар са кардивай яргъа ийидай хъсан ва хийирлу карни я. Квез сувар мубарак хьурай. Къуй куьне кьур сивер Аллагьди кьабулдайбур хьурай. Къуй чи районда сив хуьзвай мусурманрин кьадар гзаф хьурай. Къуй и сувари куь къанажагъда тунвай михьи ниятар ва хъсан къилихар яргъалди давам хьурай. Амин! Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+Зи хайи хуьр , гъвечӀи ВАТАНМАГЬАРАМДХУЬРУЬН район, Билбилрин хуьр Самур патан Эбеди хьуй авадан! Мублагь чуьллер, къацу никӀер Надир тамун къужахда. Каспий гьуьлуьн къумадин кьер, Самур вацӀун къармахда. Гьам кьуьд хьурай, гьамни гатуз, Гьар са нямет бул ава, Гьам йиф хьурай, гьамни юкъуз, Халкьдиз чими къул ава. Вуч гуьрчег я ви еришар! Вуч гуьзел я зи макан! Цуьк акъудна хьуй гьамиша Зи гъвечӀи-чӀехи Ватан. Тюменова Къизханум Билбил- къазмайрин юкьван школадин 7а классдин ученица.
+РОССИЯДИН Федерациядин Президент Владимир Путинан къарардин бинедаллаз, чи гьукуматди тухузвай дяведин махсус операцияда иштиракзавай ва баркаллувилелди вичин къуллугъ тухузвай, Магьарамдхуьруьн райондин ЦӀийихуьряй тир Нуриев Лаймон Ремзиевич «Къалурай жуьрэтлувилерай» медалдиз лайихлу хьана. ГьакӀни, чи районэгьли гьукуматдин наградаяр тир «Суворован медаль» ва «Аскервилин дирибашвилерай» медалар гуниз къалурнава.
+ЯРАР- им вад йисалай агъуз яш авай аялрин сагъламвал хаталувилик кутазвай инфекциядин хци уьзуьр я. И уьзуьр вирусдихъ галаз женг чӀугвадай иммунитет авачир, виликдай ярариз акси рапар ишлемиш тавунвай, кьуд йисал къведалди яш авай аялрик акатунин хаталувал артух я. Инфекция ярарик азарлу касдикай акатда. Вирус азарлудахъ галаз рахайла, гьавадай тирш, уьгьуь ягъайла стӀалрихъ галаз къведа. Ярар акатуни нервийрин системадиз, нефесдин органриз, хуьрекдин кӀвализ тади гунин нетижада: бронхит, трахеит, отит, синусит, пнемония, ярарин энцефалит ва гепатит арадал гъизва. Ярариз акси рапар ягъуни яргъал вахтунда иммунитет мягькемарда. Рапар сифте нубатда са йисалай ругуд йисалди яш авай аялриз, садрани ярар татай, рапар ишлемиш тавунвай ва я са сеферда ишлемишнавайбур 35 йисалди яш авайбуруз яда. Хаталувилин дестедик акатзавай, 55 йисалди яш авай медицинадин, образованиедин работникриз кьвед лагьай сеферда ишлемиш хъийида. Мукъаят хьунин, жуван сагъламвилихъ гелкъуьнин чарасузвал ава. Вахтунда агакьай медицинадин куьмекди уьзуьрдин вилик пад кьадай мумкинвал гуда. Рапар ишлемишуни жуван ва багърийрин сагъламвал хаталувиликай хкудда.
+ГЬУКУМАТДИН программадин сергьятра аваз, Дагъустан республикадин транспортдин ва рекьерин майишатдин министерстводи «Магьарамдхуьр- Ахцегь- Рутул» улакьар физвай рехъ ремонт авунин кӀвалахар башламишнава. Республикадин метлеб авай, Магьарамдхуьруьн, Докъузпара, Ахцегь ва Рутул районар чеб чпихъ галаз алакъа ийизвай ва федеральный рекьихъ галаз алакъа ийизвай 2I7- Р нумрадин и рекьи винидихъ лагьанвай районар социально – экономикадин рекьяй вилик тухунин важиблу рол къугъвазва. Тамамвилелди ремонтзавай рекьин винелай са къат алудна цӀийи кьилелай асвальт цазва, ятар тухудай турбаяр кутазва ва рекьин къерехарни туькӀуьрзава. Гьар юкъуз I0 единицадилай виниз техника кардик ква. Рекьин гьерекатрин хатасузвал таъминарун патал гьар жуьре лишанар алай гъвечӀи столбаяр акӀурнава. Алай йисуз 2 километр рехъ туькӀуьрун ва амай 6 километр рехъ 2024- йисан ноябрдиз акьалтӀарун планламишнава.
+«Мал хвейидан чанахъда къаймах жеда гатфариз»
+ДЯВЕДИН аялвал такур аялрикай гзаф кхьенва. ДИДЕ-БУБАДИН къайгъударвиликай, чими къулакай ва анал гьазурай тӀямлу хуьрекдикай, пек-парталдикай ва школадикай магьрум хьайи аялвиликай кхьин тавуна акъвазиз хьун мумкин яни? Эгер и магьрумвилер сад-кьведаз талукь тиртӀа, фикирдайни акъатдай жеди. Амма дяведин завалди аялвал къакъудайбурун кьадар агъзурриз акъатнавайла рикӀелай ракъуриз хьун мумкин кар туш. ГЬАЖАЛИ и экуь дуьньядал атай вад йисалай уьлкве чӀулав цифери кьунадяве башламиш хьана. Ада яваш-яваш гуьнгуьниз къвезвай чи халкьдин ислягь уьмуьр кьатӀна. ИТИМ-ДИШЕГЬЛИ лугьун тавуна вири уьлкве, кӀвал-югъ, ислягь уьмуьр хуьз душмандин хуруз экъечӀна. Гьажалидин буба Пирмурадни гьа 194Iйисуз Магьарамдхуьруьн райондин Гилийрин хуьряй фронтдиз рекье гьатна. Сифте йикъалай къати женгерин иштиракчи хьайи ам I942ЙИСУЗ Майкопдин патав игит хьиз телеф хьана. Яргъи югъди колхозда аман атӀудалди ялзавай дидеди зайифвал тавуна аялрин къайгъударвални чӀугуна. Абуруз, вахтуниз килигайвал, тӀуьнни гана, тандал партални алукӀна, вахт алукьайла школадизни рекье туна. Уьмуьрдин залан шартӀари аялвиляй фад акъудай Гьажалидиз дидеди чӀугвазвай азиятар аквазвай, гьавиляй ам нарази тийиз чалишмишни жезвай, кӀвалени, чуьлдани дидедиз куьмекар гуз алахъзавай. Гьа икӀ дявени акьалтӀна. Гьажа��иди Гилийрин хуьруьн 7 йисан школа акьалтӀарна. Ахпа Кирка- 9-класс. «ИкӀ виже къведач,- фикирна Гьажалиди вичи -вичик. Са пешедин иесивал авуна дидедин кӀулай залан пар вегьена кӀанда». Гадади фикирайвал авунни авуна. Гьажали Буйнакск шегьердиз механизациядин школадиз рекье гьатна. Тракториствилин пеше къачур ада Гилийрин хуьруьн колхозда тавур кӀвалах амач. Майишатдин залан вири кӀвалахар адан тракторди тамамариз хьана. РикӀи йигиндиз кӀвалахзавай жегьилдиз трактордин ериш явашди яз акуна. Ада шоферрин курсар акьалтӀарна ва цӀуд йисуз «Ленинский» совхозда шофервиле кӀвалахна. Гьа са вахтунда Дербентдин хуьруьн майишатдин техникумни акьалтӀарна. I975- йисуз Абдурагьимов Гьажалидал «Ленинский» совхоздин багъманчивилин бригададин бригадирвал ихтибарна. ЦӀийи къуллугъдал жегьил бригадирди, кӀвалахдив вири жавабдарвал гьисс авуна эгечӀуналди, вичин тешкилатчивилин алакьунар къалурна. Адалай рабочийрин низамлувал хкажиз, абур вилик эцигнавай месэлаяр агалкьунралди гьалунал желб ийиз алакьна. Нетижада бригададин кӀвачихъ галай I9I гектар багъларай емишрин, I4 гектар саларай майвайрин булбегьерар битмишариз хьана. Бригададиз тайинарзавай планар
+гьар йисуз артухни алаз тамамарун адетдиз элкъвена. Зегьметдин женг са кьакьан бегьерар битмишарунал, кӀватӀунал акьалтӀзавачир. Абур вахтунда ва саламатдиз виликамаз кутӀуннавай договоррай яргъал шегьерриз, гьялдай карханайриз рекьени туна кӀанзавай. -И кӀвалахни чна,- суьгьбет ийизва Гьажали Пирмурадовича,- ахпадал, пакадал вегьин тавуна ийизвай. Парар дашмишзавай улакьар юкъуз-йифиз Белиждин рекье жедай. Договор кутӀуннавай вагонар вахтунда рекье туна кӀанзавай. Гьа и карди емишарни майваяр ери квадар тавуна муьштерийрихъ агакьардай мумкинвал гузвай. Гила Гьажали Пирмурадович алай чка неинки районда, гьакӀ Республикадин меркездани акуна. КӀвенкӀвечи бригададикай газетриз макъалаяр акъатиз башламишна, бригадирдиз республикадин телевидениедай вичин кӀвалахдикай гегьенш суьгьбет ийидай мумкинвал гана. Чи ихтилат физвай девирда гьар са инсандин гьакъисагъ зегьметдиз лайихлу къиметни гузвай. И карди ам мадни гьевеслу ийизвай, патарив гвайбурни гьабурулай чешне къачуз чалишмиш жезвай. Бригадир Гьажалини чӀехи наградайриз ва гьуьрметлу тӀварариз лайихлу хьана. Лап куьрелди рикӀел хкин: дружинник, халкьдин депутат, I980-ЙИС-СОЦИАЛИСТИЧЕСКИЙ соревнованиеда гъалиб хьайиди, I983-ЙИС- II- пятилеткадин зарбачи знак, I984-ЙИС- СССР-ДИН ВДНХ-ДИН Гимишдин медаль, Зегьметдин Яру Пайдахдин орден, I986-ЙИС-ЗЕГЬМЕТДИН ветеран медаль; СССР-ДИН ВДНХ-ДИН, ДАССР-ДИН Верховный Советдин Президиумдин, ДАССР-ДИН халкьдин контролдин Комитетдин… Гьуьрметдин грамотаяр, дипломар ва багьа савкьватар. Зи рикӀел рагьметлу Хуьруьг Тагьиран шиирдин «Мал хвейидан чанахъда къаймах жеда гатфариз» цӀарар хтана. Гьажали Пирмурад��вичан гьал- агьвални, амай вири хуьруьнвийрин хьиз хъсан хьана. Жемятдихъ галаз санал хуьруьн цӀийи бине кутур чкадал кьве мертебадин кӀвалер эцигна. Уьмуьрдин юлдаш, Гьажалидин бригададин рабочий Гуьлназахъ (рагьмет хьурай вичиз, ам фад кечмиш хьана) галаз ругуд велед (абурукайни сад кечмиш хьана, рагьмет хьурай вичиз) чӀехи авуна. Абур чпин кӀвалюгъ хьана хуьре яшамиш жезва. Гьажали Пирмурадович фадлай лайихлу пенсияда ава.
+ФЕВРАЛДИН вацран эхирда, мекьи хьун себеб яз зун райондин больницадиз акъатна. Гьал ахтармишай духтурди зун терапиядин отделениеда къаткурдайвал хьана. Адет хьанвайвал, начагъ хьайила чанда аман амай кьван духтурдин патав физвай туш. Ахпа уьзуьр дегьнейриз аватайла, жув буш хьайила духтурдивай чара кӀан жеда. И сеферда зунни гьакӀ хьана, са вацра кӀвале авур дарманрикай чара тахьайла больницадиз акъатна. Чун палатада кьуд кас авай. Са юкъуз ихтилатар ийизвай вахтунда, чахъ галаз къатканвай Ярагъкъазмайрилай тир, вичиз астмади тади гузвай Ахмедов СултӀана икӀ лагьана: -За гзаф гуьзетзава, чахъ гелкъвезвай персоналдиз килигзава ва веревирдер ийизва. Абуру вирида чпин везифаяр намуслудаказ тамамарзава, амма абурун арада заз медсестра Абидатан тӀвар еке гьуьрметдивди кьаз кӀанзава. Аллагьдин патай кьезил гъил, ширин мез ганвай, анихъ галайдан дердиникай хабар кьадай, хуш къилихрин халис пешекар я. Чна вирида адан гафарал къул чӀугунай. Дугъриданни Абидат Ямудиновна палатадиз атана гьакӀ хабарар кьуна хъфейлани са кьадар кьезил жедай. I988- йисуз Орел шегьерда медучилище акьалтӀарай пешекарди гьа йисалай къенин йикъалди хкянавай пешедиз вафалувал ийизва. -Икьван йисара гьар жуьре азарлуяр акваз, абуруз къуллугъзавай куьн икрягь тушни?хабар кьурла а касди заз ихьтин жаваб ГАНА:ЭГЕР са касди вичиз пеше хкянаватӀа, ам эхирдалди кьиле тухвана кӀанда. РикӀ алай пешедал машгъул хьайила кӀвалах сувариз элкъведа. Жувавай масадаз куьмек гуз алакьун виридалай важиблу я. Гьелбетда, ибур къимет авачир гафар я. Жуван ва палатада къатканвай муькуь азарлуйрин тӀварунихъай Абидат вахаз чухсагъул лугьуз кӀанзава. Галатун тийижиз цӀудралди азарлуйрин къуллугъда акъваззавай, абурун дердиникай хабар кьазвай, квехъ чандин мягькем сагъвал, веледрикай, хтулрикай архайинвал ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай, гьуьрметлу Абидат Ямудиновна! Мустафа Адиширинов, малим, журналист.
+9- МАЙДИЗ, чна районда ЧӀехи Гъалибвилин 79 йис лайихлувилелди къаршиламишда. Тарихдин чинра эбеди яз гьатнавай лишанлу и вакъиадиз адетдиндилай артух фикир гунихъ себебар тӀимил авач. Кьилинди къуватар барабар тушир дяведа Советрин халкьди Яракьлу душмандал ЧӀехи Гъалибвал къазанмишун ХЬАНА.ГЬАКЪИКЪАТДАНИ, советрин инсанри, адан Яракьлу къуватри дуьньядин тарихда фикирдиз гъиз тежедай хьтин игитвал, Ватандиз сергьят авачир кьван вафалувал къалурна. Вири халкь Ватан хуьз къарагъна. Миллионралди гуьгьуьллуяр аскервилиз, партизанвилиз, халкьдин ополчениедиз фена. Уьлкведикай битав женгинин лагерь хьана. Фронтдинни далу патан къуватар сад хьана. Уьлкве акьалтӀай еке хаталувилик акатай чӀавуз, миллионралди советрин инсанар, багъри накьвар душмандикай хуьн патал къарагъна. Фашизмдин винел гъалибвал советрин халкьдин вири къатарин рабочийрин, лежберрин, илимдинни культурадин, вири миллетрин ва халкьарин чалишмишвилералди къазанмишиз хьана. Гитлеран Германиядин винел гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 79 йис алатзаватӀани, дуьньядин халкьари Советрин аскеррин, абур чӀехи авурбурун, тербияламишайбурун тӀварар гьуьрметдивди кьазва.
+И ЙИКЪАРА Магьарамдхуьруьн райондин Самурдин национальный паркуна, визит-центрди аваданлу авунвай, музей галай парковый зона шад гьалара ачухна. И мярекат хуьруьнвияр патал са гъвечӀи сувар хьана. И вакъиадиз талукьарнавай мярекатда райондин МР-ДИН кьилин заместителри, администрациядин векилри, райондин ва хуьруьн депутатри, чкадин агьалийри ва гзаф мугьманри иштиракна. Мугьманар ва туристар Башкириядай, Уфадай, Мосвадай, Санкт-Петербургдай, Махачкъала, Каспийск, Избербаш
+шегьеррай атанвай. Мярекат тебрикдин гаф рахуналди «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН администрациядин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Рагьимханов Фейруддина ачухна. Ада вичин рахунра атанвай мугьманриз, хуьруьнвийриз, хуьруьн тарихда амукьдай и лишанлу вакъиа тебрикна. Гьар йисуз, «Шегьердин къулай шартӀар тешкилун» федеральный проект ва «Яшамиш жедай чка шегьердин шартӀар» милли про
+ект тамамарун фикирда аваз райондин хуьрера паркарин зонаяр ахъагъун хъсан адетдиз элхъвенвайди лагьана. Тамун юкьвал туькӀуьрнавай майдандал ял ядай скамейкаяр эцигнава, аялар къугъвадай чкаяр ава, къелемар цанва, чиле плитаяр тунва, экв гудай фонарар акӀурнава. Чкадин агьалийри чпиз ихьтин къулайвилер тешкилунай райондин кьиле авайбуруз сагърай лагьана. Атанвай мугьманри дадмиш авун патал Магьарамдхуьруьн ва Тагьирхуьруьн къазмайрин яратмишунрин школадин ва МЦК-ДИН филиалрин работникри тӀуьнар гьазурнавай. Ахпа хуьруьн школадин аялри зиринг кьуьлер авуна, шиирар кӀелна мярекат мадни гурлу авуна. Ачухнавай парк алай аямдин вири истемишунриз талукьди я. МР-ДИН кьилин 1- заместитель Рагьимханов Фейруддина санал Дагъустандин заповедникдин векилрихъ галаз милли алатрал тамамарай хуш авазрин ван кьилелаз майдан ачухна, яру лент шад гьалара атӀана.
+Алай йисуз и турнирда райондин хуьрерин муьжуьд командади иштиракна. Гьавайрин къулайвилерикай менфят къачуна, турнир вахтунда са манийвални авачиз тешкиллувилелди кьиле тухвана. Турнир Советрин Союздин игит А. Исрафилован тӀварунихъ галай МДЮСШ- дин малим Ремзи Къарибова ачухна ва кьиле тухвана. Турнир тухунин макьсад, районда спорт вилик тухун, акьалтзавай несилдин фикир уьмуьрдин сагълам образ тухунал желб авун, абурун арада дуствилин АЛАКЪАГЬАР ЙИСУЗ 1- майдиз, Советск хуьре, гьа и хуьруьн агьали, Ватандин чӀехи дяведин иштиракчи, зегьметдин ветеран, вичин къуллугъдин рекьяй цӀудралди Гьуьрметдин грамотайриз ва наградайриз лайихлу хьайи рагьметлу Шамил Абдулхаликьован тӀварунихъ мини- футболдай турнир тухун хъсан адетдиз элкъвенва. Им турнир тухуз кьвед лагьай йис я. яр мягькемарун, ватанпересвилин гьиссераллаз тербияламишун ва чи чӀехи бубайрин уьтквемвилер чешне яз тикрар авун я. Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра, чпин алакьунар къалурай Советск хуьруьн команда 1- чкадиз (тренер Р.Къарибов), Ярагъкъазмайрин команда 2- чкадиз (тренер Гьажимагьамед Гьажимагьамедов), ва Гъепцегьрин команда 3- чкадиз (тренер Равиль Мукаилов) лайихлу хьана. Гъалибчийриз ва призерриз пулдин пишкешар ва Гьуьрметдин грамотаяр гана. Турнирдин спонсор Ш. Абдулхаликьован хтул Рагьим Абдулхаликьов я. Шадвал ийидай са кар мад авай, футболдин командадиз гьа и хуьруьнви Амрид Гьабибова сад хьтин формаяр багъишнавай. Ихьтин чешнелу крарик пай кутазвай виридаз чухсагъул лугьуз кӀанзава. А. АЙДЕМИРОВА.
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ гьар йисан апрелдин вацран эхирда тухузвай «Георгиевская лента» акция Магьарамдхуьруьн районда тешкиллувилелди кьиле фена. «Садлагьайбурун гьерекат», «Абуру Россия хуьда» лишандик квай Вирироссиядин активистри Магьарамдхуьруьн райондин «Гъалибвал +79» штабдин волонтеррихъ галаз, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Фейруддин Рагьимханован, заместителар тир Тимур Техмезовани Марта Абдуллаевадин хурудал Георгиевский лентер алкӀурна. И акция МР- дин жегьилрин крарин ва туризмдин рекьяй отделди садлагьайбурун гьерекатдихъ ва МР- дин информационный центрдихъ галаз тешкилна кьиле тухвана. Акцияда иштиракнавай аялри и гьерекатдин важиблувиликай ва таъсирдикай суьгьбетарна. -Тарих хуьнин карда ихьтин патриотвилин кӀвалахди хъсан таъсир ийизва ва ам давамарунин чарасузвал ава, - къейдна Ф. Рагьимханова.
+И МУКЬВАРА редакциядиз Советск хуьряй тир Мукаилова Бигистан мугьман хьана. Яргъал йисара дуствал хуьзвай, заз руш лагьанвай Бигистан дидеди пишкеш яз, алай йисуз чапдай акъатнавай «РикӀин хиялар» ктаб багъишна. И ктабда Бигистан дидеди вич аял чӀавалай кьилел атай кьван крарикай, хайи халкьдин адетрикай, хъсан регьберрикай, тӀебиатдикай теснифнавай хейлин шиирар гьатнава. Гуьлмегьамедан руш тир Бигистанан ери-бине С. Сулейманан тӀварунихъ галай райондин Хпуьхърин хуьряй я. Аял вахтар уьмуьрдин са кьадар крар, сагъламвал себеб яз ам гзаф патара хьана. Вичин муг Бигистан дидеди Магьарамдхуьруьн райондин Советск хуьряй тир етим гада Сеферкъулидихъ галаз кутуна. Четинвилер лагьайтӀа кӀамай кьван хьана. Абурухъ чпин кӀвал – югъ авачир, я куьмек гуьзетдай чкани. Гьар гьикӀ ятӀан�� кьисмет хьана хизан кутур жегьилри са кӀусни бушвалнач. Гъил- гъилеваз кьведани савхозда гьар жуьре кӀвалахар авуна, уьмуьрдин вири четинвилериз таб гана, кӀвал эцигна. Абуруз кьуд эркек веледни хьана. Абур чӀехи авуна уьмуьрдин шегьредал акъуднава. Абурухъ чпин кӀвалер, кеспияр, виридалайни важиблу тир хизанар ава. Абуру Бигистан дидедизни Сеферкъули бубадиз I3 хтул багъишнава. Бигистан дидедин са хва СВО- дин иштиракчи я. Редакциядиз атунин себебни Бигистан дидедиз СВО- диз вичин патай жедай куьмек ракъуриз кӀанзавай. Вичиз артух кӀелунар тавунвай инсан хьуниз килигна чавай куьмек герек хьанвай. Сеферкъули бубани Бигистан диде алай вахтунда лайихлу пенсияда аватӀани абур секин туш. Уьмуьр зегьметда акъатнавай абуру «Хенжел кӀеледал» чпиз са гъвечӀи майишат кутуна малар, лапагар, къушар хуьзва. Балайриз, хтулриз жедай куьмекар гузва. Абуру чпи къазанмишнавай виридалай еке девлет чпин балаярни хтулар я лугьузва. Чна Бигистан дидедиз чапдай акъатнавай сифте ктаб мубаракзава. Къуй вахъ чандин мягькем сагъвал, балайрикай рикӀин регьятвал ва яратмишунра гьевес хьурай, гьуьрметлу Бигистан диде! А.АЙДЕМИРОВА.
+Чна «РикӀин хиялар» ктабдай са кьве шиир куь фикирдиз гузва:
+Советскдикай кӀан я рахаз, ЧӀехи жезвай акваз – такваз. Зав гице а чуьнгуьрни саз, Мани лугьуз кӀанзава заз. Кьве хуьруькай я вин бине, Мамрачарни Хенжел кӀеле. Хирин вирер, къуьлуьн никӀер, Багълар галай мублагь иер. Советскдин хуьруьн тариф, Дуьньядин кьуд патаз ариф. КӀватӀ хьанава гьар са миллет, Вун я чи хуьр, вун я девлет. Хуьруьн къеняй килигайла, Кьакьан Шалбуз дагъ аквада. Шагьвар къекъвез хъуьтуьл иер, Къацу яйлахар аквада. Виликай вацӀ физвай Самур, Гуьлгерчайни акахьзавай. Мел - мехъерар хьайла жемят, Са хизан хьиз акахьзавай. ВацӀал ала пуд-пуд муькъвер, Сулейманан гуьмбет иер. Баку - Ростов шегьре рекьер, И хуьруькай хьанва шегьер. Хуьре ава кьегьал хваяр, Гьар жуьре къуллугъчияр. Гзаф ава рушар, сусар, Куьтягьнавай институтар. Чун ацукьна багъда серин, Ихтилатар ийиз, ширин. Чухсагъул хьуй квез, аферин, Адалатлу жемят хуьруьн.
+Ви гуьмбетдал кӀватӀ жезава, ЦӀийиз гъизвай сусар вири. Валди гзаф дамахзава, Лезгистандин рухвайри чи. Сулейман вун чи бине я, Куьтягь тежер чешне я. Акьуллу хва, мерд тир инсан, Лезги халкьдин намус виждан. Пуд СтӀалар сад хьанавай, Пуд булахрин яд хъванавай, СтӀалви хва вун Сулейман, Чи патара ад хьанавай. Валди чна ийиз дамах, Рахаз вакай ахъайиз мах, Вун чешне я халкьдин булах, Ви булахдин яд хъван чна. СтӀалрилай ятар чими, Кпулрикай ийидай михьи, Валай вири жезва рази, Къурбанд хьай яд пӀирен туьтуь. Марфадик стӀал хьиз тек-тек, Ква лезгийрик хваяр эркек, Хкажзавай бубайрин бермек, Гьалал хьуй квез хъвазвай нек.
+Гатфарин вахт алукьайла, Цуьк акъуддай къацу яйлах, Ял ягъиз за сейр ийизвай, ТӀебиатдал ийиз дамах. Дамах гвайд тир багъларивни, Цуьк акъудиз гуз��ай бегьер. Перишан я багъларни къе, Чиркинвилел хьанвай серсер. ТӀебиатдал дамах жезмач, Чуьллер, чӀурар пуьслуьк хьанва. Инсанарни темпелвиляй, Кьуд пад вири селуьк хьанва. Я хъваз жезмач вацӀавай яд, Зир – зибилар какатнава. Гъиле гьатай вири вегьез, Инсанрин ягь акъатнава. Яд берекат я чаз ганвай, Яд галачиз жеч яшамиш. Яд иман я, яд туьтуь я, Михьидаказ хуьх а етим. Гьич хъийизмач михьивилер, Зир – зибилрин кӀунтӀар хьанва. Пайда жезва мад азарар, Чахъ темпелар санбар хьанва. Ийин чна михьивилер, Ам женнетдай атай кар я. Чар, зирзибил, пакет кӀватӀна, Чкадал кун хъсан кар я.
+СЕКИНАТ – духтурди, адет тирвал, экуьнилай азарлуяр кьабулзавай. Нисинин фу недай вахтни алукьзавай, амма кефсузбурун кьадар гьич тӀимил жез аквадачир. Хуьр шегьер хьиз туш, поликлиникадин коридорда чпин нубатдал вил алаз акъвазнавай халуярни халаяр саки вири чидайбур тир, абуруз фикир гун тавуна жезвачир. Секинатаз гьатта нисинихъ са тике фу недай вахтни жегъизвачир. Тек са къе ваъ, саки гьар юкъуз. Гзаф вахтара ам галатна, сок хкуднавай лимон хьиз, кӀвализ хквезвай. Секинатаз са шумудра адан кӀеви дуст Магьиди туьгьметарни авунай: «Секинат, я кьин тавур вах, хуьрек вахтунда тӀуьна кӀанда. Вуна ви сагъламвилиз зиян гунилай гъейри, са затӀни и карда хъсанди авач». Гила гьадани чуькьзамачир, вучиз лагьайтӀа хийир авачир. Секинатан намусдивай, яш хьанвай инсанар ракӀарихъ туна, жуван дердияр авун гьич кьабулиз жезвачир. Къе, вучиз ятӀани, кьилни тӀазвай. Давление алцумна, дарман хъвана, са вад декьикьада ял ягъун патал дивандал ацукьна. Амма гьич вил акьализ хьанач, телефондиз СМС- ка атана. Чара хьанач, СМС- ка кӀелна. Ана кхьенвай: «Диде, вун виридалайни хъсанди я». Секинат пӀузаррикай са жизви хъуьрена: яраб гададиз вуч кӀанзаватӀа. 2- 3 декьикьадилай мад са СМС атана: «Чан диде, заз вун виридалайни кӀанда». Секинатан рикӀик къалабулух (секинсузвал) акатна. И легьзеда пуд лагьай СМС- ди вири чкайрал хкана: «Заз математикадай «кьвед» атанва»… Наби НАБИЕВ, Россиядин лайихлу малим.
+Заз вун виридалайни гзаф кӀанда
+ГЬУЬРМЕТЛУ малимар, акьалтзавай несил патриотвилинни ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишунин месэла,- къейдна Фарид Загьидиновича,- четинди, гзаф терефринди гьа са вахтунда жавабдарди я. Важиблу везифаяр кьилиз акъудун сифтени-сифте малимдилай, адан идеядинни ахлакьдин къаматдилай, пешекарвилин жигьетдай гьазурвилерилай, эхирни ада тухузвай тарсарилай гзаф аслу я. Гьикьван девирар, къурулушар, кӀвалахзавай шартӀар дегиш хьайитӀани, вири вахтара школадин уьмуьрда хъсан терефдихъ нетижаяр къазанмишун малимдин устадвилелай, ада кьунвай рекьелай хейлин аслу тирдини лагьана кӀанда. Алай аямдин интересри гъвечӀи несилдин кьисмет ихтибарнавай малимдивай, датӀана чирвилер, пак тӀварцӀиз вафалу хьун истемишзава. Алай вахтунда гьар са малимдини вичин кӀвалахдин эхиримжи нет��жайрин гьакъиндай талукь тирвал жаваб гун лазим я. Чи пакадин несилдиз мягькем чирвилер, дуьз тербия гунин мураддалди тарсара педагогикадин илимдин агалкьунрикай кӀвенкӀвечи тежрибадикай, методикадин, техникадин такьатрикай, гьакӀ аквадай пособийрикай тамамвилелди менфят къачузвай, гьар са тарс яратмишдай тегьерда тухузвай малимар райондин школайра садни кьвед авач. Абуру тарсара ва классдилай къеце пата тухузвай кӀвалахарни педагогикадин илимдин хъсан къайдайрикай хийир къачуналди школьникриз чирвилерни тербия гунин рекьяй гьар йисуз виниз тир нетижаяр къазанмишзава. Багьнайрикай далда кьан тийиз буржидин жавабдарвал гьиссзавай школайрин коллективри тухузвай тешкиллу серенжемри тайин тир нетижаярни гузва. Эхиримжи йисара райондин школайра гзафбуруз гьуьрметлу тӀварар, наградаяр гуни идан гьакъиндай лугьузва. Чешне къачуниз лайихлу малимри чеб акьалтзавай несилдиз руьгьдин цӀийи къамат арадиз гъизвай, вичел чи обществодин виридалайни багьа девлет- пакадин умуд, гележег тир несил ихтибарнавай кас тирди гьиссзава. Абуруз чпин вилик акъвазнавай несилдиз чирвилерни тербия гун хьтин жавабдар везифаяр эцигнавайди чизва. Къе школа хуьре гьар са терефдихъай еке къуват я. Ада хайи хуьр гьар са жигьетдай вилик финиз таъсирзава. Чи хуьрера школайриз куьмек гузвай карханаяр, диде-бубаяр, спонсорар авачиз туш. За къе абуруз рикӀин сидкьидай чухсагъул лугьузва. Къе хуьре школадин коллективдин роль, малимдин авторитет, адан гафунин таъсирлувал екеди хьун лазим я. Районда, хуьре авай гьаларин дуьз къайгъуда хьун, жемятдиз татугайвилер арадай акъуддай, четинвилер алуддай рекьер къалурун, теклифар гун сифте нубатда малимдин кьилин буржи хьана кӀанда. Заз школайрин педколлективри, образованиедин управлениедин системадин вири работникри цӀийи кӀелунин йисузни акьалтзавай несилдиз мягькем чирвилерни дуьз тербия гун патал чпелай аслу вири серенжемар кьабулдайдахъ кӀевелай инанмишвал ийиз кӀанзава. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+РАЙОНДИН малимрин августдин совещаниедал « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид АГЬМЕДОВА авур доклад газет к l елзавайбурун фикирдиз гузва . ОБРАЗОВАНИЕ - 2016
+8СЕНТЯБРДИЗ « Чи партия Дагъустан я » т l вар ганвай агитдесант Магьарамдхуьруьз мугьман хьана . Ам кьиле « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Агьмедов авай райондин делегацияди кьабулна . Райондин культурадин К l вале кьиле фейи межлис МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова ачухна ва залда ацукьнавайбурухъ галаз атанвай агитдесантдин мугьманар танишарна . Вичин рахунра Фарид Загьидиновича 18сентябрдиз кьиле фидай сечкийра Магьарамдхуьруьн райондин агьалийри райондин экономика ва яшайиш хъсанарун патал чалишмиш жедай лайихлу кандидатриз чпин сесер гудайди , кьиле фи дай сечкийрин нетижайри райондиз мадни вилик фидай мумкинвилер гудайдахъ инанмишвал ийизвайди лагьана . Идалай гъейри Фарид Агьмедова агитдесантдин векилриз районда Россиядин Федерациядин Государстводин Думадиз , Дагъустан Республикадин Халкьдин Собраниедиз депутатар хкязавай сечкияр михьидаказ кьиле фидайдини къейд авуна .
+13СЕНТЯБРДИЗ муниципальный райондин Администрациядин заседанийрин залда Дагъустандин халкьар сад хьунин йикъаз талукьарнавай суварин элкъвей стол кьиле фена . Сувариз талукьарнавай элкъвей стол « Жегьилрин ва туризмдин крарай отдел » МКУ ди тешкилнавай . И столдихъ иштирак авун патал райондин общественный палатадин председатель А . Нагъметуллаеваз , « физкультурадин ва спортдин ре кьяй » МКУ дин председатель М . Агъамирзоеваз , Райондин центральный библиотекадин директор Г . Гьуьсейновадиз теклифнавай . Суварин элкъвей стол « жегьилрин ва туризмдин крарай отдел » МКУ дин директор Ф . Бейбутова ачухна ва столдин иштиракчийриз « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедован т l варунихъай Дагъустандин халкьар сад хьунин югъ - 15сентябрь мубаракна . Ахпа столдихъ А . Нагъметуллаев рахана . Ада и сувар гьик l тешкил хьайиди ят l а , адан дувулар гьинай къвезват l а ва ик l мад тарихдикай еке суьгьбет авуна .
+« СОВЕТРИН СОЮЗДИН ГЕНЕРАЛИССИМУС » Т I ВАРЦ I ИН - 71 ЙИС ГЕНЕРАЛИССИМУС маршалдилай виниз дережадин т I вар яз XVIАСИРДА Францияда арадиз атайди я ва латин ч I алай таржума авурла « виридалайни ч I ехиди » лагьай гаф я . Урусрин ч I ехи полководец А . Сувороваз Италиядин ва Швейцариядин походрай ч I ехи гъалибвилер гваз хтайла 1799йисуз Генералиссимус лагьай т I вар гана . Пачагьдин Россияди Суворовалай гуьгъуьнизни дявеяр гзаф авунайт I ани , мад и т I вар садазни гун хъувуначир . Октябрдин революциядилай гуьгъуьниз куьгьне режимдин генералар , фельдмаршалар тергна . Абурун чкадал комдивар , комкорар , командармаяр атана . Анжах 1935йисуз Советрин Союзда маршалвилин т I вар арадиз атана . Советрин сифтегьан маршалар В . Блюхер , С . Буденный , К . Ворошилов , А . Егоров , М . Тухачевский тир . 1945йисан 24июндиз хьайи Гъалибвилин парад Советрин Союздин маршал Г . Жукова кьабулна . Параддиз Советрин Союздин маршал К . Рокоссовскийди команда гана . Мовзолейдал президиумда Советрин Союздин маршал И . В . Сталин акъвазна . Гьукуматди вождь амайбурувай чара авун кьет I на . Кьве йикъалай , 1945 йисан 26июндиз , СССР дин Верховный Советдин Президиумди дяведин виридалайни ч I ехи чин яз « Советрин Союздин Генералиссимус » арадиз гъун патал Указ кьабулна . И т I вар дяведин вахтунда государстводин вири яракьлу къуватриз руковод ство гунин карда Ватандин вилик къазанмишай ч I ехи лайихлувилериз тамашна гун лазим тир . Пакад юкъуз , 1945йисан 27 июндиз Советрин Союздин Генералиссимус лагьай т I вар Верховный Главнокомандующий И . Сталиназ гана . СССР да ихьтин чин мад садазни авачи�� . Ватандин Ч I ехи дяведилай гуьгъуьниз акъатай « Сталинан куьруь биографияда » кхьенай : « Юлдаш Сталина советрин дяведин илим мадни вилик тухвана . Ада дяведин кьисмет гьалдай гьамиша кардик квай факторрин положение туьк I уьрна ва ана мягькем оборона кьунин , гьак I гьужумдиз финин , дяведин шарт I ара кьушунринни техникадин мягькем алакъа хьунин , алай аямдин дяведа танкар ва самолетар гзаф акъудунихъ авай метлеблувилин , лап гьайбатлу яракь яз артиллериядин роль хкажунин ва гзаф маса месэлаяр къейдна . Дяведин гзаф вахтара Сталинан бажарагълу планрихъ кар кьет I дай нетижаярни хьана ». Вичин к I валахдиз лайихлу къимет гун гьар са касдиз хуш жедай кар я . Ик I ят I ани , акьуллу , кьадарсуз тарифар авун хуш тушир инсан яз , Сталиназ ихьтин ихтилатар хуш жедачир . Ада т I вар ван авай дяведин тарихчи полковник Е . Разинан чарчиз жаваб яз гьак I кхьинни авунай : « Сталинан гьуьрметдай ийизвай тарифри япар биши ийизва . Заз ихьтин к I валахар кутугна аквазвач ». Армиядин генерал С . Штеменкоди вичин « Генеральный штаб дяведин йисара » ктабда
+кхьизва : « Зунни А . Антонов ( Генштабдин начальник ) доклад гваз Кремлдиз фена . Сталинан приемныйда Красный Армиядин кьилин интендант генерал полковник П . Драчев авай . Адал чаз тийижир парчадикай цанвай дяведин гуьрчег форма алай . Мундир Кутузован девирдин жуьредин хкаж хьанвай кьакьан хев галаз цванвай . Ихьтин сегьнедин жуьредин костюм акурла чун мягьтел хьана . Драчева яваш сесиналди чаз лагьана : « Генералиссимусдин ц I ийи форма я ». Сталинан кабинетда Политбюродин членар авай . Далу патан армиядин начальник генерал А . Хрулева Генералиссимусдин форма къалурун теклифна . Сталина разивилелди лагьана : « Гъваш , инал алайбур вири тамашрай ». Кабинетдиз Драчев гьахьна И . Сталин адаз кьилелай к I вачелди тамашна ва адан чин ч I ур хьана . Квез а форма нел алук I из к I анзава ?хабар кьуна ада Хрулевавай . Им Генералиссимус патал гьазурнавай форма я , жаваб гана Хрулева . Вуж патал ?хабар кьун хъувуна Сталина . Куьн патал , юлдаш Сталин . Сталина Драчеваз кабинетдай экъеч I ун теклифна ва амайбуруз вич нубатсуз виниз хкажиз алахъунар герек туширди ва ам акьулсузвал тирди лагьана . Гьа ик I, Генералиссимусдин форма арадиз атанач . И . Сталина амай вири маршалри хьиз , вичин уьмуьр амай кьван маршалвилин форма алук I на . Миллионралди инсанрин рик I ера ам къуьнерал маршалдин погонар , хурудал Игитвилин са гъед алай кителда авай инсан яз ама . Интернетдин сайтдай таржума авуна гузва .
+КЪАЙДАЯР хуьдай органрин къуллугъчийри терроризмдиз акси серенжем кьиле тухвай вахтунда Дагъустанда кьве боевик тергна . Идан гьакъиндай , 5 сентябрдиз терроризмдиз акси Милли комитетдал ( НАК ) асаслу хьана , « Интерфаксди » хабар гана . « Самур хуьруьн патав гвай тама бандитар чуьнуьх хьанвай чка тайинарна . Махсус метлебдин подразделениедин боецар пайда хьай��ла , абуру автоматический яракьдай гуьлле гана », лугьузва НАК дин малуматда . Гуьлле гунин нетижада кьве боевик яна кьена . Гьа са вахтунда Милли гвардиядин аскерри кайни пуд касдал хирер , абурукай сад телеф хьана . НАК дин делилралди , терг авур кьве террористни бандгруппадин членар тир . Самур хуьруьн патавай , женг кьиле фейи чкадилай , автоматар ва женгинин суьрсет жагъана . 4сентябрдиз гъиле гъилди гел жагъурунин серенжемар кьиле тухудай вахтунда къуват гъилевайбур Самур хуьруьн патав гвай тама боевикрин дестедал расалмиш хьана . Террористри яракь эцигуникай кьил къакъудна ва гуьлле гана . Нетижада къуват гъиле авай къурулушрин пуд къуллугъчидал хирер хьана .
+3СЕНТЯБРДИЗ Самаркандда Узбекистандин президент Ислам Каримов кучудна . Идан гьакъиндай « Интерфаксди » хабар гана . Каримов адан диде буба фаракъатнавай тарихдин Шахи Зинда памятникдин патав гвай сурара мусурманрин адетралди фаракъатна . Уьлкведа пуд йикъан яс малумарна . Ислам Каримов кучуддалди вилик Регистан майдандал алай Тилля Коре медресадин патав муфтий Усмонхон Алимова ясдин мярекат кьиле тухвана . Узбекистандин регьбер фаракъат авунин мярекатда государстводин кьилин чкадин резиденцияда уьлкведин властрин къецепатан уьлквейрин делегацийрин , СМИ рин векилар к I ват I хьанвай .
+Россиядин делегациядин кьиле премьер министр Дмитрий Медведев авай . Саммитдилай гуьгъуьниз Президент Владимир Путинни башсагълугъвал гун патал Узбекистандиз фена . И . Каримов I99Iйисалай , дегиш тахьана , Узбекистандин президентдин къуллугъдал хьана . Гьа ч I авалди , I990ЙИСАН мартдилай , ада гьак I ни Узбекистан ССР дин регьбервал ганай . Советрин девирда ам Узбекистандин коммунистрин партиядин ЦК дин Сад лагьай секретардин (I989I99Iйисар ) ва республикадин финансрин министрдин къуллугърал хьанай . Адахъ кьве руш ава Гуьльнара ва Лола .
+ДУГЪРИДАННИ , чидай , тийижир лугьун тавуна , Алимердена нубат алай низ хьайит I ани экъуьгъдай . Таяр туьшери гьикьван лугьуз хьанайт I ани , адаз эсер жезвачир . Эхир адан дуст , гьа вич хьтин зарафатчи Абумислима ихьтин са фенд акъудна . Алимерден , къе яргъи югъди чун кьвед са к I валахал ала . Ша чна ихьтин икьрар кут I унин . Эгер къе вуна садазни экъуьгъ тавурт I а , зи гьаятда хуьзвай дана ваз чида , гьам ваз . Эгер вавай ви сив хуьз тахьайт I а , ви гьаятда хуьзвай гьер заз . Рази я . Рагъдандихъ дустар рехъди хуьруьз хквезвай . Ким алай чкадал акакьайла Алимерденаз са аламат акуна . Рекьин къерехда акъвазнавай « Жигули » машиндиз вад ламраз кьван пар янавай . Машинда зуртулар хьтин вад кас авай , сивел кьван картуфрай ац I анвай шешелар авай багажник акьализ жезвачир , машиндин къавални кьуд шешел алай . Машиндин руфун чилел ацукьнавай . И гьал акур Алимерденавай сабур хуьз хьанач . Абумислим , акъваз са герен . Я дуст кас , вун гьинай я ? хабар кьуна Алимердена шофердивай . Самур патай я . Ви т I вар вуж я ? Дустум я . Вуч герекзава ? Магьарамдхуьруьз кьван квехъ галаз чунни къвен ман . Им автобус туш . Автобус туш ? Абумислим , ви дана ваз амукьрай , адан кьилел зи гьерни ваз хьурай , и кепеюгълидиз экъуьгъ тавуна завай акъвазиз жедач . М . ЖЕЛИЛ .
+ГЬАР СЕФЕРДА алукьайла гад , адет хьана , бубад хуьруьз Лейла бала мугьман жезва . Гъвеч I и ч I ехи , магьле михьиз , гьар сеферда , Лейладал чи гьейран жезва . Гьар са кардив жезва таниш , мукьуфдалди сирерай кьил акъудзава . Къенфет , нини тийиз саймиш , гьавалат яз , дидедин вахт къакъудзава , суалри лап галудзава : Вучиз тутар жезава фад ? Некьийрик цин галама дад ? Ичер вучиз тарцел ала ? Газарарни чилик гала ? Пахлаярни цавуз физва – хуьшрекандин гъалар хьана ? Буранарни фараш жезва – целериз цин ухшар хьана … Вучиз ? Вучиз ? Суалрин сел ахмиш хьанва дидед кьилел . Агъзур дерди вилик галай , кьилин т I алри гузвай азаб , бизар жезвай дидедивай акъваз жезвач тагана яб . Гьикьван фикир авурт I ани , зарафатдик кутурт I ани , Лейла бала тежедай хъел жаваб къвезвач дидед рик I ел . Эхир мет I ел кьуна а руш башламишна сесинал хуш : Акъваз , бала , хьухь сабурлу . Чарасуз я хьун фагьумлу . Гьуьл хьиз дерин каинатдин , сир ачухун т I ебиатдин шарт I уналди мумкин кар я – савадлу хьун чарасуз шарт I я . Ф . ГЬАЖИЕВ .
+ЛАЦУ К I ВАЛИ США дин президент Барак Обама Филиппинрин регьбер Родриго Дутертедихъ галаз гуьруьшмиш хьун акъвазарна , хабар гузва С NNДИ . Ихьтин къарар Дутертеди Обамадин намусдик хк I адай гафар лагьайдалай гуьгъуьниз Филиппинрин властри наркотикар маса гузвайбуруз талукь яз тухузвай политика критика авурвиляй кьабулна . Виликамаз планламишнавайвал , кьве государстводин кьилер Лаосда и гьафтеда Кьиблепатанни Рагъак I идай патан Азиядин уьлквейрин регьберрин саммитдиз Обама атайла гуьруьшмиш жеда лагьана фикирнавай . Дутертедихъ галаз гуьруьшмиш жедай чкадал Обамади Кьиблепатан Кореядин президент Пак Кын Хедихъ галаз суьгьбетна . 4сентябрдиз Дутертеди Обамадиз кутуг тавур гафар лагьана ва инсандин ихтиярар хуьнин гьакъиндай вичиз меслятар къалур тавун истемишна . « Вуна чаз гьуьрмет авун лазим я . Суалар ва малуматар гваз чал гадар жемир . За вун саммитдал беябурда »,малумарна ада . Идалай гуьгъуьниз , гуьруьшмиш хьунихъ метлеб авани авачни лугьуз , Обама шаклу хьана . Дутертедихъ галаз суьгьбетдай вахтунда Обамадиз Филиппинра инсандин ихтиярар хуьнин гьакъиндай месэла къарагъардай ният авай . И гуьруьшмиш хьун Дутерте президентвилин къуллугъдал хьайидалай инихъ сад лагьайди хьун мумкин тир . Августдин сифте кьилерай Филиппинрин регьберди США дин посол Филип Голдбергазни кутуг тавур гафар лагьана . Адакни уьл кведин къенепатан крарик къаришмиш жезва лагьана , тахсир кутуна . Дутерте алай йисан майдиз вичин къуллугъдив эгеч I на . Сечкийрилай вилик адан хиве кьунрикай сад наркотикрихъ галаз алакъалу тахсиркарвиле��ин аксина кьет I ен женг ч I угвада лагьана гаф гун тир . Кьилди къачурт I а , ада лагьана хьи , къадагъа авунвай шейэр маса гузвай ксар тергда ва абурун мейитар Маниладин бухтадиз гадарда . Дутертеди вич хкягъайдалай гуьгъуьниз наркодилер терг авунай гражданриз медаль гуда лагьана хиве кьуна , вичихъ кьиникьин жаза кардик кутадай ният авайдан гьакъиндайни малумарна . Хабар гузва хьи , Дутерте къуллугъдал хьайи ч I авалай инихъ уьлкведа саки 2 агъзур кас телеф хьана , абурукай 700 кас полицейскийри кьиле тухвай серенжемра . 2000йисарин сифте кьилерай Давао шегьердин мэрдин къуллугъдал хьайи 7I йис хьанвай Дутертедиз криминалдихъ галаз женг ч I угунин къайдайрай Жаллат I ( Каратель ) лак I аб ганвай . А ч I авуз агъзурдалай гзаф тахсиркарар къайдаяр хуьдай органри тергна . Ихтиярар хуьдай Riqhc п Watch тешкилатди адаз « ажалдин батальондин мэр » лагьана т I вар ганвай .
+ВАШИНГТОНДИ Минскдин икьрарар уьмуьрдиз кечирмиш тавунмаз Москвадиз акси яз кардик кутунвай къадагъаяр акъвазардач . Идан гьакъиндай США дин президент Барак Обамади « Къад уьлкведин » саммит куьтягь жезвай Китайдин Ханчжоу шегьерда хьайи пресс конференциядал малумарна , хабар гузва « Ц I ийивилер » РИАДИ . « Минскдин икьрарар ава , амма абур тамамарзавач . За ачухдаказ лагьана хьи , абур тамамар тавунмаз США ди къадагъаяр алуддач », къейдна . Обамади , Россиядин Президент Владимир Путинахъ галаз гуьруьшмиш хьуникай суьгьбетдайла . 5сентябрдиз Россиядин регьбердин пресс секретарь Дмитрий Пескова хабар гайивал , кьве уьлкведин регьберрин гуьруьш планламишнавайдалай яргъалди давам хьана ва хъсандиз кьиле фена ( Америкадин регьберди къимет гайивал , ам ачухди , михьиди ва карчиди хьана ). Сифтедай рахунра Россиядин МИД дин кьил Сергей Лаврова ва США дин госсекретарь Джон Керриди иштиракна , ахпа президентри суьгьбет кьилди давамарна . Гуьруьш 4сентябрдиз ачух хьайи С -20дин кьве йикъан саммитдин сергьятра аваз кьиле фена . 20I4ЙИСАН мартдилай са жерге уьлквейри , гьа гьисабдай яз Сад Хьанвай Штатрини , Крым Россиядихъ галаз сад хъхьуникай ва Украинадин Рагъэкъеч I дай пата къизгъин гьалар арадал атуникай багьна кьуна . Москвадиз талукь яз къадагъаяр кардик кутуна . И серенжемар гьам кьилдин ксариз , гьам юридический къурулушриз , гьамни Россиядин экономикадин тамам секторриз талукь хьана . Жаваб яз Россияди суьрсетдин барадай къадагъа кардик кутуна , кьилди къачурт I а , Евросоюздин членар тир уьлквейрин ва США дин аксина . Москвадиз акси яз эцигнавай къадагъаяр алудун са бязи государствойри 20I4 – йисан апрелдилай Украинадин къуват гъилевайбуру ополченцыйриз акси къуватдин серенжем кьиле тухузвай Донбассда гьалар къайдадик кутунихъ элкъуьрнавай Минскдин икьрарар Кремл ди тамамарунихъ галаз алакъалу ийизва . Россияди , вичин нубатдай яз , вич и чуьруькдин иштиракчи туширди са шумуд сеферда малумарнай ва гьавиляй Минскдин икьрарар уьмуьрдиз кечирмиш тавунай жавабдарвал вичин хиве авач лугьузва .
+« Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрацияди , Райондин Собраниеди образованиедин Управлениедин начальник Абейдуллаев Улубегаз , адан хизандиз ва мукьва кьилийриз буба МУЬГЬУЬДИН кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч I угуналди башсагълугъвал гузва . Райондин « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин работникри образованиедин Управлениедин начальник Абейдуллаев Улубегаз , адан хизандиз ва мукьва кьилийриз буба МУЬГЬУЬДИН кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч I угуналди башсагълугъвал гузва . Магьарамдхуьруьн « Теремок » бахчадин коллективди образованиедин Управлениедин начальник Абейдуллаев Улубегаз ва адан хизандиз буба МУЬГЬУЬДИН кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч I угуналди башсагълугъвал гузва . Магьарамдхуьруьн « Теремок » бах чадин коллективди Шагьмарданова Ха дижатаз ва Халидова Ферозадиз диде ЗУЬГЬРЕ кечмиш хьунихъ га лаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч I угуналди башсагълугъвал гузва .
+* Яргъалди яшамиш хьун ва яшар хьайила хъсандиз гьисс авун патал са стакандавай нек I едиз ( кун тийидай ва гьак I ни къайи тушир ) хуьрекдин са т I урунавай дуьдгъвер ва гьакьван вирт вегьене , хъсандиз хуькуьрда . Ахпа аниз 50 г . коньяк алава хъувуна ( гъетер гьикьван гзаф хьайит I а , гьакьван хъсан я ), мад хъсандиз хуькуьрна , ксудалди вилик куьлуь куьлуь хуп I ар ийиз , хъвада . Сагъаруниз 0,5 литр коньяк герек къведа . Гьа ик I I0 юкъуз хъвана , I2 юкъуз ял яна мад тикрар хъийида . * Англиядин духтурри уьгьуьдин дарманрихъ гузвай пул гарал гадарай мисал я лугьузва . Абуру чпин пациентриз мекьивилелай жезвай азарин лишанар малум хьайила , лимонни вирт кутуна чай хъун меслят къалурзава . Ахьтин чайди туьтуьхда ва бронхийра авай гъер бактериярни кваз акъудзава . * Давление агъуз аватайла са стакандавай уьк I уь яд хъун меслят къалурзава . Гьак I ни фу т I уьрдалай кьулухъ 2 г . кьел ишлемишайт I а , давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда . * Дурк I унра ва туькьуьлдин куркурда къванер авайла , чайдин са т I урунавай газаррин тумунал са стакан яд илична , I0 декьикьада зайиф ц I ал эцигна , ругуна , 30-40 декьикьада тада . Ахпа ам куьзна , йикъа 3-4 сеферда ишлемишда .
+22СЕНТЯБРДИЗ Магьарамдхуьруьн район тешкилайдалай инихъ 75 йис тамам хьуниз талукьарнавай са жерге серенжемар кьиле фена . И лишанлу югъ мубарак авун патал райондиз Дагъустан Республикадин шегьеррай , районрай ва гьак l Ленинградский областдай , Карелиядай багьа мугьманар атанвай . Суварин мярекатар кьиле фейи райондин культурадин К l валин гьаятдиз атанвай мугьманар чи районэгьлийрин милли хуьрекрихъ , парталрихъ , культурадихъ галаз мукьувай таниш хьана ва чеб кьабулай тегьердилай , сувариз авунвай гьазурвилерилай рази яз амукьна . Алай вахтунда районда 33 хуьруькай ибарат тир 22 хуьруьн администрация кардик ква ва анра 2018йисан делилралди 63 агъзурдив агакьна агьалияр яшамиш жезва . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновича сифте гаф рахуналди суварин межлис ачухзава : Гьуьрметлу районэгьлияр ! Гьуьрметлу мугьманар ! Къе чи сувар я . Чна Магьарамдхуьруьн район тешкил хьайидалай инихъ 75 йис хьун къейдзава . Магьарамдхуьруьн район Ватандин Ч l ехи дяведин лап залан вахтунда 1943йисуз тешкилна ва баркаллу рехъди фена . Амма четинвилери райондин зегьметчияр анжах сад авуна . Магьарамдхуьруьн район камаллувал ва тежриба даях тир ва и кар ч l ехи несилди жегьил несилдив агакьарун жуван район к l ан хьунин , ам вилик тухунин ва ада цуьк ахъагъун патал чандилайни гъил къачуна зегьмет ч l угунин замин я . Райондин кьилин девлет интернациональный девлетлу адетар хуьналди жуван райондин 2
+хушбахтвал патал дуствилелди ва садвилелди зегьмет ч l угвазвай ва яратмишзавай инсанар я . « Виридахъ галаз санал ва вири патал яшамиш хьун !»ингье чи к l валахдин кьилин рехъ . Къе Магьарамдхуьруьн район республикадин емишринни майвайрин ва ципиц l рин бегьеррин хейлин пай битмишарзавай Дагъустандин хуьруьн майишатдин ч l ехи районрикай сад я . Магьарамдхуьруьн район фенвай ч l ехи рехъ Дагъустандин ва Россиядин тарихдин кьисметдивай чара ийиз тежедайди я . Чи райондин 75 йис къейд авун Дагъустан тамамвилелди Россиядин государстводик акахьна 205 йис къейд ийизвай йисал ацалтун гьакъикъатда хъсан лишан я . Исятда республикада Дагъустан Республикадин Кьил В . Васильеван руководстводик кваз еридал гьалтайла вилик финин ц l ийи девир кьиле физва . В . Васильева Дагъустан вилик тухун патал тайинарнавай проектар чун патал республика кризисдай акъуддай , инсанрин уьмуьрдин дережа ва агьваллувал дибдай хкаждай к l валахдин программа я . Гьуьрметлу дустар ! Къе чи суварик Дагъустандин ва Россиядин жуьреба жуьре районрай ва шегьеррай гзаф мугьманар , чи лап хъсан дустар атанва . Ихтияр це заз абур тебрикдай ва абуруз мягькем сагъламвал , хушбахтвал ва яратмишунрин рекье агалкьунар к l анардай . И гуьзел суварин юкъуз къуй райондин гьар са хизандиз , гележегдиз инанмишвал , 1
+ислягьвал , секинвал ва агьваллувал хьурай . Квез сувар мубаракрай , гьуьрметлу районэгьлияр ! Ахпа Фарид Загьидиновича райондин 75 йис тамам хьуниз талукьарнавай шадвилин межлис ачухнавайди яз малумарна ва рахун патал гаф Дагъустан Республикадин Халкьдин Собраниедин депутат , чи районэгьли Магьмуд Магьмудоваз гана . Магьарамдхуьруьн райондин жемятдиз район патал гзаф важиблу метлеб авай сувар мубарак авуналди М . Магьмудова къейд авуна : « Къе квехъ галаз санал хьунал чун гзаф шад я . Чаз виридаз авайди са Дагъустан я . Къе за вири Дагъустандин халкьдин т l варунихъай зи ватанэгьлийриз , районэгьлийриз 75 йисан юбилей мубара��зава . Чи районда машгьур ва бажарагълу инсанар гзаф хьана . Ибурукай сад вини ярагъви , Дагъустандин пуд имамдин малим , шейх Магьамед Ярагъи я . Магьарамдхуьруьн район , давамар хъувуна М . Магьмудова ,вичин зегьметдалди къазанмишиз , лап хъсандиз яшамиш хьун патал вири мумкинвилер авай район я . Амма и кар патал чна вирида экономикадин кьилин хилер и районда тухунал бинеламишна к l анда . Районда яшамиш жезвай вирибуру , виликдай чи бубайри к l валахай саягъда , гъил гъиле , къуьн къуьне аваз дуствилелди , стхавилелди к l валахна к l анда . Чаз маса рехъ авач .
+Гуьгъуьнлай рахай Ленинградский областдин Тосненский райондин Кьил ___________________ вичин тебрикдин гафуна лагьана : Район ат l угъай , азият зиллетдин , Ватандин Ч l ехи дяведин девирда тешкилна . Вишералди адан агьалийри , маса дагъустанвийрихъ галаз санал , уьлкве душмандин гьужумдикай игитвилелди хвена . Магьарамдхуьруьн райондин агьалийри армия суьрсетдалди ва военный техникади к l валахун патал чарасуз тир промышленный продуктралди таъминарун патал далу пата чандилайни гъил къачуна зегьмет ч l угуна . Яргъал йисара Магьарамдхуьруьн районэгьлийри райондин , Дагъустандин , вири уьлкведин экономикадин дибар мягькемарна , социальный хел , образование , культура вилик тухвана . Магьарамдхуьруьн райондин чили республикадиз , Россиядиз алимар , литераторар , шаирар , художникар , артистар , вик l егь спортсменар гана . Профессиональный ва производстводин к l валахда къазанмишай кьакьан нетижайрай ва район тешкилайдалай инихъ 75 йис хьунихъ галаз алакъалу яз муниципалитетдин са жерге векилар Дагъустан Республикадин наградайралди лишанлу авуна . Наградаяр « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Загьидинович Агьмедова вахкана . Суварин шадвилер яргъалди давам хьана .
+* Иер къизилгуьлдин атирдилай , адан хци цацун таъсир кьет l ен я . * Руьгьдиз михьи дишегьли диде я , дуьнья я , къизил я , уьмуьр я , руьгьдиз кьезил шей гьарай вургьай я , ц l ай дяве я , кфир я . * Гьар са яшдиз вичин акун , мешреб ава . * Фад ч l ехи хьайиди , фад кьуьзуьни жеда . * Югъ йифни меслят туш чеб чпив , гьабурни савдада ава . * Ахмакьдин п l узарив вирт гуьц l айт l ани , адан сивяй акъатдайбур ахмакь ихтилатар я . * Асландин сиве авай сарар гьисабзава чакъалди . * Къуншиди къуншидиз « валай зи киц l ни хъсан я » лугьудай девир хьанва . * Эгер ахмакьдиз « ахмакь » лагьайт l а , ада сифтенисифте вун ахмакьдай кьада . * Тарце ксайда , тарцин к l аникай гьарайда . * Ажуздан рик l фад хада . * Руьгьдай аватайди гафуни тухуда .
+I6НОЯБРДИЗ райондин администрациядин заседанийрин залда къайда хуьзвай органрин , хуьрерин администрацийрин кьилерин , школайрин директоррин , диндин векилрин ва са жерге идарайрин руководителрин иштираквал аваз МР дин терроризмдиз акси комиссиядин гегьенш заседание кьиле фена . Заседание « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновича ачухна ва кьиле тухвана . Заседаниедал РФ дин гьукуматди международный терроризмдихъ галаз женг ч I угун ва гражданвилин общество арадал гъун патал кьабулзавай серенжемрин , и рекьяй чкадин самоуправлениедин органрин вилик эцигнавай месэлайрин , терроризмдин идеологиядиз акси гьерекат тухузвай рабочий дестейрин к I валах гужлу авунин гьакъиндай месэлайриз килигна . Заседаниедал рахай МРДИН общественный советдин председатель А . Нагъметуллаева , жегьилрин парламен тдин председатель Д . Исаева , РД да авай РФ дин ФСБДИН пограничный управлениедин начальник В . Варыча , Россиядин МВД дин Магьарамдхуьре авай отделдин начальникдин заместитель М . Эминова , Магьарамдхуьруьн миск I индин имам гьажи Муъмина , ОТК дин председатель З . Азимова терроризмдин хаталувал чи уьлкведани авайдакай , районда терроризмдиз акси яз тухузвай к I валахдикай гегьеншдиз лагьана ва виридаз и т I егъуьндихъ галаз женг ч I угуниз эвер гана . Эхирдай кьиблепатан территориальный округда тамам ихтиярар ганвай Дагъустан республикадин кьилин векил М . Велимурадова ва райондин прокурор М . Къазагьмедова и жигьетдай тухванвай к I валахдин нетижаяр кьуна ва арада амай са жерге кимивилер акъудун патал к I валах гужлу авуниз эвер гана . Заседаниедал гьалай месэлайрин гьакъиндай махсус къарар кьабулна .
+И . Пирмагьамедова конкурсдин нетижаяр кьазвай вахт .
+БАЖАРАГЪЛУ малимар ашкара авунин ва гьевесламишунин , абурун тереф хуьнин , педагогрин социальный статус ва малимвилин зегьметдин кесерлувал хкажунин , райондин лап хъсан малимрин педагогвилин тежриба раиж авунин мураддалди Ц l ийи хуьруьн А . Исмаилован т l варунихъ галай СОШ дин базадал са гьафтеда республикадин « Дагъустандин малим -20I6» конкурсдин муниципальный этап кьиле фена . Конкурсда 7 школадай малимри иштиракна . Ам кьуд этапда кьиле фена . Конкурсдин иштиракчийрин материалриз ва к I валахриз къимет гуналди жюриди тайинарна : Iчка - 3. Адиловадиз , Гъепцегьрин Т . Нагъиеван т I варунихъ галай СОШ дин сифтегьан классрин малимдиз . 2чка Н . Сейидовадиз , Хуьрелрин СОШ дин ИЗОДИН малимдиз . 3чка Р . Жафаровадиз , Ц I елегуьнрин СОШ дин сифтегьан классрин малимдиз ва А . Казимовадиз Самурдин СОШ дин урус ч I алан ва литературадин малимдиз . Гъалиб хьайибур яз гьисабна : « Тежриба ва устадвал » номинациядай Ф . Эседуллаева , Магьарамдхуьруьн 2 нумрадин СОШ дин ИЗО дин малим . « Рик I аялриз гузва » номинациядай – Н . Крумова , Къуйсунрин СОШ дин сифтегьан классрин малим . « Жегьил педагог » номинациядай Д . Абдурашидова , Гилийрин СОШ дин математикадин малим . Конкурсдин вири иштиракчийриз УО дин гьуьрметдин грамотаяр ва пулунин пишкешар гана .
+къейдна « Йисан малим -20I6» конкурсдин нетижаяр кьадайла райондин методикадин кабинетдин заведующий Исмаил Пирмагьамедова . Са гьафтеда тухвай к I валахдин нетижаяр кьадай вахт , гъалибчияр тебрикдай шад легьзе алукьнава . И йикъара конкурсдин иштиракчияр хьайи малимри чпин тежрибадикай лагьана , к I валахдин юлдашривай чпизни гзаф хийирлу крар чирна . Вахтунин куьруьвилизни килиг тавуна ( конкурс ц I ийи къайдада тухвана ) ц I инин конкурс неинки адан иштиракчийрин , гьак I амай малимрини активвилелди иштирак авуналди тафаватлу хьана . Конкурсантри тухвай тарсара жюридилай гъейри 6-8 малимди иштиракна . Конкурсдин иштиракчийри чешнедин 7 тарс тухвана . Вири тарсариз абуру чпи къимет гана . Конкурсдин вири
+иштиракчийрин гьахъ гьисабрихъ , чпи гайи къиметрихъ яб акална . Конкурс адан гьакъиндай авай положениедин истемишунрихъ галаз кьадайвал кьиле фена . Вири малимри конкурсдин иштиракчийри тайин хьанвай к I алубдинбур тушир тарсар тухвана . Абурун арада тарсар сиягьатар , тарсаркъугъунар , тарсар акъажунар , тарсар махар … авай . Крумовади , Адиловади , Жафаровади сифтегьан классра тухвай тарсари виридан фикир желбна . ИЗО дин малимар тир Н . Сайидовадин ва
+РЕСПУБЛИКАДИН газетринни журналрин комплексдин залда печатдин йикъаз талукьарнавай межлис кьиле физвай . Ина тостар , манияр лугьузвай , кьуьлерзавай , оркестрди музыка язавай . Мярекатдин юкьвалай алатнавай . Садлагьана ч I ехи залда зуьрнедин къати сес гьатна . Сифте агъайнавилелди башламишна , ахпа уст I арди туьнт ва зарб макьамрик кекяна . Залдал аквазакваз звал акьалтна . Майдан кьуьлерзавайбурай ац I ана . Анал чка гьат тавурбуру гьа чеб алай чкайрал кьуьлерзавай . Къад декьикьада кьван шадвал авур журналистар , печатникар рик I ера разивилин лишанар аваз ацукь хъувуна . И мярекатдик ван кутурди , рик I ер шадвилин гьиссерив ац I урайди , уьмуьр музыкадиз бахшнавай уста хиневи Давудов Агьмед Яхьяевич тир . Агьмед халуди кечирмишнавай уьмуьрдин рехъ гзаф заланди хьанат I ани , ам гьар жуьре вакъиайралди , кьисметралди ва гъалибвилералди девлетлуди хьана . Адан аял вахт залум дяведин йисарал ацалтна . К I вачи бегьем чил кьадалди ам етим хьана ( буба рагьметдиз фена ). Агъзурралди хизанри хьиз , Агьмед халудин хизандини гзаф дар , мишекъат йисар кечирмишна . Са гьал яшар хьайила бубадилай ирс яз амай кеспи тамамариз ( ам серкер тир ) лапагар хуьз Азербайжанда , Шекида , Ширванда йисар акъудна . Музыкадал рик I алай жегьилдихъ адан сирерай кьил акъуддай гьевесни авай . Ада зуьрнечи Зейналавай ( Шекида ), искусствойрин лайихлу деятель А . Шекилидивай ( Азербайжан ) вичиз зуьрне ва кларнет ягъиз чирна . Ада музыка кьур акъатнавай чили яд хьиз кужумзавай . Рик I ивай ч I угур зегьметди хъсан бегьерни гуда . Агьмед халуди вичиз зуьрне , кфил , балабан , кларнет ягъиз , чи халкьдин милли авазрикай лезет хкудиз чирна . Жегьил уст I ардин тариф кьуд патаз чк I ана . Ам хуьрера кьиле физвай шад межлисрин багьа мугьмандиз элкъвена . Идахъ галаз сад хьиз Агьмед халуди Ессентуки шегьерда курсар к I елна ва къанни вад йисуз « Къизил дере » участокда буровой мастер яз к I валахнай . Вичин алакьунар къалурай Агьмед халу I970ЙИСУЗ райондин художественный самодеятельностдин коллективдиз руководителвиле кьабулна . I966ЙИСУЗ райондин гьевескар артистрин дестедихъ галаз республикадин сегьнедал экъеч I ай Агьмед халуди анжах виликди еримишна . СССР дин , РФ дин ва халкьдин фольклордин международный фестивалрай , анжах к I венк I вечи чкаяр гваз хтана . Ик I Сочидай столдин ч I ехи сят (I978ЙИС ), Кировобаддай гимишдин сини (I979ЙИС ), Орджоникидзедай электрикдин чайник , Москвадай т I вар кхьенвай гъилин сят хканай . Сифте нубатда жуван республикада , ахпа республикадилай къаце кьиле фидай фестивалра иштиракдай ихтияр къазанмишна . Душанбедин фестивалдиз фейи стхаяр тир Агьмед , Давуд ва Идаят Давудовар , Осман Магьамедрагьимов , стхаяр тир Рагьимханни Нуьсрет галай дестеди милли алатралди тамамарай авазар тамашачийри еке ашкъидивди кьабулнай . Ц I увад республикадай атанвай векилрин арада Iчкадиз лайихлу хьана . Мад сеферда сегьнедал эвер хгана к I вачел къарагъна гурлу капаралди рекье хтунай . Залдай рекье хтунайт I ани , республикадай абур ахъай хъувуначир , са шумуд юкъуз шегьерра , районра концертар гуз амукьнай . На лугьуди адан уьмуьр сегьнедал акъатна . Адаз табий тахьай алат , макьам , сегьне амукьнач . Агьмед халу Дагъустан ва Азербайжан республикайрин « Культурадин лайихлу работник » т I варарин , шумудни са гьуьрметдин грамотайрин , дипломрин ва пишкешрин сагьиб я . Инсанди вичин уьмуьрда к I вал эцигна , хва тербияламишна ва тар ак I урна к I анда ,лугьуда халкьдин мисалда . Агьмед халуди вичин уьмуьрда вад к I валер эцигна , рухваяр ч I ехи авуна ва багълар кутуна . 2007йисуз уьмуьрдин шарт I ар себеб яз абурун хизан Магьарамдхуьруьн райондин Къуйсунрин хуьруьз куьч хьана . Агьмед халудин уьмуьрдин юлдаш Гуьлназани халкьдин манияр лугьудай , амма хизан , дердияр къалин хьайила искусстводиз къуллугъдай вахт амукьнач . Давудоврин хизанда тербиялу ругуд велед уьмуьрдин шегьредал акъудна . Агьмед халудин к I вале музыкадин гзаф алатар – кфил , балабан , писпи , зуьрне , кларнет , далдам , ч ! агъан , чуьнгуьр , гитара , балалайка ава . Веледрикай бубадин гелерай са Акиф фена . Ада хуьруьн художественный самодеятельностдин руководитель яз к I валахзава . Амай веледрини гьарда вичин рик I ацукьай алатрал макьамар тамамарзават I ани , ч I ехи бубади хьиз сегьне муьт l уьгъардай гьевес абурухъ авач . 200Iйисуз Агьмед буба лайихлу пенсиядиз экъеч I на . Яхц I урни муьжуьд йисуз санал яшамиш жезвай уьмуьрдин юлдашни галаз хтулар тербияламишзава . Агьмед буба абур музыкадал , хайи ватандал рик I алай халис уьтквем дагъвияр яз тербияламишиз алахънава . Хайи Ватандин , райондин , республикадин милли искусство вилик тухуник вичин лайихлу пай кутур , зуьрнедин сес дуьньядиз машгьур авур , агъзуралди шад межлисар гурлу авур , къенин юкъузни хуьруьн , райондин общественный уьмуьрда иштиракзавай уста Агьмедаз юкь агъузна икрам ийиз к I анзава . А . АЙДЕМИРОВА . И макъала Н . Меликован макъала бинедиз къачуна гьазурна .
+РОБИНЗОН Крузодикай ( адан чешне батмиш хьайи гимидай къутармиш хьайи матрос Александр Селкирхан я ) гзафбуруз ван хьана . Амма Д . Дефодин машгьур роман тамамвилелди тикрарай дуьшуьшдикай хабар авай ксар жагъурун четин я . I882ЙИСУЗ « Русская старина » журналдиз « урус Робинзонан » гьакъиндай писатель Александр Сибирякован макъала акъатна . Адан чешне Сергей Петрович Лисицын хьана . Ата бубайрилай дворянин , Императорский Санкт Петербургский университетдин физико математический факультет акьалт I арай кас ва лейб гвардиядин Гусарский полкунин корнет .
+СИЛИСТРИДИН патав женгина телеф хьайи урусрин армиядин офицердин хва Курский губерндин Сосновка мулкунал халади тербияламишнай . Ада университет математикадин илимрин кандидатдин дипломдалди акьалт I арна . Амма преподавателвилин илимдин к I валахди жегьил дворянин желбнач . Ам лейб гвардиядин Гусарский полкуниз гьахьна . Меркездин гвардейчидин ишигълу уьмуьр полкунин адъютантдихъ галаз дуэлди туьхуьрна . Кьве падни чан аламаз амукьна , амма гусар дамахлу партал чиновникдин сугъул чухвадалди эвез авуниз мажбур хьана . Адавай ик I яргъалди эхиз хьанач . Ада Аляскадал яшамиш жезвай мукьва касдин теклиф кьабулна ва Америкадин континентдин къерехдал рекье гьатна . I847ЙИСАН йикъарикай са юкъуз меркездин 24 йиса авай кьиле гар авай жегьилди Андреевский пайдахди лепе гузвай гимидин палубадал кам вегьена . Отставкада авай корнет Лисицын офицеррин кают компанияда лап хушдиз кьабулна . Амма гусар , отставкадани гусар я . Са сеферда мугьманди пиян гьалда аваз гимидин командирдиз чинал акъвазна эдебсуз ихтилатар авуна . Ам дустагъна . Вичин каютадай ада къаравул матросар бунт къарагъарун патал алакьариз хьана . Капитанди футфачи гъилер , к I вачер ва вилер кут I унна баябан кьерел авудунин приказ гана .
+ДУСТАГЪ авунвайди кут I уннавай еперикай азад хьайила ада вилерал алай пек алудна ва адаз яргъай хъфизвай гими акуна . Ч I ехи ва михьи рик I авай капитанди адаз неинки парталар авай чемоданар , гьак I пуд жуьт чекмеяр , ч I ехи к I урт , пистолетар , шашка , къеме , шекер ва чай , къизилдин сят , акьалдай чук I ул , пут сухарияр , эрекь авай кьве фляга , кхьидай чарар , къейдер ийидай михьи книжкаяр , чуру тва дай ва чай гьазурдай приборар , чахмахар , спичкаяр , карандашар , краскаяр , шикилар ядай чарар , кредитдин билетралди 2800 манат ва 200 гаванский сигар туна . Алава яз лап хъсан тфенгни ва гимидин командирдин чарни авай : « Азиз Сергей Петрович ! Гьуьлерин уставдай квез кьиникьин жаза гана к I анзавай . Амма куь жегьилвал ва бажарагълувилер , кьилинди , за кьат I айвал , регьимлу рик I фикирда хьуна за квез уьмуьр пишкешзава … Зи мурад ялгъуз амукьуни ва дарвили куь бахтсуз къилих туьк I уьр хъувун я . Вахтуни ва фикир авуни квез зи регьимлувилиз къимет гуз чирда . Эгер кьисметди чун мад сад садал гьалтдайвал авурт I а , чун душманар яз дуьшуьш жедач . А . С .». Дворянин Лисицына яшинда вичин гъилералди са карни авурди тушир : именияда адаз крепостнойри къуллугъзавай , полкуна денщикди . Гими Охотский гьуьляй физвайди чизвай адан умуд вич Алеутский ва я Курильский островрикай сана туник квай . Амма вичин
+гьал лап ч I урузвайдан гъавурда ам фад акьуна . Ам кьве гьуьлуьн арада къармахра гьатнавай . Адан вилик лепе гузвай къайи Охотское гьуьл квай , далудихъайни « тайгадин къацу гьуьлуь » ван къачунвай . Ана лагьайт I а , север , жанавурар , машахар , агъу алай мурдарар … бул тир . Са гьафтеда « урус Робинзона » вичиз пич авай к I вал туьк I уьрна , ана герек шейэр расна . Ц I апан , ч I емерук ва хьелер туьк I уьрна ( тфенгдин патрумар кьенят авун кьат I ана акьуллу карна ). Хъуьт I уьз адан к I вализ жанавуррин гишин луж гьахьиз алахънатфенгдай 8 вагьши яна кьена . Адалай вилик сев яна , вич чими к I уртуналди ва як I алди таъминарна . Ада балугъар кьаз , къарникъузар к I ват I из ва кьуруриз хьана . Амма Пятница галачир Робинзон гьихьтинди хьурай ? I2АПРЕЛДИЗ Сергей Лисицын гьуьлуьн кьер тирвал къекъвезвайла адаз чин к I аникна къатканвай инсан акуна . Такьатсуз хьанвай ада са зат I ни гьиссзавачир . Чир хьайивал , Василий ( а касдин т I вар гьак I тир ) Урус Америкадиз физвай транспортдай тир . Гимидиз яд къвез башламишна , вири катна , амма Василийни адан хва рик I елай алатна . Гими мукьувай жагъана . I6 йиса авай гададилай гъейри ана кьве овчарка , кацер , холмогорский 8 кал , жунгав , I6 яц , 26 хеб , продуктрин запасар , инструментар , мухван ва силин тумар , гьак I яракьар , телескоп , яргъаз килигдай кьве труба , самовар , эцигунрин ва салан алатар авай . Текдиз яшамиш хьайи ирид вацра « агъадин » дворянвилин такабурлувал гару тухвайди хьиз квахьна . Ихь тин майишат ва мад кьве жуьт мягькем ва кар алакьдай гъилер хьайила , абуру гатуз неинки к I вал ва гьамам ц I ийи хъувуна , гьак I абуруз гъери , къаймах , ниси ва шур гьазуризни чир хьана . Чил цана ва муханни силин бегьерар к I ват I на . Гьуьлуьн ва вац I ун балугъар булвилелди кьуна . Къарникъузар , тамун емишар , хъчар к I ват I из ва гьялиз башламишна . Са гафуналди , зегьметдин коммуна хьиз яшамиш хьана .
+КОММУНАДАЛ Китайдин контрабандистар ара ара гьужумар ийиз чалишмиш жезвай . Гимидай гъайи тупни герек атана . Са сеферда Охотский гьулуьн и кьерехъ урусрин флотдин гимияр атана . Абур чи сергьятар теклиф тавунвай китайви мугьманрикай хуьн патал ракъурнавайбур тир . Урус морякри ина хуьр кутунвайбуруз китайвияр чукуриз куьмек гана . I857ЙИСУЗ писатель Александр Сибиряков Приамурьедин цурцун ва къизилдин приискрин мугьмандал рик I алай иеси Сергей Лисицыназ мугьман хьана . Василий « Пятницани » адахъ галамай . Адан хци Москвадин университетда к I елзавай . Петербургдин университетда Лисицынан гьисабдай са мус ят I ани шулугъчи гусар баябан кьерел авудай гимидин командирдин кьве хцини к I елзавай . Девлетлу инсан хьайила , Сергей Петровича кьуьзуь хьанвай капитан жагъурна , ам эхиримжи рекьиз рекье туна ва адан аялрин гьакъиндай вири къайгъуяр вичин хивез къачуна . « Урус Робинзонан » тарих литературадиндалай девлетлуз акьалт I на . Ва инсанвилелди . Газетдиз гьазурайди Ф . ГЬАЖИЕВ .
+СЕРБИЯДА Дрина вац l а авай са гъвеч l и островдал дуьньяда виридалайни аламатдин имарат ала рагал эцигнавай к l вал . Адан исятдан иесиди тестикьарзавайвал , чуьнуьх жедай и к l вал ада ва адан юлдашри гьеле 1968йисуз эцигна . ВАХТУНАЛДИ КЪАДАГЪА ЭЦИГНАВА
+СИНАЙСКИЙ полуостровдал Россиядин самолет аватун « Египетдин махсус къуллугърин хаинвили » арадал гъана . Гьавиляй Египетдиз лув гунал яргъал вахтунда къадагъа эцигда ва и кар белки маса терефрихъни гегьеншарун мумкин я . Идан гьакъиндай I0НОЯБРДИЗ « Коммерсантди », государстводин къурулушра авай чешмейрал асаслу хьана , кхьена . « Ана вуч хьанат I ани , им абурун еке тахсиркарвал я »,малумарна чешмеди . Алай вахтунда газетдин малуматрал асаслу яз , « Когалымавиадин » А 32I самолет цавуз хкаж жедалди малум тушир себебрал асаслу яз , адаз къерехдин ксар ахъайна . « Коммерсантди » гьак I, гьукуматдин аппаратда авай чешмедал асаслу хьана , хабар гузвайвал , Египетдиз лув гунрал « йисаралди » къадагъа эцигун мумкин я . Гьа са вахтунда га зетдин суьгьбетчидин гафаралди , идаз ухшар авай сергьятламишунар эцигун гележегда « маса уьлквейризни талукь жеда ». Россиядин Президент Владимир Путина 8ноябрдиз Египетдихъ галаз вахтуналди авиалакъа акъвазарунин гьакъиндай указдал къул ч I угуна . Аниз лув гунар 6ноябрдиз и серенжем ФСБ дин директор Александр Бортникова теклифайдалай гуьгъуьниз акъвазарнай .
+КВАХЬАЙДАЛАЙ гуьгъуьниз 20 йис алатайла , Испаниядин духтур Италиядин Тосканадин тамай сагъсаламат яз жагъун хъувуна . Идан гьакъиндай Британиядин Ske News телекомпанияди хабар гузва . Кьве гьафте идалай вилик 47 йис хьанвай Карлос Санчес Ортис де Салазар къарникъузар к I ват I завай кьве касдал « чин кьац I анваз ва зурба чуру кваз » гьалтна . « Зун испанви я , зи т I вар Карлос я , зун ина I997ЙИСАЛАЙ яшамиш жезва »,лагьана ада ва вичин паспорт къалурна . Духтурди гъавурдик кутурвал , адаз инсанрин арада яшамиш жез к I ан хьанач , амма исятда адаз тамай экъеч I дай къаст ава . Салазар жагъуриз Тосканадиз испанвидин хизан атана , амма ам мад квахьна . Паспортда авай шикилдиз килигайла , диде бубади ам чпин хва тирди тестикьарна . « Чна адаз азадвал к I ан хьуниз са манийвални гузвач , амма ам мад сеферда къужахламишдалди , гьатта им эхиримжи сефер хьайит I ани , чун инай хъфидач »,лагьана адан дидеди . Итим I995ЙИСУЗ Севильяда авай вичин к I валяй экъеч I на ва Тосканадин Маремма областдиз рекье гьатна . Винидихъ т I вар кьунвай телеканалди фикирзавайвал , и кар ада гуьгьуьл ч I ур хьанвайвиляй авуна . I4 йис алатайла , духтур кьенвайди яз официальнидаказ малумарна , гьик I лагьайт I а , ам авай чкадин гьакъиндай са жуьрединни делилар авачир .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+Ф . Эседуллаевадин тарсар методикадин рекьяй дуьз ва ч I ехи интерес аваз кьиле фена . Математикадин малим
+Д . Абдурашидовади аялар к I ан хьун , гьак I вичин пешедал ашукьвал къалурна . Самурдин СОШ дин урус ч I алан малим Аида Казимовадин тарс иллаки хъсандиз кьиле фена . Эхирдай вири иштиракчийри I0-I5 декьикьада чпин к I валахдин тежрибадай жюридин вилик информация авуна . Гьарда вичин тежрибадин къайда , асул тегьер ачухна . Инал чна конкурсда гъалиб хьайибур малумарна , къейдна эхирдай Исмаил малимди . Амма са кар заз тикрариз к I анзава : къе куь арада магълуб хьайибур авач . Квекай гьар садан тежриба дериндай чирда ва ам раиж ийида . Квехъ мягькем сагъвал , акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гунин карда мадни ч I ехи агалкьунар хьурай . Газетдиз гьазурайди Ф . ГЬАЖИЕВ . 2 КОНКУРС « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин работникри ч l ехи диде АЙИШАТ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз Абумуслим Исмаиловаз , адан хизандиз ва мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . КЬАП I ИРКЪАЗМАЙРИН ШКОЛАДА
+3IОКТЯБРДИЗ « Къизилдин зул » кьиле тухвана . И сувар школьникри гьар йисуз кьарайсуз гуьзлемишзава . К I елзавайбуру « Зулун савкьватар », « Зулун ханум », « Лап хъсан мани », « Лап хъсан кьуьл », « Лап хъсан цлан газет » номинацийрай чпин алакьунар къалурна . Жюриди аялрин алакьунриз къимет гана .
+ШКОЛАДА 7-9классра к I елзавайбурун арада англий ский ч I алай классдилай къе цяй тир серенжем кьиле фена . Кьве дестедиз пай хьана аял ри чпин устадвал къалурна . Шиирар к I елдайбурун , къариб парталрин , цлан газетрин кон курсар кьиле фена . ,
+Ц l ийи хуьруьн СОШ дин аялри чпин устадвал къалурзава .
+МАГЬАРМДХУЬРУЬН райондин Къуйсунрин хуьряй тир Алимов Магьамед Яникович, уьлкведи кьиле тухузвай дяведин махсус операцияда къалурай жуьрэтлувилерай ва игитвилерай, вилик эцигзавай месэлаяр жавабдарвилелди тамамарунай, Россиядин Президентдин къарардалди «Дирибашвиляй» ордендиз ва РФ- дин оборонадин министерстводин приказдалди «Женгерра тафаватлувилерай» медалдиз лайихлу хьанва. РикӀел хкин, уьлкведи кьиле тухузвай дяведин махсус операцияда иштиракзавай Магьамед Яникович 2022- йисан 21майдиз Президентдин 135- нумрадин къарардин бинедаллаз «За отвагу» медалдиз лайихлу хьанай.
+РФ- дин хатасузвилин Советдин зампред Дмитрий Медведева къейд авурвал, алай 2023- йисуз Россиядин армиядин жергейриз икьрардин къуллугърал I85 агъзур кас кьабулнава. Июндин вацра икьрардин къуллугъдал къвезвабурун кьадар артух хьанва, яни I400 касдив агакьнава. - Миноборонадин къалурунрай малум хьайивал, алай йисан 1- январдилай 4- июлдалди ВС- дин жергейриз I85 агъзур кас кьабулнава. Икьрардин къуллугъдал эвер ганвай I09 агъзур кас игьтият патал хуьзвайбур тир, лагьана Медведева. Эхиримжи гьафтеда I0 агъзур касди икьрар кутӀунава. Икьрар кутӀунзавайбуру ва гуьгьуьллувилелди къуллугъдал къвезвайбуру, чи уьлкведин Президентди тухузвай политикадин курсуниз къуват гузвайди ва Ватан хуьнин гьазурвал авайди къалурзава, къейдна Совбездин зампредди.
+АЛАТАЙ ГЬАФТЕДА хъсан адетдиз элкъвенвай, гьар йисуз къизилдин медалар чпин сагьибрив вахкуниз талукьарнавай шад мярекат кьиле фена. И шад мярекатда райадминистрациядин работникри, райондин Собраниедин депутатри, образованиедин управлениедин векилри, школайрин директорри, малимри ва диде- бубайри иштиракна. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова, МР- дин образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаеван иштираквал аваз 2023- йисуз школа агалкьунралди акьалтӀарай 23 аялдив къизилдин медалар шад гьалара вахкана.
+-Къазанмишнавай агалкьунар аялри гьукуматдин сад тир экзаменарни агалкьунралди вахкуналди тестикьарна. ЦӀусад йисуз абуру гьакъисагъвилелди и гъалибвилихъ ялна. Зун инанмиш я гьуьрметлубур, куьне къе къачунвай камари хъсан гележегдихъ гъидайди. Кьилин образованияр къачуна, хкянавай къуллугърал хьана, куьн рикӀе авай мурадрив агакьрай. Куь далудихъ диде- бубаяр, малимар, регьберар ва хайи чил гала. Квел икьван зегьмет чӀугунвай диде- бубайриз, малимриз чухсагъул лугьуз кӀанзава. Къенин куь агалкьунрихъ- чи уьлкведин пакадин йикъан дурумлу гьалар ва абадвал гала. Квехъ виридахъ чандин мягькем сагъвал, бахт ва уьмуьрдин рекье агалкьунар хьурай,- лагьана райондин кьил Фарид Агьмедова.
+ВАХТУНИ вичин кӀвалах ийизва. Ватандин ЧӀехи дяведин саки вири иштиракчияр чи арадай акъатнава. Амма абурун экуь къамат несилрин рикӀера эбеди яз амукьда. Фашистрин Германиядал Гъалибвал къачуниз Къуйсунрин хуьре яшамиш жезвай Каралиев Мирзали Каралиевичан лап чӀехи пай ква. Ам I920-ЙИСУЗ Макьарин хуьре дидедиз хьана. Мирзалиди I937I938- йисара Дербент шегьердин педучилище куьтягьна, малимвилин пеше къачуна ва вичин хайи хуьре тарсар гуз башламишна. Мирзали вичин чирвилер артухарун патал I939-ЙИСУЗ Кировобад шегьерда Азербайжандин хуьруьн майишатдин институтдиз гьахьна. КӀелун яргъалди давам хьанач, жегьил дагъви хуьруьзни хтун тавуна Кировобаддай Советрин Армиядин жергейриз тухвана. Мирзали Читадин областдиз акъатна. Адакай Кубандин кавалериядин дивизиядин атлу хьана. Савадлу зигьин авай жегьил I942-ЙИСУЗ Чкаловский летный училищедиз рекье туна ва ада стрелок- бомбардир пеше къачуна. Гьа и йикъалай башламишна М. Каралиев авиациядивай къерех хьанач. ПО-2 самолетдин экипаждихъ галаз 897 сеферда дяведин тапшуругъ тамамариз цавуз экъечӀна. Ибурукай 676 сеферда- анжах йифен вахтунда. Экипаждин командир тир
+Иван Котневахъ галаз Мирзали душмандин винел залан бомбаяр вегьез I23I сятни 25 декьикьа цава хьана. Курский дугада къизгъин ягъунар фидай вахтунда Мирзали авай самолетдин экипажди немсерин техника, абурун аскерар гзаф тергна. Каралиеван викӀегьвилиз килигна адаз сад лагьай «Яру Гъед» орден гана. Гьа и вахтунда нубатдин тапшуругъдиз фидайла ПО-2 самолет немсерин прожекторрин эквери «кьуна». Чилелай гуьлле гуз башламишна. СакӀани абурун экверай экъечӀиз жезвачир. Эхирни командирди самолет лап тик виняй агъуз вегьена, прожекторрин экверикай катна. Патарив гвай чи летчикриз самолет аватайди хьиз хьана ва базадизни гьакӀ хабар гана. Амма са арадилай самолет сагъ-саламатдиз аэродромдал хтайла юлдашриз гзаф шад хьана. Анжах чилел хтайла Мирзалиди вичел хер хьанвайди кьатӀана. Гуьлле эрчӀи къуьнуьхъ галукьнавай. Хер заланди тушир. Ам фад сагъни хъхьанай. Гуьгъунлай Украинадин Станислав станциядал алай немсерин 4 эшелон кукӀварунай Мирзали 3- дережадин «Слава» ордендиз лайихлу хьана. Германиядин кьилин шегьер Берлин къачудайла Мирзали авай экипажди мад са кьегьалвал къалурна. Вилик эцигай тапшуругъар кьилиз акъудунай адаз I- дережадин «Ватандин дяведин» орден ва «Берлин къачунай» медаль гана. Германиядин шегьер Брислау немсери лап къеледиз элкъуьрнавай. Ам къачудайла чи аскерар гзаф телеф хьана. 6 юкъузни йифиз самолетдай вегьезвай бомбайри чи аскерриз вилик фидай рехъ ачухна ва Мирзалидин хурудал 2-дережадин «Ватандин дяведин» орденди нур гана. I946-ЙИСАН июндиз лейтенант Каралиев Мирзали вичин хайи хуьруьз хтана. Хуьруьн жемятди ам шад манийралди къаршиламишна. Мирзали ислягь зегьметдихъ элкъуьн хъувуна. Ада сифте Макьарин хуьре ва гуьгъуьнлай Къуйсунрин хуьре малимвиле кӀвалахна. I957-ЙИСАН февралдиз М. Каралиеваз гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугунай «Зегьметдин жуьрэтлувиляй» медаль гана ва I980-ЙИСУЗ ам «Зегьметдин ветеран» медалдиз лайихлу хьана. Вичихъ галаз дяведа хьайи Пермьский областдин Березники шегьерда яшамиш жезвай Сорошкин Анатолийдихъ, Карелия республикадин Сортовало шегьерда авай женгинин дустарихъ галаз ада алакъа хуьз хьана. Абур садсадан патав фейи вахтарни хьана. Юкьван буйдин, къумрал якӀарин, кьилин чӀарарни рехи хьанвай гьамиша хуьруьн ва жемятдин дерди-гьалдикай хабар кьазвай Каралиев Мирзалиди вичиз 5 орденни I3 медаль ава лагьана садрани дамахнач. И. ИСМАИЛОВ, ветеран.
+ИУДЕЯР (чувудар) ва гзаф аллагьриз икрам ийизвайбур исламдин кьилин душманар я. Ислам къенепатай хун патал Абдулла бен Сибаъ АЯЛЬ-ЯГЬУДИЙ АЛЬЯМАНИЙ лугьудай касди гзаф алахъунар авуна. Ам исламда зидвилер тун патал гзаф алахънавайбурукай сад я. Адалай алатайла и карда халис мусурманар–суннитар буьгьтенламишиз алахъай шиитар тафаватлу хьана. Асирдилай асирдал къвез ихьтин женг гужлу жез хьана. Ихьтин жигьетдай сад лагьай чкадал иудеяр ва шиитар, ахпа хашпересарни гзаф аллагьар авайбур хьана. Абуру исламдиз акси тир обществояр, дестеяр тешкилиз хьана. Исламдихъ галаз къати женг тухузвай уьлквейрин жергеда Англиядин пачагьлухни авай. Ада Лондонда вичин колонийрин кӀвалахрал машгъул тир махсус министерство тешкилна. Ам исламдин уммет къенепатай хун патал алахъзавай ва и кар патал ада вири жуьредин рекьер (диндин, политикадин, дяведин) ишлемишзавай. Англияди и министерстводай мусурман уьлквейра авай вичин колонийриз агъзурралди шпионар ракъуриз хьана. Абурун жергедай мистер Хамфер кьетӀендиз тафаватлу хьана. Ада мусурманрин календардай 1125-йисуз(1713) Баср шегьерда Неждай тир шейх Мегьамед жуьреба-жуьре амалралди алдатмишна рекьяй акъудна ва адан куьмекдалди исламдин динда вагьабистрин хел тешкилна. Мистер Хамфер Египетда, Каирда, Хиджазд, Иранда, Османский империядин меркез тир Стамбулда шпионвилел машгъул хьана. Исламдин душманриз гьар гьалда и дин терг ийиз кӀанзавай. Амма абурулай и кар алакьзавачир. Аллагьди куькӀуьрнавай экв туьхуьриз жезвачир. Аллагьди лагьанва: «А дин квез ракъурнава ва ам чна хуьзва». Им акӀ лагьай гаф я хьи, кафирривай са чӀавузни и дин тергна маса диндал эвез ийиз жедач. Ингье, 1400 йисан вахтунда вири дуьньядин мусурманар пак тир Къуръанди къалурнавай рекьяй физва. Абур илимда марифатдин ва культурадин месэлайра, промышленностда, алишверишда ва политикада кӀвенкӀве жергейра ава. Абуру зурба государствояр яратмишнава. Англиядин къецепатан политика маса уьлквейрин, кьилди къачуртӀа Индиядин, Африкадин уьлквейрин, тӀебиатдин девлетар, милли эменни тарашунрихъ ва и уьлквейрин халкьар лукӀвариз элкъуьрунихъ рекье тунвай. И уьлквейра кӀватӀзавай кьван девлетар вири Англиядиз хутахзавай. Исламдихъ инанмишвал ийизвай вири инсанри анжах гьахълувал, сада садаз гьуьрмет авун ва садаз сад кӀан хьун ва санал кӀвалах авун вяз ийизва. Абуру истисмарчивал, зулумкарвал, таб ва буьгьтен негь ийизва. Ктаб пуд патал пай хьанва. Сад лагьай пай Англиядин шпион Хамферан хиве кьунриз, кьвед лагьай пай Ислам къене патай рагъ акӀидай патан уьлквейрин алахъунриз, гьакӀ вагьабистриз ва пуд лагьай пай ислам диндин-гьахълу диндин мана-метлебдиз талукьарнава.
+Аламатар, делилар, гьакъикъатар
+XVIII- асирда яшамиш хьайи Франциядин натуралист Бюфона тестикьарзавайвал, дуьньяда виридалйни гъвечӀи инсан 37 йиса аваз кьейи дишегьли я. Адан яргъивал 43,3 сантиметр тир. *** РагъэкъечӀдай патан инсанрин вилери Европадин инсанрин вилерилай рангар гзаф ва хъсандиз кьатӀида. ГъвечӀи карханайри цуьк акъудзавай са вахтара Кашмирдин устадри гьазурзавай шаларик 300 кьван жуьреба-жуьре рангар квай. *** Сахара къумлухра туарегар лугьудай са тӀайифа яшамиш жезва. И тӀайифадин итимрин чина чадура жеда, дишегьлияр чинар ахъа яз къекъведа. *** Нилдин кӀаникай мад са вацӀ авахьзавачилин кӀаник квай Нил. *** Москвадин «Лужники» стадиондин территория Монако государстводилай еке я. *** Акъваз тавуна рахунин рекьяй дуьньядин рекорд 54 йиса авай С. Джайяраманадив гва. Мадрасда Гандидин памятникдин пата вам I987- йисуз 3февралдилай II-ФЕВРАЛДАЛДИ кьван, яни 200 сятда рахана. *** I9- асирдин виридалайни машгьур симинин пагьливан Жан Гравле (Франция) тир. Ам I859ЙИСАН 30- июлдиз II0 метр яргъивал алай Ниагарский гургурдин винелай чӀугунвай канатдилай фена. Кьвед лагьай сеферда ам и гургурдин винелай вичин страховой агент Херри Колкорда кьамал алаз фена. *** Виридалайни заланвал авай пагьливан Уильям Кооб (США) тир. Адай 363 килограмм къвезвай. *** Спортда виридалайни гзаф пул къазанмишайди Мухаммед Али я. I960- йисарилай I98I- йисалди ада (США-ДИН боксер) 69 миллион доллар къазанмишна. *** Яромир Вагнера (Чехословакия) I980- йисан 28- сентябрдиз самолетдин лувунал акъвазна Атлантический океандилай лув гана. *** 1055- йисуз Бремене шегьерда /США-ДИН Индиана штат/ Роберт Нью-Джонс, дуьньяда виридалайни залан инсан кечмиш хьана. Адай 484 килограмм къвезвай. *** Аллагьди Вич рикӀелай алуд тавун патал инсанриз гагь-гагь аламатар къалурда: абуруз гагь Индияда битмиш хьайи ичинин къене /ам кьве пад авурла/ «Аллагь» кхьенваз акуна, гагь Киргизияда хайи келен къваларал маса рангаралди «Аллагь» ва «Магьаммад» кхьенваз акуна. Ибурун гьакъиндай маса уьлквейрин ва Россиядин СМИ-РИ са шумудра кхьена. Ихьтин нубатдин аламат инсанриз Къарабудахкентский райондин Цараул хуьре акуна. Абубакар-Гьажи Гьамзатован вечре хъиредал «Лаилагьи иллаллагь» кхьенвай кака хана. Эхирда авай «Аллагь» лугьудай гаф кьетӀендиз тафаватлу жезва. *** Джон Брюс Ли /виридалайни гъвечӀи беден авай баскетболист/ Сакраментодин /США/ университетдин баскетболдин командада къугъвазвай. Адахъ кьетӀен йигинвал ва лап хъсандиз лишан кьунин устадвал авай. *** Мусурманрин машгьур алим Июну Хаддадаз ктабрин агъзур том хуралай чидай. Чингизхана Багдад къачурла Халифатдин «Низамият» тӀвар алай центральный библиотека вацӀуз гадарна тергна. Гуьгъуьнлай Ибну Хаддада и библиотека арадиз хкана. Пуд йисан вахтунда ада «Низамият» библиотекада авай ктабрин мана хуралай лугьуз инсанрив кхьиз тун хъувуна. *** Чуьхвердиз ухшар авай какаяр хадай къуш дуьньяда авай сад я- Кайра. Ада какаяр мука ваъ, дагъдин гуьнейрик хада. И жуьредин какаяр гуьнейрай агъуз авахьун мумкин туш. *** Атлантический океанда аламатдин балугъар ава- номихтис. Абур а��етдин шнурдиз ухшар я. Яргъивал- I-5 метр, гьяркьуьвални са сантиметр я. *** Страусар- 45, вагьши къазар- 80, туьтуькъушар- I00, чалагъанар- II5 ва картарни I60 йисуз яшамиш жезва. *** 500 йис идалай вилик зурба суфий АЛАРАБИДИ инсандин фикирдихъ физический гьайбат авайди ва адавай вич элкъуьрна кьунвай затӀаризни таъсир ийиз жедайди малумарна. Гилан девирдин илимрин ахтармишунри и фикир тамамвилелди тестикьарзава. *** Чилел виридалайни кьакьан инсан Каянум тӀвар алай фин тир. Адан яргъивилел 2 метрини 83 сантиметр алай. Виридалайни кьакьан дишегьли Марианна Веде тир- 2 метрини 55 сантиметр.
+Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2004- йисуз Аллагьвердиева Иринадиз гайи Б- 0110758- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин. Самур хуьруьн СОШ-ДИН 10- класс куьтягьайдан гьакъиндай 1987- йисуз Бейбутова Эльзадиз гайи 491751нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр ! За квез Дагъустандин халкьарин Садвилин сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава . И сувари вири дагъустанвияр сад ийизва ва гзаф миллетрин республикадин агьалийрин ислягьвилихъ , стхавилелди яшамиш хьунихъ , бубайрин лап хъсан адетар хуьнихъ ва давамарунихъ авай чалишмишвал мадни мягькемарзава . 1999йисан сентябрдиз гуьгьуьллу дагъустанвийри уьлкведин Яракьлу Къуватрин куьмек аваз чи республикадиз сухулмиш хьайи международный бандитрин к I ерет I ар кук I варун ва международный террористрал гъалиб хьун лап ч I ехи ва рик I елай алат тийидай , чи садвал мадни мягькемарай вакъиа хьана . Гьуьрметлу районэгьлияр ! Къуй квехъ мягькем сагъвал , хизандин хушбахтвал ва пакадин экуь йикъахъ инанмишвал хьурай . Къуй чи халкьарин садвал мадни мягькем хьурай . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил , Райондин Собраниедин председатель Ф . АГЬМЕДОВ .
+РД дин Гьукуматдин къарардалди 2015 йисан 15сентябрь к I валах тийидай , суварин югъ яз малумарнава . МР дин АДМИНИСТРАЦИЯДА
+4СЕНТЯБРДИЗ райондин администрациядин аппаратдин нубатдин совещание кьиле фена . Адан к I валахда администрациядин аппаратдин работникри , райцентрдал алай карханайрин ва учрежденийрин руководителри иштиракна . Совещание райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гь . Мурадалиева ачухна ва кьиле тухвана .
+3СЕНТЯБРДИЗ Райондин Собраниедин депутатрин нубатдин заседание кьиле фена . Адан к l валахда 24 депутатдикай 21 касди иштиракна . Заседание Райондин Собраниедин председатель , « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Кьил Фарид Агьмедова ачухна ва депутатриз йикъан агъадихъ галай месэлайриз килигун теклифна . 1. « Магьарамдхуьруьн район » МР дин депутатрин Собраниедин регламент тестикьарунин гьакъиндай . 2. « Магьарамдхуьруьн район » МР дин территориядал карчивилин к l валахдин бязи жуьреяр патал дибдин К -2 доходлувилин корректироватзавай къимет��увал тайинарунин гьакъиндай .
+2 Совещаниедал гьалай кьилин месэлайрикай сад районда наркоманиядиз акси яз кьиле тухузвай комплексный серенжемрин нетижаяр кьун тир . И месэладай доклад РФДИН УФСКН дин РД да авай МРО дин начальник Ф . Сефералиева авуна . Адан рахунрай малум хьайивал , алай вахтунда районда наркотикар ишлемишзавайбурун кьадар артух жезва . Заваллу хесет жегьилрикни , школада к I елзавай аялрикни ч I ехибур себеб яз акатзава . Райондин духтур наркологдин делилралди , районда наркотикар квай шейэр ишлемишзавай учетдиз къачунвай 38 кас ава . Арадал атанвай гьаларихъ галаз алакъалу яз , наркотикар квай шейэр ишлемишунин ва абур маса гунин вилик пад кьунин комплексный серенжемрин программадин план уьмуьрдиз кечирмишу нин сергьятра аваз , наркотикар ва психотропный шейэр ишлемишун вахтунда чирун патал чи райондин школайра к I елзавай аялрин тестар гуьгьуьллувилелди тухун тайинарнава . Гуьгьуьллувилелди кьиле тухузвай тестар , законди тайинарнавай къайдада к I елзавайбуру кхьена разивал гуналди , диде бубайрин иштираквал аваз кьиле тухуда . Эхиримжи вахтара ц I ийи жуьредин наркотикар , гьа гьисабдай яз синтетический наркотикарни пайда хьанва . Афгъанистанда гьазурзавай лап хаталу наркотик героин къвердавай гегьеншдиз чк I изва . Жегьилар чебчпин ихтиярда хьуни гьалар мадни заланарзава . И кар себеб яз наркотикар ишлемишзавай жегьилрин кьадар къвердавай гзаф жезва . Наркотикар ишлемишзавайбурукай гзафбур абурукай авай ч l ехи зияндин гъавурда авач . Гьар са диде бубади чпин аялрал дат I ана гуьзчивал авун лазим я . Абуруз азад вахтунда чпин аялар квел машгъул жезват I а , нихъ галаз алакъада жезват I а чир хьана к I анда . Наркомания ахьтин къурхуллу завал я хьи , адахъ галаз вири общественностди женг ч I угун лазим я . Амма кьилинди профилактикадин к I валах тухун я . Райондин школайра ва аялрин маса учрежденийра яш тамам тахьанвайбурун арада наркотикри инсандин сагъламвилиз гузвай зияндикай суьгьбетар авун , газетдин , телевидениедин куьмекдалди гъавурдик кутунин к I валах активвилелди кьиле тухун чарасуз я . Сагълам несил , чи гележег патал чна вирида сад хьиз къайгъу ч I угуна к I анда . Ж . Сефералиева авур докладдин винел райондин администрациядин кьилин заместитель З . Азимов , УО дин начальник У . Абейдуллаев ва масабур рахана .
+Сад лагьай месэладай информация Райондин Собраниедин председателдин заместитель Эмиль Байрамова , кьвед лагьай месэладай информация райадминистрациядин экономикадин отделдин начальник Тимур Техмезова авуна . Депутатри вирида сад хьиз сес гуналди кьве документни кьабулна . Ахпа Фарид Загьидинович Агьмедова хуьрерин поселенийрин депутатрин сечкияр тешкиллувал , активвал аваз кьиле тухуниз эвер гана ва Райондин Собраниедин депутатрин кьадар 24 далай 45 касдихъ агакьдайди рик l ел хкана . Райондин кьили кьиле тухвай к l валахдай вирибуруз чухсагъул лагьана ва Райондин Собраниедин депутатрин кьадар 45дал кьван артухаруни депутатри райондин агьалийрихъ галаз тухузвай к l валах мадни гужлу ийидайдахъ умуд кутуна . Депутатри жемятдин векилвал авун ва агьалийрин интересар хуьн герек я . Им акьалт l ай асуллу ва жавабдар к l валах тирди къейдна Фарид Загьидиновича .
+МАХАЧКЪАЛАДА Дуствилин к l валин вилик « Кавказдин мехъер » проект башламиш хьана . « Дуствилин к l вал » ГБУ да ва « Культурадин дворец » ГУК ди тешкилай и проектдин план дагъвийрин мехъерар кьиле физвай тегьердикай куьмек къачуна туьк l уьрнава . К l ват l хьанвайбурун вилик сифте гаф Дагъустан Республикадин милли политикадин министрдин заместитель , Дуствилин к l валин директор Текрар АГЬМЕДОВ рахана . Гуьгъуьнлай майдандал « Дагъустан » ансамблдин коллективди зарб кьуьлерна , агьалияр милли мехъерин адетрин иштиракчияр хьана . 12сентябрь , 2015йис .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+ГРИПП инфекциядин хци азарлувал я . Ам илирзайла , уьгьуь ягъайла , нефес ч l угвадайла гьавадай ст l алрин тегьерда садакай масадак акатзава . Ам акатайла бедендин температура хкаж , инсан зайиф жеда , фул акатда , гьак l нефес къачузвай рекьер къайдадикай хкатда : зуьквемар акатда , уьгьуь къведа , жигеррин ст l алжем жеда . Грипп арадал гъизвайди вирус я . Адак зулун ва хъуьт l уьн девирра начагъ жезва . И уьзуьр гриппдик азарлу инсандикай , адахъ гелкъведайла , улакьда аваз фидайла ва к l валахал акатун мумкин я . Гьак l азарлудан шейэрихъ пулунихъ , чарарихъ , парталрихъ галазни алакъада хьайила акатда . Грипп кьакьан температура (38 ва адалай виниз градусар ), кьилин т l ал , бедендин як l ун нуьк l вера , жалгъайра т l алар галаз акатзава . Ам акатай кас нерар кьуни , кьурай рик l ат l удай уьгьуьди инжиклу ийида , хурун кьефесда т l алар гьатда . Грипп синуситдик ( нерин хилер т l а хьун ), отитдик ( яб т l а хьун ) пис хьун мумкин я . Грипп къати хьунин лап хаталувал пневмония ( жигерар т l а хьун ) ва менингит ( кьилин мефт l един винел къат т l а хьун ) я . Эгер лап залан гьалдиз атайт l а , кьиникьни мумкин я . Виридалай хъсан кар вилик пад кьун я . Вакцинацияуьзуьрдин вилик пад кьадай умудлу къайда я . Эгер грипп акатайт l ани , куьне ам регьятдиз алудда . Вакцинация авуниз кьилин аксивал вечрен белокдиз аллергия , кьилдин касдихъ галаз кьун тавун я . Квевай прививка куьн яшамиш жезвай чкада ийиз жеда . Идалай гъейри гриппдикай жунадин повязкадалди , дарманар ( арбидол , римантатин , анаферон , иммунал ) кьабулуналди хуьз жеда . А . ТОЛСТОЛЕТОВА , ЦРБ дин духтур инфекционист . ОБЪЯВЛЕНИЕ
+М В . Б . БУКАРОВАН т l варунихъ галай НПО диз ( илимдинни производстводин объединение )кьиблепатан аграрный Центрдиз гегьенш профилдин механизаторар , гьамишалугъ бинейрал алаз рабочияр , малдарар ( хьайит l а хизан галайбур , яшамиш жедай чкадалди таъминарзава ) герекзава . Гьакъи даговордалди ��кьрар хьанвайди . Центр Магьарамдхуьре ава . Справкаяр телефондин агъадихъ галай нумрадай 8-928-046-49-58. НПО дин администра
+Синел алай Грарин хуьр , Йифиз юкъуз гала вахъ вил . Хьанайт I а лиф закай вили Ватандиз за лув гудай хьи . Кьуд пад вири яйлахар тир , Къайи гьамга булахар тир , Цуьк акъатай уьруьшар тир , Вил галамай хайи Ватан . Ихьтин Ватан , хайи макан , Жедайди туш садран дак I ан . Чанда такьат , аман амач Хайи накьвар аквадайвал . Шалбуз дагъдин кук I вал к I андай Грар дагъдиз тамашдайвал . Кьуьзуь чанда такьат к I андай Грар дагъдиз хъфидайвал . Шагъа МУСАЕВА , кьвед лагьай группадин инвалид . Ц I ийи хуьр .
+ФУТБОЛДАЙ райондин кубок патал ц I инин йисан акъажунра I5 командади иштиракна . Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунрин нетижада финалдиз Гилийрин ва Азадогълийрин командаяр экъеч I на . 9майдиз « Леки » стадиондал финалдин къугъуна Гилийрин ва Азадогълийрин командаяр гуьруьшмиш хьана . 5: 3 гьисабдалди Гилийрин команда гъалиб хьана ва райондин Кубок къачуна . И командади Кубок къачуз шумуд лагьай сефер ят I а къе лугьун четин я . Гьа им тренер Руслан Керимханован гьакъисагъ к l валахдин нетижа я . Азадогълийрин команда финалдиз акъатнавайди сад лагьай сефер ят I ани , хъсан къугъун къалуруналди тежрибалу Гилийрин командадин хура уьтквемдиз акъвазна . Шикилда : 20I5ЙИСАН райондин Кубок къазанмишай Гилийрин команда .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+Магьарамдхуьруьн махсус школа интернатдин коллективди Абдуллаев Артур рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , адан уьмуьрдин юлдаш Галинадиз ва амай вири багърийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Дагъустан Республикадин Магьарамдхуьруьн РОВД ди 2004йисан 24майдиз Гьажибутаев Гьажибутай Алибутае вичаз гайи 82-03-846500нумрадин паспорт квахьуниз килиг на къуватда амачирди яз гьисабин .
+Магьарамдхуьре « Победа » куьчеда авай 140 кв . метр яшайишдин майдан авай са мертебадин дарамат маса гузва . Адахъ 19,5 сотых чил гала . Чилиз « Зеленка » ва лазим тир вири документар ава . Тел : 8(928) 562-09-98.
+ЗУЛУХЪАЙ Россиядин къадим шегьер тир Дербентдин 2000 йис тамам хьун шад гьалара ч l ехи сувар хьиз къейдда . И сувариз гьазурвал аквазвай алай вахтунда , чи халкьдиз адет хьанвайвал , гьарда вичелай алакьдайвал куьмекдин гъил яргъи ийизва , шегьер чешнелу къайдадиз гъиз куьмек гузва . Абурлу и кардик чи районда авай « Югагропромдорстрой » ООО дини вичин пай кутуна . Ада Дербентда яргъивилел 813 метр ва гьяркьуьвилелни 12 метр алай Къурбанован т l варунихъ галай куьчеда са куьруь вахтунда асфальт цана . Тамамарнавай к l валахдин еридилай шегьердин иесияр рази яз амукьна . Гьа и организацияди гила шегьерда 3000 кв . метр алай ч l ехи гьаятда асфальт тваз башламишнава . Шикилда : куьчеда асфальт твазвай вахт .
+Алай 2022- йисан 2I- сентябрдиз РФ- дин Президентдин 467нумрадин къарардин бинедаллаз чи уьлкведа са паюнин мобилизация башламиш хьанай. ��аконодательный база авайтӀани, чи уьлкведин цӀийи тарихда мобилизация сад лагьай сефер яз ишлемишнава. «Мобилизациядиз гьазурвал акунин ва мобилизациядин гьакъиндай» ФЗ I997- йисан 26- февралдиз кьабулнай. И закондин бинедаллаз, вич дяведин къуллугъдикай михьиз азад ийидай яшдихъ агакьдалди герек хьайитӀа эвер хъувун патал армиядай ахъайнавай ксар, дяведин гьерекатар физвай вахтунда виликумаз тайин авун патал, военный комиссариатди ва тамамарзавай къуллугъдин федеральный органри эвер гайила атунин чарасузвал ава. Уьлкведа малумарнавай са паюнин мобилизациядин жигьетдай Магьарамдхуьруьн райондани кьетӀен кӀвалах тухванва. Къенин юкъуз чи райондай 82 касди мобилизация авунвайбурун жергеда аваз Украинада кьиле физвай дяведин махсус опера
+цияда иштиракзава. Гуьгьуьллувилелди физвайбурун жергеярни кьери туш. Мобилизациядик акатнавайбурун хизанриз куьмек гунин мураддалди районда оперштаб тешкилнава. Са жерге жавабдар къуллугърин работникрикай ибарат тир оперштабдин регьбер «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Загьидинович Агьмедов я. Мобилизация авунвайбуруз куьмек гунин сергьятра аваз, ЦӀелегуьнрин хуьруьн администрацияди хуьруьн агьалийрихъ галаз 70 агъзур манат кӀватӀна СВО- дин иштиракчидин дидедив вугана. Къуйсунрин хуьре кӀвализ газ гъунин документар туькӀуьрна, ЦӀийи хуьруьн администрацияди, хуьруьн агьалийрихъ галаз санал махсус операция кьиле физвай зонадиз дизельдин генератор рекье туна. Самурда гуьгьуьллувилелди фейи ва бедендиз хьайи хасаратвилин нетижада кӀвач атӀанвай аскердин хизандив продуктар агакьарнава. Гъапцегьрин хуьре и гьерекатрин иштиракчидиз чилин участок гунин месэла гьална. КьапӀиркъазмайрин хуьре мобилизация авунвайбурун хизанрив продуктар агакьарнава. Ярагъкъазмайрин хуьруьн администрациядин кьили, СВО дин гьерекатра иштиракунин нетижада снаряд хъиткьинна алатай кӀусари хирер авунвай чпин хуьруьнви Н.И.Магьамедов сагъарунин вири харжияр вичел къачуна. ГьакӀни, хуьрерин администрацийри дяведин къуллугъ тухузвайбурун хизанриз вахтуналди гузвай выплатаяр тир I00 агъзур манат гунин гьакъиндай арзайрин документар туькӀуьриз куьмек гузва. Алай вахтунда 69 хизандив и куьмек агакьнава. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьили, мобилизациядик акатнавайбурун, дяведин къуллугъ тухузвайбурун хизанар кьабулзава, абурун тӀалабунрихъ яб акалзава. ИкӀ, Магьарамдхуьряй тир СВО дин иштиракчидин уьмуьрдин юлдаш Р.Къазагьмедова школада кӀвалахал эцигна. Буткъазмайрилай тир мобилизациядик акатнавайдан кьве аял Дербент шегьерда аялрин бахчада кьабулиз куьмекна. Махсус операцияда телеф хьайи Ф.Исаеван уьмуьрдин юлдаш ЦӀийихуьруьн участковый больницада кӀвалахал эцигна. Магьарамдхуьруьн районда «Посылка солдату», « Добрые письма» лишандик кваз кьиле фейи акцийрин нетижада образованиедин ва са ж��рге маса идарайрин иштираквал аваз, недай продуктар ва сифте нубатда герек жезвай шейэр рекье туна. Къенин юкъуз райондай пуд машин ацӀай гуманитарный куьмек рекье тунва.
+29ИЮЛДИЗ Магьарамдхуьре авай Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрда « Дидеяр наркоманиядиз акси яз » лишандик кваз ч I ехи форум кьиле фена . Форумда райондин администрациядин жавабдар работникри , хуьрерин администрацийрин кьилери , райондин школайрин социальный педагогри , культурадин идарайрин работникри ва са жерге патарай атанвай мугьманри иштиракна . Ам сифте гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Загьидинович Агьмедо ва ачухна . Вичин рахунра Фарид Загьидиновича къейд авурвал , къенин юкъуз наркомание са жерге маса месэлайрихъ галаз хаталуди яз амазма . Наркоманиедихъ галаз женг ч I угун тек са къайда хуьзвай органрин ваъ , гьак I чи виридан буржи я . И т I егъуьн гьар са хизандихъ галукьун мумкин я . Гьавиляй дишегьлийри , дидейри и женгиник чпин лайихлу пай кутуна к I анда . Дидейрин гафарин , гьерекатрин таъсир зурба я . Гуьгъуьнлай анал рахай РФДИН ФСКН дин Дагъустанда авай Управлениедин начальник , полициядин генерал майор Энрик Муслимова ва наркотикрин гуьзчивал тухузвай федеральный къуллугъдин управлениедин Магьарамдхуьре авай отделдин начальник Фейзудин Сефералиева республикадин делилрай аквазвайвал абурун учетдал алай наркоманрин кьадар 6000далай виниз хьана , абурукай 231 кас дишегьлияр я . УФСКН дин отделди райондин къайда хуьзвай органрихъ галаз наркоманиедин вилик пад кьунин мураддалди кьет I ен к I валах тухузва . И карда агьалийрин патай са куьмекни авачирди лагьана . Ахпа рахай форумдин тешкилатчи « Гьажи Давуд » общественный региональный гье рекатдин председатель Надир Агьмедова , М . Гьажиеван т I варунихъ галай юкьван школадин социальный педагог Нурмина Буржалиевади , райондин общественный палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева , лайихлу пенсияда авай майор Абдуллагь Байрамова акьалтзавай несилдиз сифте нубатда хизанра диде бубайри , школайра малимри тербия гунилай , абурухъ галаз гьар жуьре месэлайрай суьгьбетар авунилай , абур пис хъсандан гъавурда тунилай гзаф аслу тирди лагьана . Эхирдай Фарид Загьидиновича форумдин тешкилатчийриз , иштиракчийриз чухсагъул малумарна .
+1август , 2015йис . 2 Гьар са касдихъ вичин михьи рик I ава , Хабар кьадай ви гьалдикай гьик I ава . Гьабурукай сад я малим Жабраил , Ч I алал гъизвай жегьил жаван , чи несил . Инсанрин арада ам инсан я , Дережаяр а касдин лап кьакьан я . Ава вичихъ билбилдихъ хьиз ширин мез , Хабар кьадай ви гьалдикай патав къвез . Малим хьана тарсар гана балайриз , Элкъуьрна чун лув гуз физвай дурнайриз . Адан ширин меци лувар кутуна , Балайрикай духтур , малим авуна . Гьаким хьана кьунач ада вич вине , Садаз стха , муькуьдаз лугьуз амле . Бес инсандихъ ихьтин мез хьун бахт тушни ? Ам Аллагьди адаз ганвай тахт тушни ? Сагърай , малим , экуь хьурай ви рекьер ! Гьа вун къекъвей рекье цада за цуьквер . Чун паталди гьакьван зегьмет ч I угунвай , Чи рик I ерик ашкъи гьевес кутунвай . Малим экв я , нур я гъвеч I и вилерин , Малим къуват , гуж я къуьлуьн ц I ирерин . Акъудзавай къуьлуьн ц I ирер винелди , Гьар тарсуна ширин рахаз мецелди . Яргъал йисар гурай , малим , ви чандиз ! Ви рик I тирвал , ваз к I анивал к I убандиз . Бахт , берекат хьурай к I вале хизандиз , Чун шад я вал , азиз малим Жабраил . Ражадуллагь САЛМАНОВ
+Винел эллер к I ват I хьуналди , Чил , ваз пара залан я жал ? Рехъ акъуддай бульдозеррин , Къати сесер дак I ан я жал ? Т I урфанрини саврухри вун , Гатуналди т I ар жезвани ? Гьайкалар хьиз хкаж жезвай . Дараматар пар жезвани ? Ви хур падиз цин чешмеяр , Авахьналди хер жезвачни ? Залзалайри зурзурайла , Рик I яй ч I ехи фер къвезвачни ? Винел эллер артух хьун ваъ Яракьар хьун залан я заз . Бульдозеррин къати сес ваъ Тупарин сес дак I ан я заз . Хиянатчи гьар бендедиз , Пай тахьуй зи накьварикай . Закай хийир къачун тийир . Кас магьрум хьуй ракъарикай . Т I урфанри ваъ , саврухри ваъ , Дявекарри гатазва зун . Ватандиз чан гайибурун , Мецелай къе рахазва зун .
+РД ДИН КЬИЛИН ва Гьукуматдин Администрациядин пресс къуллугъдин ва информациядин управлениеди хабар гузвайвал , 2Iиюлдиз Дагъустан Республикадин Кьил Рамазан Абдулатипов РД дин культурадин министр Зарема Бутаева ва РД дин писателрин Союздин правлениедин председатель Мегьамед Агьмедовни галаз Махачкъалада кардик кутазвай , « Пушкиналай Гьамзатовал къведалди ва …» т I вар ганвай Поэзиядин театрдиз фена . Ам алай йисан 26июлдиз шадвилин гьалара ачухна . Россиядин Федерациядин Президент Владимир Путинан Указдалди уьлкведа 20I5 йис Литературадин йис яз малумарнава . Махачкъалада Поэзиядин театр ачухун ( ам тешкилунин теклиф гайиди Дагъустандин Кьил Рамазан Абдулатипов я ). Россиядин обществодин фикир литературадал ва ктабар к I елунал желб авунихъ элкъуьрнавай к I валахдин руьгьдихъ ва метлебдихъ , са шакни алачиз , кьазвай кар я . Театрдин дараматриз килигай Рамазан Абдулатипов рази яз амукьна , гьа са вах тунда ада концертрин залдиз талукь яз вичин къейдерни авуна . Ам имарат ачухдай юкъуз къалурун фикирдиз къачунвай махсус серенжемдин репетиция кьиле физвай тегьердизни килигна . Театрдин къайдада тешкилзавай и мярекат кьиле ту хунин карда республикадин театррин , Дагъустандин государстводин операдинни балетдин театрдин , государстводин кьуьлерин « Лезгинка » т I вар алай академический лайихлу ансамбльдин », « Дагъустандин жегьилар » ансамбльдин , государстводин халкьдин музыкадин алатрин оркестрдин 50 далай виниз артистри , студентри иштиракна . И серенжемда иштиракзавайбурун арада республикадин вири халкьарин векилар авай . Абуру чпин дидед ч I аларал шиирар к I елна . Поэзиядин театр виликдай республикадин жав��нрин А . С . Пушкинан т I варунихъ галай библиотека , гуьгъуьнлай РД дин , « Музей заповедник », « Дагъустандин хуьр » этнографический комплекс ГБК аваз хьайи дараматда ачухна . Театрдин кьилин мурадар обществодин фикир литературадал ва к I елунал желб авуникай , поэзиядиз чи ватандашри ийизвай интерес артухаруникай , поэзиядин эсерар к I елунин адетар к I вачел ахкьалдаруникай гележегда культурадин алакъаяр гегьеншаруникай ва Дагъустандин поэзия республикадин сергьятрилай къерехрани машгьур авуникай ибарат я .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин Буткъазмайрал яшамиш жезвай Рагьимоврин хизанда 3 аял ч I ехи жезва . Буба Рагьимов Нуруллагь , бедбахтвилик акатна , рагьметдиз фена . К I валин дердияр адан гада Сергеян хивез аватна . Буткъазмайрин юкьван школа хъсан къиметар аваз акьалт I арай Сергей вичин рик I алай пеше къачун патал Краснодар шегьерда авай Россиядин МВД дин университетдиз гьахьна . Анаг акьалт I арай жегьил офицер Магьарамдхуьруьн РОВД дин участковый уполномочийвиле тайинарна . Гьа ик I, 5 йисни зур хьанва Сергея вичин хайи районда къанун , къайда хуьз . И йикъара ам зур йисуз авур к I валахдин гьахъ гьисаб гваз вичин хуьруьн жемятдихъ галаз гуьруьшмиш хьана . Магьарамдхуьруьн райондин ОУУП дин ва ПОН дин начальниквиле к I валахзавай полициядин полковник Т . Д . Агъаева , райондин кьилин куьмекчи З . Э . Азимов , хуьруьн кьил Р . А . Урдуханова , агъсакъалри , жегьилри Сергея диндин экстремизмдин , наркоманиядин , ичкибазвилин аксина тухузвай к I валахдиз еке къимет гана . К I валахда агалкьунар хьуниз килигна , ам старший лейтенантвилин чиндиз ва Гьуьрметдин грамотайриз лайихлу хьанва . Эхирдай Сергея ва атай мугьманри жемятдин суалриз жавабар гана . Желил ЖЕЛИЛОВ .
+1август , 2015йис . 4 КУЬРУЬ КЪЕЙД . Къагьир Туьменбегович ЭСЕДУЛЛАЕВ I972ЙИСАН 26 июндиз Магьарамдхуьруьн райондин Оружбайрин хуьре дидедиз хьана . Ана школа акьалт I арна , I990-I992ЙИСАРА Советрин Армиядин жергейра къуллугъна . Дагъустандин педуниверситетдин физкультурный факультет , Дондал алай Ростовда Россиядин МВД дин юридический институт акьалт I арна . Вафалу уьмуьрдин юлдашдихъ галаз 2 велед тербияламишзава .
+ЭХИРИМЖИ ВАХТАРА секинвал амач . Виринра гьалар къвердавай къизгъин жезва . Ягъунар , кьиникьар , хъиткьинарунар , тарашунар адетдиз элкъвенва . Къайдаяр хуьдай органрин къуллугъчийрин кьадар , гьак I ни мажибар ва жавабдарвални артухарнава . Тахсиркарвилерин вилик пад кьун ва гуьзчивал тухун патал уьлкведа , гьак I чи республикадани жуьребажуьре къурулушар тешкилнава , гьардаз вичиз хас тир везифаяр тайинарнава . И йикъара зун Дагъустан Республикадин МВДДИН УОООП дин ( Управление организации охраны общественного порядка ) ОООКСП дин ( отдел организации охраны конвоирования спецучреждений полиции ) начальник , полициядин подполковник Къ . Т . ЭСЕДУЛЛАЕВАХЪ галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай и махсус къуллугъдикай суьгьбет авун т I алабна .
+Къагьир Туьменбегович , заз ван хьайивал , вун хайи йикъахъ галаз алакъалу яз ви уьмуьрда еке дегишвилер хьанва . Сад лагьайди , ваз полициядин подполковник вилин чин ганва , кьвед лагьайди , вун жавабдар отделдин начальниквиле тайинарнава . Мубаракрай !
+Садлагьана ихьтин суал гунай багъишламиша : вун милициядин органриз дуьшуьшдай акъатай кас яни , тахьайт I а , мурад аваз ?
+Дуьз лагьайт I а , заз сифтедай милициядикай хабар авачир . Зун аял ч I авуз малимдиз Аллагьдиз хьиз килигдай . Зи къастни малим хьун тир . Диде бубадини зи майилвилерал разивалзавай . Гьа ик I юкьван школа акьалт I арай зун ДГПУ дин физкультурный факультетдик экеч I на . Са акьван вахтни алатнач , зун шегьердин секинсуз уьмуьрдихъ галаз вердиш хьана . Комсомолдин оперативный член яз , зун дежурствойра , рейдера жезвай . Бирдан чинер алай формадал рик I ацукьна . Гьа ик I, са йисалай лекцийри дад хганач . ДГПУ да к I елун « гадарай » (2курсунай заочно вахчунай ) зун гуьгьуьллувилелди РД дин МВД дин къенепатан крарин органриз милициядин конвойдин батальондиз к I валахал фена .
+Ви къуллугъ квелай башламиш хьана ?
+Милициядин сержант яз , за тахсиркарвал авунай шак физвайбур , тахсирлу ийизвайбур судриз , гьанайни элкъвена СИЗО диз хутахзавайбурун батальонда ( сержант яз ) к I валахиз башламишна . Саки къад йисуз къуллугъдин гурарай виниз отделенидин , ахпа взводдин командир , ст . дежурный , батальондин командир . Гьа ик Iмайордал къведалди . Алай йисан мартдиз РД дин МВД дин министрдин приказдалди полициядин подполковникдин чинда аваз зун махсус отделдин начальниквиле тайинарнава .
+Отдел шумуд касдикай ибарат я ва куьн квел машгъул жезва ?
+Санлай къачурла , отдел республикадин ИВСРАЛ ( инспекция временного содержания ), махсус приемникрал , конвойный подразделенийрал гуьзчивалдай 8 къуллугъчидикай ибарат я . Дагъустанда алай вахтунда 4I ИВС ( тахсирлу ийизвай ксар , судрин къарарралди хканвай агьалияр вахтунда хуьзвай чка ) 2
+спецприемник кардик ква . Чи къуллугъчийри , чкайрал физ , ИВС ра авайбуруз гьихьтин шарт I ар яратмишзават I а , абурун ихтиярар ч I урзавани авачни … ахтармишзава , серенжемар кьабулзава .
+Анра ацукьарзавай ксар гьихьтинбур я ?
+Административный къайдада хканвайбур , кьуна дустагънавайбур ва ик I мад .
+Тахсирлу ийидалди I0 юкъуз абур гьа и махсус чкайра ( ИВС да ) тазва . Ахпа силис тухудай чкайриз ( СИЗО яр ) акъудзава .
+Дугъриданни , медвытрезвителар амач . Къе пиянбур , пиян гьалда аваз къайдаяр ч I урзавайбур полициядин къуллугъчийри судриз тухузва . Судьяди административный къайдада тайин суткайра дустагъ авунин къарар акъудна , ИВС диз рекье твазва .
+Тахсиркарвилер авунай шак физвайбур ва тахсирлу ийизвайбур дустагъра хуьниз талукь къайдаяр ва шарт I ар махсус законди тайинарнава . ИВС им тайин ( режимдин ) къайдаяр авай идара я . Гьавиляй ��дан территорияда къенепатан к I еви къайда , кьилди къачурт I а , тахсирлу ийизвайбур кьабулунин , абур ка мерайриз паюнин , абурув гвай шейэриз килигунин , шикилар ягъунин къайда тайинарнава . Идалайни гъейри , законда ИВС ра тахсирлу ийизвайбуру чеб тухунин къайдаяр , абуруз аниз гъидай ва недай шейэрин ( пек парталдин , продуктрин , к I вачин къапарин , посылкайра аваз къачунин , гьак I ни абуруз пулдихъ ийидай къуллугърин ва ик I мад ) кьадарар тайинарнава .
+ИВС ра авай тахсирлу ийизвайбуруз гьихьтин ихтиярар ава ?
+Месела , чпиз авай ихтияррин ва мажбурнамайрин , дустагъ авунвай чкада хуьнин , арза ферзе кхьинин гьакъиндай малуматар къачудай , анра хсуси хатасузвал хуьн истемишдай ; мукьва кьилийрихъ галаз алакъа хуьдай ; уголовный делодиз талукь документар , лентиниз къачунвай шейэр ( записар ) вичив хуьдай ; вич дустагъ авунин гьахъ бат I улвал тайинарун патал тайин чкайриз , гьатта суддизни арза ийидай ; пулсуз недай хъвадай шейэр къачудай , 8 сятда ахвар ийидай , йикъа са сятинилай т I имил тушиз сейр ийидай , ИВС дин библиотекадикай менфят къачудай ва ик I мад .
+ИВС ра дустагънавайбур гьикьван вахтунда тазва ?
+Россиядин Федерациядин УПК дин 94статьядин бинедаллаз тахсирлу ийизвайбур , тахсиркарвал авунай шак физвайбур анра 48 сятдилай гзаф кьадай ихтияр авач . Ахпа абур тахсирлу ийизваз хьайит I а , СИЗО риз тухузва . Гьа са вахтунда силис тухун патал следственный изоля торрай гъизвайбур вацра I0 йикъалай геж тушиз тазва .
+Юлдаш подполковник , ИВС рай тахсирлу ийизвайбур катай ва я абуру къайдаяр хуьдай органрин къуллугъчийрал гьужумай дуьшуьшар авани ?
+Чалишмишвал авур сад кьве дуьшуьш квачиз , зи девирда ахьтин агьвалатар хьанач . Къайдаяр хуьдай органрин работникрин уяхвили , гьак I ни махсус киц I ери куьмек гузва .
+Вуна конвойдин къуллугъни куь къурулушдик акатзава лагьанай , Адан везифаяр гьихьтинбур я ?
+Конвоирование лагьайла , им полициядин махсус нарядри тахсирлу ийизвайбур талукь чкадиз агакьарун лагьай ч I ал я . Мадни ачухдиз лугьун хьайит I а , конвой им са вуж хьайит I ани гьужумдикай хуьн ва я катуниз рехъ тагун патал галаз фидай , ам тухудай яракьлу ксарин десте я . Адан везифайрикай рахун хьайит I а , кьилинди дустагънавай ксар вахтунда тайин чкадив ( месела , силисдин изоляторриз , гьанрай судриз ва ик I мад ) саламатдиз агакьарун я . Гьа са вахтунда и ва я маса чкадиз тухузвайбур катунин вилик пад кьазва , абур азад авун патал чалишмишвал ийизвайбур кьазва . Абур чкайрал саламатдиз агакьарун патал махсус автомобилра , вагонра , кьезил машинра , гьак I яхдизни тухузва . И жигьетдайни конвойрин хиве еке жавабдарвал ава …
+СИРИЯДИН сергьятдивай тахминан ц I уд километрдин мензилда авай Туьркиядин Суруч шегьердин культурадин центрда вичин чандилай гъил къачунвай , I8 йиса авай террористкади хъиткьинардай шей кардик кутуна . Уьлкведин властри фикирзавайвал , �� тахсиркарвал « Исламдин государство » ( ИГ ) дестедин членрикай сада авуна . Туьркиядин премьер министр Агьмет Давутогълудин гафаралди , тахсиркарвал авур чкадилай к I ват I ай делилри шагьидвалзавайвал , ИГ ди « чан алай бомба » ишлемишна . ТУЬРКИЯДА ТЕРАКТ
+АЛИМРИ зегьерлу гъуьлягъдин генар хемирдик кутуна ва гъуьлягъдин т I ебии агъудин хьтин къуват авай , ивидин дамарра арадал къвезвай лахтайрин аксина женг ч I угвадай шей арадал гъана . Алимри чпин и тежрибадикай Scienfic Repoifs журналдин чинра суьгьбетна . Кьиблединни Рагъэкъеч I дай патан Азияда гьалтзавай легъв авай гъуьлягъ лап акьалт I ай хаталуди яз малум я , бязи вахтара адаз « вад кам бес я » лугьузва : и гъуьлягъди к I асайдалай гуьгъуьниз инсандивай вахчуз хъжедайди анжах 4-5 кам я . Гьа са вахтунда адан агъудик квай агкисакуталин лугьудай белок иви лахта хьун энгелардай лап гужлу такьат я . И белокди рик I ин к I валах мукьвалмукьвал пайгардикай хкатунин себебдиз элкъвезвай тромбар арадал атунин хаталувал лап т I имиларзава , гьа и вахтунда инсандин маса органриз саки гьич садрани ч I уру таъсирзавач . Амма эхиримжи вахтаралди , алимривай агкисакуталин инсандиз хатасуз жуьреда зегьердикай чара ийиз жезвачир . Ц I ийи технология биологиядин жигьетдай адан хатасузвал тайинарун патал Китайда гьеле ахтармишнава . Иви лахта хьуниз акси шей промышлен ный къайдада гьасилун патал алимри кьилдин касдин кампаниядихъ галаз икьрар кут I уннава . Гьелелиг хемир вичикай белок хкудайдалай инихъ 36 сят арадай фейила , пуч жезва , амма винидихъ т I вар кьунвай белок гьазурунин технология хъсанарай ч I авуз гьар йисуз и шей хейлин гзаф кьадарра гьазуриз жеда .
+НОРВЕГИЯДИН Эйдсвол лугьудай чкада , яшлубурун к I вале яшамиш жезваз хьайи 92 йиса авай дишегьли 87 йис хьанвай вичин ашнадин патав Швециядиз катна , хабар гузва NHELOCAIДИ . Дишегьли яшлубурун к I вале амачирдакай хабар хьайила , идарадин руководстводи полициядивай куьмек т I алабна . Амма Норвегиядин агьали тир дишегьли вичин отпуск рик I алай касдихъ галаз санал кьиле тухун патал яшлубурун к I валяй экъеч I на фейидакай хабар хьайила , ам жагъур хъувунин серенжемар кьиле тухун акъвазарна . Ашукь хьанвайбур итимдин квартирада са шумуд югъ кечирмишун патал Стокгольмдиз рекье гьатна . « Им гьакъикъатдани рик I из лап таъсирдай муьгьуьббатдин агьвалат я », къейдна клиникадин кьиле авай Янка Хольстада . Адан гафаралди , яшлубурун к I валяй катай дишегьлиди къанунсуз гьич са к I валахни авунвач , амма ада идарадин къуллугъчийрик секинсузвал кутуна , вучиз лагьайт I а ада вич экъеч I на физвайдан патахъай виликамаз тагькимарнач ».
+кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , рагьметлудан хва Германаз ва амай вири багърийриз дериндай хажалат ч I угуналди башсагълугъвал гузва . Ц I елегуьнрин юкьван школадин коллективди Шихрагьимов Исмеил кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , рагьметлудан рухваяр тир Шихкеримаз , Хидираз ва амай вири багърийриз дериндай хажалат ч I угуналди башсагълугъвал гузва . Кьап l иркъазмайрин хуь руьн СОШ акьалт l арайдан гьакъиндай 1997йисуз Шал бузов Мурадик Шалбузовичаз гайи 0288021нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьи сабин
+* Туькьуьлда къванер авайла , чугъундурдин ширедикай куьмек жеда . Ам ик I гьазурда 3-4 чугъундур михьна , к I усариз ат I ана , яд илична зайиф ц I ал эцигна , шире хьиз икьи жедалди ргада , ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик хуьрекдин 2 т I урунавайди хъвада . 2 вацралай къванер куьлуь жеда . Операция авунин лазимвал амукьдач . * Дурк I унар т I азвайла , брусникадин пешери хъсан куьмек гуда . Ам ик I гьазурда : хуьрекдин са т I урунавай брусникадин пешерал яд илична , зайиф ц I ал эцигна ( къалпагъ алачиз ) I5 декьикьада ргада . Ахпа ам тадиз куьзда , гьик I лагьайт I а , адак дамарриз зиян гудай шейэр ква . И цикай йикъа пуд се ферда фу нез пуд сят амайла , I00 мл . хъвада . * Инсанди суткада ( иллаки йифиз ) 7 сятда ахвар авун лазим я , лугьузва Америкадин алимри . Ял язавачир беденда шекердин кьадар виниз хкаж жеда . Гьак I ни обменный процессар къайдадикай хкатда , инсан куьк жез башламишда . * Бронхит авайла ва я мекьи хьана азарлу хьайила , касторкадин ягълу ва скипидар (2:I) сад садак какадарна , хурудивай гуьц I ун меслятзава . * Гатун вахтунда I0 кг гьар гьи жуьредин хьайит I ани емишар т I уьрт I а , куьн хъуьт I уьз азарлу жедач . * Свах т I азвайла , сухван винел алай куруч I дал прополис дин са к I ус эцигайт I а , т I ал секин жеда . * Куруч I рай иви къведайла , активированный ц I ивиндин 5 таблетка ва прихополдин са таблетка куьлуь авуна , хуьрекдин 2 т I урунавай сарар чуьхуьдай порошокдик какадарна , экуьнахъ ва нянихъ сарар чуьхвейт I а , иви атун акъвазда . * Сарар мягькембур хьун патал , хъархъарин чкалар чай хьиз демда туна , сарар чуьхвейдалай гуьгъуьниз сиве экъуьрда . * Кьилин ч I арар алахьдайла , куркумадин порошокдал яд ва я набататдин ягълу илична , икьи къаришма туьк I уьрна , ам кьилин хамунивай ва ч I арарин пунаривай гуьц I на , зур сятда тада , ахпа чуьхуьн хъийида . И процедура гьафтеда садра авурт I а бес жеда . * Яшар хьанвай инсанриз хурмадин кьурурнавай пешерин чай гзаф хийирлу я . * Руфуник ял акатнавайла , агъадихъ галай рецептдикай менфят къачуда 50 г . регъвенвай шивитрин тум , 50 г . кьурурнавай тысячелистникдин цуьквер , 30 г . куьлуь авунвай эферрин тум , вири сад садак какадарна , хуьрекдин 5 т I урунавай къаришмадал I литр ргазвай яд илична , 2 сятда тада . Ахпа ам чимидаказ ? стаканда авайди йикъа 3-4 сеферда , куьлуь – куьлуь хуп I ар ийиз , хъвада .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда «Сад тир Россия» вирироссиядин политикадин партияди «Аял школадиз гьазур» лишандик кваз тухузвай акция давам жезва. МР- дин регьбердин эмирдалди, райондин администрациядин пешекарри, идарайрин ва карханайрин регьберри, СВОДИН иштиракчийрин, гзаф ая��ар авай, уьмуьрдин четин шартӀара яшамиш жезвай хизанрай сифте яз школадиз физвай аялриз кӀелунриз, кхьинриз герек затӀарикай ибарат тир пишкешар гана. Нубатдин сеферда, ЦӀийихуьряй тир Айдемироврин, Нуриеврин ва Юнусоврин хизанриз мугьман хьайи МР- дин администрациядин финуправлениедин начальник Эдуард Ферзилаевани ЦӀийихуьруьн юкьван школадин директор Максим Набиева пишкешар аялрив вахкана.
+ДЯВЕ ислягь са инсандизни, уьлкведизни кӀанзавайди туш. Амма, фашистрин гел кьур бандеровчияр себеб яз Россияди Украинада махсус серенжем тухуниз, стха уьлкве ва халкь фашистрикай азад авуниз мажбур хьана. Россиядин центральный каналри гьар юкъуз Украинада кьиле тухузвай махсус серенжемра дирибашвал къалурзавай миллетриз,
+ягъунар кьазвай ва женгинин юлдашар къутармишзавай, къагьриманрикай хабар гузва. Абурун арада чи Дагъустандин халкьарин кьегьалрини иштиракзава. Украинада кьиле физвай махсус серенжемра, чи уьлкведин вири халкьарин векилри хьиз, чи райондин кьегьалрини иштиракзава. Абурукай сад Муслимов Акиф Азизович я. Адан ери бине Магьарамдхуьряй я. Ам чи хуьруьнви Муслимов Азизанни ва Эльзадин кьегьал хва я. Кьегьалвал лагьайтӀа вич вичелай арадал къвезвач, вири хизанда веледриз ганвай тербиядилай аслу я. Куьне абур Ватандал рикӀ алай халис ватанпересар яз чӀехи авунва. Квез Азиз ва Эльза
+ихьтин кьегьал хва хвена, чӀехи авуна уьмуьрдин шегьредал акъуднавай, аферин ва чухсагъул. Акифа Украинадин чилел военный махсус серенжемар башламишай йикъалай кьиле физвай женгера активвилелди иштиракзава. Кьиле физвай дяведа Акифа вичин дирибашвал ва кьегьалвал къалурна, вичел тапшурмишай гьар са кӀвалах лап хъсандиз бегьемарзава. Гьаниз килигна Акифаз «Дагъустандин халкьдин игит» тӀвар ганва. Къуй, Акиф хьтин кьегьалар Ватандин вилик пак везифаяр намуслудаказ кьилиз акъудзавай Дагъларин уьлкведин ва санлай вири Урусатдин рухваяр дявеяр, ивияр экъичунар куьтягь хьана, сагъ- саламатдиз чпин хизанрин патав агакьрай!
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин Тагьирхуьруьн къазмайрин хуьряй тир СВО
+цӀуд йисалай пара я. Украинадин чилел физвай махсус серенжем башламиш хьайи йикъалай Абдулазиза дяведиз фена вичин кьегьалвал къалурна. И мукьвара чал са шад хабар агакьнава. Абдулазиз Бугатилов «Дагъустандин халкьдин Игит» лагьай тӀварциз ва къизилдин гъетрез лайихлу хьанва. Куьн хьтин кьегьал рухвайрал чна дамахзава Абдулазиз! Дяве куьтягь хьана куьн саламатдиз кӀвализ хтун чи виридан мурад я!
+дин иштиракчи Абдулазиз Бугатилова Ватан хуьн патал контрактник яз къуллугъ ийиз
+ГЬАР са пешедин важиблувал кар гьалтайла гьиссзава. Важиблувилел гьалтайла духтурдин пеше заз виридалай къиметлу яз аквазва. Инсандин кефи чӀур хьанамазди гьасятда духтурдин патав физва. Амма, гьихьтин духтурдин??? Духтурарни гьар жуьре ава. Гьамиша кефсуз зун нубатдин сеферда Магьарам��хуьруьн терапиядин отделениеда къаткурна. Гьамиша захъ гелкъвезвай Играми духтур авач лагьайла рикӀик къалабулух акатна. Амма, отделениедин гъвечӀи персоналди квез Марина духтур килигда хала лагьана. Духтур дегиш жеда лагьай ихтилатди кичӀ кутуна. Гуьгъуьнлай палатадиз кьелечӀ лацу якӀарин, сивел мили хъвер алаз атай духтур заз килигна, чан рикӀ авуна, са кӀусни фикирмир хала вири хъсан жеда лагьайла зи кӀулай пар аватна. Къайдадик кваз анализар гана, абурун нетижайриз килигна духтурди вичин кар авуна. Тайинарна ягъай рапари, кутур капельницайри чпин кар авуна. Зи кефи акваз-такваз ачух хьана. Кьве гьафтедин вахтунда абуру зун сагъарна. Марина духтур кьиле аваз, захъ гелкъвей вири персоналдиз чухсагъул лугьуз кӀанзава. Аферин ва чухсагъул. Чпин везифаяр намуслудаказ кьилиз акъудунилай гъейри азарлуйрихъ галаз хуьзвай хуш рафтарвилин алакъайри уьзуьр са кьадар кьезиларна. Медсестраяр тир Карина Алискеровадизни Абидат Къазагьмедовадиз еке тир чухсагъул лугьузва. Абур патав атана раб ядалди, капельница кутадалди азарлудахъ галаз хуш ихтилатар авуни, начагъдан гуьгьуьл ачухарзава ва адаз са хейлин кьезил жезва. Марина духтур ва амай персонал хьтин пешекаррин гъиле гьатай сагъламвиликай са кӀусни къурхувал жезвач. Куь балайрикай, архайрикай рикӀиз регьятвал, чахъ гелкъвезвай куь сагъламвал мадни мягькем хьурай Гьуьрметлубур! Зайнаб АЛИПАШАЕВА.
+АЛАТАЙ гьафтеда, l724йисуз кутӀунай Константинопольдин икьрардин бинедаллаз Россиядин ва Османрин еке пачагьлугъри Гьажи- Давуд Муьшкуьрви Ширвандин хан яз малумарайдалай инихъ 300 йис хьуниз талукьарнавай автопробег кьиле фена. И акциядин тешкилатчияр тир, лезгийрин милли- культурадин федеральный автономиядиз (ФЛНКА), Гьажи-Давудан тӀварунихъ галай диндин рекьяй чирвилер гузвай центрдиз, Гьасан Алкьвадаран тӀварунихъ галай культурадини илимдин центрдиз, «Леки» мергьяматлувилин фондуниз ва Кьиблепатан Дагъустандин жегьилрин союздиз, планламишнавай и мярекат тухун патал Дагъустандин Кьибле патан муниципалитетри къуват гана. «УЛУ-БУБАЯР къекъвей рекьер» лишандик кваз фейи 6
+17- август, 2024- йис. ВИЛИКАН Самур округдин Дакъузпара обществодик акатзавай хуьрерикай Ялцугъар чӀехибурукай сад тир. I886- йисан переписда Ялцугъа I94 хизан, I229 инсан яшамиш жезвай. Ялцугърин хуьр культурадин ва культурно-этнографиядин гьакъиндай куьгьне Самур округда сад лагьай чка кьазвай ва хуьруьнвийрин игитвилерин гьакъиндай гзафбуруз чидай чкадал алай. Са патахъай урус пачагьлугъдиз къарши экъечӀнавай Гьажиисмаил хьтин халкьчияр, муькуь патахъай Ярмет, Рамазан, Гьажимет хьтин кӀел тавур арифар, маса патахъай машгьур шаирар тир Эмин, Мамедьяр, Насруллагь, Нури тӀвар-ван авай хипехъан Забит серкер, Мичурин хьтин багъманчи Исмаил, Ахцегь райондин ОНО-ДИН заведиш хьайи АЛИМУЖРИМ Тагъизаде хьтин са гзаф тӀвар ван авай инсанри Ялцугърин хуьруьн тӀвар Дагъустандин са кьадар чкайриз машгьур авур хьиз Азербайжандани Шеки-Ширван, Эреш ва Къебеле магьалрани адлу хуьр яз чирна. Къенин чи суьгьбет заз и хуьруьнви вичин хайидалай инихъ I45 йис тамам хьанвай Эфендиев Мислим Нуриевичан кар-пешедикай рахаз кӀанзава. Мислим I87I- йисуз Ялцугърин хуьре вич савадлу тир Молла Нуридинан хизанда хьана. Сифтегьан чирвилер, кӀелиз-кхьин ада вичин бубадивай къачуна. Нуридина адаз, гьакӀ араб, фарс, туьрк чӀаларни чирна. Вичиз хъсан чирвал, кьатӀунар авай гада яз, хуьре кӀвалах авачирвиляй ам хуьряй экъечӀна Азербайжандиз физвайбурухъ галаз Бакудиз фена. Бакуда НАФIТАДИН буругърал кӀвалахна са кьадар пул къазанмишна хуьруьз хтана. Ял
+цугърин патав гвай Филикъарин хуьряй тир Гуьльбес лугьудай са рушал эвленмиш хьана. Самур округда урус пачагьдин гьукум авай девирда Мислим бубадикай Мугълах дередин казак ( яни чи девирдин полицейский) хкяна. Ада халкьдин арада къайда-къанун хуьнин кар кьиле тухузвай. И хуьре угъривал, хиянатвал, тапарар, душманвилер хьтин виже текъведай гьалар авачир. КӀвале авайбур са патахъ фидайла, кӀвалин ракӀариз дапӀар ядачир. Къуншид папаз атана и кӀваляй са лигем ( къажгъан, киле, къабтӀур) тухуз кӀан хьайила, кӀвале кас авачтӀани вичиз кӀани дилек кӀани чкадилай къачуна тухудай ва вичин кар тамам хьайила, хкана вичин чкадал эхциг хъийидай. Хуьруьн къурулуш лагьайтӀа, са къавалай цӀуд къавал фидай хьиз сад-садак ккӀана жедай. Гзаф кӀвалерин цлар уртахбур тир. Ялцугърин хуьре Усман бубайрин кӀвалин патав чилик мичӀи муьхц гвай. ГъвечӀи хьтин къайдаяр чӀурайбур гьаниз вигьидай. Тахсир субутайдалай кьулукъ жерме илитӀдай, я тахьайтӀа адаз маса жаза вичин сихилди, тухумди гудай. Диде бубадиз, мукьва- кьилийриз, тухумдин башчийриз гьуьрмет, урват авай заманаяр тир. Эгер еке тахсиркарвилер авунваз хьайитӀа, Ахцегьиз къазидин патав тухвана дуван ийидай. Еке тахсиркарвилер ихьтин группайриз пай жезвай. «Кавказдин дагъвияр»- сведенийрин кӀватал Тифлис I868 йис I- жус (вири пуд жуздикай ибарат я) : А) кьиникьар, б) кьисасар, в) зина, г) къастунай сад рекьин, д) пиян яз, е) кукӀунар хьана, ж) мукъаятсузвиляй, з) жува жув кьинктабдин 68-72 чинар. Гекъигайла Дагъустандин вири округрилай виридалай тӀимил залан тахсиркарвилер Самур ва Куьре округра авай. КӀвалах хъсан тухунай Мислим бубадиз Самур округдин гьукуматдин патай тӀвар алай гапур ганай. Вичихъ дерин чирвилер ва савад авай инсан хьуниз килигна, Советрин девирда Мислим буба Ахцегь райондин алакъадин агентстводин заведующийвиле эцигна. Идан гьакъиндай адан зегьметдин книжкада тайин тир приказни ава. Инал за кхьенвай «Чирвал бахт я» шиир мисал гъиз жеда Инсандин бахт, дугъриданни, дерин чирвилер хьун я.
+5 17- август, 2024- йис. Мислим буба Мугъулах дереда хуьрериз почта агакьарзавай кас тир. Чарар, посылкаяр хутахиз адаз вичин гада Шев��етани куьмек гузвай. Гьуьрметлу кӀелзавайбур, куьне фикир це: исятда 2-3 ва мадни гзаф кьилин образование авай лезгийрин хизанра а вахтунда чар кӀелдай кас авачир. Къайгъанах авуна Мислим бубадиг чар кӀелиз тадай. Аферин Советрин гьукуматдиз (образованиедикай чун кьилди рахада). Мислим буба, гьакӀ машгьур гъуьрчехъанни тир. Маса гъуьрчехъанри гъуьрчез фидайла, чпихъ галаз гъуьрчен кицӀ тухуда, амма Мислим бубадихъ вердишарнавай кац авай. Адан тӀвар Каштан тир. Давлани тфенг гваз гъуьрчез фена къветер ягъайла, Каштана абур хкидай: «Мислим бубади гьасятда кьил атӀана кациз гудай, къветерик Каштана кядачир. Агъсакъал хуьруьнвийрин лугьунриз килигна Ялцугърал урус корреспондент атайла, ада Мислим бубадикай макъала кхьеналда. Адаз Каштан гзаф итижлу хьана, алцумайла кацяй 8 килограмм атана лугьудай. Ялцугърин хуьре къадав агакьна сихилар-тухумар авай. Мислим буба устӀардинбурун сихилдикай тир (вучиз лагьайтӀа абурук устӀарар гзаф квай). Мислим бубадиз халкьдин мисалар, зарафат-хъуьруьн квай ихтилатар гзаф кӀандай. УстӀардинбуру хуьрекдик кьел гзаф кутадай. Суфрадал кьел гъваш лагьайла, ада лугьудай: «За кьел гъваш лагьайла, чпи кьелекай хкудзай кеф аку». КӀвалин къене цӀун патав ацукьайла, ада папаз лугьудай: «Гуьлпес, и дуьньяда цӀай заз хьуй, а дуьньяда ваз». Сулейман ПАШАЕВ.
+АЛАЙ вахтунда Дагъустан республикадин кьил Сергей Меликова, са жерге АЗС- рин кӀвалахда авай чӀуру терефар ахтармишна. Иниз килигна вири АЗС- ра ахтармишунар кьиле тухузва. Терроризмдикай хуьн патал тайинарнавай истемишунрал амал тийизвай са жерге объектра кӀвалах акъвазарнава.
+КОРОНОВИРУСДИХЪ галаз женг тухузвай оперштабди хабар гузвайвал, Россияда мад короновирус пайда хьанва. Са гьафтедин вахтунда, яни 5- августдилай 11- августдалди азарлу хьайибурун кьадар алатай гьафтедихъ гекъигайла 24,2 процентдин артух хьанва. Духтурри хабар гузвайвал, виликан 7777 дуьшуьшдихъ гекъигайла алай вахтунда 9943 дуьшуьш хьанва. Абурукай I4 кас кьена, II00 кас больницайра къаткурнава. Са вацран вахтунда СOVIDI9 уьзуьр акатайбурун кьадар кьве сеферда артух хьанва.
+17- август, 2024- йис. автопробегди Ахцегь, Докъузпара, Магьарамдхуьр, С.Сулейманан, Хив ва Дербентдин районрилай цӀар илитӀна. Автопробегдин жергеда авай улакьрихъ Кьурагь райондин, Дербент шегьердин ва маса хуьрерин улакьарни экечӀна. Сифте кьил Гьажи- Давуд Муьшкуьрвидин тухум (хабаррикай са жуьредай малум тирвал) арадал атанвай Чепер хуьряй башламишна. Чепер хуьруьз атанвай мугьманар шад гьалара къаршиламишна. Ахпа анал рахай хуьруьн администрациядин кьили, хуьруьн агъсакъалри,
+са жерге тешкилатчийри ва иштиракчийри хейлин ихтилатар авуна ва ихьтин мярекатрин важиблувал къейдна. Гьа ихьтин гьалара автопробегдин иштиракчияр Ахцегьа, Усугъчайдал, Магьарамдхуьре, АГЪААРХИТӀА ва Кьасумхуьрел къаршиламишна. ГьакӀни, колоннадин иштиракчийри Ярагъкъазмайрин хуьре авай, шейх Мугьаммад Ярагъидин тӀварунихъ галай мискӀинда капӀ авуна, ял яна, чпин рехъ давамарна. 50 улакьдикай ибарат тир колонна Гьажи- Давудан шикилар алай ва милли пайдахар гваз Гуьлгвери вацӀун ценерив агатна. И вацӀувай са кӀус яргъа, яни Магьарамдхуьруьн райондин Ярукьваларин хуьре ГЬАЖИДАВУДАН къеле авай. Идан гьакъиндай ХLХ- асирдин 1паюна янавай картади шагьидвалзава. Гьа вахтунда адаз Доут къеле лугьузвай. Пуд виш касдилай виниз иштиракнавай акция нянихъ винидихъ лагьанвай чкадал фундаментдин сифте къван эцигуналди акьалтӀарна. Гьа чкадал Гьажи- Давудан къеле цӀийиз арадал хкун пландик ква. А. АЙДЕМИРОВА.
+ИСЛЕН ЮКЪУЗ , райадминистрацияда МР дин депутатрин Собраниедин нубатдин 28 сессия кьиле фена . Сессиядин к I валахда райондин депутатри , хуьрерин администра цийрин кьилери , МР дин администрациядин жавабдар работникри , къайда хуьзвай органрин ва СМИ дин векилри иштиракна . Нубатдин заседаниедал ,
+«20I8ЙИСУЗ Россиядин МВДДИН Магьарамдхуьре авай отделди 20I8ЙИСУЗ тухванвай к I валахдин гьакъиндай » ва « Магьарамдхуьруьн район » МР дин депутатрин Собраниеди 20I7ЙИСАН IIАВГУСТДИЗ кьабулай I07НУМРАДИН решениеда алава дегишвилер тунин гьакъиндай » месэлайриз килигна . И месэлайрин гьакъиндай МВД дин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдин начальник Магьамедагъа Эминова ва МР дин кадрийрин к I валахдин ва информационный технологийрин отделдин начальник Леонард Буржалиева авур докладрихъ яб акална . Винидихъ гьялай месэлайрай махсус къарар кьабулна . I943ЙИСАН 2февралдиз Волгадал кьиле фейи тарихдин ягъунар акьалт I на . А ч I авуз Донской фронтдин Военный советди Верховный Главнокомандующийдиз кхьенай : « Куь приказ тамамаруналди , Донской фронтдин кьушунри I943ЙИСАН 2февралдиз сятдин I6ДАЗ душмандин гьалкъада тунвай Сталинграддин группировка кук I варун ва тергун акьалт I арна … Душмандин гьалкъада тунвай кьушунар тамамвилелди терг авунихъ га лаз алакъалу яз Сталинград шегьерда ва Сталинграддин районда ягъунар тамамвилелди акъваз хьанва ». И женг гъалибвилелди акьалт I унин гьакъиндай хабар советрин халкьди лап ч I ехи шадвилелди ва дамахдалди кьабулна . 4февралдиз Сталинградда шегьердин ва областдин партиядин ва советрин организацийрин руководителри , Донской ва Южный фронтрин аскерри , командирри ва политработникри , чкадин агьалийри иштиракай ч I ехи митинг кьиле фена . Анал советрин игит аскерриз Сталинграддин эпопеядин иштиракчийриз тебрикдин чар кьабулна .
+- Гьабидин Разакъулиевич, Афгъанистандай Советрин кьушунар акъудайдалай инихъ 30 йис тамам хьуниз килигна гьа вахтунин вакъиайрикай са кьве ихтилат авунайтӀа кӀанзавай. -И лишанлу юкъуз лугьун лазим я хьи, дяведин йисар рикӀел хкизни кӀанзавач. ГьикӀ лагьайтӀа, ана вилериз акур агьвалатар, женгер бейнидиз таъсирдайбур хьана. Гьа и кар себеб яз викӀегь, з��рек, сагълам жегьилар набутриз элкъвена. Афгъанистанрин женгера чи райондай I02 касди иштиракна. Абурукай 3 кас дяведа ва I5 кас гуьгъуьнлай рагьметдиз фена ва са шумуд кас дяведин инвалидар яз амукьна. -Гьабидин Разакъулиевич, школада кӀелзавай аялриз, жегьилриз тербия гунин жигьетдай куьне гьихьтин кӀвалах тухузва, абуруз Афгъанистанда хьайи дяведикай хабар хьайитӀани авани? -Алай вахтунда Афгъанистандин дяведин иштиракчийри шегьерра ва районра акьалтзавай несилриз ватанпересвилин тербия гунин карда активвилелди иштиракзава. Чна школада кӀелзавай аялрихъ, жегьилрихъ галаз экстремистрин, террористрин рехъ хкя тавун патал кӀвалахзава. Школайра гьа и темайрай ачух тарсар, гуьруьшар тухузва. Диндин рекьелай алат тавун патал жегьилрихъ галаз тухузвай гуьруьшра жегьилар яз, чи
+РИК I ЕЛАЙ ТЕФИДАЙ ЙИСАР
+Гьар йисан февралдин вацра чи уьлкведа Афгъанистандай советрин яракьлу кьушунар акъудай югъ къейдзава . I0ЙИСУЗ давам хьайи дяведа агъзурралди жегьил чанар пуч хьана . Абурун арада вишералди дагъустанвияр ва гьа жергедай яз чи районэгьлиярни авай . Йисар къвез алатзават I ани , Афгъанистанда чан гайи игитар чи рик I ера гьамишалугъ яз амукьда . Советрин кьушунар Афгъанистандай акъудайдалай инихъ 30 йис тамам хьанва . Чи корреспондент Жанна Афгъанистандин дяведин иштиракчи , Магьарамдхуьруьн районда авай Афгъанистандин ветеранрин советдин председатель Алиев Гьабидин Разакъулиевичахъ галаз гьуьруьшмиш хьана .
+кьилел атай кӀвалахрикай, са куьникайни хабар авачир жегьил гадаяр цӀун юкьваз вегьейдакай ва уьтквемвилелди кьиле тухвай аскервилин къуллугъдикай суьгьбетарзава. Четинвилер гьар са девирда ацалтзавайди я. Амма къе обществода давам жезвай са бязи нагьахъвилерихъ, татугайвилерихъ галаз женг чӀугвада лугьуз, яракь гъиле кьуна тамариз фин ва са тахсирни квачир инсанрал гьужумар, абурун чанариз къастар авун итимвал, лайихлувал туш. Яракь анжах Ватан хуьнин рекье ишлемишна ва жуван къуват кар атай чкадал къалурна кӀанда. Хайи хизандиз, хуьруьз, обществодиз зиян гузвай крарал машгъул хьунин, нагьакьан гьерекатрин терефдарар хьана кӀандач. -МР - дин администрациядин патай квез гьихьтин куьмек ава? -«Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Загьидиновича чи советдин кӀвалахдиз кьетӀен фикир гузва. Чна Афгъанистандин дяведин иштиракчийри гьар йисуз и мярекат кьиле тухузва ва и карда райондин руководстводини иштиракзава. Заз чи советдин, гьа вакъиайрин иштиракчийрин тӀварунихъай МР- дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновичаз чухсагъул лугьуз кӀанзава. Суьгьбет авунай чухсагъул.
+Советрин кьушунар Афгъанистандай акъудайдалай инихъ 30 йис тамам жезва .
+Тахмина Абдулвагьабовна куь везифайрик вуч акатзава ? ЗАГС дин къуллугъчийрин везифайрик хайибур , кьейибур , эвленмиш хьайибур , къакъатайбур ктабриз , компьютердиз ягъун акатзава . Эвленмиш жез��айбур регистрация авун ЗАГСДИН органрин кар алай везифа яни ? И к I валахда к I валахун патал гьина к I елна к I анда ? ЗАГС дин органрин къуллугъчияр гьазурдай махсус вузар авайди туш . Юриствилин образование хьайит I а , хъсан я . Заз экономический образование ава . Са гафунал ЗАГС дин къуллугъчи идарадиз къвезвайбурухъ галаз рахаз чидайди , абур гъавурда тваз алахъдайди , савадлуди хьун лазим я . ЗАГС дин документация электронный базадиз элкъуьруниз талукь яз вуч ийизва ? Алай вахтунда чаз компьютеррин базада 20I0ЙИСАЛАЙ къенин йикъалди регистрация авунвай вири делилар ава . Электронный документри чи к I валах хейлин кьезиларзавайди фикирда кьуна , чна жуьреба жуьре идарайрихъ ва кьилдин ксарихъ галаз алакъа хуьзва . Эвленмиш ва чара жезвайбурун гьакъиндай вуч лугьуз жеда ?
+ЗАГС ( эвленмиш хьайи , хайи , кьейи ксар кхьидай чка ) им еке тарих авай , метлеблу везифаяр тамамарзавай важиблу орган я . И мукьвара чи газетдин корреспондент райондин ЗАГС дин начальник Гьуьсейнова Тахмина Абдулвагьабовнадихъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай ЗАГС дин везифайрикай , алай вахтунда районда никягьар авунин , хизанар чук I унин месэлаяр гьи гьалда ават I а , са шумуд суалдиз жаваб гун т I алабна
+Алатай йисуз 398 жегьил эвленмиш хьайибур регистрация авуна . Абурун кьадар 150дав агакьнава . Виликан йисарив гекъигайла , са кьадар агъуз хьанва . Чара жезвайбурун кьадар еке дережада амукьзава . Алай юкъуз гьар пуд лагьай хизан чара жезва . Фикир гайит I а , алатай йисарив гекъигайла им т I имил я . Куь фикирдалди , жегьилар чара хьунин себебар гьихьтинбур я ? Себебрикай са гафуналди лугьуз четин я . Гьар дуьшуьшдиз вичин себебар ава . Гзафни гзаф эвленмиш хьана т I имил вахт алатнавай жегьилар чара жезва . Зи фикирдалди , алай девирдин жегьилриз са жизви четинвални эхиз к I анзавач . Хизанда сада лагьай гаф муькуьдан туьтуьнлай физвач . Са куьлуь шуьлуьдилайни гъуьлуькай бейкеф хьайи свас бубад к I вализ катзава . Социальный сетар тахсир хьана чара хьайи вахтарни хьана . Жегьилар чеб хизан кутуниз гьазур туш . Мадни , яшайишда къулай шарт I ар , финансрикай дарвал хьун , ингье чара хьунин себебар . Чара хьунар т I имил хьун патал чна вуч авун лазим я ? Чна гьар са чара жезвай хизандихъ галаз яргъал суьгьбетар ийизва , жезмай кьван рекьив гъиз алахъзава . Генани хъсан тир хизандин психолог авайт I а , иллаки судда , вучиз лагьайт I а 80 процент чара хьунин арзаяр судди кьабулзава . Эхиримжи вахтара эвленмиш жезвайбур гьи яшара авайбур я ? Эвленмиш жезвайбурун яшар , юкьван гьисабдалди 20 -30 йис я . Маса миллетдин , гьак I ни къецепатан уьлквейрин жегьилар эвленмиш жезвайбур гзаф авани ? Жуьреба жуьре миллетрин векилар эвленмиш жезвайбурни жезва , абурун кьадар 28 кас я . Чи районда аялар хьунин гьаларикай вуч лугьуз жеда ? Эхиримжи вахтара и жигьетдай тариф ийидайвал авач . 20I8ЙИСУЗ регистрация авунвай аялрин кьа��ар 720дав агакьна . Алатай йисара гена пара авайди тир , 20I7 йисуз - 805, 20I6ЙИСУЗ 905. Аялриз т I варар гунин месэла гьик I акъвазнава ? Са вахтара аялриз акатай жуьредин т I варар гузвай . Гила гзафни гзаф мусурман диндихъ галаз алакъалу т I варар ( Мухаммад , Хадиджа , Фатима , Айша , Амина ). Суьгьбет авунай чухсагъул Тахмина Абдулвагьабовна . ЖАННА .
+РОССИЯДИН Федерациядин Гьукуматдин Председатель Дмитрий Медведев ч I ехи десте федеральный министрарни галаз Дагъустанда хьана . Мугьманвал сентябрдиз вичин 2000йис къейд авур Дербентдиз финилай башламишна . Премьерминистр «1Петрдин к I вал » музейдин комплексдиз килигна ва ада музейдиз къвезвай гьуьрметлу ксарин ктабда Дербентдихъ ва адан агьалийрихъ агалкьунар хьана к I анивилин келимаяр кхьена . 2
+20НОЯБРДИЗ хуьрерин администрацийрин кьилерин иштираквал аваз Райондин Собраниедин нубатдин сессия кьиле фена . Ам сифте гаф рахуналди Райондин Собраниедин председатель А . Ханмагьамедова ачухна . Сессиядал « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил хкягъунин гьакъиндай месэладиз килигна . Райондин кьилин къуллугъдал теклифнавай кандидатрикай конкурсдин комиссияди пуд кандидат хкянавай : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Ф . З . Агьмедов , финансрин ва ихтияррин институтдин ректор Р . Н . Алиев ва райондин МУП ЖКХ дин директор С . Г . Хидиров . Сессиядин к I валахда иштиракай 44 депутатди ачухдиз сесер гуналди рейсадвилелди Агьмедов Фарид Загьидинович « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьилин къуллугъдал хкяна . Патарай атанвай мугьманар тир РД дин Гьукуматдин ва администрациядин кьилин ихтияррин управлениедин начальникдин Iзаместитель Х . Малачилова , « Ахцегь район » МР дин кьил О . Абдулкеримова , А . Ханмагьамедова мад сеферда МР дин кьилин къуллугъдал хкянавай Ф . Агьмедоваз и агалкьун тебрикна . Эхирдай Фарид Загьидиновича вичел авунвай ихтибардай РД дин президент Р . Абдулатиповаз ва райондин собраниедин депутатриз чухсагъул малумарна , муниципальный район вири хилерай вилик тухунин гьакъиндай авай планрикай куьрелди лагьана . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилда : сессия кьиле физвай вахт .
+РФ дин Гьукуматдин Председатель надир Нарын Къеледизни килигна . Ада тарихдин ва архитектурадин са жерге памятникрин шикиларни яна . Гуьгъуьнлай Махачкъалада РФ дин Гьукуматдин Председатель Дмитрий Медведеван регьбервилик кваз Кеферпатан Кавказдин федеральный округ яшайишдинни экономикадин жи гьетдай вилик тухунин месэлайрай Гьукуматдин комиссиядин заседание хьана . Премьер министрдин и хиле хъсанвилихъ са жерге дегишвилер хьанвайди къейдна . Россиядин Гьукуматдин Кьили республикада медицина авай гьалдиз къимет гайидалай кьулухъ гаф РФДИН Здравоохранениедин министр Вероника Скворцовадиз гана . Гуьруьш кьиле фидай ч I авуз Кабардино Балкариядин Кьил Юрий Коков , Ингушетиядин Кьил Юнус – Бек Евкуров , Чечен Республикадин Кьил Рам��ан Къадиров , Карачаево Черкесия Республикадин руководитель Рашид Темрезов , Кеферпатан Осетия Алания Республикадин Кьил Тамерлан Агузаров , Ставрополдин крайдин губернатор Владимир Владимировни рахана .
+2 2IОКТЯБРДИЗ Магьарамдхуьре Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрда « Зи хайи къул Дагъустан » лишандик кваз республикадин конкурсдин зонайрин этап кьиле фенай . Зонайрин этапда гъалиб хьайибуру I3НОЯБРДИЗ Махачкъалада кьиле фейи республикадин этапда иштиракна . Республикадай чав шад хабар агакьна . Зонадин этапда патриотвилин мани тамамарун номинациядай Iчкадиз лайихлу хьайи Ц I ийихуьруьн школадин I0КЛАССДИН ученик Шахбанов Нажмудина республикадани вичин агалкьун тикрарна . Школадин коллективдихъ галаз санал чнани и агалкьун Нажмудиназ мубаракзава . Идалай кьулухъни вахъ мадни кьакьан дережайриз хкаж жедай гьевес ва къуват хьун чи мурад я , Нажмудин ! А . АЙДЕМИРОВА . Шикилда : Нажмудина мани лугьузвай вахт . ,
+Тежрибалу малим хьиз , ам Аллагьдин патай пай ганвай бажарагълу художникни я . Агъаверди малимдин буба Агъабег Агьмедова I94I – йисуз Москвадин художественный училище акьалт I арнай . Амма Ватандин Ч I ехи дяведи адаз вичин пешедай к I валахдай мумкинвал ганач : жуьрэтлу дагъви Ватандин азадвал хуьз дяведиз фенай . Кард къарагъай чкадал ц I акул аламукьда лугьудайвал , бубадин рехъ хци давамарна . I982ЙИСУЗ ДГПУ дин художественно графический факультет акьалт I арай Агъаверди малим къе изобразительный искусстводин жуьреба жуьре жанрайра к I валахзавай пешекар художник , кьилин категориядин малим я . Образованиедин хиле гьакъисагъвилелди зегьмет чугунай ам жуьреба жуьре йисара Магьарамдхуьруьн райондин образованиедин управлениедин , образованиедин къуллугъчийрин профсоюздин райкомдин , РД дин образованиедин ва илимдин министерстводин патай Гьуьрметдин грамотайриз лайихлу хьана . 20I3ЙИСУЗ Агъаверди Агьмедован яратмишунрин к I валахри « Тарихдин гуьзгуьда » т I вар алаз кьиле фейи республикадин конкурсда ва 20I4ЙИСУЗ Махачкъалада тешкилай « Художник педагог » выставкада 2 чкаяр кьуна . Алай йисуз лагьайт I а , Магьарамдхуьруьн райондин образованиедин къуллугъчийрин августдин вацра кьиле фейи конференциядал район дин кьил Фарид Агьмедова Агъаверди Агъабеговичав « Россиядин Федерациядин умуми образованиедин гьуьрметлу къуллугъчи » лагьай шагьадатнама ва хурудал алк I урдай знак вахкана . Агъаверди малимди Азадогъли хуьруьн юкьван школада вижевай класс кабинет туьк I уьрнава . Ам шикилар ч I угунин тарсара герек жезвай пособийралди , жуьребажуьре стендралдини плакатралди девлетлу я . Кабинет республикадин дережада аваз кьиле фейи выставкайрани конкурсра Агъабег малимдин ва ада чирвилер гузвай аялрин к I венк I вечи чкаяр кьур шикилри безетмишнава . Гьакъикъатдани , кабинетдихъ галаз мукьувай таниш хьайи гьар са касдиз Агъабег ма��им вичин пешедал гьикьван кьару ят I а якъин жезва . Тарсара аялрик яратмишдай гьевес , алакьунар куту нихъ галаз сад хьиз , тежрибалу малимди абур хайи ерийрал , милли культурадал , ч I алал рик I алай ватанпересар яз тербияламишунизни кьет I ен фикир гузва . Ада тарс гузвай аялри мукьвал мукьвал республикада , районда кьиле физвай конкурсра иштиракзава , к I венк I вечи чкаяр кьазва . Гуьзелвилел , тамамвилел кьару художник Агъаверди Агьмедован яратмишунрин алемда т I ебиатдиз хас вири рангар дуьшуьш жезва . Живописдин , скульптурадин ва искусстводин маса хилерин гъавурда хъсандиз авай пешекардин гьар са шикилдай автордин руьгьни аквазва , рик I ни . Гуя ак I я хьи , ада вичиз хас гьар са ери , гьар са лишан арадал гъизвай суьретризни багъишзава . Агъаверди Агьмедов хайи хуьре активный общественник хьизни машгьур я . Школада , хуьре кьиле физвай мярекатра иштиракзава , хийирлу теклифар гузва , акьалтзавай несилрин арада сагълам ерийрин таблигъат тухузва . Азадогъли хуьре Ватандин Ч I ехи дяведин къурбандриз эцигнавай обелиск Агъаверди малимди гьазурай проектдал бинеламиш хьана арадал гъанва . Халис ватанпересар тир пуд хва тербияламишна , уьмуьрдин шегьредал акъуднавай къайгъудар буба , вафалу дуст , тежрибалу малим , бажарагълу художник Агъаверди Агъабеговичахъ чандин сагъвал ва к I валахдин рекье мадни ч I ехи агалкьунар хьун чи мурад я . Магьамед ИБРАГЬИМОВ . ЧПИН везифайрив намуслувилелди эгеч I завай , гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угвазвай малимар гзаф ава . Ихьтинбурукай сад Магьарамдхуьруьн райондин Азадогъли хуьруьн юкьван школада шикилар ч I угунин тарсар гузвай Агъаверди Агъабегович АГЬМЕДОВ я .
+ЗИ ГЪИЛЕ Махачкъаладин АЛЕФ типографияда « Дербентдин педагогвилин училищедин 39выпуск » кьил гана акъуднавай ктаб ава . Адан автор чи районэгьли , « Самурдин сес » газетдин мухбир , яхц I урни ц I уд йис идалай вилик и училище акьалт I арай , къе малимвилин ва милициядин ветеран Исмаилов Играмудин Алиевич я . Авторди Дербент шегьерда I923ЙИСУЗ ачухай Дербентдин педагогвилин техникумдин ( гуьгъуьнлай адаз педагогвилин училище т I вар , I994 йисуз педагогвилин колледж статус гана ) тарих , ам фейи баркаллу рехъ къалурзава . Дербентдин педагогвилин колледжда 20I3ЙИСАН Iноябрдиз ам тешкилайдалай инихъ 90 йис тамам хьуниз талукьарна шадвилин мярекатар кьиле фена . Саки са асирдин девирда адан к I валахда гзаф дегишвилер арадал атана , амма хкянавай кардиз вафалувал , кьакьан пешекарвал ва адетар лайихлувилелди давамарун ч I уриз тежедай кар яз амукьна . Асул гьисабдай ктабдин авторди вичихъ галаз санал к I елайбурун зегьметдин к l валахрикай кхьизва . Гьа девирда училищеда к I елдайла янавай шикилри , автордин к I елунин дустарин рик I ел хкунрин ктаб девлетлу ва фикир желбдайди авунва . Гьа ч I аван студентрикай къе кьилин категориядин малимар , РД дин образованиедин отличникар , зегьметдин ветеранар хьанва . Абурун арада чи районэгьлиярни гзаф ава . « Дербентдин педагогвилин училищедин 39выпуск » ктаб Дагъустан Республикадин илимрин лайихлу работник , тарихдин илимрин доктор , профессор Искендеров Гьажимурадан сифте гафунилай башламишзава . К I елунин заведениедин тарихдай ва I96Iйисуз училище акьалт I айбурукай къейдер , гьа девирдин гзаф кьадар студентрин рик I ел хкунар , къенин уьмуьрдикай фикирар неинки училищедин студентар хьайибурун , гьак I к I елдайбурун гегьенш къатаринни фикир желбдайди хьанва . Авторди вичин ктабда хкянавай пешедал кьару инсанрикай кхьизва , гьак I гьуьлуьвай кьакьан дагъларал кьван эк I яй хьанвай чи Лезгистандин гуьрчегвални къалурзава . Ф . ГЬАЖИЕВ .
+Ц I ИПУД лагьай асирдин сифте кьилерай Ислам дин Испаниядиз гьахьна ва ам ина агъавал ийидай диндиз элкъвена . Мусурманри чпи тешкилай уьлкведиз Андалус лугьудай т I вар гана . Андалусдин меркезни Кордово шегьер хьана . Кордовада 500 агъзурдалай гзаф инсанар яшамиш жезвай . Ина 700 миск I ин , 300 гьамам , 70 библиотека авай . Университетдин библиотекадин фон дуна 400 агъзур ктаб авай . Кордовадин вири куьчейра къван тунвай . Шегьерда мусурманрилай гъейри хашпересарни иудеяр яшамиш жезвай . Ихьтин са гекъигун ийиз жеда : и ч I авуз Парижда яшамиш жезвайди анжах 40 агъзур кас тир . Хашперес дин гвай Европадин государствойриз гьар жуьредин динар гваз ик I дуствилелди яшамиш жезвай маса чка чидачир .
+Ц I УВАД лагьай асирдалди Европадиз илимдин чирвилер мусурманрин уьлквейрай къвез хьана . Мусурманрин алимрин ктабар гьамиша латин ва Европадин маса ч I алариз таржума ийизвай , абурукай менфят къачузвай . Европадин алимар лагьайт I а , гьамиша мусурманрин илимдин центрайриз къвез хьана . Европадин студентар Кордовадиз , Фесдиз , Каирдиз , Багъдатдиз , Самарканддиз физвай ва анра машгьур пешекаррин гъилик к I елзавай . Араб ч I ал илимдин ва культурадин ч I ал тир . Чирвал хкажунихъ чалишмиш жезвайбуру и кар ачухдиз къалурзавай ва абуру парталарни мусурманрин алимрин жуьреда алук I завай . Европа к I вачел ахкьалдарун ва илимда , техникада , медицинада , образованиеда , гуманизмда адахъ галаз алакъалу тир вири к I валахар мусурманрин алимринни камалэгьлийрин къуьнерал хьана . Мусурманрин цивилизацияди кутур пай гьисаба кьун тавурт I а , Ренессанс арадиз гъиз хьун мумкин тушир . Амма и гьакъикъат гила Европада лап кьериз ц I аруз хиве кьазва . Идаз акси яз , мусурманрин алимрин агалкьунар Европадин алимри чпинбур яз гьисабзава . ВИЧИН жергеда Япониядин ва Монголиядин алимар авай археологиядин экеспедициядиз центральный Монголиядин Авраг районда Чингизхандин мавзолей жагъанва . Алимри гьисабзавайвал , и жагъуруни абуруз машгьур полководец кучуднавай чка тайинариз куьмек гуда . Сур чуьнуьхуникай къурху аваз ада вич рекьидалди вилик вичин сурун кьилихъ са жуьрединни лишанар эциг т��вунин буйругъ гана . Вич кучудай ксарни ада йикь лагьана буйругъ ганвай . XIII-XVАСИРРА яшамиш хьайи монголрин сурариз килигайла гъавурда акьазвайвал , алимри Чингиз ханан сур мавзолейдилай 12 километрдин яргъа ава лагьана фикирзава . 2000йисарин сифте кьилерай экспедицияди Авраг районда к I валахар башламишна , гьик I лагьайт I а , авай делилриз килигна инал Чингизханан дворец алай . А ч I авуз эцигнавай дарамат алай чка эгъуьнайла алимриз къурбандардай чка жагъана . И кардини абур им Чингиз ханан мавзолейдин дарамат я лугьудай фикирдал гъана . Къурбандар ийидай чкада , гьисабзава абуру , кьейиди рик I ел хкунин мярекатар кьиле тухудай вахтунда балк I анар кузвай . Идалайни гъейри археологриз инай аждагьанрин суьретар алай шейэр жагъана . Чингиз ханан сур жагъурунин к I валахар гилани давам жезва . Ам армиядин регьбер тир . Ада Монголиядин халкьар сад авуна ва Монголиядин зурба пачагьлугъ арадал гъана . Чингиз хана (11621227) зурба чилер кьуна , Китай , Центральный Азия ва Персияни кваз .
+Кордово гьар са жигьетдай Европадин меркезрилай тафаватлу жезвай . Кордово илимдин , культурадин ва техникадин рекьяй Европадин центр тир . « Кордовадиз виринрай алимарни шаирар къвезвай , писателарни аскерар ина аристократрикни камалэгьлийрикни акахьнавай … Кордовадин экуьни вири дуьнья ишигълаван авунвай »,кхьенвай Андалусдин тарихчи Аль Хиджариди . Интернетдай кхьейди Р . МУРАДАЛИЕВ .
+ФРАНЦИЯДИН авиацияди Сирияда авай « Исламдин государстводин » террориствилин дестедин гьакъикъи меркез тир Эр Раккадал гьужумарна . Гьужумар авунин нетижада командный пункт , жигьадистар к I ват I дай центр , женгинин суьрсет авай склад ва тренировкайрин лагерь тергна . Гьавадай авур гьужумра Франциядин , ОАЭ дин ва Иорданиядин I2 самолетди иштиракна . Абуру 20 бомба гадарна . « ИГ »дин сенгеррал I4 ноябрдин йифиз Парижда кьиле фейи терактрилай гуьгъуьниз гьужумарна .
+СИРИЯДАЙ масанриз катнавай миллиондив агакьна агьалияр террористрин дестейрикай азаднавай районриз хтанва . Россиядин военныйри кьиле тухвай серенжемрилай гуьгъуьниз исламистар абуру кьунвай чилерилай ахкъудиз алакьна . Сирияда чуьруьк 20IIЙИСАН гатфарилай давам жезва . И вахтунда маса уьлквейриз катнавайбурун кьадар 4 миллион касдив агакьнава , телеф
+ФРАНЦИЯДИН махсус къуллугъриз I4НОЯБРДИН йифиз Парижда терактар авурбурукай са террористдин к I вал жагъанва . К I вал Париждин кефердинни рагъэкъеч I дай пата Сен Дени департаментдин Бобиньи лугьудай чкадай жагъана . Силисдин делилралди , к I вал Вольтер бульварда вичи вич хъиткьинарай Ибрагьим Абдеслама кирида кьунвай . К I валяй ноутбукар ва смартфонар жагъана . Силисчийри фикирзавайвал , и к I вал терактдиз гьазурвал аквазвай , ч I уру ният авайбур к I ват I жезвай чинебан чка тир .
+ЭХИРИМЖИ кьве гьафтеда Ташкентда « Исламдин государстводихъ » галаз шерик хьунай шак финай I50ДАЛАЙ гзаф ��сар кьунва . МВД дин министрдин буйругъдал асаслу яз милициядин , гьа гьисабдай яз , ракьун рекьерин хатасузвилин къуллугъчийриз , яшайишдин частариз ва масабу руз шак физвай ксар чирун патал к I валба к I вал къекъуьнин буйругъ ганва .
+НЬЮ ЙОРКДА дуьньяда виридалайни гзаф инсандин чин дегишарай операция кьиле фена . Нетижада инсандал маса касдин чин эхцигна лагьайт I ани жеда : 200Iйисуз ц I аяр хкадардайла чин кайи гуьгьуьллу дружинадин иштиракчидал тамамвилелди ц I ийи чин нер , япар , п I узарар , кьекьемар эциг хъувуна . Операция Нью Йоркдин университетдин медицинадин центрда гьеле августдин вацра кьиле фенай . 4I йис хьанвай Патрик Хардисонал , велосипед гьалдайла бедбахтвилин дуьшуьшдик акатна телеф хьайи 26 йис хьанвай Дэвид Роудбахан чин эхцигна . Операция 26 сятда давам хьана . Ана I50 духтурди иштиракна . Хардисонан чин 200Iйисуз Миссисипи штатда авай Сенатобия шегьерда ц I ай хкадардайла канай . Виридалайни къурхулувал ам тир хьи , адаз кьекьемар амачир , гьавиляй и карди ам буьркьуь хьунал гъун мумкин тир . Гила адавай вилер акьализ ахъайиз ва вилер акьална ксуз жезва . хьайибурун кьадарни 230 агъзур касдилай алатнава . Россияди 30сентябрдилай Сириядин территориядал алай террориствилин дестейриз гьавадай ягъунар кьазва . Боевикриз акси акъвазун патал Сириядин президент Башар Асада Москвадивай куьмек т I алабна . 20I4ЙИСАН зулуз Къазахстанда Юкьван Азиядин агьалийри Мукьвал тир рагъэкъеч I дай пата кьиле физвай дяведа « ИГ »дин терефдал алаз иштиракзавайдан гьакъиндай доклад чапнай . Гьахъ гьисабдин делилрал асаслу яз , боевикрин терефдал алаз 500 узбекди , 460 туркменди , I00 къиргъизди ,I90 тажикди женг ч I угвазва .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+ЧИ РАЙОНЭГЬЛИ , спортдин са шумуд жуьредай вичин къуватар ахтармишзавай машгьур спортсмен Жабар АСКЕРОВА Москвада , « Лужники » спортдин дворецда какахьай единоборствойрай кьиле фейи турнирда нубатдин гъалибвал къазанмишна . Жабар Аскеров кикбоксингдай ва ММА дай Африкадин чемпион , камерунви Мбок Жан Мишелахъ галаз рингдал женгиниз экъеч I на . Гьа сад лагьай таймда Жабар Аскерова Камерундин пагьливан залан нокаутдиз ракъурна . Гила адахъ пуд гъалибвал ава . « Самурдин сес » газетди вири районэгьлийрин т I варунихъай Жабараз нубатдин гъалибвал мубаракзава ва адалай ц I ийи гъалибвилер гуьзлемишзава . ШИКИЛДА : женг башламишдалди вилик . Жабар Аскеров эрч I и пата .
+СЕНТЯБРДИН вацран сифте кьилерай гат I умай футболдай райондин чемпионат ноябрди�� юкьвара акьалт I на . Эвел I4 команда пуд патал пай хьана къугъвана . Группайра сад ва кьвед лагьай чкаяр кьурбуру акъажунар финалда давамарна . Абурун къугъунрин нетижайрихъ галаз квевай агъадихъ ганвай таблицадай таниш хьайит I а жеда . Квез аквазвайвал , 3чка Тагьирхуьруьн къазмайрин жегьилрин ц I ийиз арадал атанвай командади кьуна . 2 чка фадлай къугъвазвай Къуйсунрин гадайриз хьана . Райондин 2015йисан чемпионвал чпин устадвал къалурай Ярагъкъазмайрин командадиз хьана . Мубаракрай , амайбурухъни ч I ехи агалкьунар хьурай . Р . КЕРИМХАНОВ , райондин чемпионатдин кьилин судья .
+ДАГЪУСТАНДИН хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министрвиле Кьибледин территориальный округда республикадин Кьилин тамам ихтиярар авай векилвиле к I валахзавай Мусафенди ВЕЛИМУРАДОВ тайинарнава . Мусафенди Велимурадов I956 йисуз Магьарамдхуьруьн райондин Чахчарин хуьре дидедиз хьана . I974ЙИСУЗ Ц I ийихуьруьн юкьван школа акьалт I арна . I974-I976ЙИСАРА Махачкъаладин керамзитдин заводда сварщиквиле к I валахна . I982ЙИСУЗ Приморский хуьруьн майишатдин институт акьалт I арна , тамун майишатдин инженервилин пешекарвал къачуна . I997-2005ЙИСАРА Магьарамдхуьруьн райондин администрациядин кьил , I998-2003 йисара Дагъустандин Халкьдин Собраниедин депутат , 2005-20I4ЙИСАРА « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил тир .
+ДАГЪУСТАН Республикадин территориядал агьалийрин секинвал таъминарунин гьакъиндай РД дин Закон кьабулнава . Дагъустан Республикадин Халкьдин Собраниеди 20I5ЙИСАН 29октябрдиз кьабулай и Законда Дагъустан Республикадин территориядал агьалийрин секинвал таъминарунихъ галаз алакъалу тир къанунрин алакъаяр къайдадик кутунва . Кьилди къачурт I а , Законди агьалийрин секинвал таъминарна к I анзавай вахтар , чкаяр тайинарнава . И Закон ч I урунай законодательстводихъ галаз кьадайвал жавабдарвилиз ч I угвада .
+I4ДЕКАБРДИЗ кьиле фейи МР дин администрациядин аппаратдин работникрин совещание муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова хуш ва шадвал ийидай кардилай башламишна . Ада конкурсра гъалиб хьайи лап хъсан малимрив дипломар вугана . Дипломриз Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай СОШ дин химиядин малим , РФ дин умуми образованиедин гьуьрметлу работник , РД дин образованиедин отличник , 20I2ЙИСУЗ РД дин Президентдин ва 20I5ЙИСУЗ РФДИН Президентдин грантриз лайихлу хьайи Мереса Абдурашидова , Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай СОШ дин урус ва лезги ч I аларин малим межрегиональный 4конкурсдин гъалибчи Анфиса Алибутаева ва Приморский ООШ дин химиядин ва биологиядин малим , РФ дин умуми образованиедин гьуьрметлу работник Афисат Эфендиева лайихлу хьана . Фарид Агьмедова яратмишдай тегьерда зегьмет ч I угунай малимриз чухсагъул лагьана ва абур мадни кьакьан дережайриз хкаж жедайдак умуд кутуна . Ахпа совещаниедин иштиракчияр пландик кутунвай месэлаяр гьалунив эгеч I на .
+КЦСОН дин Магьарамдхуьруьн районда авай ГБУДИ агьалияр социальный рекьяй хуьдай управлениедихъ галаз санал 3декабрдиз инвалидрин Международный йикъаз талукьарна суварин серенжемар кьиле тухвана . Гьар жуьре няметралди безетмишнавай суфрадихъ райондин инвалидар к I ват I хьана . Межлисдал жуьребажуьре месэлаяр гьална , теклифнавайбуру интерес ийизвай суалриз жавабар гана . Суварик теклифнавай вири инвалидриз куьмек яз недайхъвадай шейэр авай пакетар гана . Инвалидрин Международный йикъахъ галаз алакъалу яз , уьмуьрдин четин шарт I ара яшамиш жезвай аялриз ва аялар авай хизанриз социальный рекьяй къуллугъ ийидай отделениедин пешекарар райондин хуьрера аялар инвалидар яшамиш жезвай хизанрин патав фена . Абуруз социальный рекьяй къуллугъ авуна . Р . АСАЛИЕВ , КЦСОН дин директор .
+Ц I ИЙИ ЙИСАН вилик квай йикъара Приморск хуьре шад вакъиа кьиле фена : ина аялрин « Русалочка » ц I ийи бахча ачухна . Хуьруьн агьалийриз и шад вакъиа мубарак ийиз иниз « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедов , Кьиблепатан территориальный округда Дагъустандин Кьилин тамам ихтиярар авай векил Мусафенди Велимурадов , « СМУ -5» ОАОДИН генеральный директор Фридун Шагьпазов , РФ дин лайихлу художник Къарахан Сефербегов атанвай . Бахча шад гьалара ачухдайла Фарид Агьмедова к I ват I хьанвай вирибуруз сувариз элкъвей и вакъиа рик I ин сидкьидай мубаракна , алай аямдин ихьтин дарамат эцигуник хсуси ч I ехи пай кутунай Фридун Шагьпазоваз чухсагъул лагьана , диде бубайриз , тербиячийриз акьалтзавай несил тербияламишунин рекье ч I ехи агалкьунар хьун к I анарна . Мугьманрин тебрикдин , аялрин бахчадин тербиячийрин рахунрилай гуьгъуьниз Фарид Агьмедова , Мусафенди Велимурадова ва Фридун Шагьпазова яру лент ат I ана ва к I ват I хьанвайбур вири аялрин ц I ийи бахчадихъ галаз мукьувай таниш хьана . Аялрин ц I ийи бахчадихъ чарасуз герек вири шарт I ар ава , гьа жергедай яз музыкадал ва физкультурадал машгъул жедай заларни , парталар хт I ундай чкани , буфетни , ксудай к I валерни , регьятханани , медицинадин к I вални гала . Тербияламишун , чирвилер гун ва ял ягъун патал вири шарт I ар авай школадилай виликан учреждение 50 аял патал тайинарнава . Гьар са дестедиз вичин къугъвадай к I вал , столовой , ксудай ва парталар хт I ундай чка , санузел ава . Къайи целди таъминарзава , чими ийизва , пищеблок кардик ква . Аялрин бахчадин заведующий Изольда Шагьпеленговади къейд авурвал , им технологиядин чарасуз тадаракар , мебель ва алатар галай , еридин ва хатасузвилин вири къайдайриз жаваб гузвай лап ц I ийи технологийрай эцигнавай дарамат я . Вири дестеяр патал къулайвал , хатасузвал хуьдай махсус центраяр ава . Аялрин бахчадин къуллугъчийрин коллектив 25 касдикай ибарат я , абурукай 7 педагог я . Ц I ийи бахчадин коллективдиз чнани ц I ийи дарамат ва Ц I ийи йис рик I ин сидкьидай мубаракзава .
+Шикилда : ц l ийи дараматдин лент ат l узвай вахт . Ц l ийи дараматдин винел патан акунар .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль . « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин работникри диде ШЕКЕРХАЛУМ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз Султанатаз ва мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч I угуналди башсагълугъвал гузва . Ц I елегуьнрин юкьван школадин коллективди Суьлейманов Тажир кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз адан хизандиз , стха Эрзиманаз ва мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч I угуналди башсагълугъвал гузва .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр , мусурман стхаяр ва вахар , алай йисан Исламдин календарда къейднавайвал , 5июлдиз сивер хуьнин варз Рамазан куьтягь жезва . 6июль Ураза Байрам мусурманрин ч l ехи сувар я . Муниципальный райондин Администрациядин ва кьилди жуван патай за квез и ч l ехи сувар рик l ин сидкьидай мубарак ийизва . Къуй , куьне хвейи сивер , гайи садакьаяр Аллагьди кьабулдайбур хьурай . Къуй , гележегдани куьне кьиле тухудай ферзер ва хъсан адетар чи халкьдин уьмуьр гуьрчегардайбур , Исламдин къени рехъ михьи ийидайбур ва ислягьвал мягькемардайбур хьурай . Амин ! Фарид АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил .
+И ЙИКЪАРА муниципальный райондин администрациядин кьилин сад лагьай заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева Кьиблепатан Кавказдин крар гьалзавай министрдин советник Ризван Къазимагьамедов ва РД дин хуьруьн майишатдин министрдин заместитель Шагмир Бахарчиев кьабулна . Абур райондиз атунин метлеб Уружбайрин хуьре кардик квай , Республикадин инвестицийрин проектдин бинедаллаз к l валахзавай ООО « Эко продукт » къушарин фабрикадин к l валах ахтармишун ва гежел вегьин тавуна лап мукьвал вахтунда къушарин фабрикадин к l валах мадни гужлу авун патал муниципальный райондин админис трацияди фабрикадин дирекциядихъ галаз санал гьихьтин серенжемар кьабулзават l а чкадал фена ахтармишун тир . ООО « Эко продукт » къушарин фабрикадин генеральный директор Константин Бандорина фабрикадин к l валах ахтармишиз атанвай министерстводин векилриз объектдин куьтягь тавунвай са бязи к l валахар эхирдиз къвезвайди ва мукьвал тир вахтара абур акьалт l ардайди лагьана .
+РФ дин Центральный банкди 20I7ЙИСУЗ 200 ва 2000 манатдин къимет авай чарчин пулар кардик кутун фикирдиз къачунва . Ц I ийи банкнотрин акунар гьихьтинбур жедат I а , гьелелиг тайинарнавач . И месэла общественностди веревирд авунин нетижайрал асаслу яз кьилиз акъудда , хабар гузва Кеферпатан Кавказдин крарин рек��яй РФДИН министерстводи СКФО дин регионри чарчин ц I ийи пулунал Дербентдин ва Грозныйдин к I алубар къалурун теклифна . Россиядин Минкавказди и тек лифриз къуват гузва ва Кеферпатан Кавказдин Федеральный округдин шегьерар патал сесер гун теклифзава . « РФ дин Президент Владимир Путинан указдал асаслу яз , Гроз ныйдин 200 йисан юбилей 20I8 йисуз къейдда . Гьа и йисалди Дербентдин 2000 йисан юбилейдихъ галаз алакъалу мярекатарни кьиле фида . Гьавиляй и шегьеррин шикилар алай чарчин ц I ийи пул акъудун лишанлу кар жедай »,къейдна Кеферпатан Кавказдин крарин рекьяй РФ дин министрдин сад лагьай заместитель Одес Байсултанова . 2Iиюндиз Кеферпатан Кавказдин крарин рекьяй РФДИН министерстводи вичин сайтда чарчин ц I ийи пулдин яржар яз , Дербентдин ва Грозныйдин тереф хуьн патал сесер гун ачухнава . Кеферпатан Кавказдин и шегьерар патал сесер гудайла , агъадихъ галай ссылкадал амал авун герек я .
+Михьивал хуьх , ам чи гуьзгуь я
+ЖУВ яшамиш жезвай, ацукьиз-къарагъзавай, ял язавай, тӀуьн-хъун ийидай чкайра къайда-низам, михьивал, а чкайра аваданламишунин кӀвалахар авун чи гьар садан буржи я. Вучиз лагьайтӀа, сад лагьайди, мисалда лугьузвайвал, михьивал- сагъламвилин замин я. Кьвед лагьайдини, бес жув ацукьиз-къарагъзавай, жува кьацӀурай чкадин михьивал жува тавурла, ваз ни ийида? Чаз районда авай ял ядай чкайрикай сад Приморскда авай Каспи гьуьлуьн пляж я. Анал неинки са чи районэгьлияр, гьакӀ вири республикадай, Россиядай хтай мугьманарни ял ягъиз къвезва. СИФТЕНИ-СИФТЕ анал фейибур анин михьивилиз, аваданламиш хьунин къайдадиз тамашзава. Ахпа абуру аниз къимет гузва. Чаз чир хьун герек я, абуру аниз гузвай къимет чазни талукь тирди. Вучиз лагьайтӀа, гьуьлуьн къерехдин михьивал ва я чиркинвал чалай аслу жезва. Анал физвайбурни гзафни-гзаф чун, районэгьлияр я. Четин кӀвалах туш, пляждал ял яна, тӀуьн-хъун авуна хъфидайла, герек жув ацукьна-къарагъай чкадал са затӀни аламукь тийин. Идаз михьивал авун лугьуда. Амма гьайиф хьи, гзаф вахтара акӀ туш. Са бязи инсанар чпин хизанар, дустар галаз атана пляждал, гьуьле сирнавар авуна, тӀуьнар-хъунар, ялар яна, чеб ацукьай чкадал ичӀи птулкаяр, чпи тӀуьр халидин чкалар ва маса чиркинар туна къарагъна хъфизва. Ахьтинбурукай сада кьванни фикирзавач, чеб хъфейла анал масабурни къведайди. Бес абуруз ахьтин чка акурла хуш жедани? Гьуьрметлу районэгьлияр! чна квез эвер гузва. Ша, чна, чахъ авай девлетрикай сад тир Самурдин гуьзел там, вири ял ягъиз физвай Каспий гьуьлуьн къерех михьидаказ хуьн. Ам чи гуьзгуь я. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+АДОЛЬФ Гитлеран мишинин жибинар квай шалвар ва китель , гьак l ни Герман Геринга цианид хвейи латундин контейнер Мюнхенда кьиле фейи аукциондал маса гана . Асул муьштериди , вичин т l вар раиж тавур Арген тинадин гражданинди абур маса къачун патал 600 агъзур евро харжна . Ибурулай гъейри , ада 62 агъзур евродихъ Гитлеран шалвар , 275 агъзур евродихъ адан рехи китель , 42 агъзур евродихъ Геринган сят , 3 агъзур евродихъни адан к l аникай алук l дай ипекдин перем къачуна . 1946йисуз Нюрнбергда хьайи суддин вилик вичин чандиз къаст авур Геринган цианид авай контейнер 26 агъзур евродай маса гана .
+Кьиблепатан Дагъустанда бандитрин дестеяр дуьздал акъудуниз ва абур тергуниз талукь яз тухузвай террордиз акси серенжемдин нетижада Россиядин ФСБ дин ва МВД дин махсус подразделенийри Сулейман Стальский районда бандитрин тешкилатдин активный 9 член ва кьиблепатан бандитрин кьил Гьасан Абдуллаев ( Абу Ясир ) тергна .
+Ц l елегуьнрин юкьван школадин коллективди Жафарова Эсмирадиз ва вири мукьва кьилийриз стха АРСЕН кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Эгер школадин завхоздин к l вале партаярни стулар аваз хьайит l а , ина аламат жедай са карни авач . * * * Ухьт алахьзава хьи ?хабар кьазва фермадин заведующийдивай директорди . Бес ухьт алахьдачни , ч l ехид , кьуд жунгав кьейила . Мус ? Ви гададин мехъер авай юкъуз . Ваз адалди вуч лугьуз к l анзава ? Мукьвара зи гададин мехъерарни ава .
+ГЬУЬРМЕТЛУ медицинадин работникар ! За квез медицинадин работникдин Вирироссиядин югъ гьар йисуз къейдзавай профессиональный сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава . Духтурдин зегьмет гьамиша чарасуз герекди ва вирида гьуьрмет ийизвайди я . Медицинадин работникар галачиз инсаният яшамиш хьун мумкин туш . Райондин агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазуналди куьне Куь хивез жавабдар ва залан пар къачунва . Лап четин декьикьайра куьн инсанриз куьмекдиз къвезва ва абуруз к I вачел акьалт хъийиз куьмек гузва . Гьар йикъан залан к I валахдай квез чухсагъул . Райондин агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай Квехъ къуй мягькем сагъламвал , к I валахда агалкьунар , хушбахт уьмуьр хьурай . Фарид АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил . К I ВАЛАХДИН гьуьрметлу юлдашар ! Квез профессиональный сувар мубаракрай . Чи райондин агьалийрин сагъламвал хуьнихъ ва мягькемарунихъ рекье тунвай Куь к I валахди къуй Квез шадвал ва разивал гъурай . Духтурар гьамиша сагъламвилин къаравулда акъвазнава ва идалай кьулухъни акъвазда . Къуй Куь асуллу к I валахди агьалийрин сагъламвал мягькемаруниз куьмек гурай . Къуй Квехъ ва Куь мукьва кьилийрихъ сагъламвал , ислягьвал , бахтлувал , сабурлувал , яратмишунрин рекье агалкьунар хьурай . Гьажибала БЕГЛЕРОВ , райондин центральный больницадин кьилин духтур . РАЙОНДИН медицинадин вири работникриз профессиональный сувар рик l ин сидкьидай мубаракзава . Районэгьлийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай Квехъ к l валахда агалкьунар ва чандин сагъвал хьурай . « Самурдин сес » газетдин коллектив .
+И МУКЬВАРА жуван кефсузвилин нетижада зун Магьарамдхуьруьн райондин больницадин хирургиядин отделениедиз акъатна . Шегьерда авур са гъвеч I и операциядин силис екеди хьана . Мекьи хьунилай гъейри хер алай чкадиз инфекция финин нетижада чин михьиз дак I уна лап эйбежер гьалдиз атанвай . Жувавай – жув сагъариз тежедайди чир хьанамазди чкадин духтуррин патав гьерекатна . Зи гьал акур , хирургиядин отделениедин заведующийдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Эдгар Гьажибалаевича тади гьалда къаткурна ва муькуь духтуррихъ галаз зи уьзуьрдин барадай гегьенш суьгьбетар авуна . Отделениедин духтурри , медсестрайри къвез раб дарман ийиз , гьалдикай хабар кьаз , т I уьнрал гуьзчивал тухуз лап къайгъударвал ч I угуна . Са гьафтедилай зун михьиз сагъар хъувуна . Зи уьзуьрдин са пай рабдарман ишлемишунин нетижада сагъ хьанат I ани , амай пай абуру жув кьабулай тегьердилай , гелкъуьнилай , ширин мецелай аслу хьана . Райондин больница да ихьтин пешекар духтурар хьун , азарлуяр патал хъсан шарт I ар тешкилун , атай азарлуйрихъ галаз хуш рафтарвал хуьн им дугъриданни шадвал ийидай кар я . Гьавиляй заз , « Медицинадин работникрин югъ » суварин вилик райондин больницадин духтур Мусаиб Мисрихановаз , хирургиядин отделениедиз регьбервал гузвай Эдгар Беглероваз ва и отделениедин вири работникриз чухсагъул лугьуз к I анзава . Куь гъиликай себеб хьанвай ц I удралди азарлуйрин патай квез алукьзавай сувар мубарак хьуй , къуй куь к I валера бахт , берекат хьурай ! Бике ГЬАЛИМОВА , малим .
+ЗИКЕРАЕВА Минасат Суфиевнади Магьарамдхуьруьн райондин больницада реанимациядин отделенияда к I валахиз гзаф йисар я . Гьеле школада к I елдай йисарилай адан рик I медицинадал алай . Минасат I968ЙИСУЗ Кьасумхуьрел дидедиз хьана . Школа куьтягьна ам Волгограддин медицинадин училищедик экеч I на ва анаг хъсан чирвилер аваз акьалт I арна . Минасата начагъбуруз духтурдин тапшуругъдалди гьар жуьредин процедураяр ийизва ва рапар язава . Адан к I валахдилай разивилин келимаяр чаз райондин центральный больницадин кьилин духтур Гьажибала Беглерова пара авуна . Хъсан чирвилер авай медсестрадиз мукьвалмукьвал къуншидал алай азарлуйрин хизанри куьмекдиз эверзава . Минасат кьилин категориядин сагьибни я . Коллективда адаз авторитет ва гьуьрмет ава . Минасат Зикераева регьимлу медсестра хьиз къайгъудар дидени я . Ам кьве веледдин играми диде ва хтулрин бадени я . Куьне ч I угвазвай залан , амма баркалла алай зегьметда квехъ мадни еке агалкьунар хьурай , гьуьрметлу Минасат Суфиевна . ЖАННА .
+АШУРАЛИЕВА Анета Джамирзоевнади райондин больницада к I валахиз гзаф йисар я . Магьарамдхуьруьн юкьван школа куьтягьай руш Дербентдин медучилищедик экеч I на , I997 йисуз анаг хъсан чирвилер аваз акьалт I арна . I999ЙИСАЛАЙ райондин больницада зегьмет ч I угвазва . Гьа йикъалай инихъ ам вичин везифайрив жавабдарвилелди эгеч I уналди , пешедин гъавурда хьуналди ва яргъал йисара аферин алаз дурумлувилелди , зегьмет ч I угуналди тафаватлу хьана . Алай вахтунда Анетади реанимациядин отделениеда кьилин медсестра яз к I валахзава . Анета кьилин категориядин сагьибни я . Адаз халкьдин арада ва коллективда ч I ехи гьуьрмет ава . Анета Джамирзоевнади вуч бахтлу инсан яз гьисабзава . « Захъ хуьре к I вале гьуьрмет авай хизан , ферли веледар , сагълам чан ава . Гьак I ни зун рик I алай пешедин иесини я . Бахтлу хьун патал инсандиз мад вуч к I анда кьван ,лугьузва Анетади . Вичин кьве велед хъсан тербияламишзава ва абурув школа хъсан къиметралди к I елиз тазва . Гьуьрметлу Анета квез медицинадин работникрин югъ мубарак хьурай , квез к I валахда еке агалкьунар хьурай ! ЖАННА .
+Ярагъкъазмайрин СОШДИН 9класс куьтягьайдан гьакъиндай 2006йисуз Хаспулатова Изабелладиз гайи 0098333нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+АЛАТАЙ гьафтеда киш юкъуз , Магьарамдхуьруьн районда мусурманрин философ , алим ва ругьдин илим раижнавай шейх Магьамед Ярагъидин I80 йис хьуниз талукьарнавай гегьенш форум кьиле фена . Форумда Дагъустандин вири пип I ерай мугьманри , къунши Чечен республикадин векилри , республикадин муфтий Агьмад гьажи Абдуллаева , Чечен республикадин муфтийдин заместитель Ансар гьажи Хатиева , РД дин кьибле патан округдин АТК дин векил Замир Шайдабекова , Кефер патан Къавкъазда ва Къавкъазда мусурманрин управлениедин кьилин тамам ихтиярар ганвай векил Шагьабитдин гьажи Керимова , ДГУ дин профессор Салигь Муслимова , М . Ярагъидин фондунин руководитель Гьажибуба Рустамова , РД дин кьилин Советник Мусафенди Велимурадова , Кефер патан Къавкъазда исламдин ахтармишунрин центрдин директор Руслан Гереева , Гуниб райондин Согратль хуьруьн имам Омар Магьамедова , Унцукуль райондин векил , ДГУ дин экологиядин институтдин директор Гайбек Абдурагьманова , кьибле патан Дагъустандин , Гуниб , Унцукуль ва Лак районрин общественный ва илимдин деятелри иштиракна . Форум « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова тебрикдин гаф рахунилай башламишна ва и важиблу мярекатда иштиракиз атанвай РД дин муфтий Агьмад гьажи Абдулаеваз ва Чечен республикадин муфтий
+дин заместитель кьиле авай делегациядин чухсагъул малумарна . Къенин форум , чи уьлкведа хьайи зурба ксарикай сад тир , гьа вахтунин общественно политический процессдиз бегьем таъсир авур шейх Магьамед Ярагъидин гьуьрметдай тухузва . Дагъустандин халкьар колониядин ва феодализмдин вик I иникай хкудунин карда Магьамед Ярагъиди кутур лайихлу пай чи рик I елай алатдач . Тарихди къалурзавайвал , адан чирвилер , имамдин насигьатар инсандин лайихлувал винел акъудунихъ , хайи чил душманрин ч I уру къастарикай хуьнихъ элкъуьрнавайбур тир . Тарихда муьт I уьгъ тежезвай милли руьгьдин дирибашвал къалурай гзаф дуьшуьшар ава . Шейхди гьамиша сад хьуниз эвер гузвай . Чаз тунвай руьгьдин ирсини четин береда яшамиш жез куьмек гузва . Магьамед Ярагъидин тарсар акьалтзавай несилди кужумна ва абур тарихдин лайихлу деятелрин лайихлу ирсдарар хьана к I анда ,лагьана Фарид Загьидиновича . Сифте нубатда заз и югъ тебрик ийиз к I анзава . Аллагьди чаз ихьтин мумкинвал гунал чун гзаф шад я . Сад Аллагьди чун адан берекатрикай магьрум тавурай ,лагьана гуьгъуьнлай рахай Агьмад гьажи Абдуллаева . Чечен республикадин муфтийдин заместитель Ансар гьажи Хатиева и важиблу мярекатдиз теклифунай чухсагъул лагьана ва акьалтзавай несилар патал Магьамед Ярагъиди тарихда тур лайихлу гел хуьнин мураддалди Чечен республикадин кьил Рамзан Къадырова , Согъратлида авай , чилин вири пип I ерай инсанар зияратдиз къвезвай шейхдин сур виликан къайдадиз хкана ремонтнавайди къейдна .
+ИСЛЕН ЮКЪУЗ кьиле фейи аппаратдин совещаниедал « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова мад сеферда хъвадай цин месэла къарагъар хъувуна . И месэладин гьакъиндай ОКХ дин начальник С . Хидирова информация авуна . Информациядай малум хьайивал , коммунальный майишатдин работникри , чпихъ авай мумкинвилериз тамашайвал , райцентрдин агьалияр хъвадай целди таъминарун патал зегьмет ч l угвазва . Амма вири к l валер целди таъмин я лугьуз жедач , идан себебни агьалийри чи яд менфятлувилелди ишлемиш тавун я . Гьелбетда , ихьтин хъуьтуьл информациядал Фарид Загьидиновичавай разивал ийиз хьанач , ада и месэла са кьадар гегьеншарна . Чавай агьалияр хъвадай целди таъминариз тахьунихъ бинелу са себебни авач ,лагьана Фарид Загьидиновича . И кар патал райадминистрацияди бес кьадар пулунин ва материалрин такьатар чара ийизва , турбайрай ядни бес кьадар къвезва , амма ам ишлемишзавай вири агьалийрал акакьзавач . Себеб вуч я ? Себеб ОКХ дин ва хуьруьн администрациядин патай яд ишлемишунал бегьем гуьзчивал тахьун ва тахсиркарар жазаламиш тавун я . Бязи кранрай дат l ана яд авахьзава , бязибуру хъвадай целди салар дигизва , бязибуру электрический насосралди турбайра авай яд фит l иниз са шумуд тонндин чанар ац l урзава , бязибуру и целди югъ йиф лугьун тийиз , гьакъидихъ хсуси машинар чуьхуьзва . И саягъда иесисузвилелди ишлемишзавай яд неинки са турбада авайди , гьич Самур вац l а авайдини бес жедач . Гьар йисуз целай налог гузвай касдиз яд тахьунин себебар герекзавайди туш , адаз яд гун лазим я . Дуьшуьшдай са кьве сеферда булахдиз яд хквезвайбурувайни , гьамиша кранрай яд авахьзавайбурувайни , насосар кутаз яд фит l инзавайбурувайни , халкьдин гьисабдай машинар чуьхуьзвайбурувайни сад хьтин налог къачунни дуьз туш . Гьалай месэладин нетижаяр кьуналди , Фарид Загьидиновича и месэла лап са куьруь вахтунда гуьнгуьна тун ОКХДАЛ ва хуьруьн администрациядал к l евелай тапшурмишна . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+Форумдал рахай вири юлдашри ч I ехи шейхдин уьмуьрдикай , ада кечирмишай рекьикай , тунвай девлетлу руьгьдин имаратрикай гегьеншдиз лагьана . Фору��дин эхирдай РД дин муфтийдин ва намусдин азадви лин ва диндин организацийрихъ галаз сигъ алакъайра авай комитетдин т I варунихъай Фарид Агьмедовав ва форумдин иштиракчийрив чухсагъулдин чарар вахкана . Фарид Агьмедова республикадин муфтийдиз рик I ел аламукьдай пишкеш гана ва атанвай мугьманриз чухсагъул малумарна .
+Чи чилел берекат , ислягьвал ва хушбахтлувал хьунин мураддалди вирида санал нисинин к I ап I авуна ва безетмишнавай суфрайрихъ ацукьна . Сайтдай гьазурайди А . АЙДЕМИРОВА я .
+ЧАЛ акакьай сифте хабар шадди тир : Шейх Магьамед , чи ярагъви , виликдай хьиз , амач ам къе , яз дерин сир , дегь тарихар падна юкьвай , ам хтанва чи арадиз хьухь квез чир . Ахцегь Агьад , ч I ехи алим яз чархачи , шейхерин шейх , ч I ехи муршид , хкана ам вахканва чав , секин хьана халкь эхир . Магьарамдхуьре Магьамед Ярагъи рагьметдиз фейидалай инихъ 180 йис тамам хьуниз талукьарна тешкилай форумдиз Чечнядай , республикадай , кьибле патан Лезгистандай атай кьван ислам диндин алимрин , устазрин , инсанрин гьерекатар лап яргъалди давам хьана , им тир , заз чиз , чна дагълу вири халкьдиз гайи халисан эвер . Дагъустанда чи дин зияда авур , лук I виликай пачагьдин , гьак I азад авур , шейх Магьамед Ярагъидал чан акьалд хъувур , адан багьа т I вар , адан ч I ехи кар виниз хкажна руьгь зайиф тавур , чи халкь уяхрай , лук I вал эх тавур , чи шейхдиз гьуьрмет хуьзва фанада , адаз гьак I женнет михьи дуьньяда . Вуч гана чаз и межлисди , лугьудайбур ават I а , ам адетдин марекат я , вуч хьана кьван , вуч авуна (?) къакъра ягъиз гьарайдайбур амат I а , шариатдин , т I арикъатдин къагьриманриз суваб патал ша , са сефер тикрар хъийин хьайивал . Чпин гъиле гьукум авай , вилик кьилик квай ксари , чи савадлу динэгьлийри , имамри , динра тафават тутур ругьанийри , маса динрин векилри , Дагъустандин ва Чечнедин пуд имамдин муршид хьайи , зурба инсан , вичиз лайих тир саягъ да , вири халкьди кьабулайдал шак алач . Лугьуда хьи , вичин ч I ехи Ватан машгьур авур кас , зурба я , амма вичин гъвеч I и халкь машгьур авурди , гьич са к I усни адалай гъвеч I иди яз гьисабмир , ам адан лап буба я . Амма чи шейх Магьамеда , гьам вичин ч I ехи Ватан Дагъустан , гьамни вирида гьуьрметзавай зи гъвеч I и халкь лезгияр ч I ехи авурди зурба яз гьисабнай . Ярагъиди гьисабзавай , зиллетдикай , лук I виликай хкеч I из тежедайбур Аллагьдини негьзава , Адаз дуьарин ван къведач , лугьузва чи муршидди . Инсаниятдин мусурман пай лук I вилик квайвиляй , ада ихьтин дугъри фикир лугьузва : « Мусурман кас азад кас яз хьун лазим я , гьа и саягъ мусурманрин арадани барабарвал жедайвал ». Чи дагъвийрин руьгьдин регьбер Магьамедан магьшурвал , къандивай къуз хкаж жезвай неинки са чи магьалда , гьак I Куьреда , Къубада , саки вири Къафкъазда . И карди лап къурху гузвай Урусатдин пачагьдиз . Ермоловаз генералдиз мукьвал мукьвал , пара туьнтдиз лугьузвай : « Къемеяр гвай дагълуйрилай чи къуватар т I имил яни , генерал ? Мад хълагьдач , тади гьалда кьуна хутах шейх Магьамед Т I ифлисдиз . Куьне фагьумза вач , заз чиз , гила ада вич тухузва Урусатдин пачагь хьиз ». Генералди жаваб гана хъуьтуьлдиз : « Къемеяр туш абрив гвайди , гьа чав хьтин яракь я . Виридалай гужлу яракь , абурун къаст , ажугъ я . Гьич фу недай , я кусудай мажал авай туш шейхдиз , са шейхдиз ваъ , я муьруьдриз , я имамриз , уьзденриз . Ваз вуч лугьуз к I анзава заз , зи азиз ? Хиве кьазва , и мукьвара шейх хутахда Т I ифлисдиз . Са сеферда а жаллат I ри шейх хутахнай Кьурагьиз . Гьа ч I авузни генералди тагькимарна лап к I евиз . Ам хутахун лазим тир лап к I евиз . Ам хутахун лазим тир лап гьа йифиз . Кьурагьрин халкь кьет I ен халкь я , къутармишда шейх уьзденри къаст авуна лап чандиз . Экуьнахъ фад , шайт I андин экв ягъайла , уях хьана жаллат I ар , уьзденри фад куьтягьнавай чпин кар . Генералдин вилик тамам русвагь хьанвай халкьдин т I вар . Магьамедан гел амачир Кьурагьа … Ермолова и сеферда гьелягь кьуна чи хандиз : « Мад сеферда ик I хъхьайт I а , къаст ийида ви чандиз ».
+Са сеферда Ярагъдални хьанай ихьтин вакъиа . Къафкъазда лап къизгъин хьанвай гьерекатар дяведин . Урусатда хъсан тушир дяведин гьалар вичин . Вини Ярагъдал лап нянихъ , Дербендавай къеледай , ракъурнавай вад ц I уд аскер , хандин к I вализ чинеба , шейх Магьамед кьун патал . Мукъаятвал хуьн мурад
+яз , к I ама авай булахдал , машин тунвай аскеррив . И кардикай югъ вилик кваз хабар хьанвай муршида , вичин к I вализ теклифнавай мугьманриз , гуя сувабдин садакьа гун паталди кесибриз . Гьакъикъатда , шейхди вичи туьк I уьрнавай рехъ хвални чириз к I анзавай гьабриз . Акьван секиндиз тухузвай абри чеб , ара ат I уз Къуръан к I елиз , гьаятризни гагь эвич I из , гагь са зат I гваз к I вализ хъфиз , гагь ван алаз зикир ийиз … Ханди сабур гузвай рик I из , шейхдиз хабар тежезвай хьиз . Амма хабар авай гена вири хуьруьз . Шейх Магьамед вич имам яз месин кап I ни авурдалай гуьгъуьниз , к I вале авай мугьманризни эхиримжи тапшуругъар хгана , гьарма са сад , чпин к I валериз чк I ана . Пакамахъ фад , экуьнин кап I авуна , чпиз герек зат I ар фад фад къачуна , « ирид рекьин хивел » финиф лазим тир . Югъухъ галай к I вачин рекьяй т I уз абур , чпиз герек тир чкайрал акъвазна . Шейх Магьамед , кап I куьтягьна , экуьнин нагьар авуна , пурар яна вичин балк I ан гьазурна . Шейхди ишара авурла , са нуькерди ам гьаятдай акъудна , вич миск I индал экъеч I на . Алайбуруз салам гана , ахпа ада кьуна балк I андин кьенер . Тади квани вак Магьамед ? Хийирдиз хьуй … Зи рехъ даим хийирдихъ я , жанаби хан , вун ягъалмиш жез тахьуй . Лугьур талгьур авани вахъ ? Вун Дербентдиз хутахиз чаз аскерар атанва … Зун Дербентдиз хутахиз ? Чин ч I урна хьиз , таъсирдайвал лап к I евиз , векъидаказ гьарайна . – Вун яни зун гигендавайди , къураба ! Мет I ерал акъваз кафир ! Мет I ерал ! Хандивай вич хуьз хъхьанач , я санихъни физ хъхьанач , чашмиш хьана , пузмиш хьана , сес акъатнач бамиш хьана , хан алайвал аламукьна мет I ерал . Алай ксар мягьтел хьана , руьгь кьурана амукьна , зайиф хьтин сад кьве зайиф ацукьна . Явашяваш хан хтана вич вичел , башламишна гьарай эвер , мугьманарни тадиз къарагъна вири : кьве урусни , пуд гьамшери , са гьакьванбур машинни гваз к I ама амай , ахварайни аватначир ерли . И вахтунда шейх Магьамед , рекьин юлдашар галаз « ирид рекьин хивелай » аквазмачир циф аваз … Циф амачир , рагъ алай , « Регьимханан » хъуртарал . Инлай шейхдиз аквазвай Яран бубадин к I валер ят I ани физ к I ан хьанач , Магьмута хуьруьз адаз . Са зур сятда ял ягъин , ацу кьин чун и ч I урал , Магьмутрал чун экъеч I дач , маса сефер хуькведа . Нагьар чна ийида вини Селенрин хурал . Са агъзурни муьжуьд вишни къад яхц I урни ц I уд йисара , кефер патан чи Къафкъаздин дагъвийрин , азадвилин руьгьдин рагьбер Магьамед АЛЯРАГЪИ , наинки са Дагъустанда , гьак I адалай яргъарани , гзаф машгьур инсан тир . Еке гьуьрмет ва машгьурвал адахъ Куьре округдин , вич къунши тир , Табасарандани авай . Магьамед эфендидин теблигъатар и пата , лап гегьеншдиз раижзавай кваз файда . Ихьтин таблигъатчийрикай садан т I вар Ханмагьамед тир . Са агъзурни муьжуьд вишни къанни вад лагьай йисуз , чи муршида , вичин теблигьат малумарай ижласда иштиракнай , за винидихъ т I вар кьурда . А ч I авуз к I ват I хьанвайбурухъ элкъвена , шейх Магьамед Ярагъиди лагьанай : « За пайгъамбар рик I е аваз лугьузва , куьн чкайрал хъфена , куь тухумрин талукь ксар к I ват I на хьиз , зи илимдикай хабар це виридаз . Лянет хьайи кафириз эвер це чав женг ч I угваз ». Лап к I евелай чи шейхдихъ авай ихьтин т I алабун , лук I виле авайбуру чеб тадиз азад авун , азадбуру чпелай лук I вал тадиз алудун . Чи Магьамед Ярагъидин эвер гуни хуьрера , к I ват I хьанвайбуруз лап , еке таъсир авунай . Идан эвез пачагьди , муршид кьуна Т I ифлисдиз агакьарун т I алабнай . Ингье . дустар , зи стхаяр , и чарасуз чи дердийри , къе чун и рекьиз акъудна . « Регьимханан » и хъуртарал , и месэла чна гьална . К I анзамайди анжах кьиле тухун я , и кар патал герекди чун юзун я . Табасарандиз атуникди ,
+Ярагъидин гьалар гзаф дегиш хьана . Инна авай гзаф хуьрер : Дюбек , Зирдахъ , Жули , Курагъ , Гумми , Турдик ва масабур , алимралди девлетлу я . Абрун юкьва хьана муршид гьамиша . Табасарандай Куьре патаз Магьамед , са агъзурни муьжуьд вишни къанни муьжуьд лагьай йисуз хтана . Гьа идалди Табасарандихъ галаз адан алакъаяр ат I анач , абур мадни мягькем хьана , сигъ хьана . Амма яргъал фенач Ватандиз хтун . Чи мисалда лугьузвайвал , ширинвал я жуван ватанда жув хьун , чими ч I авуз серинвал я жувахъ галаз гьава кьун . И мисалдин гьахълувал чаз аквазва , Магьамеда мукьвалмукьвал гьа са гафар жакьвазва : « Хизан галаз к I валелайни , дустар галаз хуьрелайни , Табасаранда секин я . ик I хъухьунни мумкин я ». Гьада лагьайвал хъхьана . Пачагьдин гьунар , ханарин къанар , эхиз т��жезвай , чи шейх Ярагъи , са агъзурни муьжуьд вишни къанни ц I уд лагьай йисуз , им кьвед лагьай сефер яз , вичин вири хизан гваз , Табасарандиз хъфена . « Заз зи рик I ин архайинвал , секинвал , зун жегьенемда хьайит I ани , гьам женнет хьиз к I анда заз ». Шейхди женнет дегишардай туш жегьенемдихъ , адан рик I ин т I ал чизва чаз . Иниз К I варчагъ дередай ам акъатна , амма бине кутун патал Курагъ хуьруьз аватна . И вахтунда , бахтунай хьиз , имам Къазимагьамед , кьушунни гваз Табасарандиз атана . Им мугьман яз атун тушир а касдин . Чир хьайивал , Табасаранри , Урусатдин пачагьдихъай чинеба , хиве кьунвай Дагъустандин имамдиз , жемят вири гьадан патал жедайди . Магьамедахъ хабарсуз , имам иниз атунихъ , чинебан кар ава жед ,фикирзавай муршида ,вучни вилик кьушун кваз . Гьакъикъатда лагьайт I а , Къазимагьамед иниз атунин мурад метлеб , халкь азаддай женгериз гьазурвилер акун тир . Магьамед ал Ярагъиди , хизан галаз Дюбекда , авай ч I авуз ам гимрави Къазимагьамедахъ галаз гуьруьшмиш хьанай . А гуьруьшмиш хьуни абур , гилани мукьва ксар ийида . Магьамед Ярагъидин вири хизанди , имам гзаф хушвилелди кьабулнай . И сеферда ада якъин , муршидавай , чи мусурман адет тирвал , руш вичиз гун , некягь авун т I алабна . И т I алабунни муршида хушвилелди кьабулна . Гуьгъуьнин юкъуз абурун мехъерарни хъувуна . Хабар кьурт I а эгер завай , гьихьтинбур тир мехъерар ? Бул жеда чаз гафар – ч I алар , гьикьван мецер ават I чи сивера , гьакьван гьатда чун деринра , к I евера . Квез суал хьуй , заз це жаваб : « Мехъер авай накь чи хуьре , гьик I тир адан гурлувал ? Аку садра , муьжуьд касди гана жаваб , муьжуьдазни гана за яб . Вад кас гьахъ я , пуд касни таб . Им накь хьайи мехъер я . Къе вичикай чун рахазавай мехъерикай вуч лугьун ? « Гьик I хьайид я ?» « Ц I унни вац I ун арада ». « Гьина хьана ?» « Табасаранда гъурбатда ». Ибриз ухшар суалар , гуз жеда лап к I амай кьван . Гьак I хьайила , ша , акъвазрин суалар , я герек туш жавабар . Квез а мехъер акурди туш , я квез аниз ша лагьай туш , гьа девирда лап куь ч I ехи бубаярни авай туш . Зун тир квайди мехъерик , зун рахунни лазим я . Дагъустанда гьакимдарри лап ч I ехи , чебни чпин еридални алачиз , мукьва кьили , ярар дустар галачиз , са пек лекни арада авачиз , акунамаз руш к I ан хьана имамдиз , я рушани ваъ лагьанач я бубадиз , дидедиз , къе к I ан хьана , пака гъана , шариатдиз к I анивал . Амай крар гафар вири , такурбуруз квез ахъайдай гафар я . Им са еке вакъиа я , Дагъустанда , Чечнеда ва Къафкъазда , и кьве ч I ехи , лап камаллу ва гьайбатлу ксари , чпи чеб кьун , чпиз чеб хьун , гьа ик I абриз Аллагьди гун , еке бахт я . Лугьуз тахьуй ч I ехибуру мукъаятвал авуна , и жемятдиз ийидай харж абруз т I имил акуна . Ваъ , къуншияр , ваъ , багърияр , ахьтин кьелеч I, яван фикир ч I ехи ксарив гвачир , гьич са жуьредин шандакьни абрун ниятдик квачир . Ак I хьанайт I а , мехъер тушир жедайди , т I уьнар хъунар , лагь лугьунар , къал макъалар , пиянбур халис чакъалар … хъуьруьнар тир къведайди . Мехъерин сагьибрикай чун рахайт I а , сад имам тир , садни шейх . Квез чиз , мехъер гьихьтинди хьун герек тир . И мехъерихъ , хизан тешкилунилай гъейри , заз к I анзава ик I ни лугьуз , и мехъерин шадвилелди , чи миллетрин садвилелди , чи ч I ехибрин фикир я хьи , халкь азаддай ч I ехи сиясат тухуз . Идалай мад зурба мехъер хьайид туш . Лап са гъвеч I и алава : « Мирзе Али вичин девирдин лап ч I ехи алим тир . Ам неинки зурба алим , гьак I вичиз тай авачир , са рехнени галачир , илимар гзаф чидай , Ислам диндин дибар ц I ийи хъувур кас , гьакъикъатда динда ц I ийи са гъед тир »ихьтин къимет ганай адаз шейх Магьамед Ярагъиди вичин рик I ин сидкьидай . Мирзе Али дерин чирвилер авай , гьеле муьжуьд йиса аваз , азаддиз Къуръан к I елзавай аял тир . Адан гележегдин уьмуьр , Магьараман куьмекдалди Магьамедахъ галаз хьана дуствиле . Ярагъидин буба малла Исмаил Магьарамахъ галаз к I еви дустар тир . Ам а ч I авуз Ярагъдал медреседин сагьиб тир . Абурукай гуьгъуьнлай хъсан къавумар хьанай . Ада вичин руш Айшат шейх Магьамедаз ганай . материал гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ я .
+И ЙИКЪАРА чи рик I алай гьуьрметлу шаир , РД дин писателрин Союздин член , Дагъустандин халкьдин шаир , « Кард » т I вар алаз акъатзавай аялрин журналдин редактор Ханбиче Хаметовадин 80 йисан юбилей шад гьалара къейдна . РД дин культурадин министр Зарема Бутаевадин т I варунихъай адан заместитель Мурад Гьажиева шаирдиз хьанвай юбилей мубаракна , цуьквер гана ва шаирдихъ идалай кьулухъни яратмишунрин рекье еке агалкьунар ва чандин сагъвал хьурай лагьана . Дагъустандин культура ва литератур вилик тухуник Ханбиче Шихрагьимовнади лайихлу пай кутунва . Дагъустандин халкьдин шаир Ханбиче Шихрагьимовна I938ЙИСАН 28июндиз Хив райондин Цлахърин хуьре дидедиз хьана . Школадилай гуьгъуьниз Гь . Ц I адасадин т I варунихъ галай Дагъустандин гьукуматдин пединститут акьалт I арна . Хайи хуьре малим яз , республикадин малимар хъсан дережадихъ агакьарзавай институтда методист яз , гьак I ни Тахо Годидин т I варунихъ галай
+школада Нии дин сотрудник яз к I валахна . I974ЙИСАЛАЙ СССРДИН писателрин Союздин член я . Дагъустандин писателрин Союздин секретариатда лезги писателрин секциядин регьбер тир . Алай вахтунда лезги ч I алал акъатзавай аялрин « Кард » журналдин редакторвиле зегьмет ч I угвазва . Ханбиче Хаметовадин сифте яратмишунар I958ЙИСУЗ « Коммунист » газетдин , гуьгъуьнлай « Дагъустандин дишегьли » журналдин чинриз акъатнай . I964ЙИСУЗ « Хиялрин нехишар » кьил алаз сад лагьай ктаб акъатна . И ктабда гьатнавай лирикадин шииррай , т I ебиатдиз , зегьметдиз , инсандин мурад риз , руьгьдин кьакьанвилиз кьет I ен фикир гузвайди аквазва . Яратмишунрин йисара ада лезги ч I алал ц I удралди шиирин ктабар ва поэмаяр кхьенва . I985ЙИСУЗ « Иренадиз чар » кьил алаз акъатай ктабдай Ханбиче Шихрагьимовна С . Сулейманан премиядиз ва I988ЙИСУЗ « Руьгьдин к I еле » сонетрин тажунай Е . Эминан т I варунихъ галай литературадин премиядиз лайихлу хьана . Ханбиче Шихрагьимовна ДАССРДИН « Культурадин лайихлу работник », Дагъустан Республикадин Халкьдин шаир т I варарин ва « Халкьарин дуствал » ордендин сагьиб я . Виридалай еке награда адан яратмишунриз к I елзавайбуру ганвай къимет я . « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин коллективри чи рик I алай гьуьрметлу шаир Ханбиче Хаметовадиз хьанвай юбилей рик I ин сидкьидай мубаракзава . Чи къелемдин юлдашдихъ идалай кьулухъни мягькем чандин сагъвал хьун ва яратмишунрин ц I елхем зайиф тахьун чи мурад я .
+Чи вилик квай нефес гузвай , Вичиз залан , кьезил течир . Чандиз артух гьевес гузвай , Гегьеншлухда мензил течир . Вичин кьадар гьисаб тийиз , Чаз к l амай кьван милиз гузвай . Эвездиз зат I т I алаб тийиз , Чи ивидиз , рик I из гузвай . Нур хъченвай , вич таквазвай , Ишигълаван сегьер хьтин . Руьгьдиз къуват гуз ч I угвазвай , Чи жигердиз мехмер хьтин . Даим вичин михьивал хуьз , Югъ , йиф эрклу дамахдавай . Вичин гьахълу къуватар чиз , Чил куьрпе хьиз къужахдавай . Чан алай кьван вири алем , Хуьз дидардиз атанвайди . Чи диб , акьул , ийиз мягькем Вич сабурдив ац I анвайди . И инсанрин гъамни зиллет , Вири вичиз аквазвайди . Дявейрал физ миллет , миллет , Ажугълу жез дак I вазвайди , Чилел ягъ йикь тавун патал , Дат I ана чаз минетзавай . Гьава чиркин тахьун патал , Чи инсанвал гуьзетзавай . Уьмуьр вилик фирдавай чи , Саймазсузвал кьат I узвайди . Чак инсанрик гьайванрилай , Вагьшивал ква лугьузвайди . Куь сабурар хуьх лугьуз чаз , Вуч кьван ч I уруд негьзавайди . Чилиз , цавуз ялвариз таз , Чи шулугъар эхзавайди . Ч I уру крар жердавай чахъ , Т I урфанралди рахазвайди . Чи кьисметрин пакад йикъахъ , Дерин гьайиф ч I угвазвайди .
+Чаз гатфар , гад тешкил ийиз , Къулай шарт I ар вугузвайди . Зегьметдалди гьасил ийиз , Гьалалди неъ , лугьузвайди . Дуьньяд чирагъ рагъ цавал къвез , Хуш гуьгьуьлар вугузвайди .
+Гьар югъ экуьн сегьердал вич ,
+Тебрик ая лугьузвайди . Ислягьвал гуз чилиз цавуз , Къуватар хьуй чахъ лугьузвай . И гьавадиз т I арвал дагуз , Чил женнет хьиз яхъ лугьузвай . Куьрпе дидед бедендикай , Хкатайвал чан гудайди . Вич жигердиз агакьнамаз , Дуьнья тебрик ван гудайди . Йифиз юкъуз гьар са касдал , Чал гуьзчивал ийизвайди . Чи гьар садан суваб , гунагь , Чан дафтардиз кхьизвайди . Чи мефт I ериз гегьеншвал гуз , Илим гужлу ийизвайди . Инлай рахай сес дуьньядин , Ат I а кьилиз вегьизвайди . Къе чаз ганвай акьул , илим , Вишдай са пай туш лугьузвай , Адан эвез фитне , гъерез Куьз хьана квез хуш лугьузвай . Уьмуьр ислягь авурт I а чи . Акьул дерин жед лугьузвай . Гьуьрмет кардик кутурт I а чи , Куьн дуьз рекьел къвед лугьузвай . Эвер гузва чаз дуьньядин , Сирерай кьил акъуд лугьуз , Уьмуьрдилай дак I анвилин , Ч I улав перде алуд лугьуз . Гьар вахт къени авун патал , Ниятар сад хьуй лугьузвай , Гьар са рик I и чи уьмуьрдиз , Гъетре хьиз нур гуй лугьузвай . Т I ебиатдин къужахдиз куьн , Чин ачухна ша лугьузвай , Анжах гьадав чи уьмуьрдин , Къулай шарт I ар гва лугьузвай , Гегьенш чуьллер , мезреяр чи Бул бегьердиз гъваш лугьузвай . Гагьулвилик уьмуьр патал , Гъвелни хийир квач лугьузвай . Бул циферин булутралди , Цавал марфар акъудзавай . Уьмуьр давам хьурай лугьуз , Гъиз чуьллерал авудзавай . Гагь гагь таза шагьвар гъана , Гьава михьи хъийиз тадай . Рик I из чими йикъар гъана , Гуьзелвал гьисс ийиз тадай , Сад Аллагьди чаз инсанриз , Акьул гана , кьат I ун гана . Ядигар хьиз и чил хуьнуьх , Уьмуьр яргъал акун гана . Чи жигердиз гьамга хьтин , Акьалт I тийир нефес гана , Дуьнья гьардав ац I урна чи , Чандиз ашкъи гьевес гана . Цавал рагъ , варз , гъетер къвезва , Чи гуьгьуьлар ачух ийиз . Зуьгьре гъед гваз сегьер къвезва , Чи къуватар артух ийиз . Гьарда гьалал зегьметдин рехъ Ашкъидалди яхъ лугьузва , Дуьз лишанар хуьз уьмуьрдин , Вири жеда чахъ лугьузва . Даим дикъет , инсанвал хуьз , Гьар кам вилик вигьиниз чун . Дат I ана чаз эвер гузва , Вафалу жен т I ебиатдиз , Гьавадиз , циз , ракъиниз чун .
+* Гьар юкъуз зур сятда ахвар авурт I а , бедендин къуват артух , нервияр секин , гуьгьуьл ачух , инфаркт , инсульт хьунин хаталувал т I имил жеда . * Яргъалди яшамиш хьун ва яшар хьайила хъсандиз гьисс авун патал са стакандавай нек I едиз ( кун тийидай ва гьак I ни къайи тушир ) хуьрекдин са т I урунавай дуьдгъвер ва гьакьван вирт вегьене , хъсандиз хуькуьрда . Ахпа аниз 50 г . коньяк алава хъувуна ( гъетер гьикьван гзаф хьайит I а , гьакьван хъсан я ), мад хъсандиз хуькуьрна , ксудалди вилик куьлуь куьлуь хуп I ар ийиз , хъвада . Сагъаруниз 0,5 литр коньяк герек къведа . Гьа ик I I0 юкъуз хъвана ,I2 юкъуз ял яна мад тикрар хъийида . * Давление агъуз аватайла са стакандавай уьк I уь яд хъун меслят къалурзава . Гьак I ни фу т I уьрдалай кьулухъ 2 г . кьел ишлемишайт I а , давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда . * Дурк I унра ва туькьуьлдин куркурда къванер авайла , чайдин са т I урунавай газаррин тумунал са стакан яд илична , I0 декьикьада зайиф ц I ал эцигна , ругуна , 30-40 декьикьада тада . Ахпа ам куьзна , йикъа 3-4 сеферда стакандавайди ишлемишда . * Гзаф галатнавайла , хуьрекдин пуд т I урунавай базиликдал са стакан ргазвай яд илична , 20 декьикьада тада . Ам ксудалди вилик хъвада .
+ГЬАР ЙИСУЗ чи гьаятдал ОКХДИН къуллугъчи цин пул це лугьуз къвезва. -Яд гьинва, стха? И булахдиз яд такуна гьикьван вахт ятӀа чидани ваз?- адаз ифин акъатнавай булахдин къванер къалурзава. -Куьне цин налог гьар йисуз инжиклу тийиз гузвайди я, цӀини гана тур,- лугьузва ОКХ-ДИН къуллугъчиди. -Налог?- мягьтел жезва булахдин иеси. -Авачир затӀунилай налог гьикӀ къачузва куьне? Налог ваъ, садакьа це лагь. -Ай сагъул, садакьа це. ГьикӀ кӀантӀани лагь, амма 500 манат пул гана зун рекье хутур. КЬУРУ БУЛАХДИН ИЕСИ.
+Оружбайрин хуьруьн СОШ дин 11 класс куьтягьайдан гьакъиндай 1995 йисуз Курумханова Зулгужатаз гайи 0100818нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+2017ЙИСАН 22ФЕВРАЛДИЗ Россиядин Президент Владимир Владимирович Путинан 83нумрадин Указдин ва РФ дин оборонадин министр Сергей Шойгудин 114нумрадин приказдин бинедаллаз , Краснодарский крайдин гьавадин космический къуватрин дивизиядин командир Гьажиев Тагьир Минетуллагьовичаз генерал майор чин гана . Вичин ери бине Кьурагь райондин Штулрин хуьряй тир Тагьир Минетуллагьовича Белиждин 1нумрадин школа , 1992йисуз Ставрополдин маршал В . Суденецан т I варунихъ галай авиациядин высший военный училище агал
+кьунралди акьалт I арна . Училищедилай гуьгъуьниз са шумуд йисуз жавабдар къуллугърал зегьмет ч I угуна . Чирвилерихъ ялзавай жегьилди Россиядин Генштабдин курсарни акьалт I арна . Гуьгъуьнлай Тагьир Минетуллагьович Чита шегьерда авай гьавадин космический къуватрин дивизиядин командирдин заместителвиле тайинарна . Ада са бязи женгерани иштиракна . Дивизиядин командир РФ дин лайихлу военный летчик , « Ватандин вилик лайихлувилерай » ордендин сагьибни я . Хъсан пешекар , кьилин дережадин военный летчик испытатель яз ада ц I ийиз акъуднавай СУ -15, МИГ -25, СУ -27, МИГ -29 самолетар ишлемишиз чирна . Ада цавун бушлухра 30 агъзур сятина лув гана . Лезги халкьдин баркаллу хва Тагьир Минетуллагьович мадни кьакьан дережайриз хкаж хьун чи мурад я .
+Шикилда : « Магьарамдхуьруьн район » Муниципальный райондин Администрациядин кьил Ф . Агьмедова ва райондин депутатрин Собраниедин председатель Абубакар Ханмагьамедова районда сад лагьай субботник кьиле физвай вахтунда къелем ак l урзавай вахт . РОССИЯДИН Президент В . Путинан къарардалди 2017йис « Экологиядин йис » яз малумарнава . Гьаниз тамашна вири Россияда , гьа жергедай яз чи райондани йисан эхирдалди район аваданламишунин , михьивилер авунин субботникар кьиле фида .
+КЪЕ чи суьгьбет 1992йисуз Дербентдин педучилище акьалт I арна хтай Гъепцегьрин СОШ дин гъвеч I и классрин малим Адилова Заминадикай фида . Замина Саидалиевна вичин к I валахдив вири патарихъай рик I гваз эгеч I завай малим я . Ам вичин гьар са тарсуниз мукьуфдивди килигзава . Адан тарсар методикадин рекьяй тамамбур , гьар жуьредин тадаракралди , алай аямдин алатралди , тамашунралди тафаватлу жезва . И к I валахри аялрин зигьин , к I елунар , фикир фагьумдин дережа хкажзава . Хейлин фикир малимди къайдадинбур тушир тарсариз , гьар жуьредин презентацийриз , проектный ва гьак I ни классдилай къецепатан к I валахриз гузва . Аялар тербияламишунин к I валахдизни Замина малимди еке фикир гузва . Вичи чирвилерни тербия гузвай гьар са аялдин дуланажагъ , ацукьун къарагъун , школадилай къеце абурал гьалтзавай четинвилер чирзава , абуруз вичивай жедай куьмекар гуз алахъзава . Ада диде бубай рихъ галазни хъсан алакъаяр хуьзва . Абурухъ галаз суварар ва м��са мярекатар тухузва . Ихьтин к I валахри аялринни диде бубайрин арада сигъ алакъа твазва , абур чебчпихъ галаз гьуьрметлу жезва . Замина малимди школада кьиле физвай гъвеч I и классрин малимрин методобъединениедал вичин тежрибадихъ галаз танишарзава , ишлемишзавай къайдайрикай , абурун менфятлувиликай ихтилатар ийизва , ИКТ дин куьмекдалди абур раиж ийизва . ФГОС дин къайдаяр кьилиз акъудун патал , ам вичин к I валахда ц I ийивилер тваз алахъзавай малим я . Адан гъилик к I елзавай аялри школада , районда кьиле физвай мярекатра , олимпиадайра хъсандиз иштиракзава , лайихлу чкаярни кьазва . ГТОДАНИ хъсан нетижаяр къалурна . Замина малим вични хъсан къилихрин инсан я . Адаз вичи к I валахзавай коллективдин , аялрин , диде бубайрин арадани еке гьуьрмет ава . Замина Саидалиевнади районда кьиле фейи « Йисан малим -2016» конкурсда сад лагьай чка кьуна . Вичин гьакъисагъ зегьметдиз килигна Адилова Замина Саидалиевнадиз школадин администрациядин , райондин образованиедин Управлениедин грамотаяр , дипломар ганва . Ам « РФ дин образованиедин Гьуьрметлу работник » лагьай т I варц I из лайихлу хьана . Къуй , Замина малимдиз чандин сагъвал , рик I ин шадвал , хизандин саламатвал , вичи хкянавай малимвилин пешеда мадни еке агалкьунар хьурай ! Н . КЪАЗИЕВА , райондин методкабинетдин методист .
+« Масабуруз чирвилер гудайла , жуван чирвилерни артух жезва ». ( Л . Сенека ). САРКАРОВА Тамила Къудратуллаховнади Гъепцегьрин юкьван школада гъвеч I и классрин аялрихъ галаз к I валахиз ругуд лагьай йис я . Ада 2012йисуз ДГПУДИН гъвеч I и классриз тарсар гудай факультет агалкьунар аваз акьалт I арна . Идалай гъейри ам ингилис ч I алан тарсар гудай малимни я . Адан тежриба са акьван екеди тушт I ани , адан гъвеч I и классрин малимрин МО дин ч I ехивал авун тапшурмишна ва . Тамила малимдин к I валахдин кьет I енвал ам я хьи , гьар вичи тухузвай тарсунив дикъетдивди эгеч I ун , гьам методикадин , гьам тербия ва чирвал гунин рекьяйни югъкъандивай вичин тежрибадин дережа хкажиз алахъзава . Ада вичин тарсар менфятлу бур хьун патал , тарсара гьар жуьредин к I валахар тухузва : къугъунрин декьикьаяр , тамашунар , алай девирдин алатар ( ТСО ) ва маса тадаракар ишлемишзава . Аялрин арада Тамила малим цуькверин бахчада хьиз 3
+3 ава . Гьар жуьредин хесетрин аялрихъ галаз к I валахунал адан рик I ала . Ам аялрихъ цуькверихъ хьиз гелкъвезва . Тамила малимди классдилай къецепатан к I валахдизни кьет I ен фикир гузва . Ада аялар арабир сейриз ял ядай маса чкайриз тухузва , абуруз гьар жуьредин акъажунар тешкилзава . Ада тухвай ачух тарсариз : « Гьаламатдин математика », « Дувул . Са дувулдин гафар » ( урус ч I алай ), « Махарин вилаятда » ( лезги литературадай ), « Гьайванрин вилаятда » ( т I ебиат чирунин тарсунай )
+школадин руководстводи хъсан къимет гана . Ц I ийи йисаз бахшнавай межлис , « Азбукадиз сагърай лугьун » виридалай рик I ел аламу��ьдай мярекатар хьана . Вичи тухузвай гьар са тарсуниз , мярекатдиз Тамила ма лимди са ц I ийивал гъиз алахъда , ам санал акъвазнавач , ам гьамиша кардик , гьерекатдик ква . Тамила малим аялрин психологиядин гъавурда хъсандиз гьатда , абуруз вичин рик I ин чимивал , к I анивал , хъвер багъишда . Ада аялар кьилдин к I валахдиз гьевесламишда , руьгь кутада . Абуруз дуьз къиметни гуда . Тамила Къудратуллаховнади « Йисан малим -2016» конкурсда иштиракна ва « Педагогический дебют » номинациядиз лайихлу хьана . Жегьил малимдиз чандин сагъвал ва к I валахда мадни еке агалкьунар хьун чи мурад я . З . АЛИЯРОВА , райондин методкабинетдин методист . 2
+ДАГЪУСТАНДИН писателрин Союзда Лезги секциядин нубатдин заседание кьиле фена . Анал гъанвай месэлайрин гьакъиндай Дагъустандин писателрин Союздин секретарь , Дагъустандин халкьдин писатель Абдуселим ИСМАИЛОВА лагьана . Вахт , дугъриданни , четинди хьанва , кризисди чунни к l еве твазва . Эгер икьван гагьда республикадин Гьукуматди писателрин Союз патал бюджетдик тайин кьадар пул кутаз вайди тирт l а , гила са кепекни кутунвач . Гьавиляй чаз талукь месэлаяр гьялун чи хиве гьатзава ва чун авай мумкинвилерикай менфят къачуз , сада садаз куьмекни гуз гьазур хьана к l анда . Абдуселим Исмаилова малумарайвал , Ст l ал Сулейманан кайи музей арадал хкун патал гзаф инсанри зегьмет ч l угвазва . И кардик гьар са ватанэгьлиди вичин пай кутуна к l анда Ц l и лезги са шумуд писателдин юбилеяр жезва . Абурни дуьзгуьндаказ кьиле тухун къенин несилдин , вилик кьилик квай ватанэгьлийрин буржарикай я . Сифте нубатда Кьуьчхуьр Саидан 250 йисан юбилейдиз гьазурвилер акуна к l анзава . Секциядал профессор , литературовед Гьажи Гашарован , шаир Кичибег Мусаеван 80 йисан , драматург Эседуллагь Наврузбегован 75, Дагъустандин халкьдин писатель , драматург Абдуселим Исмаилован 70, шаир Зульфикъар Къафланован 60 йисан юбилеяр къейд авуниз гьазурвилер авуникайни ихтилат кватна . Идаз талукь яз чпин фикирар Дагъустан халкьдин шаир Ханбиче Хаметовади , Арбен Къардаша , филологиядин илимрин докторар , писателар Къурбан Акимова , Фейзудин Нагъиева , драматург Ислам Магьамедова , публицист , писатель Нариман Ибрагьимова , шаир Агъалар Исмаилова лагьана . К l ват l хьанвайбуру милли литературадиз , ч l алаз талукь маса месэлаярни веревирд авуна .
+ЯРАН суварин вилик чав мад са шад хабар агакьна . 20I5ЙИСАН январдин вацра Автодорожный колледждин спорткомплексда I999-2000 йисара хьанвай жаванрин арада боксдай кьиле фейи Дагъустандин первенствода чи райондин жаванрини иштиракнай . Олимпийский чемпион Гьайдарбек Гьайдарбекован т I варунихъ тухвай первенствода иштиракай , Советск хуьруьн спортшколада тербиячи Расим Гьажалиева ( тренер Агъахан Маметов ) къизгъин женгера гъалибвал къазанмишна , Дагъустандин чемпион лагьай т I варц I из лайихлу хьанай . Гуь гъуьнлай судьяйри малумарайва�� , Расим Гьажалиева тухвай женгер техникадин жигьетдай тамашдайбур хьанай ва вири санлай гъалибвал чи жегьилдиз ганай . Ингье мартдин вацра кьиле фейи Москвадин первенствода , вичин заланвилин категориядай (69 кг ) вад сеферда рингдал тухвай женгеррай Расим гъалибчи яз экъеч I на , пьедесталдин вини к I арц I из хкаж хьана . Им дугъриданни Расиман тренерар , диде , буба , мукьва кьили патал суварин халис пишкеш хьана . Амма Расиман вилик мадни кьакьан дережаяр ква . Адан рик I е са варзни зуралай кьиле фидай Россиядин первенствода иштиракун аваз , хкянавай командадик кваз тамамвилелди гьазур жезва . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова , Расим Гьажалиеваз ва тренер Агъахан Маметоваз хьанвай агалкьун мубаракна ва ам мадни кьакьан дережайриз хкаж жедайдак умуд квайди лагьана . Чнани сифте нубатда Расимаз , адан багърийриз , ам машгъул тир спортдин жуьредин сирер чириз алахънавай тренерриз хьанвай агалкьун мубаракзава ва Россиядин первенстводайни ам гъалибвал гваз хкведайдахъ инанмишвал ийизва .
+ЧИ ЛЕЗГИ хва , тхэквандодай Европадин , дуьньядин чемпион , 2016йисуз Рио де Жанейрода кьиле фейи Олимпийский къугъунрин гъалибчи Радик Исаева нубатдин сеферда вичин агалкьун тикрарна . Алай йисан 11-12 мартдиз Голландиядин Эйндховен шегьерда тхэквандодай кьиле фейи международный турнирда Радика инанмишвилелди гъалибвал къазанмишна . И турнирдиз 40 уьлкведай 1000 спортсмен атанвай . Заланвал 87 килограммдилай алатнавай категорияда Радик Исаевахъ галаз финалдиз 2016йисан дуьньядин чемпионатдин буьруьнждин призер , Польшадай тир Петр Хатовски экъеч I на . Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра чи кьегьал хци вичин алакьунралди инанмишвилелди гъалибвал къазанмишна ва къизилдин медалдиз лайихлу хьана . Къейд ийин , Радик Исаева Азербайжан республикадин хкянавай командада аваз иштиракзава . ДАГЪУСТАНДИН Каспийск шегьерда СБЕ ММАДАЙ кьиле фейи вирироссиядин турнирда финалдиз кьве лезги хва акъатна . Гъалибчияр тир Расул Алирзаевани Магьамед Магьамедова чеб финалда кик I идач лагьана малумарна . Турнирдин тешкилатчийри кьегьалрин мурад фикирда кьуна кьведазни сад лагьай чкаяр гана .
+ВАТАНДИН ЧӀехи дяведа Гъалибвал къазанмишуник инсанрихъ галаз санал жуьреба-жуьре гьайванрини чпин пай кутуна. Инал заз, гьахьтин гьайванрикай сад тир Джульбарс тӀвар алай кицӀикай са агьвалат ахъагъиз кӀанзава. Дяведин вахтунда Джульбарса саперрихъ галаз санал къиткьинардай шейэр: минаяр, самолетрай вегьенвай къиткьин тахьанвай бомбаяр, артиллериядин снарядар жагъурзавай. Гьа икӀ ада дяведин вахтунда 7468 мина ва 200-дав агакьна снарядар жагъурна ва саперриз абур зарарсуз ийидай мумкинвал гана. Дяве куьтягь жез са тӀимил вахт амаз Джульбарсал немсерин снайперди залан хер авуна. 1945- йисан 24- июндиз Москвадин Яру Майдандал кьиле тухвай Гъалибвилин Параддин жергейра кицӀер вердишарзавай махсус-школадини иштиракзавай. Сифте кьилелай эхирдалди инсанрихъ галаз санал дяведин вири цӀаярай фейи, гила залан хер хьанвай Джульбарсавай парадда иштирак ийиз жезвачир. И кардикай Верховный Главнокомандующий И. В. Сталиназ хабар хьана. Сталина Джульбарс вичин шинелдал эцигна парадда гваз къекъуьнин буйругъ гана. Гьа икӀ Джульбарса Гъалибвилин парадда иштиракна.
+ТУВАДА кьуд йис хьанвай Сагласна лугьудай тӀвар алай руш, вичин кьуьзуь бадедихъни бубадихъ галаз тама (тайгада) яшамиш жезва. Кьуьзуьбуру тама чубанвал ийизва. Са экуьнахъ Сагласнадиз югъваз тежез кроватдал къатканвай кефсуз баде акуна. Ада тадиз бубадиз эвер хъувуна. Бубани лап кьуьзуь хьанвай, адан вилериз ахквазмачир. Адавай артух къекъвезни жезмачир. Гьавиляй, маса чара тахьай бубади Сагласна патав гвай хуьруьз бадедиз куьмек авун патал духтурдиз эвер гуз ракъурна. Абур яшамиш жезвай чкадилай хуьруьз 8 километрдин мензил авай. ГъвечӀи руш Сагласна хуьруьз физ рекье гьатнавай вахтунда мичӀизмай, югъ малум хьанвачир, къецихъни живедин тӀурфан авай. ЯтӀани, гъвечӀи руш Сагласна вагьши гьайванрай ацӀанвай тамай духтур гъиз хуьруьз рекье гьатна. Пуд сятинилай къаю яна куьлягь хьанвай ам хуьруьв сагъ-саламатдиз агакьна ва сифте вичел ацалтай инсанриз тамуз, бадедиз куьмекдиз, тадиз духтур ракъурун тӀалабна. Духтур тама яшамиш жезвай бадедиз куьмек ийиз фена. Амма бадедиз куьмек ийиз хъхьанач, ам кьена. Къаю тухванвай Сагласна тадиз больницада къаткурна. Тувадин администрацияди викӀегь аял Сагласнадиз «За Отвагу» медаль гана.
+туберкулездихъ галаз женг ч l угвазвай Виридуьньядин югъ я
+ТУБЕРКУЛЕЗ – им нефесдин органар харап I завай инфекциядин уьзуьр я . Маса органра , системайра туберкулез арадал атай дуьшуьшарни малум я . Месела , мефт I един пердеда , нервийрин системада , к I арабра ва жалгъайра , цварадин органра , ц I умаруфра , вилера , хамуна ва маса органра . Амма уьзуьр акатай ц I уд дуьшуьшдикай к I уьд дуьшуьш нефесдин органринди жезва . Туберкулездин микобактерияр , яни « Кохан палочка » инсандик , к I валин ва тамун гьайванрик , гьак I къушарик жезва . Яшар 20 йисалай алатнавай к I валахдик квачирбурук уьзуьр акатунин хаталувал гзаф я . Уьзуьр акатнавайди вахтунда тайинаруни адан вилик пад кьадай ва ам тамамвилелди сагъардай мумкинвал гузва . Ам дуьздал акъудун туберкулездин инфекция авай чкайра тухузвай к I валахдилай ва туберкулинодиагностикадилай аслу я . Таза аялриз БЦЖ дин вакцинаяр вахтунда ийизват I ани , к I вале азарлу кас хьайит I а , туберкулез акатунин хаталувал амукьзава . Уьзуьрдин вилик пад кьун патал программада къалурнавайвал , профилактикадин серенжемрихъ галаз санал аялриз туберкулездиз акси куьмекар гунин чарасузвални ава . Уьзуьр акатунин вилик пад кьун патал яшайишдин шарт I ар хъсанарун ва инфекциядин чешме амайбурувай чара авуна к I анда . « ТЕРЕМОК �� бахчада Яран сувариз тулакьарнавай мярекат шад гьалара кьиле фена . Ч l ехи группадин аялри манияр лагьана , кьуьлер , квасадихъ галаз къугъунар авуна . Шикилда : Элмира Оруджева , Назифа Тагьирова ч l ехи группадин аялрихъ галаз .
+РАЙОНДА патриотвилинни ватанпересвилин дережа виниз акъудунин лишан яз «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил АГЬМЕДОВ Фарид Загьидинович «За добрые дела» медалдиз лайихлу хьана. «Самурдин сес» газетдин ва ООО «Самур» типографиядин работникри Фарид Загьидиновичаз и еке награда рикӀин сидкьидай мубаракзава.
+Алатай гьафтеда киш юкъуз , Магьарамдхуьре Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрадин гьаятда « Абуру Россия хуьда » лишандик квай проект гурлувилелди къейд авуна .
+Алатай гьафтеда киш юкъуз , Магьарамдхуьре Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрадин гьаятда « Абуру Россия хуьда » лишандик квай проект гурлувилелди къейд авуна . И мярекатда мугьман яз атанвай Санкт Петербургдин полициядин колледждин директор Олег Ярухинани иштиракна . Ихьтин мярекатар кьиле тухуни , чи арада авай дуствилин
+алакъаяр мягькемарзава . Мярекат райондин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова атанвай мугьманарни галаз , Ватандин ч I ехи дяведин аскерин гьуьрметдай эцигнавай гуьмбетдал цуьквер эцигунилай башламишна . Райондин администрациядин , культурадин , спортдин ва жегьилрин крарин рекьяй отделрин векилри тешкилнавай и мярекатда райондин вири хуьрерин агьалийри ва патарай атанвай мугьманри иштиракна . Иллаки Ц I елегуьнрин школадин малимри хуьруьн агьалийрихъ галаз активвилелди иштиракуни мярекатдал генани абур гъана . Абуру чи халкьдин гьар жуьредин т I ямлу хуьрекар гьазурнавай ва фуар чрадай хьарни кардик кутунвай . Таза фу , т I ямлу хуьрекар дадмишай мярекатдин иштиракчияр , аялар рази яз амукьна . Сегьнедилай колонкайрай руьгь хкаждай шад манияр кьуд патахъ чк I извай . Гуьгъуьнлай райондин культурадин манидарри , школайрин , бахчайрин аялри гайи еке концертди мярекат мадни гурлу авуна . Дербентдин пограничный подразделениеди военный техника галаз теш килай парадди акьалтзавай несилдин ватанпересвилин руьгь гьевеслу авуна . Халкьдиз мукьва хьунин мураддалди абуру шадвилер кьиле физвай майдандал чуьлдин кухня кардик кутунвай . Иштягь авайбуруз военныйри гречкадин аш теклифзавай . Шадвилер яргъалди давам хьана .
+АПРЕЛДИН вацра чи райондин меркездин уьмуьрда , агьалияр патал шадвал ийидай са кар мад хьанва . Советрин девирда чи меркездихъ вижевай автостанция авайди тир . Уьлкведа ц I ийик l а туьк l уьр хьунар себеб яз , еке дегишвилерни арадал атана . Агьалияр патал ихьтин важиблу объектар михьиз чк I ана . Общественный транспортдилай хсуси улакьрин кьадар кьвед пуд сеферда артух хьана . Автобусрин , экарусрин эвездай маршруткаяр акъатна . Абур гзаф хьуни агьалийриз са кьадар къулайвилер арад��л гъана . Улакьри чи гьар йикъан уьмуьрда кьет I ен чка кьазва , иллаки общественный транспортди . Ам вичин тайинарнавай вахтунда финилай гъейри , пул т I имил акъатзава . Таксияр вири девирра къулай улакь ят I ани , адакай менфят къачуз гъил агакь тийизвайбурни жезва . Жув и районда ч I ехи хьанвай инсан яз , агьалияр патал са жерге къулайсузвилер авайди кьат I ун четин туш . Самурдиз , Дербентдиз , Махачкъаладиз физ хквезвай маршруткаяр администрациядин вилик квай майдандал , таксияр инсанар акъваззавай са къекъуьндал акъваззавай , патарай атанвай инсанар абурухъ къекъвез амукьзавай . Гила лагьайт I а , райондин центрада МР дин ва хуьруьн администрациядин кьилери фикирдалди , ц I ийи автостанция ачухнава . Анин еке гьаятда асфальт , къерехра цуьквер цанва . Гьар са улакьдиз акъваздай чкаяр тешкилнава . Са пата маршруткаяр муькуь пата таксияр ава . Идалай гъейри , агьалийриз улакь гьалдай вахт къведалди ацукьдай чкаяр , вижевай еке чардах , дидедини баладин к I вал , гьуьжетхана кардик ква . И мукьвара чайхана ахъагъуни фикирдик ква . Ихьтин важиблу кардиз рехъ ва къуват ганвай райондин руководстводиз , дуьз к I валах тешкилна ва ам тамамвилелди кьилиз акъудай хуьруьн администрациядин кьилиз районэгьлийри чухсагъул лугьузва . Къад йисалай виниз машиндин ролдихъ галай Советск хуьряй тир Гьашумов Насрулагьа ик I лагьана : Аферин ва чухсагъул Рафик стхадиз и к I валах гъиле кьуна кьилиз акъуднавай . Къуй ам амайбуруз чешне хьуй . Гьар са кас вичин везифайрив , буржийрив ик I эгеч I найт I а , чи уьмуьрда хъсан патахъ дегишвилер гзаф жедай . Чун гзаф шад я ихьтин чка ачухунал . Центрада ихьтин чкадин чарасузвал фадлай авай . Агакьай вахт виридалай хъсан я . Чухсагъул лугьуз к I анзава и кардик пай кутур вири юлдашриз ,– лагьана жегьил таксист Руслан Абдуллаева . А . АЙДЕМИРОВА .
+УЬМУЬРДА фикир желб ийидай крар гзаф жеда. Зазни са карди секинвал гузвачир. Зи фамилия Гьажиев, яшамиш жезвай куьче ва кӀелзавай школа М.М.Гьажиеван тӀварцӀихъ гала. Яраб им дуьшуьшдин кар я жал? И суал за зи хайибурун вилик эцигна М.М.Гьажиев зал вичин тӀвар эхцигнавай чӀехи буба Айдинанан ими тир кьван. Ам зурба алим, таржумачи ва шаир тир. Ам гьакӀни са жерге словаррин авторни тир. Чи кӀвале М.М.Гьажиеван урус чӀаланни лезги чӀалан словарь ава. Ам чна багьа ядигар хьиз хуьзва. Лезги чӀалан тарсар чирдайла, за адакай менфят къачузва. Зи чӀехи буба Айдинани вичин вири уьмуьр халкьдин просвещениедин рекье эцигна. Зи тухумдай гзафбуру халкьдин савадлувилин рекье зегьмет чӀугуна, цӀудралди несилриз чирвилер ганва ва гузва. За жуван бубайрал дамахзава. Айдин ГЬАЖИЕВ, 7 – классдин ученик.
+ЗИ ВАТАН Магьарамдхуьр я. Заз зи хуьр, кӀвал, куьче пара кӀанда. Вучиз лагьайтӀа, жуван аялвал кечирмишай чкаяр гьар са касдиз багьа я, абур садрани рикӀелай алатдач. Мадни дамах ийидай кар ам я хьи, зун яшамиш жезвай куьче, кӀелзавай школа Магьамед Гьажиеван тӀварунихъ гала. Жуван хуьруьн, куьчедин тарих чир хьун чи гьар садан мажбурнама я. Бубайрин мисалда лугьузвайвал ; «ЧӀал ава – халкь ава, чӀал авач халкь авач». Чи лезги чӀал вилик тухвай, ам машгьур авур кьегьал рухваяр чахъ гзаф ава. Гьабурукай сад вичин вири уьмуьр лезги чӀалаз бахш авур, ам гьуьндуьрдиз акъудай кьегьал хва, хуьруьнви Магьамед Магьамедович Гьажиев я. Адан урус чӀаланни лезги чӀалан словардикай за гьамиша менфят къачузва. ЧӀехи алимдин тӀвар ганвай чи куьчеда авай агьалияр гзаф гьуьрметлудаказ яшамиш жезва, суварар санал къейдзава. За гьеле школада кӀелзама. ЧӀехи алимдин тӀварунихъ галай школада кӀелзавай чаз, чирвилер къачунин рекье бушвал авун кутугнавач. Зун адан гьуьрметлу, пак тӀвар гьамиша хуьз алахъда. За алимдал дамахзава. Саида БУХСАЕВА, 8 – классдин ученица.
+ГЬАР са касдин рикӀел аял вахтар, хайи ерияр, каткалтуг къугъвай куьчеяр гьамиша рикӀел аламукьда. Зазни жув яшамиш жезвай куьче пара хуш я. Куьче Магьарамдхуьруьн цӀийи куьчейрикай сад я. ЦӀийиз арадал атанвай гьяркьуь, гегьенш ва гуьрчег акунар алай куьче М.М.Гьажиеван тӀварунихъ агалнава. За кӀелзавай школани М.Гьажиеван тӀварунихъ гала. Жув яшамиш жезвай куьчедин тарих чирун патал. За чӀехи бубадиз Магьамед Гьажиев вуж я лагьана суал гана. Заз чӀехи бубади вичин чӀехи бубадикай хейлин суьгьбетар авуна. Магьамед Магьамедович Гьажиев алим, литературавед, таржумачи ва шаир тирди, адан уьмуьрдин рекьикай ихтилатар авуна. Адан къелемдикай сифтегьан словарар, лезги чӀал чирун патал акъуднавай са жерге учебникар хкатнавайди лагьана. Урус чӀаланни лезги чӀалан виридалайни чӀехи словардин авторни М.Гьажиев я. М.Гьажиева вичин хайи чӀалаз, илимдиз, халкьдин культурадиз бахшна. Ам дидедиз хьайидалай инихъ I20 йис тамам хьанва. За жуван уллу бубадин пак тӀварцӀел дамахзава ва гьамишалугъ яз рикӀе хуьда.
+Селмиди гъуьлуьз гъуьнт l гузва : Вуна гьамиша вучиз зи автомобиль , зи к l вал , зи бизнес лугьузва ? Чун санал яшамиш жез 10 йис я , вуна чи к l вал . чи автомобиль , чи бизнес лугьун герек я . И 30 декьикьада вун шкафда квехъ къекъвезва ? Чи носкияр жагъурзава .
+16 МАЙДИЗ т I вар ван авай шаир , Ст I ал Сулейман дидедиз хьайи йикъан вилик Махачкъалада Родопский бульварда авай шаирдин гуьмбетдал цуьквер эцигиз Дагъустан Республикадин Президент Абдулатипов Рамазан Гьажимурадович кьиле авай десте атанвай . Анал кьиле фейи митингдал Рамазан Гьажимурадовича журналистриз хабар гайивал , чун республикадин вири халкьарин шаиррин , писателрин юбилеяр , хайи йикъар къейд ийиз алахъда . Республикадин кьили Расул Гьамзатован , Александр Пушкинан , Кохоб Росодай тир Магьмудан , Ст I ал Сулейманан яратмишунрикай са жерге макъалаяр кхьенва ва и кар давамардайдахъ инанмишарна . Рик I ел хкин , Ст I ал Сулейман Дагъустандин халкьдин сад лагьай шаир я . Ада шиирар октябрдин инкъилабдилай вилик кхьиз башламишнай . Инкъилабдилай гуьгъуьниз ц I ийи уьмуьрдикай , ц I ийи Дагъустандикай кхьенвай шииррин Москвада кьиле фейи вирисоюздин Iсъездин иштиракчияр гьейранарнай . Ихьтин имаратар теснифзавай инсанар хуьх ,лагьанай Максим Горькийди . Шаирдикай чпин фикирар урус шаирар тир Борис Пастернака , Михаил Шолохова , Николай Тихонова , Алексей Суркова кхьенай . Республикадин кьил Рамазан Гьажимурадовича Дагъустандин литературадиз гьуьрмет яз ч I ехи шаирдин гуьмбетдал цуьквер эцигуни Дагъустандин писателрин союздин членрик гьевес кутуна . Гьар йисуз I8МАЙДИЗ шаир хайи юкъуз Дагъустандин поэзиядин югъ яз шад гьалара къейдзава . И шад митингда РД дин гьукуматдин председатель А . Гьамидова , РД дин гьукуматдин ва кьилин администрациядин руководитель Р . Алиева , Махачкъала шегьердин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай М . Сулейманова , РД дин гьукуматдин председателдин Iзаместитель А . Къарибова , Республикадин кьилин администрациядин руководителдин I заместитель И . Эфендиева , РД дин культурадин министр З . Бутаевади , информациядин ва печатдин министр А . Аджиева , писателрин союздин правлениедин председатель М . Агьмедова , яратмишзавай интеллигенциядин векилри ва меркездин агьалийри иштиракна . Шикилда :
+Дагъустан Республикадин Кьил Рамазан Абдулатипова С . Сулейманан гуьмбетдал цуьквер эцигнава .
+« Тагьирхуьруьн сельсовет » МО СП дин хуьруьн Собраниедин депутатрин сессия кьиле фена . Анал 20I4 йисан бюджет тамамарнавай гьалдин гьакъиндай месэладихъ яб акална ва 20I5ЙИСАН бюджет , гьак I 20I6-20I7ЙИСАРИН плановый девиррин бюджет тестикьарна . Ц I ийи йисан бюджет доходрин рекьяй 4096агъзур манатдиз барабар я . А . СУЛТАНОВ , « Тагьирхуьруьн сельсовет » МО СП дин кьил .
+Шикилда : МФЦ дин диретор И . Исакьова Ватандин Ч l ехи дяведин ветеран Магьамедрасулов Магьамедт l агьираз 9Майдин сувар тебрикзава .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин МФЦ дин ( гзаф везифайрин идара ) работникри , кьиле МФЦДИН директор И . Исакьов аваз 9 Майдин суварин вилик галай йикъара , Ватандин Ч l ехи дяведа фашистрин Германиядал Гъалиб хьунин 70 йисан юбилей мубарак авунин мураддалди са шумуд ветерандиз к l валериз физ сувар мубаракна . И . Исакьова ветеранрихъ галаз чпин к l валахдикай , МФЦ дин идара ачухуникди районэгьлийриз хьанвай кьезилвилерикай суьгьбетар авуна .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+ТУЬК I УЬР ХЪУВУН « Самурдин сес » газетдин 9майдиз акъатай I9НУМРАДИН 3чина ганвай « Ветерандиз мугьман хьана » информацияда « Амрагь » алай чкадал « Нисред » к I елна к I анда . Автор ягъалмиш хьана гъалат I ахъагъунай багъишламишун т I алабзава . Магьарамдхуьруьн миск l индин элкъвей печать квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+26- ИЮЛДИЗ гзаф миллетрин векилрикай ибарат тир Дагъустандин халкьари, гьа жергедай яз чи районэгьлийрини, милли сувар- Дагъустан Республи��адин Конституциядин Югъ шадвилин гьалара къейдна. Тамам 29 йис идалай вилик Дагъустан Республикадин Конституция кьабулна. Ада чи республикадин государстводин тарихда важиблу ва цӀийи чин ачухна, яни республика демократвилелди вилик финин рекьел элячӀнавайди лишанламишна. Къе районэгьлийрин вилик экономика къвердавай вилик фин таъминарунин, агьваллувал хкажунин, обществодин уьмуьрдин вири хилера кӀвалахар авай гьал хъсанарунин ва къайдадик кутунин жигьетдай цӀийи ва жавабдар везифаяр акъвазнава. Чна а кардихъ инанмишвал ийизва хьи, Конституцияди чаз ганвай ихтияррал ва мумкинвилерал кӀевелай амал авуналди, районэгьлийри чпин вилик акъвазнавай везифаяр баркаллувилелди кьилиз акъудда. Муниципальный райондин администрацияди вири районэгьлийриз Дагъустан Республикадин Конституциядин Югъ рикӀин сидкьидай мубаракзава ва виридахъ мягькем сагъвал, ислягьвал, зегьметда гьакъисагъвални дурумлувал хьана кӀанзава. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин администрациядин Кьил.
+2013- йисалай башламишна, Россияда коммунальный къуллугърай гузвай гьакъидин тарифар йиса са сеферда- 1июлдилай хкажун адет хьанва. Идалди инфляциядин нетижада пул къуватдай аватунин гьерекатдиз дурум гуз, яшайиш патал иллаки важиблу къурулушрин кӀвалах атӀунар авачиз кьиле фин таъминариз алахъзава. 2019- йисуз тарифар кьве сеферда хкажна. А чӀавуз ам НДС-ДИН ставка 18 далай 20 процентдал кьван хкажунихъ галаз алакъалу тир. ИкӀ 2019- йисан январдилай тарифар 1,7 процент, 1- июлдилай 2,4 процентдин виниз фена. И къайдада нубатдин сеферда дегишвал алатай йисуз хьана. Гьукуматдин къарардалди тарифрин индексация 2023- йисан июлдилай
+2022- йисан декабрдал хкана. РФ-ДИН Гьукуматди инанмишарайвал, идалай кьулухъ тарифрин къиметар анжах са йисалай2024- йисан 1- июлдилай хкажда. И кардал федеральный монополийриз акси къуллугъди (ФАС) гуьзчивал авун лазим я. РД-ДИН энергетикадин ва тарифрин министерстводи хабар гузвайвал, 2024- йисан 1- июлдалди къуллугърин къиметар авайвал амукьда.
+ЧИ РАЙОНЭГЬЛИ, разведгруппадин командир РАСИМ ГЬАСАНОВ Украинада кьиле физвай махсус операцияда, Бахмут шегьер националистрикай азад авунай «жуьрэтлувиляй» кьвед лагьай медалдиз лайихлу хьана. «Жуьрэтлувиляй» сад лагьай медаль Расима Соледар шегьер азад авурла къачунай. Ам вичин разведгруппа галаз сифтебурукай яз шегьердиз гьахьна ва шегьердин администрациядин кӀвалин къавал Россиядин Федерациядин пайдах хкажнай. Соледар ва Бахмут шегьерар азад авун патал кьиле фейи къати женгера, Расимал кьве хер хьана.
+И ЙИКЪАРА чав са шад хабар агакьна. Чи районэгьли, Дагъустан республикадин культурадин лайихлу работник, ашукь Айдун Магьамедов, «Играй гармонь» лишандик кваз кьиле фейи VII- международный фестивалда лауреатдин Дипломдиз лайихлу хьана. Новосибирский областдин Ордынский райондин Зав��локино хуьре «Играй гармонь» лишандик кваз кьиле фейи халкьдин манийрин фестивалдиз уьлкведин вири пипӀерай яни 73 региондай мугьманар атанвай. Къазахстандай, Белоруссиядай, Германиядай ва Узбекистандай яратмишунрин коллективар атанвай. ГьакӀни, фестивалда региондин кьил Андрей Травниковани областдин парламентдин спикер Адрей Шимкива иштиракна. Фестиваль Россиядин Халкьдин артист, «Играй гармонь» телепрограммадин автор ва ам тухузвайди тир, РФДИН государстводин премийрин лауреат, композитор Генадий Завалокинан 75- йис хьуниз талукьарнавайди тир. Сифте яз и фестиваль «Заволокинская деревня» лишандик кваз 20I0- йисуз кьиле тухванай. Ана авай хуш, мягьтел жедай гьалар фестивалдин гьар са иштиракчиди мукьуфдивди гьиссна.
+29- июль, 2023- йис. АГЬАЛИЙРИН сагъламвал хаталувилик кутазвай онкологиядин уьзуьрри дуьньяда хьиз, Магьарамдхуьруьн райондани бегьем къурхулувал арадал гъизва. Яргъал йисара районда мумкинвилер сергьятламишнавай агьалийриз и хаталу уьзуьрдихъ галаз женг чӀугвадай мумкинвилер жезвачир. Амма, гила Магьарамдхуьруьн районда химиотерапиядин йикъан стационар ачухуникди онкологиядин уьзуьррихъ галаз женг чӀугунин карда са кам ви
+лик фида лагьайтӀа жеда. РД- дин здравоохранениедин министерстводи республикадин онкологиядин центрдихъ галаз сигъ алакъада кӀвалахунин ва къайгъударвал чӀугунин нетижада ихьтин стационар ачухунихъ гъана. Гьелбетда, им чи ва патарив гвай районрин агьалияр патал лап еке кьезилвал хьана.
+РД-ДИН 1994- йисан Конституция кьабулун Дагъустандин халкьарин государстводин къурулуш виликди финин, демократиядин къанунрал асаслу яз правовой государство туькӀуьрунин рекье важиблу кам хьана. Виликанбурув гекъигайла, РД-ДИН 1994- йисан Конституция дибдай тафаватлу тир. Ада кьилин законда хьиз, арадал атанвай общественный къурулуш, инсандин ва гражданиндин правовой статус мягькемарзавай. Конституцияди инсандин ихтиярар ва азадвилер тайинарна, государстводин вилик абур кваз кьунин, гьакъикъатдиз элкъуьрунин ва хуьнин буржи эцигна. Вири дуьньяда кьабулнавай граждан общество ва правовой государство туькӀуьрунин принципар гьатнавай ада гьа са вахтунда Дагъустандин обществодин кьетӀенлувилеризни фикир ганвай. Дугъриданни, 26- июлдиз цӀийиз кьабул хъувур Конституцияда хейлин дегишвилер хтуна. Кьилди къачуртӀа, Международный праводин вирида гьисаба кьунвай принципрал ва нормайрал бинелу яз инсандин ва гражданиндин ихтиярар, азадвилер гьисаба кьунва ва абур заминламишнава. ЦӀийи Конституциядин дибдин кьетӀенвал ада государственный властдин цӀийи институт- Дагъустан Республикадин Президентдин пост тайинарун хьанай. Дибдин законди дагъвийриз гьич садавайни къачуз тежедай ихтиярарни азадвилер ганва. Къе гьар са дагъвидиз республикадин территорияда азаддиз къекъведай, кӀани пешедин иеси жедай мумкинвилер ��ьанва. Кьилин документда гьар садаз намусдин диндихъ инанмишвал авунин азадвал, рикӀиз хуш тир пеше хкядай ва ам гьерекатда твадай ихтиярар авайди къалурнава. Дибдин документда инсанриз ислягьвилелди яракь гвачиз кӀватӀ жедай, митингар, тешкиллудаказ къекъуьнар кьиле тухудай ихтиярар ганвайдини къейдна кӀанда. Къе Россияда хьиз Дагъустандани яшлубурув, кӀвалах тежезвайбурув государстводин пенсия, аялар авай ва ялгъуз дидейрив пособияр агакьзава, биржайрай агакьзавай субсидийрин куьмекарни гзаф я. Эхь, инсан, адан агьваллувал хъсанарун патал дагъларин уьлкведин Дибдин закондин мумкинвилер гзаф бегьерлубур я. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+СА ЧӀАВУЗ къунши хуьре кьакьан буйдин, гьяркьуь къуьнерин, мухан ригеяр хьтин спелар авай гада яшамиш хьана. Вичин тӀварни Шагьпеленг тир. «Перленгдикай пай ганвай шагь»,- зарафатдивди лугьудай адаз хуьруьнбуру. Рахадайла Шагьпеленга ара-ара «тха чан» лугьудай. Дишегьлийриз «чан зи вах» лагьана эвердай. Адан гъиликай, мецикай бейкеф, нарази хьайи инсан хуьре бажагьат хьана. Са гафуналди, махарик квай малаик хьтин инсан тир Шагьпеленг. Жегьил жаванар, таяр –туьшер адан буй- бухахдал, акунрал гьейран тир. «Вакай зун тиртӀа, ништа шумуд назназидин рикӀе муьгьуьббатдин экв куькӀуьрнавайтӀа»,- лугьудай бязи кьама ялар авай фурсухъанри. «Цуьк шуьткьвена кьурадайла яд гуникай файда авач»,- лугьудай луту-птуярни кими тушир. Ихьтин ихтилатрихъ себебни авачиз тушир. Шагьпеленган яшар гзаф хьанвайтӀани, ам гьеле эвленмиш хьанвачир. Уьмуьр субайдиз кечирмишзавай Шагьпеленгакай хуьре жуьреба-жуьре ихтилатар, гьатта гъибетарни чкӀанвай. «АтӀам аку-е, данайрик квай хъирбил яц хьиз, аялрихъ галаз къугъвазва. Пая кьван хьана къени мехъер тавунвай бахтикъара. Яраб Шагьпеленгаз вич эбеди жегьил хьиз аватӀа. Гьелелиг Шагьпеленган алагуьзли атанвач майдандиз. «Къуй гуьзетрай вичин уьмуьрдин гъед»,- къвезва ванер-сесер гьар патахъай. Сада чукӀулди хьиз атӀузава: «Вири таб я, кьисмет гьахъ. Шагьпеленган кьадар-кьисмет, субайвал, емиш тегъидай ичин тараз ухшар я». Хцикай ихьтин ихтилатар ван хьайила диде Ханперидин гуьгьуьл михьиз чӀур жезва. Адаз са мердимазарди рикӀе кьасухдай, къастуналди раб эцязавайди хьиз, хцикай ягьанатар ийизвайди хьиз я. -Я кас,пӀузаррикай лугьузва ХАНПЕРИДИ,ЗА шумудан хапӀадиз аш лугьуда, шумудан суалдиз жаваб гуда. Де лагь кван, заз гьинай чида зи хва Шагьпеленг вучиз эвленмиш жезвачтӀа. Белки запаб- затӀ авунватӀа, мумкин я бедназарни хьун. Патарив чун такӀан, туькьуьл рикӀер, пехил руьгьер, тӀимил гвани? Белки нахуш я жеди, низ чида, нивай лугьуз жеда. Накьан неречӀарни кваз кӀвалин-къан иесияр хьанва». Пехил вилералди куьчеда кат- калтугиз къугъвазвай аялриз килигзава. Ханпериди «Бес вун? Вун къе квен иеси хьанва,- хиялрикай суалзава Ханпериди вичин хциз. -Вучиз и мублагь, баркаван чилел вун яд тахьай цӀвелин тар хьиз агаж хьанва? Ваз квекай, никай дерт –хажалат ава? Вуж я ви намусдик хкуькьзавайди? Дидедиз лагь, адан дуван за исятда аквада»,рахазва ван акъуд тавуна Ханпери хцихъ галаз. Вичин вилерилайни накъвар физва. Папан гьал акур Мирзема «Яраб чи кьилел вуч хата- бала атанатӀа»,- лагьана кӀвалин пипӀе агаж хьана шехьзавай Ханпери къужахламишна, рикӀ-дуркӀун гана секинариз алахъна. Итимдин патай къайгъударвал, тавазвал гьисс авур Ханпериди кӀватӀ хьанвай бархунар энглеш тавуна ичӀирна: -Я Мирзем,- кьеженвай вилер хкажна хьиз башламишна Ханпериди. - Ви дамарра авайди иви тушни, ви намусди гьикӀ эхзава? Чун хуьруьнбуру беябурзава, михьиз русвагьзава. Чаз Шагьпеленгаз мехъер ийидай такьат авач, хва сиягь хьана куьчейра тунва лугьузва. Фицякьра сивел туькӀвей са небгетди жемят кӀватӀ хьанвай са чкадал кӀусни регъуьвал авачиз, Шагьпеленга вич уьмуьрлух субай яз амукьда лагьана кьин кьунва лугьузвай. Им вуч бедбахтвал я чи кьилел атанвайди,- кьагьурар къвез шехьзава. Ханпери. –Цура авай мал садакьадиз акъуддани, пӀирел хутахдани, фекьи- фахрадивай дарман-дава авун тӀалабдани? Заз фиртефир чка сал хьанва. Я, Цаварал алай Халикь, вакай са чара, чи гунагьрилай гъил къачу, чаз гьалал ая,-язух къведай тегьерда кьве гъилни цавуз хкажна минетзава Ханпериди. Мирзема Ханперидин тегьнейриз са фикирни гузвач. «Къуй рахурай тухдалди. Заз я чими туш, я мекьи. Зун я шехьдач, я хъуьредач»,- лугьузва ада. Къулан патав экӀя хьана, ахвар хиялдиз фенвай Мирзем Ханперидин шуькӀуь векъи сесини лашуни ягъайди хьиз уяхарна. - Ви чӀал кьунвани, ви сес атӀанвани, ви секинвилел зун мягьтел жезва,- хъел кваз элкъвена Ханпери итимдал. Мирзем вичин гафунал кӀеви я, кьасухдай куьтӀни ийизвач. Аквазвани езитӀдин ламатӀвал,- къвердавай ажугълу жезва Ханпери. -Ингье Шагьпеленган бахтсузвилин себеб кар лагьана Ханпериди вичин къвалав гвай куьсруь цавуз хкажна къуватдалди кӀвалин чилел гьалчна. -Аку, Ханпери, ви крар, амалар вири гужунин, фагьумсуз, эхир авачирбур я,- чара хьанач, эхирни экечӀна Мирзем папахъ галаз рахунрик. Чир хьухь, уьмуьрда къуватдалди, гужуналди тахьай крар сабурлувилелди, акьуллувилелди, кьве терефдинни разивал аваз кьилиз акъудиз жеда. Ша, чун сабурлу жен, сада-садаз басрух гуникай файда авач. Фад, геж Шагьпеленгаз чна са «драмхур» тешкилда, анжах вахтунилай вилик кам вегьемир. Муьгьуьббат, лугьун за ваз, Ханпери, ажайиб
+назик шей я. Ам дигмиш хьанватӀа чирун герек я,- кьве кӀвачни агалдарна цлахъ къулайдиз агалтна давамарзава ихтилат Мирзема. -Пагь, хва декьей кас, вун захъ галаз лап гьа цавун бушлухрай рахазва хьи, чилел эвичӀ хъия, арифдар. Зун Исадикай, вун Мусадикай луькӀуьнзава. Вуч я ам, ви муьгьуьббат, къенси машмаш яни, гатун хали яни? Заз зи уьмуьрда я адахли, я муьгьуьббат акунач эхир. -Вун кӀевелай ягъалмиш я, Ханпери. Зун шагьид я, чун кьведни гьижрандин гурарай явашяваш винелди хкаж хьанай. -Зи рикӀел затӀни аламач. -Айиб авай кар туш, анжах чир хьухь, муьгьуьббатдин уламар, яха- яр, къекъуьнар, гуьнеяр… Чна арада маса кас авачиз са шумудра тупӀалай авунай. -Мирзем, заз вун хибри жезвайди хьиз аквазва. Ахварай хьиз, са гьихьтин ятӀани малум тушир сирерикай, уламрикай рахазва вун. Чна аламай няналди вири къайгъуяр акуна пака хциз свас гъана кӀанда, чарасуз. -Зун рази я, анжах са шартӀуналди: свас хци вичи жагъурун герек я. Авани Шагьпеленгаз тӀвар элянавай руш. Ваъ, авач. -ГьакӀ ятӀа, свас хциз за аламай няналди жагъурда. -Ваз зи ван хьанач. -Зун бишиди туш. Ви ван заз лап иердиз къвезва, анжах зи хцин свасан суракьда зун жеда. - Чун Шагьпеленга къалурай рушал рази хьун герек я. -А вахтар алатнава. -А вахтар са чӀавузни алатдайди туш. Хцин хкягъунал амал авуниз чун мажбур я. -Кьилди зун садан виликни мажбур туш, Шагьпеленгаз свас за жагъурнава, кӀамайди уьлчияр ракъурун я. -Вун цӀухъ галаз къугъвазвапаб.- Ви уьмуьр цӀукай кичӀез акъатна. -Бес хьуй ви бендуьгуьрвал. Ви савдадик за кьил кутадач. -Ам ви ихтияр я, ви паталай хциз бубавал за ийида. -Вун пашман жеда. -Ваз шад хьурай, зи пашманвал за эхда. Йифен кьуларалди хцин свасан патахъай бяс чӀугур гъуьлни паб эхирни баришугъ хьана. -Я кас «пакама нянилай акьуллу я», лугьуда. Ша чна рахунар пака давамарин,- лагьана кӀвачел къарагъай Мирзем Ханпериди кьилин ишарадалди ацукьар хъувуна. -Ваъ, свасан силис къе инал, гъиле-гъил аваз гьална кӀанда,эмир гана итимдиз. -Э-Э, икрагь хьанва зун вакай. Ша чна сифте чахъ гададиз мехъерин гьунар, харж-харабат авайди хуьруьнбуруз къалурин,- лагьана Мирзема, -Чахъ къенин юкъуз, кьан чна,вуч ава? -Ваз чизва, чна мехъериз тӀвар яна пуд йисан жунгав ахтани авуна емдал эцигна хуьзва. Къе тукӀуртӀани шурвадин чан я. АтӀа дагъдин сува хуьзвай гьерерик суьруьдикай зун рахан тийин, тамам са хуьр шиш-кабабралди таъминариз жеда. ТӀуьрай, хъсан иштягьар хьурай мехъерин иштиракчийриз. Чир хьурай зинни ви захавални мердвал. Хцин мехъер патал са шейни гьайиф туш. -Фицакьра,- ачух хьана Мирземни,- туьквендай спелар авай халудин суьрет алай эрекьрин шуьшеяр маса гана. Тегьерсуз кефли хьайибуру кимел макьам галачиз кьуьлер ийиз хьана лугьуда. Нагъд пул гвачиз туш, чнани гьабурукай алаз хьиз къачуда. Авурай туьнт кьуьлер. Гила музыкантарни авачиз туш. Мад далдам-зуьрне галачир мехъер жедани? Вилик вахтара абур хуьрера кьериз- цӀаруз гьалтдай. Чпин тӀварарни виридаз сейли тир, кьан чна, гъепцегьви Гуьлмет. Ада зуьрнедай кьуьлдай макьам тамамардайла бедендикай кьезил шагьвар къекъвей хьиз жедай, гьатта кьецӀидини кьуьлуьник физ гьазур тир лугьуда. Тамамардай макьамар вуч тир къучагъди зуьрнедай: «Шабалутар», «Къуба къенфетар», «Рипе къуьл», «Кавха», «Узун дере"... Гила "цӀиб " гвайбурун дестеяр къалин хьанватӀани, чун вахтунда учирда акъвазна кӀанда, Ханпери, тахьайтӀа нубат къведач, бея��ур жеда. -Лазимвал хьайитӀа,- къвердавай ачух жезва Мирзем,- за Шагьпеленган мехъерик тамам оркестрдиз теклифда. -Ам вуч затӀ я ви «иркестир» - жузазва Ханпериди итимдивай. -Э-Э, уьмуьрдилай гуьгъуьна ама вун, гуьгъуьна. Вахтунихъ галаз кам вегьена кӀан я. Уях хьухь, Ханпери. Тек зуьрнедал кьуьлдай вахтар алатна фена. Оркестрдин иштиракчияр халкьарин жуьреба-жуьре алатрал къугъвазва. Кьан чна, чӀагъан, далдам, зуьрне, балабан, кфил, тар, чуьнгуьр, кеменча… ва масабур. Имани гьич. КӀан хьайитӀа маса миллетри чи маниярни тамамарда. Месела, лугьун хьи арабди лезги чӀалалди «Суваллай яр» мани лугьуда. ГьикӀ я ваз? -Вув, я кьей, мегер арабдиз лезги чӀал чидани? -ЧӀал чир хьунин чарасузвал авач. Кар манидардин гъиле авай къургъу хьтин затӀуна ава. КӀАНЗАВАЙДИ-ВАХТУНДА герек чкадал тӀуб илисун я. -Вув, я кьей, им вуч аламатар-керематар я, чаз ван къвезвайбур! - Алай макъамда илим, техника йигин еришралди вилик физва, ваз акур валара къуьр амач, медени хьанва,- са важиблу хабар гузвайдай кьуна чӀехи тӀуб цавуз туькӀуьрна хьиз лугьузва Мирзема. -Де хъсан, бес чи межлисдин мирзевал нин хиве твада, Ханперидин рикӀ гила са бубат чкадал хтанва. - Чи патарай бажарагълу тамада бажагьат жегъида. Шегьердай пешекардиз теклифда, пара машгьур, къемеда кас я. Дугъри я, адахъ са нукьсан ава: чи чӀал чидач,урус чӀалан устад я. Лугьун за ваз,сивел кӀвенкӀ алайди я. Чидай кьван мезелияр, хъуьруьнар квай агьвалатар акуназ хьуй. Рахурай я кас чаз вуч ава, экъуьгъзавач кьван. Анжах мехъерин иштиракчийриз сугъул тахьурай. Агъадаш НАГЪМЕТУЛЛАЕВ.
+ЧИ ХАЛКЬДИН кьисметдал дуьньяда виридалайни инсафсуз дяведа Ватандин аслу туширвал ва гележег хуьнин везифа ацалтна . Тешпигь авачир хьтин имтигьандай чи халкь , адан Яракьлу Къуватар намуслувилелди , такабурлувилелди , гъалибвилелди экъеч I на . Дяве акьалт I ай 9майдин югъ чи халкь патал виридалайни багьа ва ишигълу сувариз элкъвена . Ч I ехи Гъалибвилин 71 йис тамам хьайи ц I инин 9майдин югъ Магьарамдхуьре пайдахри , лозунгри , плакатри , цуькверин к I унч I ари , гуьгьуьлар шад инсанри мадни гуьзел авунай . Вирибуру фронтовикриз , далу патан зегьметчийриз Ч I ехи Гъалибвилин сувар рик I ин сидкьидай мубаракзавай . Сятдин 9 даз кьиле райондин руководителар ва зегьметдин ветеранар , Дербентдин пограничный отряддай атанвай пограничникрин десте авай , райцентрдин идарайрин , карханайрин работникрин , школьникрин колоннаяр музыкадин ван кьиллелаз Ватандин Ч I ехи дяведа телеф хьайибуруз эцигнавай гуьмбетдал рекье гьатна . Анал райондин руководителри , дяведин ва зегьметдин ветеранри , школьникри венокар ва цуьквер эцигна .
+Ахпа демонстрациядин иштиракчийрин колоннаяр культурадин К I валин гьаятдиз хтана . Ина суварин шадвилин митинг кьиле фена . Митинг тебрикдин гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова ачухна . Митингдилай кьулухъ гьевескар артистри ч I ехи концерт гана , симинин пагьливанар къугъвана . Спортдин акъажунар кьиле фена . Ч I ехи Гъалибвилин 71 йисаз талукьарнавай суварин шадвилер райондин вири хуьрера кьиле фена . Р . МУРАДАЛИЕВ . Шикилра : райцентрда Гъалибвилин суварин шадвилер кьиле физвай вахт . Р . ГЬАЖИЕВАН шикилар .
+ЯПОНИЯДИН офицер Хиро Онодади дяве куьтягь хьанвайдан ч I алахъ тежез джунглийра американвийрин аксина къанни ц I уд йисуз женг ч I угуна . БЕДБАХТВИЛИН ПРИКАЗ ФИЛИППИНРИН джунглийра Япониядин офицердин гзаф йисарин кьиса батальондин командир майор Танигучиди 22 йиса авай подпоручик Онодадиз Лубангеда американвийрин аксина партизанвилин дяве башламишунин приказ гайи 1944йисан 17декабрдиз башламиш хьана : « Чна кьулухъди ялзава , амма им вахтуналди я . Куьн дагълариз хкаж жеда ва анай гьужумар ийида минаяр кутада , складар кьиткьанарда . Чандиз къаст авун ва есирвиле вугун за квез къадагъа ийизва . Пуд йис , кьуд йис я вад йис алатун мумкин я , амма зун куь гуьгъуьниз хкведа . И приказ анжах са завай дегишариз жеда , мад гьич садавайни ». США дин аскерар Лубанда островдиз лап фад гьахьна . Онодади вичин партизанар гъвеч I и дестейриз пайна ва вични жергедин кьве аскер ва капрал галаз джунглийриз гьахьна . Онодадин джунглийра авай ченебан магъарада акьалт I ай михьивал авай . Цлал « Двегъалиб жедалди » лозунг ва банандин пешерикай ат I анвай императордин шикил алай . Адан гъилик галай аскерар сагъзамай кьван ада абурухъ галаз тренировкаяр тухуз , хъсан манийрин конкурсар тешкилиз хьана . Онодадиз маса дестейра авай аскерриз вуч хьанат I а чизвачир . 1945йисан октябрдиз адаз « Японияди 14августдиз капитуляция авуна . « Дагъларай эвич I ва рей це !» гафар кхьенвай Америкадин листовка жагъана . Подпоручик кьве рик I ин хьана , амма гьа и арада адан япарихъ мукьувай хьиз ягъунрин ван агакьна . Ада фикирна : дяве гьеле физма . Листовка алцурарзавай таб я . Чун душмандилай акьуллу жеда ва мадни яргъаз , островдин деринриз фида . Полицияди « Онодадин отряддихъ » галаз акъваз тавуна женг ч I угваз хьана . Джунглияр капалай ийизвай , амма абур жагъизвачир . Ахпа йифиз самурайди мад далудихъай язавай . Властди ц I ийи газетар , мукьвакьилийрин чарар ва шикилар гадарзавай , амма партизанри абур къалпбур яз гьисабзавай . Йисар къвез физвай , амма Онодадин дяве куьтягь жезвачир . Япониядин электроникади вири дуьнья муьт I уьгъарна , Токиадай тир бизнесменри Америкадин лап ч I ехи концернияр маса къачуна , амма са Онодади дяве давам жезвайдахъ инанмиш яз императордин гьуьрметдай женг давамарзавай . 1950йисуз жергедин аскеррикай садан нервийривай давам гуз хъхьанач , ам гъилер хкажна полициядин вилик экъеч I на . Кьуд йисалай капрал Симада полицейскийрихъ галаз женгина телеф хьана . Подпоручикди ва амай жергедин са аскер Козукади джунглийра чпин чилин к I аник гьавадай таквадай ц I ийи магъара эгъуьнна ва гьаниз куьч хьана . Абур чпин гуьгъуьниз хкведайдахъ инанмиш тир . Бес майорди и кар хиве кьунай кьван . Дуьз лагьайт I а , подпоручикди эхиримжи йисуз шаклувал ийиз хьана : белки ам рик I елай фенват I а ? Са сеферда адаз вичин чандиз къаст авунин фикирни атана , амма имани ада инкар авуна . И кар адаз приказ гайи майорди къадагъа авунай эхир . ТЕК ЖАНАВУР …1972ЙИСАН октябрдиз Имора хуьруьн патав подпоручикди филиппинрин патруль хъиткьинарун патал вичив гумай эхиримжи мина рекьик кутуна . Амма пас кьунвай мина кьиткьиннач . А ч I авуз ада жергедин аскер Козукадихъ галаз патрулдал гьужумна . Козуко яна кьена . Онода тек амукьна . Японияди рей гайидалай кьулухъ 27 йис алатайла японви аскер кьиникьи Токио къарсурна . Геле къекъведай компанийри тадиз Бирмадиз , Малайзиядиз ва Филиппинриз тамара чк I ана амай императордин армиядин аскерар жагъуриз инсанар рекье туна . Гьа и ч I авуз ч I алахъ тежедай хьтин кар хьана . Саки 30 йисуз спецназдин лап хъсан частаривай Онода жагъуриз хьанач , гила адал джунглийра чепелукьар к I ват I завай Япониядин турист Сузуки хатадай гьалтна . Ада серсер хьанвай Онодадиз Японияди рей ганвайди , дяве фадлай амачирди тестикьарна . Фикирна хьиз , Онодади лагьана : « Зун ч I алахъ туш . Майорди приказ дегишардалди за дяве давамарда ». К I вализ хтайла Судзукиди вири къуватралди майор Танигучи жагъуриз башламишна . Ам са гужуналди жагъана - « эхиримжи самурайдин » командирдикай
+5 т I варни дегишарна ктабралди алишвериш ийидайди хьанвай . Абур кьведни Лубангедин джунглийриз меслят хьанвай чкадал санал атана . Анал военный партал алук I навай Танигучиди « смирно » акъвазарнавай Онодадиз рей гунин гьакъиндай приказ к I елна . Яб акалайдалай кьулухъ поручик винтовка къуьнуьз хкажна полицейский участок галай патахъ рекье гьатна . Рекье ада вичин мундирдилай са пай кт I анвай военный лишанар алудна . А ч I авуз уьлкведа Онода дустагъда ацукьарун истемишзавай демонстрацияр кьиле фена . Ада тухвай « къанни ц I уд йисан дяведин » нетижа яз хирер хьайи ва кьейи аскерринни полицейскийрин кьадар 130 дав агакьнавай . Амма гьа ч I аван президентди 52 йиса авай Онодадилай гъил къачун ва адаз Япониядиз хъфидай ихтияр гун къарардиз къачуна . МАД ТАМА АММА поручикди вичи Ватандиз хтунал шадвал ийизвачир . Йифди адаз ахварай джунглияр аквазвай . Парталар чуьхуьдай машинри ва электричкайри , реактивный самолетри ва телевизорри адан зегьле ракъурзавай . Эхир са шумуд йисалай Онодади Бразилиядин тамарин лап деринрай ранчо къачуна ва ам аниз яшамиш жез куьч хьана . Дуьньядин кьвед лагьай дяведин « эхиримжи самурайдал » къени чан алама . Ада садазни интервьюяр гузвач . Ада « Зи 30 йисан дяве » ктаб кхьенва . Ана ада вири суалриз жавабар ганва . Эгер майор Тангучи атанвачирт I а , за къени дяве давамардай !». Материал интернетдай гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ .
+ГЬАР СА касди вичиз пеше хкядайла , сифтени сифте вичи хкязавай пешедал вичин рик I хьана к I анда . За фикирзавайвал , им сифте нубатда , вичин уьмуьрдин кар яз малимвилин пеше хкянавай касдиз талукь я . Малимди вичи тарс гузвай аялриз вичин руьгьдин девлетдикай пай гузва , уьмуьрдин вири сирерай кьил акъуддай савадлу инсанар яз тербияламишзава . Малимдин хиве вичи тарс гузвай аялрин гьакъиндай еке жавабдарвал гьатзава . Сифте нубатда и кар сифте классрин малимри гьиссзава . Малимвилин пешедал гъвеч I и ч I авалай рик I алай , Гъепцегьрин хуьряй тир Маджидова Сейли Абдуразакьовнади , 8класс хъсан къиметар аваз куьтягьна , Дербентдин педучилищедиз к I елиз фена . 1977йисалай гилалди Меджидова Сейлиди хайи хуьруьн школада сифте классрин малим яз к I валахзава . Саки 38 йисан малимвилин тежриба авай адаз школадин кол лективдин арада еке гьуьрмет ава . Сейли Абдуразакьовна кьилин категориядин малим я . Ада тарс гузвай аялри райондин олимпиадайра к I венк I вечи чкаяр кьазва . Лугьун лазим я , Сейли малимди методобъединениедин советрал ва школадин педсоветрални вичин к I валахдин тежрибадикай мукьвал мукьвал докладар ийизва . Сейли малим вичин уьмуьрдин тежриба жегьил малимриз чирзавайбурукай сад я . Сейли малимди вичин к I валах къенин йикъан истемишунрив кьадайвал туьк I уьрзава . Малимди ФГОС дин программадай к I валахиз вад йис я . Сейли малимдин гьар йикъан тарсарни сад садаз ухшар туш . Сейли Абдуразакьовнади вичин зегьметдин рекье гьамиша гьакъисагъвилелди ва намуслувилелди к I валахзава . Садрани ам вичин тариф ийиз , лайихлу т I варарин гуьгъуьна къвекъвейди туш . Дугъриданни , Сейли Абдуразакьовнадихъ галаз суьгьбетзавай вахтунда чаз ам неинки вичин пеше хъсандиз чизвай , гьак I адал рик I алай , вичин хиве авай жавабдарвал гьиссна к I валахзавай малим яз чида . Къуй адаз вичин уьмуьрда шадвилер , чандин сагъвал , к I валахда мадни еке агалкьунар хьурай . Ихьтин чпел дамахдай , хъсан чирвилер , тежриба аваз , аялрал рик I алаз к I валахдай малимар чахъ гзаф хьурай . З . АЛИЯРОВА , методист РМК .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+« Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрацияди , райондин Собраниеди , Магьарамдхуьруьн райондин прокурор Къазиагьмедов Марат Гьажиагьмедовичаз , адан хизандиз ва мукьва кьилийриз буба ГЬАЖИАГЬМЕД бедбахтвилин дуьшуьшдик акатна кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин работникри , Магьарамдх��ьруьн райондин прокурор Къазиагьмедов Марат Гьажиагьмедовичаз , адан хизандиз ва мукьва кьилийриз буба ГЬАЖИАГЬМЕД бедбахтвилин дуьшуьшдик акатна кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+И ЙИКЪАРА чи районэгьли , Советск хуьруьн агьали Юсуфов Гьажи Челябинск шегьерда Россиядин МВД дин къенепатан войскайрин арада самбодай кьиле фейи чемпионатда 2чкадиз лайихлу хьана . Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра ам пуд сеферда женгиниз экъеч I на . Кубокдихъ , медалдихъ галаз адаз заланвилин категориядай (+ I00) Россиядин чемпионатра иштиракдай лицензияни гана . I990ЙИСУЗ хьанвай Юсуфов Гьажи Чингизовича Советск хуьруьн юкьван школа ва гуьгъуьнлай Пермь шегьердин военный институт акьалт I арна . Старший лейтенантдин чинда аваз Приволжский федеральный округда МВД дин къенепатан войскайра спортдин рекьяй инструктор яз к I валахзава . И чемпионатда Гьажи Приволжский федеральный округдай экъеч I навайди тир . Спортдин рехъ Гьажиди гьеле аял ч I авалай хкянавай . 2004 йисалай башламишна Советскдин спортшколада дзюдодин секцияда , тренер Аким Пенжалиеван гъилик гьазурвилер къачузвай . Гьеле районда амаз ада вичин алакьунар къалурнавайди тир . Шумудни са сеферда район дин турнирра , республикадин чемпионатра гьамиша к I венк I вечи чкайриз лайихлу хьана . Районда , республикада гъалибвилер къачур Гьажиди Россиядин женгерин майданрални са к I усни бушвал авунач . Са шумуд сеферда Россиядин чемпи онатрин гъалибчи яз виниз тир к I арц I из хкаж хьана . 20IIЙИСУЗ Санкт Петербургда самбодай кьиле фейи чемпионатда , студентрин арада Казань шегьерда кьиле фейи Россиядин чемпионатда абсолютный гъалибчи яз экъеч I на . 20I4ЙИСУЗ Хизриеван т I варунихъ кьиле фейи всесоюзный турнирда вичин заланвилин категориядай Iчка кьу на . Им Гьажидин диде бубади , адал зегьмет ч I угур тренерди ва ам чидай гьар са касди дамахдай кар хьана . Шумудни са сеферда жегьилрин арада дзюдодай , самбодай кьиле фейи турнирра , чемпионатра призер хьана . Сифте камар къачуз куьмек гайи , мягькем фундамент кутур тренер А . Пенжалиевахъ галаз гьамиша алакъа хуьзва . Алай вахтунда Гьажиди Россиядин лайихлу тренер Александр Забалуеван гъилик гьазурвал къачузва . Россиядин МВД дин къенепатан войскайрин чемпионатрани Гьажи гьамиша к I венк I вечи чкайрал хьана . Ик I 20I5ЙИСУЗ самбодай Москвада Гьажиди Президентдин кубок къачуна . Кьве сеферда Динамодин ЦС дин чемпионатра гъалиб хьана . Ам дзюдодай ва самбодай Россиядин спортдин мастер я . Алай вахтунда Гьажиди Приволжский региондин округдин хкянавай командадин член яз гьана гьазурвал аквазва . Къазанмишнавай гъалибвилерин , гьар жуьре наградайрин кьадар гзаф ят I ани Гьажидихъ мадни виниз тир дережайриз хкаж жедай мурад ава . Гьуьрметлу Гьажи , ви мурадар кьилиз акъатдайдахъ ва чав мад шад хабарар агакьдайдахъ чун к I евелай и��анмиш я . А . АЙДЕМИРОВА .
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ , гьар ислен юкъуз МР дин Администрацияда тухузвай совещанийрал яргъал вегьез тежедай , тади серенжемар кьабулна к I анзавай , т I ал алай месэлайриз тамашзава . 17 апрелдиз « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Загьидинович Агьмедова кьиле тухвай совещаниедал майишатар ва агьалияр дигидай целди таъминарзавай гьалдин ва кьабулзавай серенжемрин гьакъиндай месэладиз тамашна . И месэладин гьакъиндай « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин начальник Къ . Букарован информациядихъ яд акална ва ам гегьеншдиз гьална . Дугъриданни , дигидай цин патахъай месэла сифте яз къарагъарзавайди туш . И месэладин гьакъиндай чпин на разивал ийизвай инсанар пара ава , абурулай газетдиз чарарни къвезва . Гатфарин чуьлдин к I валахрин къизгъин вахтунда къубуйра дат I ана бес кьадар яд тахьуни майишатрин сагьибрин ва агьалийрин наразивал арадал къвезва . Къ . Букарован информациядай малум хьайивал , целди таъминариз тахьунин кьилин себеб райондин церин майишатди вичин к I валах тавунин нетижа я . Эгер и кар давам хьайит I а , шаз зулуз ва ц I и гатфарихъай кутунвай жегьил багълар ва уьзуьмлухар яд тахьана кьурунин къурхуллувал ава . Себеб , райондин церин майишатди жуьреба жуьре багьнайралди къанавра яд тун тавун я . Райадминистрациядин кьилин сад лагьай заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева баян гайивал , дигидай цикай кьитвал садрани жезвайди туш . Чна Самур вац I ай къачузвай цин кьадар цик квай чилерин кьадардив гекъигайла яд артухни жезва . Гьалай месэладин нетижаяр кьур МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин начальник Къ . Букароваз вилик хциз акъвазнавай и месэла кьведпуд йикъан къене гьялунин буйругъ гана . Совещаниедал гьак I ЦРБДИН кьилин духтур Гь . Беглерован , образованиедин Управлениедин начальникдин заместитель Л . Муртузаеван , МВД дин РД да авай Магьарамдхуьруьн райондин ОВДДИН начальникдин заместитель Г . Эфендиеван ва масабурун докладрихъ яб акална . Гьалай месэлайрай талукь къарарни кьабулна . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+АЛАТАЙ гьафтеда Ст I ал Сулейманан т I варунихъ галай музыкадинни драммадин театрдин артистар Магьарамдхуьруьз мугьман хьана . Къунши районризни мугьман хьанвай театрдин коллективди Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрда чи районэгьлийриз « Квасади мехъерик теклифзава » тамаша концерт къалурна . Тамаша концертдиз райондин руководство , идарайрин , общественный организацийрин ва СМИ дин работникар , малимар ва театрдал рик I алай юлдашар атанвай . Тамаша сегьнедиз атай квасади вичин мехъерик теклифунилай башламиш хьана . Театрдин артистри чи лезги халкьдин виликан девиррин адетрикай , яшайишдикай са жерге сегьнеяр къалурна ва манияр лагьана . Театрдин артистрихъ галаз кьуьлер ийидайбурун ансамблни атанвай . Кьуьлери�� ансамблди авур Дагъустандин ва Къавкъаздин халкьарин кьуьлер , гьевескар артистри тамамарай нумраяр тамашачийри гурлу капар ягъуналди къаршиламишна . РФ дин лайихлу артист Абдул Гьабибов , РД дин халкьдин артист Ибрамхалил Рамазанов , РД дин лайихлу артистар тир Фаризат Зейналова , Эльмира Къараханова , Зерифа Къухмазова , Руслан Пирвердиев , Агъахан Агъаханов сегьнедал экъеч I ун , чи халкьдин рик I алай манияр тамамарун тамашачияр патал гуьзет тавур савкьват хьана . Эхирдай лезгийрин муздрамтеатрдин директор Динара Эминовади , генеральный директор Нариман Буржалиева ва кьилин режиссер Мирзабек Мирзабекова райондин руководстводиз ва халкьдиз , чеб хушвилелди кьабулунай ва къуват гунай чухсагъул малумарна . А . АЙДЕМИРОВА .
+18 – АПРЕЛДИЗ Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрда жегьилрин манийрин фестиваль кьиле фена . Фестивалда Дагъустан республикадин районрай , Дербент шегьердай манидарар атанвай . И шад мярекат сифте гаф рахуналди республикадин яратмишунрин к 1 валин отделдин начальник Минажат Мугадовади ачухна . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрациядин кьил Фарид Агьмедован тапшуругъдалди фестивалдин гьар са иштиракчидиз къиметлу савкьватар багъишна . Са шакни алачиз фестивалда иштирак авур манидарри чеб гьам сесинай , гьам бажарагъдай еке устадар тирди субутна . ЖАННА .
+АДЕТ ТИРВАЛ , гьар йисуз ц I аяр кьунин хаталувал артух жезва . Хъуьт I уькай хкатнавай салар , багълар , къурухрин уьруьшар кьурай векьикай , зир зибилдикай михьиз ц I аяр язава . Тамарин къерехрив къурухар гвай ксарин мукъаятсузвилин нетижада шумудни са сеферда тамари ц I аяр кьур дуьшуьшар малум я . Ихьтин ц I аяр кьунар мукьвал мукьвал Ярагърин , Ц l елегуьнрин , Магьарамдхуьруьн , Къуйсунрин ва Гилийрин тамара дуьшуьш жезва . Т I ебиатдал фейи инсанри ц I аяр хъийизва , ц I ай туьхуьр тавунвай п I ап I русрин кьат I ар гадарзава . Ц I аяр хаталу чкайрал авуни , абур тамамвилелди хкадар тавуни , са гафуналди чи мукъаятсузвили еке зиянар арадал гъизва . Тамун патарив гвай хуьрерин агьалияр , абурун к I валер хаталувилик акатзава . Гьар йисуз Магьарамдхуьруьн лесничестводи са шумуд гектар чилел гьар жуьре жинсерин къелемар цаз тамар ц I ийи хъийизва . Ик I алатай хемис юкъуз Къуйсунрин кьилихъ галай 39кварталда I500 – 2000дав агакьна пипин къелемар цанва . Ярагъкъазмайрин пограничный зонадин кьилихъ галай 5 гектар чилел к I еви жинсинин тарарин къелемар кутуна . Гьар зулухъай абур тумар цилер к I ват I из Махачкъаладин лабораториядиз рекье твазва ва гьана рази жедай жаваб хтайла абур цазва . И карди артух харжияр галачиз жуван зегьметдалди къелемар битмишардай мумкинвал гузва . Магьарамдхуьруьн лесничестводи кьуд райондин тамарал гуьзчивал тухузва ва абу рухъ гелкъвезва . Ик I алай йисуз , Ахцегьиз мегъуьн , пипин , ясендин I200 къелем рекье тунва . Лесничестводин гьар са работни��дихъ гуьзчивал тухузвай участокар ава . Абур мукьвал мукьвал физ патрул ийиз хквезва . Участокда ц I ай кьур дуьшуьшда гьасятда райондин лесничестводиз хабар агакьарзава . Лесничестводихъ яд авай машин ва ц I ай хкадарун герек тир вири алатар ва тадаракар ава . Чна гьар йисуз хуьрерин администрацийрин кьилерихъ галаз договорар кут I унзава . Абур галаз сигъ алакъаяр хуьз алахъзава . Ц I аяр кьур дуьшуьшра чаз гьабуру , хуьрерин агьалийри куьмекар гузва . Чи къуват агакь тийизвайла чна республикада авай пожарный центрдай куьмекдиз эверзава . Гьак I ни обшественный противопожарный бригадаярни кардик ква . Мад сеферда чахъ са т I алабун ава . Гьаваяр чими хьуникди , хъач , цири к I ват I дайдини , ял ядайдини гзаф жезва – им адет я . Ц I ай кутунвай зир – зибил кана алахьдалди гуьзчивал авун , хъувунвай ц I ай герек амачирла тамамвилелди туьхуьрун , ц I ай квай п I ап I русар гадар тавун инсанривай т I алабзавай истемишунар я . Т I алабда ц I ай кьуна акур дуьшуьшра тади гьалда агъадихъ гузвай нумрадиз зенг авун хабар гун ; 8928878- 25-24. Магьарамдхуьруьн лесничество руководство .
+РФ – дин здравоохранениедин Министерстводин 2013йисуз кьабулнавай 151нумрадин Приказдал асаслу яз , « Виридалай хъсан духтур 2017» конкурс кьиле фена . Кьве этапда кьиле фейи конкурсда пешекарриз 21 номинациядай къимет гана . Дагъустан республикада кьиле фейи конкурсдин нетижада Ма гьарамдхуьруьн ЦРБДИН кьилин духтур Беглеров Гьажибала Гьажиевич « Медицинский организациядин виридалай хъсан руководитель » номинациядай гъалиб хьана . Чаз , куьн Гиппократан кьинез вафалу яз амукьна ва квехъ чандин мягькем сагъвал , к 1 валахда агалкьунар , хизанда хушбахтлувал хьана к 1 анзава ! ТЕБРИКЗАВАЙДИ КУЬ ГЬУЬРМЕТ ХУЬЗВАЙ МАГЬАРАМДХУЬРУЬН ЦРБ ДИН КОЛЛЕКТИВ .
+ГАТУН вахт тир . Хармандал техилар хкиз гьамбардиз язавай . Йифен кьулариз машиндин ван атана . Хармандал къаравул Агьмеда тфенг къачуна цавуз яна . Инихъанихъ килигна , ваъ , аквадай кас , я машин авач . Вишришрин ванер къвезва . Ада мад сеферда тфенг цавуз яна кич I ез кич I ез хармандалай элкъвез хьана . Къачагъар къуьлуьк чуьнуьх хьанвай . Са арада къуьлуькай хкеч I на са къачагъди лагьана : Килиг , чан к I ан ят I а вансес акъудмир . Им я вид туш , я ви бубадинди . Идак чи пайни квайди я . Ваз к I ан ят I а ви к I вализни агакьарда . Агьмед рази хьана . Ахпа гъилевай тфенг агъуз авуна абурухъ элкъвена лагьана : Куьне тухузват I а твах , куьн масабуруз акуна хьайит I а зи т I вар кьамир . Бес куьне къуьл кве аваз тухузва ? Ам ви буржи туш ,лагьана са къачагъди ,чи къайгъу чна аквада . Агьмеда к I вализ хъфидай амалар авуна абуру къуьл кве аваз тухузват I а ахтармишна . Машин къуьляй ац I урайдалай кьулухъ ада хтана лагьана : Гадаяр , им сад кьве чувал туш , бес икьван къуьл куьне тухвайла пака заз вуч лугьуда , я за вуч жаваб гуда ? Яда , инай нин кьил акъатзавайди я , и гьамбарар ни ал цумзавайди я . Эгера вун чир хьайит I а чна жаваб гуда . И кардал Агьмед рази хьанач . Я къачагъриз гьарай эверни авунач . Къачагъар ягъалмиш хьайи вахтунда фена машиндин кьуд чархуникни михер кутуна . Са арадал кьван фена , машин акъваз хьана . Агьмеда тадиз милицайриз хабар гана . Къачагъри машиндал алай номерар алудна Агьмедан патав хтана адаз гьелягьар язавай . И арада къачагъар кьуна , абур жазаламишна . Агьмедаз чухсагъул малумарна .
+МАГЬАМЕДАХЪНИ Айисатахъ кьуд аял ава . Кьве рушни кьве гада . Айисата хизандиз нянин хуьрек гьазурзавай . Магьамеда вичин балайриз лагьана : Алад чан балаяр , хуьрек гьазур жедалди вирида куьн чин гъил чуьхуьх , ахпа хтана кьегьалар хьиз столдихъ ацукь . Исятда куь вилик куь дидеди хуьрекни гъида . Айисата къапара туна вири хизандиз хуьрек гъида . Магьамеда са кьве т I ур сиве турвалди вичин папаз лагьана : Я кьей къари , вуна хуьрекдиз кьел вегьенвачни ? Алад фена кьел авай къаб кьванни гъваш ! Хуьрекдик са тварни кьел квач . Кьел , лагьана гъвеч I и хва Мухтара ,кьел вучтинди я ? Кьел квачирла , чан хва , хуьрекди са т I ямни гудач . Ам вуч зат I я , буба ? Кьел , чан хва , хархарар хьтин куьлуь уьк I уь шей я . Кьеле хуьрекдал , фуал , салатдал т I ям гъида , хъсан иштягь ачухарда . Мухтара т I ур къачуна са т I ур ац I ай кьел бубадин къапуниз вегьеда . Хизандик хъуьруьн акатна « ха ха » ягъиз хъуьрез хьана . На вуч авуна , чан хва , са т I уруна авай кьел вегьена зи хуьрекдикай уьк I уь агъу авуна хьи ! Бес на лагьайди туширни кьел квачир хуьрекди са т I ямни гудач ! Зани ви хуьрекдал т I ям гъана ман . Магьамедан чин ч I ур хьана , амма вичин гъвеч I и хва Мухтаран гуьгьуьл хаз к I ан хьанач . Айисата вичин итимдин вилик квай къаб вахчуна лагьана : Я , чан итим , хуьрек амач , ваз са салат авуна гъидани ? Бес зун гишила акъваздани !лагьана Магьамеда хъел кваз вичин папаз . Арадай акьван вахт фенач . Айисата салат авуна гъана . Мухтара абурун фикирар вичел желб авуна чинеба мад бубадин салатдиз са т I ур кьел вегьана . Яъ ,лагьана Магьамеда , къенин югъ им вучтин югъ хьана . Хуьрек уьк I уьди , салат уьк I уьди . Квез зун яд хъвадай кьван кьена к I анзавани ? Яд ,лагьана хъуьрезхъуьрез Мухтара ,зазни к I анзава . Фена са гичин ац I ай яд гъана столдал эцигна лагьана : Хъухъ , буба , хуьрек , салат вавай нез хьанач , яд кьванни хъвана жуван руфун ац I ура . Кьелен гьунар я .
+АЛЛАГЬ дишегьлидин зурба и ибадатхана чи эрадал къведалди 6асирда эцигнай . Артемисиондин машгьурвал акьван ч I ехи тир хьи , Грециядин вири агьалийри чпин пулар гьана эцигиз хьана . Чи эрадал къведалди 356йисан 2Iиюлдиз Герострата Артемидадин ибадатханадиз ц I ай яна . Гуьгъуьнлай ибадатхана гележегда Азия дяведалди къачур Александр Македонский хайи юкъуз кана лугьуз риваят акъатна . 25 йисалай Александр шегьердив агатайла адаз ибадатхана виликдай авай гьайбатлувилелди хкажиз к I ан хъхьана . К I вачел ахкьалдарунин к I валахриз регьбервал гузвай архитектор Дейнограта адан виликан акунар хвена , анжах дарамат гурарин к I арариз ухшар авай мадни кьакьан бинедал хкажна . Ибадатханади зурба майдан кьазвай – II0-55 м , имарат кьве жергедалди элкъуьрна кьунвай стунрин ( абур I27 авай ) кьакьанвални гьейбатлуди тир – I8 метрдихъ агакьнавай . Адан къав мармардин сахсийралди к I евнавай . Имаратдин лайихлувилерикай сад дибдай саки инсандин буйдихъ агакьна нехиш ат I анвай шикилралди безетмишнавай 36 сокун тир . Артемисиондин шикилрин галереядихъни лап ч I ехи машгьурвал авай . И пак чкади римлянар атайлани цуьк ахъагъиз хьана . 263йисуз Малый Азиядиз сухулмиш хьайи гатри ибадатхана тарашна , 39Iйисуз Римдин империяда гзаф аллагьриз икрамун къадагъа авун нубатдин ягъун кьун хьана . Малум тирвал , гьеле мад кьве асирда Артемидадиз ибадат авун давам хьана . Анжах залзала хьайидалай кьулухъ и чка ич I и хьана .
+Ви хурудал элди ч I угур , Ипек рекьин гелер ама . Пак накьварал бине кутур , Магьараман рекьер ама . Шагьдамар вац I виликай ви , Баян ягъиз авахьзава . Ашкъидин гьисс рик I ик квай зи , Туьнт лепейрик какахьзава . Ви накьварик тежер битмиш , Майва авач и аранда . Къарасуйра жезва артмиш , Гьикьван гъетер цин гьамгада . Тикрар бенд Чи кьисметар уртахай мулк , Магьарамдхуьр хайи диге Багъманчийрал дамахай мулк , Кьибледин вар я вун сифте . Куьн къекъвемир мад женнетдихъ , Женнет там я чи Самурдин .
+Хазина я бул суьрсетрин , Дарман жедай виш уьзуьрдиз . Тикрар бенд Чун вал ашукь рухваяр я , Т I вар хкаждай архаяр я , Гуьрчек хъийир стхаяр я , Къуьн кутадай захаяр я . Кагьрабаяр ципиц I рин кул , Хъуьрезва :Дад аку лугьуз . Магьарам хуьр – Алпандин къул , Алад вилик эквер тухуз Тикрар бенд Ярагъидин к I вал хьайи чил , Бед душманриз цал хьайи чил . Зарбачийрин сал хьайи чил , Зи манидин ч I ал хьайи чил Шагьдамар вац Iинал рахун , Самур вац I укай физва .
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР ! Чна чи ватанэгьлийриз , вири мусурманриз , азиз Рамазандин пак тир варз алукьун рик l ин сидкьидай мубаракзава . Мусурманар патал и пак сувар хийирлу крар гъидайди хьурай , къуй ада гьар са к l вализ сад садан гъавурда акьадай меслятлувилин гьалар гъурай . Квез инсанрин арада жуьрэтлувал , инсанпересвал , ислягьвал ва дурумлувал мягькемаруниз таъсирдай къуват гурай . Аллагьди квез виридаз , гьуьрметлубур , сифтени сифте мягькем сагъвал , хизанда ч l ехи гьуьрмет хатур ва берекат гурай . Фарид АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » Муниципальный райондин Администрациядин кьил .
+МАДНИ чаз азиз Рамазандин вацрахъ галаз гуьруьшмиш жедай мумкинвал гайи Сад Аллагьдиз шукур хьуй . Аллагьдин регьим ва саламатвал Рамазандин вацра Къуръан ракъурнавай , Аллагьдиз виридалайни к l ани инсандиз Мугьаммад Пайгъамбардиз хьурай . Гьакъикъатда , Рамазандин варз Аллагьдин патай инсанар патал еке регьим я , и вацра абуруз и дуьньяда яшамиш жедай , жув тухудай къайда чирдай пак Къуръ��н ракъурнава .
+ШИКИЛДА : Райондин руководителар , зегьметдин ва далу патан ветеранар кьиле авай параддин коллонна дяведа телеф хьйибуруз эцигнавай гуьмбетдал физвай вахт . Гуьмбетдал райондин руководителри , зегьметдин ветеранри , школьникри венокар ва цуьквер эцигна .
+Ч l ехи Гъалибвилин 73 йис тамам хьайи ц l инин 9Майдин сувар пайдахри , лозунгри , плакатри , таза цуькверин к l унч l ари , гуьгьуьлар шад инсанри мадни гуьзел авунвай . Сада садаз Гъалибвилин сувар рик l ин сидкьидай мубаракзавай .
+КУЛЬТУРАДИН гьаятда хьайи Гъалибвилин суварин митингдал «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил Фарид Загьидинович Агьмедова авур докладда къейдна: «-Чи уьлкведин тарихда Ватандин ЧӀехи дяведи кьетӀен чка кьазва. Дяведин бедбахтвилер гзаф заланбур, мусибатдинбур хьана. Гьавиляй Гъалибвилин юкъуз чи халкьди Ватандин азадвал ва аслу туширвал патал чандилайни гъил къачуна женг чӀугур аскеррин лайихлувилер къейд ийизва, къенин уьмуьр патал чпин чанар гайибур рикӀел хкизва. Дяве 1814 юкъуз ва йифиз давам хьана. Ада чи уьлкведиз гафаралди лугьуз тежедай кьван зиянар гана. САН-ГЬИСАБ авачир кьван шегьерар ва хуьрер чукӀурна, цӀуд миллионралди инсанрин кьисметар чӀурна. Къе чна чи къагьриман аскерриз баркалла лугьузва ва Ватан патал чанар гайи вирибурун вилик кьилер агъуззава. Дяведин женгерани душмандин далу пата къалурай игитвилериз килигна ЦӀикьвед агъзурдав агакьна аскерар Советрин Союздин Игит лагьай чӀехи тӀварцӀиз лайихлу хьана. Дяведа душмандин винел Гъалибвал къазанмишунин рекье чпин пак тир буржи чи райондин зегьметчийрини намуслувилелди кьилиз акъудна. Дагъустанвияр «Вири фронт патал» эвер гуниз жаваб гун патал душмандиз акси дяведиз къарагъна. Женгерани далу пата къалурай кьегьалвилерай вишералди районэгьлийриз орденарни медалар гана. Районэгьлийрикай гзафбуру зегьметдин фронтдани дурумлувилелди чешне къалурна. Гъалибвилин югъ мукьва авуник лайихлу пай кутуна. Амма дяведи миллионралди инсанрин рикӀера туькьуьлвилер, пашманвилер хажалатар туна, къуьнерал хкажиз тежедай парар кьаз туна. Гьавиляй дяведин йисарин инсанрин несилдин патриотвилин гьунарар, крар гьич рикӀелай алатдач. Гьуьрметлу ветеранар ва вири районэгьлияр, квез ЧӀехи Гъалибвилин 73 йис тамам хьунин сувар мубаракрай, Къуй куь кӀвалера, хуьрера, санлай уьлкведа даим ислягьвили агъавал авурай!».
+3 1941ЙИСАН 22июнь чавай йис йисандавай чара жезва . Амма и залум югъ рик I елай алатун мумкин туш . Чаз ислягь , гуьлуьшан , мублагь уьмуьр патал чанар гьайиф татана уьтквемвилелди женг ч I угур , Ватан хвейи къагьриманар къвердавай т I имил жезва . Зи ч I ехи буба Агъакшиев Селим Агъакшиевич лежбердин хизанда кьуд рушан кьилел хьанвай рик I алай хва тир . Ам диде бубади , гьак I вахари къайгъударвилелди ч I ехи авуна . Селим буба зегьметдал рик I алаз , гъвеч I и ч I ехид чидай аял яз ч I ехи хьана . Школадани ада хъсандиз к I елна . Советрин власть к I вачел акьалт I навай четин вахтар тир . Уьлкве гуьнгуьна хтун патал савадлу инсанар герек тир . Школаяр , малимар лап т I имил авай . Гьа ихьтин шарт I ара школа акьалт I арай Селим буба Кьасумхуьрел малимар гьазурдай курсариз рекье туна . Ругуд вацран курсар акьалт I арайла ада гзаф хуьрера сифтегьан классрин малим яз зегьмет ч I угуна . Гьа са вахтунда ада заочно Дербентдин педагогический техникумни акьалт I арна . 1941йисуз дяве башламишайла школаяр агал хьана . Накь партайрихъ галай жегьиларни , малимарни галаз Ватан хуьз рекье гьатна . 1942 йисан 25мартдиз Селим бубани дяведиз фена . Пуд вацра Грузияда вердишвилер
+къачурдалай кьулухъ ам Кеферпатан Кавказдин фронтдин 276стрелковый дивизиядин 871стрелковый полкуниз рекье туна . Са сеферда буба маса аскеррихъ галаз тапшуругъ тамамарна тамай хквезвайла , са десте немсери чибуруз гуьлле гана . К I вачихъ гуьлле галукьай буба вич вичелай фена . Вичвичел хтайла кьуд пад секин тир . Галч I ур жез жез ада виликди ялна . Бегьем рекьиз галч I ур хьайи ам чк I анвай тевледал ацалтна . Йиф ина акъудна . Экуьнахъ мад жедайвал ери миш хъувуна . Эхир частуниз акъатна . И патай а патаз гуьлле акъатнавай чапла к I вач сагъарун патал 4651госпиталдиз рекье туна . Хер сагъар хъувурла духтуррин комиссиядин къарардалди 1944йисан 13июндиз чи буба инвалид яз к I вализ рекье хтуна . Бубади вичивай женг давамариз хьанач лугьуз гьамиша гьайиф ч I угвадай . Дяведай хтай ругуд вацралай Селим буба Магьарамдхуьруьн райисполкомдин социальный обеспечениедин отделдин заведующийвиле тайинарна . 1948йисуз ада вичин малимвилин пеше давамар хъийиз башламишна . Селим Агъакшиевича пенсиядиз экъеч I далди Магьарамдхуьруьн юкьван школада к I валахна . Пенсиядиз экъеч I айлани ам хуьруьн , райондин общественный уьмуьрдивай къерех хьанач . Адан па тав меслят к I анз вичи тарс гайи жегьилар къведай . Акьалтзавай несилдихъ галаз дяведин ц I аярикай , гьа девирдин инсанри ч I угур зегьметдикай , ватанпересвиликай гегьенш суьгьбетар ийидай . Селим бубади вичи тарс гайи аялрал гьамиша дамахдай . Абурун арада Хидиров Хидир Шайдабегович , Гьуьсейнов Агъалар Гьуьсейнович , партиядин райкомдин 1секретарь хьайи Латифова Зара Агьмадовна ва масабур . Вичин уьмуьрдин юлдаш , чи ч I ехи диде Тамумни галаз ругуд велед тербияламишна уьмуьрдин шегьредал акъудна . Абур вири гьакъисагъ зегьметдалди тафаватлу хьана . Ч I ехи тухумдин хъсан адетар давамаруналди Селим бубадин гелерай вад хтулни , кьве птулни физва . 2001йисуз 96 йисан яшда аваз хъсан инсан , чи рик I алай буба Селим Агъакшиевичан уьмуьр кьат I хьана . Амма чи рик I елай ам ва чаз ислягь уьмуьр гун патал чпин чандилайни гъил къачуна душмандихъ галаз женг ч I угур фронтовикар садрани рик I елай фидач . З . ШАГЬЛАМАЗОВА , Селим бубадин хтул .
+Дагъдин лекь тир вун мукалай къарагъа�� , Гьуьрсуьналди къирмишзавай душманар . Шарвилидин къамат акваз ахварай Рази тир валай азад хьайи инсанар .
+Пазанрин сихилдикай тир Мегьемет , Ч l ехи гъалибвилик ква ви зегьмет . Подполковник чиндал кьван атана , Хур орденрай , медалрай ац l ана . АГЪАШИРИН Ширинов Агъаширин акьулдиз дерин Гъалибвилик пай кутур ваз аферин 45йисуз Берлинда кьисмет хьана ваз кьин . МЕГЬАРАМ Ракьун къапуна ханай вун Лейли дидеди , Гьулдан хьиз кьил к l еви хьуй лугьуз . Игит хьиз вун ахтармишнай дяведи Хур орденрив ац l анвай хтай ч l авуз БУБА ( СЕЛЯГЬ ) Пуд стха , Ленинграддин фронтда пуд кьегьал , Авай фашистриз къизгъин ягъунар кьаз . Дяведилай кьулухъ , тевгьена яргъал Партийный к l валахрал хьана ам алаз . ГЬАМИДУЛЛАГЬ Вич яз дяведа тир офицер , Душманар кук l варна хьиз кц l ер . Гъалибвал хьайила малум , Мад мектебда хъхьана муалим .
+Гьабурухъ галаз гьатна са десте , Фенай фронтдиз Мирзоева Невресте . Сенгерар кьазвай абуру мягькемдиз , Гъалибвал къачун патал уьтквемдиз . Вик l егь руш Гьажимурадова Гьанифа , Гуьнегьлийрин я вичин тайифа . Саид бубади гайи игитвилин тарсар , Оборонада ада авуна тамамар .
+Эфендиева Айишади эцигна чан , Тамамарзавай тапшуругъар гьар йикъан . К l валахда ам амайбуруз тир чешне , Жуван халкьдал са к l усни тегъиз тегьне .
+Ялцугъви дагъларин руш Залике , Вун тир вик l егь , риваятрик квай бике . Зегьметдин фронтда агалкьунар еке Вун хьтинбур хьаначирт l а , гъалиб жедачир уьлкве . Заликад вах Ибрагьимова Гуьлнисе , Адав гвай Абдурагьманан дарманрин кисе . Гьам к l валахда , гьам инсанар сагъ хъийиз , Зегьмет ч l угвазвай , гъалибвал лап мукьув гъиз . Вичин яшарни тахьанвай бегьем , Абурукай сад Пашаева Мергем . Жамирзе буба вич кьиле аваз Фенай Моздокдал оборона кьаз .
+ЦАВАРИКАЙ , чилерикай рахазвай са межлисдал зи вилик къвез акъваззава суалар : Дуьнья вуч я ? Хабар кьада за гагь гагь шаклувилик акатайла жув жуван . Жавабни заз жегъизва даяз , юхсул ва яван . Гьакъикъатда заз чизвайди зурба , сирлу к I алуб я – чи Фана , гьамиша кьуьзуь , гьамиша жаван . Инсан вуж я ? Сирлу я и суални . Амма жаваб ава чаз . Сад лагьайди , ам сагьиб я к I алубдин – чи фанадин ; кьвед лагьайди , мугьман кас я ам инин , Аллагьди чаз халкь авур , берекатлу и Чилин . Инсан вични халкь авур аламат я Аллагьдин . Уьмуьр вуч я ? Уьмуьр ава чилихъни , гьак I инсандихъ вичихъни . Сад буш гаф я , сад ац I ай . Акьул , зегьмет галачт I а эгер , инсандин гьисабун гьич герек туш уьмуьр К I алубдин Чилин . Эгер к I алуб авачт I а , гьак I инсанни жедач чаз . Гьерекатда ава Чил вичиз ганвай чархина са метлебни авачиз , эгер инсан авачт I а . Гила субут жезвайвал , вири ганва Аллагьди анжах са инсан патал . Уьмуьр вуч я инсандин ? Ам сандух я сирерин . Ам буш фур я лап дерин , туькьуьлни я агъу хьиз , хурма хьиз я гьак I ширин . Мад за квез вуч лугьун кьван , уьмуьр вахт туш са накьан . Им тамам са тарих я гьар жуьредин крарин мертебайриз лап кьакь��н . Уьмуьр метлеб я чилин , ам буржи я чи кьилин , везифа инсанвилин : Аллагьдинни Ватандин , санлай Чилин кьисметдин вилик чна вахкудай имтигьан я кьисметдин . Инсан герек са кас жен , ам халкь авур Халикьди баркаллаяр лугьузвай , Чилин няметрикайни девлетрикай мукьуфдив вичиз менфят къачузвай , ара дат I уз миллетрин арада дуьз теблигъат кьил кьилеллаз тухузвай . Им уьмуьр я инсандин . Эгер ихьтин кас тушт I а , гьич са т I варни алачир , са куьникни галачир , нефес ерли авачир , са буш зат I яз атана , гьа буш зат I яз кт I ана , са кардани дуьз тефей , вахтунихъ галаз хъфей са зат I я . Уьмуьр вилик квани чи , тахьайт I а вахт ? Чна уьмуьр инсанди кечирмишай буфасуз лугьузвач хьи вахтуниз . Зун гьамиша алахъзава и жигьетдай гьуьжет алачиз кхьидай кьве ц I арц I ел , чеб заз герек са к I алубда садрани таз тежедай . Уьмуьр вахт я , вахт уьмуьр кьвед са ванцел субут ийиз алахъиз заз са фикирдал текъвезвай . Зи фикирдал , вахт гьамиша вилик ква эвел эхир авачиз . Эвел эхир уьмуьрдихъ ава гьич шак алачиз . Са кар чирун герек я , чан алай ва алачир гьар са зат I унихъ вичин уьмуьр авазва заз чиз . Муькуь патахъай къачун , эвел эхир авачир , вичел шакни алачир са вахт ава чаз чидай . И барадай Вичин т I вар ганвай гьич кьаз тежедай , гьак I виридаз вири гуз , вахт атайла вахчудай , алемдин иеси жеда даим цавара .
+АЛАТАЙ ГЬАФТЕДА , арбе юкъуз Дагъустан республикадин Кьил Рамазан Абдулатипов « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Кьил Фарид Агьмедовахъ галаз гуьруьшмиш хьана . Рамазан Гьажимурадовича къейд авурвал , дотацийрин аслувал агъузарунин рекьяй республикада агалкьунар авай 36 райондикай сад Магьарамдхуьрун район я . Вичин нубатда Фарид Загьидиновича хабар гайивал , дурумлу общественно – политический гьалар авай муниципалитетда район экономикадин рекьяй вилик тухуниз кьет I ен фикир гузва . Кьве йисан вахтунда акьалт I арнавай проектриз 1 млрд .300 млн . манат инвестиционный такьатар харжнава . Бюджетдин системадин гьар жуьре дережайриз атанвай налогрин ва налогрин тушир доходрин кьадар пуд сеферда артух хьанва . 2013 – йисуз 42 млн . к I ват I нава , алай йисуз 135 млн . к I ват I ун пландик ква . Физический ксарин , эменнидин , госпошлинайрин , чилерин акцизный налогрин кьадар 2016 йисан ц I уд вацран вахтунда 122,6 процент я . Фарид Загьидиновича къейд авурвал , 31 – октябрдин делилрай 927 кас формальный тушир зегьметдал машгъул я , абурукай 847 касдихъ галаз зегьметдин икьрар кут I уннава . Мажибар вахт – вахтунда гузва . Вичин рахунра Фарид Загьидиновича , чилерин участокар ва капитальный эцигунрин дараматар актуализация авунин серенжемрин гьакъиндайни лагьана . Абурун къалурунар 65 процентдилай 272 процентдив агакьнава . Аграрный сектордин месэлайрай , МР – дин Администрациядин кьили хабар гайивал , хуьруьн майишатдин производствода кьилин пешекарвал багъманчивал я . Продукция гьасилунал 28 хуьруьн майишатдин о��ганизация , 862 КФХ ва 19850 хсуси куьмекдин майишатар машгъул я . Билбилрин хуьре 2 гектар чилел теплицаяр кутунва . Къунши Азербайжан республикадихъ галаз икьрар кут I уна , къведай йисуз 145 гектарда интенсивный багълар кутун пландиз къачунва . Хсуси куьмекдин майишатар сад авунин к I валах давам жезва . РД – дин Кьил Рамазан Абдулатипова , центральный регионра чкадин аграрный продукция маса гудай точкаяр тешкилунин , месела Москвадани , уьлкведин къенепатан базарра дагъустандин товарар маса гунин ва партнервилин алакъаяр хуьнин чарасузвал авайди кьет I ендаказ къейдна . И жигьетдай яз , Фарид Загьидиновича , Ленинградский областдин Тосненский райондиз республикадин майваяр гун планда аваз , кут I уннавай икьрардин гьакъиндай информация авуна . Эхирдай Фарид Загьидиновича , региондин руководителдиз , кьилдин инвесторрин такьатрихъ эцигнавай дараматар къалурна .
+ГЬАР ЙИСУЗ , къайда хуьзвай органрин работникрин сувар , чпин везифаяр тамамардайла телеф хьайибурун уьмуьрдин юлдашриз , хизанриз тебрик авунилай башламишун адетдиз элкъвенва . Нубатдин суварин гуьруьшда
+3 АЛАТАЙ ГЬАФТЕДА , Россиядин МВД – дин Магьарамдхуьре авай полициядин отделда къайда хуьзвай органрин работникрин югъ къейд ПОЛИЦИЯДИН ЙИКЪАЗ ТАЛУКЬ ЯЗ авуниз талукьарнавай шад мярекат кьиле фена . Ам къенепатан крарин Магьарамдхуьре авай отделдин начальник , полициядин пол ковник Мурадхан Кьасумова , РД – да авай МВД – дин министр Абдурашид Магьамедован т I варунихъай тебрикдин гаф рахуналди ачухна . полициядин отделдин руководстводи , « Магьарамдхуьруьн район » МР – дин кьилин заместитель Зайнуддин Азимова ва СМИ – дин векилри иштиракна . Тебрикдин гаф рахай общественный хатасузвал хуь нин рекьяй МР – дин кьилин заместитель Зайнуддин Эмиржановича , чпин везифаяр тамамардайла телеф хьайи юлдашрин кьегьалвал , уьтквемвал садрани рик I елай алат тийидайди ва абурун экуь къамат уьмуьрлух чи рик I ера амукьдайди лагьана . Гуьгъуьнлай райондин полициядин отделдин начальник Мурадхан Кьасумова сувар тебрикна ва везифаяр тамамардайла телеф хьайибурун уьмуьрдин юлдашриз МР – дин ва МВД дин руководствойрин т I варунихъай пул авай конвертар гана . Вичин везифаяр тамамардайла телеф хьайи милициядин майор Багьаудин Багьаудинован уьмуьрдин юлдаш Марина Багьаудиновади , к I валахдин юлдашар рик I елай алуд тийиз , абурун хизанрикай къайгъударвал ч I угвазвай райондин ва полициядин отделрин руководствойриз чухсагъул малумарна . Гуьруьш элкъвей столдихъ яргъалди давам хьана .
+Ц I ИНИН йис чи райондин шарт I ара емишрин бегьерлу йис хьана . Районда санлай емишрин хъсан бегьер гьасилна . Зулун эхиримжи вацра вири чкайра багъларай емишар к I ват I на куьтягьна . Вахтуналди секинвал алукьнава . Амма багъманчийриз , багъларин иесийриз чизва , багълар ц I ийи бегьердиз гьазурун гьа и вахтунилай башламиш ж��звайди . Гайидал рази хьана акъвазун дуьз туш . Багъманчивилин менфятлувал артухарун патал багъларихъ гьамиша гелкъуьн герек тирди чна садрани фикирдай акъудна к I андач . И жигьетдай зул акъатна хъуьт I уьз мукьвал жезвай вахтара багълара агротехникадин са кьадар к I валахар тамамариз жеда . Гьавадин шарт I ар хъсанзамай кьван багъларани гьар жуьредин к I валахар тамамарун ц I ийи бегьер патал гзаф хийирлу я . Адетдин , амма чеб чарасуз тир к I валахрилай башламишна к I анда . Месела , багълар куьгьне амукьайрикай михьун . Пешекарри гьисабзавайвал , гьа ихьтин са серенжем кьабулуни багълара емишрин бегьердиз зиян гудай гьашаратрин кьадар т I имиларуниз куьмек гуда . Тарарин пунариз пер ягъун , имани багълара чарасуз яз тамамарна к I анзавай агротехникадин серенжемрик акатзава . Амма виридалайни гзаф метлеб авайди багълариз зулухъай ва гатфарихъай бес кьадар ятар гун лазим тирди гьисабзава . Гьеле чили дав кьадалди багълариз ятар гун пешекарри меслят къалурзава . Миянардай шейэрикай чун рахазвач . Алай девирда абур къачун чи багъманчийриз четин жезва . Амма чалай алакьзавай к I валахар ава , рахун гьабур тамамаруникай физва . Гьайиф хьи , са бязи багъманчийри багълариз гузвай фикир зайифарнава . И кар себеб яз багъларин бегьерлувал агъуз аватзава . Чи район республикада багъманчивилин рекьяй къулай мумкинвилер авайбурукай сад я . Чаз идан къадир чир хьана к I анда . Емишрихъ гьи вахтунда хьайит I ани къиметни ава . Чи районда багъманчивал вилик тухун патал т I ебиатдин шарт I ар къулайбур я . Вири ихьтин гьалар фикирда кьурла чаз багъманчивилин месэла зайифардай бинелу себебар авач .
+ХУЬРУЬН МАЙИШАТ Мурадхан Разахановича , райотдел тешкил хьайидалай инихъ четин шарт I ара къачур сифте камарикай , вахтунихъ галаз к I валахда хьайи дегишвилерикай , къайда хуьзвай органрин ветеранрикай ва алай вахтунда к I валах физвай гьалдикай гегьенш суьгьбетар авуна . Мярекатдал рахай « Магьарамдхуьруьн район » МР – дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова секинсуз хиле к I валахзавай вирибуруз чпин пешекарвилин сувар тебрикна ва « Магьарамдхуьруьн район » МР – дин Администрациядин т I варунихъай районда общественный хатасузвал , къайда хуьник чпин лайихлу пай кутазвай , гьакъисагъвилелди чпин везифаяр тамамарзавай полициядин работникрив Гьуьрметдин грамотаяр вахкана . Гуьгъуьнлай анал рахай райондин прокурор Марат Къазиагьмедова , УФСБ – дин начальник Арсен Аскерова шад мярекатдин иштиракчийриз сувар мубаракна ва абурун четин , жавабдар кеспида агалкьунар , чандин мягькем сагъвал хьун чпин мурад тирди лагьана . Эхирдай полициядин отделдин начальник Мурадхан Кьасумова , отделдин руководстводин т I варунихъай чпин къуллугъдин везифаяр жавабдарвилелди тамамарзавай са жерге работникриз чухсагъул малумарна ва « Къуллугъда тафаватлувилерай » I, 2, ва 3 – дережадин медалар гана .
+Зи лезги ч I ал , захъ авай са багьади Чуьхуьзва за жуван руьгь ви нурара . ( Абдул Фетягь ) Дегьзаманайрилай инихъ гьикьван гзаф ч I алар чир хьайит I а , гьакьван инсан девлетлу яз гьисабзава . Ч I ал чир тахьуни , инсандин лайихлувал т I имиларзава , ам ажузарзава . Хайи ч I ал чир хьун , адакай фасагьатдиз менфят къачуз хьун гьар са касдин руьгьдин девлетлувилин , адан чирвилерин ва къанажагъдин дережа тайинардай уьлчме я . Гьар са хизанди ц I ийи несилдиз , чпин веледриз ( хизанди ц I ийи ) тербия гунин кар хайи ч I ал чирунилай башламишна к I анда . И кардиз Магьарамдхуьруьн М . М . Гъажиеван т I варунихъ галай школадин лезги ч I алан малимри еке фикир гузва . Абур аялриз хайи ч I ал чирунив еке жавабдарвилелди эгеч I зава . Чи школада предметрин гьафтеяр тухун адет хьанвай кар я . Ихьтин к I валахди хайи ч I ал к I анарзава , ам дериндай чирдай мумкинвал гузва . И йикъара школада хайи ч I алаз талукьарнавай гьафте кьиле фена . И са куьруь вахтунда лезги ч I алан малимри ( Эфендиева С , Алибутаева А ., Гьажиева Р , Селимова Б , Кадырова Н .) аялрихъ галаз жуьреба жуьре ч I алаз бахшнавай мярекатар , ачух тарсар тухвана . Ихьтин к I валахди аялрин фикир хайи ч I алахъ авай къуватдал везинлувилел , адан ширинвилел желбзава , ам к I анарзава . Малимри чпин тарсара методикадин рекьяйни , вири жуьреяр ишлемишзава . Абуру чпин тарсар лекциядин жуьреда , жуьреба жуьре къугъунрин жуьреда тухузва ва алай аямдин интерактивный доскадикай ч I ехи менфят къачузва . Гьафтедин эхирда Алибутаева Анфиса Аливердиевнади « Магьарамдхуьруьн райондин -73 йис » темадай ачух тарс тухвана . И тарсуниз мугьман яз райондин кьилин сад лагьай заместитель Мурадалиев Гь . Ж . атана . Ада аялриз райондикай , чи т I варван авай районэгьлийрикай суьгьбетар авуна ва « Дагъустан » шиир к I елна . Тарсунин эхирдай чи ватанэгьлийрикай слайдар къалурна ва « Вуч ? Мус ? Гьина ?» къугъун кьиле тухвана . Малимри тухузвай ихьтин к I валахри аялриз чи шаиррикай авай чирвилер артухарзава , чи Ватандин гьар пип I ера к I валахзавай рухвайрикай , рушарикай хабардар жезва , ч I ал к I анарзава . Хайи ч I ала алатай девирдилай къенин йикъал къведалди , чи ата бубайрин ацукьункъарагъун , абур квел машгъул тирт I а гуьзгуьдай хьиз къалурзава . Вири и к I валахрин кьет I енвал ч I ал михьиз хуьнин чарасуз шарт I ва замин я . Хайи ч I ал дериндай ва гегьеншдиз чир хьун гьар са лезгидин буржи я . Р . ГЬАНИЕВА , Магьарамдхуьруьн М . М . Гьажиеван т I варунихъ галай Iнумрадин кьилин категориядин малим .
+И мукьвара Хожакъазмайрин хуьруьн М . К . Казиеван т I варунихъ галай щколада « Дагъустандин ч I аларин ва медениятдин югъ » кьиле фена . И мярекат чи школадин лезги ч I алан ва литературадин малим Рамазанова Марият Кухмазоваднин регьбервилик кваз кьиле тухвана . I8ОКТЯБРДИЗ М . Рамазановади , С . Шихрагьимовади шаир Ибрагьимова Гъулангерекахъ ва « Ходжа » к I ват I алдихъ гал��з гуьруьшмиш хьун кьиле тухвана . Шаир Гъ . Ибрагьимовади аялриз вичи сифте камар шииратдиз гьик I вегьенат I а суьгьбетна . Ахпа аялри устаддаказ адан шиирар к I елна , ам аялрилай ва малимрилай гзаф рази яз амукьна . 2Iоктябрдиз Марият Кухмазовнади Тарсэлкъвей стол тешкилна . Тарсунин эхирдай аялар нетижадал гъана . Малимди чаз чирзавайвал , анжах садвилелди , дуствилелди яшамиш жезвай халкьар бахтлу гележегдив агакьни ийизва . И кар чна садрани рик I елай ракъурна виже къведач . Сифтегьан классра к I елзавай аялрини и кардик чпин пайни кутуна . 2классдин малим Н . Абасовади Хожакъазмайрин хуьруьн шаир Насруев Насру Маллаевичахъ галаз ачух тарс кьиле тухвана . Н . Насруева аялриз вичи хайи ч I алаз бахшнавай са шумуд шиир к I елна , ахпа « Гъутар » мах к I елна . Аялриз къене гьахьтин вик I егь рик I авай инсанриз тешпигь хьуниз эвер гана . Iклассдин малим Э . Ибрагьимовади ктабрин выставка тешкилна . Ада гъвеч I и классра к I елзавай аялриз Ст I ал Сулейманан , Етим Эминан , Хуьруьг Тагьиран гъвеч I и гъвеч I и шиирар к I елна . Вав барабар зат I авайд ( и ) туш , Чан зи хайи дидедин ч I ал . Маса ч I алар заз к I анид туш , Рахада зун вал дамахдал .. Школада мукьвал мукьвал хайи ч I алариз медениятдиз талукь мярекатар тухвайт I а , чи аялрин рик I ера ватанпересвилин гьиссери лепе гуда . М . АБАСОВА ,
+Хожакъазмайрин хуьруьн М . К . Казиеван т I варунихъ галай школадин Дагъустандин « Лайихлу малим ». ДИДЕ . И гафунин мана гьуьлерилай дерин я , дагъларилай кьакьан я . Диде вич , бубайри лугьудайвал , к I ани к I араб квай ва вичин рик I ин к I аник саки к I уьд вацра кьван хвейи гьар са веледдиз рик I ел чка ийидай кас я . Гьар са касдин уьмуьрда дидеди кьет I ен ва важиблу чка кьазвайди виридаз ашкара кар я . Лагьана к I анда хьи , чна гъиле кьазвай гьар са кар хъсан нетижаяр гудайди хьун паталди дат I ана дуьа ийидайди ва чи гьар са агалкьунрал дамахзавайдини диде я . Анжах дидедин рик I е пак муьгьуьббат авайдини чаз малум я . Чара касди , гьам яр дуст , багъри кас хьайит I ани вун к I еве гьатайла , ваз куьмек лазим хьайила далу элкъуьруьн мумкин я , анжах дидеди вун к I еве авайла , ваз вафалу яз ви крарик къуьн кутада . Дидедиз гьуьрмет авун , адан рик I т I ар тавун , гена акси яз , чна чи краралди , чи дидейрин рик I ер шад авун гьар са касдин пак тир буржи я . Бубайрин са мисалда гьавайда лагьанвайди туш . « Веледрикай рик I секин хьайи диде садрани кьуьзуь жедач ». Къуй , я Аллагь , чи дидейрин уьмуьрдин гьар са югъ сувар хьурай , веледрикай абурун рик I из регьят хьуй , къведайбур шад ва рик I ик лувар кутадай хабарар хьурай . Яшамишрай Дидеяр ! РАГЬИМОВА .
+ЭХИРИМЖИ вахтара райондин Буткъазмайрин хуьре авай ДЮСШ – дин т I вар дуьньядин вири пип I ера машгьур хьанва . И спортшколадай европадин , дуьньядин , олимпийский чемпионар акъатнава . Им сифте нубатда къуьн – къуьне гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угвазвай , пешедив рик I гваз эге�� I завай коллективдин ва и еке коллективдиз регьбервал гузвай , к I валахда вири къулайвилер хьун патал зегьмет ч l угвазвай спортшколадин директор Балакъардаш Салманован лайихлувал я . Ик I 11 – 13 ноябрдалди Болгариядин София шегьерда женгинин самбодай кьиле фейи чемпионатда Россиядин кьиблепатан спортсменри чпин алакьунар къалурна . Ругуд къизилдин медаль ва чемпионвилин т I варар къазанмишна . Им гьелбетда дамахдай кар хьана . Иллаки абурукай кьве чемпион чи райондай хьайила шадвилихъ сергьятар амукьнач . Женгинин самбодай 2012 – йисуз Европадин чемпион , 2013 – 2014 – йисара Россиядин чемпион , 2014 – йисуз дуьньядин суперкубокдин сагьиб , Харлампиеван т I варунихъ тухузвай международный турнирдин чемпион , кьве профессиональный женгинин гъалибчи лезги кьегьал хва Икрам Алискерова и сефердани бушвал авунач . Пуд женг кьиле тухвай Икрама финалда болгарви Никола Дипчикован винел гъалибвал къазанмишна . Къейд тавуна жедач кьвед лагьай женгина чи кьегьал хци са шумуд сеферда профессиональный жен герин гъалибчи Владимир Стукалов 1 раунда бугъмишардай къайдада кьуналди вахт тамам жедалди женг акьалт I арна . 90 килограмм заланвилин категориядай экъеч I ай чи кьегьалди женгинин самбодай дуьньядин чемпион т l вар ва къизилдин медаль къазанмишна . Икрам Алискерова Буткъазмайрин спортшколада тренер яз зегьмет ч I угваз са шумуд йис я . Школадин коллективди ихьтин малимрал ва малимрин зегьмет квадар тийизвай аялрал дамахзава . Чна Икрам Алискероваз хьанвай агалкьун рик I ин сидкьидай мубаракзава ва идалай кьулухъни мадни кьакьан дережайрив агакьдайдак умуд кутазва .
+ЧНА хабар гайивал , Болгариядин София шегьерда женгини самбодай кьиле фейи чемпионат чи районэгьлияр патал халис савкьват хьана . Райондин Буткъазмайрин спортшколадин тербиячи , сифте камар тренер Омар Шагьмарданован гъилик къачунвай Велимурад Алхасов вичин заланвилин категориядай (57 кг ) къизилдин медальдиз ва дуьньядин чемпион т I варц I из лайихлу хьана . 20I3 ва 20I4ЙИСАРА Россиядин чемпионатра Велимурад призер хьанай . Амма 20I6 – йисуз кьиле фейи чемпионатда к I венк I вечи чкадиз ва жуван хайи уьлкведин чемпион т I варц I из лайихлу хьана . Болгарияда кьиле фейи чемпионатда Велимурада вичин къастунин к I евивал , алакьунар къалуруналди агалкьун тикрарна . Ам къизилдин медальдин ва дуьньядин чемпион т I варц I ин сагьиб хьана . Чна , Велимурадан яратмишунриз гьуьрметзавайбуру адаз къазанмишнавай агалкьун мубаракзава ва хкянавай четин , амма рик I алай спортдин хиле вичихъ мадни еке гъалибвилер хьун чи мурад я . А . АЙДЕМИРОВА . ШАД ХАБАР
+ОКТЯБРДИН революциядин 99 йис тамам хьуниз талукьарнавай митингдал КПРФ дин регьбер Геннадий Зюганова вичин партиядихъ СССР арадал хкидай къаст авайдан гьакъиндай малумарна . Идан гьакъиндай 7ноябрдиз « Интерфаксди » хабар гана . I99Iйисуз чук I урай чи къудратлу государство ц I ийи кьилелай туьк I уьр хъувун патал чна « Советрин власть арадал хкуналди , Ч I ехи Октябрдин идеяяр вилик тухуналди чалай алакьдай вири крар ийида »,лагьана Зюганова . КПРФ дин кьилин гафаралди , партияди советрин тарихдай тир вири хъсан к I валахар гзафарда ва вилик тухуда . « Октябрдин революциядин виш йис тамам жезвай йисаз чун квехъ галаз санал сих ва къуватлу команда яз гьахьзава , чахъ чи программа ава . Чахъ ч I ехи союзный пачагьлугъ ц I ийи кьилелай к I вачел ахкьалдардай ниятар ава »,лагьана коммунистрин регьберди . КПРФ ди ва са жерге чапла патан организацийри ислен юкъуз Ч I ехи Октябрдин социалистический революциядин 99 йис тамам хьуниз талукьарнавай серенжемар кьиле тухвана . Митингар Москвадин Пушкинан майдандал , Страстный бульварда ва Петровка куьчеда кьиле фена . И серенжемра I500ДАВ агакьна инсанри иштиракна , хабар гузва « Ц I ийивилер » РИАДИ . I99Iйисан 26декабрдиз СССР дин Верховный Советдин республикайрин Советди Советрин Союз кардик хьун акъвазарнавайдан гьакъиндай декларация кьабулна . СССР чк I айла , виликан I5 союзный республикади государстводин аслу туширвал къачуна . Белоруссиядин президент Алексей Лукошенкоди СССР чук I униз мусибатдин кардиз хьиз къимет гана . Россиядин Президент Владимир Путинани и вакъиа ХХ асирда геополитикадин лап зурба мусибат я лагьанай .
+США дин ц I ийи президент республиканви Дональд Трампакай жеда . Сечкийрин вахтунда адаз 276 сечкичийри сесер гана . Лазимзавайди агъа к I ан 270 сес тир . Идан гьакъиндай BIOOMBERG ди хабар гузва . Вич президентвилиз хкягъунихъ галаз алакъалу яз рахай вахтунда Трампа американвийриз вич вири уьлкведин гражданар патал президент жедайди хиве кьуна , хабар гузва Рейтер агентстводи . Адан гафаралди , Америка виридалайни хъсан крарилай гъейри , маса са куьналдини рази жедач . Гьа са вахтунда ц I ийиз хкянавай президентди дуьньяда амадагрихъ галаз дуьзгуьн алакъаяр хуьдай рекьер жагъурун хиве кьуна .20I7ЙИСАН 6 январдиз Конгрессди сечкийрин нетижаяр тестикьарда . Хкянавай президентдин инаугурация 20 январдиз кьиле тухудайди тайинарнава .
+ОДЕССКИЙ областдин губернатор Михаил Саакашвилиди вичин къуллугъдилай отставкадиз финин гьакъиндай малумарна . Идан гьакъиндай ада 7 ноябрдиз брифинг кьиле физвай вахтунда лагьана , хабар гузва «II2 Украина » телеканалди .« За отставкадиз фин ва женг ч I угунин ц I ийи девир башламишун кьет I нава . Зун гъилер ава дарна ацукьдач . Зун физ жезмай кьван вахтунда фидай аскер я »,лагьана Гуржистандин виликан президентди . Адан гафаралди , вири Украинада коррупционерри агъавал авун давам жезвайла , аскеррин иви , Майдандин къурбандар кваз такьазвайла , Украинадин революциядин мурадар маса гайила , са регионда гьалар туьк I уьр хъувун гзаф четин я ». Саакашвилиди Украинадин властар са шумуд сеферда критика авунай .I3СЕНТЯБРДИЗ ада « Петр Порошенкодин блок » ��артиядин десте тахсиркарринди я лагьанай . 20I5ЙИСАН декабрдиз Украинада реформаяр тухунин рекьяй Милли советдин заседанидал Саакашвилидинни къенепатан крарин министр Арсен Авакован арада ачух чуьруьк арадал атанай . МВД дин кьили губернатордив Одессадин портунин патав квай завод приватизация авуниз талукь суал вуганай . Жаваб яз Гуржистандин виликан президентди вичиз са шейни гьялиз к I анзавач ва « вун ( Аваков Лента . Ру дин » къейд ) къачагъ я » ва министррин кабинет коррупциядин кьиле ава лагьанай . Чуьруькдин вахтунда Авакова Саакашвилидин терефдихъ яд авай стакан гадарнай . Украинадин президентди чуьруьк лап лайихсузди я лагьанай . Саакашвили 20I5ЙИСАН 30майдиз Одесский областдин кьил яз тайинарнай . Гьа ч I авалди ада президент Петр Порошенкодин указдал асаслу яз Украинадин гражданство къачунвай .2004-20I3ЙИСАРА Саакашвили Гуржистандин президентдин къуллугъдал хьанай . Ахпа ам преподавателдин к I валахдал машгъул хьанай ва ватанда саки яшамиш хьанач . Ина адаз акси яз кьуд уголовный дело къарагъарнава . Абурукай сада адак государстводин такьатар вичин хийирдиз харж авунай тахсир кутазва .
+Гьуьрметлу районэгьлияр! За квез халкьдин садвилин югъ- государстводин важиблу сувар рикӀин сидкьидай МУБАРАКЗАВА.ЧИ уьлкведин вири халкьарин садвилин ва тупламишвилин нетижада чалай лап залан имтигьанрай экъечӀиз алакьна. Идалай кьулухъни гьакӀ жедайдахъ чун инанмиш я. Халкьарин садвилин сувар чаз чӀехи несилрин лап хъсан адетар ян тагана давамаруниз, Россиядин халкьарин садвал хуьниз эвер гузвай лишан я. Къуй ада квез ислягьвал, сагъламвал, хушбахтлувал гъурай. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил Фарид АГЬМЕДОВ .
+АЛАЙ йисан к I уьд вацран вахтунда Россияда , гьар агъзур касдал гьалтайла кьиникьрин кьадар I2,6 кьиникьдин т I имил хьанвайдан гьакъиндай , РФ дин здравоохранениедин министр Вероника Скворцовади хабар гана . Алатай йисав гекъигайла , алай йисан гьа вахтунда чалай 39 агъзур уьмуьр къутармишиз алакьна лагьана ада милли медицинадин пала тадин конгрессдал ва давамарна , кьиникьрин кьадар 2,3 процентдин т I имил хьанва . Министрди алава хъувурвал , кьиникьрин кьадар вири уьзуьрай агъуз хьанва . Месела , ст I алжемдин нетижада кьиникьар хьун I9,5 процентдин , туберкулез акатун I8 процентдин , нефесдин органрин уьзуьрар хьун I0 процентдин т I имил хьанва . Гьак I ни винел патан себебрин нетижада жезвай кьиникьрин кьадарни II,5 процентдин агъуз хьанва .
+РД дин Гьукуматдин Председателдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Абдусамад Гьамидова 23октябрдиз республикадин государстводин властдин жавабдар къуллугърал алай ксарихъ галаз совещание тухвана . Анал государстводин яшайишдин политика уьмуьрдиз кечирмишунин , агакьарнавай энергоресурсрай хьанвай буржар т I имиларунин , кудай шейэринни энергетикадин комплексдин саламатвал хуьнин месэла��рай ведомствойрин уртах мах сус дестедин к I валахдин нетижаяр веревирдна . Идалай гъейри , анал Дагъустанда рекъемрин экономика вилик тухунихъ галаз алакъалу яз программа гьазуруникай , республикадин территорияда « Хатасуз шегьер » т I вар ганвай аппаратно программный комплекс кардик кутуникай , культурадин ирсинин объектриз талукь делилар автоматламишнавай « Реестр » т I вар ганвай информационный система туникай ихтилат фена . Ятарин майишатдин комплекс вилик тухуниз ва Храх – Уба , Урьян – Уба хуьрерин агьалияр масанриз куьчарунин месэлайризни фикир гана .
+КЪЕНИН юкъуз Дагъустандин майишатри ва фермерри I50 агъзур тонн уьзуьмар к I ват I нава . Сезон акьалт I далди 200 агъзур тонн к I ват I ун пландик ква . Им къанни ц I уд йисуз тахьай хьтин агалкьун я . Хуьруьн майишатдин министерстводин делилрай малум хьайивал , республикада к I ват I навай уьзуьмрин пуд пай Дербентский райондай к I ват I навайди я . Алатай йисуз Дагъустандин уьзуьмлухрай I49 агъзур тонн кагьрабадин жинсинин ципиц I ар к I ват I най . Ц I инин йисуз республикада 25 агъзур гектардилай алатна уьузуьмлухар хьанва .
+2017ЙИСАН 1январдилай « Государстводин кадастрдин къимет гунин гьакъиндай » Федеральный закондин бинедаллаз , государстводин кадастрдин къимет гунин ц I ийи къайда тайинарнава . Идалай гъейри , и закондихъ галаз сад хьиз , налогар илит I унин бинени дегиш хьанва . Эгер виликдай капитальный эцигунрин объектар патал ихьтин бине инвентаризациядин къимет жезвайт I а , 2020йисалай башламишна ам кадастрдин къимет жеда . Къимет гунин к I валах тухузвайдини дегиш хьанва . Виликдай ам къимет гунин кардал машгъул кьилдин ксарин организацийрикай конкурсдин бинедаллаз хкязавай . Гила и кар тамамарзавайди сад жеда региондин ГБУ . Магьарамдхуьруьн районда и к I валах ГБУ РДДИН Магьарамдхуьруьн районда авай филиал « Дагтехкадастрди » тамамарда . Капитальный эцигунрин объектрин ( к I валерин ) кадастрдин къимет дуьздаказ тайинарун патал « Дагтехкадастрдин » къуллугъчийри тамамарда , яни абуру хуьрериз физ , участокдал алай к I вал ва чил тамамдаказ ахтармишзава . Гзаф вахтара иесийри чи пешекарар хушдаказ кьабулзавач , абурув чпин к I валах ийиз тазвач . Гьа са вахтунда чи пешекарри инсанрин арада гъавурда твадай к I валах тухузва , вири и крар , яни чилин участок , анал алай объектар ахтармишун граж данар патал пулсуздаказ тухузвайдакай лугьузва . Эменнидин иесийриз , закондин бинедаллаз , чпин к I валериз са касни ахъай тийидай ихтияр ава . Амма чи пешекарар и жуьреда к I валериз гьахьунилай наразивал ийидалди вилик агьалийри и карди чпиз хийир гъизвани , я тахьайт I а абурун ихтиярар ч I урзавани , гьадакай фагьумна к I анда . Вучиз лагьайт I а , гзаф зегьмет алай ва муракаб и к I валахдин нетижада чилерин участокрин ва к I валерин кадастрдин къимет тайин жеда . Ида чкадин бюджет ац I уриз куьмек гуда , агьалийри лагьа��т I а , чпин хсусиятдилай артухан налогар гудач . Участокдиз , к I вализ , квартирадиз талукь информация к I ват I уналди ГБУ дин пешекарри абурун кадастрдин къимет тайинарзава . И делилар гьикьван тамамбур хьайит I а , кадастрдин къиметни гьакьван гьакъикъиди жеда . Са суал къвезва , Эгер ГБУ дин пешекар к I вализ ахъай тавурт I а , и карди тайин касдин эммениди кай къачузвай налогдиз гьик I таъсирзава ? Ихьтин дуьшуьшра эменни яргъалай килигна ахтармишзава . Объектдал финин манийвал авурла ( к I вал агалнава ва къене са касни авач , маса себебар ), гьак I ни иесиди и кардикай отказ авур дуьшуьшра ахтармишунин акт туьк I уьрзава , адахъ шикилар ва видеоматериалар акалзава , гьак I ни эменнидин объект лазим къайдада алцумдай мумкинвал тахьайди къейдзава . Чи пешекарди адан уьлчмеяр « вил вегьена » тайинарда . Ик I хьайила , мумкин я , иеси гьакъикъатда авачир квадратный метрийрай налогар гуниз мажбур жеда . Кадастрдин къимет гунилай гъейри , чи идаради БТИ дин вири везифаярни тамамарзава . Чи пешекарри к I валерин ва майишатчивилин дараматрин технический планар ва паспортар , чилерин участокрин сергьятрин планар туьк I уьрзава .
+« Дагтехкадастр » государстводин бюджетный учреждениядин Магьарамдхуьруьн районда авай филиалдин директор .
+ГЬЕЛЕ КОЛХОЗАР тахьанмаз башламишна , алатай эсердин 40йисарин эхирдал кьван Ахцегь райондин агьалийрин , гуьгъуьнлай колхозрин , гьабурун жергедай яз Ялцугърин хуьруьн Фрунзедин т I варунихъ галай колхоздин лапагарни кьуьд акъудиз Азербайжандин къишлахрал куьч жезвай . Хипехъанрихъ галаз пул къазанмишиз гьар жуьредин пешекарарни ( к I уртар цвадайбур , п I енп I ечияр , каргада парчаяр храз алакьдайбур , к I вачин къапар цвадайбур ) ва маса ксар физвай . Абурукай гзафбуру чпин хизанарни тухузвай . Са кьадар ялцугъвийрикай хизанар гьана туна , к I вал югъ кутуна Азербайжанда амукьна , вучиз лагьайт I а дагъларин мишекъат шарт I ара яшамиш хьун четин тир . Ялцугърин са шумуд хизан Геогчай , Агъдаш , Къебела , Кьудкьашен , Варташен , Зербад , Камарван , Севреган , Михликъавах , Агъжакъебеле ва маса чкайра яшамиш жезвай . Чи хуьруьнвийрикай са шумуд хизан Геогчай шегьердиз куьч хьана . Абурун арада Абдурахманов Мегьали бубадин гада Шагьисманланни хизанни авай Мегьали бубадиз 4 гада : Шихисмаил , Усман , Абдурахман , Идрис ; 3 руш : Мелек , Гуьл , Джамиле . Мегьали бубадин гада Шихисмаилаз 3 гадани : Тагьир , Загьир , Магьир ; 3 руш : Адила , Раила , Тагьира . Къенин чи макъалада чун гегьеншдиз Загьиракай рахада . Ам сад лагьай январдиз I934 лагьай йисан Геогчай шегьерда к I вачин къапар цвадай уст I ар Ялцугъви Абдурахманов Шихисмаилан ва Пакизатан хизанда дидедиз хьана . Ам гзаф алакьунар , зирек ва акьуллу аял тир . Геогчай шегьердин юкьван школа хъсан къиметар аваз куьтягьна Баку шегьердин Азербайжандин технический институтдиз гьахьна ва агалкьунривди инженервилин пеше къачуна . Инженервилин пеше къачунвай жегьил Бакудин лейтенант Шмидтан т I варунихъ галай заводдиз рекье туна . Ина ада вичин к I валах Азербайжанда лап ч I ехиди тир машиностроительный заводдин мастердин куьмекчивилелай заводдин директордин везифадал кьван хкаж хьана . Кар алакьдай , гзаф хъсан тешкилатчи тир пешекардал гуьгъунлай Бакудин лап ч I ехи район тир Нариманов райондин Сад лагьай секретарвилин къуллугъ ихтибарна . А ч I авуз Бакудин Нариманов райондин республикада гьазурзавай продукциядин 60 % гьасилзавай . Загьир Абдурагьманова вич кьиле акъвазнавай Нариманов район республикада
+к I венк I вечи район хьун къазанмишна . Ч I ехи агалкьунрай Нариманов район Республикадин ва ЦК КПССДИННИ СССР дин Министррин Советдин гъиляй гъилиз къведай пайдах къачуниз лайихлу хьана . Азербайжандин миллетдин лидер ( башчи ) Гьейдар Алиева Загьир Абдурагьманован агал кьунриз еке къиметни ганва . Адаз « Азербайжандин лайихлу инженер » т I вар гана . « Зегьметдин Яру Пайдах » ордендиз лайихлу хьана . Абдурагьманов Загьир Бакуда яшамиш жезвай Кулиева Тагиредал эвленмиш хьана . Адаз 2 гада Загьир , Рауф , кьве руш : Ираде , Эльмира ава . Загьиран ч I ехи гада Рауфа президент Илгьам Алиеван патан гьукуматрай делегацияр кьабулдай , абурун хатасузвал таъминардай отделдин ч I ехид яз генерал майордин чиндаваз къуллугъзава . 2004йисан I6ЛАГЬАЙ сентябрдиз Загьир Абдурагьманов пудкъанни ц I уд йисан яшда аваз рагьметдиз фена . 20I4ЙИСУЗ Эсед Эвлислиди ( Къулиев ) « Азернешр » ктабрин издательстводи Загьир Шихисмаилович Абдурагьманован 80йисаз талукьарна , адан уьмуьрдин ва к I валахдин рехъ , са нал к I валахай юлдашрин , дустарин рик I ел хкунар аваз ч I ехи ктаб акъуднава , т I вар « Агъ геже » ( лацу йиф ). Загьир Абдурагьманов Магьарамдхуьруьн райондин Советск хуьре яргъал йисара почтадин отделениядин начальник , гила пенсияда авай Абдурагьманов Тагъидин хайи имидин хва я . Тагъи бубани виликан « Коммунист » гуьгъуьнлай « Лезги газетдин » даяхрикай сад я . Гилани ада газетдиз макъалаяр кхьизва .
+ЗАЗ лезгийрин ч I ехи вац I ун т I вар алай « Самурдин сес » газет гзаф бегенмиш я . За райондин газет кхьиз гзаф йисар я . Гьа са вахтунда ам ашкъи аваз к I елни ийизва . Газетди гьар са хуьруькай , анин инсанрин уьмуьрдикай гегьеншдиз кхьизва . Гьуьрмет , хатур авай зегьметда лигим хьанвай районэгьлияр машгьур ийизва . Газетди райондин общественный уьмуьрда тухузвай к I валах иллаки тариф авуниз лайихлу я . « Райондин администрацияда » рубрикадик кваз гузвай материалри чун районда кьиле физвай к I валахрихъ галаз танишарзава . Заз газетдин чинрай райцентрдин , гьам хуьрерин уьмуьрдиз талукь гзаф интересный материалар аквазва . Абурун арада школайриз , культурадин ва медицинадин идарайриз , спортдиз , аваданламишуниз талукьарнавай материалри газетда важиблу чка кьазва . Зи фикирдалди , жуван диде��ин ч I алал акъатзавай , чакай ва чи къайгъуйрикай кхьизвай газет гьар са к I вале хьун чарасуз я . Гьайиф хьи , райондин газетдикай хабар авачир к I валер гзаф ава . За умуд кутазва 2018йисуз « Самурдин сес » газет гьар са к I вали вахчуда . Гьабидин АЛИЕВ , Афгъанистандин ветеранрин Союздин председатель .
+ЧИЛЕЛАЙ са бубат хкаж хьана , гьа чиле ак I урнавай хьтин рагъул ранг алай векъи чархукай хкатзавай гьамга хьтин ци , агъадалди авахьиз , къацу векьин арадай вичиз гуьт I уь , деринвал авачиз чк I ана физвай хвал кутунва . Са шумуд камунин агъадай кьве патайни са юк I унин кьван агъада авай чухурдай физвай и хвалаз кьеж квай къваларай , гьекьеди кьунвай пелен биришрай хьиз , акъатзавай капашра гьакьдай кьван ч I ехи ст I алри , агъада гьатнавай къарасудик акахьиз гьерекатзава . Мадни агъадай са хейлин мензилда гуьнедай яд артух хьунивай дерин жез , къерехар гьяркьуь ва гегьенш хьана шуршурдин ван алай къубуди тамуз мукьва дуьзенда ч I ехи гьавиз арадал гъанва . Гьавизди вичин ятар вичелай агъада аваз гьуьлуьхъ гьерекатзавай вац I уз ракъурзава . И гьавиздин эрч I и патай са гуьт I уь жигъир кьве виш камунин яргъай хьиз аквазвай вац I ун кьве хилен арада авай къураматдиз лап гуьт I уь рехъ хьтин гел фенва . Къурамат лагьайт I а , гъвеч I и кул кусрини къижийри ( папоротник ) к I евирнавай юкьва к I валерихъ жедай ч I ехи гьаят кьван , са кьиляй яргъи ва гуьт I уьвал авай , гачал кьилиз ухшар майдан чилин к I ус я . Гьа и « вилаят » жанавурдин хизанди вичиз вири къулайвилер авай дарамат яз хкянава . Жанавуррин хесетар хъсандиз чидай инсанрин ихтилатрай чир хьайивал , вагьшийрин хесет я : абуру гьа ихьтин кьуд пад к I еви , масадан ва я теклиф тавур мугьманрин вил хк I ан тийидай , гъвеч I и шарагар магъарадивай яргъаз къакъат тийидайвал къугъвадай майдан ва къваларивай яд авахьзавай чка кьада . Аквадай гьаларай , абур вири шарагриз къулай ва регьятвал хьун патал герек шарт I ар я . Шарагрини чеб патал авунвай къайгъудар шарт I арикай менфят къачузва : гьамиша каткалтугда ава , чпин къуватар алцумиз къуршахра гьатда , ярх хьанват I ани , гьамиша къаравулвал ч I угвазвай дидедал хкада
+риз , гьадан япар , тум кьаз ялиз , т I ишериз мез гуз , чпелай алакьдай кьван женжел амаларни къугъунар ийиз , ара бир чпин биц I и хци сарар сухиз дидедиз хъуьтуьл т I арвал гуз , гьерекатда жеда . Шарагар тазазмай кьван са декьикьада кьванни дидеди шарагрилай вил алуд тавуна , абур кьилди , чеб чпин ихтиярда туна тадач . К I анда хьи рик I из и гъвеч I и , дарискъал « вилаятдикай » гуьгьуьл куьц I ейла , экъеч I на ч I ехи тамуз , дамарар ачухариз , « дуьньядиз вил вегьез », « к I анидахъ галаз сейрангагьда кеф ч I угваз », кат калтугар авурт I а ! Амма ваъ , балайрин къайгъу жуван чандилай багьа я , дидевилин рик I ин секинсузвал , дидевилин к I анивал , балайрин багьавал анжах дидедивай хуьз алакьда . Нивай кьат I уз жеда са геренда балайрин кьилел я цавай , я чиляй гьихьтин хата бала аватдат I а ?! Машах , ляй , гьа сик I ни , цуц I улни таза биц I екрин душманар я . Гьинихъай , гьик I акъатдат I ани , кьил акъатдач , вилик квай бала цавузни чилиз фида . Ни кьванни ваз хкведач , я гелни ваз ахквадач ! Ахпа ваз к I андат I а къув ягъа , к I андат I а къвалар къвалара ак I идалди гьарая ! Гьак I хьайила , югъ , йиф талгьана , жуван балайрин къайгъуда хьун саламатвал я . Къе диде жанавурдин рик I ик къалабулух кутазвай ч I ехи т I ал ава , амни гъуьрчез экъеч I навай ч I ехи кьве балани абурун буба хтана ахкъат тавун я . Югъ нисинлай алатнава , къене зат I амачир биц I екрин хкадрунарни яваш хьанва , я буба хтанвач , я шаз ахъайнавайбурукай амай кьве хва . Я кьилел са балакъада атанва , я зат I гвачиз хквез жезвач . Адет яз , абур пакам кьиляй чкадал хьун лазим я , къе вучиз геж хьанва ?! Чандик зурзун кваз , ам герен герен чпин жигъирдихъ вил ахъайиз , яраб вуч хьанат I а , яраб нел ва квел дуьшуьш хьанат I а , яраб … Секинсузвили мефт регъвезвай дидедин япарихъ таниш камарин вешрешдин уьтери ван галукьна . Белки туш жеди … Гишила ксанвай шарагриз са вил яна , япар хци авур ам , алай чкадал цавуз акъатна , чпин жигъирдиз килигайла , чандик аман кумачиз , кьил хура гьатнаваз , залан ва яваш пацар вилик вегьез , « вилаятдин варарай » гуьгъуьна , бубадилайни пелеш хьанвай жегьилар аваз , жанавур буба пайда хьана . Абурун вилик экъеч I ай диде жанавурди , адан къуьнерал пацар вегьена , пелез , т I ишез , вилериз мез гуз , тавазивилер ийиз , хвеши хьуналди къаршиламишзава . Амма гьамиша юмшагъ ва назиквилелди агатдай жанавур гъуьлуь к I анзни так I анз адан кинер кьабулзава . Ахварикай кватай биц I екар сад муькуьдалай алатиз , ярх жез – къарагъиз , анц I ацалтна бубадал ва стхайрал чукурна , гагь тум к I асиз , гагь пацарал сарар вегьез , ч I ехибурун т I ишерихъ агакьариз к I анз хкадариз , т I уьн гьатдайди чиз , чпин шадвал къалурзава . Магъарадив агакьай жанавурди хъап I яна , т I уьр къуьрен к I усар сивяй хкана , шарагрин вилик вегьена , вич вичикай бейкеф яз , къвалав гвай валан пуна ярх хьана . Жегьил жанавуррини гьарда ц I уд ц I уд кьван чуьлдин кьифералди и яван , кьуш квачир т I уьнрик чпин пайни кутуна , биц I екрин руфунар дулу авуна , абурни т I уьрди иливариз векьел ярх хьайила , вичин кашдиз са чара ийиз « суфрадихъ » диде жанавурни агатна , шарагрин таза сухваривай жакьваз тахьай к I арабарни кьуру дамарар хци к I ирерив кук I вариз , куьлуь к I усар хъуьткьуьнна , сумрада тахсир квай лишанар к I ват I навай вичин иесидин патав агатна , к I анивилелди адан т I ишез мез гана : « хажалатмир , сад ава к I анивал , сад ава жеривал », хьайидал чун рази я , къатук , жуваз ял ягъа , пакаман ялавдилай нянин т I уьн , гьелбетда , хъсан тир »,лугьудайди хьиз , адаз чан рик I авуна , вични къвалав къаткана . Гьамиша хъсан т I уьнар , хъсан гъуьрч хьайила , гьерен жендекар вилик вегьена , къвалари ч I акь ийидал��и т I уьр вахтарни , гьелбетда , абурун уьмуьрда , тахьана амукьнач .
+Амма абур мукьвал мукьвал , к I ан хьайивалди жагъидачир , халкьдихъ мал къара , лапагарни т I имил хьанва , чуьлда йифер акъудиз акъваздай гьайванарни амач , тамун вагьши гьайванар , ачкарар ва маса ничхирарни авчийрини терг ийиз , т I ебиат кьец I иларзава . Жанавурар чебни гзаф хьуникди , виридаз гъуьрч бес жезвач . Тамарни вири тапанчини тфенг , автоматни гранат гвайбурай ац I анва . Рехъ алатна , хатабала кьилел атана чуьлда амукьай гьайван , тамун ваккъабан , къуьрни туртур гъуьрчехъанризни гьатзамач . Гъуьрчехъанар чебни тамариз физмач , мешебегни кваз тамуз физмач , « тамун стхайрихъ » къекъвезвайбуру штук I ар патал ягъиз рекьиз , планар ац I урзава , чинер къазанмишзава . Жанавурдиз гъуьрч гьинай гьат хъувурай ?! « Жанавур къаних тирди виридаз чида », и хесетни адак инсанри кутунва , инсанри чпин къанихвал тежер кьван артух хьайила , ч I ехи пай жанавуррал вегьезва . Гьайиф хьи , ихьтин баснийрай къачунвай чирвилералди инсанри жанавурдин къилих , хесетар вагьшибур яз гьисабиз гьакъикъат рагъуларзава . Жанавур вичихъ авай кьван фендигарвилелди , зиреквилелди , къуватдалди , кьат l унрин зарбуна эхи авуниз дурум гуналди анжах миргинилай ва къуьрелай зайиф яз , агъзур киломметрияр к I вачяй акъудиз , хизан хуьн патал ч I ехи къайгъудар зегьметчи тирди гзафбуруз чизвач . Жанавур гьамиша каша авайди , гъуьрч авуна къене тур суьрсет « сифте шарагриз , ахпа абур хуьзвай дидедиз , ахпани амайбурузни жуваз » жанавуррин чпин эдебдин къанун к I евелай хуьз , вичин гишин иштягь къена , т I уьн ц I урурзавай руфунин « аппаратура » кардик кутан тийиз , « чара ат I ай уьмуьр » тухузвай сабурлу ва дурум авай гьайван я . Вучиз жанавурди къабандал вегьезвач , амма балк I андиз , яцраз , гамишдизни кваз инсафдач ? Жекьияр хуьзвай вакни , къабанни гьак I я . Къабандизни , жанавурдиз хьиз , вич кьейит I а , диде вакни , ц I уьрнуьгъарни иеси амачиз каша гьатна рекьидайди чизва . Сифте чеб хуьзва , чеб хуьналди чпин хизанни . Лап мукьвал вахтаралди инсанриз жанавуррин чпин арада къалмакъал , чуьруьк , кук I ун гатун тежедайдакай чидачир . Жанавуррин уьмуьр гзаф йисара мукьувай чирай ва ахтармишунар тухвай Канададай тир биолог ва писатель Ф . Моуэр , урус алим В . Городинская хьтин ксарин ктабар к I елайла , аквада хьи , и вагьши гьайванрин арада , инсанрин арада хьиз , сада муькуьдан чандиз къаст авун , адан вилик квайди къакъудна вич паталди тарашун авач . Чуьруькдал аватай вири месэлаяр чпин арада ч I ехиди – гъвеч I иди гьисаба кьуна , меслятдалди , ислягьвилелди гьялзава . Пуд кьуд йисан яшара гьатнавай жегьил жанавурар , жанавуррин мехъеррин мярекатар кьиле физвай вахтара , вад ругуд эркек са дишидан гуьгъуьна югъ йиф гьатна , гьадан рик I вичел ацукьариз гьар сада « рушан » кефиниз к I ан хьайи гьихьтин мурад хьайит I ани кьилиз акъудиз , ч I ехи сабур хвена , « рушан » назвал , шиндакьар эхи ийиз , эркекри чпин кефи са амалдалдини хан тийиз алахъда . А амалар « рушан » ахмакьвилин лишанар туш , ада вичиз уьмуьрдин юлдаш , иеси хкягъуна эркекдин фендигарвал , амалрин деб , къуват , алакьунар ахтармишунин мурад яз , эркекрин вилик эцигзавай имтигьанар я . Эркекрикай сад вичин къилихдалди , алакьунралди гележегдин юлдаш , тербиячи жедайди яз къалуруналди руша вичи хкягъун бес я . Муькуь муьгьуьббатди кузвайбур , са хиянатдин карни тавуна , кьве к I аниди авай вилаятрай квахьда , маса к I ерет I ра чпин бахтунихъ къекъведа . Эгер эркекрикай сада дишида хкягъайдан чка кьаз жуьрэт авурт I а , « руша » адаз ахьтин гатун , беябур чивал кьада хьи , ам а ахмакьдин уьмуьрда рик I елай тефидай гьалдиз гъида . Жанавуррин чпин эдебдин къанунралди дишидахъ галаз кук I ун , ягъун анихъ амукьрай , дишиди алай чкадал ван алаз гъургъур авун кутугнавач . Рушакай ви кефи ханват I а , жуван къене хуьх , ви чанда гьатнавай хъел , ажугъ масадаз чирун айиб , ажузвал я . Руша вун негь ийидай чкадал атанват I а , мад жув адан вилериз къалурмир . Эгер эркекрин арадай чпин кьегьалвилелди руша кьведаз вичин назвилер ийизват I а : имни рик I из чими я , муькуьдини кьегьалрин кьегьал я – хиялрик кват I а , рушавай абурукай сад хкягъиз жезвачт I а , эркекар к I анзни – так I анзни кьуршахра гьатун лазим я , « финалдиз » акъатай абуру чпин къуватдалди , гьунарлу краралди , гужлувал , амалдарвал къалуруналди гъалибвал къазанмишна к I анда . Акъажунра гъалиб хьайидан вилик муькуьда , гардан агъузна , ажузвал хиве кьада . Гъалибчиди ажуздан кьилин ивидин дамардиз са к I ир сухун бес жеда . Амма ваъ , вичин гъалибвал гужлуда дамах къачуналди къалурдач , я ада вичин вилик гардан к I ирна , « мад за яшамиш хьуникай вучда ?» лугьузвайдаз т I арвал гудач . Ада явашдиз адан къвала пац эцягъуналди « мад вун чи вилериз къалурмир » лугьуда . Сада муькуьди рекьидайвал шкеста , набутвал , айибнукьсанвал кутун « ислягь гьайванрин » арада хьунухь мумкин я . Вагьши гьайванри чпи чпиз хасаратвал гудач . Чпин арада вагьшивал , хасаратвал гана , вири тухумдиз акси кар садай акъатайт I а , ам вирида негь ийида , чпин арадай чукурда . Жанавурар думада дишегьлидин ч I арар кьуна чиле калтаддай жириновар туш . Фахрудин НАСРЕДИНОВ . Магьарамдхуьр .
+АЛАТАЙ гьафтеда , Магьарамдхуьре авай Абас Исрафилован т I варунихъ галай спортшколада азаддиз кьуршахар кьунай райондин турнир кьиле фена . И турнирда Магьарамдхуьруьн 2нумрадин юкьван школадин 4классда к I елзавай Эмиль Гьажиевани иштиракна . Тренер Славик Шагьмарданован гъилик гьазурвал къачузвай Эмиль и турнирда 1чкадиз лайихлу хьана . ЖАННА .
+Кьеп l иркъазмайрин СОШ дин 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 2000йисуз Муртазалиева Розадиз гайи А 5476393 нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+* Диде буба , к l вал хуьр рик l е хьун , жуван кеспида лайихлу хьун , Ватандин дережа вине кьун вафалувал я . * Шукур хьуй зун хайи зи дидебубадиз , зал чан гъана , вилера экв туна , гъилера к l вачера къуват тур ! Зун уьмуьрлух буржлу я абур рик l ел хуьниз ! * Цав кьакьан я . Эгер зи гъил агакьдайт l а , за анал эвелни эвел зи дидединни бубадин шикилар ч l угвадай . * Къунши хъсан хьайила , варни агализ к l ан жедач . * Сир сад хьун еке къуват я .
+И ЙИКЪАРА нубатдин гьуьндуьрдиз хкаж хьайи чи районэгьли Велимурад Алхасова чак шадвилелай гъейри еке дамахни кутуна . Пуд йисуз Велимурад , галаз галаз женгинин самбодай Россиядин чемпион хьанай . Профессиональный спортдиз 20I4 йисуз атай вик I егь жегьилди са куьруь вахтунда вичин алакьунар къалурна . Ада ACBДИН ва BCFДИН турнирра иштиракна . Кьиле тухвай ругуд женгиникай вад женг гъалибвилелди акьалт I арна . Нубатдин сеферда Бахрейндин Манама шегьерда акахьнавай единоборствойрай виридуьньядин женгерин « Ахмат » лигадин ва мукьвал тир рагъэкъеч I дай патан ММА дин организациядин гъилик кваз кьиле фейи тур
+нирда иштиракай Велимурада вад раундани бразилянви Марсел Адуран винел инанмишвилелди гъалибвал къазанмишна . Велимурадахъ галаз октагондиз экъеч I далди , Марсел Адура карьерада иштиракай I8 женгиникай I4 женг гъалибчи яз акьалт I арнавайди тир . Гьайиф хьи , вичин къастунал к I евивал къалурна къазанмишай ч I ул чи чемпиондив заланвилин категория дуьз тахьун себеб яз вахканач . Чна , Велимурад Алхасоваз , адан тренерриз , мукьва кьилийриз къазанмишнавай нубатдин гьуьндуьр рик I ин сидкьидай мубаракзава . Нубатдин сеферда Велимурад Алхасова а чемпионвилин ч I ул райондиз хкидайдал чна к I евелай умудзава .
+И МУКЬВАРА « Самурдин сес » газетдин редакциядиз Ярагъкъазмайрин хуьруьн агьали Гьажибуба Рустамов мугьман хьана . Хваш беш авурдалай гуьгъуьниз , мугьманди вичин яшар 80дав агакьайла гьалтай четинвилерикай , гьахъвал патал тухвай женгиникай ва нетижайрикай гегьеншдиз суьгьбетна . Иниз килигна Гьажибуба Шихмурадовича , и яшдив агакьнавай ксариз гьихьтин кьезилвилер ават I а газетдин чинра чап авуна агьалийрив агакьарун ва абур гъавурда тун т I алабна . Ик I, 20I3ЙИСАН 28декабрдиз « Страховой пенсийрин гьакъиндай » кьабулнавай ФЗ дин ва 20I5ЙИСАН I8МАРТДИЗ Россиядин гьукуматди кьабулай 249 нумрадин къарардин бинедаллаз , яшар 80 йисалай алатнавай агьалийриз пенсиядин тайинарнавай базадин кьадар I00 процентдин артухарнава . Им винидихъ т I вар кьунвай закондин I6СТАТЬЯДИН Iчастунихъ кьадайвал тайинарзава . Алай йисан Iфевралдилай адан кьадар 4982 манатни 09 кепек я ( индексация авурдалай кьулухъ ). Иниз килигна и яш хьанвай агьалийриз тайинарна
+вай кьадар 9965 манатни 80 кепекдив жеда . Идалай гъейри и категориядик акатзавай агьалийриз рецептда къалурнавай дарманар къачудайла 50 процент кьезилвал ишлемишдай ихтияр ава ( рецепт кхьейдалай инихъ ц I уд йикъан вахтунда ). Гьар кьве йисалай са сеферда санаторно курортдин путевка къачудай ихтияр ава . Фена хкведай рекьерин пул гьукуматди таъминарда . Сараринбур галачиз , амай маса протезрин къимет кьван компенсация къачуз жезва . Санаторно курортдиз фидай путевкаяр Пенсионный фондунин отделенийрай ва чкадин соцстрахованиедин фондунай къачуз жеда . Са бязи регионра и агьалияр , гужлувал I00 балк I андин къуватрив агакьзавай автотранспортдин налог гуникай азаднава . Эгера яш хьанвай касди 80 йис хьайидалай кьулухъни к I валахзамат I а ; адаз пулсуз кьве гьафте алава отпуск гудай ихтияр ава ва эляч I айт I а кьве гьафте эвезда к I валах авун т I алабдай ихтияр авач . Гьак I ни и агьалийриз чпихъ гелкъведай кас к I вачихъ гилигдай ихтиярни ава . Абурувай регионда виликамаз фикирдиз къачунвай социальный къуллугъ И ЙИКЪАРА чав мад са шад хабар агакьна . Бахрейнда ММАДИН единоборствойрай сад авунвай дуьньядин чемпионат кьиле фена . Россиядин хкянавай командади 5 къизилдин , I гимишдин медаль къазанмишуналди чи команда к I венк I вечи чкадал хьана . Сифте яз , дуьньядин кьве федерациядин IMMAF ва WMMAAДИН гъилик кваз кьиле фейи сад авунвай чемпионатда 52 гьукуматдай спортсменри иштиракна . И сефердани командайри зачетда Россияди ругуд лагьай сеферда вичин лайихлувал тестикьарна . Чи спортсменар тир Руслан Сатиев (56,7 ам чи районэгьли я ), Шарапудин Магьамедова (6I кг ), Ислам Багомедова (77,I кг ), Жамал Межидова (84 кг ), Магь
+амед Шахрудинова (93 кг ) дуьньядин чемпионвилин т I варар къазанмишна . Руслан Сатиев чи р а й о нд и н Ц I елегуьнрин хуьряй я . Спортдал Руслан Iклассдилай машгъул хьанай . Ушу – саньдадал машгъул жезвай Руслана кикбоксингдай , пакратиондай гьар жуьре акъажунра , турнирра иштиракна . Гуьгъуьнлай акахьай единоборствойрал эляч I на . Москвада яшамиш жезвай рикай менфят къачуз жеда : пулсуз юридический куьмек , недай продуктар ва я садра пулсуз т I уьн гун , адресдин куьмек яз пул ва я сифте нубатда герек къвезвай алатар гун . Вич , гьахъсузвилерин сагьиб хьайи Гьажибуба Рустамова , са кьадар кьезилвилерикай менфят къачун патал са жерге къуллугърихъ галаз женг ч I угуна . Ик I ада РД дин здроохранениедин Министерстводиз , Пенсионный фондуниз чарар кхьена ва абурулай хтай жавабрихъ галаз чун танишарна . Вич хьтин яш хьанвай агьалияр инжикли тавун , гъавурда тун ва абуру чпиз гьукуматди гузвай кьезилвилерикай менфят хкудун патал ам редакциядиз атанвай . Чна , Гьажибуба Рустамоваз чухсагъул лугьузва . Бубайрин мисалда лагьайвал ; Чидайдаз вет I ни чуьнгуьрдай я . Эгер гьар са касди анихъ галайдаз хийир , менфятлу меслят гайит I а , гъавурда твадай акьуллу ихтилат авурт I а яшамиш жез са кьадар регьят жеда . А . АЙДЕМИРОВА .
+Ц I ИНИН ЙИС ялцугъви ашукьшаир Мегьамед Эмин дидедиз хьайидалай инихъ 320 йис тамам жезвай юбилей я . Эмин Ахцегь райондин виликан Самур округдин Ялцугърин хуьре Абдулкериман хизанда дидедиз хьана . Ам вичин девирдин ашукьрин ва шаиррин арада гзаф бажарагълу ва Аллагьдин патай пай ганвай , к I елнавай , дерин чирвилер авай ашукь тир . И кар чаз шаирдин агъадихъ галай ц I арарай чир жезва : " Илимдин гуьгъуьна гьатайди камалдив агакьда , Аллагьди гьардаз са пай ганва . Зани са т I имил лацу ч I улавдакай к I елнава . Заз нагъв ва серф чизва ". Ят I ани , Эминан яратмишунар к I ват I унин ва басма авунин к I валах гзаф зайифдиз кьиле фена . И кардихъ вичин себебарни ава . Сад лагьайди , ам яшамиш хьайидалай инихъ гзаф вахт алатнава , кьвед лагьайди , вич а девирдин к I ел кхьин чидай кас яз , девирдин шаиррини туьрк ч I алан дережа винизвал , артух кьуна гузвайла , ада вичин шиирар туьрк , араб , фарс какахьнавай ч I алалди кхьиз хьана , пуд лагьайди , кхьенвай гьарфар араб ч I алан графикдалди хьуниз килигна гзаф кьадар эсерар терг хьана ( Советрин девирда араб ч I алан гьарфаралди кхьенвай вири эсерриз диндин мавгьуматдиз хьиз килигзавай ). Сифтени Сифте ашукь Эминан т I вар майдандиз ахкъуд хъувун патал кам вегьейди чи хуьруьнви шаир педагог , гаф атай чкадал лугьун лазим я , вич дидедиз хьайидалай инихъ II0 йис тамам жезвай Насруллагь Нури ( Эфендиев ) я . I962 лагьай йисан 2 сентябрдин " Коммунист " газетдиз ада тар жума авуна " Яргъаз хьухь ", " Жегьил ", " Дилбер ", " Телли ", " Жедач " шиирар акъудна . Вич пенсияда авай малим Гьабибов Гьамидуллагьа рик I ел хкизва : " Зунни Насруллагь тха къуншияр тир . Ада " Коммунист " газетдиз ялцугъви ашукь Эминан шиирар акъудайдалай кьулухъ композиторрикай сада " Дилбер " манидиз музыка кхьена . И мани радиодай ядайла лугьуз хьана : " Ч I алар Етим Эминанбур , лугьузвайди Жамал Шагьмарданов я ". Насруллагь муаллим зи патав атана лагьана : " Яда ! Гьамидуллагь , чна зегьмет къачуна ашукь Эминан ч I алар арадал хкана , абурукай Етим Эминанбур хъувуна , гила чна вучда ?" " Радиовещаниедиз са чар кхьидаман ". Чар кхьинал рази тахьана , Нуриди фена вичи абурун гъалат I туьк I уьр хъийиз туна ". Ялцугъ Эмин вичин девирдин акьалт I ай савадлу кас хьана . Вучиз лагьайт I а , адан ирс сиверай ваъ , басма авунвай ктабдай къачунвайди я . Зи гъиле ялцугъви ашукь Мегьамед Эмина кхьенвай 44 шиир ава . Абур туьрк ч I алалди кхьенва . И шиирар оригиналдай Н . Нуриди чин къачунвайбур я . Подлинник чи хуьурунви Абдурагьман Къагьримановавай рагьметлу Къияс Меджидова къачунва лугьузва . Ялцугъ Эминаз туьрк ч I ал лап хъсандиз чизвайди агъадихъ гузвай халкьдин сивяй ван хьанвай риваятдай чир жезва . Эминан патав Къубадин ханди векил ракъурна . Халис гьакъикъи ашукь ят I а чирун патал , адаз сир тир савкьват ( балугъ ) ракъурна . Эгер ам вуч ят I а чир хьайит I а , вичин ашукьдихъ галаз гьуьжетриз теклиф авун па тахъай . Хандин векил Мугъулах дередай виниз Ялцугърин хуьр галай патахъ физвай . Эмина хуьруьвай са кьадар яргъа вичин ник I е к I валахзавай . Векилдиз ник I е к I валахзавай итим акуна , салам гайидалай кь��лухъ хабар кьуна : Ялцугърин хуьруьз и рекьяй физвани ? Эхь ! Ваз Ялцугъ Эмин чидани ? -" Таны менем . бил менем ". Лезги ч I алаз элкъуьрайла " Таниш хьухь , зун я , чир хьухь зун я " лагьай гафар набелед касдиз " заз чидай кас туш " лагьай хьиз хьана , эляч I на рекьяй виниз фена . Ина ашукьди скороговорка ( фад фад рахун ) ишлемишнава " Танымырам , билмирем " Куьне фикир це ашукьдиз туьрк ч I ал гьикьван хъсан чизвайт I а . Ада эсил вич мугъул тир кас ч I аларалди ягъалмишарзавай . ... Эмин тади кваз куьруь дуьз рекьяй хуьруьз гьахь хъувуна . Къубави кьверик рекьерай хуьруьз Эминалай са кьадар геж агакьна . Хуьруьз гьахьай векилди Эминан к I вал хабар кьуна , варар гатана . Атана килигайт I а , гьатта вичихъ галаз рахунар авур итим я . Ша буюр , мугьман хьухь ! К I вализ атана жузун качузун авурдалай кьулухъ хандин векилди вичив гвай къапуна авай шей вуч ят I а чирун т I алабна . Ялцугъ Эмина са ц I уд ц I увад декьикьада ахвар ийиз к I анзвайди малумарна . Ахварай къарагъна , ада лагьана :
+иштиракай 36 командадин арада россиянвияр сад лагьай чкадиз лайихлу хьана . Россиядин кьватидиз юниорри 5 къизилдин , 2 гимишдин ва I буьруьнждин меда лар гъана . Пьедесталдин вини к I арц I из Эльбек Алышов (68,8 кг ), Резуан Хотов (70,3), Магьамедхабиб Умаров (83,9), Игорь Глазков (93 кг ) ва Шамсудин Магьмудов (93 кг виниз ) хкаж хьана .
+Зун хъфейт I ани , хъфидач зи хиялар
+КЬИСМЕТДИКАЙ рахадайла гзафбуру лугьуда: «Адан кьисмет гьахьтинди я», «Гьар са касдин вичин кьисмет вичив гва», «Кьисметдикай катиз жедач». Гьахълу гафар я, белки, гьакӀ я жеди. Къенин зи ихтилат-суьгьбет Билбилхуьруьн къазмайрал яшамиш хьайи Акиман хва Гьемзет малимдикай я. Акимов Гьемзет 1914- йисуз дидедиз хьана. Адан уьмуьр четин вахтарал ацалтна: кӀапӀалар, артелар, ячейкаяр тешкил жезвай йисар тир. Эхирни коллективизацийрал къвезва. Гьа и четин девирда Акимов Гьемзетаз Дербентдин педучилище куьтягьдай мумкинвал жезва. Партиядинни правительстводин мурад дагъларин уьлкведа савадлувал хкажун тир. Дагъвийрин аялриз кӀел-кхьин чирун кӀевелай гъиле кьунвай. Чи халкьдиз ашкара я: Урусатдай Дагъустандиз гзаф малимар атайди, абурукай гзафбур амукьни авурди, дагъларин уьлкведикай кьвед лагьай ватанни хьайиди… Гарун хура гьатай пеш хьиз, кьисметди Гьемзет малим Ахцегь райондин Мечегьрин хуьруьз акъудзава. Таниш тушир чкаяр, инсанар, рагар-кьвалар- ибур вири Гьемзет малимдиз къариба аквазвай. Мичегьрин хуьре колхоз тешкил хьана кьвед лагьай йис тир. Колхоздин председателни жегьил Феталиев тир. Желил буба хуьре
+кӀвале, районда гьуьрмет авай кас тир. Себебни ам тир хьи, ада Бакудин нафтӀадин мяденра зегьметни чӀугваз, Къазимегьамед Агъасиеван ва Мешеди Азизбекован инкъилабдин тапшуругъарни кьилиз акъудиз хьанай… И хуьруьхъ мал-къара, хипен суьруьяр авай. Абур зул атайла, кьуьд кечирмишиз хъуьтӀуьн къишлахрал фидай, гьа и вахтунда хуьруьн кьавалри фи��вай чубанриз кимел деммежлис къурмишдай, абур шад гьалара, рикӀерик хвеш кваз ракъурдай, чубанрин хизанар, аялар хуьре амукьзавай эхир… Алай вахтунда Приморский хуьре яшамиш жезвай ва вичин яшар 80-далай алатнавай Самедов Самед даша рикӀел хкизва: Гьемзет малим чи хьуруьз (Мичегьиз) атайла, зи ирид-муьжуьд йис тир. Чаз тарсар гуз са гьафте хьанвай. Гьемзет малим рагьметлу Сефербеган кӀвале яшамиш жезвай. Захъ галаз чи хуьруьнви Байраман гадайрини- Бахтияра, Искендара ва Исмаила кӀелзавай. Лугьун лазим я, ктаб, дафтар кьит тир, гьатта кхьидай къелемарни (карандашар) авачир, абур чаз Гьемзет малимди жагъурзавай, школани са кӀваликай ибарат тир, вични кимин патав гвай. Къе зун и яшариз акъатнаватӀани, зи рикӀелай Гьемзет малимдин аялрал алахъун, адан зегьмет, заз чиз, са куьнални алцумиз жедачир. Эхь, гьахьтин аялрал рикӀ алай, вичин пешедал кӀевелай кьару инсанар тек-туьк гьалтда. Ингье, Мичегьрин хуьре нянихъ дем-межлис жезва. Себебни ам тир хьи, кьуьд акъудиз физвай терекмайриз-чубанриз са шадвал, кьвед лагьайдини Гьемзет малимдиз цӀийи кӀелдай йис мубаракун тир. Кимин вилик квай майдандал литер экӀянавай, дестекрилай-дестекрал цӀилер чӀугуна, фонарар куьрсарнавай. Аялар, дишегьлияр са пата, итимар къарши пата ацукьнавай. Кьавалар виридаз аквадай чкадал алай, абуру чпин зуьрнеяр тартибда твазвай. Кимин юкьвал колхоздин седри Феталиев Желил буба экъечӀзава: Ада физвай хипехъанриз хъсан рехъ хьуй, суьруьяр кьве сеферда артух хьана, хъсан дул къачуна хтурай куьн,- лугьузва.
+Кьвед лагьайди:- Заз Гьемзет малим ваз ва вуна тарс гузвай аялриз цӀийи кӀелунин йис мубаракиз кӀанзава, вахъ ви кӀвалахда агалкьунар хьурай. Ваз чи хуьре, чи жемятди са дарвални гудач. Райондиз физ-хкедай балкӀанни чара авунва ваз. (Район хуьруьвай 12 километрдин яргъа авай). Гьемзет малим, ви кӀвалах зегьмет алайди я, ваз вуч дарвал хьайитӀани, заз лагь, чин кьамир, зун гьамиша ваз куьмекиз гьазур я… Седриди вичин къаридихъ галаз са кьуьлни авуна, итимрин арада ацукь хъувуна. Сегьнедал кьве арифдар дишегьли экъечӀзава- Туьквезбанни Салатум. Абуру къишлахрал кьуьд кечирмишиз физвай чубанриз чӀалар туькӀуьрзава. Туьквезбан: Эркеш кьунар аваз кӀвенкӀве, Гуьгъуьнава лацан суьруь. ЯР-ЧУБАНАР гьатна рекье, Сефил я къе Суна, Пери… Салатума давамарзава: Пагь, зулукай гатфаралди, Гъамлувилер рекьел жедай. Тухтатмишиз гафаралди, Ярдин дидар рикӀел жедай… Гьемзет малимдиз: ТУЬКВЕЗБАНАКЪАЦУ тамун къужахдавай Билбилрин хуьр я ви макан. Мичегьар къе дамахдава, Вун атунал азиз мугьман. САЛАТУМАВАЗ хвашгалди, Гьемзет малим, Савадлувал лувар я чи. Къе шагьид я Мичегьрин ким, Гьар са кӀвале сувар я чи… Чи арифдар сусвари чӀалар гзаф лагьана, вири рикӀел аламач, йисар фенва, яшар хьанва,- куьтягьзава вичин суьгьбет Самед даша… Гьемзет малимдиз кӀвалахиз регьят жезвач, са кьадар четинвилерни акьалтзава. Ахьтин еке тежриба авачир, ктабар саки авачир, районни хуьруьвай яргъа авай. Тарс тухузвай кӀвалин рак, пенжерни жуфт тушир. Хуьруьн устӀар Гьасанов Ибагьа къайдадиз хкизва. Къунши хуьруьз Сумугълиз физва, яшлу малимрихъ галаз таниш жезва, абуру гузвай меслятрал амал ийизва. Гьемзет малимдиз чизва: цӀийи рекье сифте камар гьамиша четинбур жедайди, къаст эцигна, вилик физвайда рехъни атӀудайди… Гьемзет малим Сумугъла авай малимрихъ галаз ва Мичегьрин жемятдихъ галаз, чухсагъулар лагьана, вичин ерийрихъ хквез рекье гьатзава, ада тарс гайи аялар ва са кьадар итимар, дишегьлияр малим рекье тваз вацӀун кьилел кьван къвезва. Эвлия Шихкерим бубадин гуьмбетдал са дуьани хъувуна, балкӀандаллаз рекье гьатзава. Хуьр аквадай синел акъвазна Мичегьрин хуьруьз, кьантӀарда алай маякдиз ухшар авай мискӀиндиз килиг хъийизва, адан рикӀ чими гьиссерив ацӀузва: вичиз икьван гьуьрмет авур инсанар авай хуьр, аялармалимдиз инай хъфин са кьадар залан жезва, муькуь патахъай яшар хьанвай диде, буба, абурун вил жуван куьмекдал алай… Радиода ва газетра рикӀ шадардай хабарар авачир. Европада фашизмди кьил хкажнавай. Ада са-са гьукумат вичин пацув кутазвай. Инсанрин рикӀери гъалаба къачузвай… Кьасумхуьруьн райондин районоди Гьемзет малим Хожакъазмайрал рекье твазва. Тежриба авай жегьил малим коллективди хушвилелди кьабулзава. ХОЖА-КЪАЗМАЙРИН школадани яргъалди кӀвалахзавач, са йисалай, яни 1940- йисалай 1942- йисалди Азадогълийрин школада кӀвалахзава… Билбилхуьруьн къазмайрин агъсакъалрин ихтилатрай Гьемзет малим кьарай авачир кас тир. Гатун каникулрин вахтунда датӀана колхоздиз куьмекар гудай, яремиш, техилар арабайра аваз Белиждин заготбазадиз тухуз куьмекар гудай. 1940- йисан эхирдай Гьемзет малимдинни хуьруьнви Гьабибуллагьан руш Перизатан рекьер-хуьлер сад жезва. Перизатакай Гьемзет малимдиз вафалу уьмуьрдин юлдаш жезва. Перизатни зегьметдал рикӀ алай, чарадан дерди-гьалдикай хабар кьадай, къуьн кутадай инсан хьана… Ватандин кьилел чӀулав цифер кӀватӀ жезва. Чи халкь азад зегьметдивай къерех жезва. Ватандин дяве башламиш жезва. И дяведи инсанрин къанажагъда, руьгьда ва бейнида зурба гел туна. Абуруз инсандин къадир, ризкьидин, хайи чилин таъсиб хуьнин, Ватандиз вафалу хьунин карда абуру чпин къудратлувал, руьгьдин къуватлувал, кьакьанвал, фикиррин экуьвал къалурна… Ватандал гуж алайла, Гьемзет малим Кьасумхуьруьн райондин райвоенкоматдиз физва ва ада гуьгьуьллувилелди дяведиз, Ватан хуьн патал арза кхьизва. Комиссардиз Гьемзет малим тирди чир хьайила ада лугьузва: -Ваз вуч аватӀа чидани, гьуьрметлу малим! Вуна дяве жидадалди ваъ,
+къелемдалди авуна кӀанда, вуна ийизвай кӀвалах, колхоздиз гуз
+вай куьмекар, несилдиз тербия гун- ибур важиблу, гьуьрмет авай кӀвалахар я… И вахтунда Гьемзет малимди Азадогълида зегьмет чӀугвазвай йисар тир. 1942- йисуз Гьемзет мал��м вичин хайи хуьруьз хквезва, гьамни Абдуллаев Мегьти малим себеб хьана. Гаф кватай чкадал лугьун: сифтегьан школа Билбилхуьруьн къазмайрал 1928- йисуз ачухнай, кьил кутурдини, ам ачухайдини Мегьти малим тир. Адан зегьметдиз гьукуматди еке къиметни ганай. 1937- йисуз школадин заведиш Абдуллаев Мегьтидиз М. Калинина Ленинан орден гузва. Абдуллаев Мегьти гуьгьуьллувилелди дяведиз физва. Мегьти малимди вичин чкадал Гьемзет малим хкизва. 1942- йисалай 1954- йисалди Гьемзет малимдикай школадин заведиш жезва. Дяведилай гуьгъуьнин йисарни гзаф четин, фу кьит, хуьрера кӀвалахдай пешекарар тӀимил, чебни яшлубурни набутар, зегьметдин яцӀу кьил дишегьлийрин назик къуьнерал алай. Гьемзет малимни Перизат гуьгъуьна акъваззавач, абур кӀвалахдин яцӀа ава: мектебда кӀвалах, колхозда, аялрин куьмекни кьетӀенди тир. Колхоздин никӀерай кьилер кӀватӀ хъийиз, багъларай яр-емиш кӀватӀ хъийизвай. Вахтуни вири гъавурдик кутунвай. Гьемзет малим 1948- йисуз Приморский поселекдин рыбхоздиз регьбервал гуз хтай Балаев Баладихъ галаз таниш жезва. Адан ери-бине Кьурагь райондин КьепӀиррин хуьряй я. Гьемзет малимдин бубаяр гьа и райондин Ахнигрин хуьряй жезва. Балаев Балади школадиз вичелай алакьдай куьмекар гузва. И кьве касдин танишвал еке дуствилиз элкъвезва. 1949- йисан мартдин вацра Магьарамдхуьруьн райондин районо-диз балкӀандаллаз хъфидайла, муькъвер авачир, балкӀан вацӀун дегьнедиз аватзава. Гьа инлай мекьи хьайи Гьемзет малим уьзуьрлу жезва. 1954- йисуз школадин регьбервал Гьемзет малимди, вичин сагъсузвилиз килигна, Эфендиев Бакир малимдал тапшурмишзава. 1958- йисалди Гьемзет малимди школада кӀвалахун давамарзава. 1959- йисан эхирдай, чагъиндаваз Гьемзет малимдин уьмуьрдин гъал кьатӀ жезва. И цӀарарин автордиз 4- классда Гьемзет малимдин гъилик кӀелун кьисмет хьана. Абур 195556- кӀелунин йисар тир. Гьемзет малимдин рикӀ аялрал хьиз, тӀебиатдални алай. Вичиз азад вахт хьайила, вичин аялрикай са аялни къачуна ам тамуз сейрдиз фидай. Гьемзет малим там атӀузвайбурал гьалтзава. Саламкаламдилай гуьгъуьниз, фялейрикай сад хкатна Гьемзет малимдин къаншардиз атана. Гъилер кьуьнтерилай кьуна, Гьемзет малим, ваз зун чир хъижезмачни? Гьелбетда, Гьемзет малимдиз Самедов Самед чир хъхьанвай; адан вилерикай яхун, яхсул аял карагзава, гьакӀни Мичегьрин хуьр, дагълар, рагар, къайи булахар, вацӀар са легьзеда цӀиргъинаваз виликай фейиди хьиз хьана. Самед даша къени Гьемзет малимдин рухвайрихъ галаз дуствал давамарзава. Перизат дидеди Гьемзет малимдиз 6 аял багъишна: 3 рушни 3 гада. И чӀехи хизандиз Бала Балаева къаюмвал ийизва. Аялриз техникумрик экечӀиз куьмекар гузва. 1964йисуз Балаев Бала хизанни галаз Дербент шегьердиз хъфизва, ада «электросигнал» заводдин директордин заместителвиле кӀвалахзава. Гьа инани ада вичин дустунин хизан рикӀелай алудзавач. Шад жедай кар ам я хьи, къе 21- асир ятӀани, буб��йрин арада хьайи дуствал рухвайри давамарзава. Гьемзет малимдин рушари Нуьдуьрстанани Эльвиради бубадин рехъ давамарзава, Эльвиради финансрин техникум акьалтӀарна. Гадайрикай Энвера Воронеждин ракьун рекьерин техникум, Юсуфа Махачкъала шегьерда Орджоникидзедин тӀварунихъ галай механический техникум, Заидина кооперативный техникумдин алиш-веришдин отделение акьалтӀарна. Гьемзет малимдин рушар ва рухваяр вири динж я, абурухъ гьардахъ вичин хизан ва кӀвалер ава. ХУЬРЕ-КӀВАЛЕ, районда гьуьрмет аваз яшамиш жезва. Диде Перизатални Гьемзетал атай аялар хьана. Мисалда гьавая лугьузвач хьи, «Ичер таракай яргъаз аватдач…». Экуь авур, мичӀи цавар, Куьн вахтунин гъетер хьана. Чирна савад, кутаз лувар, Куь зегьметди бегьер гъана… Аллагьяр АБДУЛГЬАЛИМОВ.
+7 2018ЙИСАН 23августдиз илимдин са журналдин чинриз вичикай гзаф рахунар арадал гъидай макъала акъатна . Ихтилат дуьньядин халкьарин арада авай лап ч I ехи ахтармишуникай физва . Ана 243 медицинский центрдай 512 алимди , духтурри ва экспертри иштиракна . Халкьдиз малумарнавай ахтармишунрал асаслу яз , а ахтармишунрин бинеда 2016йисуз дуьньядин вишелай гзаф уьлквейра инсанрин кьиникьрин себерар ахтармишай делилар ава , ичкидин хатасуз кьадар , инсандин сагъламвилиз зиян тагузвай , нулдиз барабар я . Ахтармишайбуру са гафунал атана хиве кьуна хьи , « юкьван гьалдин ишлемишун » гафар , лап ч I ехи месэла далдаламишзавай гьак I ан мах я . КЬИНИКЬИН САЯГЪАР Гила чун тамамдиз килигин , ичкиди чаз гьихьтин кьиникьин жазаяр теклифзават I а . 1. Акьул ачухсуз хьун . Ичкиим са гьихьтин ят I ани себебдалди гьеле ихтияр амай бейгьушардай агъу квай зат I я . Эхь , ишлемишайла ада шадвал арадал гъизва , амма ихьтин гьал яргъалди давам жезвач сят , сятни зур . Ахпа адан гуьгьуьлар агъуз аватда , маса касдихъ галаз кик I из к I ан жеда ва зурба кич I евилин къалабулухдин гьал къати жеда . Къеце патай жедай эсердиз бедендин жаваб ( реакция ), акьулди кьабулдай фикир ийиз алакьун ва ик I мад , агъуз жеда .
+ИЧКИДИН зияндикай ва менфятдикай духтурри ва патологоанатомри гьуьжетзава . Нагагь сад лагьайбуру « сагъардай » кьадарар ихтияр гузват I а , кьвед лагьайбуру къейд ийизва : инсандин беденди ички агъу хьиз кьабулзава . Амма илимдин са манадин къарар анжах алай йисуз халкьдиз малумарна . 2. Кьак ( рак ) начагъвал . Виридуьньядин сагъламвал хуьнин тешкилатди алатай йисуз авур докладдал асаслу яз , сивин къенин , нерин , к I алхандин , яру ратунин , яц I у ратунин , ч I улав лекьинин , ва дишегьлийрин нек I един ц I умаруфдин кьакунин арада сад садахъ галаз алакъа ава . 4%-30%дал кьван фидалди кьак себеб яз вири дуьньяда жезвай кьиникьар ички хъунихъ галаз алакъалу авурт I а жезва ( виридалайни пара гьалтзавай хурун хакунин рекъем 8% я ). Чехирдин бокалди хатавилин дережа 4%дин артухарзава , амма гьамиша хъваз хьайит I а , 40-50%див кьван агакьзава . Эхирни гьа инфаркт , вичи��ай гуя чехирдин бокалди « къутармишзавай ). Ички бедендик акахьайла , ам рик I вичин уьлчмеда ч l ехи хьунин себеб жезва . Адал кьац I ар арадал къвезва ва абур инфаркт хьунин себеб жезва . Ибур ичкидиз акси делилрин гьеле вири сиягь туш . Амма статистикадал хквен . Гьам Россияда , гьам Европада зегьмет ч I угваз жедай яшда авай итимрин кьиникьин дережадиз таъсирзавай кьилин себеб им хъвазвай ичкидин кьадар я . Россиядин са десте алимри чпин нетижаяр Оксфорддин университетдин газетда чапнава . « Ички ишлемишуни кьиникьар артухарун арадал гъизва , им ашкара тир . Чаз килигиз к I анзавай , и карди масабурухъ галаз гекъигайла гьик I к I валахзават I а ва « бедбахтвилин кьадарриз » къимет гуз к I анзавай »,гъавурда туна ахтармишунин регьбер , ВШЭ дин социальнополитический десталибизациядин хатавилерин мониторингдин лабораториядин ч I ехиди тир Андрей Коротаева . Идалайни гъейри , зегьмет ч I угваз жедай яшда авай итимрин десте асул дибдалди ички ишлемишзавайбур чара авун кьет I на . « Гзаф хъвазвай « чехирдинни пиводин зулунин » уьлквейра , месела Португалияда , гзаф яру чехир к I андай чкада , ва Германияда , пиводал гзаф рик I алай , итимрин кьиникь са кьадар гзаф я мусурманрин кесиб Албаниядилай . Ана тахсиркарвилер гзаф я , амма пиянбур авач . Ички ишлемишун начагъвилер арадал атунин хатавал авай кьилин себеб я ва ада сагъламвал хейлин зайифарзава . Ички илемишунин кьадар артух хьайила , кьиникьин хатавал вири себебрикди ва , кьилди къачурт I а , кьакунин азаррикди гзаф жезва . Сагъламвал зайиф хьун лап т I имиларзавай ички ишлемишунин кьадар нулдиз барабар я . И нетижайри вири дуьньяда ичкидихъ галаз тухузвай женгинин сиясат ц I ийи кьилелай килиг хъувунин чарасузвал авайдакай ва халкьди ам ишлемишун т I имиларунин карда къуватар эцигна к I анзавайдакай шагьидвал ийизва . « АС САЛАМ » газетдай .
+Волонтерская деятельность в сфере социального обслуживания направлена на предоставление безвозмездных социальных услуг гражданам или группе людей на общественных началах . Вовлечение волонтеров ГБУ РД КЦСОН в МО « Магарамкентский район » осуществляется по четырем основным направлениям : 1. Проведение культурно досуговых акций праздничных мероприятий . 2. Охрана природы и сохранение чистоты окружающей среды . 3. Организация адресной помощи и оказание социальных услуг . 4. Оказание помощи гражданам пожилого возраста и инвалидам . * Гьар юкъуз зур сятда ахвар авурт I а , бедендин къуват артух , нервияр секин , гуьгьуьл ачух , инфаркт , инсульт хьунин хаталувал т I имил жеда . * Яргъалди яшамиш хьун ва яшар хьайила хъсандиз гьисс авун патал са стакандавай нек I едиз ( кун тийидай ва гьак I ни къайи тушир ) хуьрекдин са т I урунавай дуьдгъвер ва гьакьван вирт вегьене , хъсандиз хуькуьрда . Ахпа аниз 50 г . коньяк алава хъувуна ( гъетер гьикьван гзаф хьайит I а , гьакьван хъсан я ), мад хъсандиз хуькуь��на , ксудалди вилик куьлуь куьлуь хуп I ар ийиз , хъвада . Сагъаруниз 0,5 литр коньяк герек къведа . Гьа ик I I0 юкъуз хъвана , I2 юкъуз ял яна мад тикрар хъийида . * Англиядин духтурри уьгьуьдин дарманрихъ гузвай пул гарал гадарай мисал я лугьузва . Абуру чпин пациентриз мекьивилелай жезвай азарин лишанар малум хьайила , лимонни вирт кутуна чай хъун меслят къалурзава . Ахьтин чайди туьтуьхда ва бронхийра авай гъер бактериярни кваз акъудзава . * Давление агъуз аватайла са стакандавай уьк I уь яд хъун меслят къалурзава . Гьак I ни фу т I уьрдалай кьулухъ 2 г . кьел ишлемишайт I а , давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда . * Дурк I унра ва туькьуьлдин куркурда къванер авайла , чайдин са т I урунавай газаррин тумунал са стакан яд илична , I0 декьикьада зайиф ц I ал эцигна , ругуна , 30-40 декьикьада тада . Ахпа ам куьзна , йикъа 3-4 сеферда стакандавайди ишлемишда . * Гзаф галатнавайла , хуьрекдин пуд т I урунавай базиликдал са стакан ргазвай яд илична , 20 декьикьада тада . Ам ксудалди вилик хъвада .
+" Мугьман , вун сагърай , гьар са шей вичин чкадал ала , амма гьуьле са балугъ вичин баладихъ шехьзава ". Мугьман аламат хьана . Ада Ялцугъ Эминав Къубадин хандив вичин тарифлу ашукьдихъ галаз акъажунар авуниз теклиф вугана . Ашукь ялцугъви Эминакай рагьметлу Алимужрим Тагъизадеди ик I кхьизва : " Ялцугърин хуьре I8 асирдин эвелда , ашукь Эмин т I вар алай , гзаф чкайра машгьур тир са ашукь хьана . Ам шаир ва гьак I ни ашукь яз хьана . Ам Азребайжандин Къебеле , Шеки ва Ширвандин са гзаф чкайра машгьур яз хьана . Ада шиирар Азербайджан ч I алал ( лап т I имилбур лезги ч I алал ) кхьена . Ашукь Эмин гьамиша фидай саягъда , садра гена Азербайджандиз вичин ашукьвал ийиз фенвай . Ам Хачмаз т I вар алай хуьруьз , вичин хванахвадин к I вализ фенвай . К I вал жагъай касди ам пара шадвилелди , ачух чиналди кьабулна . Эминаз хуш беш авурдалай кьулухъ , ашукь Эминани к I валин иесидивай хабарар кьунай . К I валин сагьибди чпин саламатвиликай хабар гунилай гъейри , хуьре мехъерар авайди ва Шекидин хандин хвани мугьман яз атанвайди хабар гана . Са кьадар ихтилатрилай гуьгъуьниз , авай гьалал гьазур т I уьна , абур мехъерик фена . Ашукь Эмин деминиз тефенамаз Хачмаз хуьре ван гьатна хьи , ашукь Эмин атанва лугьуз . Ашукь Эминан шиирар ва мехъерик лугьудай нагъилар вири Азербайджан ч I алал хьана . Гьак I тирвиляй ашукь Эмин абуруз хъсандиз чидай . И ван хандин хцин япарихъ галукьнай . Адаз ашукь Эмин акурди ва чидайди тушир . Хандин хцин япарихъ и ван галукьайла , ада вичин патав гвай хачмасвийривай : Ам вуч кас я , вуч ашукь я ? лагьана хабар кьуна . Ашукь Эмин лугьудай кас вич лезги я ва пара зурба ашукь я ,лагьана жаваб гана . Хандин хциз ам акваз к I ан хьана . Гьа и арада к I вал жагъай касдихъ галаз ашукь Эмин деминиз фена , са къерехда ацукьна . Ни ят I ани сада хандин хциз ашукь Эмин деминиз фенвайдакай хабар гана . Хандин хци ашукь Э��иназ вичин патав атун теклифна . Ашукь Эмин хандин хцин патав фена , эдебдалди салам гана . Адаз ашукь Эминан гьерекатар , сума акурла гзаф хуш атана , адаз вичин патав ацукьун патал чка къалурна . Ашукь Эмин ацукьна . Жемятдиз а кар акурла , ашукь Эминан гьуьрмет мадни пара хьана . Хандин хцин т I алабуниз килигна , ашукь Эмин вичин чуьнгуьрни гваз мярекатдиз экъеч I на . Ада вичин чирвал къалурун патал , са шумуд " Мухаммес " лагьана . Ахпа ада вичин негъил лугьуз башламишна . Мярекатда авай халкьдин фикир желб авуна . Тамашзавайбуру " МАШААЛЛАГЬ ! Аферин !" " Гьич гаф амач !"лугьуз хьана . Ада вичи лугьузвай негъилни пара алакьуналди куьтягьнай ... Ашукь Эминаз гьа межлисда са кьадар пул хьана , амма ханди адаз исятда « Филифрин » махсус чка гана . Ашукь Эминакай халкьдин арада ихьтин риваятни ава . Азербайджандин са ашукьдихъ галаз гьуь жетра умуми суалралди садавай сад к I еве тваз жезвачир . Эхирни Эмина ихьтин амал ишлемишна : Ялцугърин ч I урарикай , дарман векьерикай суалдин шиир туьк I уьрна . " Ягъвар , къунгъвар , сик I кьей гьач I ар Хап I уп I да вар , к I ерек I да вар Дейи ашукь де бу недур ?" Лезгидал :" Ягъвар , къунгъвар , сик I кьей гьач I ар Хап I уп I, к I ерек I лагь вуч я зат I ар ?" Жаваб гуз тахьайла азербайджан ашукьди вичин чуьнгуьр Эминан вилик эцигна , магълубвал тестикьарна . Гьуьжет тешкилай ханди Эминаз " Филифар " лугьудай мулк багъишна . " Ашукь Эмин " т I вар алай негъил са бязи ашукьриз , гьабурукай яз Цуругъай тир Аскерхан ашукьдиз ва адан хва Т I ажибаз чидай . Ашукь Эминани гьа вичиз багъиш авур ч I ур Ялцугърин жемятдиз багъишнай " Ялцугъ Эминан гьелелиг гъиле гьат хъувунвай шииррин теметикадикай рахайт I а , 80% муьгьуьббатдин лирика я . Гьаниз килигна , ада вичиз ашукь Эмин лагьана т I вар ганва . Муьгьуьббатдин темадилай гъейри , девирдин зидвилерикай , тарихдин вакъиайрикай , диндикай , якъин тир дуьшуьшрикай , яшайишдин чирвилерикай , ханларикай , беглерикай кхьенва . Шииррин жанрайрикай рахайт I а , ч I ехи пай къушмадин жуьре я . Са кьадар шиирар 2 ц I арц I ин гъезелдин жуьреда кхьенва . Са шумуд шиир акростих гьалтзава . Яни араб элифбеда чапнавай 28 гьарфни шиирдин кьиле гузва . Ярдин тариф авун патал гьарфарин лишанрин гуьрчегвиликай менфят къачузва . " Зун хъфейт I ани , хъфидач зи хиялар " лагьай шаирдин хиялар , фикирар , дердер гъамар вири чав гума ва халкь амай кьван , халкьдив гумукьда . Сулейман ПАШАЕВ .
+Зун хъфейт I ани , хъфидач зи хиялар
+МУКЬВАЛ вахтара Россияда ц I ийи пеше пайда жеда цифровой куратор . « Лента .ру » сайтди малумарзавайвал , идалай вилик ихьтин пеше авачир . Чешмеди кхьизвайвал , цифровой кураторди яшлу инсанриз цифровой ресурсар ишлемишщдай къайдаяр чирда . Кьилди къачурт I а , пенсионерриз онлайн къайдада пулдихъ галаз алакъалу гьахъгьисабар авунин карда куьмек гуда , электронный къайдада документар ракъуриз ва кьабулиз чирда . Кураторри чирвилер гудай махсус майданар декабрдин вацра арадал гъидай фикир ава . Super job порталдин делилралди , ITПЕШЕКАР ва инернет маркетолог пешеяр виридалайни итиж ийизвай теклифар я . Месела , компьютердин программайрай кьил акъудун , к I валахдин нетижалу къайдаяр чирун чарасуз яз гьисабзава .
+БРИТАНИЯДИН алимри уьмуьр 5 – I0 йисан яргъи авунин виридалайни таъсирлу къайдаяр тайинарнава . Идан гьакъиндай Daily Mail чешмеди кхьизва . Августдин вацра Гарвардский университетда кьиле тухвай ахтармишунри инсандин уьмуьр ц I уд йисан яргъи ийиз жедай кар алай къайдаяр винел акъудна . Абурук т I уьнин дуьз къайда , сагълам ахвар , гьатта са кьадарда ички ишлемишунни акатзава .
+США дин президент Д . Трампа Россиядин , Франциядин , Германиядин ва маса уьлквейрин кьилерихъ галаз са шумуд месэла , гьа жергедай яз юкьван ва гъвеч I и мензилдиз фидай ракетайриз талукь икьрарни веревирдна . « Новости » РИА ди хабар гузвайвал , идакай Лацу к I валин пресс секретарь Сара Сандерса малумарна . Абуру дуьньядин сад лагьай дяве куьтягь хьайидалай инихъ I00 йис тамам хьунин мярекатар кьиле фейи Парижда , нисинин т I уьн недай кьве сятдин вахтунда ихтилатарна . Сандерса алава хъувурвал , уьлквейрин регьберри Сирияда , Саудовский Аравияда авай гьаларин , алишверишдин , санкцийрин , Афгъанистдин , Китайдин ва Кеферпатан Кореядин гьакъиндайни рахунар авуна . Пресс секретардин гафарай , регьберрин арада лап хъсан ва менфятлу веревирдер кьиле фена . Парижда Трампахъ галаз рахайдакай журналистриз Путинани малумарна . Адани къейдна хьи , суьгьбетар хъсан гьалара кьиле фена .
+Помощник прокурора района , юрист 3 класса . Ахтармишунрин сергьятра аваз , 50 йисалай ч I ехи яшда авай 660 касди иштиракай илимдин тежриба тухвана . Алимрин фикирдалди , аялар авачирбурулай тафаватлу яз , аялар авайбур 2-3 йисан артух яшамиш жезва . Уьмуьр яргъи хьун патал Гарвардский университетдин алимри гзаф къекъуьн , куьлуь шуьлуьйрин патахъай азарханайриз фин тавун теклифна . И мукьвара США дин Пенсильваниядин университетдин ахтармишунрал машгъул алимри малумарзавайвал , соцсетра гзаф вахт кечирмишуни ялгъузвилин , теквилин гьиссер артухарда ва кьат I унрин , акьулдин къуват агъузарда .
+АЛАЙ ЙИСАН эхирдалди ДАГЪУСТАНРЕСПУБЛИКАДИЗ школаяр патал 140 автобус гуда . Им пландик кутунвайдалай кьве сеферда гзаф я . Федеральный куьмек себеб яз , 2018йисуз Дагъустандин школайрин автопаркда 140 автобус алава хъижеда . Им кьве варз идалай вилик пландик кутунвай рекъемдилай кьве сеферда гзаф я , къейдна РД дин образованиединни илимдин министерстводин пресс къуллугъди . Адан гафарай , алай йисан сентябрдин вацра республикадиз 70 автобус гудайдакай хабар ганай . Улакьар гудай умуми образованиедин идарайрин список туьк l уьрнава . « Кьилин фикир аялар чпи к l елзавай умуми образованиедин идарадивай яргъа яшамиш хьуниз килигна гуда »,алава хъувуна пресскъ��ллугъди . Министерстводин делилралди , 140 автобус агакьайдалай кьулухъ республикадин школайрин автопаркдиз 106 улакьдин игьтияж амукьда . 2017йисан декабрдин вацра , федеральный программаяр уьмуьрдиз кечирмишунин сергьятра аваз , Дагъустандин образованиедин идарайриз 30 автобус ганай . Идалай вилик , 2016йисан августдиз , республикадиз школаяр патал 58 улакь чара авунай .
+Буткъазмайрин СОШ дин 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 2015 йисуз Балакишиев Талехаз гайи 00518 001035490нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+ЗУЛУН эхиримжи йикъар тир . Гьаваяр ламу ва къайи хьанвайт I ани , хуьруьнбуру лапагар чуьлдиз акъудзамай . Гьар пакамахъ фад лапагар акъудун Фат I имат халадин эвелимжи кеспи хьанвай . Цурай акъуддалди чан рик I ийидай , абурал , аялрал хьиз , гъил алтаддай . Йикъарикай са юкъуз Фат I имат халадиз вичин лацу хеб сефилдиз акуна . Адал алай лацу жив хьтин сарни чухвайди хьиз алатзавай . Са шумуд йикъалай хеб лап чухвай верч хьиз кьец I ил хьана . Хипен хажалат ч I угунин гъиляй Фат I имат халадин рик I ел маларин духтурни атанач . Лапагар чуьлдиз акъудайла Фат I имат халадин хеб югъди са ванцел жезвай . Гьайвандиз « партал аламачиз » мекьи жезвай хьтинди тир . Эхирни Фат I имат халадиз вичин йис фенвай хеб чуьлдиз акъуддай уюн жагъана . Ада вичин итимдин куьгьне пенжекдин хилерай хипен вилик квай к I вачер туна . Ахпа руфун хъсандиз кьадайвал ч I угуна пенжекдин пад патал далудал гъана дуьгмеяр туна . Вичи и арада мани язавайди хьиз мурмурар ийизвай : « Вун за хъуьт I яй гьик I хьайит I ани акъудда . Ви дулни за саламатдиз къачуда ». Ахпа Фат I имат халади пенжек алук I навай хебни амайбурухъ галаз цурай акъудна ва куьчедин вини кьиле суьруь к I ват I жезвай чкадал гьална . Пагь ина хьайи къиямат , Фат I имат халадин пенжек алай хеб акурла инал алай хипер , парахдиз жанавур аватайди хьиз , гьарниз сад акъатна . Ахпа яргъалай таниш тушир гьайвандиз килигиз акъвазна . Амма лапагар вучиз кхунайди ят I а инал алай абур у н иесийрин кьил гьеле акъатнавачир . Пенжек алай хеб сифте Манат халадиз акуна . Ам сифте мягьтел хьана . Ахпа адак пис хъел акатна . Агьвалатдин гъавурда акьурла вири кап капа ягъиз хъуьрена . Кьуьд акъатна март алукьайла тамамвилелди йис хтанвай лацу хипе Фат I имат халадиз кьве к I ел санал хана . Аялар ! Эгер Фат I имат халадин , рик I ел пенжек атаначирт I а , хеб хъуьт I яй акъудиз , я тахьайт I а адавай к I елер хаз жедайни ?
+18- ЯНВАРДИЛАЙ чи республикада гьа жергедай яз чи райондани коронавирусдиз акси рапар ягъиз башламишнава. Дагъустанда рапар ягъун патал 27 центрди кӀвалахзава. Сифте нубатда, рапар духтурризни малимриз ядайвал я. Раб ядалди вилик коронавирусдиз талукь антитела авани, авачни тайинарун патал махсус тест тухузва. Антитела авайбуруз раб язавач. Бедендин чимивал, давление ахтармишзава. Дагъустанда коронавирусдиз акси яз язавай рапунин т��вар «ГАМ-КОВИД-ВАК» («СПУТНИКV») я. Ам арадал гъанвайбуру тестикьарзавайвал, и вакцина тӀугъвалдиз аксибурун арада виридалайни къуватлубурукай сад я. Къейд ийин хьи, коронавирусдиз акси раб разивал аваз ва пулсуздаказ язава. Вакцинадиз акъатзавай пулдин такьатар федеральный бюджетдай чара авунва. Эгер куь арада раб ядай фикирдал алайбур аватӀа, квевай яшамиш жезвай чкада авай поликлиникадиз хабар гуз ва я куьн паталди къулай чкада раб ягъун патал «Госуслуги» порталдин куьмекдалди нубатда акъвазиз жеда. ИСЛЕН юкъуз «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил Фарид Загьидинович Агьмедова райондин ЦРБ-ДА коронавирусдиз талукь антитела авани, авачни тайинарун патал махсус тест тухвана. «Чна чи чешнедалди агьалийриз вакцинациядиз ихтибарриз жезвайди къалурун герек я. ТӀугъвалдихъ галаз тухузвай женгина вакцинация къуватлу яракь я. Гьевес авай гьар садавай райондин ЦРБ-ДИЗ вичин хушуналди атана раб ягъиз жеда», къейдна вичин рахунра Фарид Загьидиновича.
+АЛАТАЙ гьафтедин эхирда, Магьарамдхуьруьн районда дзюдодай ва азаддиз кьуршахар кьунай райондин кьве первенство тешкиллувилелди кьиле фена. Первенствояр районда спортдин и жуьреяр вилик тухунин, акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссерал алаз тербияламишунин ва гьакӀни мукьвара кьиле фидай РД- дин первенствойра иштиракдай викӀегь спортсменар хкягъунин мураддалди кьиле тухвана. Акъажунар алай вахтунда дзюдода кардик квай международный къайдайрай тухвана. Дзюдодай кьудкъадав агакьна спортсменри кӀуьд категориядай (38-4246-50-55-60-66-73- + 73) чпин алакьунар къалурна. Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра техникадин рекьяй хъсан гьазурвал къалурай Маллаев Джавид, Ибрагьимов Магьамед, 8
+АЛАТАЙ гьафтеда, ДАССРДИН I00 йис тамам хьуниз талукьарна, дартсдай республикадин чемпионат кьиле фена. Турнирдин акъажунра Махачкъаладай, Каспийскдай, Кизилюртдай, Буйнакскдай ва са жерге шегьеррай, районрай яхцӀурни цӀудалай виниз касди иштиракна. Турнир РД- дин физический культурадин ва спортдин министерстводи ва И.Шамилан тӀварунихъ галай СКГМК- ди тешкилна кьиле тухванвайди я. Къизгъин гьуьжетунра эхиримжи йисарин лидер, Буйнакскдай тир Саврижат Рамазановади хсуси, къуша ва командадин зачетра виридалай хъсан нетижаяр къалурна. Буйнакскдин агьали тир Патимат Гьажимагьамедовадини къизилдин кьве медалл къазанмишна. Абур кьведни муьжуьд сеферда Дагъустандин чемпионар я. Буйнакскдай тир пуд лагьай иштиракчи Рагнета Хадисовади командадин зачетда къизилдин медаль къачуна. Ам республикадин виридалай жегьил чемпион хьана. Итимрин арада Махачкъаладай тир Фирдуси Къасимова хсуси зачетда къизилдин медаль къазанмишна. Эльман Алиевни Муртазали Салихов кьвед ва пуд лагьай чкайриз лайихлу хьана. къуша ва командадин зачетра Кизилюртдин агьали Азиз Азизовахъ галаз къведай кас хьанач. Турнирдин гъалибчийр�� ва призерри медалрихъ ва кубокрихъ галаз, 2I-22- февралдиз Махачкъалада кьиле фидай СКФОДИН чемпионатдиз путевкаярни къазанмишна.
+ЧӀЕМЕРУКРАЙ ягъунай Орел шегьерда кьиле фейи, Россиядин къизилдин кубокдин чемпионатда иштиракай дагъустанвийри къизилдин кубок къазанмишна. Хсуси зачетда «Гужлу чӀемерук» классдай экъечӀай Тимур Джабраилова инанмишвилелди къизилдин медаль къачуналди республикадин хкянавай командадиз гъиляй гъилиз физвай кубок таъминарна. Гьа и къайдадай Мухаммад Гьажибагандова буьруьнж медаль къачуна. «Яргъи чӀемерук» классда Магьамедариф Мирзаеваз дуьньядин чемпион Михал Поддевалинилай са кьве балл тӀимил хьунин нетижада гимишдин медалдиз лайихлу хьана. ГьакӀни «Баребоу» классда, эхиримжи йисара гьамиша кӀвенкӀвечи чкайрал алай Шахмир Гебедовани гимишдин медаль къачуна. Россиядин чемпионатдин «Гужлу чӀемерук» классда I баллдин тӀимил хьайи Рамазан Омаровни гимишдин медалдин сагьиб хьана.
+ИНВАЛИДРИН ихтиярар 181 нумрадин «Россиядин Федерацияда социальный рекьяй инвалидар хуьн» Федеральный къанунди къайдада твазва. Къанунда тур эхиримжи дегишвилер 2020-йисан июлдин вацра къуватда гьатнава.
+Къанундал асаслу яз, инвалид- им начагъвилер, травмайрин нетижаяр ва я нукьсанар себеб яз бедендин везифаяр кӀевиз къайдадикай хкатнавай сагъламвал чӀур хьанвай ва гьада уьмуьрдин деривилин кӀвалах сергьятламиш хьунал гъанвай ва ам социальный жигьетдай хуьн чарасуз хьанвай кас я. Инвалидрин Федеральный реестрдин делилралди, 2019йисан 1- декабрдал Россиядин Федерацияда 11 миллионни 880 агъзур инвалид ава, гьа жергедай яз 684 агъзурни 300 инвалид аялар я. ИНВАЛИДРИЗ ГЬИХЬТИН ИХТИЯРАР АВА? 2020-ЙИСУЗ 1,2 ва 3- группайрин инвалидрин кьетӀен кьезилвилер (льготар) дегиш хьанва. Тамам мумкинвилер авачир россиянвийриз социальный рекьяй хуьн патал гьукуматдин программайрин сергьятра аваз абурун дуланажагъдин гьал хъсанарун патал пулунин такьатар ва кьетӀен кьезилвилер фикирдиз къачунва. Пулуналди гьисабайла инвалидриз ихьтин жуьрейрин куьмекар тайинарзава: социальный (зегьметдин стаж авачирбуруз), зегьметдин (зегьметдин стаждин са югъ кьванни авайбуруз) ва гьукуматдин пенсияр (военный къуллугъдал алайбуруз, техногенный аварийра телеф хьайибуруз ва икӀ мад). Адалай гъейри, Россиядин Федерациядин Президентдин Чарчел асаслу яз, 2019- йисан 1- июлдилай инвалид аялрихъ ва аял чӀавалай 1- группадин инвалидрихъ гелкъуьнай гьар вацра гузвай пулунин кьадар 5 500 манатдилай 10 000 манатдал хкажнава. И пул къачудай ихтияр ава кӀвалах тийизвай диде-бубайриз, аял хвавиле кьабулнавайбуруз, къаюмриз. Ихьтин пулар къачузвайбурун йисан юкьван жуьредин кьадар- 470 агъзур кас ава. МЕДИЦИНАДИН ЖИГЬЕТДАЙ КЬЕЗИЛВИЛЕР МЕДИЦИНАДИН кьезилвилерик акатзава пулсуз ва я къимет агъуз авуна дарманар, протезар, махсус кӀвачин къапар, начагъвилин гелер алудун патал (реабилитац��я) медицинадин техника ихтиярда тун ва ам ишлемишун, бязи азар тайинарун (диагностикадин), гуьнгуьна хтунин ва сагъарун патал дарманар (процедураяр) авун. УЛАКЬРИН КЬЕЗИЛВИЛЕР УЛАКЬРИН кьезилвилерик акатзава инвалидрин бязи жуьрейриз социальный страхованиедин фондунин счетдай гузвай улакьрин пулар, пулсуз парковка, общественный улакьра аваз пулсуз фин, ракьун рекьин улакьар ишлемишдайла билетдин къимет агъуз авун. СОЦИАЛЬНЫЙ КЬЕЗИЛВИЛЕР СОЦИАЛЬНЫЙ кьезилвилерик акатзава къимет агъуз авуна санитарно-курортный жигьетдай сагъаруникай менфят къачудай мумкинвал гун, кӀвализ атана пулсуз гелкъуьн, юристрин меслятрин куьмекар, пенсиядалди таъминарун цӀийи тегьерда гьисаб хъувун. ГьакӀни инвалидриз лап чӀехи дережадин кӀелдай чкайриз (вузриз) кьезил шартӀаралди экечӀдай мумкинвал ганва. ИНВАЛИД ТИРДИ ТАЙИН АВУН ИНВАЛИД тирди тайин авунин регьятарнавай къайда 2021йисан 1- мартдалди кардик жеда. Ида виликдай тайин авунвай инвалидвилин группа 2020йисан 2- октябрдилай 2021- йисан 1- мартдал кьван авай муддатда яргъи ийидай, гьакӀни сифте яз инсан вич медико-социальный экспертизадин Бюродиз татана, медицинадин тешкилатрай атанвай чарарин бинедаллаз инвалидвал тайинардай мумкинвал гуда.
+I943-ЙИСАН 2-февралдиз Волгадал кьиле фейи тарихдин ягъунар акьалтӀна. А чӀавуз Донской фронтдин Военный советди Верховный Главнокомандующийдиз кхьенай: «Куь приказ тамамаруналди, Донской фронтдин кьушунри I943- йисан 2- февралдиз сятдин I6-ДАЗ душмандин гьалкъада тунвай Сталинграддин группировка кукӀварун ва тергун акьалтӀарна… Душмандин гьалкъада тунвай кьушунар тамамвилелди терг авунихъ галаз алакъалу яз Сталинград шегьерда ва Сталинграддин районда ягъунар тамамвилелди акъваз хьанва». И женг гъалибвилелди акьалтӀунин гьакъиндай хабар советрин халкьди лап чӀехи шадвилелди ва дамахдалди кьабулна. 4февралдиз Сталинградда шегьердин ва областдин партиядин ва советрин организацийрин руководителри, Донской ва Южный фронтрин аскерри, командирри ва политработникри, чкадин агьалийри иштиракай чӀехи митинг кьиле фена. Анал советрин игит аскерриз- Сталинграддин эпопеядин иштиракчийриз тебрикдин чар кьабулна. ВАТАНДИН ЧӀехи дяведа Сталинград шегьер патал кьиле фейи ягъунри чи тарихда кьетӀен чка кьунва. Сталинград патал кьиле фейи женгера Советрин армияди, сифте яз Гитлеран фашистрин армиядиз лугьуз тежедай хьтин ягъунар кьуна, фашистрин ва абурун тереф хуьзвай гъилибанрин кьушунар кьетӀендаказ кукӀварна. А вахтунда вири дуьнья Волга вацӀал кьиле физвай ягъунриз кичӀ кваз, дикъетдивди тамашзавай. Къецепатан уьлквейрин сагьибри гьисабзавайвал, эгер фашистри Сталинград къачунайтӀа, Советрин армия тамамдаказ усал жедай, абурун гьакӀани хъсан тушир гьал авайдалайни кӀевера гьатдай. Абур гьахъни тир. Вучиз лагьайтӀа, фашистрин Германиядин тереф хуьзвай Япониядин, ��урциядин, Ирандин вил гьа инал алай, Советрин гьукуматдал вегьинал. Амма абурун фикирар кьилиз акъатнач. Гитлеравай Сталинград къачуз хьанач. Сталинград патал ягъунар гьикӀ башламиш хьанай? I942- йисан июлдин вацра фашистрин 4- танковый ва 6армияди румынрин, италянвийрин, венгеррин армийрихъ галаз сигъ алакъада аваз Советрин Армиядин рагъэкъечӀдай патан фронтдал бейхабардиз гьужумна. Нетижада фашистри чи фронтдин авангарддин сенгерар кукӀварна Дон вацӀалай элячӀна, Сталинград шегьердал гьужум башамишна. А чӀавуз Гитлеран Генеральный Штабдин начальник генерал-полковник Гальдера вичин журналда кхьенай: «Сталинград патал ягъунар куьтягь хьана лагьайтӀа жезва, саки кьвед-пуд гьафтедилай шегьер чиди жеда». Амма йикъаргьафтеяр физвай, генерал Гальдеран фикирар, умудар кьилиз акъатзавачир. Вучиз лагьайтӀа, Советрин кьушунри гьерекатдалди цӀийиз туькӀуьр хъувунвай сенгерар игитвилелди хуьзвай, а сенгеррал куьмекдиз цӀийи-цӀийи дивизияр къвезвай. I942- йисан сентябрдиз кьилди Сталинградский фронт тешкилна. Фронтдин сенгерар шегьердин лап мукьувай физвай. Чи 64 ва 62- армийри са шумуд виш километрдиз яргъи хьанвай фронтдин сенгеррал гитлерчийриз пис ягъунар кьуна. Телефвилер кьве патайни екебур тир, амма чи армийрихъ гьамиша вахтунда куьмек агакьзавай, цӀийицӀийи дивизияр къвезвай, Гитлеран армиядин резервияр къвердавай кьери жезвай. Гаф кватай чкадал лугьун, гьа и вахтунда Дагъустанда, дагъустанвийрикай тешкилнавай 4 дивизияди Сталинград патал кьиле фейи ягъунра иштиракна, абурун арада вишералди чи районэгьлиярни авай. Абурукай гзафбур гьана телеф хьана. Инал заз, Ватандин ЧӀехи дяведин иштиракчи, ветеран, исятда рагьметдиз фенвай Шихали халуди авур суьгьбет рикӀел хкиз кӀанзава: «Заз Куьре округдин военный комиссариатди армиядин жергейриз къуллугъ ийиз эвер гана. Ина армиядин жергейриз къуллугъ ийиз эвер ганвай зун хьтин 380 призывник авай, вири лезгияр. Сифтедай чун Батумидиз дяведин чирвилер къачуз рекье туна. Кьве вацралай Сталинграддин фронтдиз акъатна. Са гьафтедин ягъунра
+иштирак авурдалай гуьгъуьниз 380 лезгидикай I7 амукьна. Амайбур вири телеф хьана». Ватандин ЧӀехи дяведин иштиракчи, рагьметлу Сефибег халудин женгерикай мад са суьгьбет рикӀел хкиз кӀанзава: «I942- йисуз Миллерово шегьердин патав чи полкуни сенгерар хуьзвай. Са йифиз чи ротадин командирди заз ва зи куьмекчи аскердиз вичин блиндаждиз эвер гана. Ада заз лагьана: «Яб це дагъустанви, исятда чи рота немсерин сенгеррал гьужумдиз фида, вуна ви пулемет гваз алай чкадилай чаз куьмекда. Рота гьужумдиз къарагъна, за пулеметдай немсерин сенгерриз цӀай гана. Женг гуьзлемиш тавур хьтин къатиди хьана. И женгина чи рота саки вири телеф хьана, зални залан хер хьана, захъ галай куьмекчи, пулеметдин кьвед лагьай номер кьена». И суьгьбетрай чаз а женгерин къативилер, мусибатдин кьиникьар аквазва. Сентябрдин эхиррай фашистар Сталинграддиз гьахьна. Женгер шегьердин къене давам жезвай. Виридалайни къати женгер тракторный, баррикадный заводра, Мамаеван кургандал кьиле физвай. А чкаяр йикъа са шумудра гъиляйгъилиз физвай. Гагь немсери кьазвай, ахпа чибуру гьужум хъийиз немсер чукур хъийизвай. Октябрь вацрал кьван женгер гьа икӀ кьиле фена. Фашистри ва абурун гъилибанри Сталинград шегьер самолетрай бомбаяр вегьез, залан артиллериядай ягъиз михьиз барбатӀнавай, ягъунар шегьердин чкӀанвай харапӀайра физвай. Са шумуд чкадилай фашистрин кьушунар Волга вацӀун къерехдиз экъечӀнавай. Абуруз Волга вацӀалай Сталинграддиз куьмекдиз къвезвай чи дивизийрин кьушунар аквазвай, абуруз гуьлле гузвай, тупарай язавай. Амма гьакӀ ятӀани Советрин Армиядин аскерри Сталинградда чпин сенгерар уьтквемвилелди хуьзвай. Фашистрин армиядин жергеяр югъ-къандавай кьери ва зайиф жезвай. И кар чи командованиедини кьатӀана. Сталинграддиз гьахьнавай 6 ва 4- немсерин армийрин къерехрал чи командованиеди чинеба фашистрал гьужумдай къуватар кӀватӀиз башламишна. Немсерин разведкадиз и кардикай эсиллагь хабар хьанач. СССР-ДИН ва Россиядин тарихда чпин тӀварар чӀехи гьарфарилай кхьенвай маршалар Жукова, Василевскийди, Рокоссовскийди, Ватутина, Чуйкова, Толбухина, Еременкоди санал туькӀуьрай «Сатурн» тӀвар алай контронаступлениеди I9- октябрдиз ван авуна. 23октябрдиз яни пуд-кьуд йикъалай Сталинграддал гьужумзавай немсерин ва абурун гъилибанрин армияр Советрин Армияди гьалкъада туна кӀевна. Сифте кьиляй гьалкъада гьатнавай фашистар терг ийиз башламишайла чи разведкади гъалатӀ ахъайна. Разведкади чи командованиедиз гьалкъада гьатнавай кьадар 90 000 тирди лагьана. Амма «Сатурн» операция башламиш хьайи са шумуд йикъалай чи генералри гьалкъада авай фашистрин кьадар са шумуд сеферда артух тирди кьатӀана. Дугъриданни, гьалкъада немсерин, абурун гъилибанрин 22 дивизия ва маса гъвечӀи частар гьатнавай. И кардин гьакъиндай телеф хьайи, есирда гьатай немсерив гвай документри шагьидвалзавай. ГЕНЕРАЛ-ФЕЛЬДМАРШАЛ Паулюсан 6- армия михьиз гьалкъада авай. Гьакъикъатда, эхирдай чир хьайивал гьалкъада вири санлай 330 000 немсерин ва абурун гъилибанрин жаллатӀар гьатнавай. I943- йисан 2- февралдиз Советрин 64- армиядин аскерри генерал-фельдмаршал Паулюс вичин штабни галаз есирда кьуна. 3февралдиз Паулюсан буйругъдалди гьалкъада амай фашистрини яракьар эцигна. Гьа идалди саки зур йисан вахтунда кьиле фейи Сталинграддин ягъунар Гитлеран 6- армия михьиз ва 4- танковый армиядин гзаф пай, румынрин 4армия михьиз кукӀваруналди акьалтӀна. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+Абдуллаев Гьамзат, Амиров Артем, Пенжалиев Ислам, Велижанов Марат, Букаров Магьамед ва Келбиханов чпин заланвилин категорийра гъалибчияр яз экъечӀна. Первенстводин гъалибчийриз МР- дин физический культурадин ва спортдин рекьяй отделдин грамотаяр ва медалар гана.
+ЧНА винидихъ лагьайвал, районда алатай гьяд йикъар спортдал рикӀ алайбур патал лап маналубур хьана. 31- январдиз, 2006- 2007- йисара хьанвай жегьилри еке гьевесдивди азаддиз кьуршахар кьунай кьиле фейи райондин первенствода иштиракна. Ингье азаддиз кьуршахар кьунай кьиле фейи райондин первенстводин гъалибчийрин тӀварар; Мевлид Гьамзатов (Чахчах 35 кг.), Эйтибар Гьасанбеков (Ярагъкъазмаяр 38 кг.), Ренат Гьажибеков (Чахчах 41 кг.), Шихсефиев Шихсефи (Тагьирхуьруьнкъазмаяр 44 кг), Къарабеков Муслим (Хтункъазмаяр 48 кг.), Муслимов Амир (Ярагъкъазмаяр 52 кг.), Асланов Фархат (Гилияр 57 кг.), Адиширинов Махач (Гилияр 62 кг.), Кьасумханов Джалил (Ярагъкъазмаяр 68 кг.), Хударов Ислам (Магьарамдхуьр 75 кг.) ва Нурмагьамедов Играм ( Гилияр 85 кг.). Чна жегьил спортсменриз ва абурун тренерриз хьанвай агалкьунар мубаракзава ва республикадин первенстводани абур гъалибчияр яз экъечӀдайдахъ инанмишвал ийизва. А.АЙДЕМИРОВА.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН район тешкил хьайидалай инихъ 80 йис тамам хьуниз талукьарнавай шадвилин мярекатар тешкилунин ва кьиле тухунин мураддалди «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин кьили организационный комитет тешкилунин гьакъиндай постановление акъуднава. Къанни цӀукьуд касдикай ибарат тир организационный комитетдин председатель райондин Кьил Фарид Агьмедов я. 19- январдиз кьабулнавай постановлениеда организационный комитетди Магьарамдхуьруьн район тешкил хьайидалай инихъ 80 йис тамам хьуниз талукьарнавай шадвилин мярекатар тешкилунин ва кьиле тухунин тайин тир план туькӀуьрнава. Район тешкил хьайидалай инихъ 80 йис тамам хьуниз талукьарнавай шадвилин мярекатар 2023- йисан 30- октябрдиз кьиле тухуда.
+АЛАТАЙ гьафтеда, райцентрдал алай культурадин маканда Дагъустандин халкьдин шаир Расул Гьамзатован l00 йисан юбилейдиз талукьарнавай мярекат тешкиллувилелди кьиле фена. Гъиле авай 2023- йис, чи уьлкведин Президент Владимир Владимирович Путинан къарардалди Расул Гьамзатован юбилейдин йис яз малумарнава. Юбилейдин мярекатар республикада хьиз, уьлкведин гзаф пипӀерани кьиле фида. 6
+ГЬУЬРМЕТЛУ «Самурдин сес» газет! Квез чар кхьизвайди Ярагърин юкьван школадин 4 «Б» классдин ученик Алискеров Мухаммад Мурадович я. Гьуьрметлу редакция, 2- февралдиз зи рикӀ алай малим Сефият Абдулгьалимовна дидедиз хьайи югъ я. Играми зи малим, Сефият Абдулгьалимовна, квез хайи югъ мубаракрай, квез сад Аллагьди са виш йис мад гурай, чан сагъвиливди, вири кӀани инсанар къвалав галаз. Сифте йикъалай куьне зун хъсан къаршиламишна, заз школада хайи диде авайди хьиз хьана. Чан малим, куьне гайи тарс, тербия за рикӀелай алуддач! Чухсагъул квез, заз кхьиз, кӀелиз, пис-хъсан чирай. Сефият Абдулгьалимовна, инанмиш хьухь, за куьн садрани рикӀелай алуддач. Еке чухсагъул лугьуз кӀанзава куь диде-бубадиз, куьн хьтин инсан чӀехи авуна малимвилиз ракъурнавай. Заз мумкинвал авайтӀа, за квез медаль гудай! Къвезвай несил, сифтегьан малимдилай аслу я. Азиз гъвечӀи дустар, къимет це сифте малимдин зегьметдиз! Чухсагъул квез, Сефият Абдулгьалимовна!
+Гьуьрметлу «Самурдин сес», зи бицӀи мурад кьилиз акъудиз заз куьмек гайи, квехъ еке агалкьунар хьурай. Аллагь рази хьуй квелай. Мухаммад АЛИСКЕРОВ.
+ЧИ УЬЛКВЕ ислягьвал кӀани уьлкве я. Чи халкьни ислягьвиле, дуствиле вердиш хьайи халкь я. Чи уьлкведи садрани сифте яз чара уьлквейрал вегьенач. Амма, Александр Невскийди лагьайвал, вуж чал тур гваз атанатӀа, вич гьа туруник тергни хьана. СССР-ДИ дуьньядин халкьар фашизмадикай хвена, азад авуна. 3
+4-февраль, 2023- йис. Амма, чи тарихда гьамиша чахъ мидяй уьлквеяр хьана. Чи чилерал пехил. Чи девлетрал пехил. Чи халкьарин дуствилел, стхавилел пехил… Гьар жуьредин тапан хиве кьунралди чи гьукумдарар алцурарна, алакьарна, чи мидяйри СССР чукӀурна. Эхирдай чун гъавурда акьурвал, къуват амачир, чпиз аксивал тежедай, кьиле зайиф, чпиз табий регьбер авай Урусат тир кьван англо-саксонриз кӀанзавайди. Амма, къе Россия камаллу, ватанперес, викӀегь президент кьиле аваз, метӀерилай къарагъна, мягькем камаралди вилик физвайла, душманар пехилвиляй пад жез гатӀуна. Абуру чи гьукумат элкъуьрна НАТО дин базайрин гьалкъада туна. 2013-2014-йисара Евромайдан тешкилна, Украина Россиядиз акси тир дяведин майдандиз элкъуьрна. Гьукумат гужуналди дегишрай 2014- йисалай эгечӀна Украинадин миллетбазри чпин халкь тир ДНР -дин ва ЛНР- дин агьалияр, шегьерар, хуьрер ракетайрай ягъиз телефзава. Фашистрин жаллатӀар хьайи хаинар– Бандерани, Шухевич чпин кьегьалар яз хкажнавай Украинада миллетбазвал кӀвачел акьалдарна. Чи сергьятдал, Америкади ракетайрин базаяр эцигдай хатавал пайда хьана. Эгер къенин аямда уьлкведин кьиле кар чидай, душманрин гъаразрикай хабардар, лайих регьбер авачиртӀа, Украинадин терефрай Россиядихъ галаз дяве гатӀунун мумкин тир. Гьавиляй тади гьалда 24-февралдилай Россиядин Президент, Верховный главнокомандующий В.В. Путина дяведин махсус серенжем (СВО) гатӀунин къа
+рар кьабулна. Амма, чи уьлкведихъ галаз НАТО дик квай ва квачир 50 гьукуматди дяве тухузва. Абуру, Украинадин миллетбазриз куьмек яз, са шумуд виш миллиарддин яракьар рекье тунва, ва и куьмек мадни давам ийида лагьана хиве кьунва. Имни акӀ лагьай гаф жезва хьи, махсус серенжем халисан дяведиз элкъвенва. И дяведа Россиядин вири халкьарин векилри иштиракзава. ДИДЕ-БУБАЙРИ, вахарини стхайри, свасарини веледри чпин бубаяр, стхаяр, веледар сагъ-саламат яз гъалибвал гваз хтун вилив хуьзва. Чи вил галай гъалибвал къазанмишун паталди зи стхани и къизгъин дяведа ава. Ваха хайи стхадин тариф авун са акьван иер аквадай кар туштӀани, къе заз стхадикай кхьин кутугнаваз аквазва. Ватандин вири аскерри хьиз, зи стха Хуршидов Фиридинани ДНР-ДИН ва ЛНР- дин халкь миллетбазрин гъуьнтӀуьникай, басрухдикай, ��улумрикай азад авун паталди женг чӀугвазва. Хуршидов Фиридин Саидович 1981- йисан 18- январдиз Ахцегь райондин Ухулрин хуьре дидедиз хьана. 1987- йисуз ам Магьарамдхуьруьн райондин ЦӀийи хуьруьн юкьван школадиз фена ва 1998- йисуз ам акьалтӀарна. Школада кӀелдай йисара ам датӀана хуьруьн спортшколада Дзюдодал машхул хьана. Адахъ гьа рекьяй хъсан нетижаярни хьана. 1998- йисуз школа куьтягьайдалай гуьгъуьниз ам ДГПУДИН лезги ва урус чӀаларин отделениедиз (РДО) гьахьна. Гьа са вахтунда ада Каспийск шегьерда военный кафедрани кӀелна офицервилин (лейтенант) чин къачуна. 2003- йисуз вири вадралди университет акьалтӀарна. 2 5
+КЕРИМОВ Ибадулла Керимович I9I2- йисан I0- ноябрдиз Ахцегь райондин Ялцугъ хуьре лежбердин хизанда дидедиз хьана. Кьве класс хайи хуьре ва ирид лагьай классдал кьван Ахцегьрин школаинтернатда кӀелна. Интернатдилай гуьгъуьниз ам Ахцегьрин комсомолдин райкомди Новочеркаск шегьердиз агромелиораторрин курсар кӀелиз рекье тунай. Курсар акьалтӀарай жегьил пешекарди пуд йисуз республикадин районра «Дагмелиоводохоз»- дин системада техник- мелиоратор яз зегьмет чӀугуна. I934-I936- йисара армиядин жергейра вичин пак буржи тамамарна ва вичин пешедай кӀвалах давамарна. Гуьгъуьнин йисара Ахцегь райондин культурадин КӀвалин, «Заготскотда» райконторадин директор яз, ВКП(Б) райкомдин пропагандист, оргинструктор ва кьиблепатан Дагъустанда авай малар къишлахриз акъудзавай управлениедин начальник яз кӀвалахна. Муьжуьд вацра Дагъустандин ВКП(Б) обкомдин инструкторвал авуна. I943- йисан декабрдиз Кьурагь райондин ВКП(Б) -дин сад лагьай секретарвиле тайинарна. Дяведин четин йисара райондин агьалийри яшайиш хъсанарун патал гзаф зегьмет чӀугуна. Дарда авай хизанра авай аялар, етим аялар патал Кьурагь, КьапӀир, Икра хуьрера кӀвалер эцигна. Са аялвилин кӀвализ регьберди вич ксузвай кравут багъишнай. Гьакъисагъвилелди чӀугур зегьмет къимет тагана амукьнач. I944- йисуз СССР дин Верховный Советдин Указдалди «Знак почета» орден ганай. ГьакӀни, дяведин четин йисара гзаф кӀвалах авуниз килигна «За доблестный труд в Великой Отечественной войне I944I945 г.г.» медалдиз лайихлу хьанай. I947- йисуз Кьасумхуьруьн райондин ВКП(Б) дин 1- секретарвиле тайинарна. Гьа береда кардик квай колхозрин кӀвалах хъсанарун патал МТС дин кӀвалах дуьз тешкилуниз кьетӀен фикир гана. Кьасумхуьруьн майдан ва са жерге куьчеяр туькӀуьрунин барадай бегьем кӀвалах тухвана. Кьве йисан вахтунда районда I2 школа ва 37 клуб эцигнай. И агалкьунар I950- йисуз акъатзавай «Культурнопросветительная работа» тӀвар алай журналда къейд авунай ва ДАССР дин Верховный Советдин «Гьуьрметдин грамотадиз» лайихлу хьанай. I950- йисуз ВКП(Б) ЦК- дин кьилин партийный школа кӀелиз рекье туна. Анай эвер гана хкана Дербентдин зегьметчи депутатрин округдин советдин председателвиле тайинарна. I953- йисан июлдиз округар терг авунин нетижада Ибадулла Керимович Магьарамдхуьруьн райондин КПСС дин РК- дин сад лагьай секретарвиле, гуьгъуьнлай председателвиле тайинарнай. КӀвалахдивай къерех тахьана кьилин партийный школа I956- йисуз заочно акьалтӀарна. Магьарамдхуьруьн районда
+Пуд патахъди шегьре рекьер, Кьуд пад къацу багълар, чуьллер, Мадни гуьзел яргъи уьмуьр, Гурай ваз зи Советск хуьр. Халкьдиз герек дараматар, Хуьруьн кьилихъ бул базарар, Шегьердиз къе хьанвай ухшар, Аллагьди хуьй Советск хуьр. ЮГЪДИ-ЙИФДИ хъвадай ятар, Гъайидаз Аллагьди рагьмет, Халкьдин патай еке гьуьрмет, Хуш гьалал хьуй Советск хуьр. Яшамиш жез ирид миллет, Арада ава чпин гьуьрмет, И хуьр квез авур кьисмет, Керимоваз гурай женнет. Гьар са кардин гъавурда авай, Чеб еке тир къуллугърал алай, Алимар вахъ гзаф хьурай, Кьегьалрин макан Советск хуьр. Чан зи хуьруьн стха- вахар, Аллагьди чаз гурай бахтар, Мадни магьшур хьурай ви тӀвар, Диде- Ватан Советск хуьр.
+5 4-февраль, 2023- йис. 2004- йисан 10- майдилай ам армиядин жергейриз, Ватандиз къуллугъ ийиз фена. Гьа йикъалай инихъ ада Россиядин армияда къуллугъзава. Алай вахтунда, майор Хуршидов Фиридин вичи къуллугъзавай 150-мотострелковый дивизиядин, 68-танковый полкунин, артиллерийский дивизиядин яракьрин рекьяй командирдин замин я. Ада къуллугъзавай частуна чи хуьряй, райондай, Дагъустандай хейлинбуру къуллугъзава. Мукьвара отпускадиз хтай адан женгинин са юлдашди хабар гайивал, ам Мариуполь, Лисичанск ва маса яргъалди миллетчийрин гуьлледин хура хьайи хуьрерин, шегьеррин халкь азад хъийиз хьайи женгера ада къуллугъзавай подразделениеди къалурай тафаватлувилерай са жерге солдатриз ва офицерриз Гьукуматдин наградаяр ганва. Гьабурукай яз, майор Хуршидов Фиридин Саидович РФ-ДИН оборонадин министрдин приказдалди (28.06.2022) «Женгера тафаватлу хьунай» («За боевые отличия») медалдиз лайихлу хьана. И кардал чна лап рикӀивай дамахзава. Мумкинвал хьун кумаз, Фиридин стха телефондай дидедив, бубадив хизандив, аялрив рахазва. Гьикьван четин хьайитӀани адан жаваб гьамиша сад я: «Вири хъсан я. САГЪ-САЛАМАТ я!» «Килиг гьа, диде сефилармир!» – гьамиша чал тагькимарзава ада. Стхадин рикӀ лезги эдебиятдал, медениятдал ала. Зун чӀалахъ я: и цӀарар авай «Самурдин сес» газетдин нумрани адал агакьдайди. Гьавиляй, заз лугьуз кӀанзава: «Ватан хуьзвай, чи ислягьвилин къаравулда акъвазнавай играми стха, баркалла ваз ва женгинин ви юлдашриз! Куь къуллугъ четинди, амма Ватан ва халкь патал лап герекди я. Ватанэгьлийрин ислягьвал патал куьне, четинвилерни татугайвилер кваз такьуна, гъалибвилихъди ялзава. Чун чӀуру ниятар авай душманрикай гележег хуьн патал алахъзава. Россиядихъ викӀегь, кьегьал аскерар, къуватлу армия авайди, виридалайни артух яракьлу къуватар авайди вирибуруз чизва – гьам чи дустариз, гьам душманриз. Куь женг адалатдинди, гьахълувилинди я. Гьавиляй, куь рехъни гъалибвилинди жедайдах�� чун кӀевелай агъунва. Аллагьди хуьрай куьн! 2-3
+кӀвалахай йисара райондин тӀвар хкажун патал гзаф зегьмет чӀугуна. Сифте нубатда цазвай чуьллерин кьадар артухарна кӀанзавай и кар патал ачух майдандал алай МТС дин кӀвалах дуьз тешкилунин чарасузвал авай. Работникар лагьайтӀа балкӀанар хуьзвай дараматда авай. Работникар ацукьдай дараматар, районда чӀехи къуллугърал хьиз, гъвечӀи къуллугърал кӀвалахдай пешекарар гьазурунин чарасузвал авай. Республикадин регьберрин фикир райондин игьтияжвилел желбна кӀанзавай. Идан гьакъиндай И.Керимова са шумудра республикадин съезддрал ачухдиз лагьанай. Дугъриданни чӀугур зегьметди хъсан нетижайрихъни гъанай. Район кӀвенкӀвечийрин жергейра гьатнай. I958- йисуз Советск хуьруьн колхоздин председателвал, са йисуз мектебдин директорвал, ятар гудай Самур- Гуьлгеричай системайрин управлениедин начальниквални авунай. I969- йисуз лайихлу пенсиядиз экъечӀна. Вичин уьмуьрдин юлдаш Нажабатни галаз вад тербияллу велед уьмуьрдин шегьредал акъудна. Абур чпин хизанар, хайи хуьр, уьлкве патал лайихлу, вафалу инсанар яз чӀехи авуна. Район патал хьиз, Советск хуьр патални чӀугур зегьметдай гьа и хуьруьн чӀехи куьчейрикай сад И. Керимован тӀварцихъ янава. Адан рухвайри, невейри чӀехи бубадилай ирс яз атанвай лайихлу крар давамарзава. Лариса МЕЖВЕДИЛОВА.
+Дагъустандин кьилин МФЦ-ДИН идарадин пешекарри къейдзавайвал, «Россети Северный Кавказ»- «Дагэнерго» тешкилатдинни МФЦ-ДИН идарадин арада хьанвай икьрардал асаслу яз, госкъуллугърин центрайра хсусиятчияр ва идараяр патал энергиядин лицевой счетар ачухдай мумкинвал хьанва. Лицевой счетар вири хсусиятар патал пулсуздаказ ачухиз жезва.
+Мярекат «Дагъустан» РГВК дин милли вещаниедин редактор Владик Батманова ачухна ва кьиле тухвана. Тебрикдин гаф рахай «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова, шаирдин яратмишунрикай са шиир кӀелна ва намус, хайи чилин гьуьрмет хвейи шаирдин яратмишунар чи халкь патал багьа ирс тирди лагьана. Гуьгъуьнлай, гьар жуьре къуллугърин сагьибри мярекатдин иштиракчийриз са шумуд чӀалал Расул Гьамзатован машгьур «Дурнаяр» кьил алай шиир лезги, урус, агъул, узбек, азербайжан ва рутул чӀаларал кӀелна. Культурадин отделдин работникри тамамарай манийри, Тагьиркъазмайрин хуьруьн яратмишунрин школадин тербиячийрин «Магарамкент» тӀвар алай ансамблди ва «Солнышко» тӀвар алай бахчадин аялри авур кьуьлери, кӀелай шиирри мярекат мадни гурлу авуна. Мярекатдин сергьятда аваз культурадин макандин фойеда, чӀехи шаирдин юбилейдиз ва цӀудралди миллетар дуствилелди яшамиш жезвай хайи Дагъустан республикадиз талукьарнавай, Тагьиркъазмайрин хуьруьн яратмишунрин школадин тербиячийри чпин гъилералди гьазурнавай ядигарин выставкани кьиле фена. А. АЙДЕМИРОВА.
+АЛАТАЙ вацран эхирда, Магьарамдхуьряй тир майор Маидов Борис Эфендиевичаз РФ- дин Пре��идентдин Указдалди «Жуьрэтлувиляй» орден ва РФ- дин оборонадин министрдин эмирдалди «Женгера къалурай викӀегьвилерай» медаль ганва. 2006-йисуз Магьарамдхуьруьн юкьван школа акьалтӀарай Борис, Санкт-Петербургда авай генерал А.И.Антонован тӀварунихъ галай военно-топографический институтдиз гьахьна. 20II-ЙИСУЗ институт акьалтӀарай жегьил пешекар картографиядин техника ишлемишунин рекьяй старший мастер яз кӀвалахал рекье туна. Вичин пешедив карчивилелди эгечӀай, жавабдарвал гьисс авур пешекардикай пуд йисалай топографический къуллугъдин начальник хьанай. Украинадин чилел башламиш хьайи дяведин махсус операцияда гвардиядин топкъуллугъдин начальник, капитан Борис Маидова сифте йикъалай активвилелди иштиракна. Женгера хьайи хирер сагъар хъувур викӀегь хва мад женгиниз экъечӀна. И сеферда
+адан хиве мотострелковый ротадин командирдин везифаяр тунвай.
+Операциядин четин шартӀара Бориса вич хъсан пешекар топографист хьиз, савадлу, викӀегь, вичвичин къуватдихъ ягъунвай командир тирди къалурна. И кардиз адан гъилик квай аскеррини фикир гана. Гьар сеферда женгера иштиракзавай Борисан дяведин тежрибани мягькем жезвай. Дагъустандай тир кьегьал хци са шумуд сеферда душмандин гуьллейрин хура гьатай вичин состав къутармишна. Операция кьиле физвай са шумуд вацран къене акьалтӀай уьтквемвал къалурай Борисан алакьунриз руководстводини къимет ганва. Вичел тапшурмишай гьи кар хьайитӀани тамамарзавай Борисан уьтквемвилиз къимет яз майорвилин чин гана. Октябрдин вацра кьиле фейи нубатдин женгина Борисал залан хирер хьана. Сифте куьмек адав чуьлдин шартӀара арадал гъанвай лагерда агакьна ва гуьгъуьнлай ам военно-медицинский академиядиз рекье туна. Чпин везифайрив жавабдарвилелди эгечӀай духтурри ам ажалдин къармахрай ахкъудна. Алай вахтунда Борис кӀвачел акьалт хъувунва ва масадан куьмек галачиз къекъвез жезва. Чна Борис Маидов хьтин кьегьал рухвайрал дамахзава ва чи гележег ихтибарлу гъиле авайдахъ инанмишвалзава.
+ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Гьажимирзоева Шамсиятаз ва адан вири мукьва-кьилийриз руш Нара вахтсуз кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва. ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Эрзиман малимдиз ва адан вири багърийриз яран диде Магьамедова Зумрият рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва. * Яргъалди яшамиш хьун ва яшар хьайила хъсандиз гьисс авун патал са стакандавай некӀедиз (кун тийидай ва гьакӀни къайи тушир) хуьрекдин са тӀурунавай дуьдгъвер ва гьакьван вирт вегьена, хъсандиз хуькуьрда. Ахпа аниз 50г. коньяк алава хъувуна (гъетер гьикьван гзаф хьайитӀа, гьакьван хъсан я), мад хъсандиз хуькуьрна, ксудалди вилик куьлуь-куьлуь хупӀар ийиз, хъвада. Сагъаруниз 0,5 литр коньяк герек къведа. Гьа икӀ I0 юкъуз хъвана, I2 юкъуз ял яна мад тикрар хъийида. *Англиядин духтурри уьгьуьдин дарманрихъ гузвай пул гарал гадарай мисал я лугьузва. Абуру чпин пациентриз мекьивилелай жезвай азаррин лишанар малум хьайила, лимонни вирт кутуна чай хъун меслят къалурзава. Ахьтин чайди туьтуьхда ва бронхийра авай гъер бактериярни кваз акъудзава. *Давление агъуз аватайла са стакандавай уькӀуь яд хъун меслят къалурзава. ГьакӀни, фу тӀуьрдалай кьулухъ 2 г. кьел ишлемишайтӀа, давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда. *ДуркӀунра ва туькьуьлдин куркурда къванер авайла, чайдин са тӀурунавай газаррин тумунал са стакан яд илична, I0 декьикьада зайиф цӀал эцигна, ругуна, 30-40 декьикьада тада. Ахпа ам куьзна, йикъа 34 сеферда 1 стакандавайди ишлемишда. *Гзаф галатнавайла, хуьрекдин пуд тӀурунавай базиликдал са стакан ргазвай яд илична, 20 декьикьада тада. Ам ксудалди вилик хъвада.
+тдиз кьабулай къараррин бинедаллаз, Украинадин чилел кьиле тухузвай дяведин махсус операцияда къалурай игитвилерай ва уьтквемвилерай Тагьирхуьруьнкъазмайрин хуьряй тир Гьамидов Селим Шамировичаз ва Гилийрин хуьряй тир Гьамидов Майиль Шамиловичаз «Жукован» медалар ганва.
+И ЙИКЪАРА Магьарамдхуьруьн райондин центрдал алай библиотекада ва Буткъазмайрин хуьруьн библиотекада СтӀал Сулейманан I55- йисан Юбилейдин сергьятра аваз, ва дидедин чӀал хуьниз талукьарнавай мярекатдиз шаиррихъ галаз гуьруьш кьиле фена. Къейд ийин, гъилевай йис къад лагьай асирдин Гомер, Дагъустандин халкьдин шаир СтӀал Сулейманан I55 йис тамам жезвай йис я. ЧӀехи шаирдин гьуьрметдай райондин культурадин центрайра, школайра адан уьмуьрдиз ва яратмишунриз талукьарнавай мярекатар кьиле тухуда.
+Иниз атанвай мугьманрин делегация кьиле Алимов Максим Тагьирович аваз Магьарамдхуьруьн райондин клубдин директор Эседуллагь Селимова кьабулна ва абурухъ галаз мярекат кьиле тухвана. Хуш гьалара кьиле фейи мярекатда атанвай мугьманри, шаир Мукаил Агьмедова, поэтесса Тамила Хуршидовади лезги чӀаларин малим Фатума Бухаровади ва Азадогълийрин хуьряй тир шаир Тажидин Агьмедован руш Лаура Тажидиновнади, Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин юкьван школадин аялри, ва масабуру иштиракна. Мярекат Эседуллагь Селимова вичиз хас тир хъсан дережеда аваз тухвана. Анал рахай писатель Мерда
+ли Жалилова хайи чӀал хуьнихъ авай еке метлебдикай лагьана, акьалтзавай несилдиз дидед чӀал чирун гьар садан буржи тирди къейдна. «Эхь, дуьньяда гьар са халкьдиз, миллетдиз вичин дидед чӀал ава. Чи милли руьгь хуьзвай Хазина лезги чӀал я. ГьакӀ хьайила, чна чи милли чӀал дидеди вичин багъри велед гьикӀ багьа яз хуьзватӀа, гьакӀ чнани хвена кӀанда» лагьана ада вичин рахунра. Ахпа Мердали Жалилова вичин цӀийиз кхьенвай шиирар кӀелна. Яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугунай, лезги чӀал хуьнин ва вилик тухуник аквадай хьтин пай кутунай атанвай шаиррин делегациядиз Эседуллагь Селимова чухсагъул л��гьана. Школада кӀелзавай аялри С.Сулейманан шиирар хуралай кӀелна. Эхирдай ашукь Айдуна чуьнгуьрдал ягъай авазри мярекат мадни гурлу авуна.
+И ЙИКЪАРА чи райондин Азадогълийрин хуьруьн тарихда амукьдай шад вакъиа кьиле фена. Агьалийри яргъал йисара гуьзетай кӀвалах кьилиз акъатна, абурув тӀебии газ агакьна. Сифте яз, абонентрин счетар ахъайнавай 34 касдин кӀвализ газар гъанва. И кӀвалах, сифте яз гъанвай газдал чай ргана ва къайгъанах гьазуруналди къейдна. Кьиле фейи ачух эфирда «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова лагьайвал,
+ЭХИРИМЖИ кьве йисан вахтунда «Школайрин образованиедин системайрин модернизация» программадин сергьятра аваз, Магьарамдхуьруьн районда 9 школада тамамвилелди ремонтрин кӀвалахар кьиле тухвана. Абурукай 2022йисуз 3 школа ва 2023- йисуз 6 школа цӀийи хъувунва. Россиядин Федерациядин Президент Владимир Путинан эмирдалди тухузвай и программадин мана-метлеб акьалтзавай несилдиз еридин образование гун патал къулай шартӀар тешкилун, бажарагъ авай аялар дуьздал акъудун ва абуруз кӀелдай, яратмишдай гьевес гъун я. «Пуд сменада кӀелунин режим арадай акъудун» программадин сергьятра аваз, 2022- йисуз Оружбайрин хуьре 304 аял гьакьдай цӀийи школа эцигна ва кардик кутунва. Азадогъли хуьурьн вири агьалийриз абонентрин счетар ачухна тешкилнавай къулайвиликай менфят къачудайвал авуна кӀанда. Авай делилрай малум тирвал, Азадогълийрин хуьре 450 кӀвал ава, абурукай анжах 44 кӀвале газ авай амайбуру кӀарасрин цӀай ишлемишзавай. 2024- йисан 29- январдин делилрай малум тирвал Азадогъли хуьруьз газ гъунин кӀвалахар акьалтӀарнава. РАЙОНДИН ХАБАРАР
+«ЗДРАВООХРАНЕНИЕ» милли проектдин сергьятра аваз, Магьарамдхуьруьн райондин Чепелрин хуьре 2023йисуз цӀийи модульный ФАП кардик кутунва. Пунктуна агьалийриз къуллугъ авун патал вири къулай шартӀар тешкилнава. ДАГЪУСТАН республикадин Правительстводин къарардин бинедаллаз «Дагъустан республикадин гражданрин инициативайриз къуват гузвай центрди» кӀвалах башламишнава. ЦӀийи центр, Дагъустан республикадин гражданвилин общество вилик тухунин карда иштиракзавай коммерциядин идара тушир ва я кьилди ксариз информациядин, методикадин, финансрин рекьяй къуват гунин мураддалди ачухнава. ГьакӀни центрда, коммерциядин идара тушир ва кьилди агьалийриз, РФ- дин Президентдин ва республикадин кьилин грантар гузвай конкурсра иштиракунин месэлайрай консультацияр тухуда.
+И МУКЬВАРА районда самбодай I6 йисалди яшда авай аялрин арада кьиле фейи Вирироссиядин турнирда Айвазов Садиран (Магьарамдхуьруьн 1 нумрадин ДЮСШ-ДИН тренер) гъилик вердишвилер къачузвай Нежвединов Якьубхана (35кг), Равиль Эскандарова (38 кг), Сабир Агьмедова (54 кг) къизилдин ва Эмин Абасова (88 кг) гимишдин медалар къачуна. Сагълам беденда сагълам руьгь жеда лугьуда. Гьелбетда, беден сагъламди хьун патал, физкультурадал ва спортдал машгъул хьана кӀанда. Эгер чна алатай йисар къенин девирдихъ галаз гекъигайтӀа, чи районда спортдал машгъул хьуниз кьетӀен фикир гузва. Районда спортшколаяр ахъайнава, спорткружокар тухузва, спортзалар эцигнава ва абур кардикни акатнава. Школайра физкультурадин тарсар гузвай малимри ва спортдин тренерри тухузвай кӀвалахди хъсан нетижаярни гузва: спортдал машгъул жезвай аялрин кьадар гзаф жезва, абур дирибаш жезва, аялар спорткружокриз хушуналди къвезва, тренерри гузвай тапшуругъар гьевесдалди кьилиз акъудзава, районда, республикада, Россияда тухузвай соревнованийра чи жегьилри кьилин чкаярни кьазва. Гьелбетда, жегьилар спортдал машгъул хьун патал райондин физкультурадин ва спортдин отделдини еке кӀвалах тухузва. Алатай йисуз районда шахматрай, шашкайрай, волейболдай, самбодай, дзюдодай ва спортдин маса жуьрейрай турнирар тухванва. Магьарамдхуьруьн район тешкилна 80 йис тамам хьунихъ галаз алакъалу яз, кьве сеферда дзюдодай турнирар кьиле тухванва. Эгер виликдай чи жегьилар анжах волейболдал ва залан атлетикадал машгъул тиртӀа, гила гъилер кьунал, самбодал, дзюдодал ва маса цӀийи спортдин жуьрейрални машгъул жезва. Гьелбетда, аялар спортдал рикӀ алаз машгъул хьун спортдин тренеррилай аслу я. Лугьун лазим я, 20I6- йисалай башламишна Магьарамдхуьре Айвазов Садир Исамудиновича самбодай секция тухузва. Гьафтеда 6 сеферда школадай хтай аялрихъ галаз хуьруьн спортзалда самбодин кружок тухузва, секциядиз къвезвай аялрин кьадар гзаф жезва. Гьелбетда, Садир Айвазовахъ хъсан нетижаяр авай ученикарни ава, абуру иштиракай акъажунра сад лагьай чкаяр кьур вахтар тӀимил туш. Къе заз Садир Айвазован ученик Эскандаров Равиль Мадридовичакай ихтилат ийиз кӀанзава. Ам алай вахтунда Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин школада кӀелзавай ученик я. Адахъ галаз хьайи суьгьбетда Равила вичин пишкешар къалурна. Анжах са грамотаяр 25 далай виниз тир, ганвай кубокрин кьадарни гзаф я. Москвадин областной Думадин турнирда иштиракна 1чка кьунай гайи пишкеш Равила вичин кьилин награда яз гьисабзава. Эскандаров Равиль Мадридович гьеле школьник я. Адаз дзюдодал алахъдай еке гьевес ава, вахт ахъай тавуна ам тарсариз физва, чнани умудзава Равилахъ гележегда чӀехи агалкьунар жедайди. Играмудин ИСМАИЛОВ. Милициядин пенсионер. СПОРТ 3- февраль, 2024- йис.
+Гилийрин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2006- йисуз Янусова Эльнарадиз гайи 2655051887- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин. Чуьхвердиз ухшар авай какаяр хадай къуш дуьньяда авай сад ЯКАЙРА. Ада какаяр мука ваъ, дагъдин гуьнейрик хада. И жуьредин какаяр гуьнейрай агъуз авахьун мумкин туш. *** Атлантический океанда аламатдин балугъар ава- номихтис. Абур адетдин шнурдиз ухшар я. Яргъивал- I-5 метр, гьяркьуьвални са сантиметр я. *** Страусар- 45, вагьши къазар- 80, туьтуькъушар- I00, чалагъанар- II5 ва картарни I60 йисуз яшамиш жезва. *** 500 йис идалай вилик зурба суфий АЛАРАБИДИ инсандин фикирдихъ физический гьайбат авайди ва адавай вич элкъуьрна кьунвай затӀаризни таъсир ийиз жедайди малумарна. Гилан девирдин илимрин ахтармишунри и фикир тамамвилелди тестикьарзава. *** Чилел виридалайни кьакьан инсан Каянум тӀвар алай фин тир. Адан яргъивилел 2 метрини 83 сантиметр алай. Виридалайни кьакьан дишегьли Марианна Веде тир- 2 метрини 55 сантиметр.
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР ! Чна чи ватанэгьлийриз , вири мусурманриз , азиз Рамазандин пак тир варз алукьун рик l ин сидкьидай мубаракзава . Мусурманар патал и пак сувар хийирлу крар гъидайди хьурай , къуй ада гьар са к l вализ сад садан гъавурда акьадай меслятлувилин гьалар гъурай . Квез инсанрин арада жуьрэтлувал , инсанпересвал , ислягьвал ва дурумлувал мягькемаруниз таъсирдай къуват гурай . Аллагьди квез виридаз , гьуьрметлубур , сифтени сифте мягькем сагъвал , хизанда ч l ехи гьуьрмет хатур ва берекат гурай . Фарид АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил . И ЙИКЪАРА Махачкъалада Ст l ал Сулейманан шииратдин йикъариз талукьарна мярекат кьиле тухвана . И сувар ч l ехи шаирдин т l вар алай кьван вири чкайра къейдна . Иллаки адан т l варунихъ галай районда мярекат кьет l енди хьана .
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ , гьар йисуз Iиюндиз райондин школайра , бахчайра международный « Аялрин югъ » шад гьалара къейдзава . Им аялрихъ галаз ч I ехибурни аялвилиз мугьман жезвай югъ я . И йикъаз талукьарнавай шадвилер Магьарамдхуьре авай « Солнышко » бахчадани тешкиллувилелди кьиле фена . Кьуд патаз музыкадин сес чк I анвай , гьар жуьре рангарин пайдахралди , цуьквералди ч I агурнавай бахчадин гьаятда халис суварин гьалар гьиссзавай . Ширинлухралди , хуш няметралди дуьзмишнавай суфрайрихъ аялри , тербиячийри ва диде бубайри чпиз чкаяр кьунвай . Суварин шадвилер тебрикдин гаф рахуналди гьа и бахчадин социолог Эльвира Насрединовади ва тербиячи Рагнета Османовади ачухна . Гаф гана рахай « Солнышко » бахчадин заведующий Лейла Агъамирзоевади , УО дин профкомдин председатель Шевкет Магьамедова , райпедиатр Эльмира Яралиевади , ЦРБ – дин кьилин духтурдин заместитель Алзира Шириновади , Магьарамдхуьруьн администрациядин кьил Рафик Агъамирзоева , УО дин работникар тир Айна Гьажиевади , Жамиля Къазагьмедовади , МР дин отделрин начальникар , бубаяр тир Леонард Буржалиевани Давид Сулейманова сиф те нубатда аялриз , ахпа абурухъ гьар юкъуз гелкъвезвай , абуруз пис хъсан чирзавай , тербия гузвай тербиячийриз и сувар тебрикна . Акьалтзавай несилдин кьилел гьамиша михьи , ислягь цав ва хъсан гележег хьун чпин мурад тирди лагьана . Акьалтзавай несилдиз тербия гунин карда лайихлу пай кутазвай , везифаяр жавабдарвилелди тамамарзавай « Солнышко » бахчадин заведующий Л . Агъамирзоевадизни музыкальный руководитель А . Абдулкъадироваз УО дин Гьуьрметдин грамотаяр гана . Райондин КЦСОН дин патай набут аялриз рик I ел аламукьдай пишкешар гана . Суварин савкьват яз , гьа и бахчадин аялри атанвай мугьманриз чпин кьуьлерикай , манийрикай , сегьнейрикай ибарат тир еке концерт гана . Дербент шегьердай атанвай « Умка » т I вар алай центр – студиядин аниматорри , чи биц I екрин рик I алай мультфильмайрин игитрин костюмар алаз мярекатда иштиракун , аялар патал халис савкьват хьана . Биц I екри абурухъ галаз кьуьлер авуна , манияр лагьана , шикилар яна . Чи балаяр патал ихьтин сувар тешкилиз куьмек гайи , лайихлу пай кутур диде бубайриз чухсагъул , абур галачиз чалай ихьтин мярекат къурмишиз ва тешкиллувилелди кьиле тухуз алакьдачир ,лагьана гьа и бахчадин заведующий Лейла Сабировнади . Музыкадин ван кьилел алаз суварин шадвилер яргъалди давам хьана . А . АЙДЕМИРОВА .
+И ЙИКЪАРА Магьарамдхуьруьн « Солнышко » бахчада ч I ехи группайрин , школадиз физвай аялрин диде бубайрин гуьруьш кьиле фена . И гуьруьш адет тушир жуьреда , яни гъвеч I и КВНДИН жуьреда кьиле фена . И мярекатда аялри математикадай , урус ч I алай , ч I ал ачухунай , т I ебиатдин алемдай , гъвеч I и рассказрай чпин чирвилер къалурна . Аялри неинки лезги ч I алал , гьак I урус ч I алални хъсан жавабар гана . Гуьруьш тухунин метлеб школадиз физвай аялрин гьазурвал ахтармишун тир . Анал иштирак авур М . Гьажиеван т I варунихъ галай 1нумрадин юкьван школадин директор Гь . Къадирова , УО дин кьилин специалист Н . Гьуьсейнова , гъвеч I и классрин завуч М . Кьасумова , гъвеч I и классрин малимар Ф . Джабраилова , Л . Мирзоева , М . Апаева аялрин алакьунрилай гзаф рази яз амукьна . Ч l ехи группайра к I валахзавай тербиячияр тир Д . Асалиевади , С . Шагьмардановади , Р . Османовади диде бубаяр аялрин гъилин к I валахрихъ галаз танишарна . И гуьруьш кьиле тухвай социолог Э . Насрединовади диде бубайрихъ галаз скороговоркайрин , хъсан суал жавабдин нетижаяр кьуна . Мярекатдал кьиле тухвай « Хъсан куьмекчи », « Жегьил художник », « Гъвеч I и артист », « Жегьил спортсмен » конкурсра гъалиб хьайи аялриз грамотаяр гана . Вад йисан къене бахчадин администрациядиз жуьреба жуьре куьмекар гайи диде бубайриз « Гуьгьуьллу куьмекчи » т I вар алай грамотаяр гана . Эхирдай мярекатдал рахай М . Гьажиеван т I варунихъ галай 1нумрадин школадин директор Гь . Къадировади бахчадин руководстводиз аялар школадиз хъсан гьазурвал аваз гьазурунай чухсагъул лагьана . Инал рахай аялрин диде бубайрини « Солнышко » бахчадин тербиячийриз чпин аялар хъсан гьазурвал аваз школадиз гьазурунай гзаф чухсагъулдин , разивилин келимаяр лагьана . Гуьрчегдиз туьк I уьрнавай , жуьреба жуьре наметривди безетмишнавай столар алай « Солнышко » бахчадин залда мярекат шад гьалара ва яргъалди давам хьана . Э . МИРЗОЕВА , « Солнышко » бахчадин кьилин тербиячи .
+ИТАЛИЯДИН политик Карло Россиядин фикирдалди , малимдин бажарагъ ; инстинктдикай , къастуни��ай ва зигьиндикай ибарат я . Гьа ихьтин малимрикай сад чи райондин Тагьирхуьруьн къазмайрин юкьван школада физика дин тарсар гузвай малим Зумруд Алирзаевна я . I988 – йисуз ДГПУ дин физикоматематический факультет акьалт I арай жегьил пешекарди вичин зегьметдин рехъ Тюмендин областда физикадин малим яз баш ламишнай . 2004 – йисалай къенин йикъалди Тагьирхуьруьн къазмайрин юкьван школада к I валахзава . Вичин к I валахдив Зумруд малим яратмишуналди эгеч I зава .
+Хизандин сир пайда жеда Чаз эвленмиш жедайла , Ам хуш умуд , къайда жеда Чун мурадрив къведайла . А сир гваз чи уьмуьр фида Руьгьдин ч I ехи къуват жез , А сирди чаз хийир гъида Гагь четин , гагь регьят жез . Чун къилихра гьазур жеда Гьуьрмет ийиз инсандиз , Чун къайгъуйра мажбур жеда К I вал эцигиз хизандиз . Чун къуншидин къаршидал са Лайих кас жез эгеч I да . Кимерал физ халкьдин юкьва Хуш суьгьбетдик экеч I да .
+Юхсул хьайи мал тахьуй . Куьлягь хьайи итимни , Нек галачир кал тахьуй , Тахьуй аял етимни . Хаиндикай хан тахьуй , Ичкидикай земземни . Са бахт такур чан тахьуй Уьмуьрдикай жегьнемни .
+ЗУН Исмихан Къадимовахъ галаз I997ЙИСАН гатуз таниш хьанай . Ам вичин шиирар гваз редакциядиз атайла , ч I ехибур чкадал алачиз яш хьанвай , амма чина берекатдин нур авай халудиз за жуван кабинетдиз теклифнай . Хабарар кьурдалай гуьгъуьниз , ц I ийиз к I валахал хьанвай заз ам чи районда т I вар – ван авай шаир тирди ва ада чи газетдихъ галаз гьамиша сигъ алакъа хуьзвайди якъин хьана . Кьвед лагьай сеферда Исмихан халу чиниз атайла ада заз автордин патай са кьве ч I ални кхьена къул ч I угунвай « Шарвили » ва « Хизан сир я » ктабар багъишнай . Жегьил мухбир яз шаирди авур гьуьрметди зун цавук хкьунай . Гьар сеферда Исмихан халу редакциядиз атайла адахъ галаз уьмуьрдикай , к I валахдикай , са жерге маса дердийрикай рахун адетдиз элкъвенай . Ада шиирар кхьенвай ч I алан михьивили , абурун кесерлувили , маналувили , гьар са ч I алан назиквили ва абур к I елзавайдав булахдай авахьзавай яд хьиз агакьуни зун гьейранарна . К I ел – кхьин бегьем тахьанвай , амма уьмуьрдин уьк I уь цуру вири дадмишнавай Исмихан халудин шиирар акьалтзавай несил патал халис тарих я . Адан шииррай чаз куьгьне девирар , чи ата бубайри кечирмишай уьмуьрар ачухдиз аквазва ва абурулай чал агакьнавай хъсан адетар давамардай мумкинвал гузва . Авторди багъишай ктабар за багьа савкьватар хьиз хуьзва . Исмихан Къадимов I93I – йисуз Докъузпара райондин Гъепцегьрин хуьре дидедиз хьана . Аял вахтар залум дяведин мишекъат йисарал ацалтна . Хуьруьн школада ирид класс акьалт I арайдалай кьулухъ к I елун давамардай мумкинвал хъхьанач . К I вачи чил кьурдалай инихъ зегьмет къимет , къиметдин къадир чир хьайи ада са к I усни бушвалнач . Вичин уьмуьрда анжах гьалалу зегьметдин сагьиб хьайи Исмихан Къадимович уьмуьрдин вири имтигьанрай уьтквемвилелди экъеч I на . Секин , гзаф сабурлу , вичин я мецикай , я гъиликай масадан кефи тахай , хъсан несигьатчи , яр – дуст , къунши хьайи ам чидай гьар са касдин патай адаз анжах гьуьрмет авуниз лайихлу хьана . Исмихан Къадимович хуьруьн , райондин уьмуьрдивай са юкъузни къерех туш . Райондин культурадин маканра кьиле физвай вири мярекатрин иштиракчи я . Вичин уьмуьрдин юлдашни галаз хъсан , мягькем хизан кутуна . Абурухъ пуд хва , свасар , муьжуьд хтул ва кьуд птул ава . Ингье юбилейдиз мукьва « Илим – Дагъустан » типографияда автордин « Уьмуьр женг я » т I вар алай ирид лагьай ктаб чапнава . И ктабда шаирдин сатира ва юмордикай , к I анивилин гьиссерикай , сагъламвиликай , т I ебиатдин гуьзелвиликай , уьмуьрдикай кхьенвай шиирар гьатнава . Чна къе куь фикирдиз и ктабдай са шумуд шиир гузва .
+Чун къайгъуда жез девлетдин Кардихъ рик I гваз гелкъведа , Чна к I валахна , чи зегьметдин Къазанжи гваз хуькведа . Рик I е чими гуьгьуьл жеда Аваз кардин къайгъуда . Хъсан кардал пехил жеда , Ам чешнедиз къачуда . Цав тийижир къуш тахьуй , Марф дакьадай циферни , Гъуьлуьз тефей руш тахьуй , Хажалатдин йиферни . Мугьман дак l ан к l вал тахьуй , Гьуьрмет квахьай хизанни . Ашкъида пис т l ал тахьуй , Девлет квахьай Ватанни . Инсандин руьгь перт тахьуй , Хура гьатдай кьилерни . Веледрикай дерт тахьуй , Чинал зайиф вилерни . Дяве квагъдай кас тахьуй , Тахьуй азгъун рик l ерни . Чи дуствилел пас тахьуй , Агалнавай рекьерни .
+И ЙИКЪАРА Гъепцегьрин юкьван школада чна вирида гьуьрметзавай , чи рик I алай шаир Къадимов Исмихан Къадимович дидедиз хьайидалай инихъ 85 йис тамам хьуниз талукьарнавай юбилей шад гьалара къейдна . Исмихан Къадимович лезги шииратда кьет I ен хат I авай шаиррикай сад я . Ам ч I алаз гьуьрметзавай , къваларив гвайбурувайни ч I алав гьуьрметдивди эгеч I ун истемишзавай , ч I алан михьивал хуьниз эвер гузвай шаир я . Ада Ватандикай , тарихдикай , т I ебиатдин гуьзелвиликай , зегьметдикай , муьгьуьббатдикай кхьенвай шиирар чун патал ядигарар яз гьисабиз жеда . Юбилейдин шадвилера школадин малимри , ч I ехи классрин аялри , культурадин К I валин работникри , юбилярдин хизанди ва патарай атан вай мугьманри иштиракна . Шад мярекат гьа и школадин дидедин ч I алан малим Гевгьер Гюлмагьамедовади ачухна ва кьиле тухвана . Гаф гана рахай Гъепцегьрин хуьруьн администрациядин кьил Саид Пирова , сифтегьан классрин малим Саласа Гьажиметовади , школадин директор Абдурашид Адиева , райондин общественный Советдин председатель Агъадаш Нагъметуллаева , РД дин культурадин лайихлу работник Изам Улубекова , манидар Касмудин Меликова , бажарагълу аялрин центрдин руководитель Наида Магьамедрасуловади , культурадин К I валин художественный руководитель Абдукерим Улубекова , « Самурдин сес » газетдин старший корреспондент Афисат Айдемировади , Изберг шегьердай хтанвай юбилярдин хва Къадим Къадимова хьанвай юбилей мубаракна , юбилярдин уьмуьрдин , яратмишунрин рекьикай гегьенш суьгьбетарна . Ч I ехи классра к I елзавай Рабият Вагьидовади , Генжим Садулаева , Мурад Саркарова , Жавгьарат Улубековади , Рузлана Ражабовади , Миясат Лачиновади , Тамум Гьажиевади шаирдин « Чубарук », « Диде чан », « Къарини къужа », « Вот , юлдашар », « Дидедин ч I ал » ва са жерге шиирар к I елна . Культурадин К I валин работникар тир Изам , Гьамид ва Абдукерим Улубековри , Р . Вагьабовади лагьай манийри , тамамарай макьамри мярекат мадни гурлу авуна . Юбилейдин шадвилер гьар са няметдив безетмишнавай суфрадихъ яргъалди давам хьана . А . АЙДЕМИРОВА .
+ВАТАНДИН Ч I ехи дяведа фашизмдин винел гъалибвал къачурдалай инихъ 7I йис алатнава . Тарихда еке метлеб авай и вакъиа чи Ватандин вири халкьари , вири инсаниятди рик I ел хкана ва къаршиламишна . Азадвал , аслу туширвал патал женгера чанар гайи кьегьалриз чпин к I валериз хтай игитриз чна , юкь агъузна , икрамзава . Гьайиф хьи , чи ветеранрин жергеяр къвердавай кьери жезва . Ч I ехи Гъалибвилик Кашан хуьряй тир Латиф ИДАЯТОВА вичин пайни кутуна . Дербентдин педучилище куьтягьна хтанвай жегьилди школада тарсар гузвай . Дяве башламиш хьайила , малим , жегьил свасни к I вале туна . фронтдиз фенай . Дагъларин хци дяведин эхирдал кьван душмандихъ галаз женг ч I угуна . Ада иштиракай вири женгера кьегьалвал къалурна . Хирер кьац I ар хьанвай Л . Идаятов хурудал орденар , медалар алаз I945ЙИСУЗ хтана ва малимвилин рик I алай пеше хуьруьн школада давамар хъувуна . Гзаф йисара гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угур ветеран I0 йис вилик , 96 йисан яшда аваз рагьметдиз фена . Адакай гвардиядин I44 стрелковый дивизиядин политрук , подполковник Я . Бачунина « Балтикадин къерехрин рик I ел алама » ктабда « Вильнюсдин куьчеда женг » очеркда ингье вуч кхьизват I а : «… Шегьредал экъеч I навай чи кьушунрикай хабар авачир фашистар , кич I евал авачиз , рекьяй физвай . Амма и кар абуру геж кьат I унна . Петр Вернидуба тупарай , Латиф Идаятовани Петр Яковлева пулеметрай ягъуналди , душмандин автомашинрин колонна I0 декьикьада тергна . Рекьел аламукьайди немсерин I5 машинни 6 туп тир . … Вильнюсдин куьчейрикай сана чун кьулухъ ч I угуниз мажбур хьанай . Душман батальондин штабдиз мукьва жезвай . Абурун вилик пад Л . Идаятован пулеметди кьуна . Немсери Латифал гранатар вегьез башламишна . И макъамда арадал атай вакъиаяр ягъан тийидайбур хьана . Латифа , къарагъна , вичел къвезвай гранатар сифте сад , ахпа муькуьд кьуна , гьужумзавай фашистрал гадар хъувуна . Гранатрин гуьгъуьналлаз ада вичин пулеметдайни абуруз ц I ай гана . Душмандин минадин к I усар Л . Идаятовахъни галукьна , адал хер хьана . И арада адаз мукьувай сузадин ван атана . Ам залан хер хьанвай батальондин командир тир . Вичин хирерни кваз такьуна , Латифа командир къутармишна , вич женгиниз хъфена ». Гьа ик I уьтквемвилелди , дирибашвилелди женг ч I угуна Дагъустандин хуьруьн школадин малимди Литвадин ��илел ! Давуд ШЕРИФАЛИЕВ . Ц l ийи хуьр . Масадбурун ван атун , дердияр гьисс авун адан кьет I ен хесет я . Вичи тарс гузвай аялар фикир ийиз , чпи ийизвай к I валахдиз къимет гуз , гьар юкъуз хийирлу , къвалахъ галайдаз хуш крар ийиз вердишарзава . Са шумуд йис я Зумруд Алирзаевнади РМК – дин заседанийра иштиракиз . И мукьвара физикадинни математикадин малимрин заседаниедал Зумруд малимди « Дифференцированное обучение физике в современных условиях » темадай доклад авуна . Вичин тежриба мергьяметлувилелди к I валахдин юлдашрихъ галаз пайзава . Абурухъ галаз Зумруд малимди ачух тарсар , классдилай къецяй мярекатар ва яратмишунрин отчетар тухузва . « Движение и взаимодействие тел », « Восхождение в царство света », « Великолепная девятка », « Тепловые явления » темайрай ч I ехи классра тухвай тарсари аялриз хъсан чирвилер ва зигьиндиз къуват гана . Сифте яз инсан космосдиз фейидалай инихъ 55йис хьуниз талукьарнавай шикилрин выставка тешкилна . Чирвилерин рекье виридалай нетижаллу хесет аслу тушир тапшуругъар тамамарун я .» лугьузва Зумруд Алирзаевнади . Гьавиляй ада вичин тарсара тайинарнавай къайдайрилай аслу тушир к I валахни тухузва . Тарсар къугъунар тухузва , тапшуругъар кроссвордар гузва аквадай материалар ва дифференцированный тапшуругъар алай карточкаяр ишлемиш зава . К I валахдин вахт менфятлувилелди ишлемишун , чирвилерин дережа хкажун ва аялрал ацалтзавай нагрузка кьезиларун патал алай вахтунда кардик квай технологияр ишлемишзава . Гьакъисагъвилелди ч I угур дурумлу зегьметди хъсан нетижаярни гузва . Адан гьевеслу зегьметдиз к I валахдин юлдашри , диде бубайрини хъсан къимет гузва . Вичин коллективдилай къецени Зумруд Алирзаевнади еке гьуьрмет къазанмишнава . Жуван нубатда зазни Зумруд Алирзаевнадихъ чандин мягькем сагъвал ва к I валахда агалкьунар хьана к I анзава . А . ГЬАЖИЕВА , РМК – дин методист ,
+Самурдин там , вун тамарин пачагь я , Эсил бине авай анжах чи хуьре . Вун хуьн тавун чаз лап еке гунагь я , Зиян гайи касдин гьатда къан пеле .
+ДАГЪУСТАН Республикадин ФК « Анжи » командада дегишвилер хьанва . « Анжи » командадин дирекцияди , чпин контрактар куьтягь хьуниз тамашна командадин кьилин тренер Руслан Агъаларовахъ ва адан куьмекчи Нарвик Сирхаевахъ галаз контрактар давамар хъувунач . ФК « Анжиди » Руслан Агъалароваз ва Нарвик Сирхаеваз чпи команда патал ч l угур зегь мет екеди тирди , ам садани рик l елай алуд тийидайди тирди ва командадин дирекцияди а к l валахдиз кьакьан дережадин къимет гайиди лагьана . Алай вахтунда « Анжи » ФКДИН тренер вуж жедат l а тайин туш . Амма командада еке дегишвилер жеда лугьузва . Къведай ц l ийи сезон « Анжиди » Россиядин Федерациядин кьилин лигада давамарда . ЧИ КОРР .
+Кьеп l иркъазмайрин юкьван школа акьалт l арайдан гьакъиндай 1993йисуз Абдулкеримов Сабираз гайи А 102485нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Кьиникьин жаза ганвайдаз эхиримжи хуьрек хъсандиз гьазурнавай т l ямлу хуьрек гъана . Кофедиз шумуд т l ур шекер вегьеда ?хабар кьазва надзирателди . Вун дили хьанвани ? Зун диабетик я .
+МАЙДИН варз суварал гьалтайла йисан девлетлу варцарикай сад я. ИкӀ зегьметдинни ислягьвилин суварилай гуьгъуьниз чна Ватандин ЧӀехи Гъалибвилин 72 йис тамам хьунин сувар шад гьалара гурлувилелди къейд авунай. Инал чи шадвилер куьтягь хьанач. Майдин сифте кьилера Московский областдин Серпухов шегьерда кикбоксингдай кьиле фейи Россиядин чемпионатда, чи районэгьли Рагьим Алиева вичин заланвилин категориядай (9I кг) нубатдин гъалибвал къазанмишна. РикӀел хкин Рагьим Алиев 20I4 – йисуз Испанияда ва 20I6 – йисуз Сербия республикада кьиле фейи Европадин чемпионатрин гъалибчи я. Алатай йисуз Сербияда кьиле фейи Европадин чемпионатда хъсан гьазурвал, техника къалурай Рагьима Германиядин, Турциядин ва Сербиядин спортсменрихъ галаз женг тухвана ва вичин чемпионвилин тӀвар тестикьарна. Ам кьве сеферда Европадин чемпион я. Жегьил спортсмендихъ мадни вилик фидай, кьакьан дережайриз хкаж жедай фикирар, къастар ава. Вичин инстаграмда Рагьима икӀ кхьенва; - Чухсагъул Магьарамдхуьруьн райондин агьалийриз, вири захъ рикӀ кузвай, спортдин рекье къачузвай камарал шадвалзавайбуруз виридаз. ГьакӀни зун и рекьяй гьазурзавай зи гъалибвилерик чпин лайихлу пай кутазвай тренерризни. Спортдин рекье къачузвай сифте камарилай башламишна куьмекдин гъил яргъи авур, гьамишалугъ зи спонсор хьайи, цӀудралди зун хьтин жегьилриз куьмек гузвай ва районда спорт вилик тухун патал зегьмет чӀугвазвай «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрациядин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновичаз кьетӀендаказ чухсагъул лугьуз кӀанзава. -ГьакӀни дуьньядин гьи пипӀез зун фейитӀани, хайи Магьарамдхуьруьн райондин агьалияр гьалтзавайди ва абуру чпин хайи Ватандихъ иллаки райондихъ рикӀ кузвайди якъин я. Икьван ксарихъ ватанпересвилин гьиссер хьунал зун шад я. Къуй гьамиша ислягьвал ва хушбахтлувал хьурай! – лугьузва Рагьим Алиева. Россиядин чемпионатда къазанмишай гъалибвили Рагьим Алиеваз Дуьньядин чемпионатда иштиракдай путевка гана. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова ва вири райоэгьлийри Рагьим Алиеваз къазанмишнавай нубатдин гъалибвал мубаракзава ва адахъ тарихда амукьдай агалкьунар жедайдахъ умудзава. А. АЙДЕМИРОВА.
+ВАТАНДИН , хайи халкьдин хатасузвал хуьн патал серенжемар кьабулун вири девирра кьилин месэла яз хьана ва гележегдани амукьда . Жегьилар аскервиле къуллугъ авуниз гьазурунин , абур военный частариз , к I елиз училищайриз рекье тунин к I валахар чи районда гьи гьалда ава ? Гьа и суалдиз жаваб жагъурун патал зун райондин военный комиссар подполковник ГЬАЖИЕВ Эльман Рафиковичан патав фена ва адавай винидихъ лагьанвай суалриз жавабар гун т I алабна . КЪ�� жегьил несил дуьз рекьел акъудунилай важиблу кар бажагьат ава . Гьавиляй Ватандиз фавалу аскерар гьазурунин ва жегьилар чи бубайрин женгинин баркаллу адетриз вафалу яз тербияламишунин кардик райондин Администрацияди , ветеранри , общественный организацийри ва правоохранительный органри чпин тайин тир пай кутун разивилелди къейд ийиз к I анзава . АЛАЙ ВАХТУНДА уьлкведа кардик квай военный частара кьве вишев агакьна райондай фенвай жегьилри къуллугъзава . Военный рекьяй чирвилер , вердишвилер къачунин рекьяй гзафбуру чешне къалурзава . Райондин комиссариатдиз жегьилар аскервиле къуллугъ авуниз гьазурун , абур виликамаз тайинарнавай частариз тешкиллувилелди рекье тун адет хьанва . Месела акъатай зулуз военный комиссариатдин вилик 35 жегьил аскервилиз рекье тунин , 15 касни командный училищейриз ракъурунин везифа акъвазнавай . И кар патал райондин Администрацияди махсус къарар акъудна , тежрибаллу духтуррикай ибарат комиссия тешкилна , призывникрин чирвилерни сагъламвилер ахтармишна . « Аскервилин къуллугъдин гьакъиндай » закондин истемишунрал амална тухвай к I валахди хъсан нетижани гана . Жегьилар аскервилиз , военный к I елдай заведенийриз рекье тунин тапшуругъар тамамардай мумкинвал гана . Эхиримжи йисара жегьилар аскервилиз гьазурунин жигьетдай райондин школайрини хейлин к I валах тухузва . К I елзавайбуруз дявединни ватанпересвилин тарсар запасда авай , яргъал йисарин тежриба хьанвай офицерри гузва . Абуру призывдин яшда авай жегьилар военный къул лугъдиз гьазурдай серенжемар кьабулзава . Ватандин хатасузвал хуьн таъминарун патал Военный комиссариатди ийизвай чалишмишвилери гуьзлемишзавай нетижаяр тагана тазвач . Гаф патал туш , жегьилар аскервилиз рекье тунин тапшуругъ кьилиз акъуд тавур дуьшуьш гьеле хьанвач . Жегьилри Ватан хуьн , аскервиле къуллугъ авун пак буржи тирди гьиссзава . Месела , алай вахтунда воен ный частара къуллугъ ийизвай чи районэгьлийрилай военкоматдиз , диде бубайриз командованиедин чухсагъулдин чарар хквезва . Ида гзаф жегьилри чпин буржи намуслувилелди тамамарзавайди къалурзава . Эхиримжи вахтара гзаф жегьилри военный заведенийрихъ ялзава . Ихьтинбурун кьадар гьар йисуз 8-15 касдив агакьзава . Акъатай зулуз призывни тешкиллудаказ кьиле фена . Комиссиядиз атай 620 касдикай 70 жегьил аскервиле къуллугъ ийиз рекье туна . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+АРБЕ ЮКЪУЗ МР дин администрацияда райондин депутатрин Собраниедин нубатдин сессия кьиле фена . Сессиядал 20I6 – йисуз МР дин бюджет тамамарунин гьакъиндай , МР дин муниципальный къуллугърал алай ксариз гьар йисуз гузвай отпускрин гьакъиндай , МР дин хсусиятда авай юзазвай эменнидин виридалай агъуз къимет тайинарунин гьакъиндай ва чилин участокар шарт I уналди ихтияр ганвай къайдада ишлемишиз вугунин гьакъиндай публичный яб акалунар тухудай югъ тайинарунин гьакъиндай месэлайриз килигна . Винидихъ килигай месэлайрин гьакъиндай МР дин финансрин управлениедин начальник Эдуард Ферзилаеван , кадрийрин к I валахдин ва информациядин технологийрин отделдин начальник Леонард Буржалиеван , муниципальный эменнидин отделдин начальник Давид Сулейманован , эцигунрин , архитектурадин ва ЖКХ дин отделдин начальник Камиль Алиеван докладрихъ яб акална . Винидихъ гьялай месэлайрин гьакъиндай махсус къарар кьабулна . А . АЙДЕМИРОВА .
+САМАРРАДА авай ч I ехи миск I ин им Аббасидрин халифатдин меркез хьайи шегьер Самаррада эцигнавай дарамат я . Гьа вахтунда ам Исламдин алемда виридалайни ч I ехи миск I ин тир . Миск I ин 848йисуз эцигиз башламишна ва 852йисуз Аббасидрин халиф Аль Мутаваккилян вахтунда акьалт I арна . Гзаф вахтунда а миск I ин дуьньяда виридалайни ч I ехиди тир . Адан АЛЬМАЛВИЯ т I вар алай минаретдин кьакьанвал 52 метр я ва а минаретдин бинедин гьяркьуьвилел 33 метр ала . Миск I ин 17 жергедикай ибарат я , цлар мозаикадин мич I и вили шуьшедалди безетмишнава . Миск I индин къенепатан нехишар гьа вахтунин рангаралди ва геометриядин къурулушралди туьк I уьрнава . Алчуд жез жез фейи ц I арц I из ухшар минарет Малвия ва я АЛЬМАЛВИЯ ( араб ч I алал « эвер гайи » ва я « шкьуьнтдин гъетре яб »), Иракдин Самара шегьерда авай ч I ехи миск I индин архитектурадин комплексдин пай я . Шаркь патан архитектурадин надир тир канвай кирпичрикай эцигнавай минарет , яргъалай конус хьиз аквазва . Хкаж жез тик хьуниз килигна , ам вичин везифада ишлемишиз жезвачир . Амай минаретрихъ галаз гекъигайла , адаз акьахна азан гуз жезвачир . Малвия минарет им са шумуд километрдин яргъалай аквазвай . Тигр ва Евфрат вац I арин дереда Ислам дин авайди рик I ел хкизвай лишан хьиз тир . Каир шегьерда авай Ибн Тулана миск I ин Самаррада авай ч I ехи миск I индилай чешне къачу на эцигнава . 2005йисан 1апрелдиз минаретдин вине пад хъиткьинарунин нетижада ч I ур хьана . Иракдин душмандин винел къарагъайбуру минаретдал гьужум авуна , вучиз лагьайт I а анал США дин кьушунрин ахтармишунин чка эцигнавай . Ч I ехи миск I индин комплекс , Самаррадин амай къадим заманадин шейэр хьиз , ЮНЕСКОДИ хуьзва . Абуру лагьайт I а санал Виридуьньядин ирс арадал гъизва .
+БАЯЗИД падишагь есирвиле гьатна . Ам дяве физвай майдандилай дуьз Тамирланан ( Кьец l и Тимуран ) патав хкана . Баязидаз са вил авайди акур Тимур , ван акъатна хъуьрена . Хъел атай Баязида адавай хабар кьуна : Вун вучиз хъуьрезва ? Гьелбетда , вавай зал хъуьрез жеда , зал гъалибвал къазанмишна лагьана . Амма вуна фикир це садра , и зун алай чкадал вунни хьун мумкин тир . Падишагьрин тахтунин кьис метарни Аллагьдилай аслу я . Им вун Аллагьдин кьисметдал хъуьрезва лагьай ч l ал жезвачни ? Вич вичел хтай Тимура жаваб гана : Гьа и фикирди зав хъуьрезни туна . Дуьгъриданни , падишагьринни абурун пачагьлугърин кьисметар Адан гъиле ава . Амма пачагьлугърин кьисметрив . Ам къа��гъусуздиз эгеч l завай хьиз я заз , гьик l хьи , са вил авайдавай пачагьлугъ вахчуна , Халикьди ам са к l вач квайдав вугана ...
+Гъепцегьрин СОШ дин 11 класс куьтягьайдан гьакъиндай 2004йисуз Бакарова Миланадиз гайи Б 1469699нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Филерин СОШ дин коллективди Фаталиев Магьамедаз ва Мехтиева Венерадиз уьмуьрдин юлдаш ва буба Фаталиев Гьажиагьмед рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Филерин СОШ дин коллективди Мехтиев Магьмудаз езне Фаталиев Гьажиагьмед кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+14МАЙДИЗ Смоленск шегьерда « Юбилейный » т l вар алай спортдин Дворецда самбодай « Юный Динамовец » лишандик кваз турнир кьиле фена . И турнир ОМОН дин подразделениядин сотрудник , РФ дин Игит , къуллугъдин буржи тамамардайла телеф хьайи В . А . Максакован т l варц l из талукьарнавайди тир . Турнир жегьилар спортдал желбунин фикирдалди тешкилнавай . Турнирдин акъажунра гъалиб хьайибурун жергеда Магьарамдхуьруьн спортсмен Рашид Абдурахмановни ава . Акъажунра 1-2 ва 3чкаяр кьурбуруз медалар , грамотаяр ва пишкешар багъишна . ЖАННА .
+Эрч l и гъил пехил я чапладал , ам пул къачудайла , гьамиша вилик жеда лугьуз . *** Эгер чинал алай кьве вилиз чпиз чеб акваз хьанайт l а , абур пехилвиляй хъел авуна , гьарнихъ сад элкъведай . *** Вилер алахьайдан гъилер яргъи жеда . *** Тух сик l ни илис жеда чилел , турпуц верч акурла . *** Дад акурдаз кьарай къведач дадмиш тавуна . *** Манат жагъайдан вил доллардал жеда .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай югъ- Россиядин югъ- рикӀин сидкьидай мубаракзава. И лишанлу йикъа чи уьлкведин баркаллу тарихда еридин жигьетдай цӀийи девир башламиш хьун, вирида гьисаба кьунвай ивиррал бинеламиш хьанвай общество туькӀуьрунал элячӀун тестикьарзава. Республикадин вири агьалийрихъ галаз санал чи районэгьлийрини Россиядин Федерация цуьк акъудзавай государство хьун патал бегьерлувилелди кӀвалахзава. Къуй квехъ мягькем сагъламвал, хушбахтвал, чи Ватандин абадвал патал кӀвалахра агалкьунар хьурай. Ф . З . АГЬМЕДОВ , «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+АЛАТАЙ гьафтеда , техилар тергзавай зиянкаррихъ галаз женг ч I угунин к I валахар гужлу авун фикирда аваз , Дагъустандин ва Ставрополдин крайдин профильный ведомствойри санал совещание кьиле тухвана . Совещание Ставрополдин крайдин Нефтекумск районда , региондин хуьруьн майишатдин министр Владимир
+Ситникован регьбервилик кваз кьиле фена . И мярекатда республикадин Минсельхозпродин кьилин Iзаместитель Адильхан Ганакаева ва Ногъай райондин кьил Мухтарбий Аджекова , Дагъустандин къваларив гвай районрин ва Россельхозцентрдин филиалдин векилри ишт��ракна . Анал зиянкаррихъ галаз женг ч I угунин карда къуватар сад авунин чарасузвал авайди къейдна . Адильхан Ганакаева лагьайвал , республикада ахтармишай 252 агъзур гектардикай I45 гектарда зиянкарар авайди малум хьанва . Дагъустанда зиянкаррихъ галаз женг ч I угун патал чилел к I валахдай муьжуьд техника , гъвеч I и авиациядин са техника , Ростовдин областдай гъанвай дарманар ядай ГАРД системадин кьуд мобильный установка кардик кутунва . Химзащитный мярекатра Ногъай , Кули , Леваша , Новолак ва Акуша районрин хуьруьн майишатдин товарар гьасилзавайбуру активвилелди иштиракзава . 32 гектар чилел химический обработкаяр авунва . Ставрополдин Минсельхоздин кьил Владимир Ситникова и барадай санал тухузвай к I валахдиз къуват гунин чарасузвал авайди къейдна . РОССЕЛЬХОЗНАДЗОРДИН Управлениеди « Дагестан » РИА диз хабар гайивал , Дагъ устандин са жерге медицинадин учрежденийра тухвай ахтармишунрин нетижада незвай продуктар къалпбур ишлемишзавайди дуьздал акъуднава . Ик I, арзайрин бинедаллаз Россельхознадзордин госинспекторри республикадин « Къизлярдин шегьердин боль
+ница », « Махачкъаладин Iнумрадин аялар хадай к I вал » ва « Аялрин Iнумрадин клинический больница » ГБУ ра ишлемишзавай ч I емедилай чешнеяр къачуна . Лабораторный ахтармишунар тухун патал чешнеяр « Ставрополдин межобластной ветеринарный лаборатория » т I вар алай ахтармишунрин центрдиз рекье туна . Тухвай ахтармишунрай малум хьайивал , кьве чешнеда Беларусь республикадин « Слуцкий сыродельный комбинат » ОАО дин акъудзавай кьел квачир « Крестьянское » т I вар алай ч I емедик набататрин ягълу ва бета ситостерин галайди малум хьанва . Инал « Нек I един продукциядин хатасузвилин гьакъиндай » Таможенный союздин технический регламентдин къайдаяр ч I урнавайди малум хьана . « Хладокомбинат » ОООДИН ч I емедин чешне гьасилзавайбуру къалурнавай составдихъ галаз кьан тийидайди хьанва . Хкянавай ч I емедин чешнедин ягълувили ГОСТДИН истемишунриз жаваб гузвач . Тухвай ахтармишунрин нетижайриз килигна , ихьтин къалп продуктар ишлемишай дуьшуьшрин вилик пад кьунин мураддалди медицинадин учрежденийрин кьилин духтурриз информацияр рекье тунва . А . АЙДЕМИРОВА .
+ГАЗЕТДИКАЙ чавай гьи патахъ к I ант I ани гегьеншдиз рахаз жеда . И к I валах кабинетра ацукьна ийизвай сирлуди туш . Ина гьасилзавай продукция куь гъиле авай , адаз хъсан ва я пис къимет гуз жезвай ксар куьн я . Газетрин чинриз акъатзавай материалрилай разибур кьван наразибурни авайди я . И гафар анжах са чи райондин газетдиз талукьбур туш . Печатдин продукция вич гьахьтин зат I я . Виридаз бегенмиш , хуш къведай макъала гьелелиг садавайни кхьиз хьанвайди туш . Амма журналистар к I елзавайдаз анай менфят къачудай , хуш къведай ва таъсирлу макъалаяр жагъун патал материалрин тематика ва жанраяр дегишариз алахъзава . Гьелбетда , идалди газетдин ери хъсанриз жедач . Газет куь гьар садан суьгьбетчи ва сирдаш хьун патал куьне адан к I валахда иштирак авун чарасуз я . Йисаралди газетдиз са ц I арни кхьин тийизвай касди хъсан газет гуьзлемишун тажуб жедай к I валах тушни ? Де лагь кван , гьи майишатдин руководителдивай вичин са кьве пешекардихъ галаз майишатдин вири хилера к I валахар галай галайвал кьиле тухуз жеда ? Гьелбетда , садавайни . И кар патал вири зегьметчи коллективди иштирак авун лазим я . Бес газетни , чунни гьак I тушни ? Газет райондин гуьзгуь я . Газет чи трибуна я . Газет чи тешкилатчи ва теблигьатчи я . Амма газет куь иштираквал авачиз гьар гьафтеда 8 чин аваз акъудзавайди редакциядин са 5 къуллугъчи я . И гьалда ам , гьелбетда , хъсанриз хьун мумкин туш . Авторский коллектив гьикьван екеди хьайит I а , чкайрилай гьикьван ц I ийи хаба рар атайт I а , газет гьакьван хъсан жеда . Гила газетдин тарихдикай лап куьрелди лугьуз к I анзава . Чи райондин газет « Коммунизм патал » кьил алаз , КПСС дин райкомдин ва райсоветдин исполкомдин орган яз 1951йисан октябрдин вацра тешкилна . И 67 йисан девирда газет вакъиайрив ва жуьреба жуьре малуматривни хабаррив ац I ай тамам уьмуьрдин рехъ фена . Ц I ийиз тешкилай газетдин сад лагьай редактор Хидиров Къ . Ш . тир . Адалай гуьгъуьниз Ханов Г . А ., Ремиханов Къ . Р ., Къазагьмедов Э . Э , Алиев Гь . А ., Рамазанов Къ . Н ., Аллагьвердиев Л . Ж ., Мурадалиев Ж . П . ва 2013йисалай инихъ Исмаилов Абумуслим Абдуселимовича к l валахзава . Къейд ийиз к I анзава хьи , и т I варар кьурбурукай гзафбур чи арада амач . Абуруз рагьмет хьурай . Амин ! И редакторрикай гьар са касди редакциядинни типографиядин материалринни техникадин база яратмишунин , журналиствилин кадрияр тербияламишунин ва газетдин идеядин дережани таъсирлувал хкажунин карда гзаф зегьмет ч I угуна . 1990йисалай инихъ газетди пуд юбилей къейд авуна : 2001 йисуз 50 ва 2006йисуз 55 йис , 2012йисуз - 60 йис , 2017йисуз 65 йис . Эгер чун алатай йисарин подшивкайриз тамашайт I а , чаз анай 1990йисалди сад лагьай чкадал партийный ва комсомолдин уьмуьрдиз талукь темаяр алаз аквада . Газет тешкилай йикъалай башламишна къенин йикъалди адан кьилин тема хуьруьн майишат ва зегьметчи инсан хьана ва язва . Хуьруьн майишатдин ва карха найрин производствода яргъал йисара намуслувилелди к I валах авур , Ватандин Ч I ехи наградайриз ва къиметлу пишкешриз лайихлу хьайи , райондин ва республикадин Гьуьрметдин доскайриз акъатай ва гьуьрметдин лайихлу т I вар къачур вишералди зарбачийрикай газетдин чинриз гзаф материалар акъатна ва исятдани акъатзава . Къейд ийиз к I анзава хьи , и месэлайрай кхьенвай материалар вири тарифдинбур хьанач , абурун жергеда кимивилер хцидаказ критика ийизвай , кардик квачир резервияр ишлемиш тийизвай , мумкинвилер къалурзавай ва къиметлу теклифарни меслятар гузвай материаларни гзаф авай . Критикадин гьич са материални партиядин райкомди ва райсоветдин исполкомди фикир тагана ва я серенжемар кьабул тавуна тазвачир . Гьайиф хьи , СССР чк I айдалай гуьгъуьниз , экономикадин , яшайишдин ва политикадин са кьадар месэлайрихъ галаз печатдин ролни са кьадар вахтунда агъуз аватна . Гьавиляй журналистривайни газетдин чинра « Макъалади ван авуна », « Чаз жаваб гузва » рубрикаяр ишлемишиз хъхьанач . Ачухдиз лагьайт I а , газетдин чинриз критикадин материалар кьериз ц I аруз акъатиз хьана . Вучиз лагьайт I а , майишатрани карханайра агалкьунрилай кимивилер гзаф авай , чебни руководителрилай аслубур тушир . Гьаниз тамашна газетдин работникар майишатрин к I валахра авай кимивилерикай ваъ , абур арадиз атунин себебрикай ва арадай акъуддай рекьерикай рахуниз мажбур жезвай .
+1992йисалай газет 4 чин аваз гьафтеда кьве сеферда акъудиз башламишна . И кар неинки са чи районда , гьак I республикадин саки вири районрин редакцийра кьиле фена . Типографиядин харжияр , тадаракар , иллаки газетдин чар багьа хьунихъ галаз алакъалу яз 2001йисан январдилай чи газет райадминистрациядин къарардин бинедал алаз 6 чин аваз гьафтеда са сефер , исятда лагьайт I а , 8 чин аваз гьафтеда са сеферда акъатзава . 2002йис райондин администрацияди квелай башламишнат I а куьрелди ик I лугьуз жеда . А ч I авуз хуьруьн майишат авай четин гьаларизни тамаш тавуна райондин руководстводи ам мукьвал тир 10 йисан вахтунда вилик тухудай рекьер тайинарна ва и кар патал махсус программа кьабулна . Кьилди къачурт I а , ана 2010йисалди багъларин кьадар 2235 гектардив агакьаруналди гьасилзавай емишрин кьадар артухарун ва 2005йисалди 450 гектарда ц I ийи уьзуьмлухар кутун къалурнавай . Эхиримжи кьуд вад йис , гьихьтин четинбур , дарбур хьана лагьат I ани , абур чи уьмуьрдин вири хилера дибдин дегишвилер турбур , район экономикадин , яшайишдин ва политикадин жигьетдай вилик тухвайбур хьана . Лугьун бес я , районда агьалийрин перепись дуьз тешкилна кьиле тухуни гзаф месэляр гьялна , агьалийрин дуланажагъдин шарт I ар хъсанарна . Тамаш садра , 1997йисуз мажибрай , пенсийрай , аялрин пособийрай еке буржар арадиз атанвай . И гьал гуьгъуьнин йисарани давам жез хьана . Вучиз ? Вучиз лагьайт I а районда авай агьалийрин кьадар чирунал са касни машгъул хьанвачир . 1997йисан делилрай районда 40 агъзурдалай са т I имил гзаф инсанар авай , амма 2002йисан переписди къалурайвал , агьалийрин кьадар 60 агъзурдалай алатнава . Бес са гьисабдани авачир 20 агъзур касди мажибар , пенсияр ва аялрин пособияр къачузвай эхир . И нукьсан арадай акъудун , гьелбетда , райондин администрациядин къазанмишун я . Чаз чизва , лап и мукьвал вахтаралди чи инсанрик квай чилин къиздирма секин жезвачир . Совхозар , колхозар кимкиме хьана чк I идай гьалдиз атанвай . Бязи руководителри лагьайт I а , бубадин мал пайдайди хьиз савдаяр ийиз башламишнавай , чпин кьилел иеси аламайди гьиссзавачир . Райондин администрацияди идара авунин жилавар инанми��вилелди вичин гъиле кьуна . Майишатрикай муниципальный унитарный хуьруьн майишатдин карханаяр авуна , руководителриз чпин везифаяр тайинарна . Чилел к I валахзавайбурув яргъал вахтуналди ишлемишун патал чилер арендада вугана ва и к I валах тешкиллувилелди давам жезва . Чпикай икьван регьятдиз ва куьрелди кхьизвай , гьар са к I валах кьилиз акъудун патал дурумлу зегьмет , кьарай авачир йисар , ахвар тахьай йифер ва яргъи йисар кечирмишнавайди я . Чаз абур акун , чир хьун ва арадиз гъайи ксариз чухсагъул лугьун лазим я . Алай вахтунда чи обществодин уьмуьрда гзаф терефрин дегишвилер кьиле фена ва физва . Хуьрер къвердавай ч I ехи , инсанар гзаф жезва . Агь алийрин кьадар артух хьунихъ галаз абурун игьтияжар хкаж жезвайдини чна гьиссзава . Гьавиляй администрацияди кьилин фикир инсанрин уьмуьрдин шарт I ар хъсанардай , чиликай дуьзвилелди хийир къачудай серенжемар кьабулунал желбни ийизва . Чалишмишвилери нетижаярни тагана тазвач . Дериндай фикир гайила эхиримжи йисара хъсан терефрихъ хьанвай дегишвилерин кьадар гзаф я . Инанмиш я , абур садани инкардач . Инал т I ал алай месэлаяр амайдини талгьана жедач . Месела , чил ишлемишуникай , ам кирида вугуникай рахадайла бязибуруз дуьз гъавурда гьатиз к I анзавач . Абуруз инсанрин гьал хъсанарун патал кьабулзавай серенжемрикай хуш татун , акатай чкадал мецел вуч гаф атайт I ани лугьун адет хьанва . Ихьтинбур гъавурда тун патални чна газетда т I имил кхьинар ийизвач . Алатнавай 67 йисан девирда чи газетдин саки 1000 далай виниз нумраяр акъатнава . Вири йисара ва вири нумрайра газетди кьилин фикир хуьруьн майишат вилик физвай гьалдиз , хуьрерин уьмуьрда жезвай еке дегишвилериз , район экономикадин жигьетдай мягькем жезвай гьалдиз ва инсанрин руьгьдин игьтияжар таъминаруниз гана ва гузва . Эхиримжи йисара МР дин Администрациядин , кьилди къачурт l а , адан регьбер Фарид Загьидинович Агьмедован куьмекдалди газетдин к I валахда дибдай дегишвилер тунва . Газетдин гафунин авторитет хкаж хъувуна , подпис
+чикрин кьадар артухарна . Газетдин чинра « Райондин администрацияда » рубрикадик кваз гузвай материалрин кьадар гзаф хьанва . Идалди чна районэгьлийриз Райадминистрацияди тухузвай гзаф терефрин к I валахдикай ва райондин уьмуьрдикай мукьвал мукьвал хабарар гузва . Идахъ галаз сад хьиз , чна чи гележегдин к I валахда райондин ва хуьрерин администрацийри , общественный тешкилатри , майишатринни карханайрин руководителри тешкилзавай ва кьиле тухузвай гзаф терефрин к I валахрикай , образованиедин , культурадин , медицинадин ва правоохранительный органрин уьмуьрдикай , дявединни зегьметдин ветеранрикай , диндин , марифатдин , тербиядин , тарихдин темайрай , чи райондин алимрикай , пата къерехда яшамиш жезвай машгьур чи районэгьлийрикай жуьреба жуьре макъалаяр кхьиниз гзаф фикир гузва . Чеб рагьметдиз фейи ва яшамиш жезвай вири ве��еранриз чи газетдин чинрай лайихлу чка жагъана . « Гьич са зат I ни рик I елай фенвач , гьич са касни рик I елай алуднавач » рубрикадиз чи газетда гьамиша чка ава . И йисара майишатрин производстводин зарбачияр тир , гила пенсияда авай агъсакъалрикай газетдин чинриз еке макъалаяр акъатна ва и к I валах давам жезва . Квез малум тирвал , чи районэгьли , Дагъустанда , Чечняда ва вири кеферпатан Кавказда т I арикъатдин идеологиядин диб эцигай , Дагъустандинни Чечнядин пуд имамдин Къазимагьамедан , Шамилан ва Гьамзат бегдин руьгьдин регьбер шейх Магьамед Ярагъидикай чи газетди гзаф материалар гана ва гузва . Диндикай ва лезгийрин поэзиядин классикрин уьмуьрдикайни яратмишунрикай чи газетди кьван жуьребажуьре материалар гузвай газет Кьиблепатан Дагъустанда бажагьат ава . « Чи тарихдин чинар » рубрикади чи газетда вичиз исятдани мягькем чка кьунва . Лугьуз жеда хьи , алатнавай 67 йисан девирда , районэгьлийрин уьмуьрдиз талукь тир гьич са месэлани газетди вичин фикирдай акъуднач . Идахъ галаз сад хьиз , газет к I елзавайбурал чна республикадин , СССР дин , Россиядин Федерациядин ва къецепатан уьлквейрин уьмуьрдайни тамам хабарар агакьарна ва агакьарзава . Акьалтзавай несилдиз ватанпересвилин , инсанпересвилин ва вири халкьарин арада ислягьвал , дуствал мягькемаруниз талукь тир материалар чи газетдин чинрай кими жезвач . И кар патал чна чи газет к I елзавайбуруз чи алимрикай , яратмишунардай работникрикай , чи уьмуьрдин чешмеяр михьи ийизвай Исламдин алимрикай ва лезги литературадин классикрикай гегьенш малуматар гузва . Газетдин коллективди и яргъал йисара гзаф хъсан к I валахрик кьил кутуна ва абур вичихъ авай мумкинвилериз тамашна , давамарзава . Чи райондин кьилин девлет к I валахдин еке тежриба авай , намуслу зегьметдин зарбачияр я . Советрин гьукуматдин девирда абуру райондин машгьурвал республикадилай яргъариз акъудна . Райондин гзаф майишат рини карханайри ва санлай районди республикадин Гьуьрметдин доскада лайихлу чкаяр кьуна , ДАССР дин ва СССР дин кьилин органрин гъиляй гъилиз къведай пайдахар къачуна . Ибур вири чи райондин зегьметдин зарбачийри къазанмишнавай агалкьунар я , чна абурун гьунарар са ч I авузни рик I елай алудзавач , чна абуруз аферин , баркалла лугьузва . Макъаладин эхиримжи ц I арара 2013йисан 20октябрдиз район тешкилайдалай инихъ 70 йис тамам хьайи сувар гьик I кьиле фенат I а лугьуз к I анзава заз . Лугьун бес я , и лишанлу суварик Дагъустан Республикадин Президент Рамазан Абдулатипов кьиле аваз са жерге министрар , шегьеррин ва районрин руководителарни машгьур инсанар атанвай . Сувар Президентди ва « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Ф . З . Агьмедова Яру лент ат I уналди , вичин яргъивилел 265, гьяркьуьвилел 11 метр алай 17 вилин , республикада вичиз тешпигь авачир , Самур вац I уз лап ярамиш еке имарат тир муьгъ ачухунилай башламиш хьана . И вакъиа райондин 70 йис тамам хьайи юкъуз кьиле фини мадни лишанлу авуна . Магьарамдхуьруьн район кьиблепатан Дагъустанда , гьам инсанрин кьадардал , гьам майданрин гегьеншвилел гьалтайла , лап ч I ехи район я . Т I ебиатди чи район уьмуьр патал чарасуз вири жуьредин девлетар ва мумкинвилер аваз халкьнава . Макъала газетдиз гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ я .
+Ф . КЕРИМОВ , ведущий специалист Магарамкентского филиала ТФОМС РД . Райондин « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин работникри к l валахдин юлдаш Раджабова Абуятаз , адан хизандиз ва вири багърийриз уьмуьрдин юлдаш ва буба Раджабов Юнус рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай югъ- Россиядин югъ- рикӀин сидкьидай мубаракзава. И лишанлу йикъа чи уьлкведин баркаллу тарихда еридин жигьетдай цӀийи девир башламиш хьун, вирида гьисаба кьунвай ивиррал бинеламиш хьанвай общество туькӀуьрунал элячӀун тестикьарзава. Республикадин вири агьалийрихъ галаз санал чи районэгьлийрини Россиядин Федерация цуьк акъудзавай государство хьун патал бегьерлувилелди кӀвалахзава. Къуй квехъ мягькем сагъламвал, хушбахтвал, чи Ватандин абадвал патал кӀвалахра агалкьунар хьурай.
+АЛАТАЙ гьафтеда , техилар тергзавай зиянкаррихъ галаз женг ч I угунин к I валахар гужлу авун фикирда аваз , Дагъустандин ва Ставрополдин крайдин профильный ведомствойри санал совещание кьиле тухвана . Совещание Ставрополдин крайдин Нефтекумск районда , региондин хуьруьн майишатдин министр Владимир
+Ситникован регьбервилик кваз кьиле фена . И мярекатда республикадин Минсельхозпродин кьилин Iзаместитель Адильхан Ганакаева ва Ногъай райондин кьил Мухтарбий Аджекова , Дагъустандин къваларив гвай районрин ва Россельхозцентрдин филиалдин векилри иштиракна . Анал зиянкаррихъ галаз женг ч I угунин карда къуватар сад авунин чарасузвал авайди къейдна . Адильхан Ганакаева лагьайвал , республикада ахтармишай 252 агъзур гектардикай I45 гектарда зиянкарар авайди малум хьанва . Дагъустанда зиянкаррихъ галаз женг ч I угун патал чилел к I валахдай муьжуьд техника , гъвеч I и авиациядин са техника , Ростовдин областдай гъанвай дарманар ядай ГАРД системадин кьуд мобильный установка кардик кутунва . Химзащитный мярекатра Ногъай , Кули , Леваша , Новолак ва Акуша районрин хуьруьн майишатдин товарар гьасилзавайбуру активвилелди иштиракзава . 32 гектар чилел химический обработкаяр авунва . Ставрополдин Минсельхоздин кьил Владимир Ситникова и барадай санал тухузвай к I валахдиз къуват гунин чарасузвал авайди къейдна . РОССЕЛЬХОЗНАДЗОРДИН Управлениеди « Дагестан » РИА диз хабар гайивал , Дагъ устандин са жерге медицинадин учрежденийра тухвай ахтармишунрин нетижада незвай продуктар къалпбур ишлемишзавайди дуьздал акъуднава . Ик I, арзайрин бинедаллаз Россельхознадзордин госинспекторри республикадин « Къизлярдин шегьердин боль
+ница », « Махачкъаладин Iнумрадин аялар хадай к I вал » ва « Аялрин Iнумрадин клинический больница » ГБУ ра ишлемишзавай ч I емедилай чешнеяр къачуна . Лабораторный ахтармишунар тухун патал чешнеяр « Ставрополдин межобластной ветеринарный лаборатория » т I вар алай ахтармишунрин центрдиз рекье туна . Тухвай ахтармишунрай малум хьайивал , кьве чешнеда Беларусь республикадин « Слуцкий сыродельный комбинат » ОАО дин акъудзавай кьел квачир « Крестьянское » т I вар алай ч I емедик набататрин ягълу ва бета ситостерин галайди малум хьанва . Инал « Нек I един продукциядин хатасузвилин гьакъиндай » Таможенный союздин технический регламентдин къайдаяр ч I урнавайди малум хьана . « Хладокомбинат » ОООДИН ч I емедин чешне гьасилзавайбуру къалурнавай составдихъ галаз кьан тийидайди хьанва . Хкянавай ч I емедин чешнедин ягълувили ГОСТДИН истемишунриз жаваб гузвач . Тухвай ахтармишунрин нетижайриз килигна , ихьтин къалп продуктар ишлемишай дуьшуьшрин вилик пад кьунин мураддалди медицинадин учрежденийрин кьилин духтурриз информацияр рекье тунва . А . АЙДЕМИРОВА .
+ГАЗЕТДИКАЙ чавай гьи патахъ к I ант I ани гегьеншдиз рахаз жеда . И к I валах кабинетра ацукьна ийизвай сирлуди туш . Ина гьасилзавай продукция куь гъиле авай , адаз хъсан ва я пис къимет гуз жезвай ксар куьн я . Газетрин чинриз акъатзавай материалрилай разибур кьван наразибурни авайди я . И гафар анжах са чи райондин газетдиз талукьбур туш . Печатдин продукция вич гьахьтин зат I я . Виридаз бегенмиш , хуш къведай макъала гьелелиг садавайни кхьиз хьанвайди туш . Амма журналистар к I елзавайдаз анай менфят къачудай , хуш къведай ва таъсирлу макъалаяр жагъун патал материалрин тематика ва жанраяр дегишариз алахъзава . Гьелбетда , идалди газетдин ери хъсанриз жедач . Газет куь гьар садан суьгьбетчи ва сирдаш хьун патал куьне адан к I валахда иштирак авун чарасуз я . Йисаралди газетдиз са ц I арни кхьин тийизвай касди хъсан газет гуьзлемишун тажуб жедай к I валах тушни ? Де лагь кван , гьи майишатдин руководителдивай вичин са кьве пешекардихъ галаз майишатдин вири хилера к I валахар галай галайвал кьиле тухуз жеда ? Гьелбетда , садавайни . И кар патал вири зегьметчи коллективди иштирак авун лазим я . Бес газетни , чунни гьак I тушни ? Газет райондин гуьзгуь я . Газет чи трибуна я . Газет чи тешкилатчи ва теблигьатчи я . Амма газет куь иштираквал авачиз гьар гьафтеда 8 чин аваз акъудзавайди редакциядин са 5 къуллугъчи я . И гьалда ам , гьелбетда , хъсанриз хьун мумкин туш . Авторский коллектив гьикьван екеди хьайит I а , чкайрилай гьикьван ц I ийи хаба рар атайт I а , газет гьакьван хъсан жеда . Гила газетдин тарихдикай лап куьрелди лугьуз к I анзава . Чи райондин газет « Коммунизм патал » кьил алаз , КПСС дин райкомдин ва райсоветдин исполкомдин орган яз 1951йисан октябрдин вацра тешкилна . И 67 йисан девирда газет вакъиайрив ва жуьреба жуьре малуматривни хабаррив ац I ай тамам уьмуьрдин рехъ фена . Ц I ийиз тешкилай газетдин сад лагьай редактор Хидиров Къ . Ш . тир . Адалай гуьгъуьниз Ханов Г . А ., Ремиханов Къ . Р ., Къазагьмедов Э . Э , Алиев Гь . А ., Рамазанов Къ . Н ., Аллагьвердиев Л . Ж ., Мурадалиев Ж . П . ва 2013йисалай инихъ Исмаилов Абумуслим Абдуселимовича к l валахзава . Къейд ийиз к I анзава хьи , и т I варар кьурбурукай гзафбур чи арада амач . Абуруз рагьмет хьурай . Амин ! И редакторрикай гьар са касди редакциядинни типографиядин материалринни техникадин база яратмишунин , журналиствилин кадрияр тербияламишунин ва газетдин идеядин дережани таъсирлувал хкажунин карда гзаф зегьмет ч I угуна . 1990йисалай инихъ газетди пуд юбилей къейд авуна : 2001 йисуз 50 ва 2006йисуз 55 йис , 2012йисуз - 60 йис , 2017йисуз 65 йис . Эгер чун алатай йисарин подшивкайриз тамашайт I а , чаз анай 1990йисалди сад лагьай чкадал партийный ва комсомолдин уьмуьрдиз талукь темаяр алаз аквада . Газет тешкилай йикъалай башламишна къенин йикъалди адан кьилин тема хуьруьн майишат ва зегьметчи инсан хьана ва язва . Хуьруьн майишатдин ва карха найрин производствода яргъал йисара намуслувилелди к I валах авур , Ватандин Ч I ехи наградайриз ва къиметлу пишкешриз лайихлу хьайи , райондин ва республикадин Гьуьрметдин доскайриз акъатай ва гьуьрметдин лайихлу т I вар къачур вишералди зарбачийрикай газетдин чинриз гзаф материалар акъатна ва исятдани акъатзава . Къейд ийиз к I анзава хьи , и месэлайрай кхьенвай материалар вири тарифдинбур хьанач , абурун жергеда кимивилер хцидаказ критика ийизвай , кардик квачир резервияр ишлемиш тийизвай , мумкинвилер къалурзавай ва къиметлу теклифарни меслятар гузвай материаларни гзаф авай . Критикадин гьич са материални партиядин райкомди ва райсоветдин исполкомди фикир тагана ва я серенжемар кьабул тавуна тазвачир . Гьайиф хьи , СССР чк I айдалай гуьгъуьниз , экономикадин , яшайишдин ва политикадин са кьадар месэлайрихъ галаз печатдин ролни са кьадар вахтунда агъуз аватна . Гьавиляй журналистривайни газетдин чинра « Макъалади ван авуна », « Чаз жаваб гузва » рубрикаяр ишлемишиз хъхьанач . Ачухдиз лагьайт I а , газетдин чинриз критикадин материалар кьериз ц I аруз акъатиз хьана . Вучиз лагьайт I а , майишатрани карханайра агалкьунрилай кимивилер гзаф авай , чебни руководителрилай аслубур тушир . Гьаниз тамашна газетдин работникар майишатрин к I валахра авай кимивилерикай ваъ , абур арадиз атунин себебрикай ва арадай акъуддай рекьерикай рахуниз мажбур жезвай .
+1992йисалай газет 4 чин аваз гьафтеда кьве сеферда акъудиз башламишна . И кар неинки са чи районда , гьак I республикадин саки вири районрин редакцийра кьиле фена . Типографиядин харжияр , тадаракар , иллаки газетдин чар багь�� хьунихъ галаз алакъалу яз 2001йисан январдилай чи газет райадминистрациядин къарардин бинедал алаз 6 чин аваз гьафтеда са сефер , исятда лагьайт I а , 8 чин аваз гьафтеда са сеферда акъатзава . 2002йис райондин администрацияди квелай башламишнат I а куьрелди ик I лугьуз жеда . А ч I авуз хуьруьн майишат авай четин гьаларизни тамаш тавуна райондин руководстводи ам мукьвал тир 10 йисан вахтунда вилик тухудай рекьер тайинарна ва и кар патал махсус программа кьабулна . Кьилди къачурт I а , ана 2010йисалди багъларин кьадар 2235 гектардив агакьаруналди гьасилзавай емишрин кьадар артухарун ва 2005йисалди 450 гектарда ц I ийи уьзуьмлухар кутун къалурнавай . Эхиримжи кьуд вад йис , гьихьтин четинбур , дарбур хьана лагьат I ани , абур чи уьмуьрдин вири хилера дибдин дегишвилер турбур , район экономикадин , яшайишдин ва политикадин жигьетдай вилик тухвайбур хьана . Лугьун бес я , районда агьалийрин перепись дуьз тешкилна кьиле тухуни гзаф месэляр гьялна , агьалийрин дуланажагъдин шарт I ар хъсанарна . Тамаш садра , 1997йисуз мажибрай , пенсийрай , аялрин пособийрай еке буржар арадиз атанвай . И гьал гуьгъуьнин йисарани давам жез хьана . Вучиз ? Вучиз лагьайт I а районда авай агьалийрин кьадар чирунал са касни машгъул хьанвачир . 1997йисан делилрай районда 40 агъзурдалай са т I имил гзаф инсанар авай , амма 2002йисан переписди къалурайвал , агьалийрин кьадар 60 агъзурдалай алатнава . Бес са гьисабдани авачир 20 агъзур касди мажибар , пенсияр ва аялрин пособияр къачузвай эхир . И нукьсан арадай акъудун , гьелбетда , райондин администрациядин къазанмишун я . Чаз чизва , лап и мукьвал вахтаралди чи инсанрик квай чилин къиздирма секин жезвачир . Совхозар , колхозар кимкиме хьана чк I идай гьалдиз атанвай . Бязи руководителри лагьайт I а , бубадин мал пайдайди хьиз савдаяр ийиз башламишнавай , чпин кьилел иеси аламайди гьиссзавачир . Райондин администрацияди идара авунин жилавар инанмишвилелди вичин гъиле кьуна . Майишатрикай муниципальный унитарный хуьруьн майишатдин карханаяр авуна , руководителриз чпин везифаяр тайинарна . Чилел к I валахзавайбурув яргъал вахтуналди ишлемишун патал чилер арендада вугана ва и к I валах тешкиллувилелди давам жезва . Чпикай икьван регьятдиз ва куьрелди кхьизвай , гьар са к I валах кьилиз акъудун патал дурумлу зегьмет , кьарай авачир йисар , ахвар тахьай йифер ва яргъи йисар кечирмишнавайди я . Чаз абур акун , чир хьун ва арадиз гъайи ксариз чухсагъул лугьун лазим я . Алай вахтунда чи обществодин уьмуьрда гзаф терефрин дегишвилер кьиле фена ва физва . Хуьрер къвердавай ч I ехи , инсанар гзаф жезва . Агь алийрин кьадар артух хьунихъ галаз абурун игьтияжар хкаж жезвайдини чна гьиссзава . Гьавиляй администрацияди кьилин фикир инсанрин уьмуьрдин шарт I ар хъсанардай , чиликай дуьзвилелди хийир къачудай серенжемар кьабулунал желбни ийизва . Чалишмишвилери нетижаярни тагана тазвач . Дериндай фикир гайила эхиримжи йисара хъсан терефрихъ хьанвай дегишвилерин кьадар гзаф я . Инанмиш я , абур садани инкардач . Инал т I ал алай месэлаяр амайдини талгьана жедач . Месела , чил ишлемишуникай , ам кирида вугуникай рахадайла бязибуруз дуьз гъавурда гьатиз к I анзавач . Абуруз инсанрин гьал хъсанарун патал кьабулзавай серенжемрикай хуш татун , акатай чкадал мецел вуч гаф атайт I ани лугьун адет хьанва . Ихьтинбур гъавурда тун патални чна газетда т I имил кхьинар ийизвач . Алатнавай 67 йисан девирда чи газетдин саки 1000 далай виниз нумраяр акъатнава . Вири йисара ва вири нумрайра газетди кьилин фикир хуьруьн майишат вилик физвай гьалдиз , хуьрерин уьмуьрда жезвай еке дегишвилериз , район экономикадин жигьетдай мягькем жезвай гьалдиз ва инсанрин руьгьдин игьтияжар таъминаруниз гана ва гузва . Эхиримжи йисара МР дин Администрациядин , кьилди къачурт l а , адан регьбер Фарид Загьидинович Агьмедован куьмекдалди газетдин к I валахда дибдай дегишвилер тунва . Газетдин гафунин авторитет хкаж хъувуна , подпис
+чикрин кьадар артухарна . Газетдин чинра « Райондин администрацияда » рубрикадик кваз гузвай материалрин кьадар гзаф хьанва . Идалди чна районэгьлийриз Райадминистрацияди тухузвай гзаф терефрин к I валахдикай ва райондин уьмуьрдикай мукьвал мукьвал хабарар гузва . Идахъ галаз сад хьиз , чна чи гележегдин к I валахда райондин ва хуьрерин администрацийри , общественный тешкилатри , майишатринни карханайрин руководителри тешкилзавай ва кьиле тухузвай гзаф терефрин к I валахрикай , образованиедин , культурадин , медицинадин ва правоохранительный органрин уьмуьрдикай , дявединни зегьметдин ветеранрикай , диндин , марифатдин , тербиядин , тарихдин темайрай , чи райондин алимрикай , пата къерехда яшамиш жезвай машгьур чи районэгьлийрикай жуьреба жуьре макъалаяр кхьиниз гзаф фикир гузва . Чеб рагьметдиз фейи ва яшамиш жезвай вири ветеранриз чи газетдин чинрай лайихлу чка жагъана . « Гьич са зат I ни рик I елай фенвач , гьич са касни рик I елай алуднавач » рубрикадиз чи газетда гьамиша чка ава . И йисара майишатрин производстводин зарбачияр тир , гила пенсияда авай агъсакъалрикай газетдин чинриз еке макъалаяр акъатна ва и к I валах давам жезва . Квез малум тирвал , чи районэгьли , Дагъустанда , Чечняда ва вири кеферпатан Кавказда т I арикъатдин идеологиядин диб эцигай , Дагъустандинни Чечнядин пуд имамдин Къазимагьамедан , Шамилан ва Гьамзат бегдин руьгьдин регьбер шейх Магьамед Ярагъидикай чи газетди гзаф материалар гана ва гузва . Диндикай ва лезгийрин поэзиядин классикрин уьмуьрдикайни яратмишунрикай чи газетди кьван жуьребажуьре материалар гузвай газет Кьиблепатан Дагъустанда бажагьат ава . « Чи тарихдин чинар » рубрикади чи газетда вичиз исятдани мягькем чка кьунва . Лугьуз жеда хьи , алатнавай 67 йисан девирда , районэгьлийрин уьмуьрдиз талукь тир гьич са месэлани газетди вичин фикирдай акъуднач . Идахъ галаз сад хьиз , газет к I елзавайбурал чна республикадин , СССР дин , Россиядин Федерациядин ва къецепатан уьлквейрин уьмуьрдайни тамам хабарар агакьарна ва агакьарзава . Акьалтзавай несилдиз ватанпересвилин , инсанпересвилин ва вири халкьарин арада ислягьвал , дуствал мягькемаруниз талукь тир материалар чи газетдин чинрай кими жезвач . И кар патал чна чи газет к I елзавайбуруз чи алимрикай , яратмишунардай работникрикай , чи уьмуьрдин чешмеяр михьи ийизвай Исламдин алимрикай ва лезги литературадин классикрикай гегьенш малуматар гузва . Газетдин коллективди и яргъал йисара гзаф хъсан к I валахрик кьил кутуна ва абур вичихъ авай мумкинвилериз тамашна , давамарзава . Чи райондин кьилин девлет к I валахдин еке тежриба авай , намуслу зегьметдин зарбачияр я . Советрин гьукуматдин девирда абуру райондин машгьурвал республикадилай яргъариз акъудна . Райондин гзаф майишат рини карханайри ва санлай районди республикадин Гьуьрметдин доскада лайихлу чкаяр кьуна , ДАССР дин ва СССР дин кьилин органрин гъиляй гъилиз къведай пайдахар къачуна . Ибур вири чи райондин зегьметдин зарбачийри къазанмишнавай агалкьунар я , чна абурун гьунарар са ч I авузни рик I елай алудзавач , чна абуруз аферин , баркалла лугьузва . Макъаладин эхиримжи ц I арара 2013йисан 20октябрдиз район тешкилайдалай инихъ 70 йис тамам хьайи сувар гьик I кьиле фенат I а лугьуз к I анзава заз . Лугьун бес я , и лишанлу суварик Дагъустан Республикадин Президент Рамазан Абдулатипов кьиле аваз са жерге министрар , шегьеррин ва районрин руководителарни машгьур инсанар атанвай . Сувар Президентди ва « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Ф . З . Агьмедова Яру лент ат I уналди , вичин яргъивилел 265, гьяркьуьвилел 11 метр алай 17 вилин , республикада вичиз тешпигь авачир , Самур вац I уз лап ярамиш еке имарат тир муьгъ ачухунилай башламиш хьана . И вакъиа райондин 70 йис тамам хьайи юкъуз кьиле фини мадни лишанлу авуна . Магьарамдхуьруьн район кьиблепатан Дагъустанда , гьам инсанрин кьадардал , гьам майданрин гегьеншвилел гьалтайла , лап ч I ехи район я . Т I ебиатди чи район уьмуьр патал чарасуз вири жуьредин девлетар ва мумкинвилер аваз халкьнава . Макъала газетдиз гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ я .
+Ф . КЕРИМОВ , ведущий специалист Магарамкентского филиала ТФОМС РД . Райондин « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин работникри к l валахдин юлдаш Раджабова Абуятаз , адан хизандиз ва вири багърийриз уьмуьрдин юлдаш ва буба Раджабов Юнус рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+27НОЯБРДИЗ Дагъустан Республикадин Гьукуматдин Председатель Абдусамад Гьамидов Магьарамдхуьруьн районда авай « Эко продукт » къушарин фабрикадиз атана . Фабрикадин инветплощадкадин директор Иван Перфильева РД дин Гьукуматдин Председателдиз авур докладдай малум хьайивал , къушарин фабрика эцигна кардик кутуниз 500 миллион манат харжна . Гележег авай и проект акьалт l арунин мураддалди , кьилди къачурт l а , фабрика электрикдин тадаракралди , газдалди , целди таъминарун патал ва рекьер туьк l уьруниз республикадин бюджетдай алава яз 335 миллион манат чара авунва . « Эко продукт » фабрика 12 цехдикай ибарат я . Фабрика ди гьар йисуз 4,5 тонн къушарин як гьазурда . Магьарамдхуьруьн райондин Кьил Фарид Агьмедова къейд авурвал , фабрикада гьеле 95 касди к l валахзава , гележегда абурун кьадар 200 дав агакьда . Ида райондин бюджетдиз 6 миллион манат налогар гъида . « Эко фабрика
+дин » сад лагьай продукт алай йисан 14декабрдиз базардиз акъудун планламишнава . Шикилда : РД дин Гьукуматдин Председатель Абдусамад Гьамидов къушарин фабрикада .
+2ДЕКАБРДИЗ муниципальный райондин администрациядин заседанийрин залда Райондин Собраниедин нубатдин сессия кьиле фена . Сессиядин к I валахда Райондин Собраниедин депутатри , администрациядин жавабдар работникри , хуьрерин администрацийрин кьилери , иштиракна . Сессия Райондин Собра ниедин председатель Абубакар Ханмагьамедова ачухна ва кьиле тухвана . Анал са жерге месэлайриз килигна . Сессиядал гьак l райондин контрольносчетный палатадин ц I ийи председателвиле Тариев Шихверди хкяна ..
+30НОЯБРДИЗ муниципальный райондин администрациядин аппаратдин работникрин нубатдин совещание кьиле фена . Адан к I валахда са жерге идарайрин руководителри , закондилай къерехдиз экъеч I завайбурухъ галаз женг ч I угвадай къуллугърал алай работникри иштиракна . Совещание « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Кьил Фарид Агьмедова ачухна ва кьиле тухвана . Анал «20I220I5ЙИСАРА Магьарамдхуьруьн районда закон ч I урунин вилик пад кьадай Комплексный программа уьмуьрдиз кечирмишзавай гьалдин гьакъиндай » МР дин администрациядин кьилин заместитель Зейнудин Азимован докладдихъ яб акална . Зейнудин Эмиржановича вичин докладда къейд авурвал , муниципальный райондин администрацияди хуьрерин поселенийрин кьилерихъ , законар хуьдай органрин , общественный организацийрин ва и кардихъ галаз алакъада авай маса хилерин векилрихъ галаз «20I220I5ЙИСАРА Магьарамдхуьруьн районда закон ч I урунин вилик пад кьадай Комплексный программа » уьмуьрдиз кечирмишун патал тайин тир к I валах тухвана ва ам давамарзава . И программа уьмуьрдиз кечирмишдайла кьилин фикир гражданрин патриотвилин гьиссер арадал гъуниз , эдеб лувилин дурумлувал таъминаруниз , Россиядин ва Дагъустандин халкьарин культура дибдай к I вачел ахкьалдаруниз гузва . МВД дин районда авай отделди и кар талукь тир маса организацийрихъ галаз санал тешкиллувилин , вилик пад кьадай ва рейдовый серенжемар кьиле тухузва . 20I5ЙИСУЗ яшар тамам тахьанвайбур килигдай кас авачиз амукьунин ва абуру законар ч I урунин вилик пад кьун патал 30далай гзаф саналди ��ир рейдер тухвана . Рекьера хатасузвал таъминарунин рекьяйни ара дат I ай к I валах тухузва . Районда наркотикар , къалп ички ва яшар тамам тахьанвайбуруз ч I угвадай шейэр маса гунихъ галазни ара дат I ана женг ч I угвазва . Амма , докладчиди къейд авурвал , вичикай ихтилат физвай программа уьмуьрдиз кечирмишунин карда кимивилерни ама . Программада тайинарнавай к I валахар хуьрера лазим тир дережада аваз тухузвач . Общественный , МР дин АДМИНИСТРАЦИЯДА
+диндин организацийрикай тамамвилелди менфят къачузвач , бязи хуьрерин поселенийри полициядин участковый уполномоченныйрихъ галаз бес кьадар алакъа хуьзвач . Совещаниедал Комплексный программа уьмуьрдиз кечирмишунин к I валах мадни гужлу авунихъ рекье тунвай къарар кьабулна . Совещаниедал гьалай месэладай ва чпи тухузвай к I валахдин гьакъиндай ОМВД дин ПДН дин старший инспектор , полициядин старший лейтенант З . Гьажималиковади , ОМВД дин начальникдин заместитель , полициядин подполковник Г . Эфендиева , образованиедин управлениедин начальник У . Абейдуллаева , РЦБ дин кьилин духтур Гь . Беглерова ва масабуру чпин фикирар лагьана . Ф . ГЬАЖИЕВ . Шикилда : совещание кьиле физвай залда .
+ФИКРЕТАН хва Ибилкьасумов Фархат Тагьирхуьруьнкъазмайрилай я . Ина юкьван школа куьтягьна . К I елиз Тамбов шегьердиз акъатна . Армияда , МВД да , гила ОМОН – дин жергейра командирдин заместитель яз къуллугъзава . МУБАРАКРАЙ
+И ЙИКЪАРА чал шад хабар агакьна : Россиядин УМВДДИН Тамбовский областда авай ОМОН – дин къуллугъчи Ибилкьасумов Фархат къайдаяр авачир женгина ( карате без правил ) дуьньядин Чемпион вилин т I варц I из лайихлу хьана . Кьве югъни арадай фенач , Фархат хайи хуьруьз диде бубадал кьил ч I угваз хтана . Багьа мугьман хуьруьнбуру , ярар – дустари шадвилелди къаршиламишна . Фархат школадиз илифна , вичи к I елай классдиз килигна , школадин ва вичиз тербияни чирвилер гайи , спортдин сирер ачухай малимрихъ галаз рик I ел аламукьдай шикилар яна . Ибилкьасумов Фархатахъ галаз суьгьбет ийидай мумкинвал зазни хьана . Фархат , вун Тамбов шегьердиз гьик I акъатна ? Квез чизва , за Тагьирхуьруьн къазмайрин юкьван школа лап хъсан къиметар аваз куьтягьна . Им 2004 – йис тир . Дагъустанда жибиндик рябет квачиз вузрик экеч I ун регьят тушир . Зун Тамбов шегьердин Госуниверситетдиз фена . Университетда к I елун заз четин акъвазнач . Спортдиз за гьар юкъуз кьет I ен фикир гана . Заз школада чирвилер ва тербия гайи , спортдин сирер ачухай малимриз за юкь агъузна икрамзава . Эгер Исмаилов Сефедин , Агьмедов Агьмед ва Акимов Мирзегъа хьтин к I валахдал рик I алай , аялриз чпин предмет к I анардай , аялривай жезмай кьван гьар йикъан истемишунар ийидай малимар хьаначирт I а , къе зун дуьньядин Чемпионвилин т I варц I из лайихлу жедачир . Дуьньядин Чемпионвилин т I вар къачуникай , ихьтин кьакьан дережадиз хкаж хьуникай суьгьбетнайт I а к I анзавай . - 20I5ЙИС��Н 23октябрдиз Германиядин Штутгарт шегьерда къайдаяр авачир женгинай ( карате без правил М I Х СОМВАТ ММА версидай ) заланвилин 93+ категориядай финалдин женгер кьиле фена . 5 бягьсина захъ галаз экъеч I ай векилар Польшадай , Иракдай , Великобританиядай , Казахстандай ва Украинадай тир . 5бягьсина заз акси экъеч I ай женгчи Украинадай тир , Димчук Александран винел къазанмишай гъалибвили заз къизилдин медаль багъишна . – Спортдин мад гьи жуьредал вун машгъул жезва ? Спортдиз за гьар юкъуз кьет I ен фикир гузва . Рик I ивай и кардал машгъул хьайиди эхиримжи пуд йис я . Гзаф алахъунар за каратедал авуна . 20I4 – йисуз закай ММА версидай Россиядин чемпион , ахпа округдин чемпион , Международный турнирда женгинин самбодай гъалибчи , акахьай женгинай ( рукопашный бой ) Россиядин МВД – дин чемпион . Вири и жуьрейрай зун спортдин мастер я . Спортда еке агалкьунар къазанмишун квелай аслу жезва ? Виридаз чизвай гьакъикъат жуван винел к I валахунилай , к I валахунилай ва мад сеферда к I валахунилай . Пьедесталдин вини к I арц I из акьахайла . Вуна вуч гьисс авунай ? Зи рик I е сифтени – сифте чи уьлкведал дамахунин гьисс гьатнай . Шадвиляй за Ватандин пайдах жувалай арушна рингдилай элкъведайла , залди зун гурлу капаралди рекье тунай . – ОМОН – диз вун гьахьунин себеб вуч тир ? Аял ч I авалай зи рик I е авай мурад спецподразделениеда къуллугъ авун тир . ОМОН – диз зун 2008йисуз гьахьна . Адалай вилик за МВД – дин къенепатан органра патрульно постовой къуллугъ авуна . Полициядин старший лейтенант яз зун кеферпатан Кавказда зур йисуз командировкада хьана . – Мукьвал вахтара мад женгера иштиракдани ? Гьелбетда . Гъиле авай йисан IIДЕКАБРДИЗ Тамбов шегьерда кьиле фидай турнирда жуван титул хуьз алахъда . К I вале цларини куьмек гуда ,лугьуда . Иншаллагь ! Хизандикай кьве гаф лагьанайт I а , к I анзавай . Авайвал лагьайт I а , хизан кутуникай гьелелиг фикирначир за . Гила , 27 йисахъ агакьнавайла гьа карни ийидай мурад ава . Фархат стха , къазанмишнавай еке агалкьунар ваз мубаракрай . Къуй къуллугъдин рекьени агалкьунар къазанмишдай сагъламвал , къуватар ва мумкинвилер хьурай . Суьгьбет авурдай чухсагъул !
+МАХАЧКЪАЛАДА Дуствилин к I вале Дидейрин йикъаз талукьарна Дагъустандин дидейрин 2форум кьиле фена . Аниз Дагъларин уьлкведин вири районрай , шегьеррай дишегьлияр атанвай . Абур республикадин Кьил Рамазан Абдулатипова тебрикна . Республикадин Кьили вичин докладдилай гуьгъуьниз тарихчи , архиврин к I валахрин ветеран Разият Жамбулатовадив « Дагъустан Республикадин вилик лайихлувилерай » орден , Агъсакъалрин советдин член Хаписат Гьамзатовадив , Гуниб райондин Агъа Кегер хуьруьн школадин директор Зада Максудо вадив « Хайи чилел рик I хьунай » знакар вахкана . Рамазан Абдулатипован гъиляй дипломар , Гьуьрметдин грамотаяр , т I вар янавай сятер малимри , духтурри , дояркайри къачуна . Мярекатдал вири итимрин патай дидеяр Дагъустандин государстводин халкьдин майишатдин университетдин президент Гьамид Бучаева тебрикна . Форумдин официальный паюнилай кьулухъ пуд секциядиз пай хьана мярекатар давамарна . Нянихъ вири иштиракчийриз хъсан концертдиз тамашдай мумкинвал хьана .
+ДАГЪУСТАНДА кьиле фейи контртеррористический операциядин нетижада пуд боевик тергна , хабар гузва НАК ди . Контртеррористический операция Магьарамдхуьруьнни Сулейман Стальский районрин арада авай тама кьиле фена . Ягъунар кьиле фейи чкадилай автоматар , гранатар , медикаментар ва кьиткьинардай шейэр жагъана . Кьейи боевикар вужар ят l а тайинарнава : « Табасаран » бандгруппадин кьил Магьмудов Магьмуд , « СУЛЕЙМАНСТАЛЬСКИЙ » бандгруппадин кьил Меликов Роберт ва и мукьвара Сириядай хтанвай ИГ дин член Мамедяров Гьасан . Шикилда : ягъунар кьиле фейи чкадилай жагъанвай яракьар .
+Фад алатай чи уьмуьрдай са мисал рик l ел хкиз к l анзава . Ахцегьви Абдурагьман Эфендидин медреседа к l елзавай бязи аялриз рекъемар зарб ийидай таблица чир тежез хьана . Тежрибалу и зурба алимди и таблицада авай вири рекъемар шиирралди кхьена . Месела , кьведра кьвед жеда кьуд , кьведра вад жеда ц l уд ва ик l мад . Медреседа к l елзавай вири аялриз са куьруь вахтунда зарб авунар хуралай чир хьана .
+1930йисара кьурагьви Гьасан Туьркмен ССР диз кулак я лугьуз суьргуьн авуна . 1964 йисуз Туьркменияда к l валахзавай са десте лезгияр , дуьшуьшдай хьиз , Гьасанан к l вализ мугьман хьана . 1930йисарилай инихъ хайи Ватандихъ галаз алакъа амачир Гьасаназ , адан юлдашдиз ва ина хана ч l ехи хьанвай абурун кьве хциз лезги ч l ал акьван хъсандиз чизвай хьи , на лугьуди , абур Кьурагьай ерли патаз фейибур туш . Аферин !.
+КЪУЙСУНРИН хуьре яшамиш жезвай Шихжелил ва Рагьимат Яралиеврин хизанда пуд хва яшамиш жезва . Вахт алукьайла абурукай Кимраназ Ватандин вилик пак тир буржи кьилиз акъудиз аскервилиз эвер гана . Ада 20I4ЙИСАН I8НОЯБРДИЛАЙ 20I5ЙИСАН I8НОЯБРДАЛДИ аферин алаз къуллугъна . Аскервилин къуллугъ кьиле фидай вахтунда отделениедин командир , сержант Яралиев Кимран Шихжелиловича гьакъисагъ , намуслу ва савадлу , вилик эцигай месэладин фад гъавурда акьадай ва ам гьализ алакьдай аскер яз къалурна . Женгинин гьазурвилин программа лап хъсандиз чирна , тактический гьазурвал , ягъунрин гьазурвал ва физический гьазурвал хьтин дисциплинайрай лап кьилин нетижаяр къалурна . Ч I ехи начальникрин вири приказар , тапшуругъар дуьз ва тайинарай вахтунда тамамариз хьана . Ихтибарнавай женгинин техника къайгъударвилелди ва къайдадик кваз хвена . Стрельковый яракь устадвилелди ишлемишна ва адан туьк I уьр хьун хъсандиз чирна . Кимран Шихжелиловичахъ къуллугъдин юлдашрин арада гьуьрмет ва авторитет хьана . Военный ва государстводин сир хуьз алакьдайди я . Ватандин вилик вири жавабдарвал гьисс авуна и тегьерда къуллугъ авур Кимран Яралиев войсковой частунин командирдин грамотадизни лайихлу хьана : « Женгинин гьазурвиляй агалкьунрай , аскервилин чешнелу низамлувиляй ва Россиядин Федерациядин Яракьлу Къуватрин жергейра са лекени квачиз къуллугъ авунай , « Танкистдин югъ » лишанламишуналди , сержант Яралиев Кимран Шихжелилович Грамотадалди лишанлу ийизва . Куьне идалай кьулухъни чи ч I ехи Ватандин Россиядин Федерациядин вилик аскервилин буржи намуслувилелди тамамарунин чешне яз къуллугъ ийидайдахъ инанмишвал ийизва . Войсковой частунин командир , полковник А . БЕРДНИКОВ ». Вичин аскервилин буржи аферин алаз тамамарай Кимран Шихжелилович дидебубадин патав хтана хуьре яшамиш жезва . Ам ислягь зегьметдани тарифриз лайихлу жедайдахъ чна умуд кутазва . Ф . ГЬАЖИЕВ . Пудкъад йис я Кьибле патан Дагъустанда лезги районрин хуьрера урус ч I алал тарсар гуз . Чи аялриз ч I ал тийижиз малимриз лап четин жезвай урус ч I алал тарсар тухуз . Урусатдай атанвайбур тир малимар хуьрериз , я чаз гьабрун , я гьабруз чи ч I алар бегьем чидачир , гьак I хьайила чун сад садал жеда гагь гагь хъверериз . Сифте кьиляй алахъдай чун манияр хьиз чириз тарсар хуралай . Са арадлай лап к I ан хьана чаз урус ч I ал , фад гьатна чун гъавурда , зегьмет фенач гаралай . Ингье , гила пудкъад йисан девирда шумудни са несилар чи хкаж хьанва урус ч I алан кук I ушриз . И кардал чун шад я вири , мадни фирай виликди , аферин чпиз . Амма им чаз лагьай гаф туш гадра дидед ч I ал гьуьлуьз . На хъсандиз ваз чирнавай урус гафар гъиз , рик I елай алуднавай лезги ч I алаз к I ан жемир лап l аш вегьиз . Эгер уьтквем хва ят I а вун лезги дидедин , адан ч I ални гьак I михьиз хуьх къаст аваз рик I ин . Тефир твазвач чна ерли чи стхайрин арада , рекьяй фидач чун садрани айиб гъидай чарада . Чи гаф сад я инсаният амай кьван : Россия гьуьндуьр кьакьан , багьа Дагъустан , диде Лезгистан ! М . ЖЕЛИЛ .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+ТВЕРСКОЙ областдай вичин уьмуьрда садрани беден чуьхуьн тавур лап кьуьзуь итим жагъанва . 82 йисан яшда авай Яков Юганович Марбино т I вар алай хуьруьн патав кумадиз ухшар авай к I вале яшамиш жезва . Аял ва жегьил тир вахтунда ам вичин дидени галаз тамун юкьвал , чиле эгъуьннавай къазмада яшамиш хьанай . Диде рагьметдиз фейидалай кьулухъ ам инсанриз мукьва яшамиш жез башламишна . Кьуьзека незвайди анжах вичин сала экъеч I завай шейэр , яни харарни къарникъузар , ме реяр , дувулар ва гьа ихьтин маса шейэр . Яков Юганович я вичин к I валин патавай жагъай тахтадал , я тахьайт I а чилел ксузва . Бедендин михьивал вуч лагьай гаф ят I а кьузуьдаз , аквадай гьаларай гьич садрани ван хьайи зат I туш . Вучиз лагьайт I а , вичин уьмуьрда ада неинки беден , гьак I гъилерни садрани чуьхвейди туш . Адал акьван ч I ар акьалтнава хьи , а ч I арара кьифре вичиз муг авунва . Лагьана к I анда хьи , кьуьзуьда садрани санани к I елначт I ани , адаз гьисабиз хъсандиз чизва . Идалайни гъейри , инсанривай къакъатна яшамиш жезвай касди кхьинрин хсу си къайда туьк I уьрнава . Иник латиницадинни , кириллицадинни гьарфар ква .
+Магьарамдхуьруьн 1нумрадин СОШ акьалт l арайдан гьакъиндай 1979йисуз Гьажимурадов Нурметаз гайи Б -231484нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Магьарамдхуьруьн юкьван школа акьалт l арайдан гьакъиндай Мурадалиева Назанат Желиловнадиз 1976йисуз гайи Б -914248нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+ГЬАР ЙИСАН 10ноябрдиз чи уьлкведа РФ дин милициядин , полициядин югъ къейдзавай . Амма 2011йисалай РФ дин Президентди 2011йисан 13октябрдиз кьабулай 1349нумрадин къарардин бинедаллаз и югъ « РФ дин къенепатан крарин органрин сотрудникдин югъ » лишандик кваз къейдзава . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин руководстводи ва райондин СМИ ди общественный хатасузвал , къайда низам хуьнин карда гьакъисагъвилелди зегьмет ч l угвазвай Россиядин МВД дин Магьарамдхуьре авай полициядин отделдин вири работникриз чпин профессиональный сувар мубаракзава , къуй квехъ идалай кьулухъни четин , амма важиблу кеспида лайихлувилелди зегьмет ч l угвадай чандин мягькем сагъвал ва к l валера бахт , берекат хьурай !.
+10 ноябрь Россиядин Федерациядин къенепатан крарин органрин къуллугъчийрин югъ я .
+ГЕРМАНИЯДИН Штутгарт шегьерда какахьай единоборствойрай дуьньядин чемпионат кьиле фена . Ана дуьньядин II9 уьлкведай 500дахъ агакьна спортсменри чпин устадвал къалурна . Россиядин хкягъай командадик кваз и акъажунра иштиракай магьарамдхуьруьнви Расим Нажмудинова (70 килограмм ) 2 чка кьуна ва ам гимишдин медалдиз лайихлу хьана . Им Расиман сад лагьай агалкьун туш . Ада ММА дай дуьньядин Кубок къазанмишун патал акъажунра буьруьнждин , Россиядин Кубок патал акъажунра къизилдин медалар къазанмишна . Ам универсальный бягьсерай Сибирдин чемпион , ММА дай Василевскийдин Кубокдин сагьиб я . Аферин ! Гьа ик I давамара , Расим !
+ИЛИМДИННИ ахтармишунрин « Снегири » майишатда тергай къацар I928 йисалай инихъ тухуз хьайи к I валахдин нетижа тир . А к I валах майишатдин агроном , гележегдин академик Николай Цицина башламишна , къе а кар адан терефдарри давамарзава . « А ч I авуз Цицина вичин вилик мурад эцигна : гьавадин четин шарт I ара экъеч I дай , са жерге азарриз дурум гудай , кьилинди гзаф йисаринди жедай къуьл арадал гъун ,гъавурда твазва проектдин гилан руководитель Владимир Упелниека , РАН дин Кьилин ботанический багъдин яргъал гибридизациядин завотделди . И кар патал ада къу��луьн жуьреба жуьре сортар , къелем гудай тегьерда , ч I уру хъчарик пирейдик ( силин кьил хьтин кьил алай эч I елин къач ) галаз акадарзавай . Нетижада чи алимрилай гвейидалай кьулухъ ц I ийи къуьлуь мад еримиш хъувун ва са рахунни алачиз кьил гъун таъминариз алакьна . Гзаф йисаринди им тежедай хьтин надир лишан я . И кар икьван ч I авалди дуьньяда садрани хьайиди туш . Амерканвийри са I0 йисалай гзаф вахт я чпин вилик гзаф йисарин къуьл акъудунин месэла къарагъарна , амма гьелелиг абурулай алакьай зат I ни авач ». Са сеферда ник I из тум вегьена -2 йисуз мад цун хъу вун герек къвезвач , анжах гвена к I анзава . Техил к I ват I айла малариз ем патал са сеферда къацу емни к I ват I из жеда . Гьа ик I гьавадин гьихьтин шарт I ар хьайит I ани : кьурагьвал хьайилани , вири марфари басмишайлани . Мад са кьет I енвали къуьлуьн агъа к I анин бегьерлувал гектардай 20 центнер я . Эгер алай аямдин агротехнология ва миянардай шейэр ишлемишайт I а , 50 центнердал кьван къачуз жеда . Россияда алай вахтунда юкьван гьисабдалди къачузвай бегьерлувал гектардай 25 центнер я . « И ахтармишунин важиблувал са ихьтин фактуни хъсандиз къалурзава ,суьгьбетзава Тимирязеван т I варунихъ галай МСХА дин доцент Игорь Абакумова , дяведин вахтунда и къуьл цанвай ник I ер Сталинграддин патав гвай . Душман шегьердал гьужумдиз атайла , Сталина стратегиядин важиблу и къуьл к I ват I ун душмандикай хуьн патал кьушунар ракъурунин приказ ганай . Дяведилай кьулухъ и к I валах илимрин Академиядин ботанический Кьилин багъдин ихтиярдиз вугана . I950ЙИСАРА проект академикар , физикар ядерщикар тир , атомдин бомба акъудай Игорь Курчатова ва Анатолий Александрова курироватзавай . Абуру ядердин хъиткьинунилай кьулухъ вуч экъеч I ун мумкин ят I а интерес ийизвай . И къуьли и « т I урфандизни » таб гун мумкин тир ». Амма атомдин къарникъуздилай « Снегири » майишатда ц I ийи директор « нетижалу менеджер » тайинарун пис кар хьана . Ада къарар кьабулна : гьажибугъдаяр цада . « Кьет I ен къуьлуьн тумунин материал ботанический Кьилин багъдин къуллугъчийрал меслят тавуна гвена ,гьайиф ч I угвазва В . Упелниека .Бахтунай , участокрин са пай кягъ тавуна амукьна . Тергайбур майишатри тумар гуьзлемишзавай участокар хьана . Гила мадни яргъал гуьзлемишна к I анда . Ахьтин тумар Сибирдани , Крымдани герекзава ». (« АИФ »). РОССИЯДА техил ч I уру хъчарал битмишариз чир хьана . И сирлу ахтармишуникай сентябрдиз къал акъатайла малум хьана : гзаф йисарин надир и къуьл « илимдин ц I ийи управленцийри » малариз ем яз гана . ник садра цана пуд йисуз техил гуьг .
+27ОКТЯБРДИЗ Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай 1нумрадин юкьван школада « Я , ты , он , она – вместе дружная семья », « Что такое настоящая дружба », « Мы разные , но мы вместе » лишанрик кваз райондин школайра кьиле фейи элкъвей столрин иштиракчияр гуьруьшмиш хьана , И гуьруьшда Къуйсунрин , Ярагъкъазмайрин ва Магьарамдхуьруьн юкьван школайрин аялри иштиракна . Гуьруьш М . Гьажиеван неве , гьа и школадин урус ч I аланни литературадин малим Жамиля Бука ровади ачухна ва кьиле тухвана . Кьилин тема « толлерантность » лугьудай гафунин мана ачухаруниз , чи уьмуьрда и гафуни кьазвай чкадиз ва ам гьик I ишлемишдат I а чируниз талукьарнавайди тир . Элкъвей столдихъ ацукьнавай аялри и жигьетдай чпин фикирар лагьана , шиирар к I елна , алай вахтунда чи ва къецепатан уьлквейра авай гьалариз къимет гана , гьар жуьре викторинайра иштиракна . Гуьруьшдиз атанвай яш тамам тахьанвайбурун крарай райондин полициядин отделдин инспектор З . Гьажималиковади , общественный хатасузвал хуьнин рекьяй МРДИН кьилин заместитель З . Азимова , тарихдин малимар тир З . Маллаевадини Ф . Тагьировади , гьа и школадин тешкилатчи З . Гьажимурадовади , УО дин пешекар А . Гьажиевади алай вахтунда арадал атанвай хаталу т I егъуьнар тир терроризмдикай ва экстремизмадикай жув ва патарив гвайбур хуьн патал вуч авун лазим ят I а гегьенш суьгьбетар авуна ва са жерге къиметлу меслятар гана . А . АЙДЕМИРОВА .
+« ЧАХЧАРИН къазмайрин М . Мирземетован т I варунихъ галай СОШ » МКОУ дин базадал райондин школайрин директоррин к I елунин рекьяй заместителрин семинар кьиле фена . Семинар тебрикдин гаф рахуналди РМКДИН методист А . Гьажиевади ва « Чахчарин къазмайрин М . Мирземетован т I варунихъ галай СОШ » МКОУ дин директор С . Эмирбековади ачухна . Семинардин сергьятра аваз школадин малимри чешнедин тарсар кьиле тухвана . Месела , А . Вагьидова 9классда физикадин ва Г . Абдулфатаховади 5классда дидед ч I алан литературадин тарсар тухвана . Г . Абдулфатаховади « Кьуьчхуьр Саид . Чубарук » темадай тухвай тарсуни семинардин иштиракчийриз кьет I ен таъсир авуна . Семинардал « Предметрай тарсар тухудайла информациядин технологияр ишлемишун » ( докладчик Ярагъкъазмайрин СОШ дин тарихдин малим З . Маллаева ) ва « Школадин документациядихъ галаз ( журналар , дневникар , тетрадар ) к I валах тешкилунин методика » ( докладчик Самурдин СОШ дин директордин заместитель Ф . Исмаилов ) месэлаяр гьална . Ярагъкъазмайрин СОШ дин учительница З . Маллаевадин докладди семинардин иштиракчийриз ч I ехи таъсир авуна ва ам къизгъин рахунрин месэладиз элкъвена . К I елунин рекьяй гзаф школайрин директоррин заместителри элкъвей столдин к I валахда активвилелди иштиракна , к I валахдин хъсан тежрибадихъ галаз таниш жедай мумкинвал гузвай чкайрал тухузвай семинаррин менфятлувал къейдна . Семинар Чахчарин къазмайрин СОШ да к I елзавайбуру шад межлис кутуналди акьалт I арна . А . ГЬАЖИЕВА , РМК дин методист .
+Вун , свас гъидай улакьдин суракьдани къедамаз хьухь ! К I евелай тагькимарзава итимдиз Ханпериди . Аку гьа дуст душман авайди рик I елай ракъурмир , чун садазни усалдиз такурай . Кирида анжах лацу « мирсидис » къачу . Свас вилик вахтара хьиз лацу балк I ��ндал акьадарна гъайи мисал жеда . Къарини къужа мехъерин къайгъуйрин яц I а авайла шегьердай институт акьалт I арнавай Шагьпеленг хтанва . Хваш беш , жузун качузун авурдалай гуьгъуьниз дидеди хциз лугьуда : Ажеб хъсан кар хьана , чан хва , вун вахтунда хтана . Зани дахди инал ви мехъерин кимиэксик веревирдзавай . Лугьун за ваз , чун саки гьазур я , к I амайди куьлуь шуьлуь са кар свас жагъурун . Гьадан суракьдани зун , ви диде , авазва ,лагьана Ханпериди дамахдивди эрч I и гъил вичин хуруз яна . Зи хциз ваъ лугьудай руш мукьвал мулкара хьун лазим туш . Хуьруьнбурукай зун гьеле рахазвач . Къуй вил алаз акъвазрай мус Ханпериди хцин патахъай уьлчияр ракъурдат I а лугьуз . Ахьтин свас ваз дидеди жагъурнава хьи , нуьгведин ич хьтинди , шабалутдиз ухшарди . Вири гуьрчегвилер , лайихлувилер авай бике . Гъиле духтурвилин кеспини авайди , к I амайди вичиз кутугай , вич кутугай , вич к I ани , вичиз к I ани чам я . Гьамни вун жеда . Ун , сад кьванни хьурай чи сагъламвилин къайгъуда , чим акъудиз кьуьзуь жезвай к I арабриз , кеспидикай азад вахтунда начагъбур к I валени кьабулиз жеда , имни чаз алава къазанжи , лугьузва Ханпериди , гуя рахун свасакай ваъ , базардай маса къачузвай каликай физва . Ви гележегдин свасан буба ,акъваз тавуна рахазва Ханпери ,ваз чидачт I а , за ваз лугьун , пара варлу ксари кай я . Мехъеррилай гуьгъуьниз ада ваз багьа машин багъишда , куь ацукьун къарагъун , пек партални вичин хивез къачуда . Эхь , чизва , ван хьана ,давамарзава Ханпериди , гуя суьгьбет зулуз къецел къвазвай марфадикай физва . Ван хьана , ваз шегьерда вуж ят I ани са руш ава лугьуз . Авай жеди , гила амукьдач , жегьил вахтар акьалт I на , жуван гележегдикай фикир ая . Заз чидач вуна дуствал хуьзвай руш вуж ят I а , нинди , гьинай ят I а . Вуж ят I ани , гьинай ят I ани вахтунда къерех хьухь , ван хьанани , къерех хьухь , чав к I ерецдал кьуьл ийиз тадалди ,куьтягьна вичин несигьатар Ханпериди . Дидедин рахунри Шагьпеленган бейнида ц I айлапан хьиз акьуна , беден михьиз къарсурна , кьилиз к I ута вегьей хьиз хьана . « Яъ , им зун галачиз зун эвленмишай мисал жезва . На лугьуда , свас заз гъизвач , ам зал илит I зава . Вуж я заз акси дестедин кьиле авайди ? Диде ! Мегер адаз зун дак I ан я жал ? Бажагьат . Бес вуч хьанва ? Тахьайт I а адан нефсинин къанихвиляй , рик I ин дарвиляй , руьгьдин кесибвиляй яни ? Мегер захъ жуван фагьум фикир , ихтияр авачни ? Зи квез я свасвиле тийижир духтур руш . Зун я набут туш , я начагъ . Вучиз зун яран бубадин фасагьатдал жеда ? Мегер захъ къазанмишдай гъилер галачни ?къвезва суалар сад садан гуьгъуьнал алаз . Ваъ , сифте яз за дидедиз зи наразивал къалурда , къуй бейкеф тахьурай закай . Адалат гъалиб хьун герек я ». Ханперидиз гададин ниятдикай аян тахьана амукьнач . Аку , бала ,чин ч I урна хьиз ат I ана гададин вилик пад Ханпериди . Ви ч I ехи стха Насима чи тухум михьиз беябурайди рик I елай ракъурмир . Ваз чизва , завай гьахъсузвал , адалатсузвал эхиз тежедайди . Зун михьи ниятрин , къени крарин инсан я , кап Iт I еат ийизвай , Аллагьдиз ибадатзавайбурукай сад я . Са шумуд йисан вилик ви ч I ехи стха Насима чун , ч I ехибур , багърияр алай чкадал зеррени регъуьвал , гьаявал авачиз , кьве к I вач са чапат I да туна « Ун , заз афландан руш бегенмиш я , гьам заз к I ан я » , лугьуз чи вилик кьефесда авай маймундин хьтин амалар авунай . Зун регъуьвиляй чилерай чилериз фена . За фикирнай , гьинай я зи хциз ихьтин тербиясузвал , ахлакьсузвал . Гена шукур Аллагьдиз , гужагуж зун адакай азад хьана . Гуьгъуьнлай хкай « марфуша » гьадалайни бешбетер зат I хьана . Мад вучта , за эхзава . Ваъ , ваъ уьмуьрлух папан гъуьнт I уьник квай Насиман уьмуьр заз бегенмиш туш . Эгер вун зи хва ят I а , вуна за лагьайвал ийида . Чир хьухь , хва , зунни виликан хьтин , са куьникайни хабар авачир бейниван туш , савадлу , медени хьанва . К I уь цурудай , пис хъсандай , гьахъ бат I улдай кьил акъудиз жезва . Захъ жуван ягь , намус , гъейрат ава , абур хуьдай жуьрэтни авачиз туш ,куьтягьна Ханпериди . Са декьикьада дидени хва кисна акъвазна . Бирдан Шагьпеленган вилерикай яргъи кифер галай шумал буйдин , къумрал як I арин рушан къамат карагзава . Диляра , к I усни дамах гвачир , акурда садра ахкунайт I а лугьудай хьтин руш , таватрин тават , гададик гьижрандин лувар кутур сифте муьгьуьббат . Институтда к I елай студентвилин йисар , Дилярадихъ галаз санал иштиракай жегьилрин вечерар , гуьруьшар , килигай тамашаяр рик I ел хквезва . « Ат I ангье паркуна чун ацукьиз хьайи скамейка . Патавни гьамиша лацу лифер к I ват I жедай . Чна абуруз недайди гудай . Чаз ак I тир хьи , гуя абур гьар сеферда чаз куьмекдиз къвезва . Гьикьван гуьзел , легьзеяр тир ,дериндай хажалат ч I угуналди фикирзава шегьердиз хтана чпин скамейкадал кьилди ацукьнавай Шагьпеленга . Гила вуч ква вилик ? Мич I ивал , ич I ивал , баябанвал »,садлагьана ч I арар цазцаз жезва Шагьпеленган . Бедендик къайи фул акатзава . Институтда
+Гьайиф хьи , и гьахълу гафар Шагьпеленгавай дидедиз чинал лугьуз хьаначир . Эхь , вун гьахъ я , амма … Адет я ман , чун жегьилар , адетрив тарихдив хьиз , гьуьрметлувилелди , къадирлувилелди гат I унна к I анда . Ч I ехибуру чаз дуьз рехъ къалурда , чи фикирдиз артухан къуват гуда , абурукай чаз уьмуьрда акьулдин даяхар жеда . Зи багърийри заз рухсат ганва . « Уьлчияр к I вализ пара атана , кьисмет вун садаз жеда . Ваз хъсан сефер хьурай »,лагьана заз дидеди . Бес зи дидеди ?,дарихвилелди суалзава Шагьпеленга вичи вичиз . Вучиз дидеди заз ихьтин къаст ийизва , зи куьк I венвай муьгьуьббатдин экв туьхуьрзава ? Ни лугьурай : « акъваз , вун гьахъ туш , диде , фикир хъия , тади ийимир ». Нивай дидедин гафунал гаф эцигиз жеда , зун къуватсуз я »,суалри агажарзава Шагьпеленг . Ви багърийри вуч лугьузва чи гележегдин кьисметдикай ,бирдан вилер дуьм дуьз гададин вилера ак I урна хьиз суална Диляради . Заз вун , шаксуз , к I ан я . Зи к I анивилин гьиссер ваз гафаралди лугьун четин я , анжах … анжах вун зи гъавурда гьата , зи азиз Диляра , чи кьведан фикирдал зи диде рази туш , ада заз къунши хуьряй духтур руш гъиликнава . Мехъеррин гьазурвилерни саки агудна куьтягьнава ,ачухдиз , михьи рик I елди гъавурда , твазва Шагьпеленга . Гадади рушавай тади куьмек гуьзлемишзавай , ам вичин къаршидиз къведайдахъ , гъавурда акьадайдахъ к I евелай инанмиш тир . Са шумуд декьикьада кьведни кис хьана . Лал секинвал Диляради ч I урна : Ак I ят I а а чи кьведан алакъаяр къенин йикъалай гьамишалугъ кьат I хьана . Вун ваз , зун заз . Чун гила сад садаз чара ксар я . Чухсагъул заз багъишай гуьзел легьзейрай . Вун рик I ивай заз бегенмиш тир , заз вахъ галаз сир сад ийидай ният авай . Гила ваъ !лагьана Диляра шехьна , ахпа шехьиз шехьиз давамарна : Ви дидеди чи гьиссериз инсафсузвилелди к I ур гана , чи муьгьуьббат тахьай мисална , зи рик I е уьмуьрлух сагъ техжер хер авуна . Са геренда вилин накъвар михьна хьиз Диляради Шагьпеленгахъ элкъвена лагьана : Муьгьуьббат гьамишалугъ женг я . Женгина гъалиб хьун патал жуьрэтлувал , къуватлувал , къастунал к I евивал къалурна к I анда . Вахъ инсанвилин ихьтин ерияр хьанач , вун регьятдиз дидедин буьркьуь муьгьуьббатдин гьалкъада гьатна . За вал пехилвалзавач , эвленмиш хьухь гила жуван духтур рушал , зунни ви свасаз енгевиле къведа ,айгьамдин жуьреда гана жаваб Диляради . Ахпа , са декьикьадилай , вагьши гьайвандин къармахрай акъатай ничхир хьиз , Диляра къудгъунна къарагъна катна Шагьпеленган къужахдай .
+Са легьзеда гададиз дуьнья дар хьана , вилерал мич I ивал акьалтна , адаз вич менгенагра турди хьиз ава . « Белки им ахвар ят I а заз акурди ,фикирзава Шагьпеленга . Ваъ , гьайиф хьи , гьакъикъат я . Туькьуьл , рик I елай тефидай гьакъикъат . Ат I ун тийидай т I ал . Гила за вуч ийин ? Тахсиркарвал авунай кьуна хканвай къанлу хьиз гъилер куьрсарна акъвазнава Шагьпеленг рекьин юкьвал . Гъилевай чубарук ахъайна ч I имч I ирдихъ галтугда зун , яни ? Диляра зи уьмуьрдин къакъуд тежедай пай хьанвай . Зи рик I ин чимивал , зи тавазивилер за гьадаз бахшнай , амма дидедин к I анивили чун сад садавай къакъудна . Нисинилай атай ракъини чими ийидач лугьуда . Къуй зи дидедин рик I секин хьурай . Зун мад эвленмиш хъижедач , жуван сифте муьгьуьббатдиз гьамишалугъ вафалу яз амукьда ,лагьана Шагьпеленг скамейкадилай къарагъна .
+к I елиз хьайи сифте йикъарилай кьве жегьилдин арада хьайи дуствилин алакъа эхирдай муьгьуьббатдин гьиссериз элкъведайдал са шакни алачир . « Чи бахтунин , чи кьисметдин иесияр чун я ,мукьвал мукьвал тикрардай Диларадиз Шагьпеленга . Бес гила ? Гила вуж я чи арабадин чархара лашар твазвайди , чи рик I еринни руьгьерин садвилел битаввилел хъен вегьезвайди ? Лугьуз асант я , диде … Зун экуь дуьньядиз акъудайди , зи кьеб эч I ягъайди , заз сифте темен гайиди . Дидедиз чи гьиссерикай хабар ту�� жеди ? Ваъ , захъ дидедин хура акъваздай , адан гафунал гаф эцигдай жуьрэт авач . Диде заз виликдай хьиз масан я . За Дилярадиз вири галай галайвал ахъайда , ам зи гъавурда акьада ; Ваъ , акьадач . Им жува жув дагьардиз вегьей гьисаб жеда . Бес за вуч ийин ? Уьмуьрда сифте яз Шагьпеленган вилик руьгьдинни ахлакьдин жигьетдай ч I ехи имтигьан акъвазнава . Бирдан бейхабардиз куьмекдиз Диляра акъатна . Руша са вуч ят I ани гьисс авунвайди хьиз суална : Шурик таб тавуна лагь , ваз зун рик I ивай к I ан яни , тахьайт I а вибур кьуру гафар яни ? Гада са легьзеда тешвиш хьана , анжах вичин винел патан секинвал хвена . « Яраб чи хизанда дидеди къурмишнавай шудургъадикай Дилярадиз хабар хьана жал », кич I акатна Шагьпеленгак . Вахъ чи кьведан къени ниятдал хъен вегьедай себебар авани , зи азизди ,лагьана Шагьпеленга руш къужахламишна . Бинеяр захъ , гьелбетда , авач , анжах , сифте муьгьуьббат фашалди жеда лугьуда . Адалайни башкъа ,давамарна руша ,чахъ ч I ехибур , диде буба , вах стха ава , гьабурун фагьум фикирни чир хьанайт I а хъсан тир . « Ибур аквадай гьаларай . Зи салаз вегьезвай къванер я ,фикирна Шагьпеленга . Эвленмиш хьун чи кьведан умуми кар я ».
+РАЖАДУЛЛАГЬ Салманов гьамиша зегьметдин яц I а хьайи , тапшурмишай кардиз « ваъ » лугьуз чир тахьай , тежрибалу механизатор тир . Гьа са вахтунда ам илгьамдин пай ганвай инсанни хьана . Пенсиядиз экъеч I айдалай кьулухъ адан уьмуьрда яратмишунрин к I валахди кьилин чка кьунвайди гьисс авун четин туш . Нетижа яз къе ам « Дустарин хиял », « Чими гатфар », « Вацран эквер », « Багъдин цуьквер », « Дидедин рик I» ктабрин автор я . Абур шииратдал рик I алайбуру хушдиз кьабулна , рик I алаз к I елзава , автордихъ галаз гуьруьшмиш хьуналди к I елзавайбурун конференцияр тухузва . Р . Салманован яратмишунрин кьет I енвал , абур регьятдиз к I елиз хьуникай , асантдиз гъавурда акьуникай , чи уьмуьрдиз , яшайишдиз лап мукьвавиликай ибарат я . Шаирди кхьизвай шиирар девирдихъ галаз камкамуна аваз физвайбур я . Ражадуллагь Салманован рик I Ватандал , бубайрин хуьр тир Агъа Хъартасрал ( Советск хуьруькай адаз кьвед лагьай Ватан хьанва ) гзаф ала . Гьавиляй авторди вичин ц I ийи ктабдиз « Билбилрин макан Хъартасар » кьил гун дуьшуьшдин кар туш . Автор вич хуьруьн агьали яз , ада кхьизвай шиирарни асулгьисабдай хуьруькай , хуьруьн уьмуьрдикай я . Гъвеч I измаз бубадикай магьрум хьайи Ражадуллагьа колхозда зегьмет ч I угваз башламишна , гьа зегьметда лигим хьана , адан агъурвал дериндай гьисс авуна . Гьавиляй адан яратмишунарни уьмуьрдиз мукьва , к I елзавайди инанмишардайбур я . Гьак I давамара , гьуьрметлу Ражадуллагь ! Фикрет ГЬАЖИЕВ .
+ВАТАНДИН Ч I ехи дяведа Гъалибвилин йикъан вилик мухбир культурадин К I валин гьаятдиз атана . Ц I ийиз ширер яна дараматди нур гузва . Ц I ийи плакатар аквазва . Таза пешер ахъайнавай тарар къацу я . Чил гелкъвезвай къацу векьи кьунва , иер иер цуькве�� ава . Аквазва ина иеси авайди . Дяведин иштиракчияр рик I ел хуьн патал эцигнавай памятникдин патав гвай тарцик , столдихъ ацукьна , ч I ехиди са касдихъ галаз шахматрал къугъвазва , папка хъуьч I уьк галай сад абурун кьилихъай акъвазнава . Мухбир памятникдиз мукьва хьана . Ам нуьк I вери тамамвилелди кьац I урнавай . Ч I ехиди , вири хъсан я . Культурадин идара михьивилин , иервилин , чешне я ,лугьузва папка гъиле авайда . Амма памятник иер аквазвач ман ик I а . Ам михьнайт I а , куьн , культурадин работникар , дугъриданни , культурна тирди аквадай . Ч I ехида , вилер шахматрал алаз , вичин мецел атайвал лугьузва : Ам михьа лагьана чаз гьеле виняй чуькьнавач . Эмир авач гьахьтин ! Чаз т I уб эцигиз ая лагьай к I валахар чна авунва .
+ОМАНДИ Сирияда арадал атанвай четин гьал къайдадик кухтун патал гьам региондин , гьам международный дережада аваз вири жуьредин куьмекар гуда . Идан гьакъиндай султанантдин къецепатан крарин министр Юсуф бин Алауи бин Аббуллади Дамаскда Сириядин президент Башар Асадахъ галаз рахунар кьиле физвайла малумарна . Сириядин регьберди « Сириядин тереф хуьнай уьлкведин территорийрин битаввал ва аслу туширвал хуьнин жигьетдай ийизвай чалишмишвилерай » Омандиз чухсагъул лагьана . « Терроризм терг авуни Сирияда политикадин рекьяй рахунар агалкьунралди кьиле тухуз куьмек гуда », алава хъувуна Асада . Августдиз Сириядин къецепатан крарин министр Валид Муаллен Омандиз мугьманвилиз фена . ТАСС дин малуматдал асаслу яз , им вад йисалай гуьгъуьниз къецепатан политикадин ведомствойрин кьилер гуьруьшмиш хъхьай сад лагьай сефер я . Омандин дин исламда виридалайни эхиз жедай ибадатдин жуьредин ислам я . Ибадитриз диндин наразивилер себеб яз мусурманрин иви экъичун къадагъа авунва . Абурувай Сирияда сунитринни шиитрин арада авай чуьруькда арачияр яз экъеч I из жеда .
+СТАВРОПОЛДИН крайдин 60 йис хьанвай итим вичин кьенвай дидедин мейит авай к I вале саки пуд йисуз яшамиш хьана . Ессентуки шегьердин агьалиди мейит ч I ур тахьун патал адал кьел алахиз хьана . Гьа са вахтунда итимди доверенностдай гьар вацра дидедиз къвезвай I8 агъзур манат пенсия къачун давамарна . Яргъал вахтунда кьуьзуь дишегьли авачиз акурди и кардал къуншийрин шак фена ва абуру участковыйдиз эверна . Полициядин къуллугъчидиз к I валин юкьвал кьуранвай мейит алаз акуна . Итимди вичи лагьайт I а , къайдаяр хуьдай органриз вичиз диде лап гзаф к I анзавайвиляй ам кучуднач , адахъ галаз чара жез к I ан хьанач лагьана гъавурдик кутуна , лугьузва СКР дин крайдин управленидин малуматда . 20I0ЙИСАН майдиз Москвадин рагъэкъеч I дай пата Первомайский куьчеда авай квартирадай цла тунвай итимдин мейит жагъана . Вад йисуз сувагъдин к I аник хьайи мейитдал костюмдин к I усар аламай .
+ХАБАРОВСКИЙ крайдин ДПС дин къуллугъчийриз йигинвал артухарун себеб яз акъвазарай мейитар тухудай машиндай зур тонн ч I улав куьр а��ай магьфе жагъана . Автомобилдин къенепатаз килигайла , полицейскийриз ясдин венокрин к I аник кваз пластикадин контейнеррай куьр жагъана . Магьфеда мейитдин чкадал куьрдив ац I анвай контейнерар авай . Вахчур куьрдин кьадарди 500 килограмм тешкилна . Алай вахтунда 3I йис хьанвай шофер ва 33 йис хьанвай адан юлдаш кьунва . Абуру суьгьбет авурвал , таниш тушир итимди Маяк поселокдай Хабаровскдин гурханадиз и мукьвара кьенвай вичин мукьва кьилидан мейит хутахун т I алабна . Магьфе автобусда малум тушир ксари эцигна . Ам хутахунай кьунвайбуруз 25 агъзур манат гун хиве кьунвай . 25сентябрдиз гьа и регионда 300 килограмм ч I улав куьр авай пар ч I угвадай машин кьунай . Россияда 2007йисан августдилай ц I уд йисан вахтунда осетр жинсинин балугъар кьунар ва ч I улав куьр къецепатан уьлквейриз ракъурунал къадагъа эцигнава . Алай вахтунда Россияда са килограмм куьрдин къимет 40 агъзур манат я . 20I4 – йисалай Россельхознадзорди Ирандай ч I улав куьр гъидай ихтияр ганва .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+21ОКТЯБРДИЗ Магьарамдхуьре Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрда « Зи хайи къул Дагъустан » лишандик кваз республикадин конкурсдин зонайрин этап кьиле фена . И этапда Магьарамдхуьруьн , С . Стальский , Ахцегь ва Докъузпара районри иштиракна . Конкурсда пуд номинациядиз къимет гузвай : урус ч I алал мани ягъуниз , милли алатдал макьам тамамаруниз ва фольклорный кьуьл авуниз . Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра Магьарамдхуьруьн район 1чкадиз , С . Стальский ва Ахцегь районар 2 ва 3 – чкайриз лайихлу хьана . Зонайрин этапда 1чкаяр кьурбуру 13ноябрдиз Махачкъалада кьиле фидай республикадин этапда иштиракда . А . АЙДЕМИРОВА . АЛАЙ ЙИСАН октябрдин вацра Тагьирхуьруьн къазмайрин юкьван школада « Терроризм общество патал хаталу я » лишандик кваз вилик пад кьадай мярекат кьиле фена . Мярекатда МР дин терроризмдиз акси комиссиядин кьилин пешекар Ш . Алиханова , хуьруьн администрациядин векил М . Яралиева гьа и школадин малимри ва ч I ехи классра к I елзавай аялри иштиракна . И мярекатдал рахайбуру чи ва къецепатан уьлквейра хьайи террористический актар рик I ел хкана , и барадай чпин фикирар лагьана , шиирар к I елна ва Бесланда хьайи мусибатдин слайдар къалурна . Эхирдай мярекатда иштиракай аялри чарарал чпин рик I е авай мурадар кхьена абур школада авай мурадрин тарцикай куьрсарна ва вирида къуватар сад авуна и т I егъуьндихъ галаз женг ч I угуниз эвер гана . М . ФЕРГЬАТОВА , Тагьирхуьруьн юкьван школадин 9классдин у��еница .
+ДЕРБЕНТДА Кьиблепатан территориальный округдин КВН дин школайрин лигадин акъажунрин 2пай кьиле фена . Ана 7 команда ди иштиракна . И къугъунра чи райондин патай векилвал авур Магьарамдхуьруьн 2 нумрадин СОШ дин команда финалдиз акъатна .
+АЛАТАЙ жуьмя юкъуз, РД- дин Правительстводин председателдин заместитель, республикадин образованиедин ва илимдин министр Уммупазиль Омаровади 20I9- йисуз «Хуьруьн малим» проект тамамарзавай гьалдиз къимет гузвай совещание кьиле тухвана. Совещаниедал хуьрериз кӀвалахиз къвезвай малимриз «Яшамиш жедай чка къачун патал чара ийизвай пулдин такьатрин гьакъиндай» РД- дин Правительстводи кьабулнавай къарардиз кьетӀен фикир гана. Уммупазиль Омаровади къейд авурвал; -Гьар йисуз 2 агъзур студентди малимвилин пешекарвал кӀелзава, абурукай вад виш кас кьилин образование гвайбур я. ВУЗРИН выпускникар кӀвалахрал эцигдайла, абуру кӀелнавай рекьяй ваъ маса пешеяр хкязава. Къенин юкъуз малимрин эксиквал лап важиблу месэладиз элкъвенва. Малимри чпи кӀелнавай рекье кӀвалахун патал абур стимулироватна кӀанда. Гуьгъуьнлай вице-премьерди хабар гайивал, къарарда къалурнавайвал, гьар малимдиз са сеферда гузвай выплата яз, кӀвал къачудай миллион манат чара ийизва. Икьрарда къалурнавайвал, абуру вад йисуз хуьруьн чкада кӀвалахна кӀанзава. Ихьтин социальный къуват гун, малимар хуьрериз желб авунин ва хуьрерин школайра амукьунин мураддалди ийизва. Зампреддин гафарай аквазвайвал, иллаки инглис чӀалан малимрин эксиквал ава. 2022йисуз Россияда и предмет ЕГЭ вахкудай мажбури предметрик акатда. - Хуьрериз кӀвалахиз къвезвай малимрилай гзаф кӀвалахар аслу жеда. Яни абур чпин хиве авай везифаяр суьргуьндиз рекье тунвайбуру хьиз ваъ, чпин пешедин важиблувал гьиссна, обществодиз хийир гудай рекьерихъ ялна кӀанда, – алава хъувуна министрди. Тамамарзавай «Хуьруьн малим» проектдин гьакъиндай информация СКФО- дин образованиедин вири министерствойриз рекье твада. Эхирдай Уммупазиль Омаровади, тамамарзавай къуллугъдин органрин ва ВУЗ- рин векилриз и жигьетдай тухузвай кӀвалах гужлу авуниз эвер гана.
+ГАТУН варцар алукьнава. Школайрай ахъайнавай аялар патал и вахт халис сувариз элкъвезва. Патара авай чи районэгьлияр, дагъустанвияр гатун вахтунда яргъарай иниз хквезва, гьуьлерал эхъуьнар ийида, ял яда лугьуз. Амма гьина ял язаватӀани, сифте нубатда а чкадин экологиядиз, санитарный гьалариз фикир гана кӀанда. Эгера «Эхъуьн къадагъа я», кхьенвай малуматар алатӀа, абурун истемишунрал амал авунин чарасузвал ава. Алатай йисуз Дагъустанда эхъуьнардай сезон башламишайдалай кьулухъ I2 кас батмиш хьанва. Ихьтин мусибатдин статистикадин шагьидар хьанвай Республикадин МЧС- дин Управлени
+еди чи халкьдиз ва къвезвай мугьманриз мукъаят хьуниз эвер гузва. Амма садазни и малуматрихъ яб гуз кӀанзавач. Чпин сагъламвал, уьмуьр чпин гъиле авайди ��икӀелай ракъурзава. Гзаф дуьшуьшра элкъвена хкведай къуватар бес тахьуни, кӀвачӀерикай чил хкатайла теспача хьуни, зарб лепейри рикӀелай тефидай дуьшуьшрихъ гъизва. Яд элкъвезвай чкайрив агатайла гьасятда цин кӀаниз чӀугвазва. Дуьзгуьн сирнав ийизвай касдивайни гьамиша цихъ галаз женг тухуз алакьзавач. Ял тунвай резиндин чархарал, месерал алаз сирнавзава, ахпа абур кьезил шейэр тирвиляй гару яна яргъариз тухузва ва гзаф вахтара абур элкъвезва. Ихьтин дуьшуьшра къерехда авайбурун куьмек агакьдалди абур батмиш жезва. ЧӀехибур гьуьлуьз гьахьна, гъвечӀи аялар, вахар, стхаяр цин къерехда текдиз тур ва абур хатадай алукьна къениз яд фейи дуьшуьшарни малум я. Пияндиз циз гьахьзава, атай лепеди яна кӀвачӀер хкудна ачух гьуьлуьхъди тухвай дуьшуьшарни хьана . Гьурметлу диде–бубаяр, куь саймазвилин, мукъаятсузвилин нетижада рикӀелай тефидай бедбахтвилер гъизва. Иниз килигна сифте нубатда санитарный гьалариз фикир гун, жувахъ галай чӀехи гъвечӀидал мукъаят хьун чарасуз я. Бубайрин мисалда лугьузвайвал цихъни, цӀухъ галаз гьуьжет жедач. Ша чна гьалалвилелди ял ягъуникай лезет хкудин. ЖАННА. И ЙИКЪАРА чав мад са шад хабар агакьна. Алай йисан I0- июндилай I4- июн
+далди Анапа шегьерда Грэпплингдай ва ММА- дай дуьньядин кубокдин турнир кьиле фена. Грэплингдай чи районэгьли Шамил Абдулаев заланвилин категориядай (55кг) гъалибчи яз экъечӀна I- чкадиз лайихлу хьана ва адан тренер Садир Айвазова бразильский Джиу– Джитсу вили чӀул къачуна. Им чи кьегьал хва Садиран нубатдин агалкьун я. Япарал заланбурун арада самбодай кьиле фейи Россиядин чемпионатда Садир Айвазован тербиячи Назим Саидова вичин заланвилин категорияда (57кг) Россиядин Чемпионвилин тӀвар къазанмишна. Чна тренердиз ва жегьил спортсменриз хьанвай агалкьун мубаракзава, къуй квехъ чандин мягькем сагъвал ва хкянавай спортдин рекье гьар сеферда пьедесталдин вини кӀарариз хкаж жедай гьевес ва къуватар хьурай.
+КЪАФЛАНОВА Майя Абумислимовна 1977- йисуз Самур хуьре чӀехи хизанда дидедиз хьана. Самур хуьруьн юкьван школа акьалтӀарай 1998- йисуз Дербент шегьерда педколледждиз кӀелиз фена. Ам хъсан къиметралди акьалтӀарна. Адалай инихъ Къафланова Маяди Самур хуьруьн юкьван школада малимвиле кӀвалахзава. Ада вичин вири къуватар чӀехи жезвай несил кӀвачел ахкьалдарун патал эцигнава. ГъвечӀи чӀавалай шииррал, гьикаяйрал гзаф рикӀ алай малимди гележегда вичини гьа жанрайрай эсерар кхьиз башламишна. Хейлин йисара ахварик квай алакьунар школада кьиле физвай жуьреба-жуьре литературадин конкурсри уяхарна, малимдин яратмишунрин рехъ ачухарна. Алай вахтунда Къафланова Майяди шиирар ва гьакӀ гьикаяяр кхьизва. Ада вичин эсерралди чаз вичиз лезги чӀал багьа ва играми савкьват тирди тестикьарзава. Агъадихъ чна куьн, жегьил шаирдин къелемдикай хкатнавай са шумуд шиирдихъ галаз танишарзава.
+Къвазва куьлуьз марф ЮГ��-ЙИФ талгьана. Рахазва чӀутхвар Галат тахьана. Архайин инсан Къатканва месик. Авач дерди-кар, Квач тади рикӀик. Хипер гвай чубан Хьанва лап кӀубан. Таза як, ниси Тухузва рикӀи. Марф хкатунал Вил ала зи. Бес гьикьван хьурай? кӀвахьиз чаз тӀили. Алахьай юкъуз, Жедач чун икрагь. КӀвалах гьар юкъуз Ийида куьтягь. Марфар куьтягь жез, ЭкъечӀда векьер. Дергесрив къугъваз ЭгечӀда эллер. Жегьил рушарик Акатда дамах. Гадаяр викӀегь Жеда чаз даях.
+Садбуруз гайи, садбур кайи, Садбур тахай, садбур хайи, Садбур чими, садбур къайи Вучиз адалатсуз я, дуьнья? Кесиб инсан ваз аквач виле, Гафар адан фидач ише. Виринра ам жеда фяле ГьакӀ гьавайда визвай, дуьнья! КӀани яр патал чан эцигай, Вичиз кӀанид кьисмет тахьай, Гьич садрани энгел тахьай, КЬАДАР-КЬИСМЕТ тагай, дуьнья! Садбуруз вуна гуда девлет, Садбур вуна ийиз нефрет. КӀани ярдиз дакӀан кьисмет Вучиз гуда вуна, дуьнья? ГьакӀ гьавайда гьарай-эвер, РАХУН-ЛУЬКӀУЬН куьз герек я? Яд акалдай инсан тежер, Ажугълу яз фидай дуьнья!
+Гьар инсандиз ава Ватан. Хайи чил, дидедин макан. Зегьмет чӀугваз чилел гьадан, ЕРИ-БИНЕ кутада хъсан. Ватан туна фейи инсан, Жеда вичел гьамиша пашман. Чарадан гаф, накъвар вилин, Кими жедач чинал адан.
+Вилер чӀулав- мержен хутар, ПӀузарар ви- къизилгуьлер. ЧӀулав яргъи бурма чӀарар, Аквазва ви, диде Сувар. Рагъ хкатдалди къарагъда вун, Квар кӀулаваз аквада вун. Гьич садрани жедач сефил, Шад ракъинив къугъваз гуьгьуьл. Авач хуьре дидедиз тай, Абурдизни я ам чӀагай. КӀуьгьуь мецел рахаз чидай, Инсан жери туш дидедлай. Гьич садрани диде Сувар Яргъа тахьуй чи кӀваливай Дидед чинал ракъинин нурар Хьуй къалурдай адан гьунар.
+Алахъ ая, ийиз ГЬУЬРМЕТХЪСАНВАЛ квахьдач. Вазни гуда багьа КЬИСМЕТХЪСАНВАЛ квахьдач. Дуст хьайила, гъил яргъи я Дуьньядин къене. Са куьнихъни жедач магьрум Уьмуьрдин рекье.
+Дяведин йисарин дарвал, туькьуьлвал, мишекъатвал неинки чӀехибуру, гьакӀ чна, аялрини гьисс ийизвай. Хуьряй гур мел-мехъерин далдамдин ван къвезмачир. Вири шад межлисрихъ, гуьгьуьлар хкаждай манийрихъ, туьнт кьуьлерихъ цӀигел хьанвайтӀани, хуьруьнвийри межлисар къурмишзамачир, абурун мецел шад манияр къвезмачир. Хуьре амай чӀехибур, асул гьисабдай дишегьлияр, лал кьена элкъвезвай кӀепӀерзанриз ухшар тир. Экуьнахъ ракъинилай фад къарагъзавай, малар нехирдал тухузвай, тадиз цӀай хъувуна аватӀа нек чимна, чай ргана, са тике фу тӀуьна-туьтӀуьна, данаяр векьиз акъудун, верчцицӀибдиз, салаз килигун кӀвале амукьзавай, гьеле мисик кумай гъвечӀи аялрал тапшурмишна, колхоздин кеспидал еримишзавай. Та хурушум жедалди, нехирар хкведалди. Гзаф вахтара нехирдай хтай малар ацадай кас авачиз гьарай ацалтна куьчедал аламукьзавай. Гьа икӀ гьар юкъуз. Худда тунвай машинар хьиз. Чинар атӀугъна. Сив рахан тийиз. Юкь кукур жедалди, амандай аватдалди ялиз. Амма гьикьван залан тиртӀани, амандай аватзавайтӀани, садани наразивал винелди акъудзав��чир, шикаятдин ван къведачир. Гъалиб хьана кӀанзаватӀа, ялни авуна кӀанзавай. Арабадин хиве ацукьна гамишар бажармишиз, кьуькуьнал алаз цуьл хкажиз, дергесдалди векь ягъиз, хармандилай техилдай ацӀай шеше
+лар ялиз алакьдай гадайри колхозда чӀехибурухъ галаз сад хьиз кӀвалахзавай. Абурун таяр рушари саларани багълара зегьмет чӀугвазвай. Са чал тир гьеле колхоздин кӀвалахар ихтибар тийизвайди. Са юкъуз вири дегиш хьана. Чунни герек атана. Куьчейра пичӀи руг цава твазвайбур школадин гьаятдиз кӀватӀна. Анал школадин директор, колхоздин председатель ва таниш тушир са халу дяведикай, дарвиликай, гъалибвал патал чӀугвазвай зегьметдикай яргъалди рахана. Амма чун гъавурда акьурди са кар хьана: гвенар гуьдайла никӀериз кьилер гзаф кӀвахьнава. Абур садни пуч тавуна кӀватӀна хармандал хкана кӀанзава. И кӀвалах чалай, аялрилай гъейри ийидай маса кас авач. Им чи тӀем агакьдай кар я. Гьа инал чун са чипӀинин чӀехи хьанай. Бес гьикӀа! Чун, чи зегьмет герек хьанва. Чун галачиз чӀехибурувай колхоздин кӀвалахар бажармишиз жезвач, фронт фалди таъминариз алакьзавач… Пакадин юкъуз гъетер цава амаз куьчейриз акъатай аялрин гьарай – эвердин ванери хуьр ахварай авудна. Чун къуьне фуни шешелар авай чантаяр аваз хуьруьн патав гвай никӀиз рекье гьатна. Иниз кӀватӀ хьанвай аялрин кьадар цицӀерин кьушундилай гъвечӀиди тушир. Чаз гьикьван кьарай авачиртӀани, бригадир къведалди никӀиз гьахьун жуьрэтзавачир. Са арадилай бригадирни атана акъатна. Ада сифте чакай са тӀимил зарафатар авуна. Ахпа чун магьле-магьле звенориз пайна ва гъавурда туна: «Ник екеди я. КӀвалах бес кьадар ава. КӀвахьнавай кьилерни тӀимил авач. Куьн жергеда акъвазна никӀиз гьахьа. Гьарда вичел гьалтай кьилер кӀватӀа. Тади къачумир, гьа са никӀе кьведра къекъведайвал ийимир. Шешелар кӀвач илисиз ацӀура. Нисинин чими чӀавуз ял ягъа. Нянихъ кьилер авай шешелар хутахиз арабаяр къведа. Абур хармандал алцумда. Гьардаз вичи гьикӀ кӀвалахнатӀа чир жеда». И юкъуз вирида гьевесдалди кӀвалахна. Нисинихъ шагьвар галай чӀехи къавахдик чантайра авай-авачир санал вегьена шад межлис къурмишна. Гьикьван тӀямлуди хьанай а нисинин тӀуьн. Бригадирди лагьайвал, нянихъ арабаяр атана. Къуьлуьн кьилер авай шешелрай ацӀурай пуд арабани векьин чӀехи кӀунтӀар хьиз аквазвай. Чкадал агакьайла чи тариф хармандал кӀвалахзавайбуруни авуна. Мумкин я, чна икьван кьилер кӀватӀда лагьана абуру фикирначир жеди. Инал бригадирни хтана. Чна кӀватӀай кьилерикай пака кьилди юг гатадайди ва хкатай къуьлуьн кьадар кьилди кхьидайди чаз лагьана. ЧӀехибурун тарифри гуьгьуьлар хкажай чун рикӀе пака мадни хъсандиз кӀвалах авунин къаст аваз кӀвалериз рекье гьат хъувуна. Къе чна аялвилин сергьятдилай кам ягъайди рикӀивай гьисс авуна.
+ДАГЪУСТАНДИН кьуьлердайбуру чеб дуьньяда виридалай хъсанбур тирди тестикьарна. «Дагъвияр» тӀвар алай ансамблди Сочи шегьерда кьиле фейи кьуьлердайбурун международный кьве фестивалдани гъалибвал къазанмишна. РикӀер шадвилин гьиссерив ацӀанвай, сивел гъалибвилин хъвер алаз хтай гадаяр ва рушар Махачкъалада шад гьалара кьабулна. Медалар ва кубокар гваз хтай гъалибчийри вокзалдин перрондал лезгинка кьуьл авуна. Фестивалдин иштиракчийри къейд авурвал; -Чун Сочидиз анжах гъалибвилерин гуьгъуьниз фенвайди тир. Анжах дурумлу зегьметдин нетижада чалай гъалибвал къазанмишиз алакьна.
+МАХАЧКЪАЛАДАЙ тир школьник Магьамед Кагиров ментальный арифметикадай дуьньядин чемпион хьана. Международный акъажунар ментальный арифметикадай 22-23 июндиз Анталия шегьерда кьиле фена. Акъажунра I6 гьукуматдай 600 аялди иштиракна. Иштиракчийрин арада авай чи дагъустанви Магьамед Къагьиров и акъажунрай гъалибчи яз экъечӀна. Ам супер чемпион титулдиз лайихлу хьана. ГьакӀни ам кьве сеферда дуьньядин, Россиядин чемпион ва Кеферпатан Къавкъаздин чемпионни хьана. Къейд ийин, вичин дуьньядин чемпион лагьай сифте титул алатай йисан декабрдин вацра Малайзияда кьиле фейи турнирда I2 йисан яшда аваз къазанмишнай. Гьа вахтундани ада 80 гьукуматдай иштиракай I5 иштиракчи кьулухъ туна гъалибвал къачунай.
+И ЙИКЪАРА Дагъустандиз Россиядин здравоохранениедин министрдин заместитель Олег Салагай мугьман хьана. КӀвалахдин рекьяй атанвай мугьманди хабар гайивал, регионда общественный сагъламвилин цӀийи Центр ачухда. ГьакӀни федеральный къуллугъчи, медицинадин профилактикадин центрдин ва «Здоровье» центрдин кӀвалахдихъ галаз таниш хьана. ЦӀийи центр 202I- йисуз винидихъ рахай центрайрин базадал ачухун пландик ква.
+20I9- ЙИСАН ругуд вацра ГИБДД-ДИН отделениедин хсуси составди райондин ОВД-ДИН маса къуллугърихъ галаз санал рекьера хатасузвал таъминарунихъ, авай кимивилер арадай акъудунихъ, вилик пад кьадай серенжемрин план тамамарунихъ рекье тунвай кӀвалах кьиле тухвана. ОГИБДД-ДИН хсуси составдин кьилин фикир рекьера жезвай чӀуру гьерекатрин вилик пад кьунал желбна. Гьа са вахтунда рекьера автоаварияр хьунал гъизвай рулдихъ ички ишлемишна ацукьунихъ, вилик галай улакьдилай алудунин къайдаяр чӀурунихъ, гьерекат авунин ериш кьадардилай гзаф йигинарунихъ галаз женг иллаки къати авуна. Отделениедин къуллугъчийри кьиле тухвай тадиз вилик пад кьадай «Пиян водитель», «Дикъет – аялар!», «Автобус», «Яракь», «Йигинвал», «Тонировка», «Алудун» ва гзаф маса серенжемра активвилелди иштиракна. Отделениедин къуллугъчийри республикадин территориядал кьиле физвай операцийрани вири жавабдарвал гьисс авуна иштиракна. Йисан сифтедилай ГИБДДДИН отделениеди рекьерин гьерекатдал гуьзчивал тухунин кӀвалах са кьадар активламишна. И кар иллаки рекьера лап векъи тахсиркарвилерин вилик пад кьунин кардиз талукь я. Идалайни гъейри вичикай рахун физвай девирда ГИБДД-ДИН отделениеди криминалдин, терроризмдин ва диндин экстремизмдин вилик пад кьадай серенжемрани активвилелди иштиракна. ГИБДД-ДИН отделениеди куьчейринни рекьерин сеть хъсанарунин рекьяйни тайин тир кӀвалах тухвана. 20I9- йисан ругуд вацра рекьерин ва коммунальный майишатрин руководителрихъ 26 предписание агакьарна. Амма и рекьяй кӀвалах активламишун герек тирдини къейдна кӀанда. Рекьерин гьерекатдин хатасузвал таъминарунин мураддалди массовый информациядин такьатрикайни менфят къачузва. Школайра ва аялрин бахчайра 34 суьгьбет тухвана. Вичикай рахун физвай девирда райондин рекьера ва хуьрера 4 автоавария регистрация авуна. И дуьшуьшрикди са кас кьена ва 7 касдал хирер хьана. Эгер гекъигайтӀа, им шазанан гьа и вахтунилай тӀимил я. Месела, рекьера хьайи 7 авариядикди 1 кас кьенай ва 8 касдал хирер хьанай. Рекьерин гьерекатдин къайдаяр чӀурунин вилик пад кьун патал ДПС-ДИН инспекторри рекьерин тайинарнавай участокра рекьерин гьерекатдал гуьзчивал хкажнава. Рекьера чӀуру дуьшуьшар арадал атунин кьилин себебар гьерекатдин йигинвал кьадардилай гзаф артухарун, вилик галайдалай алудунин къайдаяр чӀурун, рекьера авайбуру ПДД- дин истемишунрал амал авунал бес кьадар гуьзчивал тухун тавун я. Гьелбетда, кӀвачикӀвачи къекъвезвайбурун хатасузвал таъминаруниз, куьчеяр ва рекьер аваданламишуниз, иллаки аялар школайриз ва бахчайриз физвай чкаяр къайдадиз гъуниз рикӀивай фикир гана кӀанзава. Рекьера аварияр хьуникай рахадайла и кар транспортдин такьатрин гьерекат къалин хьанвайдини, рекьерни хъсан гьалда авачирди ва ихьтин маса кимивилерилайни гзаф аслу тирди лагьана кӀанда.
+Магьарамдхуьруьн райондин «село Азадоглы» СП-ДИН кьилин элкъвей печать квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+Магьарамдхуьруьн нянин школа акьалтӀарайдан гьакъиндай 2002- йисуз Загьиров Ярамираз гайи Б- 2461847- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин. ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Магьмудинова Надирадиз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз буба Мирзоев Азизуллагь кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+И МУКЬВАРА МР-ДИН кьил Фарид Агьмедов хайи райондиз ял ягъиз Ватандиз хтанвай СВО-ДИН иштиракчияр Агьметханов Насруллагь Мирзекъулиевичахъ, Нуралиев Сагрид Герановичахъ, Магьамедов Физули Фиридовичахъ, Рамазанов Мамед Къазиагьмедовичахъ, Темирханов Гьажибег Беглерхановичахъ, Саидханов Руслан Халидовичахъ, Алиметов Тагьир Руслановичахъ, Магьамедрасулов Арсен Абдулкьасумовичахъ галаз гуьруьшмиш хьана. Иниз гьакӀ абурун диде-бубайризни теклифнавай. Ихьтин кьегьал рухвайриз тербия гана, Ватандал рикӀ алай халис ВАМР-ДИН АДМИНИСТРАЦИЯДА танпересар яз чӀехи авунай аскеррин диде- бубайриз МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова чухсагъулдин Чарар вахкана. Ахпа Фарид Загьидиновича аскеррин сагъламвилин, хизандин гьал-агьвалдин гьаларин патахъай абурухъ галаз суьгьбетна. Кьегьал аскерри къенин йикъалди Ватан патал чпин вири чирвилер ва къуватар эцигнава. Абуру дяведин махсус серенжемда чпин ва чи аскеррин гьакъисагъ къуллугъдикай, руьгьдин мягькемвиликай ва душмандин винел гъалибвилихъ инанмишвиликай фикирар лагьана. СВО- дин иштиракчийриз Украинадин чилел физвай дяведа чпин кьегьалвал ва дирибашвал къалурайдай МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова чухсагъулдин Чарар гана. Акьалтзавай несилдиз Ватан хуьнин чешне тир абурал чна дамахзава. Къуй, дяве гъалибвилелди куьтягь хьана атанвай аскерар ва абурухъ галаз чи амай вири рухваярни, хуруйрал орденарни, медалар алаз, сагъ-саламатдиз чпин багърийрин патав хтурай! Эхирдай МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова атанвай СВО-ДИН иштиракчийриз ва гъиле яракь аваз, СВО-ДА душмандин хура акъвазнавай чи вири ватандашриз мад сеферда чухсагъул лагьана. ЖАННА.
+Сержант Владик Ярметоваз Гьич рей тагуз душмандиз Къуллугъзава Ватандиз. Гъуьлягъдин туьд кӀевиз яхъ, Жуьрэтни гуж ава вахъ. Душмандин гьал хьана пис, КичӀе къуьр хьиз жезва кис. Кьилеллаз гуьлледин цӀай, На эхзава кашни къай. Ви кьегьалвал чешне я, Хуьруьнвийриз вине я. На къачузвай гьар са кам, Гъалибвал я чаз тамам. Кьве йис хьанва хуьруьз вун Тахтана, гьич кӀвализ вун. …Лигимай хва дяведи, Вилив хуьзва дидеди. Владик БАТМАНОВ, РФ-ДИН писателрин Союздин член.
+ГЬАР асирда чи секинвал чӀуриз алахънавай, инсаф течир фашистрихъ галаз женгер кьиле тухуниз, душмандиз рей тагуниз мажбур хьана. Чи уьлкведин экуь гележег патал миллионралди ата-бубайри чанар къурбанд авуна. Гитлер кьиле аваз Ватандин ЧӀехи дяведин йисара чи уьлкведин, агьалийрин кьилел гъайи мусибатрикай тӀимил кхьенвач. Фашистриз гардан кӀир тавун паталди, чи бубайри саки 1418 йикъан къене кьиле тухвай дяведин йикъар чи дидейри, вахари, сусари кьилел чӀулав шал алаз, рикӀера хер аваз, етим балайрихъ галаз кашни мекь эх ийиз акъудна. Чи ислягьвал чӀурай душмандив хайи накьвадал кьацӀай кӀвач эцигиз тунач. Йисар, Самур вацӀ хьиз, йигинвал кваз фена. Ингье, мад чи секинвал чӀурнава. Чи Ватандин абадвилелни азадвилел пехил душманри кьил хкажнава. 21-асирда Украинадин мублагь чилерал, чи уьлкведин сергьятрив нацистар пайда хьун гьич инанмиш жедай кар туш, амма гьакъикъат гьакӀ я. Чпин чӀуру ниятар кьилиз акъудунин мураддалди абуру саки муьжуьд йисуз Донецкдин, Луганскдин, Херсондин, Запорожьедин агьалийрин кьилел тагъай бедбахтвилер хьанач. Россияди 2022-йисан 24-февралдиз ДНРДИН, ЛНР-ДИН ва Херсондинни Запорожьедин мулкара миллетбазвилин цӀирер дувуларни галаз терг авунин къаст вилик эцигна, военный махсус серенжем кьиле тухуз башламишна. Россиядин яракьлу къуватри яваш-яваш са-са хуьр, са-са кӀвал Украинадин намуссуз, инсафсуз фашистрикай азадзава. Къати женгер кьиле физвай майданра душманриз гьич рей тагуз, Ватандин вилик вичин буржи кьилиз акъудуналди тафаватлу жезвай кьегьал рухвайрикай сад Ярметов Владик Алиметович я. Алай вахтунда сержант Ярметов автомобилрин ротадин взводдин командирдин заместитель я.
+Дидедал рикӀ, вал Владик тӀвар хьаначиртӀа…
+ЧПИЗ тӀебиатди, Сад тир Аллагьди кьетӀен пай гайи шаирарни писателар лезги халкьдихъ вири девирра хьайиди я, абур гилани ава. Зи рикӀ алай алай аямдин бажарагълу шаиррикай сад Владик Батманов я. Зи хсуси библиотекада 2022-йисуз Москвада «Российский писатель» издательствода чапдай акъатнавай Владик Батманован «Лекьрен муг» ктаб (ам заз авторди савкьват яз гана) ава. Жувазни чидач за и ктабда авай шиирар шумудни са сеферда кӀелнаватӀа, гзафбур заз хуралай чир хьана. Къе заз Владик Батманован яратмишунрикай (дуьз лугьун хьайитӀа, са бязи шииррикай) куьрелди жуван фикирар лугьуз кӀанзава. РФ-ДИН писателрин Союздин член, республикадин премийрин лауреат, «Дагестан» РГВК-ДИН каналдай «Вахтар ва инсанар» передача тухузвайди тир Владик Батманован яратмишунра дидедин темади кьилин чка кьазва. Абурай аквазвайвал, шаирдиз, «Азиз дидедин зегьметар пара я», «Гьар веледдиз диде пӀир я», «Дидед лагьай куьтягь тежер мани я»… Мадни Владик Батманова кхьизва: «Зи дидедин пак некӀедихъ галазни шииратдин верцӀивал за дадмишна». За фикирдалди, Владик Батманован «Гьайиф, диде кьуьзуь жез...» шиир адан шииратдин эпиграф яз гъиз жеда. Сагъ тежер хер авазва хьи зи чанда, Кьуьзуь жезва диде акваз пашманда, Ам амукьна кӀан я кӀвале, Ватанда, Гьайиф, гьайиф, къе зи диде кьуьзуь жез, Адан чӀулав, яргъи чӀарар рехи жез.... Вичин шиирра Владик Батманова яшлу дидеяр ялгъуз яз кӀвалера туна,чпин хизанарни галаз патарал фенвай веледар (гадаяр) айибзава. «Мурад тир ахкун садра...» шиирдай якъин жезвайвал, вичиз духтурди рекьидалди пуд югъ ама лагьанвай дидеди шегьерда авай, хуьруьз хтун тавуна гзаф йисар хьанвай гададиз телефондай зенг ийизва, «вахъ вил хьанва хва...» лугьузва. Гадади гьар сеферда, «Заз рахадай вахт авач» лугьуз, телефон хкудзава. Эхирни диде кьенвайдакай къуншийри хабар гайила, гадани свас диде кьейи юкъуз хтана ахгакьзава. «Са чӀавузни дидед хатур хадач за, Ялгъуз кӀвале куьмексуз яз тадач за...» - кхьизва Владик Батманова вичин са шиирда. Дидедихъ, дишегьлидихъ авай кӀанивал, гьуьрмет чаз шаирдин «Кьеб», «Дидедин сес», «Дидедиз», «Дидедин насигьатар», «Дишегьлиди хуьзва дидевал», «Эгер зун шаир яз», «Заз ахварай диде шехьиз акуна», «Яргъа тежен дидедивай», «Къуй, дидедиз такурай», «Вучиз, диде?», «Дидедиз муштуллух», «Игит диде», «Дидедиз цуьквер», «Баде», «Салам, баде!», «Тек са юкъуз вун авачир», «Диде начагъ хьайила» ва маса шииррай аквазва. Владик Батмановаз гьар ca диде дуьньядал бахтлу яз яшамиш хьана кӀанзава. «Къуй, дуьньядал дидедин рикӀ тахьурай тӀар» кхьизва шаирди. Жаван яшарин инсан, шаир яз, Владик Батманован фикирар, хиялар деринбур я. Ада инсанрин са бязи чӀуру къилихриз, хесетриз, алай аямдин татугайвилериз, инсаниятдик секинсузвал кутазвай крариз, вакъиайризни къимет гузва. «Дегиш хьанва» шиирдайни кьве бенд гъин: Папа хьрак фу чразмач, Эвелан хьиз гам хразмач, Кьеб эчӀягъдай свас аквазмач, Дегиш хьана дуьнья михьиз, Адан крар женни эхиз? Къе ришветрихъ авач кьадар, Пул гвачирдаз дуьнья я дар, Фасикьрини ийиз кар, Дегиш хьанва дуьнья михьиз, Адан крар женни эхиз? Инсанрин чӀуру амалар, 4
+21- сентябрь, 2024- йис. вахтунин татугайвилер чаз Владик Батманован маса шиирра авай цӀарарайни аквазва: «ЧӀехи касдиз гьуьрмет,хатур хъийизмач, Кимел, кӀвале са гьахъ суьгьбет хъийизмач», «Рекьер михьиз барбатӀ хьанва районра. Бязибурун уьмуьр физва вагонра», «Уьмуьрда вахъ гьуьрмет жеда, Ви жибинда пул хьайила», «Гзаф хьанва акьул кьери инсанар, Чеб инсанриз ухшар авай гьайванар», «ЯГЬ-НАМУС авачирдакай, гьич вафалу яр жедай туш», «Гьич ичкиди абур гъидач инсандал, Ада леке гъизва михьи виждандал...» Владик Батманован шииратда муьгьуьббатдин, мадни дуьз лугьун хьайитӀа, кьисмет тахьай кӀанибурун, михьи муьгьуьббатдиз вафасузвал авурбурун, «Тек туна, гъейридаз гъуьлуьз фейибурун» месэлайрикай кхьенвай эсерри еке чка кьунва. Муракаб месэла я, гьавиляй зун и месэладал акъваздач. Владикавай кьил акъудиз тахьай и месэладай завай кьил акъудиз жедач кьван.... Зи рикӀ алай шаирди кхьизва: Вучиз Вуна, я Сад Аллагь, Шаирвилин бахт гана заз? Четин тирни, тирни гунагь, Са маса кас жагъуриз Ваз? Гьуьрметлу Владик, и ви суалдиз вуна кхьей шиирдай чаз жавабни жагъанва: «...АватӀани рикӀе суза, Сад Аллагьдиз икрамда за!». Мадни, Владик, ваз бязибуру «Владик» им тӀвар яни, дегишра» лугьузвалда. «Зи тӀварцӀикай» шиирда вуна ахьтинбуруз дуьз жаваб ганва: Пайгъамбаррин даим михьи, «Мегьамед», «Иса» тӀвар алаз, Са бязибур жеда йифди Эрекьар хъваз, канаб чӀугваз. «Владик» тӀвар алатӀан зал, За хъуьруьрнач касни жувал... Эхирдай заз лугьуз кӀанзава: ви инсанвилиз, шаирвилин бажарагъдиз за гьуьрметзавайди я. За ваз лугьун, Владик тӀвар хьаначиртӀа, мумкин тир вакай хъсан инсан, бажарагълу шаир тахьунни... Вахъ мягькем сагъламвал, хзандин бахтлувал ва яратмишунрин рекьени мадни зурба агалкьунар хьурай, гьуьрметлу Владик Батманов! Хазран Касумов, РФ-ДИН журналистрин ва Лезги писателрин Союзрин член
+Дидедал рикӀ, вал Владик тӀвар хьаначиртӀа…
+*Туькьуьлда къванер авайла, чугъундурдин ширедикай куьмек жеда. Ам икӀ гьазурда 3-4 чугъундур михьна, кӀусариз атӀана, яд илична зайиф цӀал эцигна, шире хьиз икьи жедалди ргада, ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик хуьрекдин 2 тӀурунавайди хъвада. 2 вацралай къванер куьлуь жеда. Операция авунин лазимвал амукьдач. *ДуркӀунар тӀазвайла, брусникадин пешери хъсан куьмек гуда. Ам икӀ гьазурда: хуьрекдин са тӀурунавай брусникадин пешерал яд илична, зайиф цӀал эцигна (къалпагъ алачиз) I5 декьикьада ргада. Ахпа ам тад��з куьзда, гьикӀ лагьайтӀа, адак дамарриз зиян гудай шейэр ква. И цикай йикъа пуд сеферда фу нез пуд сят амайла, I00 мл. хъвада. *Инсанди суткада (иллаки йифиз) 7 сятда ахвар авун лазим я, лугьузва Америкадин алимри. Ял язавачир беденда шекердин кьадар виниз хкаж жеда. ГьакӀни обменный процессар къайдадикай хкатда, инсан куьк жез башламишда. *Бронхит авайла ва я мекьи хьана азарлу хьайила, касторкадин ягълу ва скипидар (2:I) садсадак какадарна, хурудивай гуьцӀун меслятзава. *Гатун вахтунда I0 кг гьар гьи жуьредин хьайитӀани емишар тӀуьртӀа, куьн хъуьтӀуьз азарлу жедач. *Свах тӀазвайла, сухван винел алай куручӀдал прополисдин са кӀус эцигайтӀа, тӀал секин жеда. * КуручӀрай иви къведайла, активированный цӀивиндин 5 таблетка ва прихополдин са таблетка куьлуь авуна, хуьрекдин 2 тӀурунавай сарар чуьхуьдай порошокдик какадарна, экуьнахъ ва нянихъ сарар чуьхвейтӀа,иви атун акъвазда. *Сарар мягькембур хьун патал, хъархъарин чкалар чай хьиз демда туна, сарар чуьхвейдалай гуьгъуьниз сиве экъуьрда. * Кьилин чӀарар алахьдайла, куркумадин порошокдал яд ва я набататдин ягълу илична, икьи къаришма туькӀуьрна, ам кьилин хамунивай ва чӀарарин пунаривай гуьцӀна, зур сятда тада, ахпа чуьхуьн хъийида. И процедура гьафтеда садра авуртӀа бес жеда.
+В. Ярметов 1996-йисуз Магьарамдхуьруьн райондин Хуьрелрин хуьре дидедиз хьана. Хуьруьн юкьван школада юкьван образование къачур ам 2017-йисуз райондин военкоматди гатфарин призывдин сергьятра аваз Россиядин армиядин жергейриз рекье туна. Са йисуз намуслувилелди къуллугъ авур жегьил аскерди 2019-йисуз контракт кутӀунна, уьлкведин яракьлу къуватрин жергейра акъвазна. Донбассдин чилел дяведин серенжем башламиш хьайи сифте йикъарилай эгечӀна, В. Ярметова СВОДИН зонада къуллугъзава. 2022-йисан 18-мартдиз Кьиблепатан округдин кьушунрин командованидин приказдалди сержант Владик Ярметоваз «За службу на Кавказе» рикӀел хуьдай знак гана. Украинадин неонацистрихъ галаз кьиле тухузвай махсус серенжемда къалурай кьетӀен кьегьалвиляй, викӀегьвиляй РФ-ДИН Президент Владимир Путинан къарардалди жегьил аскер Жукован медальдиз лайихлу хьана. Кьегьал хцел вири хуьруьнвийри дамахзава. Чи мурад Владик сагъ-саламатдиз, гъалибвал гваз дидедин патав хайи хуьруьз хтун я.
+Къенепатан крарин къуллугъчийриз пешекарвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Ватандиз ва халкьдиз къуллугъ авунин лап хъсан адетар давамаруналди, куьне чи инсанрин секинвал уяхдиз хуьзва, тахсиркарвилерихъ галаз женг чӀугвазва. Полициядин къуллугъчийри кьунвай кьинез ва пешекарвилин буржидиз идалай кьулухъни вафалувал къалурдайдахъ инанмишвал ийизва. Квехъ мягькем сагъвал, къуллугъда агалкьунар хьун зи мурад я. «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил Ф . З . АГЬМЕДОВ .
+ВИЧ арадиз атай йикъалай башламишна полициядин ( виликдай милиция лугьузвай ) составди куьчейра , транспортдин рекьера къайда хуьн таъминарзава , оперативно къекъуьнрин к I валах тухузва . Къенепатан крарин органрин к I валах чи уьлкведа кьиле физвай политический , экономический социальный дегишвилерихъ галаз сигъ алакъада ава . Чи райондин полициядин отдел уьлкведин полициядин виридалайни жегьил звенойрикай сад я . Ам Ватандин Ч I ехи дяве физвай 1943йисуз арадал атана . Залан ва дар а вахтунда к I валах ич I и чкадал башламишна . А ч I авуз кадрийрин месэла виридалайни хциди тир . Гьа ихьтин четин ва мишекъат шарт I ара районда милиция к I вачел акьалтун патал галатун тийижиз зегьмет ч I угур милициядин ветеранар чи рик I ера эбеди яз гьамишалугъ амукьда . Вич тешкил хьайи йикъалай инихъ чи райондин милициядин ( полициядин ) отделдини общественный къайда ва агьалийрин секинсузвал , хатасузвал хуьнин карда лайихлу пай кутунва . Полициядин работникриз чпин пак тир буржи гьакъисагъвилелди кьилиз акъудун патал я чпин къуватрин , я вахтунин гьайиф къвезвач . 2
+ГЬАР ЙИСУЗ , къайда хуьзвай органрин работникрин сувар , чпин везифаяр тамамардайла телеф хьайибурун уьмуьрдин юлдашриз , хизанриз тебрик авунилай башламишун адетдиз элкъвенва . Нубатдин суварин гуьруьшда полициядин отделдин руководстводи , « Магьарамдхуьруьн район » МР – дин кьилин заместитель Зайнуддин Азимова ва СМИ – дин векилри иштиракна . Тебрикдин гаф рахай общественный хатасузвал хуьнин рекьяй МР – дин кьилин заместитель Зайнуддин Эмиржановича , чпин везифаяр тамамардайла телеф хьайи юлдашрин кьегьалвал , уьтквемвал садрани рик I елай алат тийидайди ва абурун экуь къамат уьмуьрлух чи рик I ера амукьдайди лагьана . Гуьгъуьнлай райондин полициядин отделдин начальник Мурадхан Кьасумова сувар тебрикна ва везифаяр тамамар дайла телеф хьайибурун уьмуьрдин юлдашриз МР – дин ва МВД дин руководствойрин т I варунихъай пул авай конвертар гана . Вичин везифаяр тамамардайла телеф хьайи милициядин майор Багьаудин Багьаудинован уьмуьрдин юлдаш Марина Багьаудиновади , к I валахдин юлдашар рик I елай алуд тийиз , абурун хизанрикай къайгъударвал ч I угвазвай райондин ва полициядин отделдин руководствойриз чухсагъул малумарна . Гуьруьш элкъвей столдихъ яргъалди давам хьана .
+3 АЛАТАЙ ГЬАФТЕДА , Росси ядин МВД – дин Магьарамдхуь ре авай полициядин отделда къайда хуьзвай органрин ра ботникрин югъ къейд авуниз талукьарнавай шад мярекат кьиле фена . Ам къенепатан крарин Ма гьарамдхуьре авай отделдин начальник , полициядин полков ник Мурадхан Кьасумова , РД – да авай МВД – дин министр Аб дурашид Магьамедован т I варунихъай тебрикдин гаф рахуналди ачухна . Мурадхан ПОЛИЦИЯДИН ЙИКЪАЗ ТАЛУКЬ ЯЗ
+2 Разахановича , райотдел теш кил хьайидалай инихъ четин шарт I ара къачур сифте кама рикай , вахтунихъ галаз к I валахда хьайи дегишвилери кай , къайда хуьзвай органрин ветеранрикай ва алай вахтун да к I валах физвай гьалдикай гегьенш суьгьбетар авуна . Мярекатдал рахай « Магь арамдхуьруьн район » МР – дин кьил Фарид Агьмедова секинсуз хиле к I валахзавай вирибуруз чпин пешекарвилин сувар тебрикна ва « Магьарам дхуьруьн район » МР – дин т I варунихъай районда обще ственный хатасузвал , къайда хуьник чпин лайихлу пай ку тазвай , гьакъисагъвилелди чпин везифаяр тамамарзавай полициядин работникрив Гьуь рметдин грамотаяр вахкана . Гуьгъуьнлай анал рахай райондин прокурор Марат Къазиагьмедова , УФСБ – дин начальник Арсен Аскерова шад мярекатдин иштиракчий риз сувар мубаракна ва абурун четин , жавабдар кеспида агал кьунар , чандин мягькем сагъ вал хьун чпин мурад тирди лагьана . Эхирдай полициядин от делдин начальник Мурадхан Кьасумова , отделдин руковод стводин т I варунихъай чпин къуллугъдин везифаяр жаваб дарвилелди тамамарзавай са жерге работникриз чухсагъул малумарна ва « Къуллугъда та фаватлувилерай » I, 2, ва 3 – дережадин медалар гана .
+Ц I ИНИН йис чи райондин шарь I ара емишрин бегьерлу йис хьана . Районда санлай емишрин хъсан бегьер гьасилна . Зулун эхиримжи вацра вири чкайра багъларай емишар к I ват I на куьтягьна . Вахтуналди секинвал алукьнава . Амма багъманчийриз , багъларин иесийриз чизва , багълар ц I ийи бегьердиз гьазурун гьа и вахтунилай башламиш жезва . Гайидал рази хьана акъвазун дуьз туш . Багъманчивилин менфятлувал артухарун патал багъларихъ гьамиша гелкъуьн герек тирди чна садрани фикирдай акъудна к I андач . И жигьетдай зул акъатна хъуьт I уьз мукьвал жезвай вахтара багълара агротехникадин са кьадар к I валахар тамамариз жеда . Гьавадин шарт I ар хъсанзамай кьван багъларани гьар жуьредин к I валахар тамамарун ц I ийи бегьер патал гзаф хийирлу я . Адетдин , амма чеб чарасуз тир к I валахрилай башламишна к I анда . Месела , багълар куьгьне амукьайрикай михьун . Пешекарри гьисабзавайвал , гьа ихьтин са серенжем кьабулуни багълара емишрин бегьердиз зиян гудай гьашаратрин кьадар т I имиларуниз куьмек гуда . Тарарин пунариз пер ягъун . Имани багъалара чарасуз яз тамамарна к I анзавай агротехникадин серенжемрик акатзава . Амма виридалайни гзаф метлеб авайди багълариз зулухъай ва гатфарихъай бес кьадар ятар гун лазим тирди гьисабзава . Гьеле чили дав кьадалди багълариз ятар гун пешекарри меслят къалурзава . Миянардай шейэрикай чун рахазвач . Алай девирда абур къачун чи багъманчийриз четин жезва . Амма чалай алакьзавай к I валахар ава , рахун гьабур тамамаруникай физва . Гьайиф хьи , са бязи багъманчийри багълариз гузвай фикир зайифарнава . И кар себеб яз багъларин бегьерлувал агъуз аватзава . Чи район республикада багъманчивилин рекьяй къулай мумкинвилер авайбурукай сад я . Чаз идан къадир чир хьана к I анда . Емишрихъ гьи вахтунда хьайит I ани къиметни ава . Чи районда багъманчивал вилик тухун патал т I ебиатдин шарт I ар къулайбур я . Вири ихьтин гьал��р фикирда кьурла чаз багъамнчивилин месэла зайифардай бинелу себебар авач .
+28ОКТЯБРДИЗ Россияди ООН дин Хатасузвилин Советдин председателдин т I варунихъай Сириядиз талукь яз официальный документдин ерида аваз « Лацу ктаб » раижна . Идан гьакъиндай « Известия » газетдиз виридуьньядин организацияда авай чешмеди суьгьбетна . Ктабда уьлкведин территориядал США дин къаюмвилик квай междунардный коалицияди ва « уртабаб » оппозицияди авур тахсиркарвилерикай кхьенва . Ам гьазурунин к I валахда Россиядин са жерге ведомствойри , кьилди къачурт I а , оборонадин министерстводи ва къецепатан крарин министерстводи иштиракна . Документда Сириядин территориядал авур тахсиркарвилерин гьакъиндай малуматар , гьак I ни Россиядин ВКС рин серенжемрин агалкьунрин гьакъиндай статистикадин малуматар ава . « Лацу ктаб » ингилис ч I алаз таржума авуна ва таниш хьун патал ам раижна ,къейдна чешмеди . Оборонадин министерстводин пешекарри гьак I ни Сириядин ислягь агьалийрив , кьилди къачурт I а , Алепподин агьалийрив мергьяматлувилин куьмек агакьарунин гьакъиндайни делилар к I ват I из куьмек гана . Идалайни гъейри , военныйри азад авунвай хуьрерин , тергай боевикрин , гьак I ни масанриз катнавайбурун кьадаррин , гьамиша яшамиш жез чпин чкайрал элкъвена хтанвайбурун гьакъиндайни тайин делилар гьазурна . « Лацу ктаб » гьазурунин карда РАН дин востоковеденидин Институтдин пешекаррини иштиракна .
+РОССИЯДИННИ Кипрдин МИД рин кьилерин арада хьайи рахунрин вахтунда островдал Россиядин военный база эцигунин гьакъиндай месэла кватнач . Идан гьакъиндай Кипрдин къецепатан политикадин ведомстводин кьил Иоаннис Касулидиса малумарна , хабар гузва « Интерфаксди ». « Къе и месэла веревирднач . Сирияда гьакъикъатда кьиле тухузвай серенжемри тестикьарна хьи , Россиядилай Кипрда , са гьихьтин ят I ани базаяр тахьайт I ани , вичин хиве авай везифаяр тамамариз алакьда »,малумарна ада Россиядай тир амадагдихъ галаз хьайи рахунрин нетижаяр кьадайла . Сергей Лаврова вичин нубатдай яз Россиядай тир гьуьлерин дяведин къуватри Кипрдин портар мукьвалмукьвал ишлемишзава лагьана . И к I валахни международный къанунрихъ галаз кьадайвал кьиле тухузва . Алай йисан 20октябрдиз Россиядин МИД да авай чешмеди хабар гайивал , Москвадихъ Кубада военный базаяр туьк I уьрдай планар авач . « Чахъ Латиндин Америкада военный базаяр авач , чна абур ахъайзавач ва и кардиз талукь яз рахунарни кьиле тухузвач »,суьгьбетна агентстводин суьгьбетчиди . Гьа са вахтунда къейд авуна хьи , Россиядин флотдиз « гимияр гьахьдай пунктар лазим къвезва ». 7октябрдиз Россиядин оборонадин министрдин заместитель Николай Панкова малумарна хьи , адан ведомство Кубада ва Вьетнамда военный базаяр кардик кутунин месэлайрал машгъул жезва . Советрин , гуьгъуьнлай Россиядин военный базаяр Кубада ва Вьетнамда 2002йисалди кардик хьанай Куба��ин Лурдес шегьерда радиоэлектронный центр , Камран шегьерда ( Вьетнам ) ВМФ дин база авай . Ругуд йикъалай Вьетнамдин властри чпин территориядал къецепатан уьлквейрин са военный базани кардик кутадай ихтияр гудач лагьана хабар гана .
+БЕЛОРУССИЯДИН президент Александр Лукашенкоди Абу Дибдин ирсдар принц Шейх Мухаммед бен Заид аль Нахайянахъ галаз гуьруьшмиш хьайи вахтунда гьавадивай финансрин месэладиз хъсандиз таъсириз жедайдакай лагьана . Идан гьакъиндай 3Iоктябрдиз « Росбалтди » хабар гана . « За фикирзавайвал , куьне гзаф марфар ва живер хьанайт I а , куьн лап девлетлу жедай », къейдна Белоруссиядин регьберди . Вичин нубатдай яз шейхди Арабрин Сад хьанвай Эмиратра и месэладал к I валахиз къад йис тирди лагьана . « Чина гьатта талукь тир лап хъсан технология кардик кутун патал шейх Заидан т I варунихъ галай виридуьньядин махсус премияни тайинарнава »,лагьана Мухаммед бен Заид аль Нахайяна . Алай вахтунда Белоруссиядин регьбер Арабрин Сад хьанавай Эмиратра официальный мугьманвиле ава . Ам аниз Катарда мугьманвиле хьайидалай гуьгъуьниз атана . Лукашенко вичин жуьребажуьре келимайралди машгьур я . Гьа ик I, 22июлдиз Минскда кьиле фейи Вирибелоруссиядин халкьдин собранида рахадай вахтунда ада чиновникриз алай партал хут I унуниз ва к I валахуниз эвер гана . « Инновацияр , I Т технологияр , приватизацияр ва амай маса шейэр виридан гъавурда чун ава . Чна и к I валахар чирнава , амма чи уьмуьр куьлуь шуьлуьйрикай ибарат я : партал хут I унна , к I валахна к I анда , ирид гьекь акъатдалди , ик I тахьаайт I ателеф жеда »,малумарна ада . Гьа и серенжемдал Белоруссиядин президентди малумарна хьи , школьникриз гузвай агъур тапшуругъри абур ч I урзава . « Абурун гьеле са пай азарлубур ва к I улар экъисна къекъвезвайбур я . Куьне заз ик I лугьунай багъишламиша , ша чна хъсан школьникриз вузрик экеч I дай мумкинвилер гун . Ахпа гьана абурукай хъсан пешекарар гьазурин »,лагьана Лукашенкоди . Лукашенкоди зегьмет ч I угун тебрикзава . Идахъ галаз алакъалу яз Белоруссиядин школьникри зулун вахтунда картуфар к I ват I хъийиз куьмекар гузва .
+Магьарамдхуьруьн 1нумрадин юкьван школадин УКП дин 9класс акьалт I арайдан гьакъиндай 2014йисуз Раджабов Раджабаз гайи 00518000243695нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . « Магьарамдхуьруьн район » МРДИН Администрацияди , райондин депутатрин Собраниеди , райондин ветеранрин Советди Ватандин Ч I ехи дяведин иштиракчи Эрзиманов Ханбуба кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , рагьметлудан хизандиз ва мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч I угуналди башсагълугъвал гузва . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрацияди , райондин депутатрин Собраниеди , райондин ветеранрин Советди Ватандин Ч I ехи дяведин иштиракчи Шихалиев Мирземагьамед кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , рагьметлудан хизандиз ва мукьва кьилийриз , дериндай хажал��т ч I угуналди башсагълугъвал гузва .
+ИНДОНЕЗИЯДИН Центральный Ява вилаятда телеф хьайи вичин иесидин (дишегьлидин) сурал каци са йис акъуднава. Идан гьакъиндай DAIIY NAII-ДИ хабар гузва. 28 йис хьанвай Кели Кенингау Прайтно гьайван вичин кӀвализ тухуз чалишмиш хьана, амма кац мад элкъвена сурариз хтана. Кац рагьметдиз фенвай вичин иесидин аялрин патав гьар юкъуз къвезва. Абуру адаз тӀуьн гузва, ахпа ам элкъвена мад сурал хъфизва. И кар давам жез са йис я. «Кац акурла, зун сефил жезва. И карди гьайванриз чпин иесияр гьикьван кӀанзаватӀа къалурзава. Недай шей гуз, кацин фикир масанихъ алудиз чалишмиш хьанатӀани, ам катна мад сурал алаз аквадай». Идалай вилик, октябрдиз, Детройт шегьерда (Мичиган штат) иесийри тур кицӀи абур са вацра хизанди гадарнавай месел гуьзлемишнай.
+БАЛАЯР , математикадин тарс хъсан чирна к I анда ,аялрин фикир жаламиш ийиз алахъзава малим . – Математика чидайбуру эцигнавайди я чун авай к I валер еке дараматар , машинар , самолетар ракетар туьк I уьрнава . Иллаки , алай вахтунда , квезни аквазва , алишверишдин туьквенрин девир хьанва , хъсандиз математика гьисабунар чир хьайила , туьквендани к I валах ийиз регьят жезва . Малим , дахдиз чи туьквенда к I валахдай , математика чидай сад к I анзава . За лугьудан , квез математика хъсан чидайди . Нурудин НАСРУЛЛАЕВ . Ярагъкъазмайрин СОШ дин 11класс акьалт l арайдан гьакъиндай 2013йисуз Салигьов Магьмудаз гайи 05 БВ 0116958нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+И ЙИКЪАРА , чав мад са шад хабар агакьна . Международный турнирда иштиракай , МР – дин « Самур » ДЮСШ – дин тербиячи Зингьар Мурадханов акьалт l ай гъалибчи яз экъеч l на . Армения республикадин Ереван шегьерда , Арцахский дяведин игит Ваган Затикянан гьуьрметдай , азаддиз кьуршахар кьунай кьиле фейи турнирда чи спортсмен вад сеферда женгерин майдандал экъеч l на ва гьар сеферда вахт акьалт l далди гъалибвал къазанмишна . Женгер 50:0 гьисабдалди акьалт l арна .
+РАЙОНДИН Гъепцегьрин хуьруьн юкьван школада « Чун терроризмдиз акси я » лишандик кваз важиблу мярекат кьиле фена . Мярекат гьа и школадин урус ч I алан малим Замина Адиловади ачухна ва кьиле тухвана . Гьак I ни мярекатда райондин метод кабинетдин пешекарри , хуьруьн администрациядин кьил Саид Пирова , « Йисан малим » райондин конкурсдин гъалибчийри , школадин руководстводи ва малимри иштиракна . Вад лагьай классра к I елзавай аялри и темадай шиирар к I елна , манияр лагьана ва чеб терроризмдиз акси тирдан , чпиз ачух ислягь уьмуьр к I анзавайдан гьакъиндай гегьенш суьгьбетар авуна . Эхирдай рахай , Саид Пирова ихьтин гуьруьшрин важиблувиликай , дуьз рекьелай алатзавай жегьилрикай ва абурун вилик пад кьунин чарасузвал авайдакай гегьешдиз лагьана . ЖАННА .
+17ОКТЯБРДИЗ Махачкалада , Р . Гьамзатован т l варунихъ галай Милли библиотекадин ч l ехи залда чи халкьдин рик l алай ашукь ва женгчи , литературадин илимда вичел « бунтчи шаир » т l вар акьалтнавай классик Кьуьчхуьр Саидан 250 йисан юбилейдиз талукьарнавай мярекат кьиле фена . И кардиз къуват гайибур ва ам тешкилайбур Махачкъалада авай лезгийрин милли культурадин автономиядин векилар , Милли библиотекадин край чирдай отделдин къуллугъчияр , шаирдин ирсинал рик l алай активистар я .
+АЛАТАЙ гьафтеда республикадин меркезда Расул Гьамзатован т I варунихъ галай милли ктабханада « Дагпродэкспо - 20I7» лишандик кваз выставка форум кьиле фена . Форумда чи районэгьли , селекциядин пешекар , Дербент шегьердин опытрин станциядин илимдин старший сотрудник , республикадилай къеце патани машгьур тир Тимур Гьабибова иштиракна . Гьак I ни форумда , республикадин Правительстводин , хуьруьн майишатдин министерстводин , меркездин администрациядин , фермервилин майишатрин ассоциациядин ва хуьруьн майишатдин кооперативрин ( АФКОД ), Дагъустандин государственный аграрный университетдин векилри иштиракна . Агропромышленный выставкада кефер патан Кавказдай 50 дав агакьна товарар гьасилзавайбуру иштиракна . Абуру выставкадиз чпи гьасилнавай недай продуктар , хъвадай зат I ар , набататар , тумар , емишар , майваяр , як I ун ва нек I един продукция гъанвай . ЖАННА .
+ДАГЪУСТАН Республикадин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Владимир Васильев сифте нубатда Кьиблепатан Дагъустандиз Магьарамдхуьруьн райондиз мугьман хьуниз политологри , публицчитри , блогерри жуьреба жуьре баянар гузва . Россиядин Гьукуматдихъ кьибле пад вири хилерай вилик тухуниз талукь еке планар ава . Кеферпатан Кавказдин Стратегиядин проектдин бинедаллаз Кьиблепатан Дагъустанда Каспийдин транспортдинни логистикадин комплекс арадал гъидайвал я . Муькъуьн бинеда сифтегьан къван эцигдай вахтунда РФ дин транс портдин министр М . Соколова лагьана : « Им Азербайжандинни Россиядин арада авай гьак l ан са муьгъ туш . Ам Евразиядин метлеб авай международный транспортдин коридордин тайин пай я . Гьик l лагьайт l а , Дагъустандин ва Азербайжандин чилерилай транспортдин Кеферпад Киблепад коридор фенва . И рекьерай физвай ва парарни инсанар тухузвай автотранспортдин кьадарарни йис йисандавай гзаф жезва . Муьгъ ва гегьеншарзавай рехъ себеб яз Кьиблепатан Дагъустандин агьалийрин яшайишни хъсанвилихъ элкъведа . Им са шакни алачир кар я . Магьарамдхуьруьн райондин агьалийрихъ галаз гуьруьшмиш хьайилани В . Васильева гьа и терефдикай ихтилат авуна . Ада агьалийрик секинсузвал кутазвай бязи маса месэлаярни гьялдайди хиве кьуна ва РД дин Халкьдин Собраниедин Председателдиз , депутатриз , министерствойринни ведомствойрин руководителриз талукь буйругъар гана . Владимир Васильева къейд авуна : « Куьне пара т l ямлу , виниз тир еридин емишар , салан майваяр битмишарзава , гьа са вахтунда абур маса гудай мумкинвилер авач лугьузва . Хъсан рекьери и месэлани гьялиз куьмек гуда . Владимир Васильева райондин мулкуна электросетар къайдадиз гъунин ва хуьруьн майишатдин суьрсет гьасилзавай майишатар , чилер , багълар дигидай целди таъминарунин месэлаяр гежел вегьин тавуна гьялунин патахъай талукь тир министерствойриз буйругъ гана .
+24ОКТЯБРДИЗ Кьасумхуьрел « Куьредин ярар » т l вар алай Республикадин 2фестиваль кьиле фена . Фестивалда Кьиблепатан районрин культурадин художественный самодеятельностри иштиракна . Гьак l ни мярекатдиз мугьманар яз Дагъустан Республикадин культурадин лайихлу работникар тир Аминат Алиева , Кузьмин Гьуьсейханов , Вели Шагь банов , Къаиб Шагьов ва масабуру иштиракна . Фестивалдин иштиракчийри лезги , табасаран , агъул , рутул ч l аларал манияр тамамарна . Мярекатда иштиракай чи районэгьлияр тир Назиля Саидалиевади ва Билал Искендерова тамамарай манияр фестивалдин тамашачийри хушвилелди кьабулна .
+5 * ЛАВРОВЫЙ пешер неинки хуьрекдин дад хъсанарун патал ишлемишда , абур гьак I ни гзаф азарин дарман я . А пешери нервияр мягькемаруниз , ивида шекердин кьадардал гуьзчивал ийиз , ратарин к I валах хъсанаруниз , жалгъайрин т I ал секи
+* * * ДЕГЬ замандин тарих чирунал машгъулбуруз вуч аллагь яз малумарай Египетдин фараон хъсандиз чида . Къуръанда , кьилди къачурт l а , « Юнус » сурада , адан гьакъиндай малуматар ганва . И фараондин мейит факт тестикьарзавай шагьид яз Англиядин машгьур Бритин музейда хуьзва . Им шуьшедин к l аник хуьзвай мумифицироватнавай , чин к l аник кваз ярх хьанвай инсандин жендек я . Мягьтел жедай кар ам я хьи , мумифицироватнавай а жендек музейдин гьа и пайина авай маса мумийрилай тафаватлу жезва . Фараондин жендекда бедендин вири органар сифте авай формада амазма . Кьенвай инсандин жендек са гьафтедин йикъара харап l жедайди виридаз чизва . Бес и жендек вучиз сифте авай гьалда ама ? Пуд агъзур йис алатнава эхир ! Мумифицироватнавай жендекарни са кьадар вахт алатайла харап l жез башламишда . Им илимди субутнавай кар я . Бес фараон дин жендек амукьунин сир вуч я ? И сир чаз пак тир КТАБДИКЪУРЪАНДИ ачухзава . Инални Къуръанди вичин зурбавал ва вич Аллагьдин ктаб тирди субутзава . Къуръандин аятри фараондихъ галаз Муса ( Моисей ) пайгъамбардин женг инанмиш жедай саягъда къалурзава . Муса пайгъамбар чи девирдиз къведалди 1200йисара яшамиш хьана , яни пуд агъзур йис идалай вилик фараон Мусадиз акси кас тир . Эхь , дугъриданни Къуръан Аллагьдин ктаб я ва и ктабда гьакъикъат ава . Гьич са гьаятдин фикирдини къенин йикъалди вичин важиблувал квадарнавач . Фараондихъ галаз алакъалу вакъиа Бритиш музейда эцигнавай экспонатдихъ фараондин мейитдихъ галаз алакъалу я . Им инсаниятдиз нисят хьун патал Аллагьди къалурнавай аламат я . Музейдин экспонат жагъанвай чкани Аллагьдин и аламат тестикьарзавай са делил я . Гьик l лагьайт l а , сагъдиз амай и жендек Яру гьуьлуьн къерех да Джабалани луг��удай чкадал чилик квай . Англиядин ахтармишардайбуру гьуьлуьн къерехдай чилин къумадикай хкудна и жендек чпин ватандиз хутахна . И жендекдин яш тайинарун патал ахтармишунардайбурун нетижайри къалурайвал , адан 3000 йис я . Ида а кардин гьакъиндай лугьузва хьи , и инсан Муса пайгъамбардин девирда яшамиш хьана . Идахъ галаз сад хьиз , Къуръандин аятри ва тафсирри и йикъарин гьакъиндай тестикьарзава . Месела , 1144йисуз кьейи Аз Замахшарийди « Юнус » сурадин 92аятдиз тафсир гудайла вич кьейидалай гуьгъуьниз 800 йис алатайла жегъидай жендекдин акунар гьихьтинбур ят l а къалурнава : акунар лагьайт l а , лап мягьтелвал ийидай хьтин дуьзбур я , на хиялда а кас и жендек кучудай кас я . Материал гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ я . наруниз , нефесдин органрин к I валах хъсанаруниз ва гзаф маса азарар сагъариз куьмек гуда . Ам ик I гьазурда I0 г . лавровый пешерал 300 мл гр яд илична ргада , ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик са стакандавайди хъвада . Галатун алудун патал лавровый пешерин , ч I утран цуькверин (I:I) ванна кьабулунни гзаф хийирлу я . * ЯПАРИЗ зайифдаказ ван къвезвайла , аптекадай маса гузвай спиртдин , прополисдин настойка зейтундин ягълудик (I:4) какадарда . Ахпа жунадин са к I ус а къаришмадай кьежирна 36 сятда япа твада . Сагъарунин вахт I0-I2 югъ . Япарин сес 4-6 йикъалай хъсан жеда . * МЕКЬИ хьана азарлу тирла , кьил т I азвайла ва гьак I ни хуьрек иливарун патал 2-3 сятдин вахтунда , куьлуь куьлуь хуп I ар ийиз , 2-3 стакандавай кудай яд хъун гзаф хийирлу я . Кудай ци бедендик квай зиянлу шейэр вири хкудзава .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр ! Чна гьар йисуз къаршиламишзавай ва шаддиз кьиле тухузвай , чи халкьдин виридалайни багьа ва рик I алай гуьзел суварикай сад тир Яран сувар за квез мубаракзава . И шад сувар чаз кьуьд куьтягь хьунин ва гатфар вичин къуватда гьатунин гьакъиндай муштулух гваз къвезвай сувар я . Им чилин чинлай хъуьт I уьн лацу яргъан алатна гатфарин къацу махпур эк I я жезвай мублагь ва гуьлуьшан вахт я . Т I ебиатдал чан хтунихъ , тар там къацу хьунихъ галаз сад хьиз , Яран сувари гатфарин чуьлдин к I валахрикни юзун кутазва . Им чилел к I валахзавай гьар сад патал къизгъин вахт я . Чун гьар сад гьар са йикъакай тамамвилелди менфят къачуз , гатфарин к I валахар галай галайвал ва ери аваз кьиле тухуз чалишмиш хьана к I анда . Амма къе сувар я . Сувар гьар сувар хьиз гурлувилелди , гьевеслувилелди ва шаддиз кьилени тухвана к I анда . Квез Яран сувар мубаракрай , гьуьрметлу районэгьлияр ! Къуй суварин шадвал , гьевеслувал квехъ яргъалди кумукьрай ! Фарид АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Кьил , Райондин Собраниедин председатель .
+« ЛЕНИНГРАДДИН гьалкъадай пад акъатун » Музей заповедник Марьино хуьруьн патав гва . Гьа инилай 1943йисан 12январдиз душмандин сенгерар артиллериядай гужлуз ягъиз башламишна ( немсери чпи и чка къачуз тежедай чка яз гьисабзавай ). Ахпа гегьенш ��ьужум башламишна . Адан нетижада 18январдиз Ленинград дин гьалкъадай пад акъудна . Музей са шумуд паюникай ибарат ядиорамадикай , « Невский пятачок » комплексдикай , Синявский кьакьанрикай ва 1943 йисан 18январдиз Ленинграддин ва Волховский фронтрин частар акахьай блокададай пад акъудай чкадикай тешкил хьанва .
+ЙИСАВ агакьнава эллери лянет гъиз Порошенкодиз , вичин багъри халкь къирмишзавай , гьарнихъ чук I уриз , тар марзавай . Хизанар к I валер , хайи чилер туна , катдай чкадал атанва . Шумуд югъ йиф хьанва ахвар ат I ана факъиррин ? Югъ авач тазият авачир , накь к I вачел алаз акур сагъ чанар кучуд тавур . К I вале ч I ехи буба хизандихъ , хтулрихъ , тухумдихъ гелкъведайди хьиз , уьлкведин регьберни мажбур я вичин халкьдихъ гелкъвез , адан яшайишдин шарт I ар хъсанаруниз . Порошенкоди вичин к I вале ц I ай т I урфан тунва . Вич яд кас тир Обамадин хатурдикай хкеч I из тежез , адан яракьрин къуватдалди вичин « гьунар » къалуриз , дамах ийизва . Багъри халкьдилай Океандин а пата авайдан гаф багьаз аквазва а касдиз . Уьзуькъара авунва вич багъри халкьдин чина . Патан дявекаррик далу акалнавай яраб вичин « гьунар » гьинал кьван ят I а ? Минск шегьерда Россиядин , Германиядин , Франциядин кьилер к I ват I хьана . ДНР – динни ЛНР дин чилерал инсафсуз дявеяр акъвазарун патал икьрардал къулар ч I угуна . Амма Порошенко лугьудай кас ислягь халкьдиз гуьлле гунин ц I ай генани артухар хъувунин къайгъуйрик ква : к I валер , хуьрер , чанар рик I ер кузва . Аялрин вилик чпин рик I алай къушар , гьайванар , куьчеяр терг жезва . Асирралди эцигнавай дараматар , имаратар , тарихдин диб руьгь кук I варзава . Яраб квевай ят I а ихьтин вагьшивал , мелкъуьнвал ? Кич I гьатун я кьве рик I ин хьанвай муртад чанда . Океандин а пата авайдакай кич I езва , къвалав гвай жуванди аквазмач зулумкардиз . Тупунай ягъайла , са хизандай пуд гъвеч I и аял телеф хьана . Бес и диде буба гьи вилерай килиграй адаз ? Порошенко уьлкведин регьбер я лугьуз мецел къведани абурун ? Ваъ ! Жедач ! Халкьдин лянет я чарадан мецелди , чарадан яракьралди вичин багъри , ислягь халкь терг ийизвай зулумкардиз ! Нурудин НАСРУЛЛАЕВ , РД дин лайихлу малим .
+Яран сувар , хуш адет , Ажеб гуьзел вахт я вун Вири алем гатфарихъ Еримишдай бахт я вун . Гьар йис халкьдин мурад я , Кар кеспидал хъсан хьун . Виридан сир гьа сад я Женнет хьтин аран хьун . Сад Аллагьдин патай чаз Сабур гурай , гьуьрметни , Руьгьдиз секинвал гудай Халкьдиз азад зегьметни . Кьуьгъвердиз тум вегьейдан , Ник бегьердив ац I урай . Вич вягьтедай тефейдан Кьилиз акьул хтурай . Кефсуз хьайи гьар са чан Сагъвал хтуй дамахдиз . Мурад т I алабзавайдан Хва атурай къужахдиз . Муьгьуьббатда жегьилрин Гьич са нагьахъ сир тахьуй , Садра эвленмиш хьана , Чара хъжез чир тахьуй . Къе к I валахдик кумачиз Гъерик I хьанвай инсанар , Абрун агьвал кеспидал Ийиз алахъ хъсанар . Абур багъ , бустан кутаз Желб хьурай хуш зегьметди�� , Безетмишна аран чи Ухшар ийиз женнетдиз , Цавай марфар атана Къацу векь , цуьк бул хьурай , Чуьл бегьеррив ац I ана Берекатлу зул хьурай . Гьар йис йисахъ галайбур Вири ислягь йисар хьуй . Халкьдин кьиле авайбур Кар алакьдай ксар хьуй .
+ЯРАН СУВАР мукьва жезвай . Вири диде бубайри аялриз гудай яран паяр гьазурзавай : гьарда вичивай жедай къенфетар , верчерин какаяр , ширинлухар . Атана алукьна Яран сувар . Югъ няни хьунивай гъенерал кузвай шемерин кьадар гзаф жезвай . На лугьуди абур цава авай гъетер я . Аялар чантаяр гваз к I валек I вале къекъвез яран паяр къачузвай . Аялри гьар к I вализ фейила лугьузвай : Ну ну , са кака Гатфар жеда чаз пака , Це чаз паяр суварин ! Тамир к I ане гурарин ! Манияр лугьуз лугьуз атай аялриз абуру чпихъ авай шейэр гузвай . Са къариди аялриз хъчадин гуьрзеяр пайзава . Аялри адавай хабар кьуна : Я , диде чан , вирида чаз ширинлухар , какаяр гудайла вуна чаз хъчадин гуьрзеяр гузвани ? Валлагь , чан балаяр ,лагьана дидеди ,туьквендиз фидай вахт хьанач . Туьквендиз фидай вад декьикьа авачирдаз хъчар ат I удай кьве сят вахт гьинай атана ? Хъчар , балаяр , жуван гъилералди к I ват I завай шейэр я , къенфет шекер пулунихъ къачуна к I анзава . Са сивяй : Чун гъавурда акьуна , диде , абуру гузвай къенфет шикердилай вуна гайи хъчадин гуьрзеяр т I ямлуни я , агъзур сеферда артухни . Вичин гуьгьуьл кьур аялар дидеди къужахламишна . Хъуьрез хъуьрез къвезва гатфар , Акъатнава чуьлдиз хъчар , Абурукай ийиз пч I екар , Це , дидеяр , Яран паяр ! Ну ну ,лугьуз атай ч I авуз , Ийимир кьил куьне агъуз . Гьар баладиз хъуьрез куь п I уз , Це , дидеяр , Яран паяр ! Ачухнава гатфари рак , Рак I арик квай хкуда хак , Хъчад афар чраз хьрак . Це , дидеяр , Яран паяр . Шемер кьуна экъеч I къецел , Хъверни хъуьруьн алаз мецел , Шад жедайвал чи ч I ехи эл , Це , дидеяр , Яран паяр ! Бубайрилай атай адет , Ч I уриз тахьуй аман минет ! Ч I угвазвай чал икьван зегьмет , Чанар сагъ хьуй , дидеяр , куь !
+ШЕГЬЕРДА яшамиш жезвай хтулдиз ч l ехи дидеди хуьряй Яран паяр яз к l ерецрин куьлуь авунвай хвехвер ва фин галай къуьлуьн калар ракъурна . Школадиз фидайла руша са шумуд гъапа авай калар жибиндиз вегьена . Тарс гузвай учительницади кьат l айвал , рушан лекъвери акъваз тавуна к l валахзава ва адан патав агатайла пара хуш нини къвезва . Эхир малимдивай эхиз хьанач : Лейла , вуна вуч незва ? Калар . Урус ч l алал абуруз вуч лугьуда ? Чидач . Ят l а , це кван зазни са т l имил ,гьикьван регъуь хьанайт l ани т l алабун , руша незвай калрикай къвезвай ниди ам и кардиз мажбурна . Вичиз гайи са капашда авай калар т l уьр малимдивай мад т l алаб тавуна акъвазиз хьанач . Мад гумаче , Валентина Павловна ,регъуь хьана жаваб гана Лейлади . К l вале амачни ? Ама . Пака зазни жедайвал гъваш . Ф . ГЬАЖИЕВ .
+КЪУЖА рагьметдиз фейи югъ Мапери бадедин рик I ел къе хьиз аламай . А береда бадедиз ак I хьанай хьи , гуя са легьзеда къава авай экв туьхвена , къула авай ц I ай хкахьна , к I вале мич I ини хьана мекьини . Яраб мусалди гьа ик I, баябандиз , яд ат I ай рехв хьиз амукьдат I а зи к I вал . Пакадин уьмуьр гьихьтинди жедат I а : четинди , регьятди , заланди ?! Алакьдат I а залай виридаз сейли яз , арада хатур гьуьрмет аваз кечирмишиз амай уьмуьр . Тахьайт I а ? Тахьайт I а вуж , я зи мидадда акьадайди ? Хва Азиз , свас Шапери , хтул Идрис ? Суалар , суалар , суалар … Аруш хьана къекъвезва куьн зи вилик , гуьгъуьналлаз садсадан . Гьинай жагъурин за квез тамам , ат I ай жавабар ,лугьузва дарих хьана хажалатди агажарнавай Мапериди . Йисар акуна такуна акъатна . Далудихъ къужа галамачир Мапери руьгьдай аватнач , чарадан вилик вичин ажузвал къаланач , виликдай хьиз к I валин къан дердийрин яц I а хьана , уьмуьрдин четин имтигьанрай уьтквемдиз , уьзягъдиз экъеч I на . Къужа рик I ел хтай береда « мад вучин , мугьманлух дуьнья я им , эбеди уьмуьр Худади садазни ганвач »,лугьуз вичи вичиз теселли , сабур гуз хьана Мапери . Хендеда дишегьлидин ялгъуз уьмуьрдихъ галаз Мапери баде вердиш хьанвай . Вири крар , к I валахар епинихъ галайди хьиз сириштада аваз физвай , са куьнуькайни эксиквал авачир . Анжах авай тек са хва Азизанни свас Шаперидин арада авай рафтарвилери къурху кутазвай Маперидик . Гьиссзава за , са гьихьтин ят I ани къундарма туьк I уьрзава и кьведа , кьат I изва Мапериди . Иллаки къужа кьейидалай гуьгъуьниз къизгъин жезва гьалар . Яраб яд ни рагъуларзават I а , вуж ят I а ц I илинин кьил гвайди ? Фад геж ч I улав цифер хкатда булутрикай , зи кьилел хар къвада , мал девлет тар мар жеда , зегьметар бада фида , к I вал чк I ида ,аяндар фалчиди хьиз эцигзава вахтунин терездал пакадин уьмуьр Мапериди . Свасакай ихтилат кватай чкадал Мапериди лугьуда : « Э е , за вуч лугьун квез , я якни туш , я к I изрини , я хуьруьк квач , я к I валик . Асайиш яшайиш к I анда , зегьмет ч I угваз ваъ .
+Кьадарсуз медени я . Вахтунда падкьил агудна к I вал шиткидач , « плесос герек я », лугьуда . Ам квез я « плесос », кулуниз вуч хьанва ? Мал къара биркуьллуь акунани к I андач вилериз .« Недай суьрсет туьквенрай , базардай жагъидайла верчер , малар хуьн чиркинвал , артухан кьилин т I арвал я » лугьуз буш , даяз рахунар ийида . Дек I ени гьар са к I вале , хизанда верчциц I иб , кал мал аваз жен . Абур машгъулат , к I валин девлет , берекат , гьаятдин абур тушни мегер ! Имни гьич . Югъ атана гуьзгуьдин к I ане жеда вичиз тамашиз . Яраб квез килигзават I а ? Тахьайт I а гуьзгуьдай маса кас аквазвани ? Гьа гьа вун тушни анайни аквазвайди ? Ч I улав ч I арар рангуниз вегьена расу ийида , муд я лугьуз . Рац I амар ц I ивин гвяна ч I улаварда , п I узарар некьияр т I уьрданбур хьиз жеда . Вучиз ? Себеб ? Вуч паталди я ви алахъунар ? Цаварал алай Халикьди гьар садаз вичиз килигай иервал , назиквал , буйбухах ганва . Бес тушни ? Тахьайт I а ваз зи хва Азиз ажуз аквазвани ? Жуван буйдиз , абурдиз килиг , гекъиг , къимет це . Азиз заз авайни авачир сад я гьа , сад . Халис ��уьруьн итим , рик I ин хиял . Акуна заз куьнни , шегьердин бикеяр , дагъдин маралар , хаму жейранар . Бязибурун гафарни крар сад хьанайт I а вуч хъсан тир ». Ингье гьа ихьтин фикирар къвезва Маперидин мецел къилих , хесетар , амалар , уьмуьрдин тегьер эсиллагь бегенмиш тушир свасакай ихтилат кватайла . Ят I ани … « Э э , вахтунин лишанар я ибур , уьмуьрдин чиркер . Белки вири хъсанвилихъ , генгвилихъ я жеди . Низ чида Шаперидин рик I е вуч ават I а . Чарадан руьгь мич I ер я лугьуда кьван . Шукур Аллагьдиз гена к I вале къал къиж авач . Анжах муьгьуьббатдин ялав туьхуьн тавурай лагь вуна . Са вахт къведа вири вичин чкайрал хкведа . Сабур , мад сеферда сабур ». * * * АММА … Къарикай са юкъуз верчериз твар вегьена , кал ацана гурарин кьилел хкаж хьайи Маперидиз ван къвезва : « Зун мал туш базардай маса къачунвай . Бес я кьар т I ушунайди хуьруьн куьчейра . Вуна заз дах кьейила к I валер маса гана чун шегьердиз хъфида лагьанай . Гьинава ви итимвилин гаф . Вун итим туш . Вуна зун алцурарна . Гьайиф зи уьмуьр ваз кьисмет хьайи !! Са легьзеда Маперидин вилерал мич I ивал акьалтна , к I вачер гъуьргъуь хьана . « Яраб , и сарсах рахунарзавайди свас я жал ,шаклу хьана Мапери . – Бес зи хва , Азиз , ви мез кьунвани , ваз лугьудай гаф ч I ал авачни ? Бубадилай аманат к I валер , гила савдадиз акъудзавани куьне ? Вучиз ? Себеб ? Мегер куьн гьакьван кугал атанвани , недай фу къафун бес жезвачни , тахьайт I а и к I валера квез дар яни ? Чаз хуьруьнбуру вуч лугьурай ?» Свасан эдебсуз , хцин намусдик хк I адай гафари Маперидиз к I валин къав кьилел аватай кьван таъсирна . Адаз гадани свас кьведни ацукьарна къвалав чин кьун тавуна , ачухдиз вичин фикирар лугьудай ният ава . Амма к I вачер юзазвач , ч I ал кьунвай хьиз я . « Белки зун фалужди янават I а »,суалзава вичи вичиз къариди . Юкьван к I валяй экъеч I на къаншардиз атай Азиз акурла Маперидин кефи са бубат ачух хьана . « Гила зун хци мукъаятдиз къуьнерихъай кьуна хутахда к I вализ »,фикирна ада . Диде !са декьикьада ял кьуна Азиза , ахпа , гурарин к I арц I ел эк I я хьанвай дидедиз вил яна хьиз , давамарна : Къе , диде , зунни Шапери меслят хьана . Ажеб кутугай кар хьаначни , чан хва , куьн меслят хьана . Эхь , я кас , меслят , икибаштан , хъсан я къал къиждалай . Ак I ваъ е , чун хуьре к I валер маса гана шегьердиз хъфидай меслят хьанва ,гила ачухдиз , са кьадар эркиналди лугьузва Азиза . Вунни Идрис муьшт I ери акъатдалди амукьда хуьре , ахпа хкведа чи патав . Рекьимир , ц I егь , гатфар къведа , яни ?Маперидиз гададин гафарикай эсиллагь гьяз атанач . Амма гъвеч I и ч I авалай рик I алаз хвенвай хциз вичиз хъел атанвайди къалуриз к I анзавачир . Я бала ,хъуьтуьлдиз башламишна Мапериди ,зи яшар самбар хьанва . Пака фидачт I ани чидач эбеди дуьньядиз . Де лагь кван къенин юкъуз зи квез я шегьердин кьакьан мертебаяр , мегер шегьердин куьчейра къекъуьналди зун жегьил хъижедани , заз артухан уьмуьр хгудани Худади . Гил�� вири , ч I ижер хьиз , хайи юрдарал к I ват I хъижедайла , чун къакъатдани чими къулавай . Чаз рагьметлу ви бубади вижевай эменни тунва . Килиг , кьве
+мертебадин къванцин к I валер , булвилелди къаб къажах , гам халича , гьаятда цин къую , цура ацадай калер , демекда верчер , салани яр емиш , майваяр … Яшамиш хьухь квез к I андайвал . Зал чан аламай кьван са азият зегьметни квел акьалтдач . К I андат I а квез фри нек , к I андат I а цуру нек , имни таза дуьдгъвер , шур , ниси ,кьилин ишарадалди к I валин пип I е авай ч I ехи сандух къалурна Мапериди . Мадни башкъа накьан циц I ибдизни кваз диде вечрен къадир чида . Куь авай са хва Идрис багърийрин тавазивилерикай , гьуьрмет хатурдикай магьрум авун кутугай кар жезвач эхир . Ваз , диде , сад чида , кьвед чидач , экеч I на гила рахунрик кисна яб гузвай Азиз . – Куьн , кьуьзуьбур , инанмишарун четин кар я . Шегьерэгьлийрин яшайиш шаксуз алай макъамда чалай къулай я . Абуру ч I ехи мажибар къачузва , к I валахдалди , кар кеспидалди таъмин я . Герек хьайи вуч зат I хьайит I ани , туьквендай , базардай жагъизва . « А гьан , чир хьана заз ви писпиди гьинай ванзават I а . Идав гвай вири Шаперидин « акьулдин » тарсар я »,кьат I ана Мапериди . Пулсуз гузвани , чан хва , недайхъвадай шейэр туьквенрай ,суалзава гададивай дидеди ван алаз . Пулсуз ваъ , гьелбетда . Ак I хьайила бес куьне , лугьудайвал , гъилевай ч I имч I ир ахъайна , цавай физвай дурнадихъ ян галтугзава . Аку , бала , зегьметдиз къабил инсандиз кутугнавач чарадан фасагьатдал хьун . Яшайишдин къулай шарт I ар инсанди вичи вичиз , вичин гьакъисагъ , дурумлу зегьметдалди яратмишун герек я . Уьмуьрда регьят рекьер авач , регьятвилерихъ галтугун файдасуз кар я . Ви дах , давамарзава хцихъ галаз ихтилат Мапериди ,пара зегьметкеш , мугьманперес , инсанперес итим тир . Гьавиляй чи к I вале гьамиша гьуьрметни хьана , берекатни . Азизаз дидедин негъилдикай гьяз къвезвач . Арабир наразивилин лишан яз кьил галтадзава , амма винелай дидедихъ яб акалзавайди хьиз къалурзава . Хцин винел патан секинвал акур Мапериди вичин гьиссериз мадни худ гузва . Дахдиз , чан хва , вун пара к I андай . Гьеле аял тирла ацукьарна мет I ел гзаф туьмер ийидай ваз . Вахъ галаз « зи азиз хва Азиз » лугьуз рахадай . Рик I ел алама рекьидалди вилик инсафсуз уьзуьрди гьелекна гьалсуз хьанвай дахди месин кьиле ацукьна заз лагьана : « Килиг къари , Азизал гьамиша вил алаз хьухь . Адан гуьгьуьл са ч I авузни хамир . Гьа са вахтунда мац I ахъай , кьел квачир рахунризни рехъ гумир , чин кьун тавуна лагь авай вал . Азиз чи хвани я , архани , ирс сагьибни . Вичин хиве авай жавабдарвал аннамишрай , дуьз , гьахълу рекьелай эляс тавурай гьич са ч I авузни . * * * КЪУЖАДИКАЙ ихтилат кватай гьар сеферда Маперидикай билбил жедай . Куьне анжах мукьуфдивди яб це . Рик I елни аламукьда хьи инсандин . Идрис дидедиз хайи югъ вуч тир ? – элкъвена Мапери мад Азизахъ . Акунайни атай кьван инсанар . Вири чи мукьваяр тир гьа , Аллагьди хвейибур . Ви халуди ружадив ийиз тур къукърумар вуч тир ? Са патрумдаш ,дамахдалди хъуьрена Мапери ,гьич пиллагьни хьаначир къучагъдиз . Дахди ханандайрив мехъериз хьиз , экуьнахъ фад къавал акьахна сегьерар ягъиз тунай биц I екан шадлухдай . Зуьрнечиди са к I вачел акъвазна кьуьлдай макьам « Шабалутар » ядайла къуьншиярни к I ват I хьанай . Са арадилай ви дах лекь хьиз экъеч I на майдандиз , чунни вири , зун кьиле аваз , экеч I на кьуьлуьник . Ахпа рагьметлуда сифте хтул багъишай ви свасаз кьуьлуьник эверна гардандиз къизилдин хтар вегьенай . Эхь , чан хва ,кьил агъузна , чилиз килигиз , явашдиз лугьузва Мапериди ,ви дах мергьяматлу , мягькем руьгь , жумарт рик I авай , заха инсан тир . Ам уьмуьрдин чагъиндавайла рик I е ч I ехи къастар , экуь мурадар амаз , хтул Идрисан мехъерин ширинлухарни дадмишиз тахьана фена эбеди дуьньядиз . Эхиримжи келимаяр лугьудайла Маперидин вилер ири накъварай ац I анвай . Ибур туьхуьн тавур муьгьуьббатдихъ ялварзавай дишегьлидин гьайифдин накъвар тир . Са арадилай бадеди туп I алай ийизвай теспягьар патав эцигна , жизви кьил хкажна хьиз , кьеженвай вилерин к I аникай Азиз галай патахъ килигна . Дидедиз вичин рахунри хциз гьихьтин таъсир авунат I а чириз к I анзавай хьтинди тир . Адан умуд Азизан фикир дегиш хьуник , ам хуьре амукьуник квай . Анжах гада ацукьай куьсруь буш тир . К I валин пип I е ифей пичинин къвалав рагъул каци вичин шемп I ийриз туьмерзавай , гьаятдай вечрен къакърадин ван къвезвай , къуншидин гьаятдай зунжурда кут I уннавай киц I илигна са нел ят I ани элуькьзавай . Амма Азизан гелни амачир . « Квез хъсан я , кьин тавурбур , са куьникайни къайгъу авачир ,лагьана гурарай эвич I ай Мапери куьчедиз акъатна . * * * ХЪУЬТ I УЬН куьруь югъ рагъдандихъ элкъвенвай , къецел мекьи ку лакдалди жив къвазвай . Хуьруьн кьилихъ галай къекъуьндал акъвазнавай кьве касди улакь гуьзлемишзавай . Абур хайи дидени хва хуьре туна шегьердихъ ялзавай Азизни Шапери тир . И агьвалатдин шагьид хьайи Мапери вичизни хабар авачиз ван алаз лагьана : « Язух , бала Азиз , им чими къул туна к I валяй экъеч I дай вахт тушир . Вун гьиниз , вуч паталди физва , чун текдиз туна хуьре ? Мад вучда кьван , сад ава к I анивал , садни жеривал . Квез хъсан сефер хьурай , куьне куьн хуьх , куьн Аллагьдин регьимдик кваз хьурай , зи азизбур ». Мапери гадани свас галай патахъ яргъалди килигиз амукьна . « Мад ахкун тавурт I а лугьуз жеч »,фикирзава къариди . Ахпа иски хуругандин пип I елди накъварив ац I анвай вилер михьна хьиз ада баябан хьанвай к I валихъди еримишна . * * * ГЪВЕЧ I ИЗМАЗ багърийрин тавазвилерикай пай ат I анвай Идрис хуьре кьилди бадедин къаюмвилик кваз яшамиш жезвай . Гьар пакамахъ ам бадедин милаим сесиникди ахварай аватдай . Чин гъил чуьхуьдалди верч циц I иб , мал къара динжардай , къуйдай яд гъидай , к I валин маса дердияр аквадай . Ахпа бадеди Идрисаз суфрадал таза дуьдгъвер , чими нек , т I анурдин фу , ниси гъидай , падкьил агудна мектебдиз рекье твадай . Гьа ик I, гьар юкъуз . Шапери баде хтулдилай пара рази тир . « Чан бадедин Идрис , вун тахьанайт I а зи эхир пехир жедай хьи »,лугьуз Идрисаз дуьньяда авай кьван алхишардай . Вичихъ артух савадлувал хьаначт I ани , бадедиз к I елунин , чирвилерин къимет чидай . Гьавиляй дат I ана хтулдин к I елунрал гуьзчивал тухудай . Аку , бала ,лугьудай Мапериди Идрисаз ,к I ел тавурди вилер аваз буьркьуьдаз , япар аваз бишидаз ухшар жеда . « Чирвал пулунилай , къизилдилай багьа , шуьшкадилай хци , тупунилай къуватлу я »,гьавайда лагьанвач бубайрин мисалда . Савадсуздахъ тамам зигьин , кьат I ун , фагьум фикир жедач , ам регьятдиз чарадан нуфуздик акатда . Бадедин акьулдинни намусдин тарсарин керчеквал ва гьахълувал , Идрисаз чир хьанай , анжах геж , каркардай фейила . ( Кьат l къведай нумрада ).
+21 март , 2015йис . 6 14МАРТДИЗ Магьарамдхуьре « Школа лидер : Магарамкент -2015. Технологии молодежной самоорганизации и социального проектирования » лишандик кваз жегьилрин 1форум кьиле фена . Форум лезгийрин милликультурадин федеральный автономиядин ва « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрацияди тешкилнавайди тир . Форумда район дин школайрин 10 ва 11классрин аялри иштиракна . Анал образованиедин управлениедин начальникдин заместитель Т . Тагьирова , « жегьилрин крарин ва туризмдин рекьяй отдел » МКУ дин директор М . Рамазанов , лезгийрин милликультурадин федеральный автономиядин Дагъустанда авай векил М . Алиев ва форумдин тамамарзавай директор Д . Исаев тебрикдин гаф рахана . Аялар пуд дестедиз пайна ва абурухъ галаз тежрибалу пешекарар тир психологиядин илимрин кандидат , профессор П . Омаровади Дагъустандин гуьгьуьллубурун гьерекатдин руководитель Д . Магьамедова ва экономикадин илимрин кандидат Р . Къагьриманова тарсар тухвана . Форумди образованиедин идарайра ихьтин мярекатар тухунин чарасузвал авайди ва абуру акьалтзавай несилдиз хъсан таъсирзавайди къалурна . А . АЙДЕМИРОВА
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+ТУБЕРКУЛЕЗ къенепатан органар , к I арабар , жалгъаяр , хам харап I завай хронический уьзуьр я . Дуьз т I уьн тавуни , яшайишдин къулай шарт I ар тахьуни , п I ап I рус ч I угуни , ички , нароктикар ишлемишуни , ВИЧДИ , жигеррин , хуьрекдин к I валин хронический уьзуьрри , шекердин диабетди туберкулез акатуниз рехъ ачухзава . Туберкулездин микробактерияр азарлуда уьгьуь , тирш ягъайла гьавадай гъередин ст I алрихъ галаз къведа . Микробактерияр галай гьава са сеферда ч I угун бес жезва . Азарлудахъ галаз яргъалди алакъада хьайилани хаталувал артух жезва . К I вале авай хизанарни , санал къуллугъзавайбур патални хаталу я . Жуван сагъламвилел гуьзчивал авуна к I анда . Эгер уьгьуь пуд гьафтедилайни хкатзавачт I а , яхун жезват I а , йифди гьекь жез , бедендал ифин акьалтзават I а , хурун кьефесда т I ал гьатзават I а , иштягь квахьзават I а , куьлягьдай аватна уьгьуьдихъ галаз иви къвезват I а тади гьалда духтурдиз хабар гана к I анда . Туберкулез гьик I сагъарда Духтурдин гуьзчивилик кваз тамамвилелди сагъарунин курс кьиле тухунин , духтурди тайинарнавай дарманар хъуни ва адан истемишунрал амал авуни уьзуьр сагъардай мумкинвал гуда . Сагъарунин курс кьат I уник уьзуьрдихъ галаз женг ч I угунин к I валах зайифарзава . Азарлудахъ галаз алакъада авайбуруз , аялриз , жегьилриз туберкулез квани квачни чирун патал ахтармишун тухунин чарасузвал ава . Уьзуьр акатай сифте кьилера туберкулездиз акси препарат ишлемишуни сагъ инсандин бедендик акатнавай микробактерияр рекьида ва азардин вилик пад кьада . Туберкулез социальный уьзуьр я . Гьавиляй дуьз т I уьн тешкилна , витаминралди , белокралди девлетлу продуктар ишлемишна к I анда . Рик I елай алудмир : куь сагъламвал куь гъиле ава . Ж . АЛИЛОВА , райфтизиатор
+ТУБЕРКУЛЕЗДИН уьзуьр 90йисарилай башламишна фараш жезва ва алай вахтунда ам эпидемиядиз элкъвенва . 95 процент дуьшуьшра туберкулезди нефесдин органар харап I зава . Ам акатай сифте кьилера жигеррин пердедин са чук I униз зиян жеда . Адан кьадар артух хьайила уьзуьрдин вилик пад кьаз хъижедач . Туберкулез гъвеч I и формада акатнавайла инсандиз хабар жезвач . Лишанарни пайда жезвач . Ихьтин дуьшуьшра вилик пад кьадай килигунар авурт I а , уьзуьр акатнавайди малум жезва . Гьавиляй уьзуьр акатун чирун патал флюрография авуна к I анда . Гьар са касди йиса флюрография шумудра авун герек я ? « Декретированный » пешейрал машгъул тушир , хронический уьзуьрар авачирбуру йиса I-2 сеферда флюрография авун герек я . Туберкулез чук l униз рехъ гузвай шекердин диабет , хронический бронхит ва бронхайрин астма , хуьрекдин к l валин уьзуьрар , яргъалди гармонар ишлемишзавайбуру ва психический уьзуьрар авайбуру флюрография йиса са сеферда ийида . Гьак l йиса са сеферда масанрай куьч хьанвайбуру . Яшамиш жедай чка авачир аварийри флюрография авун чарасуз я . Ахтармишунрик флюрографиядилай гъейри хурудин кьефесдин рентгенография ва балгъан ахтармишун акатзава . Туберкулездин лишанар малум хьайила духтурди азарлуди диагноз тестикьарун патал туберкулезный диспансердиз рекье твада . А . МУРТАЗАЕВА , Магьарамдхуьруьн районда авай ФФБУЗ ЦГИЭ дин кьилин духтур
+Гъепцегьрин СОШ дин 9класс акьалт l арайдан гьакъиндай 2014йисуз Адилов Шамил Раидиновичаз гайи 00518000243795нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . 24март туберкулездихъ галаз женг ч l угвазвай Виридуьньядин югъ я
+ДАГЪУСТАНДИН чемпионатдин финалдин къугъун 20I6 – йисан I7МАРТДИЗ Магьарамдхуьре кьиле фена . « Геж вучиз ?"хабар кьун мумкин я газет к I елзавайда . Идахъ себебарни авачиз туш . Чебни терефдарвилин . Къе чун абурал акъваздач . Вуж вуж ят I а , вуж квез ярашух ят I а къугъуни къалурна . Гьа ик I, I7МАРТДИЗ Магьарамдхуьре ФК " Лекидин " ва Махачкъаладин " Судостроителдин " арада Дагъустандин чемпионатдин финалдин къугъун кьиле фена , вични кьиляй кьилиз къизгъиндиз . Мугьманрин мурад гьуьжет кьилиз акъудна чемпион лагьай т I вар къачун , " Леки " командадин футболистрин фикир чеб чемпионар тирди субутун тир . Гьикьван акъажунар авунат I ани , мугьманрилай чпин фикир кьилиз акъудиз алакьнач . Чи гадаяр и гьуьжетдай кьил вине кьуна экъеч I на . Абуру « Судостроителдин » варариз пуд туп яна . Къугъун 3:I гьисабдалди акьалт I арна . « Самурдин сес » газетдин коллективди « Леки » командадин футболистриз , тренердиз ва клубдин Президент Рафик Агъамирзоеваз и ч I ехи агалкьун мубаракзава ва гележегда мадни ч I ехи агалкьунралди футболдал рик I алайбур шадардайдак умуд кутазва .
+Культурадин гьуьрметлу работникар ва ветеранар ! Квез профессиональный суваркультурадин работникдин югъ рик I ин сидкьидай мубаракзава . Къе чи уьмуьрдин вири хилера культуради важиблу чка кьазва , адан таъсирлувал хкаж жезва . Культурадин хилен работникри халкьдин хъсан адетар давамарун , сивин яратмишунар несилрилай несилрал агакьун , гьахълу гаф инсанрихъ агакьарун патал галатун тийижиз зегьмет ч I угвазва . Идалай кьулухъни культурадин хилен работникри чпин вилик эцигнавай везифаяр аферин алаз тамамардайдахъ , чпин профессиональный устадвал хкажуналди , к I валахдин ери хъсанардайдахъ инанмишвал ийизва . Культурадин работникрихъ профессиональный к I валахда ц I ийи агалкьунар хьун зи мурад я . Фарид АГЬМЕДОВ , муниципальный райондин кьил .
+20I4ЙИСУЗ зурба камалэгьли , алим , малим ва шаир Алкьвадар Гьасан эфенди хайидалай инихъ I80 йис тамам хьун чи республикада гзаф мярекатар кьиле тухуналди лишанлу авунай . Виридалайни ч I ехи мярекат йисан эхирда Кьасумхуьрел тухвана . Аниз атай гзаф кьадар алимри Дагъустандин тарихдин илим патал Алкьвадар Гьасан эфендидин зегьметрин , ада кхьей ктабрин зурба метлеб ва гереквал къейд авунай . Идалай вилик 2009йисуз Алкьвадрал и арифдардин т I варунихъ яна тарихдин музей ачухнай . Ам эцигун рик I ел атайди , вири харжияр вичел къачурди чи халкьдин баркаллу хва Имам Яралиев хьанай . 20I5ЙИСУЗ Ст I ал Сулейманан т I варунихъ галай Гьукуматдин лезги муздрамтеатрдин коллективди Алкьвадар Гьасан эфендидин уьмуьрдин къекъуьнрикай « Мамнунан чирагъ » т I вар алай ц I ийи тамашадал к I валахна . Пьеса театрдин заказдалди кхьейди Дагъустандин халкьдин писатель Абдуселим Исмаилов я . Ашкара хьайивал , театрдин коллективдин , тамаша эцигай кьилин режиссер Мирзебег Мирзебекован рик I ел и кар гъайидини Имам Яралиев хьанай . 24декабрдиз Дербентда ц I ийи тамашадин премьера хьанай . Ватанпересвилин , миллетпересвилин гьиссер уяхардай таъсир авай ам дербентвийрини премьерадиз теклиф авур гзаф кьадар мугьманри хушвилелди , руьгьламиш яз кьабулнай . И йикъара тамаша Махачкъалада къалурна . Урус театр��ин Гъвеч I и зал сиви сивди тамашачийрай ац I анвай . Абурун арада театрдин гьамишалугъ амадагрилай гъейри гзаф кьадар жегьилар авай . Сифте яз милли театрдин лишанлу мярекатдиз Халкьдин собраниедин депутатар , илимдин ва общественный деятелар , интеллигенциядин маса векилар атанвай . Тамаша пара таъсирлуди хьанва ,руьгь кваз вичин къимет гана тарихдин илимрин доктор Гьажимурад Искендерова . Пара сагърай пьеса кхьей кас , сегьнедал ам эцигай режиссер , вири санлай театрдин коллектив . Тарихдиз талукьдини , алай аямдин вакъиайриз жаваб гузвайдини хьанва тамаша . Зун къе пара шад я . Тамашадин таъсирлувал зурбади я Ам Алкьвадар Гьасан эфендидин къаматдиз , адалай алакьай крариз лайихлу хьана ,адан тереф хвена общественный деятель Абдулкъафар Агьмедова . Сагърай чеб вири къе чаз ихьтин савкьват авурбур . Лезги театрдихъ мадни ч I ехи агалкьунар хьурай . Ихьтин келимаяр тамашадилай гуьгъуьниз залдай экъеч I ай вирибурун мецерал алай . Абур театрдин кьилин режиссер Мирзебег Мирзебекова тамаша башламишдалди вилик залдиз лагьай гафариз хъсан жаваб хьана . Ада лагьанай : Алкьвадар Гьасан эфенди хьтин тарихда зурба гел тунвай ксарикай ихьтин эсерар яратмишун пара четин кар я : кхьизвай касдизни , тамаша эцигзавай , ана къугъвазвай ксаризни . Гьавиляй чун сегьнедал рик I ерик къалабулух кваз экъеч I зава . Квез тамаша бегенмиш хьуни , куьн адан таъсирдик акатун чун чи шаклувилерикай азад ийида , чи руьгь мадни хкажда . Тамашада театрдин вири актерри иштиракна . Алкьвадар Гьасан эфендидин ролда кьве кас къугъвазва : вичин уьмуьрдикай ва дагъустандин тарихдикай ктаб теснифзавай агъсакъал Гьасанан РОЛЬДАГЪУСТАНДИН халкьдин артист Шейх Абдулагь Закарьяева , сегьнедал кьиле физвай вакъиайрин иштиракчи Гьасанан роль Дагъустандин халкьдин артист , РФ дин лайихлу артист Абдуллагь Гьабибова халис устадри хьиз тамамарна . Актеррин къугъунриз , тамашадин таъсирлувал хкажуниз гуьзел музыкадини хейлин куьмек гана . Тамашадин режиссерди композитор Готфрид Гьасанован , Гьасан эфендидин хтулдин музыка хкягъун иллаки хъсан кар хьанва . Тамашадин художникдин к I валахни тариф авуниз лайихлу я . Вири и винизвилер ва хъсан терефар театрдин коллективдив попечительский советдин патай куьмек агалкьунин нетижани хьана . Лугьуз жеда хьи , Лезги театрди вичин тарихда даим амукьдай мад са ц I ар кхьена . Алкьвадар Гьасан эфенди вич амачиз виш йисан къене куз амай Мамнунан чирагъди вичин халкьдин рекьиз мадни нур ч I ук I урда , тамашадин финалда вичин сурун къванце ат I ун патал адан мецелай алатзавай мурад тир келимаярни кьилиз акъатда . Мурад ихьтинди я : жуван халкь халис азадвилин рекьел экъеч I ун . Шикилда : тамашадай сегьне .
+I0 – МАРТДИЗ Советск хуьруьн юкьван школада , яхц I ур йисуз ара дат I ана еке коллективдиз регьбервал гайи , къенин юкъузни школадин , хуьруьн , райондин уьмуьрдив��й къерех тахьанвай , чна вирида гьуьрметзавай Нуралиев Абубакар Къурбаналиевичан 80 йисан юбилейдиз талукьарнавай шад межлис кьиле фена . Межлисда школадин коллективди , хуьруьнбуру , веледри , мукьва кьилийри , ярар дустари , тарс гайи ученикри ва патарай атанвай мугьманри иштиракна . Школадин сиве сивди ац I анвай актовый залдин сегьнедиз гьа и школадин тарихдин малим И . Къазанфаровни президентдин грантрин сагьиб , урус ч I алан малим К . Усманова атана . Рик I шадвилин гьиссерив ац I анвай , чинал берекатдин хъвер къугъвазвай абуру межлис тебрикдин гаф рахуналди ачухна ва кьиле тухвана . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрациядин руководстводин т I варунихъай теб рикдин адрес к I елай МР дин администрациядин заместитель М . Абдуллаевади тебрикдилай гуьгъуьниз район вилик тухуник лайихлу пай кутунай Абубакар Къурбаналиевичан хурудал медаль алк I урна . Гуьгъуьнлай межлисдал рахай УО дин начальник У . Абейдуллаева , райондин общественный Советдин председатель А . Нагъметуллаева , С . Стальский райондин образованиедин управлениедин начальник И . Османовади , Екатеринбург шегьердин адвокатрин коллегиядин адвокат , I974ЙИСАН выпускник А . Гьасанова , Советск хуьруьн администрациядин кьил Э . Асварова юбилярдиз тебрикарна ва образованиедин хиле акьалтзавай несил патал Абубакар Къурбаналиевич гьамиша чешне яз амукьдайди лагьана . Гьак I ни юбилярдихъ галаз яргъал йисара к I валахай , яргъал йисара образованиедин управлениедин начальник хьайи А . Зиядов , вахтуналди директордин везифаяр тамамарзавай Ф . Гьажимурадов , аял вах тунилай дуствал хвейи , гуьгъуьнлайни к I валахдин юлдаш хьайи и мукьвара вичин 80 йисан юбилей къейднавай лайихлу малим Ш . Асваров , лайихлу малим М . Къужаев юбилярдин уьмуьрдин рекьикай , к I валахдин рекье къазанмишай лайихлувилерикай гегьеншдиз рахана ва мадни еке юбилеяр къейд авун чпин мурад тирди лагьана . РД дин лайихлу малим Р . Къарибова , Ф . Абдурагьманова , Ш . Магьарамова , М . Забитова , А . Къарибова , учительница Э . Хасплатовади , Абубакар малимдин ученицаяр ва алай вахтунда малимар тир жегьил учительницайрин дестеди , « Ялджух » ансамблди тамамарай манийри , школьникри к I елай шиирри , Ш . Къарибовадин гъилик гьазурвал аквазвай « ОППА » ансамблди авур кьуьлери межлис халис сувариз элкъуьрна . Межлис хуш няметривди безетмишнавай суфрадихъ давам хьана . А . АЙДЕМИРОВА .
+22МАРТ алукьзавай йифиз Сулейман Стальский райондин Агъа Ст l алрин хуьре Дагъустандин халкьдин шаир Ст l ал Сулейманан к l вал музей кана , хабар гузва райондин администрациядин пресс къуллугъди . « Музейдин са гьавайрин дарамат кайидан гьакъиндай малумат тахминан йифен кьулариз агакьна . 180 квадратный метрдин майдан алай чкаяр кана . Ц l ай йифен сятдин 3даз 35 декьикьа к l валахайла хкадарна »,хабар гана РФ дин МЧС дин Дагъустанда авай Кьилин управлениедин прес�� къуллугъди .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+I4МАРТДИЛАЙ I8МАРТДАЛДИ Кркарин хуьруьн « Колобок » бахчада акьалтзавай несил дидед ч I алан шаиррихъ , абурун яратмишунрихъ галаз танишарунихъ элкъуьрнавай мярекатар кьиле фена . Тербиячийри аялар лезги халкьдин адетрихъ , махарихъ , мисалрихъ ва миск I алрихъ галаз танишарна . Ч I ехи дестейрин тербиячияр тир Э . Исмаиловади , У . Аливердиевади , социальный педагог М . Гьамидовади туьк I уьрнавай программадин бинедаллаз тухвай Яран сувар гурлуз кьиле фена . Бахчадин гьаятда еке ц I ай хъувуна , аялри гъилер кьуна ц I аялай элкъвез элкъвез чи халкьдин манияр лагьана , шиирар к I елна . Аялри еке ашкъидивди пешапай адет сегьнеламишна . Эхирдай дуьзмишнавай суфрадихъ аяларни галаз яран суварин паяр дадмишна . Э . ИСМАЙИЛОВА , тербиячи .
+ЯРАН суварин вилик Гилийрин хуьре авай « Радуга » бахчадани суварин шадвилер кьиле фена . Пуд дестедикай ибарат тир чи бахчада 56 аял тербияламишзава . Чи бахчадин коллектив гъвеч I иди ят I ани , ина суварар шад гьалара къейд авун адетдиз элкъвенва . Ик I суварин вилик юкъуз бахчадин тербиячияр тир Т . Селимовадини , А . Алиевадини , М . Магьамедовади сувариз талукьарнавай шад мярекат кьиле тухвана Бахчадин гьаятда ц I ай хъийидай к I арасар к I ватна ва адан патав балайрин гъвеч I и сувар башламишна . Анал тербиячийрин тебрикрилай гуьгъуьниз аялри манияр лагьана , кьуьлер авуна . Гьар жуьре конкурсри , къугъунри аялрин гуьгьуьлар мадни хкажна . « Радуга » бахчадин заведующий З . Айдемировади вичин коллективдиз , балайриз , теклифнавай диде бубайриз и сувар мубаракна . Т . СЕЛИМОВА , тербиячи .
+ДАГПЕЧАТЬ прессадин такьатар халкьдин арада чук I урзавай идарани я . Амма абур маса гуник , вучиз ят I ани , Дагпечатди са артух хев кутазвач . Чи районда , месела , Дагпечатдин са киоск ава . Ана лезги ч I алалди акъатзавай газетарни журналар : « Дагъустандин дишегьли », « Самур », « Кард », « Алан », « Дагъдин буллах », « Эренлардин сес », « Ц I ийи дуьнья », « Куьредин ярар », « Къизил Къусар », Москвада акъудзавай « Лезгинские известия » ( гьар садан 5-I0 нумра кьванни ) маса гудайвал хьанайт I а , гьикьван кутугай кар жедай . Имни лезги руьгьдиз районда рехъ ачухун , ч I ал вилик тухуниз куьмек гун жедай . А . ГЬАЖИМУРАДОВ , муьгъерганви .
+И н с т и т у т акьалт I арайла лап зегьле фидайвал духтуррикай кич I е жез башламишна … иллаки жувахъ галаз санал к I елайбурукай . * * * Магьамед сад лагьай сеферда сурариз акъатайла памятникрал алай кхьинар к I елиз башламишна . Мягьтел хьана ада бубадивай хабар кьазва : Бес пис инсанар гьина кучукзава ?
+Магьарамдхуьре республикадин « Самурдин зул » сувар кьиле фена . Адан гьакъиндай материал 2-3чинрай к l елиз жеда .
+20I4ЙИСАН 29октябрдиз райадминистрациядин заседанийрин залда Магьарамдхуьруьн райондин жегьилрин парламентдин нубатдин заседание кьиле фена . Заседание сифте гаф рахуналди жегьилрин парламентдин председатель Эдуард Балабекова ачухна ва кьиле тухвана . Заседаниедин иштиракчийри муниципальный райондин жегьилрин парламентди 20I2-20I4ЙИСАРА тухвай к I валахдин гьакъиндай Э . Балабекован гьахъ гьисабдин докладдихъ яб акална ва жегьилрин парламентди тухвай к I валахдиз рази жедай къимет гана .
+2014ЙИСАН 1декабрдиз сятдин 11далай сятдин 13далди « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновича муниципальный райондин администрациядин дараматда авай Вирироссиядин политический « Сад тир Россия » партиядин общественный приемнида районэгьлияр кьабулда .
+Тавазивал багъишзавай , Балайрин рагъ , диде зи . Ширин лайлай ахмишзавай , К l валин чирагъ , диде зи . Къуй ви кьилел бахтунин рагъ Алаз хьурай , диде чан . Ви далудихъ архайрин дагъ Галаз хьурай , диде чан . АЛУВАН .
+2IНОЯБРДИЗ Магьарамдхуьре Россиядин халкьарин адет хьанвай культурадин центр ачухуниз талукьарнавай шад мярекат кьиле фена . И вакъиадихъ галаз алакъалу авуна « Самурдин зул » лишандик кваз республикадин кьвед лагьай фестивални кьиле тухвана , спортшколада дзюдодай райондин турнирни кьиле фена . Культурадин макандиз суварик ахмиш жезвай инсанар РД дин культурадин лайихлу работникар тир Ямудин Эгьмедханова , стхаяр тир Изам ва Гьамид Улубековри чи халкьдин милли алатралди , тамамарзавай хуш авазралди , « Гьунар » ансамблдин симинин пагьливанри къаршиламишна . Культурадин центрдин Iмертебада чи халкьарин яратмишунар , милли парталар , алатар , чи этнокультурадин адетар хуьниз талукьарнавай выставкани тешкилнавай . Районда Россиядин халкьарин адет хьанвай культурадин центр райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьабибуллагь Мурадалиева , РД дин халкьарин яратмишунрин к I валин отделдин начальник Минажат Мурадовади ва райондин общественный советдин председатель Агъадаш Нагъметуллаева лент ат I уналди ачухна . Гуьгъуьнлай « Самурдин зул » лишандик кваз тухузвай фестиваль башламиш хьана . Ам РД дин лайихлу работник , МКУК дин культурадин отделдин директор Эседуллагь Селимова ачухна ва кьиле тухвана . Тебрикдин гаф рахай Гьабибуллагь Мурадалиева райондин культура вилик тухуник лайихлу пай кутазвай ЦТКНР дин солистар тир Назиля Саидалиевадив ва Билал Эккендеровов , Гъепцегьрин библиотекадин заведующий Гьамид Улубековав , ЦТКНР дин МБУК дин директор Рафик Гьуьсейновов , Хужакъазмайрин культурадин центрдин художественный руководитель Муминат Амахановадив , Ярагъ
+къазмайрин хуьруьн культурадин центрдин директор Музлифат Гьасанбековадив , Буткъазмайрин ва Хужакъазмайрин хуьрерин администрацийрин кьилер тир Рафик Урдухановагни Измир Исабековав МР дин администрациядин Гьуьрметдин грамотаяр вахкана . Фестиваль тебрикай Минажат Мурадовади республикадин халкьарин яратмишунрин к I валин т I варунихъай ихьтин мярекатра лап хъсандиз иштиракзавай ва райондин культура вилик тухун патал зегьмет ч I угвазвай ЦТКНРДИН отделдин заведующий Насир Тайибоваз , художественный руководитель Жавид Гьуьсейноваз , Советск ва Хъартаскъазмайрин хуьрерин культурадин центрайрин художественный руководителар тир Наима Мурадовадиз ва Назани Кьасумовадиз , Гъепцегьрин культурадин центрдин директор Касмудин Меликоваз ва Р . Гьамзатован т I варунихъ галай милли библиотекадин т I варунихъай центрдал алай межпоселенческий библиотекадин отделдин заведующияр тир Мерседес Муслимовадиз ва Шага Алискеровадиз , Хужакъазмайрин библиотекадин заведующий Бисерат Тажибовадиз Гьуьрметдин грамотаяр гана . Фестивалда Магьарамдхуьруьн , Рутул , Агъул , Ахцегь , Докъузпара , Хив , С . Стальский , Табасаран , Къайтагъ , Хунзах районрин , Дербент ва Кизляр шегьеррин коллективри иштиракна . Атанвай коллективри авур кьуьлер , тамамарай манияр районэгьлийри еке ашкъидалди кьабулна ва гурлу капар ягъуналди абуруз къуват гана . Республикадин иштиракчийриз конкурсант лагьай дипломар ва рик I ел аламукьдай пишкешар гана . Шадвилер банкетдин « Леки » залда яргъалди давам хьана .
+АЛАЙ ЙИСАН I2НОЯБРДИЗ Гъепцегьрин юкьван школада кьиле фейи « Йисан малим 20I5» конкурсдин нетижаяр кьуна . Конкурсда райондин образованиедин идарайрай I4 малимди иштиракна . Абурукай вадкьилин , амайбурни Iкатегориядин малимар тир . Конкурс тайинарнавай истемишунрихъ галаз кьадай гьалара кьиле тухвана . Конкурс УО дин райондин методкабинетдин заведующий Исмаил Пирмегьамедова тебрикдин гаф рахуналди ачухна . Кьуд этапдикай ибарат тир конкурс башламиш хьана . Кьиле фейи вири этапра итиракчийри чешнедин тарсар тухуналди чпихъ методикадинни теориядин рекьяй авай гьазурвилер , предметдай , педагогикадай ва психологиядай авай чирвилер , пешедихъ ва аялрихъ галаз хуьзвай алакъаяр къалурна . И кар патал чара авунвай класс кабинет аквадай пособийралди тадаракламишнавай . Алай вахтунин компьютерный технологияр , интерактивный доскаяр ишлемишуни абурун к I валах са кьадар кьезиларзава . Къейд авуна к I анда , « Тарс семинар », « Тарскъугъун », « Тарс – лекция », « Умуми нетижа тарс » лишандик кваз тухвай тарсари чпин гел туна . Вад юкъуз къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра конкурсантри чпин карчивал , зигьин , алакьунар ва устадвал къалурна . Абур вири лайихлубур тирдал са шакни алачир , амма гьар са женгина виридалай лайихлуди гъалиб жедай адет ава . И сефердани жюриди м��лимрин чирвилериз , алакьунриз , устадвилериз вири терефар фикирда кьуна къимет гана . Нетижада вичин предметдай хъсан чирвилер къалурай урус ч I аланни литературадин малим Закуева Гюльмира Iчкадиз ( Ц I ийихуьр ), тарих дин малим Зарема Маллаева ( Ярагъкъазмаяр ) ва сифтегьан классрин малим Лейла Атлуханова , ( Магьарамдхуьр Iнумрадин школа ) 2чкайриз , биологиядин ва тарихдин малимар тир Зульфия Казимова ( Самур ) Насият Алиева ( Советск ) 3чкайриз лайихлу хьана . Инглис ч I алан малим Сувар Пирмагьамедова ( Хужакъазмаяр ), « Жегьил малим » номинациядай , сифтегьан классрин малим Саяхалум Тажибова ( Къуйсун ), « Малим – тербиячи » номинациядай ва химиядин малим Якъут Лачинова ( Гъепцегь ), « Ви ридалай хъсан экспериментатор » номинациядай гъалиб хьана . Абуруз гьуьрметдин грамотаяр , пул авай конвертар ва багьа пишкешар гана . Эхирдай УО дин руководстводин ва райондин профсоюздин т I варунихъай РМК дин методист Амина Гьажиевади и конкурс кьиле тухун патал вири шарт I ар тешкилай Гъепцегьрин юкьван школадин коллективдиз чухсагъул малумарна . Гъепцегьрин юкьван школадин аялри лагьай манийри , ашукь Айдуна тамамарай авазри , конкурсдин иштиракчийри , малимри авур кьуьлери мярекат мадни гурлу авуна .
+А . АЙДЕМИРОВА . Шикилра : « Йисан малим 2015» конкурсдин гъалибчияр . Эрч l и патахъай сад лагьайди Г . Закуева . Конкурсдин нетижаяр кьазвай залда .
+ТАГЬИРХУЬРУЬН къазмайрин юкьван школа акьалт I арайла Садыкьов Русланан вилик гележегдин уьмуьрдин рехъ хкягъунин месэла акъвазна . Амма фикирар яргъалди авун герек атанач . Ада военный партал алук I ун ва к I валин , хуьруьн , уьлкведин секинвал ва саламатвал хуьн кьет I на . Буба Садыкь Жамиевич хцин хкягъунал рази хьана . Диде , Чахчарин къазмайрин юкьван школадин учительница Минаят Рамазановнадини виликай янач . Хизандин разивал аваз 20I0ЙИСУЗ Руслан Садыкьович Къенепатан кьушунрин Саратовдин военный институтдиз рекье гьатна . Къе ам 5курсунин курсант я . Ада са юкъузни диде бубадин тапшуругъ рик I елай ракъур тавуна аферин алаз къуллугъзава ва пешекарвилин чирвилер къачузва . Гьа и кардин гьакъиндай ганвай Гьуьрметдин грамотади шагьидвал ийизва . Ана кхьенва : « Аскервилин вердишвилер къачудайла вичин къуллугъдин везифаяр тамамарунив намуслувилелди эгеч I унай , подразделениедин общественный уьмуьрда активвилелди иштирак авунай ва хсуси чешнелувиляй ва низамлувиляй курсант САДЫКЬОВ Руслан Садыкьович Гьуьрметдин грамотадалди наградитзава . 3656войсковой частунин командир , полковник С . А . НИКОЛЕНКО ». Руслан Садыкьовича къепака институт акьалт I арда . Ам офицер яз вичин пак тир буржи тамамарунив эгеч I да . Адахъ сифте нубатда чандин сагъвал , хкянавай четин рекье агалкьунар хьун чи мурад я . Ф . ГЬАЖИЕВ . ШИКИЛДА : Къенепатан кьушунрин Саратовдин военный институтдин 5курсунин студент Руслан Садыкьов .
+ЗУН газетдиз и чар кхь��низ Беларуссиядай атай мугьманри чин кьун тавуна лагьай ихтилатри мажбурна . « Чаз дагъустанвияр ,суьгьбет авунай абурукай сада , акьуллу , камаллу , уьтквем ва дирибаш , чешне къачуниз лайихлу инсанар яз раиж хьанвай . Амма хуьрерал , куьчейрал алай гьал акурла чи фикирар дегиш хьана . Чун гатфариз иниз хкведа , белки гьа ч I авуз …» Заз мугьманриз хълагьдай гаф жагъанач . Чин кьун тавуна лагьай гьахъ гафуниз нивай вуч лугьуз жеда . Куьн садра килига дуьньяда гьихьтин дегишвилер арадал къвезват I а . Яргъал тефин , патав гвай Чечнядиз килиг . Шегьеррини , хуьрерини , рекьер куьчейрини нур гузва . Бес чи вил нел ала ? Гьарда вичин к I валин вилик пад , туьквен алай чка , виликай авахьна физвай хвал михьна к I андачни ? Тахьайт I а зилзибилдин патахъай гьамиша къуншидихъ галаз къалда хьун хъсан яз гьисабзавани ? И кар , я патай атай мугьманрини ийидач , я президентрини . Михьивал авачир чкада берекатни тежедайди , чи балайри чна лагьайвал ваъ , чна авурвал ийидайди садрани рик I елай ракъурна к I андач . « Михьивал патал женг ч I угвамир , кул къачуна кьац I ай чка шуткук »,лагьанай Ильфа ва Петрова . Эгер гьа и меслятдал чна вирида амал авурт I а , я къуншийри , я яргъай атай мугьманри чакай ч I уру фикир ийидач . Л . МЕТХАДОВ . Магьарамдхуьр .
+РЕДАКЦИЯДИН ПАТАЙ Газет к I елзавайди секинсуз ийизвай месэла я ц I ийиди туш , я куьгьне жедайди . Гьавиляй и месэладай куь фикирар гьихьтинбур ят I а , куьн гьихьтин шарт I ара яшамиш жезват I а , михьивал гьик I хуьзват I а газетдиз кхьин гуьзлемишзава .
+ЧИ райондин чуьллера гьар жуьредин кьифер яшамиш жезва . Абурукай пуд жуьре : к l валинбур , чуьлдинбур ва тамун кьифер гзаф чк l анва . Абур вири зиянкарар я . Багълара тарарин , уьзуьмлухрин тегьенгрин дерин дувулар къайдадикай хкудзава , жергейрин арайрай т l ек l венар акъудзава , зулун магьсулрин диб хкудзава , иллаки люцернадин дувулар тергзава . Кьифери чун яшамиш жезвай к l валеризни гузвай зиянар гзаф я . К l валерин фундаментрай , цларай патар акъудунлай гъейри , азарарни чк l урзава . Алимри тестикьарзавайвал , кьифер йис йисандавай артух жезва . Са кьифрекай йисан къене ирид несил арадал къвезва . Гьар сеферда 6-7 шараг хазва . Абур тергдай серенжемар кьабулун чарасуз я . И кар патални зегьерламишдай дарманрикай менфят къачуна к l анда . Месела : Бактороденцид . И пре парат Россельхозцентрдин лабораторияда гьазурзава . Гьар са кьифрен т l еквендиз 8-10 твар дарман вегьезва . 1 гектардиз 3-4 кг . Химический препаратрик клерат дарман акатзава . И дарманар квевай Магьарамдхуьруьн Россельхозцентрдай къачуз жеда . Ник l ериз , багълариз дарманар вегьедалди вилик хуьрерин администрацийрин кьилериз , чкадин телевидениедай ва газетдай малуматар гана к l анда . Дарманрихъ галаз алакъалу жезвайбур 18 йисалай агъуз яшда авайбур тежен . Дарманар вегьезвайбурун хаталувал хуьн патал абурухъ галаз к l валах башламишдалди ��илик инструктаж тухун рик l елай алудмир . Ж . БЕЙБОЛАТОВА .
+ФУТБОЛДАЙ Дагъустандин чемпионат акуна такуна , гьарайвургьай галачиз секиндиз акьалт I на . Гьеле официальный чемпионат I936ЙИСУЗ кьиле фейи Дагъустандин первенствода ц I и анжах к I уьд командади , турнир кьиле физвайла абурукайни кьве команда алатай йисан призерар тир Магьарамдхуьруьн « Леки » ва « Хасавюрт » командаяр хкеч I айди фикирда кьурт I а , ц I и кьиле фейи къугъунриз бажагьат чемпионат лугьуз жеда . Гьар гьик I ят I ани , сезон алатна . Дагъустандин 20I4ЙИСАН чемпионатдин медалар гьатайбур ( вири ирид командадин арада ) адалай рази яз амукьна . Амма чемпионатдин тешкиллувилелайни , тешкилатчийрин терефдарвилелайни , судьяйрин « карчивилелайни » наразибурни т I имил хьанач . Абурукай сад Магьарамдхуьруьн « Леки » футболдин клубдин президент Рафик Агъамирзоев я . Рафик Агъамирзоевич , Куьн Дагъустандин чемпиондикай вучиз хкеч I нат I а , гележегда Куь фикир гьихьтинди ят I а куьрелди суьгьбет авунайт I а к I анзавай . Ванер сесер ваъ , къуй гьакъикъат « Лекидин » балельщикриз гьихьтинди ят I а чир хьурай . Чун Дагъустандин чемпионатдикай гьахъсузвал себеб яз хкеч I на . Чун Дагъустандин Кубокдин полуфиналда кьве матчда Хасавюртдин « Даймохкдин » винел гъалиб хьана . Кьвед лагьай матчдилай кьулухъ « Даймохкдин » векилри чи командадик кваз дисквалификация авунвай футболист къугъвана лагьана наразивал малумарна . Бес идан гьакъиндай матч башламишдалди чаз лугьуз жедачирни ? Ваъ ! Им гъалибвал къазанмишдай регьят рехъ яз гьисабна . Чаз технический кумукьун гьисабна . Хасавюртвияр лагьайт I а финалдиз акъатна . Им за гьахъсузвал яз гьисабзава . Къугъун башламишдалди за судьяйривай хабар кьунай эхир дисквалификациядин вахт ч I угунвай футболистривай и къугъуна иштирак ийиз жедани ва я жедачни , абуру анжах къуьнер чуькьвена . Эгер судьяйриз регламент чизвачт I а , и месэла инспектордиз талукь тушт I а , чавай вуч истемишун я , чак вуч тахсирар кутун я . Гьа ихьтин гьал алатай йисуз чун « Судостроителдин » винел 3:0 гьисабдалди гъалиб хьайилани арадал атана . Гьа сефердани къугъун куьтягь хьайила ахпа чир жезва : гуя чи патай заявка гун тавунвай кас къугъвана ва чун кумукьайди яз гьи сабна . Гьа ихьтин амалдалди чи гъиляй чемпионвални акъудна . Республикада вилик кьилик квайбуру арада терефдарвал тун гьа идалди акьалт I завач . « Леки » пуд сеферда Дагъустандин чемпион хьана . Амма Дагъустандин футболдин союздивай чаз садра кьванни са туп кьванни пишкешиз хьанач . Чна Дагъустанда футбол вилик тухун патал неинки къуватар , гьак I миллионралди пуларни харжзава . Амма гуьгьуьл кьадай са гаф кьванни чи адресдиз чаз садрани ван хьанач . Им Дагъустанда футбол вилик тухуз чалишмиш жезвайбур адавай къерех ийиз алахънавайди хьиз аквазва . Къведай йисуз чун Дагъустандин чемпионатда къугъвадач . Ийизвай кьван кьуьруькри бизарнава . Идалай 3 дивизиондин первенствода иштиракайт I а хъсанни я , интереснини . Рафик Агъамирзоевичан гафарал алава хъувун герек къвезвач . Дагъустандин чемпионат , гьак I кубок патал акъажунар гьик I кьиле физват I а футболдал рик I алайбуруз хъсандиз аквазва . Заз чиз 20I4 йисан чемпионатда анжах 9 командади иштиракун , абурукайни 2 команда хкеч I хъувун терефдарвилин нетижа я . Ф . ГЬАЖИЕВ .
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+АЛАЙ ЙИСАН 2-3ноябрдиз райцентрдал алай кьилин спортшколада волейболдай Дагъустандин первенство кьиле фена . Къейд авуна к I анда , спортдин и жуьредай первенство чи районда сад лагьай сефер яз кьиле тухвана . Районда ихьтин мярекат кьиле тухун муниципальный райондин кьилин , райондин УО дин начальникдин къайгъударвилин нетижа хьана . Первенствода республикадин районрай , шегьеррай , к I уьд командади иштиракна . Аниз гьак I волейболдал рик I алай гзаф мугьманарни атанвай . Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра чпин алакьунар , хъсан гьазурвилер , техникадин къайдаяр къалурай кьуд команда финалдиз акъатна . 20I3ЙИСУЗ кьиле фейи Дагъустандин первенствода волейболдай кьилин тренер Эседуллагь Муртазаеван гъилик гьазурвилер къачузвай рушарин командади райондин тарихда сифте яз 3чка кьунай . Им , дугъ риданни , дамахдай кар хьанай . Амма , гьайиф хьи , и сеферда первенство кьиле фидайла чи командадивай гьа агалкьун тикрар хъийиз хьанач . Абур финалдиз акъатнач . Финалдиз Махачкъала ва Каспийск шегьеррин , Хунзах ва Казбек районрин командаяр акъатна . Финалда Iчка патал Каспийск шегьердин ва Казбек райондин командаяр къугъвана . 2:0 гьисабдалди гъалиб хьайи Каспийск шегьердин команда Дагъустандин чемпион т I варц I из лайихлу хьана . Гъалиб хьайибуруз ва призерриз образованиедин ва илимдин министерстводин т I варунихъай кубокар , медалар , Гьуьрметдин грамотаяр ва муниципальный райондин кьили тайинарнавай пулунин пишкешар гана .
+Магьарамдхуьруьн 1 нумрадин юкьван школа акьалт l арайдан гьакъиндай 2009йисуз Курбалиев Абукар Ямудиновичаз гайи 05 АЛ -0091734нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+РД – дин шегьеррин , ва муниципальный районрин , чкадин самоуправлениедин органрин к I валахдин нетижаяр кьуна ва дуьзенлух зонада Магьарамдхуьруьн район 2дережадин дипломдиз лайихлу хьана . Алатай гьафтеда , жуьмя юкъуз Магьарамдхуьре и награда шад гьалара вахкуниз талукьарнавай важиблу гуьруьш кьиле фена . И гуьруьшда МР дин руководстводи , муниципальный администрациядин работникри , райондин депутатрин Со
+браниедин председатель Абубакар Ханмагьамедова , общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева , общественный , диндин организацийри , райондин карханайрин ва учрежденийрин руководителри , районда хуьруьн майишатдин товарар гьасилзавайбуру ва массовый информациядин такьатрин векилри иштиракна . Гьак I ни гуьруьшдиз РД дин Правительстводин председательдин Iзаместитель Анатолий Къарибов атанвай . Гуьруьш « Магьарамдхуь руьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова ачухна . Вичин рахунра Фарид Загьидиновича , райондин экономикадин бине агропромышленный комплексдикай ибарат тирди ва райондин руководстводи агропромышленный комплексдин , здравоохранениедин ва образованиедин хилера РД дин эвелимжи проектар тамамарунихъ элкъуьрнавай к I валах тухузвайди гегьеншдиз лагьана . Гуьгъуьнлай гуьруьшдин мугьман Анатолий Къарибова , РД дин Кьилин , Правительстводин ва халкьдин Собраниедин т I варунихъай республика 2
+социально экономический рекьяй вилик тухунин нетижаяр кьуна ва Магьарамдхуьруьн район 2чкадиз лайихлу хьун тебрикна . Анатолий Къарибова , Магьарамдхуьруьн район к I венк I вечи районрикай сад тирди , бегьеррин кьадар йисйисандавай артухарун адетдиз элкъвенвайди ва эхиримжи йисара районэгьлийри гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угвазвайди къейдна ва РДДИН Кьилин Указ к I елна « Магьарамдхуьруьн район » МРДИН кьил Фарид Агьмедовав лайихлу награда - 2дережадин диплом шад гьалара вахкана . Вичин нубатда Фарид Загьидиновича , авунвай ихтибардай ва районэгьлийрин зегьметдиз ихьтин къимет гунай РД дин Кьил Рамазан Абдулатиповаз чухсагъул малумарна . Кьвед лагьай чка им сифте нубатда хуьруьн майишатдин , культурадин , образованиедин ва здравоохранениедин хиле к I валахзавайбурун лайихлувал я . Чи хиве , къенин юкъуз хьанвай агалкьун гележегдани хуьнин жавабдарвал ава , лагьана Фарид Загьидиновича . Гуьгъуьнлай Фарид Загьидиновича , муниципальный район социально культурный рекьяй вилик тухуник лайихлу пай кутунай ва инсанвилин кьилин ерирай Анатолий Къарибоваз « Магьарамдхуьруьн райондин Гьуьрметлу агьали » почетный знак гана . УО дин начальник Улубег Абейдуллаева , райондин образованиедин системада къазанмишнавай агалкьунрикай , хьанвай дегишвилерикай , ц I ийивилерикай гегьеншдиз лагьана . Йисаралди гадарнавай чилер алай вахтунда рябетлу багълариз элкъвенвайди ва хуьруьн майишатдин хиле еке дегишвилер хьанвайди районда товарар гьасилзавайбуруни къейдна . Эхирдай райондин общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаевани « Культурадин отдел » МКУК дин директор Эседуллагь Селимова чпин фикирарни лагьана . А . АЙДЕМИРОВА .
+20I6ЙИСАН Iоктябрдилай зулун призыв башламишунихъ галаз алакъалу яз , « Самурдин сес » газетдин жавабдар секретарь Рамзес МУРАДАЛИЕВ РД дин военный комиссариатдин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдин начальник Эльман ГЬАЖИЕВАХЪ галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай ц I инин призывдин кьет I енвилерикай са шумуд суалдиз жаваб гун т I алабна .
+Эльман Рафикович , зулун призыв башламишнава . Ам мус ва гьик I кьиле фида ? Россиядин Федерациядин Президентдин Указдалди башламишнавай ��ризыв I октябрдилай 3Iдекабрдалди кьиле фида . Призывдин яшара авай ксар вужар ят I а тестикьарзавай документарни гваз военный комиссариатдин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдиз атуниз мажбур я . Ц I инин зулун призыв квелди тафаватлу я ? Ц I инин зулун призывдихъ ц I ийивилер ава . Абур асул гьисабдай Кефердин Кавказдин республикайриз талукь я . И зулухъай Дагъустандай жегьилрин призыв башламиш хъийида . Чи республикадай гадаяр армиядин жергейриз тухун официальный акъвазарнавачирт I ани , ашкара тушир къадагъа алай . Ц I инин йисалай и къадагъа алуднава . Гьа и кар себеб яз ц I и армиядин жергейриз тухузвайбурун кьадарни артух жеда . Ц I инин призывдихъ мад гьихьтин кьет I енвал ава ? Армиядин жергейриз эвер гузвайбурун еридиз ийизвай истемишунар хкаж хьанва . Виридалай вилик призывникдин профессиональный гьазурвилиз , сагъламвилиз , марифатдин ва психикадин еридиз кьет I ен фикир гузва . Армиядин жергейриз вахт хьанвай вири жегьилриз эвердани ? Призывдин комиссия кьиле физвай вахтунда муьгьлет гун тавунвай ва призывдикай азад тавунвай I8 йисалай 27 йисалди яшда авай эркек вири гражданар призывдин комиссиядиз эвер гуник акатзава . Ц I инин призывдик гьихьтин жегьилар акатдач ? Месела , армиядин къуллугъдал студентриз , 2 ва адалай гзаф аялар авай бубайриз , сагъламвал пайгардик квачирбуруз эвер гудач . Ц I и эвер гузвай жегьилри шумуд йисуз къуллугъ ийида ? Призывдай военный къуллугъдин вахт са йис я . Военный къуллугъдин вахт дегиш хьунин гьакъиндай гьеле вансес авач . Эльман Рафикович , чи районда авай отдел призывдиз гьик I гьазур хьанва , квехъ ам агалкьунралди кьиле тухудай мумкинвал ва шарт I ар авани ? Зулун призыв кьиле ту хуз чи районда авай отдел тамамвилелди гьазур я . Работникрин к I валахдин везифаяр тайинарнава . Призыв кьиле тухуниз военно врачебный комиссиядин духтурар гьазур я . Медицинадин ва призывдин комиссияр кьиле тухун патал чахъ авай материалрин база гьазурнава . Амма районда тадаракламишнавай призывдин пункт тахьуни чи к I валах са кьадар четинарзава . Призывдикай кьил къакъудзавайбур авани ? Эгер ават I а куьне гьихьтин серенжемар кьабулзава ? Ахьтинбурни кими туш . Армиядин жергейра къуллугъ авуникай кьил къакъудзавайбур Россиядин Федерациядин Уголовный Кодексдин 328статьяда къалурнавайвал жазаламишзава . Эльман Рафикович , гуьруьшдикай менфят къачуна Квез армиядин жергейриз рекье твазвай жегьилриз , абурун диде бубайриз вуч лугьуз к I анзава ? И зулухъай къуллугъ ийиз армиядиз фидай жегьилрихъ мягькем сагъвал ва аскервилин къуллугъда агалкьунар хьурай . Диде бубайри , мукьвакьилийри къуй чпин рухвайри хъсандиз къуллугъ ийизвайдан гьакъиндай шад хабарар вахчурай . Рухваяр физический ва марифатдин рекьяй мягькем ва лигим хьана хкведайди чир хьурай . Эльман Рафикович , жегьилар Ватан хуьз гьазуруник , тербияламишуник ва абур пак т��р буржи аферин алаз кьилиз акъудунал руьгьламишуник лайихлу пай кутазвай Квезни сагъвал ва важиблу кампания агалкьунралди акьалт I ардай къуват гурай .
+КУБАДИН революциядин регьбер Фидель Кастро кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз яс кьун 9 юкъуз давам хьана . Идан гьакъиндай Куба республикадин гьукуматдин сайтда 26ноябрдиз хабар гана . Кастродин мейит пуд юкъуз Гаванада авай Хосе Мартидин Мемориалда эцигда ва ина хуш авай гьар са касдивай адан руьгьдиз гьуьрмет ийиз жеда . 28 ва 29ноябрдиз уьлкведин шегьерринни хуьрерин агьалийри , революциядин регьбердиз гьуьрмет авун яз , Кубадин революциядин принциприз вафалу жедайди къалуруналди , кьин кьунал къул ч I угуна . 30ноябрдиз Фидель Кастродин руьхъ авай урна ( ам кремация ийидай вахт гьелелиг тайинарнавач ), революционерар фейи « Азадвилин карвандин » рекьяй уьлкведа сиягьат ийиз рекье гьатна . И к I валахни Сантьяго де Куба шегьердилай , саки 60 йис идалай вилик хьиз , башламишна . Сиягьат куьтягь хьайи 4декабрдиз урна Сантьяго ДЕКУБАДА авай Санта Ифехения сурара кучудда . Фидель Алехандро Кастро 25ноябрдиз чкадин вахтуналди йифен сятдин IIДАН зураз кечмиш хьана . Стха кечмиш хьанвайдан гьакъиндай Кубадин кьил Рауль Кастроди милли телевиденидай малумарна .
+КЪАЗАХСТАНДИН президент Нурсултан Назарбаева аслу тушир йисара Къазахстанди къазанмишай пуд агалкьунин т I варар кьуна . Идан гьакъиндай ада 28ноябрдиз интервью гудайла лагьана , хабар гузва TENGNNEWS.KZ порталди . « И 25 йисуз хьанвай чи сад лагьай агалкьун им Къазахстандин государство ц I ийи кьилелай туьк I уьр хъувун я . Кьвед лагьай агалкьун им уьлкведин меркез эцигун я . Пуд лагьай дини им чи къецепатан политика я , гьа политикадал бинеламиш хьана , чи вири къуншийрихъ галаз дуствилин алакъаяр туьк I уьрзава »,малумарна Назарбаева . Ада алава хъувуна хьи , уьлкведин меркез Астана ярж яз гьисабзава . « Ина важиблу вири вакъиаяр кьиле физва . Куьн килига , чи шегьердиз ша . Гьар сеферда квез ам дегиш жезвайди аквада . Гьелбетда , им кьилиз акъатнавай хиял я »,къейдна ада . 24ноябрдиз Назарбаева адан гьуьрметдай Астанадин т I вар дегишарунин фикирдиз баянар гана . « Чун вилик финин вири девир къейд авунай Заз квез виридаз чи декларациядай парламентдиз чухсагъул лугьуз к I анзава . И карда зи ролни къейдна . Гьелбетда , заз инсандиз хьиз и кар хуш я »,малумарна Назарбаева . Са югъ идалай вилик Къазахстандин парламентдин депутат Куаныш Султанова Астанадин т I вар дегишарун ва адаз Назарбаеван т I вар гун теклифна . « Уьлкведин Конституцияда сад лагьай президентди миллетдин регьберди чи государство туьк I уьрунин кардик кутунвай еке пай къейд авун уьлкведин меркездиз ва уьлкведин важиблу маса объектриз Елбасыдин ( къазах ч I алалди « миллетдин регьбер ») т I вар гун теклифзава ». Султанован теклиф муькуь депутатрини хвена . Нурсултан Назарбаев Къазахстандин сад лагьай президен�� я . Сифтедай ам Къазахстан ССР дин президентдин , Къазахстандин Компартиядин сад лагьай секретардин , республикадин Министррин Советдин Председателдин къуллугърал хьана .
+ЧИ РЕСПУБЛИКАДА алай йисан эхирдалди 308 етимдиз ва диде бубадин къаюмвал амачиз амукьнавай аялриз к I валер гун планламишнава . И рекъем алатай йисандалай 43 касдин гзаф я . Квартираяр сад авунвай бюджетдин такьатрин гьисабдай маса къачуда :I50 миллион манат региональный , II6,3 миллион манатни федеральный бюджетдай чара авунва , хабар гузва ТАСС ди . Къейдзавайвал , регионда яшайишдин к I валерин игьтияж авай 2 агъзурдалай гзаф етимар ва диде бубадин къаюмвал амачиз амукьнавай аялар ава .
+Ада мейит революциядин регьбердин вичин т I алабуналди куда лагьана .
+Эй дуьньядиз нур гузвай рагъ , Умметриз дуьз рехъ къалай чирагъ . Гуьзел ахлакьдин чешне тир дагъ , Сваллу гьала сайидина Мугьаммад . Инсаниятдиз гъайид тавгьид , Аллагьдин т l варариз на тамжид . Ийиз чирай вун я хьи вагьид , Сваллу гьала сайидина Мугьаммад . Халикьди гайи « Хайрил анам », Авун патал вичиз икрам . Тарихдин дегиш хьана улам , Сваллу гьала сайидина Мугьаммад . Аламатриз рагьим яз ракъай , Пайгъамбаррикай вичиз хьанач тай . Шафагьатдикай чаз гудай пай , Сваллу гьала сайидина Мугьаммад . Мушкъи эмбер чук l урзавай беден , Мегер нурдихъ жедани хъен ? Гьадан рекье ( суннада ) чун алахъиз жен , Сваллу гьала сайидина Мугьаммад .
+Виридалайни зурба гьайван вили рангунин кит я . Эгер ам вичин тумунал хкаж хьайит l а , адан кьил 10 мертебадин к l валерин кьакьанвилиз акъатда .
+Магьарамдхуьруьн райондин территориальный сечкидин комиссияди адан председатель ГЕНЖАЛИЕВ Мамали залан азардик вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , адан хизандиз ва мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+« Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрацияди , райондин Собраниеди райондин ТИК дин председатель ГЕНЖАЛИЕВ Мамали залан азардик вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , адан хизандиз ва мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрацияди , райондин Собраниеди Мурадалиев Гьабибуллагьаз ва адан уьмуьрдин юлдаш Лумунатаз стха ГЕНЖАЛИЕВ Мамали залан азардик вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+ДАГЪУСТАН республикадин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Владимир Васильева и къуллугъдал тайинарайдалай инихъ сифте яз агьалияр кьабулна. Агьалийрилай гзаф арзаяр атанвай. ИкӀ, Хив райондин агьали Тимур Агъабалаева Куштиль хуьре спортдин зал эцигунин кӀвалахар акьалтӀарунин гьакъиндай куьмек тӀалабна. Республикадин руководстводи и месэла гьялун Правительстводин председателдин заместителдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Раюдин Юсуфовал тапшурмишна. Вичин
+нубатда Раюдин Юсуфова цӀийи кӀелунин йис башламишдалди эцигунрин вири кӀвалахар акьалтӀарда лагьана гаф гана. Арзайрин чӀехи пай меркездин агьалийрилай атанвай. Абур кӀвалерихъ, яшайишдихъ галаз алакъалу, йисаралди гьял тавунвай месэлаяр тир. Меркездин агьалийрилай атанвай арзаяр республикадин руководстводи Махачкаладин градоначальник Муса Мусаевал рекье туна ва абур кьулухъ чӀугун тавуна тамамарун истемишна. Къейд авуна кӀанда, кьабулнавай вири арзаяр республикадин руководстводи вичин гуьзчивилик кутунва.
+АЛАТАЙ жуьмя юкъуз республикадин МВД дин дараматда къенепатан органрин работникрин югъ къейд авуниз талукьарнавай мярекат кьиле фена . Мярекатда Дагъустан республикадин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Владимир Васильева ва адан теклифдалди республикадиз атанвай « Сад тир Россия » партиядин председатель , « Тактическое ракетное вооружение » коорпорациядин директоррин Советдин председатель Борис Грызлова , республикадин къенепатан органрин работникри ва са жерге къуллугърин векилри иштиракна . Суварин шадвилер везифаяр тамамарунин рекье тафаватлу хьайи работникриз наградаяр гунилай башламишна . -I999ЙИСУЗ дагъустанвияр террористический агрессиядин хура акъвазна хайи чил ва уьлкве хвейивал Россиядин рик I елай алатдач . Гьавиляй къенин юкъуз Дагъустандин къенепатан органрин Министерстводин кардик квай подразделениеда и сувар къаршиламишун зун патал лишанлу вакъиа я . – лагьана Грызлова . Вичин нубатда Владимир Васильева , Дагъустанда авай МВД дин полициядин начальникдин заместитель Агьмед Кулиеваз вичин гъилихъ галай сят багъишна ва им офицердин гьуьрметдай вахкузвай бурж тирди лагьана . Гуьгъуьнлай Васильева полковник Кулиевни галаз террористрин дестейрихъ галаз женг тухвай вахтар рик I ел хкана . Ц I уд йис идалай вилик , намуслувилелди везифаяр тамамарунай за куь зегьметдиз лайихлу къимет гуда лагьанай , амма сак I ани агакьнач . Гила и пишкеш руководителди хьиз ваъ , офицерди офицердиз хьиз багъишзава .лагьана Васильева . Республикадин руководстводин патай ихьтин багьа пишкеш кьабулун чи кьегьал лезги хва патал виридалай багьа награда хьана .
+11НОЯБРДИЗ , Дагъустан республикадин Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Владимир Васильев меркезда кьиле фейи хуьруьн майишатдин ярмаркадиз мугьман хьана . Гьак I ни ярмаркада республикадин Парламентдин спикер Хизри Шихсаидов , Дагъустандин гьукумдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Абдусамад Гьамидова , Махачкъала шегьердин мэр Муса Мусаева ва министрин кабинетрин членри иштиракна . Республикадин хуьруьн майишатдин карханайри , ГУП ри ва лежбервилинни фермервилин майишатри , чпи гьасилнавай емишар , майваяр , як , ниси , вирт , чранвай ширинлухар ярмаркадиз акъуднавай . Ярмаркадин жергейра къекъвей республикадин Президентди , хуьруьн майишатдин хел разивал ийидай гьалда авайди к��ейд авуна . Гъиле авай йис хуьруьн майишатдин хиле зегьмет ч I угвазвайбур патал гзаф бегьерлуди хьана . Чна идалай кьулухъни сигъ алакъада аваз зегьмет ч I угвада ва и хиле кардик квай гьар са касдиз къуват гуналди куьмек гуда . Хуьруьн майишатдин хиле гьасилзавай , чна гьар юкъуз ишлемишзавай продукция , хъсан еридинди ва экологиядин рекьяй михьиди хьуни сагълам гележегдик умуд кутвадай мумкинвал гуда ,алава авуна Владимир Васильева .
+АЛАЙ ЙИСУЗ Дагъустандин хуьруьн майишатдин зегьметчийри ципиц l рин лап ч l ехи бегьерар вахчунва . Сифтегьан делилралди , республикада 150 агъзур тонндилай артух ципиц l ар к l ват l нава . Рик l ел хкин , алатай йисуз республикада тахминан 149 агъзур тонн ципиц l ар к l ват l най . Им эхиримжи 30 йисан девирда вахчурдалай виридалайни виниз кьадардин бегьер тир . Алай йисуз бегьердин кьадар 200 агъзур тонндив агакьун гуьзлемишзава .
+1- СЕНТЯБРДИЗ дагъдин ценеривай башламишна Каспий гьуьле акьадалди райондин вири школайри чпин ракӀарар ахъайда- им кӀелдай цӀийи йис башламишунин лишан жеда. И юкъуз 7021 аял партайрихъ ацукьда, абурукай 712 аял школайриз сифте кам вегьезвайбур я. Вири школайра 1054 малимди аялриз чирвилер гуда.
+«Магьарамдхуьруьн район» МРДИН Администрациядин кьил ФАРИД АГЬМЕДОВА 30- августдиз райондин малимрин конференциядал авур рахунрай. АВГУСТДИН конференциядин гьуьрметлу иштиракчияр! Ихтияр це заз МРДИН Администрациядин ва кьилди жуван тӀварунихъай квез цӀийи кӀелдай йис мубаракдай. 2
+«Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин патай за райондин вири малимриз ва школайра кӀелзавайбуруз Чирвилерин югъ рикӀин сидкьидай тебрикзава. Акьалтзавай несилдиз дерин чирвилер ва мягькем тербия гунин карда чи малимри и яргъал йисара кӀвалахда девлетлу тежриба кӀватӀнава. За инанмишвал ийизва хьи, чи малимри и тежриба гележегдин кӀвалахдани гегьеншдиз ишлемишда. Райондин Администрацияди школайра къулай шартӀар яратмишунин ва малимрин яшайишдин шартӀар хъсанарунин рекьяй гележегдани еке къайгъударвал ийида. За квез Чирвилерин югъ и чӀехи сувар мад са сеферда мубаракзава. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+1 Къуй квехъ мягькем сагъвал, акьалтзавай несилдиз дерин чирвилер ва мягькем тербия гунин карда еке агалкьунар, гьакӀ дурумлу нетижаяр хьурай. Къе чна и конференциядал алатай кӀелунин йисуз школайра тухвай кӀвалахдикай, цӀийи кӀелунин йисуз школайра кӀелунинни тербия гунин рекьяй вилик акъвазнавай везифайрикай, райондин образованиедин идарайрин техникадинни материалрин база мягькемардай мумкинвилерикай, образованиедин идарайрин вири кӀвалахрал общественность желб ийидай рекьерикай ачух, гегьенш ва карчивилин руьгь квай суьгьбетар авун лазим я. Къейд ийиз кӀанзава хьи, эхиримжи йисара Россиядин Федерацияди образованиедин игьтияжриз гзаф фикир гузва. Образованиедин ��есэлайриз гьа и саягъда фикир гун чаз чи республикадин Президентдин ва Гьукуматдин патайни аквазва. Анжах Президент Владимир Васильеван къайгъударвилин нетижада чи республикада «150 школа» милли проектди еке камар къачуз башламишнава. Кьилди къачуртӀа, Магьарамдхуьруьн районда «150 школа» программадин сергьятра аваз 2019- йисуз умуми образованиедин пуд школа- ХЪАРТАС-КЪАЗМАЙРИН, Муьгъверганрин, ва Гъепцегьрин ремонтнава. ПАТА-КЪЕРЕХРАЙ инсанар куьч хъхьунин ва хазвай аялрин кьадар артух хьунин нетижада районда агьалийрин кьадар къвердавай артух жезва, ида хуьрера эцигунрин кӀвалахда дибдин дегишвилер тун истемишзава. Кьилди къачуртӀа, сифте нубатда типовой школайрин дараматар эцигуниз гзаф фикир гана кӀанзава. И карда чахъ тайин тир агалкьунар авайдини къейд ийиз жеда. Девирдин четинвилеризни тамаш тавуна чавай неинки авай гьал хуьз, гьакӀ школайрин ва гьакӀ школадин яшдив акакь тавунвай аялрин идарайрин кьадарни артухариз алакьна. Эхиримжи цӀуд йисан вахтунда алай девирдин истемишунриз жаваб гузвай са шумуд цӀийи школадин дарамат эцигна ишлемишиз вахкана. Идахъ галаз сад хьиз, кӀелунинни тербиядин кӀвалахни са кьадар хъсанарна. Алай вахтунда районда образованиедин идарайрин кӀвалах гьар са жигьетдай вилик фенва. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрацияди вичин вилик акъвазнавай важиблу везифайрикай сад«150 школа» милли проект гележегдани вири серенжемралди вилик тухун яз гьисабзава. И карда малимдин пешедин гьуьрмет хкажун, лайихлувилелди зегьмет чӀугвазвай малимрин кӀвалахдиз лайихлу къимет гун, тербиячивилин кӀвалахдин дережа хкажун важиблу я. Шадвилелди лугьуз жеда хьи, чи малимрин коллективри жуьреба-жуьре конкурсра активвилелди иштиракзава ва абурун кьадар йис-йисандавай гзаф жезва. За фикирзавайвал, и кар цӀийи кӀелунин йисуз образованиедин управлениедин, райондин вири школайрин ва гьар са малимдин хиве авай жавабдар везифа жеда. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+1- СЕНТЯБРДИЗ Чирвилерин юкъуз райондин вири школайра шадвилин линейкаяр тешкиллувилелди кьиле фена. Сифтегьан зенгини ван авуна. Ада аялриз школайрин ракӀарар ачух тирди ва чеб кьабулиз гьазур тирди хабар авуна. Къуй абуру чирвилерин алемдиз вегьезвай камар мягькембур, дурумлубур, чирвилерин кукӀушрал кьван фидайбур хьурай.
+шикилра: Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин СОШ-ДА шадвилин линейка физвай вахт.
+7- сентябрь, 2019- йис. САД ЛАГЬАЙ сентябрь чи улькведа Чирвилерин югъ яз къейдзава. Магьарамдхуьруьн райондин школайри 2сентябрдиз чпин ракӀарар гегьеншдиз ачухна. Виринра шадвилин мярекатар кьиле фена. Школаяр, малимар ва аялар и юкъуз хъсандиз гьазур хьанвай. Гьа и йукъуз шадвилин линейка Магьарамдхуьруьн I- нумрадин СОШ- дин школадани кьиле фена. И мярекат гьа и школадин II «б» классдин ученицаяр тир Бидирханова С ва Казиева С. кьиле тухвана. Анал рахай школадин директор Гьуьруь��ат Султанмеджидовнади аялриз, диде-бубайриз школадин коллективдиз цӀийи кӀелунин йис рикӀин сидкьидай мубаракна. Мярекатдал Ощественный палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаев, школадин завуч Касумова Марият ва масабур рахана. Абуру аялриз ва малимриз цӀийи кӀелунин йис мубаракна. Мярекат аялри лагьай шиири мадни гурлу авуна. Ингье, I- зенг яна. Сад лагьай зенг гьа и школада лап хъсан къиметралди кӀелзавай Абумуслимов Камилан куьмекдалди I- классдин ученица Эфендиева Хадижата яна . ЦӀинин и йисуз гъвечӀи классрин малимар тир Атлуханова Лейлади, Махмудинова Эльнаради ва Ширинова Эльмиради сифте яз школадиз атанвай 69 аял кьабулна ва музыкадалди гъвечӀи аялар классриз тухвана. Адет тирвал ислягьвилин тарс башламишна. Цуькверин кӀунчӀар гвай, чинал хъвер алай аялар сифте яз безетмишнавай классриз фена. Чнани чи «Самурдин сес» газетдин коллективдин патай райондин вири малимриз ва школьникриз цӀийи кӀелунин йис рикӀин сидкьидай мубаракзава. ЖАННА.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда I2 сентябрдиз Мегьамед Эфенди Ярагъский «Великое достояние народа» лишандик кваз еке форум кьиле фида. А форумдин вилик Магьарамдхуьруьн райондин МР- дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедов Мегьамед Ярагъидин сурал зиярат ийиз фенвай . Мегьамед Ярагъи Дагъустандин халкьар дуьз рекьел гъайи, гзаф савадлу, камаллу кас тир. Уьмуьрдин эхиримжи йисара ам Согратлида яшамиш хьана. Ам ярагъви, дагъустанви ва кьилинди, зурба алим, шейх тир. Зияратдал атанвайбуру сурара эцигнавай кӀвализ физ, Мегьамед Ярагъидин тӀварунихъ дуьаяр кӀелна. Вирида зиярат авурдалай кьулухъ мугьманар ва чкадин агьалияр хуьруьн мискӀинда нисинин капӀунал кӀват хъхьана. Мегьамед Ярагъидин сур – зиярат михьидаказ гьуьрметдивди хуьзва. Ам чкадин гьар са агьалидин бейнида несилриз дуьз рехъ къалурзавай чирагъ хьиз ава. Малум хьайивал, шейх Мегьамедан сурал Магьарамдхуьруьн райондин векилар гьар йисуз физва. Къуй дуьньяда ислягьвал, гьуьрмет хьурай! Им зи фикирдалди гьар са касдин эрзиман мурад я.
+Чи жегьилри машгьур университетар хкязава
+20I9- ЙИСУЗ Магьарамдхуьруьн райондай гзаф выпускникар машгьур университетрик, колледжрикни училищейрик экечӀна. ЦӀи школаяр куьтягьай 262 жегьилдикай I9 кас къизилдин медалдиз лайихлу хьана. Къейдзавайвал эхиримжи йисара районда образованиедин ери хъсанвилихъ дегиш жезва, и гьакъикъат ЕГЭ ва ОГЭ вахкунин карда арадал къвезвай хъсан нетижайри субутзава. Республикадин, уьлкведин тӀвар ван авай вузрик экечӀзавайбурун кьадарни йис йисандавай артух жезва. Са шакни алач вири и агалкьунарни нетижаяр, акьалтзавай несилдиз чирвилерни тербия гунин карда малимри гьакъисагъвилелди, бегьерлувилелди кӀвалахзавайдан гьакъиндай шагьидвалзавай делилар я. Аялрал чӀугунвай зегьметдай малимриз ва хъсан тербия гунай диде-бубайриз чухсагъул. Жегьилри Дагъустандин ДГУ, ДГМУ, ДГТУ, ДГПУ, ДГУНХ ва маса вузар хкянава. Идалайни гъейри, уьлкведин маса регионрин, СНГ дин университетрани чпи хкягъай пешейрай чирвилер къачузвай жегьилрин кьадар къвердавай пара жезва.
+Хамфера винидихъ лагьай гафарин гьакъиндай суннитрихъ чпин фикир ава. Абуру Валлагьдин пайгъамбар таб я лугьузвайбур шиитарни хашпересар тирди субутзава. Шиитрин тапан фикиррин гьакъиндай суннитрин алимри гзаф ктабар кхьенва. Ихьтинбурукай яз «Цавун гугрумрин къурбандар», «ЦӀикьвед лагьай савкьват», «Суннитрин тереф хуьналди», «Тарашчи», «Пак тир куьмекчияр», «Халисан гьажияр», «Иман ва иман чирун» ва маса ктабрин тӀварар кьаз жеда. Исламдин дин чи йикъара уьмуьрдин ва гьукумдин дин тир. Чпин государствойрин кьиле мусурманар чеб акъвазнавай. Чеб диндикай азад тушир, адан лукӀвиле авай инсанар тирдахъ а мусурман агъаяр инанмишриз хьун мумкин тушир. Дуьз лагьайтӀа, исламдин тарих чӀурдай мумкинвал чахъни авачир. Чаз лап хъсандиз чизвай хьи мусурманрин агъавилихъ вичин кьетӀенвилер авай, гьавиляй абурув ян гуз таз жезвачир. Гьа са вахтунда туьркеринни персрин къанажагъ са чӀавуз вилик фидайдахъ чун кӀевелай инанмиш тир. А чӀавуз абуру мусурман уьлквейра чи планар чӀур хьунин къурхулувал арадиз гъидай. Гьаниз тамашна чун и мусурман кьве уьлкве зайифбур ва пайи-паяр хьанвайбур яз амукьун патал вири жуьредин серенжемар кьабулиз алахънавай. Азадвили, пулуни ва яракьди абурукай муьтӀуьгъ тежедайбур авунвай. Чак мусурманрин савадлу пайини, иллаки Стамбулда, Ал-Азхарда, Иракда. Сирияда авай алимри къурхулувал кутазвай. Абуру чи планриз ва уьмуьрдиз еке манийвал ийизвай. Пак тир Къуръандин сурайри мусурманриз чпин гьисериз майдан гун, уьмуьрдин лезетрикай менфят къачун къадагъа ийизва. Исламдин алимар чпин диндин истемишунриз тамамвилелди табий тир ва абур кьиле тухуз гьазур тир. Халкь абурун гуьгъуьна аваз физвай, султанриз ва эмирриз абурухъай кичӀе тир. Шиитар и жигьетдай амайбурулай тафаватлу тир. Суннитрин чпин алимрин истемишунар галай-галайвал кьиле тухун тийидай дуьшуьшарни жедай. Абур, амай мусурманрилай тафаватлу яз, ктабрихъ гзаф инанмиш тир. Бязи вахтара абур алимриз, султанриз ва эмирриз сад хьиз табий тир. Шиитри лагьайтӀа, ктабар тӀимил кӀелдай, я тахьайтӀа,эсиллагь кӀелдачир. Абуру чпин алимрихъ тамамвилелди ихтибардай, амма султанрихъ ваъ. ТӀем текъведай и «цал» хун патал чна лап виниз тир дережайра авай совещаниярни гуьруьшмишвилер тӀимил тухванач. Чна мусурман уьлквейра кардик квай чи шпионринни информаторрин гьахъ-гьисабар, абурун малуматар дикъетдалди чириз хьана. Чавай гьакӀани абурун кӀвалахрал разивал ийиз жезвачир. «Са сеферда ам зунни алай чкадал машгьур алим Жавад Алькумийдихъ галаз гьуьжетриз акъатна. Жавада Мегьамедавай хабар кьуна: «Эгер вун Алидин чирвилерихъ инанмиш ятӀа, вучиз шиитрин терефдал алач. Мегьамеда жаваб гана: А��идин тестикьарунар, Омаран ва пайгъамбардин куьмекчийрин тестикьарунар хьиз, зун инанмишардай делилар туш». Жавад рази хьанач: «Пайгъамбарди вичин гьахълу кьуд халифдикай садахъ инанмишвал ая лагьанай эхир». Мегьамед: «АкӀ яз хьайила пайгъамбарди чаз ирс яз Аллагьдин Ктаб, Сунна ва Али тазва вучиз лагьанач?». Жаваб: «Пайгъамбарди лагьанай хьи, за квез ирс яз Аллагьдин Ктаб ваз и тухум тазва. Бес Али адан тухумдай тушни?». Заз Мегьамед бен Абдул Вагьабаз мукьва хьун чарасуз яз акуна. Ада азаддиз фикир авун вичиз вич гзаф бегенмиш хьун, Къуръандикай ва суннадикай вичиз кӀандайвал рахаз алакьун, вичихъ галаз меслят тахьайбурукай гьасятди бейкеф хьун….ибур вири заз герек лишанар тир. Зинни Мегьамед бен Абдул вагьабан арада хъсан алакъаяр хьанвай. Абур мадни хъсанарун ва мягькемарун патал зун рикӀивай чалишмиш жезвай. За акъваз тийиз адан алакьунрин ва чирвилерин тарифар ийизвай. За адаз вичин бажарагълувал Алидилайни Омаралай артух тирди субутзавай ва и кардикай адаз гзаф хуш къвезвай. За адаз икӀани лагьана: «Эгер пайгъамбар амайтӀа, ада са рахунни алачиз халиф вакай ийидай». За Мегьамед бен Абдул Вагьабахъ галаз Къуръандай ва Суннадай (гьелбетда, зи государстводин интересар фикирда аваз) гьуьжетарни ийидай. Зун гьар гьалда пайгъамбардиз лап мукьва ксарин. кьуд мазгьаб тешкилай алимрин фикирар адан шаклувилик кутаз алахъзавай. Бязи вахтара ам зи фикиррихъ галаз меслятни жедай. Са сеферда за адаз лагьана: «Пак тир дяве тухун исламдин ферз туш». Ада мягьтел яз завай хабар кьуна. «ГьикӀ ферз туш? Къуръанда кафиррихъ галаз дяве ая лагьанва эхир. Сура Ат-Товба, аят 73». За алава хъувуна: «Хъсан, акӀ яз хьайила пайгъамбарди кьве чин алай ксарихъ галаз вучиз дяве тузувач? Аллагьди лагьанва эхир: «На, пайгъамбар, кафиррихъ ва кьве чин алай мусурманрихъ галаз дяве ая. Сура Ат-Товба, 73-аят. Пайгъамбарди кафиррихъ галаз 27 женг тухвана. амма вичихъ галаз са мискӀинда капӀ ийизвай кьве чин алайбурухъ галаз –садни. Пайгъамбардиз абур вужар ятӀа чизвай. амма абуруз садазни ада вун кьве чин алай кас я лагьанач». Мегьамед бен Абдул Вагьаба зи фикирдихъ галаз рази тирди кьилин ишарадалди тестикьарна. Им зи сад лагьай агалкьун тир. Чи кьвед лагьай суьгьбет чехирдикай кьиле фена. Зи гьар са фикир за Къуръандай ва гьадисрай къачузвай делилралди тестикьариз хьана. Зи мурад сад тир: Мегьамед бен Абдул вагьаб исламдин рекьяй акъудун. За адавай хабар кьуна: «Азияда, ибн Уммиядин ва ибн Аль-Аббасан тухумрай тир халифри чехир хъвайиди я. Дуьз яни кьван абуруз чехир
+гьалал, ваз гьарам хьун? Са шакни авач хьи, абуруз Аллагьдин Ктабдин пайгъамбардин Сунна лап хъсандиз чизвай. Идалайни гъейри, чувудрин хашпересрин пак тир ктабра чехир хъун гьарам туш лугьузва. Динар вири Аллагьди халкьнава. Бес гьа са затӀ садбуруз гьалал , садбуруз гьарам авун вуна гьикӀ гьисабзава?»… И сефердани за М��гьамед бен Абдул Вагьабан фикирар рагъуларнава ва пакад юкъуз адав пиян жедалди хъваз туна. Нубатдин суьгьбет Рамазандин вацра сив хуьникай хьана. За адаз Къуръандай ихьтин гафар кӀелна: «Эгер куьне сивер хуьзватӀа, куьн патал хъсан яни?». Ина сив хуьн ферз я лагьанвач хьи? ТӀем текъведай и «цал» хун патал чна лап виниз тир дережайра авай совещаниярни гуьруьшмишвилер тӀимил тухванач. Чна мусурман уьлквейра кардик квай чи шпионринни информаторрин гьахъ-гьисабар абурун малуматар дикъетдалди чириз хьана. Чавай сакӀани абурун кӀвалахрал разивал ийиз, чи вилик эцигнавай месэла гьялиз жедайдак умуд кутаз жезвачир. Ихьтин са совещаниеда колонийрин рекьяй министрди, тӀварван авай кешишри, динэгьлийри ва пешекарри иштиракна. Санлай 20 касди. Совещаниедин кӀвалах пуд сятда давам хьана. Совещаниедал рахай са динэгьлиди лагьана: «Чавай затӀни ийиз жедач лугьумир, я къалабулухни къачумир. Хашперес диндин векилри чеб фейи вири государствояр сад лагьана гъиле кьурди туш. Абуру 300 йисуз сабурлувилелди гуьзлемишна, и рекье вири жуьредин азиятар, дарвилер ва зулумар эхна». Ада вичин рахунар гъиле кьунвай и четин, амма чарасуз кӀвалах дурумлувилелди давамарун меслят къалуруналди куьтягьна. Са кьадар вахт алатайла колонийрин рекьяй министерствода мад совещание хьана. Совещаниедин кӀвалахда Великобританиядин,Франциядин ва Россиядин векилри иштиракна. Абур дипломатар ва диндин кьиле авай чӀехи ксар тир. И совещаниедални ислам диндиз талукь месэлаяр гьялна. Абуру ислам пайи-паяр ийидай, ам дин яз тергдай ва Испанияда хьиз, мусурманар хашпересвилиз элкъвен хъийидай рекьер жагъурзавай. Амма и совещаниени вичи гуьзлемишзавай мураддив агакьнач. Зун Баср (Ирак) шегьердиз атайвални мискӀиндиз фена. МискӀиндин имам савадлу кас тир. Ам суннитрин терефдал алай араб, тӀварни шейх Омар Ат-Тайи тир. Зун адахъ галаз таниш хьана. Хушвилелди кьабулнайтӀани, зун адан шаклувилик квайди за гьисс авунай. За шейхдиз зунт Турциядай атанвайди, «агъадир» лугьудай тухумдай тирди, Стамбулда шейх Агьмед Эфендидин гъилик кӀелайди ва заз чидай кьван маса ихтилатарни авуна. Шейхдин ихтибар къазанмишиз тахьай зун адан мискӀиндай хъфена. Са тӀимил вахтарилай зун Абдуррид лугьудай са харат устӀардин карханада кӀвалахал акъвазна. Ам Хорасандай иниз атанвай Ирандин шиит тир. Адан кӀвализ гьар няниз шиитар къведай ва абуру Иракдинни Стамбулдин кьиле акъвазнавай гьакимар хцидаказ критика ийидай. Абдурридан карханада зун Мегьамед бен Абдул Вагьаб Ан-Наджадий лугьудай са жегьил шейхдихъ галаз таниш хьана. Ам иниз мукьвалмукьвал къведай ва туьрк, перс, араб чӀаларал хъсандиз рахадай . Ам вич-вичиз гзаф бегенмиш ва гьуьрслу кас тир. Адаз Турциядин гьукумдарар гзаф дакӀандай, амма Ирандин гьукумдаррилай наразивал ийидачир. Заз чир хьайивал, Абдурриданни Мегьамедан дуствал кьведазни Турциядин ��ьакимар дакӀан хьунал бинеламиш тир. За кьатӀайвал, гьам Къуръандин, гьамни Суннадин гьакъиндай суннитринни шиитрин арада зидвилер авайтӀани, вичиз вич гзаф бегенмиш Мегьамед бен Абдул Вагьаб Ан-Наджайидихъ абурун гьакъиндай вичин кьетӀен фикир авай. КӀан хьайитӀа адавай неинки вичин девирдин алимар, гьакӀ Суннадин кьуд мазгьабдин диб эцигай имамар, гьатда халифар тир Абу Бакар ва Омар критика ийиз ва абурун илимра ревизия ийиз жедай. Мегьамед бен Абдул Вагьаба мукьвал-мукьвал тикрардай: «Пайгъамбарди (САС) лагьайди я хьи, за квез ирс яз кьиметлу кьве затӀ тазва Аллагьдин Ктаб ваз и тухум. Амма ада лагьанач хьи, за мусурманриз ирс яз зи куьмекчийрин ва кьуд мазгьабдин имамрин ктабар ва Сунна тазва». Ада пак тир гьадисарни кваз кьазвачир. И месэлайрай ам алимрихъ галаз гьуьжетриз экъечӀдай. Мегьамедак хъел акатна: «Ваз за гила дин тамамвилелди гадарна кӀанзавани?» «Зун жуьреба-жуьре делилар гъиз, субут ийиз алахънатӀани, и сеферда завай ам инанмишариз хьанач. Са сеферда за Абдул Вагьабавай хабар кьуна: «Пайгъамбарди вичин асгьабриз куьн куь стхаяр хьухь лагьаналдай. Дуьз гафар яни?» «Эхь», - жаваб гана ада. За хабар кьун хъувуна: «Исламдин весияр мудатдинбур яни, тахьайтӀа эбедибур?» «Эбедибур. Пайгъамбарди лагьанва хьи, Мегьамеда ихтияр ганвай крар эхиратдин йикъалди ихтияр ава, Мегьамеда къадагъа авунвай крар эхиратдин йикъалди къадагъа я». «ГьакӀ яз хьайила, зунни вун вучиз стхаяр туш?» - суал гана за. ГьикӀ ятӀани са сеферда заз Мегьамед бен Абдул Вагьабахъ галаз пайгъамбардикай рахаз кӀан хьана. Ада зи ихтилат сад лагьана кьатӀна: «Вуна мад захъ галаз адакай ихтилат хъувуртӀа, зун вахъ галаз рахан хъийидач». Зун кисна. Амма за Абдул Вагьабахъ галаз тухузвай кӀвалахдин нетижайрикай мукьвал-мукьвал Лондонда авай чи министерстводиз хабар гузвай ва ада за тухузвай кӀвалах бегьерлуди яз гьисабзавай. (Эхир къведай нумрада).
+*Туькьуьлда къванер авайла, чугъундурдин ширедикай куьмек жеда. Ам икӀ гьазурда 3-4 чугъундур михьна, кӀусариз атӀана, яд илична зайиф цӀал эцигна, шире хьиз икьи жедалди ргада, ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик хуьрекдин 2 тӀурунавайди хъвада. 2 вацралай къванер куьлуь жеда. Операция авунин лазимвал амукьдач. *ДуркӀунар тӀазвайла, брусникадин пешери хъсан куьмек гуда. Ам икӀ гьазурда: хуьрекдин са тӀурунавай брусникадин пешерал яд илична, зайиф цӀал эцигна (къалпагъ алачиз) I5 декьикьада ргада. Ахпа ам тадиз куьзда, гьикӀ лагьайтӀа, адак дамарриз зиян гудай шейэр ква. И цикай йикъа пуд сеферда фу нез пуд сят амайла, I00 мл. хъвада. *Инсанди суткада (иллаки йифиз) 7 сятда ахвар авун лазим я, лугьузва Америкадин алимри. Ял язавачир беденда шекердин кьадар виниз хкаж жеда. ГьакӀни обменный процессар къайдадикай хкатда, инсан куьк жез башламишда. *Бронхит авайла ва я мекьи хьана азарлу хьайила, касторкадин ягълу ва скипидар (2:I) сад-садак какадарна, хурудивай гуьцӀун меслятзава. *Гатун вахтунда I0 кг гьар гьи жуьредин хьайитӀани емишар тӀуьртӀа, куьн хъуьтӀуьз азарлу жедач. *Свах тӀазвайла, сухван винел алай куручӀдал прополисдин са кӀус эцигайтӀа, тӀал секин жеда. * КуручӀрай иви къведайла, активированный цӀивиндин 5 таблетка ва прихополдин са таблетка куьлуь авуна, хуьрекдин 2 тӀурунавай сарар чуьхуьдай порошокдик какадарна, экуьнахъ ва нянихъ сарар чуьхвейтӀа,иви атун акъвазда. *Сарар мягькембур хьун патал, хъархъарин чкалар чай хьиз демда туна, сарар чуьхвейдалай гуьгъуьниз сиве экъуьрда. * Кьилин чӀарар алахьдайла, куркумадин порошокдал яд ва я набататдин ягълу илична, икьи къаришма туькӀуьрна, ам кьилин хамунивай ва чӀарарин пунаривай гуьцӀна, зур сятда тада, ахпа чуьхуьн хъийида. И процедура гьафтеда садра авуртӀа бес жеда.
+27- АВГУСТДИЗ «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин заседанийрин залда малимрин августдин совещание кьиле фена. Совещаниедикай гегьенш материал чна чи газетдин къведай нумрада гуда. ШИКИЛРА: Совещаниедин президиум, совещаниедин иштиракчияр.
+28- август, 2021- йис. -Айна Лазаревна, МР- дин образованиедин идарайра цӀийи кӀелунин йисаз гьазурвилер акунин кӀвалахар гьи гьалда ава? -Къенин юкъуз Магьарамдхуьруьн райондин образованиедин идарайра, дараматар цӀийи кӀелунин йисаз гьазурунин кӀвалахар тамамвилелди акьалтӀарнава. ЦӀийи кӀелунин йисузни «Образование 20I9-2024- йисара» милли проект тамамарунихъ элкъуьрнавай кӀвалах давамарда. Райондин образованиедин хиле къенин юкъуз 58 идара кардик ква. Абурукай 33 юкьван школада 7200 чирвилер къачуда ва 8I2 аял сифте яз партайрихъ ацукьда. Кардик квай 20 бахчада I497 аялдиз тербия гуда. Ругуд йисалай цӀемуьжуьд йис жедалди яш авай 4500 аялдивай алава образованиедин 5 идарадин къуллугърикай менфят къачуз жеда. Вири санлай къачурла райондин I8 школада кьве сменади кӀвалахзама. -Райондин школайри гьихьтин проектра иштиракзава? -Дагъустан Республикадин МР- ра хъсан еридин образование гунихъ элкъуьрнавай «I00 школа» проект тамамаруниз кьетӀен фикир гузва. ИкӀ, 202I- йисуз и проектда район
+АДЕТ ТИРВАЛ, гьар йисуз августдин вацран эхиримжи гьафтеда, акьалтӀарнавай кӀелунин йисан нетижаяр кьунин ва цӀийи кӀелунин йисаз гьазурвал акунин гьакъиндай малимрин августдин совещание кьиле тухузвайди я. Совещаниедин вилик чи корреспондент Афисат Айдемирова МР- дин образованиедин Управлениедин начальникдин заместитель Айна Гьажиевадихъ галаз гуьруьшмиш хьана ва са шумуд суал гана. дин ругуд школади иштиракна. И проектда иштиракдай мумкинвал хьун патал райондин меценатри чпин такьатрикай школайриз куьмек яз 2,5 миллион манат чара авунва. Алай йисуз М.Гьажиеван тӀварунихъ галай юкьван школада куьчедал алай спортдин майдандал эквер тунин кӀвалахар реестрдик кутунва. «Гележегдин малим» федеральный проект тамамарунин мураддалди 202I- йисуз райондай 98 малим пешекарвал хкажзавай курсариз фенва. 20I9- йисалай башламишна «Алай аямдин школа» федеральный ва «Образование» милли проектрин сергьятра аваз районда «Точка роста» лишандик кваз цифровой образованиедин вад центр ачухна. 202I ва 2022кӀелунин йисуз, тӀебии илимрихъ ва технологийрихъ элкъуьрнавай пуд центр ачухун фикирдик ква. И центрайра тухузвай кӀвалах акьалтзавай несилдиз алай аямдин еридин образование гунихъ элкъуьрнавайди я. -Винидихъ раханвай центраяр ачухуникди образованиедин хиле аквадай дегишвилер авани? -Гьелбетда, месела 2020 ва 202I- кӀелунин йисуз ЕГЭ- рин нетижаяр кьурла ва алатай йисав гекъигайла, урус чӀал, физика, обществознание хьтин предметрай юкьван балл са кьадар артух хьанва. «Гьар са аялдин агалкьун» проект райондин сергьятра тамамарун фикирда аваз, райадминистрациядин къарардин бинедаллаз, «Аялрин яратмишунрин райондин центр» МБУДО- дин базадал алава образованиедин муниципальный даяхдин центр тешкилнава. «Демография» милли проектдин сергьятда аваз, цӀийи кӀелунин йисуз Магьарамдхуьре 60 аял гьакьдай цӀийи бахча кардик акатда. -Айна Лазаревна, вири дуьньяда хьиз, чи уьлкведа авай пандемиядин гьаларин гьакъиндай квевай вуч лугьуз жеда? -Къенин юкъуз коронавирусдин инфекциядихъ галаз женг чӀугун тӀал алай месэладиз элкъвенва. И уьзуьрди образованиедин системадин кӀвалахдани кьетӀен дегишвилер тунва. Къенин юкъуз чаз виридалай багьади инсандин сагъламвал я. Иниз килигна, цӀийи кӀелунин йис алукьдалди Роспотребнадзордин истемишунрал, меслятрал амал авунин карда вири серенжемар кьиле тухванва. - Сугьбет авунай чухсагъул. ИНТЕРВЬЮ
+ОБЩЕСТВОДИН сагъламвал хуьнин, коронавирусдин инфекциядин вилик пад кьунин мураддалди районда кьетӀен кӀвалах тухванва ва и жигьетдай кӀвалах давам жезва. ЮГЪ-ЙИКЪАНДАВАЙ вакцина ишлемишзавайбурун кьадар артух жезва. Августдин вацра районда 237 кас азарлу хьана, абурукай 161 кас ковид ва 76 кас стӀалжем хьанвайбур я. 2020- йисан майдин вацралай инихъ 1215 кас ковиддик азарлу хьана. I004 сагъ хьана кӀвалериз ахъайнава ва 2II кас гьеле начагъзама. Больницадиз татана кӀвалин шартӀара стӀалжемдик азарлу хьайи 478 касдикай 398 сагъарнава ва 80 начагъзама. Амбулаторный къайдада 78 кас сагъарзава. Алай вахтунда Магьарамдхуьруьн ЦРБ- дин стационарда 46 кас коронавирусдик азарлу ва 28 кас стӀалжемдик азарлубур ава. Лап четин гьалда авай кьуд кас Махачкъаладиз рекье тунва. ОРВД- дик 2855 азарлу хьана ва абурукай 2763 кас сагъарнава. Майдин вацралай къенин йикъалди 47 608 касди тестар вахканва. Агакьнавай 5408 дозадикай 4398 ишлемишнава. Райондин больницада вакцинация ийизвай кьве пункт, чкадал фена вакцинация ийизвай мобильный пункт ва амбулаторийрин базайрал чкадал фена вакцинация ийизвай ирид бригада кардик ква. Ковиддик ва стӀалжемдик азарлубур патал Магьарамдхуьруьн ЦРБ- да 60 койка- чка гьазурнава. Роспотребнадзордин истемишунрал амал авуна 278 кас патарив гвайбурувай чара авунва. Арадал атанвай гьалар хъсан жедалди банкетный залрин, кальянийрин кӀвалах акъвазарнава. Азар пайда хьайи 197 чкада дезинфекциядин кӀвалахар тухванва. Райондин образованиедин идарайра дезинфекциядин къаришмаяр, кварцдин лампаяр ва са жерге алатар ишлемишуналди гьар юкъуз дезинфекциядин кӀвалахар кьиле тухузва. Образованиедин хиле кӀвалахзавай 2500 работникди анализ вахкана ахтармишунар тухванва. Коронавирусдин инфекция лап хаталу уьзуьррикай сад тирди чаз виридаз малум я. Вахтунда вакцина ишлемишуни уьзуьрдин вилик пад кьадай, жув ва жуван багърияр хаталувиликай хкудай мумкинвал гуда. И уьзуьрдик чи райондай 29 кас, яни 12 кас Магьарамдхуьруьн, 11 кас Махачкъаладин ва 6 кас Дербентдин больницайра кьена. Абур шекердин диабетдин, гипертониядин ва дуркӀунрин хронический уьзуьрар авайбур тир. Вакцина ийиз нубат кьазвай ксаривай : 8928-286-35-37 нумрадин телефондиз зенг ийиз ва я Госуслугайрин порталдай кхьиз жеда.
+ШКОЛА, чирвал, тербия, камаллувал, савадлувал дуьньядал вири уьлквейра сад лагьай чкадал алай месэлаяр я. Россияда лагьайтӀа, чирвилеризни тербия гуниз, акьалтзавай несил савадлуди хьуниз иллаки кьетӀен фикир гузва. И кардихъ еке метлеб ава. ГьикӀ лагьайтӀа, гьар са государстводиз акьалтзавай несил савадлу авуналди жуьреба-жуьре пешекарар герек къвезва. Гьар са девирдин пакагьан югъ, гележег гьабурун гъиле ава, яни акьалтзавай несилдин. Чи гележег савадсузди тахьун патал государстводи школаяр, чирвал ва тербия къачудай маса чкаяр тешкилзава. Акьалтзавай несилдин савадлувал хкажуниз, ам артухаруниз алай аямдани кьетӀен фикир гузва. Чи районда лагьайтӀа, кӀелунин, чирвал къачунин процесс югъ-къандавай хъсанарунин мураддалди образованиедин маканра жуьреба-жуьре тематикадин, школаяр, классар тадаракламишунин кӀвалахар егин еришралди кьиле тухузва. Муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова и кар патал, яни райондин образованиедин маканра чирвилерни тербия, савадлувал артухаруниз гьамиша кьетӀен фикир гузва. Райондин администрацияда гьар
+гьафтеда кьиле тухузвай аппаратдин совещаниедал образованиедин Управлениедин начальник У. Абейдуллаеван докладдихъ яб акалзава. Адаз алава суалар хгузва. Кьилди къачуртӀа, районда школаяр авай гьал, абур тадаракламиш хьун, ремонтар кьиле тухвана кӀанзавай чкаяр ахтармишун ва икӀ мад. Амма и кардиз генани артух фикир гун патал пулдин такьатар герек я. Са бязи кӀвалахар финансрихъ галаз алакъалу жезва. Райондин бюджетдин масштабра а кӀвалахар тешкилиз хьун мумкин туш. Райондин бюджетдин такьатралди тешкилиз тежезвай кӀвалахар гьихьтинбур я? Районда школайрин цӀийи дараматар эцигун. Ихьтин эцигунрин кӀвалахар авун патал алава куьмекар, пулдин такьатар герек къведа. Гьинай ва нивай? Республикадивай, Федерациядивай. Амма алай вахтуна дуьньяда авай гьалар себеб яз я Республикадивай, я Федерациядивай районда школайрин дараматар эцигуниз куьмек яз гъил яргъи ийиз жезвач. Исятда Евросоюзди, Америкади Россиядиз акси яз кьабулнавай серенжемрин нетижа яз чи Гьукуматдин бюджетдиз миллиард долларрин зиян ганва. Ихьтин татугайвилер хьуниз тамашна Россиядин Федерациядивай, я чи Республикадивай гьелелигда районра школаяр эцигуниз гъил яргъи авуна куьмек гуз жезвач. Гьаниз тамашна чун, районэгьлияр чахъ авай школадин дараматар хуьз алахъна кӀанзава. Алай вахтунда чи районда куьгьне хьанвай школайрин дараматар са шумуд хуьре ава. Райондин администрацияди гьар йисуз вичивай жедайвал, райондин бюджетдин такьатар кьенят ийиз, вилик акъвазнавай важиблу маса рекьериз артух пул харж тийиз, са жедай къайдада школаяр ремонтзава. Эгер чна чи райондин школаяр маса районра авай школайрин гьаларихъ галаз гекъигайтӀа, чаз анай аквада хьи, чи гьалар акьван писзавачирди. Амма, гьакӀ ятӀани, чи райондин руководство идалди секин хьана акъвзнавач. Муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова и жигьетдай РДДИН Правительстводиз чарар рекье тунва, РДДИН Кьил хабардар авунва. Мад вуч авун лазим я? И суалдиз жаваб чна, районэгьлийри гана кӀанда. Чна вирида и татугайвилериз таб гана, гьелелиг авай гьаларал рази хьана чи аялрив кӀелиз туна кӀанда. Р.МУРАДАЛИЕВ.
+5 28- август, 2021- йис. «ЭГЕР вал са касди маса касдивай ван хьайи гафар агакьарзаватӀа, чир хьухь: ада вавай ван хьайидини масабурал агакьарда» Гьасан АЛЬ-БАСРИ.
+ЧИ девирда инсанрин арада гзаф кьадар чӀуру адетар ва нагьакьан хесетар гегьенш хьанва. Гунагьар ава, чаз абур ийиз кичӀезвай ва гунагьар ава чна регьятдиз ийизвай. Ахьтинбурук гъибет, буьгьтен акатзава. И гунагьди инсанри гьар юкъуз ийизвай ихтилатра кьилин чка кьазва ва адакай Аллагьди Вичин кьетӀен регьим авунвай ксар квачиз са касни хвенвач. И чӀуру хесет виринра гегьенш хьанва ва пис начагъвили хьиз, гзаф инсанар азарлу авунва. Вирида хиве кьазвайвал и хесет алчах ва эдебсуз кар ятӀани, гъибет неинки инсанрин рахунра, гьакӀ интернетдани ава. Интернетда маса касдивай ам алачир чкадал лугьун ва я кхьин- им, адет яз, кичӀевилихъ галаз алакъалу я. Макъаладин мурад а инсанар тахсирлу авун туш, мурад газет кӀелзавайбурал Аллагьдин вилик а гунагьдин заланвал къалурун я. Хузайра ибн Яманиди агакьарай Пайгъамбардин якъин гьадисда лагьанва: «Гъибетчи Женнетдиз гьахьдач».
+Къадим заманайра са девлетлу касдиз са хъсан лукӀ гузвайди акуна, амма лукӀ маса гузвайда адахъ авай тек са нукьсан- им адак квай буьгьтен ийидай хесет тирди лугьузвай. Ада и нукьсан тӀимил метлеб квайдакай гьисабна ва лукӀ маса къачуна. ГьикӀ ятӀани, са сеферда и лукӀра вичин иесидин папаз лагьана: «Я зи ханум, ви гъуьлуьз вун кӀанзамач ва адаз масадал эвленмиш жез кӀанзава. Адаз вун кӀан хъижедайвал вуна чукӀул къачу��а адан чурудай сакьве чӀар атӀутӀ». Ахпа ам иесидин патав фена ва лагьана: «Я зи агъа, ви папаз масад кӀан хьанва ва йифиз вун тукӀуна, вакай магьрум жез кӀанзава, эгер захъ ягъазвачтӀа, вуна ксай амалар авуна, ам ви патав чукӀул гваз гьикӀ къведатӀа килиг». Гъуьлуь адаз яб гана ва йифиз вич ксай амалар авуна ва паб чукӀул гваз адан чурудал алгъайла, ам кьуна ва яна кьена. Идакай папан мукьвабуруз хабар хьана ва абуру адан гъуьл яна кьена. И кар себеб яз кьве тухумдин арада дяве башламишна ва гзаф кьиникьар хьана. Гъибетни, буьгьтен виридалайни пис хесетар я. А хесетар квай инсандиз дувандин юкъуз кӀеви жаза гуда, вучиз лагьайтӀа, ада гузвай зиян зурбади я. И гунагь авунал инсан шейтӀанди гьевеслу ийизва, адан мурад- инсанрин арада душманвал ва такӀанвал тун, абур шадвиликай ва секинвиликай магьрум авун я.
+Къенин юкъуз гъибетни буьгьтен лап гегьенш хьанва. Жув гьикӀ тухуда, эгер вал хуш текъвер хабар агакьарайтӀа? Ахьтин дуьшуьшда чна теклифзава бязи дибрал амал авун. Сад лагьайди, абур дуьз гафар яз кьабул тавун. Кьвед лагьайди, квел никай хабар агакьарнаватӀа, гьадакай пис фикир тавун. Пуд лагьайди, ахьтин хабар агакьарайди насигьат ийиз, адан амалдин алчахвал къалуриз, мад ахьтин ихтилатар тавуникай игьтиятлу авун. Кьуд лагьайди, квел агакьарай ихтилатар масадал агакьар тавун.
+МАЙВАЯР, емишар, къацу хъчар хийирлу я лугьудай фикир гегьеншдиз чкӀанва. Амма и фикир гьакъикъатдивай са тӀимил яргъа я. Чна ишлемишзавай гзаф набататар хаталубур, зиянлубур хьун мумкин я, абур дуьз ишлемиш тавурла гьатта залан азарарни арадал гъун мумкин я.
+ХЪАРПУЗ, шекер гзаф квай маса емишар хьиз хуквада ва ратара цӀурурзава. Эгер ам хуквада цӀурурна кӀанзавай маса хуьрекрихъ галаз ишлемишайтӀа, ам хуквада амукьуналди тадиз гьал жеда ва ада цур къачуналди гзаф азарар арадал гъида. ТӀуьнин къайда- хъарпуз, гатун хали хьиз, маса продуктар галачиз хуьрек тӀуьр I,5-2 сятинилай ва я гишин руфунал тӀуьна кӀанда. Хъарпуз фахъ галазни тӀуьн меслят къалурзавач. И карди ратара гзаф газар кӀватӀ хьунал гъида. Хъарпуз диабетдик азарлубуруз, ратара гзаф газар кӀватӀ хьунин азиятдик квайбурузни виже къведач.
+ТАЗА, анжах чӀередикай атӀанвай ципицӀри ратара гзаф газар кӀватӀ хьунал гъида. Гьавиляй абур чӀередикай атӀай 2 йикъалай тӀуьн хъсан я. И кар хуквадин, ратарин, дуркӀунрин ва цварадин рекьерин азарин тади гузвайбур патал гзаф важиблу я. Хамар ва цилер гадарун хъсан я. Хам хуквада геж цӀразва ва газар арадал гъизва. Гзаф кьадар органический кислотаяр галайвиляй ципицӀри сарарин эмаль харапӀ хьунал гъизва. Гьавиляй ам тӀуьрдалай кьулухъ тӀимил хуьрекдин сода галай яд сиве экъуьрун герек я.
+АТӀУГЪАЙ, къайи ва ламу гьава авай чкада яшамиш жезвай, «руьгьдиз ва бедендиз» зайиф, гьамиша гъамуник квай хьтин инсанар патал бананан зиянлу я. Себеб бананрин кьетӀенвиле ава: абур явашдиз цӀразва, ��атара гзаф газар арадал гъизва, гьа са вахтунда туькьуьлни заландиз алатзава. Абур гишин чӀавуз тӀуьн зиянлу я, цихъ галаз тӀуьн мадни зиянлу. Ивидин икьивал артухардай хесет квайвиляй бананар тромбофлебит ва варикозное расширение авайбурухъ галазни кьадач.
+МАШМАШРИН цилери ва хвехвери заландиз зегьерламиш хьунал гъида лагьана ни фикирда? И карда хвехверик квай амигдалин тахсирлу я. Ам хуьрек цӀурурзавай чкада чӀур жезва ва гужлу зегьер тир синильный кислота арадал гъизва. Эгер са шумуд цил тӀуьртӀа, организмдин гзаф амигдалин агакьдач. Гзаф хвехвер тӀуьрла 0,5-5 сятинилай зегьерламиш хьун мумкин я. Адан лишанар: туьд чухвазвайди хьиз жеда, сивихъ къведа, беден буш, кьил тӀа жеда, экъуьчда, кичӀевал акатда. Залан дуьшуьшра таб акьалтда, жув жувакай квахьда. Ихьтин дуьшуьшда вахт ахъаймир, духтурдиз эвера! Сифте куьмек це- руфун яд яна михьа. РикӀел хуьх, машмашар гишин руфунал, гьакӀ якӀун ва крахмал квай хуьрек тӀуьрдалай кьулухъ тӀуьна виже къведач. Ида хуьрек цӀурурун къайдадикай хкудун мумкин я. Эгер машмашар тӀуьрдалай кьулухъ къайи яд хъвайитӀа, къенин азар акатун мумкин я. Таза машмашар язвадин уьзуьрар ва хци гастрит авайбурузни зиянлу я. Гзаф шекер квайвиляй машмашар, иллаки кьуранвайбур, шекердин диабетдик азарлубурз тӀуьн къадагъа я.
+БАДАМЖАНАР тамамвилелди дигмиш хьайила абурук квай соланиндин активный алкалоиддин кьадар сад лагьана артух жезва. Гьавиляй, тӀуьн патал тазазмай ва гъвечӀибур ишлемишна кӀанда. Соланиндилай зегьерламиш хьайитӀа, рикӀ элкъведа, сивихъ къведа, къен фида, ратарай тӀалар яда, таб акьалтда, нефес дар жеда. Ихьтин лишанар малум хьайивалди, тадиз духтурдиз эверна, ахпа азарлудаз сифте куьмек це: адав тухдалди нек, какадин лаз хъваз тур. Къавурмишнавай бадамжанар хуквадинни ратарин трактда цӀуруриз жедач. Амма, гьайиф хьи, кулинариядин рекьяй вири ктабар анжах гьа ихьтин рецептрай ацӀанва. Бадамжанар ргаз ва парламишиз жеда, амма къавурмишиз ваъ. И кар фикирда хуьх ва куь руфун тӀямлу зир-зибилдай ацӀурмир.
+БАЛУГЪРИ цин хуруз фидайла, абуру секин це сирнав ийизвайдалай тӀимил къуват харжзава. Идаз яд элкъвезвай чкайрилай балугъриз менфят къачудай алакьун хьунал баян гуз жеда. Абуру асул кар алай жакӀумриз лап тӀимил гуж гуз са патай муькуь патаз къекъуьрунар ийизва. Сирнав авунин ихьтин къайдада елкен алай чӀехи луьткве гарун къаншардиз финихъ галаз гекъигиз жеда.
+АДЕТДИН магнитдин компасди кефер пад дуьз къалурзавач, вучиз лагьайтӀа, кефердин магнитдин полюс географиядин полюсдал ацалтзавач. Адалай артух яз, ам гьамиша са чкадай маса чкадиз физва. Исятда ам гьеле Канададин Арктикадин сергьятра ама, амма йисан къене 64 километрдин йигинвал аваз Таймыр галай патахъ физва.
+ШВЕДРИН пачагь III- Густава са сеферда вичи ахтармишун кьетӀна- инсандиз квекай гзаф зиян ава: чайдикай ва я кофедикай? И кар ахтармишун пата��, кьиникьин жаза ганвай кьве кьветхвер хкяна. Сад лагьайдаз йикъа пуд сеферда чӀехи фенжада авай чай гузвай, кьвед лагьайдаз- кофе. Пачагь вич ахтармишун акьалтдалди амукьнач, ам яна кьена. Кьветхверар яргъалди яшамиш хьана, амма абурукай 83 йисан яшда аваз сифте кьейиди чай хъвазвайди хьана.
+«ПИРРАН гъалибвал» ибара- им кӀаник акатуниз барабар гъалибвал яарадал атун дегь заманадин Грециядин Эпир гьукуматдин пачагь Пирраз талукь я. Чи эрадал къведалди 279- йисуз адан кьушунри римвийрихъ галаз хьайи дяведа гъалибвал къачуна, амма чпиз хьайи телефвилер акурла, Пирра лагьана: «Мад ихьтин са гъалибвал хьайитӀа, зун кьушун амачиз амукьда».
+НЕМСЕРИН писатель Норман Олера Адольф Гитлер наркоман тирдан патахъай малумарнава. Идан гьакъиндай Олеран цӀийи ктабда фюрерди ва адан гъилик кӀвалахзаваз хьайи ксари жуьреба-жуьре наркотикар- кокаин, героин, метамфетамин ва морфин ишлемишиз хьайидан гьакъиндай кхьизва. Ктабдин автордин фикирдалди, фашистрин Германиядин кьушунар Франциядиз сухулмиш хьунин кӀвалахни наркотикрин таъсирдик кваз кьилиз акъудайди я. Метамфетомин ва я перфитин вичин вахтунда немсерин ТЕММЛЕРВЕРКЕ фирмади арадал гъайиди я. Гуьгъуьнлай и препарат гуьгьуьл хкаждай шей яз лап жуьреба-жуьре пешейрин иесийри гегьеншдаказ ишлемишиз башламишна. Идалайни гъейри, первитин ширинлухрик, гьа гьисабдай шоколаддикни кутаз хьана. Первитин ишлемишзавайбурун арада немсерин армиядин аскерарни авай. А чӀаван бязи пешекарри гьисабиз хьайивал, и препарат юхсул хьуникай хуьдай хъсан такьат я. Аскерриз дяведин девирда гьамиша вахт-вахтунда бес кьадар суьрсет гьат тийизвайвиляй, абуруз юкъуз первитиндин са таблетка, йифизни 3-4 таблетка хъун меслят къалурнавай.
+Муьгъверганрин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2012- йисуз Абдулсамедов Джабраилаз гайи 05 АБ 0068054- нумрадин аттестат квахьуниз килигна
+къуватда амачирди яз гьисабин.
+АЛАТАЙ гьафтеда, РДДИН Правительстводин председатель Абдулмуслим Абдулмуслимован регьбервилик кваз видеоконференцсвяздин режимда аваз кьиле фейи совещаниеда Магьарамдхуьруьн райондин администрациядини иштиракна. Совещаниедин кӀвалахда «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Фейруддин Рагьимханова, образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаева ва райадми
+нистрациядин финансрин управлениедин начальник Эдуард Ферзилаева иштиракна. И совещаниедал, аялрин бахчайра, школайра, медицинадин алава работникар кьабулунин чарасузвал авайдан ва абур финансироватдай чешме жагъурунин месэладиз килигна. Веревирдрин сергьятра аваз, Абдулмуслим Абдулмуслимова муниципалитетрин кьилериз, аялрин бахчайра, школайра, медицинадин кабинетриз лицензияр туькӀуьрунин, 202Iйисалай кардик квай ва 2022- йисалай кардик акатнавай идарайра авай медицинадин работникар финансироватун патал герек кьадар такьатрин гьакъиндай хабардар авунин ва талукь серенжемар кьабулунин гьакъиндай меслятар къалурна. Гьялай месэлаяр уьмуьрдиз кечирмишунин мураддалди, алава хъувуна Правительстводин председательди, и кӀвалахдив гъилик квай вири къуватар желб авуна, гежел вегьин тавуна эгечӀун тӀалабна.
+30- июль, 2022- йис. РАЙОНДА агакьнавай емишрин бегьер кӀватӀунин кӀвалах худда кьиле физва. Алай вахтунда райондин майишатра цил авай емишрин бегьер вахчузва, кьилди къачуртӀа, хутар кӀватӀна куьтягьзава. Хутар Россиядин базарра игьтияж авайбурук акатзавай цил авай культурайрикай сад я. Районда авай багъларин умуми майдан 6200 далай виниз гектардиз барабар я. Цил авай емишар районда 1200 гектарда цанва, абурукай 600 гектар хутари кьунва. Къенин йикъалди райондин лежберри 9560 тонндилай артух хутар кӀватӀнава. Хутарин бегьер кӀватӀунин кӀвалах гьеле давам жезва. Хуьруьн майишат райондин экономика вилик тухузвай хилерикай кӀвенкӀвечи хел я. Кьилин чка ина багъманчивили кьазва. Эхиримжи вахтара иник куьлуь емишрин хелни- некьияр гьасилунни акатзава. «Чи виридалайни еке девлет чилел зегьмет чӀугвазвай инсанар я. Къуй абурукай гьар садан зегьмет берекатлуди, хийир гъидайди хьурай»,- лугьузва «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьил Фарид Агьмедова. Республикада багъманчивал виликди тухун патал вири мумкинвилер тешкилзава кьилди къачуртӀа, ина хуьруьн майишатдин хел гележегдани нетижалудаказ виликди тухун патал кутугай, берекатлу чил ва субтропикрин хъуьтуьл гьавадин шартӀар ава. Хуьруьн майишатдин хел нетижалудаказ виликди тухун чи кьилин месэлайрик акатзава. ЧИ КОРР.
+«Сад тир Россия» партиядин генеральный советдин Президиумди, гзаф мертебаяр авай кӀвалер къайдадик кваз хуьнин мураддалди «Виридалай хъсан кӀвал, виридалай хъсан гьаят» лишандик кваз конкурс кьиле тухузва. Конкурс Россиядин Минстройдихъ ва «Фонд развития территорий» ППК- дихъ галаз алакъада аваз кьиле тухуда. Конкурсдин гьакъиндай вири информация:-https:// moydom. er.ru/. сайтдилай къачуз жеда.
+Алай йисуз, Украинада кьиле физвай махсус операцияда иштиракай Магьарамдхуьруьн райондай ЦӀийихуьруьн агьалияр тир Фарид Исаевни Джамирзе Сафаралиев уьмуьрлух чавай къакъатна. Фарид Исаевахъ уьмуьрдин юлдаш ва пуд велед ава. Саласа юкъуз, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедов кьиле авай делегация Исаеврин хизандиз мугьман хьана. Гьадалай вилик ЦӀийихуьруьз гьуьлуьн пияда кьушунрин инженерно- саперный подразделениедин сапер Сафаралиев Джамирзени хайи ватанда кучудна. Гьадахъни уьмуьрдин юлдаш ва кьве велед ава. Къуй абурун багърийриз къуватар ва сабур хьурай. Чпин уьмуьр гьайиф татана чанар ганвай аскеррин экуь къаматар эбеди яз чи рикӀера амукьда.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда республикадин мана авай рекье асвальт цунин кӀвалахар акьалтӀарнава. Ахцегь- Рутул рекье Гарагъ хуьрел кьван 3,5 километр мензил асвальт цуналди туькӀуьрнава. Райондин администрацияди хабар гузвайвал, ремонтрин кӀвалахар РД- дин транспортдин ва рекьерин майишатдин министерстводин госпрограммадин сергьятра аваз кьиле тухузва.
+РАЙОНДИН ЖКХ-ДИ хабар гайивал, «Чепел- ГИЛИЯРКЪУЙСУН- МАГЬАРАМДХУЬРГЪАПЦЕГЬ» цин линияда ремонтрин кӀвалахар кьиле тухванва. Виликдай хабар гайивал, Къуйсун- МАГЬАРАМДХУЬРГЪАПЦЕГЬАР хуьрерин агьалийриз хъвадай цикай кьитвал авай. Райондин руководстводин эмирдалди, цин линия ахтармишна ва Магьарамдхуьруьн кьилихъай Вини Тагьирхуьрел физвай линиядин къекъуьндал турба пад хьунин нетижада бегьем яд ахъайзавай иниз килигна агьалийри цин кьитвални гьиссзавай. Линиядин яд ахъайзавай чка тамамвилелди ремонт хъувуна. Пешекарри къейдзавайвал, мукьвал- мукьвал ихьтин кимивилер тикрар хьунин себеб цин линия куьгьне хьун я.
+Яшлу инсанрихъ гелкъуьнай гузвай пособидикай бязи делилар
+ЭВЕЗДИН (компенсационный) пул 1- группадин инвалидрихъ, яшар 80 йисалай виниз тир агьалийрихъ ва медицинадин себебар аваз гелкъуьн тешкилунин игьтияж авай 80 йисал къведалди яшар авайбурухъ гелкъвезвайбурувай къачуз жеда. Къейд ийин хьи, эвездин пул зегьметдиз къабил, кӀвалахдик квачир, бейкарвилин рекьяй учетда акъваз тавунвай касдиз тайинарзава. Яшар 80 йисалай алатнавай яшлубурухъни инвалидрихъ гелкъвезвайдан зегьметдин стаж гьисаба кьазва. Эгер яшлубурун, инвалидрин яшар 80 йисарив агакьнавачтӀа, и дуьшуьшда стажни гьисаба кьазвач. Гьа са вахтунда са шумуд касдихъ гекъвез жеда. Пособие гьар са касдиз талукь яз гайитӀа, стаж анжах са касдихъ гелкъвезвайди хьиз гьисаба кьада.
+АЛАЙ девир интернетдинди я. Идахъ галаз алакъалу яз, хейлин крар кьилиз акъудиз кьезил хьанва. Эгер виликдай чарарцӀарар, жуьреба-жуьре документар гьазурун патал герек идарайриз фена кӀанзавайтӀа, исятда ахьтин игьтияж амач. Чи йикъара 70 далай виниз къуллугъар кӀваляй экъечӀ тавуна туькӀуьриз ЖЕДА.АЛАЙ вахтунда гзаф кьадар идарайри агьалийриз ийизвай къуллугъар электронный къайдадиз элкъуьрнава. И карди кӀвалахни кьезиларзава, агьалийриз къулайвални тешкилзава. Мисал яз, электронный къайдада аялрин пособияр, гъуьрчехъандин билет туькӀуьриз, эцигунардай ихтиярар къачуз, аял бахчадиз ракъурун патал нубатда акъвазиз ва хейлин маса месэлаяр гьялиз жезва.
+ТӀВАРНИ, КАРНИ ВИНЕ КЬАЗВА
+РОССИЯДИН Федерациядин Президент Владимир Путинан Указдалди, Украинада кьиле тухузвай махсус серенжемда командирри вилик эцигзавай тапшуругъар викӀегьвилелди, гъавурда аваз тамамарзавай сержант ФЕРХАТОВ Сефибег Седрединовичаз Суворован медаль гана. Сефибег Муьгъверганрин хуьряй я. Чкадин юкьван школа куьтягьна, ам армиядиз фена. Воронеждин десантдин частара чешнеллудаказ къуллугъ авур аскердиз командирди къуллугъ давамарун теклифна. Багърийрал алукьайдалай гуьгъуьниз Сефибега контракт к��тӀунна. Взводдин командирвилин везифа хиве гьатай сержант жегьил аскерриз военный рекьяй чирвилер гунив гатӀумна. Украинада махсус серенжемдив эгечӀайла, Воронеждин частарни Донбассдин мулкар нацистрикай, фашистрикай азад ийиз рекье туна. Сефибег Ферхатовни гьа сифте йикъарилай, кьетӀен тапшуругъ тамамариз, Донецкдин Республикада ава. Ада вичин юлдашрихъ, взводдин аскеррихъ галаз гьар йикъан тапшуругъар дуьз кьилиз акъудзава ва Донецкдин ислягь агьалияр, аялар, кьуьзуьбур къирмишзавай фашистар Донбассдин хуьрерай, шегьеррай чукурзава, акъудзава. Нубатдин женгина Сефибегал хер хьана. Белгороддин областда хер сагъарзавай кьегьалдив командирдилай медаль ганвайдан хабар агакьна ва гьа са вахтунда викӀегь сержантдиз хуьруьз, багърийрин патав хъфинин, лазим атайтӀа, ахпа эхвердайдакай лагьана. Амма Сефибега малумарна: «Багърийрин патав зун гъалиб хьайила хъфида. Зун ана женгинин юлдашри, зи аскерри гуьзетзава. Абур ана туна завай хуьруьз хъфиз жедач». ИкӀ лугьунихъ, Ватандиз, буржидиз вафалу хьунихъ себебар авай. Сефибеган дах Седредина дагъдин пияда кьушундик кваз йисни муьжуьд вацра Афгъанистанда, Мазара-Шерифда, интернациональный буржи тамамарайди я. Душмандихъ, моджахедрихъ галаз кьиле фейи женгера къалурай кьегьалвилерай Седредин Ферхатоваз «Жуьрэтлувиляй» ва Афгъанистандин медалар гана. Сефибеган имияр тир Феридани- Афгъанистанда, Нежведина Къазахстанда уьтквемвилелди къуллугъна. Жегьилдин вилик чешне къачудай кьегьалар ква. Бубадин ва имийрин тӀварар, кар вине кьазвай, рикӀ ватанпересвилин руьгьдив ацӀанвай сержант къуллугъ давамариз, Россиядин армияда акъвазна. Гила, мумкинвал ганватӀани, кӀвализ хтун тавуна, Донбассдиз женгинин юлдашрин патав хъфизва. Мадни къуватар, сагъвал гурай чи кьегьал хцизсержантдиз. Хийир ЭМИРОВ, («ЛГ»).
+ДУЬНЬЯДА машгьур спортсменрикай сад тир Жабар Аскерова алай йисан 5- августдиз Австралиядин Мельбурн шегьерда Жонатан Тухудихъ галаз ММА-ДИН къайдайрай кьиле тухудай бягьсина нубатдин сеферда вичин устадвал къалурда. РикӀел хкин, Жонатан Тухудихъ галаз Жабар 2019- йисуз кикбоксингдай бягьсиниз экъечӀнай. А женгина Жабараз Ж. Туху вахт амаз ва технический нокаутдалди кумукьнай. Ж. Аскерова пешекарвилин спортда вири санлай 120-дав агакьна бягьсер кьиле тухвана. Абурукай 85- далай виниз бягьсера (42 бягьс нокаутдалди акьатӀарна) гъалибвал къазанмишна.
+* Хъархъу тарцин таза хилерин чкалрихъ беденда авай йоддин кьадар ва нефесдин органар къайдадик кутадай, гьакӀни беденда авай жуьребажуьре паразитар (шарар ва мсб.) рекьидай ва щитовидный железадин азарар сагъардай къуват ава. *ЧӀуру шабалатрин таран чкалри рикӀин азарар, тромбофлебитар, фалуждин, варикоздин азарар сагъариз ва бедендик квай холестерин тӀимилариз куьмек гуда. *ЦӀвелин тарцин чкалар куьлуь тварар акъатна, дакӀуна яру хьанвай (восполитель��ые) азарар (маститы, циститы, кисты) сагъар хъийидай къуватлу антибиотик я. *Гъуьлцин тарцин, аморфдин, лимондин, чӀуру пӀинидин чкалар нервияр секинардай ва хъсан ахвар гъидай дарман я. Лимондин, чӀуру пӀинидин, чумалрин, мерейрин, малинадин тарарин чкалар ругур гьалимади иви хъсандиз кьери ийида.
+2022- йисан 22- июлдиз ГЬАЖИЕВ ФИКРЕТ МИРЗОЕВИЧ рагьметдиз фена. Гьажиев Фикрет Мирзоевич 1934- йисан 25- октябрдиз Магьарамдхуьре малимдин хизанда дидедиз хьана. Ф.М. Гьажиев и дуьньядал къекъвез 87 йис хьана. Идакай школада кӀелай, армиядин жергейра къуллугъ авур, уьмуьрдин рехъ жагъуриз алахъай жегьил йисар квачиз, ада эхиримжи 50 йис райондин газетдиз гана. Гьа и йисар адан вири уьмуьрдин рехъ тайинарайбур хьана. Вичел тапшурмишай гьи кӀвалах хьайитӀани, гьи къуллугъдал зегьмет чӀугунатӀани, ада вич жуван хайи халкьдин адетар кӀандай ва абурал рикӀ алай, абуруз вири хъсанвилер, машгьурвал ва абадвал хьана кӀандай халисан инсан яз къалурна. Фикрет Мирзоевич «Дагъустан Республикадин культурадин лайихлу работник» тӀварцӀиз, «Зегьметдин ветеран» медалдиз лайихлу хьана. Идалай гъейри, газет художественно-технический рекьяй туькӀуьрунин ва полиграфический рекьяй тамамарунин конкурсда Гъалибчи яз издательстводин крарай Госкомиздатдин Дипломдин, газетдин чинра военно-патриотический тема лап хъсандиз гунай ДОСААФ-ДИН обкомдин ва Дагъустандин журналистрин Союздин грамотайриз лайихлу хьана. Ам хурудал эцигдай «Магьарамдхуьруьн район вилик тухуник хсуси пай кутунай» знакдалди лишанламишна. Фронтдин далу патан ва зегьметдин ветеран, камаллу инсан Фикрет Мирзоевич Гьажиеван экуь къамат чи рикӀера гьамишалугъ яз амукьда. Райондин «Самурдин сес» газетдин ва ООО «Самур» типографиядин коллективри, къелемдин юлдаш Гьажиев Рашидаз ва вири мукьва-кьилийриз играми буба Фикрет Гьажиев рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва. «Самурдин сес» газетдин редакция.
+«Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин коллективди Юлчиева Мартадиз ва адан мукьва-кьилийриз играми буба ГЬАЖИЕВ ФИКРЕТ рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва. Магьарамдхуьруьн райондин общественный Палатадин векилри Гьажиеврин хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз зегьметдин ветеран ГЬАЖИЕВ ФИКРЕТ рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+И МУКЬВАРА «Магьарамдхуьруьн район вилик тухуник» лайихлу пай кутунай кьилин награда вичин 65 йисан юбилей къаршиламишнавай «Самурдин лесничество» ГКУДИН руководитель Мевлюдинов Юрий Давудович лайихлу хьана. И багьа награда юбилярдив «Магьарамдхуьруьн район» МР- кьил Фарид Агьмедова шад гьалара вахкана. Мевлюдинов Юрий Давудовича Самурдин лесничествода зегьмет чӀугваз 42 йис тамам хьанва. Вичин зегьметдиз ихьтин лайихлу къимет гайи райондин руководстводиз ада чухсагъул лагьана. Фарид Агьмедова къейд авурвал, район вилик тухуник пай кутун гьар са районэгьлидин буржи я.
+АЛАЙДИ чуьлдин кӀвалахрин къизгъин вахт я. Магьарамдхуьруьн райондин хуьруьн майишатдин карханайри, фермервилинни лежбервилин майишатри ва арендаторри алай вахтунда емишар, салани бустандин няметар кӀватӀ хъийизва. Уьзуьмчияр патални жавабдар вахт алукьнава, абурун вилик битмиш хьанвай, фад жедай уьзуьмрин бегьер вахтунда ва пучвилер авачиз кӀватӀ хъувунин везифа акъвазнава. Алай вахтунда райондин вири карханаяр КФХ-ЯР ва арендаторар фад жезвай уьзуьмрин сортар кӀватӀнава. уьзуьмрин сортар Августинар, Молдова, супер Экстра Униблан. Къейдна кӀанда и сортар лап ширин дад,
+УЬЛКВЕДИ тухузвай дяведин махсус операцияда иштиракзавай РФ- дин гьуьлуьн пияда кьушунрин N- полкунин командирдин взводин заместитель Абдулкъадиров Джабар Абдулкъадировичаз, Благодатное хуьр неонацистрикай азад авунин карда къалурай уьтквемвилерай Россиядин оборонадин министерстводин тӀварунихъай «Женгера тафаватлувилерай» медаль гана. ГьакӀни, Джабар Абдулкъадирова гьужумрин дестеда аваз Никольский, Владимировка, Бердянск шегьерар ва маса сергьятар азад авун патал кьиле фейи женгера иштиракнавайди я. Россиядин ВМФ- дин замглавком Астапова хабар гайивал, гьуьлуьн пияда кьушунрин гьерекатрин нетижада Бердянск шегьер азаддай мумкинвал гана. Махсус операциядин женгера къалурай уьтквемвилерай ва намуслу къуллугъдай жегьил аскер «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин Гьуьрметдин грамотадизни лайихлу хьана.
+ДЯВЕ ислягь са инсандизни, уьлкведизни кӀанзавайди туш. Амма, фашистрин гел кьур бендеровчияр себеб яз Россияди Украинада махсус серенжем тухуниз, стха уьлкве ва халкь фашистрикай азад авуниз мажбур хьана. Россиядин центральный каналри гьар юкъуз Украинада кьиле тухузвай махсус серенжемра дирибашвал къалурзавай миллетриз, ягъунар кьазвай ва женгинин юлдашар къутармишзавай, къагьриманрикай хабар гузва. Украинада кьиле физвай махсус серенжемра, чи уьлкведин вири халкьарин векилри хьиз, чи райондин кьегьалрини иштиракзава. Абурукай сад полициядин чӀехи сержант Мирземетов Играм Джеферович я. Адан ерибине Магьарадхуьруьн райондин Къартаскъазмайрилай я. 2022- йисан 23мартдин I35-Президентдин Указдалди полициядин чӀехи сержант Мирземетов Играм «Жуьрэтлувал» (мужество) медалдиз лайихлу хьана. Дяведин иштиракчи кьегьал хва Мирземетов Играм жуьрэтлувилин медалдилай гъейри мадни са шумуд медалдиз лайихлу хьанва. Дяведа Играмал залан хирер хьана. Алай вахтунда госпиталда ава.
+5- август, 2023- йис. акунар авай сортар я. Уьзуьмар кӀватӀ къийизвай кархана
+яр ООО «СГИВ», ООО с\з «Правда», «ООО «Ас Рус», СПК «ГРАНИТ», ООО «ДКК КФХ «ИЧЕ», КФХ «ГАСАНБЕКОВ», ИП «БАЛАБЕКОВ Г». Карханайра уьзуьмар кӀватӀ хъувунал бес кьадар техника ва рабочияр машгъул я. Технический культурадин сортар кӀватӀун давам жезва. -Уьзуьмрин кьакьан бегьердин бине кутун зуламаз башламиш жезва,лугьузва хуьруьн майишатдин управлениядин начальник Артур Гьажиевича. -Уьзуьмлухрин жергейрин араяр вахтунда къарагъарунилай, гатфарихъай жуьреба-жуьре азарризни гьашаратриз акси дарманар ягъунилай ва маса кӀвалахарни вичин вахтунда кьиле тухунилай бегьердин бине гзаф аслу жезва. КӀанзавайди ашкъи авай хийирлу хел вилик тухун патал серенжемар кьабулдай ксар я. 1
+Зи лезги чӀал, Зи лув я вун гьиссерин! Зи лезги чӀал, Зи сув я вун цуькверин! Вун сирдаш я, Эхь, юлдаш я сирерин! Зи дерт-гьам я, Зи илгьам я… Чад хьиз къизмиш рикӀерин..! * * * Шумуд касди, Ашукьдини Арифди Авуна ви Тарифар. Амма куьз зав, Туна са чав, ЧӀугваз туна Гьайифар. РикӀелай зи ЧӀугур хьиз цӀар, Хьана рикӀ тӀар, Перт хьана Ажалсуздан Къадирсуздан, ЧӀал чин тийир Яракьсуздан, Кьел квачир гаф Дерт хьана Къалурна чаз Вичин руьгьдин Кесибвални Ажузвал. Жеч дуьньядал Мад идалай Агъузвал… Лагьанай икӀ: -Квез герек я, Низ куьмек я А лезги чӀал, Белиждал кьван Тушни адан Сергьятар? Ван хьайи зун Къарсурна и гафари. Икьван жедан Инсандин мез гьайвари. ХъуьтӀуьн юкъуз, ЦӀайлапан хьиз гатфарин, Са гел туна, Свар гайи хьиз цавари. * * * Къариблухдин Са яд касди Хаспельматанемсини, «Диде» лагьай Гаф кӀелайла, Желбнай фикир, Гвай хьиз суьгьуьр, А ажаиб сесини. Жемир мягьтел, Гафарганар Алаз гъилел, Алай хьиз тӀал, Чирна чи чӀал, хуш хьана... ЭСИЛ-НЕСИЛ Лезги яз ви, Квачни чандик СтӀал иви, Лагь икьван куьз гуж хьана? Вуж я а кас, МефтӀерал пас алайди. Эцигайди Сергьятарни часпарар? Ни хкажна Адан рекьел, Ийиз энгел, Тукъвазарни дарвазар? * * * Дяведин сар… Физва аскер, Къачуз сенгер, Завал авай Рекьерай. Сулейманан Ктаб аваз Чантада… ЭХЬ,ЗИ чӀалахъ Къуват хьана, Чи Давудан Къудрат хьана Халкь агудай, Вичин жанлу ван тадай Тургенева Акъудна чӀал Лап аршариз, Ачухна чаз: Урус чӀалан Къешенгвални гьайбатар. Бес зи чӀалахъ Авачни къе Назиквални, Зерифвални, Шарвилидин къуватар? ЭХЬ,ЗИ чӀалахъ Ава гьунар, Ракьни гьулдан ЦӀурурдай. Къеневай рикӀ, Руьгь беденда Къарсурдай. Мадни ава: Лезги чӀалан Хьанвай къалхан Мерд рухваяр, Тангъах вахар сабурлу. ГьикӀ тарифдач На малимрин, Зи пак чӀалан Даях хьанвай, Гелер тазвай, Гьар са къадам абурлу. Хвена таъсиб, Шадна гуьгьуьл, Гьажи Желил_ «Дидедин чӀал», Ал пайдах хьиз, Гъилерал кьур дамахдив. РикӀ кузвай, Къе гьар са хва Къваздач яргъа, Дирек жеда, Дестек жеда Лезги чӀалан утагъдин…
+КӀвалева зун илифай, Зи миресди теклифай. Аламатдин сегьнейри Ялна фикир дегьнейриз… Хтул галай захъ гъвечӀи, Ирид йисар яш вичин. Пак лезги чӀал чин тийир, Миресдин хва тир Тагьир. ПЕЛ-ПЕЛЕ тур кӀелер хьиз, Къвазна абур хъилер хьиз. Кьведни абур таяр тир, Зирингвилиз цӀаяр тир. Фенач са вахт яргъалди, Рахаз чпин чӀалалди. Гуя нурар алахьна, Кьве чӀал садак акахьна. Акъатай хьиз кӀеверай, Экв куькӀвена рикӀера. ПАГЬ,КЪУГЪУНАР къизмиш тир, Гуя фадлай таниш тир. Галукьай хьиз хума зун, Тажуб хьана ама зун: -Мирес, вун вуч фикирри, Тухванва гьи жигъирриз?! Килиг вун чи ругулриз, Рехъ тагузвай рагъулриз… Дуьньяни икӀ меслят жен, РикӀер ачух сергьят жен. Алемдавай гьакимриз КӀанзава заз таъкимриз: Яракь авай хучаррин, Агала сиф ачаррив Цава лацу цифер хьуй, Ислягьвилин лифер хьуй. Дуствал гва гьар аялдив, Чешне къачу камалдив…
+АЛАЙ ВАХТУНДА, гьайиф хьи, инсанри чпин рикӀел вуч акьалтайтӀа гьа кӀвалах ийизва. Абуру регъуьвал, ягь, намус гьич гьиссзавач. Абуру чеб мусурманар я лугьузва, амма рикӀера иман амач. Мугьаммад Пайгъамбарди лагьанай: «Регъуьвал рикӀе иман авай инсандиз жезва» (Бухари, Муслим). Им рикӀе иман авачир инсан ягьсузди жезва лагьай чӀал я. Ягь, намус, регъуьвал Аллагьдиз кӀандай, пайгъамбарриз ва савадлу инсанриз хас сифетар я. ГьакӀ Аллагьдин Расулди лагьана: «Регъуьвал гьиссзавай инсанди анжах хъсан амалар ийида» (Бухари, Муслим). Чи играми Пайгъамбар лап регъуьди тир. Ам гьатта вич рахазвай инсандин вилериз килигдачир. Я инсанрикай, я Аллагьдикай регъуь тушир инсан гьайвандиз тешпигь жезва. Идан гьакъиндай МустӀафа ассабий тӀвар алай еке алимди лагьай машгьур гафар чаз малум я: «Нефсиниз гунагь ийиз кӀан хьайила, вуна адан рикӀел Аллагь хкваш. Аллагьдикай регъуь жезвачтӀа, инсанар рикӀел хкваш. Абурукайни регъуьвал гьиссзавачтӀа, ваз вун ламраз элкъвенвайди чир хьухь».
+Мусурман эвелни-эвел къилихдин и еридихъ муьгьтеж я. Вучиз лагьайтӀа регъуьвал- им вири лайихлу сифетрин чешме я. Месела, диде-бубадикай регъуь хьайила аялар чӀуру кӀвалахривай яргъа жез, къени кӀвалахар ийиз чалишмиш жезва; регъуьвиляй мугьмандиз гьуьрмет ийизва ва мсб. Регъуьвал гьатта чи Ислам диндин сифет я лагьанва. Аллагьдин Расулди къейдна: «Гьар са диндиз вичин сифет ава, Исламдин сифет регъуьвал я». Регъуьвал гьисс тийизвай ягьсуз инсанди чӀуру кӀвалахар ийида, абур авуналди ада вич ва вичин мукьва-кьилияр халкьдин виляй вегьеда. Виридалайни лайихлу регъуьвал Аллагьдин вилик пуд арада ачух жезва: 1.Аллагьди гузвай няметрин гьакъиндай чалай Адаз лайихлу шукур гуз алакь тийизвайди чир хьайи арада; 2.Са бедбахтвилик акатнамазди нарази тахьун. Аллагьди гайи маса няметар рикӀел хуьн. Имам Алюсиди вичин «Тафсир Алюси» лугьудай ктабда ихьтин суьгьбет кхьенва: «Аюб пайгъамбар четин гьалда авайла адан папа лагьана: «Вун Аллагьдин пайгъамбар я. Нагагь вуна Адавай вун четинвилерикай азад авун тӀалабайтӀа, Ада жаваб гуда». Аюб пайгъамбарди папавай жузуна: «Гьикьван вахтунда чун саламатдиз яшамиш хьана? Ада жаваб гана: «Пудкъад йисуз». Аюбани лагьана: «Саламатдиз яшамиш хьайи кьван вахтунда бедбахтвилик яшамиш тахьанмаз, заз Аллагьдивай жув адакай азад авун тӀалабиз регъуьзва». 3. Аллагьди гьарамнавай шейэрикай фикир авуникай мефтӀ ��а гьарамнавай тӀуьникай руфун хуьн. Са сеферда Аллагьдин Расулди вичин асгьабриз лагьана: «Квез Аллагьдикай лайихлу къайдада регъуь хьухь!» Абуру жузуна: «Ам гьи къайда я?» Пайгъамбарди жаваб гана: «Лайихлу къайдада регъуь хьун- им жуван кьил ва бедендин амай паяр Аллагьди гьарам авунвай шейэрикай хуьн, гьамиша кьиникь рикӀел хьун я. ИкӀ авун Аллагьдикай регъуь хьун лагьай чӀал я».
+материал гьазурайди Р.МУРАДАЛИЕВ я.
+Низ халисан мусурман жез кӀан ятӀа, зи илимди лугьузвайвал авурай. Якъут, гевгьерда вил аваз тахьана, ибадатдин рекье хьурай гьамиша, гунагькардиз гьич вилни ягъ тавурай, гьам рикӀяйни, гьам руьгьдайни Аллагьдин рехъ гьамиша. Магьамед АЛ-ЯРАГЪИ.
+1930- ЙИСАН 2- августдиз Московский военный округда ученияр физвай вахтунда сифте яз самолетдай парашют гваз 12 касдикай ибарат тир цавун десантди хкадарна. И эксперимент тухунин мана метлеб, душмандин далу пата диверсиядин, разведкадин кӀвалахар авунин, акси кьушунрин гьакъиндай командованиедиз герек информация кӀватӀунин, акси кьушунрин аскерар есирда кьунин ва ихьтин маса серенжемар тухун тир. Кьиле тухвай экспериментди СССР-ДИН Яракьлу Къуватрин командованиедиз цавун десант массовый къайдада тешкилун чарасуз тирди къалурна. Гьа чӀавалай и югъ, яни 2- август цавун десантдин кьушунрин (ВДВ) хайи югъ яз гьисабзава. Цавун десантдин сад лагьай подразделение 1931- йисуз Ленинграддин военный округда тешкилна. ВДВ Советрин Яракьлу Къуватрин жергедик кваз, амма Кьушунрин кьилдин са жуьре яз тешкил хьанвай. 1991 - йисуз цавун десантдин Кьушунар (ВДВ) Яракьлу Къуватрин жергедикай хкудна ва абуруз кьилдин статус гана. ВДВ-ДИН кьушунри вич тешкил хьайидалай кьулухъ кьиле фейи вири ягъунра Халхин-Голда, Финрихъ галаз хьайи дяведа, Ватандин ЧӀехи дяведа, Афгъанистанда, Чечняда ва масанра кьетӀен викӀегьвал аваз иштиракна. Цавун десантди (ВДВ) Ватандин ЧӀехи дяведин вахтунда иллаки кьилин роль къугъвана. 1943- йисан августдиз Центральный ва Западный фронтрин иштираквал аваз кьиле тухвай Орловско-Белгородский операцияда, яни Орел ва Белгород азад ийидайла Центральный фронтдин командующий генерал Рокоссовскийдин буйругъдал кьилдин цавун десантдин отряд тешкилна ва адан вилик фронтди Белгород шегьердал гьужум ийидай операция башламишдалди са шумуд югъ амаз самолетрай немсерин далу патаз парашютрай хкадарна Ольховка лугьудай поселокда сенгерар кьунвай немсерин гарнизон ва адан штаб кукӀварун буйругъна. Са виш касдикай ибарат тир десантдин гъвечӀи отрядди и тапшуругъ къагьриманвилелди кьилиз акъудна. Дяведин майданра чка хьайи ихьтин мисалар цӀудралди гъиз жеда. Чи райондайни гзафбуруз ВДВ-ДА къуллугъ авун кьисмет хьана. Абуру вирида дагъвийриз хас тирвал, баркалладин ва чухсагъулдин зар алаз чпин буржи кьилиз акъудна. Гзафбурулай диде-бубайриз, военный комиссариатриз ВДВ-ДИН командованиедилай чух��агъулдин чарар хтана. Гзафбур Гьукуматдин орденризни медалриз лайихлу хьана. Чна чи районэгьлийриз-десантникриз чпин профессиональный сувар 2августдин югъ мубаракзава.
+* Лавровый пешер неинки хуьрекдин дад хъсанарун патал ишлемишда, абур гьакӀни гзаф азарин дарман я. А пешери нервияр мягькемаруниз, ивида шекердин кьадардал гуьзчивал ийиз, ратарин кӀвалах хъсанаруниз, жалгъайрин тӀал секинаруниз, нефесдин органрин кӀвалах хъсанаруниз ва гзаф маса азарар сагъариз куьмек гуда. Ам икӀ гьазурда I0Г. лавровый пешерал 300 мл гр яд илична ргада, ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик? стакандавайди хъвада. Галатун алудун патал лавровый пешерин чӀутран цуькверин (I:I) ванна кьабулунни гзаф хийирлу я. * Япариз зайифдаказ ван къвезвайла, аптекадай маса гузвай спиртдин прополисдин настойка зейтундин ягълудик (I:4) какадарда. Ахпа жунадин са кӀус а къаришмадай кьежирна, 36 сятда япа ТВАДА.САГЪАРУНИН вахт I0I2 югъ. Япарин сес 4-6 йикъалай хъсан жеда. *Мекьи хьана азарлу тирла, кьил тӀазвайла ва гьакӀни хуьрек иливарун патал 2-3 сятдин вахтунда, куьлуь-куьлуь хупӀар ийиз, 2-3 стакандавай кудай яд хъун гзаф хийирлу я. Кудай ци бедендик квай зиянлу шейэр вири хкудзава. *Чахуткадин азар квайла,чугъундуррин ва газаррин мижеяр, вирт, (гьар сад 3 стаканда авайди) са стакан алоэдин, 2 стакан ичерин мижеяр вири куьзна, са катулдиз цана бугъ алахьдалди чими ийида. Ахпа аниз вирт алава хъувуна, ам цӀрадалди хуькуьрда. Къайила, коньяк хъияна, мичӀи рангунин бутылкайриз цана, I5 суткада кӀвалин гьавада хуьда. (Холодильникда хвена виже къведач). Ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик I00 г. ишлемишда. Ихьтин процедура кьиле тухудайла, рапар, дарманар ва маса шейэр ишлемишна, пӀапӀрус чӀугуна виже къведач. Мижеяр кӀвале жува-жуваз гьазурун лазим я. Сагъарунин кьвед лагьай курс куьтягь хьайила, жигерар эквериз (рентген) вегьеда.
+Буткъазмайрин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2020йисуз Мухтаров Нарвиказ гайи 00504000000845- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+ГЬАР ЙИСУЗ, миллионралди инсанри 1- июндиз аялар хуьнин Международный югъ къейдзава. И югъ къейд авуналди чӀехи несилди дуьньядин гележегдикай чӀугвазвай къайгъударвал къалурзава, аялриз лап хъсан уьмуьр туькӀуьрун патал чӀехибуру чпин къуватар желбзава. Аялар хуьн! Им вуч лагьай чӀал я? Им аялриз образование къачудай, вири патарихъай уяхбур яз чӀехи жедай шартӀар тешкилун я. Аялрикай къайгъу чӀугун им балайрин ислягь ва бахтлу гележегдикай къайгъу чӀугун я. Чи уьлкведа аялрихъ чпин алакьунар вилик тухун патал вири шартӀар ава. Акьалтзавай несилдин сагъламвал хуьн, аялриз тербия ва чирвилер гун государстводи вичин хивез къачунва. Чи районда школаяр, аялрин бахчаяр эцигуниз, авайбур гегьеншаруниз чӀехи фикир гузва. Куьн патал, гъвечӀи дустар, спортдин залрин ва майданрин кьадар йис-йисандавай артух жезва. ��уь ихтиярда аялрин яратмишунрин Центр, музыкадин школаяр ва абурун са шумуд филиал, библиотекаярни клубрин сегьнеяр ава. Куь таяри неинки республикада, гьакӀ адалай къецени спортдин ва кӀелунрин жуьреба-жуьре рекьерай чпин женгчивал, устадвал къалурзава. Амма къе куь вилик акъвазнавай кьилин везифа, гьуьрметлу балаяр, хъсан чирвилер аваз кӀелун, тербия-низам хкажун, зегьметдал рикӀ алайбур яз чӀехи хьун я. Им куь патай чӀехибуру чӀугвазвай къайгъударвилиз лап хъсан жаваб я. Ф. З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» Муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+24- МАЙДИЗ 11- классра кӀелзавай аялри школаяр акьалтӀарзавайдан ва яргъал уьмуьрдин гегьенш рекьел экъечӀзавайдан гьакъиндай хабар гана. Райондин хуьрерин школайра и вакъиадиз талукьарнавай шадвилин линейкаяр кьиле фена. Анрал школа акьалтӀарзавайбурун, гьакӀ абур и дережадиз гъайибурун адресдиз хъсан гафар гзаф лагьана.
+24- Майдиз Магьарамдхуьруьн райондин вири школайра эхиримжи зенгиниз талукь шад мярекатар кьиле фена. Магьарамдхуьруьн райондин хуьрерин школайра кьиле фейи мярекатра, чкадин малимрилайни аялрилай гъейри, райондин администрациядин, райондин образованиедин управлениедин векилри иштиракна. Абуру выпускникриз экуь гележег ва уьмуьрда хкязавай цӀийи рекьер бахтлубур хьун чпин мурад тирди лагьана. Магьарамдхуьре авай М. Гьажиеван тӀварунихъ галай 1- нумрадин СОШ- дин школьникар патални эхиримжи зенгини ван авуна. Школадин еке гьаят гъилера цуьквер, жуьреба-жуьре рангарин шарар гвай аялрай ацӀанвай. Мярекатда аялрини малимри хьиз, диде-бубайри, мукьва кьилийри, мугьманри ва администрациядин векилри иштиракна. И шад линейка I0ЛАГЬАЙ классра кӀелзавай Абумуслимов Камила ва Гьасанова Лейлади кьиле тухвана. Малум хьайивал, алай йисуз школа 26 выпускникди куьтягьна. И шадвилин мярекат сифте гаф рахуналди школадин директор Гьуьруьзат Къадировади ачухна. -Эхиримжи зенгини ван авур къенин югъ куь уьмуьрдин лишанлу йикъарикай сад я. ДИДЕ-БУБАЙРИХЪ, малимрихъ галаз санал образованиедин сифте девир кечирмишна. Гила куь вилик гегьенш рекьер ачух жезва. Гьи пешедин иесияр кьун
+хьайитӀани, виридалайни кьакьан дережадин пеше инсанвал я, лагьана ада вичин рахунра. Линейкадал школадин директор Гьуьруьзат Къадировади школада лап хъсан къиметралди кӀелай, школадин уьмуьрда активвилелди иштиракай, спортдин рекьяй тафаватлу хьайи ва олимпиадайра агалкьунралди иштиракай аялриз грамотаяр гана. Выпускникри чпиз гзаф йисара чирвилер ва тербия гайи малимриз чухсагъулдин гафар лагьана, шиирар кӀелна ва манияр лагьана . «Солнышко» бахчадин аялри лагьай манийри, 3- классрин аялри авур кьуьлери мярекат мадни гурлу авуна. 11классдин ученица Гьалимова С., 1- классдин ученик Гьамидов Эмира эхиримжи зенг яна
+ва школа акьалтӀарзавайбуру гъвечӀи аялриз пишкешар гана. Шадвилер яргъалди давам хь��на. Гьуьрметлу выпускникар, зазни чи «Самурдин сес»газетдин патай квез и гуьзел югъ мубарак ийиз кӀанзава. Куьн вири куь рикӀе авай мурадрив агакьрай. ЖАННА.
+АДЕТ хьанвайвал, гьар йисуз майдин вацран эхирда аялар патал важиблу сувар жезва. Районда вири школайра шад гьалара эхиримжи зенг ягъуналди аялар каникулриз ахъайзава. Амма школа акьалтӀарзавайбур патал эхиримжи зенг чӀехи уьмуьрдиз эвер гузвай лишан жезва. Алай йисузни 25- майдилай башламишна ЕГЭДИН ва ОГЭ- дин имтигьанар вахкузва, чпи хкянавай пешейрин рекьяй университетриз, институтриз, колледжриз экечӀиз гьазурвилер аквазва. И йикъаз талукьарнавай шадвилер Советск хуьруьн юкьван школадани гурлудаказ кьиле фена. Мярекат гьа и школадин тешкилатчи, РДДИН лайихлу малим Рустам Карибова ачухна. Школа агалкьунралди акьалтӀарзавай Индира Вагьабовади ва Камила Рамазановади РФ- дин ва РД- дин гимндал пайдахар хкажна. Тебрикдин гаф рахай гьа и школадин директор Агъахан Маметова, школа акьалтӀарзавай аялриз хъсан сефер хьуй лагьана ва чпин веледар и дережадив агакьарнавай диде-бубайриз чухсагъул малумарна. ГьакӀни школадиз атанвай тебрикдин телеграммаяр кӀелна. Гуьгъуьнлай мярекатдал рахай МР – дин УОДИН пешекар Алимерден Гьажиева, диде-бубайрин тӀварунихъай рахай Фархад Гьабибова, сифтегьан классдин ва гилан классдин руководителар тир Истигъа Эфендиевадини Эфлаке Пашаевади школа акьалтӀарнавай аялриз и важиблу вакъиа мубаракна ва абуру чӀехи уьмуьрдиз къачузвай камар мягькем, хъсан гележег авайбур хьурай лагьана. Шадвилерин мярекатда «Яру бапӀах» бахчадин аялри авур кьуьлери, гьакӀни школадин аялри кӀелай шиирри ва тамамарай манийри мярекат мадни гурлу хьана. Эхирдай школа акьалтӀарзавайбуру сад лагьай классра кӀелзавай аялриз пишкешар гана ва рикӀел аламукьдай шикилар яна.
+Ярагъкъазмайрин СОШ-ДИН 9- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2014- йисуз Магьамедов Ярагъидиз гайи 00518000243621- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин аппаратдин коллективди Буржалиев Леонардаз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз играми стха НАРИМАН вахтсуз кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+Райондин «Самурдин сес» газетдин ва ООО «Самур» типографиядин коллективри Буржалиев Леонардаз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз играми стха НАРИМАН вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+КЪВЕЗВАЙ саласа юкъуз , 26июлдиз гзаф миллетрин векилрикай ибарат тир Дагъустандин халкьари , гьа жергедай яз чи районэгьлийрини , милли сувар Дагъустан Республикадин Конституциядин Югъ шадвилин гьалара къейд ийида . Тамам 22 йис идалай вилик Дагъустан Республикадин Конституция кьабулна . Ада чи республикадин государственностдин тарихда важиблу ва ц l ийи чин ачухна , яни республика демократвилелди вилик финин рекьел эляч l навайди лишанламишна . Къе районэгьлийрин вилик экономика къвердавай вилик фин таъминарунин , агьваллувал хкажунин , обществодин уьмуьрдин вири хилера к l валахар авай гьал хъсанарунин ва къайдадик кутунин жигьетдай ц l ийи ва жавабдар везифаяр акъвазнава . Чна а кардихъ инанмишвал ийизва хьи , Конституцияди чаз ганвай ихтияррал ва мумкинвилерал к l евелай амал авуналди , районэгьлийри чпин вилик акъвазнавай везифаяр баркаллувилелди кьилиз акъудда . Муниципальный райондин администрацияди вири районэгьлийриз Дагъустан Республикадин Конституциядин Югъ рик l ин сидкьидай мубаракзава ва виридахъ мягькем сагъвал , ислягьвал , зегьметда гьакъисагъвални дурумлувал хьана к l анзава . Ф . З . АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин администрациядин кьил .
+АКЪАТАЙ гьафтеда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрациядин кьил Фарид Агьмедова райадминистрацияда агьалияр кьабулдай нубатдин элкъвей стол кьиле тухвана . Адан к l валахда МР дин ад министрациядин кьилин сад лагьай заместитель Гь . Мурадалиева , МР дин администрациядин кьилин заместитель М . Абдуллаевади , райондин Собраниедин председатель А . Ханмагьамедова , « чилерин алакъайрин » отделдин начальник Б . Исабеко ва , « эцигунрин , архитектурадин ва ЖКХ дин » отделдин начальник М . Бегова иштиракна . И юкъуз элкъвей столди райондин 16 агьали кьабулна ва абурухъ яб акална . Фарид Загьидиновича районэгьлийрин арзайрихъ дикъетдивди яб акална . Атанвайбурун са бязи арзаяр тадиз чкадал гьялна . Са бязибур , месела , чилихъ , хъвадай , дигидай цихъ , жегьил хизанрин дуланажагъ , яшайиш хъсанарунихъ галаз талукь са жерге маса месэлайрин патахъай талукь тир организацийрин руководителриз гежел вегьин тавуна гьялунин тапшуругъар гана . Элкъвей столди кьабулай агьалийрин гьич са арзани фикир тагана амукьнач . Инал тамашай вири месэлайрин арзачияр рази яз амукьна .
+МУНИЦИПАЛЬНЫЙ райондин администрацияда хизандин , к l анивилин йикъаз талукьарнавай мярекат кьиле фена . Мярекатдал районда виридалайни чешнеллу , арада еке дуствал , садвал аваз гзаф йисара санал яшамиш жезвай вад хизанди иштиракна . Муниципальный райондин кьилин т l варц l ихъай , МР дин администрациядин кьилин за меститель М , Абдуллаевади виридалайни чешнеллу хизанар тир Роберт ва Елена Агьмедоврив , Мурсал ва Мадина Мурсаловрив , Мамали ва Тамила Генжалиеврив , жегьил хизанар Заур ва Мадина Шагьмардановрив , Низам ва Раина Исмаиловрив « К l анивиляй , вафалувиляй » медалар , Гьуьрметдин грамотаяр , рик l ел аламукьдай савкьватар вахкана . И шад вакъиадал райондин Общественный палатадин председатель А . Нагъметуллаева , ЗАГС дин отделдин начальник Т . Гьуьсейновади , Дишегьлийрин советдин председатель Т . Тагьировади , УСЗНДИН отделдин начальник Б . Шихкъайибовади ва масабуру иштиракна . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+ЧУН чи районда спорт вилик финикай чи газетдин чинра рахун гьакӀан кар туш. Чаз и месэладай рахадай мумкинвилерни ава, ихтиярарни. Чаз абур чи райондин спортзалра тежрибаллу тренеррин гъилик чирвилер къачузвай чи жегьил спортсменри гузва. Абуру мукьвал-мукьвал Республикада, Россияда, Россиядилай къеце патан уьлквейра кьиле физвай жуьреба-жуьре акъажунра иштиракзава ва анрай чун шадардай хъсан хабарарни гваз хквезва. Ингье, и сефердани Ярагъкъазмайрин хуьряй тир жегьил пагьливан Марат Зингьарова азаддиз кьуршахар кьунай, Саранск шегьерда Вирироссиядин спортшколайрин арада кьиле фейи гатун Спартакиадада сад лагьай чка кьуна. «Самурдин сес» газетдин коллективди Зингьаров Маратаз ва адан диде-бубадиз и еке агалкьун рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй гележегда чи Марата къазанмишдай агалкьунар дережадиз мадни кьакьанбур хьурай. Чухсагъул ва аферин Маратаз!
+Р . МУРАДАЛИЕВ . ТЕРРОРИЗМДИН идеология инсаният патал пара хата авай т l егъуьн тирди чаз виридаз чизва . терроризмдихъ ва диндин экстремизмдихъ галаз вири дуьньяди женг ч l угвазва . И жигьетдай чи районни вилик жергейра авазва . И кардин гьакъиндай и мукьвара Кьиблепатан Федеральный округда РФ дин Президентдин векил Сергей Меликова « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрациядин кьил , терроризмдиз ва экстремизмдиз аксивалдай комиссиядин председатель Фарид Агьмедовав вахкай Гьуьрметдин грамотади шагьидвалзава . Райондин администрацияда мукьвал мукьвал терроризмдиз аксивалдай комисси яди заседанияр тухузва . Анал районда хатасузвал ва секинвал таъминарунихъ рекье тунвай месэлаяр гьялзава . Алай гьафтеда райондин администрацияда терроризмдиз аксивалдай комиссияди нубатдин заседание кьиле тухвана . Адан к l валахда комиссиядин членри , хуьрерин администрацийрин кьилери , идарайрин , учрежденийрин руководителри иштиракна . Заседание терроризмдиз , диндин экстремизмдиз аксивалдай комиссиядин председатель Фарид Агьмедова ачухна ва рахун патал гаф комиссиядин секретарь З . Азимоваз гана . Ада муниципальный рай онда Дагъустан Республикадин « терроризмдин идеологиядиз аксивалдай » Комплексный программа кьиле тухузвай гьалдин гьакъиндай доклад авуна , и жигьетдай районда тухванвай к l валахрин нетижаяр кьуна . З . Азимован докладдин винел рахай Фарид Загьидиновича районда жегьилар патриотвилин , ватанпересвилин , интернациональный руьгьдаллаз тербияламишунин месэлайриз кьет l ен фикир гун чи виридан кьилин везифайрикай сад тирди , вуч яшамиш жезвай , вичи к l валахзавай гьар са чкада хатасузвал таъминарун гьар са районэгьлидин буржи тирди лагьана .
+ЗА ГЪИЛЕ кьунвай темади инсанрин вилик акъвазнавай месэлайрикай , иллаки жегьил несилдин вилик , ачухдиз суьгьбет ийидай мумкинвал гузва . Жегьилрин вилик и кар хцидаказ акъвазнава , вучиз лагьайт I а абуруз уьмуьрдин к I уь цуру хъсандиз чизвач . Уьмуьрда лагьайт I а , регьятвилерни жеда четинвилерни , хуш к I валахарни рик I ин т I арвилерни . Уьмуьрдикай чпин фикирар вири камаллу , акьуллу инсанри гзаф лагьана . Кьан чна 16 йисан яшда авай Михаил Лермонтов . Вичин « Предсказание » шиирда ада Россиядин чилел тотолитарный режим къведайди къейднай . 15 йис хьанвай Александр Пушкина вичин азадвиликай кхьенвай шиирралди урусрин шииратдин буба Г . Державин гьейранарнай . Заз лугьуз к I анзава , жегьил несилдин уьмуьрдин кьилин метлеб Некрасован « Шаир ва гражданин » шиирдин ц I арар хьун лазим я . « Шаир вакай тахьайт I ани жеда , Амма гражданин хьун ви буржи я ». Дугъриданни , чи уьмуьрда кьилинди гьарда вичин чка жагъурун , обществодиз , халкьдиз жув герек атун я . Дидедиз хьайила чун вири сад хьиз я , амма чи биологиядин , сагъламвилин , психологиядин мумкинвилер сад туш . За и гафар вучиз кхьизва ? Гзаф жегьилриз хъсан образование къачуз к I анзава . Чпизни юристар , экономистар жедай фикирар ава . Бес уьмуьрдиз сифте камар къачузвай , школа куьтягьзавай жегьилрин фикирар куькай хьурай , абуруз гьихьтин мурадар хьун герек я ? Сифтени сифте ХХ Iасирдин жегьилри чи халкьдин хъсан адетар , крар давамарна к I анда . Заз абурукай гьахъ гвай , чпин принципар гвай , мани « умуми хорда » ягъ тийидай , вик I егь , Ватан , халкь патал чанни гьайиф текъведай патриотар хьана к I анзава . 1820йисуз Пушкинан « Руслан и Людмила » поэма акъатайла , ам дак I анбуру жегьил шаирдик кутун тавур буьгьтенар , тахсирар хьаначир . Куьмекдиз Ф . Глинка атана , ада вичин « К Пушкину » шиирда ик I лугьузва : « Кич I е жемир , жегьил шаир ! Несилрин гелер квахьда , амма бажарагълувал яшамиш жеда , гений рекьидач ». Лувар акатай Пушкина Глинка ч I ехи гьарфунилай гражданин я лагьана . Зи фикирдалди пачагьдиз бегенмиш тушир Пушкинан пад кьун Глинкадиз регьят тушир . Чаз гзаф вахтара ихьтин вик I егьвал бес жедач . Вахтар гила масабур я , уьмуьр акъвазнавач . Вахтуни истемишзавайвал , школади вичин везифа кьилиз акъудзава . Малимвал хъсан пешейрикай сад я . Са вахтара за и кардикай гзаф фикирнай . И мукьвара зи гъиле т I варван авай педагог Сухомлинскийдин « Рик I аялриз гузва » ктаб гьат хъувуна . К I елай ктаб тирт I ани , ада зун мад сеферда гьейранарна . Яргъал хуьруьн школада адалай алакьай кьван крар вуч я ! дяведилай гуьгъуьнин гзаф четин йисара ц I ийиз армиядай хтанвай жегьилдилай школада аялрин дуствилин мягькем коллектив туьк I уьриз алакьна . Малимвиликай за вучиз кхьизва ? Гьайиф хьи , чи пеше массовый жезва , пешекарвал квахьзава . Школадиз са патахъайни гьазурвал авачир пешекарар къвезва . Бес пака гьик I яшамиш жеда ? Чи пеше актердин пешедиз ухшар я . Сад хьтин , са квелди хьайит I ани чеб чпелай тафаватлу тежедай артистар низ бегенмиш жеда ? Эгер малимдихъ вичин кьет I енвал , вичин хат I, пешекарвилин устад��ал авачт I а , ада вичиз маса кеспи жагъурна к I анда . « Аскерар яз дидеди хадач », лугьуда . Заз и гафарал рази жез к I анзавач : инсан дидеди малим яз хана к I анда , адаз вичин хат I к I анда , вичин къамат к I анда . Предметдин чирвилер хьунни т I имил я , теориядай вик I егь хьун , методикадин жигьетдай устадвал генани т I имил я : аялар к I андачт I а , адакай малим жедач . Общество кьилдин инсанрикай ибарат я . Эгер гьар са кьилди къачур кас хъсан яшамиш жезват I а , вири обществони хъсан яшамиш жезва . Къе чун демократиядихъ физва . Анжах са бязи жегьилриз демократия кефер ч I угун , к I андай крар авун , масадакай фикир тавун хьиз ава . Им анархия лагьай ч I ал я . Гьелелиг чаз къанундиз гьуьрмет ийиз чир хьанвач . Закондал амал тавурт I а , жегьилдал гзаф четинвилер гьалтда . Заз чи жегьилриз мумкинвилер гзаф хьана к I анзава . Гьам пулунин ва зат I арин девлетар , гьам руьгьдин . Анжах руьгьдин девлетар са пулунихъни къачуз жедач . Заз чи , малимрин буржи жегьилрин рик I ерик къалабулух кутадай суалар эцигун хьиз ава . Месела , « Ахпа вуч ийида ? Вуч паталди за к I елзава ? Завай инсанриз гьихьтин куьмек гуз жеда ?». Эгер ихьтин фикиррал жегьил несил чавай гъиз хьайит I а , чун бахтлу инсанар я . Анжах бахтлу уьмуьр регьят уьмуьр я лагьай ч I ал туш . Н . НАБИЕВ . РФ дин лайихлу малим , Ц I ийи хуьруьн СОШ дин директор .
+Эй инсанар куьн вужар я ? Патанбурни жуванбур , Илгьамдин дад чин тийидай Ктаб к I елиз дак I анбур . Гьавалатна хъсан ц I арар , Вуж паталди кхьизва ? Зегьмет жуван , харжи жуван , Куьн паталди ийизва . Вилер ахъай , уях хьухь куьн , Экуь руьгьер жаван я . Эгер руьгьдик илгьам кват I а , Уьмуьр ишигълаван я . Акьул авай аялар квез К I анзават I а хзанра , Ктаб к I елиз , чирвал къачуз Абрун уьмуьр хъсанра . Илгьам авай ктабри куь Юргъунвилер алудда . Руьгьдиз чими хиялар гуз . Ракъин ишигъ авудда . Алдатмиш куьн садни жедач . Руьгьдай шайт I ан квахьда куь , Куь рик I ел фу , ядни жедач , Ктаб к I елиз гьахьда куьн . Я хзанар сагъ хьайибур , Куьн хиялрик кумукьмир . К I ела , шад хьухь , илгьам къачу , Сив кьукьуниз ацукьмир . Тахьайт I а чун маса гудай . Ктабар тваз гьебейра , Алвер ийиз хуьрериз физ Къекъведани куьчейра . Заз к I андач чал патанбру Т I уб туьк I уьрдай айиб хьун . Меденият квадарна ик I, Чун руьгьдалди кесиб хьун . К I ела , к I ела , чирвал къачу , Чирвал акьул , уях я , Гьар са карда гъавурдик хьун Ам уьмуьрдин дамах я . Азад ч I авуз ктабри куь Кьарайсузвал квадарда . Куплийрин хуш ц I араралди Куь гуьгьуьлар шадарда . Шииратдин нурлу аян Куьтягь тежер буллах я , Куьне аниз вегьедай кам , Руьгьдиз къведай дамах я . Чи уьмуьрдин са агъзур хел Вири гьана авазва . Шаир касдиз чи девирдай Абур вири аквазва . Фитне , гъерез , къанихвални , Вафалувал , к I анивал . Хуш вядейрихъ дарихвални , Терс ксарин вагьшивал , Дишегьлидин гуьзелвални , Акурвал куьн есирдай . Спичкадал кьал гуьц I ай хьиз Чанда ишигъ куьк I уьрдай . Ичкибазвал , туькьуьл п I ап I рус , Тембекдин гум фит I индай . Хушунал чеб к I авудзавай . Жегьилвилин чигъиндай . Мумкин кар я бязи ч I авуз К I елдайла квез кватда жед , Куь къилихдин я пис хъсан Хесетарни гьатда жед . Анжах са кар шак алачиз За квев михьиз агудда , Кват l а куьне квек квай нагьахъ Хесетарни хкудда . Квез уьмуьрдин гьар йикъакай Лезет къачуз к I ан жеда . Куьн ашкъидал ц I арар к I елиз Ктабрал рик I, чан жеда . Эхь шиират гьахьтин зат I я , Ишигълу рехъ къалурдай . Квез чирвални акьул гана , Хъсанвилихъ ракъурдай .
+Магьарамдхуьр Россиядинни Азербайжандин сергьятдиз мукьва эк l я хьанва . Магьарамдхуьруьн район лап четин , мишекъат , худда Ватандин Ч l ехи дяве физвай 1943йисуз арадал атана . 1960йисуз Магьарамдхуьруьн район Кьасумхуьруьн райондихъ гилигнай , амма 1965йисуз абур чара хъувуна . Магьарамдхуьр райондин центр я . Магьарамдхуьруьн т l вар сифте яз и хуьре яшамиш хьайи , хуьруьн диб кутур Магьараман т l варц l елай атана . Магьарамаз кьуд хва авай : Гьажиабдурагьман , Гьажимуслим , Гьажипирмагьамед , Гьажимирзе . Абурун хизанри Гьажиеврин тухум арадиз гъана . 1866йисалай 1928йисалди Магьарамдхуьр Куьре округдик акатзавай . 1886йисуз Магьарамдхуьре 369 кас яшамиш жезвай . 1936 йисуз Магьарамдхуьруьн юкьван 1нумрадин школа ахъайна , 1964йисуз 2нумрадин муьжуьд классдин школа тешкилна . Чи хуьряй гзаф машгьур инсанар акъатна . Арсен Аллахвердиев спортсмен , азаддиз кьуршахар кьунай Европадин чемпион , СССР дин спортдин мастер , Эльдер Исмаилов радиционный биофизикадин рекьяй машгьур алим , Герман Агьмедов филологиядин рекьяй машгьур алим , Нажмудин Къазиев металлург , Магьамед Гьажиев лезгийрин ч l ехи т l вар ван авай алим филолог ва шаир . 1995йисалай Магьарамдхуьруьн юкьван 1нумрадин школадиз Магьамед Гьажиеван т l вар гана . Къенин юкъуз и хуьр Лезгистанда ч l ехибурукай сад яз гьисабзава . 2010йисуз ина саки ирид агъзур кас яшамиш жезвай . Алай вахтунда абурун кьадар мадни артух хьанва . Жегьил хизанрин кьадар йис йисандавай артух жезва . Аялар патал хуьре « Солнышко » ва « Теремок » т l варар алай бахчаяр кардик ква . Ирада ДАДАШЕВА , Магьарамдхуьр .
+РОССИЯДИН къадим шегьеррикай сад тир Дербент шегьерда дуьньядал виридалайни яшлу дишегьли , 116 йис хьанвай Алимат Муслимова яшамиш жезва . Алимат дидеди вичин яргъи уьмуьр пара бахтлуди яз гьисабзава . Ада вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз 10 велед хана ч l ехи авуна . Ц l уд веледди Алимат дидедиз 30 хтулни , 24 птул багъишна . Хтулрини птулри гьар юкъуз Алимат бадедал кьил ч l угвазва . Адав дарихвал ийиз тазвач . Гьамиша вичин хайи веледрин , хтулринни птулрин юкьва авай Алимат дидеди вичин яргъал уьмуьр бахтлуди яз гьисабзава . Шегьердин администрациядин кьил Малик Баглиев , агьалияр социальный рекьяй хуьзвай
+КЪЕЦЕПАТАН уьлквейрин бязи газетри къейдзавайвал , Россияда гьич 50 йисни тахьанмаз рекьизвай кьван итимрин кьадар вири дуьньяда вичиз тешпигь авачир хьтинди я . Себеб ? П l ап l рус ч l угун , ички гзаф хъун , акьалт l ай усал т l уьн , эхиримжи йисара хьайи кьван къарсатмишдай дегишвилерни зегьле ракъурдай хьтин стресс , къайгъусузвал , гьевессузвал . Ик l, хъвазвай спирт квай шейэрал гьалтайла ( гьар са нефесдин кьилиз ), Россияди дуьньяда сад лагьай чка кьазва . Здравоохранениедин вири дуьньядин организацияди эцигнавай хаталу дережадилайни саки кьве сеферда гзаф я . РФ да итимар тахминан 59 йисуз , дишегьлиярни 73 йисуз яшамиш жезвалда . Икьван еке тафават (14 йис ) мад гьич са уьлкведани малум туш . Эвропадин , Азиядин ва Америкадин уьлквейрив гекъигайла ( Афгъанистанни , Комбоджа квачиз ).
+управлениедин руководитель Людмила Терещенкони галаз яргъалди яшамиш жезвай агьалидин к I вализ мугьман хьана . Гьейран жедай кар ам я хьи , и яшда аваз япарал залан хьунин , зигьин зайиф хьунин рекьяй са арзани авач . Ам атанвай мугьманрихъ галаз суфрадихъ ацукьна бегьем суьгьбетарна ва эхирдай вичиз пишкешар гваз атанвай мугьманриз хийир дуьа , хуш алхишар авуна .
+Къадим Ахцегьа халкьдин игитвилин « Шарвили » эпосдин сувар кьиле тухуда .
+ЧУН яшамиш жезвай хуьре, кӀвале михьивал, сагъламвал хуьникай рахадайла, вучиз ятӀани гьар са касди вич гьахъариз, вич михьивал, сагъламвал хуьнин къаравулда авайди субутариз алахъзава. И месэладин гьакъиндай чна районда гьи хуьруьз кӀантӀани фена нивай кӀантӀани хабар кьан, за винидихъ лагьанвайвал женни ийида. Гьар сада вич гьахъарда, масад батӀуларда. Амма чи хуьрерин санитариядин гьал гьа авайвал амазма, хьанвай еке дегишвилер аквазвач. Яд физвай хуларин къенер, куьчейрин къерехар, паруйрин кӀанер чаз жуьреба-жуьре зир-зибилдай ацӀана аквада. А кьацӀайвилер ни ийизва? А зир-зибил гадарзавайбур вужар я? Чун. Эхь, гьуьрметлу газет кӀелзавайбур, чун я. Гьелбетда, патай атана чи хуьрер къацӀурзавай кас авач. Гила мад суал къвезва. Чна и татугайвилер арадай акъудун патал вуч авун лазим я? СИФТЕНИ-СИФТЕ гьар са касди вич алай чка михьиз хвена кӀанда. Какатай гьинал хьайитӀани амукьаяр гадарна кӀандач. ЦӀай яна куз жезвай шейэр кана кӀанда. Амай зир-зибил гадардай махсус контейнерар тахминан гьар са магьледа эцигнава. Идалай гъейри гьар са хуьруьз зир-зибил гадардай кьилдин полигонар тешкилнава. ЯтӀани чи райондин са бязи хуьрерин санитариядин гьал сакӀани хъсанариз жезвач. Ибур цӀийи ихтилатар туш. Чи газетдин чинра михьивал хуьникай макъалаяр гьамиша жезва. Заз чиз абур куьне кӀелни ийизва. Амма а макъалайрикай менфят къачузвай ксарин кьадар лап тӀимил я. Ислен юкъуз «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрацияда Фарид Загьидинович Агьмедова тухвай нубатдин аппаратдин совещаниедал Райадминистрациядин кьилин заместитель Ариф Гьажиева и месэладай гегьенш доклад авуна. Докладдай малум хьайивал, районда санитариядин гьал хъсанарунихъ рекье тунвай махсус программа туькӀуьрнава. Программадин пунктарикай сада кьетӀнавайвал, йиса гьар
+вацран пуд лагьай гьафте- субботникрин гьафте жеда. И программади районда санлай санитариядин гьал хъсанаруниз еке куьмек гуда. Вичин докладда Ариф Гьажиева къейд авурвал, ихьтин программа туькӀуьруни нетижаярни тагана тунач. Кьилди къачуртӀа, Советскдин, Гъепцегьрин, Магьарамдхуьруьн, Ярагъкъазмайрин, Киркарин администрацийри санитариядин гьал хъсанарунихъ рекье тунвай хейлин кӀвалахар кьиле тухванва ва давамарни хъийизва. Алай вахтунда райондин
+Администрацияди зир-зибил гадардай алава кьве полигон кардик кутан хъийидай, и кар патал 3,5 гектар чил чара авунва. Райондин Администрацияди санлай къачурла, райондин санитариядин гьал хъсанарун патал вири жуьредин серенжемар кьубулзава, хуьрерин администрацийрин кьилериз куьмекар гузва, абурувай гьар йикъан кӀвалах истемишни ийизва ва санитариядин гьал районда санлай хъсан хьунихъ инанмишвални ийизва. Амма и карда, гьуьрметлу газет кӀелзавайбур, райондин администрациядал, хуьрерин администрациядин кьилерал вил алаз акъвазна кӀандач. Гьар са кас вич алай чка михьиз хуьз алахъна кӀанда. РикӀелай ракъурна виже къведач михьивал- сагъламвилин замин тирди.
+ИСЛЕН юкъуз Магьарамдхуьре авай Россиядин халкьарин адетдин центрдин залда 20I6 – 20I7К I елунин йисуз тафаватлу хьайи 50 аялдив къизилдин медалар шад гьалара вахкана . Шадвал ийидай кар ам я хьи , алатай йисав гекъигайла 2I медалдин артух хьанва . И шад мярекатда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова , адан заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева , райондин депутатрин Собраниедин председатель Абубакар Ханмагьамедова , образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаева ва анин жавабдар работникри , райондин школайрин директорри , малимри , диде бубайри ва медалистри иштиракна . Мярекат МР дин администрациядин кьил Фарид Агьмедова ачухна . Къенин юкъуз тухузвай мярекат гьар са диде буба патал важиблу шад вакъиа я . И йикъара Махачкъала шегьерда кьиле фейи ихьтин мярекатда жувани иштиракнай . Зи хвани къизиилдин медалдиз лайихлу хьана . И дережадив агакьун патал куьне яргъал , залан рехъ ат I ана , къейдна Фарид Загьидиновича тебрикдин гаф рахадайла . – Вири чи медалистар олимпиадайрин , конкурсрин , яратмишунин конференцийрин гъалибчияр я . Хьанвай агалкьунрал акъваз тавуна чирвилерихъ ялна к I анда . Фарид Загьидиновича вичин ва райондин депутатрин Собраниедин т I варунихъай акьалтзавай несилдиз хъсан чирвилер гайи , абур и дережадиз акъудай малимриз ва ихьтин 4
+4 тербияллу веледар ч I ехи авур диде бубайриз чухсагъул малумарна ва медалистриз и шад вакъиа мад сеферда тебрик авуналди абуруз чпин хайи хуьр , школа рик I елай ракъур тавун таъкимарна , кьилин образованияр къачурдалай кьулухъ элкъвена хтун гуьзетзавайди лагьана . Гуьгъуьнлай Фарид Загьидиновича гьар са медалистдив тафаватлувилин аттестат , къизилдин медаль ва пишкешар вахкана . Выпускникрин т I варунихъай рахай Гъепцегьрин юкьван школадин выпускницади гьина чеб хьайит I ани , гьи пешеяр хкягъайт I ани , хайи школадин , райондин тереф дамахдивди хуьдайди лагьана . Диде бубайрин т I варунихъай рахай Халил Халилова ( Советск ), Загьидат Пашаевади ( Магьарамдхуьр ) райондин руководстводиз , образованиедин управлениедиз , медалар шад гьалара вахкузвай мярекат адетдиз элкъуьрунай , агалкьунралди к I елнавай аялриз кьет I ен фикир гунай чухсагъул малумарна ва выпускникриз абурун уьмуьрда хьанвай и лишанлу вакъиа тебрикна ва физвай сефер хийирлуди хьуй лагьана . Мярекатдилай гуьгъуьниз рик I ер шадвилин гьиссерив ац I анвай медалистри Фарид Загьидиновичахъ , малимрихъ ва диде бубайрихъ галаз рик I ел аламукьдай шикилар яна . А . АЙДЕМИРОВА .
+ГЬАР са емишдиз дигмиш жедай вахт ава . Халияр августдин эхирда жезвай емиш я . Суал арадал къвезва абур сентябрдин вацра базаррал пайда хьана к I анзавайла , чи базаррал абур июлдин вацра гьинай акъатзава ? Сад лагьайди , белки Россиядин маса регионрай фад жедай сортар гъизват I а ? Бажагьат , ихьтин сортар патал 25-30 градусдин чимивал авай 55 югъ герек къвезва . Кьвед лагьайди , аммиачный селитради дигмиш хьун йигинарзавай сортар хьун мумкин я . Гьа ик I хьунни мумкин я , и мукьвара госсанэпиднадзордин лабораторияда къачур чешнедани нитратрин кьадар 1,5-2,2 сеферда артух хьуни и кар тестикьарзава . Нитратар вегьенвай халияр фад ч I ехи ва залан жезва . Нитратар халидик кваз инсандин бедендиз физва ва хаталу жуьре зегьерламишзава . Ихьтин халийри аялар патал иллаки ч I ехи хаталувал арадал гъизва . Бедендик акатай нитратри гемоглабин патал кислороддихъ галаз дяве тухузва . Идалай гъейри , нитратар беденда к I ват I жезва ва хронический интоксикация арадал гъизва . Медикри адаз « кумулятивный эффект » лугьузва . Нитратар акатнавай аялар заландиз ч I ехи ва мукьвалмукьвал азарлу жеда . Ч I ехибур нервный жеда ва пис ксуда . Нитратар квай хали килигуналди чириз жедач . И кар махсус приборралди тайинарзава . Идалай гъейри са хаталувал мад ава . Халияр чилел дигмиш жезва , санлай масаниз улакьда аваз тухузва , абур са гьина ят I ани хуьзва . Бес ибур вири микробар тушни ? Къачузвай халидай чуьхуьн тавунвай чук I улдалди к I умп акъудзава ва элкъвена акъу дай чкада хутазва . И арада винел алай микробар халидин къенез физва . Ихьтин халидилай зегьерламиш хьун мягьтел жедай кар туш . Халидикай авай хийир : Вахтунда дигмиш хьанвай дуьз хали диетадин продукт я . Адак сагъламвилиз акси зат I ни квач . Халидик 80% яд , фруктоза , микроэлементар ва набататрин клеткаяр ква . Фруктозадин 30-40 грамм инсандин беденди инсулин пуч тавуна кьабулзава . Гьам халидик инсандиз чарасуз магний ква . Бедендик бес кьадар магний тахьайла ивидин давле ние хкаж хьунал гъизва . Туькьуьл алудун , холестерин явашарун , дурк I унра къванер тахьун , нервияр секинарун ва ратарин к I валах къайдадик кутун патал магний чарасуз я . 100 грамм халидик 224 мг . магний ква . Суткада инсандихъ истемишзавай кьадар магний агакьун патал 150 гр . хали т I уьна к I анзава . Базардилай хали къачудайла квез фикир гун чарасуз я . Халияр сентябрдин сифте кьиляй къачуна к I анда . Гьа вахтунда селитра галачир Астрахандин дигмиш хьанвай халис халияр жеда . Маса гузвай касдивай санэпиднадзордин документар истемиша . Куьне пул квехъ гузват I а чир хьун лазим я . Къачузвай хали жува хкяна к I анда . Халидин къен хъипи ва шут I ум хьанвайди хьана к I андач . Эгер тум галуднавайди ят I а , квекай са вуч ят I ани чуьнуьхзава . Эгер халидин юкьвал биц I и т I вех алаз кт I анвай чка алат I а , ам шприцдалди халидин къенез селитра ягъунин лишан я . Хали недалди хъсандиз чуьхуьх , эгер хали цин винел кьурт I а ам дигмиш хьанвайдал са шакни алач . Дигмиш тахьанвай хали цин к I аниз яда . Магьарамдхуьруьн райондин госсанэпиднадзордин центр . Гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ я .
+Дидедин ч l ал диде я гьар са касдин , Ам течирдан крар жеда лап четин . * * * Кьве гаф лезги , пуд гаф рахазвай урус Касдиз жедач дидедин нек гьич турус .
+26- ИЮЛДИЗ гзаф миллетрин векилрикай ибарат тир Дагъустандин халкьари, гьа жергедай яз чи районэгьлийрини, милли СУВАРДАГЪУСТАН Республикадин Конституциядин Югъ шадвилин гьалара къейдна. Тамам 24 йис идалай вилик Дагъустан Республикадин Конституция кьабулна. Ада чи республикадин государстводин тарихда важиблу ва цӀийи чин ачухна, яни республика демократвилелди вилик финин рекьел элячӀнавайди лишанламишна. Къе районэгьлийрин вилик экономика къвердавай вилик фин таъминарунин, агьваллувал хкажунин, обществодин уьмуьрдин вири хилера кӀвалахар авай гьал хъсанарунин ва къайдадик кутунин жигьетдай цӀийи ва жавабдар везифаяр акъвазнава. Чна а кардихъ инанмишвал ийизва хьи, Конституцияди чаз ганвай ихтияррал ва мумкинвилерал кӀ евел ай амал авуналди, районэгьлийри чпин вилик акъвазнавай везифаяр баркаллувилелди кьилиз акъудда. Муниципальный райондин администрацияди вири районэгьлийриз Дагъустан Республикадин Конституциядин Югъ рикӀин сидкьидай мубаракзава ва виридахъ мягькем сагъвал, ислягьвал, зегьметда гьакъисагъвални дурумлувал хьана кӀанзава. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин администрациядин Кьил.
+И ЙИКЪАРА РД-ДИН Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай В. Васильева государстводин властдин органрин руководителрихъ галаз совещание кьиле тухвана. Ада кӀватӀ хьанвайбуруз РФДИН Президент В. Путинахъ галаз хьайи гуьруьшдин ва премьер министр Д. Медведева кьиле тухвай СКФО яшайишдинни экономикадин рекьяй вилик тухунин месэлайриз талукьарнавай заседаниедин нетижайрикай суьгьбетна. В. Васильева къейд авурвал, ада уьлкведин Президентдиз регионд�� ришветбазвилин вилик пад кьун патал гьихьтин серенжемар кьабулнаватӀа лагьана. ИкӀ, прокурорри кьиле тухвай ахтармишунрин нетижада Дагъустандин тахминан 200 чиновник коррупциядиз акси къанунар чӀурунай жавабдарвилиз чӀугуна. Субъектдин руководителри кӀватӀзавай налогрин кьадар артухарунин месэладиз кьетӀен фикир гана. Совещаниедал Дагъустанда аялри гатун вахтунда ял ягъунин кампания кьиле тухунин месэладизни килигна. Алай вахтунда и хиле авай гьалдикай ва гьалтзавай четин месэлайрикай РД-ДИН образованиедин илимдин министр У. Омаровади суьгьбетна.
+РОССЕЛЬХОЗНАДЗОРДИН Управлениедин пешекарри чи гьукуматдиз гъизвай I8,8 тонн зегьерлу шефтелар гъун акъвазарнава. «Дагъустан» РИА- дин агентстводи хабар гайивал, Азербайжандай атай емишрин партиядик карантин эцигнавай «восточный плодожорка» квайди малум хьанва. Дагъустандин «ВНИИКР» ФГБУ- ди емишра и зиянкар авайди тестикьарна. «Восточная плодожорка»- лугьудай гьашарат карантин алай хаталу зиянкаррик акатзава. И зиянкарди жегьре рангунин цуькверин культурайрин таза хилер ва емишар пучзава. «Карантин алай продукция гъунин ва тухунин къайда чӀурунин гьакъиндай» РФ- дин КОАП- дин статьядай ихьтин зегьерлу продукция гъанвай парцин иесидилай протокол кхьенва.
+АЛАТАЙ гьафтеда, киш юкъуз Дербент шегьерда Диализдин амбулаторный Центр ачухнава. Клиника РФ – дин Президентдин тапшуругъдалди эцигнавайди я. Дагъустан республикада диализдин клиникайрин сеть, инвестицийрин программадин рамкайра аваз Уралдин биомедицинский кластерди тешкилзава. И барадай яз, сад лагьай клиника Унцукуль райондин Шамилькала хуьре ачухнавай. Медицинадин мажбури страхованиедин госпрограммадин рамкайра аваз, и клиникада гьамиша дуркӀунрин эксиквал авай азарлуйривай медицинадин къуллугърикай пулсуз менфят къачуз жеда. И мярекатдиз РФ – дин ГОСДУМАДИН депутат, сагъламвал хуьзвай Комитетдин член Александр Петров атанвай. Ам къад йисалай виниз здравоохранениедин хиле кӀвалахзавай, Россияда гемодиализдин технологияр, уралдин инсулин ва фармацевтический заводар тешкилнавай, Уралдин биомедицинский кластер тешкилуник кьил кутунвайбурукай сад я. Вичин рахунра Александр Петрова къейд авурвал, Дагъустан Россиядин хъсан регионрикай сад я, здравоохранение вилик тухунин рекье чавай алакьдай куьмекар гана кӀанда. Тешкиллувилин месэлайрай ва атай мугьманар лап хъсан гьалара кьабулунай Дербентдин руководстводиз чухсагъул малумарна. ГьакӀни мярекатдал рахай, Дербент шегьердин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Энрик Муслимова, Дербент шегьердин депутатрин Собраниедин председатель Мавсум Рагьимова, Белиж хуьруьн администрациядин кьил Рамиз Гьабибулаева ихьтин центр ачухунин важиблувиликай ва цӀудралди азарлуйриз еке куьмек хьанвайди лагьана. АРБЕ юкъуз, чи республикадин А.Тахо-Годидин тӀварунихъ галай милли музейдиз Луганск шегьердин школадин аялрин са десте мугьман хьана. Къейд ийин, абур республикадин «Солнечный берег» тӀвар алай сагъламвилин лагерда ял язавайбур тир. Абурун арада аялрин кӀвалерин тербиячияр, хизанар женгерин гьерекатра телеф хьанвайбурун аялар, алай кӀелунин йис агалкьунралди акьалтӀарнавайбур ва гьар жуьре конкурсрин, олимпиадайрин гъалибчияр авай. Абурун регьберин ихтилатрай малум хьайивал, лагерда аялриз гьар юкъуз тамам программа авай, амма лагердин руководстводи атанвай мугьманар Дагъустанда тамашуниз лайихлу чкаяр къалурун фикирдиз къачуна, абур Дербент шегьерда авай Нарын – къеледиз, гуьгъуьнлай Дагъустандин халкьарин уьмуьрдикай, тарихдикай, адан чилер Сармат вацӀу чуьхуьзвай вахтарикай ахъайзавай республикадин чӀехи музейдиз тухвана. Аялри экскурсия тухузвайбуруз гьар жуьре суалар гана ва акур имаратрин гьакъиндай чпин фикирарни лагьана. Адет тирвал, экскурсияда авай гадайрин фикир гьар девирдин яракьри ва рушарин фикир гьа вахтарин парталри ва багьа безекри желбна.
+СОВЕТРИН девирда чил кьилин девлет яз гьисабзавай. Чил, ишлемишун патал кӀандайбурув кӀамай кьван вугузвачир. Адан винел еке гуьзчивал тухузвай. Хуьрера яшамиш жезвай агьалийриз кӀвал эцигун, багъ-бустан кутун патал 12-15 сотых чил гузвай. Союз чукӀунихъ галаз санал совхозар ва гзаф маса карханаяр чкӀана. Рагъ алай юкъуз совхозрин гзаф эменни квахьна. ЦӀийи гьукуматди, къуй инсанар бейкар тахьурай, абуру чпин дуланажагъ хъсанаррай лагьана, чилерал алай кьадардин къадагъа алудна, абур ишлемишиз жедай ксарив алакьдай кьадар вугана. Нетижада вуч хьана? Вири чкайра гьикӀ хьанатӀа завай лугьуз жедач, амма чи райондикай рахайтӀа, лежбервилин тежриба авай, чилихъ галаз рахаз чидай, зегьметдихъай кичӀе тушир, адан дерди-баладихъ къекъведай, викӀегь рухвайри, са чӀавуз юхсул гьалда авай чилерал чан хкана. Абуру чилин чинни дегишарна, чпин гьални хъсанарна. Ихьтинбуруз аферин ва баркалла! МР-ДИН Администрациядин кьил Фарид Загьидиновича лагьайвал, девирди чи райондин вилик эцигнавай везифаяр ва программаяр мадни четинбур я. Амма чи къуватриз ва чахъ авай мумкинвилериз тамашайла абур лайихлувилелди, аферин алаз тамамар тийидай ихтияр чаз авач. Им гьахълу истемишун я. Вич патал кӀвалахзавай кас багьнайрихъ къекъведайди туш, ам вахтунда ва ери аваз гъиле авай кӀвалах бегьерлувилелди кьилиз акъуддай рекьерихъ къекъведайди я. Гьич садавни я гужуналди, я алдатмишна чил вугайди туш, ам менфятлувилелди ишлемишда лагьана хушуналди къачурди я. Гила вучиз икӀ хьана? Гила бязибуру чпив ишлемишиз вуганвай чилер маса гуз башламишзава, бязибуру йиса са машин векьер патал гектарралди чилер жагъунар элкъуьрна «дустагъда» тунва, бязибуруз чпин чилер алай чкани чизмач, гзафбуру чилин налогни гузвач, я чеб авай чкани чидай кас авач. Са шумуд йис я чилерин инвентаризация тухуз, амма пешекарривай сакӀани и месэладин кьилкьилел гъиз жезвач… Гьич са кьуш у н д и в а й н и яракь г вачиз, «гьурра» г уз кӀиви къелеяр къачуз хьайиди туш. Чи арендаторрин арада зегьметдихъай кичӀе тушир, кар алакьдай ксар гзаф ава. Амма, гьар са кӀвалахдихъ ам кӀандайвал кьиле тухуз тежедай бинелу себебар авайди я. За винидихъ къейд авурвал, лап хъсан бегьерлу цик квай чилер гвай арендаторривай чилерикай вучиз менфят къачуз жезвач? И кьилин себебдикай лугьун тавуртӀа, за авур ихтилатрихъ гьахълувал жедач. ГьикӀ лагьайтӀа, чи гзаф арендаторривай яд авачир кьурагь чилера багълар, бустанар кутаз жезвач. Абуруз кӀан хьайитӀани, я женни ийидач. Чаз кӀанзава абур яракь гвачиз бегьер патал женгиник экечӀун. Им мах я. Дуьз я, чилерни хъсанбур я, инсанарни зегьмет чӀугваз кӀандайбур я, амма цик квай чилера яд авачиз кварарани бедрейра аваз Самур вацӀай яд гъиз девлетар къазанмишун, бес им мах тушни? Гафарилай крара л элячӀдай вахт фадлай алукьнава. Амма… ибур я лугьуз, я кхьиз мециз асант гафар туш. Тамаша садра, районда алай вахтунда арендаторрин 1000-дав агакьна майишатар ава. Ибур паласрани къумлухра авай чилер туш. Ибурукай са кьадар гектарар къубуйра гзаф вахтара яд тежезвайвиляй къураматриз элкъвенвай чилер я. Им рехъ гуз жедай кар яни? Им гзафбурун тӀал алай чка я. материал гьазурайди Р. МУРАДАЛИЕВ я.
+Район яшайишдинни экономикадин рекьяй вилик тухуниз талукьарнавай Программада къейднавайвал, чи райондин хуьруьн майишат гзаф хилерикай ибарат я, кьилин хелни набататчивал я, яни багъманчивал, уьзуьмчивал, саларбанвал ва икӀ мад. Майишатдин и кьилин хилерани чахъ тайин тир агалкьунарни ава, ва абур йисйисандавай артухни жезва.
+ЛУГЬУДА ХЬИ, пешеяр вири важиблубур, герекбур я, хкягъа жуваз хуш хьайиди. Гьахълу гафар я. Анжах са шартӀуналди. Халис пешекар- устад хьун патал гележегдин пеше хкягъун тӀимил я. Кар ам бажармишдай алакьунрални, къуватрални, чирвилерални, гьатда инсандин къилихрални кваз ала. Эгер, кьан чна, малим кӀелзавай аялрив са тегьерда, арада тафават авачиз эгечӀ тавуртӀа, вичин везифайрив гьикӀ кӀантӀани хьурай лагьана, бейтерефвилелди эгечӀайтӀа, йисаралди чӀугур зегьмет вичин мураддив агакьдач, бада фида. Обществодиз авам, савадсуз, ахлакьсуз, кьилдин уьмуьрдиз гьазур тушир ватандашар къведа. Чирвилерин никӀе малимди рехъ гайи гъалатӀар, кимивилер гележегда туькӀуьр хъувун, гуьнгуьна хтун четин, муракаб кӀвалах я. Куьз лагьайтӀа, рахун эвелни эвел жегьил- жавандин къанажагъ, фагьум- ахтунда чи арада акьалтзавай несилдиз дерин чирвилер ва дуьз тербия гун патал яргъал йисара галатун тийижиз, бегьерлувилелди зегьмет чӀугур малимар гзаф ава. Къе абурун тӀварар гьар са хуьре, кӀвале чӀехи гьуьрметдалди кьазва, разивилелди рикӀел хкизва. Пешедин рекьяй малим хьайи зазни са вахтунда абурун гъилик чирвилер къачудай, санал кӀвалахд��й бахт хьана. Зун патал абур къастунал кӀевивилин, пешедал кьарувилин, буржидиз вафалувилин чешне хьана, гилани яз ама. Вичин тӀвар чӀехи гьарфуналди кхьиниз лайихлу гьа ихьтин малимрикай, несягьатчийрикай сад Гъепцегьрин хуьре яшамиш жезвай педагогвилин зегьметдин ветеран, вич къе вири хуьруьнвийриз сейли тир Сабике Абдуллаевна Абудуллаева я. Зи вилик Сабике малим фейи зегьметдин рекьин шагьидвалзавай рекъемар ква: «Гъепцегьрин ирид йисан школадиз биологиядин малимвиле кьабулунин. I953- йис». Эхь, зегьметдин книжкада авайди тек са гьа и кхьин я, мад затӀни. Лугьуз асант я. Амма са зерени кагьулвал, фашалвал квачиз къанни цӀувад йисуз аялриз дерин чирвилер ва мягькем тербия гунин месэлайрин яцӀа. Гьар юкъуз гьа са жигъирдай школадиз физ хквез, та пенсиядиз экъечӀдалди. Вичин къанажагълу уьмуьрдин саки са пай Сабике Абдуллаевнади рикӀин мердвилелди, руьгьдин жумартвилелди акьалтзавай несилдиз бахшна. Къе С. Абдуллаевнади вичин хтулринни путулрин юкьва, багърийрихъ галаз ял язава. И мукьвара чаз и ажайиб кьисметдин инсандихъ, чина милаим хъвер, берекатдин нур авай дишегьлидихъ, бажарагълу малимдихъ, играми дидедихъ ва къайгъудар бадедихъ галаз гуьруьшмиш жедай мумкинвал хьана. С.Абдуллаева I932- йисуз Гъепцегьрин хуьре кесиб лежбердин хизанда хьана. Эвел кьиляй уьмуьр регьятди хьанач. Четинвилер, азиятар, магьрумвилер булдалди кужумна руша. -Зи анжах пуд йис тамам хьанвай буба Абудуллагь бедбахтвилин дуьшуьшдик акатна рагьметдиз фейила. Гуьгъуьнал алаз зун хайи диде Резиядин тавазвилерикайни магьрум хьана,- рикӀел хкизва аял вахтар суьгьбетчиди. А макъамда бицӀи рушан къаршидиз атайди, ам къужахламишна рикӀ дуркӀун гайиди, руьгь хкажайди Муъмин баде хьанай. Гаф кватай чкадал лугьун, ам вичин пак тӀварцӀиз лайихлу, намусдиз, мециз михьи, Аллагьдиз ибадатзавай динэгьлийрикай тир. -Гьа кӀвал къени хьайи касди, вичин сурал нур къурай,давамарзава Сабике Абдуллаевнади,- заз дидевални авуна, бубавални. Зи патахъай къайгъударвал тамамвилелди вичин хивез къачуна. Заз сифтегьан марифатдинни ахлакьдин, акьулдинни адалатдин тарсар гайиди гьа эхир хийир хьайи кас хьана. «Аку, чан руш, инсандин бахт адан вичин гъиле ава. Такабурлувилелди кьил хкажна къекъуьгъ,лугьудай Муъмин бадеди. -Са чӀавузни чарадалай аслу жемир, гъейридан гъилиз килигмир. Къастунал кӀеви хьухь, ам кьилиз акъудун патал къуватар гьайиф къвемир. Четинвилерихъ регьятвилерни га
+лайди я»,- лугьуз тагькимардай ада. -Эвел кьиляй аял тирвиляй за бадедин насигьатриз артух фикир гудачир. Гуьгъуьнлай, чӀехи хьайила, абурун кесерлувал заз тамамвилелди чир хьанай,- лугьузва къе С. Абдуллаевнади. I940-ЙИСУЗ Сабикеди Гъепцегьрин хуьруьн школадиз сифте кам вегьена. Зиринг, хъсан кьатӀунар, фагьум-фикир авай руша вич алай чка фад малумарна. -Ваз гаф авач, Абдуллаева, инанмиш я вакай гележегда хъсан малим хкатда,- лугьудай сифте малим хьайи Шихнесиба, гьамиша гъил хкажна суалриз тамам ва атӀай жавабар гудай рушахъ элкъвена. -И бике квез виридаз чешне хьурай. Сабикеди хьиз кӀелиз, кхьиз алахъа,эвер гудай амай аялриз малимди. Сабике Абдуллаевнади къе вичин майилар кьур, къаршидиз атай, гележегдин кьадар-кьисметдик къуьн кутур малимрин тӀварар чӀехи гьуьрметдалди, разивилелди рикӀел хкизва. Абурун жергеда Агъабалаев Къази, Адиев Ади, Магьамедов Мидам ва хейлин маса малимар ава. - Абуру гьар сада зи жегьил уьмуьрда кьетӀен гел туна, зак гъвечӀи чӀавалай хайи Ватан, багъри чил, хуьруьнвияр кӀан хьунин,абуруз гьуьрмет авунин руьгь кутуна, заз чирвилерин уьлкведиз сифте камар вегьез чирна, уьмуьрда жуван, хсуси жигъир хкядай рехъ къалурна. Къе зи кьатӀунрай малимвал вири вахтара, виридаз герек къвезвай пеше я. Заз жегьил вахтунда акӀ жедай хьи, гуя малим са гунагьни квачир, регьимлу, мергьяматлу инсан я. Адахъ вири жуьредин чирвилер, вердишвилер авайди ХЬИЗ.КИЛИГ гьа,- жува жувак фикирдай за,чун кӀелзавайбур гьикьван аватӀа классда, малим тек я. Амма чун вири сад хьиз гьадаз тамашзава, адалай чешне къачуз алахъзава. Куьчеда туьш хьайи макъамда гьуьрметдин лишан яз кьилелай хтӀунзава. Зун пехилвилелди жуван малимриз килигдай са тӀимил кьванни гьабуруз ухшар жез алахъдай. - Амма эрзиман мурад кьилиз акъудун патал куьне яргъал мензил атӀана, тушни? - Ватандин ЧӀехи дяве куьтягь хьайи йисуз за Филерин хуьруьн юкьван школада кӀелун давамарзавай. А береда хуьряй пата -къерехдиз фин- хтун регьят кар тушир, иллаки зун хьтин буба кьилел аламачир рушаз. Гьар пакамахъ фад къунши хуьруьн школадиз фена кӀанзавай. Югъ малум жедалди къарагъна текдиз фейи вахтарни хьана. «Ви кӀелун квез я, ацукь жуван кӀвале. Са кеспи вазни жагъун тавуна амукьдач «кулхузда»,- лугьудайбурни кими тушир. Сабикедин чкадал масад тиртӀа, кӀелун гадарунни мумкин тир. И рушан къилих масад тир. Адаз гъвечӀи чӀавалай тенпелвал, фашалвал, къенин кӀвалах пакадал вегьин чидачир. С.Абдуллаевади викӀегьдиз, инанмиш камаралди чирвилерин алемдиз еримишна. Юкьван школа лап хъсан къиметралди акьалтӀарай руша I950-ЙИСУЗ Дагъустандин пединститутдиз агалкьунралди имтигьанар вахкана. Адакай естествознаниединни географиядин факультетдин студент хьана. Уьмуьрда сифте аквазвай шегьер, республикадин меркез. Тандал бегьем пекпартал алачиз, жибинда герек атайтӀа харждай бес кьадар пул авачиз хуьряй атанвай руш. Яраб Сабикеди ник, квек умуд кутунватӀа, далудихъ вуж галатӀа рушан. Далудихъ касни,умуд анжах вичин чирвилерик, алакьунрик кутунва. Ниятни сад я – институтда кӀелун, малимвилин пеше къачун. И мурад кьилиз акъудун патал С. Абдуллаевади вири четинвилериз, эксиквилериз таб гузва, уьмуьрдин четин имтигьанрай уьтквемвилелди экъечӀзава. Студент хьайи вири йисара Сабике Абдуллаевнади баркалла алаз кӀелзава, гьа с�� вахтунда общественный уьмуьрдани активвилелди иштиракзава. -За зун Аллагьди гайибурукай яз гьисабзава. Зун уьмуьрдал рази я. Захъ туькӀвей хизан, жув кӀани жуваз кӀани уьмуьрдин юлдаш, ферли рухваяр, туькӀвей къилихрин сусвар, хтулар, птулар ава. Муъмин баде гьахъ тир, четинвилерихъ, перишан йикъарихъ регьятвилер, шадвилерни хьана,лугьузва учительницади. Агъадаш НАГЪМЕТУЛЛАЕВ. (куьруь авуна гузва).
+1930- ЙИСАН 2- августдиз Московский военный округда ученияр физвай вахтунда сифте яз самолетдай парашют гваз 12 касдикай ибарат тир цавун десантди хкадарна. И эксперимент тухунин мана метлеб, душмандин далу пата диверсиядин, разведкадин кӀвалахар авунин, акси кьушунрин гьакъиндай командованиедиз герек информация кӀватӀунин, акси кьушунрин аскерар есирда кьунин ва ихьтин маса серенжемар тухун тир. Кьиле тухвай экспериментди СССР-ДИН Яракьлу Къуватрин командованиедиз цавун десант массовый къайдада тешкилун чарасуз тирди къалурна. Гьа чӀавалай и югъ, яни 2август цавун десантдин кьушунрин (ВДВ) хайи югъ яз гьисабзава. Цавун десантдин сад лагьай подразделение 1931 - йисуз Ленинграддин военный округда тешкилна. ВДВ Советрин Яракьлу Къуватрин жергедик кваз амма Кьушунрин кьилдин са жуьре яз тешкил хьанвай. 1991 - йисуз цавун десантдин Кьушунар (ВДВ) Яракьлу Къуватрин жергедикай хкудна ва абуруз кьилдин статус гана. ВДВ-ДИН кьушунри вич тешкил хьайидалай кьулухъ кьиле фейи вири ягъунра Халхин-Голда, Финрихъ галаз хьайи дяведа, Ватандин ЧӀехи дяведа, Афгъанистанда, Чечняда ва масанра кьетӀ ен викӀегьвал аваз иштиракна. Цавун десантди (ВДВ) Ватандин ЧӀехи дяведин вахтунда иллаки кьилин роль къугъвана. 1943- йисан августдиз Центральный ва Западный фронтрин иштираквал аваз кьиле тухвай Орловско-Белгородский операцияда, яни Орел ва Белгород азад ийидайла Центральный фронтдин командующий генерал Рокоссовскийдин буйругъдал кьилдин цавун десантдин отряд тешкилна ва адан вилик фронтди Белгород шегьердал гьужум ийидай операция башламишдалди са шумуд югъ амаз самолетрай немсерин далу патаз парашютрай хкадарна Ольховка лугьудай поселокда сенгерар кьунвай немсерин гарнизон ва адан штаб кукӀварун буйругъна. Са виш касдикай ибарат тир десантдин гъвечӀи отрядди и тапшуругъ къагьриманвилелди кьилиз акъудна. Дяведин майданра чка хьайи ихьтин мисалар цӀудралди гъиз жеда. Чи райондайни гзафбуруз ВДВ-ДА къуллугъ авун кьисмет хьана. Абуру вирида дагъвийриз хас тирвал, баркалладин ва чухсагъулдин зар алаз чпин буржи кьилиз акъудна. Гзафбурулай дидебубайриз, военный комиссариатриз ВДВ-ДИН командованиедилай чухсагъулдин чарар хтана. Гзафбур Гьукуматдин орденризни медалриз лайихлу хьана. Чна чи районэгьлийриз-десантникриз чпин профессиональный сувар 2- августдин югъ мубаракзава. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+КУЬТЕН инсандин зегьметдин виридалайни къадим алат я, амма адал къведалди чи�� марфадин шарари цазвай. Эгер салаз пер ядайла марфадин гзаф шарар хкатиз хьайитӀа, квевай шадвал ийиз жеда. Им куь участок экологиядин рекьяй михьи я ва фад гатфарилай лап геж зулалди квехъ чил пурпу ийидай ва адан бегьерлувал хуьзвай куьмекчияр ава лагьай чӀал я. Шарари пурпу авунвай накьвада набататрин дувулри хъсандиз еримишзава. И кар чеб квай ва лас хьанвай чилер патал иллаки важиблу я. Марфадин шарари набататрин амукьаяр ва гьайванрин хкатаяр незва. Органический амукьаяр куьлуь авуналди ва абур минеральный шейэрик акадаруналди, марфарин шарари набататар патал чарасуз тир кьук арадал атуниз куьмек гузва. Абуру чпин вири гьерекатралди накьвадин бегьерлувал хкат хьуниз куьмек гузва.
+Уружбайрин СОШ-ДИН 10класс куьтягьайдан гьакъиндай 1979йисуз Магьамедова Аминатаз гайи Б №232788нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин Ярагъкъазмайрин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2018- йисуз Шамхалов Русланаз гайи 005 18001650893нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+РД дин КЦСОН дин Магьарамдхуьруьн районда авай ГБУ да уьмуьрдин четин шарт I ара авай аялриз ва аялар авай хизанриз социальный рекьяй къуллугъ ийидай отделение кардик ква . Чи учреждениедин социальный к I валах четинвиле авай вири хизанриз куьмекар гун ва къуллугъ авун вири терефар фикирда кьуна кьиле тухунихъ рекье тунва . Чи отделениеди четин гьалда авай хизанрай ва социально хаталу дестедин хизанрай тир I8 йисалди яшда авай аялрихъ , гьак I гзаф аялар авай тамам тушир хизанрихъ , набут аялар тербияламишзавай хизанрихъ ва т I имил таъмин тир хизанрихъ галаз к I валахзава . Чи пешекарри диде бубайриз ва аялриз сад садан гъавурда акьаз куьмекар гузва . И карди гьар са аял вири патарихъай пайгарди яз ч I ехи хьуниз куьмек гузва . Ихьтин дуьшуьшда , эгер социальный рекьяй дуланажагъдин пис шарт I ар хизандин материальный четин гьалдихъ галаз алакъалу ят I а , отделениедин пешекарри мумкинвилериз килигна жуьреба жуьре материальный куьмекар гузва . Хизандихъ ва аялрихъ галаз к I валахдайла вилик пад кьунихъ рекье тунвай к I валахдихъ ч I ехи метлеб ава . Медицинада хьиз , социально т I ал алай чкаяр вахтунда чирун хъсан я , ахпа яргъалди сагъар хъийидалди . Чи пешекарар учетда авай социально хаталу хизанрин патав физва . Чи учетда ихьтин 227 хизан ава . Абур райондин 32 хуьре яшамиш жезва . « Хаталу дестеда » авай хизанар ва аялар чирдай к I валах тухудайла чна яшар тамам тахьанвайбур кьилел кас алачиз гуьзчивиликай хкатунин себебарни чирзава . Отделениеда социальный рекьяй къуллугъ авунин месэлайрай консультацияр гудай « кудай линияни » (8 (235)-25-I-06) кардик ква . Чна кьилин фикир аял хизандин шарт I ара хуьн таъмина руниз , кьилел кас алачиз амукь тавуниз гузва . Мукьвакьилийрин къаюмвилик квай аялар чи дибдин контингент я . Адет яз четинвилер аял аялвилин сергья��дилай эляч I дайла арадал къвезва . Гьа и вахтунда аял чи отделениеда учетда эцигзава ва ам дат I ана гуьзчивилик жезва . Чи райондин агьалияр патал социальный рекьяй къуллугъ ийидай отделение яшайишдин четин шарт I ара гьатнавай хизанар ва аялар патал гьакъикъатда социальный поликлиникадиз элкъвенва . Чна неинки хизандин саламатсузвал тайинарзава , гьак I социальный , психологический ва педагогический рекьяй куьмекарни гузва . Р . АСАЛИЕВ , РД дин КЦСОН дин Магьарамдхуьруьн районда авай ГБУ дин директор .
+« КЪАЦУ РОССИЯ » СУББОТНИКДА ИШТИРАКНА РАЙОНДИН образованиедин учрежденийрин коллективри Вирироссиядин экологический « Къацу Россия » субботникда активвилелди иштиракна . Субботник кьиле тухунин мурад районда экологиядин гьалар хъсанарун , акьалтзавай несил т I ебиатдив жавабдарвилелди ва къайгъударвилелди эгеч I из вердишарун ва аялрин экологиядин культурадин дибар арадал гъун тир . Школайра к I елзавай аялри чпин школайрин гьаятар зилзибилдикай , яшайишдин амукьайрикай михьна , тарарин кьурай хилер ва пешер к I ват I на ц I аяр яна . Школайрин вилик галай чкаярни михьна , герек чкайриз киреж ва шир яна , тарар ва кулкус кьурай хилерикай азадна . ВОЛЕЙБОЛДАЙ САД ЛАГЬАЙ ЧКА ПАТАЛ ДЮСШ рин хкянавай командайрин арада районда волейболда сад лагьай чка патал акъажунар кьиле фена . И акъажунра I998ЙИСАЛАЙ агъуз яшарин аялри иштиракна . Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунрин нетижада гадайрин арада Буткъазмайрин ДЮСШ дин командади сад лагьай чка кьуна . 2чка Магьарамдхуьруьн Iнумрадин ДЮСШ ди , 3чка Советск хуьруьн ДЮСШ дин командади кьуна . Рушарин арада Магьарамдхуьруьн Iнумрадин ДЮСШ гъалиб хьана . 2чка Магьарамдхуьруьн 2нумрадин ДЮСШ дин , 3чка Советск хуьруьн ДЮСШ дин командайри кьуна . Гъалиб хьайибуруз ва призерриз медалар ва дипломар гана . Районда кьиле фейи акъажунрин нетижайриз килигна райондин гадайрин ва рушарин хкянавай командаяр тешкилда . Абуру Дагъустан Республикада сад лагьай чка патал волейболдай кьиле фидай зональный акъажунра иштиракда .
+ГУЬЛУЬШАН гатфарин майдин вацран югъ тир . Школада санал к I елнавай чун ингье яхц I ур йисалай гуьруьш хьанвай . Са шегьерда яшамиш жезват I ани , чун сад садаз аквазвачир . Дуьз лагьайт I а , Разият хизанни галаз Къазахстанда яшамиш жезвай . Дербентдиз хтана ам ругуд йис я . Зун Разиятан теклифдалди адан к I вализ мугьман хьанвай . Югъ рагъдан жезвай , зун хъфиз гьазур хьанвай . К I вачел къарагъна рак I арин патав агакьнамазди , Разиятан хтул Расул хтана . « Диде , диде чан , заз килиг , къе заз « вад » атана !»лугьуз , вичин назик гъилин вад т I уб къалурзавай ада . Я чан зи бала , маншаллагь , ам гьи тарсунай атана ваз « вад »? За къе , диде , лезги ч I алан тарсуна накь вахъ галаз хуралай чирай Тагьир бубадин « Экуьн ярар » шиир са гъалат I ни квачиз к I елна ва чи лезги ч I алан малим Асият Мефтялиевнади « ваз баркалла , вад » лагьа��а . Я чан зи рик I алай хва , зани ваз баркалла лугьузва . Диде , пака чна классда « Дидед ч I ал чи руьгьдин девлет я » т I вар алай лезги ч I алан мярекат кьиле тухудайвал я . Чан диде , вунни ша ман , иштирак ийиз . Зи юлдашриз гзаф хвеши жеда . Гьелбетда , къведа , зи бала … Разията и мярекатдиз атун зазни теклифна . Дербентдин II нумрадин школада , 6классда кьиле физвай винидихъ т I вар кьур лезги ч I алан важиблу мярекатдиз фин зазни кьисмет хьана . Къейд авун лазим я хьи , сифте кабинетдиз кам вегьейвалди акурвал , ам тавхана хьиз безетмишнавай . Кабинетдин цлар манаметлебдиз дерин , ч I ал хуьнин месэлайриз талукь макъалайри , искусстводин ва литературадин векилрин шикилралди безетмишнавай . Виридалайни тафаватлу жезвайди методикадин ва литературадин п I ип I тир . Ина лезги ч I алан тарсара ишлемишзавай материалар , лезги шаиррин ва писателрин ктабарни авай . Мярекатдин мурад метлеб ихьтинди тир : бубайрилай амай хъсан адетриз , жуван ч I алаз фикир гун ва адан михьивал хуьн . Гьамиша хьиз , и сефердани и тежрибалу мярекат аялри гьар сада дидед ч I алал шииррай ц I арар хуралай к I елунилай башламишна ва лезги ч I алал манияр лугьуналди , кьуьлер авуналди давамарна . Эхирдай атанвай мугьманрикай , аялрин диде бубайрикай гзафбуру аялриз ва малимдиз сагърай лагьана . Ихьтин делилрин шагьид хьайила , за фикирна , гьелбетда , школада лезги ч I алал тарсарив дикъетдивди , кардин гъавурда аваз эгеч I зава ва ана вичин кеспидал , милли культурадал рик I алай малимарни ава . Зун ягъалмиш хьанач . Ихьтинбурукай сад пешедай тежриба авай , аялриз дидед ч I ал ширинарзавай , к I анарзавай , абурун бажарагъ ачухиз куьмек гузвай , к I валахдив яратмишдай къайдада эгеч I завай Жаватова Асият Мефтялиевна я . Уьтквем рик I авай малимди вичин уьмуьрдин девлетлу тежриба , инсанвилин ерияр акьалтзавай несилриз багъишиз яхц I ур йис хьанва . Асият малим вини дережадин , ч I ехи бажарагъ авай , вичин кеспидал рик I алай камаллу инсан , коллективда , хизанда гьуьрмет авай дишегьли тирди ада мярекат кьиле тухвай жуьреди мад сеферда тестикьарна . Мярекатдин эхирдай зун адахъ галаз мукьувай таниш хьана . Асият Мефтялиевна , и четин , гьа са вахтунда гьуьрметлу к I валахда куь кьилин везифа вуч я ? Зун аялрин чирвилер деринарун , гегьеншарун , абур алай вахтунихъ галаз кам камуна аваз виликди фин патал тарсунин ери , метлеблувал хъсанардай чешмейрихъ къекъвезва . Им кьилин везифани я . Заз аялар гзаф к I анда . Гьавиляй за зи вири вахт школадиз ва аялриз серфзава . За абуруз чирвилелай гъейри , гьак I Ватанни к I андай , ч I ехибуруз , гъвеч I ибуруз , диде бубадиз гьуьрметдай , намуслувилелди яшамиш жедай тарсарни гузва . Малимдин рехъ Асията гьеле школада амаз хкяна . Магьарамдхуьруьн райондин Киркарин хуьруьн школадин малимар тир Мефтяли , Гъулангерек Гьамидовар халкьдин арада гьуьрмет авайбур яз , виридаз чешнени тир . Чирви��ерихъ къаних , анжах вилик жергейра чка кьаз к I андай къаст авай руша вичин бубадинни дидедин рехъ хкяна . Асият ягъалмиш хьанач . Ингье къе адан тежриба гзафбуру хъсанди яз гьисабзава , адалай чешне къачузва , адаз маса школайриз теклифзава . Асият Мефтялиевнади алай девирдин технологийрикайни , методикайрикайни гъавурда аваз менфят къачуз , гьар жуьредин диспутар , конференцияр , лезги ч I алаз талукь мярекатар вини дережада аваз кьиле тухузвай лезги ч I аланни литературадин конкурсриз , олимпиадайриз ученикар гьазурзава . Вичи ч I угвазвай гьакъисагъ ва яргъал йисарин зегьметдай Асият малим гзаф кьадардин грамотайрин , гьуьрметлу лишанрин иеси хьана . Абурун жергеда «20I3ЙИСАН лезги ч I алан лап хъсан малим » лагьай т I вар ва « Образованиедин отличник » знакни ава . Асият Мефтялиевна , михьи рик I елди вичин кеспидиз , тарс гузвай аялриз , к I валахзавай школадиз къуллугъ ийизвай кас хьиз , хъсан уьмуьрдин юлдаш ва тербиячи дидени я . Шевкетахъни Асиятахъ пуд веледни кьуд хтул ава . Абурун веледарни намуслу инсанар яз ч I ехи хьана . Кьве рушани гадади кьилин образование къачуна , чи аямдин лап хъсан къуллугъчияр хьанва . Гьелбетда , зун гзаф бахтлу дишегьли я . Зи балаяр кьилел диде буба алаз ч I ехи хьана , захъ зи уьмуьр давамарзавай хтулар хьанва . Гьатта зун жуван рик I алай кеспидивайни къерех хьанач . Бес им бахтлувал тушни ? – лугьузв а А с и я т а . Асият Мефтялиевнадиз вичин рик I алай са ученицади кхьенва :
+Дуьньядал алай гуьрчег зат I ар Гекъигда за квев , малим . Куь буй бухах , акунар Виридаз чаз хуш я , малим . Насигьатар гьар жуьредин Гузва на чаз , несилриз . Лугьузва чаз , ч I ал дидедин Хуьх лап вилин нине хьиз … Эминат ЗАГЬИРБЕГОВА . (« ЛГ »).
+МАКЪАЛАДИЗ ихьтин кьил гунихъ са себеб хьун герек я эхир . Себеб авазва . Гьелбетда , захъ чи ч I алакай , адан дувулрикай , бинейрикай макъала кхьидай фикир авач , я хьунухь дуьзни туш . Вучиз лагьайт I а Магьамед Гьажиевалай башламишна Агьмедуллагь Гуьлмагьамедовал къведалди ва гьабурулай инихъни т I вар ван авай лезги ч I алан алимар , жавагьирар хьтин лезги ч I алан ктабрин , словаррин ва макъалайрин авторар рахайдалай гуьгъуьниз завай вуч алава ийиз хъижеда ва за гьик I жуьрэт ийида ? Амма , гьар гьик I ят I ани , за ихьтин четин ва жавабдар , зи кьат I унрай , чарасуз месэла гъиле кьунихъ ахьтин себеб ава хьи , жуьреба жуьре пешейрин савадлу инсанар , малимар к I ват I хьанвай са чкадал лезги ч I алакай лап къизгъин ихтилатар кватна . Чи ч I ал къвердавай юхсул , усал , кесиб , харчи жезвайдакай делилламишнавай мисалар гъиз рахана . Акьван чкадал атана хьи , эгер и физвай гьал давам хьайит I а , гуя са шумуд йисалай лезгийрихъ ч I ал амукьдач , ам урус ч I ала фит I инда . И макъала к I елзавай касдиз белки зи фикирни чир хьана к I анзават I а ам за лугьуда . Сад лагьайди , чун патал сир туш , лезги ч I ал йис йисандавай харчи ва кесиб жезва . Бязибуруз ам са акьван герек авай ч I ал хьизни аквазмач , иллаки идарайрин къуллугъчийризни , регьберриз , гьатта бязи малимарни и нукьсандивай къерехда авач . Кьвед лагьайди , ч I ал харчи авуникай . Инай аквазвайвал , маса ч I аларай гъиз гафар ишлемиш тавурт I ани , чи ч I алан жебеханада бес кьадар гафар авазва . Жуван ч I ал к I ан хьун , ам маса ч I аларив гекъигуналди адан гьуьндуьр хкажун са к I усни лавгъавал , миллетчивал туш . Им дидедин ч I ал диде хьиз к I ан хьунин , ам хуьнин , эхирни , къагьриманвилин са лишан я . Гьелбетда , маса ч I алан лайихлувал агъузариз алахъун , ам жуван ч I алалай усалди яз гьисабун башибузукьвал ва авамвал я . Гьар са ч I алахъ , гьар са халкьдихъ вичин тамам ч I ал , лайихлувал , тарихда вичиз хас тир чка авайди я . Инал са агьвалат рик I ел хкун кутугна аквазва заз . 1968 йисуз Ташкентда Азиядинни Африкадин писателрин симпозиум кьиле физвай . Чи институтдиз студентрихъ галаз гуьруьшмиш хьун патал СССР да т I вар ван авай са жерге писателар атана . Абурун жергеда Социалист Зегьметдин Игит , Дагъустандин Халкьдин шаир рагьметлу Расул Гьамзатовни авай . Вичиз рахадай гаф гайила явашдиз трибунадихъ атана ада чина хъвер аваз лагьана : « Гьуьрметлу юлдашар , заз аквазва , и еке залда жуьребажуьре шегьеррай , республикайрай ва маса уьлквейрай гзаф гадаяр , рушар студентар к I ват I хьанва . За фикирзавайвал , квез виридаз зи хайи авар ч I ал хъсандиз чир тахьун мумкин я . Гьак I хьайила зун урус ч I алал рахада ». Залда авайбуру яргъалди ч I угур гурлу капар яна . Заз идалди рагьметлу Расул Гьамзатован гьакъиндай са гьихьтин ят I ани кьезил ихтилат ийиз к I анзавач , я ам за гудай къиметдихъ муьхтеж касни туш . Ят I ани , зи фикир за лугьуда . Расул вичин гъвеч I и халкьдин ч I ехивал къалурай , дидедин ч I ал хвейи ва машгьур авур кас я . Им адан къагьриманвал я . Аферин ! Маса мисал рик I ел хкин . 1930йисара кьурагьви Гьасан Туьркмен ССР диз кулак я лугьуз суьргуьн авуна . 1964йисуз чун , Туьркменияда к I валахзавай са десте лезгияр , вич Байрамали шегьерда яшамиш жезвай Гьасанан к I вализ дуьшуьшдай хьиз акъатна . 1930йисарилай инихъ хайи Ватандихъ галаз алакъа амачир Гьасаназ , адан юлдашдиз ва ина хана ч I ехи хьанвай кьве хциз лезги ч I ал акьван хъсандиз чизвай хьи , на лугьуди , абур Кьурагьай йиф ийидай патаз фейибур туш . Аферин чпиз ! И мисални гзаф важиблу я . 1953йисуз Магьарамдхуьруьн юкьван школа куьтягьна Ярагъкъазмайрилай Махачкъаладиз мединститутдиз к I елиз фейи Абдулкъадиров Къудратан ( духтур хьайидалай гуьгъуьниз ) саки вири уьмуьр шегьерра хьана . Исятда машгьур духтур , медицинадин илимрин доктор , профессор , гьам Россияда , гьам къецепатан гзаф уьлквейра машгьур кас эхиримжи яхц I ур йисуз Санкт Петербургда яшамиш жезва . Адан уьмуьрдин юлдашни лезги туш . Ара бир Къудрат хийир шийирдин к I валахрал хуьруьз хтайла , ам хуьруьнвийрихъ , дустарихъ галаз дидед ч I алал рахадайла чун мя��ьтел жеда : ада лезги ч I алак хатадай кьванни урус ч I алан са гаф кутадач . Идаз жуван ч I алаз гьуьрмет авун , ам к I ан хьун лугьуда . Аферин ! Магьарамдхуьруьн юкьван школада лезги ч I аланни литературадин тарсар гайи рагьметлу Ярмет малимди вичи тарс гузвай аялриз лугьудай : « Амай вири тарсарай « вадар » къачурт I ани , лезги ч I алай пис къимет къачур аял классдай акъатдач гьа !». Ихьтин хуш къведай мисалар рик I ел гзаф хкиз жеда . Абур чахъ гзаф ава . Амма
+чахъ маса , хуш текъведай мисаларни т I имил авач . Абур чи ч I алахъ далу элкъуьрна акъвазнавайбурукай я . Ша , гьабурукайни таъсирлу кьве гаф рахан . Заз чиз , са мисал бес я . Рахунихъни вичин эдеблувал хьун герек я эхир . Кимел , межлисда , ижласда , газетда , ктабда … рахадай къайдаяр авайди я , абур лазим тирвал хуьнни герек я . Инал зун ктабдин ч I алал рахазвайвиляй ч I ехи къуллугърал алай ксарин т I варар кьаз рахун кутугна аквазвач . Мисалар завай гзаф гъиз жеда . Инал лугьун тавурт I ани , агъадихъ галай са мисалдай абуруз чеб чпиз хъсандиз аквада . Чи ч I ал ч I урзавайбур , ам квадриз алахънавайбур ваъ , ам квахьайт I ани къайгъу авачирбур гьабур я . Ингье ахьтинбурукай сад . Ибур ада вичин идарада тухвай , за иштирак авур ижласда рахай гафарай къачурбур я . « Дорогие товарищи , къенин юкъуз чи коллективда , чи предприятияда трудовой дисциплинадин рекьяй авай положение , гьик I лугьун , просто возмутителниди я , нетерпимиди я , так скажем . Скажите пожалуйста , рабочий время мус я ? Восемь часов , ровно муьжуьдаз . Бязи товарищар , ну работникар , скажем так , приходят когда ? Пол девятого . К I уьдан зур хьайила . Вот так , вот !..» Идаз ч I ал лугьуз жедани ? Им я урус ч I ални туш , я лезги ч I ални . Ихьтин ч I ал чаз герек туш . За и макъала чи хуьрерин школайра авай аялри к I елун патал кхьизвайди я . Къуй гьабуру хьайит I ани лезги ч I ал и саягъда кук I вар тавурай .
+Диде чаз виридалай тир вун багьа , Вун тир чи вири хизандин арха . Галат тавуна ч I угуна зегьмет , Хизан хвена вуна къачуна гьуьрмет . Ругуд аял вуна авун ч I ехи , Йис йисандавай жезвай вун рехи . Ваз пара к I андай чи буба Мехти , Адалай вун гьамиша тир рази . Къуни къуншидиз вун к I андай пара , Абурун гьалдикай хабар кьадай вуна . Герек атайла куьмекар гудай , Абур гьатнавай к I евяй акъуддай . Ц I уд йис я вун къакъатна чавай , Вун карагзава чи вилерикай . Атурай диде ваз ширин ахварар , Сагъ саламат я ви вири балаяр . Тир вун диде вирибуруз чешне , Яшамиш хьана вун кьил кьуна вине . Аллагьди хуьрай вун хайи бине Хуьруьн гьар са к I вал , гьар са мягьле . Диде амач лугьуз чна дерт ч I угвазва , Гьар йисуз балаяр ви сурал къвезва . Ви къени к I валахар рик I ел хкизва , Чун балаяр вири вахъ ц I игелзава .
+Чидани квез культура Ам гьик I лагьай ч I ал ят I а , Ам чешне я къалурдай Чи уьмуьр гьи гьал ят I а . Культура виш жуьре я Гьар юкъуз чаз аквазвай , Чи халкь , чи хуьр , куьче я , Чна къайгъу ч I угвазвай . Жуван хайи ч I ал я ам , Рахаз , к I елиз дамахдай . Хуш манидал , аваздал , Жуван миллет уяхдай . Дуьз культура авайла Дуствал жеда , гьуьрметни . Нагьахъ кардиз рехъ дагуз Руьгьдиз ч I ехи девлетни . Гужна Ватан чк I айла Рехъ алатай аял хьиз , Чаз культура хтанва , Рик I из чими аял хьиз . Дугъриданни им чаз къе Халкьар санал агуддай , Мярекат я шадвилин Гьалар кьилиз акъуддай . Виридан гаф сад хьана Са къаст кьилиз акъатрай , Куь чанаркай яд хьана , Ичкибазвал хкатрай . Хъвазвай бязи ксарвай Меслятдал т I алабин , Пиян кас чи арада Айиб кар яз гьисабин . Гьар са касдиз хуш къилих , Ажугъар квай чин тежен , Чун садакай масадал , Фитнеяр гваз фин тийин . Культура хуш девран я , Авам , кагьул уяхдай . Гзаф жанлу мярекат , Уьмуьр твадай дамахда . Культурада регъуьвал , Ягь намусдиз бине жен . Вафалувал , михьивал , Рик I ин ашкъи вине жен . Дерин акьул къуватда , Хатур , гьуьрмет гзаф жен Нефсни темягь сергьятда , Нагьахъ карда инсаф жен . Гьар пакамахъ к I валахдал , Физ к I ан жен гьар са касдиз , Къазанмишай къазанжи , Хкиз к I ан жен хзандиз . Музыкадин устадри Кагьул хесет хкудрай , Балабан , тар , кфилдин , Ширин сесер акъудрай . Лезги чилин авазар , Сеслу хьурай виринра . Чи манийрал чан хкиз , Халкьдиз уьмуьр ширинра . Туьнт кьуьлериз жегьилри Къастаралди акъажрай , Лезгинкадин машгьурвал Мадни виниз хкажрай . Культурадин маканра , Далдам , зуьрне ван алаз , Уьмуьр авахьна физ жен , Секин вац I хьиз чан алаз .
+И ИХТИЛАТ заз Махачкъалада яшамиш жезвай ДГУДИН малим , зи дуст Давуда ахъайна . Ада вичин ихтилат ик I башламишна : « И агьвалат заз , захъ галаз санал ДГУ да к I валахзавай малимди ахъайна . Яшар хьанвай малим вичин уьмуьрдин юлдашни галаз , чпин отпускадин вахтунда хцел кьил ч I угваз Америкадиз фидайвал хьана . Абурун хва Америкадин са штатда яшамиш жезва . Абур самолетда аваз Америкадиз рекье гьатна . Америкадихъ агакьайла итимдиз самолетда пис хьана . Тади гьалда самолет мукьув гвай аэропортуна ацукьардайвал хьана . Пилотри гьеле цава амаз , чилел диспетчердиз самолетда медицинадин куьмек к I анзавай кас авайди ва реанимациядин машин самолетдал ракъурун герек тирди лагьана . Пис хьанвай малим вичин уьмуьрдин юлдашни галаз , тадиз реанимациядин машинди шегьердин клиникадиз агакьарна . Духтурри яшлу итимдиз ч I уру уьзуьр авайди ва тадиз операция авуна к I анзавайди кьет I на . Операция авуна . Са кьве йикъалай вич вичел хтайла , азарлудан патав духтур атана . Азарлудан гьал агьвалдикай хабарар кьурдалай гуьгъуьниз , ада азарлудав клиникада адаз авунвай харжийрин пулдин счет вугана . Счетда къалурнавай пулунин кьадар акурла , азарлудай гьарай акъатна . Ада духтурдиз вичихъ счетда къалурнавай кьадар пул авачирди , чеб , вични вичин юлдаш университетда тарсар гузвай малимар тирди лагьана . И ван хьайила духтур гьаламат хьана , ада куь мажибрин кьадар гьикьван я лагьана жузуна . Азарлу малимди вичинни вичин юлдашдин мажибрин кьадар лагьана . Духтур чалахъ хьанач . Аквадай гьаларай Америкадин ВУЗ ра тарсар гувай малимриз еке мажибар авай хьтинди тир . Ахпа духтурди азарлудавай вичин жендекдал алай гуьллейрин кьац I ар гьина хьайибур ят I а жузуна . Азарлуда абур Ватандин Ч I ехи дяведа хьанвай хирер тирди лагьана . Духтур сад лагьана дегиш хьана , чина авай ат I угъвал квахьна . Духтурди хъел квайда хьиз лагьана : « Бес вуна , я ви уьмуьрдин юлдашди вун дяведин ветеран тирди сифтедай вучиз лагьанач ?». Инал чир хьайивал , немсерин фашистрихъ галаз к I ант I а Россияда , Европада , Британияда дяведа иштирак авурбуруз Америкада еке гьуьрмет ава . Азарлу малим дяведин иштиракчи тирди чир хьайила , клиникадин кьилин духтурди адаз телевизор , холодильник , кондиционер ва маса къулайвилер авай кьилдин люкс палата чара авуна . Адан юлдашдизни вичин итимдин патав жедай мумкинвал гана . Тади гьалда хциз буба опереция авунвайдини телеграмма яна хабарна . Йикъар алатна , азарлуди к I вачел ахкьалтайла , ам клиникадай вичин хцин к I вализ хъфена . Пехилвал ийидай къайгъударвал я » ,куьтягьнай ада вичин ихтилат . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+Советск хуьруьн юкьван школа акьалт l арайдан гьакъиндай 2009йисуз Асланова Заира Аслановнадиз гайи 0091590нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+ДАГЪУСТАНДА Расул Гьамзатовакай фильмдин премьера ( сад лагьай сеферда килигун ) кьиле фена . Фильмдин сценарий Рустам Ибрагьимбеков соавтор яз Дагъустан Республикадин Кьил Рамазан Абдулатипова кхьена . Картина эцигай режиссер Мурад Ибрагьимбеков я . Картинада шаирдин т I варунихъай яргъал йисара Расул Гьамзатовахъ галаз дуствал авур СССР дин халкьдин артист Василий Лановоя к I елзава .
+ДАГЪУСТАНДИН агьалияр патал коррупция , боевикар , ришветбазар адет хьанвай кардиз элкъвенва . Амма ихьтин кар лап кьериз ц I аруз дуьшуьш жеда . Судди полициядин Кизилюртдин райондин уртах отделдин кьуд полицейск квай тарашчивилин бандадиз приговор акъудна . Абур бизнесменрал тепилмиш жезвай ва абуру пул къакъудзавай .
+I4СЕНТЯБРДИЗ уьлкведа сесер гудай сад тир югъ кьиле фена . Федерациядин 84 регионда поселокринбурулай башламишна губернаторрин дережада акьадалди вири санлай сечкидин 5680 кампания кьиле фена .
+РОССИЯДИН гражданка Мария Дапирка Вьетнамда наркотикар гваз кьуна . Дондал алай Ростовдай тир 28 йисан яшда авай руша Таиландда гидвиле к I валахзава . Ам Сингапурдай самолетда аваз Хошиминдин аэропортуна кьуна . Чемодандай 2 килограмм кокаин авай кьве пакет жагъана , мад 930 грамм журналдин жилдерин арада чуьнуьхарнавай . Вьетнамдин законралди и кьадар наркотикар гваз кьунай кьиникьин жаза гузва .
+ПРЕЗИДЕНТ Порошенкодин буйругъдалди Украинади сергьятдин силовикри гуьзчивал тухузвай Россиядин участокдал инженерный жугъунар , фортификациядин системаяр хкажиз башламишнава .
+ЯРАКЬЛУ чуьруьк арадал атайдалай инихъ Украинадин рагъэкъеч I дай пата 3 агъзурдалай т I имил тушиз инсанар телеф хьана . ИТАР ТАСС ди хабар гузвайвал , ихьтин делилар ООН дин инсанрин ихтияр рай Верховный комиссар Зейд Бен Раад аль Хусейна гъана . Гьикьван ислягь инсанар , военныяр ва ополченцияр телеф хьанат I а , чешмеди тестикьарзавач . Ада Украинадин гьукуматдиз , гьак I ни яракьлу дестейриз ва къуншидаллай государствойриз , РФ ни кваз , чуьруьк авай зонада граждан агьалияр хуьн патал мумкин тир вири к I валахар авуниз эвер гана . Рейтерди къейдзавайвал , и рекъемдик ООН ди Донбассдин территориядал кук I вар хьайи Малайзиядин самолетда аваз хьайи инсанарни кутунва . ( Киевда тестикьарзавайвал , самолет ополченцийри яна , ополченидин векилри и кар ред ийизва ). Августдин эхирра ООН ди Украинада телеф хьайибурун кьадар 2000 касдив агакьнавайдан гьакъиндай малумарнай . Амма маса чешмейри тестикьарзавайвал , телеф хьайибурун кьадар лап гзаф я . Гьа ик I, ДНР дин государстводин хатасузвилин министр Леонид Баранова тестикьарзавайвал , военный серенжем кьиле фейи вах
+США ди Россиядивай Гуржистандихъ галаз авай сергьятдивай кьушунар къакъудун истемишзава . Ихьтин арза Тбилисида мугьманвиле авай Америкадин оборонадин министр Чак Хейгела Гуржистандин вичин амадаг Ираклий Аласаниядихъ галаз саналди тир пресс конференциядал авуна . « США ди Россиядиз Гуржистандин сергьятривай тамам даказ вичин кьушунар къакъудуниз эвер гузва . Чна и месэлада Тибилисиди къалурзавай дурумлувал тебрикзава . Гуржистанда ва Украинада Россиядин гьерекатар яргъал вахтунин эвер гун хьиз я . Вашингтон ва адан союзникар и кардиз лап рик I ивай тамашзава »,лугьузва Пентагонда чапнавай Хейгелан малуматда . Адан гафаралди , министрри военный рекьяй кьве
+РОССИЯДА Украинадин I05 агъзур гражданиндиз катнавайбурун статус ганва . « Интерфаксди » хабар гузвайвал , идан гьакъиндай Россиядин вице премьер Дмитрий Козака гьукуматдин кьил Дмитрий Медведеван патав совещание физвай вахтунда малумарна . Козакан гафаралди , къецепатан уьлквейрай ватандашар гуьгьуьллудаказ куьчерунин программада иштиракунин гьакъиндай арзаяр гваз гьар юкъуз 500дав агакьна инсанар къвезва . Идахъ галаз алакъалу яз вице премьерди и программадай квота 20 агъзур касдин кьван гзафарун теклифна . « Къе и кардин сергьятар артух хьанва . И программада иштиракун патал I8 агъзур касди арзаяр вуганва », къейдна ада . уьлкведи гележегда санал к I валахунин месэлаяр веревирдна . Гуржистан патал тайинарнавай серенжемрик и уьлкведа военный къуватар , саналди тир ученийрин кьадар артухарун , гьак I ни санал к I валахун мягькемарун акатзава . Гуржистандин ц I ийи статусди , « НАТО дин амадагдиз хьиз , адаз Альянсдин членвилик экеч I из куьмек гуда , малумарна Хейгела . Аласанияди , вичин нубатдай яз , « США Гуржистандин виридалайни къуватлу ва умудлу союзник я » ла��ьана малумарна . Америкадинни Гуржистандин алакъайрин ц I ийи девирди Гуржистандиз международный дережада вичин интересар хуьз жедай уьлкве хьуниз куьмек гуда ,къейдна ада . тунда Украинадин 20 агъзурдалай гзаф аскерар телеф хьана . Вичин нубатдай яз , Украинадин хатасузвилин советди малумарзавайвал , Украинадин рагъэкъеч I дай пата Россиядин 2 агъзурдав агакьна военныяр телеф хьана ( официальный Киевди тестикьарзавайвал , чуьруькда Россиядин кьушунри иштиракна , Москвада лагьайт I а , и к I валах ред ийизва ).
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+АЛАТАЙ гьяд юкъуз, Москвада «Несилрин алакъа» лишандик кваз кьиле фейи международный турнирда, чи районэгьли, Магьарамдхуьре авай Iнумрадин ДЮСШ- дин дзюдодин тренер Тельман Халидов гъалиб хьана. Турнирда иштиракай спортсменар яшарин ва заланвилин категорийриз килигна женгериз экъечӀзавай. М-3 дестедай 66 кг. заланвилин категориядай экъечӀай Тельман малимди вичин алакьунар къалуруналди инанмишвилелди гъалибвал къазанмишна. И гъалибвал Тельман малимдин коллектив, ам чидай, дзюдодал рикӀ алай гьар са кас патал халис савкьват хьана. Чна, Тельман Мингьажидиновичаз къазанмишнавай гъалибвал тебрикзава. Къуй идалай кьулухъни куьн, иштиракзавай вири женгерай гъалибчи яз экъечӀрай!
+АЛАЙ ЙИСАН мартдилай августдалди «Йисан завуч- 20I9» лишандик кваз вирироссиядин интернет конкурс кьиле фена. И конкурсда чи районэгьли, 43 йис малимвилин тежриба авай, Советск хуьруьн юкьван школадин тербиядин рекьяй директордин заместитель Мамедгьуьсейнова Кашмира Нуфеловнадини иштиракна. Малимрин йикъан вилик, Кашмира Нуфеловна и конкурсда гъалиб хьайидан гьакъиндай шад хабар агакьна. РФ- дин образованиедин «Гьуьрметлу работник», «РДДИН лайихлу малим» ва къазанмишнавай са жерге маса наградайрин винел «Йисан завуч- 20I9» Вирироссиядин конкурсдин гъалибчидин Диплом эхцигна. Гьуьрметлу Кашмира Нуфеловна, чна квез хьанвай агалкьун рикӀин сидкьидай мубаракзава. Квехъ чандин мягькем сагъвал ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьун чи мурад я.
+Алатай гьафтеда, малимрин суварин вилик Магьарамдхуьруьн культурадин центрда «Малимрин йикъаз» талукьарнавай интеллектуальная «БРЕЙН-РИНГ» къугъун кьиле фена. И суварин къугъунда райондин школайрай малимрин ругуд командади иштиракун кьетӀнавайди тир. Амма са команда себеб аваз и гуьруьшдиз атанвачир. Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра чпин чирвилер, алакьунар къалурай М.Гьажиеван тӀварунихъ галай школадин команда I- чкадиз, Филерин школа 2- чкадиз ва Хъартаскъазмайрин школа 3чкадиз лайихлу хьана. Гъалибчийриз ва къугъундин вахтунда кьилди тафаватлу хьайи малимриз, МО - дин туризмдин ва жегьилрин крарин рекьяй отделди Гуьрметдин грамотаяр ва кубокар гана. Гуьруьшдин иштиракчийри ихьтин мярекат тешкиллувилелди кьиле тухвай МО- дин образованиедин Управлениедиз ва туриз��динни жегьилрин крарин рекьяй отделдиз чухсагъул малумарна.
+«ЛЕЗГИЙРИН виридалайни къудратлу ва хци яракь чӀал я» лугьузва мисалда. Халкьдикай халкь ийизвай эвелимжи шартӀ адан чӀал я. Эгер са миллет терг ийиз кӀанзаватӀа, тур-тфенг герек туш. Адан гъиляй чӀал вахчуртӀа, ам вич-вичелай терг жеда. Гьахълу гафар я. ЧӀал гъиляй вегьин, фикир тагун, гьуьрмет тавун, рикӀелай алудун чи руьгьдин кесибвал, чӀалаз кӀур гун я. Сифте нубатда чи чӀал чна хвена кӀанда. За и макъала кхьинихъ ахьтин себеб ава хьи, жуьреба-жуьре пешейрин савадлу инсанар, малимар кӀватӀ хьанвай са чкадал лезги чӀалакай лап къизгъин ихтилатар кватна. Чи чӀал къвердавай юхсул, усал, кесиб, харчи жезвайдакай делилламишнавай мисалар гъиз рахана. Акьван чкадал атана хьи, эгер и физвай гьал давам хьайитӀа, гуя са шумуд йисалай лезгийрихъ чӀал амукьдач, ам урус чӀала фитӀинда. Чун патал сир туш, лезги чӀал йис-йисандавай харчи ва кесиб жезва. Бязибуруз ам са акьван герек авай чӀал хьизни аквазмач, гьатта бязи малимарни и нукьсандивай къерехда авач. Са шакни авач хьи, чӀал девлетлу ва михьи ийиз кӀанзавайбурни чи арада тӀимил авач. Амма чун исятда чӀал харчи авуникай рахазва. Чаз аквазвайвал, маса чӀаларай гъиз гафар ишлемиш тавуртӀани, чи чӀалан словарда бес кьадар гафар авазва. Жуван чӀал кӀан хьун, ам маса чӀаларив гекъигуналди адан гьуьндуьр хкажун са кӀусни лавгъавал, миллетчивал туш. Им дидедин чӀал диде хьиз кӀан хьунин, ам хуьнин, эхирни, къагьриманвилин са лишан я. Гьелбетда, маса чӀалан лайихлувал агъузариз алахъун, ам жуван чӀалалай усалди яз гьисабунни авамвал я. Гьар са чӀалахъ, гьар са халкьдихъ вичин тамам чӀал, лайихлувал, тарихда вичиз хас тир чка авайди я. Райондин школайра кӀвалахзавай дидед чӀалан ва литературадин малимриз аялар дидед чӀалал рикӀ алаз тербияламишун гьар са миллетдин кьилин везифа тирди, лезги чӀалан ва литературадин тарсарин метлеб гегьеншарун чарасуз серенжем тирди, чӀал хуьн сифтени-сифте малимдин хиве авайдини лагьана кӀанда. Чи районда яратмишунрин рекье зегьмет чӀугур ва чӀугвазвай, тарихда чпин баркаллу гел тур алимрин ва кьегьал рухвайрин зегьметриз талукь мярекатар тухунин адетар хкудзава. Дидед чӀал вири лезгийриз къадим авур М. Гьажиеван тӀвар алаз чи районда «Лезги чӀалан лап хъсан малим» конкурс кьиле тухузвай, лезгийрин мисалар мискӀалар, манияр кӀватӀиз, абурай конкурсар тухузвай, хуьрера авай агъсакъалрихъ галаз гуьруьшмишвилер тешкилзавай ва ихьтин маса серенжемар тухузвай. Вучиз ятӀани эхиримжи вахтара ихьтин мярекатар тухунин кӀвалах зайифарнава. Са бязи чкайра ихьтин кӀвалахриз эсиллагь яб хгузмач. Эгер райондин школайра винидихъ къалурнавай месэлайрал амал авуртӀа, дидед чӀалан мана мадни хкаж хъижеда. Чаз дидед чӀал музейдин экспонат хьана кӀанзавачтӀа, эгер чаз халкь яз амукьиз кӀанзаватӀа, чи чӀалан къайгъуда чун хьун герек т��рди са чӀавузни рикӀелай алудна виже къведач.
+Чи чӀал кесиб туш. Бязибурун милли руьгь кесиб я, абуру милли такабурлувал квадарзава.
+ЧӀалахъ рикӀ куз, чӀалаз рикӀ гуз, ИкӀ гьар юкъуз, икӀ гьар йисуз...
+12- октябрь, 2019- йис. АЛАТАЙ гьафтеда Администрациядин заседанийрин залда райондин малимрин коллективрин, са жерге идарайрин руководителрин, интеллигенциядин векилрин иштираквал аваз «Малимдин йикъаз» талукьарнавай шад мярекат кьиле фена. Мярекатдал рахай «Магьарамдхуьруьн район» Муниципальный райондин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновича ва УО- дин начальник У. Абейдулаева райондин вири малимриз абурун сувар мубаракна ва акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гунин карда малимрихъ мадни хъсан агалкьунар ва чандин мягькем сагъвал хьун мурад тирди лагьана. Гуьгъуьнлай Фарид Загьидиновича райондин образование вилик тухунин кардик чпин лайихлу пай кутур, яргъал йисара чпин везифаяр жавабдарвилелди тамамарай са жерге малимриз Муниципальный райондин, РДДИН образованиедин Министерстводин ва илимдин гьакӀни Республикадин профсоюздин комитетдин, халкьдин образованиедин ва илимдин патай грамотаяр гана. Гьуьрметдин грамотаяр малимриз, ясли-бахчадин тербиячийриз, яратмишунин школадин малимриз гана. Вири Гьуьрметдин грамотаяр гайи сагьибар республикада ва районда кьиле фейи гьар жуьредин конкурсра ва олимпиадайра иштиракай призерар ва гъалибчияр я. ЖАННА.
+ГЬАР са хуьруьхъ, миллетдихъ вичин баркаллу рухваяр ва рушар ава. Заз инал вичикай ихтилат ийиз кӀанзавайди чи лезги чилин дамах, тербиядин дестек, чи малимрин даях тир Магьарамдхуьруьн райондин образованиедин управлениеда яргъал йисара методиствиле кӀвалахай ГЬАЖИЕВА Амина Селимовна я. Ам 1949- йисан 17августдиз Магьарамдхуьре малимдин хизанда дидедиз хьана. Юкьван школа агалкьунралди акьалтӀарай Амина Дагъустандин пединститутдин физикадинни математикадин факультетдиз гьахьна ва ам хъсан чирвилер къачуналди куьтягьна. ГъвечӀи чӀавалай Аминадин аялрал гзаф рикӀ алай. Вичин зегьметдин рехъ ада 1972- йисалай Ярагъкъазмайрин юкьван школада физикадин тарсар гунилай башламишна. Са йисалай ам Магьарамдхуьруьн юкьван школадиз физикадин малимвиле кӀвалахал хъфенай. 1987- йисалай инихъ Амина Селимовнади Магьарамдхуьруьн райондин образованиедин управлениеда методист яз кӀвалахна. Яргъал йисарин бегьерлу зегьметдин нетижа яз, ам «Россиядин Федерациядин умуми образованиедин лайихлу работник» лагьай тӀварцӀиз лайихлу хьана. Адан гъилелай шумудни са конкурс, шумудни са семинар фена. Виринра ада вич гьахъвал гвай, дуьзвал кӀани инсан яз къалурна. Ам чӀалан девлетлувилелди, пешедиз вафалувилелди неинки чирвилер, гьакӀ рикӀни кваз аялриз гуз гьазур тир. Хъсан тербиячи, малим хьиз, Амина Селимовна хъсан юлдаш хьиз, еке хизандин иесини я. Ада вичин вири аялриз кьилин образование къачудай мумкинвал ган��. Абурукай духтурар, малимар ва маса пешейрин иесияр хьана. Мукьвара Амина Селимовнади вичин 70 йисан юбилей къейдна. Къуй квехъ чандин сагъвал, яргъал уьмуьр, бахтлу гележег хьурай! Квез алукьай малимрин сувар мубуракрай! Къуй куь рикӀе авай вири мурадар кьилиз акъатрай, гьуьрметлу Амина Селимовна!. Магьият ЖАРУЛЛАЕВА, малим.
+Билбилкъазмайрин СОШДИН 10- класс куьтягьайдан гьакъиндай 1989- йисуз Айдынбекова Ренадиз гайи 157734нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин. Буткъазмайрин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2007- йисуз Саидов Расимаз гайи 05 АА 0011039- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+*Англиядин духтурри уьгьуьдин дарманрихъ гузвай пул гарал гадарай мисал я лугьузва. Абуру чпин пациентриз мекьивилелай жезвай азарин лишанар малум хьайила, лимонни вирт кутуна чай хъун меслят къалурзава. Ахьтин чайди туьтуьхда ва бронхийра авай гъер бактериярни кваз акъудзава. *Давление агъуз аватайла са стакандавай уькӀуь яд хъун меслят къалурзава. ГьакӀни фу тӀуьрдалай кьулухъ 2 г. кьел ишлемишайтӀа, давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда. *ДуркӀунра ва туькьуьлдин куркурда къванер авайла, чайдин са тӀурунавай газаррин тумунал са стакан яд илична, I0 декьикьада зайиф цӀал эцигна,ругуна, 30-40 декьикьада тада. Ахпа ам куьзна, йикъа 3-4 сеферда? стакандавайди ишлемишда. *Гзаф галатнавайла, хуьрекдин пуд тӀурунавай базиликдал са стакан ргазвай яд илична, 20 декьикьада тада. Ам ксудалди вилик хъвада.
+ГРИПП инфекциядин хци азарлувал я. Ам илирзайла, уьгьуь ягъайла, нефес чӀугвадайла гьавадай стӀалрин тегьерда садакай масадак акатзава. Ам акатайла бедендин температура хкаж, инсан зайиф жеда, фул акатда, гьакӀ нефес къачузвай рекьер къайдадикай хкатда: зуьквемар акатда, уьгьуь къведа, жигеррин стӀалжем жеда. Грипп арадал гъизвайди вирус я. Адак зулун ва хъуьтӀуьн девирра начагъ жезва. И уьзуьр гриппдик азарлу инсандикай, адахъ гелкъведайла, улакьда аваз фидайла ва кӀвалахал акатун мумкин я. ГьакӀ азарлудан шейэрихъ- пулунихъ, чарарихъ, парталрихъ галазни алакъада хьайила акатда. Грипп кьакьан температура (38 ва адалай виниз градусар), кьилин тӀал, бедендин якӀун нуькӀвера, жалгъайра тӀалар галаз акатзава. Ам акатай кас нерар кьуни, кьурай рикӀ атӀудай уьгьуьди инжиклу ийида, хурун кьефесда тӀалар гьатда. Грипп синуситдик (нерин хилер тӀахьун), отитдик (яб тӀа хьун) пис хьун мумкин я. Грипп къати хьунин лап хаталувал пневмония (жигерар тӀа хьун) ва менингит (кьилин мефтӀедин винел къат тӀа хьун) я. Эгер лап залан гьалдиз атайтӀа, кьиникьни мумкин я. Виридалай хъсан кар вилик пад кьун я. Вакцинация- уьзуьрдин вилик пад кьадай умудлу къайда я. Эгер грипп акатайтӀани, куьне ам регьятдиз алудда. Вакцинация авуниз кьилин аксивал вечрен белокдиз аллергия, кьилдин касдихъ галаз кьун тавун я. Квевай прививка куьн ��шамиш жезвай чкада ийиз жеда. Идалай гъейри гриппдикай жунадин повязкадалди, дарманар (арбидол, римантатин, анаферон, иммунал) кьабулуналди хуьз жеда.
+Советскдин СОШ-ДИН 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 2016- йисуз Абдурагьимов Владиказ гайи 00518 сериядин 001233865- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+ЧИ УЬЛКВЕДА 5- октябрь акьалтзавай несилдиз чирвилерни тербия гузвай Малимдин суварин югъ яз къейдзава. Акьалтзавай несил патриотвилинни ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишун четинди, гзаф терефринди гьа са вахтунда жавабдарди я. Важиблу везифаяр кьилиз акъудун сифтени сифте малимдилай, адан идеядинни ахлакьдин къаматдилай, пешекарвилин жигьетдай гьазурвилерилай, малимди тухузвай тербиядинни кӀвалахдин тарсарин еридилай гзаф аслу я. Къе малимдин авторитет, адан гафунин таъсирлувал екеди я. Районда, хуьре авай гьаларин дуьз къайгъуда хьун, жемятдиз татугайвилер арадай акъуддай, четинвилер алуддай рекьер къалурун, теклифар гун, сифте нубатда малимдин кьилин буржи хьана кӀанда. Заз школайрин педколлективри, образованиедин управлениедин системада кӀвалахзавай вири работникри акьалтзавай несилдиз мягькем чирвилерни дуьз тербия гун патал чпелай аслу вири серенжемар кьабулдайдахъ кӀевелай инанмишвал ийиз кӀанзава. Квез Куь профессиональный сувар- Малимдин югъ мубаракрай, Гьуьрметлу чи малимар! «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил Ф.З. АГЬМЕДОВ.
+ЧИ УЬЛКВЕДА, 5- октябрдиз къейдзавай образованиедин хилен работникрин «Малимдин югъ» пешекарвилин суварри кьетӀен чка кьазва. И сувар малимри чпин четин, амма гзаф важиблу, мергьяметлу зегьметдалди къазанмишнавай лайихлу сувар я. Къвердавай къалин жезвай везифайри, агъуз жезвай мажибри кӀвалахдиз са кьадар кьецӀ гузватӀани, малимди вичин кар намуслувилелди тамамарзава. Алай кӀелунин йисан эхирни пандемиядин лепедик акатна «дистационно» мензил хуьнин къайдада акьалтӀарна. Малимдин йикъан суварин вилик чи корреспондент Афисат Айдемирова МР- дин образованиедин Управлениедин начальник Улубег Абейдуллаевахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва алай 2020-202I- кӀелунин йисан гьакъиндай гегьенш суьгьбет авуна. - УЛУБЕГ Муьгьуьдинович, алай кӀелунин йисуз аялар школайриз хъфинал ва вердиш къайдада кӀелунрив эгечӀ хъувунал чна шадвал ийизва. И месэладин гьакъиндай куь фикир гьихьтинди я? - Гьелбетда вердиш хьанвай къайдада кӀвалахун образованиедин работникар патал хьиз аялар патални хъсан я. Амма эхиримжи вахтара арадал атанвай пандемиядин гьалара чун роспотребнадзордин ва сагъламвилел гуьзчивал тухузвай са жерге къуллугърин истемишунрал амал авуниз мажбур хьана. И карда са жерге четинвилерни ацалзавайтӀани, виридалай багьа девлет тир сагъламвални фикирдай акъудна виже къвезвачир. Алай кӀелунин йисав адет тирвал эгечӀнава. И йисуз районда сифте яз, школадиз 794 а��л фенва ва вири санлай образованиедин идарайра 704I аялди кӀелзава. Гьелбетда, шадвал ийидай кар ам я хьи, алатай йисарив гекъигайла цӀинин йисуз сифте яз школадиз къвезвай аялрин кьадар гзаф хьанва. Чна умудзава, кӀелунин йис башламишайвал акьалтӀарни ийида. - Образованиедин идарайри федеральный программайра, региондин проектра иштиракунин гьакъиндай квевай вуч лугьуз жеда? - Райондин вири школайра воркаут-майданар туькӀуьрнава, абурукай кьуд школа цӀинин кӀелунин йисак акатнава. «I00 школа» региондин проектда Советск, Кличхан, Магьарамдхуьруьн I-НУМРАДИН, ЦӀийихуьруьн ва Филерин хуьрерин школайри иштиракна. Гъапцегьрин, Муьгъверганрин ва Хъартаскъазмайрин школайра тамам ремонтар авуна. Алай йисуз, «Алай ямдин школаяр» федеральный проектдин рамкайра аваз, Филерин ва Чахчахкъазмайрин школайра «Точка роста» кабинетар ачухнава. Къуйсунрин хуьруьн школадин спортзал тамамвилелди ремонтнава. Райондин руководстводин гуьзчивилик кваз, малимар ва аялар патал къулайвилер тешкилунин, еридин образование къачудай мумкинвал гунин кӀвалахар давам жезва. - Улубег Муьгьуьдинович, малимрин зегьметдиз къимет гайи, гьар жуьре наградайриз лайихлу хьайи малимрин гьакъиндай са кьве ихтилат лагьайтӀа жедачни? - Гьелбетда, са шакни алачиз малимдин зегьмет четинди я. Гьар са пешедин кьиле малимдин зегьмет ава. Ада чирвилер гайи касдикай духтур, инженер, бухгалтер ва са жерге маса къуллугъчияр жезва. Гьавиляй абурун зегьметдиз къимет гуз, къейд ийиз, абур гьевеслу авунин чарасузвал ава. Районда образованиедин хилее 2544 работникди зегьмет чӀугвазва. Алай йисуз «РФ- дин просвещениедин гьуьрметлу работник» тӀвар гуниз I6 малим ва 2 малим «РД- дин лайихлу малим» тӀвар гуниз къалурнава. Гьар жуьре наградайрин сагьибар тир лайихлу малимар чахъ цӀудралди ава. Абуру чӀугвазвай намуслу, жавабдар зегьметдилай чи гележег аслу я. Чаз чкадин СМИ- ди ганвай мумкинвилерикай менфят къачуна, райондин образованиедин хиле зегьмет чӀугвазвай вири малимриз и сувар мубаракиз кӀанзава. Чахъ мягькем, хъсан гележег хьунин, савадлувилин гиг хуьнин карда куьне чӀугвазвай зегьметдай чухсагъул, къуй квехъ чандин мягькем сагъвал ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай. - Квезни чухсагъул.
+3-октябрь, 2020- йис. ГЬАР са касдин вилик, вахт атайла пеше хкягъунин месэла акъвазава. И кардиз таъсир ийизвай себебарни гзаф жезва. Гзаф дуьшуьшра кӀелнавай чка сад яз, кӀвалах михьиз маса рекьяй ийизва. Идалай гъейри кӀелнавай пешедилай рази туширбуру маса рекьерай кӀел хъийизва. Къенин чи ихтилат физвай малимди вичин пеше гьеле школада амаз хкянавай. Абуруз физикадин тарсар гайи рагьметлу Навруз малимдал, классда авай аялар вири ашукь тир. Иниз килигна са классдай I4 аял физический факультетдиз кӀелиз фенай. Абурун арада гиливи Махмудов Къазимагьамед Далгатовични авай. Школадилай гуьгъуьниз I974- йисуз ДГУ- да ви��и хкянавай физический факультет акьалтӀарай жегьил пешекарди вичин зегьметдин рехъ хайи хуьре физикадин тарсарин малимвилелай башламишнай. Гуьгъуьнлай завуч ва 30 йисуз гьа и школадин директорвал авуна. Къенин юкъузни Къазимагьамед малимди гьа и школада тарсар гузва. Вичин пешедин хъсан гъавурда авай, аялрин ва диде-бубайрин ихтибарвал къазанмишай малимди чирвилер гунин жигьетдай тухузвай кӀвалахдиз кьетӀен фикир гузва. Ада тарс гайи
+цӀудралди несилри малимдиз аферин ва чухсагъул лугьузва. Школадиз регьбервал гузвай йисара, ам районда кӀвенкӀвечи жергейра авай. Районда кьиле физвай конкурсра, олимпиадайра, культурадин мярекатра гьамиша лайихлу чкаяр кьазвай. Къазимагьамед Далгатович, пешедин жавабдарвал гьисс авур, еридин образование гунихъ ялай, гьам школадин, гьам общественный уьмуьрдикай са юкъузни къерех тахьай кас я. Малимдин лайихлувилерин сан пара я. Ам «РФ- дин просвещениедин гьуьрметлу работник», «РД- дин лайихлу малим», пуд йисуз галамаз «Йисан малим» райондин конкурсдин гъалибчи, райондин руководстводин, образованиедин управлениедин цӀудралди наградайрин ва Гьуьрметдин грамотайрин сагьиб я. Гьуьрметлу яр-дуст, хъсан пешекар хьиз Къазимагьамед малим играми бубани я. I975ЙИСУЗ, вичихъ галаз университетда санал кӀелай Фаминат Эмиргьамзаевнадихъ галаз сир сад авуна хизан кутунай. Фаминат малимдинни вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз хкягъай пешедиз вафалувал авуна, яргъал йисара малим яз кӀвалахзава. Абуру кьве тербияллу велед уьмуьрдин шегьредал акъуднава. Хци къайда хуьзвай органра ва руша дидединни бубадин пеше- малимвал хкянава. Абуру чӀехи диде-бубадиз ругуд хтул багъишнава. -Хтулрихъ галаз рахазвай, къугъвазвай, са квел ятӀани машгъул жезвай яни абурухъ галаз кечирмишзавай вахт, виридалай хъсанди я,- лугьузва Къазимагьамед малимди. Ихьтин чешнеллу хизандиз регьбервал гузвай квехъ чандин мягькем сагъвал хьун ва куьне лугьузвай хъсан вахтар яргъалди чӀугвадай къуватар хьун чи мурад я, гьуьрметлу Къазимагьамед Далгатович. А. АЙДЕМИРОВА.
+1941- ЙИСАН 1 -октябрь Ватандин ЧӀехи дяведа Москва патал женгер башламиш хьайи югъ я.
+ВАТАНДИН ЧӀехи дяведа Москва патал женгер 1941- йисан 1 октябрдилай башламиш хьана. Гитлеран стратегрин фикир Москва лап куьруь вахтунда къачуна дяве куьтягьун тир. Советрин халкьари, адан армияди душмандин мурадар ва планар тамамвилелди барбатӀна. Москва патал кьиле фейи ягъунрихъ вири дуьньядин тарих патал авай метлебдикай лугьуналди маршал Г.К. Жукова къейднай: «За гьисабзавайвал, дяве кьиле финин карда дибдин дегишвал хьунин бинеяр кутурди Москва патал кьиле фейи женгер я. А женгерихъ неинки Красная Армия ва чи халкь патал, гьакӀ фашистрин Германиядихъ галаз женг чӀугур вири халкьар патал гьам военно-политический жигьетдай, гьам халкьдинни психологиядин жигьетдай зурба метлеб авай». Москва патал ягъунар ругуд вацралай гзаф вахтунда (1942- йисан 20апрелдалди) давам хьана. И женгера кьве патайни зурба къуватри, пуд миллиондилай виниз аскерри иштиракзавай. 22 агъзурдалай гзаф тупарни минометар, пуд агъзурдав агакьна танкар, кьве агъзурдалай гзаф самолетар кардик квай. Душмандин къуватар гзаф тир. Анжах «Центр» тӀвар алай группадик квай ирид корпусда миллиондилай виниз аскерар, 15 агъзурдав агакьна тупарни минометар, 1700 танк, агъзурдалай виниз самолетар авай. Гьа и чӀавуз Советрин кьушунрин ихтиярда авайди 364 самолетни 770 танк ва 9150 тупни миномет тир. ЯтӀани Советрин армиядилай гзаф ивияр экъичай къизгъин женгера душмандин хура акъва
+зиз, адан кьушунар кукӀвариз алакьна. Душмандин 600 агъзурдалай гзаф ксар телеф хьана, тахминан гьакьванбур хирерикди, къаю тухуникди жергедай акъатна. Советрин халкьарин чӀуриз тежедай дуствал Москвадин патарив душман кукӀварунин кьилин лишанрикай сад хьана. Москвадин кьисмет гьялзавай йикъара уьлкведин халкьар ам хуьн патал къарагъна. Чанарилай гъил къачуна душмандин хура акъвазай генерал Панфилован дивизияди, Яру Армиядин политрук Василий Клочкован «Россия чӀехи я, амма кьулухъ чӀугвадай чка авач, далудихъ Москва гала» гафари меркез хуьзвайбурун рикӀериз еке таъсир авуна. Ватан, адан меркез тир Москва хуьн патал дагъвиярни абурун жергедай яз чи районэгьлиярни къарагъна, гуьгьуьллудаказ фронтдиз фена. Москвадин патарив гвай шегьерар Волоколамск, Клин, Мценск, Тула, Химки, Ярцево ва масабура душмандикай азаддай ягъунра иштиракна. Абурукай гзафбур женгера тафаватлу хьана орденризни медалриз лайихлу хьана, гзафбуру Москва патал кьиле фейи женгера чпин чанар гана. 1941- йисан 26- октябрдиз Дагъустандин партийный организациядин активди Москва шегьердин комитетдиз ракъурай Эвер гуна лагьанва: «Москва еке хаталувилик акатнавай йикъара чун, дагъустанвияр, квехъ гала, юлдашар москвавияр! Чна оборона патал квев яракьар, дяведин маса суьрсет, недай шейэр, алукӀдай чими парталар вахтунда агакьардайвал галатун тийижиз кӀвалахда». Дагъвийрин гаф мягькемди хьана. Абуру фронтдив агъзур тоннралди гьар жуьре продуктар, сан-гьисаб авачир кьван промышленный товарар агакьарна. Анлай инихъ 79 йис алатнаватӀани, Москва хвейибуру къалурай викӀегьвилер, кьегьалвилер неинки алай аямдин, гьакӀ гележегдин несилрин рикӀерани эбеди яз амукьда.
+1941- ЙИСАН 1 -октябрь Ватандин ЧӀехи дяведа Москва патал женгер башламиш хьайи югъ я.
+БЕЙКАРРИЗ гузвай пособиедал алай йисан сентябрдин вацра яшар тамам тахьанвай (18 йис тахьанвай) гьар са аялдин кьилиз 3000 манат алава хъийидай къарар кьабулнава. РикӀел хкин, ихьтин пулар алай йисан гатун пуд вацрани ганай. Сентябрдин вацра гузвай пул, агьали кӀвалахдилай мус магьрум хьанатӀа фикирда такьуна, чара ийида. И пул къачун патал агьали регистрация
+27- СЕНТЯБРДИЗ Советрин Союздин Игит Абас Исрафилован экуь къаматдиз бахшна, тарелкаяр цӀалцӀам гуьлледин тфенграй ягъунай (стендовая стрельба) районда сад лагьай сефер яз турнир кьиле тухвана. Райондин Кьил Фарид Агьмедова спортдин мярекатдин иштиракчийрин тӀварцӀихъ хуш келимаяр лагьана. Абас Исрафилован экуь къамат эбеди яз рикӀера хуьн патал районда гьар йисуз спортдин са шумуд жуьре мярекатар кьиле тухузвайди, абур тухун давамардайди, гьа жигьетдай яз и турнирни гележегда гьар йисуз кьиле тухун пландик квайди къейдна. Турнирда иштиракайбурун чӀехи пай райондин гъуьрчехъанвилин тешкилатдин векилар, гьакӀни Россиядин ВДВ-ДИН вете
+ранрин Союздин Кьиблепатан Дагъустанда авай ветеранар-десантникар ва сергьят хуьзвай пограничникар тир. ИкӀ, «Виридалайни хъсан лишанар кьадайди» тӀвар къазанмишун патал 55 касди чпин алакьунар къалурна. Абурухъ лишанар кьунай виниз тир устадвал авайди тфенгдай яна ханвай кьадар къапари субутзавай. Турнир хъсан тешкилувал аваз кьиле фена. КӀватӀ хьанвайбуруз чуьлдал гьазурнавай хуьрекар дадмишдай мумкинвални хьана. Эхирдай турнирдин гъалибчийрив ва призеррив Фарид Агьмедова дипломар ва пулдин пишкешар вахкана.
+авунвай чкада кӀвалахдал таъминардай центрда (центр занятости) учетда акъвазун лазим я. * * * 1- МАРТДИЛАЙ кьулухъ кӀвалах акъвазарнавай ва официальныйдаказ бейкарар яз гьисабзавай ИПРИЗ (индивидуальный предприниматель) 12130 манатдин кьадарда аваз пособие гуда. Къанундал асаслу яз, ихьтин пособие анжах пуд вацра тайинарзава. * * * АЛАЙ вахтунда бейкарвиляй гузвай пособиедин агъа кӀанин кьадарди 1500 манат тешкилзава. И пул эхиримжи 12 вацран къене 26 гьафтеда кӀвалахзавайбуруз ва низам чӀурун себеб яз кӀвалахдилай алуднавайбуруз гузва. Бейкарвиляй гузвай пособиедин виридалайни еке кьадар 12130 манатдиз барабар я.
+ЦӀелегуьнрин юкьван школадин 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2011- йисуз Баламирзоева Сабинадиз гайи 05 А 0039301- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин. Билбилкъазмайрин юкьван школадин 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2008- йисуз Сафаралиев Рагьманаз гайи 4005 АА 0052394- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+ДАССР-ДИН I00 йис тамам хьунин рамкайра аваз Джепелрин хуьре мини-стадиондин майдан шад гьалара ачухна. Им и хуьруьнвияр патал са гъвечӀи сувар хьана. Мярекат тебрикдин гаф рахуналди «Магьарамдхуьруьн райондин» МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова ачухна. Ада вичин рахунра атанвай мугьманриз, хуьруьнвийриз хуьруьн тарихда амукьдай и лишанлу вакъиа тебрикна. Мини стадион эцигдайла лайихлу пай кутур инвестор, «БАХЧА» КФХ-ДИН руководитель Керимхан Абасоваз чухсагъул малумарна. Ачухнавай мини стадион алай аямдин вири истемишунриз талукьди я. Вичин сагъламвал мягькемариз кӀанзавай гьар са касдивай гьанал фена менфят къачуз жеда. ГьакӀни, анал атанвай мугьманрини тебрикдик гафар лагьана, ачухнавай мини фут��олдин майдан хуьруьн жемятдиз мубаракна. Джепелрин хуьруьн яратмишунрин школадин аялри, «Магарамкент» ансамблди авур кьуьлери, манидар Билал Эскендерова тамамарай манийри мярекат мадни гурлу авуна. Райондин культурадин работникри милли алатрал тамамарай хуш авазрин ван кьилелаз майдан ачухзавай яру лент шад гьалара атӀана. ЖАННА.
+ИНФОРМАЦИОННОЕ СООБЩЕНИЕ 7 И ЙИКЪАРА республикада тӀвар-ван авай алим, АПОДИН член-корреспондент, «РД-ДИН лайихлу малим», «РФДИН кьилин профобразованиедин Гьуьрметлу работник», «Зегьметдин ветеран», «ГЪЕПЦЕГЬ-НАМЕ» ктабдин автор чи районэгьли МУКАИЛОВ МУКАИЛ ИЗБЕРОВИЧА вичин 80 йисан юбилей шад гьалара къейдна. И шад вакъиа адаз вири мукьва-кьилийри рикӀин сидкьидай мубаракзава:
+Мубарак хьуй юбилей ваз, Лап сидкьидай икрам я ваз. Къведай йисар чан сагъбур хьуй, РикӀ тӀарардай крар тахьуй. Ви гьар са кар къени хьурай, РикӀин къастар михьи хьурай, Уьмуьрни вин яргъи хьурай.
+Инсанрикай виридалайни къениди ихьтин кас я: вичин мукьвабур кӀандайди, хъсанбурузни писбуруз пай тавуна, абуруз виридаз хийир гуз алахъзавайди. Мугьаммад пайгъамбар. Эгер инсанри вун хибри хьанвайдай кьуна кӀанзавачтӀа, жагъин тийидай затӀ жагъуриз алахъмир. Къабус. Гьар са инсанда кьве инсан ава. Абурукай сад мичӀерани уях я, муькуьди рагъ алай юкъузни ксанва. Жебран.
+1 - СЕНТЯБРДИЗ- Чирвилерин юкъуз райондин вири школайра шадвилин линейкаяр тешкиллувилелди кьиле фена. Сифтегьан зенгини ван авуна. Ада аялриз школайрин ракӀарар ачух тирди ва чеб кьабулиз гьазур тирди хабар авуна. Къуй абуру чирвилерин алемдиз вегьезвай камар мягькембур, дурумлубур, чирвилерин кукӀушрал кьван фидайбур хьурай.
+1- СЕНТЯБРДИЗ- Чирвилерин юкъуз Магьарамдхуьруьн райондин Уружбайрин хуьре цӀийи школа ачухунин еке шадвилин мярекат кьиле фена. И цӀийи кьве мертебадин дараматда аялриз чирвилер ва тербия гудай вири шартӀар яратмишнава, 304 аялдиз чирвилер гудай мумкинвал ава. Мярекатда хуьруьн агьалийри ва патарай атанвай Гьуьрметлу мугьманри иштиракна. Мугьманрин арада РД-ДИН Гьукуматдин 4
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ, гьар йисуз августдин эхирда тухузвай райондин малимрин августдин совещание тешкиллувилелди кьиле фена. М.Ярагъидин тӀварунихъ галай Ярагъкъазмайрин хуьруьн юкьван школада кьиле фейи совещаниеда райондин руководителри, образованиедин управлениедин векилри, малимри ва патарай атанвай мугьманри иштиракна. Совещаниедал 202I ва 2022- кӀелунин йисан нетижаяр кьуна ва 2022-2023кӀелунин йисуз вилик акъвазнавай месэлайрикай гегьеншдиз рахана. Совещаниедал тебрикдин гаф рахай «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Загьидиновича, республикадин малимрин конференциядал къарагъарнавай алай вахтунин образованиедин системадин стратегиядин рекьерикай гегьеншдиз лагьана. Райондин кьили вичин докладда къейд авурвал, къенин юкъуз экономикадин вири хилери сад хьиз кӀвалахзава. Хуьрерин сергьятар туькӀуьруниз, аваданламишуниз кьетӀен фикир гузва. Федеральный ва региондин проектрин сергьятра аваз, кӀелунин процесс тешкилиз, райондин школайра чирвилер гунин ери хъсанариз, образованиедин объектар эцигиз ва са жерге школайра метлеблу ремонтар ийиз алакьна. М.Гьажиеван тӀварунихъ галай Магьарамдхуьруьн ва Гилийрин хуьруьн школайра «Школайрин образованиедин системада модеринизация» программадин сергьятра аваз метлеблу ремонтар авунва. Райондин вири школайра гьар йисуз планламишзавай ремонтар авунва ва къенин юкъуз образованиедин идараяр цӀийи кӀелунин йисаз гьазур я. Винидихъ тӀварар кьунвай школайра ктабрин материалрин база цӀийи хъувун пландик ква. 2023- йисуз метлеблу ремонтар тухудай школаяр тайинарнава. И йисуз Оружбайрин хуьре 304 аял гьакьдай цӀийи школа кардик акатда. Алай вахтунда Магьарамдхуьре, Мугъвергандал ва Кьапиркъазмайрин хуьрера цӀийи школаяр эцигунин документар гьазурунин кӀвалахар кьиле физва. Образованиедин ери хъсанарунин ва «Алай аямдин школа» ва «Образование» проектар тамамарунин мураддалди, Киркарин, Гилийрин, Буткъазмайрин ва Магьарамдхуьруьн 2- нумрадин школайра «Точка роста» цифровой центраяр ачухда. 2022- йисуз Дагъустан пилотный региондик акатуниз килигна, тербиядин рекьяй аялрихъ галаз сигъ алакъада кӀвалахун патал директордин советник къуллугъ кардик кутада. ЦӀийи кӀелунин йисуз гьелелиг I6 школада ва гуьгъуьнлай райондин вири школайра и къуллугъ кардик акатда.
+Магьарамдхуьруьн районда 58 образованиедин идара кардик ква, абурукай 33 образованиедин идарада 7I04 аялди ва I497 аялди аялрин бахчайра чирвилер ва тербия къачузва. ЦӀийи кӀелунин йисуз, Магьарамдхуьруьн ЦРБ- дихъ галаз школайра медицинадин кабинетриз лицензияр авунин кӀвалах давам жеда. Гьуьрметлу малимар, мад сеферда квез алукьнавай цӀийи кӀелунин йис тебрик ийиз кӀанзава. Къуй квехъ чандин мягькем сагъвал, кӀвалахда агалкьунар ва вилик эцигнавай важиблу месэлаяр гьялдай гьевес, къуватар хьурай,- тебрикдалди акьалтӀарна вичин доклад Фарид Агьмедова. Райондин, республикадин ва федеральный дережайра малимри, аялри къазанмишнавай агалкьунрикай МР- дин образованиедин Управлениедин начальник Улубег Абейдуллаеван докладдихъни яб акална. Эхирдай, райондин кьили, атанвай мугьман тир РД- дин образованиедин ва илимдин Министерстводин умуми отделдин консультант Лейла Арсланбековадихъ галаз, «РФ- дин образованиедин Гьуьрметлу работник», «РД- дин образованиедин отличник» наградаяр, чухсагъул малумарнавай чарар, РД- дин Минобразованиедин 2 ва 3- дережадин дипломар ва РД- дин Минспортдин Гьуьрметдин грамотаяр шад гьалар сагьибрив вахкана.
+Председателдин заместитель Рамазан Джафаров ва са жерге маса ксарни авай. Мярекат Россиядин Правительстводин Председатель Татьяна Голиковадини ва РФДИН просвещениядин министр Сергей Кравцован видеообращенияда авур тебрикдин гафаралди ачухна. КӀватӀ хьанвайбур тебрикуналди мярекат МР-ДИН Администрациядин кьил Фарид Агьмедова давамар хъувуна. Гьуьрметлу аялар, дидебубаяр, малимар ва атанвай мугьманар! – Аялар чи гележег я,лагьана Фарид Загьидиновича. Абуруз дуьз тарс- тербия гунилай важиблу кар авач. Къуй и цӀийи, экуь, чими, техникадалди тадаракламишнавай къулай школада чи аялри гьамиша дуьз тербия ва чирвилер къачурай. Ахпа атанвай мугьманри чпин патайни хуш келимаяр лагьана. РД-ДИН Гьукуматдин председательдин заместитель Рамазан Джафарова вичин рахунра и вакъиадиз еке метлеб авайди ва республикадин Президент Сергей Меликова
+образованиедин месэлайриз кьетӀендиз фикир гузвайди къейдна. -Зун инанмиш тирвал, къе и школадиз физвай аялри, чӀехи несилди кутур хъсан адетар давамарза, хъсандиз школа кӀелна республика ва район патал хъсан пешекарар хкатдайдахъ умуд кутазва,- къейдна ада вичин рахунра. Мярекатда школадин аялри активвилелди иштиракна, манияр яна, кьуьлер авуна, шиирар кӀелна. Къейдна кӀанда, хуьруьн жемятди, школада кӀвалахзавай малимри Уружбайрин хуьре ихьтин савкьваталай аямдин вири истемишунриз жаваб гузвай школадин цӀийи дарамат эцигунай республикадин Кьил Сергей Меликоваз ва райондин кьил Фарид Агьмедоваз чухсагъул лугьузва. Лишанлу лент атӀайдалай кьулухъ, мярекатдин иштиракчиярни мугьманар аялрин цӀийи школадин къулайвилерихъ галаз таниш хьана ва абур пара рази яз амукьна. ЖАННА.
+СА ВАХТАРА халкьдин сагъламвал уьлкведин девлет я лугьудай лозунг авайди тир. Фикир гайила, ибур, дугъриданни, дуьз гафар я. Эхь, халкьдин сагъламвал вири уьлкведин, государстводин сагъламвални я, къудратлувални. Инсан патал уьмуьрда виридалайни багьади, гьелбетда, сагъ чан я. Эгер инсан азарлу ятӀа, адаз дуьньяда са кардини дад гудач. Ада вич кӀвале, къеце герек амачирди хьиз гьиссда. Гьавиляй гьар са касди сифтени-сифте жуван сагъламвилиз фикир гун, ам хуьн лазим я. Гьайиф хьи, жуьреба-жуьре уьзуьррик азарлубурун кьадар къвердавай гзаф жезва. Эхиримжи вахтара чаз чизвайвал, коронавирусдин тӀугъвалдихъ пара инсанар азарлу хьана ва кьейи дуьшуьшарни пара я. Алай вахтунда коронавирус мад пайда хьанва. Делилри субутзавайвал, Дагъустан Республикада тӀугъвал акатнавайбурун кьадар 96 67I. кас ава. Эхиримжи суткада цӀийиз тӀугъвал акатнавайбурун кьадар I85 касдив агакьнава. Вири санлай кьурла сагъ хьана азарханадай экъечӀайбурун кьадар 9089I дахъ агакьнава. Коронавирусдин тӀугъвалдик кьейибурун кьадар 3598 кас хьана. Вирус акатзавай ксарин кьадар виринра хьиз чи республикадани эхиримжи вахтара къвердавай пара жезва. Эхиримжи вахтара аялрин ва 60 йисалай виниз яшара авайбурун арада коронавирус акатнавайбурун кьадарни артух жезва. ТӀугъвалдиз акси рапар янавайбуру вирида ревакцинация хъувуна кӀанзава. Азардикай чун ва чи хиза��ар, мукьвабур хуьн патахъай тӀугъвалдиз акси рапар ягъун чарасуз я. Магьарамдхуьруьн райондин ЦРБ-ДАЙ чаз хабар гайивал, алай вахтунда тӀугъвалдик начагъ хьанвай 29 дуьшуьш малум хьанва, ибурукай еке пай азар гъидайбур (носители) я.
+Къуйсунрин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2009- йисуз Исмаилова Кристинадиз гайи 05ББ 0110246- нумрадин аттестат квахьуниз килигна, къуватда амачирди яз гьисабин. Билбилрин СОШ-ДИН 8- класс куьтягьайдан гьакъиндай 1990- йисуз Курбалиев Султаназ гайи А 400958- нумрадин аттестат квахьуниз килигна, къуватда амачирди яз гьисабин.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез Дагъустандин халкьарин Садвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. И сувари вири дагъустанвияр сад ийизва ва гзаф миллетрин республикадин агьалийрин ислягьвилихъ, стхавилелди яшамиш хьунихъ, бубайрин лап хъсан адетар хуьнихъ ва давамарунихъ авай чалишмишвал мадни мягькемарзава. 1999- йисан сентябрдиз гуьгьуьллу дагъустанвийри уьлкведин Яракьлу Къуватрин куьмек аваз чи республикадиз сухулмиш хьайи международный бандитрин кӀеретӀар кукӀварун ва международный террористрал гъалиб хьун лап чӀехи ва рикӀелай алат тийидай, чи садвал мадни мягькемарай вакъиа хьана. Гьуьрметлу районэгьлияр! Къуй квехъ мягькем сагъвал, хизандин хушбахтвал ва пакадин экуь йикъахъ инанмишвал хьурай. Къуй чи халкьарин садвал мадни мягькем хьурай. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил, Ф. АГЬМЕДОВ.
+АЛАЙ ЙИСАН 14- октябрдиз райондин центрда Магьарамдхуьруьн район тешкил хьайидалай инихъ 80 йис тамам хьунин юбилей шад гьалара къейдда. И лишанлу вакъиадиз талукь яз «Самурдин сес» газетдин чинра чеб жуьреба-жуьре йисара райондин кьиле акъвазай регьберрикай ва район яшайишдинни экономикадин ва культурадин рекьяй вилик тухуник чпин лайихлу пай кутур КПСС-ДИН партиядин, дяведин ва зегьметдин ветеранрикай макъалаяр, кьилди ксарин рикӀел хкунар гузва. Магьарамдхуьруьн район 1943- йисан 17- декабрдилай, яни Оргбюро тешкилай йикъалай арадал атайди яз гьисабзава. Оргбюро, райсоветдин
+сессия эвер гуналди, тешкиллувилин месэлайриз килигзавай. Магьарамдхуьруьн райондин райсоветдин сад лагьай сессия 1944- йисан 6- февралдиз кьиле фена. Сессиядин кӀвалахда депутатрилай гъейри хуьре
+рин Советри ва колхозрин председателри, школайрин директорри, парторгри, комсомолдин ва идарайрин руководителри иштиракнай. Сессия тешкиллувилин месэлайриз килигна. Райсоветдин исполкомдин председателвиле Бачханов Мегьрали Букарович хкяна. Сессиядал гьакӀ, председателдин заместитель, райсоветдин исполкомдин секретарь, отделрин заведующияр тестикьарна. Гьа икӀ цӀийиз тешкил хьайи Магьарамдхуьруьн райондин кьиле Мегьрали Букарович Бачханов акъвазна.
+ДАГЪУСТАНДИН халкьдин шаир Расул Гьамзатован I00ЙИСАН юбилейдиз талукьарнавай мярекатар, алай йисуз вири республикада хьиз, Магьарамдхуьруьн райондин культурадин маканра, школайра, аялрин бахчайра, библиотекайра лап хъсандиз кьиле тухузва. Расул Гьамзатов ХХАСИРДА Дагъустандай акъатнавай шаиррикай, СтӀал Сулейманалай гуьгъуьниз, виридалайни гзаф машгьурвал къазанмишай ксарикай сад я. Ада неинки вичин авар халкь, гьакӀ вири республика дуьньядиз машгьурна. Расул Гьамзатован поэзия хайи чӀалаз, хайи чилиз, хайи Ватандиз, диде-бубайриз, мукьва-кьилийриз, ислягьвилиз, дуствилиз вафалу хьуниз эвер гуникай ибарат я. Алай йисуз шаир дидедиз хьайидалай инихъ I00- йис тамам жезва. И вакъиадихъ галаз алакъалу яз чи районда пландин бинедаллаз гьар са яратмишунин коллективда мярекатар кьиле тухузва. Магьарамдхуьруьн райондин библиотекайра Расул Гьамзатован I00- йисан юбилейдиз талукьарнавай мярекатар лап активныйдаказ кьиле тухвана. Зун заз мукьвал тир хуьруьн библиотекада кьиле фейи вечердиз фена. Мярекат кьиле физвай кабинет Расул Гьамзатован суьретралди, ктабрин выставкайралди, шаирдин уьмуьрдикай ва яратмишунрикай кхьенвай газетралди безетмишнавай. Вечердал шаирдин яратмишунрин кӀвалахдикай суьгьбетар авунай, Магьарамдхуьруьн юкьван школадин ученикри Расул Гьамзатован машгьур шиирар кӀелна, шаирдикай кхьенвай гьикаяяр рикӀел хкана, адан уьмуьрдин рекьин кьилин уламар ачухна. Вечердин иштиракчийриз школадин аялри са гъвечӀи концертни гана, шаирдин шиирар хуралай кӀелна. 3
+Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрадин фойеда I00- йисан юбилейдиз талукьарнавай еке межлис кьиле тухвана. Межлис МКУК- дин культурадин отделдин директор Эседуллагь Селимова ачухна. Ада вичин рахунра шаирдин зурбавал, къагьриманвал, ватанпересвал хьиз, адан ватандин, ам дидедиз хьайи дагъларин юкьва авай тӀебиатдин ажайиб пипӀен тарифар, маса кьетӀенвилерикай яргъалди рахана. Мярекатда райондин векилри, аялри ва малимри, идарайрай шииратдал рикӀ алай ксари, манидарри, ашукьри, хуьрерай атай мугьманри иштиракна. Межлисдин эхирдай чи манидарри Расул Гьамзатован шиирриз кхьенвай маниярни лагьана. «Солнышко» бахчадин аялри иллаки чи фикир чпел желбзавай. Абуру авур кьуьлери мярекат мадни гурлу авуна. 28 лагьай сентябрдиз Москва шегьерда Гьукуматдин Кремлдин дворецда Расул Гьамзатован I00 йисаз талукьарнавай еке межлис кьиле фида. Аниз Дагъустан Республикадин культурадин министр Зарема Бутаевадин теклифдалди Республикадин Правительстводин премиядин лауреат ашукь Айдун юбилейдин программадик кутунва. Москвадин агьалийриз лезги чуьнгуьрдин гьунар виниз тир дережада къалурдайвал, ада вичин нумрадал кӀвалахзава. ЖАННА. 2
+Эминан чирагъдин нур-ишигъ кьуд патаз чикӀизва
+ЗАЗ Эминакай сифте зи диде Туькезбана лагьай манидай ван хьана. А манида ихьтин гафар авай : -Къамат я чинар, Сифет я мармар. Эминан чӀалар Гьич жеч тапарар. Юкь къизил- камар. Эй, зи гуьзел яр! Мумкин ятӀа ваз, Зун яр яхъ жуваз… За хабар кьазва: -Я диде, Эмин вуж я? Ам Куьредай я, чан хва, вични кайи-хъукъвай шаир.. Йисар алатна. Тагьирхуьруьн къазмайрин юкьван школада кӀелдайла, лезги литературадин тарсара, рагьметлу Гьасанов Теймуршагь малимди, чаз аялриз, Етим Эминан уьмуьрдин рекьикай ва адан яратмишунрикай гегьенш суьгьбет авунай… Етим Эминан тӀвар, адан шиирар хуралай чин тийидай кас бажагьат ава чи лезги хуьрера. Вучиз Эминаз икьван гьуьрмет ава лезги халкьдин арада? Адан себеб вуч я? Ваъ, ваъ, кимерал фейила, бязи яшлу хьанвай, веледрикай рикӀ ханвай бубайрин мецерилай ихьтин цӀарарин ванер къведа: -«Буба хциз муьгьтеж тахьуй, стхаяр»... Къвалавай муькуьда алава хъийизва: «Гъил гъилизни муьгьтеж тахьуй, стхаяр…» (Е.Э. «Стхаяр»- шиирдай). Эхь, шаирдивай инсанрин бейнидиз, рикӀериз таъсириз алакьна, абурун рикӀерин назик гьиссер юзурна. «Буба хциз муьгьтеж тахьуй, стхаяр!»- лугьуз эверзавай Эмин эхирдай вич езнедиз муьгьтеж хьана. ЧӀехи руш Къизхануман гъуьлуь лап къекъверагвилиз аватай шаирдин хизандиз куьмекар гузва. Эмина вич рагьметдиз фидалди, халкьдиз михьивилелди къуллугъна; гьахъвал, дуьзвал раижзавай девирдин чавуш хьана. Лугьуда хьи, лекь къарагъай чкадал цӀакул аламукьда. Мегьамед-Эминни вичин атабубайрал атайди ХЬАНА.СЕВЗИХАН- Эминан буба савадлу итим тир, вични ирид хуьруьн къази. Севзиханан буба Желилани ва гьадан буба Абукарани чӀалар туькӀуьрдай, шаирвилин гьисс авай савадлу инсанар тир. Эмина сифтегьан кӀел-кхьин, чирвилер вичин бубадивай къачуна. Гуьгъуьнай Кьеандал, Алкьвадрал Гьажи Абдуллагь-Эфендидин гъилик, яргъалди Гьажи Исмаил-Эфендидин медреседа кӀелзава. КӀелунихъ ялалмишзавай жегьилдиз Ахцегьа Мирзе Алидин медресада давамариз кӀанзава, амма кьисметдин чарх элкъвена, буба рагьметдиз физва. Куьре округдин дуванханада авай гьакимрин меслятдалди Мегьамед-Эминакай вичин буба Севзиханан чкадал Ялцугъа къази жезва. Эмин, адан шииррай чна кьатӀузвайвал пара дугъри, рагьимлу, эдеблу, дуьзвал, адалат гвай къази хьана. Ихьтин къилихди, гьелбетда, адан къазивилиз еке таъсир авуна. СтӀал Сулеймана пислемишай судуяр хьиз, ам иблисди худда твадайди, стха кана сура твадайди, кьве манат пул гъута тун тавуртӀа, дуван кьилиз акъуд тийидайди хьанач. Ам вич килигзавай суддин крариз эдеб, марифат фикирда аваз килигиз хьана. Бязи вахтара ам шариатдин къанунризни акси экъечӀиз хьана. Гьавиляй адаз «гьахъ гвай къази» лугьунни дуьшуьшдин кар туш… «Вирт квахьнавайдаз» шиирда кӀвалел алай лежбер Асланан тереф хуьзва шаирди. Вирт тӀуьнвайди Аслан тирди чизчиз… Гьелбетда, ихьтин къази вилик-кьилик квайбуруз хуш жедач, адан япарихъ гьар жуьредин ихтилатар галукьиз, арзаяр кхьиз хьана... Эминаз гзаф дустар хьайиди чна адан шииррайни кьатӀузва. Абурукай виридалайни вафалу дуст Зульфикъаров Къазанфар я… Етим Эминан уьмуьр чирун патал Зульфикъаров Къазанфаран гьам шиирдихъ, гьамни ам кхьей тарихдихъ ( I87Iй. ) еке метлеб ава. Шиирдин метлеб адакай ибарат я хьи, ада Етим Эминаз халкьди гьадан аямда гьихьтин къимет гузватӀа, малумарзава, Къазанфар Эминахъ галаз «Эй азиз» лугьуз рахазва. Къазанфаран къаст вичинни Эминан «дуствал эбеди» хьунухь я. Къазанфаран шиирдин виридалайни важиблу чка, шаирдиз хьиз, Эминазни ганвай къимет я: - На куькӀуьрна, стха, вун Аллагьди хуьй, ДЕЛИ-ДИВАНАДИЗ чирагъ, эй азиз… 6
+ГЬУЬРМЕТЛУ «Самурдин сес» газетдин редакция! И чар кхьизвайди, квез гьамиша гьуьрметзавай Гьабиддин я. Заз ихьтин суал къвезва? Эгер Исламдин дин сад ятӀа, ам виринра- хуьрера, шегьерра сад хьун, са адет хьун лазим я. Са чкайра жуьмяяр лугьуз гурлу тӀуьнар гузва. Маса чкайра пуд йифер лугьуз куьк ашарни шурваяр гузва. Са чкайра 51, 52, 53 жезва, генани мехъеррин хьтин тӀуьнар гузва. Маса чкайра 40 жезва- тӀуьнар гузва. Фекьийриз мейит чуьхвейлани пул, гьакъи гузва. СУР-КЬУЛ атӀайбуруз пул гузва. ИкӀ жедай кӀвалахар яни- са адет хьун лазим я. Варлу ксар (девлетлубур) кьейила, фекьийри ясин эхирдал кьван кӀелда, яргъалди ихтилатар ийида. Кесибар кьейила, ясиндин «куьруь вариант» кӀелда. Гьа икӀ хьайила, кесибарни мажбур жезва авай-авачир кални тукӀуна хуьруьз тӀуьнар гуниз. Башсагълугъвал сурарал аламаз гудани, тахьайтӀа, иесидин гьаятдал? Сад Аллагьдин ктабда гьикӀ кхьенва? Йа Аллагь лугьузва за, яраб са адет авайди туш жал? РЕДАКЦИЯДИН ПАТАЙ ГЬУЬРМЕТЛУ Гьабиддин стха, винидихъ чапнавай куь чарчяй аквазвайвал, чи диндин са бязи адетри квехъ ахълу наразивал кутазва. Ачухдиз лагьайтӀа, и жигьетдай са куь наразивал авач. Наразибур пара ава. Куьне чи вилик эцигнавай суалрилай чи жаваб куьруьди жеда. Вучиз лагьайтӀа, а вижесуз адетрин гьакъиндай чна рахунар ва кхьинар гзаф авуна. Амма… файда авач. Куьне винидихъ гьисабнавай адетар гьич садни Ислам диндихъ галаз алакъа авайбур туш. И адетар арадиз гъизвайбурни чун я, абур тергна кӀанзавайбурни чун. Чун вужар? Им четин суал я. Ибур я указралди, приказралди арадиз гъиз, я тахьайтӀа, арадай акъудиз жедай меслятар туш. Диндихъ галаз гужуналди алакъалу ийизвай и адетар арадиз гъизвайбур ва абур кьиле тухузвайбур чи хуьрера дин кьиле тухузвай ругьанияр я. Абур гьикьван авам ва невс авайбур хьайитӀа, и ктӀай адетри гьакьван гзаф цуьк акъудда. Им чи жаваб я квез, Гьабиддин стха.
+БАЯЗИД падишагь есирвиле гьатна. Ам дяве физвай майдандилай дуьз Тамерланан (КьецӀи Тимуран) патав хкана. Баязидаз са вил авайди акур Тимур, ван акъатна, хъуьрена. Хъел атай Баязида адавай хабар кьуна: -Вун вучиз хъуьрезва? Гьелбетда, вавай зал хъуьрез жеда, зал гъалибвал къазанмишна лагьана. Амма, вуна фикир це садра, и зун алай чкадал вунни хъуьруьн мумкин тир. Падишагьрин тахтунин кьисметарни Аллагьдилай аслу я. Им вун Аллагьдин кьисметдал хъуьрезва лагьай чӀал жезвачни? ВИЧ-ВИЧЕЛ хтай Тимура жаваб гана: -Гьа и фикирди зав хъуьрезни туна. Дугъриданни, пад��шагьринни абурун пачагьлугърин кьисметар Адан гъиле ава. Амма, пачагьлугърин кьисметрив Ам къайгъусуздив эгечӀзавай хьиз я заз, гьикӀ хьи, са вил авайдавай пачагьлугъ вахчуна, Халикьди ам са кӀвач квайдав вугана…
+Заманаяр пара дегиш хьанатӀани, къедалдини Зульфикъарова атӀай къимет гьакъикъат дуьз къалурзавайди яз ама. Эмин кесиб халкьдин лап хъсан векил яз хьана, дели-диванайрин вилер ачухарзавай, абуруз чпин гьалагьвал къалурзавай чирагъ яз хьана. Гьа иниз килигна адаз лезги халкьди вичин рикӀ алай шаир я лугьузва. Са кӀвалах къейд тавуна жедач: шаирдиз араб, туьрк, фарс чӀалар лап хъсандиз чизвайтӀани, ада вичин шиирар лезги чӀалалди кхьиз хьана, яни араб гьарфарикай менфят къачуна-лезги гафаралди. Эминан шиирра гзаф дерт, гъам-хажалат ава: кесиб халкьдин шел-хвалдикай гзаф теснифнава. Адан гьар са шиирдай ам яшамиш хьайи девир, халкьдин гьал- агьвал гуьзгуьдай хьиз аквазва, сагъ са девир КЪАЛУРНАВА.ЭМИНАН шиирар кӀвалин пипӀяй-пипӀиз физ, багъдин цӀару серинрик яратмишнач, акси яз ам халкьдин арада хьана, вичин вилералди акуна, руьгьди кужумна, гьар са агьвалат бейниди къачуна… Етим Эмина азербайжан чӀалалдини шиирар кхьейдини малум я. Дуьньядин муьгьуьббатдин лирикадин лап зурба устадрикай сад тир Физулидиз, Азербайжандин классик Вакъифаз, туьркменрин поэзиядин лап зурба устад Махтумкъулидиз шиирар кхьенва. А шиирарни лезги чӀалаз Гъалиб Садикьиди таржума авуна… Эминан муьгьуьббатдин лирикади кьетӀен чка кьазва. Вичин лирикада ада муьгьуьббатдин михьивал ва вафалувал, дишегьли багьаз кьун, адан хатур хуьн къалурзава. Эминан девирда дишегьлидин тариф авун акьван регьят кар тушир, ятӀани шаир шариатдиз, девирдин къанунриз муьтӀуьгъ хьанач. Эминан чӀалар еке устадвилелди туькӀуьрнавайбур я. Абурухъ кьетӀен гуьрчегвал, къешенгвал ава. Везиндихъ аламатдин цӀалцӀамвал, суьретрихъ гужлувал, чӀал лагьайтӀа, регьятдиз кӀелиз жедайди, муькуь патахъай, вичиз тешпигь авачир авазлувал ава. Лугьун лазим я, Эминан шиирриз экуь дуьнья Советрин девирда акуна. I927- йисуз Москвада лезги шаиррин шииррин кӀватӀал Гьажибег ГЬАЖИ-БЕГОВАН зегьметдалди акъуднай. Гьа вахтундилай инихъди шаирдин са шумуд ктаб чапдай акъатна ва акъатни хъийида… Урусрин зурба шаир Николай Тихонова лагьанай: - Етим Эмина лезги миллетдиз вичин Эминан чӀал туна, адани, Пушкинан чӀала Урусатда хьиз, лезги литература вилик финиз бегьерлу таъсир авуна. Эминан уьмуьрдин эхиримжи йисар гзаф четинбур хьанатӀани, ада куькӀуьрай чирагъ къени кузма, а чирагъдин нур-ишигъ кьуд патаз чикӀизва, ишигъди датӀана гележегдин несилриз экуь, шегьре рехъ къалурзава… Аллагьяр АБДУЛГЬАЛИМОВ.
+Эминан чирагъдин нур-ишигъ кьуд патаз чикӀизва
+И ЙИКЪАРА муниципальный райондин администрацияда райондин 75 йисан юбилейди гьаурвал акунин гьакъиндай , хуьреринадминистрацийрин кьилерихъ гала гегьеншс��вещаниекьилетухвана . Совещаниедин к l валахда МР дин Администрациядин кьилин сад лагьай аместитель Гьабибуллагь Мурадали ева ва РД дин Халкьдин писатель , шаир , драматург , чирайонэгьли Абдуселим Исмаилова иштиракна . Совещаниедал рахай Гь . Мурадалиеварайондин 75 йисан юбилейди аквавай гьа урвилерикай , хъувуна к l анамайк l валахрикай , икардал гьевеслу инсанар желб авуникайгегьеншинформация авуна .
+РАЙОНДИН 75 йисан юбилей тешкиллувилелди кьиле тухун патал кьиле муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид АГЬМЕДОВ ава 16 касдикай ибарат тир оргкомитет тешкилнава . Оргкомитетдал юбилейдин йикъагьаурвалакунинваамкъейдавунинсеренжемрин план туьк l уьрун тапшурмишнава .
+АЛАТАЙ базар юкъуз РАЙЦЕНТРДАЛАЛАЙА . Исрафилован т l варунихъ галай 1нумрадин ДЮСШ да 2005 – 2007 – йисара хьанвай жегьилрин арада дзюдодай райондин первенство кьиле фена . Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра , тренер Тельман Халидован ( Магьарамдхуьр ) гъилик гьазурвал къачузвай Т . Халидовни (26 кг ), Ш . Шихагьмедов (55 кг ), тренер Садир Айвазован ( Магьарамдхуьр ) тербиячи тир Э . Беговни (55 кг ), Р . Боязов (46 кг ), ОМАРШАХМАРДАНОВАН тербиячияр тир Р . Гюламетовни (30 кг ), А . Мамедкеримовни (34 кг ), Р . Габибов (42 кг ) ва чпин буба спортдин мастер Аким Пенжалиеван гъилик гьазурзавал аквазвай К . Пенжалиев (50 кг ) 1чкайриз лайихлу хьана . Абурун арада кьвед ва пуд лагьай чкаяр кьурбурни ава . Гъалиб хьайибуруз ва призовой чкаяр кьурбуруз « Физический культурадин ва спортдинотдел » МКУ ДИНГЬУЬРМЕТДИНГРАМОТАЯРВАМЕДАЛАРГАНА .
+АЛАТАЙ гьафтеда , зун теклиф тавур са шад мярекатдиништиракчихьана . Имиграмидидедин , лайихлуинсандинюбилейтир . Дишегьлидивайяш хабар кьадайди туш , лугьуда мисалда . Амма къенинмярекатдин юбилярдикечирмишнавайуьмуьрдин рекьикай , хизандикай , адан яшарикай , алакьунрикай лугьун тавуна жедач . Яхц I урниц I УВАДЙИСИДАЛАЙВИЛИКСОВЕТСКХУЬРЕ арадал атай Рамазановрин хизанди къенин юкъузни багърийрин рик I шадарзава . Хизандин кьил Бурши Макьай тир Ражаб ХАЛУДИВИЧИЗУЬМУЬРДИНЮЛДАШШИМИХУЬРЯЙХКЯНАЙ . Жегьил хизанди къуьн къуьне туна мягькем хизанарадалгъана . ЗЕГЬМЕТДИНРЕХЪРАЖАБХАЛУДИ « Фрунзенский » т I вар алай совхозда кассирвилек I валахунилайбашламишнай . Гуьгъуьнлайада , Ватандин вилик вичин пак буржи тамамариз армиядин жергейра кьве йисуз къуллугъна . КЪУЛЛУГЪДИЛАЙГУЬГЪУЬНИЗМАХАЧКАЛАДААВТОДОРОЖНЫЙ техникум акьалт I арна . Механик пешекарвал къачунвай ам гьа и совхоздин сок хкудзавай заводда инженер – механикязк I валахалхьана . Яргъалйисарагьакъисагъвилелди къачурзегьмет шумудни са Гьуьрметдин грамотайралди , гьар жуьре пишкешралди лишанлу авуна . 2002йисалай Ражаб халу лайихлу пенсиядиз экъеч I нава . Амма и яргъал йисара вичин буржияр тамамардалди , зегьметдинрекье агалкьунар къазанмишдалди адаз вафалувал хвейи , адан къул къени авур , гьар са карда къуьн кут��р , юнда тур уьмуьрдин юлдаш Секинат бахдикай рахун тавуна жедач . Къе адан яшар 70 йисахъ агакьнават I ани , ч I улав ч I арариз рех янават I ани , адан сивел алай милли хъвер , чина авай берекатдин нур акъатнавач . Эвленмиш хьайидалай инихъ четинвилер гзаф ацалтнат I ани , ада уьмуьрдин гьич са уламдални бушвал авунач . Совхозда к I валахални хьайила , ругуд аялни хвейила , к I вале авай ч I ехибурузни килигайла халис дагъви дишегьлиди хьиз фу т I уьна . Дарда гьатай вахтарни гзаф хьанат I ани чарадан рак I арал фу , яд це лугьуз фенач . Юкъуз совхоздин чуьл , йифиз к I валин фронт хьана . Еке хизандиз ( юлдашни галаз ругуд эркек авай ) хуьрек авун , абурун винел , к I вачел алук I завайбур михьун , цур ац I ай мал къарадиз килигун ибур Секинат бахдин гьар йикъан везифаяр тир . Идалай гъейри хуьре кьиле физвай мел мехъердикай , кьейи хайидакайни садрани хкеч I нач . Секинат бахдин ч I ехи бубаяр гьяждал к I вачи к I вачи фенвай , дин гвай михьи ксар тир . Гьеле аял ч I авалай Секинат бахди гьабурухъ галаз вичиз дуьаяр ийиз , кап I ар ийиз чирна . Са яш хьайила гъиле кьур къуръан я гъиляй авуднач , я мецелай алуднач . Секинат бахди рагьметдиз фейибурни диндин къанунри истемишзавайвал динжарзава . Вишералди мавлидар к I елна . Ругуд йис идалай вилик ам вичин ч I ехи мураддив агакьна . Пак ферзерикай сад тир гьяждал фин кьилиз акъудна . Адан гъиликай себеб хьайибуру гьамиша хийир дуьа ийизва . Къенин юкъузни Секинат бах хуьруьн уьмуьрдикай къерех туш . Секинат бахди вичин уьмуьрдин юлдаш Ражабни галаз ругуд велед уьмуьрдин шегьредал акъуднава . Вад хвани са руш . Абурув махсус образованияр , к I вал югъ , хизанар ава . Ч I ехи кьве хци ва са хтулди къайда хуьзвай органра к I валахза , амайбурни гьарма сад са кеспидал машгъул я . Абуру Секинат дидедизни Ражаб бубадиз I3 хтулни 4 птул багъишнава . Къе ихьтин важиблуюбилей къейд ийизвай юкъуз , патара авай балаяр вири к I ват I хьанва . Дидедин лайихлу юбилей шад гьалара къейдна . Абуру чпин рик I алай дидедиз багьа пишкешар гана , хъсан тостар лагьана ва ихьтин ч I аларни багъишна : Хуьре , к I вале гьуьрмет авай , Чан играми ширин диде . Гьар са кардал къимет алай Бахт я вун хьун чи к I вале . Гьич са кар тахьуй ваз дак I ан , Балайрикай регьят хьуй рик I. Чан играми багьа инсан , Тахьуй вун сефил , гъарик I. Мубарак хьуй хьанвай яшар , Бахтлу хьурай ви балаяр , Ви ширин мез рахазмай кьван , Чи гьар са югъ жеда сувар . А . АЙДЕМИРОВА .
+саки чи Ватандин гзаф пип I ерай ял ягъиз инсанар къвезва . А мугьманри , бязибуру кьилер калтадзава , авай гьал акурла … Гьуьрметлу дустар , ша чна
+АЛАТАЙ ЙИС , яни 20I7 йис чи там , чи ерияр абурлудаказ Экологиядин йис яз малумар хуьн , масадбуру чалай чешне най … къачудайвал . Эхь , гьуьрметлу ватанэгьли Самурдин тамун тариф гзаф яр , чи экология чна хвена к I анда . арифри , шаирри ва писателри Патай атайда ам хуьдач . Самур авунва ва ийинни хъийида . Зи дин таму вичин заха , гегьенш рик I ел Аллагьяр Абдулгьалимова къацу къужахда 8 хуьр кьун ва Самурдин тамукай кхьенвай ва : Нуьгди , Къумух , Азадогъли , ихьтин шиирдин ц I арар хквезва . Самур , Тагьирхуьруьнкъазмаяр , И чилел зи , Хтункъазмаяр , Билбилар ва При И накьваадал битмиш жезвай морский . И хуьрера яшамиш Гьар зат I унал чан ала .. жезвай агьалийрин акъатай к I вач Килига куьн вили цавуз Самурдин тама ава . Гьарда ви Чарх язавай чин жуьре менфят къачузва . Лекьрен гужлу лувариз , Чи виридан рик I т I ебиатдал Гуя ам , дуст , экъеч I нава ала , иллаки тамал , чун гьами Сергьятар хуьз , цавариз , ша кьару ва гьейран я , анай Ша лугьузва кк I ал гатаз авахьзавай , гьуь Зазни , вазни луьхъди гьерекатзавай къарасуй Т I ебиат хуьз , рал … Чун чи ерийрихъ , т I ебиатди Майдин яру сувар хьиз … чаз ганвай и надир Самурдин Гьелбетда , ч I ехи завал там тамухъ гьик I гелкъвезва ? патал ц I ай кьун я . И карни чалай , Акьалт I ай пис тегьерда . Виридаз инсанрилай аслу я . Ц I аяри гузвай ял ягъиз , гзафни гзаф гатфариз зиян екеди я . Гектарралди тамун ничхиррин нагъмайриз яб гуз , сергьятар терг жезва им инсанар муьквелди къачуз къарасудин патал , т I ебиат патал еке бедкъайи яд хъваз , хур ац I урна не бахтвал я . фес къачуз , са гафуналди , лезет Алай вахт гзаф хаталуди я . къачуз к I анзава … Ша , къе чун Инсанри чпин векьин уьруьшар , килигин тамун къерехриз , къа къурухар михьзава . Кьурай верасуйрин чешнейриз ва а чкаяр кьериз , кул кусриз ц I аяр язава . авай гьалдиз . Зирзибилди кьун Гзафбурун къурухар тамун къева : пакетривни , баклашкайривни , рехра ава . Ц I аяр ягъайла хайи гуьзгуьни , чагъа аялар па мукъаят хьана к I анда . Ц I ай тал ишлемишзавай пек лекни … хкахьдалди кьилел акъвазун чаанай акван тийидай са зат I ни расуз я … авач . Лугьуда хьи , гьуьрметлубур , Гатфарин , гатун ва зулун зирзибил к I валяй , гьаятдай къе вахтара аялар ва ч I ехибур тама цел акъуддайди туш … Бес чи жезва : цирияр к I ват I из , зулуз дидейри и шейэр гьаятра ц I ай къарникъузрин гуьгъуьна гьатяна кузвачирни ? Куз жедай зава , балугъар кьазвайбурни зат I арни тухвана тамун яхайриз кими жезвач ва гьак I а ял ягъиз ва дегьнейриз кадарзава . Самур физвайбурни … Бязи вахтара дин тамуз , гьуьлуьн къерехдиз ц I ай туна хъфизва , ам хкадарзавач . П I ап I русдиз ц I ай яна спичкадин кьал кадарзава , гуьгъуьнлай п I ап I русдин кьат I унин нетижа гьихьтинди жезват I а , фикирдиз гъун четин туш . Та муз фейила , гьар са касди вичи ийизвай кардал гуьзчивал авун герек я . Школадин аялар тамуз тухвайла , малимди уяхвал , мукъаятвал генани артухарна к I анда ; ц I ал гуьзчивал тухун , тарарал херкьац I тавун , ацукьна ял ягъай чка къайдадиз хкун лазим я . Биологиядин тарсарай аялрин чирвилер мадни гегьеншарайт I а , абур къадирлудаказ тербияламишайт I а , гележегдани абур там хуьниз ва адан таъсир хуьниз еке фикир гудайдал шак алач . Гьуьрметлу хуьруьнбур ва мугьманар , рик I елай алудмир : ц I елхемдикай ялав жезвайди … Самурдин там 7682 гектардин майданра эк I я хьанва . Чи леспаркда вад касди зегьмет ч I угвазва : Акимов А ., Исмаилов С ., Хидиров Н ., Ферзалиев М Г . ва и ц I арарин авторни кваз , кьадар т I имил ят I ани , абурун зегьмет тарифлуди я , сагърай чеб . Самурдин лесопарк ? ГКУДИХЪНИ т I ебиат хуьн патал вичин тайин план ава . Гьар йисуз са шумуд гектарда къелемлухар кутазва , Ногъайдай къелемар гъана къумадикай гьуьлуьн къерех мягькемарзава , ц I ийи кул кусрин жинсер кутазва … Ц I аяр кьуникай хуьн патал техникадалди тамун арайрай зулар ч I угвазва , цанар цазва , кьурай к I арасрикай михьзава , тамуз физвай инсанриз меслятар къалурзава . Гьуьрметлубур , са мешебегривай там хуьз жедач , куь куьмекни чарасуз я . Эхь , там чи виридан девлет я , ам т I ебиатдин жигерни я ва ам хуьн гьар са касдин пак тир буржи я … Ю . МЕВЛУЬДИНОВ , Т I ебиат хуьнин рекьяй Дагъустандин лайихлу работник , Самурдин лесопаркдин директор .
+* Балугърикай виридалайни ч l ехиди тир акуладиз к l арабар авач адан скелет вири ч l ахач l ахдикай ибарат я . * Чепелукьдиз хук авач .. * Яргъивилел гьалтайла Европада кьвед лагьай чкадал алай вац l Дунай я . Адан яргъивал 2850 км диз барабар я .
+АЛАТАЙ гьафтеда райадминистрациядин заседанийрин залда школайра аялвилин ихтиярар хуьзвай школайрин инспекторрин ва психологрин иштираквал аваз гегьенш семинар- совещание кьиле фена. Семинар «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьилин заместитель Марта Абдуллаевади ачухна ва кьиле ТУХВАНА.ДИДЕ- бубадикай магьрум хьанвай аялар вахтунда дуьздал акъудунин, гьакӀни кӀевевай хизанра авай аялриз гьукуматдин патай гузвай куьмек агакьарунин ва МРДИН къаюмвилин отделди и жигьетдай тухузвай кӀвалахдин гьалдин гьакъиндай месэлайриз килигна. Семинардал и жигьетдай тухузвай кӀвалахдин гьакъиндай МР-ДИН къаюмвилин отделдин начальник И. Мирземагьамедован, Киркарин ва Азадогълийрин школайрин социальный педагогар тир Э.Алимирзоевадин ва И. Рамазановадин докладрихъ яб акална. Эхирдай семинардал рахай яш тамам тахьанвайбурун крарин рекьяй РОВДДИН старший инспектор Зайнаб Гьажималиковади ва УСЗН-ДИН отделдин начальник Багьадат Шихкъайибовади винидихъ рахай месэлайрай тухузвай кӀвалах гужлу авуниз ва сигъ алакъада аваз кӀвалахуниз эвер гана. ЧИ КОРР. . ГЬУКУМАТДИ гъвечӀи мажибрал алай россиянвияр менфятдилай къачузвай налогрикай азадунин месэла веревирд авун мумкин я. И месэла яшайишдинни зегьметдин алакъаяр къайдадик кутуниз талукь Россиядин пуд терефдин комиссиядин (РТК) аппаратда веревирдна.
+Ихтилат НДФЛ кьурдалай кьулухъ яшамиш хьуниз лазим агъа кӀанин кьадардилай тӀимил мажиб ацалтзавайбурукай физва. Уьлкведа и мажибар юкьван гьисабдалди 13 агъзур манатдилай тӀимил я. Зегьметдин кодексдал асаслу яз, кӀвалахдалди таъминарзавайдавай къуллугъчидиз зегьметдин гьакъидин агъа кӀанин кьадардилай тӀимил гуз жедач.
+ЦӀЕЛЕГУЬНРИН юкьван школада Магьарамдхуьруьн райондин ОБЖ-ДИН малимрин семинар кьиле ФЕНА.СЕМИНАРДАЛ и школадин малим Хидир Шихрагьимова вичин кӀвалахдикай гегьенш суьгьбет авуна, ачух тарс тухвана ва кӀвалахда авай четинвилерикай веревирдарна. Гилийрин юкьван школадин ОБЖ-ДИН малим М. Адиширинова «Строевая подготовка с учащихся II классов» темадай доклад авуна ва строевой плацдал тарс тухвана. Классда кӀватӀ хъхьай малимри чпин фикирар лагьана, меслятар къалурна. Къейд авурвал, юкьван школайриз «аскервилин» акъажунра иштирак авун патал аскеррин форма чарасуз герек къвезва, школайривай абур чпин такьатралди къачуз жедай мумкинвал авач, образованиедин управлениедивай куьмек гун тӀалабна. Семинардал гьакӀни аялрин тежриба агъуз аватнавайди ва и кардиз акси серенжемар кьабулна кӀанзавайди тестикьарна. Эхирдай семинардин иштиракчийри Шихрагьимов Хидираз чеб хъсандиз кьабулай школадин администрациядиз чухсагъул лагьана.
+Чи штатдик квачир корреспондент. И ЙИКЪАРА чав мад са шад хабар агакьна. Чи райондин делегацияди 20- апрелдилай 22- апрелдалди «Дуствилин сесини степда ванзава» лишандик кваз, Элиста шегьердин Целлинский районда кьиле фейи фестивальда иштиракна. ГьакӀни фестивальда РОСТОВ-НА-ДОНУ, Волгоград, Баку, Астана ва Ставрополь шегьеррин ва Чечнядин делегацийрини иштиракна.
+Чи райондай фенвай дестеда МР- дин культурадин отделдин директор Э.Селимова, МБУК МЦК- дин директор Рафик Гьуьсейнова ва Советск хуьруьн школадин малимрикай ибарат тир «Ялджух» тӀвар алай дестеди иштиракна. Милли инструментрал тамамарай макьамрилай, лагьай манийрилай ва авур кьуьлерилай тамашачияр гзаф рази яз амукьна. Калмыкиядин республикадин «Халкьдин яратмишунрин кӀвал» БУ- дин тӀварунихъай туризмдин гьафте ва тюльпанрин фестивальдин рамкайра аваз, кьиле фейи фестивальда «Ялджух» дестедиз иштиракдай мумкинвал ганвай «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновичаз чухсагъул малумарна. А. АЙДЕМИРОВА.
+ХУЬРУЬН МАЙИШАТ МАЙВАЧИВИЛИ чи райондин экономикада тайин тир чка кьунва. Шаз райондин саларбанри ва кьилдин ксари 100 агъзур тонндилай гзаф салан майваяр кӀватӀна. Четинвилер гьалтзавай девирда ихьтин бегьер кӀватӀ хъувун гъвечӀи нетижа туш. Им райондин майвачивал вилик тухун патал гегьенш мумкинвилер ава лагьай чӀал я. Са кар рикӀел хкана кӀанда, салан майваяр фад битмишарзавайбурувай артухан хийирарни вахчуз жеда, вучиз лагьайтӀа майваяр базарра багьаз гуда, государстводини вини къиметрай кьабулда. Алай вахт райондин майвачияр патал жавабдар вахт я. ЦӀийи бегьердин бине кутадай йикъар алукьнава. Бегьердин кьисмет гьазур хьунилай, адан мягькем диб кутунилай гзаф аслу жеда. Алукьзавай майдин вацра салара штилар кутаз башламишда. И жавабдар кӀвалахдиз хъсан тешкиллувал таъминарна кӀанда. Бул бегьер би��мишарунин карда вахтунда ва хъсан ери аваз штилар гьазурунихъ еке метлеб ава. Гьавиляй саларбанри и месэладиз гзаф фикир гана кӀанда. Чил гьазурун, мумкинвилериз килигна ам гужлу авун кьакьан бегьер патал женгинин эвел пай тирди фикирдай акъудмир. Адан кьвед лагьай пай салара акӀурнавай штилар эчӀелрикай михьуникай, азаррихъни зиян гудай гьашаратрихъ галаз женг чӀугуникай, алава ем гуникай, эхирни бегьер пучвилер авачиз кӀватӀ хъувуникай ибарат я. Салан майвайрин виниз тир бегьерар битмишарунин карда агротехникадин истемишунар галай-галайвал кьиле тухунихъ кьетӀен метлеб ава. Эгер салан майваяр гьасилун артухарунин жигьетдай агротехникадин истемишунар галай-галайвал кьиле тухун тавуртӀа, гуьзлемишзавай бегьерарни къачуз жедач. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+ЦӀийи бегьердин бине кутадай вахт алукьнава
+ИНГЬЕ, гатфарин кьвед лагьай варз алукьнава. Им гатфар тамамвилелди вичин ихтиярда гьатнава лагьай чӀал я. Гатфар куьчеяр, гьаятар, багълар салар зирзибилдикай михьна къайдада твадай вахт я. И кар фикирда кьуна Магьарамдхуьруьн райондин Гъепцегьрин хуьруьн советдин администрациядин кьил Пиров Саида хуьруьн администрацияда кьилдин план туькӀуьрна тестикьарнава. Планда хуьре михьивилер авун, рекьер, хулар къайдада тун, садикдин гьаятар, клубдин гьаятар, мискӀиндин къерехар, школадин гьаятар ва и крара хуьруьн агьалийри чпин активвал ва гуьзчивал авун къалурнава. Пландихъ галаз кьадайвал хуьруьн агьалияр субботникдиз физва. Иштиракчийри тарарин пунариз пер язава, ва абур киреждал асунзава, клубдин гьаятда къацу тарар ва цуьквер цазва. Гзаф йисар тир хуьруьн мусор паласадиз кадариз, паласада еке чка зирзибилдай ацӀанвайди тир. 20I6- йисалай хуьруьн администрациядин кьил Саид Гьашимовича паласадин чил зирзибилдикай азад авуна, чил михьи хъувуна, жезвай зирзибил Магьарамдхуьре авай санкционированный зирзибилдин лазим чкадал гъиз гадарзава. И крара хуьруьн администрациядин коллективди ва жемятди чпин активвал къалурна. Махсус планда къалурнавай серенжемрин тереф хуьруьн жемятди кӀевелай хуьзва. И мярекат рикӀел атана тешкилун гъиле кьунвай хуьруьн кьил Пиров Саид Гьашимовичаз хуьруьн жемятди гьамиша сагърай лугьузва. ЖАННА.
+ДИН инсаният дуьз рекье тун патал Аллагьди вичин пайгъамбардал агакьарнавай инанмишвилерин, тежрибадинни марифатдин тамам илим я. Неинки чна, мусурманри, гьакӀ маса динар кьиле тухузвай машгьур алимри, писателри, философри Ислам диндин инсанпересвиликай, гьахълувиликай, уьмуьрдиз мукьвавиликай, адахъ илимдин диб авайвиликай чпин фикирар лагьанва. Исламди диндин ва уьмуьрдин вири терефар фикирда кьазва, гьавиляй и кьве шей чеб чпивай чара авун еке ягъалмишвал я. Исламдин илимди бедендинни руьгьдин, фана дуьньядинни эхиратдин арада авай алакъаяр, тафаватлувилер ва барабарвилер чирун, абурал кӀевелай амал авун инсандин еке бахт яз гьисабзава. Ислам маса гьич са диндивни гекъигиз тежедай, вичиз тешпигь авачир хьтин дин я. Ада инсанриз анжах сувабдин кӀвалахар авуниз эвер гузва, вилик фидай, михьивилер ийидай, илим меденият вилик тухудай къайдаяр чирзава, гьалалгьарамдал кӀевелай амал авун истемишзава. Исламдин къанунралди халисан инсанмусурман вич марифатлувилел, руьгьдин лайихлувилерал ва дерин чирвилерал гуьзеларзавайдаз лугьуз жеда. Амай вири динрилай тафаватлу яз, Ислам тамамвилелди общественный дин я. Ислам хашперес диндилай а кардалди тавафатлу я хьи, ада чилел яшамиш жезвай инсанрин уьмуьрдиз гзаф фикирар гузва, гьа са вахтунда хашперес дин эхиратдин уьмуьрдикай гзаф рахазва. Ислам гьакӀ иудаизмдилай, яни чувудрин диндилай ада анжах са халкьдин кьисметдин къайгъу чӀугуналди тавафатлу я. Исламди, винидихъ лагьанвайвал, инсаниятдин уьмуьрдин вири терефар фикирда кьазва. Дагъустандин мусурманрикай рахайтӀа, абур саки вири Исламдин суннитрин школадин рехъ кьуна физвайбур я. Чал бубайрилай хтанвай и рекьел чун неинки идеологиядин, гьакӀ яшайишдин рекьяйни тамамвилелди рази я. Чна кьиле тухузвай адетдин Исламди къанажагъдиз, сабурлувилиз хъсан патахъ таъсир ийизва, диндин и хилез чӀурукӀа баянар гуз алахъзавайбурукай, террористрикайни экстремистрикай чун хуьзва. За винидихъ лагьайвал, Ислам, Аллагьди сад тирвилел бинеламиш хьанвай общественный дин я. Гьахъвал, ислягьвал, барабарвал инкар ийизвайбур ва обществодиз зиян гузвайбур адан душманар я. Ислам кьабулнавай вирибуру чпиз стхаяр ва вахар лугьузва. Мусурманрин арада миллетчивал, чӀалан айрувал, хамунин лацу-чӀулав-хъипивал гьисаба кьазвач, я тахьайтӀа, пайгъамбар араб я, Къуръан араб чӀалал атанва лугьуналди арабдиз Ислам кьабулнавай маса миллетдин вилик гьич са артуханвал ва кьетӀенвал авач. Ида чи диндин инсанпересвал, гьахълувал ва мусурманрин арада авай ихтияррин барабарвал къалурзава. Ислам дин вичелай вилик хьайи вири динрилай чилин уьмуьрдиз мукьва, регьимлу ва мергьяматлу дин я. Чаз и дин кьисмет авур Аллагь вич регьимлуди ва мергьяматлуди я. Къуръандин гьар са сура Адан и ерияр тикрар авунилай башламиш жезва. Чи динда, амай динрилай тафаватлу яз, мажбуривал авач. Дин хушуналди кьабулзавайди я. Адан истемишунарни хушуналди кьиле тухун лазим я. Чи диндиз мусурманрикай виридалайни дакӀанбур ниятни амалар чеб чпив кьан тийизвайбур я. Месела, эгер вуна капӀ ийизватӀа, адан вири шартӀар галай-галайвал тамамарна ая. Ният михьи тушиз, гьакӀ савда патал капӀ ийизвайдаз капӀ эсиллагь тийизвайдалай еке гунагь жезва. Амай ферзерни гьакӀ я. Инсанривай инсанар алдатмишиз жеда, амма Аллагь алдатмишиз хьун мумкин туш эхир. Инсан халкь хьайидалай инихъ диндихъ галаз алакъалу я. Динрин жуьреяр ва пайгъамбаррин кьадар лап гзаф я. Амма чун Аллагьдин Сад тирвилихъ инанмиш мусурманар я. Диндивай къакъатай касдиз Иман жедач, Иман авачир касдиз эхиратда туькӀей чкани жедач. Ша чун Сад Аллагьдиз мукьва жен ва Адан расул Мугьаммадан /с.а.с./ рекьяй экъечӀ тийин. Рамиз гьажи АТАХАНОВ.
+Вун ашукьрин гьуьжетдавай, Ч(И)ПИХЪ гзаф девлет авай. Абур сад-сад на кӀудзавай Жуван чирвал субутзава. «- Ягъвар, къунгъвар, си кьей гьачӀар ХапӀупӀ, кӀерекӀ вуч я затӀар?» Жаваб гуз тахьай ашукь Чуьнгуьр эцигна виликди Гъалиб хьайи ашукь Эминаз Ханди гана мулк филифар Устаддиз лап гьуьрмет авай Гьарнихъай къвезвай теклифар. Ви чӀалар лап къешенг я хьи, Женгера вун пеленг я хьи. Азадвилин вун зенг я хьи Дуьньядиз вун, машгьур шаир. Сулейман ПАШАЕВ.
+18- АПРЕЛДИЗ Дагъустан Республикадин Кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Сергей Меликов РД-ДИН Правительстводи тайинарнавай махсус программаяр чкайрал гьалзавай гьал ахтармишунин мураддалди чи райондиз атана. СИФТЕ нубатда РД-ДИН кьил Оружбадал эцигна акьалтӀарзавай школадин дараматдал фена. Кьиле физвай рахунрин важиблувал къейд авуналди, Сергей Меликова лагьана хьи, Республика вилик физвай гьалара адал еке четинвилер акьалтзава. Ихьтин гьалар кьуру рахунар ийидалди, авай вири къуватар желбна гъиле кьунвай гьар са кар кьилиз акъудунихъ чи общество патал еке метлеб ава. Республикада, заз чизва, гьа жергедай яз Магьарамдхуьруьн райондани образование социальный политикада эвелимжи чкадал алайбурукай сад я. Райондин руководстводи малимрин ва бажарагълу аялрин тереф хуьниз, образованиедин учрежденийриз, материалринни техникадин база вилик тухуниз чӀехи фикир гузвайди, чаз аквазвай гьаларай ашкара жезва. Районда эхиримжи йисара цӀийи школаяр, образованиедин школадилай виликан учрежденияр эцигна ва кардик кутунва. Са рахунни алачиз РД-ДА образованиедин хел рикӀивай мягькемарун истемишзава. Фикирда виридалай вилик школайрин цӀийи дараматар, материалринни техникадин база мягькемарун, аялар патал ясли-бахчаяр эцигун ава. Дагъустан пуд сменадин режим амай регионрикай сад яз амукьун гьайиф чӀугвадай кар я. Гзаф школайри 2 сменадин режимдай кӀвалахзава. Дагъустан Республика социально-экономический рекьяй вилик тухунин государстводин программади чак чӀехи умудар кутазва. Себебни ана Дагъустан социально-экономический рекьяй вилик тухунихъ галаз алакъалу тир махсус программа хьун я. Образованиедин гзаф кьадар учрежденияр, аялрин бахчаяр, 2
+24-апрель, 2021- йис. школаяр эцигун фадлай гъиле авай месэлайрикай сад я. Гаф кватай чкадал лугьун, школайра ученикрин чкаяр кардик кутунин еришрал гьалтайла чун Россияда сифте чкайрилай садал ала. Еришар ихьтин йигинбур ятӀани, чна и кӀвалах мадни йигинарун герек я.
+Образованиедин системада кӀвалахдин ва кӀелунин шартӀар хъсанарунин рекьяйни чахъ чӀехи планар авайди, Оружбайрин хуьре эцигна акьалтӀарзавай кьве мертебадин типовой школади ачухдиз къалурзава. И школа кардик акатуни, чун мад ��а камунин вилик кутазва. Заз инанмишвилелди къейд ийиз кӀанзава, идалай кьулухъни чи общество патал чна ихьтин мергьяматлу крар райондин чилел давамардайди. Гуьгъуьнлай Сергей Меликов Чепелрик квай «Сад» КФХДИЗ тамашна. 150 гектар тешкилзавай супер интенсивный багълара кьиле тухузвай гатфарин кӀвалахрихъ галаз таниш хьана. Агропромышленный комплекс чун патал важиблу я. Ада райондин, санлай вири республикадин экономикадиз екез таъсирзава. «Нетижалу АПК» проект кьилиз акъудунин сергьятра аваз багъманчивал хейлин вилик тухуз алакьна. И жигьетдай Магьарамдхуьруьн районни екез вилик фенва. Аквазвайвал, республикада, гьакӀ Магьарамдхуьруьн райондани къвердавай цӀийи багълар кутазвай майданар гзаф жезва. Им хъсан лишан я. Амма гьеле чна теклифзавай проектрив агакьарун патал и хилера алава серенжемар кьабул хъувуна кӀанзава. А кар кьилиз акъудун патал Го
+сударстводин ва гьакӀ кьилдин ксаринни еке инвестицияр (пулдин такьатар) герек жезва. Субут хьанвай месэла я, чи республикадиз ва гьакӀ чи агьалийризни агьваллувални къулайвал, къазанжияр багъманчивили кьван фад ва тӀимил харжийралди маса са хилени арадал гъидач,- къейдна Сергей Меликова. Инвестицияр кардик кутунин жигьетдай Магьарамдхуьруьн район неинки Кьиблепатан Дагъустанда, гьакӀ республикадин районрин арадани кӀвенкӀвечи жергейра ава. Эхиримжи са шумуд йисуз районда гзаф кьадар чӀехи инвестпроектар кьилиз акъуднава. Абуру чпин продукциядалди райондин экономика цӀийи дережайриз хкажзава,- лагьана МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова. -Идаз куьмек гудай мад са рехъ ам я хьи, 2018-йисуз районда яр-емиш яргъалди хуьнин, рекье туниз гьазурунин, санлай маса гунин ва чкайрал агакьарунин къуллугъар тамамардай махсус майданар (оптово-распределительный центр) эцигунив эгечӀнава, - давамарна Фарид Загьидиновича. Райондин Кьил Фарид Агьмедова къейдзавайвал, проектдик кваз емишар хуьдай гьамбарханаярни, рекье туниз гьазурдай цехарни эцигда. Нетижада Чепел, Гильяр, Къуйсун, Хуьрел, Муьгъверган хуьрерин са шумуд виш кас агьалийриз кӀвалах жеда. Районди кӀватӀзавай налогрин кьадарни артухарда. Ихьтин винизвилер и проектдихъ пара ава. Магьарамдхуьруьн районда хьунин нетижаяр кьадайла Сергей Меликова къейд авурвал, муниципалититетдихъ АПК-ДИН са жерге хилер вилик тухун патал еке мумкинвилер ава, районда санлай са шумуд проект кьилиз акъудзавайвал акурла, и кар мадни якъин жезва. «Чаз ина акур крари инсанар чахъ инанмиш хьанвайдакай шагьидвалзава. Абуру Дагъустандин Кьили тайинарнавай кар алай месэлаяр дериндай гьиссзава. Ихьтин ксар майдандиз акъудна, абуруз райондин хуьруьн майишат ва санлай республикадин экономика кӀвачел ахкьалдарунин карда куьмек гана кӀанда»,- алава хъувуна Сергей Меликова. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+АДЕТ хьанвайвал, гьар йисан гатфарин сифте кьилерай хуьрерин администрацийри субботникар ��ешкилиз хуьруьн сергьятра, гуьмбетар алай чкайра михьивилер ийизва. I8- апрелдиз уьлкведа къейд ийизвай гуьмбетар ва тарихда важиблу гел тунвай чкаяр хуьнин международный йикъан вилик чи корреспондентар райондин винел тир зонада авай хуьрериз фена ва чкайрал алай гьал ахтармишна. Муьгъверганрин хуьруьн администрациядин гьаятда авай гуьмбетдал фейи чун мягьтел хьана. Алатай йисуз авай гьалдив гекъигайла гьелбетда еке дегишвилер хьанвай. Гуьмбетдин кӀане плитаяр тунвай ва анал эквер твазвай устӀарди кӀвалахзавай. Ремонтрин кӀвалахар цӀийиз тухванвайтӀани идарадин гьаятда са кӀусни зир-зибил, эцигунар авурдалай кьулухъ амукьзавай шейэр авачир. Къацу хьанвай гьаятда хуьруьн администрациядин кьили участковыйни галаз кумай кӀвалахар веревирдзавай. ГьакӀни гуьмбетдин патав Ватандин чӀехи дяведа телеф хьайибурун тӀварар авай мрамордин плита эцигунин кӀвалахар акьалтӀарзавай. Хуьруьн администрациядин туьшда авай рекьин къерехда сетка яна гьар жуьре къелемар цанвай. Цанвай туядин, муьтквердин, самшитдин къелемри куьчед къамат дегишарнавай. Хуьруьн администрациядин кьил Таджиб Мусайибовича къейд авурвал, ихьтин мергьяматлу кардик вичин пай кутур гьа и хуьруьн агьали Мирземагьамедов Аликан тӀвар кьун тавун ягъалмишвал жеда. Хуьре тухузвай гьи мярекат хьайитӀани ада вичин пай кутвазвайди я. Ингье нубатдин сефердани гъана ихьтин къелемар цун, часпарар авун им халис ватанпересди ийидай кар я, акьалтӀарна вичин ихтилат хуьруьн кавхади. Гилийрин хуьруьн гуьмбет авай сергьят лап экъичай яд хъвадайвал авай, амма гуьмбет вич асуниз агакьнавачир. Къуйсунрин хуьруьн гуьмбет лацу киреждалди асунна, кьуд патаз лацу экв аватна лап гуьрчегдиз аквазвай. Чун фейи винел тир зонада тарифдай гьалда авай гуьмбетрикай раханва, чна умудзава амай хуьрерини абурулай чешне къачуда. Инал чун са гуьмбетрикай ваъ, гьакӀ хуьруьн сергьятрикай рахазва. Алай вахтунда къулай гьавайрикай менфят къачуна, тешкиллувилелди субботникар тухвана хуьруьн сергьятдал алай идарайрин гьаятар, къеце патар, школадин аялрин иштираквал аваз хуьр авайвал рекьин къерехар михьнайтӀа вуч абурлу кар жедай. Михьивал сагъламвилин замин я лугьуда. Чи сагъламвилихъ чун гелкъуьн тавуртӀа вуж гелкъведа. Ша чна и кардиз кьетӀен фикир гун… А. АЙДЕМИРОВА.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН район патал I95I- йис кьетӀенди хьанай. И йисуз ноябрдин вацра «Коммунизм патал» кьил алаз, райисполкомдин орган яз, райондин сад лагьай газет акъатнай. Алай йисуз райондин газетдин 70 йис тамам жезва. И 70 йисан девирда газет вакъиайрив ва жуьреба-жуьре малуматривни хабаррив ацӀай тамам уьмуьрдин рехъ фена. Район экономикадин, яшайишдин, политикадин ва культурадин жигьетдай вилик тухунин карда газет халкьдин трибуна ва райондин къамат къалурзавай гуьзгуь яз, коллективный тешкилатчи ва пропагандист яз кьетӀен роль къугъвана. �� важиблу орган яз тешкил хьайи газетдин сад лагьай редакторвиле Хидиров Къафлан Шайдабегович тайинарнай. Адалай гуьгъуьниз газетдин кьиле Ханов Г.А, Ремиханов Къ.Р, Къазагьмедов Э.Э, Алиев Гь.А, Рамазанов Къ.Н, Аллагьвердиев Л.Ж, ва Мурадалиев Ж.П. акъвазнай. Гьайиф хьи, абур чи арада амач, абуруз Аллагьди рагьмет авурай. Абуру редакциядинни типографиядин материалринни техникадин база мягькемарунин, журналиствилин кадрияр тербияламишунин ва газетдин идеядин дережани таъсир
+лувал хкажунин карда гзаф зегьмет чӀугуна. Гьамиша майишатрин карханайра къекъвез, кӀвалахзавай зегьметчийрихъ галаз гуьруьшмиш жез, абурун арадай зегьметдин зарбачияр жагъурунин, абурун кӀвенкӀвечи тежриба пропаганда авунин, багъманчивилин, уьзуьмчивилин, майвачивилин бригадайрин, фермайрин ва кьилди дояркайри арада кьиле физвай акъажунрин нетижаяр кьунин ва абур пропаганда авунин карда газетди еке кӀвалах тухвана. Гьайиф хьи, СССР чкӀайдалай гуьгъуьниз, экономикадин, яшайишдин ва политикадин са кьадар месэлайрихъ галаз печатдин ролни са кьадар агъуз аватна. I960 – йисаралди газет гьар са гьарф гъилив кӀватӀиз, ракь кӀарасдин цӀал цӀуруриз ва газет чапзавай машинни гъилив элкъуьриз гьафтеда кьуд чин авай пуд нумра акъудиз хьана. А чӀавуз районда я телевизор, я информациядин маса такьатар авачир. Гьаниз килигна газетдиз гзаф фикир гузвай. Малум тирвал, I990- йисар уьлкведин тарихда дибдин дегишвилер турбур хьана: «Коммунизм патал» газетдин тӀвар «Самурдин сес» тӀварцӀелди эвезна, газет вичиз адет хьанвай вад колонкадин набордилай ругуд колонкадин набордал ва линейкаяр галачиз верстка авунин къайдадал элячӀна. Ида газетдин чин полиграфиядин жигьетда са кьадар хъсанарна. Журналистар газетдин мана-метлеб деринарунал, адан география гегьеншарунал, авторрин кьадар артухарунал, типографиядин работникар лагьайтӀа, набордин михьивал хуьнал ва газет графикадай акъудунал кӀевелай машгъул хьана. Йисар къвез алатна. Райондин майишатрални карханайрал чан акьалт хъувуна, хуьрерин къамат дегиш жез башламишна. Эцигунрин ва цӀийи идараяр кардик кутунин кӀвалахарни йигин еришралди вилик фена. «Садвал» гьерекатди тухузвай хъсан ва пис кӀвалахрикай, районда кьиле физвай къайдасуз гьерекатрикай, кьве патал пай хьанвай лезги халкьдин кьисметдикай, Самур вацӀун яд ишлемишуникай ва и вацӀун дере кьуна физвай Государстводин сергьятдикай газетдин чинриз материалар гзаф акъатна. Газетди лезгийрин тарих чирунин месэладизни гзаф фикир гузва. И 70 йисан девирда райондин, районэгьлийрин уьмуьрдиз
+талукь тир гьич са месэлани газетди вичин фикирдай акъуднавач. Идахъ галаз сад хьиз, газет кӀелзавайбурал чна республикадин, РФ- дин ва къецепатан уьлквейрин уьмуьрдайни тамам хабарар акакьарзава. Газетдин коллективди и яргъал йисара гзаф хъсан кӀвалахрик кьил кутуна ва абур, вичихъ авай мум��инвилериз тамашна, давамарзава. Тарихдин метлеб авай материалар, лишанлу йикъар, «Къуллугъзава аскерди Ватандиз», «Редакциядиз чар атана», «Чаз мугьман хьана» ва са жерге маса рубрикайрик кваз акъатзавай метлеблу макъалаярни мукьвал-мукьвал дуьшуьш жезва. Газет гъиле кьур гьар са касдиз райондин гьи майишатда гьихьтин гьал аватӀа ва ам гьи чкадал алатӀа аквазва. КӀвалахдин ери, еришар ва нетижаяр къалурзавай цӀудралди макъалаяр газетдин чинра чапзава. Эхиримжи йисара пайда хьанвай соцсетрин таъсирлувал екеди хьуниз килигна газетдихъ галаз сад хьиз, урус ва лезги чӀалал «Самурдин сес» кьил алаз сайт ва инстаграм кардик ква. Шадвал ийидай кар ам я хьи, чна винидихъ тӀварар кьур, хъсан бине кутур, чпин пешедин халис устадар тир мухбирри чаз ирс яз тунвай кӀвалах, чкадал алай, са кьадар йисара гьабурухъ галаз кӀвалахнавай, абурун девлетлу тежрибадикай пай къачунвай пешекар работникри давамарзава.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда коронавирусдин инфекциядин вилик пад кьуник элкъуьрнавай вакцинациядин месэлайриз кьетӀен фикир гузва. Вахтунда рапар ягъуни чи обществодин сагъламвал хаталувиликай хкудзавайди гьар са касди къанмишна кӀанда. И йикъара чи райондиз, 300 касдиз ишлемишдай вакцинадин партия ахъайнава. Гьафтедин делилрай малум хьайивал, къенин юкъуз районда 908 касдиз рапар янава ва I37 касдиз хъиягъун фикирдик ква.
+АЯЛРИ сагълам уьмуьр тухунин ва абур наркотикрикай ва пӀапӀрус чӀугуникай яргъа авунин мураддалди Магьарамдхуьруьн М. Гьажиеван тӀварунихъ галай юкьван школада I9 лагьай мартдиз элкъвей стол кьиле фена. Алай вахтунда наркомания общество патал лап хаталубурикай сад хьанва. И жигьетдай школайра наркоманиядин вилик пад кьуниз герек серенжемар школайра тухузва. Участковый инспек
+тордин, яшар тамам тахьанвайбурун крарин рекьяй кӀвалах тухузвай Х. Гаджималиковадин иштираквал аваз школада пландин бинедаллаз тешкилна, наркотикар ишлемишунин зиянлувиликай, аялрихъ галаз суьгьбетар авуна. Школайра гьа и темайрай классдин сятер тухузва, гьар жуьредин гуьруьшар ийизва. Наркотикар негь ийизвай роликар къалурзава, тренингар тухузва. АРБЕ юкъуз, СтӀал Сулейманан тӀварунихъ галай драмтеатрдин артистар Магьарамдхуьруьз мугьман хьана. Театрдин коллективди Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрда чи районэгьлийриз «КӀвал туш, дилихана я!» тамаша къалурна. Тамашадиз райондин руководство, идарайрин, общественный организацийрин ва СМИ- дин работникар, малимар ва театрдал рикӀ алай юлдашар атанвай. Эхирдай театрдин артистриз Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Загьидиновича ихьтин хъсан тамаша райондин агьалийриз къалурайдай хуш келимаяр ва чухсагъул малумарна. Театр залда авай тамашачийри гурлу капар ягъуналди акьалтӀна.
+*Англиядин духтурри уьгьуьдин дарманрихъ гузвай пул гарал гадарай мисал я лугьузва. Абуру чпин пациентриз ��екьивилелай жезвай азарин лишанар малум хьайила, лимонни вирт кутуна чай хъун меслят къалурзава. Ахьтин чайди туьтуьхда ва бронхийра авай гъер бактериярни кваз акъудзава. *Давление агъуз аватайла са стакандавай уькӀуь яд хъун меслят къалурзава. ГьакӀни фу тӀуьрдалай кьулухъ 2 г. кьел ишлемишайтӀа, давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда. *ДуркӀунра ва туькьуьлдин куркурда къванер авайла, чайдин са
+тӀурунавай газаррин тумунал са стакан яд илична, I0 декьикьада зайиф цӀал эцигна, ругуна, 30-40 декьикьада тада. Ахпа ам куьзна, йикъа 3-4 сеферда 1 стакандавайди ишлемишда. *Гзаф галатнавайла, хуьрекдин пуд тӀурунавай базиликдал са стакан ргазвай яд илична, 20 декьикьада тада. Ам ксудалди вилик хъвада.
+28АВГУСТДИЗ Магьарамдхуьре райондин образованиедин работникрин августдин совещание кьиле фена . Адан к I валахда РД дин образованиедин ва илимдин министрдин заместитель Н . Магьамедова иштиракна . Совещание сифте гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова ачухна ва кьиле тухвана . Алатай к I елунин йисан нетижайрикай ва к I елдай ц I ийи йисуз вилик акъвазнавай везифайрикай доклад образованиедин управлениедин начальник У . Абейдуллаева авуна . Совещаниедал РД дин образованиедин ва илимдин министрдин заместитель Н . Магьа медов , гьак I образованиедин учрежденийрин са жерге руководителар ва малимарни рахана . Фарид Загьидиновича тафаватлу хьайи малимрив гьуьрметлу т I варар ганвайдан гьакъиндай удостоверенияр ва республикадин конкурсра гъалиб хьайибурув дипломар вахкана .
+1СЕНТЯБРДИЗ Чирвилерин юкъуз вири уьлкведа образованиедин учрежденийри , гатун каникулрилай кьулухъ , чпин рак l арар ачухна . И юкъуз малимри ученикар , иллаки школадиз сифте къвезвай аялар хушвилелди ва къайгъударвилелди кьабулна . Гьа и кар школадин карцалдилай сифте яз кам къачурбуруни гьисс авуна . Школьникрин линейкаяр чи райондин вири школайра суварин гуьгьуьлар аваз кьиле фена . Буткъазмайрин юкьван школада ц l инин линейка
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+багьа мугьманрин иштираквал аваз тухун кьисмет хьана . Аялри Кьиблепатан Дагъустанда РД дин Кьилин тамам ихтиярар авай векил Мусафенди Велимурадов ва Магьарамдхуьруьн муниципальный райондин Кьил Фарид Агьмедов кьиле аваз мугьманар гурлу капар ягъуналди къаршиламишна . Школадин малимри ва ученикри суварин рик l и ч l угвадай ч l ехи программа гьазурнавай . И школадин ученикри ч l ехи гьевесдалди ва устадвилелди тамамарай манияр ва хуралай к l елай шиирар линейкадин иштиракчийри хушдиз кьабулна . Мугьманри вири аялриз , малимриз ва диде бубайриз к l елдай ц l ийи йис башламишун мубаракна . Мусафенди Абдулмежидовича ва Фарид Загьидиновича ученикриз чирвилерин рекье хъсан сефер хьурай лагьана . Инсандиз анжах хъсан образованиеди шадвал ва агалкьун гъидайди къейдна мугьманри . Райондин кьил Фар��д Агьмедова къе сифте яз партайрихъ ацукьзавай ученикрин гележег умудлуди ва бахтлуди жедайдахъ инанмишвал ийизвайди лагьана . Эхиримжи йиса ра районда образованиедин хиле хъсанвилихъ гзаф дегишвилер хьанва . Школайра медалистрин кьадар йис йисандавай артух жезва , райондин малимри республикадин конкурсрани къвердавай хъсан нетижаяр къалурзава . Идалай кьулухъни гьа ихьтин еришдалди давам жедайдахъ инанмишвал авуна мугьманри . Ахпа сад лагьай зенгини ван авуна ва школадиз сифтебур яз сад лагьай классдин аялар гьахьна . Линейкадал к l ват l хьанвайбуру абур гурлу капаралди рекье туна ва абуруз чирвилерин дуьньядиз хъсан сефер хьурай лагьана .
+1СЕНТЯБРДИЗ Чирвилерин юкъуз райондин вири школайра шадвилин линейкаяр тешкиллувилелди кьиле фена . Магьарамдхуьруьн 1 нумрадин юкьван школадин линейка школадин директор Гь . Къадировади ачухна ва кьиле тухвана . Линейкадал рахай райондин администрациядин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьабибуллагь Мурадалиева школадин коллективдиз ва аялриз к l елунин ц l ийи йис мубаракна ва ам агалкьунралди кьиле фин чпин мурад тирди лагьана . Акьалтзавай несилдиз дерин чирвилер ва мягькем тербия гунин карда чи малимри и яргъал йисара к l валахда девлетлу тежриба к l ват l нава . За инанмишвал ийизва хьи , чи малимри и тежриба гележегдин к l валахдани гегьеншдиз ишлемишда . Райондин администрацияди школайра къулай шарт l ар яратмишунин ва малимрин яшайишдин шарт l ар хъсанарунин рекьяй гележегдани еке къайгъударвал ийида . За квез Чирвилерин югъ и ч l ехи сувар мад са сеферда мубарак хъийизва . Къуй ам мягькемди , дурумлуди хьурай ,лагьана вичин рахунра Гьабибуллагь Желиловича .
+Райондин « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин коллективри Каитов Рамазан кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , адан хизандиз ва мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Малимди хабар кьазва : Суэцкий канал гьина авайди я ? Ученикди жаваб гузва : Чидач , малим . Чи телевизорда ахьтин канал авайди туш .
+30ИЮЛДИЗ къадим Ахцегьа Лезги халкьдин игитвилин « Шарвили » эпосдин сувар кьиле тухвана . Шикилда : Ахцегьвийри кьиле « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедов аваз суварик атанвай Магьарамдхуьруьн райондин делегация кьабулзавай вахт .
+ИСЛЕН юкъуз « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрацияда административный комиссиядин нубатдин заседание хьана . Адан к l валахда муниципальный райондин администрациядин кьилин сад лагьай замести тель Гьабибуллагь Мурадалиева , ва комиссиядин членри иштиракна . Заседаниедал СП « Буткъазмайрин хуьр » ва СП « Ц l ийихуьруьн сельсовет » администрацийрин кьилериз теклифнавай . Комиссияди заседаниедал административный тахсиркарвилерай , винидихъ т l варар кьунвай администрацийрин агьалийрилай кхьенвай 27 протоколдиз тамашна ва абурун гьакъиндай админи��тративный жаза гунин 27 постановление кьабулна .
+Игитвиликай рахазва чун Чи игитвал хуьн патал , Шарвилидин дуьз рекьяй т l уз Чи мураддихъ фин патал
+« ШАРВИЛИ » эпосдин суварик « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил ФАРИД АГЬМЕДОВА тебрикдин рахуна къейдна : ГЬУЬРМЕТЛУ суварин иштиракчияр , къе къадим тарих ва культура авай Ахцегьа им ц l ерид лагьай сеферда Лезги халкьдин игитвилин эпос « Шарвили » вири халкьдин сувар яз кьиле тухузва . Им вичиз тешпигь авачир кьет l ен милли сувар я . Эхь , къе вири Лезгистанда сувар я . Адан кьилин мурад метлебни чи халкь игитвилин эпосдилай гьакъикъи игитвилихъ фин я . Чун эпосдин игит Шарвилидикай чи игитвал хуьн ва мягькемарун патал рахазва . Гьавиляй чи район гьар йисуз и суварик хъсан гьазурвал аваз , патриотвилин руьгь кваз физва ва лайихлувилелди иштиракзава . Лезги халкьдин даяхни дамах , сабурни абур , вири халкьдин ва вири девиррин Игит тир Шарвили несилар тербияламишдай къудратдин михьи чешме я . « Шарвили » эпос Ватан сад тир , хизан сад тир Дагъустандин халкьарин руьгьдинни имандин гимн , халкьдин умудлу даяхдикай лугьузвай такабурлу мани я . Игитдин зияратдиз фидай рекьел садрани ч l ур акьалтдач , вучиз лагьайт l а а рекье гьамиша инсанар жеда . Къе чун Магьарамдхуьруьн райондин векилар къванцин яргъи ва тик гурарай виниз « К l елед хивез » акьахна Шарвилидиз салам гун ва адан руьгьдиз икрам авун патал Ахцегьиз атанва . Чна суварин вири иштиракчийриз и баркаллу сувар мубаракзава .
+30ИЮЛДИЗ къадим Ахцегьа 17 лагьай сефер яз « Шарвили » игитвилин эпосдиз талукьарна шадвилин сувар кьиле фена . Иниз иштиракиз Дагъустандин саки вири пип l ерай мугьманар атанвай . Иллаки , амай районрилайни шегьеррилай тафаватлу яз Магьарамдхуьруьн райондин делегациядин иштираквал кьет l енди хьана . Чи спортсменри , манидарри Ахцегьин майдандал суварин иштиракчийриз къалурай программа вирида гьевеслудаказ , гурлу капар ягъуналди кьабулна .
+СА ЖЕРГЕ маса халкьарин эпосрилай тафаватлу яз Лезги халкьдин эпосдин игит жергедин дагъвидин чубандин хва я . Халкьди гьахъ адалатдикай вичин эрзиман мурадар Шарвили дин къаматда аваз умумиламишнавай тегьерда къалурнава . Вичин рик l ин мурад кьилиз акъудун патал халкьди Шарвили лап зурба къуват авай кас яз къалурнава .
+РОССИЯДИН Федерациядин Президент Владимир Владимирович Путинан Указдалди Кеферапатан Кавказдин федеральный округда Президентдин тамам ихтиярар ганвай векил тир Меликов Сергей Алимович алай йисан 28июлдиз Россиядин гвардиядин директордин сад лагьай заместителвиле тайинарна . Президентдин тамам ихтиярар ганвай векилвиле Сергей Алимовича чешнеллувилелди к I валахна . Вичелай гуьгъуьниз хъсан еришралди вилик физвай ва мягькемдиз к I ват I навай округ туна . 20IIЙИСАЛДИ военный рекьяй гьар жуьре къуллугъар тамамарай , генерал лейтенантдин чинда аваз политикадиз хтай Сергей Алимовича , яргъал йисарин тежрибадикай менфят къачуна и сферадани къастунин к I евивал , алакьунар , карчивал къалурдайдал са шакни алач . Военный къуллугъар ийизвай вахтунда Сергей Алимович са кьадар наградайриз , медалриз , орденриз лайихлу хьанай . Чи лезги кьегьал хва Сергей Алимовича военный рекьяй хьиз политикадин рекьяйни еке агалкьунар къазанмишдайдал ва мадни кьакьан дережайриз хкаж жедайдал са шакни алач .
+АЛАТАЙ гьяд юкъуз « БАКУДЕРБЕНТ Баку » ракьун рекьин ц I ийи маршрут ачухна . Зарбдиз физвай экспрессда аваз инсанривай Азербайжандай Дербентдиз къвез ва элкъвена хъфиз жезва . « Дуствал » т I вар алай Кавказдин экспресс европадин стандартрив кьадайвал туьк I уьрнавай муьжуьд вагондикай ибарат я . Гьафтедин жуьт йикъара экспресс экуьнахъ Бакудай экъеч I зава ва пуд сятинилай Дербентдиз агакьзава ва элкъвена хъфизва . Гьяд юкъуз Дербентда « Дуствал » т I вар алай экспресс шад гьалара къаршиламишна . И шад мярекатда Азербайжандин Правительстводин членри , гьевескар артистри , Дагъустандин ва Дербентдин администрацийри , РФ дин Госдумадин депутатри кьиле Павел Бородин аваз « Россиядин патриотрин Союз » партиядин векилри иштиракна .
+И ЙИКЪАРА Дагъустандин меркезда « Россиядин дагълух мулкар нетижалудаказ вилик тухун » Дагъларин форумдин пленарный заседание кьиле фена . *** ВИРИРОССИЯДИН экологиядин тешкилатди , телеф хьайи аскеррин къаматар рик l ел хуьнин лишан яз , Россияда 27 миллион тар ак l урун ва абурухъ гелкъуьн кьет l нава . *** ДАГЪУСТАНДИЗ мугьманвилиз атай Россиядин оборонадин министерстводин центральный военный оркестрди къадим Дербентда концерт гана . Тамашачийрин арада РД дин Кьил Рамазан Абдулатиповни авай . *** РОССИЯДИН Федерациядин министррин кабинетди школаяр бес тежезвай регионриз 500 миллион манат пул рекье твада .
+ГЬАР са касдихъ вичин рик I алай пеше жеда . Рик I алай пешедал машгъул хьайи касдикай халис устадни жеда ва и рекье са к I усни галатун тийижиз зегьметни ч I угвада . Эхиримжи вахтара гьам чи , гьам къецепатан уьлквейра хайи ч I алар хуьнин месэладиз кьет I ен фикир гузва . Адет хьанвайвал , гьар йисуз международный ч I аларин югъ къейдзава . Къенин ихтилат заз хайи ч I алаз икрамзавай , ч I алав сабурлувилелди , менфятлувилелди эгеч I завай гьар са касдиз гьуьрметзавай , къанни ц I уд йисав агакьна дидедин ч I алан тарсар гайи малим Букар Эмиралиевакай ийиз к I анзава . Букар малим I949ЙИСУЗ Магьарамдхуьруьн райондин Муьгъверганрин хуьре дидедиз хьана . Аял ч I авалай Букар малимдиз хайи дидедин ч I ал , мили авазар , адетар хуш тир . Уьмуьрдин гьалкъада гьалтай инсанар хайи ч I алахъ галаз алакъалубур хьуни пеше хкягъунин рекьиз таъсирна . I973ЙИСУЗ Дагъустандин Гьукуматдин университетдин филологиядин факультетдин урус ч I аланни Дагъустандин ч I аларин хел акьалт I арна . Университет акьалт I арай жегьил пешекарди вичин зегьметдин ��ехъ малимвилелай ваъ , Ма хачкъаладин филармонияда гьукуматдин манийрин ва кьуьлерин ансамблда ч I агъанчивилелай башламишна . Гьеле аял вахтунда ада вичиз ч I агъан ягъиз чирай Букар малимди гьар са макьам устадвилелди тамамардай . Университетда к I елзавай вахтунда ана кьиле физвай культурадин вири мярекатрин иштиракчи тир . Филармонияда чи т I вар ван авай , машгьур манидар Зейнал Гьажи евахъ галаз к I валахай йисар Букар Исакьовича еке гьуьрметдивди рик I ел хкизва . Гуьгъуьнлай I978ЙИСУЗ гьукуматдин С . Сулейманан т I варунихъ галай муздрамтеатрда режиссердин куьмекчивиле к I валахай Букар Исакьовича Н . Гьикметан « Гатфарин сад лагьай югъ », М . Мустафаеван « Америкадай тир Гьажи Мурсал », Ж . Жабарлыдин « Айдын » ва са жерге маса пьесаяр лезги ч I алаз куьчуьрмишна . Ингье къанни ц I уд йисав агакьна Букар Исакьовича къадим Дербент шегьердин 2нумрадин школа интернатда дидедин ч I алан малим яз к I валахна . И школада гьик I к I валахнат I а ада туьк I уьрнавай лезги ч I алан кабинетди лугьузвай . Кабинет тешкилунин карда гьелбетда школадин руководстводи ва са жерге малимрини еке куьмекар гана . Чара авур еке кабинетда ачух са п I ип I авачир . Цларал чи лезги зарий рин шикилрин стенд алай , кьилди лезги ч I алал акъатзавай газетрин , журналрин п I ип I ва чи шаиррин ктабрикай ибарат тир гъвеч I и ктабхана авай . Чи дамах тир Е . Эминан , С . Сулейманан яратмишунриз кьилди пип I ер чара авунвай . Аялар шаиррихъ галаз гуьруьшмиш хьуниз , ч I алакай ва ам арадал атуникай гегьенш суьгьбетар авуниз , акьалтзавай несилдин фикир ч I алал желбуниз кьет I ен фикир гузвай . Букар малимдин фикирдик чи халкьдин уьмуьрдикай , тарихдикай ( адан рагьметлу буба И . Эмиралиев Ватандин ч I ехи дяведин иштиракчи тир ), еке стенд туьк I уьрун ква . Аялрал рик I алай Букар малимди абуруз гьар са камуна къуват гуз , агалкьунрал шадвал ийиз , абурухъ галаз хуш рафтарвал хуьз еке гьуьрмет ва ихтибарвал къазанмишнай . Гьи коллективда к I валахнат I ани Букар малимдин зегьметкешвили , карчивили , жавабдарвили ам анжах гьуьрмет авуниз лайихлу авуна . Пешедив рик I гваз эгеч I завай ихьтин ч I алан малимар чахъ гзаф хьанайт I а , чи ч I ални квахьунин хаталувилик жедачир . Рик I аялриз гузвай малимди тарс гайи аялрикайни хизан , общество патал вафалу инсанар хкатда . Букар малимди вичин уьмуьрдин юлдаш Людмилани галаз пуд велед уьмуьрдин шегьредал акъудна . Алай вахтунда лайихлудаказ ял ягъиз хтулар тербияламишзава . Куьне чирвилер гайи ц I удралди несилрин , квехъ галаз к I валахай юлдашрин , мукьва кьилийрин , ярар дустарин т I варунихъай квез чухсагъул ва яргъал хушбахтлу уьмуьрар хьуй лугьуз к I анзава гьуьрметлу Букар малим ! А . АЙДЕМИРОВА . Са бязи делилар М . Меликмамедован макъаладай къачунва .
+ЛУГЬУДА ХЬИ , пешеяр вири важиблубур я , хкягъа жуваз хуш хьайиди . Гьахълу гафар я . Анжах са шарт I уналди , ам бажармишиз алакьни авуна к l анда . Уьмуьрдин пеше хкядайла вичи багъманчивилин пеше хкяначт l ани , Гилийрин хуьре яшамиш жезвай Ибрагьимов Фейзудина районда багъманчивал вилик тухунин карда кьет l ен роль къугъвазва .
+БАГЪМАНЧИВАЛ к I вачел ахкьалдаруниз алай вахтунда чи районда кьилин фикир гузва . Алай вахтунда районда кутунвай багълари ругуд агъзур гектардив агакьна майданар тешкилзава . Бегьерлу багъларин майданар гегьеншарун иллаки важиблу яз гьисабзава . Гьа и кардал Ибрагьимов Фейзудин вичин хизанни галаз машгъул жезва . Фейзудина вичив гвай 20 гектар чил , са ч l ибни бушдиз тун тавуна жуьреба жуьре сортарин къелемар яна , менфятлувилелди ишлемишзава . Ирандай , Турциядай къачуна гъанвай ичерин , хутарин , машмашин къелемар бегьердиз атанва . Идалай гъейри , Фейзудина вад гектардив агакьна чиле чи бубайрин ичерин , чуьхверрин ва маса сортар арадал хкизва . Ц l и Фейзудина 40 тонндив агакьна жуьреба жуьре сортарин хутар маса гана . Алай вахтунда ичерин бегьер агакьзава . Багъманчи Фейзудина гатун гьич са югъни бушдиз ракъурзавач . Ам вичин хизанни галаз гатфар бегьерлувилели к l ват l унин , гьич са емишни пуч тавуна , вичин хизандин зегьметдалди гьасилнавай бегьер вадеда къачузвай муьшт l еридал акакьарунин яц l а ава . Багъларин бегьер хъсанди хьун патал багъманчиди йисан кьиляй кьилиз багъдин к l валахар акъвазарна виже къведач . Багъларал гьамиша зегьметчи инсандин гъил алаз хьана к l анда . Хъуьт l уьз багъда обрезкаяр , михьивилер , тарарин пунариз пер ягъун , агротехникадин к l валахар , гатфариз тарариз , къелемриз ятар гун , миянардай к l валахар , зиянкар гьашаратрикай хуьдай дарманар ягъун , гатуз багъларин чил векьикай , хъчарикай михьун , багъдин бегьер к l ват l дай серенжемар кьабулун ва зулуз бегьер пуч тавуна к l ват l на куьтягьун . Ибур вири багъманчидин гьар йикъан к l валахар я . Государстводини , арадал атанвай гьаларини чавай багъманчивал , уьзуьмчивал уьрел хкун истемишзава . Районда и кар патал вири шарт l арни яратмишнава . Райондин руководстводи чилел зегьмет ч l угвазвайбурун тереф хуьзва . Гьар са гектар багъ кутун патал авур харжияр арадал хкун патал субсидияр гузва . Мад вуч к l анзава ? Гъилер къакъажна багълар кутун . Багъманчидин вилик акъвазнавай т l ал алай месэла сад я . Къелемар бес жезвач . Республикада исятда бегьерлу багълар патал къелемар битмишарзавай са питомник кьванни авач . Яргъарай гъун гзаф багьаз акъваззава . Гьавиляй чи республикада багълар кутун патал энгелар тавуна питомникар арадал гъун чарасуз я . Гьа им багъманчидин къенин йикъан т l ал алай месэла я , лугьузва Фейзудина . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+АЛАЙ ЙИСУЗ чи районда 26майдилай ЕГЭ вахкунив эгеч I на . Экзаменар вахкана . Школаяр акьалт I арайбурун шад межлисарни кьиле фена . Алатай к I елунин йисан нетижаяр гьихьтинбур хьана ? Абур разивал ийиз жедайбур яни ? И ва са жерге маса суалриз жавабар жагъурун патал чи корреспондент Афисат Айдемирова УО дин начальник Улубег Абейдуллаевахъ галаз гуьруьшмиш хьана .
+Улубег Муьгьуьдинович , чи районда акьалт I ай к I елунин йисуз ЕГЭ вахкунив гьик I эгеч I на ? Малум тирвал , эхиримжи зенг ягъай пакадин йикъалай башламишна ЕГЭ вахкунив эгеч I на . Россобнадзорди тайинарайвал , мажбурибур тир кьве предметдай ( урус ч I алайни литературадай ва математикадай ) экзамен вахкун чарасуз тир . Ик I алай йисуз районда 739 аялди ЕГЭ вахкана . Абурукай 24 аял алатай йисара школа акьалт I арнавайбур тир . Ц I инин йисуз винидихъ т I варар кьур предметрай бес кьадар баллар къазанмиш тахьанвайбур авани ? Нетижайрай аквазвайвал , 9класс акьалт I арайбурукай 1 касдивай ва 11класс акьалт I арайбурукай 52 касдивай бес кьадар баллар къачуз хьанач . Абурукай 12 аялдиз математикадай ва 9 аялдиз урус ч I алай ва амайбуруз кьве предметдайни кьведар хьана . Алай йисуз урус ч I алай проходной балл 24 тирт I ани , гьам къачуз тахьайбурни ава . Улубег Муьгьуьдинович , ЕГЭ хъсан нетижаяр аваз вахкай школайрикай , аялрикай ихтилат авурт I а жедачни ? Гьелбетда жеда . Месела Хъартас Къазмайрин , ХУЖАКЪАЗМАЙРИН , Азадогълийрин школайрин аялри ЕГЭ агалкьунралди вахкана . Виридалай агъуз нетижаяр хьанвай Киркарин , Хуьрелрин , Къуйсунрин , Муьгъверганрин ва Ц l елегуьнрин школайрин т I варар кьун тавунани жедач . И школайра мажбурибур тир кьве предметдай бес кьадар баллар къачуз тахьайбурни ава . Образованиедин тарихда шадвал ийидай кар ава . Тагьирхуьруьн Къазмайрин юкьван школадин ученица Галимова Эльнаради биологиядай I00 ва химиядай 84 балл къачуна . Урус ч I алай ч I ехи баллар къазанмишай Буткъазмайрин хуьряй тир Ш . Жениевадин (88 балл ), Гъепцегьрин хуьряй тир С . Магьамедшерифован (88 бал ), Ш . Ибрагьимовадин (88 балл ), Къуйсундилай тир Р . Агъабаллаевадин (88 балл ), Магьарамдхуьряй тир Н . Буржалиевадинни А . Абумуслимован (86 балл ), Самурдай тир М . Аллахвердиевадин (96 балл ) ва Советскдай тир М . Хасплатовадин (9I балл ), химиядай 80 балл къачунвай К . Рагьимовадин ( Магьарамдхуьр ) т I варар чна дамахдивди кьазва . Улубег Муьгьуьдинович , алай йисуз ЕГЭ къайдада аваз тухуниз кьет I ен фикир гузвай . Къайдаяр ч I урай дуьшуьшар малум яни ? Ц I инин йисуз ЕГЭ – яр тухуниз кьет I ен къайдаяр тайинарнавай . Аялар хъсан гьазурвилер аваз эгеч I унин нетижада , ахьтин векъи гъалат I ар ачухай дуьшуьшар малум хьанач . Ц I инин к I елунин йисуз чахъ медалистар гьикьван хьана ? -20I5-20I6 к I елунин йисуз 11 классрай 29 аялди ва 9классрай 43 аялди медалар къачуник умуд кваз экзаменар вахкана . Улубег Муьгьуьдинович , алатай йисарив гекъигайла ц I инин к I елунин йис агалкьунралди акьалт I арна лагьайт I а жедани ? Гьелбетда , алатай йисарив гекъигайла гьам аялар , гьам диде бубаяр уях хьанва . Аялри жавабдарвал гьиссунин нетижада чирвилер артухарунин , зигьин гегьеншарунин месэлайрив лап мукьувай эгеч I нава . Диде бубайри репититорар кьазва , абурулай къерехдай чебни к I валера аялрал машгъул жезва . Хъсан баллар гуз акурла аялрин гьевесни хкаж жезва . Алай йисуз чи райондин ЕГЭ рин нетижаяр лап хъсанбур хьанвайди республикадини къейднава . За умудзава къведай йисуз генани хъсан жеда . Улубег Муьгьуьдинович , суьгьбет авунай чухсагъул .
+Спортда виридалайни гзаф пул къазанмишайди Мухаммед Али я . I960ЙИСАРИЛАЙ I98Iйисалди ада ( США дин боксер ) 69 миллион доллар къазанмишна . *** Яромир Вагнера ( Чехословакия ) I980ЙИСАН 28 сентябрдиз самолетдин лувунал акъвазна Атлантический океандилай лув гана . *** 1055йисуз Бремене шегьерда / США дин Индиана штат / Роберт Нью Джонс , дуьньяда виридалайни залан инсан кечмиш хьана . Адай 484 килограмм къвезвай . *** Аллагьди Вич рик I елай алуд тавун патал инсанриз гагь гагь аламатар къалурда : абуруз гагь Индияда битмиш хьайи ичинин къене / ам кьве пад авурла / « Аллагь » кхьенваз акуна , гагь Киргизияда хайи келен къваларал маса рангаралди « Аллагь » ва « Магьаммад » кхьенваз акуна . Ибурун гьакъиндай маса уьлквейрин ва Россиядин СМИРИ са шумудра кхьена . Ихьтин нубатдин аламат инсанриз Къарабудахкентский райондин Цараул хуьре акуна . Абубакар Гьажи Гьамзатован вечре хъиредал « Лаиллагьи иллаллагь » кхьенвай кака хана . Эхирда авай « Аллагь » лугьудай гаф кьет I ендиз тафаватлу жезва . *** Джон Брюс Ли / виридалайни гъвеч I и беден авай баскетболист / Сакраментодин / США / университетдин баскетболдин командада къугъвазвай . Адахъ кьет I ен йигинвал ва лап хъсандиз лишан кьунин устадвал авай . *** Автомобилди инсанар сагъар хъийизва . Хуьруьн мергьяматлу духтур Густово Гомеса вичин « Форд » машинда аваз Бразилиядин хуьрера къекъвез кесиб гзаф инсанриз куьмекар гана . Виридаз к l андай духтур кьейила инсанар адан машинди сагъар хъийиз хьана . Заз чизва , гзафбуру и гафарихъ инанмишвал ийидач , лугьузва духтур Алехандро Дуартеди . Заз зи вилералди акуна хьи , духтур Гомесан автомодилдин кабинада са геренда ацукьиз эвич l хъувурбурун сухан т l ал , гепатит , туберкулез ва маса уьзуьрар квахьиз хьана . И инсанар патал Гомес халисан малаик тир . Гьавиляй адан « Форддин » кабинада ацукьайла абуруз чеб чпин рик l алай духтурдин вилик ацукьайди хьиз жезвай . Ина психологиядин фактор авайди шаклувилик кутаз жедач . Гьар гьик l ят l ани , инсанар азарлу яз машиндиз акьахзава , дири хьана эвич l хъийизва . Гзафбуру ам аламат яз гьисабзава . Амма , за гьисабзавайвал , им инсанри чпин рик l ив агудун я . Муькуь патахъай , инсанри гилан аямдин медицинадин аппаратурадилай автомобилдихъ гзаф инанмишвал авун им дугъриданни аламат я , лугьузва духтур Домингос Лоуренсоди . Материалар жуьреба жуьре чешмейрай к l ват l айди Р . МУРАДАЛИЕВ .
+ФУТБОЛДАЙ Дагъустандин чемпионатда 30июлдиз 9турдин къугъуна Хасавюрт шегьерда « ФК Хасавюрт » командади вичин стадиондал чи райондин ФК « Леки » кь��булна . Къугъун сифте кьилелай эхирдалди кьве патайни гьужумар аваз къизгъин женгина фена ва чи команда патал бегьерлуди хьана . 2:1 гьисабдалди « Леки » гъалиб хьана . Чи командадай тупар Тофик Къадимова ва Камил Нурагьмедова яна . Къведай 10турда 7августдиз « Лекиди » вичин стадиондал Кизилюрт шегьердин « Автомобилист » команда кьабулда .
+Ц l елегуьнрин СОШ дин 11класс акьалт l арайдан гьакъиндай 2007йисуз Шагьбанова Эльвирадиз гайи АА 0024751нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+КЪАЗАГЬМЕД Магьамедвелиевич , алай вахтунда райондин хуьруьн майишатрин багълара , чуьллера са кьадар емишар , майваяр агакьнава , амма абур гьиниз ийидат I а халкьдиз чизвач . К I аник улакь квай сад кьве касди тухуз патара маса гайит I ани , ихьтин мумкинвал авачирбуру вуч авурай … И месэладай куь фикир гьихьтинди я ? Гьелбетда инал куьн гьахъ я . Чи иесивал чна тавурт I а , масадбуру ийидайди туш . Райондин центрдал алай консервияр гьазурдай завод агал хьана . Ц I удралди инсанриз к I валахар авай , емишар , майваяр кьабулзавай , ван ацалтна к I валах ргазвай завод , къе гьайиф ч I угвадай дараматдиз элкъвенва . Тагьиркъазмайрал алай гьа ихьтин заводди к I валахзава , амма ишинайдалай ак I вахайди гзаф хьана , четин гьалар арадал атанва . Эгер мумкинвилер авай , пулдин такьатар гвай патара авай чи кьегьалри ва чкадал алай ихьтин районэгьлийри спонсорвилин куьмекар гайит I а лап хъсан кар жедай . Инвесторар желб авунин месэладив кьет I ивилелди эгеч I нин чарасузвал ава . Ярагъкъазмайрал алай спиртдин заводини , СГИВ т I вар алай карханади чпин продукция гьасилзава . СГИВ карханадив 400 гектардив агакьна чпин ГАД гьарай я лугьуда . Гатун са юкъуз ч I угур зегьметди хъуьт I уьн пуд вацран ем арадал гъида . Хуьруьн майишатдин вири хилер вилик тухудай мумкинвал авай чи районда алай йисуз бул бегьерар гъанва . Гатун сифте кьилера ч I имел гьаваяр хьуникди сифте акакьай емишриз бегьем зиянар ганат I ани , амай емишар мублагьвилелди булдаказ хьанва . Ц I инин йисуз булвилелди алучаяр , машмашар , хутар хьанва . Абурун гуьгъуьналлаз ичер , чуьхверар , жумар ва маса емишар , майваяр дигмиш хьун гуьзетзава . Алай йисуз емишрин тарцив агатайла , к I аникай хчалдани , тарцелай к I ват I дани лугьуз инсанар тешвиш я . К I ватун дерт туш , к I ват I айбур гьиниз ийидат I а чин тийиз халкь гуьнуькъара хьанва . Идан гьакъиндай чи корреспондент Афисат Айдемирова МР дин хуьруьн майишатдин управлениедин начальник Къазагьмед Букаровахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва яргъалди суьгьбетар авуна .
+КЪВЕЗВАЙ арбе юкъуз , 26июлдиз гзаф миллетрин векилрикай ибарат тир Дагъустандин халкьари , гьа жергедай яз чи районэгьлийрини , милли сувар Дагъустан Республикадин Конституциядин Югъ шадвилин гьалара къейд ийида . Тамам 23 йис идалай вилик Дагъустан Республикадин Конституция кьабулна . Ада чи республикадин государстве��ностдин тарихда важиблу ва ц l ийи чин ачухна , яни республика демократвилелди вилик финин рекьел эляч l навайди лишанламишна . Къе районэгьлийрин вилик экономика къвердавай вилик фин таъминарунин , агьваллувал хкажунин , обществодин уьмуьрдин вири хилера к l валахар авай гьал хъсанарунин ва къайдадик кутунин жигьетдай ц l ийи ва жавабдар везифаяр акъвазнава . Чна а кардихъ инанмишвал ийизва хьи , Конституцияди чаз ганвай ихтияррал ва мумкинвилерал к l евелай амал авуналди , районэгьлийри чпин вилик акъвазнавай везифаяр баркаллувилелди кьилиз акъудда . Муниципальный райондин Администрацияди вири районэгьлийриз Дагъустан Республикадин Конституциядин Югъ рик l ин сидкьидай мубаракзава ва виридахъ мягькем сагъвал , ислягьвал , зегьметда гьакъисагъвални дурумлувал хьана к l анзава . Ф . З . АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил .
+хсуси уьзуьмлухар гва . Абур гьасилзавай продукция гьялни чпи ийизва . Алай йисуз 35 гектарда чехиррин столовый жинсерин ц I ийи уьзуьмлухар кутунва . Кьве карханади экологический михьи продукциядикай мурабаяр ийизва , яни к I ерецрилай башламишна бурандин мурабаярни кваз ийизва . И карханайрин иесияр тир Гь . Рустамовни ( Ярагъкъазмаяр ) Расул Керимханов ( Гилияр ) и рекьяй тафаватлу хьанва . И мукьвара Москвада кьиле фидай вирироссиядин ярмаркада Р . Керимханова иштиракда . Ам ярмаркадиз вичин товарар гваз фида . Ихьтин гьерекатдихъ нетижаярни лайихлубур жедайдал са шакни алач . Райондин хуьруьн майишатда зегьмет ч I угвазвайбуруз къуват гун патал вуч авун лазим я ? Авуна к I анзавай к I валахар гзаф ава . Сифте нубатда емишар кьурурдай цехар кардик кутуниз кьет I ен фикир гунин чарасузвал ава . Гьихьтин еке хутар чкадал вад манат гузва , са гьал куьлуь хутар к I вахьна физва . Эгера абур кьурурайт I а абурун къимет кьвед пуд сеферда артух жеда . Магьсулар цунин месэла гъиле хкьуна к I анда . Къуьл , мух , нехв ва маса техилар цана менфят къачуна к I анда . Алай вахтунда 500 гектардив агакьна чилер иесияр аваз кадарнава . СПОК ар ( сельскохозяйственный потребительский кооператив ) тешкилунин процесс физва . Ик I алатай йисуз Оптторгснаб , Дары юждага ва Агрологастик т I варар алай СПОК ар кардик акатна ва алай йисуз кьвед мад кардик кутун пландик ква . Абурун везифа халкьдивай хуьруьн майишатдин продукция къачун , гьялун ва маса гун я . Ихьтин кооперативриз агьалийривай , аредаторривай , лежбервилини фермервилин майишатривай са пучвални авачиз чпин продукция маса гуз жеда . Яни абуру к I вахьай , ат I ай , херкьац I алай емишар , майваяр гьар жуьре къиметрай кьабулда . Оружбайрин хуьре авай Гранит СПК ди Тосненский райондихъ галаз кут I уннавай икьрардин бинедаллаз 20 гектарда фад жедай жинсинин картуфар цана . Ч I угур зегьметди хъсан нетижаяр гана . Са гектардай 20 тонндив агакьна картуфар к I ват I нава ва и продукция маса гунин месэлаяр Оптторгснаб СПОКДИ вичел къачунва . Чи райондин агьалийриз жуван чилел гьасилнавай картуфар къачудай мумкинвал хьана . Къиметар базардинбуралай агъузбур я . Жинсинин малар кутунин кардиз фикир гун пландик ква . Малар хъуртарал кадарнавай зир зибилар нез куьчейра гьатнава . Ихьтин гьалара малдарвал бажагьат вилик тухуз жеда . Нехирар тешкил хъувуна , абур хуьдай уьруьшар чара авуна , нехирбанар кьуна малдарвал к I вачел ахкьалдарайт I а , хъсан як квай , бул нек гузвай маларин жинсер кухтурт I а нетижада чахъ жуван дуьдгъвер , нек , ниси куьрелдин нек I един михьи продуктар жеда . Малдарвилин хел вилик тухун патал Филерин ва Гъапцегьрин хуьрерин мулкара 500 гектар чил чара авунва . Инал къейд тавуна жедач , Магьарамдхуьруьн агьали тир Эседуллаев Далгата вичин хизанни галаз , хуьруьн кьилихъ сифте яз агробизнес ачухнава . Къарасудин яд патавай физвай тамун юкьва ада форель жинсинин балугъар туьретмишзава . Идалай гъейри , аниз атай мугьманриз ацукьна ял ядай , т I уьнар ийидай , вичин гъилералди балугъар кьадай ва адакай гьанал т I уьн гьазурдай мумкинвилер авай комплекс ачухнава . Им дугъриданни шадвал ийидай кар я . Сифте яз районда гъиле кьунвай кар менфятлуни , хушни ва адахъ вичин дулухни гала . И кар вилик тухвайт I а , агробизнес гегьеншарайт I а генани хъсан жеда . И жергедай яз завай Гъапцегьрин хуьруьн агьали Межведин Адилован т I вар кьаз жеда . Ада вичин майишатда нек квай жинсинин ц l егьер хуьзва . Ибур са шакни алачиз хъсан гележегдихъ ялзавай камар я . Гьелбетда чи к I валахриз кьец I гузвай крарни ава . Къуйсунрин хуьруьн кьилихъай Ярагъкъазмайрин кьилихъ кьван тухванвай бетондин мягькем цин часпарди чи тамар кьурурунихъ гъида . Бетондин часпардиз кьац I ар гана шлюзар эциг тавурт I а , мукьвал вахтунда чун яд авачиз амукьда . Им алай вахтунда хци месэлайрикай сад я . Алатай йисав гекъигайла тафават екеди авани ? - 20I6 – йисуз 80 агъзур тонндив агакьна майваяр , 42 агъзур тонн емишар , I3 500 агъзур тонн уьзуьмар , 2 агъзур тонн техилар ва 380 тонн чан алай малдин як гьасилнава . Алай йисан сад лагьай паюнин делилрай аквазвайвал , гьасилзавай хуьруьн майишатдин продукциядин кьадар кьве сеферда артух хьанва . Им гьелбетда сифте нубатда и хиле зегьмет ч I угвазвайбурун ва абуруз и карда къуват гайи хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министр Мусафенди Велимурадован , « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедован лайихлувал я . Ик I къуьн – къуьне туна зегьмет ч I угваз хьайит I а , чна са гьинай ят I ани гъанвай дарманар янавай , кьве сеферда къимет хкажнавай продукция ишлемишдач . Чахъ жуван хсуси михьи продукция жеда . Ам чахъ алай вахтундани ава , амма базардиз акъудзавай къайдаяр , акунар ч I агуриз тахьунин нетижада чи продукциядин къимет агъузди жезва . И месэладиз талукь яз продукция твадай къапар расдай гъвеч I и цехар кардик кутунин чарасузвални ава . Суьгьбет авунай чухсагъул .
+ИНСАНДИН уьмуьрда виридалайни кьилинди ва багьади хизан я . Сифте нубатда – жув хайи , ахпани жува арадал гъидай хизан . Гьар са касдин уьмуьр патал хизан гьи кьа дар важиблу ят I а , куьрелди лугьуз жедач , четин я . Хизанди адаз к I анивал гузва , уьмуьрдин писни хъсан чирзава , гьар са кардиз къимет гуз , уьмуьр дуьз къайдада кьиле тухуз чирзава . Гьар са касдин мурад метлеб вичин велед динж , бахтлу хьун я . Бес къе эвленмиш хьана , са арадилай чара жезва , им дуьз яни ? Веледар эвленмишун патал диде бубайри йисаралди ч I угвазвай кьван зегьмет ава . Эвленмиш хьайила къилихар кьунач , я тахьайт I а , маса себебар аваз чара жезва . Хизанда жуван шадвилерихъ галаз че тинвилерни ,куьлуь шуьлуь рахунарни эхна , сабурлу хьана к I анда . Зи гьуьрметлу баде Ханума итим к I валин берекат я лугьудай . А берекатди дишегьли вичин къуватрихъ инанмишарда . Жуван кьисмет хкягъиз жедайди туш , чун кьисметди вичи уьмуьрдин рекьерай тухузва . Гзаф вахтара чара хьунин себеб бейкарвал я , дуланажагъдин шарт l ар усал хьайилани хизанда къал жезва , ахпа арадал алай аялризни килиг тавуна абур чара жезва . Алай вахтунда гзаф жегьилри никягьдиз кьет I ен фикир гузва . Чара хьунар артух хьунин себебар чириз зун РАЙЗАГС дин начальник Гьуьсейнова Тахмина АБДУЛВАГЬАБОВНАДИЗ мугьман хьана ва адавай са шумуд суалдиз жаваб гун т I алабна . Тахмина Абдулвагьабовна алай вахтунда районда никягьар авунин , чара хьунин месэлаяр гьи гьалда ава ? Эхиримжи вахтара чи районда маса районрив гекъигайла чара хьунар артух хьанва .
+Алатай йисуз эвленмиш хьайи I63 хизандикай 82 хизан чара хьана . Алай йисан сад лагьай паюна эвленмиш хьайи I06 хизандикай 46 хизан чара хьанва . Чара хьунин себебар гьихьтинбур я ? Социальный сетар пайда хьуниз килигна , жегьилар чеб хизан кутуниз гьазур тахьанмаз эвленмиш жезва . Ч I ехибурун ч I алаз килигзавач , гафунал гаф эцигзава . Хейлин йисара санал яшамиш хьайи хизанар чара хьайи дуьшуьшарни хьанва . Гзафнигзаф бейкарвал , дуланажагъдин шарт l ар себеб яз чара хьанва . Чара хьунар т I имил хьун патал чна вуч авун лазим я ? Чна гьар са чара жезвай хизандихъ галаз яргъал суьгьбетар ийизва , жезмай кьван рекьив гъиз алахъзава . Генани хъсан тир хизандин психолог авайт I а , иллаки судда , вучиз лагьайт I а 80% чара хьунин арзаяр судди кьабулзава . Суьгьбет авунай чухсагъул . ЖАННА .
+И ЙИКЪАРА Санкт Петербургдин « Конгрессрин дворец » комплексда Россиядин Гьуьлерин дяведин фронтдин образованиедин идараяр акьалт I арнавай лап хъсан 77 жегьил офицердиз рик I ел аламукьдай « Константиновский знак » гуниз талукьарнавай шадвилин мярекат кьиле фена . Россиядин фронтдин бине кутурди пачагь I Петр я . Флот мадни къудратлу хьуник чпин пай кутур пачагьар , полководецар , адмиралар гзаф хьана . Абурун арада вичин вири уьмуьр ВМФ диз бахш авур ч I ехи князь , генерал адмирал Константин Николаевич Романовни авай . Адан баркаллу крар фикирда кьуна , 2004йисуз Россиядин Федерациядин Президентдин крар идара ийидай Управлениеди ва оборонадин министерстводи кьил кутуналди , Россиядин офицеррин игьтияж хкажунин , жегьилар ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишунин мураддалди жегьил офицерар шад гьалара агъмишдай мярекат тешкилна . Алатай I3 йисуз « Константиновский знак » уьлкведин ВМФ дин образованиедин идараяр куьтягьай агъзурдалай виниз офицерриз гана . Шад жедай кар ам я хьи , ц I инин мярекатдал лап хъсанбурун жергеда аваз П . Нахимован т I варунихъ галай , Яру Гъетрен орден авай Ч I улав гьуьлуьн военноморской кьилин училище куьтягьай жегьил лейтенант Рустам РУСТАМОВАЗНИ « Константиновский знак » гана . Рустам Рустамов Мегьарамдхуьруьн райондин Хуьрелрин хуьряй я . Россиядин Федерациядин Яракьлу Къуватрин офицер хьунин мурад адахъ гъвеч I и ч I авалай авай . Школадилай гуьгъуьниз военный вуздик экеч I дай мум кинвал тахьай гада к I валахдив эгеч I на . Са т I имил вахтундилай ам армиядин жергейриз фена . Сахалиндин областдиз акъатай Р . Рустамова пияда кьушунра къуллугъна . Ада гимийрин капитанрикай , матросрикай , ватанэгьли Михаил Лезгинцеван адмирал рухвайрикай ктабар к I елна , адан рик I е гимийрин капитан хьунин мурад гьатна . Мурадди вилик ялзавай гада армиядилай гуьгъуьниз Тихоокеанский военно морской кьилин училищедик экеч I на . Пуд лагьай курс куьтягьайла , лап хъсандиз к I елзавай жегьил Севастополда авай Ч I улав гьуьлуьн Яру Гъетрен орден авай кьилин училищедиз рекье туна . Лезги кьегьалди инани вич бажарагълу , тапшурмишай кар уьтквемвилелди , намуслувилелди кьилиз акъуддай кас яз къалурна . К I елунани , къуллугъдани , спортдани , общественный уьмуьрдани сифте жергейра авай курсант Р . Рустамова виридан патай гьуьрмет къазанмишнавай . Вичин везифайрив истемишдай къайдада эгеч I завай курсант гъвеч I и командирвиле тайинарна , вузда ада гьакъисагъвилелди взводдин командирдин заместителдин везифаяр тамамар на . Адан къуллугъдин характеристикада кхьенва : « Вичел тапшурмишай гьар са кардив Р . Рустамов жавабдарвилелди эгеч I зава . Ам савадлувилелди , мукьуфвилелди , алакьунралди , вичин гьар йикъан крар тешкиллувилелди кьилиз акъудуналди амайбурулай тафаватлу я . Вичихъ галаз къуллугъзавай ва к I елзавайбурухъ галаз хуш рафтарвал хуьзва . Адахъ уьтквемвал , жуьрэтлувал , к I елунрин рекьяй агалкьунар ава . Дат I ана вичин чирвилер , вердишвилер , пешекарвал хкажун патал алахъзава ». Рустам Рустамова вичиз к I елдай , виликди фидай мумкинвал , четин вахтара герек куьмекар гунай вичин буба Эйзединаз , диде Сейранатаз , хуьруьн школадин директор Гьаживагьаб Абдулвагьабоваз , малимар Дилара Рамазановадиз , Гьабиб Гьажиеваз , училищедин малимар Евгений Ильиназ ва Юрий Остапенкодиз рик I ин сидкьида�� сагърай лугьузва . Жегьил офицеррив дипломар , цуьквер ва знак вахкузвай мярекатда Россиядин ВМФ дин Главнокомандующий , адмирал Владимир Королева , Рагъак I идай патан военный округдин кьушунрин командующий , генерал полковник Андрей Картаполова , Санкт Петербургдин вице губернатор Александр Говорунова , ВМФ дин ветеранри , общественностдин векилри ва маса мугьманри иштиракна . Р . Рустамовав « Константиновский знак » генерал полковник Андрей Картополова вахкана ва адаз офицервилин , Ватандиз къуллугъ авунин карда агалкьунар хьана к I анзавайди лагьана . Низамидин КЪАЙИНБЕГОВ . ( ЛГ ).
+5 СА СЕФЕРДА Урусатдин са шегьердин куьчедай к I вализ хъфизвай яшлу дишегьлидиз мекьи хьана . Ам патав гвай кафедиз гьахьна ( кафеда к I валахзавайбур Дагъустандин агьалияр тир , яни мусурманар ). Кафедин бардин стойкадихъ фена кьуьзуь дишегьлиди анал к l валахзавай жегьилдивай са истик I андавай чими яд т I алабна . И арада бардин стойкадихъ , иниз т l уьн хъун ийиз атанвай кьвед пуд кас акъвазнавай . Барменди тадиз истик I анда кудай чай цана , са къапунал адахъ галаз недай ширинлухарни эцигна са столдихъ тухвана , кьуьзуь бадедиз столдихъ ацукьун буюрна ва лагьана : Чан баде , вуна куз куз цанвай чай хъухъ , за гьакьван ч I авалди ваз недай чими хуьрекни гъида . И к I валахар акур бардихъ акъвазнавай жегьилриз и кардикай гьяз атанач . Абуру бармендиз туьгьметар ийиз башламишна : Им вуч кафе я , какатай вуж хьайит I ани кьабулдай , бомжарни , гьана авай кьван кьац I ай киц I ер ва ик I мад . Абуру тади гьалда чпин заказ кьабулун буйругъна . Амма барменди абур алайвал туна , гуьгъуьнал алай касдивай заказ кьабулна . Жегьилри къал акъудна ва кафедин директордиз эверун т I алабна . Директор атана къал куьн патахъай ят I а чирна ва жегьилриз « чна какатай гьи кьац I ай киц I из хьайит I ани недай хъвадайди гузвайди туш » гафаралди абур кафедай акъудна . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+МАКЪАЛАДИ ВАН АВУНА « САМУРДИН СЕС » газетдин 26нумрадиз « Ваз четин жеда » т I вар алаз акъатай Р . Мурадалиеван макъаладиз къуват яз , зани заз ван хьайи , гьа макъаладиз ухшар авай са агьвалатдикай агъадихъ кхьида .
+И МУКЬВАРА зун Дербент шегьерда яшамиш жезвай зи са чир хичирдин к I вализ мугьмандиз акъатна . Ада Дербент шегьерда яшлубурун к I вале медсест р а в и л е к I валахзава . Салам калам , жузункачузунар авурдалай кьулухъ , за адавай к I валахар гьик I ава лагьана хабар кьуна . К I валахар я ман , лагьана ада ,идалай вилик ина жедайбур ( яшлубурун к I вале ) урусар тир , дагъустанвияр жедайди тушир . Гила анаг яшлу хьанвай дагъустанвийрай ац I анва . И ван хьайила заз пис хьана . За хабар кьуна : Я руш , абуруз веледар авачни , абур ана вучиз ава ? Абуруз веледар , мукьва кьилияр вири ава , анжах абуруз садазни яшлу хьанвай диде бубайриз килигиз к I амач . Ихьтин гафари зун мадни къарсурна , заз зи вилик гъанвай чай фуни к I амукьнач . Заз гьакьван пис хьана . Гьайиф хьи , вири веледри диде бубайрин т I варц I из , абурун зегьметдиз сад хьиз къимет гузвач . Бес а диде бубаяр яшлубурун к I вализ тухвана гадарнавай веледрикай веледар ни авурди я ? Абур патал диде бубади са зегьметни ч I угуначни ? Диде буба яшлу , зайиф хьайила гадардани ? Бес абуруз Аллагьдихъай кич I е тушни , хуьруьк I вали чпиз гъизвай лянетдикай хабар авачни ? Яраб инсанрин рик I ерикай къванер вучиз хьанват I а ? Гъвеч I и аялдикай инсан хьун патал дидебубади адал ч I угур зегьмет гьич са терездални алцумиз жедач . Аялар дидедин гъилел алай туп I ар я , гьим ат I айт I ани , т I ар жеда . Бес санал ч I ехи авунвай , сад хьтин тербия ганвай веледар гьар жуьрединбур вучиз жезва ? Дидеди хуралай гайи нек вучиз рик I елай алудзава . Къуй чи диде бубайрихъ яшлу хьайила , абур гадар тийидай веледар хьурай . ЖАННА .
+ЗАЗ чиз , чи уьмуьр хъсан адетри безетмишзава , гуьрчегарзава . Чи бубайри кутур , чаз чирай адетар дуьздаказ кьиле тухун , им гьар са касдин кьилин везифа я . Чи халкьарин арада дуствал , садвал , шадвал , к I валахринни илимдин рекьяй агалкьунар артухарзавайди , хъсан адетар я . Яни хъсан адетрихъ зурба къуват ава . Уьмуьрда жезвай вакъиайри чаз хъсан адетри ийизвай таъсирдикай ачухдиз лугьузва . Месела , гьикьван шад жеда , патавай физвай гъвеч I ида ч I ехидаз салам гана , жузункачузун авурла . Гьикьван хъсан жеда , эгер карханайра , к I валера , къеце пата , алдатмишун , тарашун , къакъудун тахьайла . Гьуьрмет , хатур хьайила , к I валахдал чанни къведа , к I валах виликни фида ва агалкьунарни жеда . Чи бубайри уьмуьрдин уьк I уь цуру акурвиляй , чаз чпин уьмуьрдилай хъсан уьмуьр хьун патал хъсан адетар , мисалар , весияр тунва . Абуру чаз гъвеч I и ч I авалай дуьз тербия гана , чун уьмуьрдин шегьре рекьел акъудзава . Хъсан адетрикай сад , эгер хуьре сада к I валер эцигиз эгеч I айт I а , вирида куьмекдай . Сада керпичар ат I удай , муькуьда цал эцигдай ва ик I мад . Яни гьа ик I к I валер куьтягь жедалди куьмекдай . К I валериз экъеч I айла , мубарак ийиз савкьватарни гваз мугьмандиз къведай . Яни , гьарда вичихъ авай верч , хеб , дана тир гъидай . Чеб девлетлу туширт I ани , инсанрин рик l ер ачух тир , адетриз к I ур гудачир . Рик I ерин мердвал , хиялрин михьивал са шейинихъни гекъиг ийиз жедачир . Хийиршийирда лагьайт I ани къерехда акъваздачир . Гьар са касди вичин пай кутадай . Иллаки мехъе рар жедайла , са варз вилик кумаз гьазурвилер аквадай . Кесиб , девлетлу лугьудачир , вирида харжар авуна гурлу мехъерар , демер кьиле тухудай . Виликдай хуьруьз патал хуьряй кас атайла , кимел алай итимри гьуьжетар ийидай , мугьман к I вализ ни хутахдат I а лугьуз . К I вализ атай мугьмандиз еке гьуьрмет ийидай . Адаз хъсан т I ямлу хуьрекар , хъуьтуьл мес ва амай вири къулайвилер ийидай . « Мугьман к I валин берекат я »лугьудай . Амма гила , гьайиф хьи , гзаф чкайра ихьтин хъсан адетар рик I елай алудзава . Ша , гьуьрметлу газет к I елзавайбур , чна чи бубайрин адетар рик I елай ракъур тийин , чна а адетриз гьуьрмет ийин , абур хуьз алахъин . Эгер чна чи бубайрин адетар хуьн тавурт I а , абур чи арадай акъатда . Гьабидин АЛИЕВ .
+ДАГЪУСТАНДИН шарт I ара емишдин тарарин хаталу душман восточная плодожорка я . Дагъустан республикада ам I967ЙИСАЛАЙ малум я . Алай вахтунда ам II райондани 4 шегьерда 2976,I гектар багълара чк I анва . И хаталу азардин вилик пад кьун патал багъманчийри са жерге чарасуз серенжемар кьабулна к I анзава . И уьзуьр терг авун ва адан вилик пад кьун патал ахтармишунар тухузва ва феромонный чартмаяр эцигзава . Абурун куьмекдалди восточный плодожоркайрин кьадар чирзава , дарманар ядай вахтар тайинарзава ва желейрин куьмекдалди абурун хаталувал агъузарзава . Кьуьд плодожоркадин куквари барамада , хам хъиткьиннавай кьац I ара , накьвадин винел къатара ва к I вахьнавай пешера акъудзава . Тарариз дарманар ягъуни тарар куьгьне чкалрикай михьуни ва абуруз ц I аяр ягъуни восточный плодожоркади гьазурнавай хъуьт I уьн суьрсет тергда . Чепелукьар апрелдин эхирда шефтелри цуьк авурла акъатда . Сад ва кьвед лагьай несилрай куквари гзаф зиян гуда . Зиянкарар куквар экъеч I завай т I урарин к I уфай къенез гьахьда . Т I урар буш жеда ва михьиз авахьда . Ихьтин вахтара салара гуьзчивал артухарна , зиян хьанвай т I урар алай чкаяр ат I ана кана к I анда . И кар кувар барамайриз гьахь хъийидалди авун серф я . Дагъустандин шарт I ара гьар несилдиз ( абур 4-5 жезва ) химический ва биологический препаратрикай ибарат тир дарманар яна к I анда . Яни РФ дин сергьятра ихтияр ганвай пестицидар ва агрохимикатар ишлемишда . Вегетациядин вахтунда тарарикай к I вахьзавайбур гьар юкъуз михьна к I анда . 20I4ЙИСАН 2Iиюлдиз « Набататрин карантиндин гьакъиндай » кьабулнавай Федеральный закондин бинедаллаз карантин алай объектар дуьздал акъудунин , анра гьашаратрихъ галаз женг ч I угунин ва абурун чешмеяр терг авунин серенжемар карантин алай объектрин иесийрин такьатралди ийида . И . КЕЛЬБИХАНОВА , Кьиблепатан МРО дин госинспектор .
+Июндин эвел кьилер я . Къунши хуьруьнви гьалтна чал . Жузунар качузунар хьана , вуч гьал я , вун гьик I я лагьана хабар кьурла , валлагь кефияр авач лагьана ада . Вучиз , я стха , вуч хьанва ?! За ваз лугьун гьик I ийин … Ваз векь авайди ян ядай ?!жузуна тадиз ада . Ваъ . Ак I ят I а за тирвал лугьуда . Я сивиз кьейди , зун хъсанзавайди я , заз хьанвай зат I ни авайди туш ,лугьузва и амалдарди ,яда – а , вуна багъишламиша , хъсанзава лугьуз жезвач е , тадиз гьавалат жезва векь ягъиз , куьмек гуз ша лугьузва , аман ат I уда тухвана .
+Суалриз дуьз жавабар гуналди квез тафаватлу авунвай к I валерай винидай агъуз тамун санитар вуж ят I а чир жеда .
+ГЬУЬРМЕТЛУ стхаяр ва вахар! Мусурманрин календарда къалурнавайвал, 2018- йисан 21- августдиз, Ислам динда виридалайни чӀехи ва важиблу тир Къурбанд сувар кьиле тухуда. Муниципальный райондин, адан администрациядин ва кьилди жуван патай за квез мусурманрин алукьнавай чӀехи сувар - «Къурбанд сувар» рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй куьне гудай садакьаяр Аллагьди кьабулдайбур хьурай. Амин!
+МАГЬАРАМДХУЬ РУЬН М.Гьажиеван тӀварунихъ галай 1- нумрадин юкьван школадин ученик Бедирхан Абдурагьимов Вирироссиядин «От ГТО к рекордам» конкурсдин приздин сагьиб хьана. Бидирхан Абдурагьимова аялринни жегьилрин видеофильмайрин конкурсда кьвед лагьай чка кьуна . «Макьсаддив агакьун» тӀвар алай фильм ученикди Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин школадин физкультурадин малимар тир Жасмина Халидовадихъ ва Рита Бухсаевадихъ галаз гьазурна. И кьве малимни «ССИТ- 20I7» (система добровольной сертификации информационных технологий) къизилдин сертификатрин сагьибар я. Абуру школада кьиле тухузвай вири конкурсра агалкьунралди иштиракзава. И малимар военный ва ватанпересвилин «Зарница» къугъунрин гъалибчи командадин, спортдин акъажунрин ва хейлин маса конкурсрин призрин сагьибар командадин малимар-тренерар я. Жасмина Халидовади ва Рита Бухсаевади аялар патал чпин вири чирвилер ва къуватар эцигзава. Гьавиляй абурун тербиячийрихъ гегьенш майданра агалкьунарни жезва. ЖАННА.
+УЬМУЬР гзаф ажайиб шеъ я. Гьар са инсандихъ вичин уьмуьр, кьисмет ава. Гьеле аялзамаз етим хьайи, уьмуьрдин гзаф четинвилериз таб гайи, 4I йисан вахтунда гьар жуьре къуллугърал зегьмет чӀугур касдикай, ада кечирмишнавай уьмуьрдин рекьикай рахун тавун чи патай еке гъалатӀ жеда. Къенин зи ихтилат I937ЙИСУЗ лежбердин хизанда хьанвай Абдуллатифов Султанмагьамед Абдуллатифовичакай я. Аял вахтар залум дяведин йисарал ацалтна. ЧӀехибуру дадмишай уькӀуь-цурудан дадни акуна. Буба Абдуллатиф районда авай диплом гвай сад лагьай агроном тир. Ада «Социализмдин рехъ» тӀвар алай колхозда кӀвалахзавай. I94I- йисуз ам гуьгьуьллубурун жергеда аваз дяведиз фенай. Гьайиф хьи адан авай са хцивай вичин бубадин тавазивилерикай бегьем лезет хкудиз агакьнач. I944- йисан эхирда ам рагьметдиз фейидан гьакъиндай хабар атанай. Буба кьилелай алатнавай хтул чӀехи буба Велимагьамеда вичин лувук чӀехи авунай. I944 -йисалай I950- йисалди гьар юкъуз са килограмм техилрин кьилер кӀватӀ тавуртӀа аялар мектебдиз ахъайдачир. АскӀан паласадай техилар кӀватӀн а ратӀарал хкайдан гьакъиндай справка гудай. Гьа справкадин бинедаллаз аялар мектебдиз ахъайдай. Велимагьамед буба гьа йисара кьиблепатан Дагъустандин муфтий тир. Дяведин четин йисара Велимагьамед бубади хуьрериз физ, фронтовикриз нивай гьихьтин куьмекар гуз
+жезватӀа кӀватӀзавай. Белиждин станциядилай фронтдиз кьве вагон шеъэр ракъурнай. I945- йисуз Велимагьамед бубадиз сифте чухсагъул малумарна ва «За ратный труд» кхьенвай И.В.Сталинан къул алай урус чӀалал таржума авунвай кьуръан багъишнай. Велимагьамед бубадин и багьа пишкеш, адан эмедин рушан уьмуьрдин юлдаш Гъалиб Садикъидин кӀвале ава. Залум дяве куьтягь хьана. Четинвилеризни килиг тавуна Султанмагьамеда кӀелун давамарна. Школа акьалтӀарзавай йисуз Велимагьамед буба рагьметдиз фена. Гила вири везифаяр Сефижат дидедин кӀулаз аватнавай. I955- йисуз Магьарамдхуьруьн юкьван школа гуьгъуьнлай Махачкъаладин эцигунрин техникум акьалтӀарай пешекар хайи хуьре эцигзавай райбольницадиз прораб яз рекье туна. Чирвилерихъ ялзавай жегьил секиндиз акъвазнач. I963- йисуз Ростовдин политехникум агалкьунралди акьалтӀарна. Алакъайрин дагуправлениедин къарардалди Султанмагьамед Табасаран райондин алакъайрин конторадин начальиквиле тайинарна. Табасаран районда кӀвалахдай йисара Москвадин электротехнический институт акьалтӀарна «инженер-экономист» пешекарвални къачуна. Вад йисуз С.Стальский райондин алакъайрин отделдани зегьмет чӀугуна. Мамонтовка ва Ленинград шегьерра пешекарвилин дережа хкажзавай курсар акьалтӀарна. Винидихъ тӀварар кьур районрин алакъайрин отделра кӀвалахзавай вахтунда цӀийи дараматар эцигна. I973ЙИСАЛАЙ Магьарамдхуьруьн советдин исполкомдин председателвиле хкяна. Магьарамдхуьре сбербанкдин кьве дарамат, агьалияр патал агалнавай базардин дарамат (хсуси такьатралди) эцигна, Тагьирхуьрел цин линия кардик кутуна, агьалияр патал къаналдилай элячӀдай кьве муьгъ эцигна, Ярагъдал сагъардай гьамам, медпунктунин дараматар эцигна ва культурадин КӀвале тамамвилелди ремонтар авуна. Четин пудкъанни цӀуд лагьай йисара хуьрерин исполкомрин вилик хуьруьн майишатдин хиле тамамарна кӀанзавай планар эцигнавай. Малдарвилин, багъманчивилин хилерай республикада кьвед лагьай чкадал хьуниз килигна Магьарамдхуьруьн советдиз Верховный Советдин яру пайдахар, Дагъустандин министеррин советдин Гьуьрметдин грамотаяр, пулдин пишкешар ва улакь багъишнай. Магьарамдхуьруьн, Ярагъкъазмайрин хуьрерин куьчеяр гравировка авуна. Магьарамдхуьряй вини Тагьирхуьрел физвай рекьин винел пад кӀеви гравий вегьена туькӀуьрна. ЦӀуд йисуз
+и къуллугъдал зегьмет чӀугур Султанмагьамед Абдуллатифович Магьарамдхуьруьн сбербанкдин управляющий яз кӀвалахал хъфена. I997- йисуз банк агал хьун себеб яз Султанмагьамед халу лайихлу пенсиядиз экъечӀна. Уьмуьрдин, зегьметдин рекье ихьтин агалкьунар къазанмишиз Султанмагьамед халудиз вичи регьбервал гайи коллективрин лайихлувални хьана. Идалай гъейри Султанмагьамед халу «Зегьметдин ветеран», «Жуьрэтлу зегьметдай», «Ватандин чӀехи дяве акьалтӀарайдалай инихъ 50 йис, 60 йис тамам хьуниз талукьарнавай» медалрин, «Сбербанкдин отличник тӀварцӀин» ва министерствойрин, управленийрин ва са жерге ведомствойрин шумудни са Гьуьрметдин грамотайрин сагьиб я. I997- йисалай лайихлу пенсиядиз экъечӀна ял язава. Амма Султанмагьамед халу пенсияда аватӀани, ам хуьруьн, райондин общественный уьмуьрдикай са юкъузни къерех хьанвач. В ичи н уьмуьрдин юлдаш Саибат халани галаз вад велед уьмуьрдин шегьредал акъуднава. Абуру чӀехи дидедизни бубадиз 8 хтул 4 птул багъишнава. Тапшурмишай гьи къуллугъ хьайитӀани намуслувилелди, жавабдарвилелди тамамарай квехъ мягькем чандин сагъвал ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай, гьуьрметлу Султанмагьамед Абдуллатифович. А. АЙДЕМИРОВА.
+ИЮЛДИН вацран эхирда уьлкведин СМИ- ра пайда хьайи чӀуру хабарди ам галукьай гьар са кас къарсурна. ЦАР- да (центральный африканский республикада) документальный фильм сниматиз фейи чи журналистар тир Орхан Джемальан, оператор Кирилл Радченкодин ва режиссер Александр Расторгуеван мейитар жагъана. 30- июлдиз тахминан нянин сятдин ругудаз абур авай машин Сибю шегьердай экъечӀзавай рекье, хатасузвал хуьзвай милли къуллугъдин сотрудникри акъвазарна ва йифен вахтунда и сергьятра хаталувал артух жезвайдан гьакъиндай хабардар авуна. Амма уьтквем журналистри чпин кьилел икьван крар къведа лагьана гьич фикирни авунвачир. Са кьадар рекьиз фейила Кене ва Клаку лугьудай хуьрерин арада авай сергьятдал журналистрал боевикри гьужумна ва къастар авунин нетижада ж ур н а л и с т а р уьмуьрлух чавай къакъатна.
+Ролдихъ галай шофер къутармиш хьана ва пакад йикъан экуьнахъ вич агакьайла, талукь къуллугъриз хабар гана. Адан гафарикай хкатайвал, журналистрал кьилел чалмаяр я н а в а й араб чӀалал рахазвай са дестеди гьужумна, уьтквем журналистри женг тухвана, амма къуватар сад хьанач. Малум хьайивал, абур ЦАР- диз журналистар яз ваъ, туристар хьиз атанвайди тир. Абурув гвай пул ва багьа техника къакъудунин фикир аваз гьужумнавайди тир. Мейитар жагъай чкадал я пул, я техника аламачир. Кьве касдивай «Известий»- рин пресс-картаяр ва вахт алатнавай журналиствилин са шумуд удостоверенияр жагъана. Чандиз къаст авунин нетижада кьенвай чи журналистар Москвадин Хованский, Троекурский ва Булатинский сурара кучудна. РФ- дин Силисдин Комитетди РФ- дин УК- дин I05- статьядай уголовный дело къарагъарнава.
+ВЕЛИХАНОВ Дарвин 1956- йисуз Азербайджан республикадин Къусар райондин Кьилегьрин хуьре лезги шаир Къудрат Велиханован хизанда дидедиз хьана. Дарвина рикӀел хкизва: «Са сеферда чи хуьруьз симинал къугъвадай пагьливанар атайла, зи рикӀе симинал къугъвадай гьевес гьатнай. Са шумуд сеферда симинилай аватиз чанда тӀал гьатнайтӀани, за гъил къачун тавуна гьа и сенят заз чирнай». 1072-1976- йисара Къуба шегьерда Сельхозтехникумда «Зоотехник» пеше кӀелна, кьилиз акъудна. Са шумуд вацра хуьре зоотехник яз кӀвалахайдалай кьулухъ ам Ватандин вилик аскервилин буржи кьилиз акъудиз фена. Аскервилин буржи кьилиз акъудна хтай Дарвина вичи кӀелай пешедихъ галаз санал «симинин пагьливан» пешени ийиз хьана. Азербайджанда, Дагъустанда, Юкьван Азиядин вири гьукуматра са шумуд фестивалрин лауреат хьана. Адаз Аллагьдин патай вичин буба Къудрат Велихановаз хьиз лезги ч��алал шиирар кхьидай пайни ГАНВАЙ.ГЬАВИЛЯЙ ада вичин бубадин рехъ давамарзава. Алай вахтунда Дарвина вичиз ери-бине Магьарамдхуьруьн райондин Къуйсунрин хуьре авунва
+Къарид хинкӀар авуна заз, ХинкӀардал рикӀ алайвиляй. Невс ахъайна са пуд бади, Бушарна за нян кьиляй. ТӀуьрди артух хьана лугьуз, Уфт алахьиз амукьна зун. Ахвар текъвез, югъ жедалди Месин юкьва амукьна зун. Садра невс ахъаяй чӀавуз, Икьван хьай чӀавуз зи азаб. ЧӀехи невсер авайбурун Азаб гьикьванд ятӀа яраб?
+Са кас чида заз чи хуьре, Аялзамаз етим хьайи. ЧӀехи хьайла хуьруьн къене, Сад лугьудай итим хьайи. Гьич садрани вичин бубад, Чими къужах акун тавур. Бубад гайи ширин къенфет, Са сефердан жакьун тавур. Бязибуру лугьуда бес, Хциз ферли буба кӀанда. Етимдикай итим жеда, ХьайтӀа эгер вичин чанда.
+Бубайрилай аманат тир, Кьакьан Шагь дагълар ава заз. Гьа дагълариз нефес гузвай Самурдин шагьвар ава заз. Са пад Куьре, са пад Къуба, Садни са кӀус хьурай зурба, Етим Эмин ,СтӀал буба, Устад шаирар ава заз. Шагь дагъларив сад хьиз кьакьан, Тарих авай дуьньядиз кьван Гьа сифтедлай Лезги макан, «Къурушар», «Лацар» ава заз. Дар вахтунда халкьдин умуд, Генерал хва лезги Магьмуд, Гьахьтинбурун мад са шумуд, Ватан тир КцӀар ава заз. И дуьньядал гьич санани, Зун кьван бахтлу кас авани? ЧӀалаз муьтӀуьгъ пуд балани, РикӀиз кӀени яр ава заз. Нисин кьиляй месикай, Къарайнавай къе Фазил. Хъванай лугьуз накь пара, Пис тӀазвай адан кьил. Муькуь кӀваляй Фазилаз, Ван къвезавай хтулдин. Са ванцел гьарайзавай, Мад са гъвечӀи гурцӀулди.
+Хъел атана Фазилаз, ГЬАРАЙНА,ВАН хкажна. ГурцӀул кӀвализ гъайвиляй, Хтулдин яб акъажна. ХЪУЬРЕЗ-ХЪУЬРЕЗ лагьана, Пуд йис хьанвай аялди. КӀусни тахсир алач зал, Тахсир тамир на залди. Накь пиян яз хтайла, Хабар тушир ваз буба. Ви пенжекдин жибинда, ГурцӀулни аваз буба. И кардикай Фазилаз, Мадни са кӀус пис хьана. Мад хъван хъийин тийизни, Къе дуьм-дуьз цӀуд йис хьана. ХъуьтӀуьн мекьи са юкъуз, ГъвечӀи тир са аялди. Маркуник цӀай кутуна, Гъилер чимун паталди. Хъел атана бубадиз, Аял кьуна гатана. Аял гатай бубадкай, Дидедиз хъел атана. Бубад ягъай чкайрал, Дидеди кап алтадна. Хъел атана касдикай, Гьадазни тӀуб калтадна. И кар акур аялдик, Мадни дамах акатна. Пакад юкъуз «кӀвал кана» Лугьуз са ван акъатна.
+Лагьана заз зи дустуни са сефер Суал хьуй ваз- Им вуч сир я я шаир? Пара кӀелна ви къелемдин цӀарар за, Гьалтнач хьи зал муьгьуьббатдикай шиир? Шаирди: За гьикӀ кхьин муьгьуьббатдикай шиир, Заз зун кӀани, заз кӀани руш хьайид я Муьгьуьббатдин ялавди вич кайивиляй Зи бубади заз кӀени руш гъайид я.
+И МУКЬВАРА чав мад са шад хабар агакьна. Райцентрдал алай кӀвенкӀвечи бахчайрикай сад тир «Солнышко» бахча «Дагъустандин виридалай хъсан бахча- 20I8» республикадин конкурсдин «Бахчайрин виридалай хъсан сергьят» номинацияда гъалиб хьана. Конкурс Дагъустандин образованиедин ва илимдин Министерстводи тешкилна кьил�� тухванвайди тир. Алай йисан апрелдин вацралай июлдин эхирдалди кьиле фейи конкурс образованиедин ери хкажунихъ, образованиедин организацийрин инновационный тежриба гегьеншарунихъ ва школадиз фидалди образование гузвай организацийрин къешенг къамат тешкилунихъ элкъуьрнавайди тир.
+Чкайрал кьиле фейи муниципальный этапдин гъалибчийри республикадин этапда иштиракна. Республикадин этапда 30 организацияди иштиракна. «Бахчайрин виридалай хъсан сергьят» номинацияда «Солнышко» бахчади вири гьейранарна. Дугъриданни и бахчадин гьаятдиз гьахьай гьар са касдиз элкъвена аялвилиз хъфиз кӀан жезва. Чна, хьанвай агалкьун сифте нубатда и бахчадин заведующий Лейла Сабировнадиз ва ада регьбервал гузвай вири коллективдиз рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй куьне гъил-гъилеваз кӀвенкӀвечи жергейрихъ, кьакьан дережайрихъ ялзавай гьевес садрани зайиф тахьурай ! А. АЙДЕМИРОВА.
+Алатай гьафтеда арбе юкъуз, Дагъустанда мад са лап чӀуру нетижайрихъ гъайи авария хьана. Авариядин нетижада пуд кас кьена, абурукай сад аял я. Кьве касдин сагъламвилиз зарар хьанваз больницадиз агакьарнава. Къарабудахкент райондин
+АЧИ-СУ хуьруьн кьилихъ, йифен кьуларилай алатайла «ВАЗ 2111» маркадин автомашин ракьун рекьин переездилай элячӀдайла зарбдиз къвезвай электровоздихъ галукьна. Нетижада 1984 ва 1985- йисара хьанвай итимни дишегьли ва 2007- йисуз хьанвай аял кьена.
+ДЕГЬ замандин тарих чирунал машгъулбуруз вуч аллагь яз малумарнавай Египетдин фараон хъсандиз чида. Къуръанда адан гьакъиндай малумат ганва. И фараондин мейит факт тестикьарзавай шагьид яз Англиядин машгьур Бритиш музейда хуьзва. Им шуьшедин кӀаник хуьзвай мумифицироватнавай, чин кӀаник кваз ярх хьанвай инсандин жендек я. Мягьтел жедай кар ам я хьи, мумифицироватнавай и жендек музейдин гьа и пайина авай маса мумийрилай тафаватлу жезва. Фараондин жендекда бедендин вири органар сифте авай гьалда амазма. Кьенвай инсандин жендек са гьафтедин йикъара харапӀ жедайди виридаз чида. Бес и жендек вучиз сифте авай гьалда ама? Пуд агъзур йис алатнава эхир! Мумифицироватнавай жендекарни са кьадар вахт алатайла харапӀ жез башламишда. Им илимди субутнавай кар я. Бес фараондин жендек амукьунин сир вуч я? и сир чаз пак тир КТАБДИКЪУРЪАНДИ ачухзава. Инални Къуръанди вичин зурбавал ва вич Аллагьдин ктаб тирди субутзава. Къуръандин аялри фараондихъ галаз Муса (Моисей) пайгъамбардин женг инанмиш жедай саягъда къалурзава. Муса пайгъамбар чи девирдиз къведалди 1200- йисара яшамиш хьана, яни пуд агъзур йис идалай вилик. Са сеферда фараондиз ахвар аквазва, гуя вичин уьлкведа хайи са гадади, чӀехи хьайила, фараон тахтунай гадарна вич гьадан чкадал ацукьна. И кардикай къурху хьайи фараонди вичин уьлкведа хазвай кьван гада аялар кьин буйругъзава. Амма Муса Аллагьди хуьзва ва гуьгъуьнлай ам пайгъамбар тирди малумарзава. Муса пайгъамбардин д��режадиз акъудайдакай хабар хьайила фараон Аллагьдиз мадни акси жезва. Фараонди Мусадиз рехъ гун тийиз акурла Аллагьди адаз вичин тӀайифани галаз Египетдай экъечӀдай ихтияр гузва. И кардикай хабар хьайи фараонди адан гуьгъуьниз кьушун ракъурзава. Муса пайгъамбар ва адахъ галаз физвай инсанар, Аллагьдин куьмекдалди Яру гьуьлуьн къерехрив акакьзава. Инал абур кӀеве гьатзава: виликдушман хьиз гьуьл, кьулухъ- душмандин кьушун. И четин чӀавуз Мусади Аллагьдин эмирдалди вичин гъиле авай асадив гьуьл язава. Гьасятда гьуьл кьве патал пай жезва. И хьанвай арадай Муса вичин юлдашарни галаз физва. И кар акур фараондиз кичӀе жезва в а кичӀевилелай адан мягьтелвал гзаф жезва. Амма дакӀанвални душманвал винел акьалтзава ва Муса фейи рекьяй тӀуз вичин кьушунни галаз фараонни физва. Рекьин са пай фейила Аллагьдин эмирдалди яд агат хъийизва ва фараонни галаз кьушун батмиш жезва. Эхь, дугъриданни Къуръан Аллагьдин ктаб я ва и ктабда гьакъикъат ава. Гьич са аятдин фикирдини къенин йикъалди вичин важиблувал квадарнавач. Фараондихъ галаз алакъалу вакъиа и кар тестикьарзавай шагьид я. 3000 йис идалай вилик кьиле фейи вакъиа Бритиш музейда эцигнавай экспонатдихъ- фараондин мейитдихъ галаз алакъалу я. Им инсаниятдиз несят хьун патал Аллагьди къалурнавай аламат я. Музейдин экспонат жагъанвай чкани Аллагьдин аламат тестикьарзавай са делил я. ГьикӀ лагьайтӀа, сагъдиз амай и жендек Яру гьуьлуьн къерехда Джабалаин лугьудай чкада чилик квай. Англиядин ахтармишунардайбуру гьуьлуьн къерехдай чилин къувамдикай хкудна жендек чпин Ватандиз хутахна. И жендекдин яш тайинарун патал ахтармишунардайбурун нетижайри къалурайвал, адан 3000 йис я. Ида а кардин гьакъиндай лугьузва хьи, и инсан Муса пайгъамбардин девирда яшамиш хьана.
+материал таржума авуна гьазурайди Р. МУРАДАЛИЕВ я.
+УКРАИНАДИН милли хатасузвилин ва оборонадин советдин секретарь Александр Турчинован фикирдалди, Россиядай Украинадиз продуктар гъизвай савдагарар патал уголовный жавабдарвал кардик кутун герек я. «Зи фикирдалди, чал гьужум ийизвай уьлкведиз пулдин такьатрин жигьетдай куьмек гунай, кьилди къачуртӀа, Украинадани арадал гъиз жезвай затӀар Россиядай маса къачузвайбуруз талукь яз уголовный жавабдарвални хьун лазим я»,- лугьузва Турчинова. Ада алава хъувурвал, жавабдар гьар са руководитель вичин уьлкведин вилик хиянаткарвал тавуна, михьи хьун герек я.
+ТӀВАР-ВАН авай актер Стивен Сигал Россиядинни Америкадин гуманитарный алакъайрин месэлайрин рекьяй Россиядин МИД-ДИН махсус векил яз тайинарнава. Векилвиле тайина рунин макьсад гележегда кьве уьлкведин арада гуманитарный хиле, гьа жергедай яз медениятдин, искусстводин алакъаяр вилик тухун я. Къейдзавайвал, и къуллугъдал кӀвалахунай Сигалаз пулдин такьатар къведач. С. Сигалахъ 2016- йисан ноябрдилай Россиядин гражданство ава. Россиядин ватандашвилин паспорт адав Президент В. Путина вахканай. Актер гьакӀ Сербиядин, Америкадинни гражданин я.
+РОССИЯДА электронный пӀапӀрусар чӀугвазвайбурун 80 процентди гьабурухъ галаз сад яз адетдин п l а п l р у с а р н и чӀугвазва. Идакай Россиядин здравоохранениедин м и н и стрдин заместитель Олег Салагая ихтилатна. Гьа икӀ, тембек ишлемишун акъвазарун анжах гьар вад лагьай касдилай алакьзава. «Чахъ чи профилактикадин медицинадин центрдин делилар ава. Абурал асаслу яз, 80-далайни гзаф процент электронный пӀапӀрусар ишлемишзавайбур и жуьредин пӀапӀрусрин куьмекдалди адетдин п l а п l р у с чӀугунин вердишвал инкар ийиз тежезвайбур я»,- лагьана ада. Ада къейд авурвал, къенин юкъуз электронный пӀапӀрусар инсанар никотиндилай аслу ийизвай чешмедиз эл к ъ в е н в а . Гзаф кьадар инсанри электронный пӀапӀрусар чӀугунилай башламишзава, гуьгъуьнлай кьве жуьрединбурни санал ва я тахьайтӀа анжах а д етд и н пӀапӀрусар чӀугунал элячӀзава. О. Салагаян гафаралди, электронный пӀапӀрусар иллаки жегьилри гзаф ишлемишзава. Россияда 2017- йисуз 13,1 миллиард пачка пӀапӀрусар маса гана. ВЦИОМ-ДИН делилралди, къенин юкъуз чи уьлкведин агьалийрин 34 процентди- 50 миллион касди пӀапӀрус ишлемишзава.
+ВИРИДА гуьзетзавай бягьс октябрдиз кьиле фидайдакай хабар хьанва. UFC-ДАЙ дивизиондин чемпион Гьабиб Нурмегьамедов виликрай и титулдин сагьиб, ирландви Конор Макгрегорахъ галаз экъечӀда. UFC 229турнир 6- октябрдиз Лас-Вегасда кьиле фида. UFC-ДИН промоушендин президент Дан Уайта и хабар гайидалай кьулухъ Гьабиб Нурмагьамедова соцсетра вичин чинра «Рахунар куьтягь хьана, вилик итияжлу кьве варз ква» кхьена. И кьве пагьливандин гзаф гуьзетай бягьс эхирни кьиле фидайди чир хьайи гзаф россиянвийри дагъустанви Гьабиб Нурмегьамедован те р е ф хуьзва. Къейд ийин, UFC-ДАЙ эхиримжи бягьс Гьабиба 7- апрелдиз Эл Яквинтанан винел гъалибвал к ъ ач у н а л д и тухвана. Коноран эхиримжи бягьс 2016- йисан 12- ноябрдиз Эди Альваресахъ галаз тир.
+РОССИЯДА пенсионерриз, шоферриз, туристриз ва масабуруз талукь цӀийи къанунар къуватда гьатнава. Талукь тир документар къурулушрин сайтра чапнава. 1 -а в г у с т д и л а й кӀвалахзавай пенсионеррин пенсия артухарнава. Пенсийрин фондунин малуматралди, алава хъийидай пулдин кьадардин вини кьил 235 манат я. Адан кьадар мажибдилай аслу жеда. 19- августдиз хсуси карчийрин компанийриз талукь дегишвилерни жеда. ИП (индивидуальный предприниматель) арадал гъидайла, налогар гунин муддатдин сифте кьил ва эхир кьил тайинарунин къайдайрал амална кӀанда. ЦӀийи къанунда налог гунин сифтегьан ва эхиримжи муддат тайинарунин къайдани къалурнава. 20- августдилай уьлкведа 37-40 градус кьван туьнтвал авай эрекьрин ва ички квай маса хъвадай затӀарин къиметар дегишарда. Къалурнавай кьадардин туьнтвал авай ва 0,5 литр ички авай бутылкадин кура-кура маса гунин кӀанин къимет 205 манат жеда. Исятда 36-38 градустдин т��ьнтвал авайбурун- 201 манат.
+«САМУРДИН СЕС» газетдин 30- нумрадиз «Мад са проект уьмуьрдиз кечирмишзава» тӀвар ганвай макъала акъатнавай. А макъалада Магьарамдхуьруьн районда инвестицийрин цӀийи проект уьмуьрдиз акъудзавайдакай ва адаз пулдин такьатар Сулейман Керимова чара ийизвайдакай кхьенвай. Амма макъала газетдиз акъатайдалай кьулухъ, чаз чир хьайивал, ана бязи делилар дуьз къалурнавач. Чна газетда инвестпроектдиз пулдин такьатар чара ийизвайди Сулейман Керимов я лагьана кхьена. Гьакъикъатда лагьайтӀа, и проектдин официальный инвестор «Сад» КФХ я. «Сад» КФХ-ДИН векил Къазиагьмед Букарова гьакъикъатдихъ галаз кьан тийизвай иформация раиж авунай гъил къачун тӀалабзава.
+АДЕТ хьанвайвал , гьар йисуз августдин вацра райондин малимрин актив кьиле тухузва . Алай йисуз и мярекат августдин эхиримжи гьафтедин ислен юкъуз кьиле фена . Активдин к I валахда райондин депутатрин Собраниедин председатель Абубакар Ханмагьамедова , образованиедин Управлениедин начальник Улубег Абейдуллаева , райондин прокурор Марат Къазиагьмедова , райадминистрациядин , УО дин жавабдар работникри , школайрин директорри , малимри , хуьрерин администрацийрин кьиле ри ва са жерге идарайрин руководителри иштиракна . Актив тебрикдин гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновича ачухна ва кьиле тухвана . Вичин рахунра Фарид Загьидиновича , алай вахтунда Магьарамдхуьруьн райондин образованиедин системади , пешекар малимри гьар са аялдиз вичин алакьунар къалурдай мумкинвилер гузвайдакай ,лагьана . Чи аялри иштиракзавай олимпиадайра , конкурсра лайихлу чкаяр кьуни и кардин гьакъиндай шагьидвалзава . Алай йисуз ЕГЭРАЙ чи районда хъсан нетижаяр хьанвайди республикадин августдин совещаниедал къейд авуна . Гуьгъуьнлай Фарид Загьидиновича , райондин образованиедин идараяр ц I ийи хъувунин ва капитальный ремонтар авунин гьакъиндай райондин администрацияди кьет I ен к I валахар тухванвайди лагьана . Аялрал рик I алаз , чан эцигнавай пешедиз вафалувал ийизвай малимриз чухсагъул малумарна ва мад сеферда ц I ийи к I елунин йис тебрикна .
+1СЕНТЯБРДИЗ райондин 33 школадини аялриз чпин рак l арар ачухна . Районда санлай 1200 малимди 7275 аялдиз чирвилер ва тербия гуда . 1сентябрдиз Чирвилерин юкъуз райондин вири школайра шадвилин линейкаяр тешкиллувилелди кьиле фена .
+АЛАТАЙ гьафтедин киш йикъан экуьнахъ сятдин ц l удаз , « Ярагъ Къазмаяр » таможнядин КПП дин варарихъ гъиле пайдахар , цуькверин к l унч l ар , жуьреба жуьре рангаралди кхьинар авунвай , шикилар ч l угунвай банерар гвай гзаф инсанар к l ват l хьанвай . И юкъуз Азербайжандинни Россиядин сергьятдилай эляч l на вичин Ватандиз къагьриман хва , Дагъустандин дамах , Лезгистандин даях Абдурагьим ( Радик ) Исаев хквезвай . Ам эч l из хквезвачир , адан хурудал къизилдин медалди нур гузвай . И медаль Абдурагьим�� Бразилияда кьиле фейи олимпиададин къати женгера къазанмишнай . Азербайжандай хквезвай Абдурагьим ( Радик ) Исаев къаршиламишун патал кьиле « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный администрациядин кьил Фарид Агьмедов авай еке делегация атанвай . Идалай гъейри маса районрай , шегьеррай атанвай мугьманарни авай . Ингье , таможнядин КПП дин варар ахъа хьана . К l ват l хьанвай инсанрик къалабулух кткана . Анай вичин машинда аваз Абдурагьим экъеч l на . Машиндай эвич l на сивел хъвер алаз ам кьил ч l угуна МР дин кьил Фарид Агьмедов галай патахъ фена . Абур гьуьрметлудаказ къужах ламиш хьана . Ахпа олимпиададин гъалибчиди , лезги хци вичин хуруда авай къизилдин медаль акъудна Фарид Загьидиновичав вугана . И лишан инал к l ват l хьанвай вирибуру Ур ра дал капар ягъуналди хушвилелди кьабулна . Ахпа кьиле Фарид Агьмедов авай делегациядин кортеж Абдурагьим Исаевни галаз Магьарамдхуьруьз рекье гьат хъувуна . Ина райондин администрацияда Олимпиададин гъалибчи тебрик авуниз талукьарнавай шад межлис давамар хъувуна . Инал Фарид Загьидиновича Абдурагьим Исаеван адресдиз авур тебрикдин рахуна лагьана : « Гьуьрметлу юлдашар , ихтияр це заз , къе чи райондиз , вичин Ватандиз яргъал Бразилияда кьиле фейи олимпиадада гъалибвал къазанмишна хтанвай Абдурагьимаз , кьилди жуван , райондин администрациядин ва вири районэгьлийрин т l варунихъай и еке агалкьун мубаракдай . Къе им неинки вири лезгийри , гьак l дагъустанвийрини кьил хкажна дамахдай к l валах я . Вучиз лагьайт l а , Абдурагьима къазанмишай хьтин агалкьун дуьньядин са бязи уьлквейрин спортсменрихъ авач . Чахъ идалай вилик хьайи олимпиадайра къизилдин медалар къачур лезгиярни ава . Абдурагьим абурун жергеда пуд лагьай спортсмен я . Исаев Абдурагьиман уьмуьрдин рекьиз чун тамашайт l а , чаз анай хъсандиз аквада . и агалкьундихъ ам гьик l атанат l а . Адал вичин спортдин агалкьунрихъ финин рекье гьикьван четинвилер ацалтнат l а . Абдурагьим 1989йисуз Ахцегьрин райондин Ухулрин
+хуьре дидедиз хьана . Вири аялри хьиз школада к l елна . Школада амаз ам спортдал машгъул хьана . Ада вичиз дагъустанвияр патал лап кьериз гьалтзавай спортдин жуьре хкяна . Тхэквондо . Гьадалай инихъ са акьван вахт алатнавачт l ани , чи лезги хва Абдурагьиман агалкьун рин кисе жуьреба жуьре медалрайни , кубокрай ац l анва . Ингье , 2010йис тхэквондодай Россиядин чемпион . 20102011йисара Россиядин кубокдин сагьиб . 2013йисуз Пуэбле шегьерда кьиле фейи дуьньядин чемпионатда гимишдин медаль . 2014йисуз Бакуда кьиле фейи Европадин чемпионатда Абдурагьимакай тхэквондодай Европадин чемпион хьана . 2015йисуз Челябинск шегьерда хьайи дуьньядин чемпионатда Абдурагьимакай дуьньядин чемпион хьана . Идалай кьулухъ Абдурагьима мад са сеферда дуьньядин чемпион лагьай т l вар къазанмиш хъувуна . 2013йисуз Исаев Абдурагьимакай Азербайжан Республикадин гражданин хьана . Азербайж��н республикада спорт вилик финик чи кьегьал хцинни еке пай ква . Азербайжан Республикада спорт вилик финин рекье къазанмишай агалкьунрай Республикадин Президент Ильгьам Алиева Исаев Абдурагьимаз Гьукуматдин ч l ехи награда Орден « Слава » гана . Алай йисуз Бразилияда хьайи Олимпиадада Исаев Абдурагьима тхэквондодай Азербайжандин командадин жергеда аваз иштиракна . Ина фи налдин женгина Абдурагьим Нигер гьукуматдин тхэквондист Абдулразак Иссуфудал гъалиб хьана . Абдурагьимакай Олимпиададин чемпион хьана . Ихтияр це заз , мад сеферда , вири районэгьлийрин т l варунихъай Абдурагьимаз олимпиададин къизилдин медаль рик l ин сидкьидай мубарак ийидай ». Идалай гуьгъуьниз МР дин кьил Фарид Агьмедова Исаев Абдурагьимаз ( Радиказ ) « Магьарамдхуьруьн райондин Гьуьрметлу гражданин » медаль ва вири районэгьлийрин патай пишкеш яз усадьбадин чил багъишна . Ахпа Фарид Загьидиновича атанвай вири мугьманриз жуьреба жуьре няметралди безетмишнавай столдихъ атун теклифна .
+Райондин образование авай гьалдин ва ам вилик финин месэлайрай рахай УО дин начальник Улубег Абейдуллаева , Дагъустанда образованиедин системада модернизациядин ч I ехи проект кардик акатнавайди хабар гана . Дагъустан республика вилик тухунин мураддалди РД дин Президентди тайинарнавай « Инсанвилин капитал » эвелимжи проект тамамарзавай гьалдин гьакъиндай информация авуна . 20I6-20I7 лагьай к I елунин йисуз райондин образованиедин 33 учреждениеда 7275 аялди чирвилер къачуда . 5-6 йисар хьанвай аялри школадиз фидалди чеб авай бахчайра гьазурвилер акунва . Гьак I ни Улубег Муьгьуьдиновича ЕГЭ рай чи аялри республикада виридалай еке балар къачунвайди лагьана . « Йисан виридалай хъсан малим » ва « К I елунрин виридалай хъсан кабинет » конкурсар , гьар жуьре темайрай семинарар ва элкъвей столар тухванвайдан гьакъиндай гегьенш информация авуна . Активдал « Солнышко » бахчадин заведующий Лейла Агъамирзоева , къайгъу ч I угунин ва къаюмвилин отделдин начальник Имам Мирземагьамедов , гьак I образованиедин учрежденийрин са жерге руководителар ва малимар рахана . Эхирдай Фарид Загьидиновича тафаватлу хьайи малимрив Гьуьрметдин грамотаяр вахкана . А . АЙДЕМИРОВА .
+Самурдин СОШ дин 9класс акьалт l арайдан гьакъиндай 2014 йисуз Мирзабеков Заираз гайи 0051 800 1012900нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . 2016йисуз Самур хуьряй тир Агасова Заремадиз гайи МК 7 0314089нумрадин дидевилин свидетельство ( материнский капитал ) квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+АЛАТАЙ гьафтеда , киш юкъуз экуьнахъ фад ННТ телеканалдин патав лезгияр к I ват I хьана Каваказда мюридизмдин бине кутур , Дагъустандин ва Чечнядин имамрин малим хьайи Магьамед Аль Ярагъидин сурал зияратдиз фена . Магьамед Аль Ярагъи 1838йисуз Гунибский райондин Согратль хуьре кучуднай .
+АЛАЙ йисан 1сентябрдилай Россиядин ВУЗРА к 1 елзавай студентрин стипендия 5,9 процентдин жкажзавайдан гьакъиндай Россиядин илимдин ва образованиедин министр Ольга Васильевади хабар гана .
+ДГУ дин профсоюзный организациядин юрист Ренат Къагьриманова хабар гайивал , алай вахтунда академический стипендиядин к I анин тир кьадар 1 484 манат я . Социальный стипендиядин кьадар 2 227 манат я . Виниз тир академический стипендия ВУЗ ди тайинарзава .
+И ЙИКЪАРА чаз хабар хьайивал , чи районэгьли , Ярагъкъазмайрин хуьряй тир Ярагьмед Магьмудова « АНЖИ » футболдин клубдихъ галаз пуд йисан профессиональный икьрар кут I унна . Рик I ел хкин , Ярагьмед Магьмудов гьа и футболдин клубдин академиядин тербиячи я .
+ГЬУЬРМЕТЛУ РЕДАКЦИЯ . И мукьвара зун райондин больницадиз фенвай . Зи духтур отпускада хьуникди , зун кьилин духтур Беглеров Гьажибаладин кабинетдиз акъатна . Кабинетдиз гьахьайла ша Буба халу лагьана , ада вичин вилик ацукьдай чка къалурна . Хваш беш авурла , ( чун танишбур тир ) Буба халу ви чина ранг аквазвач заз , вуч хьанва ваз жузурла , зи гьалдикай хабар гана . Ада тадиз Махачкъалада авай духтур Къафаров Магьамедаз зенг авуна , ( ам зи духтур тир , зун Махачкъалада къатканвайла ), ада зи азардикай ва кьабулай серенжемрикай лагьана . Гьажибала духтурди тадиз Эдгар духтурдиз эверна ик I лагьана . Чан хва и халу пара зегьметар ч I угур кас я , къе ам яшлуни хьанва ва азарлуни . Адан азардин пешекарар отпускада ава , вуна ам тухвана куь отделениеда къаткура . Сагъарун патал вири серенжемар кьабула , ингье са шумуд система кутурла зун сагъ хъхьана , к I вализ хтана . Гила , йиф югъ лугьун тийиз халкьдин сагъламвал хуьзвай ксарикай рахун тавуна гьик I акъвазда . Ингье хирургический отделениедин духтурар : Беглеров Эдгар , Эмиров Султ I ан , Агьмедов Рагьим ва Эмирбеков Ариф . Ибуру ч I угвазвай зегьметар , инсанрихъ ийизвай гелкъуьнар такунамаз чирни жедач . Садбур операцияда , садбур палатайриз къвез хъифиз жеда . Амма гьич са 5 декьикьада ацукьай кас аквадач , на лугьуда абурун ихтиярар ат I анва . Ибурни отделениедин медсестраяр Байрамова Земфира , Исмаилова Мислимат , Селимова Фазила , Мисриханова Разият , Разаханова Эльвира , Алибекова Мая , Эфендиева Загьидат . Буфетчица Абдулмеджидова Айишат . Санитаркаяр : Эседуллаева Жанна , Апаева Замина , Джабраилова Селминат . И ксарин зегьметдикай рахун мадни лайихлу я . Ибурун п I узаррал хъвер алаз , мецел шекер алаз рахазвай милайим гафари азарлудан рик I е ашкъини гьевес твазва ва са кьадар т I ални хазва , яни азарлуданни чпин ара ширинарзава . Т I уьнарни хъсанзава , тухни жезва , артухни , михьивал лап вини дережада ава , къекъвейт I ани экъичай са ст I ал яд , са кьал , чарчин к I ус аквадач . Аферин чухсагъул , кьилин духтур Гьажибаладиз . Садбуру адаз алим , садбуру лукьман лугьузва . Гьакъикъатдани ам гьахьтинди я , генани адаз хъсан тешкилатчини лугьуз жеда . Эхь , алим хьтин ва лукьман хьтин ��ухтур Гьажибала кьиле акъвазнавай ч I ехи райондин больницадин ч I ехи коллективдиз , заз зи мецелай ч I ехи гьуьрметдивди чухсагъул лугьуз к I анзава . Къуй квехъ сагъ чанарни шад рик I ер ва яргъалди тир хуш бахтлу уьмуьрар хьуй Амин .
+Ваг рахурай малайикни экуьн рагъ Икрам ийиз ви патаг хьуй цуьквед багъ Виридалайни жуван халкьдин чанар сагъ Хьунихъ пара ялзавай Гьажибала . Дерин акьул , мецез ширин , гъил заха Вун алим я лугьузва духтур ваха Куьмек гурла сад жез чарадни арха Бахтлу уьмуьр гьалзавай Гьажибала Зегьметчи кас гьар къуз кардал къвез хъифиз Лазим атайт I а хуькведа вун йифиз Акур ч I уру к I валах рик I елай дефиз Адаз дуьнья салзавай Гьажибала . Буба АБДУЛЛАТИФОВ Буткъазмайрин хуьр .
+Хъсан кар яз им дуьз кьиле тухузва , Закондини эмирзава виридаз , Чна даим акъваз тийиз лугьузва : « Таб тавуна акурвал лагь на жуваз ». Ик I ят I ани , тапан жаваб ваз гузва Намусдилай вине кьуна пис гъараз . ПОЭЗИЯ ПРОЗАДА
+ЭКУЬНАХЪ фад вичин бустанда к I валахзавайдан патав балк I андал алай са кас атана хабар кьуна : Я стха , са тек деве суракь хьуй , къе пуд югъ я къекъвез . Зун атайла агъа ник I ин юкьвал алай . Шад хабар гайи кас балк I андиз т I вал гана вичиз къалурай патахъ фена . Са сятдилай ам хтана . Валлагь , стха , заз деве жагъанач . Ваз гьакъикъи ам гьа патахъ фейиди чидани ? Ваъ , я дуст кас , заз вуч чир хьуй гьи патахъ фенат I а . Зун зи к I валахдал машгъулзавай кас я , за ви деве хуьзвайди туш кьван … Яваш , вун а ник I ин кьилихъ галай гьажибугъдаяр авай ник I из фенани ? Феначт I а , гьаниз алад . Деведин иеси гьаниз рекье гьатна . Бустандин иесини са арадлай вичин машинда ацукьна к I вализ хъфена . Хабар нивай ? Хабар девечидивай . Ам бустандал хтана , сифте гьалтай касдивай адан к I вализ гьик I фидат I а чирна , гьаниз рекье гьатна . Эверна къецел акъудна хабар кьуна : Я стха , зи деве са тике фу хьана , гьажибугъдайрайни жагъанач … Вун балай хьана хьи заз ! За вучда жагъаначт I а ? Вунни , ви девени лугьуз тамир зав . Ягьсузвал аку садра . Вуч авунат I ани зи деведиз вуна авуна . Вуна гьак I лугьузват I а , за вун милициядиз лугьуда . Гьахъ дуван гьада авурай . И ихтилат , дугъриданни , милициядиз кьван фена ва ада кьве патазни са кьадар туькьуьлвилерни инжиклувилер гунни авуна . Гила куьне завай хабар кьун мумкин я , « деве акунани ? Акунач » лугьудай дегь заманрилай инихъ авай и куьгьне ихтилат къе рик I ел хкунихъ вуч метлеб ава ? Лугьун хьи , лап чарасузвал ава . Гьик I лагьайт I а , ихьтин са шулугъда чи дуст Дустуман кьилни гьатна . Экуьнахъ фад Дустум вичин машинда аваз райондиз фена , нисинихъ хьиз хтана . Хтайвални папа адаз къуншидал хьайи къал къилдикай кьил кьилел алачир яргъи са ихтилатни авуна . Дустумаз са пата Чумур , муькуь патани Жумур лугьуз гьамиша къал къилда авай кьве къунши ава . Хъсан хьана абурун арада Дустум аваз , тахьанайт I а марекат екеди жедай . Папан ихтилатдай и сеферда халис дяве хьанвай хьтинди я . Папан ихтилат куьтягь тахьанмаз гьаятдиз кьил жунадив кут I уннавай Чумур атана . Ада Дустум са къерехдихъ тухвана агьвалат хьайивал ахъайна ва Жумура вичиз шегьидарни к I ват I навайди лагьана . Тавакъу хьуй , Дустум стха , вун рахадай гаф чидай , гьахъвал к I андай са кас я , вуна заз шегьидвал ая . Тахсирни вичинди хьайила … Эхирки хьун вуч авурди я ? Сифте гурц I улар кк I ана , ахпа кчар кк I ана , ахпа киц I ер . Ингье , жуван гьаятдиз атана лапаткадив яна кьил хана . Дуьз лагьайт I а , бегьем итимар абур садни тушир . Амма Жумур Дустумаз гзаф дак I ан тир . Гьавиляй ада Чумураз шегьидвал ийида лагьана гаф гана . Ахпа пашманни хъхьана . Гьар гьик I ят I ани , кьве йикъалай Дустумаз милициядай чар атана . Дустум фенач . Няниз гьаятдал Чумур атана Дустумаз айибар гана хъфена . Пакад юкъуз мад чар атана . Дустум фенач . Мад Чумур хтана еке наразивилер авуна . Тежедай к I валах вучиз хиве кьуна ? Жумурахъай регъуь хьанани ? Хьайивал лагь ман . Зи кьил т I армир , Чумур . Куь суд куьне ая . Пакад юкъуз Чумура Дустуман гьаятдал учатсковый гъана . Ингье , начаник , и кас зи шегьид я . Им павуска атайлани милициядиз физвач . Вучиз физвач ? Лугьудай гаф авачирвиляй , начаник . Ваз акурвал лагь . За протокол кхьена хутахда . Заз зат I ни акурди туш . Вичи лагьайвал лугьудат I а , башуьсте . Ам вуч лагьай гаф я ? А юкъуз зун районда авай , хуьруьз зун нисинихъ хтана . И касди зи гьаятдал заз лагьана хьи , сифте гурц I улар кк I ана , ахпа кчар кк I ана , ахпа киц I ер кк I ана , ахпа Жумура гьаятдиз атана вичин кьил яна хана . Къал куь аялрилайни папарилай акъатайди я , Чумур . Гурц I улар , кчар вучтинбур я ? Гьабур ман . Ак I ваъ гьа , хиве вучиз кьуна ? Белки Жумура маса къачуна жеди . Завай суддал гьак I ни лугьуз жеда гьа . Суддал за им шегьид яз гьик I хьайит I ани тухуда эхир . Вуна тапан шегьидвал вучиз хиве кьуна , Дустум ? И кардай ваз статья къвезва гьа . Багъишламиша , начаник , и сеферда за и … т I уьна , мад хьуй . « Деве акунани ? Акунач ». Виридалай саламатвал я . М . ЖЕЛИЛ .
+5 АЛЕКСАНДР Васильевич Бурдонский 1941йисан 14 октябрдиз Иосиф Виссарионович Сталинан ва Галина Александровна Бурдонскаядин хизанда Куйбышев шегьерда ( Самара ) хана . 1951 йисуз ам бубади Калининскда авай суворовский училищедиз ракъурна . И . В . Сталин кьейидалай гуьгъуьниз Александр Бурдонский вичин вах Надеждадихъ галаз дидедин патав хквезва ва ина ам искусстводал машгъул жезва . Ам театральнотехнический ва художественный училищедиз гьахьзава , гуьгъуьнлай « Современник » театрда актервилин курсарик экеч I зава . Гьар гьик I ят I ани , Бурдонскийдин рик I яй режиссервилин пеше къачун акъатзавачир . 1966йисуз Александр Бурдонский ГИТИС да режиссервилин курсарик экеч I зава ва и рекье ада вичин бажарагълувал тамамвилелди къалурзава . Ина ам Россиядин халкьдин артист , РСФСР дин искусствойрин лайихлу деятелвилин дережайрив агакьзава . Заз инал И . В . Сталинан хтул А . В . Бурдонскийди са журналдиз гайи интервью куь фикирдиз гъиз к l анзава . Александр Васильевич , Квехъ галаз к I валахзавай инсанар , государстводин органар квев ва Сталинан мукьва кьилийрив гьик I эгеч I зават I а куьрелди лагьайт I а жедачни ? Заз галай галайвал вири лугьуз к I анзавач , амма жувакай куьрелди лугьуз жеда . За А . В . Луначарскийдин т I варунихъ галай Государстводин театральный институтдин режиссерский факультет к I елна куьтягьна . Яхц I ур йисалай гзаф Россиядин армиядин Центральный академический театрда режиссер яз к I валахна . Россиядин халкьдин артиствилин , РСФСР – дин искусствойрин лайихлу деятель лагьай т I вар къачуна , « Знак Почета » орден ава . За Японияда , Гонконгда , Израилда , Италияда к I валахна , виринра гьуьрмет аваз . Государстводин органрикай рахайт I а … абурукай за т I имил фикирзава . Сталинан вири хтулар ( абурукай гзафбур исятда амач ) лайихлу гьуьрмет авай инсанар я . И . В . Сталиназ шумуд паб ва гьикьван аялар авай ? Ана за алава хъийидай са зат I ни авач , абур виридаз малум я . И . В . Сталинан сад лагьай папа Екатерина Сванидзеди ( ам фад рагьметдиз фена ) са аял хана Яков . Ам немсерин концлагерда дяведин вахтунда телеф хьана . Сталинан кьвед лагьай , эхиримжи паб Надежда Аллилуевади вичи вич кьена . И папалай адаз кьве аял амукьна : гада Василий Иосифович ( зи буба ) ва руш Светлана Иосифовна . Василий генерал лейтенант летчик тир , ам 1962йисуз Казань шегьерда суьргуьнда кьена . Светлана историк ва литератор тир . 1966 йисуз ам СССР дай экъеч I на , 2012йисуз США да рагьметдиз фена . Сталинан мукьвабурукай партиядин ва государстводин аппаратра к I валахай кас авани ? Гьелбетда , ваъ . Якован руш Галина Африкадин уьлквейрин литературадай пешекар тир . Светланадин гада Иосиф машгьур кардиолог , профессор тир . Василийдин руш Надежда филолог . Зунрежиссер , Россиядин халкьдин артист . Сталинан тухумдай государстводин кьезилвилерикай ни гьихьтин менфят къачузва ? Зун политикадал машгъул кас туш . Заз чидач . СССР чук I унин ва сталинизм кучудунин себеб вуч ят I а квевай лугьуз жедачни ? Чук I унин себебар властдин институтар пайгарбур тахьун я . Сталинизмдин идеяяр … Завай тестикьариз жедач абур вири куьгьне хьанва , абур вири кучуд тавунвайдахъ зун инанмиш я .
+6 Марксизмдин , ленинизмдин ва сталинизмдин арада квез гьихьтин зидвилер аваз аквазва , тахьайт I а абур вири сад яни ? За фикирзавайвал , ихьтин суалриз анжах и рекьяй пешекарди жаваб гун лазим я . Заз чиз Маркс , Ленин , Сталин сад хьтин инсанар туш , я абур яшамиш хьайи вахтарни сад хьтинбур туш . Горбачеван ва Ельцинан гьакъиндай куь фикирар гьихьтинбур я ? Зун гьич са вахтундани гьукумдаррин к I валахриз ва абурун хсуси уьмуьрдиз къаришмиш хьайиди туш . Режиссер яз зи пеше Шекспиран , Еврипидан , Софоклан , Л . Толстоян ва маса машгьур авторрин эсерра авай герояр сегьнедиз ��къудун , абур вужар тирт I а тамашачийриз къалурун я . Амма Ельцин ва Горбачев лап ачухдиз лугьун хьайит I а , анжах райондин кьиле акъвазуниз лайихлу ксар я . Абур чан аламаз политикадин майданриз экъеч I навай . Абур заз эсиллагь интересни туш .
+Сталина квез гьихьтин девлет , ирс туна ? Девлетдин , даяхдин жигьетдай гьич са жуьрединни . Ирс лагьайт I а , садни къерех тавуна , вири веледриз фагьум кьат I ун авай экуь кьилер ва михьи рик I ер гана . И жигьетдай адаз еке чухсагъул къвезва . Сталинан аялри ва хтулри адан квел дамахзава ва дамахна ? За фикирзавайвал , адан вири аялри ва хтулри чпин тербиялувилел , дерин чирвилерал , зегьмет к I анивилел , са ч I авузни чеб пачагьдин аялар хьиз къалур тавунал дамахзава . Вуч абурухъ ават I ани , анжах чпин гьакъисагъ зегьметдалди къазанмишна . Исятда Россияда кьиле физвай к I валахар квез гьик I аквазва ? Им лап четин суал я . Жув культурадин деятель яз зун къарсурзавайди чи культурадал ийизвай крестовый походар я . Жуван халкьдин культура , марифатлувал к I ан тахьун , абурув хьайивал хьурай лугьуз эгеч I ун вуч кар ят I а ? Пулуникай чпиз Аллагьни пачагь хкягъуни са
+ч I авузни садазни бахт гъайид туш . СССР дин йисара гъалибвилерни хьана , зулумкарвилерни , инсанарни телеф хьана , культурадинни экономикадин революциярни . Ибурукай вуч гзаф хьана ? Чи стхаяр тир республикайри ва кьилди Куьне ибурукай квел шадвал ва квел пашманвал ийизва ? Вири хьана . Пис к I валахарни гзаф хьана . Хъсан к I валахарни т I имил хьанач . Акьуллу обществодин буржи и пис , хъсан крар чебчпивай чара авун ва хъсан крар вилик тухуз вижесуз , зиянлу вири крар рик I елай алудун лазим тир . Ваъ , ик I хьанач , вири дибдал кьван чук I урна , вири сад садак акадарна къаришма авуна . Инал са камалэгьлидин мисални рик I ел хкиз к I анзава : « Инсанрин гунагьар къванцел кхьида , абуру авур хъсан крар цел ». Гьелбетда , акьул гъалиб жедайдахъ инанмиш жез к I анзава . Гуржийрин са куьгьне мисалда лугьузвайвал : « Мич I ивал лянетламишна к I андай чкадал , лампадихъ къекъвезва ». Материал гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ я . 5
+Магьарамдхуьре авай республикадин махсус школа интернатдин коллективди РАГЬИМОВ Абдурагьим кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз рагьметлудан уьмуьрдин юлдаш Светланадиз , руш Лейладиз ва амай вири мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез Дагъустандин халкьарин Садвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. И сувари вири дагъустанвияр сад ийизва ва гзаф миллетрин республикадин агьалийрин ислягьвилихъ, стхавилелди яшамиш хьунихъ, бубайрин лап хъсан адетар хуьнихъ ва давамарунихъ авай чалишмишвал мадни мягькемарзава. 1999- йисан сентябрдиз гуьгьуьллу дагъустанвийри уьлкведин Яракьлу Къуватрин куьмек аваз чи республикадиз сухулмиш хьайи международный бандитрин
+кӀеретӀар кукӀварун ва международный террористра�� гъалиб хьун лап чӀехи ва рикӀелай алат тийидай, чи садвал мадни мягькемарай вакъиа хьана. Гьуьрметлу районэгьлияр! Къуй квехъ мягькем сагъвал, хизандин хушбахтвал ва пакадин экуь йикъахъ инанмишвал хьурай. Къуй чи халкьарин садвал мадни мягькем хьурай. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил, Ф. З. АГЬМЕДОВ.
+АЛАЙ ЙИСАН 22- сентябрдиз райондин центрда Магьарамдхуьруьн район тешикил хьайидалай инихъ 75 йис тамам хьунин юбилей шад гьалара къейдда. И лишанлу вакъиадиз талукь яз «Самурдин сес» газетдин чинра чеб жуьреба-жуьре йисара райондин кьиле акъвазай регьберрикай ва район яшайишдинни экономикадин ва культурадин рекьяй вилик тухуник чпин лайихлу пай кутур КПСС-ДИН партиядин, дяведин ва зегьметдин ветеранрикай макъалаяр, кьилди ксарин рикӀел хкунар гана. Магьарамдхуьруьн район 1943- йисан 17- декабрдилай, яни Оргбюро тешкилай йикъалай арадал атайди яз гьисабзава. Оргбюро, райсоветдин сессия эвер гуналди, тешкиллувилин месэлайриз килигзавай. Магьарамдхуьруьн райондин райсоветдин сад лагьай сессия 1944- йисан 6- февралдиз кьиле фена. Сессиядин кӀвалахда депутатрилай гъейри хуьрерин Советри ва колхозрин председателри, школайрин директорри, парторгри, комсомолдин ва идарайрин руководителри иштиракнай. Сессия тешкиллувилин месэлайриз килигна. Райсоветдин исполкомдин председателвиле Бачханов Мегьрали Букарович хкяна. Сессиядал гьакӀ, председателдин заместитель, райсоветдин исполкомдин секретарь, отделрин заведующияр тестикьарна. Гьа икӀ цӀийиз тешкил хьайи Магьарамдхуьруьн райондин кьиле Мегьрали Букарович Бачханов акъвазна.
+2 РАЙЦЕНТРДАЛ ва хуьрера авай идарайрин руководителривай чпин хиве тунвай везифаяр вири патарихъай жавабдарвал гьисс авуна кьилиз акъудун ва чпел тапшурмишнавай месэлаяр энгелар тавуна вахтунда тамамарун истемишун МР-ДИН Администрациядин кьил Фарид Агьмедова гьар йикъан гуьзчивилик кутунва. Ахьтин хци месэлайрикай сад, районда чилин ва эменнидин налогар кӀватӀун я. И месэладиз са шумуд сеферда тамашайди я. Кьиле тухвай ахтармишунри къалурайвал, и кӀвалахда гьеле кимивилер амазма. И кардин важиблувал фикирда кьуна, саласа юкъуз кьиле фейи нубатдин совещаниедал адахъ мад сеферда элкъуьн хъувуна. Совещание ачухай райадминистрациядин кьили къейд авурвал, налогар кӀватӀунин кӀвалах зайиф хьанва. Са бязи хуьрерин администрацийрин кьилери чпин хиве авай жавабдарвал ерли гьисс ийизвач. Амма аваданламишунин кӀвалахар тухудайла пул авач лугьуз шикаят ийизва. Пул
+МР-ДИН АДМИНИСТРАЦИЯДА кӀвалахайла, хиве авай кардив жавабдарвилелди эгечӀайла жедайди фикирдай акъудзава. Чун патал вири крар важиблу я. Кьвед лагьай дережадин месэлаяр тахьун герек я. Совещаниедал хуьрерин администрацийри агьалийрин яшайишдин шартӀар хъсанарун патал тухузвай кӀвалахдин, кӀватӀзавай налогрин гьакъиндай са жерге хуьрерин администрацийрин кьилерин информацийрихъ яб акала. Гьялай месэладин нетижаяр кьуналди, Фарид Загьидиновича ачухдиз ва хцидаказ къейд авуна хьи, къенин юкъуз арадал атанвай гьакъикъатди инанмишарзавайвал, бязи хуьрерин администрацийрин кьилери чпин хиве авай везифайрин жавабдарвал ва чпиз ганвай ихтиярринни мумкинвилерин зурбавал аннамишзавач. Рахун квекай физва? Рахун закондин бинедал алаз агьалийрал вегьенвай налогар вахтунда кӀватӀна хуьрер ва агьалияр чеб патал харж авуникай физва. И хийирдин кар авун патал вуч авун лазим я? Сифте нубатда хуьрерин агьалияр налогар кӀватӀунин метлебдин гъавурда дуьз туна кӀанда. Ахпа администрацийрин работникри налогар кӀватӀун патал са тӀимил кьван инжиклувал кьабулун ва а пулунихъ хуьре аквадай хьтин кӀвалахни авун чарасуз я. Администрацийрин кьилериз чир хьун лазим я хьи, чна абурун багьнайрихъ, четинвилерихъ, умуми ихтилатрихъ яб акалун патал ваъ, кӀвалахда авай кимивилер арадай акъуддай тайин рекьер жагъурун, герек тир куьмек ва теклифар гун патал райадминистрациядин совещаниедал хкизвайди я. Санитарный къайдайрал амал тийизвай, рекьер чӀурзавай ва гьар гьихьтин хьайитӀани зиянкаррин вилик пад кьадай серенжемар кьабулдай ихтиярар хуьрерин администрацийриз ганва. Абурукай чеб гъавурда аваз менфят къачун лазим я. Фарид Загьидиновича, хуьрерин администрацийрин кьилериз налогар кӀватӀунин кӀвалах хъсанарун, ам тешкиллувилелди кьиле тухун ва мукьвал тир вахтара месэла куьтягьун кӀевелай истемишна. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+СОВЕТРИН девирда, школадилай эгечӀна, уьлкве, халкь патал зегьмет чӀугвадай, къуллугъдай инсанар гьазурзавай. Гьа и ва акьалтзавай несил халис ватандашар яз тербияламишунин карда комсомолди кьетӀен чка кьазвай. Комсомолдин сифтегьан организацияр школайра, вузра, военный частара, карханайра, майишатра, идарайрани… кардик квай. Зара Агьмедовна ЛАТИФОВА комсомолдин жергейриз школада гьахьна. Ахпа адакай комсомолринни жегьилрин халис башчи хьана. Къе и баркаллу,зурба дережайрив агакьнавай дишегьлиди алатай йисар, комсомолрихъ галаз санал авур хейлин крар рикӀел хкизва. -Зара Агьмедовна, Квез, школа акьалтӀарнамазди, ВЛКСМДИН Магьарамдхуьруьн райкомдиз кӀвалахал теклифнай. Им тек-бир жедай кар тир. Адан бинеда вуч авай? -Гьелбетда, зи чалишмишвилер, зун кӀелунив, жуван везифайрив эгечӀзавай тегьер. Магьарамдхуьруьн Iнумрадин юкьван школада зун чешнелубурук акатзавай. Гьам кӀелунай,гьам комсомолдин тапшуругъар тамамарунай, гьам жув хъсандиз тухунай ва ученикрин производстводин бригадада кӀвалахунай. Вири и крар фикирда кьуна, заз ВЛКСМДИН Дагъустандин обкомди гьуьрметдин грамотани ганай. А чӀавуз за 9 лагьай классда кӀелзавай. Комсомолдин райкомда кӀвалахзавайбурузни зун хъсандиз чир хьанвай. Школа куьтягьайла, абуру заз кӀвалахни теклифна-зун учетдин сектордин заведующийдин ��а рушарин арада гъавурдик кутунин кӀвалах тухудай секретардин везифаяр ихтибарна. Четин хьанатӀани, за кар кьулухъ янач, чӀехи юлдашрин патай жуваз гаф къведайвал авунач. Дагъустандин университетда кӀелдайлани, зун чешнелубурун, активный общественникрин жергейра авай. Зи чалишмишвилер ректоратди, деканатди комсомолдин обкомдини къейднай. Жегьил вахтар рикӀел хкунихъ галаз сад хьиз заз лугьуз кӀанзава хьи, комсомолди гьар са жегьилдин уьмуьрда кьетӀен чка кьуна, уьмуьрдин гурарай винелди лайихлувилелди экъечӀиз куьмекна. Жегьил несил дуьз кьацӀа аваз тербияламишунин карда комсомолдилай гзаф крар аслу тир. Чи бубайрин адетар давамаруналди, комсомолдин къуллугъчийри акьалтзавай несил чӀехибуруз гьуьрмет ийиз, зегьметдал рикӀ алаз, гъиле кьур хъсан крар кьилиз акъудиз, юлдашриз герек куьмекар гуз, жуван хивез жавабдар везифаяр къачуз вердишарзавай. Гьайиф хьи, къе ихьтин хъсан адетар кваз кьазмач ва ида гьич гуьзлемиш тавур татугай нетижайрални гъана. Абур чаз гьар йикъан уьмуьрдай аквазва. -Гьахъ я, инсанрин къанажагъда, руьгьда, гьар йикъан яшайишда цӀийивилер, зиянлу дегишвилер арадал атанва. вай4
+Ибур «перестройкадин» бегьерар я. Комсомолриз регьбервал гузвай йисара куь везифаяр гьихьтинбур тир. - ВЛКСМ-ДИН райкомдин сад лагьай секретарь хьун хиве гьатнавай еке жавабдарвал тир. Адан заланвилик акӀаж жедай ихтиярни авайди тушир. И кар фикирда кьуна, зун сифте нубатда райондин жегьилрин арада дуствилин, сада-садаз куьмек гунин къени алакъаяр арадал гъиз алахъна. Гьа са вахтунда абуруз ашкъидивди кӀвалахдай, яратмишунрал машгъул жедай, азад вахт менфятлувилелди акъуддай шартӀарни тешкилиз чалишмиш хьана. Идахъ галаз сад хьиз, комсомолдин сифтегьан организацийрин кӀвалах цӀийи дережадиз хкаждай, тербиядин месэлайриз артух фикир гудай серенжемарни кьабулиз алакьна. Гьар са жегьилдив, адан дердийрив, истемишунрив гъавурда аваз, инсанвилелди эгечӀуникди абурун патайни дуьзгуьн жаваб агакьзавай, яни жегьилри чпин вилик эцигай тапшуругъар намуслувилелди, уьтквемвилелди тамамарзавай. Комсомолдин райкомдин бюродин регьбервилик кваз совхозрани колхозра комсомолринни жегьилрин производственный 55 бригада тешкилнай. Са куьруь вахтундилай абуру чпикай акӀ хабар ганай хьи, багълара, салара, фермайра къазанмишзавай агалкьунар рикӀ шадардайбур тир. Са шумуд мисал. «Фрунзенский» совхозда комсомолдин райкомдин бюродин член Гьажиев Мамеда регьбервал гузвай майвачийрин бригададин нетижаяр йисалай-суз бегьерлубур жезвай. Жегьилрини комсомолри гьар са гектардай 300 центнердилай гзаф помидорар кӀватӀзавай. «Ленинский» совхозда комсомолринни жегьилрин багъманчивилин бригадаяр гзаф авай. Абуру емишар кӀватӀунин планар кьвед-пуд сеферда ацӀурзавай. Им гьакъисагъ зегьметдин, къелемрихъ, багъларихъ хъсандиз гелкъуьнин нетижа тир. Гьелбетда, зарбачивилелди кӀвалахзавай жегьилрин нетижайрикай чна вине авай идарайризни хабар гузвай, абурун агалкьунрикай газетрани кхьизвай. ВЛКСМ-ДИН ЦК-ДИ абурун баркаллу зегьмет Гьуьрметдин грамотайралди къейднай. Жегьилар зегьметдал рикӀ алаз вердишарунихъ галаз сад хьиз, чна абуруз ватанпересвилин тербия гудай махсус программани туькӀуьрнавай. И карда чаз Ватандин ЧӀехи дяведин ва зегьметдин ветеранри, партиядин тежрибалу работникри, орденрин, медалрин сагьибри куьмек гузвай. Чна ветеранринни жегьилрин, школьникрин гуьруьшар мукьвал-мукьвал тешкилзавай. I978-ЙИСУЗ комсомолдин 60 йисан юбилейдихъ галаз алакъалу яз ВЛКСМДИН Магьарамдхуьруьн райондиз кӀвалах чешнелудаказ тешкилунай ва комсомолдин вилик лайихлувилерай ВЛКСМ-ДИН ЦКДИН Гьуьрметдин грамота ганай. Ихьтин грамотаяр чаз мадни са шумуд сеферда ганай. Комсомолринни жегьилрин коллективрин арада соцсоревнование гегьеншарунай ва производствода виниз тир агалкьунар къазанмишунай чи организация ВЛКСМДИН ЦК-ДИН гъиляй-гъилиз къведай Яру пайдахдиз лайихлу хьанай. Ихьтин пайдахар чна пуд сеферда къачунай. Чна Азербайжан Республикадин Къусар райондин комсомолдин организацийрихъ галазни дуствилин алакъаяр хуьзвай. Араара чун абуруз ва абур чаз мугьман жедай. Зегьметчи коллективра, производстводин кӀвен кӀвечийрих ъ, кӀелунра тафаватлу жезвай жегьилрихъ галаз гуьруьшар, тежриба къачунин мярекатар, гьакӀни концертар тешкилдай. Жегьилрин уьмуьрдиз талукь са месэлани чна фикирдай акъуддачир. Дердияр лагьайтӀа, садни кьвед жедачир, кӀвалахдалди таъминарун, вузрик экечӀун, жегьил хизанриз кӀвалер эцигдай участокар чара авун, аялар бахчайра тун, гьатта туьквенрай герек метягьар маса къачун, мехъерарза
+5 вайбурун дердияр туькӀуьрун ва икӀ мад. Жуван патав атай гьар са касдиз куьмек гуз алакьайла, гьевес мадни хкаж жедай, уьмуьрдилай рази яз амукьдай. Авайвал лагьайтӀа, зун патал комсомол уьмуьрдин халис школадиз элкъвена. Комсомолда кӀвалахай йисара къачур тежрибади, хиве гьатай везифайри, халкьдин гегьенш къатарихъ галаз хьайи рафтарвилери заз гележегда республикадин дережада чӀехи къуллугърал зегьмет чӀугвадай ва жув жувалай рази яз амукьдай мумкинвал гана. -Зара Агьмедовна, дугъриданни, Куьн лезги дишегьлийрикай лап чӀехи къуллугърал хьайибурукай сад я. Ахьтин дережайрин пар Куьне Куь къуьнерал гьикӀ гьиссдай? -Государстводин метлебдин жавабдар къуллугъ кьиле тухун, гьелбетда, регьят кар туш. Ви гъиле гзаф мумкинвилер жезва, гьар садалай нефсинин вилик падни кьаз алакьзавач. Обществодин игьтияжар кьулухъ таз хсуси игьтияжар вине кьазвайбурални расалмиш хьана. Гьа комсомолда авай йисарилай зун жуван тӀвар, кар михьиз хуьз алахъна. Гьихьтин чӀехи къуллугърал хьанатӀани, жув гьа жув яз амукьна: михьивилелди, рикӀин сидкьидалди кӀвалахзавайди, ришветар къачун тийизвайди, инсанриз куьмек гузвайди, законар, инсанвилин ерияр вине кьазвайди яз. ГЬЕЛБЕТДА,ИХЬТИН ерияр себеб яз, бязибуруз дакӀан жезвайтӀани, къурхуяр гудайбур хьанатӀани, зун, лугьудайвал, садан кӀиринайни фенач. Гьавиляй вине авай ксари зал жавабдар къуллугъарни ихтибарна. Куьруь къейд. Вичин къуллугърин тӀварар кьуначтӀани, и кар чна ийида. Зара Агьмедовнади КПСС-ДИН Агъул райкомдин 2-секретарвиле, Магьарамдхуьруьн райондин исполкомдин председателвиле, КПСС-ДИН Дагъустандин обкомдин партиядин тешкиллувилин кӀвалах тухудай, ахпа алишверишдинни яшайишдин рекьяй къуллугъдай отделрин заведующийвиле, ДАССР-ДИН недай -хъвадай промышленностдин, яшайишдин рекьяй таъминардай министервиле, КПСС-ДИН Магьарамдхуьруьн райкомдин I-СЕКРЕТАРВИЛЕ, РД-ДИН Гьукуматдин ва юстициядин министерстводин консультантвиле кӀвалахна. З. Латифова I980ВА I995-ЙИСАРА ДАССР-ДИН Верховный Советдин депутатвиле хкяна. Ам РД-ДИН государстводин къуллугъдин лайихлу работник я. Эхь, Советрин девирда комсомол жегьилар тербияламишунин, абур чӀехи уьлкведин халис, къанажагълу гражданар хьунин карда эвезиз тежер хьтин важиблу школа тир. Нариман ИБРАГЬИМОВ. («ЛГ»).
+ДАГЪУСТАНДИН меценатри республикадин школаяр дидед чӀаларин учебникралди таъминарун патал 50 миллион манатдив агакьна пул чара авунва. Идан гьакъиндай муниципалитетрин образованиедин управленийрин начальникрихъ галаз гуьруьшмиш хьайи чӀавуз РДДИН илимдин ва образованиедин министрдин сад лагьай заместителдин везифаяр тамамарзавай Ширали Алиева малумарна. Пулдин такьатар 1-4- классра кӀелзавай аялриз ругуд, гьа жергедай яз лезги чӀалай учебникар къачун патал чара ийида. «Дагъустан республикадин бюджетда дидед чӀаларай ва Дагъустандин литературадай учебникар маса къачун патал 20 миллион манатдин такьатар чара ийидайди къалурнава. А ктабралди тамамвилелди таъминарун патал и кьадар пул бес жедач. Гьа са вахтунда чпихъ гьал-агьвал авай,ерибине Дагъустандай тир са жерге ксари сифтегьан школайра кӀелзавай аялар милли чӀаларай учебникралди таъминарун патал гуьгьуьллудаказ пул чара ийизва. Къенин йикъалди меценатрин гьисабдай алава яз 50 миллион манатдин пул чара авунва»,- хабар гана Ширали Алиева. Къейд авун лазим я хьи, учебникралди таъминарун патал республикадин бюджетдай, санлай къачурла, 220 миллион манат федеральный компонентдин ктабар маса къачуниз акъатдай харжияр арадал хкун патал серфда. Министерстводихъ авай делилралди, республикадин анжах 50 процент школаяр ктабралди тамамвилелди таъмин я. Месела гьялун патал алава такьатар РФ-ДИН Гьукуматдин резервдин фондунай 2019йисан сифте кьилера чара ийида.
+РОССИЯДИН какахьай жуьредин женгерин (ММА) машгьур пагьливан Гь. Нурмегьамедован тренер Хавьер Мендеса инанмишвилелди малумарайвал, Гьабиб садрани кумукьнач. «Зун инанмиш я. Гьабиб психологиядин жигьетдай акьван къуватлу я хьи, ��м садрани магълуб жедач. Зи ва я вичин куьмекдалди ада гъалибвал къачудай рехъ жагъурда»,- малумарна Гьабибан насигьатчиди. Къейд авурвал, Гьабибан гьалди Мендесак къалабулух кутазвач. «Четин гьич са месэлани жедач. Зун инанмиш я. Конор Мекгрегорахъ галаз бягьс тухудайла. Гьабиба вич эхирдалди секиндиз тухуда»,- лугьузва Мендеса. Макгрегоранни Нурмегьамедован арада бягьс 6- октябрдиз Лас-Вегасда кьиле фида. UFC 229 турнирдин кьилин бягьсина чемпионвилин чӀул патал женг тухуда, алай вахтунда и чӀулунин сагьиб Гьабиб я. Нурмегьамедов садрани магълуб хьанвач, ада пешекарвилин 26 бягьсина 26 гъалибвал къачуна. Макгрегорахъ 2I гъалибвал ва пуд магълубвал ава. Ам UFC-ДИН виликан чемпион я.
+Тагьирхуьруьн къазмайрин СОШ-ДИН 11- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2004- йисуз Тагьиров Сократаз гайи Б 1469796- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+Г Ь У Ь Р М Е Т Л У районэгьлияр! 24- май мусурманрин чӀехи ва пак тир сувар- Ураза Байрам я. Гьар йисуз Рамазандин вацра сивер хуьн неинки гьар са мусурмандин хиве авай ферз я, ам гьакӀ сагъламвал мягькемарзавай, мергьяматлувал артухарзавай, хатургьуьрмет рикӀелай алуд тийидай, нагьакьан гьар са кардивай яргъа ийидай хъсан ва хийирлу карни я. Квез сувар мубарак хьурай. Къуй куьне кьур сивер Аллагьди кьабулдайбур хьурай. Къуй чи районда сив хуьзвай мусурманрин кьадар гзаф хьурай. Къуй и сувари куь къанажагъда тунвай михьи ниятар ва хъсан къилихар яргъалди давам хьурай. Амин!
+МАКСИМ Горькийди «ХХ асирдин Гомер» лагьай чӀехи шаир СтӀал Сулейманан цӀи 151 йис тамам хьана. Шаир дидедиз хайи 18- майдин югъ Дагъустандин шииратдин югъ яз къейдзава. Халкьди вичи чӀехи авур ва вичин халкьдин тӀвар вири дуьньядиз машгьур авур ХХ асирдин Гомер СтӀал Сулейманан тӀварцӀихъ галаз алакъалу Дагъустандин шииратдин сувар гьар йисан майдин вацра тухун адет хьун чи руьгьдин къуват артухарзавай чӀехи делил я. И юкъуз шииратдал рикӀ алай вири инсанри ЧӀехи шаирдин къаматдиз икрам ийизва. Гьелбетда, шаир ихьтин чӀехи гьуьрметдиз лайихлу туширтӀа, Дагъустанда сифтеди яз СтӀал Сулейманаз «Дагъустандин халкьдин шаир» лагьай Гьуьрметдин тӀвар гудачир. Сифтеди яз ам вири Кавказда Ленинан ордендиз лайихлу жедачир.
+УЬМУЬРДА чал гьар жуьре инсанар гьалтзава. Хъсан инсан гьалтайла адахъ галаз мукьувай таниш жез, дуствал хуьз кӀан жеда. Къенин зи ихтилат ихьтин хъсан, гьуьрмет авуниз лайихлу дишегьли библиотекадин работник Бидирханова Эльвира Абдуселимовнадикай фида. БИДИРХАНОВА Эльвира Абдуселимовна I975 – йисуз Къуйсунрин хуьре дидедиз хьана. Хайи хуьре юкьван школа, гуьгъуьнлай I995 – йисуз Дагъустандин кульпросвет училище акьалтӀарна. Зегьметдин рехъ ада I960 – йисалай Гилийрин хуьре кардик квай библиотекадин заведующийвилелай башламишна. Сифте йикъалай башламишна ада вич карчи, библиотекадин кӀвалахдин методикадин пешекар, ая��рал рикӀ алай, гьар са касдихъ рахадай къайдаяр чидай жавабдар работник яз КЪАЛУРНА.КӀВАЛАХ ада зегьмет чӀугвазвай чка ремонт авунилай башламишна. Ам пешедал ашукь ва вичин вири къуватар зегьмет чӀугвазвай хилез бахшнавай кас я. Вичин кӀвалахда ада краеведениедиз кьетӀен фикир гузва. Акьалтзавай несил вичин Ватандал, тарихдал, тӀебиатдал рикӀ алаз вердишарзава. И темайрай чкадин самоуправлениедин органрихъ галаз сигъ алакъада аваз чкадал ва школайра гьар жуьре мярекатар тухузва. Вич кӀвалахал хьайи са куьруь вахтунда адалай райондин руководстводин, культурадин отделдин патайни гьуьрмет ва къимет къазанмишиз алакьна. Библиотекадиз къвезвай виридахъ галаз хуш рафтарвал хуьни, абурухъ галаз гьар жуьре темайрай суьгьбетар авуни, абурун игьтияжриз килигна кӀелдай ктабар хкягъиз куьмек гуни, халкьдин патай ихтибарвални къазанмишна. КӀелдайбуруз къулай шартӀар тешкилнава. Иллаки акьалтзавай несилдин фикир ктабрал желб ийиз, алай вахтунда модада гьатнавай соцсетрикай менфят къачуз тежезвай яшлу инсанриз цӀийиз акъатнавай ктабар, энциклопедияр кӀелдай мумкинвал гуз алахъзава. Библиотекада 8 523 ктабдикай ибарат фонд кардик ква. Гьар йисуз фонд цӀийи хъийизва. Эльвира Абдуселимовнади школада, хуьре, районда кьиле физвай вири мярекатра иштиракзава. Къунши хуьрерин библиотекайриз физ, гьар сеферда районда кьиле физвай семинара иштиракиз вичин тежриба мадни хкажзава. Адан зегьмет МР – дин руководстводи, культурадин отделдин ва республикадин РПРК – дин грамотайралди лишанлу авунва. Ихьтин хкянавай пешедихъ ялзавай, ам генани аваданда тваз алахъзавай жегьил пешекаррал чнани дамахзава. Къуй хкянавай пешедиз вафалувал хуьзвай квехъ мадни еке агалкьунар ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай, гьуьрметлу Эльвира Абдуселимовна!
+ГЬЕЛЕ аял чӀавалай, библиотекадиз фин чун патал са ажайиб кар тир. Иллаки аниз фейила сивел хъвер алаз кьабулзавай библиотекадин работникди чи гуьгьуьлар мадни хкаждай. Сифте чун ацукьарна хабарар кьадай, чун гьихьтин кинойриз, мультфильмайриз килигзаватӀа хабарар кьадай. Чна квез гзаф фикир гузватӀа чирдай ва талукь ктаб хкягъиз куьмек гудай. Мад сеферда атайла лап багъри хьиз кьабулдай, иллаки ктаб михьивилелди ишлемишна хкайла аферин лугьудай. Чун къенин юкъузни ктабривай къерех хьанвач. Гьеле аял чӀавалай атанвай хъсан адет яз, библиотекада кӀвалахзавай гьар са касдиз гьуьрмет ийиз алахъзава. Гьа ихьтин гьуьрмет авуниз лайихлу инсанрикай сад Ярагъкъазмайрин библиотекадин заведующий Гьажиева Герекмаз Жабраиловна я. Герекмаз Жабраиловнади хайи хуьруьн юкьван школадилай гуьгъуьниз ДГПУ акьалтӀарна. Адахъ галаз сад хьиз Махачкъалада авай Барият Мурадовадин тӀварцӀихъ галай культурадин ва яратмишунрин колледжни акьалтӀарна. 20I3– йисалай Герекмаз Жабраиловна Ярагъкъазмайрин библиотекадин заведующий яз зегьмет чӀугвазва. 20I8- йисуз хуьруьн администрациядин дараматда библиотекадиз чка тайинарна ва къенин юкъузни ам кардик ква. Библиотекада 7000 ктаб ава. Гьар йисуз цӀийи ктабар хквезва. -Алай вахтунда соцсетри акьалтзавай несилдин уьмуьрда кьетӀен чка кьунватӀани, абурун арада ктабрал рикӀ алайбурни авазва. Чи патав атай гьар са касдихъ галаз суьгьбет авун, ада интерес ийизвай ктаб хкягъиз куьмек гун чи кьилин везифа я, - лугьузва Герекмаз Жабраиловнади. -ГьакӀни аялри ктабар хкайла чна абуруз суалар гузва, кӀелнавай материал веревирдзава. За фикирзавайвал, инсандиз вири хилерай чирвилер хьуни кӀусни манийвалдач. Ктабар кӀелуни зигьин мягькемардай мумкинвал гузва. ЦӀийи ктабар хтайла жувни гьасятда абур кӀелиз алахъзава- акьалтӀарна ада вичин ихтилат. Дугъриданни фейи чи аял вахтарихъ галаз, библиотекайрин системадани еке дегишвилер хьанва. Шадвал кутазвай кар ам я хьи хьанвай жегьил работникри виликан пешекаррин тежрибадикай менфят къачуна, абуру кутунвай хъсан адетар давамарзава. И кардин гьакъиндай адаз райондин руководстводи, культурадин отделди ганвай Гьуьрметдин грамотайри шагьидвалзава. Гьуьрметлу Герекмаз Жабраиловна, и важиблу пеше лайихлудаказ давамарзавай квехъ чандин мягькем сагъвал ва мадни еке агалкьунар хьун чи мурад я.
+ФИЛЕРИН хуьруьн тарих ирид лагьай асирдилай башламиш жезвайдан гьакъиндай хуьруьн куьгьне сурари шагьидвалзава. Филерин хуьруьн майишатда чил ишлемишуниз ва малдарвализ фикир гузвай. Хуьре I936- йисуз «Комитерн» тӀвар алай колхоз кардик акатайла I000 гектар цадай чилер, 500 гектар техилар цадай ва 500 гектар къатканвай чилер авай. 400 гектардив агакьна векь ядай ва I00 гектар малар хуьдай уьруьшар авай. Гьар йисуз хъсан бегьерар кӀватӀзавай. КӀватӀнавай бегьердин са пай Докъузпара райондин къунши районриз тумар яз рекье твазвай. I9I3- йисуз Романоврин тухумдин 300 йис тамам хьуниз талукьарна, пачагьдин патай пишкеш яз, Дагъустанда кьве классдикай ибарат тир къад школа ачухнай. Абурукай сад Филерин хуьре ачухна. Тамам юкьван школа хуьре I945- йисуз ачухна ва I- директор Алиев Мамед хьана. Докъузпара районда сифте яз, I954 – йисуз участковый больница ва зооветиринариядин отделение кардик акатна. И гъвечӀи хуьряй Ватандин чӀехи дяведиз кьве вишев агакьна агьалияр фенай. Гьа йисара школадин коллективдиз Верховный главнокомандующий И.Сталинан тӀварунихъай чухсагъулдин телеграмма атанай. Гьа ихьтин телеграммаяр фронтдиз куьмек гунай школадин ученикар тир Садыковадизни Къайибхановадизни рахкурнай. Гуьгъуьнлай гьа и школадин выпускник М.Къагьримановакай САДИН полковник хьанай. Муькуь выпускник Гьамзагъаев Гьамзагъа полковникдин чинда аваз Египетдин аскерар вердишариз рекье тунай. Иракда оборонадин министрдин советник яз къуллугъна ва шумудни са наградайриз лайихлу хьанай. Полковник Надир Гьалимова Махачкъаладин военный комиссар яз кӀвалахна. Хуьруьнбуру чпин гъвечӀи Ватан къецепата раиж авур кьегьалрин гьуьрмет гьамиша хуьзва. Гуьгьуьллувилелди I94I- йисуз дяведиз фейи Рабият Абасовади гзаф женгерра иштиракна ва са жерге наградайриз лайихлу хьана. «Коммунист» газетдин редактор хьайи Зейдулла Мехтиев, машгьур нефтяник Ярмет Яралиев, Ленинан орденрин сагьибар, малимар тир Шукур Алимурадов, Джамалдин Эфендиев, машгьур нефтяник Мадат Мадатов, Индиядин недраяр ачухай нефтяник Султангьамид Гьажиев ва уралдин металлург хьайи Агъа Агъаевни Филерин хуьряй тир. ГьакӀни и чили ватандиз тӀварван авай нейрохирург, профессор Велибеков Агъаверди, профессор, илимрин доктор, сосудрин хирург Закержаев Джаваншир, ДАССР- дин илимрин лайихлу деятель, ДГПИ- дин кафедрадин заведующий Мусаев Абдулмагьамед, ООН- дин премиядин сагьиб, профессор Мусаев Къурбанмагьамед, медицинадин илимрин кандидат, хирург Абдулазизов Абдулмежид, ДГУ- дин декандин заместитель Мехтиев Буба, экономикадин, медицинадин, математикадин ва химиядин илимрин кандидатар тир С Мехтиев, К.Къайибханов, Р.Велибеков ва ДЖ.НАГЪИЕВАЯР, З.Мусаева ва Р.Муртузова хьтин кьегьал рухваярни рушар багъишна. РД- дин культурадин лайихлу работник, шаир Къадир Рамазанов, шаирар тир Айнар Султановани Айна Шалбузова гьа и хуьряй тир. Пачагьрин девирда вичин халкь раиж авур, инкъилаб жедалди Лох- Батанда сифте буругъдин къуй эгъуьннай, «нафтӀадин Аллагь» тӀвар акьалтай инженер Агъаверди Шевердиеван тӀвар лап вине я. Спортдин рекьяй ачухдиз кьуршахар кьунай СССР- дин спортдин мастер тӀварцӀиз лайихлу хьайи Межид Мамедовални дамахзава.
+ДАГЪУСТАН республикадин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Сергей Меликован регьбервилик кваз, РД- дин терроризмдиз акси комиссиядин ва Оперативный штабдин, РФ- дин ФСБ- дин, РДДА авай РФ- дин нацгвардиядин къуллугъдин управлениедин, МВД- дин, Правительстводин членрин, региондин тамамарзавай къуллугърин, министерствойрин ва ведомствойрин руководителрин ва региондин муниципальный тешкилатрин иштираквал аваз гегьенш заседание кьиле фена. Селекторный совещаниеда «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова ва администрациядин жавабдар работникри иштиракна. Республикадин регьберди, Казанда хьанвай бедбахтвилин дуьшуьш рикӀел гъана ва эхиримжи йисара ихьтин крар мукьвал тикрар жезвайди лагьана. ИкӀ 20I8- йисуз Керчда хьайи, алай йисан мартдин эхирда Подмосковьеда ва гила Казанда хьайи дуьшуьшри, чун са терроризмдин гьерекатрикай ваъ, ихьтин дуьшуьшрикайни хуьнин серенжемар кьабулуниз мажбурзавайди лагьана. Совещаниедин сергьятра аваз, культурадин ва спортдин, жегьилрин политикадин ва тамамарзавай къуллугърин органри, жегьилри чпин чандиз къаст ийизвай, гзаф кьадарда кьиникьрихъ гъизвай факторар винел акъудунихъ элкъуьрнавай серенжемрин гьакъиндай ва МРДИН чкадин самоуправлениедин, РД- дин федеральный тамамарзавай къуллугъдин органри образованиедин организацийра терроризмдиз акси яз тухузвай нетижа гудай серенжемрин гьакъиндай месэлаяр гегьеншдиз веревирдна. Эхирдай региондин кьили, образованиедин ва здравоохранениедин идарайра, инсанар гзаф кӀватӀ жезвай чкайра хатасузвал таъминарунин жигьетдай кӀвалах давамарна кӀанзавайди къейдна.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда «Дагъустандин хизан» лишандик кваз, XVIII- нубатдин фестиваль кьиле фена. ДАССРДИН I00 йис тамам хьуниз ва гьар йисуз уьлкведа I5- майдиз къейдзавай международный хизандин йикъаз талукьарнавай и фестиваль РД- дин культурадин министерстводин, республикадин халкьдин яратмишунрин КӀвалин,
+«Магьарамдхуьруьн район» МРДИН ва культурадин отделдин куьмекдалди тешкиллувилелди кьиле тухвана. Фестивалда иштиракай Магьарамдхуьряй Абдулмежидоврин, ЦӀийихуьряй Гьашумоврин, Гъапцегьрин хуьряй Улубековрин, Филерин хуьряй Хадиеврин ва Буткъазмайрилай тир Магьамедоврин хизанрин ансамблри милли алатрал тамамарай авазри, лагьай манийри мярекат лап сувариз элкъуьрна. Коллективрин алакьунар РДДИН культурадин министерстводин дипломралди ва райондин администрациядин тӀварунихъай рикӀел аламукьдай пишкешралди лишанлу авуна. А. АЙДЕМИРОВА.
+ГЬАР ЖУЬРЕ транспорт датӀана къекъвезвай рехъ четин, гьамиша мукъаятвал хвена кӀанзавай участок я. Уьмуьрдин дамарар яз гьисабзавай рекьера транспортдин гьерекат къвердавай гзаф жезва. Рекьера гьерекат авунин къайдайрал амал ийиз алахъзавай водителар тӀимил ава. Абур пассажирар, парар вахтунда саламатдиз агакьарун патал чалишмиш жезва, рекьера мукъаят жезва. Рекьера ички хъвана, кьил гижи яз рулдихъ ацукьзавайбурни тӀимил дуьшуьш жезвач. Рекьера гьерекат авунин истемишунрал амал тийизвайбуру транспорт къайдадик квачиз маршрутдиз акъудзава, чеб рекьера низамсуз тухузва. Эхиримжи вахтара рулдихъ ацукьзавайбурун жавабдарвал хкажуниз талукьарнавай законар гзаф кьабулнаватӀани, абурал амал тавурбуруз жазаяр гузватӀани, жермеяр къачузватӀани, рекьера гьерекат авунин хатасузвал лазим тир дережада авач. Гзафбуру рекьера гьерекат авунин йигинвал кьадардилай хейлин артухарзава, бязибур рекье авай машинрилай къайдайрал амал тавуна алудиз алахъзава, рекьерин госзнакрал гзафбуру амал ийизвач. Маршрутда авай машинар хуьрерин рекьера ихтияр тагузвай чкайрал акъвазарзавайбурни тӀимил туш. Анжах са алай йисан кьуд вацра цӀудралди шоферар водителвилин ихтияррикай магьрумна, хейлинбурув еке жермеяр гуз туна. Гьар жуьре маса жазаяр гайибурун кьадарни тӀимил ТУШ.ИЧКИ ишлемишна рулдихъ ацукьун виридалайни еке тахсиркарвал я. Вучиз лагьайтӀа пияндан кьатӀун къайдадикай хкатзава, гуьтӀуь рехъ, къекъуьн, гуьне гьяркьуь шегьре хьиз аквазва. Ички ишлемишна рулдихъ ацукьун, йигинвал кьадардилай артухарун, къайдадик квачир машин гараж��ай акъудун себеб яз уьмуьрлух рикӀелай тефидай пашманвилер арадал къвезва. Гьавиляй ички ишлемишна рулдихъ ацукьзавай гьар садахъ галаз неинки рекьерин къуллугъдинни полициядин работникри, гьакӀ вири общественностдини женг чӀугуна кӀанда.
+Джабир АГЬМЕДОВ, Магьарамдхуьруьн райондин ОГИБДД-ДИН начальник.
+АЛАТАЙ гьафтеда, Магьарамдхуьруьн райондин 1- нумрадин МДЮСШ- дин волейболдин команда Дагъустандин чемпионар лагьай тӀварцӀиз лайихлу хьана. 16- майдиз Махачкъалада, волейболдай спортдин клубрин арада кьиле фейи первенствода чпин алакьунар къалурай чи рушарин командади чемпионвилин тӀвар къазанмишна. Тренер Эседуллагь Муртазаеван гъилик гьазурвилер къачузвай рушарин командади къастунал кӀевивал авунин нетижада и женгерай гъалибчияр яз
+«СВИМРАН» тӀвар алай Санкт-Петербургдин региондин спортдин общественый организацияди, Дагъустандавай 53 километр яргъивал ва I920 метр деринвал авай Сулакдин вацӀу атӀай гуьтӀуь дереда гьуьжетдин сирнавар тешкилна ва кьиле тухвана. РД- дин Правительстводин, Минспортдин, РД- да авай РФ- дин МЧСДИН, региондин сирнавунрин федерациядин ва «Радуга» рекламадин компаниедин куьмекдалди тухвай и мярекат ДАССР- дин I00 йис тамам хьуниз талукьарнавайди тир. I2,5 км.мензилдиз гьуьжетдин сирнав авун патал Россиядин гьар региондай, лазим тадаракралди таъминарнавай сирнавдай I0 кас экъечӀнавай. -Ихьтин мярекатар сагълам уьмуьр пропаганда авунин, инсанрин фикир ачух це сирнавунин спортдин жуьредал ва цин ресурсар михьиз хуьнал желб авунин мураддалди тухузвайди я. Им чна гьикӀ жедатӀа килигиз тухванвай сирнавунар я, сентябрдиноктябрдин варцара гьавадин шартӀарикай менфят къачуна мадни гегьенш мярекат тухуда, - къейдна «Свимран» организациядин векилри. Сирнавдин иштиракчийриз рикӀел аламукьдай пишкешар гана.
+экъечӀна. Къейд ийин, Эседуллагь малимдин тербиячийри иштиракзавай республикадин акъажунра гьамиша призовой чкаяр кьазвайди я.
+1- МАЙДИЗ чна гатфарин ва зегьметдин сувар къейд ийиз яргъал девирар я. И суварихъ
+девлетлу тарих ава ва ам вири дуьньяда зегьметчийрин гегьенш къатарин ихтиярар хуьнихъ галаз сигъ алакъада ава. Майдин йикъахъ галаз чна са жерге агалкьунар алакъалу ийизва, месела, муьжуьд сятинин кӀвалахдин югъ, гьар гьафтеда ял ядай югъ гьа и йикъан къазанмишун яз гьисабзава. Виликдай зегьметчийрин международный югъ яз къейдзавай и сувар къени зегьметчи халкь тупламиш хьунин югъ яз ама. Ада тӀебиат цӀийи хъхьун, гележег хъсан ва гуьрчег жедайдахъ инанмишвал лишанлу ийизва. За райондин вири агьалийриз гатфарин, гьакъикъи халкьдин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ вирибурухъ мягькем сагъвал, хизанда хушбахтвал, суварин гуьгьуьлар ва зегьметда агалкьунар хьурай. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил. Дуьньядиз май атана Ислягьвилин тӀвар алаз, Чин ракъинив ацӀанва Гъилел чилин шар алаз. Зун девран я лугьузва Къацу векьин цуькверин. За квев чешне вугузва Жегьилвал хьиз куьрпедин. Зун май я квез вирибуруз Дуьдгъвер, къаймах, нек гъидай. Шадвал, ашкъи кӀанибуруз Муьгьуьббатдин экв гъидай. За марфарин, циферин Булутар квел юзурда. Гегьеншлухар никӀерин Берекатрив ацӀурда. Кьуд пад къацу атӀлас я ЦӀелхем чкӀиз абурдай, Яратмишун квез хас я Жуьрэт мийир чукӀурдай.
+САЛАСА юкъуз, райадминистрацияда МР- дин депутатрин Собраниедин нубатдин сессия кьиле фена. Сессиядал «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин хсусиятда авай эменни ихтиярда вугузвай къайдадин гьакъиндай» 2021- йисан 14- сентябрдиз МР- дин депутатрин Собраниеди кьабулай 53- нумрадин къарардал тестикьарнавай къайдада дегишвилер тунин гьакъиндай, «Муниципальный хсусиятда авай юзур тежер мал-мулк Дагъустандин хсусиятдиз вахкунин гьакъиндай» месэлайриз килигна. Къарагъарнавай месэлайрин гьакъиндай махсус къарар кьабулна.
+РАЙОНДИН культурадин маканда кьиле физвай хейлин мярекатра, сегьнедиз чи халкьдин милли парталар алай, кьакьан, шумал буйдин, сивел милли хъвер, хурални халкьдин рикӀ алай милли алат тир чуьнгуьр гвай дишегьли экъечӀда. Гьар сеферда ада тамамарзавай чи халкьдин дегь заманайрин манияр тамашачийри хушвилелди кьабулзава. Идалай гъейри, ада вичи яратмишзавай маниярни тамамарзава. Къенин чи ихтилат Советск хуьруьн юкьван школадин малим ва культурадин макандин художественный руководитель Хасплатова Эсфира Эмиргьамзаевнадикай фида. Эсфира Эмиргьамзаевнади сифте хуьруьн юкьван школа, I998- йисуз ДГУ- дин филологиядин факультет акьалтӀарна. Вичин зегьметдин рехъ Советск хуьруьн юкьван школада башламишнай. Къад йисалай виниз хуьруьн школада урус чӀаланни литературадин тарсар гузвай, ам вичин пешедал рикӀ алай халис пешекар я. Зегьмет чӀугур йисара ада вич жавабдар, кӀевиз истемишдай, эдеблу малим тирди къалурна. Ада вичи тарс гузвай аялрин фикир гьа и предметдал желб авунин мураддалди аялрихъ галаз ихтибарвилин рафтарвал хуьзва, гьар жуьре конкурсар, викторинаяр тухузва, абурухъ галаз экскурсийриз физва са гафуналди абуруз са декьикьани азад вахт тахьунал машгъул жезва. Чпихъ галаз гьар жуьре темайрай ихтилатар ийизвай, чпин алахъунриз, алакьунриз къимет гузвай, бажарагъ дуьздал акъудиз алахънавай малимдиз аялрини екез гьуьрметзава. «Аял вичин тӀебиатдин бинедаллаз тербияламишна ва чирвилер гана кӀанда» - лугьузва Эсфира малимди. Эсфира малимдиз школадин, УО-ДИН руководствойри, райондин администрациядини еке къимет ганва. «Дагъустандин йисан малим- 2020» конкурсда иштиракай Эсфира Эмиргьамзаевна зонадин этапдай гъалибчи яз экъечӀна. Ам 1- дережадин дипломдиз лайихлу хьана. ГьакӀни, адан зегьмет цӀудралди грамотайралди, «РФ дин просвещениедин Гьуьрметлу работник» тӀварцӀелди лишанлу авунва. Гьеле аял вахтунилай яратмишунрин гьевес авай Эсфира малим культурадин хилени жуванди хьиз кьабулнава. 20I9- йисалай культурадин маканда худрук яз зегьмет чӀугвазвай Эсфира Эмиргьамзаевнадихъ и хилени са кьадар агалкьунар ава. Райондилай къецепата кьиле физвай культурадин мярекатра, фестивалра, конкурсра иштиракзавай ам ичӀиз хквезвач. ИкӀ, 20I7ЙИСУЗ Дербент шегьерда «Лезги сесер» лишандик кваз фейи фестивалда ашукь Айдунахъ галаз тамамарай мани вирида хушвилелди кьабулна ва гъалибвилихъ гъана. Ихьтин гъалибвилер, наградаяр Эсфира Эмиргьамзаевнадихъ хейлин хьанва ва идалай кьулухъни жедайдал са шакни алач. ГьакӀни, азад вахтунда Эсфира малимди чӀалар кхьизва ва абурухъ кьадай музыка теснифзава. Эсфира Эмиргьамзаевна хъсан пешекар, гьуьрметлу коллега, къиметлу работник хьиз играми дидени я. Вичин уьмуьрдин юлдаш Гуьлялидихъ галаз, ам военослужащий я, тербияллу кьуд велед уьмуьрдин шегьредал акъудзава. Ихьтин мягькем хизан кутунвай, хкянавай пешедиз вафалувал хуьзвай, квехъ чандин мягькем сагъвал ва яратмишунрин рекье еке агалкьунар хьурай, гьуьрметлу Эсфира Эмиргьамзаевна!
+ГЪАЛИБВИЛИН рехъ гзаф яргъиди ва четинди хьана. Амма а рехъ чи халкьарин дуствал, дурумлувал ва руьгьдин чӀехивал садрани тахьай тегьерда виниз хкаждайди хьана. Ам фронтдани далу пата ватанпересвал, массовый къайдада игитвал къалурунин чешне хьана. Тарихдин метлеб авай и Гъалибвилик чи районэгьлийрини чпин лайихлу пай кутуна. Абур женгера ва зегьметда къалурай кьегьалвилерай Ватандин орденризни медалриз лайихлу хьана. Дяве башламишайла, хуьрерай гъиле яракь кьаз жедай вири фронтдиз фенай. Дяведиз фейи бубайрин, стхайрин, багърийрин чкаяр эвез авур дидейринни яшлубурун, зегьметдиз къабил тахьанвайбурун хиве хуьруьнбур фалди, мал-къара алафралди таъминарунин, фронтдиз куьмекар гунин… везифаяр гьатна. Жемятди вири четинвилеризни туькьуьлвилериз таб гана, югъ-йиф талгьана производстводин вири хилера гьакъисагъвилелди кӀвалахна.
+Вини стӀалрин СОШ-ДИН 9класс куьтягьайдан гьакъиндай 1992- йисуз Магьамедов Физулидиз гайи А 555065- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+I945ЙИСАН рикӀелай алат тийидай Гъалибвилин йикъалай инихъ гзаф йисар алатнава, чандилайни гъил къачуна Ватандин азадвал хвейибур чи арада амач. Амма чун патал абур эбеди жегьилар ва жуьрэтлу игитар яз, Гъалибвални чи рикӀера авай эбеди сувар яз амукьда. Къе чна фронтовикриз, далу патан ветеранриз ва абурун невейриз 9- Майдин сувар рикӀин сидкьидай тебрикзава. Гъалибвилин Юкъуз чаз азадвал ва аслу туширвал гъайи Гъалибвиляй чӀехи несилдиз рикӀин сидкьидай чухсагъул лугьуз кӀанзава ва гъалибчи несилдиз 9-майдин югъ мубаракзава. Гъалибвал къазанмишай йикъалай инихъ несилар дегиш хьана, чун чӀехи хьана.
+Гила ислягьвилин къаравулда акъваздай чи нубат атанва. Чун бубайрин женгинин адетриз вафалу жедайдахъ ва абур ян тагана давамардайдахъ рикӀивай инанмишвал ийиз кӀанзава. Чи чӀехи уьлкведин халкьарин туьхуьн тийидай Гъалибвилик чи районэгьлийрини чпин чӀехи пай кутуна. Чи райондай фронтдиз 2500 касдилай гзаф фена. Абурукай I800 кас Ватандин ЧӀехи дяведин ягъунрин майданра телеф хьана. АтӀугъай а йисара далупата амайбуруни фронт суьрсетдалди таъминарун патал югъ-йиф зегьмет чӀугуна. Чаз азадвал ва ислягьвал гъайи, и кар патал галатун тийижиз зегьмет чӀугур вирибуруз къе чна кьилер агъузна икрам ийизва. Гьуьрметлу ветеранар ва вири районэгьлияр! За квез «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин администрациядин тӀварунихъай ЧӀехи Гъалибвилин 79 йис тамам хьун мубаракзава. Къуй квехъ сагъвал, бахтлувал, кӀвалахра агалкьунар ва кьилел эбеди михьи цав хьурай. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрациядин кьил.
+Гъалибвилин сувар виридаз кӀани сувар
+ЧИ ХАЛКЬДИН кьисметдал дуьньяда виридалайни инсафсуз дяведа Ватандин аслу туширвал ва гележег хуьнин везифа ацалтна. Тешпигь авачир хьтин имтигьандай чи халкь, адан Яракьлу Къуватар намуслувилелди, такабурлувилелди, гъалибвилелди экъечӀна. Дяве акьалтӀай 9- Майдин югъ чи халкь патал виридалайни багьа ва ишигълу сувариз элкъвена. ЧӀехи Гъалибвилин 79 йис тамам хьайи цӀинин 9- Майдин югъ Магьарамдхуьре пайдахри, лозунгри, плакатри, цуькверин кӀунчӀари, гуьгьуьлар шад инсанри мадни гуьзел авунвай. Вирибуру чи арада амачир фронтовикар са-сад рикӀел хкиз, абурун багърийриз, далу патан зегьметчийриз ЧӀехи Гъалибвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзавай. Сятдин 9 даз кьиле райондин руководителар ва зегьметдин ветеранар, Магьарамдхуьруьн пограничный заставадай атанвай пограничникрин десте
+авай, райцентрдин идарайрин, карханайрин работникрин, школьникрин колоннаяр музыкадин ван кьиллелаз Ватандин ЧӀехи дяведа телеф хьайибуруз эцигнавай гуьмбетдал рекье гьатна. Анал райондин руководителри, дяведин ва зегьметдин ветеранри, школьникри венокар ва цуьквер эцигна. Ахпа демонстрациядин иштиракчийрин колоннаяр культурадин КӀвалин гьаятдиз хтана. Ина суварин шадвилин митинг кьиле фена. Митинг тебрикдин гаф рахуналди «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова ачухна. Митингдилай кьулухъ гьевескар артистри чӀехи концерт гана. Спортдин акъажунар кьиле фена. ЧӀехи Гъа
+Гъалибвилин сувар виридаз кӀани сувар
+либвилин 79 йисаз талукьарнавай суварин шадвилер райондин вири хуьрера кьиле фена. Р. МУРАДАЛИЕВ. Шикилра: райцентрда Гъалибвилин суварин шадвилер кьиле физвай вахт.
+ИНСАНИЯТ вилик физвай меденият аваз гьикьван йисар аватӀа, инсанри гьакьван вахтара дяве ийизва. Тарихда виридалайни вагьши, зегьле фидай дяве, Дуьньядин Кьвед лагьай дяве хьана. Миллионралди телеф хьайибур, инсанриз и кьил а кьил авачир азабар, азиятар, дердер- гъамар…. Анжах чи Ватандай дяведа 27 миллиондилай артух яз телеф хьайи чанар… . Гьеле душманди чукӀурай хуьрер, шегьерар, карханаяр лугьузвач. Дяведин цӀай галукь тавур са кӀвални авач. Ватан кӀан хьуни, чи армиядихъ, Сталинахъ ихтибарвал авуни, са жуьрединни къуватар, такьатар амачиртӀани, чи халкь сагъдиз амукьиз еке куьмек гана. Заз, литературадин малимдиз, дяведикай кхьенвай эсеррикай М. А. Шолохован «Инсандин кьисметди», адан кьилин игит Соколован къаматди, адаз Ватан кӀан хьунин тегьерди еке таъсир авунай. Гьикьван четин, зегьле къакъуддай шартӀара ам хьанатӀани, гзаф пис азабрай, мусибатрай, «имтигьанрай» акъатнатӀани, Соколован рикӀ ажугълу хьанач, чӀулав хьанач: ам дяведай Инсан яз, Патриот яз хтана. Ктаб кӀелайла, гьатта зани, Соколов къундарма, туькӀуьрнавай образ, къамат хьиз кьабулнавай. Анжах къе чаз викӀегь рухваяр, игитар халкьдихъ гзаф авайди якъин жезва. Чаз абур чизва, чи вилик еке хьанва. Вири чи еке ватандай хьиз, Магьарамдхуьруьн райондайни, кьилди къачуртӀа, ЦӀийихуьряйни Украинада физвай махсус серенжемра гзаф жегьилри кьегьалвилелди иштиракзава. СВО -да вишелай артух яз зи ученикрини цӀийи фашистрихъ галаз женг чӀугвазва. Белки, умуд кутазва, за гайи тарсарини абуруз куьмек, къуват гузва. Бязи ученикрикай газетрин чинра за очеркарни чапнай. Къенин очерк бубадизни хциз, Афганистандин ва СВО- дин игитриз бахш ийиз кӀанзава. Гъалибвилин чӀехи сувар жедалди артух вахт амач. 9- Майдиз, чи халкьдин суварин юкъуз, Кадыров Нариман Магьамедович вичин хурудал яргъал тир Афганистандин чилел къалурай кьегьалвиляй къазанмишай медаларни алаз, гьамиша хьиз, Малум тушир солдатдин памятникдал къведа. Нариманан гада Низами махсус серенжемра ава. Са вахт къведа: бубани хва, медалри хурудал нур гуз, къуьн къуьне туна гьа памятникдал къведа. Са кар мадни лугьун, Нариманан ими Гьажихан Ватандин ЧӀехи дяведин иштиракчи тир. Им Кадыроврин 3 поколениеди Ватан душманрикай хуьзва. 9- Май вири дявейра гъалиб хьайибурун Югъ я. Гьавиляй и очеркни и вахтунихъ галаз алакъалу ийизва за. Заз инал Гъалибвилин маршал Г. К. Жукован гафар рикӀел хкиз кӀанзава: «Народ, переживший однажды испытания, будет и впредь черпать силы в этой победе». Зазни лугьуз кӀанзава: къе Россиядин солдатди и Гъалибвилин йикъай вичин къуватар кавчадалди къачузва. Дявеяр вучиз арадал атанатӀа, адан себебар гьихьтинбур тиртӀа, зун артух рахадач, вучиз лагьайтӀа чи Президентди саки гьар юкъуз чун гъавурда твазва, гьатта и кар чи душманрини – макронрини, байданопулисрини, шолцри- ачухдиз лугьузва. Эгер чун биши, буьркьуь туштӀа, виридаз якъин хьанва, жезва. И хуьряй тир Агьмедов Агьмеда ва Гилидилай тир Мирзебалаев Геннадийди Афганистандай, диде- буба секинрун паталди, чарара «Монголиядай саламар» кхьизвай. Ихьтин халкь садавайни гатаз жедач. Нариманаз Афганистанда хьайи женгерикай артух рахаз кӀандач, амма дустарикай, Афганистанда вичихъ галаз дяведа хьайи Х.��аврузовахъ,
+А. Агьмедовахъ галаз алакъаяр хуьзва. Дяведа Наримана викӀегьвал къалурайди (адан дяве саки 2 йисуз Баграмда кьиле фена), хурудал алай медалрилай гъейри, мад са вакъиади субутзава. I982- йисан апрелдиз Баку шегьерда Азербайжандин ВЛКСМДИН (комсомол) 3I – съезд кьиле фена. Нариманаз а мярекатдиз, делегат яз, теклифнай. «Солдатдин парталар алай заз съезддин иштиракчийри еке гьуьрметни фикир ганай, рикӀел хкизва Наримана. – Накь хьайиди хьиз рикӀел алама, В. И. Ленинан тӀварцӀихъ галай дворецда хьайи концертда заз сад лагьай жергеда авай креслода чка ганай. Концертни А. Пахмутовадин « И вновь продолжается бой» манидилай башламишна. Кьуд йикъалай зун Афгандиз дяведиз хтана». Пуд гьафтедилай Нариман армиядай кӀвализ (демобилизация) хтана. Къенин йикъалди Нариман хайи ХУЬРЕЦӀИЙИХУЬРЕ яшамиш жезва, диде Сувараз килигдай кас (вахар, стхаяр чкадал алачир) авачир. Еке академияр куьтягьнач. РикӀ ажугълу хьанач, садан кефини ханач, рикӀ тӀарнач. Вичелай алакьдай куьмек виридаз къенин юкъузни гузва. Гьахьтин ачух рикӀ Худади адан уьмуьрдин юлдаш Лидадизни ганва. Гьамиша чинал хъвер алай ихьтин инсанрихъ галаз таниш хьайила, абур мадни акваз кӀан жеда. «Вичи хайи аяларни вич хьтинбур я, хтуларни са камунин кьванни масанихъ фенвач»,- лугьуз хъуьрезва Нариман. Дугъриданни Кемранни Низами дидебубадал фенва. Заз абурун хзан чиз гзаф йисар я. Наримана мектебда авур «чӀуру кӀвалахарни», лутувилерни рикӀел алама, зун адан классдин руководитель тир. Завай лугьуз жеда: 47 йисуз малимвилин пешеда заз гзаф акьуллу, камаллу ученикар- алимар, духтурар, инженерар, малимар -хьанатӀани, Нариманан хьтин рикӀ авайбур тӀимил хьана. 2022- йисан 24февралдиз Россиядин Президент В. В. Путина махсус операция башламишнавайди малумарна. Себеб вуч ятӀа чирун патал, чун 20I4- йисал хтана кӀанда: Евромайдандилай кьулухъ халкьди хкягънавай Президент Янукович чукурайдалай кьулухъ Украинадин Президентдин везифаяр вахтуналди кьилиз акъудзавай А. Турчинова 20I4- йисан I5- апрелдиз Донбассдинни Луганскидин халкь муьтӀуьгъар ийидай къуватдин операция башламишна. 20I4- йисан 11- майдиз а чилерал Референдум тухвана. Халкьди чпин кьисмет Украинадихъ галачиз гьалдайди лагьана. Гьеле 202I- йисан эхирдай чи Президентди НАТО- дин, США- дин ва амай Европадин гьукуматрин кьиле авайбуруз буйругъар, теклифар авуна. Амма… . Гуьгъуьнай хьайи вакъиаяр виридаз хъсандиз чизва. Чпин веледриз Лидадини Наримана Ватан кӀан хьун, хуьн пак тир буржи тирди чирна. Гьавиляй СВОДИН сифте йикъарилай Низамиди Украинада физвай махсус операцияда иштиракна. Сифтегьан награда- медаль «За боевые отличия» Низамидиз къалурай кьегьалвилерай гьеле 2022- йисан 28- июндиз гана. Гуьгъуьнай, 2023- йисан I7- январдиз, Россиядин Президентдин Указдалди адаз Жукован медаль гана. И наградайри Низамидин викӀегьвал, алакьунар къалурзава. Ада къуллу��ъзавай чкайрин тӀварар кьан тийин. Кьилинди, чахъ Низами хьтин кьегьал рухваяр гзаф ава. Абур вири сагъ- саламат хьурай, гъалибвал гваз кӀвализ хтурай. Зи фикир очерк кхьин тир, вуч арадал атанатӀа, чидач. Заз алукьзавай чи халкьдин Гъалибвилин еке сувар вири Ватан хуьзвайбуруз, Ватандихъ рикӀ кузвайбуруз мубарак ийиз кӀанзава. Къуй, къе Украинада фашистрихъ галаз дяве тухузвайбуруз им эхиримжи дяве хьурай, дуьнья ислягь хьурай. Зи гафари чи аскерриз къуват гурай, руьгь хкажрай. Наби НАБИЕВ, Малим. ЦӀийихуьр.
+ПУД йисни цӀуд варзни I3 юкъуз кьиле фейи Ватандин ЧӀехи дяведа немсерин чапхунчийрал гъалиб хьана и мукьвара 79 йис тамам жезва. И сувар неинки чи халкьдин шадвал я, ам вири дуьньяда яшамиш жезвай ислягьвал кӀанзавай халкьарин сувар я. Ватандин ЧӀехи дяведа чи халкь гзаф телеф хьана, къенин юкъузни са бязибурун сурар алай чкайрикай са хабарни авач, гзафбур гел галачиз квахьна, бязи дидеяр, вахар, чпин багърияр дяведай хкведа лугьуз гуьзлемишиз хьана. Залум ДЯВЕI Диде баладивай, вах стхадивай, свас чамравай чара авур залум дяве гьикӀ рикӀелай АЛАТДАI Саки I80 агъзурдалай виниз Дагъустандин жегьилар Ватандин ЧӀехи дяведин иштиракчияр хьана. Гьайиф хьи, чи аскерар дяведа гзаф терг хьана ва гел галачиз квахьни авуна. Ватан хуьнин буржидиз вафалу рухваяр, рушар чи уьлкведа гзаф ава. И кар абуру Ватандин ЧӀехи дяведин агъур йисара фашистрин кьушунар кукӀварайла тестикьарна. Газетдиз и макъала гьазурдайла чи районда Ватандин ЧӀехи дяведин ветеранар садни амач. Рагьмет хьуй чпиз. Амма, вахтар гьикьван алатнаватӀани, дяведин иштиракчийри чи Ватандин экуь гележег патал чӀугур баркаллу зегьмет садрани рикӀелай алуддач. 2002-2005 ва 2008-йисара Дагъустанда акъатнавай «Назовём по именно (кьве том) ва «Солдаты Отечества» ктабра Дагъустандин районрай Ватандин ЧӀехи дяведиз фена хтайбурун, дяведа телеф хьана ва гел галачиз квахьай аскеррин тӀварарни гьатнава. Гьа ктабра чи райондайни дяведиз фейи II27 аскеррин тӀварарни ава. Ктабрин авторри лугьузвайвал гьа ктабра дяведиз фейи са кьадар аскеррин тӀварар гьатнава. Къенин зи ихтилат Ватандин ЧӀехи дяведин иштиракчи хьайи, Буткъазмайрин школада малимвиле кӀвалахай ва гуьгъуьнлайни жуьреба-жуьре кӀвалахар авур рагьметлу Абдуллатифов Абдурагьим Абдурагьимовичакай фида. 2024-йисан 28- февралдиз адан I05 йис тамам хьана. I939-I940- йисара Хуьрелрин хуьряй гзаф хизанар Буткъазмайрал куьч хьана. Гьа икӀ, Абдуллатифоврин тухумдикай са пай арандиз кьил хуьз акъатна, кӀвал -югъ цӀийи чкада кутаз, чкадал алай кӀвалахар ийиз башламишна. I940-ЙИСУЗ Буткъазмайрал сифте яз ахъайнавай школада малимвал авуна ва мартдин вацра I942ЙИСУЗ Абдурагьим Абдурагьимович вичин хушуналди Ватан хуьз фена. Гьелбетда, яракь гъиле кьун тавур, окопда гьахь тавур, танкуникай хабар авачир жегьил дагъустанвидиз гзаф четин тир. Амма, гуьгъуьнлай ада пулеметдин ��асчетдин командирвилин курсар кӀелна ва вичин бажарагълувал дяведа къалурна. Министерстводин оборонадин Центральный архивдай хтай архивный справкада икӀ кхьенва: «Участвовал в боях под Новороссийском и Белореченском направлениях, Венгрии и Чехословакии, в I943 году за участие в битве под Новороссийском был награжден медалью «За отвагу». За Боевые заслуги Абдурагим Абдурагимович был удостоен ордена «Отечественной войны 2 и 3 степени». В I945 году за освобождение города Хохеноу (Австрия) удостоен орденом «Красной звезды», также медалями «За отвагу», «За оборону Кавказа», «За Победу над Германией», Приказом Верховного Главнокомандующего, товарища И.В. Сталина от 0I.04. I945Г. Товарищу Абдурагимову Абдурагимовичу объявлен благодарность
+I5 декабря I945 года уволен в запас на основании Указа Президиума ВС СССР от 25 сентября I945 года». Дяве куьтягь хьана, фашистрин чапхунчияр кукӀварна, немсерин фашистрин рехстагдал Яру пайдах акӀурна. Чи аскерар кӀвалериз хквез башламишна. Абдурагьимни Буткъазмайрал хтана. Школада вичин кӀвалах давамар хъувуна. Адан хизанда кьуд аял хьана. Абурни гьар сад вичин кеспидин иесияр хьана. Абдурагьиман гада Тажиракай СССР-ДА самбода, дзюдодай спортдин мастер хьана ва алай вахтунда Буткъазмайрал яшамиш жезва. Заз « Дагъустандин пенсионер» газетдай са чӀук гуз кӀанзава: «С каждым днем все меньше остаётся живых ветеранов Великой Отечественной войны, редеют из ряды. Дети растут, старшие взрослеют, а ветераны войны, все имена когда-то были у всех на устах, уже к сожалению, уходят в мир иной. Мы все не вечны, на смену старшему поколению приходят молодость, на смену дня приходит ночь, и так история наша повторяется, насыщая и обновлял себя разными событиями». Къенин суьгьбет рагьметлу Абдурагьим Абдурагьимовичакай адан стхадин хци кхьенвай «Са тарцикайни багъ жеда» ктабда кхьенвай шиирдин са куплетдал куьтягьиз кӀанзава: Къведа лугьуз гъиляй пис кар, Къурда халкьдал гуьлледин хар. КӀелайтӀани герчегай ви тӀвар, РикӀиз я ам дакӀан дяве… И.ИСМАИЛОВ, пенсионер.
+АЛАЙ ЙИСУЗ, чи халкьдин машгьур шаир, вичин бажарагъдин сергьятрихъ кьадар авачир, вичин гъвечӀи Ватан, хайи чӀал дуьньядиз машгьур авур, теснифай гьар са чӀал ядигар яз тур шаир СтӀал Сулейман дидедиз хьайидалай инихъ I55 йис тамам жезва. Иниз килигна райондин школайра, культурадин маканра юбилейдин йисаз талукьарнавай мярекатар тухузва. ИкӀ, саласа юкъуз, Магьарамдхуьре авай Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрда, лезги поэзиядин бине кутур кас, ХХ- асирдин Гомер тӀварцин сагьиб, бажарагълу шаир СтӀал Сулейманан юбилейдин мярекат тешкиллувилелди кьиле фена. Магьарамдхуьруьн райондин яратмишунрин школади шаирдин гьуьрметдай тухузвай мярекат гьа и школадин малим Карина Гьажиева ачухна ва кьиле тухвана. Тебрикдин гаф рахай «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова, вичин гъвечӀи халкь дуьньядиз раиж авур шаирдин гьуьрмет, хайи чӀал хуьн, адав гьуьрметдивди эгечӀун ва ам несилрилай несилралди багьа аманат хьиз агакьарун чи буржи тирди лагьана. Райондин яратмишунрин школадин малимар тир Фархад Абдурахманова, Касмудин Меликова, Нажмудин Шахбанова, Билал Эскендерова, Назиля Саидалиевади, малимрикай ибарат тир «Ракъинин нурар» тӀвар алай хордин дестеди тамамарай манийри, яратмишунрин школадин тербиячийри кӀелай шиирри, къалурай сегьнейри мярекат рикӀел аламукьдайди авуна. А. АЙДЕМИРОВА.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! Ингье, чна мад са йис тарихдиз рекье хтуна ва ЦӀийи йис хушвилелди кьадулнава. Чна тарихдиз рахкурзавай, цӀийиз кьабулнавай йисар райондин зегьметчийрин, республикадин руководстводин ва гьар са касди вичин намусдин вилик вахкузвай четин ва жавабдар имтигьан я. Куьрелди лугьун хьайитӀа, 2019- йис чна экономикадинни яшайишдин жигьетдай вилик финалди, агьалийрин дуланажагъдин шартӀар хъсанаруналди, республикадин руководстводин аферин алаз лишанлу авуна.
+1-январь, 2020- йис. Чна йисан къене тухванвай кӀвалахрин делилрай аквазвайвал, чи район экономикадинни яшайишдин рекьяй пакагьан йикъахъ инанмиш яз, йис-йисандавай еришар йигинариз, нетижаяр хъсанариз виликди физва. Ида чак са кӀусни архайинвал ва дамах кутазвач. Вилик акъвазнавай везифайри чун вири къуватар желб авуниз, вири мумкинвилер кардик кутуниз мажбурзава. Райондин сергьятар, кӀвалахрин кьадарар, вилик акъвазнавай везифаяр, иллаки агьалийрин игьтияжар лап екебур я. За зи вилик газетдин суварин нумрада Райадминистрацияди авур
+кӀвалахдин гьахъ-гьисаб авунин везифа эцигнавачир. Йисан къене авунвай кӀвалахрин кьадарни тӀимил туш, вилик акъвазнавай месэлайрин кьадарни лап гзаф я. Абурун гьакъиндай, чун гележегда гегьеншдиз рахада. ЦӀийи йисан сувар им неинки хъсан умудрин ва гуьзлемишзавай шад хабаррин вахт, гьакӀ цӀийи крарик кьил кутазвай легьзени я. Гьавиляй чна и сувар михьи гьиссер ва чӀехи умудар аваз къаршиламишни ийизва. Адавай хъсанвилихъ дегишвилер гуьзлемишзава. Къуй 2020- йис вири районэгьлияр патал агалкьунринди ва бегьерлу Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил. кӀвалахринди, шад хабаринди хьурай. Къуй куь эрзиман мурадар ва умудар кьилиз акъатрай, куь хъсан фикирар ва планар уьмуьрдиз кечирмиш хьурай! Къуй квехъ мягькем сагъвал, ислягьвал, бахтар ва хушбахтвал хьурай! ГЬУЬРМЕТЛУ мухбирар! Квез 2020йис мубаракрай! Чахъ галаз гъил-гъиле кьуна бегьерлувилелди кӀвалах авунай чухсагъул. Квехъ чандин мягькем сагъвал, гележегдихъ инанмишвал, хъсан гуьгьуьл, яратмишунрин кӀвалахда агалкьунар, хизанда хушбахтвал хьун чи мурад я. Чна ЦӀийи йисуз алакъаяр мадни мягькем жедайдахъ умуд кутазва «САМУРДИН СЕС» газетдин коллектив.
+ГАЗЕТ кӀелзавай гьуьрметлу районэгьлияр! Квез ЦӀийи йис мубаракрай! Къуй ам куьн патал сагъвал галайди, мублагьди, фикирдиз къачунвай крар кьилиз акъатдайди, газетдай анжах шад ва хуш хабарар кӀелдайди, газетдинни ам кӀелзавайдан алакъаяр мадни мягькем жедайди хьурай. Дуьшуьшдикай менфят къачуна 2020-йис патал газет кхьинин компанияда жумартлувилелди иштиракай вири районэгьлийриз, ЦӀийи йис патал газет кхьинив и кардин важиблувал фикирда кьуна эгечӀай вири руководителриз рикӀин сидкьидай чухсагъул лугьузва. «САМУРДИН СЕС» газетдин коллектив. ЦӀийи йисуз куь кьилел Ислягьвални рагъ хьурай, Пудвишни пудкъанни вад Юкъуз чанар сагъ хьурай. Хуш хабарар къведай кьван Квелди чарар вегьез хьуй, Куь тупӀар тӀар жедай кьван Агалкьунар кхьиз хьуй
+1-январь, 2020- йис. ЦӀИЙИ ЙИСАН вилик райондин уьмуьрда са важиблу вакъиа мад хьана. «Демография» ва «Образование» милли проектрин рамкайра аваз, райондин центрда Магьарамдхуьре 60 аял гьакьдай цӀийи бахча шад гьалара ачухна. ЦӀийи бахчадин гьаятда, РД- дин лайихлу артист Изам Улубеков кьиле авай зуьрнечийрин дестедин хуш авазрин ван кьилел алаз, республикадин меркездай атанвай мугьманар кьабулна. И шад мярекат «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова тебрикдин гаф рахуналди ачухна. -ЦӀийи йисан вилик райондин уьмуьрда ихьтин важиблу вакъиа хьунал чун гзаф шад я. И карди центрдал алай бахчайра авай очередар са кьадар кьери ийидай мумкинвал гуда. Оружба ва Самур хуьрера, са шумуд йисуз акъвазнавай школаяр эцигунин кӀвалахар давамарзава. Яру-Кьваларик 3,8 километр яргъивал алай рехъ ремонтна. Республикадин метлеб авай ГЪАПЦЕГЬАРФИЛЕР- Тагьирхуьр- Ялама
+рехъ туькӀуьр хъувунин кӀвалахарни кьиле физва. Чна хуьрерин материалринни техникадин гьалар хъсанарунин мураддалди, республикадин кьил Владимир Васильеван фикирдалди тамамарзавай «I00 школа», «Зи Дагъустан» милли проектрани иштиракзава. Чаз аквазвайвал, райондин хуьрерин уьмуьрда хъсан патахъ са жерге дегишвилер жезва. Райондин уьмуьрда жезвай дегишвилерин гьакъиндай, чаз гьамиша къуват гузвай республикадин руководстводиз, РФ- дин оборонадин министерстводиз ва РДДИН вице премьер Владимир Лемешкодиз чухсагъул лугьуз кӀанзава. Мярекатдиз атанвай РДДИН образованиедин ва илимдин рекьяй министрдин I- заместитель Ширали Алиева, РФ- дин МО- дин эцигунрин комплексдин генеральный директор Магьамед Хандаева райондин агьалийриз и шад вакъиа мубаракна ва винидихъ тӀвар кьур проектрин рамкайра аваз, военныйри Дагъустанда 50 цӀийи бахчаяр эцигун пландик квайди лагьана. Яру лент атӀайдалай гуьгъуьниз райондин руководство атанвай мугьманар галаз бахчадин къене патариз килигна ва эцигнавай дарамат ери аваз, алай аямдин стандартрихъ галаз кьадайвал эцигнавайди къейдна. Дарамат эцигунин кӀвалахар ругуд вацран вахтунда акьалтӀарна. Мярекат райцентрдал алай «Солнышко» бахчадин аялри кӀелай шиирри ва авур кьуьлери мадни гу��лу авуна. А. АЙДЕМИРОВА.
+СА СЕФЕРДА Буддади, сувар къурмишна ва гьайванриз и мярекатдиз эвер гана. И шад мярекатдиз атай гьар са гьайвандиз пишкешдилай гъейри гьадан тӀварцӀихъ са йис уьмуьр багъишда лагьана гаф ганай. Эвердиз I2 гьайванди гьай гана. Амма Буддадин патав атун патал абур дерин вацӀай экъечӀна кӀанзавай. Виридалай вилик атайдаз сифте йис ва гуьгъуьналаз атайбуруз жергеда авайвал гуда лагьайла, зурба жунгавди тади авуна. ВацӀай экъечӀай жунгавди зурзунар аладарна Буддадив агатиз гьазур жезвайла, гьеле вацӀун а пата амаз адан тумуник ккӀанвай гьамбардин кьифре кӀас гана. ТӀарвал хьайи жунгавди жедай саягъда тум юзурна. Тумуникай хкатай кьиф Буддадин кӀвачерик аватна. Гьавиляй сифте йис гьамбардин кьифрез, кьвед лагьай йис жунгавдиз, пуд лагьайди пеленгдиз хьана. Садлагьана акъатай къати цифедин гъиляй къвезвай гьайван кьатӀиз хьанач. Гьавиляй кьуд лагьай йис къуьрезни кациз хьана. Вад лагьай йис лувар квай иландиз, ругуд лагьайди гъуьлягъдиз, ирид лагьайди балкӀандиз, муьжуьд лагьайди цӀегьрез хьана. ВикӀегь маймун са къерехдихъай амайбуру вуч ийизватӀа килигна ахпа атана ва кӀуьд лагьайди гьаданди хьана. Катиз катиз атай кӀекрез цӀуд лагьай йис ва вичин майишатда авай са жерге дердияр авуна атай кицӀиз цӀусад лагьай йис гана. Виридалай гуьгъуьниз мажалдикди атай вакӀаз эхиримжи йис хьана. ВакӀаз ганвай эхиримжи йис, мублагьвиливни ислягьвилив ацӀай хъсан йис яз гьисабзавайди я. Гьар са инсан вич хьайи йисаз килигна, адан хесетар ва кьисмет чириз жеда. Гьар йисан гьайвандихъ хьиз, инсандихъни къуватлувал – зайифвал, хъсанвал – писвал, такабурлувал -дамахсузвал ва са жерге маса хесетар акатда. Чна куь фикирдиз гьар са гьайван патал 2020- йис гьихьтинди жезватӀа гузва: Гьамбардин кьиф патал и йис гзаф менфятлуди жеда. Гьам пулунин, гьам кӀвалахдин, эвеленмиш хьунин вири рекьерай кьиф патал и йис ачух майдандиз элкъведа. Жунгавдин уьмуьрда са жерге хъсан дегишвилер жеда. Вичин фад кар алакьуниз ва амалдарвилиз килигна авур кӀвалахрин сан кьве сеферда артух жеда. Мураддив агакьун патал гьалтзавай четинвилеризни таб гуз алакьда. Пеленгни кьиф кьведни викӀегь, дамах гвай, жуьреба – жуьре шейэр туькӀуьрдай, кар алакьдай гьайванар хьуниз килигна, абуруз санал ацукьна кьарай къведач. Гьавиляй пеленгди анжах виликди еримишда ва йисан иесидизни вичиз хийир гудай крар ийида. Къуьре вичин мал-девлет хуьнин мураддалди мукъаятвал хуьда. Агалкьунрихъ гъидай рехъ жагъурдай мукъаятлу къуьр и йисуз гуьзлемиш тавур хъсан пишкешрин иеси жеда. Лувар квай иланди и йисуз чархунавай хазра хьиз акъваз тавуна кӀвалахда. Адаз хъсан ирс къведа ва я лотерея къугъвада. Гъуьлягъдивай и йисуз хам кадарна вири цӀийи кьилелай башламишиз жеда. Адахъ уьмуьрдин вири хилер агалкьунралди вилик тухудай мумкинвал жеда. БалкӀанри и йисуз халис чамарар авуртӀани, нети��ада гьахълу гъалибвал къазанмишда. Фадлай рикӀик квай крар тамамарунин нетижада бахтлувал гьиссда. ЦӀегьрен и йисуз фадлай рикӀик квай мурадар кьилиз акъатда. Январдин вацралай башламишна йисан эхирдалди крар тамамвилелди акьалтӀарда. Маймундин уьмуьрдай са важиблу шеъ михьиз акъатда. Амалдар ва кар алакьдай маймунди хъсан гележегдин мягькем фундамент эцигда. И йисуз ам патал жезвай дегишвилер вири хъсанбур жеда. КӀек патал и йис Наполеондин планар тамамардайди жеда. Мумкинвилерикай менфят къачуна ам вири женгерай гъалибчи яз экъечӀда. КицӀи и йисуз гъахъвал, зайифбуруз куьмек гун патал женг тухуда. Ачух ва викӀегь рикӀ авай кицӀери чӀугур гьахълу зегьметдилай гележег аслу жеда. ВакӀахъ вичин бажарагъ, гьевес ва цӀийи танишар жеда. Кар алакьдай вак, агалкьунар авай девлетлу инсанрин алемдиз рак ачухзавай куьлег жеда ва ада вичин девлетарни артухарда. Интернетдай гьазурайди А. АЙДЕМИРОВА я.
+1-январь, 2020- йис. Гьар ЦӀийи йис алукьдалди вилик инсанри «Яраб ам гьихьтинди жедатӀа?» лугьуз фикирар-веревирдар ийида. ИНАЙ-АНАЙ агакьай хабарри чаз алукьзавай Кьифрен йис хейлин инсанрин умудар кьилиз акъатдайди жеда лугьуз тестикьарзава. Къуй виридахъ гьахьтин умудар хьурай. Абур кьилиз акъудун патал гьар са касди зегьметни чӀугурай. Кьифрен йисалай ихтилат кватайла, алатай 20I9ВАКӀАН йисни рикӀел хкайтӀа пис туш. Дуьньяда ам перишан, бедбахт вакъиайралди тафаватлу хьана. Гзафбурун кӀвалериз гъам-хажалат атана. Гьелбетда, хъсан крарни тӀимил арадал атанач. Чи Магьарамдхуьруьн райондини вири жигьетрай вилик камар къачуна. Им чаз хуьруьн агьалийриз лап шад жедай карни я. Гьамбардин кьиф хуш хиялрик акатдайбур яз гьисабзава. Ида алукьзавай йисуз эвленмиш жезвайбурун хизанар мягькембур ва бахтлубур жедайдан гьакъиндай хабар гузва. Астрологри лугьузвайвал, гьамбардин кьиф хизан кӀани, адахъ гелкъведай гьайванни я. Гьавиляй ЦӀийи йисуз аладун-веледун гзаф жеда. 2020-йисуз эвленмиш
+хьайибурухъ хизанда хуш рафтарвилер жеда. Кьифер кӀанивилиз, муьгьуьббатдиз гегьенш рехъ ачухнавай гьайванарни я. Гьавиляй вирида кӀанивили агъавалдайдахъ умуд кутазва. Гьамбардин кьифи гьайвандиз талукь сад лагьай ери дамах гвачирвал я. ЦӀийи йисуз дустарихъ, багърийрихъ мукьва- кьилийрихъ галаз жезвай алакъайриз гзаф фикир це, абуруз мукьвалмукьвал мугьмандиз теклифа, дуствилин межлисар тешкила, тӀебиатдал экъечӀа. ЦӀийи йисуз вуч алукӀайтӀа хъсан я? И суал сифте нубатда дишегьлийриз талукьди жезва, гьикӀ лагьайтӀа, абуруз пара дамахар ийиз кӀанда эхир. Рангайрикай рахайтӀа, лацу ва гимишдин рангарин перемар гуьрчег аквада. Йисан кьилин лишан лацу ва гимишдин ранг яз гьисабзава. Ада гьар са руш ва дишегьли ЦӀийи йисан межлисда ханумдиз ухшарда. Маса рангар хушбурни бейкеф хьун лазим туш. Зи фикирдалди ЦӀийи йис кӀвале къаршиламишайтӀа хъсан я. Ресторанрал рикӀ алайбуру��айни секин, романтикадин лепейри агъавалзавай чкайриз фейитӀа жеда. КӀвале, елкадал лацу кьифрен шикилар, нинияр эцигун меслятзава. Абур вири йисан вахтунда хвейитӀа жеда. Гила хуьрекрикай рахадай вахтни хьанва. 2020- йисан суфра виридалайни хийирлуди хьун лазим я. ЦӀийи йисан суфрадал недай шейэр гьикьван гзаф хьайитӀани, гьакьван хъсан я. Суварин хуьрекар малдин якӀукай гьазурайтӀа, хъсан яз гьисабзава. Кьифрен йисуз ички гзаф ишлемишун меслятзавач . Къуй алукьзавай ЦӀийи йис берекатлуди, бегьерлуди хьурай. Къуй ам ислягьвилин ва хушбахтвилин йисаз элкъуьрай! Къуй ада чи кӀвалериз еке шадвилер, чимивал ва къулайвилер гъурай! Заз квехъ виридахъ мягькем сагъламвал ,хушбахтвал, бажармишзавай крара чӀехи агалкьунар хьун кӀанзава . Квез къвезвай цӀийи йис мубаракрай!
+ДУЬЗ ЦӀАРАРА: 2.Ам вацрани, лампадини, гъетерини гуда. 3.Къилихдин везифаяр кьиле тухузвай чка. 5.Дишегьлидин тӀвар. 6.Гатанвай жигеррикай ацӀурнавай малдин ратар. 8. Пи, гъери, дуьдгъвер. I0.Ишлемиш тавунвай чил, я кутӀун тавунвай, я пурар ягъ тавунвай балкӀан. II. Жуьгьен, цӀерекӀв, цӀелхем. I3.Хиве кьун, са кар жуван хивез къачун. I5. Умуми, са шумуд касдин пай квай. I7.Накьвадикай кьунвай къуьл хуьдай тапус. 20.Тамун вак. 22.Са патал мурз алай кӀвалин кӀвалахра ишлемишдай гапур. 24.Чинал шур, какаяр алаз чранвай хьран фу. 25.Мегьтидин лам алцурай майва. 26. Вири мусурманрин меркез. 27Амалдар, гьарамзада,кефчи. 30.Чалма, кьилел алайдал алчуднавай парча. 32.Гевгьер (чими уьлквейрин гьуьлерин кӀане жедай шкьуьнтрин къене жедай къаш). 34.Чирхчир, хванаха. 36.Мешребсуз, мешреб алачир, виле акван тийидай. 38.Хеси авун. 34.Садвал, виридан фикиррин садвал, виридан гаф сад хьун. 40.Дуьмдуьз, лап дуьз. 4I. КӀвалин шейэр, имарат, дарамат. ТИК ЦӀАРАРА: I.АРАБАДИЗ,БАЛКӀАНДИЗ, ламраз пар ягъун. 3.Сив рахун тавуна гъилералди, гъилер, кьил юзуруналди са вуч ятӀани лугьун. 4.Юбу, яхун, юхсул балкӀан. 6.Гьахьтин рангадин ядни, циферни жеда. 7. Итимдин тӀвар. 9.Ам рапуналди цвалар ийидайла герек къведа. I0.Азарлу, сагъсуз инсан. I2. Ам квачир як жедач лугьуда. I4.Азад лежбер. I6.Дишегьлидин тӀвар. I8.Гафар гьалчун, паркутдалди рахун. I9.Суза, шел-хвал, хажалат чӀугун. 2I.КЬЕЗИЛ,ЗАЛАН тушир, алакьдай кар. 23.Луьткведин «гарун мотор». 28.Акъажунар ийидай, кьуьруькар гвай кас. 29. Тешпигьвал, сад хьтинвал. 30.Ялгъуз, текдиз авай. 3I.БалкӀан михьдай векъи щетка. 32.Христианрин диндин чӀехи ктаб. 33. Тахсиркарар жазадив агакьардай кас. 34.Пачагь ацукьдай чка. 35.Лап кьери спелар ва чуру авай кас. 37.ВацӀун, къубудин яд кьун патал ядай «пару».
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! Ингье, чна мад са йис тарихдиз рекье хтуна ва ЦӀийи йис хушвилелди кьадулнава. Чна тарихдиз рахкурзавай, цӀийиз кьабулнавай йисар райондин зегьметчийрин, республикадин руководстводин ва гьар са касди вичин намусдин вилик вахкузвай четин ва жавабдар имтигьан я. Куьрелди лугьун хьайитӀа, 2020- йис чна экономикадинни яшайишдин жигьетдай вилик финалди, агьалийрин дуланажагъдин шартӀар хъсанаруналди, республикадин руководстводин аферин алаз лишанлу авуна. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил. 2
+Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил. Чна йисан къене тухванвай кӀвалахрин делилрай аквазвайвал, чи район экономикадинни яшайишдин рекьяй пакагьан йикъахъ инанмиш яз, йис-йисандавай еришар йигинариз, нетижаяр хъсанариз виликди физва. Ида чак са кӀусни архайинвал ва дамах кутазвач. Вилик акъвазнавай везифайри чун вири къуватар желб авуниз, вири мумкинвилер кардик кутуниз мажбурзава. 2020- йисуз районда экономический ва общественнополитический крара къайда тунин кӀвалахда аквадай агалкьунар хьанва. Район хъсан ериш аваз вилик фин давам жезва. Районда мягькем ва дурумлу гьалар арадал къвезва. Районда экономикадин хиле кризисдин девир акьалтӀарнава. Уьмуьрдин вири хилера законлувал, къанун-къайда тунва. Кар алай проектар кьилиз акъудунин нетижада экономикадинни яшайишдин, культурадин ва общественно-политический уьмуьр са кьадар хъсанарна. Агропромышленный комплекс чун патал важиблу я. Ада райондин, санлай вири республикадин экономикадиз екез таъсирзава. «Нетижалу АПК» проект кьилиз акъудунин сергьятра аваз уьзуьмчивал, багъманчивал хейлин вилик тухуз алакьна. И жигьетдай Магьарамдхуьруьн районни екез вилик фена. Алатай йисуз районди 85 000 тонн емишар, I4500 тонн уьзуьмар гьасилна. Делилрай аквазвайвал, бегьердин ери йис-йисандавай артух жезва. Куьне райондин экономикадин важиблу хилера къазанмишзавай вири агалкьунарим Дагъустандин, Россиядин агалкьунни я. Куьн вири сагърай. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрацияди вичин кӀвалахда кьилин фикир экономика вилик финин эриш явашар тавуниз, муниципальный райондин бюджет дурумлувилелди ацӀурун патал карчивилин ва инвестийцийрин активвал хкажуниз, социальный хиле гьалар хъсанаруниз, райондин агьалийрин яшайиш санлай къулайди авуниз гана. Муниципальный райондин чкадин самоуправлениедин органрин вири кӀвалахар чна туькӀуьрнавай программадик кваз вилик фин эвелимжи проектрихъ галаз кьадайвал тешкилна. Кьунвай гьисабунри къалурзавайвал, алатай йисуз райондин экономикадин вири хилер бегьерлубур хьана. Чалай тайинарай планар асул гьисабдай кьилиз акъудиз алакьна. Районда промышленный производстводин чӀехи пай гъвечӀи карчивилин субъектрал ацалтзава. Промышленный политикадин кьилин гележег авай тереф районда промышленный инвестиционный проектар уьмуьрдиз кечирмишун яз тайинарнава. Райондин сергьятар, кӀвалахрин кьадарар, вилик акъвазнавай везифаяр, иллаки агьалийрин игьтияжар лап екебур я. За зи вилик газетдин суварин нумрада Райадминистрацияди авур кӀвалахдин гьахъ-гьисаб авунин везифа эцигнавачир. Йисан къене авунвай кӀвалахрин кьадарни тӀимил туш, вилик акъвазнавай месэлайрин кьадарни лап гзаф я. Абурун гьакъиндай, чун гележегда гегьеншдиз рахада. ЦӀийи йисан сувар им неинки хъсан умудрин ва гуьзлемишзавай шад хабаррин вахт, гьакӀ цӀийи крарик кьил кутазвай легьзени я. Гьавиляй чна и сувар михьи гьиссер ва чӀехи умудар аваз къаршиламишни ийизва. Адавай хъсанвилихъ дегишвилер гуьзлемишзава. Къуй 2021- йис вири районэгьлияр патал агалкьунринди ва бегьерлу кӀвалахринди, шад хабаринди хьурай. Къуй куь эрзиман мурадар ва умудар кьилиз акъатрай, куь хъсан фикирар ва планар уьмуьрдиз кечирмиш хьурай! Къуй квехъ мягькем сагъвал, ислягьвал, бахтар ва хушбахтвал хьурай!
+1-январь, 2021- йис. ЦӀийи йисуз куь кьилел Ислягьвални рагъ хьурай, Пудвишни пудкъанни вад Юкъуз чанар сагъ хьурай. Хуш хабарар къведай кьван Квелди чарар вегьез хьуй, Куь тупӀар тӀар жедай кьван Агалкьунар кхьиз хьуй
+ГАЗЕТ кӀелзавай гьуьрметлу районэгьлияр! Квез ЦӀийи йис мубаракрай! Къуй ам куьн патал сагъвал галайди, мублагьди, фикирдиз къачунвай крар кьилиз акъатдайди, газетдай анжах шад ва хуш хабарар кӀелдайди, газетдинни ам кӀелзавайдан алакъаяр мадни мягькем жедайди хьурай. Дуьшуьшдикай менфят къачуна 2021-йис патал газет кхьинин компанияда жумартлувилелди иштиракай вири районэгьлийриз, ЦӀийи йис патал газет кхьинив и кардин важиблувал фикирда кьуна эгечӀай вири руководителриз рикӀин сидкьидай чухсагъул лугьузва. «САМУРДИН СЕС» газетдин коллектив.
+ГЬУЬРМЕТЛУ мухбирар! Квез 2021-йис мубаракрай! Чахъ галаз гъил-гъиле кьуна бегьерлувилелди кӀвалах авунай чухсагъул. Квехъ чандин мягькем сагъвал, гележегдихъ инанмишвал, хъсан гуьгьуьл, яратмишунрин кӀвалахда агалкьунар, хизанда хушбахтвал хьун чи мурад я. Чна ЦӀийи йисуз алакъаяр мадни мягькем жедайдахъ умуд кутазва «САМУРДИН СЕС» газетдин коллектив.
+Рагъ экъечӀдай патан гороскопди алукьнавай 2021йис Жунгавдин йис яз малумарнава. Ам гьихьтин гьайван я?
+ЦӀийи йиса шадвал ая: Жунгав ганва чаз цӀи ада. Сад лагьайди, къуват я ам, Крчар хци, яцӀу я хам. Ам разу я, берекат я, Гьар са кардин марекат я. ЦӀи райондин вилик галай Месэлаяр лап кар алай Асант жеда тамамарун, Чарасуз я кӀвалах авун. Гьар са цура кьве жунгав хьуй, Пудни хьурай кӀандатӀа, къуй.
+Загс (эвленмиш хьайи, хайи, кьейи ксар кхьидай чка) им еке тарих авай, метлеблу везифаяр тамамарзавай важиблу орган я. И мукьвара чи газетдин корреспондент Нагъметуллаева Жанна райондин ЗАГС- дин начальник Гьусейнова Тахмина Абдулвагьабовнадихъ галаз гуьруьшмиш хьана, ва адавай ЗАГС- дин везифайрикай, алай вахтунда районда никягьар авунин, хизанар чукӀунин, аялар хунин месэлаяр гьи гьалда аватӀа са шумуд суалдиз жаваб гун тӀалабна. -Тахмина Абдулвагьабовна куь везифайрик вуч акатзава? - ЗАГС- дин къуллугъчийрин везифайрик хайибур, кьейибур, эвленмиш хьайибур, чара хьайи хизанар ктабриз, компьютердиз ягъуналди, учетдиз къачун а��атзава. -Эвленмиш жезвайбур регистрация авун ЗАГС- дин органрин кар алай везифа яни? И идарада кӀвалахун патал гьина кӀелна кӀанда? -ЗАГС- дин органрин къуллугъчияр гьазурдай махсус вузар авайди туш. Юриствилин образование хьайитӀа хъсан я. Заз экономический образование ава. Са гафунал ЗАГС- дин къуллугъчи идарадиз къвезвайбурухъ галаз рахаз чидайди, абур гъавурда тваз алакьдайди, савадлуди хьун лазим я. -Электронный документар, компьютеррин база хьана, заз чиз, квез кӀвалахда бегьем кьезилвилер хьанва. Гьихьтин кьезилвилер халкь патал хьанатӀа лугьуз жедани? -Алай вахтунда чи компьюторрин сад тир базада ЕГР ЗАГС конвертация авуна акьалтӀарнава. 1936- йисалай регистрация авунвай вири делилар ава. И арадал атанвай ЕГР ЗАГС базадай чи агьалийривай чеб РФ-ДИН гьина аваз хьайитӀани, чпиз герек документ къачуз жеда. Электронный документри чи кӀвалах хейлин кьезиларзавайди фикирда кьуна, чна жуьреба-жуьре идарайрихъ ва кьилдин ксарихъ галаз алакъа хуьзва. - Эвленмиш ва чара жезвайбурун гьакъиндай вуч лугьуз жеда? -Алай йисуз 240-дав агакьна эвленмиш хьайибур регистрация авуна. Коронавирус пайда хьайидалай кьулухъ гзаф эвленмиш жез кӀанзавай жегьилар акъваз хьанва. Гьавиляй, алай йисуз абурун кьадар алатай йисарив гекъигайла, са кьадар агъуз хьанва. Чара хьайибурун кьадар I54- дав агакьнава. Алай вахтунда гьар пуд лагьай хизан чара жезва. Фикир гайитӀа, алатай йисарив гекъигайла им тӀимил я. - Куь фикирдалди, жегьилар чара хьунин себебар гьихьтинбур я? -Себебрикай са гафуналди лугьуз четин я. Гьар дуьшуьшдиз вичин себебар ава. ГЗАФНИ-ГЗАФ эвленмиш хьана тӀимил вахт алатнавай жегьилар чара жезва. Зи фикирдалди, алай девирдин жегьилриз са жизви четинвални эхиз кӀанзавач. Хизанда сада лагьай гаф муькуьдан туьтуьнлай физвач. Са куьлуь-шуьлуьдилайни бейкеф хьайи свас бубад кӀвализ хъфизва. Социальный сетар тахсир хьана чара хьайи вахтарни хьана. Жегьилар чеб хизан кутуниз гьазур туш. Сад, кьвед, пуд йисуз яшамиш хьайибурун 17 процент ва 3,5 процент эвленмиш хьана йис жедалди чара жезвайбур я. Хабар кьур 40 процентди эвленмиш хьунин месэлайра тади къачуни, мукьвакьилийрин патай манийвал авуни ихьтин нетижайрихъ гъанвайди лагьана. Мадни, яшайишда къулайсуз шартӀар, финансрикай дарвал хьун, ингье чара хьунин себебар. -Чара хьунар тӀимил хьун патал чна вуч авун лазим я? -Чна гьар са чара жезвай хизандихъ галаз яргъал суьгьбетар ийизва, жезмай кьван рекьив гъиз алахъзава. Генани хъсан тир хизандин психолог авайтӀа, иллаки судда, вучиз лагьайтӀа 80 процент чара хьунин арзаяр судди кьабулзава. -Эхиримжи вахтара эвленмиш жезвайбур гьи яшара авайбур я? -Эвленмиш жезвайбурун яшар, юкьван гьисабдалди 2030 йис я. -Маса миллетдин, гьакӀни къецепатан уьлквейрин жегьилар эвленмиш жезвайбур гзаф авани? -ЖУЬРЕБА-ЖУЬРЕ миллетрин векилар чеб-чпел эвленмиш хьайи дуьшуьшарни ава, абурун ��ьадар 11 кас я. -Чи районда аялар хунин месэла гьи гьалда ава? -ЦӀинин йисуз чна аялар хунин жигьетдай 6I0 хайивилин шагьадатнама регистрация авуна. 2019- йисуз регистрация авунвай аялрин кьадар 720- дав агакьна, алатай йисара гена пара авайди тир, 20I8 йисуз805, I7- йисуз 905. -Аялриз тӀварар гунин месэла гьикӀ акъвазнава? -Са вахтара аялриз акатай жуьредин тӀварар гузвай. Гила гзафни гзаф мусурман диндихъ галаз алакъалу тӀварар (Мухаммад, Хадиджа, Фатима, Айша, Амина). -Суьгьбет авунай чухсагъул, квез алукьнавай ЦӀийи Йис мубаракрай, ЦӀийи йисуз кӀвалахдин рекье квехъ мадни еке агалкьунар хьурай .
+«Магьарамдхуьруьн район» МР- дин къаюмвилин ва къайгъударвилин отделдин начальник Имам Мирземагьамедован тебрик - ЧИ РАЙОНДА вири санлай 157 аял къаюмвилик ква. Алай йисуз къаюмвилин ихтиярар тайинарай кьуд дуьшуьш малум я. Чи кьилин везифаяр диде-буба кьилелай алатнавай, къаюмвилик къачунвай аялрин ихтиярар хуьнал гуьзчивал тухун я.
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ, йисан эхирда гьар са къуллугъди вичин кӀвалахдин нетижаяр кьазва. Рекье твазвай 2020- йис, пайда хьайи пандемиядин гьалара гзаф четинди хьана. ГьакӀ ятӀани и йисуз чи райондай чпин пак буржи тамамариз ракъурнавай призывникрин кьадар кьвед пуд сеферда артух хьанва. ИкӀ алатай йисара рекье твазвай призывникрин кьадар 70 дав агакьзавайтӀа, 2020- йисуз кьве виш призывник рекье тунва. Чи райондай рекье тунвай призывникри къуллугъзавай гьалдин гьакъиндай, отделдиз абуру къуллугъзавай военный частарай хквезвай чухсагъулдин чарари лугьузва. И кардал абурун диде- бубайри, багърийри хьиз чнани дамахзава. Къуллугъ акьалтӀарнавай жегьилрин ихтилатрай кватзавайвал, абур вири чпин пак буржи гьихьтин четинвилер ацалтнатӀани, чун абуруз таб гуз алахъна. Къуй къвезвай 2021- йисуз чи уьлкведа арадал атанвай секинсуз гьалар алатна, виридахъ чпин ислягь зегьметдал элячӀдай мягькем сагъвал, хизанра бахт, берекат артух хьурай! АЛАВА; ЦӀийи йисан вилик, Магьарамдхуьруьн райондин военный комиссариатдин отделдин начальник Гьажиев Эльман Рафиковичаз, пандемиядин четин гьалара везифаяр жавабдарвилелди тамамарунай, призывникар гьазурунин ва рекье тунин кӀвалахар къайдада аваз тешкилунай РД- дин военный комиссар Д.Мустафаеван тӀварунихъай чухсагъулдин чар хтанва. МУКЬВАЛ-МУКЬВАЛ рейдар тухун, гьар са аял яшамиш жезвай чкайриз фин, абурун яшайишдин шартӀар ахтармишун- ибурни чи везифайрик акатзава. Са жерге регионрив гекъигайла, чи регионда ихьтин аялрин кьадар агъуз я. Чаз цӀийи йисан вилик ганвай мумкинвиликай менфят къачуна алукьзавай 2021- йис тебрик ийиз кӀанзава. Къуй чи обществода тамам хизанар артух хьурай, диде-бубадин къайгъударвилерикай, тавазивилерикай садни магьрум тахьурай. ЦӀийи йисуз чун вири районда жедай хъсан вакъиайрин шагьидар хьурай!
+ЦӀийи йис чи район патал, Шад крарин бине хьурай. Гъиле кьур кар виликди физ, Райондин тӀвар вине хьурай. Налогрилай жезвай доход, Пуд сеферда артух хьурай. Инсанар сагъ, зегьмет дири Берекатар бул буллух хьурай!
+МР – дин экономикадин отделдин пешекар Аида Магьамедрасуловадин тебрик
+Гилийрин СОШ-ДИН коллективди Асманова Бислераз ва адан вири мукьва-кьилийриз ДЖАБРАИЛ рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+ДУЬЗ ЦӀАРАРА: 2.Ам вацрани, лампадини, гъетерини гуда. 3.Къилихдин везифаяр кьиле тухузвай чка. 5.Дишегьлидин тӀвар. 6.Гатанвай жигеррикай ацӀурнавай малдин ратар. 8. Пи, гъери, дуьдгъвер. I0.Ишлемиш тавунвай чил, я кутӀун тавунвай, я пурар ягъ тавунвай балкӀан. II. Жуьгьен, цӀерекӀв, цӀелхем. I3.Хиве кьун, са кар жуван хивез къачун. I5. Умуми, са шумуд касдин пай квай. I7.Накьвадикай кьунвай къуьл хуьдай тапус. 20.Тамун вак. 22.Са патал мурз алай кӀвалин кӀвалахра ишлемишдай гапур. 24.Чинал шур, какаяр алаз чранвай хьран фу. 25.Мегьтидин лам алцурай майва. 26. Вири мусурманрин меркез. 27.Амалдар, гьарамзада,кефчи. 30.Чалма, кьилел алайдал алчуднавай парча. 32.Гевгьер (чими уьлквейрин гьуьлерин кӀане жедай шкьуьнтрин къене жедай къаш). 34.Чирхчир, хванаха. 36.Мешребсуз, мешреб алачир, виле акван тийидай. 38.Хеси авун. 34.Садвал, виридан фикиррин садвал, виридан гаф сад хьун. 40.Дуьмдуьз, лап дуьз. 4I. КӀвалин шейэр, имарат, дарамат. ТИК ЦӀАРАРА: I.АРАБАДИЗ,БАЛКӀАНДИЗ, ламраз пар ягъун. 3.Сив рахун тавуна гъилералди, гъилер, кьил юзуруналди са вуч ятӀани лугьун. 4.Юбу, яхун, юхсул балкӀан. 6.Гьахьтин рангадин ядни, циферни жеда. 7. Итимдин тӀвар. 9.Ам рапуналди цвалар ийидайла герек къведа. I0.Азарлу, сагъсуз инсан. I2. Ам квачир як жедач лугьуда. I4.Азад лежбер. I6.Дишегьлидин тӀвар. I8.Гафар гьалчун, паркутдалди рахун. I9.Суза, шел-хвал, хажалат чӀугун. 2I.КЬЕЗИЛ,ЗАЛАН тушир, алакьдай кар. 23.Луьткведин «гарун мотор». 28.Акъажунар ийидай, кьуьруькар гвай кас. 29. Тешпигьвал, сад хьтинвал. 30.Ялгъуз, текдиз авай. 3I.БалкӀан михьдай векъи щетка. 32.Христианрин диндин чӀехи ктаб. 33. Тахсиркарар жазадив агакьардай кас. 34.Пачагь ацукьдай чка. 35.Лап кьери спелар ва чуру авай кас. 37.ВацӀун, къубудин яд кьун патал ядай «пару».
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! Ингье, чна мад са йис тарихдиз рекье хтуна ва ЦӀийи йис хушвилелди кьадулнава. Чна тарихдиз рахкурзавай, цӀийиз кьабулнавай йисар райондин зегьметчийрин, республикадин руководстводин ва гьар са касди вичин намусдин вилик вахкузвай четин ва жавабдар имтигьан я. Куьрелди лугьун хьайитӀа, 2022- йис чна экономикадинни яшайишдин жигьетдай вилик финалди, агьалийрин дуланажагъдин шартӀар хъсанаруналди, республикадин руководстводин аферин алаз лишанлу авуна. Чна йисан къене тухванвай кӀвалахрин делилрай аквазвайвал, чи район экономикадинни яшайишдин рекьяй пакагьан йикъахъ инанмиш яз, йисйисандавай еришар йигинариз, нетижаяр хъсанариз виликди физва. Ида чак са кӀусни архайинвал ва дамах кутазвач. Вилик акъвазнавай везифайри чун вири къуватар желб авуниз, вири мумкинвилер кардик кутуниз мажбурзава. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил Ф.З. АГЬМЕДОВ.
+2- январь, 2023- йис. Райондин сергьятар, кӀвалахрин кьадарар, вилик акъвазнавай везифаяр, иллаки агьалийрин игьтияжар лап екебур я. За зи вилик газетдин суварин нумрада Райадминистрацияди авур кӀвалахдин гьахъ-гьисаб авунин везифа эцигнавачир. Йисан къене авунвай кӀвалахрин кьадарни тӀимил туш, вилик акъвазнавай месэлайрин кьадарни лап гзаф я. Абурун гьакъиндай, чун гележегда гегьеншдиз рахада. ЦӀийи йисан сувар им неинки хъсан умудрин ва гуьзлемишзавай шад хабаррин вахт, гьакӀ цӀийи крарик кьил кутазвай легьзени я. Гьавиляй чна и сувар михьи гьиссер ва чӀехи умудар аваз къаршиламишни ийизва. Адавай хъсанвилихъ дегишвилер гуьзлемишзава. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрацияди вичин кӀвалахда кьилин фикир экономика вилик финин ериш явашар тавуниз, муниципальный райондин бюджет дурумлувилелди ацӀурун патал карчивилин ва инвестицийрин активвал хкажуниз, социальный хиле гьалар хъсанаруниз, райондин агьалийрин яшайиш сан
+«Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил Ф.З. АГЬМЕДОВ. лай къулайди авуниз гана. Муниципальный райондин чкадин самоуправлениедин органрин вири кӀвалах Дагъустан Республикадин Кьили тайинарай вилик финин эвелимжи проектрихъ галаз кьадайвал тешкилна. Виликамаз кьунвай гьисабунри къалурзавайвал, алатай йисуз райондин экономикадин вири хилер бегьерлуди хьана. Чалай тайинарай планар асул гьисабдай кьилиз акъудиз алакьна. Къуй 2023- йис вири районэгьлияр патал агалкьунринди ва бегьерлу кӀвалахринди, шад хабарринди хьурай. Къуй куь эрзиман мурадар ва умудар кьилиз акъатрай, куь хъсан фикирар ва планар уьмуьрдиз кечирмиш хьурай! Къуй квехъ мягькем сагъвал, ислягьвал, бахтар ва хушбахтвал хьурай! 1 Виридалай хъсанди Халкьдиз сагъвал герек я. Ислягь уьмуьр Ватанда Сагъвилелди гуьрчег я. Пака чал чи несилрин Гаф текъвервал туьгьметдин. Ашкъи, гьевес кутан къе, Чи жегьилрик зегьметдин. Майишатар галайвал Яд къаналрай авахьрай. Халкь ашкъилу ийиз чи БАГЪ-БУСТАНРИЗ алахьрай. Гегьенш чуьлда къуьлер цаз, Халкьдиз ризкьи бул хьурай. Емиш, майва дигмиш жез Чаз бегьерлу зул хьурай. Садни чаз са лишанлу Вахт ава халкь уяхдай. Пудкъанни цӀувад йис хьайи Юбилейдал дамахдай. Ам сувар я Ватан чи Пис цӀаярай акъатай. Гужар эхна кьуд йисуз Гъалиб хьана акъатай. Мубаракрай виридаз Халкьдин рикӀер шад ийиз. Гужлу хьурай Ватан чи Хуш ниятар сад ийиз. ЦӀийи йисуз районда Крар вилик физ хьурай. Ислягьвилин, дуствилин Муштулухар гъиз хьурай.
+2- январь, 2023- йис. 2022- ЙИСУЗ Россиядин халкьарин адет хьанвай культурадин Центрдин кӀвалах асул гьисабдай культурадин Йис патал тайинарнавай кӀвалахар
+Ам куьн патал гьихьтинди хьана?
+кьиле тухунихъ рекье туна. Центрда тематический вечерар, машгьу�� ксарихъ, писателрихъ ва шаиррихъ, дяведин ва зегьметдин ветеранрихъ, аскеррихъ-интернационалистрихъ галаз гуьруьшмиш хьунин вечерар тухвана. Месела, РД-ДИН халкьдин шаир, драматург чи районэгьли Абдуселим Исмаилован 75- йисан юбилейдиз талукьарнавай вечер яргъалди рикӀел аламукьдайди хьана. Центрдин работникриз лишанлу йикъариз, профессиональный сувариз талукьарна межлисар къурмишун, жуьреба-жуьре конкурсар, къугъунар тешкилун адет хьанва. Центрдин фольклордин коллективди райондин сергьятрилай яргъа кьиле физвай фестивалра агалкьунралди иштиракзава. Алукьнавай ЦӀийи йисузни Центрдин работникри гьа икӀ давамардайдахъ инанмишвал ийиз кӀанзава.
+- Улубег Муьгьуьдинович, ингье 2022- йис вичин сергьятдал атанва, ам куьн ва куьне регьбервал гузвай МРДИН образованиедин хел патал гьихьтинди хьана? -Образованиедин хиле тухузвай кӀвалах лап жавабдарди я. Адаз тек са чӀехибуру ваъ, гьакӀ аялрини къимет гузва. Гьар кӀелунин йис башламиш жедалди МР – дин руководстводихъ галаз меслятнавай план туькӀуьрзава ва ам тамамариз алахъзава. Къенин йикъан чи кӀвалахдилай, чи пакагьан йикъан гележег аслу жеда. 202I-2022- кӀелунин йисуз «Образование» лишандик квай милли проектдин кьилин терефар тамамарунин, социальный гьалдилай, яшамиш жезвай чкадилай, сагъламвилин гьалдилай аслу тушиз чирвилер гунин рекьяй къуллугъар ийизвай система мягькемарун давамарунин, цӀийи стандартар ишлемишуналди муниципальный тешкилатдин образование иновационный рекьяй вилик тухунин, бажарагъ авай аялар дуьздал акъудунин, абуруз куьмек гунин жигьетдай бегьем кӀвалах кьиле тухванва. Адет хьанвайвал, гьар йисан эхирда, образованиедин, медицинадин, экономикадин ва вири хилера акъатзавай йисуз авунвай кӀвалахдин нетижаяр кьазва. Магьарамдхуьруьн районда образованиедин хиле тухузвай кӀвалахдиз кьетӀен фикир гузва. ГьикӀ лагьайтӀа, вири хилерай пешекарар гьазурзавай, савадлувилин бине кутазвай малимри - чи обществодин нурлу къатарин чӀехи пай кьазва. 2022- йис рекье твазвай суварин вилик чи корреспондент Афисат Айдемирова МР- дин образованиедин Управлениедин начальник Улубег Абейдуллаевахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва и хиле авай гьаларикай хабарар кьуна. 4
+- Алай йисуз эхиримжи вахтара чи уьмуьрда кьетӀен чка кьунвай ЕГЭ ва ОГЭ рин нетижаяр гьихьтинбур хьана? -Адет хьанвайвал, гьукуматдин нетижадин аттестацияр райондин Буткъазмайрин, Филерин ва Магьарамдхуьруьн школайра кьиле тухузва. Алай йисуз Магьарамдхуьруьн школада ремонтрин кӀвалахар себеб яз, Ярагъкъазмайрин школада кьиле тухвана. Алай йисуз 237 аялди ЕГЭ яр вахкана. Абурукай 4I аялди гьар жуьре предметрай 80 далай виниз баллар къачуна. ИкӀ, Джамият Абдуселимовади (Хуьрелрин школа) урус чӀалай- 9I, тарихдай- 80 ва обществознаниедай- 84, Заур Гьасанова (Советск) урус чӀалай- 85, обществознаниедай- 82 ва тарихдай- 84, Гьабибулагь Магьарамова (Советск) урус чӀалай- 96, химиядай- 88 ва биологиядай- 89 балл къазанмишна. ОГЭ- дай экзамен 658 аялди вахкана. Абурукай 50I аялди обществознаниедин, 42I аялди биологиядин, I20 аялди информатикадин ва 92 аялди тарихдин предметар хкянавай. Нетижада 78 аялди тафаватлувилин аттестатар къачуна. - Олимпиадайрин гьакъиндай са кьве ихтилат авуртӀа жедачни? -Гьелбетда чи кӀвалахдин нетижаяр кьун, аялрин чирвилер ахтармишун патал тухузвай олимпиадайрихъни еке метлеб ава. Алай йисуз I9 предметдай тухвай школадин этапдин олим
+Ам куьн патал гьихьтинди хьана?
+пиадайра 3778 аялди ва муниципальный этапда I46I аялди иштиракна. Аялри иштиракнавай олимпиадайрин нетижайриз килигайла урус ва инглис чӀалан предметриз хейлин фикир ганва. Информатикадин, астрономиядин ва МХК- дин предметрай иштиракчийрин кьадар агъузди я. Республикадин этапда 54 ученикди иштиракна, абурукай 7 аял призерар хьана. Инал заз, кьиблепатан Дагъустанда информатикадай кьиле фейи олимпиададин гъалибчи хьайи ва республикадин этапда 2- чка кьур Рагьимов Гьамидан (Магьарамдхуьр) тӀвар кьаз кӀанзава. «ШКОЛА-ПРЕСС- 2022» конкурсдин «Школадин газетдин виридалай хъсан мухбир» номинациядин гъалибчи Эмирбеков Рамидинан (Гъепцегьрин хуьр) ва экологиядин шикилрай вирироссиядин конкурсда «КӀвалин гьайванар» номинациядин гъалибчи Къазибекова Азизадин (Магьарамдхуьр) тӀварар чна дамахдивди кьазва. Гьар йисан эхирда «Йисан малим» конкурс тухун хъсан адетдиз элкъвенва. Декабрдин эхирра тухвай конкурсдин муниципальный этапда, биологиядин предметдай чирвилер гузвай малим Замина Дустарханова (Чепелрин хуьр) 1- чкадиз, элкъвена кьунвай алем предметдин малим Лариана Меджидова (Гъепцегьрин хуьр) 2- чкадиз ва хайи чӀалан тарсар гузвай малим Асият Алиева (Билбилрин хуьр) 3- чкадиз лайихлу хьана. Районда авай аялрин бахчайрикай са кьве ихтилат ийин. Кардик квай 2I бахчада I487 дав агакьна аялар школадиз гьазурзава. Гьар йисуз бахчайрин тербиячийри муниципальный, республикадин конкурсра иштиракзава. «Йисан тербиячи» конкурс тешкиллувилелди кьиле тухузва. Къенин юкъуз районда 11 хуьре аялрин бахчаяр авач. - Улубег Муьгьуьдинович, алукьнавай 2023- йис чи районэгьлийриз тебрик ийидай мумкинвал хьуниз килигна квехъ гьихьтин тӀалабунар ава? - Чаз ихьтин мумкинвал гунай квез чухсагъул. Сифте нубатда дуьнья ислягь хьурай. Кьиле физвай махсус операция куьтягь хьана, аниз фенвай чи жегьилар чпин дидейрин, юлдашрин ва веледрин патав сагъсаламатдиз хтурай. Виридахъ чандин мягькем сагъвал, кӀвалахда агалкьунар хьурай ва рикӀе авай мурадрив агакьрай! - Суьгьбет авунай чухсагъул.
+Ам куьн паталди гьихьтинди хьана?
+ЧАЗ виридаз малум тирвал, районда спорт йис- йисандавай, йигин еришралди вилик физва. 2022- йисни чун патал спорт мад са кӀарцӀин вилик фейи йис хьана. Райондин руководстводи гьялун патал чи вилик эцигай месэлаяр, саки вири хъсан нетижаяр аваз кьилиз акъудиз алакьна лагьайтӀа, заз чиз чун ягъалмиш жедач. Райондин вири хуьрера спортдин жуьреба-жуьре майданар ава. Анра йисан вахтунда ара атӀуз футболдай, волейболдай, азаддиз кьуршахар кьунай, дзюдодай, залан атлетикадай акъажунар тешкилна. Месела яз, 2022- йисуз райондин «ЛЕКИ-ЛЕЗГИНЫ» футболдин командадикай ирид лагьай сефер яз Дагъустандин чемпион хьана, идалай гъейри кьве сеферда Дагъустандин кубокни къачуна. 2022- йисуз дзюдодай Россиядин чемпионатда чи районэгьли Сайидов Назим Лазимовича гъалибвал къазалмишна. Зингьаров Марат Муслимовича азаддиз кьуршахар кьунай спортдин мастервилин норматив ацӀурна. Балахмедов Замир Руслановича самбодай СКФО-ДИН чемпионатда 1- чка кьуна ва самбодай спортдин мастервилин тӀвар къазанмишна. Мадни, Магьарамдхуьруьн 1- нумрадин школадин гьаятда цӀийи футболдин майдан ачухна. Алукьнавай 2023- йисузни чна районда спортдин ериш зайифар тавуна кӀвалах давамардайдахъ, районэгьлияр инанмишариз кӀанзава. Эльбрус ШАГЬВЕЛЕДОВ. АЛАМАТДИН инсан я, зи къунши Халид. Са кьадар яшар хьанватӀани, са декьикьада ацукьна кьарай къведач. Ада кӀвалах авачир чкадайни са кӀвалах жагъурда. Гьа и кар ада вичин веледривайни истемишда. Халидаз вичин рухваяр са кардик квачиз ацукьнаваз акунилай зу
+лум кӀвалах авач. Амма вичи гъилер къакъаждач. Са сеферда куьчедай хтайла Халидаз вилик са истикӀан чайни эцигна дивандал агалтна газет кӀелзавай чӀехи хва Рамиз акурла чанди цӀай кьада адан. -Яда, ваз ийидай са дерди авачни? Кардик квачиз ваз кьарай гьикӀ къвезва,- элкъвена ам хцел. -Я буба, сал чӀуру хъчарикай михьнава, яд ганва, тарарин пунариз пер, тарариз киреж янава. Цур михьнава, данадиз векьер кутунва, верчериз твар ганва. Хцин жавабри мадни туьнтарзава Халид. Амма галкӀидай са кар тахьайла буйругъдин жуьреда лугьузва ада Рамизаз: -Са кӀвалахни амач лугьузва на. Ян? Эгер авачтӀа, гьаятдин къапу ахъагъиз акьал хъия. Акъвазай ци ни къачуда гьавайда лагьанвач,ван алаз давамарна гурарай эвичӀзавай ада.
+КӀвалинди хьуй, чуьлдинди хьуй, Гекъигунар тийин чна. Хъсан бегьер гурай чаз къуй, Къуьрен тариф ийин чна. * * * Вуч тӀалабда къуьревай? Аладун хьуй кӀамай кьван. Катиз тахьуй сикӀрехъай, Кьадайди хьуй лап къабан. Жендекдиз вич гъвечӀи яз, Жуьрэтдиз хьуй аждагьан. Авадан йис хьурай им, Ислягьвални чаз масан. РикӀ аватда турбадай, Къуьрен, са пеш юзайла. «Ам кичӀевал туш ЯКЪИН»,ЖАВАБ гуда жизайла. Къуьр хуьзвайди кӀвачерин Йигинвал я кьатӀайла. Къуьр саламат амукьда Ам вахтунда катайла. Катунни са мердвал я Луту сикӀре недалди. Гьавиляй къуьр амазма, Терг тахьана къедалди. Мукъаятвал герек я, Кьилел дуьшуьш къведалди, Дуьз фикир я къуьренди. * Йис 1- январдилай башламишун Римдин гьукумдар Юлий Цезара тайинарна. * Россияда ЦӀийи йисан сувариз елка лап фадлай безетмишиз хьана. Амма ам немсерин адет тирвиляй 1916- йисуз и кар Пак тир Синод��и къадагъа авуна. *Россиядин Аяз Бубади вич хайи югъ 18- ноябрдиз къейдзава. *1991- йисан 31- декабрдиз телетамашачийрин вилик государстводин кьилин чкадал Михаил Задорнов рахана. *Кубовийри ЦӀийи йисан вилик сятини 12 сеферда ядалди ципицӀдин 12 твар незва. *ЦӀийи йисан махсус марка сифте яз Данияда акъудна.
+I-ЯНВАРЬ- ЦӀийи йис 23-февраль –Ватан хуьзвайдан югъ 8-март- Дидейрин Международный югъ I-МАЙ- Гатфарин ва зегьметдин сувар 9-май – Гъалибвилин югъ I2- июнь- Россиядин югъ 4-ноябрь – Халкьдин садвилин югъ
+Зегьметдиз гьакъи гунин кӀанин кьадар 1- январдилай хкаж жеда. 2023-ЙИСАН 1январдилай МРОТ-ДИН кьадар вацра 16242 манатдал кьван хкаж жеда. 2022-йисуз МРОТДИН кьадар 15279 манатдин дережада авай. МРОТ вахтуналди зегьмет чӀугуниз къабил туширла, кӀвачел залан ва аял хьайила пособийрин кьадар тайинардайла ва маса дуьшуьшра ишлемишзава.
+ГАЗЕТ кӀелзавай гьуьрметлу районэгьлияр! Квез ЦӀийи йис мубаракрай! Къуй ам куьн патал сагъвал галайди, мублагьди, фикирдиз къачунвай крар кьилиз акъатдайди, газетдай анжах шад ва хуш хабарар кӀелдайди, газетдинни ам кӀелзавайдан алакъаяр мадни мягькем жедайди хьурай. Дуьшуьшдикай менфят къачуна 2023-йис патал газет кхьинин компанияда жумартлувилелди иштиракай вири районэгьлийриз, ЦӀийи йис патал газет кхьинив и кардин важиблувал фикирда кьуна эгечӀай вири руководителриз рикӀин сидкьидай чухсагъул лугьузва.
+На эцигна ваз ПАМЯТНИК,ЛЕЗГИ чӀалан словарь. Маначи я ам гафарин Классикдин, дилавар. Классик- динэгьли тиртӀани, вичин пешекарвиликай- къазивиликай талгьузвай, руьгь литературадин яратмишунра гьатна, 2- кеспидал- шаирвилел элячӀна ва инсаниятдиз вилик финиз эвер гайи литературадин, гьакӀни илимдин деятель лезги Етим Эмин.
+ГъвечӀи аялар тарсуна кьиф-кац къугъвазва. Малимди лугьузва: -Рушар катда, гадайри кьада! -Малим- малим, мад кьур рушакай гьадан свас жезвайди яни?!-фад-фад лагьана са бицӀи руша. * * * -Бурж мус вахкузвайди я?- КицӀин рикӀел хкизва Кьифре. РикӀел ала-ала! Вахкузвайди я, жанаби Кьиф, къе вахкуда. Зи куьмекчи кациз лагьанвайди я за, рекье ава ам ви патав къвез!
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! Ингье, чна мад са йис тарихдиз рекье хтуна ва ЦӀийи йис хушвилелди кьадулнава. Чна тарихдиз рахкурзавай, цӀийиз кьабулнавай йисар райондин зегьметчийрин, республикадин руководстводин ва гьар са касди вичин намусдин вилик вахкузвай четин ва жавабдар имтигьан я. Куьрелди лугьун хьайитӀа, 2023- йис чна экономикадинни яшайишдин жигьетдай вилик финалди, агьалийрин дуланажагъдин шартӀар хъсанаруналди, республикадин руководстводин аферин алаз лишанлу авуна.
+«Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил Ф.З. АГЬМЕДОВ. 2 ЦӀийи йисуз районда Крар вилик физ хьурай. Ислягьвилин, дуствилин Муштулухар гъиз хьурай.
+1- январь, 2024- йис. Чна йисан къене тухванвай кӀвалахрин делилрай аквазвайвал, чи район экономикадинни яшайишдин рекьяй пака��ьан йикъахъ инанмиш яз, йис-йисандавай еришар йигинариз, нетижаяр хъсанариз виликди физва. Ида чак са кӀусни архайинвал ва дамах кутазвач. Вилик акъвазнавай везифайри чун вири къуватар желб авуниз, вири мумкинвилер кардик кутуниз мажбурзава. Райондин сергьятар, кӀвалахрин кьадарар, вилик акъвазнавай везифаяр, иллаки агьалийрин игьтияжар лап екебур я. За зи вилик газетдин суварин нумрада Райадминистрацияди авур кӀвалахдин гьахъ-гьисаб авунин везифа эцигнавачир. Йисан къене авунвай кӀвалахрин кьадарни тӀимил туш, вилик акъвазнавай месэлайрин кьадарни лап гзаф я. Абурун гьакъиндай, чун гележегда гегьеншдиз рахада. ЦӀийи йисан сувар им неинки хъсан умудрин ва гуьзлемишзавай шад хабаррин вахт, гьакӀ цӀийи крарик кьил кутазвай легьзени я. Гьавиляй, чна и сувар михьи гьиссер ва чӀехи умудар аваз къаршиламишни ийизва. Адавай хъсанвилихъ дегишвилер гуьзлемишзава. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрацияди вичин кӀвалахда кьилин фикир экономика вилик финин ериш явашар тавуниз, муниципальный райондин бюджет дурумлувилелди ацӀурун патал карчивилин ва инвестицийрин активвал хкажуниз, социальный хиле гьалар
+хъсанаруниз, райондин агьалийрин яшайиш санлай къулайди авуниз гана. Муниципальный райондин чкадин самоуправлениедин органрин вири кӀвалах Дагъустан Республикадин Кьили тайинарай вилик финин эвелимжи проектрихъ галаз кьадайвал тешкилна. Виликамаз кьунвай гьисабунри къалурзавайвал, алатай йисуз райондин экономикадин вири хилер бегьерлуди хьана. Чалай тайинарай планар асул гьисабдай кьилиз акъудиз алакьна. Къуй, 2024- йис вири районэгьлияр патал агалкьунринди ва бегьерлу кӀвалахринди, шад хабарринди хьурай. Къуй, куь эрзиман мурадар ва умудар кьилиз акъатрай, куь хъсан фикирар ва планар уьмуьрдиз кечирмиш хьурай! Къуй, квехъ мягькем сагъвал, ислягьвал, бахтар ва хушбахтвал хьурай! 1 «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Загьидинович АГЬМЕДОВАЗ ГЬУЬРМЕТЛУ Фарид Загьидинович, за квез, райондин руководстводиз ва вири районэгьлийриз алукьнавай 2024 лагьай ЦӀийи йис рикӀин сидкьидай мубаракзава. Эхиримжи йисара, Куь регьбервилик кваз, район экономикадинни яшайишдин вири хилерай инанмишвилелди вилик финал зун гзаф шад я ва и кардал, районэгьли яз, зани дамахзава. За квехъ гележегда мадни еке агалкьунар хьун гуьзлемишзава. М.А. ВЕЛИМУРАДОВ, РД-ДИН Халкьдин Собраниедин депутат. ЦӀИЙИ ЙИСАН ТЕБРИК
+Ам куьн патал гьихьтинди хьана?
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ, декабрдин вацра йисан вахтунда кьиле тухвай кӀвалахдин нетижаяр кьазва. МР- да гужлу хилерикай сад тир образованиедин хиле кьиле тухванвай кӀвалахдин, хьанвай агалкьунрин ва цӀийи йисуз планламишнавай мярекатрин гьакъиндай чи корреспондент А.АЙДЕМИРОВА МР- дин образованиедин управлениедин начальник У. АБЕЙДУЛЛАЕВАХЪ галаз гуьруьшмиш хьана ва са шумуд суал ��ана. - УЛУБЕГ Муьгьуьдинович, ингье 2023- йис чавай къакъатзава. Чирвилер къачунин рекьяй алай кӀелунин йис гьихьтинди хьана? - Сифте нубатда чун, школайрин сагьибар ва малимар аялриз ери авай чирвилер гунал ва и кар патал къулай шартӀар тешкилунин къайгъурик ква. КӀелунрин рекьяй агалкьунарни чахъ ава. ИкӀ, 2022- 2023- кӀелунин йисуз 23 аялди къизилдин медалралди акьалтӀарна. Им гьелбетда гьукуматдин сад тир экзаменриз хъсан гьазурвал акунин нетижа я. ЦӀусад предметдай вахкай экзаменра 28 выпускникди 200-лай 300 агакьдалди баллар къазанмишнава. Пуд предметдай Диана Багьаутдиновади (М.Гьажиеван тӀварунихъ галай школа) 282 балл, Маина Абдулалиевади (ЦӀийихуьр) 263 балл ва Рамазан Магьамедова (Ярагъкъазмаяр) 260 балл къазанмишна. КӀуьд лагьай класс акьалтӀарайдан гьакъиндай 49 аялди аттестатар къачуна, абурукай вад аялди тафаватлувилин аттестатар вахчуна. - КӀелунрин процесс гужлу авунин гьакъиндай гьихьтин серенжемар кьабулзава? - Вад лагьай классрилай башламишна ГИА- диз гьазурвал акун, 9- 11- классра кӀелзавай аялри алаз вахкузвай предметар хкягъиз куьмекар гун, аялрин диде- бубайрихъ галаз собранияр тухун ва ГИА- дин нетижайриз килигна гьар са малимдин жавабдарвал артухарун тагькимарнава. ГьакӀни, бажарагъ авай аялар дуьздал акъудунин ва Вирироссиядин олимпиадайра иштиракун таъминарунин жигьетдайни кьетӀен кӀвалах тухузва. И олимпиададин муниципальный этапда I726 аялди иштиракна, абурукай 282 аял гъалибчиярни призерар хьана. ИкӀ, Амина Абдуселимовади (Хъартаскъазмаяр) иштиракай I3 олимпиадада 4 призовой чкаяр кьуна, абурукай са чка региондин этапда. Хадижа Гьажиевади (КьепӀиркъазмаяр) иштиракай I2 олимпиадада I0 призовой чка къазанмишна. Амина Асланова (Хожакъазмаяр) I4 олимпиадада иштиракна I0 призовой чкадиз лайихлу хьана. Абурукай са чка региондин этапда ва са чка С.Сулейманан тӀварунихъ галай райондин олимпиадада къазанмишна. Ибур вири малимдин ва аялдин дурумлу зегьметдин нетижаяр я. - Улубег Муьгьуьдинович, алава образованиедин жигьетдай квевай вуч лугьуз жеда? - Райондин образованиедин хел вилик тухунин карда алава образованиеди кьетӀен роль къугъвазва. Къенин юкъуз, районда кардик квай алава образованиедин идарайра 5 йисалай I8 йис жедалди яш авай 92,4I процент аялри гьазурвал къачузва. «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьил Фарид Агьмедовани, районда спорт вилик тухунин, акьалтзавай несилдин фикир сагълам уьмуьрдал желб авунин, патариз акъажунриз физвай спортсменриз къуват гунин месэлайриз кьетӀен фикир гузва. 2022-2023кӀелунрин йисуз алава образованиедин малимри «Дагъустан республикадин алава образованиедин навигатор» система кардик кутунва. Алай вахтунда и системада 6548 аял регистрация авунва. Гьар йисуз чи аялри конкурсра, первенствойра, чемпионатра иштиракзава ва чпин агалкьунралди шадарзава. Акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссераллаз тербияламишунизни кьетӀен фикир гузва. И жигьетдай аялрихъ галаз гуьруьшар, кинотарсар тухузва, музеяр тешкилзава, экскурсияр тухузва. Активвилелди кардик кутунвай «Пушкинан карта» ишлемишзава. - Улубег Муьгьуьдинович, материалринни техникадин база мягькемарунин жигьетдай гьихьтин кӀвалахар тухузва ва фикирдик ква? - Алай йисуз, «Образованиедин школайрин системайрин модернизация» госпрограммадин сергьятра аваз, Ярукьваларин, Хожакъазмайрин, Гъепцегьрин, Советскдин, Киркарин ва Гарагърин школайра еке ремонтар авуна. Гьелбетда тамамвилелди гьеле акьалтӀарнавач. Са жерге кӀвалахар амазма. Къвезвай йисузни са шумуд школада ремонтар авун пландик ква. - Суьгьбет авунай чухсагъул.
+ГАЗЕТ кӀелзавай гьуьрметлу районэгьлияр! Квез ЦӀийи йис мубаракрай! Къуй, ам куьн патал сагъвал галайди, мублагьди, фикирдиз къачунвай крар кьилиз акъатдайди, газетдай анжах шад ва хуш хабарар кӀелдайди, газетдинни ам кӀелзавайдан алакъаяр мадни мягькем жедайди хьурай. Дуьшуьшдикай менфят къачуна 2024-йис патал газет кхьинин компанияда жумартлувилелди иштиракай вири районэгьлийриз, ЦӀийи йис патал газет кхьинив и кардин важиблувал фикирда кьуна эгечӀай вири руководителриз рикӀин сидкьидай чухсагъул лугьузва. «САМУРДИН СЕС» газетдин коллектив.
+Лугьуда хьи, аялар чи гележег я. Заз къе диде-бубайрихъ галаз сад хьиз гьа гележегдикай къайгъу чӀугвазвай чи аялриз чирвилер ва тербия гана халисан инсанар яз уьмуьрдин рекьел акъудзавай малимриз ва тербиячийриз рикӀин сидкьидай ЦӀийи йис мубаракиз кӀанзава. Къуй квехъ мадни бегьерлувилелди кӀвалахдай сагъламвал ва хушбахтвал хьурай. Наби НАБИЕВ, малим,зегьметдин ветеран. ЦӀийи хуьр. Гьуьрметлу къелемдин юлдашар! Квез алукьнавай ЦӀийи йис мубаракрай! Чахъ галаз санал бегьерлувилелди кӀвалах авунай чухсагъул. Квез алукьнавай йисуз мягькем сагъвал, хизанда хушбахтвал хьун чи мурад я.
+Ам куьн паталди гьихьтинди хьана?
+ЦӀийи йис мукьвал хьуниз килигна зун «Жегьилрин крарин ва туризмадин рекьяй отдел» МКУ- дин директор Фарид Бейбутовахъ галаз гуьруьшмиш хьана. 20I6- йисан февралдин вацра вичин везифайрив эгечӀай Фарид Бейбутова отделдин вилик акъвазнавай месэлайриз кьетӀен фикир гузва. -Фарид Бадрудинович чи газет кӀелзавайбур патал куь отделди ийизвай кӀвалахдикай чаз суьгьбет авуртӀа жедани? -Гьелбетда, «Самурдин сес» газет за гьар йисуз кхьизва. Гьар сеферда акъатзавай нумра за ашкъидалди кӀелзава. Зи кӀвалахдикай лагьайтӀа, кӀвалах за виликамаз тестикьарнавай пландин бинедаллаз тухузва. Чи отделди МР-ДИН культурадин ва гьакӀни физический культурадин ва спортдин отделрин куьмекдалди са жерге серенжемар кьиле тухузва. И жергедай яз спортдин акъажунар, викторинаяр, гьар жуьредин акцияр, жуьрэтлувилин тарсар, тематикадин гуьруьшар кьиле тухузва. Тариф авун туш, эхиримжи йисара чна тухвай кӀвалахдиз килигна, Магьарамдхуьруьн районди республикадин амай районрин арада 3- чка кьуна. -Фарид Бадрудинович акъатзавай йисуз куь кӀвалахда куьне гьихьтин агалкьунар къазанмишнава? -Акъатзавай йисузни чна чи кӀвалах зайифарнач, руьгьдинни ахлакьдин тербиядихъ галаз алакъалу 30 дав агакьна волонтеррин мярекатар тешкилнава. И крар вилик тухун патал пуд вишев агакьна волонтерри куьмек гузва. И жергедай яз, «Гьан кван, гадаяр», военный ва спортдин къугъун, пневматикадин яракьдай лишанар кьуна ягъунай, акъажунар ва гзаф масабур тешкиллувилелди кьиле тухвана ва мадни тухун хъийида. -Фарид Бадрудинович жегьилриз руьгьдин тербия гунин кӀвалах куьне гьикӀ тухузва? -Жаванризни, жегьилриз руьгьдинни ахлакьдин тербия гунин кӀвалах мадни хъсанарунин мураддалди районда волонтеррин гьерекат вилик тухудай центр ва военнопатриотический тербия гунай комиссия тешкилнава. Ватанпересвилин темайрай конкурсар тешкилзава, яшар бегьем тахьанвай аялрин арада «Наркотикриз ваъ» ва «Сагълам уьмуьр» пропаганда авунихъ элкъуьрнавай кӀвалах давамарзава, жегьилриз руьгьдинни ахлакьдин тербия гунин кӀвалахда агъсакъалриз, ва СВО-ДИН участникриз екез фикир гузва. Райондин школайра ачух тарсар, гуьруьшар кьиле тухузва. Анал абуруз гьар жуьредин лекцияр кӀелунин патахъай машгьур ксариз, общественный деятелриз теклифзава. И мукьвара Магьарамдхуьруьн 2- нумрадин школадиз мугьман хьайи Общественный палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева чӀехи классра авай аялриз хъсан рикӀи чӀугвадай ихтилатар авуна. Йиса 3-4 сеферда Махачкъаладай «Жегьилрин крарин ва туризмадин рекьяй» отделдин куратор Эфендиева Наиля къвезва. Ада райондин школайра гьар жуьредин лекцияр «Терроризмадиз ваъ» ва са жерге важиблу темайрай тарсар тухузва. -Фарид Бадрудинович чи райондиз хквезвай мугьманар, къвезвай туристар патал гьихьтин кӀвалах кьиле тухузватӀа чи газет кӀелзавайбуруз ихтилат авуртӀа жедани ? -Гьелбетда, чна райондиз къвезвай мугьманар, туристар патал лап хъсан шартӀар арадал гъанва ва мадни гъиз алахънава. Отпускайрин вахтунда чпин вахт менфятлудаказ кечирмишунихъ, ял ягъунихъ, чпин сагъламвал мягькемар хъувунихъ еке метлеб ава. Шадвал кутадай кар ам я хьи, Магьарамдхуьруьн райондин Приморск хуьр югъ- йикъалай гегьенш, авадан жезва, ял ядай туристар, хтанвай мугьманар патални игьтияжлу макандиз элкъвенва. Аниз гьар йисуз Вирироссиядин шегьеррай агъзурралди ял ядай туристар къвезва, чпин сагъламвал мягькемарзава. Лугьун герек я, ял ядай кӀвалер лап гуьзел чкадал ала: кьуд пад там, тамукай рахайтӀа аниз фейи гьар са кас гьейран жеда, яру ктабдани гьатнавай гзаф жуьрейрин набататар гьалтда, виш йисарин къавахрин, мегъуьн, макъун тарари, абуру гузвай цӀару серинри, михьи гьавади, шуршур ацалтна авахьзавай къайи къарасуйри, тарарал аруш жедай кьуд пад къацу лианайри, къвезвай туристар гьейранарзава.
+-Фарид Бадрудинович туристриз ял ядай кӀвалера къулай шартӀар авани? -Ял ядай кӀвалерикай рахайтӀа, ина туристриз яшамиш жедай, къулай шартӀар яратмишнава, къаткидай кьве мертебадин дарамат ава, ана 40 кас кьабулдай мумкинвал ава. Идалай гъейри, общественный тӀуьнрин идараяр, ресторанар, кафе-барар ава. Приморск ял ягъун патал хкянавай виридалайни машгьур чка хьанва туристриз. Ина авай къулай шартӀариз килигна аниз къвезвай мугьманрин, туристрин кьадарни йис-йисандалай артух жезва. - Фарид Бадрудинович мугьманар, туристар лап хъсан я, бес чи аялар патал гьихьтин ял ядай мумкинвилер аватӀа чир хьанайтӀа хъсан жедай. -Шадвал кутадай кар ам я хьи, чи Магьарамдхуьруьн районда аялриз ял ядай Приморский лагерь кардик кваз гзаф йисар я. Лугьун герек я, лагерь тӀебиатдин лап гуьзел чкадал ала, ам гьуьлуьн патав, тамун юкьвал ала. Ина аялриз яшамиш жедай, ял ядай къулай шартӀар яратмишнава, ксудай кьве мертебадин дарамат, спортдин майданар, столовая, медпункт кардик ква. Гьар йисуз 1- июндилай лагерди вичин кӀвалах башламишзава. Гьуьрметлу Фарид Бадрудинович чи районда жегьилриз кьетӀен фикир гузвай, абурун гележег экуьди ва михьиди хьун патал зегьмет чӀугвазвай, куьн хьтин жавабдар, савадлу кас хьунал за шадвал ийизва. Чпин къуллугъ намуслувилелди тамамарзавай волонтерризни баркалла лугьуз кӀанзава. Чи чӀехи бубайрин адетриз гьуьрмет авун ва къайгъударвал чӀугун куь мурад тирди заз аквазва. Алукьзавай ЦӀийи йис квез мубаракрай! КӀвалахда квез мадни еке агалкьунар хьурай. Суьгьбет авунай чухсагъул. ЖАННА.
+23- НОЯБРДИЗ Махачкалада ДИРО- да яш тамам тахьанвай аялрин иштираквал аваз бедбахтвилин дуьшуьшрикай профилактика яз республикадин Образованиедин Министерстводин ва Дагъустандин Прокуратурадин регьбервилик кваз «Профилактика несчастных случаев с участием несовершеннолетних» конкурсдин финал кьиле фена. Конкурсдиз кьве этап авай: муниципальный ва республикадин. Муниципальный этапда гъалиб хьайи аялри финалда иштиракна. Финалдиз, санлай къачурла, 77 видеоролик акъатнавай. Конкурсда 7-11- классрин школьникри ва юкьван профессиональный образованиедин учрежденийрин студентри иштиракна. Чи аялрини и мярекатда хъсан нетижаяр къалурна. Конкурсда иштирак авур Буткъазмайрин юкьван школадин 11- классдин ученица Саидова Эльмира (МАЛИМДЖАЛИЛОВА Ирена Набиевна) чпин номинациядай гъалибвал къазанмишна. И финалдиз акъатай 77 видеороликдикай вини дережадин чка кьаз хьуник малимдин еке пай ква. Конкурсдин кӀвалахда Образованиедин Министр Яхья Бучаева, Дагъустандин аялрин обмундсмен (аялрин терефар хуьзвай кас) Марина Ежовади иштиракна, гъалиб хьайибуруз дипломар ва маса пишкешар гана. Аял конкурсдиз гьазурай малимдиз ва викӀегьвал къалурай чи аялдиз заз рикӀин сидкьидай и гъалибвал тебрик ийиз кӀанзава. Къуй, абурухъ мадни еке агалкьунар, алукьнавай ЦӀийи йисуз цӀийи агалкьунар хьурай. Абуруз аферин! Н.НАБИЕВ. Шикилда: Буткъазмайрин школадин урус ч!аланни литературадин малим Джалилова Ирена Набиевна ва Образованиедин Министр Я. Бучаев.
+ЗИ вири хьанвайди 13 йис тир. За диде-бубадивай цӀийи телефон къачун патал са тӀимил пул чпин патайни гун, алава хъувун тӀалабнай. ЧӀехи пай пулунин за фадлай аста-аста кӀватӀнавай. Пулунин тӀвар кьурла, бубади заз картайрал (къугъвадай чарар) къугъун теклифна, дидедини вилералди рази хьун патал ишара авуна. Сифте зи крар къуьл тир, акваз-такваз зи капитални артух жезвай. Зи кефи куьк тир. Заз бубадин язухни къвезвай. Анжах са легьзеда чарх кьулухъ элкъвез башламишна. Аквай гьаларай, бахтуни захъ далу ЭЛКЪУЬРНА.КАРТАЙРАЛ къазанмишай вири пул хъфинин тӀал заз авачир, эгер зи зегьметдал, пелез гьекь акъатна кӀватӀнавай, пулни хъфеначиртӀа. Генани за умуд кутазвай: бубади зарафат ийизва- пул зав вахгуда. «А виле цӀам»,- лугьуда лезгийри. Дахди, пул вичин жибинда хтуна, лагьана: «Чан хва, им за ваз гайи уьмуьрдин тарс я, мад пулунал къугъвана заз такурай, ван тахьурай». Вахтуналди телефондикай за вил атӀана, мад герек кьадар пул кӀватӀ хъийидалди. Анжах заз гайи а тарс рикӀелай за садрани ракъурнач ва чарарал пулдихъпулсуз садрани къугъун хъувунач. Наби Набиев, малим. ЦӀийихуьр.
+Азадогъли хуьруьн СОШ- дин 9- класс куьтягьайдан гьакъиндай 2009- йисуз Насруллаева Диларадиз гайи 05 ББ 0110142- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+РЕСПУБЛИКАДИН ахтармишунринни яратмишунрин проектдин бинедаллаз тешкилнавай « Дагъустандин хуьрер абурун къамат , тарих ва гьакъикъат » конкурсда гъалиб хьайи Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т l варунихъ галай СОШ дин 10 классдин ученица Асалиева Луана Эдгаровнадиз баркалла ! « Самурдин сес » газетдин коллективди Луанадиз ва адаз конкурсдиз гьазур жез куьмек гайи школадин тарихдин тарсарин тежрибаллу малим Гьажибутаев Ярмет Муьгьуьдиновичаз и агалкьун рик l ин сидкьидай мубаракзава
+I6МАЙДИЗ М . Гьажиеван т I варунихъ галай 1нумрадин школада пионервилиз кьабулуниз талукьарнавай линейка шад гьалара кьиле тухвана . Линейкадал аялрин диде бубайри , маллимри иштиракна . Линейка школадин пионервожатыяр тир Лариса Гьамидовадини Эльмира Манафовади тешкиллувилелди кьиле тухвана . Линейкадал рахай школадин директор Гьуьруьзат Къадировади вичин тебрикдин рахунра пионервилиз сифте камар къачузвай аялриз несигьатдикай , ватанпересвиликай , школада жезвай вири мярекатра активвилелди иштиракун , хъсандиз к I елун , хийирлу к I валахар авун , к I еве гьатай юлдашдиз куьмек гун , гьамиша вилик жергейра хьун гьар са пионердин везифайрик акатзавайдакай лагьана . Гуьгъуьнлай аялриз и сувар тербиядин ва чирвилерин рекьяй директордин заместитель Замина Гаджимурадовади мубаракна . Линейкадал I50 аялдин гарданра Россиядин ва Дагъустандин пайдахрин рангар галай галстукар кут I унна .
+РЕСПУБЛИКАДА I00 агъзур гектар чил циц I ерикай хуьнин мураддалдди са жерге мярекатар тухун пландик ква . Ихьтин делилар , РД дин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министрдин Iзаместитель Адильхан Ганакаева Кочубейда кьиле тух вай совещаниедал малум хьана . Республикадин пешекарри , циц I ер , зиянкарар массовый къайдада пайда хьуникди 20I8 йисуз четин гьалар арадал къведайдан гьакъиндай прогнозар ганва . Алай йисуз химический обработкаяр авуниз региондин бюджетдай I5 млн . манат чара авунва . И такьатар 46,5 агъзур гектар чил зиянкарикай михьуниз бес жезва . Ведомстводи , муниципалитетрин ва хуьруьн майишатдин товарар гьасилзавайбурун бюджетрай такьатар желб авунин гьакъиндай к I валахар тухузва . Гьак I ни совещаниедал , ири карч алай малар гатун уьруьшриз гьалунин , хъуьт I уьн уьруьшрихъ гелкъуьнин ва гатун вахтунда анра куьлуь ва ири карч алай малар тун тавунин месэлайриз фикир гуниз эвер гана . Дагестанстатдин делилрай малум тирвал , къенин юкъуз регионда 5 млн . 327 агъзурдав агакьна хпер ва ц I егьер ава .
+ТАТАРСТАНДИН меркезда таэквондодай кьиле фейи Европадин чемпионат акьалт I на . Чемпионатдин эхиримжи юкъуз , 20I6ЙИСУЗ Риода кьиле фейи олимпийский акъажунрин гъалибчи Радик Исаева къизилдин медаль къазанмишна . Къейд ийин , вичин заланвилин категориядай (87 кг ) экъеч I ай Радика полуфиналда россиянвияр тир Юрий Кириченкодин ва финалда Роман Кузнецован винел I0:7 гьисабдалди гъалибвал къазанмишна . Финалдин женгина Радик 5: 0 гьисабдалди вилик квай , адахъ галаз женг тухузвай касдилай гьисабунар барамбар
+ийиз алакьна . Эхиримжи декьикьайра вичин къуватар к I ват I на Радика нубатдин дережадиз хкаж хьунин мураддалди гъалибвал къазанмишна .
+20I8ЙИСАН 6майдиз Россиядин Федерациядин Президент Владимир Путина , вичин гражданвилин буржи тамамардайла жуьрэтлувал ва игитвал къалурай Батманов Зейнудин Лукьмановичаз , кьейидалай кьулухъ « Россиядин игит » лагьай т I вар гунин гьакъиндай къарар кьабулна . Рик I ел хкин , 20I5 – йисуз Кьурагь райондин Икра хуьруьн агьали , мешебеги Зейнудин Батманов , к I валахдин везифаяр тамамардай береда мусибатдин вакъиайрин шагьид хьана . Пуд варз хьанвай аялни гъилел алай жегьил хизан боевикрин гъиле гьатна . Батманова абур ахъайна абурун чкадал вич кьун патал боевикар ч I алал гъана . Ачух авур жегьил хизан хъфейдалай гуьгъуьниз боевикри 47 йисан яшда авай мешебеги кьена . Боевикри мешебегидиз чкадин полициядин начальникдиз оперативный дестени галаз тамуз эвер гун буйругъна . Абурун фикир атанвай полициядин работникар чпин ракьара тун тир . « Жуванбур маса гудач , хаинвал ийидалди заз кьейит I а хъсан я »,лагьай мешебеги яна кьена . И вакъиадин куьлуь шуьлуьяр , гуьгъуьнлай къайда хуьдай органрин работникри кьур бандгруппадин иштиракчи Нариман Баширова ахъайна . Инал чи рик I ел тикрар хьайи кьисметар хьиз , кьейидалай кьулухъ ихьтин т I варц I из лайихлу хьайи Магьамед Нурбагьандовни хквезва . И кьегьалри авунвай игитвал акьалтзавай несилар патал чешне жедайдал са шакни алач . Гьайиф хьи , и лайихлу наградаяр иесийривай чпин гъилералди вахчуз хьанач …
+ЗАЗ Эминакай сифте зи диде Туькезбана лагьай манидай ван хьана . А манида ихьтин гафар авай : Къамат я чинар , Сифет я мармар . Эминан ч I алар Гьич жеч тапарар . Юкь къизил камар . Эй , зи гуьзел яр ! Мумкин ят I а ваз , Зун яр яхъ жуваз … За хабар кьазва : Я диде , Эмин вуж я ? Ам Куьредай я , чан хва , вични кайи хъукъвай шаир .. Йисар алатна . Тагьирхуьруьн къазмайрин юкьван школада к I елдайла , лезги литературадин тарсара , рагьметлу Гьасанов Теймуршагь малимди , чаз аялриз , Етим Эминан уьмуьрдин рекьикай ва адан яратмишунрикай гегьенш суьгьбет авунай … Етим Эминан т I вар , адан шиирар хуралай чин тийидай кас бажагьат ава чи лезги хуьрера . Вучиз Эминаз икьван гьуьрмет ава лезги халкьдин арада ? Адан себеб вуч я ? Ваъ , ваъ , кимерал фейила , бязи яшлу хьанвай , веледрикай рик I ханвай бубайрин мецерилай ихьтин ц I арарин ванер къведа : -« Буба хциз муьгьтеж тахьуй , стхаяр »... Къвалавай муькуьда алава хъийизва : « Гъил гъилизни муьгьтеж тахьуй , стхаяр …» ( Е . Э . « Стхаяр »шиирдай ). Эхь , шаирдивай инсанрин бейнидиз , рик I ериз таъсириз алакьна , абурун рик I ерин назик гьиссер юзурна . « Буба хциз муьгьтеж тахьуй , стхаяр !»лугьуз эверзавай Эмин эхирдай вич езнедиз муьгьтеж хьана . Ч I ехи руш Къизхануман гъуьлуь лап къекъверагвилиз аватай шаирдин хизандиз куьмекар гузва . Эмина вич рагьметдиз фидалди , халкьдиз михьивилелди къуллугъна ; гьахъвал , дуьзвал раижзавай девирдин чавуш хьана . Лугьуда хьи , лекь къарагъай чкадал ц I акул аламукьда . Мегьамед Эминни вичин ата бубайрал атайди хьана . СЕВЗИХАНЭМИНАН буба савадлу итим тир , вични ирид хуьруьн къази . Севзиханан буба Желилани ва гьадан буба Абукарани ч I алар туьк I уьрдай , шаирвилин гьисс авай савадлу инсанар тир . Эмина сифтегьан к I ел кхьин , чирвилер вичин бубадивай къачуна . Гуьгъуьнай Кьеандал , Алкьвадрал Гьажи Абдуллагь Эфендидин гъилик , яргъалди Гьажи ИСМАИЛЭФЕНДИДИН медреседа к I елзава . К I елунихъ ялалмишзавай жегьилдиз Ахцегьа Мирзе Алидин медресада давамариз к I анзава , амма кьисметдин чарх элкъвена , буба рагьметдиз физва . Куьре округдин дуванханада авай гьакимрин меслятдалди Мегьамед Эминакай вичин буба Севзиханан чкадал Ялцугъа къази жезва . Эмин , адан шииррай чна кьат I узвайвал пара дугъри , рагьимлу , эдеблу , дуьзвал , адалат гвай къази хьана . Ихьтин къилихди , гьелбетда , адан къазивилиз еке таъсир авуна . Ст I ал Сулеймана пислемишай судуяр хьиз , ам иблисди худда твадайди , стха кана сура твадайди , кьве манат пул гъута тун тавурт I а , дуван кьилиз акъуд тийидайди хьанач . Ам вич килигзавай суддин крариз эдеб , марифат фикирда аваз килигиз хьана . Бязи вахтара ам шариатдин къанунризни акси экъеч I из хьана . Гьавиляй адаз « гьахъ гвай къази » лугьунни дуьшуьшдин кар туш … « Вирт квахьнавайдаз » шиирда к I валел алай лежбер Асланан тереф хуьзва шаирди . Вирт т I уьнвайди Аслан тирди чиз чиз … Гьелбетда , ихьтин къази вилик кьилик квайбуруз хуш жедач , адан япарихъ гьар жуьредин ихтилатар галукьиз , арзаяр кхьиз хьана ... Эминаз гзаф дустар хьайиди чна адан шииррайни кьат I узва . Абурукай виридалайни вафалу дуст Зульфикъаров Къазанфар я … Етим Эминан уьмуьр чирун патал Зульфикъаров Къазанфаран гьам шиирдихъ , гьамни ам кхьей тарихдихъ ( I87I й . ) еке метлеб ава . Шиирдин метлеб адакай ибарат я хьи , ада Етим Эминаз халкьди гьадан аямда гьихьтин къимет гузват I а , малумарзава , Къазанфар Эминахъ галаз « Эй азиз » лугьуз рахазва . Къазанфаран къаст вичинни Эминан « дуствал эбеди » хьунухь я . Къазанфаран шиирдин виридалайни важиблу чка , шаирдиз хьиз , Эминазни ганвай къимет я : На куьк I уьрна , стха , вун Аллагьди хуьй , Дели диванадиз чирагъ , эй азиз … Заманаяр пара дегиш хьанат I ани , къедалдини Зульфикъарова ат I ай къимет гьакъикъат дуьз къалурзавайди яз ама . Эмин кесиб халкьдин лап хъсан векил яз хьана , дели диванайрин вилер ачухарзавай , абуруз чпин гьалагьвал къалурзавай
+чирагъ яз хьана . Гьа иниз килигна адаз лезги халкьди вичин рик I алай шаир я лугьузва .
+ГЬАЖАЛИ и экуь дуьньядал атай вад йисалай уьлкве ч I улав цифери кьуна дяве башламиш хьана . Ада яваш яваш гуьнгуьниз къвезвай чи халкьдин ислягь уьмуьр кьат I на . Итимдишегьли лугьун тавуна вири уьлкве , к I вал югъ , ислягь уьмуьр хуьз душмандин хуруз экъеч I на . Гьажалидин буба Пирмурадни гьа 4Iйисуз Магьарамдхуьруьн райондин Гилийрин хуьряй фронтдиз рекье гьатна . Сифте йикъалай къати женгерин иштиракчи хьайи ам I942ЙИСУЗ Майкопдин патав игит хьиз телеф хьана . Яргъи югъди колхозда аман ат I удалди ялзавай дидеди зайифвал тавуна аялрин къайгъударвални ч I угуна . Абуруз , вахтуниз килигайвал , т I уьнни гана , тандал партални алук I на , вахт алукьайла школадизни рекье туна . Уьмуьрдин залан шарт I ари аялвиляй фад акъудай Гьажалидиз дидеди ч I угвазвай азиятар аквазвай , гьавиляй ам нарази тийиз чалишмишни жезвай , к I валени , чуьлдани дидедиз куьмекар гуз алахъзавай . Гьа ик I дявени акьалт I на . Гьажалиди Гилийрин хуьруьн 7 йисан школа акьалт I арна . Ахпа Кирка -9класс . « Ик I виже къведач ,фикирна Гьажалиди вичи вичик . Са пешедин иесивал авуна дидедин к I улай залан пар вегьена к I анда ». Гадади фикирайвал авунни авуна . Гьажали Буйнакск шегьердиз механизациядин школадиз рекье гьатна . Тракториствилин пеше къачур ада Гилийрин хуьруьн колхозда тавур к I валах амач . Майишатдин залан вири к I валахар адан тракторди тамамариз хьана . Рик I и йигиндиз к I валахзавай жегьилдиз трактордин ериш явашди яз акуна . Ада шоферрин курсар акьалт I арна ва ц I уд йисуз « Ленинский » совхозда шофервиле к I валахна . Гьа са вахтунда Дербентдин хуьруьн майишатдин техникумни акьалт I арна . I975ЙИСУЗ Абдурагьимов Гьажалидал « Ленинский » совхоздин багъманчивилин бригададин бригадирвал ихтибарна . Ц I ийи къуллугъдал жегьил бригадирди , к I валахдив вири жавабдарвал гьисс авуна эгеч I уналди , вичин тешкилатчивилин алакьунар къалурна . Адалай рабочийрин низамлувал хкажиз , абур вилик эцигнавай месэлаяр агалкьунралди гьалунал желб ийиз алакьна . Нетижада бригададин к I вачихъ галай I9I гектар багъларай емиш рин , I4 гектар саларай майвайрин бул бегьерар битмишариз хьана . Бригададиз тайинарзавай планар гьар йисуз артухни алаз тамамарун адетдиз элкъвена . Зегьметдин женг са кьакьан бегьерар битмишарунал , к I ват I унал акьалт I завачир . Абур вахтунда ва саламатдиз виликамаз кут I уннавай договоррай яргъал шегьерриз , гьялдай карханайриз рекьени туна к I анзавай . И к I валахни чна , суьгьбет ийизва Гьажали Пирмурадовича ,ахпадал , пакадал вегьин тавуна ийизвай . Парар дашмишзавай улакьар юкъуз йифиз Белиждин рекье жедай . Договор кут I уннавай вагонар вахтунда рекье туна к I анзавай . Гьа и карди емишарни майваяр ери квадар тавуна муьштерийрихъ агакьардай мумкинвал гузвай . Гила Гьажали Пирмурадович алай чка неинки районда , гьак I Республикадин меркездани акуна . К I венк I вечи бригададикай газетриз макъалаяр акъатиз башламишна , бригадирдиз республикадин телевидениедай вичин к I валахдикай гегьенш суьгьбет ийидай мумкинвал гана . Чи ихтилат физвай девирда гьар са инсандин гьакъисагъ зегьметдиз лайихлу къиметни гузвай . И карди ам мадни гьевеслу ийизвай , патарив гвайбурни гьабурулай чешне къачуз чалишмиш жезвай . Бригадир Гьажалини ч I ехи наградайриз ва гьуьрметлу т I варариз лайихлу хьана . Лап куьрелди рик I ел хкин : дружинник , халкьдин депутат , I980ЙИС социалистический соревнованиеда гъалиб хьайиди , I983ЙИС -IIПЯТИЛЕТКАДИН зарбачи знак , I984ЙИС СССР дин ВДНХ дин Гимишдин медаль , Зегьметдин Яру Пайдахдин орден , I986ЙИС Зегьметдин ветеран медаль ; СССР дин
+ДЯВЕДИН аялвал такур аялрикай гзаф кхьенва . Дидебубадин къайгъударвиликай , чими къулакай ва анал гьазурай т I ямлу хуьрекдикай , пек парталдикай ва школадикай магьрум хьайи аялвиликай кхьин тавуна акъвазиз хьун мумкин яни ? Эгер и магьрумвилер сад кьведаз талукь тирт I а , фикирдайни акъатдай жеди . Амма дяведин завалди аялвал къакъудайбурун кьадар агъзурриз акъатнавайла рик I елай ракъуриз хьун мумкин кар туш .
+ВДНХ дин , ДАССР дин Верховный Советдин Президиумдин , ДАССР дин халкьдин контролдин Комитетдин … Гьуьрметдин грамотаяр , дипломар ва багьа савкьватар . Зи рик I ел рагьметлу Хуьруьг Тагьиран шиирдин « Мал хвейидан чанахъда къаймах жеда гатфариз » ц I арар хтана . Гьажали Пирмурадовичан гьал агьвални , амай вири хуьруьнвийрин хьиз хъсан хьана . Жемятдихъ галаз санал хуьруьн ц I ийи бине кутур чкадал кьве мертебадин к I валер эцигна . Уьмуьрдин юлдаш , Гьажалидин бригададин рабочий Гуьлназахъ ( рагьмет хьурай вичиз , ам фад кечмиш хьана ) галаз ругуд велед ( абурукайни сад кечмиш хьана , рагьмет хьурай вичиз ) ч I ехи авуна . Абур чпин к I вал югъ хьана хуьре яшамиш жезва . Гьажали Пирмурадович фадлай лайихлу пенсияда ава . Амма ам санал кьарай текъведай , хъсан яр дуст , футболдал гзаф рик I алай кас я . Са сеферда чун Магьарамдхуьруьн стадиондал гьалтна . Жузун качузун авурдалай гуьгъуьниз ихтилат алатай вахтарикай , абур къенин йикъав гекъигуникай кватайла за Гьажалидиз суал гана : Заз Гилийрин багълар , анай къачур бул бегьерар лугьунрай ваъ , вилералди акуна чида . Яраб колхоз тешкилайбуру , ам гужлу совхоздиз элкъуьрайбуру къе авай гьал акунайт I а вуч лугьудайт I а ? Ам са геренда кисна ахпа вичиз хас тирвал винелди акъуд тавуна п I узаррикай хъуьрена хьиз жаваб гана : Инанмиш я , абурун зегьле фидай . Шумуд несилдин зегьметдалди арадал гъайи гужлу майишатар чук I урна . Ахпа вуч хьанат I а чун вири шагьидар я . Ихтилат адакай туш . Мягьтеларзавайди чи инсанрин психикада хьанвай дегишвилерикай я . Гьихьтин ? Виликдай чун « Ватандиз !», « Ватандин гьамбарханадиз !» лугьуз яшамиш жезвай . Гила инсанар чпивай обществодиз гуз , элкъуьр хъийиз жедайдалай гзаф къачуз алахънава . Лап вичиз герек кьадардилайни гзаф . Гьар гьик I ят I ани , уьмуьр вилик физва . Вичин 70 йисан юбилей къейд авур Магьарамдхуьруьн районни баркаллу рехъди фейиди ва ам давамарзавайди инкар ийиз жедач . Районэгьлияр патал им ч I ехи сувар я ,кьат I на Гьажалиди зи ихтилат . Зун райондилай са ирид йисан ч I ехи я . Гьавиляй заз ам фейи баркаллу рехъ хъсандиз чида . Зун адахъ галаз кам камунаваз фена . Райондин агалкьунар чи дамах я , адан татугайвилер чи пашманвилер . Гележег мадни хъсан жедайдахъ зун инанмиш я . Фикрет ГЬАЖИЕВ .
+Са к I валах къейд тавуна жедач : шаирдиз араб , туьрк , фарс ч I алар лап хъсандиз чизвайт I ани , ада вичин шиирар лезги ч I алалди кхьиз хьана , яни араб гьарфарикай менфят къачуна лезги гафаралди . Эминан шиирра гзаф дерт , гъам хажалат ава : кесиб халкьдин шел хвалдикай гзаф теснифнава . Адан гьар са шиирдай ам яшамиш хьайи девир , халкьдин гьал агьвал гуьзгуьдай хьиз аквазва , сагъ са девир къалурнава . Эминан шиирар к I валин пип I яй пип I из физ , багъдин ц I ару серинрик яратмишнач , акси яз ам халкьдин арада хьана , вичин вилералди акуна , руьгьди кужумна , гьар са агьвалат бейниди къачуна … Етим Эмина азербайжан ч I алалдини шиирар кхьейдини малум я . Дуьньядин муь гьуьббатдин лирикадин лап зурба устадрикай сад тир Физулидиз , Азербайжандин классик Вакъифаз , туьркменрин поэзиядин лап зурба устад Махтумкъулидиз шиирар кхьенва . А шиирарни лезги ч I алаз Гъалиб Садикьиди таржума авуна … Эминан муьгьуьббатдин лирикади кьет I ен чка кьазва . Вичин лирикада ада муьгьуьббатдин михьивал ва вафалувал , дишегьли багьаз кьун , адан хатур хуьн къалурзава . Эминан девирда дишегьлидин тариф авун акьван регьят кар тушир , ят I ани шаир шариатдиз , девирдин къанунриз муьт I уьгъ хьанач . Эминан ч I алар еке устадвилелди туьк I уьрнавайбур я . Абурухъ кьет I ен гуьрчегвал , къешенгвал ава . Везиндихъ аламатдин ц I алц I амвал , суьретрихъ гужлувал , ч I ал лагьайт I а , регьятдиз к I елиз жедайди , муькуь патахъай , вичиз тешпигь авачир авазлувал ава . Лугьун лазим я , Эминан шиирриз экуь дуьнья Советрин девирда акуна . I927ЙИСУЗ Москвада лезги шаиррин шииррин к I ват I ал Гьажибег Гьажибегован зегьметдалди акъуднай . Гьа вахтундилай инихъди шаирдин са шумуд ктаб чапдай акъатна ва акъатни хъийида … Урусрин зурба шаир Николай Тихонова лагьанай : Етим Эмина лезги миллетдиз вичин Эминан ч I ал туна , адани , Пушкинан ч I ала Урусатда хьиз , лезги литература вилик финиз бегьерлу таъсир авуна . Эминан уьмуьрдин эхиримжи йисар гзаф четинбур хьанат I ани , ада куьк I уьрай чирагъ къени кузма , а чирагъдин нур ишигъ кьуд патаз чик I изва , ишигъди дат I ана гележегдин несилриз экуь , шегьре рехъ къалурзава … А . АБДУЛГЬАЛИМОВ .
+ЧИ государстводи акьалтзавай несил сагъламди , чирвилер авайди , гележегда уьлкведин халисан иесияр хьун патал къедамаз серенжемар кьабулзава . Ик I, аялрин бахчайра , школайра къулай шарт I ар тешкилзава . И крар чкадал гьик I тешкилнават I а , уьмуьрда гьик I кьиле тухузват I а килигун патал накь зун « Солнышко » бахчадиз фена . Анин заведующий Лейла Сабировнади заз лагьайвал , бахчадин к I валахар йис йисандавай хъсан жезва . Алай вахтунда бахчадиз 240 аял къвезва . Гьар са группадихъ чирвилер , тежриба авай тербиячияр галк I урнава . Чпин к I валахни абуру виликумаз туьк I уьрнавай планрин , тестикьарнавай расписаниедин бинедаллаз тухузва . Аквазвайвал , мумкинвилерикай менфят дуьздаказ къачузва , сифте нубатда аялриз к I анзавайди къугъунар , машгьулатардай чими группаяр , игрушкаяр , ксуз къарагъдай михьи мес яргъан , чпихъ галаз дидевилин рафтарвал ийидай тербиячияр я . Абур ина вири авазва . И сеферда зун « Солнышко » бахчадин кухнядиз фена . Заз чи аялриз гьихьтин т I уьнар гьазурзават I а килигиз к I анзавай . Гьар йикъан меню вирибуруз аквадайвал , гьар экуьнахъ цлал язава . Кухняда фадлай к I валахзавай ашпаз Шамилова Самина Надиршаховнадин куьмекчияр тир Эседуллаева Садади , Адилова Замиради , Абдулазизова Насията к I валахзава . Гьар йикъан гьакъисагъ зегьметди абур аялрал ва пешедал рик I алай инсанар тирди субутзава . Гьар юкъуз сятдин 7далай башламишна абуру 240 аялдиз жуьреба жуьре т I ямлу хуьрекар гьазурзава . Кухнядани гьамиша михьивал хуьзва . Зун абуру т I уьнар гьазурзавай къайдадал ва ана авай михьивилел пара рази яз амукьна . Заз а кухняда чи аялар патал зегьмет ч I угвазвай дишегьлийриз вири диде бубайрин патай чухсагъул лугьуз к I анзава . ЖАННА .
+АЛАТАЙ хемис юкъуз , Дагъустан республикадин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Владимир Васильеван ва РФ дин ФСБДИН директордин заместитель Игор Сироткинан регьбервилик кваз кьиле фейи терроризмдиз акси комиссиядин заседаниеда « Магьарамдхуьуруьн район » МРДИН кьил Фарид Агьмедовани иштиракна . Заседаниедин иштиракчийри 20I7ЙИСУЗ АТК ди тухванвай к I валахдин нетижаяр кьуна ва 20I8ЙИСУЗ вилик эцигнавай месэлайриз килигна . Заседание ачухай Владимир Васильева лагьайвал , сигъ алакъада аваз авур к I валахдинни хъсан нетижайрихъ гъана ва и карди экономикадин , общественный хилерани к I валах хъсанардай бине арадал гъана . Владимир Васильеван рахунрай малум хьайивал , гьялай са жерге месэлайри терроризмдин гьерекатрин кьадар агъузарнава ва михьиз арадай акъуддай мумкинвал ганва . Терроризмдин гьерекатрикай хкеч I навай инсанар кардик кутунин гьакъиндай мярекатар тухун патал РД дин государственный программадани дегишвилер тунва .. Терроризмдин идеологиядик акатнавайбурухъ галаз кьилди профилактикадин мярекатар тухунин к I валах гужлу авунва . Гьак I ни Владимир Васильева , алатай йисуз АТК ри хъсан к I валахнавай муниципальный районрин т I варар кьуна . Абурун арада Магьарамдхуьруьн районни авай . НАК дин аппаратди ва РД да авай АТК ди тухванвай системадин к I валахдин нетижада жегьилар бандформированийриз гьахьунин гьерекатар акъваз хьанва . Заседаниедин рамкайра аваз , НАК дин аппаратдини РД да авай АТК ди 20I7ЙИСУЗ кьабулнавай са жерге месэлаяр гьялунин ва абур гьялзавай къайдадал гуьзчивал тухунин гьакъиндай докладдихъ яб акална .
+Ц I елегуьнрин СОШ дин коллективди хуьруьн администрациядин кьил Межведилов Германаз , адан хизандиз ва вири мукьва кьилийриз играми стха АРСЕН вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Чах чах Къазмайрин СОШДИН коллективди Вагьидова Равиятаз ва адан багърийриз диде САИЯТ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Гилийрин СОШ куьтягьайдан гьакъиндай 2010йисуз Шихкеримов Абдулкъадираз гайи 05 АБ 0015666нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+ГЬУЬРМЕТЛУ стхаяр ва вахар ! Мусурманрин календарда къалурнавайвал , 2016йисан 12сентябрдиз , Ислам динда виридалайни ч l ехи ва важиблу тир Къурбан сувар кьиле тухуда . Муниципальный райондин , адан администрациядин ва кьилди жуван патай за квез мусурманрин алукьнавай ч l ехи сувар - « Къурбан сувар » рик l ин сидкьидай мубаракзава . Къуй куьне гудай садакьаяр Аллагьди кьабулдайбур хьурай . Амин ! Ф . АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил .
+1СЕНТЯБРДИЗ райондин вири хуьрера хьиз Оружбайрин юкьван школадани сад лагьай зенгини ван авуна . И юкъуз экуьнахъ сятдин к I уьдаз , к l елунин ц I ийи йис башламишуниз талукьарнавай шад линейка башламиш хьана . Ам сифте гаф рахуналди « Магь��рамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Загьидинович Агьмедова ачухна ва ам анал рахана . Фарид Загьидиновича къейд авурвал и югъ вири районэгьлияр патал лишанлу йикъарикай са югъ я . « Гьуьрмет ийизвай кеспияр гзаф ава ,лагьана вичин рахунра Фарид Загьидиновича . – Абурукай сад малимвилин пеше я . Къе суварин юкъуз заз малимриз разивилелди ва гьуьрмет авуналди лугьуз к I анзава : куьне , Гьуьрметлу малимар , школадиз ва аялриз вири уьмуьр гузва . Чи районда образование социальный рекьяй эвелимжи чкадал алайбурукай сад я . Райондин руководстводи малимрин ва аялрин тереф хуьниз , образованиедин учрежденийрин материалринни техникадин база вилик тухуниз кьет l ен фикир гузва . Ихтияр це заз райондин руководстводин ва кьилди жуван патай и гуьзел югъ Чирвилерин югъ Оружбайрин хуьруьн жемятдиз мубаракдай . Къуй и школадай акъатзавай аялар еке дережайрив агакьрай . Абурукай район , республика машгьурдай пешекарар хьурай . Шадвилин линейка сифтегьан зенг ягъуналди ва школадин рак I арар ачухуналди акьалт I на .
+Р . МУРАДАЛИЕВ . 30АВГУСТДИЗ , Чирвилерин йикъан вилик , Дагъустандин образованиедин ва илимдин министр Шагьабас ШАГЬОВ ва ДГТУДИН Халкьдин Собраниедин депутат Тагьир ИСМАИЛОВ Магьарамдхуьруьн районда мугьманвиле хьана .
+« МАГЬАРАМДХУЬРУЬН РАЙОН » муниципальный тешкилатдин кьил Фарид АГЬМЕДОВ , райондин образованиедин управлениедин начальник Улубег АБЕЙДУЛЛА ЕВ , УО дин профсоюздин организациядин председатель Шевкет МЕГЬАМЕДОВНИ галаз абур райондин Ярагъкъазмайрин , Оружбадин , Ц I ийихуьруьн школайриз фена . Шагьабас Шагьовани Тагьир Исмаилова малимрихъ галаз суьгьбетарна , абурун дердийрихъ яб акална , хци месэлаяр гьялунин рекьер веревирдна . Оружбайрин хуьруьн школа разивал ийиз тежедай гьалда ава . Директор Рабия Къагьримановади суьгьбет авурвал , школа чимивилелди лазим тирвал таъминариз жезвач , дараматдин къав куьгьне хьанва , марфар хьайивалди т I илияр къвезва , дак I арар ва рак I арар жуфт туш . Спортдин майдандални ученикриз дуьзгуьн шарт I ар тешкилиз хьанвач .
+МАЛУМ тирвал , алай йисан I8СЕНТЯБРДИЗ Госдумадин , республикадин парламентдин ва чкадин органрин къуллугърин сечкияр кьиле фида . Идахъ галаз алакъалу яз 3I августдиз Дагъустан республикадин Халкьдин Собраниедин председателдин заместитель , КПРФ дин рескомдин Iсекретарь Магьмудов Магьмуд Гьажулаевич сечкичийрихъ галаз гуьруьшмиш хьана . Гуьруьш сифте гаф рахуналди РД дин Халкьдин Собраниедиз депутатвиле кандидат яз къалурнавай Зейдуллагь Мурсалова ачухна ва рахун патал гаф КПРФ дин рескомдин Iсекретарь Магьмудов Магьмуд Гьажулаевичаз гана . Заз чи уьлкведа , иллаки кьиблепатан Дагъустанда авай гьалар , инсанрин дуланажагъдинни яшайишдин шарт I ар ва наразивилер лап хъсандиз чизва . За исятда депутат хьуникай ваъ , авай кимивилер арадай гьик I акъуддат I а , завай квез гьихьтин куьмек гуз жедат I а гьадакай фикирзава . Закай депутат хьунилай ва я тахьунилай аслу тушиз , залай алакьдай вири куьмекар за гуда ,лагьана Магьмуд Гьажулаевича ва сечкичияр КПРФ дин ц I уд камуникай ибарат тир гегьенш программадихъ галаз танишарна . Гуьруьшдин эхирдай Магьмуд Гьажулаевича сечкичийрин суалриз жавабар гана .
+ЧИРВИЛЕРИН юкъуз - 1сентябрдиз вири уьлкведа образованиедин учрежденийри , гатун каникулрилай кьулухъ , чпин рак l арар ачухна . И юкъуз малимри ученикар , иллаки школадиз сифте къвезвай аялар хушвилелди ва къайгъударвилелди кьабулна . Гьа и кар школадиз сифте яз кам къачур аялрини гьисс авуна . Школьникрин линейкаяр чи райондин вири школайра шад гьалара кьиле фена . Магьарамдхуьруьн 1нумрадин юкьван школада сифте зенгинин линейка « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьилин сад лагьай заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева ачухна . Гьабибуллагь Желиловича вири аялриз , малимриз ва диде бу байриз к l елдай ц l ийи йис башламишун мубаракна , ученикриз чирвилерин рекье хъсан сефер хьурай лагьана . Инсандиз анжах хъсан образованиеди шадвал ва агалкьун гъидайди къейдна . Къе сифте яз партайрихъ ацукьзавай ученикрин гележег умудлуди ва бахтлуди жедайдахъ инанмишвал ийизвайди лагьана . Эхиримжи йисара районда образованиедин хиле хъсанвилихъ гзаф дегишвилер хьанва . Школайра медалистрин кьадар йис йисандавай артух жезва , райондин малимри республикадин конкурсрани къвердавай хъсан нетижаяр къалурзава . Идалай кьулухъни гьа ихьтин еришдалди давам жедайдахъ инанмишвал ийидайди лагьана . Ахпа сад лагьай зенгини ван авуна ва школадиз сифте яз физвай сад лагьай классдин аялар гьахьна . Линейкадал к l ват l хьанвайбуру абур гурлу капаралди рекье туна ва абуруз чирвилерин дуьньядиз хъсан сефер хьурай лагьана . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+Сад лагьай зенгини ван авуна
+И ЙИКЪАРА « Уьмуьр патал хизан къутармишин » лишандик кваз райондин дишегьлийрин Советдин нубатдин заседание кьиле фена . Заседаниедал са жерге месэлайриз килигна . Заседание сифте гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьилин заместитель Марта Абдуллаевади ачухна . Марта Насрулагьовна къенин юкъуз аялар дуьз тербияламишунин , и карда диде бубаяр абуруз чешне хьунин , хизанрин хъсан адетар ва халкьдин культура хуьнин важиблувиликай гегьеншдиз рахана . 4
+И темадай доклад авур дишегьлийрин Советдин председатель Тагъуя Тагьировади къейд авурвал , хизанрихъ галаз к I валахун ва хизанрин интересар хуьн райондин дишегьлийрин Советдин кьилин везифайрик акатзава . Докладдин винел рахай Ц I ийихуьруьн юкьван школадин социальный педагог Майя Магьамедовади , алай вахтунда авай гьалара аялар тербияламишун гзаф четин тирди лагьана ва давамар Гьа ихьтин месэлаяр Ярагъкъазмайрин школадиз фейи ч I авузни раижна . Школа аварийный гьалда ава . Ам лап куьгьне хьанва . Гуьруьшар кьиле фидай ч I авуз РД дин Халкьдин Собраниедин депутат яз Тагьир Исмаилова РД дин образованиедин ва илимдин министрдивай и школайра дуьзгуьн шарт I ар тешкилунин карда куьмекар гун т I алабна . Тагьир Исмаилова хабар гайивал , адан т I алабуналди виликдай Ярагъкъазмайрин школа материально технический жигьетдай авай гьал тайинарун , гележегда куьгьне дарамат ц I ийик I а туьк I уьр хъувун патал ахтармишун кьиле тухванай . А ч I авуз 450 чка патал проект тестикьарнай . Школайрин дараматриз килигайдалай ва к I ват I хьанвайбурун фикиррихъ яб акалайдалай гуьгъуьниз министр Шагьабас Шагьова къейдна . « Чна и месэла гьялун патал вири къуватар эцигда . И мураддалди гьакъикъатда авай гьалар чирун и барадай рай ондин администрациядинни министерстводин мумкинвилер тайинарун герек я . Аялри ихьтин шарт I ара к I елун лазим туш ». Шагьабас Шагьова вири документация гьазурунин тапшуругъ гана ва месэла гьялун патал мукьвал тир гележегда мумкин тир вири крар авун хиве кьуна .
+2 на . Чна къал авай хизанрихъ галаз к I валахунин карда алай вахтунда кардик квай технологияр ишлемишзава , гьар жуьре видеороликар къалурзава , абурухъ галаз кьилди кьилди суьгьбетар тухузва , абур авай четин гьалдин гъавурда тваз алахъзава . Нетижада дегишвилер хьайи хизанарни ава . Райондин МВД дин отделдин яш тамам тахьанвайбурун крарай инспектор Зайнаб Гьажималиковади лагьайвал , диде бубайрин жавабдарвал авачир хизанра , абур чук I унин хаталувални артух жезва . Гьа
+3 ихьтин хизанра четинвилерни , гьял тежезвай месэлаярни гзаф жезва . Заседаниедал и месэлайрай райондин Общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева , ЗАГС дин отделдин начальник Тахмина Гьуьсейновади , райондин депутатрин Собраниедин председателдин заместитель Милана Караевади чпин фикирарни лагьана . Заседаниедал гьалай месэлайрин гьакъиндай гегьенш къарар кьабулна . А . АЙДЕМИРОВА . Образованиедин идарайриз фейи ч I авуз министрдихъ галаз хьайи Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агьмедова ва РД дин Халкьдин Собраниедин депутат Тагьир Исмаилова Шагьабас Шагьоваз мугьманвилиз атунай сагърай лагьана .
+I966ЙИСУЗ хьайи залзаладин завалди халкьдиз еке зиянар гана . К I валер къар , школаяр , фермаяр ва халкьдиз важиблу гзаф карханаяр чук I урна . Са шумуд бубаяр яшамиш хьайи ватанар вара зара хьана . Гьихьтин гьар жуьредин яр емишдин багълар , са шумуд агъзур тоннралди техил к I ват I хъийизвай ник I ер авай чи дагъларин са бязи хуьрер арандиз куьч хьуниз мажбур хьана Сагърай гьукумат ! Вичин харжийралди виридаз к I вал югъ кутадай мумкинвилер гана . Халкь тахта шалмандалди , шифердалди ва пулдин такьатралди таъминарна . Дагъларин гьавадихъ галаз вердиш инсанар , арандиз эвич I айла , ц I аяр къвез , гзаф азарлу жез хьана . И кардизни гьукуматди еке фикир гана ва лазим тир серенжемар кьабулна . Магьарамдхуьруьн райондин Советск хуьрни гьа ихь��инбурукай сад я . Къамишлухри кьунвай и калун чилер кул кусдикай михьи авуна , Баку Ростов шегьре рекьин къерехдал са шумуд хуьруьн жемятдикай ибарат тир ч I ехи хуьр кутуна . Ирид хуьририд жемят са суфрадихъ ацукьна . Сифте колхоз , гуьгъуьнлайни « Фрунзенский » совхоз тешкилайла , багълар , уьзуьмлухар , фермаяр арадал атана . Гьукуматдиз гьар йисуз са шумуд агъзур тонн яр емиш , салан майваяр , техил , як , нек , ниси маса гуз хьана . Хуьр шегьердиз элкъвена . Куьчейра къван туна , симин шалманрал лампаяр эцигна , халкьдиз ял ядай парк туьк I уьрна , патай атай мугьманриз т I уьн гунин мураддалди столовой кардик кутуна , пуд мертебадин школа , фу чрадай пекарня эцигна , хуьруьз хъвадай ва салар дигидай яд , газ гъана . Халкьдин дуланажагъ къвердавай хъсан хьана . Ибур , гьелбетда , т I имил к I валахар тушир . Вири хуьруьн жемятди гъил гъиле кьуна , гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угурла , арадал атанвай агалкьунар тир . Гьайиф хьи , чи шадвилер яргъалди фенач . Къизил хьтин Советрин уьлкве вара зара авуна , колхозар , совхозар чук I урна , халкьди кутунвай багълар , уьзуьмлухар , агъзур ралди лапагар , малар авай фермаяр тергна . Халкь к I валах амачиз амукьна . И ч I ехи жемят базаррикни алишверишдик акатна . Алай вахтунда са бязи четинвилеризни килиг тавуна , хуьруьн администрациядин кьил Асваров Эмирагъадин регьбервилик кваз хуьр аваданламишзава , халкьдин дуланажагъдин шарт I арни хъсанарзава . Чк I анвай парк , кул кусдикай михьна , къелемар цун хъувунва , жугъунар къайдадиз хканва , куьчеяр , чиргъ вегьена , дуьзарнава , хуьруьн къен ва шегьре рекьин къерехар зир зибилдикай михьнава , хъвадай ва салариз гудай цин патахъай къайгъу ч I угвазва . Гадарнавай чилер кардик кутан хъийизва . Халкьдин садвал хьайила , дуланажагъдин шарт I арни артух жеда ,лугьузва Асваров Эмирагъади . Ражадуллагь САЛМАНОВ . Советск хуьр .
+РОССИЯДИН Президент Владимир Путина Дагъустан Республикадин Кьил Рамазан Абдулатиповаз « Ватандин вилик лайихлувилерай » IV дережадин орден ганва . Указда республикадин Кьилиз орден государстводин вилик ч l ехи лайихлувилерай ва гзаф йисара бегьерлудаказ к l валахунай ганвайди къейднава . Роспотребнадзордин Дагъустан Республикада авай Управлениеди зияратчияр патал памятка гьазурнава . Ада Гьажда авай ч l авуз Дагъустандин мусурманар инфекциядин жуьреба жуьре азаррикай хуьз куьмек гуда * * *
+ТУЬРКИЯДИН гьавадин дяведин къуватри уьлкведа къадагъа авунвай Куьрдистандин Рабочий партиядин ( РПК ) Иракдин кеферпата Гара регионда авай сенгеррал гьавадай гьужумна , хабар гана 29августдиз Amadolu агентстводи . Туьркиядин хатасузвилин къуватрин чешмейри хабар гайивал , серенжем чкадин вахтуналди йикъан сятдин садан зуралай сятдин 2далди давам хьана . « Агалкьунралди женгинин тапшуругъ тамамарайдалай гуьгъуьниз самолетар чеб къарагъай базада ацукьна »,кхьизва агентстводи . Ту��ркиядин яракьлу къуватрин генштабдин малуматдал асаслу хьана . Рейтер агентстводи къейдзавайвал , Сириядин Жераблус шегьердивай кьиблепатахъ террористрикай 400 квадратный километрдин мулк михьи авунва . Гьакъикъатда гьихьтин экстремистрикай ихтилат физват I а , тайинарзавач . Генштабда гьак I ни къейдна хьи , гила Туьркиядин серенжем Сирияда « уьлкведин рагъэкъеч I дай пата давам жеда ». 24августдилай Анкаради Сириядин кеферпата « Евфратдин къалхан » т I вар алай серенжем кьиле тухузва . Ада Туьркияди яракьлу къуватрин подразделенийрин 200 аскерди , гьак I ни махсус метлебдин подразделениедин I50 боецди иштиракзава . Туьркиядин кьушунри ва Анкаради тереф хуьзвай Сириядин азад армиядин восстаниедиз къарагънавайбуру Джераблусдал гуьзчивалзава . Анкарада къейдзавайвал , военный серенжемдин метлеб Сириядин кеферпад « Исламдин государстводин » ( Россияда къадагъа авунва ) террориствилин дестедин боевикрикай азад авуникай ва Сириядин куьрдерив и территорияр кьаз тун тавуникай ибарат я . Кьилди къачурт I а , Туьркиядин властри куьрдерин яракьлу дестейривай Евфрат вац I ун рагъэкъеч I дай патахъ фин ва абурувай чпин вири дестеяр I2 августдиз « Исламдин государстводин » боевикрикай азад авур Сириядин Манбидж шегьердай акъудун истемишна . 20I5ЙИСАН июлдиз Туьркиядин властринни РПК дин арада авай ислягьвилин икьрар ч I урнай . Идахъ галаз алакъалу яз Анкаради уьлкведин составда аваз автономия тешкилун патал женг ч I угвазвай куьрдерихъ галаз чуьруьк башламиш хъувуна . Идан себебни Суруч шегьерда кьиле фейи теракт хьана . А ч I авуз 32 кас телеф хьанай , асул гьисабдай куьрдер , РПК дин боецри Туьркиядин властрик , исламистриз куьмек гузва лагьана , тахсир кутунай .
+ГЕОЛОГРИН международный коллективди Индо Гангдин бассейндин ятар ишлемишзавайбур патал арадал атанвай зурба хаталувиликай лагьана Ахтармишун Nafure Geosci псе журналда чапнава . Пакистандин , Индиядин , Непалдин ва Бангладешдин агьалийриз цин ресурсар т I имил хьуни ваъ , абур ( яни яд ) инсан патал зегьерлу шейэри кьац I уруни къурху гузва . Инд . Ганг ва Брахмапутра вац I арин тахминан 200 метрдин кьван деринда авай 60 процент ятарик гзаф кьадар кьелер ва мышьяк ква . Гьавиляй абур хъун ва я хуьруьн майишатдин мурадар патал ишлемишун хаталу я . Спутникри тухвай ахтармишунри къалурайвал , эхиримжи йисара регионда чилин к I аник квай ятарин кьадар т I имил жезва . И гьал Индостанда яшамиш жезвай агьалияр патал кьилин къурхулувиликай сад яз гьисабзавай . Алимри вац I арай къачур ятар ахтармишунри къалурзава хьи , чилин к I аник квай церин дережа юкьван гьисабдалди дегиш тахьана амукьзава , амма адан ( цин ) дережа ч I ехи шегьеррин патарив 30 процентдин агъуз аватзава , гуьгъуьнлай патарив гвай чешмейрин гьисабдай абур эвез хъжезва .
+ВИННИПЕГДА кри халкьдикай тир кьве канадви 4I йисан къене чара хизанра яшамиш хьайиди тестикьарай прессконференция хьана . Абур I975 йисуз дуьньядал атайдалай гуьгъуьниз больницада какадарна , хабар гузва . Мярекатдал ДНК дин тестрин нетижаяр раижна . Абуру къалурайвал , Леон Свенсон ва Дэвид Тейт гъвеч I иди чпин хайи дидебубайри тербияламишнач . Идан гьакъиндай чир хьайила , абур шехь тавуна к I ам шам амукьна . Чаз лугьудай гафар авач , 4I йис алатнава … Зун жув жувавай квахьнава , зун перт хьанва , зак хъел ква , малумарна Тейта . Гуьгъуьнлай ада малумарна хьи , вич ч I ехи авур ксар ада гьамиша вичин диде бубаяр яз гьисабда , амма гила адахъ мад са диде буба ва стха пайда хъхьана . Адан гафаралди , Тейтрини Свенсонри са ч I ехи хизан хьиз яшамиш хьунин къарар кьабулна . Леон ва Дэвид Мунтиба вилаятда авай больницада какадарна . Абур гьар садан арада пуд югъ аваз дуьньядал атанай . Гьа и медицинадин идарада I975ЙИСУЗ мад кьве канадви дуьшуьшдай дегишарнай . И кардин гьакъиндай анжах алатай йисан ноябрдиз малум хьана . И дуьшуьшдилай гуьгъуьниз Тейтан ва Свенсонан кьилиз ДНК авунин фикир атана .
+БУГЪУРДИ бугь ягъиз ван тунва куьчеда . Кек ягъиз чил къадгъуниз руг тунва . Адал мягьтел хьанва биц I и Бицил . Ада лугьузва бадиз : Ба , и бугъур , данадкай хьанвайди яни ? Эхь , кьве йисан вилик са биц I и , иер дана тир ам . Юу у ! Акайла кьве салай закайни бугъур жеда , яни ?! Гьик I а ?! Вакай вучиз ?! Малимди тарсуна заз « Дана !» лагьанвайди я .
+РАЙОНДИН ФК « Лекиди » Дагъустандин чемпионатда вад лагьай сеферда чемпион хьунихъ йигин еришралди камар къачузва . И йикъара Дагъустандин чемпионатдин 12тур хьана . ФК « Леки » Хасавюртда чкадин « Даймохк » командадихъ галаз къугъвана . Гуьруьшда 0:4 гьисабдалди ФК « Леки » гъалиб хьана . Идалай гъейри ФК « Лекиди » Россиядин ЮФО дин СКФО дин Кубокдани иштиракзава . 4сентябрдиз « Леки » Россиядин Кубокдин къугъуна 2:0 гьисабдалди « УОР » Каспийск командадал гъалиб хьана . Идалди ам кубокдин къугъуна са к l арц l ин виниз хкаж хьана . Агъадихъ куь фикирдиз футболдай Дагъустандин чемпионатдин турнирдин таблица гузва .
+АЛАТАЙ гьафтеда « Солнечный берег » т I вар алай аялрин сагъламвал мягькемарзавай образовательный центрдин базадал республикада сифте яз региондин кьилин иштираквал аваз иладрин собрание кьиле фена . Собраниедин к I валахда Госдумадин , РД дин халкьдин Собраниедин депутатри , министерствойрин , ВУЗ рин руководителри , малимри , илимдин сообществойрини общественностдин векилри иштиракна . Регионда хьанвай ц I ийивилерикай , дегишвилерикай хабардар авунин ва и месэладин гьакъиндай иладрин фикир чирунин мураддалди тухвай гуьруьш Республикадин кьил Рамазан Абдулатипова тебрикдин гаф рахуналди ачухна . Вичин рахунра къейд авурвал , дуьзгуьн лайихлу несил тербияламишун патал малимрин , диде бубайрин ва властдин органрин арада сигъ алакъаяр хуьнин чарасузвал ава . Кьуд йисан вахтунда Дагъус
+танда аялрин образованиедин I00 учреждени�� эцигнава , им къанни вад йисуз тахьанвай крар я . Аялрин бахчайра 34 агъзур чка авуна , I4-I5 агъзур ученикар гьакьдай 30 школа эцигнава ва алай йисуз II школа кардик акатда . Гуьгъуьнлай республикадин президентди гуьруьшдиз атанвай диде бубайрин суалриз жавабар гана . Сад лагьай суал гваз къарагъай Расул Гьамзатован Фондунин вицепрезидент Гьабибат Азизовади , меркездин яш тамам тахьанвайбурун колонияда компьютерный класс ачухунин карда куьмек гун т I алабна . Ихьтин классди абурухъ галаз дистационный занятияр тухудай мумкинвилер гузвайди лагьана . И месэладай республикадин кьили , РД дин Правительстводин председателдин заместитель Екатерина Толстиковадиз , Минобрнаукадин руководитель Шахабас Шаховаз , Даггосуниверситетдин ректор Муртузали Рабадановаз ва Махачкъаладин образованиедин управлениедин начальник Тагьир Мансуроваз и месэла гьалун патал са жерге буйругъар гана . Гуьруьшдал гьак I ни Буйнакск шегьерда ва районда военный къуллугърал алайбурун аялриз бахчайра чкаяр авунин гьакъиндай суал гана . Суал гайи дидедихъ яб акалайдалай гуьгъуьниз Рамазан Гьажимурадовича , къведай йисан пландик шегьердин военный частунин патав аялрин бахча эцигуниз такьатар чара авун кутаз туна . Дагъустандин аялрин вирирос сиядин олимпиадайра иштирак авуникай рахайла , кьуд аялдин буба , ДГУНХ дин ректор Яхья Бучаева къейд авурвал , Екатерина Толстиковадин фикирдалди университетдин базадал бажарагълу аялриз къуват гузвай Республиканский центр ачухнавайди лагьана . Диде бубайри Дагъустандин образованиедин системада хьанвай дегишвилерилай ва ЕГЭ яр вахкузвай къайдайрилай чпин разивал малумарна . И жигьетдай Рамазан Гьажимурадовича къейд авурвал , Дагъустан им малимрив ЕГЭ вахкуз тунвай сад лагьай регион я , нетижаяр аялринбурухъ галаз сад хьана . Гьак I ни субъектдин руководителди , хайи ч I алар чируниз кьет I ен фикир гана к I анзавайди лагьана . Рик I ел хкин , « Солнечный берег » центрдин базадал « Сириус – Альтаир » центрдин кьвед лагьай смена кьиле физва . « СИРИУСАЛЬТАИР » центрдин малимрини аялри суалар гана . « Сириус Альтаир » центр йисан вахтунда акъваз тавуна кардик жеда ва ана дагъустандин аялрихъ галаз чи гьукуматдин кьилин пешекарри к I валахда . Эхирдай « Солнечный берег » центрдин директор Магьамед Асхабалиеваз « Дагъустан республикадин образованиедин лайихлу работник » лагьай гьуьрметлу т I вар гана ва образованиедин хел вилик тухуник лайихлу пай кутур диде бубайрив наградаяр шад гьалара вахкана .
+АЛАТАЙ гьафтеда хемис юкъуз Дербент шегьердин 6нумрадин интернатдин базадал « Сириус Альтаир центрдин » пуд лагьай сменада кардик акатна . Рик I ел хкин , РД дин кьил Рамазан Абдулатипован ва РФ дин ФС Федерациядин Советдин член Сулейман Керимован инициативадалди , 2017йисан 24мартдиз Дагъустандин государственный технический университетдин базадал ��ажарагълу аялриз къуват гунин мураддалди « Сириус Альтаир ганвай пешекарар , тарихдай , праводай , обществознаниедай ва урус ч I алай абурун чирвилер артухарунал алахъда . И гуманитарный сменадихъ галаз республикадин Минобрнаукадин « Солнечный берег » т I вар алай аялрин сагъламвал мягькемарзавай центрда кьвед лагьай смена кардик ква . Ана математикадай , биологиядай , физикадай ва журналистикадай к I елунрин , илимдин ва ахтармишунрин к I валахра тафаватлу хьайи 200 аялди иштиракзава . Кьвед лагьай смена 21августдалди давам жеда . центр » ачухнай . Центрда меркездай ва республикадай 36 пешекарди зегьмет ч I угвазва . Пуд лагьай сменада Дагъустандай виш аялди чпин чирвилер артухарда . Ц I уд йикъан вахтунда , чкадин ва маса регионрай эвер
+ДАГЪУСТАН Республикадин Халкьдин Собраниедин депутатри Владимир Васильев региондин кьилин къуллугъдал хкягъайдалай гуьгъуьниз республикадин гьукумат отставкадиз фена. Амма гьукуматдин цӀийи состав арадал гъидалди ада вичин везифаяр тамамарун давамарда. «Дагъустандин гьукуматди вичин векилвилер хивяй акъудунихъ галаз алакъалу яз, за къарар акъудзава: ЦӀийи гьукумат тешкилдалди Дагъустандин гьукуматди вичин везифаяр кьилиз акъудун давамарин»,- лугьузва Дагъустандин Кьилин Указда. В. Васильева малумарайвал, республикадин цӀийи гьукумат пуд гьафтедин муддатда тешкилда. «И мукьвара чна «Зи Дагъустан» лишандик кваз кьиле фейи кадрийрин конкурсдин финалистрив 13 удостоверение вахкана. Дагъустандин къенепата чӀехи ва тешкил хьайи чи кадрийрин корпусдихъ галаз чна кӀвалах фадлай тухузва»,- къейдна В. Васильева. Дагъустандин гьукумат гьикьван дережада цӀийи хъийидатӀа, гьа кар «тайин тир кӀвалахди къалурда»,- алава хъувуна региондин Кьили. В. Васильеваз цӀийи гьукумат, республикадин кадрийрин конкурсда гъалиб хьайибурни желб авуналди, тешкилиз кӀанзава. Ада министеррин цӀийи кабинетдин везифа агьалийрин тӀал алай месэлаяр гьялун патал вири къуватар желб авуналди, гьялуникай ибарат тирди малумарна. «КӀвалахин, кӀвалахин ва мад сеферда кӀвалахин»,- лагьана Дагъустандин Кьили. В. Васильева къейд авурвал, «Экономикадин рекьяй гьялун регьятдиз акъваз тийизвай тайин тир месэлаяр авайди» ада ва адан командади аннамишзава. «Инсанри чахъ авай делилар- ваъ, чпин уьмуьр хъсан хьанвайди мукьвал вахтара гьиссдайвал, месэлаяр гьялунив эгечӀунин рекьер жагъурун герек я. «Им виридалайни четин кар я»,- къейдна ада.
+ДАГЪУСТАН республикадин кьилин къуллугъдал хкянавай Владимир Васильева алай йисан сифте кьиляй регионда гъиле кьур коррупциядиз акси кӀвалах давамарда. РД-ДИН Халкьдин Собраниедин депутатрин вилик рахадайла, В. Васильева лагьана: «Чна квелай башламишнай? Коррупциядихъ ва криминалдихъ галаз женг чӀугунилай. Чна кьил кутуналди, Россиядин Генеральный прокуратурадин комиссиядин республикадин властдин органра зак��ндал амал тавуниз талукь ахтармишунар кьиле тухвана, Федеральный антимонопольный къуллугъдин аппаратди, Росздравнадзорди, Россиядин зегьметдин министерстводи республикадин коррупциядин кьарада гьатнавай медико-социальный эк с пертизадин кӀвалах ахтармишзава. Чи кӀвалахдин кар алай ерийрик ачухвал, гьахъвал ва намуслувал акатзава. Анжах гьа и жуьреда кӀвалах давамаруналди чна халкьдин патай властдиз авай ихтибар чкадал хкида». В. Васильева рикӀел хкана хьи, ахтармишунрин нетижада кӀвалахрилай 60-далай гзаф ксар алудна, хейлинбур жавабдарвилиз чӀугуна. Жавабдарвилиз чӀугунвай бязи чиновникри ганвай зиянрин кьадар миллиардралди гьисабзава. Мадни ада лагьайвал, ФАС-ДИН пешекарри здравоохранениеда, санал меслятна, авунвай тахсиркарвилер дуьздал акъуднава. Пуд йисуз тахсиркар тешкилатчийри ва иштиракчийри 7,76 миллиард манат законсуз дуллух чпин нефсиниз акъудна, рекьер туькӀуьрдай хиле и девирда гьа и жуьреда 17,3 миллиард манат.
+Г И Л И Й Р И Н хуьре, залан атлетикадай спортдин мастер Адиширинов Магьмуда вичин такьатралди ва мукьвак ь и л и й р и н куьмекдалди с п о р т з а л эцигна. Гила адан тербияч и й р и з спортдин рекьяй еке камаралди вилик фидай мумкинвал жеда. Лугьун лазим я хьи, и спортзал Магьарамдхуьруьн райондин ДЮСШ2-ДАК акатзава. Ина аялри неинки штангаяр хкажда, гьакӀ маса къуватдин къугъунани тухуда. Залан атлетикада вичин махсус адетар ава. Уьтквем сагъламвал, диде-бубайрин ихтияр, тӀебиатди ганвай къуват, аялдиз вичин зурба ашкъи хьана кӀанда. Тренирофкаяр гьафтеда вад юкъуз тухуда ва кьве группа тешкилда. Рушарин группани кардик кутун фикирда ава. Спортсменар райондин, республикадин, Россиядин акъажунриз гьазур жеда ва анра иштиракда. Спортзалдиз «Сократион» тӀвар ганва. 2010- йисалай ДЮСШ2-ДА т р е н е р в и л е кӀвалахзавай Адиширинов Магьмуд кьилин образование авай, 1- категориядин пешекармалим я. КӀвалахзавай йисара адаз цӀудралди гъалибчияр ва призерар хьанва. Магьамедов Руслана Владимир шегьерда, Бабаханов Радмира Старый Оскол шегьерда Вирироссиядин акъажунра иштиракна. Абур кьведни Дагъустандин хкянавай командадик кутунва. Хьанвай агалкьунрай Магьмудаз 2017йисуз «Лап хъсан жегьил тренер» тӀвар алай приз гана. Магьмудан мурад неинки къуватлу спортсменар гьазурун, гьакӀ вичин тербиячийрикай акьуллу, камаллу, халкьдин къуллугъда акъвазнавай ватанпересар хьун я. Спортзал эцигиз вичиз куьмек гайи вирибуруз Магьмуда рикӀин сидкьидай чухсагъул лугьузва, ва гьакӀни чпивай жедай куьмекар гайи ДЮСШ-2ДИН директор Къазиагьмедов Джамидиназ ва завуч Эфендиев Тимураз сагърай лугьузва.
+тренер Магьмуд вичин тербиячийрихъ галаз.
+РОССИЯДИН военныйри Сириядин Тартус портуниз пар авай са шумуд гими ракъурна. Малумарзавайвал, и йикъара Новороссийскдай Сириядиз Россиядин «Спарта-3» гими рекье гьатна. ЧӀехи гимида Сириядин гьукуматдин яракьлу кьушунриз ва абурун терефдарриз военный пар тухузва. Идалай гъейри, и мукьвара Россиядай Сириядиз мадни са гими фена. Чешмеди къейдзавайвал,ада военный техника, гьа жергедай яз БМП ва танкар авай. 28- августдиз малумарайвал, Россияди Сириядин къерехда авай женгинин гимийрин десте къуватлу авуна. Адак алай вахтунда цин винелай фидай I0 гимини цин кӀаникай фидай 2 луьткве ква.
+РОССИЯНВИЙРИВАЙ тахсиркарвилер винел акъудунин ва тахсиркарар кьунин кардиз куьмек гунай пишкеш яз са шумуд миллион кьван манат къачуз жеда. МВД-ДИН и месэладиз талукь къарар 27- августдиз къуватда
+УКРАИНАДИН сергьятриз США-ДАЙНИ Канададай вини дережадин аскерар фенва. Идан гьакъиндай «Новости» РИА-ДИ хабар гузва. «56 лагьай мотопехотадин ва 406 лагьай артиллериядин бригадайриз гзаф кьадарда къецепатан военный къуллугъчияр атанва»,кхьизва чешмеда. ДНР-ДИН яракьлу кьушунрин пресс-къуллугъдин векилди къейдзавайвал, уьлкведиз атанвай аскеррини командирри Украинадин яракьлу къуватри (ВСУ) гьазурвал аквазвай гьужумдин операцийра иштиракда. 30- августдиз США-ДИН армиядин министр Марк Эспера хиве кьурвал, Пентагонди чпин пешекарар Украинадиз ракъурна. гьатна. Пишкеш ва гудай пулдин кьадар 50 агъзурдалай I0 миллиондив кьван агакьна. 500 агъзурдав кьван агакьнавай пулдин пишкеш МВД-ДИН территориальный органдин кьиле авайдан ва я адан заместителдин къарардалди тайинарда, 3 миллион манатдал кьван МВД-ДИН кьилин заместителдин, 3 миллиондилай виниз- министрдин къарардалди. Информация агакьарайдаз нагъд пулни гуз, гьакӀ банкдин счетдизни ягъиз жеда. Къенин йикъалди полицияди, лап хаталу тахсиркарар кьунай пишкеш хиве кьуналди, пулдин такьатар гузвай. Къейд ийин, къайдаяр хуьдай органра махсус фонд авач, гьар са гьакъикъи дуьшуьшдиз килигна, министерстводин къенепатан ресурсрай такьатар чара ийида.
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ, гьар йисуз ноябрдин вацран эхирдай, чи уьлкведа хьиз райондани багьа суварикай сад тир «ДИДЕДИН ЮГЪ» шад гьалара къейдзава. Диде, им гьар садан уьмуьрда виридалайни багьа инсан я. Дидеди балайрал чӀугвазвай зегьмет къимет авачирди тирдал садавайни шак гъиз жедач. Гьавиляй чун гьамишалугъ чи дидейриз буржлу я. Дидейрин уьтквем крарикай, абуру гузвай насигьатрикай, ийизвай хийир дуьарикай акъваз тавуна рахаз жеда. Къуй дидевилин бахтуникай садни магьрум тахьурай. Къуй чи дидейрихъ мягькем чандин сагъвал, кӀвалера бахт, берекат хьурай. Амин! Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил.
+ГЬАР ЙИСУЗ чи уьлкведа 27- ноябрдиз «Гьуьлуьн пияда кьушунрин югъ» къейд ийизва. И югъ 1995- йисан 19- декабрдиз Россиядин ВМФ- дин Главнокомандующийдин къарардалди тестикьарнай. Тестикьарнавай ва къейдзавай и йикъан ва къуллугъдин важиблувал алай вахтунда уьлкведа авай гьалари ва кьиле тухузвай дяведин махсус операцияди ачухдаказ къалурзава. Пешекарвилин йикъ��н вилик чаз, уьлкведи тухузвай дяведин махсус операциядин иштиракчияр хьайи ва буржи тамамардайла телеф хьайи пияда аскеррин тӀварар кьуналди абур эбеди яз чи рикӀера хуьз кӀанзава. ЦӀийихуьруьн агьали ефрейтор Сафаралиев Джамирзе Сефибекович (24.03.1989г.р), кьиблепатан военный округдин Каспийдин флотилиядин гьуьлуьн пияда кьушунрин 177- кьилдин полкунин сапер; Мобилизациядик кваз фейи Гилийрин хуьряй тир ефрейтор Османов Ибрагьим Османович (I5.04.I9836Г.Р), гьуьлуьн пияда кьушунрин 1- батальондин ракетар язавай танкарин 1- отделениедин старший оператор; Мобилизациядик кваз фейи Самур хуьряй тир Салманов Марат Саидович (17.08.1996г.р.), гьуьлуьн пияда кьушунрин 1- батальондин, 2- отделениедин 3- взводдин старший стрелок; Мобилизациядик кваз фейи Азадогълийрин хуьряй тир Керимов Шекихан Мехтиханович (25.09.I999Г.Р), гьуьлуьн пияда кьушунрин 1- батальондин 2- отделениедин 1взводдин гранатометчик; Мобилизациядик кваз фейи Советск хуьряй тир Гаджалиев Амрид Гьасанович (12.03.1997г.р), гьуьлуьн пияда кьушунрин 3- отделениедин стрелковый взводдин снайпер; ЦӀийихуьряй тир Рефиев Икрам Якубович, Каспийдин флотилиядин гьуьлуьн пияда кьушунрин 177- нумрадин кьилди полкунин стрелковый взводдин старший снайпер; Шихмурадов Ислам Алимурадович, Тагьирхуьруьнкъазмайрин агьали.
+И ЙИКЪАРА райондин халкьарин адетдин культурадин центрадин фоеда чи районэгьли, бажарагълу шаир, публицист, драматург, таржумачи, журналист, Россиядин писателрин Союздин член Ибадуллаева Бикехалум Алибековнадин 70 йис тамам хьуниз талукьарнавай юбилейдин межлис кьиле фена. Лезги халкьдин музыкадин милли алатрал тамамарзавай хуш авазралди фоедиз атай юбиляр кӀвачӀел къарагъна гурлу капар ягъуналди къаршиламишна. Мярекат Владик Батманова ачухна ва кьиле тухвана . Сифте гаф Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агьмедоваз гана . Фарид Загьидиновича тебрикдин чар кӀелна ва юбилярди кечирмишнавай лайихлу уьмуьрдикай, ада чи литература, журналистика вилик тухуник кутунвай къиметлу паюникай гегьеншдиз лагьана. Бикехалум Алибековадин ери-бине Магьарамдхуьруьн райондин Гилийрин хуьряй я. Адан яратмишунра зегьметкешдин образди кьетӀен чка кьазва. Вичин машгьурвили Бикехалум Алибековна халкьдивай къерех авунач, ам мадни адаз мукьва авуна. Ам халкьдин мецин эсерар кӀватунал, шииратдин адетар ахтармишунал машгьур я. Вичин шиирра Бикехалум Ибадуллаевади Ватандихъ авай кӀанивал виридалайни гужлу къуват тирди ачухарзава. Адан шииррин метлеблувал, таъсирлувал къенин юкъузни къуватда ама. ЖАННА.
+ГЬАР ЙИСУЗ, ноябрдин вацран эхирда чи уьлкведа дидейрин югъ шад гьалара къейд ийизва. Дугъриданни дидейрин югъ сувар яз къейд авун рикӀел гъайи касдиз чухсагъул лугьуз кӀанзава. Дидедин гьавадихъ къведай са шейни авач. Гьар гьикӀ ятӀани, дидевал гьисс авур, вичин балаяр къужахламишай, абурун наз чӀугуна уьмуьрдин шегьредал акъудна динжарай ва виридалай ширин няметар тир хтулрин дад акунвай кас бахтлу инсан яз гьисабиз жеда. Къенин жуван ихтилат заз яргъал йисара вичи хкянавай пешедиз вафалувал хвенвай, вафалу уьмуьрдин юлдаш, играми диде Мамедгьуьсейнова Румина Багьадиновнадикай ийиз кӀанзава. Ам l968- йисуз Магьарамдхуьре еке хизанда дидедиз хьана. Ада l985- йисуз Магьарамдхуьруьн юкьван школа, гуьгъуьнлай l990- йисуз Омский областдин Тара шегьерда медучилище акьалтӀарна. Хайи хуьруьз хтай Руминади, вичин зегьметдин рехъ гьа вахтунда кардик квай «молочная кухня» лугьузвай карханада башламишнай. l994- йисалай къенин йикъалди ада Магьарамдхуьруьн ЦРБ- да гьар жуьре рекьерай духтуррин медсестра яз намуслудаказ кӀвалахзава. Уьмуьрдин кьадар- кьисметди ам l989- йисуз Советский хуьруьз акъуднай. Вичин уьмуьрдин юлдаш Мубазирни галаз мягькем хизан кутуна. И хизанда чӀехи хьанвай тербияллу пуд веледдини кьилин образованияр къачуна хкянавай пешейрай кӀвалахзава, абурухъ чпин хизанар ава. Рушар тир Тутудини Эльзади тербиячивиле кӀвалахзава. Хва Масада икьрардин бинедаллаз Ростовдин танкарин частуна къуллугъ кьиле тухузва. Жавабдарвилелди вичин къуллугъ тухузвай, ам чи уьлкведи Украинадин чилел кьиле тухузвай дяведин махсус операциядиз рекье тунай. СВО башламишай сифте йикъалай са шумуд вацра намуслувилелди везифаяр тамамарунай, къалурай жуьрэтлувилерай Масад «За отвагу» медалдиз лайихлу хьана. Хтана вичин частуна къуллугъ кьиле тухузвай Масад, хъсан гъавурда авай пешекар хьуниз килигна мад СВО- диз рекье тунва. И мукьвара, 9l708- нумрадин воинский частунин командир, подполковник Р.Кутаеван тӀварунихъай намуслувилелди тухузвай къуллугъдай Масадаз Гьуьрметдин грамотани ганва. Ватан хуьнин карда ихьтин викӀегьвилелди къуллугъ тухузвай кьегьал хва тербияламишнавай диде- бубадиз чухсагъул лугьуз кӀанзава. Мумкинвиликай менфят къачуна, чна квез дидейрин сувар мубаракзава, къуй гъурбатда Ватан хуьзвай хцикайни ва амай балайрикайни квез къведайди анжах шад хабарарни хийирдин кӀвалахар хьурай, гьуьрметлу Румина Багьадиновна! А. АЙДЕМИРОВА.
+ЗУЛУННИ хъуьтӀуьн вахтунда «Buta Airways» авиакомпанияди гьафтеда кьве сеферда, ислен ва жуьмя йикъара, «Airbus A320» самолетра аваз Махачкъаладай Бакудиз рейсер ийида. Идакай меркездин аэропортунин пресс-къуллугъди хабар гузва. Самолетди Махачкъаладин аэропортунай Москвадин вахтуналди йифен сятдин 12 жез 5 декьикьа амаз (23:55) лув гуда ва ам Азербайжандин меркездив чкадин вахтуналди йифен сятдин 2 даз (02:00) агакьда. Къейд ийин хьи, Москвадинни Бакудин вахтарин арада 1 сятдин тафават ава. Бакудай самолет чкадин вахтуналди йифен сятдин 11 жез 15 декьикьа амаз (22:45) экъечӀда. Махачкъаладин аэропортунив ам Москвадин вахтуналди йифен сятдин 11 даз (23:00) агакьда. Рекье 1 сятни 15 декьикьа жезва.
+СИР туш, Дагъустанда, гьам кьилди къачуртӀа Магьарамдхуьру��н районда, акьуллу, камаллу, бажарагълу, надир инсанар гзаф ава. Гьабурукай садакай заз ихтилат ийиз кӀанзава, гьадакай гьатта роман кхьейтӀани жеда. «Ватан», «Ватан кӀан хьун» еке мана-метлеб авай гафар я. Им Ватандал, адан къенин йикъал ва а югъ иер, гуьрчег ва экуь ийизвай инсанрал дамах авун я. Къведай несилриз халкьдин адетар, гьам эдебиятдин ва тарихдин, гьам дяведин ва ислягь уьмуьрдин- бубайрилай рухвайрал ва хтулралшадвалдай ва гьам жуван Ватандал дамах авун я. Ахьтин касни Магьарамдхуьруьн районда 47 йисуз гьакъисагъвилелди малимдин четин пешеда зегьмет чӀугур зи дуст Набиев Наби Абдулмуминович я. Зи очеркдин игит виридалайни ислягь пешедин сагьиб я- ам Малим я. Хуьруьн уьмуьр фадлай дегиш хьанва: гьардан кӀвализ алай девирди истемишзавай тадаракар ва агьваллувал атанва. Компьютер, телевизор, холодильник, сад-кьве улакь … авачир са хизанни амач. Им инсанрин дуланажагъ хъсан хьанва лагьай чӀал я. Бес руьгьдин девлетрин месэла гьикӀ я? Руьгьдин девлет вич- вичелай къведач, артух жедач. Ам гузвайбурукай сад малим я. Заз адакай кхьиз регьятни я, хушни. Магьарамдхуьруьн районда ам течир гьич са касни авач. Адакай ва адан вичин макъалаяр «Лезги газет», «Самурдин сес», «Учитель Дагестана», «Голос профсоюза образования», «Дагестанская правда», «Северный рабочий» (Ярославльская обл. газета»), «Маяк Дельты» (Камызякская район
+дин газетда) ва «Русский язык в национальной школе» журналрани газетра гзаф акъатнава: санлай къачурла адан вичин 300 материалдилай гзаф очеркар, илимдин, методикадай статьяяр, гьикаяяр, кроссвордар газетрин чинриз акъатнава. Са вахтара Наби малимдикай зани, Алибеков Алибегани, Фикрет Гьажиевани, Роман Исаевани «Зуьгьре гъед» тӀвар гана еке очерк чапдиз акъуднай. Мерд Алиди вичин четверостишияр адаз суварриз ва я макъала геж хьайила бахшзавай. Наби малимдиз вичизни, бажарагълу малим хьиз, журналиствилин рекьяйни хатӀ ава. 12- ноябрдиз Наби Абдулмуминовичан дидедиз хьайидалай инихъ 70 йис хьанва. Адакай са гъвечӀи справка: Муьгъвергандал 8- класс, Магьарамдхуьре 10класс вири «вадар» аваз куьтягьна, ам ДГУ- дин филологиядин факультетдик 1971- йисуз экечӀна. 1976- йисуз жегьил пешекар Магьарамдхуьруьн райондин ЦӀийихуьруьн школадиз Просвещениедин Министерстводи рекье туна. 47 йисан къене ада гьа школада пешедиз вафалувал авуна, гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугуна. Саки гьар йисуз Наби малимдин аялри гьам районда, гьам республикада урус чӀалайни литературадай 1-3- чкаяр кьуна, райондин тӀвар виниз акъудна. Заз малум тирвал, адан аялри 3 сеферда Дагъустанда 1- чка, 9 сеферда 2-3- чкаяр кьуна. Са бязи аялрин (гила абур вири хизанрин сагьибар я, аялар туш) тӀварарни кьуртӀа жеда: Эседова Зульфия 1- чка (пуд йис идалай вилик и руша Махачкаладин «Учитель года» конкурсда 2- чка кьуна), Мустафаева Беневша, Къурбанова Фати, Нухова Лариса, Джаватова Элита, Гьасанова Изумруд, Шихрагьимова Эльмира ва масабур. Зегьметда къалурай вини кьилин нетижайриз, аялрал рикӀ хьуниз, пешедиз вафалу хьуниз килигна адаз УО-ДИН, райондин администрациядин Кьилин, Россиядин просвещениедин Министрдин гзаф кьадар грамотаяр ганва. Гьукуматдин наградаярни кими туш: 1985- ЙИСОТЛИЧНИК просвещения РСФСР (гилан «Почетный работник общего образования России»), 1991- йис- «УЧИТЕЛЬ-МЕТОДИСТ» лайихлу тӀвар. 1996- йисуз Россиядин Президентдин Указдалди малимдин пешекарвилиз, устадвилиз еке къимет гана, ам «Россиядин Федерациядин школайрин лайихлу малим» Гьуьрметдин тӀварцӀиз лайихлу хьана. Адахъ са кьадар маса медаларни ава, са медалдин тӀвар кьун тавуна жедач: «М. Ломоносован 300 йис». 2005йисуз ада «Россиядин виридалайни хъсан малимрин Конкурсдани» гъалибвал къазанмишна. 2007- йисуз адакай республикадин образованиедин ва илимдин профсозрин премиядин лауреатни хьана. Пешекарвилин категорияр акъатайдалай
+инихъ адалай гьамиша кьилин категория къачуз алакьна. Тажуб жедай мад са кар ава, педуниверситетдин профессор Людмила Ивановна Шоцкаядин теклифдалди Наби Абдулмуминович 1995 ва 1996- йисара республикадай медалриз лайихлу выпускникрин сочиненияр ахтармишдай комиссиядикни кутунай (жергедин малимар 1-2 тир комиссиядик квайди: вири илимдин кандидатарни докторар тир). Им зи дустунин бажарагълувилиз, пешедин устадвилиз гайи къимет я лагьайтӀани жеда. Инал завай мад са вакъиадикай суьгьбет тавуна жедач: Дагъустанда сифте яз цӀийи къайдада школаяр аттестация ийиз башламишнавай. И четин имтигьандай ЦӀийихуьруьн (Новоаулдин) школа хъсан нетижаяр аваз экъечӀна. Гьаламат жедай кар ам я хьи, сифте яз Дагъустанда зегьметда, пешекарвиле ери къалурай 14 малимдиз 15% мажибни артухарна (стаждай ваъ). Наби малимдин аялри республикадин аслу тушир экспертрин комиссиядин вилик тапшуругъар юкьван гьисабдалди 4,8 балл аваз кьилиз акъудна. Гьатта а чӀаван Образованиедин Министр Бадави Саидович Гьажиевни тажуб хьанвай. Малимдин и алакьунар акур Министрди коллегиядал Наби малимдиз лайихлувилин тӀвар гун теклифна. -Са дерди аваз жува кӀелай факультетдиз фейила, тарс гайи, зи фикирдалди, урус чӀалай виридалайни къуватлу, савадлу малим Г. Н. Сивридидин (грек) патав кьил чӀугуна. Адаз хвеши хьайиди вилерай аквазвай, ада заз «За вал дамахзава» лагьанай. И гафар заз малимди гайи еке пишкеш хьиз тир,- хиве кьуна Наби малимди. Дагъустан арадал атайдалай инихъ 100 йис хьунихъ галаз алакъалу яз, Республикадин Кьил С. А. Меликова 2023- йисан 20 – январдиз «Гьуьрметдин Грамотани» ганва. Наби малим сагъламвилин гьалдиз килигна, 2 йис идалай вилик кӀвалахдилай элячӀнаватӀани, Магьарамдхуьруьн Общественный Палатадин, Бубайрин Советдин членвиле амазма. Зазни адан кӀвалахдин къайда, ери гьамиша бегенмиш тир. Гьеле районодин методикадин кабинетдин заведующий яз зун адан гзаф тарсарани ацукьна, малимдин пешедин сирни хъсан чидай : гьихьтин четин шартӀара хьайитӀани, Наби малимди хъсан нетижаяр гудай. Садрани чин чӀурна ам заз акунач, пара экуь къамат авай чин ачух инсан я. Гьи коллективдиз фейитӀани, суьгьбетчийрин кефи, гуьгьуьл хкажда, компаниедал чан гъида. 8- класс Муьгъвергандал, 10класс Магьарамдхуьре вири вадар аваз акьалтӀарна. Университет куьтягьна таниш тушир хуьруьз акъатай жегьил пешекардал хъсан коллектив гьалтна. Ина адакай халисан малим хьана, адаз дустар жагъана; аялрин, диде- бубайрин ва малимрин арада гьуьрмет къазанмишна. Къе Наби малимди тарсар гайи аялрикай духтурар, инженерар, офицерар, малимар … хьанва. Адахъ галаз тухвай суьгьбетдай зун са важиблу кардин гъавурда гьатна, руьгьдин девлет гьар юкъуз пелез гьекь акъатна къазанмишна кӀанзава. Им лотерейный билет туш. Гьикьван хъсан диде хьайитӀани, гьадавайни руьгьдин девлет пишкеш ийиз жедач. Инсанрин ихтибарвал жува къазанмишна кӀанда, са къуллугъдини ам ваз замин яз гудач. Набидин къуллугъарни алай вахтунда общественияр я. Эгер са касдихъ галаз мукьувай таниш жез кӀанзаватӀа, хизандин шикилар авай альбомдиз килига. Анай гзаф затӀар чир жеда, аквада. Заз дустунин уьмуьрдин юлдаш Насият Ибрагьимовна хъсандиз чида. Зи фикирдай, юбилярдин гъалибвилерик, агалкьунрик гьадан еке пайни ква. Насиятни 48 йис стаж авай тежрибалу малим я. Гьакъисагъ зегьметдай Насият- малим «Почетный работник общего образования России» наградадиз лайихлу хьана. Абуру чпин 4 аялдизни ватанпересвилин тербия, кьилин образование къачудай мумкинвилер гана. Аялрини бубадинни дидедин пеше хкяна: чӀехи руш Эмилияди Магьарамдхуьруьн искусстводин школада, Иренади Буткъазмайрин юкьван школада малимар яз кӀвалахзава. ЧӀехи гада Насим, медицинадин рекьяй подполковник, Санкт- Петербургдин С. М. Кирован тӀварцӀихъ галай военно- медицинская академиядин преподаватель яз, апрелдилай МЕД- 2 клиникадин кьилин духтур хьанва. Ада Африкада (Судан, Чад гьукуматра) ООН- дин ограниченный контингентдихъ галаз ва маса махсус операцийра иштиракна. Наби малимдин гъвечӀи гада алай вахтунда ЦӀийихуьруьн (Новоаул) юкьван школадин директор я. Къуллугъ бубади хцел ихтибарна, вич кӀвалахдилай экъечӀна (духтурри ихтияр ганач). Максима директорвал ийиз вад йис хьанва, школа райондин вилик квайбурукай сад я. Къе 4 аялни чирвилер гудай учрежденийрихъ галаз алакъа хьун диде – бубади веледриз дуьз тербия гунин нетижа я. Зи дустунин биографияда мад са ажайиб факт ава: адакай гьа са школада пуд сеферда директор хьана. Гьар сеферда школадин рейтинг агъуз аватайла, УО- дин кьиле авайбурун рикӀел Наби малим хквезвай. И йикъара гьуьрметлу малим дидедиз хьайидалай инихъ 70 йис тамам хьанва. Абурукай 47 йис аялриз тербияни чирвилер гуз акъатнава. Ам секин, дугъри кас я, анжах, заз чидайвал, вичикай тарифдин гафар гьадан рикӀизни хуш жеда. Къуй, зи дуст Наби хьтин инсанар чи арада гьамиша аваз хьурай. АкӀ хьайила, чи руьгьдин девлет артух жеда, дуьнья абад жеда. Алаудин САИДОВ, Дагъустандин лайихлу малим, Магьарамдхуьруьн Коррекционный школадин директордин заместитель.
+Чар кхьизва за ваз, диде… Ацукьнава текдиз кӀвале. За ви жаваб хуьзва вилив, Зун хъсан я, язва дири. Хабар гузва, диде, за ваз, Акъатнава зун лап яргъаз. Дарих хьанва зун лап пара, Лугьур гафар ава хара. Къуллугъзава за Ватандиз, Гьамишанда вун рикӀеваз, Кьегьалвилер къалурда за, Ви ширин тӀвар мецел алаз. Зи дустариз саламар лагь, Дарих я лагь, зун квехъ пара. Кагьулвал гьич тавуна заз, Чарар кхьий ара-ара. Акъатзавач абур рикӀяй, Санал алаз хьайи йикъар. Минетзава лагь за пара, МУКЬВАЛ-МУКЬВАЛ, кхьий чарар. Ватан хуьнуьх еке бурж я, Гьар са касдин хиве авай. Кьегьалвилелд къуллугъ уна, ТӀвар хкажда, вине авай. Ажеб кӀан я заз дустариз, Ашкъи аваз чарар кхьиз. Абрун жаваб хтайла заз, Пагь, шад жеда жуван рикӀиз! РЕСПУБЛИКА ДАГЕСТАН ГЛАВА МУНИЦИПАЛЬНОГО РАЙОНА «МАГАРАМКЕНТСКИЙ РАЙОН» ПОСТАНОВЛЕНИЕ
+Къенепатан крарин къуллугъчийриз пешекарвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Ватандиз ва халкьдиз къуллугъ авунин лап хъсан адетар давамаруналди, куьне чи инсанрин секинвал уяхдиз хуьзва, тахсиркарвилерихъ галаз женг чӀугвазва. Полициядин къуллугъчийри кьунвай кьинез ва пешекарвилин буржидиз идалай кьулухъни вафалувал къалурдайдахъ инанмишвал ийизва. Квехъ мягькем сагъвал, къуллугъда агалкьунар хьун зи мурад я. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил
+8-НОЯБРДИЗ Россиядин Советдин Федерациядин председателдин 1- заместитель Андрей Яцкин, сенаторар Эдуард Исакьовни Александр Брыскин кьиле авай делегация Магьарамдхуьруьн райондиз мугьман хьана. Атанвай мугьманри чкадин делегациядихъ галаз Дагъустандинни Азербайджан республикайрин сергьятрал алай, улакьар санай масаниз ракъурзавай «Ярагъкъазмаяр», «Филер», «Тагьирхуьруьнкъазмаяр» таможнядин пунктара реконструкциядин кӀвалахар кьиле физвай гьал ахтармишна. Пунктара инспекторвилин ахтармишунар тухвайдалай гуьгъуьниз, Россиядин Советдин Федерациядин председателдин 1- заместитель Андрей Яцкина къейд авурвал; -Алай йисан 11-12- июлдиз Махачкъалада кьиле фейи совещаниедал, кьилин месэлайрикай сад, улакьар санай масаниз ахъайзавай пунктар реконструкция авун тир. Къенин юкъуз чун и пунктариз фена,
+кӀвалахар физвай гьалдихъ галаз таниш хьана. Ярагъкъазмайрин пунктуна кӀвалах са кьадар вилик фенвайди, Тагьирхуьруьнкъазмайрал зайиф еришралди кьиле физвайди ва са кьадар кимивилерни амайди дуьздал акъудна. Алай вахтунда уьлкведин къене пата тайинарнавай санкцияр себеб яз, дуст гьукуматрай къвезвай фад чӀур жезвай продуктрин парарин кьадарни артух хьанвайди ва и карди абурун кӀвалахдиз таъсирзавайди чун гъавурда акьазва. Къенин чи выезддин нетижаяр кьуна чна Россиядин Советдин Федерациядиз гьахъ-гьисаб гьазурда. Ихьтин 1 ахтармишунар са Дагъустанда ваъ, гьакӀ Дальный Востокда, Сибирда ва Уралдани кьиле тухуда. Дагъустандихъ транзитный рекьяй еке мумкинвилер ава. Кефер патан Кавказдин кьиблепатан федеральный округ за курироватуниз килигна зун къе делегацияни галаз иниз атанва. -КӀвалахар вири санал гъиле кьаз жедач. Планда къалурнавайвал, Тагьирхуьруьн ва Филерин хуьрерин пунктара кӀвалах 2026- йисуз акьалтӀда. Ярагъкъазмайрин хуьре авай пункт 2023- йисан 3- кварталда акьалтӀарда. Абурухъ пудратчияр, чпин вахтар, вири ава ва абуру кӀвалахар вахтунда акьалтӀардайдан гьакъиндай чун инанмиш я. Къуватар сад авуна и кӀвалахар акьалтӀарна кӀанда. Чун ахтармишунрилай гъейри тамамарзавай къуллугъдин партнерар хьуниз килигна и региондиз атанва. И дуьшуьшда Дагъустандин, Федеральный центрдин, чкадин муниципалитетдин виридан фикир чи пограничный пунктарин транзитный мумкинвилер хъсанарун я,- къейдна А.Яцкина.
+ГЬУЬРМЕТЛУ редакция ! Квез и чар кхьизвайбур райондин больницада къатканвай са жерге азарлуяр я . Чаз газетдин чинрай райондин агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай кьиле духтур Беглеров Гьажибала авай лечобъединениедин ч l ехи коллективдиз чпин профессиональный сувар рик l ин сидкьидай мубарак ийиз к l анзава . Кьиле здравоохранениедин отличникар Рагьим , Играми , Магьамед духтурар ва абуру регьбервал гузвай отделенийра к l валахзавай сестрайриз , санитаркайриз кьил агъузна икрам авуналди чухсагъул лугьуз к l анзава . Вири патарихъай дарвили азмишзавай девирда кефсузвал себеб яз больницадиз акъатай чаз чун лап санаториядиз аватайди хьиз хьана . Азарлуяр патал ина вири шарт l ар яратмишнава : палатайра чими ва михьи я . Медработникар югъ йиф лугьун тийиз чи къуллугъда уяхдиз , инжиклувал авачиз акъвазнава , герек , чарасуз дарманралди таъминарзава . Чи районэгьлийрикай ихьтин къайгъударвал ч l угвазвай квез Аллагьди сагъвал гурай !
+РАЙОНДИН медицинадин вири работникриз профессиональный сувар рик l ин сидкьидай мубаракзава . Районэгьлийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай квехъ к l валахда агалкьунар ва чандин сагъвал хьурай . « Самурдин сес » газетдин коллектив .
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ , гьар йисуз чи уьлкведа 12 июнь « Россиядин югъ » т l вар алай сувар яз шад гьалара къейдзава . И юкъуз суварин шадвилер Махачкъала шегьердани тешкиллувилелди кьиле фена . Суварин шадвилера милли парталар алай , цуьквер , пайдахар , плакатар гвай вири районрин векилрин дестейри иштиракна . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновичан тапшуругъдалди , кьиле МР дин кьилин заместитель Марта Абдуллаева , жегьилрин крарин рекьяй МКУ дин директор Фарид Бейбутов , МР дин администрациядин ва культурадин отделдин работникар , райондин информациядин массовый такьатрин векилар авай дестедини и шадвилера иштиракна . 12июндин экуьнахъ Ленинский комсомолдин т l варунихъ галай паркуна гьамишан ц l ай авай мемориалдал башламиш хьайи шад митинг тебрикдин гаф рахуналди РД дин мили политикадин министр Татьяна Гамалейа ачухна . Вичин рахунра , ихьтин сувари чи халкьарин руьгь , ватанпересвал хкажзавайди , алакъаяр мягькемарзавайди , Россиядин халкьар руьгьдин ва милливилин рекьяй сад ийизвайди лагьана . Гуьгъуьнлай мярекатдал рахай РД дин жегьилрин крарин рекьяй министр Арсен Гьажиевани РД дин общественный палатадин векил Магьамед Къурбанова виридаз сувар тебрикна . Митинг Россиядин ва Дагъустандин гимн ягъуналди акьалт l арна . Милли парталар , сивел шадвилин хъвер алай митингдин иштиракчийрин колонна « Россиядин халкьарин дуствилин парад » акциядин рамкайра аваз , манияр ягъиз ягъиз Ленинан т l варунихъ галай майдандал алай « Дуствилин к l валин » вилик квай майдандал фена . Анал чи республикадин гьевескар манидарри еке концерт гана . Концертда чи артистри Ватандикай , хайи чиликай , дуствиликай манияр лагьана . Атанвай векилри майдандал кьуьлер авуна ва рик l ел аламукьдай шикилар яна . А . АЙДЕМИРОВА .
+АЛАЙ ВАЦРА « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедов райондиз к l валахдин рекьяй мугьман хьанвай РД дин т l ебиатдин ресурсрин ва экологиядин министр Набиюла Къарачаевахъ галаз гуьруьшмиш хьана . Министр райондиз атунин асул себеб Магьарамдхуьруьн районда балугъчивилин хел вилик тухунин месэладихъ галаз алакъалу тир . Фарид Агьмедовани Набиюла Къарачаева РД дин т l ебиатдин ресурсрин ва экологиядин министерстводин векилрихъ ва Азербайжандай тир инвесторрихъ галаз санал райондин мулкунал алай инвестиционный майданриз килигна . Магьарамдхуьруьн райондиз мугьман хьунин нетижаяр кьадайла , Набиюла Къарачаева къейд авурвал , райондихъ АПК дин гзаф хилерай еке мумкинвилер ава . И кар идалай вилик гъиле кьур проектар районда кьилиз акъуддай къайдадиз килигайла мадни якъин жезва .
+МУКЬВАРА Магьарамдхуьре образованиединни илимдин работникрин профзоюздин комитетди тешкилай РД дин образованиедин идарайрин педагогический работникрин VIIСПАРТАКИАДАДИН кьиблепатан зонадин акъажунар кьиле фена . Ана Докъузпара , Ахцегь , Рутул , Магьарамдхуьруьн , Кьурагь , Сулейман Стальский , Хив районрин образованиедин хиле к l валахзавайбуру иштиракна . Образованиедин хиле к l валахзавай ксари спортдин са шумуд жуьредай чпин алакьунар къалурна . Кьилди къачурт l а , волейболдай , т l амайрай , столдал къугъвадай тениссдай , алай чкадилай хкадарунай , 60 ва 100 метрдиз чукурунай , путар гадарунай къизгъин акъажунар кьиле фена .
+Ст I ал Сулейманан 145 йис тамам хьайила
+Йифен кьула ч I уру хабар агакьна , Залумдин хва , валай гьик I кар алакьна . Ц I ай яна куз Сулейманан дарамат , Лезги халкьдив ч I угваз туна хажалат . Кьуд пад рекьер на ваз дуьзгуьн агална , Алемдивай агь агьузар хчална . Кана ама вуч гьатна лагь гъиле ви ? Гьич са к I усни акьул авач кьиле ви . Музей кана чи Сулейман бубадин , Рик I т I ар хьана гьар са лезги баладин . Сефил хьана гуьгьуьл и ван галукьай , Ягъайди хьиз жуван келле кьамухъай . Лянет хьурай музей кайи алчахриз , Акъатрай хер сагъ тежедай къалчахриз . Амукьрай вич виш йисара къазадал , Фу фу ,лугьуз ялвар ийиз сузадал . Ч I ехи шаир , къад лагьай виш йисарин , Буба я ам чи къелемдин дустарин . Чи тарихда сифте къелем ак I урай , Лезгийрин т I вар и дуьньядиз машгьурай . Гьик I фена гъил ц I ай яна куз музейдиз ? Чаз гьик I хьана кьилиз лап I аш вегьейд хьиз . Вун инсан туш , гьайванни туш , небгет я , Лагь кван садра , вун гьи жуьре миллет я ? Тадач ак I а , къуьн кутуна вирида , Авайдалай туьк I уьрда ам цийик I а . Къуй акурай бязибуруз чи садвал , Чи дуствални стхавални абадвал .
+Гуя гими юзазва эл , Гар гьатнавай елкенда . Дагъустанда т I вар ван авай Ч I алан устад , арифар … Мегъуьн тарцин лап тан авай , Жедач зи ч I ал зайифар . Къе атанва нече шумуд , Илгьамдикай пай къачуз . Хкахь тийир , вак кваз умуд , Ви жуьгьенрин ц I ай къачуз . Эй , аяндар , ви арчардин Зайиф хьанач ст I алар ! Агалай туш сив хучардин , Гьалчиз хьанай кк I алар . На хкажна чи Лезги чил , Шииратдин цавариз . Такабурдиз хкажна кьил , Кескин я халкь суварик . Эхь , асирар къвез алатда , Ви азиз т I вар мецера . Ви чешмейрив къвез агатда , Хуьда даим рик I ера …
+И МИСК I ИН зи бубади эцигайд я жемятдиз . Аллагьдиз К I вал эцигай кас я ви буба Пирали . Женнет кьисмет хьуй вичиз . Аллагь рази хьурай валайни , буба … Ангье абур , акъвазнава гьаятда . Абас халу , патав гва Пержагьанни . Абурун гада Шамил я чал къвезвайди . Акахьнавай хизанар я , мукьвабур хьиз , чун фадлай … Гъилер яна , хушвилелди кьабулна . Чи Пержагьан халади , япал куш куш авуна . Шамил санихъ ракъурна . Абас халу , шейх Желил хкаж хьана айвандик . Адет тирвал , рушарикай са рушаз , чай гъиз к I ан хьана вилик . Абас халу къарагъна , бат I нус кьуна рушав гвай , ишарадив вилерин мад хуьквемир лагьана . Зунни тунач гъарик l яз , дидедикай , хизанрикай чи Пержагьан халади , заз гана бул суалар , элкъве pэлкъвез хабар кьуна аялар . Чун эхтилатрик кумаз , Желил буба къарагъна , нисин кап I унал вичин тирвал гьарвал акваз . Шамилни фад хтана , вичиз лагьай руш галаз . Къужадикни къаридик къалабулух акатна . Башламишна дастамаз . Пержагьана къужадиз ишараяр авуна . гъиле аваз са бади , квачиз вичик гьич тади , афтафадай , Абаса кьуна к I вачерик бади . На вучзава , чан хва Абас ? – ийир тийир квахьна адан . Лагь , Пержагьан , гъиле авай бади вичин вилик эцигна адан . Желил буба , ваз чан къурбан . Цаварал Аллагь ала чаз , къе чилерал вун . Сиве турт I а нез к I ан жедай и малаик хьтин руш , им пуд йис я гъуьлуьз гъана , идан гьал я лап нахуш . Магьрум я ам аялдикай , чан буба , хукудмир ви хиялдикай . На дастамаз къачур цикай са ху�� I яд и тамарзлуда хъвайит I а . Аллагь гъафури регьим я , белки велед хьайит I а … Пержагьан вах , и райондиз имам жедай диловар , эгер вуна са синиф к I елнавайт I а . На сустарна ваз яб гайибур вири … зарафат хьуй имни хийирдин ери . Ви акунар аялдинбур я гьеле . Вуч тади ква , бала , вак ? вун бала хьиз аквазва . Итимди гьак I лугьузват I а , ам нубатсуз рахазва . Заз аян я , ада гагь гагь вун нубатсуз жакьвазва . На кваз кьамир . Чир хьун герек я вирдаз , халкьзавайди Аллагь я . Чна хабар кьазвани кьван , вуч паталди , вуж паталди лагьана . ваъ , гьелбетда , гьич садрани хабар кьазвач . За суал гун гила ваз . На вуч гана вун халкь авур Аллагьдиз ? Вуч к I анзава . Лагь Адаз ? Анжах Ибадат . К I ел тавурла са шагьадат , тамам тавурла вад кьил кап I, сив на хуьмир , гьаж ийимир … ибур чна вахкун ферз тир буржар я . Нив ? чун халкьзавай ва вичивай т I алабзавай Халикьдив . Вуна дерин хиялармир , бубадин . Исятда чаз яб гузва чи Панагьди ва лугьузва : за квез гуда , куьнени зав вахкуда . Ик I тахьайт I а , чи икьрар шаксуз куда . Дастамаздин са хуп I яд хъун , зияратрикай далда кьун , я туш , са п I ирен туьтуь хъун … махар я . На дикъетдив яб гана заз , иншаллагь , сад Аллагьди куьмекда ваз . сабурлу ва инанмиш хьухь . ( Афтафадай вичин чапаз яд цана , ам чук I урна капашдиз , ахпа « Кавсар » сура к I елиз , пуд сеферда гъилерикай яна рушан перемриз ) Ихтилат куьтягь хьунин са лишан яз , инал алай инсанриз гъил юзурна , Желил буба вичел ферз тир , нисинин кьуд ракатдин кап I тамамариз , айвандикай гьахь хъувуна вич вердиш тир гьа к I вализ . Гьа иналди зи ихтилат куьтягьиз хьанвач завай , я ам жедай к I валахни туш фейит I ани лап цавай . Йисаралди гуьзлемишиз , тежезвай крар , чаз к I анзава , Желил буба к I вале амаз , аял хана , пака экъеч I на ч I арар , пуд йикъалай иесийри , ам тахьурай . и т I вар хьурай лугьуз дегишриз т I варар … им суьгьуьр туш чаз къалурай , квез лагьанай сабурлу хьухь . Са къарарни авач инал кьабулай , гуьзлеми ша . Фена йикъар , физва варцар , залум йисар , гьикьван яргъа ават I а куьн , мус алукьда , явларзавай дидедихъ бес аялдин т I ал мус галукьда . Садавайни вахчуз жедач ваз Аллагьди гайиди , садавайни къачуз жедач гун тавурди Аллагьди . На бейкефвал мийир нагьахъ , адан вилик тушт I а вун гьахъ . Ингье а югъ , хъсан ксар алай ч I авуз кап I унал , цаву ванер авуна . Я Ребби , На нин т I алабун тунват I а къе тавуна . Низ ганват I а , нивай вуна вахчунват I а гайиди . Шадарнава къе садан рик I, шак алач . Ам гайибуруз чизва якъин , амма виридаз анкай хабар авач . Хабар нивай ? Хабар гуда цавари , лишан гуда къавари , муштулухар шадвал авай , к I вале физвай сувари . Желил буба гваз хтана машиндаваз Абас халудин гъенел . Салам гана , жузунарна , илифунар патаривни агуднач . Абас , чан хва , вуч алат I а лагь мецел . Зун тади квай рекьел алаз , и ви хци , и женжелди , дахдиз чарасуз акуна к I анзава , лугьуз , ялна ви гъенел . Вуч тади кар ават I а лагь на эвел . Вун инжиклу ийидай кьван , гьеле авач са карни . Лап са вацран идалай вилик за гададиз лагьанай , хва , гьалтайт I а вал , кич I е , регъуьвал тавуна са тварни , лагь на адаз , вун чи дахдиз акурай . На тадиз лагьа , зун гъавурда акьурай . Тавакъу хьуй , кьве камунин инихъ ша , масабуруз ван тахьурай , Желил буба , ваз хабар гуз к I анзава заз . Са йис идалай вилик хьиз , са магьрум , вавай са гъвеч I ид т I алабиз … Кис ! Завай са аял т I алабиз ?! Вуч атанва ви рик I из ? Зун вуж я ваз чиз ? Гьа и гаф лугьун патал эвернани заз иниз ? Багъишламиш ая на заз , авам лежбер къужа я ман . Чизва хьи ваз … Гьа рушаз са велед хьанва … Аян я заз , чан Абас хва , мад вуч лугьуз к I анзава ваз . А хизанди са гьуьрмет яз , лапаг гъана , ахъайнава чи салаз . Тук I уна неъ , гьалал я ваз . Гила вуна ихтияр це зи дердидиз фидай .
+МУСУРМАНДИ гьи яшдилай сив кьаз башламишна к l анда ? Мусурманди яшарин тамамвал ( тахминан 14,5) хьайила сив кьаз башламишна к l анда . Яшар тамам тахьанвай аялрин хиве сив хуьн ва кап l авун авач . Анжах жез хьайит l а ирид йисалай гат l умна диде бубайри чпин аялрив кап l ийиз ва сив кьаз туна к l анда . Аялдин 10 йис хьайила диде бубади абур сив кьаз ва кап l ийиз мажбурна к l анда . Эгер аялди и кардикай кьил къакъудзават l а , диде бубадиз шариатдин сергьятра аваз абуруз жаза гудай , яни гатадай ихтияр ава . Сив гвайдан япар , гьак l руфун т l а хьун мумкин я . Бес дарман вегьедачни ва я яц l у рад михьи ийидачни ? Кьве дуьшуьшдани сив хкатзава . Инал мад лугьун : сив гвайди чин гъил чуьхуьдайлани нериз , япариз ... яд тефин патал мукъаят хьана к l анда . Эгер уьмуьрдиз ва я бедендин са гьихьтин ят l ани паюниз хасаратвал аваз хьайит l а , адаз дарманар ишлемишдай ихтияр ава , анжах ахъа хьайи сив гуьгъуьнлай эвез авун лазим я . Сив хуьникай сагъламвилиз хийир ава лугьуда , дуьз яни ? Алатай , диндиз акси полити ка тухузвай йисара гьатта сивер хуьникай инсандин сагъламвилиз зиян ава лугьуз лекцияр к l елзавай . Гила дуьньяда алимри сив хуьнихъ сагъламвал мягькемарунин карда еке метлеб авайди субутарзава . Мусурман уьлквейра алимри сив хуьнихъ авай метлебдикай телевидениедай мукьвал мукьвал суьгьбетар ийизва . Чи пайгъамбарди лагьайди я : « Сив хуьх , шаксуз , сагълам жеда ». Гьа са вахтунда сивер хуьни сагъламвилиз зиян гузвай ( азарлу тир ) инсанриз Къуръанда сивер хуьн тийидай ихтияр ганва . Сив гвайди сивин харчивал , къалмакъал ийиз хьайит l а , гьик l жеда ? Ахьтин крар авун къадагъа я , амма сив хкатзавач . Гьа са вахтунда адаз сивер хуьнай ийидай мергьяматлувилер ( сувабар ) ат l уда ва я т l имил жеда . Гьа и тегьерда « жерме » ийидай тапан кьинер кьазвайбурни , дишегьлидиз темягь финалди килигзавайбуруз , сив гваз музыкадиз яб гуз машгъул жезвайбуруз ийизвай мергьяматлувилерни т l имиларзава . « АС САЛАМ » газетдай .
+СУАЛ ЖАВАБ РАМАЗАН СИВЕР ХУЬДАЙ ВАРЗ Я Рамазандин варз атана Сивер хуьдай муштулух гваз . Хиве авай ферз к��ат l ана Ша гьазур жен чун сивер кьаз . Экуьнин ва хушунин кап l Им мензил я сивер хуьнин . Ахпа немир ядалди хъап l, Кьадар чир хьухь хъунин , т l уьнин . Зун паталди пак Рамазан Варцарикай масан варз я . Йикъа вадра ягъиз азан Ибадатиз хъсан варз я . Гьажи ЖЕЛИЛ МУСУРМАНАР патал Рамазан варз анжах сувабдин к l валахар ийидай , гуьгъуьниз нагьакьан гаф къведай ч l уру кардикай яргъа жедай , невсинин пехъивал , къилихрин вагьшивал явашардай , Аллагьдиз рик l ин сидкьидай ибадат ийидай пак тир варз я . Им дарда авай , ви гъилихъ муьгьтеж тир ксариз куьмек гудай , азарлуйрал кьил ч l угвадай , хъелбурув меслят хъижедай , бейкефвилер гьалал ийидай варз я . Им инанмишбуру Аллагьдиз жезмай кьван гзаф ибадат ийидай , вахтунин ч l ехи пай миск l инра акъуддай , пак тир Къуръан гзаф к l елдай , к l елиз тийижирбуру яб акалдай , и дуьньяда ва эхиратда Аллагьди Вичин регьимдикай ва мергьяматлувиликай хкуд тавун патал гзаф т l алабунар ийидай варз я . Сив хуьни чи рик l е регьимлувилин , инсафдин , къайгъударвилин , к l анивилин , умуддин , сабурлувилин ва са жерге хъсан маса къилихрин тум цада . Бес са вацра сив хвена икьван дережаяр къазанмишун т l имил яни ?.
+« КЕФЕР ПАТАН Кавказдин федералный округ вилик тухун » гьукуматдин программадин рамкайра аваз , 20I6ЙИСУЗ Дагъустандиз , Ингушетиядиз , Чечнядиз , Кабардино Балкариядиз ва Старопольдин крайдиз федеральный бюджетдай мектебар ва аялрин бахчаяр эцигун патал 2,05I млрд . пул ахъайнава . Идан гьакъиндай РФ дин Правительстводин къарарда лагьанва . 230 кас гьакьдай кьве бахча ва 6, 9 агъзур ученический чкаяр авай умуми образованиедин I3 идара эцигун пландик ква . Абурукай I0 идара 20I6ЙИСУЗ эцигна акьалт I арда . Кьилди къачурт I а , ахъайнавай такьатрикай 60I млн . Чечнядиз , 564,5 млн . Ставропольдин крайдиз , 309,6 млн Ингушетиядиз , I00,2 Кабардино Балкариядиз ва 475,2 млн . Дагъустандиз гуда . Дагъустандиз ахъайнавай такьатрихъ Махачкъаладин « Акгель » микрорайонда , Хасавюртдин , Новолакдин ва Тляратадин районра мектебар эцигда . Новолакское ва Новочуртах хуьрера аялрин кьве бахча эцигун пландик кутунва . Гьайиф хьи , кьиблепатан Дагъустан мад къерехда амукьна . Пул бес хьанач . Пул гвачирдавай макьамни заказ гуз жедач .
+Ц l елегуьнрин юкьван школадин коллективди Махмудинова Надирадиз ва вири мукьва кьилийриз стха НАЗИМ вахтсуз кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Кроссворддин жавабар къведай нумрада гуда .
+Тербия им югъ къандавай арадал къвезвай руьгьдин мергьяматлувилин муъмин девлет , хазина я , гьар са касдин зигьиндик ст l ал ст l ал акатзавай . * * * Тербия нефес хьиз чарасуз я . *** Тербия авай хизанда аялни такабурлу жеда . * * * Писатель , гьар са касдиз , рик l яй физвай адан руьгьдиз майил меслятчи , несигьатчи я . * * * Ктаб михьи руьгьдин дадлу ем я . * * * Ктаб к l елзавай гуьзел руьгьдизни иер жеда . * * * Ктаб эдебдин гуьзг��ь я . * * * Ктабди , эвелни эвел , вич кхьизвайди тербияламишзава .
+Алатай йисуз виридуьньядин агьалийри 248 миллиард литр ички хъвана .
+5 миллион агьали яшамиш жезвай Финляндияда 2 миллиондив агакьна гьамамар ва саунаяр ава .
+И ЙИКЪАРА Дагъустан Республикадин Гьукуматдин Председатель Абдусамад Гьамидован тапшуругъдалди Муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова РД дин хуьруьн майишатдинни суьрсетдин рекьяй министр Мусафенди Велимурадован иштираквални аваз ял ялдай аялрин « Приморск » лагерь гатун сезондиз гьазур жезвай гьалдиз килигна . Ахтармишунра гьак I ни райадминистрациядин кьилин сад лагьай заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева , РД дин Роспотребнадзордин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдин начальник Икрам Алиева , пожарный инспектор Заир Велимурадова иштиракна . Жавабдар работникар лагердин территориядиз , ксудай корпусриз , столовайриз , т I уьнар гьазурдай , медицинадин блокриз килигна ва лагердин сезон башламишдалди хъувуна к I анзавай к I валахрикай веревирдна . Кьилди къачурт I а , Мусафенди Абдулмежидовича ял язавай аялар патал кфетлу т I уьнар тешкилунин , лагерь вахтунда медицинадин ва педогогический кадрийралди таъминарунин , т I уьнрин ва медицинадин блокар патал лазим тадаракар вахтунда къачуна гьазурунин месэлайрал акъвазна . Гьа са вахтунда ада аялрин игьтияжар патал къачузвай яремиш , майваяр экологиядин рекьяй михьибур ва еридинбур хьана к I анзавайдини къейдна . И жигьетдай райондихъ авай мумкинвилерикайни карчивилелди менфят къачунин важиблувални къейдна ада . Лагерда ц I ай кьур дуьшуьш хьайит I а автоматически хабар гудай гужлу « Стрелец – мониторинг » система кардик кутунва . Муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова къейд авурвал , гьа ихьтин системаяр райондин вад школадани эцигнава . Вичин нубатдай « Приморский » ДООП дин директор Ибрагьим Магьамедова къейд авурвал , йигин еришралди лагерда ремонтдин к I валахар кьиле физва . Мукьвал тир йикъара лагерди аялар кьабулда лагьана ада . Малум хьайивал , лагердиз гьар йисуз къунши районрай I50-200 аял ял ягъиз , сагъламвал мягькемариз къвезва . « Приморск » лагерь акьалт I ай къулай чкадал ала . Ам гьуьлуьн патав , реликтовый тамун юкьвал эк I я хьанва . Лагердихъ вичин вири къулайвилер авай дарамат ава . Килигунин нетижайрай лагердин руководстводини тайин тир меслятар гана . ЖАННА .
+25МАЙДИЗ Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай Iнумрадин СОШ дин школьникар патал эхиримжи зенгини ван авуна . Са патахъай шад сувар , муькуь патахъай гъвеч I и ч I авалай санал хьайи дустар къакъатунин югъ чи райондин вири школайрин выпускникри къейдна . И шадвилин мярекат I0ЛАГЬАЙ классрин ученицаяр тир Эминова С . ва Эминова Саидади кьиле тухвана . Шадвилин мярекат сифте гаф рахуналди школадин директор Гьуьруьзат Къадировади ачухна . Эхиримжи зенгини ван авур къени�� югъ куь уьмуьрдин лишанлу йикъарикай сад я . Диде бубайрихъ малимрихъ
+галаз санал образованиедин сифте девир кечирмишна . Гила куь вилик гегьенш рекьер ачух жезва . Гьи пешедин иесияр куьн хьайит I ани , виридалайни кьакьан дережадин пеше инсанвал я , лагьана ада вичин рахунра . Ахпа гаф мярекатдал атанвай мугьманриз « Муниципальный район » МР дин кьилин заместитель Марта Абдуллаевадиз ва УО дин начальникдин заместитель Айна Гьажиеваз гана . Абуру чпин гафара школа акьалт I арзавайбуруз ч I ехи уьмуьрдиз къачузвай камар мягькембур ва гележег авайбур хьун чпин мурад тирди лагьана . Шадвилин линейкадал школадин директор Гь . Къадировади школада лап хъсан къиметралди к I елай ва олимпиадайра агалкьунралди иштиракай аялриз грамотаяр гана . « Солнышко » бахчадин аялри авур кьуьлери , гъвач I и классрин аялри лагьай манийри мярекат мадни гурлу авуна . 11классдин ученик Р . Пашаевани 1классдин ученица Назила Гьажиевади эхиримжи зенг яна ва школа акьалт I арзавайбуру гъвеч I и аялриз пишкешар гана . Шадвилер яргъалди давам хьана . Ихьтин шадвилер райондин вири школайра кьиле фена . Гьуьрметлу выпускникар зазни чи « Самурдин сес » газетдин коллективдин патай квез и гуьзел югъ мубарак ийиз к I анзава . Квекай гьар садакай чи район , гьак I республика патални лазим инсанар хкатрай . Чаз куьне сифте вегьезвай камар вик I егьдаказ къачуна к I анзава . Диде бубадиз , Ватандиз , халкьдиз вафалубур хьурай . Жуван школа , малимар рик I елай алудмир . Куьн гьар са аял куь рик I е авай мураддив агакьрай . ЖАННА .
+МАГЬАРАМДХУЬРЯЙ фронтдиз 2500 далай гзаф итимар фена . Абурукай 1800 касдилай гзаф Ватандин Ч l ехи дяведин ягъунрин майданра игитар хьиз телеф хьана . Хуьрера дяведин ялав галукь тавур хизан саки амукьнач . Зегьметдин фронтдани вири хуьрерай гзаф инсанри иштиракна . Чи райондин агьалийри танкарин « Дагъустандин колхозчи » колонна туьк l уьрун патални пул к l ват l уна активвилелди иштиракна .
+ВАТАНДИН Ч I ехи дяведа советрин халкьди Гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 73 йис алатнава . Амма гзаф бедбахтвилер гъайи а дяве , азадвал ва ислягьвал гъайи Гъалибвал чи халкьдин рик I елай алатзавач , я алатни ийидач . 1941ЙИСАН 22июнь чавай йис йисандавай чара жезва . Амма и залум югъ рик I елай алатун мумкин туш . Чаз ислягь , гуьлуьшан , мублагь уьмуьр патал чанар гьайиф татана уьтквемвилелди женг ч I угур , Ватан хвейи къагьриманар къвердавай т I имил жезва .
+Ширин диде , кьабул ая зи кагъаз Хцин патай эхиримжи сефер яз , Мад ахквадач экуь дуьньядал чун чаз , Михьи салам кьабула лагь дидедиз . Цавай атай залан тупун гуьлледи Эрч I и гъилел хер уна лагь дидедиз , Амач умуд , эхир я зи нефесдин , Дустаризни хабар це лагь дидедиз .
+Диде , шел хвал ийиз кумир вуна вун , Агьузарди кьунва хьи и замана . Заз гъурбатда я сур хьанач , я кафан , Ачух дуьздал алама лагь дидедиз .
+СЕЙИДОВА Наида Исабеговнади Юждагдин биолог��ядин факультет акьалт I арна , Хорелрин юкьван школада музыкадин ва ИЗО дин тарсар гуз муьжуьд йис я . Школадиз кам вегьей сифте йикъалай Наида Исабеговнади вири вичин чирвилер аялар патал эцигна . Адаз вичи тарс гузвай аялар пара к I анда . Адан тарсар машгъулардай , ва рик I аладардайбур я . Наидади тухузвай гьар са тарс менфятлу ва тафаватлуди я .
+К I валахдин вири сирерай кьил акъудиз , ачух тарсар ва классдилай къецяй гьар жуьре мярекатар тухуз ада аялрин фикир вичин предметдал желбзава , ам к I анарзава . Гьар сеферда , классда тухузвай « Буквица », « Мир профессий » тарсар Наида малимди лап ашкъидалди кьиле тухузва . Наида Исабеговнади « Йисан малим 20I5» конкурсда иштиракна кьвед лагьай чкадиз лайихлу хьана , райондин образованиедин Управлениеди Наида малимдин к I валах са шумудра грамотайрални багьа пишкешрал къейдна . Гъвеч I и ч I ехи чидай , зегьметдал рик I алай , вичин гафунал к I еви , хъсан чирвилер авай Наида Исабеговнади вичи к I валахзавай коллективда вичин халис чка жагъурна , к I валахдин юлдашрин арада еке гьуьрмет къазанмишна . Заз жегьил малимдиз чандин сагъвал ва к I валахда мадни еке агалкьунар хьана к I анзава . А . ГЬАЖИЕВА , РМК дин методист .
+ГЬАР ЖУЬРЕ транспорт дат I ана къекъвезвай рехъ четин , гьамиша мукъаятвал хвена к I анзавай участок я . Уьмуьрдин дамарар яз гьисабзавай рекьера транспортдин гьерекат къвердавай гзаф жезва . Рекьера гьерекат авунин къайдайрал амал ийиз алахъзавай водителар т I имил ава . Абур пассажирар , парар вахтунда саламатдиз агакьарун патал чалишмиш жезва , рекьера мукъаят жезва . Рекьера ички хъвана , кьил гижи яз рулдихъ ацукьзавайбурни т I имил дуьшуьш жезвач . Рекьера гьерекат авунин истемишунрал амал тийизвайбуру транспорт къайдадик квачиз маршрутдиз акъудзава , чеб рекьера низамсуз тухузва . Эхиримжи вахтара рулдихъ ацукьзавайбурун жавабдарвал хкажуниз талукьарнавай законар гзаф кьабулнават I ани , абурал амал тавурбуруз жазаяр гузват I ани , жермеяр къачузват I ани , рекьера гьерекат авунин хатасузвал ла зим тир дережада авач . Гзафбуру рекьера гьерекат авунин йигинвал кьадардилай хейлин артухарзава , бязибур рекье авай машинрилай къайдайрал амал тавуна алудиз алахъзава , рекьерин госзнакрал гзафбуру амал ийизвач . Гьа ик l алай йисан 22майдиз Буткъазмайрин хуьре рекьера гьерекат авунин къайдайрал амал тавун себеб яз ВАЗ -21140 машин идара ийизвай Аслалиев Имама Ц l ийи хуьруьн агьали Д . Алхасовахъ машин галукьарна . Нетижада Д . Алхасов чандиз жуьребажуьре зиянар хьана райбольницадиз агакьарна . Аслалиев Имамалай уголовный дело к l ват l нава . Силис давам жезва . Маршрутда авай машинар хуьрерин рекьера ихтияр тагузвай чкайрал акъвазарзавайбурни т I имил туш . Анжах са алай йисан кьуд вацра ц I удралди шоферар водителвилин ихтияррикай магьрумна , хейлинбурув еке жермеяр гуз туна . Гьар жуьре маса жазаяр гайибурун к��адарни т I имил туш . Ички ишлемишна рулдихъ ацукьун виридалайни еке тахсиркарвал я . Вучиз лагьайт I а пияндан кьат I ун къайдадикай хкатзава , гуьт I уь рехъ , къекъуьн , гуьне гьяркьуь шегьре хьиз аквазва . Ички ишлемишна рулдихъ ацукьун , йигинвал кьадардилай артухарун , къайдадик квачир машин гараждай акъудун себеб яз уьмуьрлух рик I елай тефидай пашманвилер арадал къвезва . Гьавиляй ички ишлемишна рулдихъ ацукьзавай гьар садахъ галаз неинки рекьерин къуллугъдинни полициядин работникри , гьак I вири общественностдини женг ч I угуна к I анда . М . Х . ЗАКАРИЕВ , Магьарамдхуьруьн райондин ОГИБДД дин госинспектор .
+ВУЧИЗ ЯТ I АНИ , лап хъсан писателдизни вичиз лап мукьувай чидай , рик I из хуш , уьмуьр еке вакъиайрив ац I анвай , Ватандин , вичин хизандин ва виждандин вилик уьзуьагъ касдикай са вуч ят I ани кхьин гагь гагь четин жеда . Лап четин ! И касдикай за , винидихъ лагьайвал , са вуч ят I ани кхьин патал , са шумуд сеферда гъиле къелем кьаз эхциг хъувуна . Гьар сеферда зун ихьтин са фикирди акъвазариз хьана : эгер ви бажарагъдин гъил ваз вичикай суьгьбет ийиз к I анзавай касдин лайихлувилин , машгьурвилин ва инсанвилин дережадив акакьзавачт I а , жуван хивез ахьтин жавабдарвал къачумир . Гила за ачухдиз лугьун , заз суьгьбет ийиз к I анзавай кас Дагъустан Республикада лап хъсандиз чидай , дявединни зегьметдин ветеран , лайихлу юрист Примов Жанлат Жаватович я . Де лагь , ихьтин касдикай суьгьбет тавуна гьик I акъвазда ва жуьрэт авуна тамам зат I гьик I кхьида ? И к I валахда са четинвал мад ава . Гьикьван хъсан суьгьбетчи ят I ани , Жанлат Жаватовичав вичикай кьве гаф лугьуз тун гзаф четин месэла я . Гьар гьик I ят I ани , и сеферда за адахъ галаз суьгьбет авун ва адан девлетлу ва ажаиб вакъиайрив ац I анвай уьмуьрдикай жуван кесиб ва даяз гафаралди са вуч ят I ани кхьин кьет I на . Им хъсан фикир тирди Жанлат Жаватовичан лап хъсан дустар тир Регьимханов Къиримхана , Шагьмарданов Багъира , Гьалимов Бейдуллагьа , Саидагьмедов Къазиди ва маса ксарини тестикьарна . Зегьметчидин к I валахдиз лайихлу къимет гуз алакьдай касдин ивидик вичиз зегьмет к I ан хьунин лишанар , гьиссер хьун герек я . Вич уьмуьрда вичин мал хуьн патал рачуниз тефей , вич патал сала яремиш , са майва битмишариз тахьай , литинин к I аник чуьлда са йиф акъуд тавур , садра хьайит I ани яйлахда экуьнин ярар къаршиламиш тавур касдивай зегьметчидиз дуьз къимет гуз хьун мумкин яни ? Захъ яб акалзавай касди суал гун мумкин я , икьван икьи рангар янавай залан зегьметдикай Жанлат Жаватовичал гьикьван ацалтна ? Рекъемралди , процентралди лугьуз хьун мумкин туш , амма Докъузпара райондин К I елетар ва я Къалажух хуьр акур кас зи гъавурда акьада . Мукьва кьилийри , хуьруьнвийри адаз Жанлат буба лугьузва . Им ада къазанмишнавай лап еке гьуьрметдин т I вар я . Чи Жанлат буба и хуьре I92Iйисуз кесиб лежбердин хизанда хьана . Ам хайи йис чи Ватан каша эзмишзавай , Къалажух хьтин дагъдин хуьрерин агьалийрин лап аман илягь ат I анвай вахт тир . И хуьруьн иллаки ! Гьик I лагьайт I а , Аллагьди и хуьруьз т I ебиатдин вири къулайвилер , гуьрчегвилер гана , са чилелай гъейри . Цадай чиликай им гзаф кьит чка я . И хуьруьн мулкунилай лап чансуз инсандивайни са юкъуз кьве сеферда элкъвез жеда . Авай и т I имил чилин куьк ва таза чкаяр варлуйрин , кьамал крчар алайбурун гъиле авай . Им са Къалажухда ваъ , вири хуьрера авай нагьакьан гьал тир . А девирдин чпин хуьруьн уьмуьрдай Жанлат Жаватовича ихьтин са ихтилат рик I ел хкизва . Къуншидал яшамиш жезвай са къари бадеди вичин к I вале авай рушариз , сусариз абурун язух ч I угуналди са сеферда ик I лагьана : « Я чан балаяр , куь язух я , гьикьван ялда ? Къе к I вале акъваз , квез ял ягъунни хьуй , дагъдин вини хивез фена гьар да к I валер асундай чебни , кьурай ц I ам к I арас к I ват I на кьезил хьтин шелеярни гъваш ». Фикир це садра , им гьихьтин ял ягъун ят I а . Бадеди лугьузвай К I елетрин дагъдин вини хивез фена хтун патахъай тамам са югъ герек жезва . К I ула авай секлемарни шелеяр гьисаба кьан тийин . Гьакъикъатда им ч I угурнавай ихтилат туш , им гьа ч I аван уьмуьрдин къайда , гьакъикъат тир . Мишекъат шарт I ар авай дагъдин вири хуьрер хьиз , к I елетвиярни и азиятдикай хкудайди , абуруз к I валах ва барабарвал гайиди анжах Советрин гьукумат хьана ,ачухдиз лугьузва Жанлат бубади . Им садавайни инкар ийиз тежедай гьакъикъат я . Советрин власть тестикь хьайи пуд лагьай йисуз хуьре вири лежберриз чилер пайна . I925ЙИСУЗ хуьре хъсандиз тадаракламишнавай , къавуз ракь янавай школадин , гуьгъуьнлай клубдин , хуьруьн Советдин дараматар эцигна . Дяведиз фин гьар са ватанэгьлидин пак ферз тир . Идал са шакни алачир . Дяведа чун гъалиб жедайди , и гъалибвилиз чна еке къурбандар гудайди , и дяве анжах кьушунди ваъ , вири халкьди ийидай дяве тирди Жанлат Жаватовичаз чизвай . И ч I авуз ам гзаф крарикай хабар авай савадлу жегьил тир . Амма и дяведа аскеррин кьисметар гьихьтинбур жедат I а , инсафсузвилер анжах душмандин патай ваъ , жуван гьукумдаррин патайни хьунухь мумкин тирди гьеле фикирдиз гъиз хьун мумкин тушир .
+Дяве вич инсафсуз , къанлу зат I я . Ана гьукумдарри кьабулзавай къарарар , гузвай буйругъар бязи вахтара тади квайбур , фагьум фикир таганвайбур , гьатда гъавурда ава . Жанлат бубади хайи хуьруьн мектебда акьалтзавай несилдиз чирвални тербия гунин ислягь зегьметдин къуллугъ гъиле яракь кьуна Ватан хуьнин къуллугъдихъ галаз вахтуналди дегишарна . И къуллугъ ада Ставрополда запасда авай полкунилай башламишна . Адахъ галаз иниз атанвай аскеррикай гзафбуруз урус ч I ал зайифдиз чидай , бязибуруз эсиллагь чидачир . И ч I авуз урус ч I ал хъсандиз чизвай Жанлат малимдикай взводдин командирди вичиз дилмаж ( переводчик ) авуна . Сифте йикъарилай башламишна хъсан алакъаяр хьайи адаз саязистар гьазурдай школадиз фин теклифна . Амма ада теклиф кьабулнач , вич фронтдиз фида лагьана . Гьа ик I, I94Iйисан декабрдиз Жанлат малим авай эшалон фронт галай патахъ рекье гьатна . Гьеле тайинарнавай чкадив акакьдалди , адан вилериз фронт фенвай рекьер , ада ганвай барбат I вилер ва телефвилер акуна . Дяведин рекьерай т I уз физвай аскеррин колоннадиз бейхабардиз пайда хьайи фашистрин самолетди гуьлле гана . Гьеле барутдикай ни ч I угун тавунвай , окопда ацукь тавунвай , чпивай гьеле са фашистни рекьиз тахьанвай жегьилрикайни инал телеф хьана . Са хуьруьн къерехда I2-I3 йиса авай гадади балк I андихъ гилигиз мейитар хуьруьвай яргъаз тухузвай . « Аквар гьалда , аяларни кваз дяведик экеч I нава », фикирна Жанлат малимди . Са т I имил вахтунилай абур тайинарнавай чкадив акакьна . « Зун ,рик I ел хкизва Жанлат малимди ,Донский казакрин 5 кавалериядин корпусдин 79кавалериядин дивизиядин 228 кавалериядин полкуниз ракъурна . Дяведа зи женгинин вири рехъ гьа и корпусда аваз фена . Эхирдай адакай гвардиядин корпус хьанай ». Вичин женгинин рехъ ада отделениедин командир яз башламишна , взводдин командирдал кьван фена . Гъалибвилин югъ ада Венгрияда къаршиламишна . Сифте отделениедин , ахпа взводдин командир яз офицер Жанлат Примован дяведин рекьер гзаф яргъибур , гзаф элкъвей муракаббур хьана . Дяведин эхирдалди иштирак авур и заваллу дяведа ада вири дадмишна . Къуватар барабарсуз вахтара туькьуьлвилерни , « Ватан патал » лугьуз чпин чанар азадвилиз къурбанд ийиз телеф жезвай жуван яракьдин дустарни , гьеле чуру спелдал уьлгуьч эциг тавунвай набутар жез кьулухъ хутахзавай жегьиларни , женгера къазанмишзавай гьунарриз тамашна хурудални пагонрал эцигзавай гъетер , медалар , орденарни , чи аскерри , гьатда ч I ехи командиррини чибурун гъилелай дадмишзавай нагьахъвилерни … вири акуна . « Амма вири четинвилер , дарвилер , нагьахъвилер Ч I ехи Гъалибвили рик I елай алуднат I ани , дяведин ц I ай туьхвейдалай гуьгъуьниз адан т I аларквалар жувахъ галукьначт I ани ,лугьузва офицер Ж . Примова , к I анзни , дак I анзни туп I алай хъувуниз мажбур жеда ». Адан суьгьбетар шиирдин са шумуд ц I арц I е турт I а куьн гъавурда гьатда . Ж . Примован дяведин рекьикай яргъалди кхьиз жеда , кхьиниз лайихлуни я , амма исятда суьгьбет анжах са и месэладикай туш . Жанлат Жаватовичан дяведилай гуьгъуьнин йисар прокуратурадин к I валахдихъ галаз алакъалу хьана . Аквадай гьаларай дяведи адан малимвилин рехъ дегишарна . Тамам 35 йис уьмуьр ада и пешедиз гана . Азербайжандин госуниверситетдин юридический факультет куьтягьайла ада са кьадар вахтунда Дагъустандин прокуратурадин центральный аппаратда к I валахайдалай гуьгъуьниз I952ЙИСУЗ ам Кьурагь райондин прокурорвилиз ракъурна . Кьурагьа жуьреба жуьре къуллугърал к I валах авур бязи руководителривай ван хьайивал , Кьурагьри чпин арада маса кас тадайди туш , паталай атай касдиз ина к I валах авун четин я . Мумкин я , аниз сифте яз физвай жегьил прокурордизни ихьтин ихтилатар ван хьун . Идан гьакъиндай ада вичи вуч лугьузват I а аку : Кьурагьрин ва вири райондин жемят гьуьрмет ийиз алахъдай , мугьман кьабулунин бубайрин адетар хуьз алакьдай , зарафатдин , ихтилат суьгьбетдин кьадар ва чка чидай , дуствал , гьуьрмет хатур квадар тийидай , дамах гвачир , зегьметдал рик I алай , чпин гъвеч I и ватан гзаф к I андай инсанар я . Адалай инихъ гзаф йисар алатнават I ани , зи рик I елай гьа ч I аван агъсакъалар тир Бабаев Шамил , Ибрагьимов Исмаил , Мамедов Али , Идрисов Абдуллагь , Мамедов Гьабиб , Рамазанов Мавлудин ; Ватандин дяведин иштиракчияр тир Мусаев Багьадин , Рамазанов Магьамедшериф , Абдуллаев Рамалдан ; интеллигенциядин векилар тир Ягъибегов Ибрагьим , Къурбанов Эмин , Назаралиев Али , Исаев Шамсудин , Будаев Рамазан ва гзаф масабур алатзавач . Ихьтин акьуллу , хатурлу инсанрикай даяхар , дустар кьуна зун инанмишвилелди к I валахдин яц I а гьатна . Гьелбетда , гьар юкъуз жуьреба жуьре хесетрин , къилихрин , ниятрин инсанрал , гьатда чалкечиррални фасикьрал гьалтза
+вай , гзаф терефрин четин ва жавабдар везифаяр хиве авай , гьеле к I валахдин бес кьадар тежриба тахьанвай жегьил прокурордин к I валах сифте кьилерай дуьдгъвер хьтин ц I алц I амди , шуьрбет хьтин т I ямлуди хьана лугьунни четин я . Абур хьана , т I имилни ваъ , пара хьана , амма ахпа , вахтар алатайла ... Магьарамдхуьруьз к I валахал хтайла Ж . Примова иштирак авур са шумуд судда ацукьна яб акалдай мумкинвал захъни хьана . За акьван ч I авални , адалай гуьгъуьнизни судра са шумуд прокурордин рахунрихъ яб акална . Заз ихьтин мумкинвал гьик I хьана лагьайт I а , за а вахтара са шумуд йисуз судда халкьдин заседатель , са шумуд йисуз заседателрин советдин председатель яз к I валахна . Амай прокуроррилай тафаватлу яз за Ж . Примован рахунрай са тафаватлувал кьат I ана . И яргъал йисара куьгьне тахьана зи рик I е амай и фикир лап куьрелди лугьуда за . Суддик квай кас тахсирлу тирди , ада вичиз къвезвай жаза тамамвилелди къачун лазим тирди лагьайдалай кьулухъ , прокурорди алава хъийизва хьи , и тахсиркар тахсирлу авуниз куь мажбурна , ам и рекьиз гъайиди ва я ракъурайди вуж я ? Гишинвили ракъурнани ? Къанихвили ракъурнани ? Я тахьайт I а и карда анжах ам са вич тахсирлу яни , я туш хьи , адан уртахар и залда ацукьна адан ахмакьвилел хъуьрезвани ? Тахсирлудаз вири и суалриз дуьз жавабар гана вичин жаза кьезилардай вахт амазма , гьеле геж туш . Вичи яргъал йисара Кьурагь , Хив районра судьявал авур , исятда пенсияда авай чи хуьруьнви Саидахмедов Къазиди ( ам судья тир ) вичиз акур такур агьвалатар рик I ел хкизвай са чкадал за адавай вичиз Ж . Примован прокурорвилин к I валахдикай вуч чидат I а хабар кьурла ада хъуьруьн кваз хьиз лагьана : Жанлат дах вич гьар са межлисда кьиле тухуз чидай хъсан суьгьбетчи ва лап хъсан пешекар , камалэгьли юристни я . Амма вичин пешедикай ам лап кагьулдиз рахадай кас я . Уьмуьрдикай , хъсан инсанрикай , вичин дустарикай рахадайла адал вири гьейран жеда . Эгер адавай вичи Кьеп I иррин « дело » гьик I дуьздал акъуднай лагьана хабар кьурт I а , ада ихтилат гьасятда дегишарда . Са Кьеп I иррин ваъ , Хуьпуькьрин , Луткунрин , Рубасдин , Ахцегьрин ихьтин са шумуд четин , делилар жагъуриз тахьанвай , шагьидрин ихтилатар чеб чпив кьан тийизвай , силисдивай бегьемвилелди субут ийиз тахьанвай « делояр » ада дуьздал акъудна . Са гаф за квез лугьун , чи арада амукьрай , ам суддал рахадайла прокурор яз рахазвани , тахьайт I а , адвокат яз гзафбурун кьил акъатдачир . Им адан пешекарвилин деринвал я . Дугъриданни , прокурор яни , адвокат лугьудай фикир зи рик I е фадлай ргазвай , амма Жанлат стхадивай вичивай хабар кьун тавуна и фикир завай зи къелемдин ихтиярда тваз хьанач . Ада куьрелди ихьтин жаваб гана : Гьакъикъатда ам са ни ят I ани туьк I уьрнавай , за к I валах авунин къайдадал илит I навай са айгьам туш , ам чна к I валахзавай йисара прокуратурадин кьилин руководстводи чаз ганвай тапшуругъ тир , яни силисдик квай касдал тахсиркарвал илит I на , адан ихтиярриз к I ур гана , адан тахсиркарвал тамамвилелди субут тавуна кар ат I ун , ихтияр ава лагьай ч I алалди , жуван инсанвал квадарун виже къвезвачир . Генани ачухдиз лагьайт I а , тахсиркардиз къвезвай жаза гун прокурор вичин к I валахдал разивал ийидай кар ят I а , са фагъарадал тахсир илит I ун ам прокурор вичин везифайрив инсанвал квадарна эгеч I зава лагьай ч I ал я . Лугьузва хьи , прокурор законар хъсандиз чидай , маса къачуз тежедай , тахсиркардин язух текъведай вичин фикирдал к I евиз акъваздай , гьахъвал патал женг ч I угвадай кас хьун герек я . Гьелбетда . Вири къул ч I угуна тестикьариз жедай гафар я . Амма гьар са прокурордихъ вичин « гьахъвал » хьун лазим туш эхир . Прокурор гьар сеферда ( вичиз ганвай ихтияррикай менфят къачуна ) вичин фикирдал к I евиз акъвазнани виже къведач эхир . Белки адав гвай фикирни адан « гьахъвал » хьтинди я жал . Белки адан вилик ацукьнавай шаклувилик квай язух гьеле тахсиркар туш жал … Жанлат Жаватович , прокурор яз , силисдик квай касдив са ч I авузни са терефдихъай эгеч I нач . Ам са дуьшуьшдани вичин гьахълувал вичи вичиз тестикьарна « дело » суддиз ракъуриз алахънач . Ам вишдакай амай са процентни ишлемиш хъувуна гьахъ дуьздал акъудиз чалишмиш хьана . Винидихъ т I варар кьунвай Кьеп I иррин , Рубасдин ва маса « делояр » гьа ихьтинбурукай я . Белки адаз ам прокурорни я адвокатни гьавиляй лугьузва жеди . Белки адаз инсанпересвилин къилихар , гьахъвал патал женг ч I угун дяведин инсафсузвили чирнат I а ? 2012йисан февралдиз Жанлат буба чи арадай акъатна рагьметдиз фена . Аллагьди рагьмет гурай вичиз . Завай ихьтин Ватанперес , инсанперес Инсандикай кхьиз хьанвайди анжах гъвеч I и са суьгьбет я . ( очерк куьруь авуна гузва ). М . ЖЕЛИЛ .
+Г��УЬРМЕТЛУ районэгьлияр ! 23февралдиз чи уьлкведа Ватан хуьзвайдан югъ шад гьалара къейдда . Дуьньядин тарихда тешпигь авачир хьтин гьунардин , инсанпересвилин , дурумлувилинни дуствилин дерин гел тур и машгьур сувар районэгьлийри гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угуналди , армиядин жергейра чешнелувилелди къуллугъзавай жегьилрини офицерри чпин хиве авай пак тир буржи намуслувилелди кьиле тухуналди лишанлу ийизва . Гьуьрметлу районэгьлияр ! За квез и ч I ехи сувар муниципальный райондин , адан администрациядин ва Райондин Собраниедин т I варунихъай мубаракзава . Къуй дуьньяда ислягьвал , куь хизанра бахтар ва шадвилер хьурай . Ф . АГЬМЕДОВ . « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил Райондин Собраниедин председатель САМУРДАЛ Ц I ИЙИ МУЬГЪ ЖЕДА 12февралдиз Магьарамдхуьре Самурдал ц l ийи муьгъ эцигуниз талукьарнавай совещание кьиле фена . Адан гьакъиндай 3чинай к l елиз жеда . 1988ЙИСАН майдиз советрин кьушунар Афгъанистандай акъуд хъийиз башламишна . 15февралдиз Афгъанистандай Советрин аскерар акъуд хъувурдалай инихъ 26 йис тамам хьана . Гьар са йиса чун и уьлкведа кьиле фейи , чи обществода ва дуьньядин майданда чпиз жуьреба жуьре къимет гайи вакъиайривай яргъаз акъудзава . Амма чандилайни гъил къачуна интернациональный буржи кьилиз акъудай чи аскеррин игитвал садрани рик I елай алатдач .
+Ц l аярай ва гумарай кьегьалвилелди Махсус ротадин командир Женгерин иштиракчи хьана
+УЬМУЬРДА игитвилиз гьамиша чка ава лугьуз тестикьарзават I ани , инсандиз « за гьунар къалурда », « за игитвал ийида » лугьуз хуруз гъуд ягъиз тестикьарун хас туш . Амма уьлкведал са хата бала атайла ам гъиле яракь кьуна хизандин къул , умуми Ватан хуьз гьамиша гьазур я .
+КЪУЙИСТАНВИ Алиев Рзакъулиди Магьарамдхуьруьн ирид йисан школа акьалт I арайла Гилийрин хуьруьн Советдин секретарвиле к I валах ийиз башламишна . Гуьнгуьна гьатзавай секин уьмуьр , гележегдикай хуш фикирар башламишай дяведи кьат I на . Гъиле яракь кьаз жезвай итимар Ватан хуьз рекье гьатна . I943ЙИСАН гатфарихъай , яшар тамам хьайи Рзакъулини гуьгьуьллувилелди фронтдиз рекье гьатна . Амма Рзакъули Алиеваз душмандин винел гъалиб жедай йикъалди женг ч I угвадай мум кинвал хьанач . Бедендал хьайи залан хирер себеб яз ам комиссияди к I вализ рекье хутуна . Сад лагьай группадин инвалид тирт I ани , хци рик I ва инсанрихъ галаз гьамиша сигъ алакъада авай фронтовикдиз к I вале ацукьна кьарай атанач . Ада бухгалтервилелай башламишна жуьреба жуьре къуллугърал к I валахна . Магьарамдхуьруьн райондин госстрахдин начальниквилиз кьван хкаж хьана . Жемятдихъ галаз сигъ алакъада хьуналди ада виридан патай гьуьрмет къазанмишна .
+ХАЛКЬДИН камалдин гьахълувал Алиев Рзакъулидин веледри краралди тестикьарда . Адан хва Гьабидин Рзакъулиевичакай Къуйистанрин юкьван школа акьалт I арайла Кострома областдин Галич шегьерда сельхозтехникумдин студент хьана . Кьвед лагьай курсунай Ватандин вилик пак тир буржи тамамариз Советрин Армиядин жергейриз эвер гана . « Гимидай деминиз акъатна » лагьайвал , Гьабидин Рзакъулиевич ялавди кьунвай Афгъанистандиз акъатна . Ина вири ц I аярай ва гумарай кьегьалвилелди экъеч I на . Адан къуллугъ СССР дин Верховный Советдин Президиумдин Гьуьрметдин грамотадалди , СССР дин ва Афгъанистандин медалралди лишанлу авуна . Ватандиз 3 – группадин инвалид яз хтай ам , женгчидиз хас тирвал , ислягь зегьметдик экеч I на . Адакай « Ленинский » совхоздин бригадир , гуьгъуьнлай Къуйистанрин колхозда кьилин агроном хьана . Исятда райондин Афгъанистандин ветеранрин Союздин председатель яз ч I ехи к I валах тухузва . НАРИМАН Алиев Рзакъулидин хтул я . Ада Къуйистанрин хуьруьн юкьван школа , Дагъустандин Госуниверситетдин физкультурадин факультет акьалт I арайдалай кьулухъ Санкт Петербургда армиядин жергейра къуллугъна . Къуллугъдин вахт акьалт I арайла контрактниквиле акъвазна . Адаз лейтенантдин чин гана ва политикадин рекьяй ротадин командирдин заместителвиле тайинарна . Нариман Гьамидиновичаз Чечнядин вакъиайра иштиракун кьисмет хьана . Женгера тафаватлувиляй адаз вахтундилай вилик капитандин чин гана ва ам махсус подразделениедин ротадин командирвиле тайинарна . Адахъ Гьукуматдин наградаяр ава . Алай вахтунда Санкт Петербургда Къенепатан кьушунрин ротадин командир я . Адан хизанда кьве аял ч I ехи жезва . МУРАДДИН Гьабидинович Къуйистанрин хуьруьн юкьван школа акьалт I арайла Махачкъалада пединститутдиз гьахьна . Ам акьалт I арайла адаз армиядин жергейриз эвер гана . Санкт Петербургда къенепатан кьушунра , Алиевриз хас тирвал , гьакъисагъвилелди къуллугъ авунай Президентдин Гьуьрметдин грамотадиз лайихлу хьана . Ахпа адакай Осетияда кьиле фейи женгерин иштиракчи хьана . Алай вахтунда Мураддин Гьабидиновича суддин пристав яз к I валахзава . КУРУНА авайди къачуда т I уруни ,лугьуда лезгийри . И мисалдин гьахълувал чпикай ихтилат фейи Алиеврин са шумуд несилди гьакъикъи краралди тестикьарна . Яц I у ва ц I алц I ам ихтилатралди ваъ , герек атайла яракь гъиле кьуна . Гьа им я чи къанажагъдин винизвал , Ватандиз , халкьдин умуми кардиз вафалувал . Ф . ГЬАЖИЕВ .
+12ФЕВРАЛДИЗ Дагъустандиз Федеральный рекьерин агентстводин руководитель Роман Старовойт атунихъ галаз алакъалу яз , Магьарамдхуьруьн районда « Ярагъкъазмаяр » ( Россиядин Федерация ) ва « Самур » ( Азербайжан Республика ) эляч I дай пунктарин районда Самур вац I ал эляч I дай ц I ийи муьгъ эцигунин месэлайрай совещание кьиле фена . Совещаниеда иштиракай Федеральный рекьерин агентстводин руководитель Роман Старовойта къейд авурвал , и месэла къарагъарна ц I уд йис я , амма важиблу гзаф маса месэлаяр к I ват I хьуникди , и к I валахдив анжах гила эгеч I дай мумкинвал хьана . Вичин нубатда Упродор « Каспий » ТОФКУ дин нача��ьник Анатолий Волкова муьгъ эцигунин проект гьазурзавай гьалдин гьакъиндай информация авуна . Улакьар фидай муьгъ эцигунин проект Россияди Федерациядин ва Азербайжан Республикадин Гьукуматри 2013йисан 13августдиз кьабулайди рик I ел хкана . Алай вахтунда кардик квай муьгъ гьеле яргъал тир 1953йисуз эцигнавайди я . Адахъ залан парар ва гзаф улакьар ахъагъунин къабилвал амач . Алай аямдин муьгъ хьуни суткадин кьиляй кьилиз автомобилрин гьерекат умудлувилелди таъминарда . Идалайни алава , « Ярагъкъазмаяр » ва « Самур » пунктунин улакьар ахъагъуниз къабилвални хкаж жеда . И месэла гьалуна Дагъустан Республикадин Кьил Рамазан Абдулатипова , рекьерин майишатдин областда Россиядин Минтранспортдин государстводин политикадин Департаментдин директор Игорь Костюченкоди , Федеральный рекьерин агентство дин рекьер проектламишунин ва абур эцигунин Управлениедин начальникдин заместитель Алексей Пчелина , ФКУ « Кавказ » Упродордин начальник Руслан Лечхаджиева , ФКУ « Каспий » Упродордин начальник Анатолий Волкова ,« Магьарамдхуьруьн район » МР дин Кьил Фарид Агьмедова , РФ дин государстводин сергьят гуьнгуьна тунин рекьяй Федеральный агентстводин Кьибледин территориальный управлениедин заместитель Александр Самойлова иштиракна . Азербайжандин патай ОАО « Азерйолсервисдин » председателдин заместитель Вагиф Гьажиев , ЗАО « ДОРАЭРОПРОЕКТДИН » генеральный директор Ильхам Худиев ва « Гидротранспроект » НИЦ дин директор Натиг Алиев авай .
+РД дин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин пресс къуллугъдин ва информациядин Управление Интернациональный буржи тамамардайла телеф хьайибурун т I варар мармардин плитайра гьатнава , гьамишалугъ яз рик I ера хуьзва . Абурукай гзафбурун т I варар чпи к I елай школайриз , куьчейриз ганва . Афгъанистанда интернациональ ный буржи тамамардайла къалурай кьегьалвилерай вишелай виниз дагъустанвийриз гьа жергедай яз чи районэгьлийризни орденар ва медалар гана , Афгъанистанда телеф хьайи чи ватанэгьли Абас Исрафиловаз Советрин Союздин Игит лагьай т I вар гана . Чи райондин « афгъанвийри » 15февралдин юкъуз Афгъанистанда интернациональный буржи тамамардайла телеф хьайи чи районэгьлияр ц I елегуьнви Керимхан Нагдалиеван , бутви Суфьян Алиметован , Тагьирхуьруьн къазмайрилай тир Селим Хизриеван багърийрихъ галаз санал сурарал фена рагьметлубурун экуь къамат рик I ел хкунин митингар тешкилна . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+20I5ЙИС Дагъустан Республикадин Кьил Рамазан Абдулатипова республикада « Багъманчивилин йис » яз малумарнава . Хуьруьн майишат республикадин экономикадин кьилин хилерикай сад я . Чи районда багъманчивал вилик тухун патал къулай вири шарт I ар ава . Багъманчивал , а кардал машгъулбурун фикирдалди , хъсан къазанжияр къачуз жезвай , и дар девирда чи т I ем агакьзавай рехъ тирди фикирдай акъудна виже къведач . Багъманчивилин йис агалкьунралди кьиле тухунин мураддалди чи районда гегьенш серенжемрин план туьк I уьрнава . Амма багълар кутунин месэла къарагъардалди питомникрал маш гъул майишатри , ксари и месэла гъиле кьунвай къайдадиз фикир гана к I анда . Ик I, райондин Муьгъверганрин , Киркарин , Советск хуьрера ч I ехи питомникар кутунва . И питомникра районда багъманчивал вилик тухун патал пландик кутунвай чкайриз бес жедай кьадар къелемар битмишарзава . Райондилай къеце патаз тухудайбурни жезва , I0 гектарда интенсивный багълар кутун . Абурукай « Гранит » ООО ди 4 гектар ( иес Р . Агьмедов ), Советск хуьруьн ИП ди 4 гектар ( иес И . Гьуьсейнов ), Гилийрин хуьруьн ИП ди ( иес Ф . Ибрагьимов ) 2 гектар багълар кутунва . Райондин вири хуьрера багъманчияр арендаторар ава . Эгер абурун тежрибадикай менфят къачуна , чилиз гьуьрмет авуна зегьмет ч I угурт I а , хъсан нетижаярни арадал къведа . Ик I, 20I4ЙИСУЗ 26 агъзур тонн емишар к I ват I на . Багъларин кьадар 4480 гектардив агакьнава , абурукай 2500 гектар бегьер гъизвай багълар я . Абурукай 40 процент куьлуь цилинин ( чуьхверар , ичер , жумар ) ва 33 процент ири цилинин ( п I инияр , шефтелар , хутар , алучаяр ) емишри , I5 процент субтропикрин культурайри ( хурма , анар ), I0 процент хвехверин ва I-3 процент куьлуь емишрин ( малина , некьи ) культурайри кьазва . Са бязи арендаторри гьар са гектардай I00-I50 центнер бегьер къачузва . Районда гьар йисуз 70I00 гектардив агакьна ц I ийи багълар кутазва . Гъиле авай багъманчивилин йис патал тайинарнавай серенжемрин план тешкиллувилелди тамамарун багъманчийрин , чи виридан кар хьун лазим я . Еке мумкинвилер , къулайвилер авай районда гьахьтин багъларни хьун герек я . Гъил гъиле кьуна авур к I валахди , ч I угур зегьметди хъсан нетижаярни гуда . Насир ИБРАГЬИМОВ , « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин директор , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат .
+БАГЪМАНЧИВИЛЕ гележег таж хьиз чк I ай пальметтадин багълар кутунин технологиядихъ ава . Тарцин экв аватзавай винелпад ва бегьерлувал кьве сеферда артух , бегьер гунин вахтар хъсан , бегьер к I ват I ун регьят , обрезкадиз ийизвай харжияр т I имил жезва . Сифте пуд йисуз гьихьтин к I валахар тухудат I а куьрелди лугьуз к I анзава . Къацу операцияр : дак I унвай т I урар ва я герек авачир цуьрцер алудда ; патахъ хьанвай танар , юкьван хел ва герек хилер дуьзар хъийида ; гьар са жерге патал цуьрцер хкяда , амайбур тергда ; кьвед лагьай жергедив агакьзавай хилерин кук I вар кьат I да , амма обрезка – ваъ ; юкьван тар ва скелетдин хилер шпалеррин симинал кут I унда . кьвед лагьай жергедин хилер къаткурун ва я куьрс хьанвай гьалдиз гъун , абур кут I унун . Зайифдиз экъеч I завай тарарин еримишун йигинардай къайдаяр : юкьван хилелай герек авачир вири т I урар ва цуьрцер алудун ; таран кьакьанвал сергьятламишун ; ем ва яд гзаф гун . Сортар . Гзаф сортар битмишарун меслят къалурзавач . Са майишатда кьвед гатун , кьвед зулун ва 3-4 хъуьт I уьн сортар ак I уриз жеда . Ак I урунин къалинвал . Гектарда тарарин кьадар интенсивный багъдин кьилин лишан я . Абур гьикьван гзаф хьайит I а ( тайин тир кьадардал кьван ), багъда гьакьван фад товарный бегьер гуз башламишда , адан бегьерлувал ва экономический менфятлувал гьакьван кьакьанди жеда . Ак I урунин къалинвал жинсинилай , къелем ганвай сортунилай , битмишарунин тегьердилай , гьавадин ва накьвадин шарт I арилай … аслу я . Жергейрин хилерикай азад гьяркьуьвили (2,53,0 м ) машинар фин таъминарна к I анда . Ак I урун . И кар патал виридалайни къулайди зул я . Пешер авахьиз башламишайдалай аязар жедалди . Са йисан къелемар хкарал кут I ун тавурт I ани жеда . Кьве йис хьанвайбур гарарикай хуьн патал кут I унун хъсан я . Чи тежрибади къалурзавайвал , пальметтный багъ кутун патал пуд хел алай кьве йисан къелемар битмишарун герек я . Гележегда йисан къене кьве жерге хилер битмишарайт I а , пуд лагьай йисан эхирдай пальметтный къиметлу тарар жеда .
+Низами ВЕЛИЖАНОВ , « Информациядинни консультациядин къуллугъ » ГУДИН Магьарамдхуьруьн филиалдин агроном , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+РАЙОНДИН образованиедин управлениеди райондин профсоюздин организациядин комитетдихъ галаз санал образованиедин идарайрин работникрин арада волейболдай ва шахматрай райондин кубок кьиле тухвана . Сифте райондин образованиедин идараяр кьуд зонадиз пайна . Гьар зонадин акъажунра гъалиб хьайибуру финалда иштиракнавай . Спортшколайрикай финалдиз I ва 2чкаяр кьурбур акъатна . Финалдиз гьак I райондин администрациядин , ЦРБДИН , УО дин ва РОВД дин командайризни теклифнавай . 20I5ЙИСАН I5ФЕВРАЛДИЗ Магьарамдхуьруьн 2 нумрадин ДЮСШ да кьиле фейи финалдин акъажунра 4 школадин , 2 спорт школа дин , ЦРБ дин , УО дин , райондин администрациядин командайри чпин алакьунар къалурна . Нетижада волейболдай райадминистрациядин команда Iчкадиз , Советск хуьруьн юкьван школадин команда 2чкадиз , Магьарамдхуьруьн 2нумрадин ДЮСШ дин ва Гилийрин юкьван школадин командаяр 3чкайриз лайихлу хьана . Шахматрай К . Качаева ( Советск ) Iчка , Л . Муртазаевани (Iнумрадин ДЮСШ ) 2 чка ва К . Шагьмарданова ( Буткъазмаяр ) 3чка кьуна . Райондин профсоюздин комитетди гъалибчийриз ва призерриз кубокар , дипломар ва пулунин пишкешар гана . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилда : акъажунар кьиле физвай залда .
+МАЛАИКДИ тарифар ийизва Иблисдин , мез сивин къвалавай гуьц I уьз , шадвал чуьнуьхиз тежез лугьузва вичини : Аже еб ! Шейт I андин яб ат I ана акьван шад хьана хьи заз . Ат I анвайдини гьа фитнейрин гьамбар чапла яб я адан . Кьегьал я Иблис ! Садавайни тахьай кьегьалвал я , тарихда тахьай гьунар авуна Иблисди ! Зун сак I ани кьисас вахчуз тежез авайди тир , гена Иблисди зи паталай авуна гьа кар ! Зун уьмуьр амай кьван буржлу я , валлагь биллагь къене авай рик I ни кваз ваъ ийидач за адаз ! Яваш кьванни лагь , эй бейниван , акьван ахъа жемир . Ви дугьривал чирмир адаз . Вакай адаз хабарни авайди туш . Аданди вичин мидявал , вичин кьисас я . Ам япай гьахьна сивяй экъеч I завай , вири алцурарзавай Иблис я гьа . Адазни к I анзавайди вун хьтин дуьзена я . Иблисдихъ ихтибармир . Эгер адаз ви дугъривал чир хьайит I а , Шейт I андин са яб ат I анай ада ви кьве ябни ат I уда ,лугьузва къвалахъай , гъил сивел эцигна явашдиз Фукъаради .
+МОСКВАДА Россиядин халкьарин Ассамблеядин советдин ва Россиядин халкьарин Жегьилрин Ассамблеядин центральный координационный советдин саналди тир заседание хьана . Анал Дагъустандин милли политикадин рекьяй министр Татьяна Гамалея РД дин Кьил Рамазан Абдулатипован тебрик раижна . Вичин рахунра министрди бинелу саки 30 халкьдин векилар стхавилел ди ва дуствилелди яшамиш жезвай Дагъустан гзаф миллетрин векилрикай ибарат , гзаф динрал амалзавай агьалияр стхавилелди , ислягьвилелди яшамиш хьунин чешне тирди къейдна . « Россиядин халкьарин Ассамблеядин делегациядин руководитель Николай Бухонин РД дин Кьилихъ галаз гуьруьшмиш хьайи ч I авуз Кеферпатан Кавказда милли политикадин месэлаяр гьялунин ре кьяй регионрин уртах центр Дагъустанда тешкилунин месэла къарагъарнай . И фикир хъсанди яз гьисабна ва адаз мукьвал тир вахтара республикадин руководстводин , чкадин самоуправлениедин ва миллетрин арада ислягьвилин , меслятвилин месэлайрал машгъул жезвай общественный организацийрин дережада аваз килигда », малумарна Т . Гамалея
+ВАТАН хуьзвайбурун юкъуз РД дин Кьилин Кьиблепатан территориальный округда тамам ихтиярар ганвай векил Али Хасбулатова , Магьарамдхуьруьн муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова ва адан сад лагьай заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева , Сулейман Стальский райондин муниципальный райондин кьил Нариман Абдулмуталибова Ватандин Ч I ехи дяведин ветеран Нисред Къурбанович Амрагьовал кьил ч I угуна . Али Хасбулатова РД дин Кьил Рамазан Абдулатипован т I варунихъай ветерандиз сувар тебрикна ва дяведин къизгъин женгера къалурай дирибашвиляй ва уьтквемвиляй сагърай лагьана . Ветерандиз хуш жедай , рик I ел аламукьдай , руьгь хкаждай гафар Фарид Агьмедовани лагьана . Ада Ватандин Ч I ехи дяведин ветеранри къалурай вик I егьвилер акьалтзавай несилри гьамишалугъ рик I ел хуьдайди ва абур чеб жегьилриз чешне яз жедайди къейдна . Нисред Амрагьова вичиз мугьман хьунай , сувар тебрик авунай мугьманриз ва республикадин Кьилиз рик I ин сидкьидай сагърай лагьана .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН М . Гьажиеван т I варунихъ галай Iнумрадин школада 8-I5 февралдиз лезги ч I алан гьафте кьиле тухвана . И гьафтеда дидед ч I алан малимри ачух тарсар тухвана , аялри хайи ч I алакай сочиненияр кхьена , машгъулардай жуьреба жуьре мярекатар тешкилна . Ч I алаз и тегьерда фикир гуни хайи ч I алан гуьрчегвал , адан къуватлувал ва назиквал
+ЧИ Ч I АЛ чаз бубайрилай атанвай еке савкьват я . Лугьуда хьи , вахтуниз вири аквазва , вири чида . Гьавиляй чна чи ч I ал михьиз хвена къвезвай несилрив агакьарун чи буржи я . Х . АБАСОВА . 8в класс . ДУЬНЬЯДАЛ ругуд агъзурдав агакьна алай ч I аларикай сад лезги ч I ал я . Ам чаз ата бубайрилай атанвай , са зат I унивни гекъигиз тежедай аманат я , халкьдин хазина я . Ч I ал амай кьван халкьни амукьда . Ам чи халкьди дегьзаманайрилай гъиле яракь кьуна хвена . За умудзава , идалай кьулухъни гьак I жеда , халкьди ам вичин вилин нине хьиз хуьда , ам мадни девлетлу жеда . Азиза ГЬАЖИЕВА . I0В класс .
+гьисс ийиз тазва , ам к I анарзава , адан эвез тежедай метлеблувал къалурзава . Кьилин категория авай малимар тир Эфендиева Саидади ва Алибутаева Анфисади тухвай тарсар иллаки вини дережада аваз кьиле фена . Лезги ч I алан малим Румеса Гьажиевади тухвай мярекатда неинки дидед ч I алан вири малимри , гьак I школадин директордини , завучрини , и школада дидед ч I алан тарсар гайи , гила лайихлу пенсияда авай Агъалар Гьуьсейновани иштиракна . Мярекатдал аялри хайи ч I алакай шиирар к I елна , манияр лагьана . Адан иштиракчийриз халкьдин манияр ( Пенкер баха , Шагьсенем , Савдадавай яр …) иллаки бегенмиш хьана . Ихьтин ва идаз ухшар авай маса мярекатри хайи ч I алан ватанпересвал , маналувал , къудратлувал къалурзава , ам к I анарзава . Р . ГЬАЖИЕВА , лезги ч l алан малим .
+И МУКЬВАРА чна вирида гьуьрметзавай , ц I удралди несилри дамахзавай , гьуьрметлу районэгьли , уьмуьрдин вафалу юлдаш , играми буба НУРАЛИЕВ АБУБАКАР КЪУРБАНАЛИЕВИЧАН 80 йисан юбилей къейдда !
+КИШ юкъуз малимдин к I валер авай магьледиз гьахьайла зи хиялрикай хабар хьайи хьиз зи туьшдиз юзун квачир къекъуьнралди хуьруьн кимел физвай малим акъатна . Салам гана малимдиз жуван дерди бала лагьайдалай гуьгъуьниз чун кьведни адан к I валихъ элкъвена . Ана чун элкъвей лацу чинал берекатдин хъвер алай , Абубакар малимдиз к I валени , къецени , к I валахал школадани вафалу юлдаш хьайи , цуьк хьтин кьуд велед багъишай уьмуьрдин юлдаш Римма Ибадуллаевнади къаршиламишна . Хваш беш авурдалай гуьгъуьниз , за малимдиз зун атунин себеб лагьайла , ам са герен перишан хьана ва явашдиз ухьт аладарна : Чан руш , авайвал лагьайт I а , малимдиз гуьгьуьл хадай са жерге к I валахар хьанва . Юбилеяр къейддай гьевес захъ авач , амма веледри динж тан тийидайдини заз чизва . Къенин чи ихтилат кьве дустунин арада жезвай суьгьбет хьиз фенайт I а к I анзавай зи рик I из . Куь алакьунрикай , агалкьунрикай , лайихлувилерикай тек са райондин ваъ , гьак I республикадин , уьлкведин газетра , журналра гзаф материалар чапнава . Къе заз куьне 80 йисуз кечирмишай уьмуьрдин рекьикай , къекъвей жигъиррикай , эляч I ай четин уламрикай , шад легьзейрикай суьгьбет авунайт I а к I анзавай . Хьуй ман чан малимдин ,лагьана дериндай ухьт аладарна ам са гъвеч I и кисна , ахпа вичикай суьгьбет башламишна . Зун I936ЙИСУЗ Ахцегь райондин Ялцугърин хуьре д��дедиз хьана . Аял вахт , за фикирзавайвал , зи уьмуьрда виридалай туькьуьлди хьана . Башламиш хьайи залум дяведи гьа девирдин инсанрин экуь мурадрилай ц I ар ч I угуна . К I вачи бегьем чил кьадалди диде рагьметдиз фена , са йисалай дяведа авай бубани телеф хьана лагьай хабар агакьна . Пуд йисуз Ахцегьа детдомда хьана . Гуьгъуьнлай имидин хци зунни кьве вах вичин к I вализ хутахна . Я етимвал гьиссиз тунач чав , я чаз тахайвал акунач . Ирид йисан школа акьалт I арайла Дербентдин педучилищедиз гьахьна ва I955 йисуз ам акьалт I арна . Са шумуд вацра Ч I илихърин школада тарсар гана . Гуьгъуьнлай Ватандин вилик жуван пак бур жи тамамариз фена . I958ЙИСУЗ женгинин ва политикадин гьазурвилин рекьяй отличник яз старшинадин чин авай заз ВЛКСМ дин ЦК дин « Гьуьрметдин грамота » гана ва заз ВУЗ диз гьахьдай мумкинвал хьун патал вахт жедалди ачух хъувуна . За Даггосуниверситетдин историко филологический факультет акьалт I арна . Са кьадар туькьуьлдиз башламиш хьайи уьмуьрдивай за артух шейэр гуьзетнавачир . Амма кечирмишай уьмуьрдин рекье гьалтай инсанрин регьимлувили , мергьяматлувили , гайи куьмекри заз чилел мягькемдиз акъваздай , жува хкягъай рекье намуслувилелди зегьмет ч I угвадай мумкинвал гана . Муьжуьд йисуз бубадин сурухъ къекъвей зи сабурсуз рик I ин гьарайдиз гьай лагьана . Зи буба Орловский областдин Калинеево хуьруьн майдандал стхавилин сурара кучуд хъувунвай . I973ЙИСАН 9 майдиз рик I дамахдин , гьайифдин гьиссерив ац I анвай зун руш Заирани галаз бубадин сурал фена . Гьанин инсанри чун къаршиламишайвал , чахъ гелкъвейвал акурла , жував гвай залан пар са кьадар кьезил хьанай . Амма , гьайиф хьи , гьикьван зун къекъвенат I ани я бубадин , я дидедин шикилар заз гьатнач , я абурун суьретарни зи фикирда амач . -I963ЙИСУЗ Советск хуьруьн школада завуч яз , I968 – йисалай гьа и школадин директор яз яхц I ур йисуз зегьмет ч I угуна . Четинвилер гзаф ацалтнат I ани , баябан чкадал 624 аял кьабулиз жедай школа эцигунин месэла кьилиз акъуд
+ЮБИЛЕЙДИН ВИЛИК на . И кардик чпин лайихлу пай кутур Ибадуллагь Керимован , Низам Нуриеван , Шамил Абдулхаликьован т I варар кьун тавун бат I улвал жеда . Жув директор хьайи сифте йикъалай кьве к I валах кьилиз акъудда лагьана жува жуваз гаф ганвай . Сифте нубатда школа эцигун ва хъсан коллектив тешкилун . Школа хьана , коллектив тешкилна , жуван кеспидин важиблувал гьиссна галатун тийижиз зегьмет ч I угуна . Ихьтин гьакъисагъ зегьметди бегьерар гуз башламишна . И карди зун хьиз , коллективни гьевеслу авуна . Яваш – яваш школадин т I вар лайихлубурун жергеда гьатна . Зи далудихъ галай коллективди гьар са камуна къуват гана . Инсанвилин алакъаяр хуьни , гьар са касдин хесетрикай анжах хъсан къилихар дуьздал акъудуни алакъаяр генани мягькемарна . Мягькем алакъайри коллективдин к I валахни нетижаллуди авуна . Дугъриданни , эхиримжи къад йисуз школа , адан коллектив ва Абубакар малим вич лайихлу хьайи наградайриз сан гьисаб авач . Школада к I елзавай аялри райондин , республикадин олимпиадайра , гьар жуьре кон курсра к I венк I вечи чкаяр кьаз хьана . Гьинал Абубакар малимдикай ихтилат кватайт I ани , адан адресдиз анжах хуш келимаяр , тарифар ва хийир дуьа ван къвезва . Им яргъал йисара гьакъисагъвилелди ч I угур дурумлу , жавабдар зегьметдин нетижа я . К I вализ хтана фу т I уьна малимди школадиз гьерекатдай . Малимрин коллективдилай гъейри ада вишералди аялрин гьакъиндай жавабдарвал гьиссзавай . Вичин пешедал рик I хьайи , ам карчивилелди тамамарай Абубакар Къурбаналиевич ц I удралди райондин , республикадин ва уьлкведин наградайриз лайихлу хьана . Наградаяр Абубакар малимдихъ къанни вад ава . Абурун арада « РСФСР – дин лайихлу малим », « Халкьдин педагог », « Яратмишзавай педагогрин академиядин академик » т I варариз , « РСФСР дин халкьдин просвещениедин отличник », са шумуд йисуз галамаз галамаз « Социалистический акъажунрин гъалибчи » значокар хьтин наградайрин сагьибди чи обществодин нурлу къатар мадни экуь ийизвайдан гьакъиндай шагьидвалзава . Акьалтзавай несилдиз дерин чирвилер , мягькем тербия гайи малимди вичин уьмуьрдин юлдаш яргъал йисара къуьнкъуьне аваз малимвилин зегьметдин уьк I уь цуру дадмишай Римма малимни галаз кьуд тербияллу велед уьмуьрдин шегьредал акъудна . Абурухъ махсус образование , чпин хизанар ава . Веледри Абубакар бубадизни Римма дидедиз ц I икьвед хтулни са десте птулар багъишнава . Хтулар ч I ехи диде бубадин гелерай фенвачт I ани , абуру агалкьунралди медицинадин , экономикадин ВУЗ ра к I елзава . Яхц I ур йисалай виниз акьалтзавай несилдиз мягькем тербия ва дерин чирвилер гайи , баябан чкадал школа хкажай , къуватлу коллектив тешкилай , анжах тарифлу зегьметдин иеси хьайи Абубакар Къурбаналиевичаз мукьвара къейддай 80 йисан юбилей чна рик I ин сидкьидай мубаракзава . Къуй и еке хизандин кьиле акъвазнавай квехъ яргъал йисара чандин мягькем сагъвал ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай ! А . АЙДЕМИРОВА .
+Шикилда : А . Нуралиев директор хьайила 1999йисуз школа акьалт l арай ученикар ва малимар .
+АЗАДОГЪЛИЙРИН хуьре кардик квай бахчада 23 аял тербияламишзава . Абуру иниз гьар юкъуз суварик хьиз еримишзава . Бахчадиз къвезвай аялар гьар жуьре яшаринбур ят I ани , абур дуствилелди ва гьуьрметлу са хизан хьиз яшамиш жезва . Бахчадин дарамат са акьван ч I ехиди тушт I ани , ина к I валахзавай работникрин гьевеслу зегьметди ам къулай шарт I ар авайдаз элкъуьрнава . К I валера , гьаятда авай михьивили , къайдади неинки аялрин , гьак I абурун диде бубайрин гуьгьуьларни хкажзава . Бахчадин руководитель Нурият Сейфединовнади вичин пешекарвилин дережа хкажун , к I валахдин ери югъкъандавай хъсанарун патал ара дат I ана к I валахзава . Гьа и кар ада ина к I валахзавай гьар са работникдивайни ис темишзава . Гьавиляй бахча аялар патал кьвед лагьай хайи к I вализни элкъвенва . « Булах » бахчада суварриз гьазур хьун , абур шаддиз ва гурлуз кьиле тухун ч I уриз тежедай къанундиз элкъвенва . Ихьтин мярекатриз гьазурвал аквадайла , абур кьиле тухудайла диде бубаярни къерех жезвач . Гьа ихьтин суваррикай сад тир Ватан хуьзвайдан юкъуз чи бахчада ч I ехи ва шад межлис кьиле фена . Аялри чпин алакьунар къулуруналди шиирар к I елна , манияр лагьана , кьуьлер авуна . Абуру гъвеч I и сегьнеярни къалурна . Бахчадиз аялрин суварик атай диде бубаяр , хуьруьн школадин малимар ина к I валахзавайбурулай , биц I екрин алакьунрилай рази яз ва гуьгьуьлар шад яз хъфена . Нелла ОСМАНОВА , « Булах » бахчадин тербиячи .
+ВАТАН хуьзвайдан суварин вилик Советск хуьруьн « Яру бап I ах » бахчада сувариз талукьарнавай шад мярекат кьиле фена . И мярекатдиз Афгъанистанда кьиле фейи дяведа иштиракай хуьруьнвияр тир Э . Асваровазни Д . Гьасаналиеваз теклифнавай . Мярекат сифте гаф рахуналди гьа и бахчадин заведующий З . Муртузалиевади ачухна . Гаф гана рахай хуьруьн администрациядин кьил Э . Асварова , ветеран Д . Гьасаналиева ч I ехи бубайри тухвай женгерикай , чпи иштиракай дяведикай , алай вахтунда дуьньядин гьаларикай аялриз гегьеншдиз суьгьбетар авуна . Абуру акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссералди тербияламишунин важиблувални къейдна . Ахпа тербиячияр тир Р . Эфендиевадини С . Агьмедовади ч I ехи дестедин аялрихъ галаз гьазурнавай концерт гана . Аялри лагьай манийри , авур кьуьлери , к I елай шиирри ветеранрин гуьгьуьлар шадарна .
+МАГЬАРАМДХУЬРЕ авай « Теремок » бахчада суварар шад гьалара къаршиламишун адет хьанва . Ина Ватан хуьзвайдан йикъаз талукь яз ч l ехи мярекат кьиле фена . Аялрин суварик атанвай Афгъанистандин вакъиайрин иштиракчи , женгерин наградайрин сагьиб Гьабидин Алиева вич шагьид хьайи вакъиайри кай аялриз гъавурда акьадайвал суьгьбет авуна . Гуьгъуьнлай суварин шадвилер яргъалди давам хьана . Э . ОРУЖЕВА , бахчадин тербиячи . Шикилда : рик l ел аламукьдай шикил . Юкьвал мугьман Г . Алиев .
+И МУКЬВАРА райондин РМК дин базадал кьиле фейи к I елдайбурун конкурсда Хуьрелрин хуьруьн юкьван школадин IIКЛАССДИН ученица Загьирова Ирина Iчкадиз лайихлу хьана . Иринади вири предметрай хъсан къиметар аваз агалкьунралди к I елзава . Школадин общественный уьмуьрдани активвилелди иш тиракзава , ана кьиле физвай гьар са мярекатдик вичин лайихлу пай кутазва . Гьам аялрихъ , гьам малимрихъ галаз хуш рафтарвилин алакъаяр хуьзвай Ирина Радиковнадихъ мадни еке агалкьунар хьун чи мурад я . Школадин коллективди , Иринадиз хьанвай агалкьун мубаракзава . Хуьрелрин школадин коллектив .
+« ЙИСАН МАЛИМ - 20I6» конкурсдин райондин этапда иштиракай Уружбайрин юкьван школадин малим Казибат Леонардовнади республикадин этапдани иштиракна . Ина Казибат малим 2 чкадиз лайихлу хьана . Казибат Леонардовнади Уружбайрин юкьван школада дидедин ч I алан тарсар гуз ц I уд йисалай виниз я . Хкянавай пешедал , аялрал рик I алай , хъсан гьазурвал авай , аялриз дерин чирвилер гуз алахънавай Казибат малимдиз гьам коллективда , гьам диде бубайрин арада еке гьуьрмет ава . Чна Казибат Леонардовнадиз и агалкьун мубаракзава ва адахъ залан , амма баркаллу зегьметда мадни кьакьан дережайриз хкаж жедай гьевес хьун чи мурад я .
+ЧИ ШКОЛАДА « Живая классика » лишандик кваз шиирар к I елдайбурун конкурсдин школадин этап кьиле фена . Конкурсда 5 – II – классра к I елзавай аялри иштиракна . Абуру программадай къвен тийизвай шиирар эсерлудаказ к I елна . Школадин этапда Д . Мелибабаевади , К . Къазиагьмедова , Н . Гьажиметовади I – чкаяр ва Н . Мирзабековадини Н . Керимовади 2 – чкаяр кьуна . Гъалиб хьайи аялриз школадин дирекцияди грамотаяр гана . Сад лагьай чкаяр кьурбуру райондин этапда иштиракда .
+« ЧУН терроризмдиз акси я » лишандик кваз тухвай мярекат аялрин рик I ел аламукьдайди хьана . И мярекат Уружбайрин школадин организатор Н . Темирхановади ачухна ва кьиле тухвана . Анал рахай гьа и школадин директор К . Гьажиева алай вахтунда терроризм хаталубурукай сад тирди , адахъ галаз женг ч I угун патал вирида къуватар сад авуна мукъаятвал хвена к I анзавайди лагьана . Мярекатдал Бесланда , Къизлярда хьайи террактар ва анра са тахсирни квачиз телеф хьайибур рик I ел хкана . Эхирдай аялри шиирар к I елна , « Чаз дяве к I андач », мани тамамарна . З , АБДУРАГЬМАНОВА , Уружбайрин школадин малим .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+РД дин ТФОМС дин Магьарамдхуьруьн филиалди кьабулзавай са жерге серенжемризни килиг тавуна , райондин медицинадин учрежденийра официальный сайтра медицинадин куьмек гунин къайдайрин ва шарт I арин гьакъиндай информация гунин к I валах гьеле агъуз тир дережада ама . Медицинадин организацийри МО дин к I валахдин режимдин ; РФ дин гражданриз медицинадин гьакъисуз куьмек гунин , гьа жергедай яз медицинадин куьмек гуьзлемишунин вахтунин гьакъиндай Территориальный Программади тайинарнавай шарт I арин гьакъиндай ; медицинадин гузвай куьмекдин жуьрейрин гьакъиндай ; медицинадин куьмекдин ачухвилин ва еридин лишанрин гьакъиндай , стационарный , гьак I тади ва кьулухъ ягъиз тежедай куьмек гудайла чарасуз ва важиблу дарманрин гьакъиндай , агьалийрин группайриз ва уьзуьррин категорийриз килигна ахъайзавай дарманрин гьакъиндай , РД дин здравоохранениедин министерстводи тестикьарнавай гьакъидихъ ийизвай куьмекдин гьакъиндай хабар гузвай информациядин стендар хьунин гьакъиндай « РФ да медицинадин мажбури страхованиедин гьакъиндай «20I0ЙИСАН 29ноябрдиз кьабулай 326нумрадин ФЗДИН истемишунрал амал ийизвач . Гьа ибуруз ухшар авай делилар информациядин махсус стендрал ва интернетдин сетда МО дин хсуси официальный сайтра хьун герек я . Ихьтин информация тахьуниз къайда ч I уруниз хьиз къимет гуда ва гьа и кар медицинадин мажбури страхованиедин такьатрин гьисабдай медицинадин куьмек гунай гьакъи гун т I имиларун патал себеб хьун мумкин я . Идалайни гъейри , 20I3ЙИСАН декабрдиз административный правонарушенийрин гьакъиндай РФ дин Кодексдик кутунвай статьяда къалурнава : I. Гражданриз гьакъисуз медицинадин куьмек гунин гьакъиндай хабардар авунин везифа кьилиз акъуд тавунай административный жерме ийида : а ) къуллугърал алай ксар 5 агъзурдалай 7 агъзур манатдал кьван ; б ) юридический ксар -I0 агъзурдалай 20 агъзур манатдал кьван . 2. Медицинадин гьакъисуз куьмек гунин къайдадин , кьадаррин ва шарт I лувилин гьакъиндай информация тахьунай административный жерме : а ) къуллугърал алай ксар -I0 агъзурдалай I5 агъзур манатдал кьван ; б ) юридический ксар - 20 агъзурдалай 30 агъзур манатдал кьван . Страховатнавай ксарин фикирдиз : РД дин ТФОМС дин Магьарамдхуьруьн филиалда « Горячая линия » телефон кардик ква (8-872-255-I8-28). Адай к I валахдин йикъара ва сятера вири куь ихтиярар ч I урай месэлайрай зенг ийиз жеда . Ю . БАЛАБЕКОВ , РД дин ТФОМС дин Магьарамдхуьруьн филиалдин директор .
+АЛАТАЙ хемис югъ, райондин тарихда хъсан метлеб авай, гьар жуьре мярекатрив ацӀай, агьалийрин уьмуьрда важиблу гел турбурукай сад хьана. Зулун эхирар ятӀани и югъ хъсан ачух гьава авайди хьанвай. Хуьрера кьиле фейи шад мярекатар, Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрдин, кьиле РД–ДИН лайихлу артист Изам Улубеков авай зуьрнечийрин дестеди халис суварриз элкъуьрна.
+Зуьрнейрин хуш авазрин сес кьуд патахъ чкӀана. И югъ, райондин Хъартаскъазмайрин хуьрелай башламиш хьана. Хуьруьн къене патан рекьер туькӀуьрунин кӀвалахар акьалтӀарна ва ремонтнавай цӀийи рекьерин сивелай янавай яру лент атӀана. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова къейд авурвал, «Зи Дагъустан – Зи рекьер», «Зи Дагъустан – шегьердин къулай шартӀар» милли проектрин рамкайра аваз, район яшайишдинни экономикадин рекьяй вилик тухунин мураддалди кьетӀен кӀвалахар кьиле тухванва. И жергедай яз, Оружбайрин, Ярагърин ва Къуйсунрин хуьрера туькӀуьрнавай дигай, ял ядай паркар ачухнава. Паркара ял ягъун патал куьсруьяр, аялриз къугъунардай перпилагар, яд авай гъвечӀи
+фонтанар эцигнава. Чиле плитка туна туькӀуьрнава ва ачух чкайрал къелемар цанва. Гатун вахтунда цуьквер цадай чкаярни гьазурнава. Винидихъ тӀварар кьур хуьрера тухвай мярекатра администрациядин апаратдин са жерге жавабдар къуллугъчийри, патарай атанвай мугьманри, хуьрерин агьалийри, ��алимри ва школадин аялри иштиракна. Тебрикдин гафар рахай МР- дин общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева, хуьрерин администрацийрин кьилер тир Омар Нагъиева, Бутай Бутаева ва Къазиагьмед Къазиагьмедова, региондин кьил Владимир Васильева тухузвай политикадикай ва адан фикирдалди кардик кутунвай милли проектрикай, абурун важиблувиликай, агьалийрин къайгъударвал чӀугуникай гегьеншдиз лагьана. ГьакӀни рахай юлдашри и проектриз къуват гана, абур тешкиллувилелди тамамарзавай райондин руководстводиз чухсагъул малумарна ва районэгьлийриз и важиблу мярекатар тебрикна. Хуьрерин школайрин, бахчайрин аялри кӀелай шиирри, авур кьуьлери, лагьай манийри мярекатар мадни гурлу авуна.
+АЛАТАЙ гьафтеда жуьмя юкъуз райцентрдал алай Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрда Дидедин йикъаз талукьарнавай шадвилер гурлудаказ кьиле фена. Атанвай дидеяр лап хушвилелди кьабулна ва абур гьар жуьре ширинлухар алай суфрайрихъ ацукьарна. Шад сувар Кчункъазмайрин культурадин центрдин директор Абдуллаева Зайнаба ва чкадин художественный самодеятельностдин коллективдин иштираквал аваз къалурай сегьнедилай башламиш хьана. Шад мярекат тебрикдин гаф рахуналди «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьил Фарид Агьмедова ачухна. - Диде виридалайни багьа инсан я. Къуй дидевилин бахтуникай садни магьрум тахьурай. Къуй чи дидейрихъ мягькем чандин сагъвал, кӀвалера бахт, берекат хьурай!,ихьтин хуш келимайрал
+Фарид Загьидиновича мярекат ачухна. ГьакӀни и мярекатда МРДИН депутатрин Собраниедин председатель Назир Алиярова, Райондин общественный Советдин председатель Агъадаш Нагъметуллаева, РД –дин халкьдин Собраниедин депутат Тагьир Исмаилова, женсоветдин председатель Тагъуя Тагьировади, Марта Абдуллаевади, хуьруьн администрацийрин кьилери, райондин СМИ- дин векилри иштиракна. Гуьгъуьнлай Фарид Загьидиновича, райондин саки вири хуьрерай теклифнавай гзаф аялар хана чӀехи авунвай дидейриз чухсагъулар малумарна ва пишкешар гана. Суварин иштиракчийриз, центрдин художественный самодеятельностдин коллективдин манидарри лап хъсан концерт гана.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай югъ- Россиядин югъ- рикӀин сидкьидай мубаракзава. И лишанлу йикъа чи уьлкведин баркаллу тарихда еридин жигьетдай цӀийи девир башламиш хьун, вирида гьисаба кьунвай ивиррал бинеламиш хьанвай общество туькӀуьрунал элячӀун тестикьарзава. Республикадин вири агьалийрихъ галаз санал чи районэгьлийрини Россиядин Федерация цуьк акъудзавай государство хьун патал бегьерлувилелди кӀвалахзава. Къуй квехъ мягькем сагъламвал, хушбахтвал, чи Ватандин абадвал патал кӀвалахра агалкьунар хьурай. Ф . З . АГЬМЕДОВ , «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин администрациядин кьил.
+СОВЕТСК хуьре авай « Чубарук » т I вар алай бахча кардик кваз къанни ц I уд йисалай виниз я . Вад дестедикай ибарат тир , вишелай виниз аялар тербияламишзавай бахчада ц I удралди несилриз тербия гана . Бахчадин т I вар гьамиша хъсанбурун жергеда хьун яргъал йисара бахчадиз руководство гайи Г . Гьасановадин лайихлувал хьана . Къенин юкъуз ада кутур лайихлу адетар гила хьанвай заведующий Таира Забитовади давамарзава . 20I3ЙИСАН июлдиз бахчадин кьиле инглис ч I алан тарсар гузвай малим Таира Забитова тайинарна . Тербиячидин хизанда ч I ехи хьанвай , пешедал , аялрал рик I алай Таира Наримановнади к I валахал атай сифте йикъалай авай шарт I ар хъсанарунал , материалринни техникадин база мягькемарунал , тербиядин к I валахдин дережа хкажунал бахчадин , коллективдин к I валахда са жерге ц I ийивилер тунал алахъна . И кар адалай алакьни авуна . Бахчадин дараматдиз гьахьдайла авай дегьлиз лап дар , къулайсуз чка тир . Ам чук I урна ц I ийи кьилелай гегьеншдиз эхциг хъувуна , ц I ийи рак , дак I ар кухтунвай , ачух экв аватнавай дегьлизди , гьак I варцяй гьахьайла цуькверивди ац I анвай гьаятди , аялар къугъун патал туьк I уьрнавай гьар жуьре перпилагри , ял ядай беседкайри бах
+КУЬРУЬ КЪЕЙД ЗАБИТОВА Таира Наримановна I97I – йисуз Советск хуьре къуллугъчидин хизанда дидедиз хьана . Хайи хуьре юкьван школа , гуьгъуьнлай ДГПУ – дин маса уьлквейрин ч I аларин факультет акьалт I арна . Жегьил пешекарди вичин к I валахдин рехъ « Чубарук » т I вар алай бахчада инглис ч I алан малим яз башламишнай . Са шумуд йисуз Советск хуьруьн юкьван школадани сифтегьан классра инглис ч I алан малим яз зегьмет ч I угуна . 20I3 – йисан июлдилай Таира Наримановна Советск хуьре авай « Чубарук » бахчадин заведующийвиле тайинарна . Вичин уьмуьрдин юлдаш Фахрудини галаз кьуд велед тербияламишзава . Ч I ехи кьве веледди кьилин образованияр къачунва ва гъвеч I и кьведа гьеле школада к I елзама . Хва Элмудина армиядин жергейра вичин пак буржи тамамарзава .
+чадин къамат михьиз дегишарна . Ц I ийиз ахъайнавай алава дестеда вад касдиз к I валахдай чкаяр хьана . Бахчадин руководстводи къастунал к I евивал авунин нетижада еке музыкальный зал эцигна . Чи биц I екрин уьмуьрда жезвай шад вакъиаяр кьиле тухудай гегьенш зал хьана . Гьелбетда и карда коллективдин , диде – бубайрин патай гайи куьмекдин сан зурба я . М . Гьасаналиев , Р . Салманов , У . Усманов , Р . Керемов , Р . Гьасанов , Г . Салманов , Б . Бедуллаев , Л . Гьасанов , К . Керимов , В . Гьажиагьмедов , Ф . Сайидова , Э . Кезимова , З . Хийирнабиев хьтин ва са жерге маса диде – бубайрин куьмекдалди , чпин такьатралди бахчада ц I ийи зал эцигна ва шад гьалара ачухна . Коллективдайни и кардик чпин лайихлу пай кутурбурни ава , амма виридан т I варар кьаз жедач , гьавиляй виридаз чухсагъул , аферин … Жуван кьве веледни гьа и бахчада тербияламишнавай заз ана авай шарт I ар лап мукьувай чизвай . Алай вахтунда кухняда х��из , аялар тербияламишзавай дестейра , пекер , къапар чуьхуьзвай чкайра колонкаяр эцигна чими къайи ятар хьанва , пекер чуьхуьдай машин автомат кардик ква . Къене патара ремонтар авунва . Бахчадин ч I ехи пай дак I арар пластикадинбурал эвезнава . Медицинский кабинет михьиз ремонтна . Авунвай вири к I валахрин сан кьунин чарасузвал авач . И к I валахрихъ галаз тербия
+12ИЮНЬ чна гьар йисуз официальный сувар яз къейдзава . 1992йисан июндиз РФ дин Верховный Советди кьабулай Къарар гьа и кар патал бине хьана . А къарардал асаслу яз и югъ уьлкведин государстводин сувар Аслу туширвилин югъ яз малумарнава . Вири квелай башламиш хьана лагьайт I а , гьеле 1990 йисан 12июндиз РСФСР дин халкьдин депутатрин Съезддин заседаниедал , гьар сада вичин т I варни къалуриз , сесер гун патал государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация эцигна . Ам лап ч l ехи пай депутатри сесер гуналди кьабулнай . РСФСР дин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай ч I авуз СССР чук I урун чарасуз тирдакай рик I ивай фикирзавай ксар тек туьк авай . И фикир вич кьилиз гъунни лап нагьакьан кар яз гьисабзавайди тир . Гьа са вахтунда чи зурба уьлкведа политикадин ва экономикадин жигьетдай дибдин реформаяр кьиле тухунин чарасузвал авай . Гьа ч I авалай инихъ 22 йис алатнават I ани , а вакъиайрив эгеч I завай тегьер гилани сад хьтинди туш . 1991йисан де кабрдин эхиррилай , СССРДИН сад лагьай ва эхиримжи Президент М . Горбачева вичин векилвилер хивяй акъудай ч I авалай , Россиядикай гьакъикъатдани аслу тушир государство хьана . Гьак I хьайила , адахъ и ц I ийи гьал тестикьарзавай талукь тир государстводин лишанарни хьун герек тир . Гьа иниз килигна РФ дин Верховный Советди 1992июнь государстводин сувар Аслу туширвилин югъ яз малумарна . Идан гуьгъуьналлаз вичи СССР дикай хкатнавай уьлкведин ц I ийи статус тестикьардай . РФ дин ц I ийи Конституция туьк I уьрунин гьакъиндай къарар кьабулна . Вири халкьди гьялайдалай гуьгъуьниз ц I ийи Дибдин Закон 1993йисан декабрдиз кьабулна , гуьгъуьнин йисуз лагьайт I а , Дагъустандин Конституцияни кьабулна . Ада Россиядин Федерациядин къакъудиз тежер пай яз республикадин статус тестикьарна . Алай вахтунда 12июнь Россиядин Федерациядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай югъ яз гьисабзава , ам государстводин суварин югъ я .
+дин к I валахдани агалкьунар ава . « Виридалай хъсан тербиячи » райондин конкурсда иштиракай тербиячияр тир Т . Юлчиевадини З . Алимирзоевади лайихлу чкаяр кьуна . « Наша малая Родина » лишандик кваз фейи республикадин конкурсдин райондин этапда иштиракай тербиячи Ф . Валиховадин к I валах призовой чкадиз лайихлу хьана . Ф . Валиховадини физрук Л . Мамедгьуьсейновади гьазурай аялар райондин спартакиадада гъалиб хьана . Бахчада гьар сувариз талукьарнавай мярекатар кьиле тухузва . Т . Наримановнади регьбервал гузвай коллективди ц I ийивилерихъ ялиз , тербиядин , чирвилерин к I валахда дегишвилер тваз алахънава . Им дугъриданни шадвал ийидай к I валах я . Абуруз куьмекдин гъил яргъи ийизвай диде – бубаяр хьунал чна шадвалзава . Гьи к I валахда хьайит I ани чаз куьмек гузвай райондин руководстводиз , образованиедин управлениедиз чухсагъул лугьуз к I анзава , лугьузва « Чубарук » бахчадин заведующий Таира Наримановнади . Идалай гъейри , жувахъ хъсан пешекарар , к I валахдин везифайрив жавабдарвилелди эгеч I завай коллектив , къайгъудар диде – бубаяр хьайила ч I угур зегьметдини хъсан нетижаяр гузва . Чаз чизвай вахтарилай гьамиша к I венк I вечи жергейра авай « Чубарук » бахчадин коллективди са куьникайни хабар авачир чи балайриз ацукьун – къарагъун , к I ел – кхьин чирзава , тербия гузва ва абур ч I ехи уьмуьрдиз гьазурзава . Таира Наримановна хьтин савадлу , сабурлу регьбер кьиле авай и мягькем коллективда анжах хъсан , дамахдай крар хьун чи мурадни я .
+КУЬН инжиклу тушт I а эгер , суьгьбетни хьуй , куьгьне йисар ша са т I имил эгъуьнин . И агьвалат Ц I елегуьндал хьайид я , дуьз лагьайт I а , зун ина ваъ , Магьарамдхуьре хайид я . Желил буба вич ц I елегуьнэгьли я . Кьисметди зун ик I хьун патал юрдаривай къакъудна . Хъсан хьана гьа и кардин кьисмет аваз Аллагьди зун Целегуьндал Желил буба лугьуз чидай заз а ч I авуз 12-13 йисара авай гадайриз . Гагь гагь чаз чи ч I ехибру « куьн дяведин аялар я » лугьудай . « Абур вучиз аялар я ? Абур гъвеч I и лежберар я колхоздин »,бригадирри ик I лугьудай чпин векъи ванцелди . За винидихъ лагьайвал , Желил буба Ц I елегуьнви я дибдай . Амма лугьун , садан кьилни акъатайд туш адай . Шумуд хуьре , шумуд к I вале , шумуд жуьре йикъар , йифер ада кечирмишнат I а . Ам суст хьана авагъай , ам ксана къарагъай вахт низ малум хьанат I а чир хьайид туш садазни . Ваз лугьуз к I анз ви рик I ик квай гаф ч I ал аваз хьайит I а , лугьуз тахьуй гьадазни . Аян жедай адаз фикир чарадан . Им сад лагьай гуьруьш я чи Желил бубадихъ галаз . Югъ рагъдандихъ элкъвенвай . Чи колхоздин данаяр гваз , ацукь тийиз зунни чуьлда къекъвезвай . Зун кьадарсуз галатнавай , ялай зат Iмат I хьаначт I ани , гьазур тир лап чилел ксуз , къаравулда хьаначт I ани . Гьа и ч I авуз зи вилериз , кам алай са кьакьан итим , чи к I валерихъ къвез акуна . Адан буйдал , зиреквилел , алук I унрал кьилел , к I вачел , юкьва авай гапурдални къуьнуьхъ галай винтовкадал , иллаки звер ганвай яргъи спелрал гьейран хьана амукьна зун . Ц I елегуьндал ихьтин итим , зун инаваз икьван ч I авал , садрани заз акур тушир . Дуьз лагьайт I а , са легьзеда зи беденда гьатна зурзун . Садлагьана рехъ дегишна , ам чи к I валихъ къвез акурла , биши ванцел за гьарайна : « Чи к I валихъ са итим къвезва , я диде !» « Гила вучда , Муминат вах , итимарни к I вале авач , Желил буба къвезва к I вализ , къалабулух акатна лап чи Жавгьарат халадик . И ч I авуз ам гьахьнавай лап гьаятдиз . Вув , ам вуж я , К I ири буба хьтинди ? – акъатна зи дидедай . Ак I лугьумир , хъсан кас я … Квез саламу алейкум зи балаяр . Куьне к I усни тади мийир , хъсан вахт я зун атайди . Итимарни саламат хьуй чеб гьа авай чкайра . К I ирибба туш атанвайди , къалабулух къачумир . Зун са т I имил геж хьиз к I вализ хуькведа . Фу , чай зат I ни герек жедач . Вуна , чан руш Жавгьарат , кап I ийидай чка дуьзра бубадиз , зун ксуда . Ик I лагьана ам тади кваз куьче галайвал фена . Ахвар галаз зи япари ванзавай . Желил буба хуькведай вахт чин тийиз , зи чкадал ксуз жезвачир завай . Зун фикиррик кваз Жавгьарат халади , заз мес рак I арвай къакъудна вегьена , мугьмандизни к I валин кьиле мес вегьена , кап I ийизвай чка зат I ни туьк I уьрна , пенжердаллай унугълампа куьк I уьрна , вич хъфена . Са акьван вахт тефенмаз арадай , Желил буба , фейиди хьиз , вик I егьдаказ хтана . Дуьз лагьайт I а , айвандикни ни квай са вуч ят I ан чрадай . Ваъ , ваъ . Куьн инжикли хьана нагьахъ , недай хъвадай зат I ни к I ан туш . Заз зи чка къалура на , кап I авуна кусудай . Абур к I вализ гьахьайла , зун яргъандик к I ев хьана . Салам гана мугьманди , салам кьуна дидейри . И месик вуж ксанва ? Ам зи хва я , Желил буба . Гьадан т I варни Желил я . – Пирсидателдин гада я , калхуздин , алава я халадин . Т I варц I ел къадимлу хьурай , Аллагьди бахтар гурай . Квезни геже хийир хьуй . Къуьне авар ужа эвел , юкьва авай гапур чилел эцигна , кьилел алай ч I ехи хъама , далудавай яргъи чухва къуьнерихъай галудна , куьрелди вич кьезиларна , афтафадай яд иличиз лигендал вич чуьхвена , ахпа ада яргъалди кап I авуна . Ам къарагъна , фена эвел лампадал , зун ахвара авачирди гьисс авурд хьиз фикир желбна ада зал , лап хъуьтуьлдиз хабар кьуна чиз зи гьал : « Т I варун стха , лампадин экв тадани ?». Ваъ , лагьана за яргъандин к I аникай . Ят I а ксус , ширин , кьезил ахвар ая , бубадин . Зун экуьнахъ сятдин кьудаз къарагъайла , Желил буба Аллагьди гуй … Гьа ч I авалай инихъ ц I уд йис алатна . И йисара хайи хуьряй зун Муграгъиз акъатна . и хуьре за юкьван мектеб куьтягьна . Мад элкъвена хайи хуьруьз хтана . Са йисалай , аскервилин буржи кьилиз тухун патал , са пуд йисуз зун кьушундиз хъфена . И буржини , заз к I андайвал , аферин алаз фена . Са сеферда , хуьруьн юкьвал , универмагдин вилик , к I ват I хьанвай чун , армиядай хтай дустар , акуртакур ахъагъиз . Сад лагьана , гьич рик I елни аламачир касдин къамат гадар хьана зи вилериз . Чими хьана ам зи рик I из , чир хъхьана заз тадиз . Ишарадив салам гуз гуз вичиз аквазвайбуруз , ам са хъен хьиз хкатна зи виликай гьахьна универмагдиз … Желил буба чир хъхьана заз тадиз . Ц I уд йис идалай вилик за Зиядинан ( Жавгьаратан ) к I вале Желил бубадихъ галаз а йиф акъудай кьиса , алатнач зи рик I елай . Дуьз лагьайт I а , кьиса ваъ , ам тир зи рик I ин суза . А гафар тир зун патал виридалай рик I алай , и кьвед лагьай гуьруьш заз гьак I ахъагъиз
+к I ан хьанач . Маса сефер жедачни ? А гафар заз ван хьанач . Зунни гьадан гуь��ъуьниз … Магазинда к I валахзавай Сефибег , Ватандин Ч I ехи дяведин ветеран , езне тир чи . Заз ам пара хуш инсан тир чил кьурдалай инихъ к I вачи . Гьикьван хъсан ихтилатар ийидай Желил бубадкай вичи . Гьич садавни рахан тийиз , Желил буба акъвазнавай дезгедихъ . Якъин адаз са вуч ят I ани к I анзавай . Адан секинвал ч I урна за : Желил буба , салам алейк . Ва алейки салати ва салам , чан бубадин . И арада Сефибегни агатна чав . Гъилер яна таниш хьана , к I анидак I ан хабар кьуна . Ахпа ада Сефибегаз « са вад юк I агъ к I анзава заз » лагьана . Желил буба , гъил къачуна на , ви вилик за чинин к I евивал къалана . Са ц I уд йисан идалай вилик Ц I елегуьндал Зиядинан к I вале ксай гъвеч I и лежбер … Яваш , яваш . Гаф ат I ун за . Т I варун стха туширни ? Шукур хьурай ви кьадардиз , Йа Ребби . Им накь хьайи са к I валах хьиз алама хьи рик I ел зи . Гьакъикъатда ц I уд йис фенва уьмуьрдай . Маншаллагь ви зигьиндиз , акъатнавач фикирдай … И арада Сефибегни хтана . Желил буба , ваз к I ан хьайи им вад юк I агъ . Пул акъудмир . Вири хьанва , вири ганва . Вад вад сефер вахкуда вав Аллагьди . Иншаллагь , Желил буба , вун къвез ая мукьвал мукьвал , вун атун чи берекат я , вун акун гьам чи девлет я . Куьн Аллагьдал аманат хьуй , зун фида . Алатна къвез йикъар варцар , физва уьмуьр , адет тирвал , гьисаб тийиз гьатда йисар . 8Мартдин югъ тир , къе дишегьлийрин тир сувар . Медениятдин гьаятда к I ват I хьанвай эркек диши , къуша зуьрнейрин сесери япар ийизвай биши . Гьа и юкъуз , ша лагьай хьиз , хайи кьейидакай хкеч I тийидай , суварин югъ вичин яс хьиз гьисабдай Хейренсани атанвай . Халкьар са гьал секин хьанвай арада , лап киц I и кьур хьтин савух , ван авуна дишегьлийрикай сада . Я кьей папар ! Т I анай къвезвай итим аку деве кьван ! Ви мез кьат I хьуй , кьей Хейренса , ам шейх Желил буба я . Ван хьанайт I а вучдай вуна ? Вуж вичикай рахайт I а , яргъалайни ван жедайд я а касдиз . Язух хьана гила зи , акакь хъийидач к I вализ . Желил буба рехъ дегишна фена ам дуьз жемят авай гьаятдиз . Хейрансандив агатна ам , декьикьада акъвазна ам тамашиз адан къайи вилериз . Дугъриданни , ви вилерай зун деве хьиз аквазван ? Вун гъавурда дуьз акьукь , я халу … Зи вилериз дуьз аквазва , ви чин хьанва лап кьалу . Дишегьлидин чина авай ягь акъатун , ам иблисдиз мукьва хьунин лишан я . Желил буба экъеч I хъувуна рекьел , хандин муькъвяй т I уз хъфена рехъ кьуна . Зун гуьгъуьниз фенай адан лап муькъвел . Амма адан кам явашнач зун туна . Желил буба неинки чаз са шейх яз , ам гьак I жерягьни яз чидай гзафбуруз чаз . Чахъ духтурар гьазурзавай дарманрал , азарлуйрин патарив физ , суваб патал сагъар хъийидай ада . Зун са шумуд к I вализ фена , хуьруьз фена ада сагъвал гун хъувур . Кьибле патан Дагъустанда ам тефей хуьр амач жед . Вич жерягь яз , адаз теклиф тавур чка авач жед . Ингье , гъвеч I и са вакъиа хуьквезва мад рик I ел зи . Югъ нисинихъ агалтзавай , зун к I валевай юкъуз и чи к I валерин вилик гъве�� I и са багъ квай . Лап виликдай , хсусиятдин ч I авуз , адан иес тир Кьади . Ахпа а чка иесисуз яз амукьна , та а атана советар чик I идалди . Им тарихдай квез са гъвеч I и юхлама . Пудкъад лагьай йисаралди багъдин иес чи райкомдин къаравулчи ва фаргъунчи , вич Чепелви чи хуьруьнви Загьир тир . Гила акакьна чун суьгьбетдин юкьвал . Вуж вуж ят I а чун сад садаз хьанва чир . Зун айвандик , Загьир халу тутун тарак ксанва . Желил буба , заз чидай кас , сад лагьана багъдин юкьвал акъатна , чи к I валерин къаншарда , Загьир халу хух ацалтна ксанвай тутун тарак акъвазна . Са т I имил амай гьарагъиз за : « Загьир халу » Къарагъа !»хьанач завай , айибар тир . идлай гъейри , чавай чун авай яргъа . Аян хьанат I ан чидач , баян хьанат I ан чидач , Загьир халу , кич I е хьайи аял хьиз , ахварикай хкатна , къарагъиз хьанач эвел , вилик квайди вуж ят I а чир хьайила , ам хтана вичвичел . Гъил къачу , чан Желил буба , зун даялмиш хьанвай т I имил . Айиб авач , айиб авач , я чан хва , гъил къачудай кьван кар хьанвач . Акь алдачни бес са вил . За а ч I авуз мягьтелвал ийидай са кар авай . Гьар вуж рахаз хьайит I ани Желилав , адав анжах « буба » лугьуз рахадай . Гъвеч I ич I ехи гьар сада зам адет яз аквадай . Амма гьар нив рахаз хьайит I ани вич , « чан хва » лугьуз рахадай . Бязибуруз ам рахшанд хьиз аквадай . Са яшдавай инсанар ик I рахайла , сада « буба », сада « чан хва » лагьайла , ю чун гъавурда гьатдачир . Гила за ваз са суал гун , чан хва Загьир , на жаваб це ? Башуьсте , чан Желил буба . И рехъ кьуна фейит l а зун , мумкин яни Абасан к I вализ акъатун ? Та ак . Мумкин кар туш гъвеч I и хуьре алатун , мумкин кар я рекьяй рекьиз акъатун . Ик I ая на . Экъеч I хъия шегьре рекьел . Акъатда вун « хандин муькъвел »… Ахпа анлай яргъарихъ ваъ , эрч I и патахъ лап свасарин хивел кьван … На зун вучиз яргъал рекье твазва икьван ? Гъил къачу на бубадилай , ибур чидай рекьер хулар я фадлай . Желил буба рекье гьатна ч I уру къубу галайвал . Загьир халу аламукьна , кьурай къах хьиз алайвал . Зун патал им туьк I вей кар тир Желил буба аквадай , адахъ галаз рик I шад жедай кьве келима рахадай . Чи салавай гирведлай кам яна зун элясна . Желил буба , ваз нисинин хийирар хьуй . Хийирар ваз Аллагьди гуй . Ц I елегуьндал хуьквезмач хьи ? Мукьвал мукьвал гьалтзава чун . Танишвилер квадриз тахьуй , суваб авай к I валах я . Гьелбетда . Миск I индивай фидани чун Абас халудин к I вализ . Ваз гьик I чида зун физват I а гьа к I вализ ? Загьир халудихъ галаз вун рахадайла , зун чи айвандин кьилевай . Заз хъсандиз ван хьана . Гьавиляй заз , суваб патал , ваз куьмек гуз к I ан хьана . Аферин , хва , аферин . Ви кьат I унрал гьейран я зун , икьван тамам ва дерин .
+Алиметова Людмила Ибадуллаевна I955 – йисуз Магьарамдхуьре къуллугъчидин хизанда дидедиз хьана . Хайи хуьуруьн юкьван школа , ДГУ – дин экономический факультет акьалт I арай пешекарди вичин зегьметдин рехъ С . Стальский райондин казначействодин начальникв��лелай башламишна . Гуьгъуьнлай Дагавтодордин отделдин начальник яз , Россельхозбанкдин алава офисдин управляющий яз ва са жерге маса къуллугъар авуна . 20I3 – йисалай Магьарамдхуьруьн почтамптда сифте начальникдин заместитель яз , 20I5 – йисалай начальник яз зегьмет ч I угвазва . Людмила Ибадуллаевнадихъ мягькем хизан ава .
+РАЙОНДА аялрин йикъаз талукьарна тухвай мярекатрин арада Магьарамдхуьруьн почтамптдин коллективди тухвай мергьяматлувилин акцияди кьет I ен чка кьуна . Акция акьалтзавай несилдин фикир хайи ч I алал желб авунин ва аялар патал акъудзавай « Кард » журналдин тираж хкажунин мураддалди кьиле тухвана . Нетижада гьа и юкъуз 60 журнал подписка авуна . Хайи лезги ч I алал акъатзавай газетрин , журналрин подпискадин месэла хцибурукай сад хьуниз килигна чи корреспондент Афисат Айдемирова Магьарамдхуьруьн почтамптдин начальник Людмила Алиметовадихъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адаз са шумуд суал гана . Людмила Ибадуллаевна , куьн и къуллугъдал тайинарна са акьван вахт хьаначт I ани , гьам идарада , коллективда ,
+к I валахда аквадай дегишвилер арадал атанва . И жигьетдай квевай вуч лугьуз жеда ? Жуван к I валах сифте нубатда к I валахдин дисциплина , коллективда сигъ алакъаяр хуьнилай , гьар са работник вичин везифайрив жавабдарвилелай эгеч I унилай башламишна . Хъсан пешекарар авай коллективда къайдадик квай к I валах тешкилна ва гьар са камуна къастунин к I евивал авун истемишна . Ихьтин зегьметди хъсан нетижайрихъ гъана . 20I3 – йисалай Магьарамдхуьр , Докъузпара , Ахцегь , С . Стальский , Кьурагь , Агъул , Хив ва Рутул районриз къуллугъзавай Магьарамдхуьруьн почтампт алай вахтунда к I венк I вечийрин жергеда гьатнава . Муьжуьд райондиз къуллугъ авун , районрин ОПС ( отделение почтовой связи ) – рин к I валахдал гуьзчивал тухун ва идахъ галаз сад хьиз республикадин почтамптрин арада кьиле физвай конкурсра , спартакиадайра иштиракун , к I валахдин рекьяй вири къалурунрай вилик хьун – им коллективдин гьакъисагъ зегьметдин нетижа я . Алай йисуз чи операторар тир Р . Ражабовазни К . Бабаевадиз ( Рутул ва С . Стальский районар ), Хивдин ОПС – дин начальник Р . Рашидоваз ва са жерге маса работникриз Россиядин почта ФГУП дин Гьуьрметдин грамотаяр гана . Майдин вацра Ставрополда « Почтадин алакъадин виридалай хъсан отделение » лишандик кваз кьиле фейи межрегиональный конкурсда Хивдин ОПС – дин начальник Р . Рашидов 3 – чкадиз лайихлу хьана . Гьа и вацра почтайрин работникрин профсоюзди республикада тухвай спартакиадада чи коллективди 2 – чка кьуна . Йисан кьвед лагьай паюнин подписка гьик I кьиле физва ? Зи рагьметлу бубади са шумуд йисуз республикада акъатзавай лезги газетдин редактор яз к I валахнай . Чаз аял вахтунилай жуван хайи ч I алаз гьуьрмет авун , дидедин ч I ал хуьзвай гьар са к I валахдиз къуват гун адетдиз элкъвенай ва къенин юкъузни чун гьа адетар хуьнин тер��фдарар я . Къенин юкъуз подпискадин к I валах гзаф четиндиз кьиле физва . Йисан сифте кьиляй гьужум авунин нетижада арадал са вуч ят I ани жезва , амма йисан кьвед лагьай паюна подпискадин месэла чун патал имтигьандиз элкъвезва . Жуван лезги ч I алал акъатзавай « Самурдин сес », « Лезги газет », « Самур », « Дагъустандин дишегьли », « Кард » ва са жерге маса газетар , журналар кхьин тавун айиб я . Фикир гайила , пудкъад агъзурдилай алатна агьалияр авай районда I 000 касди ва ц I уд агъзур авай гъвеч I и райондани I000 касди газет кхьин зигьиндивай кьабул тежедай крар жезва . Подпискайрин рекьяй чун республикада к I венк I вечи чкадал алат I ани и месэладай четинвилер гзаф ацалтзава . Лезги лагьай т I вар алай гьар са касди , хайи ч I алал акъатзавай газетдиз , журналдиз , театрдиз къуват гун патал чпин пай кутунин чарасузвал гьамиша авайди я . « Тек капуни ван ийидач » , лугьуда бубайрин мисалди . Ша чна ата бубайрилай атанвай тарих , хъсан адетар давамарин , хайи чил , ч I ал патал ч I угур зегьметар квадар тийин . Нубат алачир рекьериз чна гьакьван кьвед , пуд къатар харжзава , амма чи миллет , культура къалурзавай ихьтин важиблу крар фикирдай акъудзава . Инал завай С . Стальский ва Ахцегь районрин руководствойрин т I варар кьун тавуна акъвазиз жедач . Гьар йисуз и районрин руководителри чеб кьиле аваз и месэладив тамамвилелди эгеч I зава ва кьиле кьур к I валах кьилиз кьван акъудзава . Ихьтин иштираквал амайбурун патайни хьанайт I а чи к I валах мадни вилик фидай . Гьелбетда лезги газетдин тираж бегьем хкажиз алакьнават I ани чун секин акъвазнавач . Алатай йисарив гекъигайла вири къалурунрай чун вилик ква . Алай йисан I паюна 24 848 касди газет подписка авунва ва абурукай 2I00 журналар я . Доходрин рекьяй тамамарнавай пландин кьадар виш процентдилай алатнава . Россиядин почта ФГУП дин Дагъустанда авай управлениедин куьмекдалди ва жуван такьатралди идарадин дараматар ремонтнава , к I валахдай къулай шарт I ар тешкилнава . Гьар сувариз махсус школа – интернатда авай аялрин патав физва , чалай алакьдай пишкешар гузва . Гзаф аялар авай дидеярни фикирдай акъудзавач . Гьабурувни чи гъил агакьзава . Са жерге акцияр кьиле тухузва . Россиядин почта ФГУП – дин Генеральный директор Д . Е . Страшнов чи республикадиз , райондизни мугьман хьана . Чи ч I ехи уьлкведин вири пип I ериз фейи заз , кьибле патан халкьдихъ хьтин культура , мергьяметлувал , зегьметкешвал , ватанпересвал ва атай мугьман кьабулзавай адетар санайни акунач , лагьанай Дмитрий Евгеньевича . Магьарамдхуьруьн почтамптдин к I валахдиз лайихлу къимет гана . Людмила Ибадуллаевна , вири хилерай ихьтин агалкьунар хьун сифте нубатда куь ва куьне регьбервал гузвай коллективдин лайихлувал я . Къуй идалай кьулухъни квехъ к I валахда хъсан агалкьунар , уьмуьрда хушбахтвал хьурай !
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ , чи республикада футболдай сад лагьай чка патал кьилин ��игадин футболдин командайрин арада первенство кьиле физва . И акъажунра Магьарамдхуьруьн « Леки » командадини иштиракзава ва ам , гьамиша хьиз , женгинин к l венк l ве ава . 4июлдиз « Леки » команда 8турда Махачкъала шегьердин « Судостроитель » командадихъ галаз гуьруьшмиш хьана . 90 декьикьада давам хьайи къати женгина 3:4 гьисабдалди « Леки » гъалиб хьана . Алай вахтунда Дагъустандин кьилин лигадин первенство Рамазандин сивер хуьнин варз хьуниз тамашна вахтуналди акъвазарнава . Агъадихъ , чна куь фикирдиз первенстводин турнирдин таблица гузва .
+ЧИ ЛЕЗГИ ХВА МАД ГЪАЛИБЧИ
+ДЗЮДОДАЙ Гран при сериядин турнирда чи районэгьли Ренат Саидова кьве йис идалай вилик Iчка кьунай . И акъажунра Ренат Саидова 6 секундда гъалибвал къазанмишуналди ц I ийи рекордни эцигнай . И йикъара Испанияда дзюдодай кьиле фейи Европадин кубокдин акъажунра чи кьегьал хва Ренат Саидов мад гъалибчи яз экъеч I на , къизилдин медал къазанмишна . Акъажунра 26 гьукуматдай 255 спортсменди иштиракна . Россиядин хкянавай командадик вад къизилдин ва гимишдин медалар къазанмишнавай I4 спортсмен квай . I00 кг . виниз тир заланвилин категориядай татамидал экъеч I ай , 20I4 йисан дуьньядин чемпионатдин буьруьнж медалдин сагьиб Ренат Саидова Франциядай тир Месси Катангудин , Седрик Медеуфан , к I уьд сеферда Испаниядин чемпион тир Анхел Паррудин ва финалда 20I3 – йисан Европадин чемпионатдин 3 – призер , Франциядай тир Жан – Себастьян Бонвоисинадин винел гъалибвал къазанмишна . Чи командадик квай Эльбрус Заманова вичин заланвилин (60 кг ) категориядай буьруьнж медал къачуна .
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР ! Чна чи ватанэгьлийриз , вири мусурманриз , азиз Рамазандин пак тир варз алукьун рик l ин сидкьидай мубаракзава . Мусурманар патал и пак сувар хийирлу крар гъидайди хьурай , къуй ада гьар са к l вализ сад садан гъавурда акьадай меслятлувилин гьалар гъурай . Квез инсанрин арада жуьрэтлувал , инсанпересвал , ислягьвал ва дурумлувал мягькемаруниз таъсирдай къуват гурай . Аллагьди квез виридаз , гьуьрметлубур , сифтени сифте мягькем сагъвал , хизанда ч l ехи гьуьрмет хатур ва берекат гурай .
+МЕРГЬЯМАТЛУ ва регьимлу Сад Аллагьдин т I варц I елди ! Гьуьрметлу районэгьлияр ! Ингье ц I инин пак тир Рамазан варзни чаз мугьман хьанва . Рамазан им Аллагь таалади пак тир КАЛАМКЪУРЪАН ракъурнавай варз я . И вацра вири дуьньядин мусурманри Аллагь таалади чпин хиве ферз яз тунвай вад шарт I уникай са шарт Iсив хуьн кьиле тухуда . Сив хуьн са куьнивай ят I ани жув хуьн , акъвазун , яргъа хьун , яни Аллагь тааладин эмир кьилиз акъудун паталди , Ада ихтияр ганвай шейэриз мукьва ва къадагъа авунвай
+шейэривай яргъа хьун лагьай ч I ал я . Аллагь паталди сив хуьн им гьар са мусурман тир , яшар тамам хьанвай , акьул балугъ тир ва сагъламвал авай итимрин ва дишегьлийрин хиве авай буржи я . Амай варцарив гекъигайла и вацран дережа лап екеди я . Аллагь таала��и вичин регьимдалди женнетдин къапуяр ачухзава ва жегьеннемдин агалзава . Шукур хьуй Сад Аллагь тааладиз чун мусурманар яз халкьнавай , Мугьаммад пайгъамбардин ( с . а . с .) уьмметдикай авунвай , Ислам чаз дин яз ракъурнавай ва ц I инин Рамазан варзни мад сеферда кьисметнавай . Къуй вири мусурманри хуьзвай сивер , ийизвай дуьаяр , гузвай садакьаяр Аллагь таалади кьабулрай . Чи хуьрера , к I валера ислягьвал , бахт берекат хьурай . Къуй Аллагь таалади ц I инин Рамазан варз мусурманриз лайихлу тир къайдада кьиле тухудай к I еви тир Иман гурай . Амин .
+ЧИ РАЙОНЭГЬЛИЯР патал майдин суварар давам жезва лагьайт I а са к I усни ягъалмиш туш . Ик I, вацран сифте кьилера чи лезги хва Рагьим Алиева кикбоксингдай Европадин чемпионвилин т I вар къазанмишун спортдал рик I алай гьар са кас патал халис пишкеш хьанай . Ингье чав мад са шад хабар агакьна . Гила чахъ азаддиз кьуршахар кьунай Европадин чемпион хьана . Сербиядин Белград шегьерда азаддиз кьуршахар кьунай Европадин чемпионатда кьуд сеферда женгиниз экъеч I на , 59 килограмм заланвилин категориядай уьтквемвилелди женг ч I угур чи кьегьал хва Мурадхан Зингьарова къизилдин медаль ва Европадин чемпионвилин т I вар къазанмишна . Мурадхана ч I угур женгерра Венгриядин , Белоруссиядин , Грузиядин спортсменар кьулухъ туна . Финалда россиянвидихъ галаз женгиниз экъеч I ай Мурадхан 7 : 2 гьисабдалди гъалиб хьана . Хайи районда чемпион шад гьалара музыкадин ван кьилел алаз къаршиламишна . Тебрикрилай гуьгъуьниз , Европадин чемпионди вичин гъалибвилик кьет I ен пай кутур « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедоваз , тренерриз , малимриз , вичи чемпионатда къачур камарал шадвал авур мукьва кьилийриз , ярар дустариз чухсагъул малумарна .
+И ЙИКЪАРА райондин Буткъазмайрин хуьруьн ДЮСШ да дзюдодай ва самбодай тренер яз зегьмет ч I угвазвай Икрам Алискерова нубатдин сеферда вичин лайихлувал тестикьарна . 20I6ЙИСУЗ Икрама ва адан гъилик гьазурвал къачузвай Велимурад Алхасова Болгарияда самбодай кьиле фейи дуьньядин чемпионатда къазанмишай гъалибвилер райондин тарихда рик I ел аламукьдайбур хьана . Гила Минск шегьерда самбодай кьиле фейи Европадин чемпионатдани Икрам тафаватлу хьана . Вичин заланвилин категориядай 82 ( кг ) кьве сеферда рингдал экъеч I ай Икрама 9:0 гьисабдалди вахт акьалт I далди и женгерра гъалибвал къачуна . Финалдин женгина украинви Дмитро Баткодин винел инанмишвилелди гъалиб хьана . Къейд ийин , и чемпионатда Австриядай , Израилдай , Испаниядай , Италиядай , Кипрдай , Швейцариядай , Чехиядай , санлай къачурла 30 гьукуматдай 300дав агакьна спортсменри иштиракна . Чна уьтквемвилелди анжах гъалибвилерихъ камар къачузвай кьегьал хциз хьанвай агалкьун рик I ин сидкьидай мубаракзава ва райондин тарихда кьет I ендаказ къейд ийидай ихьтин шад вакъиаяр куь уьмуьрда мадни гзаф хьун чи мурад я , гьуьрметлу Икрам Сабирович ! А . АЙДЕМИРОВА .
+МУСУРМАНАР патал Рамазан анжах сувабдин к l валахар ийидай , гуьгъуьниз нагьакьан гаф къведай ч l урукардивай яргъа жедай , невсинин пехъивал , къилихрин вагьшивал явашардай , Аллагьдиз рик l ин сидкьидай ибадат ийидай пак тир варз я . Им дарда авай , ви гъилихъ муьхтеж тир ксариз куьмек гудай , азарлуйрал кьил ч l угвадай , хъелбурув меслят хъижедай , бейкефвилер гьалал ийидай варз я . Им инанмишбуруз Аллагьдиз жезмай кьван гзаф ибадат ийидай , вахтунин ч l ехи пай миск l инра акъуддай , пак тир Къуръан гзаф к l елдай , к l елиз тийижирбуру яб акалдай , и дуьньяда ва эхиратда Аллагьди Вичин регьимдикай ва мергьяматлувиликай хкуд тавун патал гзаф т l алабунар ийидай варз я . И вацра сив хуьн акьуллу , яшар тамам хьанвай ва сагъламвал авай гьар са мусурмандин буржи я . Ният михьи яз , рик l е Аллагь аваз , ам вуж патал ва вуч патал хуьзват l а , ада диндиз ва ви чандиз гьихьтин хийир гъизват l а эгер ваз чизвачт l а , сив хуьникай са менфятни авач . Ахьтин сив хуьнилай зияндилай гъейри хийир авач , я Аллагьдини ахьтин сив бажагьат кьабулда . Исламдин бязи алимри лугьузва : « Ерли сив хуьн тийидалди , ерли кап l тийидалди , къуй жедайвал кьванни аву рай ». Генани ачухдиз лугьун : сад ава бинелу себебар аваз алакь тавун . Айиб авач , алакьдайвал авурай . Сад ава жадувал . Адаз рехъ гуз жедач . Гьелбетда , суд ийидайди Аллагь я , амма рик l е авайвал лугьун тавун заз гунагь я . Заз инанмишвал ийиз к l анзава хьи , Рамазан вацра чи районда са кьадар мусурманри сивер хуьда . Эгер сив хуьнин къайдаяр чин тийидай ксар ават l а , заз куьрелди лугьуз к l анзава . Сив хуьн пака сив хуьда лугьудай йифиз месин , я тахьайт l а , гьа йикъан экуьнин кап l унал ният авунилай башламишда . Ният авунин гафар гьар жуьрединбур хьун мумкин ят l ани , абурун асул мана ихьтинди я : « Ният ийизва за Рамазандин вацра Аллагь патал зал ферз тир сив хуьда лагьана ». Ният гьар са йикъанди кьилди ва вацранди санал авурт l ани жеда . Экуьнин фу лацу гъал ч l улав гъалунивай чара тежедай ч l авуз т l уьна к l анда . Нянин фу нянихъ цава гъед акурла неда . Пайгъамбар Мугьаммад алейгьис саламдин са гьадисда лугьузва хьи , сив хуьн анжах ризкьидикайни цикай къерех хьуналди сергьятламиш жезвач . Сив гвай касди фитне авуна , сивяй чиркин гафар акъудна к l андач . Аллагьди къадагъа авунвай гьар са шейинивай къерех хьана к l анда . Сив хуьн имандин михьивал ва к l евивал къалурунин лишан я . Сив хуьнай суваб ам анжах шариатди истемишзавайвал кьиле тухвайт l а жеда . Анжах и ч l авуз Аллагьди / субгьана ва таала / адан ниятдин михьивилиз , имандин к l евивилиз , зегьметдин гьакъисагъвилиз тамашай берекатар акакьарда . Чаз гьар садаз эхиратда гудай чка и фана дуьньяда авур амалризни крариз тамашайди жеда . Гьак l хьайила , гьуьрметлу мусурман стхаяр ва вахар , чна чи хиве авай везифаяр Аллагьдин вилик рик l ин сидкьидай тамамарайт l а , Ада чаз такваз гузв��й берекатар чна гьисс ийида . Рик l ин сидкьидай сив хуьзвай инсан вичи ийизвай гьар са кардив мукьуфдив , дикъетдив эгеч l да , ада вичин рик l е Аллагьдихъ , Адан пайгъамбардихъ авай к l анивал артух жезвайди гьисс ийида , ада гьар са карда инанмишвал ва архайинвал артухарда . Чи амалра , къилихра дегишвилер твада , такабурлувал , къанихвал , лавгъавал , пехилвал ва инсандин дережа агъуз вегьезвай маса нагьакьан хесетар тергда . Сив хуьни чи рик l е регьимлувилин , мергьяматлувилин , инсафдин , къайгъударвилин , к l анивилин , умуддин , сабурлувилин ва са жерге хъсан маса къилихрин тум цада . Бес са вацра сив хвена икьван дережаяр къазанмишун т l имил яни ? Гьуьрметлу мусурман стхаяр ва вахар , къуй куьне хуьдай сивер сувабдинбур хьуй . Амин ! Рамиз гьажи АТАХАНОВ .
+ИНДИЯДА гъалибвал къачуна Ватандиз хтай Тимура , 1399йисуз Самарканда ( Узбекистан ) жуьмядин миск I ин эцигун кьет I на . Халкьдин арада адан т I вар Биби ханум хьиз чк I ана . Миск I ин гьа вахтунин архитектурадин къайдада аваз туьк I уьрнавай . Идан гьакъиндай Тимуран машгьур гафар ава : « Эгер вун чи ч I ехивилин жигьетдай шаклу ят I а , килиг садра чи дараматриз ». Миск I ин са гъвеч I и вахтунда вад йисуз эцигнавай ва ам гьакъикъатда Тимуран рик I алай паб Сарай Мульк Хануман к I вачихъ янавай . Гьайиф хьи , вахтуни ва хьайи залзалайри къенин юкъуз чаз а зурба дараматдиз лезетдалди тамашдай мумкинвал гузвач . Са мус ят I ани зурба миск I индикай чи вахтунда амайди вад къурулуш я : хъапуяр , гьаятдин къене авай ч I ехи миск I инар , къерехра авай гъвеч I и миск I инар ва минара . Чешмейрал асаслу яз , машгьур инженерри ва тежрибалу уст I арри миск I индин бине кутуна . Азербайжандай , Ферсиядай , Индиядай ва маса гьукуматрай 200 кьван къванцин уст I арди миск I индин къене к I валахзавай ва 500 касди дагъда къванер хкудиз , абуруз к I алубар гъиз шегьердиз рекье туналди зегьмет ч I угвазвай . Дуьньядин вири пип I ерай к I ват I хьанвай уст I арри ва сеняткарри сад хьана , гьарда вичин рекьяй дикъетлудаказ к I валахзавай . Миск I индив материалар агудун патал , Индиядай 95 фил гъанвай . Миск I индин яргъивилел 78 метр ва гьяркьуьвилел 64 метр алай гьаятдин художественный къурулуш ава . Галереяда 400 къванцин дестекди чка кьунва . Миск I индин гьаятда санал 10 агъзур касдивай санал кап I ийиз жезвай . Гьа вахтунда к I валахар вилик физвай жуьре лап йигинди яз гьисабзавай . Эцигунардай ва винел патан к I валахар авун патал Самарканддай ва гьак I пачагьди кьунвай гьукуматрай виридалайни хъсан къванцин уст I арриз , художникриз ва архитекторриз теклифнавай . Гьак I ни четин к I валахра Индиядин филерин къуват ишлемишзавай . Дяведин вахтунда гьар сеферда шегьердиз хтай Тимура эцигунри к I валах вичи кьиле тухузвай , ам авачирла , адан ч I ехи паб Сарай Мульк Ханума ( Биби Ханума ) гуьзчивал тухузвай . Чи йикъаралди агакьнавай тарихдин чешмейра лагьанвайвал , Сарай Мульк Ханума миск I индихъ галаз санал медресани эцигнавай ва ам вичин т I варц I ихъ янавай . Нубатдин сеферда дяведай хтай Тимураз медресадин хъапуяр миск I индин хъапуйрилай ч I ехи яз акуна , и кардикай адаз хъел атана . Гьазур хьанвай миск I индин хъапуяр ада чук I урна ва абур генани ч I ехи авун патал буйругъ гана . Биби ханум миск I индин гуьзелвили гьар садаз рик I елай алат тийир жуьреда таъсирзава . Имарат кьуд дараматдикай ибарат я : гьахьдай тагъ , кьилин миск I ин ва кьве гъвеч I и миск I ин . Лап юкьни юкьва тагъарин галереяди элкъуьрна кьунвай 5 агъзур квадратдин метр алай гьаят ава . Гьаятдин пип I ер кьуд ч I ехи минаретди безетмишнава . Гзаф ч I агай хъапуяр мармардин дуьз къванералди безетмишнава ва сифтедай адаз буьруьнждин варар авай . Тимур рагьметдиз фейидалай кьулухъ , адан хтул гьаким ва алим Улугбека миск I индин гьаятда , халиф Усманан машгьур Къуръан ахъайна эцигдай мармардин лавгъ суфра туьк I уьрна . Х Vасирдин сифте кьилера уст I аррилай эцигиз алакьнавай виридалайни хъсан асул зат Iим миск I ин я . Ам рангарин майолика , ат I ай мозаикадин к I ват I ал , ат I ай к I арас ва мармар , папье машедин декорациядин безекар ва сувагъдиз авунвай живопись я . Гьайиф хьи , шаркь патан архитектурадин къешенг шедеврдивай , т I ебиатдин гьужумрин хура акъвазиз хьанач . Са мус ят I ани кьисайрик квай хьтин дарамат , са шумуд асирда анжах такабурлу харап I айриз элкъвенвай . Анжах алатай асирдин эхирра гуьнгуьна хтунин ч I ехи к I валахрилай кьулухъ , миск I ин гьа сифтегьан гьалдиз хканай . Чи йикъаралди анжах миск I индиз акси пата авай , Биби ханум мавзолей ч I ур тахьана гьа сифте туьк I уьрайвал ама . « Ас салам » газетдай гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ я .
+РАЙОНДИН « Самурдин сес » газетдин коллективди Россиядин сергьятрал алай заставайра къуллугъ ийизвай пограничникриз чпин профессиональный сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава . Къуй квехъ чи ахвар хуьзвай куь четин ва акьалт I ай намуслу къуллугъда чандин сагъвал хьурай .
+ГЬУЬРМЕТЛУ медицинадин работникар ! За квез медицинадин работникдин Вирироссиядин югъгьар йисуз къейдзавай профессиональный сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава . Духтурдин зегьмет гьамиша чарасуз герекди ва вирида гьуьрмет ийизвайди я . Медицинадин работникар галачиз инсаният яшамиш хьун мумкин туш . Райондин агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазуналди куьне Куь хивез жавабдар ва залан пар къачунва . Лап четин декьикьайра куьн инсанриз куьмекдиз къвезва ва абуруз к I вачел акьалт хъийиз куьмек гузва . Гьар йикъан залан к I валахдай квез чухсагъул . Райондин агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъвазнавай Квехъ къуй мягькем сагъламвал , к I валахда агалкьунар , хушбахт уьмуьр хьурай . Фарид АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр, мусурман стхаяр ва вахар, алай йисан Исламдин календарда къейднавайвал, 14- июлдиз сивер хуьнин варз- Рамазан куьтягь жезва. 15июль Ураза-Байрам- мусурманрин чӀехи сувар я. Муниципальный райондин Администрациядин ва кьилди жуван патай за квез и чӀехи сувар рикӀин сидкьидай мубарак ийизва. Къуй, куьне хвейи сивер, гайи садакьаяр Аллагьди кьабулдайбур хьурай. Къуй, гележегдани куьне кьиле тухудай ферзер ва хъсан адетар чи халкьдин уьмуьр гуьрчегардайбур, Исламдин къени рехъ михьи ийидайбур ва ислягьвал мягькемардайбур хьурай. Амин! Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+И ЙИКЪАРА Магьарамдхуьре авай « Теремок » т I вар алай бахчада еке шадвилер кьиле фена . И бахчада алай йисуз школадиз физвай 24 аял ахъайна . Шадвилин мярекат ахъайзавай дестейрин тербиячияр тир Махмудова Лейли Махмудовнади ва Исакова Ирина Гусейнов нади ачухна ва кьиле тухвана . Безетмишнавай бахчадин гьаятда , коллективди , диде бубайрин иштираквал аваз , музыкадин ван кьилел алаз гъвеч I и дустари чпин алакьунар къалурна . Абуру къалурай сегьнейри , к I елай шиирри , лагьай манийри , авур кьуьлери залда авайбурун гуьгьуьлар шадарна . Дугъриданни чпел виридалай багьа балаяр ихтибар авур , абуруз дуьз ацукьиз къарагъиз , ч I ехибуруз гьуьрмет ийиз , к I елиз кхьиз , чпин фикирар лугьуз чирай тербиячийрилай диде бубаяр пара рази яз амукьна . Мярекатдин эхирдай рахай « Теремокдин » заведующий Арасханова Хадижата аялриз ч I ехи уьмуьрдиз къачузвай камар мубаракна . ЖАННА .
+И ЙИКЪАРА , « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова райондин агьалияр кьабулна . И гуьруьшда МР дин администрациядин кьилин заместителар тир Гьабибуллагь Мурадалиева , Зейнудин Азимова , чил ишлемишунин ва чилерин алакъайрин , эцигунин архитектурадин ва ЖКХ дин отделрин начальникар тир Марат Качаевани , Малик Бегова иштиракна . Чпин месэлаяр гваз и гуьруьшдиз райондин са шумуд хуьряй агьалияр атанвай . Гьар садахъ галаз Фарид Загьидиновича менфятлу ихтилатар авуна , са жерге месэлаяр чкадал гьялна , амай месэлаяр гьялдай рекьер жагъуриз куьмек гана . Агьалийрилай атанвай вири арзаяр райондин Кьил Фарид Агьмедова вичин гуьзчивилик къачунва . А . АЙДЕМИРОВА .
+ЖУВ яшамиш жезвай , ацукьиз къарагъзавай , ял язавай , т l уьн хъун ийидай чкайра къайданизам , михьивал , а чкайра аваданламишунин к l валахар авун чи гьар садан буржи я . Вучиз лагьайт l а , сад лагьайди , мисалда лугьузвайвал , михьивал сагъламвилин замин я . Кьвед лагьайдини , бес жув ацукьиз къарагъзавай , жува кьац l урай чкадин михьивал жува тавурла , ваз ни ийида ? Чаз районда авай ял ядай чкайрикай сад Приморскда авай Каспий гьуьлуьн пляж я . Анал неинки са чи районэгьлияр , гьак l вири республикадай , Россиядай хтай мугьманарни ял ягъиз къвезва . Сифтени сифте анал фейибур анин михьивилиз , аваданламиш хьунин къайдадиз тамашзава . Ахпа абуру аниз къимет ��узва . Чаз чир хьун герек я , абуру аниз гузвай къимет чазни талукь тирди . Вучиз лагьайт l а , гьуьлуьн къерехдин михьивал ва я чиркинвал чалай аслу жезва . Аниз физвайбурни гзафнигзаф чун , районэгьлияр я . Четин к l валах туш , пляждал ял яна , т l уьнхъун авуна хъфидайла , герек жув ацукьна къарагъай чкадал са зат l ни аламукь тийин . Идаз михьивал авун лугьуда . Амма гьайиф хьи , гзаф вахтара ак l туш . Са бязи инсанар чпин хизанар , дустар галаз атана пляждал , гьуьле сирнавар авуна , т l уьнар хъунар , ялар яна , чеб ацукьай чкадал ич l и птулкаяр , чпи т l уьр халидин чкалар ва маса чиркинар туна къарагъна хъфизва . Ахьтинбурукай сада кьванни фикирзавач , чеб хъфейла анал масабурни къведайди . Бес абуруз ахьтин чка акурла хуш жедани ? Гьуьрметлу районэгьлияр ! чна квез эвер гузва . Ша , чна , чахъ авай девлетрикай сад тир Самурдин гуьзел там , вири ял ягъиз физвай Каспий гьуьлуьн къерех михьидаказ хуьн . Ам чи гуьзгуь я . Р . МУРАДАЛИЕВ . В СВЯЗИ с участившимися обращениями в прокуратуру района родителей ( законных представителей ) детей , не согласных с решениями администраций образовательных организаций , а также с решениями педиатров об отказе в допуске непривитых детей в образовательные учреждения района , разъясняем положения действующего законодательства о профилактических прививках против эпидемического паротита . Одним из основных условий реализации конституционных прав граждан на охрану здоровья и благоприятную окружающую среду является обеспечение санитарноэпидемиологического благополучия населения в соответствии с Федеральным законом от 30.03.1999 № 52ФЗ " О санитарноэпидемиологическом благополучии населения ", предусматривающим возможность введения ограничительных мероприятий при угрозе возникновения и распространения инфекционных заболеваний . В соответствии со ст .35 названного закона , профилактические прививки проводятся гражданам в соответствии с законодательством Российской Федерации для предупреждения возникновения и распространения инфекционных заболеваний . В соответствии с Федеральным
+ГЬАКЪИКЪАТДА , мягьтел жедай , рик I ел хуьдай ажайиб кар авач ина . Инсанвилин уьлчмейралди алцумайт I а , са кардизни гъвеч I и ч I ехид , т I имил – пара авайди туш , ам гьар са касди вичи ч I ехиз кьун тавурт I а , ва к I валахдиз гьада къимет гун тавурт I а . Ибур пудкъад лагьай йисар тир райондин т I вар ван авай меркезда . Совхозрикай « Фрунзенский » совхоз физвай вилик кваз . Ялцугъ Эмир амай вири бригадиррин арада чизвай чпиз ам виридан эмир яз . Ам кьилевай бригада хазина тир емишрин . Тек инсанвал патал лугьун , и совхоздин бригадирар : уьзуьмчияр , майвачияр , гьак I малдарар , техникарни механикар са к I алубдин к I венк I вечияр тир вири . Амма абурун вирибурун арада суй лап зурба тир Эмиран . Са сеферда акъатна зун бригададиз и касдин . Икьван ч I авал гьич садрани ам а��ур кас тушир заз . Директордихъ , агрономдихъ , гьак I парткомдин секретардихъни галаз ихтилатар хьанвай зи . Лугьузвайвал чи бубайрин мисалди , виш сеферда ван жедалди , са сеферда акун , рахун к I ан хьана заз , ихьтин мурад рик I е аваз , рекье гьатна зун и багъдиз са салам гуз Эмираз . Пад къерехдиз тамашиз , гагь гагь камни явашиз , юлдаш касни галачиз акъатна зун и багъдиз . Вуч лугьун за , багъ багъ я ман тежрибалу пешекардин гъилик квай , гьамишанда атай хъфей гьар са касдин вилик квай . За база
+дал алайбуруз салам гана жузуна : « Куь бригадир Эмирахъ галаз завай са суьгьбет яраб ийиз жедат I а ? Вучиз жедач , вуч ава кьван тежедай ?жаваб гана зарафат кваз жегьилди . Де ят I а , вач . Хтурай . Вуж атанва лугьуда ? Рекьин мугьман . Хьуй , башуьсте , халу чан . Са ц I уд ц I увад декьикьадлай хтана сад къал алаз . Башламишна инлай анлай буйругъар гуз гьар садаз . Эмир стха , сакит хьухь вун , вири крар кьиле физва , на лагьайвал , тертибдик ква . Ам вуж я чи рекьин мугьман зи т I вар кьуна атанвай ? Журналист я , чи райондин редакциядай атанвай . Тамаш садра , гила вучда , беябурна куьне зун . Бес гьинва , лагь , чи чай , шекер , адан вилик на гъанвай ? Бес гьинва ам ? Инихъ фенва . Ангье , анай хуьквезва ам . Зун хтана , гана салам . Хушвилелди кьабулна зун . Чинай гзаф ат I угъай кас хьиз акваз , зарафатчи , хатур , гьуьрмет ийиз к I андай , пагьливандин беден авай , гьар са карда и михьи кас са багъри хьиз хуш хьана заз . За Эмиран фалейривай сасадавай адан къилих , рахунлуьк I уьн ва рафтарвал жузуна . Вирибуру са сивяй хьиз лагьана : Вуч алава хъийида кьван , квев рахана , квез акуна , куьн гъавурда акьуна . Ч I ехибурун сиве сара ам к I венк I вечи Эмир я , чун паталди ам чи буба , эмир я . Къастуналди к I валах авун , гьич садрани гьелле тавун , к I валахдиз лап гьуьрмет авун , им гьар юкъуз ада гудай эмир я . Салам гана атай саягъ , сагърай лугьуз къарагъна зун . Гъилер яна , гъил гъилемаз ик I лагьана Эмира заз : « Вун атунихъ , вун акунихъ , кьве келима вав рахунихъ ц I игел тир зун , Желил стха . Сагърай вун Гьа и саягъ хтуна зун ада мугьман хьиз рекье . Хтайвални ацукьна зун , заз икьван хуш хьайидакай , са вуч ят I ан кхьинин къаст тваз рик I е . Макъала за фад кхьена , газетдизни акъатна фад . Хабарарни хтана зал хьанвайдакай Эмираз шад . Сагърай , стха , на макъала кхьидалди зун совхоздин бригадир тир . Макъалада хьанва закай « Отделениедин командир » Дугъриданни , за армида къуллугъдайла гьанани зун командир тир . А макъала туна ч I агай рамкада куьрсарнава за цлакай зи к I валин . Ам сад лагьай зат I я закай кхьенвай , мад авач закай кхьенвай зат I гьеле . Гьак I амукьда зун амай кьван ам к I вале . … Фена йикъар , варцар , йисар . Акъатна зун мад и хуьруьз . Ахъайзава за лап куьруьз . Хабар хьанвай заз и юкъуз , Гьасаналиев Эмираз ч I ехи орден гузва лугьуз . Культурадин к I вал ац I анвай сиве сивди лепе гуз . Райондайни , меркездайни ч I ехи ксар атанвай . Сад ацукьиз , сад къарагъиз райондикай , совхозрикай , Эмиракай акъваз тийиз орато
+Ибн Синадин (980-I037) « АЛКАНОН » неинки исламдин уьлквейра , гьак I вири Европада медицинадин илимрин диб яз гьисабзавай . И ктаб тамам 600 йисуз Европадин университетра к I елдай ктаб хьана . Ибн Синади гьак I жуьреба жуьре 29 илимрин хилерани еке агалкьунар къазанмишна . Мусурманрин алим , духтур Разиди (864-925) сифте яз къиздирма , ц I егьер азаррин лишанар малумарна ва абурун вилик пад кьадай рекьер чирна . Турциядин султан Мехмет Фатигьан тербиячи ва малим хьайи Ахшамсаддина (I389I459) сифте яз микробар ачухна . Камбур Весима (?-I76I) чахуткадин микроб ачухна . Ибрагьим Жессара (?-I009) агъзур йис идалай вилик жузам азар арадиз атунин себебар ва ам сагъардай рекьер чирна . Ибн Хатиба (I3I3-I374) ваба азар арадиз атунин себебар илимдин бинедалди чирна . Мусурманрин алим физик Агьмед бин Мусади вичин « Аламатдин къайдаяр » ктабда чеб чпелай к I валахдин къайдадик акатдай I000 далай гзаф приборрин планар ч I угуна . Абдул Исмаил ал Жазариди (?-I206) вичин « Хиялрин ктаб » эсерда кибернетикадин дибар ачухарна . Оптикадин диб эцигай алим Ибн Хейсама (965- I05I) вичин « Изображенийрин ктаб » эсерда Роджер Бэкон (I2I4I294), Кеплер (I57I- I630) ва Леонардо да Винчи (I452- I5I9) хьтин зурба алимрин к I валахдиз рехъ ачухна . Фарабиди (870-950) сес ( ван ) вуч зат I ят I а адаз гегьенш баянар гана . Ибни Герареди (?-1100) дуьньяда сифте яз токарный станок туьк I уьрна . Исмаил Жовхериди (950I0I0) сифте яз лув гудай ап парат туьк I уьрна ва ахтармишунар ийидайла вич телеф хьана . Исламдин государствойрин саки вири ч I ехи шегьерра обсерваторияр авай . Анра мусурман алимри илимдин ахтармишунар кьиле тухуз илимдин гзаф сирер ачухарзавай ва гуьгъуьнин йисара рагъак I идай патан алимрини гегьеншдиз менфят къачуз хьана . Ихьтинбурукай яз Джордано Бруно (I546-I60I), Коперник (1473-1543), Галилей (1564-1642) къалуриз жеда . Мусурманрин алимри рагъак I идай патан алимрилай вилик чил элкъвейди ва элкъвезвайди тирдакай малуматар гана . Идалайни гъейри Абу Рейгьан Бируниди чил вичин гигинал ва ракъинлайни элкъвезвайди субутна . Ада Индиядин Нандана шегьердин патарив кьиле тухвай ахтармишунрин нетижада чилин винел патан площадь алцумна . И жигьетдай кьиле тухвай къайдадиз Европада « Бирунидин къайда » лугьузва . Астрономиядин рекьяй Ферганиди кхьей ктабрикай к I елдай пособияр яз Европада тамам 700 йисуз менфят къачуна . Ферганиди гьак I ракъинал лекеяр алайдини субутна . Вич гьукумдар тир Улуг бега (I394-I499) вичин уьмуьр илимдиз гана . Ада Самаркандда лап ч I ехи абсерватория эцигна . Идалди ам астроном яз машгьур хьана . Мусурманрин алимри математикада къазанмишнавай агалкьунарни инкар ийиз жедач . И агалкьунри гилан девирдин Европадин алимарни гьейранарзава . Месела , рагъэкъеч I дай патан машгьур алим профессор Жак Рислера лагьанай : « Чи Возрождениедин математикадин малимар мусурманар тир ». Француз алим профессор Э . Ф . Гаутьеди еке гьевесдалди лагьанай : « Европадин культура неинки са алгебрадалди , гьак I математикадин маса хилералдини девлетлу хьана , и жигьетдайни мусурманрин алимрин куьмекдалди ; гьакъикъатда гилан девирдин рагъак I идай патан математикадин илим кьилди са зат I яз ваъ , исламдин математика давамарун я ». Алгебрадин диб эцигай Хорезмиди (780-850) сифте яз ноль рекъем ишлемишна . Алгебрадай кхьей сад лагьай ктабдал ада « Ал Жабр вал Мугабиле » т I вар эцигна . « Ал Жабр гаф рагъак I идай патан алимри чпиз лугьуз четин тирвиляй « Алгебра » гафуналди эвезна . Беттани (858-929) математикадай Европадиз чешне хьана . Профессор Жак Рислеран гафарай Беттаниди тригонометрдин диб эцигна . Абул Вафади (940-998) тригонометрда тангенсдин , котангенсдин ва косекосдин гьакъиндай чирвилер артухарна . Насреддин Туси (I20I-I274) тригонометрдай сад лагьай тамам ктаб кхьей кас я . Юкьван виш йисара ботаникадай ва фармацевтдай машгьурвал къазанмишай алим Ибн Байтара (II90-I248) вичин ктабда I400 далай гзаф дарманрин хъчар чирна . Алим Дамириди (I349-I405) вичин « Гьаятул гьайван » ктабда гьайванрин уьмуьрдикай гзаф малуматар гана . Илим яз география чирунин рекьяйни мусурманрин алимри еке к I валах тухванва . Вири континентра ва материкра и к I валах патал къекъвей Эвлия Челебиди (I6II-I682) ва Ибн Батутиди (I304-I369) авур илимдин ахтармишунар къимет авачир хьтин важиблубур я . Идрисиди (II00-II66) 850 йис идалай вилик дуьньядин географический карта туьк I уьрна . Ам алай аямдин дуьньядин картайриз гзаф мукьва я . Агьмед Челебиди ( ХУ II в .) вичин далудик лекьрен лувар кук I урна , дуьньяда сифте яз , Стамбулда авай Галет к I еледилай Ускюдарда авай Доганларда кьван лув гана . Макъала жуьреба жуьре чешмейрай гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ я . « Дин халкьдин байгьуш я ». « Дин илимдихъ галаз са жигьетдайни алакъалу туш ». « Дин илимдин душман я »… И гафарин бинесузвал Исламдин алимри делилралди субутзава .
+ГЪИЛЕ авай йисуз , республикадин образованиедин ва илимдин министерстводин информагентстводи хабар гайивал , Дагъустанда 3I3 етим аял ва диде бубадин къаюмвиликай хкатнавай аялар к I валералди таъминарда . Къалурнавай рекьериз 257,8 млн . манат чара авунва , абурукай I07,8 млн . манат федеральный бюджетдай республикадиз 3 ва 4кварталда агакьда . Республикада яшамиш жедай чкадал таъминарна к I анзавай 2 агъзурни 867 аял ава . Гьар йисуз чна программайра иштиракзава . Гьайиф хьи , вири аялар яшайишдалди таъминардай мумкинвал жезвач . Законодательстводал асаслу яз , аялриз к I валер махсус муниципальный фондунай чара авуна к I анзавайди я . Виликдай регьят тир . Алай вахтунда са кьадар четинвилер ава . Махсус яшайиш муниципальный фондунай чара авуна к I анзава ва анжах вад йисалай ам приватизироватдай ихтияр ава . И к I валахди са кьадар четинвилер арадал гъизват I ани , и барадай к I валах давамарда ,ла��ьана образованиедин ва илимдин министр Уммупазиль Омаровади .
+МР-ДИН АДМИНИСТРАЦИЯДА ИСЛЕН юкъуз идарайрин руководителрихъ галаз Райадминистрацияда кьиле фейи нубатдин совещаниедал, районда наркоманиядин вилик пад кьунин рекьяй тухузвай кӀвалахдин нетижайрин гьакъиндай муниципальный райондин Администрациядин кьилин заместитель, наркоманиядиз аксивалдай комиссиядин председателдин секретарь И. Исабекован гьахъ-гьисабдин докладдихъ яб акална. Ада вичин докладда къейд авурвал, инсандин сагъламвал патал еке зиян авай, хаталу и азар вири дуьньядиз чкӀанва. Наркомания лугьудай и тӀуьгъуьндин вилик пад кьун четин месэлайрикай сад хьанва. Наркотикар гьазурзавайбур, гьасилзавайбур, абур маса гузвайбур кьазва, жазаяр гузва. Амма ихьтин серенжемар кьабулзаватӀани, наркоманиядин вилик пад кьаз къвердавай четин жезва. Гзаф уьлквейрин сергьятар ачухбур я. Наркотикар са уьлкведай масаниз тухунал машгъул жезвай ксари и кардикай менфят къачузва. И кар себеб яз наркотикар дуьньядин вири пипӀериз чкӀанва. Ам ишлемишзавайбурун кьадарни йис-йисандавай гзаф жезва. Вири дуьньяда хьиз Россиядани, гьа жигьетдай яз Дагъустандани наркотикрал машгъул хьанвайбурун кьадар тӀимил туш. Наркоманиядиз дувулар деринра авай «азар» лугьузва. Общество патал гзаф хаталу и «азардихъ» галаз женг чӀугун чи виридан гьар йикъан кӀвалах хьун герек я. И кӀвалах чавай чи обществода авай гьалди истемишзава. Наркоманиядин тӀегъуьн, гьакъикъатда, обществодин уьмуьрдин вири хилера гьатнава. Сир туш, чи райондани наркоманияди вичин дувулар деринриз ракъурнава. Райондин духтур-нарколог Р. Шихрагьимован делилралди, районда наркотикар квай шейэр ишлемишзавай 38 кас учетдиз къачунва. 2018- йисав гекъигайла, и делил 1 касдин артух хьанва. Гьелбетда, учетдал алачир, чин тийизвайбурни авачиз туш. Районда наркотикар маса гунал машгъул хьанвай 9 кас кьуна ва абурулай уголовный делояр къарагъарна жазаламишна. 2019- йисан пуд вацран вахтунда Магьарамдхуьруьн ОМВД-ДИН къуллугъчийри 113 грамм наркотикар квай шейэр вахчуна. Районда наркоманиядихъ галаз женг чӀугун патал кьиле «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Фарид Агьмедов аваз махсус комиссияди кӀвалахзава. Комиссияди гьар вацра талукь тир органрин векиларни галаз кьвед-пуд заседание кьиле тухузва. Заседанийрал комиссияди вичи тухузвай кӀвалахрин гьахъ-гьисабар
+ЭХИРИМЖИ вахтара Магьарамдхуьруьн райондин центральный больница РД-ДИН лап хъсан ЦРБ-РИН жергеда ава. Чахъ лап хъсан духтурарни гзаф ава. Райондин ЦРБ-ДА асул гьисабдай намуслу, кьакьан квалификация ва тежриба авай пешекарри кӀвалахзава. Райбольницадин чӀехи коллективда тежрибаллу, чеб гьуьрмет авуниз лайихлу, гьакъикъатдани патав атай азарлудакай лап мукьва касдикай хьиз хабар кьадай духтурар гзаф ава. Килиг садра, са камаллу инсанди духтуррикай вуч лугьузватӀа: «Инсан аз��рлу хьун, четин гьалда аваз больницадиз аватун, гьар са хизан патал чӀехи хажалат я. Алай чкадилай юзаз тежезвай касдиз дуьньядал алай гьич са девлетни, гуьзелвални акваз амукьдач. Бес ихьтин гьалдиз атанвай азарлуди сагъар хъувуна кӀвачел акьалдар хъувур, хизандиз шадвални хъвер гъизвай духтурриз гьикӀ икрамдач? Инсанпересвилин ва регьимлувилин идеалриз къуллугъ ийизвай духтурриз вири девирра гьуьрмет хьайиди я». Гьа ихьтин тежрибаллу духтурар себеб яз тушни чи райондин больницади тухузвай кӀвалах вини дережадиз акъатнавайди? Амма бязи дуьшуьшра яргъи ихтилатрилай делилри ачухдиз лугьуда: И мукьвара РД-ДИН здравоохранениедин министерстводи кьиле тухвай «Виридалайни хъсан духтур-2019» конкурсда, райондин больницадин пуд духтурди сад лагьай чкаяр кьуна. Ингье абурун тӀварар: ЦРБ-ДИН терапиядин отделениедин заведующий Мустафаев Играми Гьажиевич, ЦРБ-ДИН терапевт участковый Магьарамова Роза Алимурадовна, ЦРБ-ДИН реаниматологиядин заведующий Мисриханов Мусаиб Алипашаевич. Винидихъ тӀварар кьунвай духтуррин кӀвалахдикай, ва уьмуьрдин рекьикай яргъалди суьгьбетар ийиз жеда. Амма бязи дуьшуьшра яргъи ихтилатрилай делилри ачухдиз лугьуда.
+ийизва. Наркоманиядихъ галаз женг чӀугвадай алава рекьер жагъурзава ва абур гегьеншарзава. Идалай гъейри, райондин хуьрера выездной заседанияр тухузва. Наркоманиядихъ галаз женг чӀугвадай къуватар артухарзава. Къенепатан крарин органрихъ галаз санал хуьрера рейдар тешкилзава. Наркотикар гьасилзавайбур, маса гузвайбур, ишлемишзавайбур жагъурзава. Райондин хуьрера жегьилар наркоманиядин къиздирмадикай къерех авун патал тайин тир кӀвалах тухузва. Саки вири хуьрера спортшколаяр, спортзалар кардик кутунва. Инра жуьреба-жуьре секцийри кӀвалахзава. И серенжемар вири жегьилар наркотикрикай яргъа, спортдал машгъул жезвайбурун кьадар артух, чи акьалтзавай несил сагъламди хьун патал кьабулзава. Совещаниедал Фарид Загьидиновича вичин рахунра къейдна: Наркомания район вилик финин рекьел алай кьилин манийвилерикай сад я. Наркоманиядин сергьятар гегьенш хьуни, чи общество кьулухъ ялунин хаталувал арадал гъизва. Гьавиляй чна вирида наркоманиядин вилик пад кьун важиблу кар яз гьисабна кӀанда. Эгер обществодиз зиян гузвай наркоманиядал эхир эциг тавуртӀа, чавай районда хъсанвилихъ дегишвилер тваз хьун мумкин туш. И карди чи кӀвалах мадни гужлу авун, наркотикрал машгъул жезвайбуруз гузвай жазаяр артухарун истемишзава. ГьакӀ И. Исабекова авур докладдин винел райондин ЦРБДИН главврач Беглеров ва масабур рахана. Р. МУРАДАЛИЕВ. 1
+АЛАЙ 20I9- йисан январдилай июндалди чи регион аналоговый вещаниедилай цифровойдал элячӀда. Къейд авуна кӀанда, аналоговый вещаниедин телерадиоканалар вири санал ва этаприз пайна хкудда. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован буйругъдалди, хуьрерин администрацийрин в��килри жегьилрин крарин отделдин волонтеррихъ
+галаз кӀвалба кӀвал къекъвез цифровой телевидениедал элячӀунин карда агьалийрин гьазурвал гьихьтинди ятӀа ахтармишзава ва яшар хьанвай цифровой вещаниедал
+Эй юлдашар, и азадвал Ажайиб им гьат хьана чаз. Кесибарин рикӀиз шадвал Хьана лап регьят хьана чаз. Гьуьруьят хупӀ хъсан затӀ я, Эллериз къадир хьайитӀа. Дугъриданни, масан затӀ я, Муьштеридиз чир хьайитӀа.
+I. -Сулейман буба, ваз виридалайни уьмуьрда багьади вуч хьана? - Азадвал! Азадвиле уьмуьрни ава, бахтни! Азадвиликай за гьавая лагьайди туш кьван: 2. -Алай девирда чи уьлкведа инсан бахтлу хьуниз вири шартӀар авани?
+Бязибурун келле ичӀи Элкъвена вич хьанва гъвечӀи, Бязибуруз дуьнья мичӀи, Бязидаз куькӀуьр чирагъ я. Бязидаз къакай хьана йиф, Бязидан гьал хьана зайиф, Бязибуруз гьамиша циф, Бязибуруз чими рагъ я. Бязибуруз гилан макъам Хьана жед лап хажалат-гъам, Бязибуруз куьх авай там, Бязидаз цуьквед яйлах я.
+3. -Етим Эмина лагьайвал, «Фана дуьнья садазни тахьай», куь девирда куьне «ЦӀийи дуьнья» тӀвар эцигай а заманани куьне квахь лагьай «куьгьне дуьньядиз» элкъуьн хъувуна. Гилан дуьньядиз куьне гьихьтин къимет гузва? - Иеси кьин тавур дуьнья, вун алаш-булаш хьана хьи, Зерре кьванни чина гьая Амачиз угъраш хьана хьи. Гьар са пехърез вичин кака, Чизмач ам хадай чка, ХупӀ бул хьанва и винтифка, Ружадикай лаш хьана хьи. 4. -Алай девирдин шаирри аялриз тӀимил эсерар бахшзава. Куьне чаз гьихьтин насигьатар гуда? КӀантӀа руш хьуй, кӀантӀа гада, Артух крар чирин ада, Гъейри халкьарин арада Хъсан я,сейлид хьайитӀа. Акьулни жен вичин дерин, Яшамишвал вилик гьалин, Йикъалай - къуз артухвилин, гьахьтин башарат хьайитӀа 5. -Вири шаиррихъ гатфариз талукь шиирар ава. ЦӀинин гатфарикай куьне вуч лугьуда? - Душман тир кьуьд чи винелай Вуна авурди я эляй, Акъудна чун гьадан гъиляй. Чаз чидай гьал виридалай Майдин варз я эфзел, гатфар. 6. -Советрин девирда, белки, гьакӀ хьана кӀанзавай жеди. Куь шиирра фекьияр гзаф беябурнава. Алай девирда Ислам цӀийи кьилелай туьхкӀуьр хъийиз алахънавайбур са патахъай, мискӀинри кӀвалах хъувун муькуь патахъай жемят гьарда вичихъ ялзава. И кардин гьакъиндай Куьне вуч лугьуда? - АЛЛАГЬ-ТАЛАД вичин къелем масадавай чӀугваз жедайд туш. КӀватӀ хьайитӀан жумла-алем, гъейридаз акваз жедайд туш. Гьар чӀалалди лугьуз са тӀвар Авайди я вуч мужизатар, Гьелбет, адан вичин кьадар Кьуна кьулухъ таз жедайд туш. Эй Сулейман и ви фикир Даим эбед ая зикир, Аллагьдилай гъейри шуькуьр Ам вич масдаз жедайди туш. 7. -Дуьньядиз машгьур ЧӀехи шаир – арифдар чӀалан сарраф устад тир Сулейманахъ дишегьлидин тариф, кӀанивиликай кхьенвай шиирар тахьунин себеб вуч я? - Бес а халкьдин манидиз элкъвенвай «Марият», «Назани», Аслан тегьер Фатума», «Лап яру цуьквер я рушар», «Дишегьли юлдашар вири», «Маралар хьиз дагъларавай» ва маса шиирар куьне кӀелначни?
+Бахт юзанва, атанва зун, �� жигъирдиз акваз кӀанз вун, Къуьлер дигмиш гьа и дугун Заз я женнет багъ Марият. Атана заз гафарин ван, Рахана зав халис инсан, Ви суьрет, ви къамат масан Зи чандин я тагь, Марият. Сулеймана ахъайна ваз, РикӀин гьарай, гьа икӀ гъараз. ДАД-БИДАЛ вун лувар хьухь заз, Тамир вилел нагъв, Марият.
+РАЙОНДИН экономикада хуьруьн майишатди кьилин чка кьазва. Йис- йисандавай тафаватлу яз и хиле гъизвай къазанжиярни артух жезва. Адан дибдин хилерикай сад- уьзуьмчивал я. «Хуьруьн майишатдин отдел» МКУ-ДИН делилралди, районда санлай 2000-далай виниз майданра уьзуьмар цанва. Алатай йисуз и майданрай уьзуьмчийри 13 000 тонндилай гзаф ципицӀар кӀватӀна. Районда уьзуьмчивал вилик тухунин месэладиз кьетӀен фикир гузва. И жигьетдай ина тайин мураддихъ элкъуьрнавай муниципальный программа туькӀуьрнава. Адан сергьятра аваз гьар йисуз районда цӀийи уьзуьмлухар кутазва. Абур бегьердал атайла, 2-3 йисалай ципицӀрин бегьерар йиса 20 агъзур тонндив агакьдайвал артух хьун гуьзлемишзава. Къейд ийин, ципицӀрин бегьердин кьадардал гьалтайла, чи район Дагъустанда пуд лагьай чкадал ала. Дербент ва Къаякент районрилай кьулухъ. ЦипицӀрин кьакьан бегьерар къачур майишатрикай "Гоганский" ОПХ-ДИН, "Зардиан" ООО-ДИН, «с-х Правда" ООО-ДИН, "ИЧЕ" КФХ-ДИН тӀварар кьаз жеда. И майишатра ципицӀар кӀватӀунин кӀвалах иллаки хъсандиз тешкилнавай. Кьиле тежрибаллу уьзуьмчияр акъвазнавай майишатри чпин уьзуьмлухрай гьар йисуз ципицӀрин кьакьан бегьер кӀватӀ
+хъийизва. Ихьтин хъсан бегьер къачуз хьунин нетижа, райондин уьзуьмчийри галатун, инжикли хьун гьисс тийиз кӀвалахун я. Кьакьан бегьер къачуз алакьунин себеб, сифте нубатда агротехникадин гьар са серенжем вахтунда ва галай-галайвал ери аваз кьиле тухун хьана. Тегьенгрин араяр къарагъарна, вахтунда миянардай шейэр вегьена, гьар са тегьенгдив лазим кьадар яд агакьарна. Тегьенгрин пунариз пер ягъунин, лазим авачир хилер атӀунин, азаррин вилик пад кьадай, гьашаратар тергдай дарманар ягъунин месэлайризни кьетӀен фикир гана кӀанзавайди рикӀелай ракъурзавач. Дурумлу зегьметдихъ, бул бегьерарни жеда. ЦипицӀрин кьакьан бегьердин бине кутун хъуьтӀемаз башламиш жезва. Бегьердин кьисмет уьзуьмлухрин жергейрин араяр вахтунда къарагъарунилай, гатфарихъай жуьреба-жуьре азарризни гьашаратриз акси дарманар ягъунилай ва маса кӀвалахарни вичин вахтунда кьиле тухунилай, бегьердин бине гзаф аслу жезва. КӀанзавайди ашкъи авай, хийирлу хел вилик тухун патал серенжемар кьабулдай ксар я. Шукур хьуй Аллагьдиз, абурни чахъ авазва. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+элячӀиз тежезвай агьалийриз куьмекар гузва. ИкӀ, 3I- январдиз жегьилрин крарай отделдин начальник Фарид Бейбутов кьиле авай волонтеррин дестеди Киркарин хуьруьн администрациядин кьил Муталиб Агьмедовахъ галаз Хуьрелрин хуьре обход авуна. Мярекатдин рамкайра аваз, фенвай агитбригадади гьа и хуьруьн агьалийрихъ галаз инф��рмациядин рекьяй гъавурда тунин кӀвалах тухвана ва цифровой вещаниедин игьтияжвал кӀвалерин кьилдин иесияр дуьздал акъудунин мураддалди мониторингни тухвана. Гьа ихьтин кӀвалахар и йикъара Гъапцегьрин хуьрени кьиле тухвана. Къейд авуна кӀанда, цифровой вещание кьан тийизвай кӀвалерин сведенияр актуализироватун фикирда аваз, къекъуьнар тикрарзава. И жигьетдай тухузвай кӀвалахдал МР- дин кьил Фарид Агьмедова кьетӀен гуьзчивал тухузва.
+1- АПРЕЛДИЛАЙ Россияда яшайишдин (социальный) пенсияр 2 процентдин хкажнава. Пенсиядин юкьван кьадар 182 манатдин артух хьанва. Гила санлай и пенсиядин кьадар 9266 манатдикай ибарат я. Уьлкведин зегьметдин ва яшайишдин рекьяй хуьнин министерстводи малумарайвал, индексацияди саки 4 миллион пенсионеррин такьатар хкаждай мумкинвал гузва. Индексация набут аялриз ва аял чӀавалай 1- группадин набутриз гузвай пенсиядин такьатризни талукь жеда. Абур 268 ва 270 манатдин артухарда, санлай абурун кьадар 13674 ва 13812 манат жеда. КӀвалахдик квачирбурун страховой пенсияр январдилай 7,05 процентдин артухарна. КӀвалахзавайбуруз индексация талукь жезвач, абуруз августдин вацра, кӀвалахдин вахтунда кӀватӀ хьайи алава баллар фикирда кьуна, артух хъийида. Алай йисан 1- октябрдилай военный пенсийрин кьадарни 6,3 процентдин артух жеда.
+СЕРИН гьаятда секин пехъре туна къал кицӀин: -Акунани аламатар, тахьай хьтин керематар. Вечре чӀугуна зегьмет, авуна иесидиз гьуьрмет, хайила чӀехи кака, кӀек ава ягъиз къакъра — вичинбур хьиз гьунарар. КӀанзаватӀа медалар? Хкадарна кӀанин хилел давамарна пехъре хъилел: -Гана вичиз азабар, каци гъана кӀарабар. ТуштӀани къе суварар, гузва кицӀиз савкьватар. КицӀи ийиз саралай, кац къатканва къвалалай. Гьамиша тир душманар, хьанва гила панагьар. ЭвичӀна пехъ чилел, фикир желбиз кӀанз вичел. Сив ахъайна тамамдиз, башламишна пашмандиз: -Къарин къужа хьанва къал, кӀвале гьатна руфун тӀал. Касдиз амачир сарар, кӀанзава хъуьтуьл афар. Хуш я качӀкачӀ хапӀани. Недачни бес са ЗАТӀНИ?КЪАРИ хьанва мад хибри, рикӀни вичин лап къван хьиз къайи. Дамахдалди хкажна кьил, гьаятда экъуьрна вил: -Къар! - гьарайна хъел кваз пехъре, фидайвал тамам зегьле. - Гьиниз фена лутуяр, хуш тушни зи рахунар? Гъизва квез за хабарар, галачир гьич тапарар. Квевай гьакъи къачузвач, гузвач вучиз лугьузвач. Гьуьрметсуз хьанва вири, тушни бес закай регъуь?! МинетайтӀан мад къведач, садрани мад элкъведач, лагьана хъел кваз пехъре. Гъуьрч ядайвал лекьре лув гана гьатна рекье, гьаятдавай кӀарабни кьуна сиве. Фикрет ГЬАЖИЕВ.
+*Англиядин духтурри уьгьуьдин дарманрихъ гузвай пул гарал гадарай мисал я лугьузва. Абуру чпин пациентриз мекьивилелай жезвай азарин лишанар малум хьайила, лимонни вирт кутуна чай хъун меслят къалурзава. Ахьтин чайди туьтуьхда ва бронхийра авай гъер бактериярни кваз акъудзава. *Давление агъуз аватайла са стакандавай уькӀуь яд хъун месля�� къалурзава. ГьакӀни фу тӀуьрдалай кьулухъ 2 г. кьел ишлемишайтӀа, давление агъуз аватнавайдан гьал гьасятда хъсан жеда. *ДуркӀунра ва туькьуьлдин куркурда къванер авайла, чайдин са тӀурунавай газаррин тумунал са стакан яд илична, I0 декьикьада зайиф цӀал эцигна, ругуна, 30-40 декьикьада тада. Ахпа ам куьзна, йикъа 3-4 сеферда? стакандавайди ишлемишда. *Гзаф галатнавайла, хуьрекдин пуд тӀурунавай базиликдал са стакан ргазвай яд илична, 20 декьикьада тада. Ам ксудалди вилик хъвада.
+«Самурдин сес» газетдин ва ООО «Самур» типографиядин работникри газетдин штатдик квачир корреспондент Пашаев гьажи Сулейманаз, адан хизандиз ва вири мукьва-кьилийриз уьмуьрдин юлдаш, играми диде ТӀАВУС рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез Дагъустандин халкьарин Садвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. И сувари вири дагъустанвияр сад ийизва ва гзаф миллетрин республикадин агьалийрин ислягьвилихъ, стхавилелди яшамиш хьунихъ, бубайрин лап хъсан адетар хуьнихъ ва давамарунихъ авай чалишмишвал мадни мягькемарзава. 1999- йисан сентябрдиз гуьгьуьллу дагъустанвийри уьлкведин Яракьлу Къуватрин куьмек аваз чи республикадиз сухулмиш хьайи бандитрин кӀеретӀар кукӀварун ва международный террористрал гъалиб хьун лап чӀехи ва рикӀелай алат тийидай, чи садвал мадни мягькемарай вакъиа хьана. Гьуьрметлу районэгьлияр! Къуй квехъ мягькем сагъвал, хизандин хушбахтвал ва пакадин экуь йикъахъ инанмишвал хьурай. Къуй чи халкьарин садвал мадни мягькем хьурай. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил.
+РД-ДИН кьил Владимир Васильева дагъустанвийриз Роспотребнадзордин истемишунрал амал авуниз эвер гана. В.Васильева къейд авурвал, мукьвара кьиле фейи оперативный штабдин заседаниедал, республикада стӀалжемдик азарлубур гзаф жезватӀани, къадагъадин шартӀар кӀевибур тавунин къарар акъуднава. РикӀел хуьн лазим я, зул ОРВИДИК ва гриппдик начагъ жедай вахтни я. Коронавирусдин тӀугъвални хаталу яз амазма. ГьакӀ хьайила, малумарна РД-ДИН Кьили, къе гьар са кас гъавурда тун лазим я. Начагъ тахьун патал чавай истемишзавай вири къайдайрал амал авун чарасуз я. Владимир Васильева гьакӀ рапар (прививкаяр) ядай вахт тирдини рикӀел хкана: «Чи агьалийрин саки са пай прививкайрив заландиз эгечӀзава. Хейлин диде-бубайри чпин аялриз рапар ягъуникай кьил къакъудзава. Ихьтин кардиз рехъ гана кӀандач. Вакцинацияни чарасуз авуна кӀанзавай кар я. Ам сифте нубатда малимриз ва духтурриз ийида. Им дуьзни я, гьикӀ лагьайтӀа, абуру аялрихъ галаз кӀвалахзава. За винидихъ лагьайвал, гьеле режим кӀевиди ийизвач, амма чна виридавай Роспотребнадзордин истемишунар, иллаки общественный транспортда аваз фидайла, кьилиз акъудун истемишзава».
+САД ВА КЬВЕД ЛАГЬАЙ АЯЛРИЗ ГУЗВАЙ АЛАВА ПУЛАР ЭГЕР хизанда сад ва я кьвед лагьай аял 2018- йисан 1январдилай кьулухъ хьанватӀа (хвавиле, рушвиле кьабулнаватӀа), ахьтин хизандивай гьар вацра гузвай пул къачуз жеда. Пулдин кьадар аялдиз яшамиш хьун патал герек пулунин регионда тайинарнавай агъа кӀанин кьадардиз барабар я. Анжах са шартӀ ава: хизанда са касдал гьалтзавай къазанжидин кьадар яшамиш хьун патал герек пулунин регионда тайинарнавай агъа кӀанин кьве кьадардилай (прожиточный минимум) артух хьана кӀанзавач. ИПОТЕКА ВАХКУН ПАТАЛ 2019- ЙИСАН 1- январдилай 2022- йисан 31- декабрдалди пуд лагьай ва адалай кьулухъ къвезвай (4,5,6...) аялар хьанвай хизанриз ипотека вахкун патал государстводи 450 агъзур манат пул чара ийида. Эгер и такьатар ипотека михьиз вахкун патал бес тахьайтӀа, банкди амукьзавай буржунин кьадар гьисабда ва кредит къачузвай терефдин кьадардалди я гьар вацра вахкузвай пулдин кьадар тӀимиларда, я кредит вахкана кӀанзавай вахт. ПУЛСУЗ ДАРМАНАР ПУД йис жедалди яшда авай ва гзаф аялар авай хизанрай тир 6 йисал къведалди яшда авай аялриз государстводи пулсуз дарманар гузва. Дарманрин список гьар йисуз тестикьарзава. Аялдиз герек дарман поликлиникадин педиатрди тайинарзава. Дарман лагьайтӀа, кьезилвилер (льготар) авай агьалийриз къуллугъзавай аптекайрай къачуз жеда. ЭМЕННИДИЗ ТАЛУКЬ НАЛОГАР ПЕНСИОНЕРРИ эменнидин налог (налог на имущество) гузвач. Гьар жуьредин са объектдин гьакъиндай кьезилвал тайинарзава. Мисал яз, са кӀвалин, са квартирадин, са гараждин. Чебни гьа са вахтунда. И месэладин патахъай налогрин къуллугърин идарадиз фена кӀанзава. ЖКУ-ДИН КЬЕЗИЛВИЛЕР СУБСИДИЯ хизанриз ихьтин дуьшуьшра чара ийизва: эгер хизанди яшамиш жезвай кӀвализ ва коммунальный къуллугъриз гузвай пулдин кьадар хизандиз атун мумкин тир къазанжидин тайинарнавай виридалайни вини дережадин (максимально допустимая доля дохода семьи) кьадардилай гзаф ятӀа. Амни гьар са регионда са жуьре я. Къейд ийин хьи, яшайишдинни коммунальный къуллугъриз авунвай харжийрай агьалийрин кьилди категорийриз эвездин пуларни хгузва. Абурук ветеранар, набутар ва гзаф аялар авай хизанар акатзава. НАЛОГРИН ПУЛ КЬУН НАЛОГРИН пул кьуни (налоговый вычет) налогрин пул элкъвена вахчудай ва я налогрин са пай тагудай мумкинвал гузва. Урусатдин НДФЛ гузвай гьар са агьалидиз и къайдадикай менфят къачудай мумкинвал ава. Лагьана кӀанда, кӀвалер, ипотека къачунвай, пулдихъ сагъламвал мягькемар хъувунвай я аялриз чирвилер ганвай ксаривай налогрин пул элкъвена вахчуз ва я налогрин са пай гуз жеда. Къейд ийин хьи, федеральный кьезилвилерилай гъейри, регионри агакьарзавай кьезилвилерни ава. Абурукай гегьенш малуматар чирун патал квевай куьн яшамиш жезвай чкада авай яшайишдин рекьяй агьалийриз къуллугъдай центрда чириз жеда. Кьезилвилерикай менфят къачун патал документар туькӀуьрна кӀанзавай дуьшуьшра МФЦ-ДИН къуллугърикай менфят къачу. ГАЗДИН СУБСИДИЯР ГАЗ ишлемишунай гузв��й пулдиз талукь субсидияр къачун патал кьезилвилер (льгота) авай агьалияр виликамаз чеб яшамиш жезвай чкада агьалийриз яшайишдин рекьяй къуллугъдай центрдиз фена кӀанда. Субсидияр гун патал са кьадар документар гьазурун лазим я. Эгер абонентдал виликдай ишлемишнавай газдин буржар аламатӀа, адаз субсидия гузвач. Ихьтин дуьшуьшра субсидия къачун патал абонентди, энгел тавуна, бурж вахкана, бурж аламачирди тестикьарзавай справка къачуна кӀанда. Гуьгъуьнлай а справка агьалийриз яшайишдин рекьяй къуллугъдай центрдиз агакьар хъийида. ГАЗДИК КУТУН ПАТАЛ ЦӀИЙИ кӀвалер эцигайдалай кьулухъ газ гъун гьар са хизан патал важиблу месэлайрикай сад я. И вахтунда жува-жуваз кӀвализ газдин турбаяр гъана эсиллагь виже къведач. Сифте нубатда, кӀвалин иесиди вичи газ кудай гьихьтин ва шумуд прибор кардик кутадатӀа тайинарун герек я. Идалай кьулухъ, чкадин газдин идарадиз фена, кӀвализ газ гъиз кӀанзавайдакай хабар гуда. Гьихьтин документар герек къведатӀа, газдин идарадин векилри лугьуда. Идарадинни абонентдин арада икьрар кутӀунунин нетижада кӀвализ газ гъида.
+ВИРИ уьмуьрда лап гъвечӀи чӀавалай мукьвади ва жуванди яз хьайи хуьруьнви ва къунши, дуст ва яратмишунрин карда жуван шерик, анжах вичин уьмуьрдин ва кьисметдин иеси яз вахтсуз дуьньядилай фейи касдикай рахун тежер кьван четин я! ЯтӀани рахана кӀанзава. Амма гьайифрин туькьуьлвили, фикиррин перишанвили ва хажалатдин деринвили вун кӀевера твазва. Абуру вун гафаралди лугьуз тежедай хьтин руьгьдин ичӀивилиз ялзава, уьмуьрдин фанавилин чилиниз чӀугвазва. Амма муьтӀуьгъ хьана виже къведач- гаф лагьана, садрани акъат тийирвал рикӀе кьуна кӀанзава. Зи гаф Дагъустан Республикадин халкьдин артист, Лезги театрдин кьилин режиссер, агъзурралди тамашачийриз гьуьрметлу, амма абурун капарин ва дуьайрин ван авачиз, 3- сентябрдиз тамам жезвай 70 йисан юбилейдалди кьуд варз амаз апрелдин эхирра уьмуьрдай фейи актер ва режиссер Мирзебег МИРЗЕБЕГОВАКАЙ я. -Кьиникьар инсанрихъ галайди я. Чи Мирзебеган яшар 70 -дав агакьзавай. Акьван уьмуьрар такунани, гзафбур рекьизва. Амма адан кьиникь ихьтинди хьун лазим тушир. Виридалайни агъур хьайиди чи хизан патал са кар я, я рекьидайла, я агъа дуьньядиз рекье твадайла, адан гуьгъуьна вичин багъриярни ярардустар, саки 50 йисуз зегьмет чӀугур театрдин коллективни тамашачияр, Дербент шегьердин ва лезги районрин жемя
+тар авачир. Адан кьиникь зегьримар коронавирусдихъ галаз алакъалуди хьана. АКТЕР,РЕЖИССЕР яз, акьван йисара иви ргаз хьайи рикӀивай вирусдиз дурум гуз хьанач. Гьайиф чи Мирзебег!.. Мирзебега, гзаф йисара эцигна, яшамиш жедай гьалдиз гъана, амма вичивай анин винизвилерикай лезет къачуз тахьай дачадин кӀвале курпашмандиз ацукьна, чахъ галаз ихтилатдик квай адан уьмуьрдин юлдаш Сонядин мецелай алатай и гафарал чавай са келимани алава хъийиз ХЬАНАЧ.ВУЧИЗ лагьайтӀа чнани гьакӀ фикирзавай. Чунни, багьа ва играми касдин кьиникьи хьиз, ам дуьньядай фейи вахтуни ва тегьердини къарсурнавай. Мирзебегакай чӀулав хабар агакьай сифте сятина Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агьмедова вичин истаграмда кхьенай: «Им эхиримжи вахтара зал агакьай чӀуру хабаррикай виридалайни заланди я. Мирзебег Мирзебегов чи райондин, чи хуьруьн дамах тир. Дагъустандин халкьдин артист яз, вири республикадин дамахни тир. Гьайиф ва мад сеферда гьайиф! Им чун вири патал зурба магьрумвал я. КӀелеви Мирзебеган къамат чи рикӀера даим сагъ яз амукьда. КӀелеви Мирзебеган тӀвар чи халкьдин тарихда гьамишалугъ яз кхьида... Мирзебег I950-ЙИСАН 3- сентябрдиз Кьасумхуьруьн райондин КӀеледал дидедиз хьана. А чӀавуз зи пуд йис ЖЕЗВАЙ.ВУЧИЗ зун жувакайни рахазва лагьайтӀа, са хуьре, са йисара хана, са рекьерани жигъирра къекъвез чӀехи хьана, вири уьмуьрдани садан кардик муькуьдан бигь кваз хьайи инсанрикай кьилди рахун четин кар я. Идалайни башкъа, чи кӀвалерин арада авайди са гъвечӀи сал тир. Зи дах Абумислим (Абусен) и патара тӀвар-ван авай зуьрнечи ТИР.МИРЗЕБЕГАН дах Къадир- далдамчи. Чи хуьре анихъ амукьрай,къунши хуьрерани мехъерар жезвайдан муштулух чи магьледай, чи кӀвалерай ван жедай. Вучиз лагьайтӀа мехъер башламишдалди вилик кьавалри чпин зуьрне- далдам гьазурдай, куьпда ТВАДАЙ.БЕС чун, аяларни, и арагъ-бурагърин, къайгъуйрин- гьазурвилерин иштиракчияр туширни! Мегер абур рикӀелай алудиз жедай йисар ва йикъар тирни! Са кар къейд тавуна жедач. Абур гьакьван кьит тиртӀани, чи аял вахтара хуьруьн-кӀвалин шадвилерик
+вирида пай кутадай. РикӀин сидкьидай кутадай. Шадвал ийидай себеб авачизни, шадвал къурмишиз алакьдай. Лугьун чна, хуьруьз кино атун- им шадвал тир. Йиса садра илифдай са шадвал мадни авай. Лезги театр! Тамаша! Пагь, хуьре гьатдай юзун! Хабарар, муштулухар! Хуьруьн вилик- кьилик квайбурни, колхоздин гьакимарни, пад-къерех акунвай жегьилар-жаванарни-вири гьа са геренда кӀватӀ хьана, идази кӀвализ, ада зи кӀвализ: азиз мугьманар гьарниз сад,кьвед илифардай. Няниз клубда-тамаша! «Периханум!» Гьич рикӀелай тефидай сувар! Иллаки аялар патал эхир авачир кьван шадвал! Гьафтейралди, варцаралди вичикай рахадай кар, вакъиа! … Аялвал гьахьтин чӀав я. Адахъ сергьятарни кьадарар жедайди туш. Ам рикӀелай тефизвайбуру чпин уьмуьрар яргъи ийизва, везиятар кьезиларзава, азиятар алудзава. РикӀелай ракъурайбуруз, яшамиш жез хьиз, рекьизни четин жезва. Вучиз лагьайтӀа аялвал ва жегьилвал-им уьмуьрдин виридалайни бахтлу бере я, абур галамачир уьмуьр жаза я. Бирдан чи несилдин, чи таяр-туьшерин бахтлу йикъар кьатӀ хьана. Гуя вахт акъвазна. Гуя уьмуьрдин бинеяр чкӀана. I966-ЙИСАН залзала себеб яз, хуьр арандиз куьчарна. Пуд юкъуз вертолетра аваз иниз агакьрай кӀелевийри Магьарамдхуьруьн райондин Уружбайрин хуьре цӀийи бинеяр кутаз эгечӀна. Аялрин хивени чӀехибурун къ��йгъуяр ГЬАТНА.АБУРУЗ, накьвадикай керпич атӀуз, хизан кӀвал авачиз амукьун, ам эцигун вуч ятӀа, чир хьана. Абур садлагьана чӀехи хьана. Мирзебега ва адан таяр-туьшери, абурулай кьве йисан вилик зани, юкьван школа Магьарамдхуьруьн райондин Тагьирхуьруьн -Къазмайрал куьтягьна. Им I968 –йис тир. Мирзебеган бахтунай хьиз, гьа йисуз Бакуда Азербайжандин искусствойрин институтда Лезги театр патал актерар гьазурдайвал тир. Малумарай конкурсда алакьунар къалурай ва имтигьанар вахкай жегьилрин арада Мирзебегни хьанай. Бакуда хъсан чирвилер къачузвай жегьилар гьеле кӀелзавай йисара пуд тамашада къугъванай. Дипломдин кӀвалах яз, Шиллеран «Фендигарвал ва муьгьуьббат» тамаша эцигнай. И тамашада Фердинандин роль тамамарнай. Ам Дербентда, Махачкъалада къалурнай. Гьа икӀ Мирзебег Мирзебегов, Агъахан Агъаханов, Агъалар Къурбанов, Басира Ибрагьимова, Саимат Муслимова ва масабур милли театрдин актерар хьанай. I972-ЙИСАН гатун варцарикай са юкъуз Лезги театрдин коллектив гила КӀелейрин жемятдини цӀийи бинеяр кутунвай Уружбадал мугьман хьана. Вахтуналди туькӀуьрнавай ачух клубдин сегьнедал «Дидедин рикӀ» тамаша къалурун лазим ТИР.МИРЗЕБЕГ сифте сеферда вичин диде-бубадин, мукьва-кьилийрин ва жемятдин вилик сегьнедал экъечӀзавай. Тамаша башламишна. Мирзебег сегьнедал атун гурлу капаралди къаршиламишна. Гзафбурун вилерилай, сифтени-сифте дидединни бубадин, гьелбетда, шадвилин накъвар авахьна. Жуван и тамашани, жемятди ам кьабулай жуьрени акурвиляй за «Коммунист» газетдиз макъала кхьенай, вични жуван уьмуьрда сад лагьай макъала. Мирзебега къвердавай четин ва бажарагъни алакьунар, чӀехи устадвал истемишзавай ролар тамамарзавай. Ам гьатта Ленинан ролдани къугъванай. Амма, зи фикирдалди «Лир пачагь» тамашада кьилин ролда къугъвай Мирзебега режиссер М. Рамазанова вичел авур чӀехи ихтибар лайихлудаказ кьилиз акъуднай. Шекспиран акьван таъсирлу, мана-метлебдин, къилихрин жигьетдай са шумуд къатар авай трагедияда кьилин роль тамамарун, вични чи театрдин шартӀара,им яратмишунин рекье Мирзебеган игитвал тир. Заз чиз, и тамашадилай гуьгъуьниз Мирзебег вичихъ мадни инанмиш хьанай, гзаф ролар адаз регьят акъвазнай. Алатай асирдиз 80- йисара Лезги театрдиз четин девир хьанай. Багъиш Айдаев рагьметдиз фенвай. Режиссерикай сад азарлу хьанвай. Муькуьди, къал- къиждикай кьил къакъудна, Урусатдин яргъал чкайриз акъатнавай. Коллективдин кьиле , инайанай гъиз, чи культурадикай, адан адетрикай хабарни авачир къерехдин ксар эцигзавай. Ихьтин шартӀара театрдин гележегдикай фикирзавай ксари Мирзебегаз, режиссервилин чирвилер ва гьазурвилер къачуз Москвадиз финин теклиф ганай. ИкӀ ада, Москвада Луначарскийдин тӀварунихъ галай театрдин искусстводин институтда СССР-ДИН ва РСФСРДИН халкьдин артистар тир Е. Симонован ва Б. Голубовскийдин, Вахтангован театрдин зурба устадрин гъилик акатна, са йисан къене режиссервилин сирер ЧИРНА.НЕТИЖАДА ада вичин сад лагьай тамаша театрдин сегьнедал эцигна…
+Са шумуд йисалай республикадин культурадин министерстводи Лезги театрдин кьилин режиссервиле, ахпа художественный руководителвиле Эседуллагь Наврузбегов тайинарнай . Театрди акваз-акваз цӀийивилихъ камар вегьез эгечӀна. Сифте яз гьар йисан репертуардик чкадин авторрин эсерар кутадай адет арадиз атана. И кьве касди- художественный руководитель Наврузбеговани режиссер Мирзебег Мирзебегова гъил-гъиле аваз, сада-сад маса тагуз, коллективдихъ галаз алакъайра пешекарвал ва устадвал сад лагьай чкадал эцигиз, гзаф йисара санал кӀвалахна. И ксари халкьдин ибадатханадин милливал, чарасуз гереквал квадар тавун патал чпелай аслу тир вири чалишмишвилер ийизвай. Ни вуч лагьайтӀани, абур театрдиз эгечӀзавай гьалди милли драматургия арадиз атуниз рехъ ачухнай. Къе чавай чахъ милли драматургия авач лугьуз жедач. Эгер вилик вахтара, лезги автордин анихъ амукьрай, гьатта дагъустанви писателдин пьеса сегьнедал йисарилай садра эцигзавайтӀа, гила, эхиримжи 20-30 йисан девирда, лезги сегьнедал эцигнавай чкадин авторрин эсеррин кьадар цӀудралди гьисабиз жезва. Абурун арада жуван саки цӀуд пьесани авайвили зазни чӀехи шадвал ва руьгьдин къуватар гузва. - И тамашайрин акьалтӀай чӀехи пай зи гъилелай, зи мефтӀедилай ва руьгьдай фена,- лугьудай Мирзебега- Режиссервал четин пеше я… Жуван четин везифаяр кьилиз акъудунин гьар йикъан къайгъуйра сифте йикъарани, ахпани заз чӀехи несилдин векилрикай екез куьмек хьана. Рагьметлу Абдулкъадир Сайдумов, виридан хьиз, зи малимни ТИР.АБДУРАШИД Магьсудован гьар са теклиф, гьар са меслят заз багьа ТИР.НИН патай вуч майил хьайитӀани, за кьабулзавай. ГьакӀ хьайила, тамашаярни арадиз къвазвай. Мирзебегал, гьелбетда, гзаф зегьмет акьалтзавай. Амма халис пешекарвили четинвилер алудиз хьана, сегьнедал мадни маналу ва таъсирлу тамашаяр, къаматар къвез эгечӀна. Лезги театрдин сегьнедал режиссер Мирзебег Мирзебегова 70-дав агакьна тамашаяр эцигна. Алава яз Табасаран театрдин сегьнедални ам цӀудалай виниз тамашайрин режиссер хьана. КӀвалахдиз къиметни ГУЗВАЙ.I996-ЙИСУЗ Мирзебег Мирзебеговаз Дагъустандин лайихлу артитвилин, 2007-йисуз республикадин халкьдин артиствилин чӀехи тӀварар ганай. Мирзебегаз четинвилер гзаф акурди я. Вад аялдин буба яз, гъвечӀи мажибдал шегьерда хизан хуьн регьят тушир. Хуьре авай диде-бубадивайни куьмек агакьариз ЖЕЗВАЧИР.МИРЗЕБЕГ абурун веледрикай чӀехиди тирвиляй, адалай гуьгъуьна авайбурун патахъайни къайгъу чӀугуна, абурузни хизан ва кӀвал-югъ тешкилна кӀанзавай. Гьавиляй Мирзебегани адан уьмуьрдин юлдаш Софьяди, адаз вирида Соня лугьудай, масадбурук умуд кутан тийиз, чпин хизан яратмишна, аялар чӀехи авуна. Соняди Дербентдин медучилище куьтягьнавай. Гьа чӀавуз жигеррин азаррин аз��рханадиз медсестравиле фейи ада са чкада кӀвалахиз яхцӀурни цӀуд йисалай пара я. Абурухъ кьуд рушни са гада ава. Рушари, эвленмиш хьана, гьарда вичин кьил ХУЬЗВА.ЧӀЕХИ руш Саида Арабрин Эмиратра яшамиш жезва. Адан итим араб я. Адан хва, рикӀ алай хтул, халис араб Сейф Россиядин гражданин я. Веледрикай виридалайни гъвечӀиди мурад яз хайи хва Мурад я. РикӀ алайди яз, акваз-такваз чӀехи хьана, адахъ вичин хизан ава. Хайи хуьруьн гьич са мярекатдикайни хкечӀ тийидай Мирзебег мад хкведач мехъеррикни суваррик. Вичин 70 йисан юбилейни адаз аквадач. Гьазурвилер аквазвайди тир касди, юбилейдин мярекатрин патахъай хъсан фикирар авайди тир. Райондани, хуьрени. Къе зазни чизвач, лишанлу югъ гьикӀ къейд ИЙИДАТӀА.ВУЧИЗ ятӀани театрдин кьилин ксарни киснава. Амма зун инанмиш я хьи, саки 50 йисан уьмуьр бахш авур театрдани, вичин хуьруьн жемятдин арадани виридалайни гьуьрметлу чкайрикай сад адан тӀварцӀихъ галаз алакъалу яз гьамишалугъ амукьда. -Чна лугьузвайди я жегьилриз,- хуьруьн кимел Мирзебегакай ихтилат кватайла, тестикьарнай агъсакъалри,халкьдин артистар,халкьдин шаирар тек-бир инсанрикай жезва, тек-бир хуьрерай акъатзава. Чи хуьряй ахьтинбур акъатунал чна ДАМАХЗАВА.АБУР чи даяхар, чи пайдахар Я.ВАХТСУЗ рагьметдиз фейи Мирзебегни. РикӀел хуьда чна АМ.УЬМУЬРЛУХ гьуьрмет ийида чна адан тӀварцӀиз ва къаматдиз. ГьакӀ лугьузвайди я чна жегьилризни. Абур чебни гъавурда авайди Я.ЖЕННЕТ кьисмет хьурай Мирзебегаз! Абдуселим ИСМАИЛОВ, Дагъустандин халкьдин писатель.
+Швециядин инженерхимик, изобретатель ва промышленник Альфред Бернхард Нобелан весидихъ галаз кьадайвал, вич кьейила тур Швециядин 3I миллион кронди Нобелан фонд тешкилна. И пул акцийра, облигацийра ва заемра эцигна. Къвезвай пулни гьар йисуз барабар вад чкадал пайзава ва I90I-ЙИСАЛАЙ инихъ физикадин, химиядин, физиологиядин ва я медицинадин, литературадин хилерай, гьакӀ ислягьвал мягькемарунин рекьяй кӀвалахдай Нобелан премияр яз гузва. Нобелан премия Альфред Нобелан шикил алай къизилдин медалдикай, дипломдикай ва пулунин кьадар къалурнавай чекиникай (кьадар Нобелан фондунин къазанжийрилай аслу я) ибарат я. I960I970-ЙИСАРА адан кьадарди 30-далай 70 агъзур доллардал кьван тешкилзавай, 2005-йисуз Нобелан премиядин кьадар I0 миллион Швециядин крондиз (I,2 миллион доллар) барабар хьана.
+ГЬАР ЙИСУЗ, гад алукьуникди хъвадай, дигидай цин месэлаяр хцидаказ акъвазава. Иллаки алай йисуз гад лап чимидаказ атуни са жерге къулайсузвилер арадал гъанва. Гьеле гата амаз ЖКХ- дин къуллугъди зулун ва хъуьтӀуьн сезонриз гьазурвал аквазва. И месэладай чи корреспондент ЖКХ-ДИН начальникдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гуьлбала Абдурагьимовахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва са шумуд суал гана. - ГУЬЛБАЛА Муьшкуьралиевич, алай вахтунда райцентрдал хъвадай цин месэла гьи гьалда ава? - И йикъара Магьарамдхуьре яд ахъайзавай ирид чешме ремонтнава. Чна къуллугъзавай I7 агъзур агьали авай кьуд хуьр хъвадай целди таъминарун чи гьар йикъан везифайрик акатзава. Яд бес кьадарда авайди я, амма къадирсуз ишлемишуни цин кьитвал арадал гъизва. Гатун вахтунда виридан гьаятра тоннралди яд гьакьзавай бассейнияр эцигзава, хъвадай яд шлангар кутуна саларихъ ахъайзава, гьакӀ авахьна физ ахъайна тазва.
+САЛАСА юкъуз, Махачкъалада ДГУНХ- дин базадал «Дагъустан республикадин агропромышленный комплекс вилик тухунин гележег» лишандик кваз кьиле фейи республикадин 5- конференцияда «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН кьил Фарид Агьмедова иштиракна. ГьакӀни райондин конференциядин кӀвалахда МР- дин кьилин заместитель Фейруддин Рагьимханова, чилерин ва эменнидин алакъайрин отделдин директор Марат Къачаева ва «Хуьруьн майишатдин отдел» МКУ- дин директор Артур Гьажиева иштиракна. Региондин регьбер Сергей Меликован эмирдин сергьятра аваз тухвай и мярекат, РД- дин Правительстводин председатель Абдулмуслим Абдулмуслимован регьбервилик кваз кьиле фена. И мярекатдал тебрикдин гаф рахай Россиядин хуьруьн майишатдин министр Дмитрий Патрушева, РД- да АПК вилик тухун патал авай мумкинвилерикай ва и кардин важиблувиликай гегьеншдиз лагьана. Конференциядин сергьятра аваз, эхиримжи йисара хуьруьн майишатдин хиле республикадихъ хьанвай агалкьунар къейдна ва алай вахтунда чи уьлкведал санкцияр эцигнавай береда маса уьлквейрай гъизвай мал эвез авунин, недай суьрсетрин хатасузвал хуьнин месэлаярни веревирдна ва регионда малдарвал, набататвал, агрологистика ва инвестицияр вилик тухунин чарасузвал авайди къейдна. МР- дин кьил Фарид Загьидиновича, хуьруьн майишатдин продукция гьасилунин рекьяй Магьарамдхуьруьн район республикада кӀвенкӀвечи муниципалитетрин жергеда хьуниз килигна республикада тухванвай конференциядин важиблувални къейд авуна.
+икӀ жавабдарсузвилелди ишлемишайла са шейни бес жедач. - Яд къачузвай къуйра санитариядин гьаларал гуьзчивал тухузвани? - Сифте нубатда цин еридиз кьетӀен фикир гузва. Махсус къаришмаяр ишлемишзава. Чна ишлемишзавай къаришмайрилай гъейри Махачкъаладай къвезвай санэпиддин къуллугъдини цин пробаяр къачузва ва махсус къаришмайралди обработкадин мярекатар тухузва. - Линияда яд ахъайзавай дуьшуьшар хьайила куьне гьихьтин серенжемар кьабулзава? Ихьтин дуьшуьшра агьалийрин патай куьмек жезвани? - Хабар агакьайла бригада кӀватӀ хьана махсус техникани гваз физва ва арадал атанвай кимивилер арадай акъудзава. Эхь, гзаф дуьшуьшра агьалийрин куьмекди чи гъил кьазва. Сигъ алакъада аваз чӀугур зегьметди нетижадихъни гъизва. Агьалийриз техника, чи куьмек герек хьайи дуьшуьшрани хуь
+руьн администрациядиз арзе кхьизва, арзедин бинедаллаз чавай жедай куьмекар гузва. Ингье къе чаз хабар гайивал, Гилийрин хуьре I968 ва I988- йисара тухванвай линияда кьуд чкадай яд ахъайза��а. Бригада гьаниз физ рекьел ала. Линияр гьелбетда куьгьне хьанва. Къвезвай йисарин программадин сергьятра аваз, цин линияр михьиз дегишарун пландик ква. Гьелелиг гьа авай линияр са къайдада хуьз алахъзава. - Гуьлбала Муьшкуьралиевич, хъуьтӀуьн сезондиз гьихьтин гьазурвилер авунва? - Чун алахъзава, гьаваяр мекьи жедалди линийра авай кимивилер арадай акъудна, са манийвални авачиз агьалияр хъвадай целди таъминариз. Гьаваяр мекьи хьуникди линийра авай цин давление агъуз аватда ва гужлувални яваш жеда. Гьар йикъан везифайрик кваз, ремонтрин кӀвалахарни тамамвилелди акьалтӀариз алахъзава. Мекьи гьаваяр хьайила и кӀвалахар авун чун патални четин месэладиз элкъвезва. А. АЙДЕМИРОВА.
+ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН коллективди Алиханова Зариятаз ва вири мукьвакьилийриз буба ЭСЕДУЛЛАГЬ рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз, дериндай хажалат чӀугуналди, башсагълугъвал гузва.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин Къуйустанрин хуьре воркаут- майдан кардик акатнава. Спортдин цӀийи майдан милли «Демография» проектдин сергьятра аваз кьилиз акъудзавай федеральный программа
+дин куьмекдалди туькӀуьрна. 32 на I0 метрдин кьадардин майдан хуьруьн стадиондин мулкунал туькӀуьрнава. Объект арадал гъун патахъай 2,2 миллион манат пул харжна.
+РОССИЯДИН Федерациядин Президентди 2023- йисан 3- июлдиз кьабулай къарардин бинедаллаз, кьиле тухузвай дяведин махсус операцияда къалурай дирибашвилерай ва уьтквемвилерай дагъустанви, Магьарамдхуьруьн райондин агьали СЕЛИМОВ Насир Эседуллагьович «Дирибашвиляй» медалдиз лайихлу хьана. Магьарамдхуьруьн райондин культурадин отделдин работник Насир Селимов мобилизация башламишдалди гуьгьуьллубурун жергеда аваз Ватан хуьз фенай. Насира 2022- йисан сентябрдилай гьукумат неонацистрикай хуьзвай махсус операцияда иштиракзава.
+АЛАЙ гьафтеда, «Магьарамдхуьруьн район» МР- да «Жуьрэтлувилин орденар», Гьуьрметдин грамотаяр ва I4 йис яш тамам хьанвай са жерге жегьилрив паспортар вахкузвай мярекат кьиле фена. Администрациядин залда кьиле фейи и мярекатда райондин депутатри, дяведин къуллугъчийри, общественный идарайрин, СМИ- дин векилри, жегьилри ва абурун диде- бубайри иштиракна. Райондин кьил Фарид Агьмедова къейд авурвал, уьлкведи тухузвай дяведин махсус операцияда иштиракзавай чи районэгьлийри Ватан хуьнин ва хатасузвал таъминарунин карда акьалтӀай уьтквемвилер къалурзава ва чпин аскервилин буржи намуслудаказ тамамарзава. Къалурай уьтквемвилерай ва викӀегьвилелди буржи тамамарунай Россиядин Федерациядин Президентдин къарардин бинедаллаз «Жуьрэтлувилин орденриз» кьейидалай кьулухъ лайихлу хьайи Гъепцегьрин хуьряй тир Гаджиметов Раис Идрисовичан ва Советск хуьряй тир Гьажалиев Амрид Гьасановичан тӀварар чна гьайифдивди кьазва. Райондин регьберди военный комиссардихъ галаз и наградаяр абурун хизанрив вахкана. ГьакӀни, кьиле физвай махсус операциядин зонада уьтквемвал ва викӀегьвал къалурзавай СВО-ДИН 11 иштиракчидиз Магьарамдхуьруьн райондин Гьуьрметдин грамотаяр гана. 2
+26- август, 2023- йис. Гьабурухъ галаз сад хьиз, райондин регьберди, яшар I4 йисав агакьнавай 20 жегьилдив паспортар шад гьалара вахкана, абуруз и важиблу вакъиа тебрикна. Россиядин Федерациядин гьукуматдин Пайдахдин йикъаз талукьарна тухвай и мярекатдал рахай Общественный палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаев, чи аскерин игитвилерикай гегьеншдиз рахана. Эхирдай Общественный палатадин председателди районда жегьилрин арада тухузвай ватанпересвилин кӀвалахдай МР- дин кьилиз чухсагъул лагьана. МР-ДИН АДМИНИСТРАЦИЯДА
+КӀЕЛУНИН цӀийи йис башламиш жедалди са бязи школайра ремонтрин кӀвалахар акьалтӀардай вахт хьанва. Чи районда федеральный программайрин рамкайра аваз капитальный ремонт ругуд школада кьиле физва. Абурун жергеда Гъепцегьрин Т.Н.Нагиеван тӀварунихъ галай юкьван школани ава. Кьиле физвай ремонтрин кӀвалахрин харжар федеральный, республикадин ва муниципальный бюджетдай жеда. Алай вахтунда ремонтдин кӀвалахар худда кьиле физва. Абуру школайрин къаварилай башламишна ракӀарар, полар, цлар, потолокар, гурарар, электрофикациядин ва отопительный системадин ихтибарлу кӀвалахар гъиле кьунва ва акьалтӀариз алахънава. Ремонтар кьиле тухун патал вири школайрив герек тир материалар агакьарнава. Вири ремонтдин кӀвалахар Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агьмедова гьазурнавай пландин бинедал алаз кьиле физва. Каникулрин вахтунда мумкинвилериз килигна ял ягъай, чпелай алакьдай куьмекар гайи аялри вахтунда ремонтна гьазурнавай классрин партайрихъ чкаяр кьан хъийида. Зун жуваз мукьвал тир Гъепцегьрин школадиз фена, ва ремонтдин кӀвалахар гьикӀ кьиле физватӀа килигна. Школада худда ремонтдин кӀвалахар физва. Гьа са вахтунда школадин директордихъ, малимрихъ ва диде- бубайрихъ галаз суьгьбетарна. Мирзаметова Къизбес Мигьралиевна Т.Н.Нагъиеван тӀварунихъ галай юкьван школадин директор яз гзаф йисар я. Аферин касдиз ада вичин кӀвалах лап хъсандиз кьиле тухузва. Школадин коллективдиз кӀелунин цӀийи гьар са йис тешкиллувилелди къаршиламишун, агалкьунралди акьалтӀарун адет хьанва. ЦӀини ина гатун каникулар башламишай сифте йикъалай цӀийи кӀелунин йисаз гьазурвилер акунив эгечӀнава. КӀелзавайбурухъ вини дережадин агалкьунар хьун, абур талукь ктабралди таъминарунилайни гзаф аслу я. И кар патални ина тайин тир серенжемарни кьабулнава. Идалай вилик йисара ктабар вахкана ял ядай каникулар куьтягь хьана школадиз хтайла ктабар гузвайди тир. Гила ктабар вахчуна, къвезвай классдин ктабар гана бегьермарзава . Имани аялар патал хъсан кӀвалах я. Каникулрин вахтунда аялривай цӀийи ктабрихъ галаз таниш жедай вахт кӀамай кьван ава. Ремонт кьиле тухузвай устӀарин гафарай 1- сентябрдалди ремонтрин кӀвалахар куьтягь жеда. Чна чешнелу гьазурвилер акунай, тарсар мус башламишайтӀани ракӀарар ачухзавай школада цӀийи кӀелунрин йисузни нетижаяр винизбур жедайди умуд кутазва.
+РАЙОНДИН юбилейдин вилик райондин газетдиз чи район республикада машгьур авур кьегьал рухвайрикай, рушарикай, абурун лайихлу кӀвалахдикай очеркар кхьин, абурукай суьгьбетар авун, абур рикӀелай ракъур тавун тежедай кьван хъсан кар я. Акьалтзавай несилни дуьз тербияламишуниз пара кесерлу куьмек я. Зи суьгьбет Ленинан, Октябрдин революциядин, Зегьметдин Яру пайдах орденринни цӀудралди медалрин сагьиб, Дагъустан Республикадин лайихлу багъманчи, халкьдин сивера «Багъларин шагь» тӀвар яз гьатай Гьасаналиев Эмиракай я. Къе ам чи арада амачтӀани, рагьмет хьурай вичиз, адан лайихлу тӀвар ва кӀвалахар къенин йикъалди хуьруьнвийрин, районэгьлийрин рикӀера ама ва идалай кьулухъни амукьдайдал чна са шакни гъизвач. Эмир Гьасаналиев 1925- йисуз Ахцегь райондин Ялцугърин хуьре лежбердин хизанда дидедиз хьана. Виликан девирра хуьре гад агудайдалай гуьгъуьниз гзаф хизанриз кьил хуьз Азербайжандиз фин адет тир. Гьавиляй Э. Гьасаналиеваз Кьуткьашен райондин Ниждин хуьруьн сифтегьан школада кӀелун кьисмет хьана. Ватандин ЧӀехи дяве башламишай 1941йисуз ада Геогчай шегьерда кӀуьд лагьай класс акьалтӀарна. Вахтунин еке дарвилериз килигна, ам кӀелун гадарна, хуьруьн колхоздиз кӀвалахиз фена. 1943йисуз Эмираз аскервилиз эвер гана. Адал уьлкведин къенепатан оборонадин метлеб авай жуьреба-жуьре кӀвалахар ихтибарна. Ирид йисалай хайи хуьруьз хтана, ам мад вичин ислягь зегьметдал машгъул хъхьана. Адал колхоздин МТФ-ДИН заведующийвал, гуьгъуьнлай чуьлдин бригадирвал ихтибарна. 1953- йисуз Ахцегь райондин Ялцугърин хуьруьн жемят Магьарамдхуьруьн райондин Мамрачрин кӀаник квай дуьзендиз куьч хьана. ЦӀийи хуьр аваданламишун патални Эмир халуди гзаф зегьмет чӀугуна. Колхоздин правлениеди Э. Гьасаналиев багъларин бригададин бригадирвиле эцигна. Четинвилер, шаклувилер сифтедай гзаф хьана. Техника, кӀвалахдай къуватар бегьем авачир, чилни къайдадик квачир. Чара авунвай чил багълар кутуниз кутугай чка туш лугьуз тестикьарзавайбурни хьана. Жегьилди вири татугайвилериз таб гана, датӀана рабочийрин арада кӀвалахна. Дурумлу зегьметди бегьерни гана. КЬВЕД-ПУД йисуз багъларин кьадар 200 гектардилай алатна. 1955- йис гьамиша рикӀел хкидай зегьметдинни дяведин ветеранди. А йисуз Эмир халу коммунистрин партиядин жергейриз кьабулнай. И карди ам мадни руьгьламишна. 1965- йисуз колхоздикай гзаф хилерин «Фрунзенский» совхоз хьана. Багъларин майданар гегьеншарунихъ галаз санал уьзуьмчивал, магьсулдарвал, майвачивал вилик тухунин месэлайризни фикир гана. 1970- йисуз райондин тарихда сифте яз Э. Гьасаналиев кьиле авай бригададин коллективдин кӀвачихъ галай 70 гектар багъларин гьар са гектардай, тапшуругъ 35 центнер яз, юкь��ан гьисабдалди 82 центнер емишар кӀватӀна.
+5 26- август, 2023- йис. Гуьгъуьнин йисузни багъманчийрилай тариф авуниз лайихлу бегьерар къачуз алакьна. Гьа и чӀавуз бригадади вад йисан тапшуругъ кьуд йисуз тамамарна. КӀвенкӀвечи багъманчийрин тежрибадикай райондин, республикадин газетра са шумуд сеферда материалар гана. Намуслу зегьметдай Э. Гьасаналиеван хурудал Ватандин чӀехи награда- Ленинан орден атана. Лишанлу вакъиади коллективдин гуьгьуьлар мадни хкажна, генани зарбачивилелди кӀвалахна. Багъманчийрин арада кьиле физвай акъажунра бригада датӀана вилик жергейра хьана. Ада майишатдин дуллухар къвердавай артухарна. Партиядин райкомди багъманчивилиз талукь гьар са серенжем «Фрунзенский» совхозда тухуз хьана. Эмир халудин багълар ва тежриба и кар патал хъсан чешне тир. Эхь, интернациональный Советск хуьруьз Эмир халудин тежриба чириз неинки райондин хуьрерай, гьакӀ ресубликадин районрайни гзаф инсанар атана. Эмир халу бригадирвиле тайинарай сифте йикъалай майишат патал къелемлух кутунални, парникра майвайрин штилар битмишарунални машгъул хьана. Ада кьил кутуналди гзаф рабочияр йисан вири вахтара кӀвалахралди таъминарна, абурув зегьметдин гьакъи, премиярни вахтунда агакьна. Ватанди Эмир халудин зегьмет мад лишанлу авуна: адаз Октябрдин Революциядин орден гана. 1981- йисуз Эмир халудин бригададин рабочийрилай, тапшуругъ 248 тонн яз, государстводин кьабулдай пунктариз, шегьерриз 1110 тонн емишар рекье тваз алакьна. Вири санлай 310 агъзур манатдин продукция гьасилунин нетижада бригададин гьар са члендив манатдин кьилиз пуд манат пул патан алава гьакъи агакьна. Гьа и йисуз бригададин гьар са рабочийдиз, «Коммунистический зегьметдин зарбачи», бригадирдизни «Дагъустандин АССРДИН лайихлу багъманчи» лагьай тӀвар гана. ТӀВАР-ВАН акъатнавай багъманчи патал цӀусад лагьай пятилеткадин пуд лагьай йисни бегьерлуди хьана. 317 тонндин чкадал совхоздив 824 тонн емишар вахкана. Им план 260 процентдин кьилиз акъудна лагьай чӀал я. Гьа и 1983- йисуз бригададин коллективдив 27 агъзур
+манат анжах са премиярни алава гьакъи агакьна. Им а вахтунда еке пул тир. Эмир халуди гьар са награда са вичин зегьметдиз гайи къимет хьиз ваъ, 50 касдив агакьна рабочияр авай вири бригададин гьунар яз кьабулдай. Зегьметдал рикӀ алай рабочияр вичихъ галачиртӀа, ихьтин агалкьунар къазанмишиз тежедайди тикрардай. Ветерандихъ наградаяр гзаф авай. Амма ада виридалайни чӀехи награда жемятдин патай авай гьуьрмет яз гьисабдай. Эмир халу райондин, гьам хайи хуьруьн общественный уьмуьрда активвилелди иштиракай кас я. Ам кьуд йисуз партиядин Дагъустандин обкомдин, цӀукьуд йисуз Магьарамдхуьруьн райкомдин бюродин член хьана. Ам, датӀана хуьруьн Советдин депутатвиле хкяна. Гзаф дуьшуьшра райондин, Республикадин Гьуьрметдин доскайра адан шикилдиз лайихлу чка гана.
+РФ-ДИН журналистрин Союздин член, РД-ДИН лайихлу малим, зегьметдин ветеран.
+И МУКЬВАРА кефи чӀур хьайи зун райцентрадал алай ЦРБ- дин тади куьмекдиз эверуниз мажбур хьана. Атай духтурди лазим къайдада ахтармишунар авуна заз больницада къаткун меслят къалурна. Абуру ягъай рапуни ва гайи дарманри кефи са кьадар ачухнаваз акуна ва жув кӀвале текдиз авайвиляй абурун меслятдал амал авун хьанач. Няниз кефи акваз-акваз мад чӀур хьана. Гила чарасуз больницада къаткидайвал хьана. Терапиядин отделениеда къатканвай заз ахтармишунрин нетижада кьве патан жигеррин стӀалжем хьанвайди малум хьана. Кефи лагьайтӀа, зун лап гьалдай фенвай, акьалтай ифинди гьич кьил хкажиз тазвачир. Пешекарар духтурар тир И.Мустафаевани М.Багьадиновади кьабулай серенжемрин нетижада уьзуьр тамамвилелди сагъардай мумкинвал гана. Къатканвай вахтунда захъ хайи вахахъ хьиз гелкъвей З.Байрамовадиз, З.Шихахмедовадиз, А.Къазиагьмедовадиз, М.Саидахмедовадиз, Д.Мехтихановадиз ва амай гъвечӀи персоналдиз рикӀин сидкьидай чухсагъул лугьуз кӀанзава. Дугъриданни са заз куьмек гунай ваъ, зун къатканвай вахтунда абуру сагъарай, гелкъвей азарлуярни абурулай гзаф рази тир. Гьуьрметлу духтурар, куь пеше четинди ятӀани ам гзаф баркаллудини я. Къуй чи сагъламвилин къаравулда акъвазнавай квехъ чандин мягькем сагъвал, уьмуьрдин хушбахтвал хьурай! З. ЭФЕНДИЕВА.
+ЧАХУТКАДИН азар квайла, чугъундуррин ва газаррин мижеяр, вирт, (гьар сад 3 стаканда авайди) са стакан алоэдин, 2 стакан ичерин мижеяр вири куьзна, са катулдиз цана бугъ алахьдалди чими ийида. Ахпа аниз вирт алава хъувуна, ам цӀрадалди хуькуьрда. Къайила, коньяк хъияна, мичӀи рангунин бутылкайриз цана, I5 суткада кӀвалин гьавада хуьда. (Холодильникда хвена виже къведач). Ахпа йикъа пуд сеферда фу недалди вилик I00 г. ишлемишда. Ихьтин процедура кьиле тухудайла, рапар, дарманар ва маса шейэр ишлемишна, пӀапӀрус чӀугуна виже къведач. Мижеяр кӀвале жува-жуваз гьазурун лазим я. Сагъарунин кьвед лагьай курс куьтягь хьайила, жигерар эквериз (рентген) вегьеда.
+I0- ОКТЯБРДИЗ РФ- дин халкьдин адетдин культурадин центрдин фойедин залда лезги чӀалай чпихъ авай чирвилер ахтармишиз «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедов кьиле аваз райондин интеллигенцияди ва гьакӀни чпин ашкъидалди атанвай ксари (абурун кьадар вишелай виниз алатнавай) тотальный диктант кхьена. Тотальный диктант кхьинин проектдин макьсад хайи чӀал хуьн, обществодин фикир желб авун, яни диктант кхьинин сергьятра аваз, гьар са касдиз вичин савадлувал ахтармишдай мумкинвал гун, чӀал чир хьунин дережа хкажун тир. Тотальный диктантда яшариз килиг тавуна вирида иштиракна. Шад жедай кар ам я хьи, диктант кхьинин проектдихъ вичин гьамишан иштиракчиярни хьанва. ЖАННА.
+14- ОКТЯБРДИЛАЙ вири уьлкведа аналоговый телевидение хкуднава, хабар гузва официальный сайтди. Гьа икӀ, анжах рекъемрин телевидение а��укьда, ада кар алай 20 телеканалдай гузвай телепередачайриз гьакъисуздаказ килигдай мумкинвал гузва. Гьа и йикъалай амай каналрикай менфят къачуз хъижедач. Дагъустандин саки вири мулкар (98 процент) рекъемрин телевидениедикай менфят къачуз жедай зонадик акатзава. Идахъ галаз алакъалу яз, республикадин агьалийривай, еке четинвилер авачиз, рекъемрин телевидениедал элячӀиз жеда. ИкӀ, месела, рекъемрал бинелу телевизорар авай ксари маса тадаракар маса къачунин чарасузвал авач. Абур рекъемрин телевидениедал элячӀунин кӀвалах вич-вичелай кьиле фида. Телевизорар рекъемринди тушиз хьайитӀа, махсуз тадарак- приставка къачун герек я.
+«РОССИЯДИЗ конкуренциядин хура акъвазиз алакьдай образованиедин система герек я…». Ибур РФ-ДИН Президент В. Путина РФ-ДИН Федеральный Собраниедин вилик кӀелай Чарче къалурнавай гафар я. Гьа и темадиз талукь яз «Самурдин сес» газетдин жавабдар секретарь МУРАДАЛИЕВ Рамзесанни райондин образованиедин Управлениедин начальник АБЕЙДУЛЛАЕВ Улубег Муьгьуьдиновичан арада суьгьбет кьиле фена. -Улубег Муьгьуьдинович, аялдиз чирвални тербия гунин, ам гьар са жигьетдай лигимлу яз уьмуьрдин рекьел акъудунин карда лап кьилин чешмеяр гьибур я? -Аял уьмуьрдин къени крариз вафалу яз чӀехи авунин, тербияламишунин карда сифте дидединни бубадин, хизандин хиве еке жавабдарвал ава. Уьмуьрдин гзаф пай школадихъ галаз алакъалу яз за хсуси фикир лугьузва, хизандин тербия гьамиша кьилинди яз хьана, гележегдани амукьда. Вучиз лагьайтӀа, ам аялдиз вилер ачухайдалай кьулухъ вичиз виридалайни багьа тир, гзаф таъсирлуди яз аквазвай дидединни бубадин тербия я. ГьакӀ хьайила, и тербияди аялдин бейнида лап гъвечӀизамаз мягькем чкани кьазва, ам адан къилихрани уьмуьрлух яз гьатзава. Гьавиляй аялдиз тербия гунин кьилин чешмейрик сифте нубатда диде-буба, хизан акатзава. Веледар регьимлу, марифатлу яз уьмуьрдин рекьел акъудун патал чпелай аслу вири серенжемар кьабулзавай диде-бубаяр гзаф ава. Абур виринра аялар гуьзчивиликай хкуд тийиз, гъвечӀибурун идарайрихъ, школайрихъ галаз мягькем алакъа хуьз алахъзава. Куьрелди, диде-бубади, хизанди аялдик чи обществодин уьмуьрдин къайдаяр кьилиз акъудунин бинеяр вердишвилер кутазва. Гьа са вахтунда аял савадлуди авун патал, ада умуми образование къачун, адакай са пешедин иеси хьун патал шартӀар яратмишунин месэлайрани диде-бубадин, хизандин жавабдарвал гзаф хьун герек я. Яргъал йисарин малимвилин тежрибади къалурзавайвал, школада аялди чирвилерилай гъейри тербияни къачузва. Гьикьван девирар, къурулушар, кӀвалахдин шартӀар дегиш хьайитӀани, и важиблу кӀвалахни школадин уьмуьрда вири вахтара кар алай кас хьайи малимди кьиле тухузва. Ада несилдиз неинки чирвал, гьакӀ аскервилинни патриотвилин, интернациональный ва ватанпересвилин тербия гузва. Инал аялди асул гьисабдай кьве чкада- хизанда ва школада те��бия къачузвайдини лагьана кӀанда. ГьакӀ хьайила школадихъ галаз диде-бубайрин алакъаяр мягькем хьунихъ важиблу метлеб ава. Авайди лугьун, райондин хуьрера аялрин къайгъу чӀугвазвай, веледар датӀана гуьзчивилик квай марифатлу диде-бубаяр гзаф ава. Абуру чпин аялриз хъсан чирвилерни дуьз тербия гунин, веледар марифатлу яз, къени къилихар кваз чӀехи авунин карда хейлин кӀвалах тухузва. Къайгъудар дидебубаяр мукьвал-мукьвал школадиз къвезва, малимрихъ, аялди кӀелзавай, вич тухузвай тегьердихъ галаз таниш жезва, малимрин меслятриз, теклифриз фикир гузва, ахъайнавай гъалатӀар 3
+19-октябрь, 2019- йис. туькӀуьр хъийидай серенжемар кьабулзава. Ихьтин диде-бубайри неинки тамамарзавай кеспийра, гьакӀ общественный уьмуьрдани аялриз чешне къалурзава. Герек чкадал чи шадвал, гележег тир веледар чпиз серф тирвал тербияламишзавай школадихъ, малимрихъ галаз дуьшуьшрилай алакъа хуьзвай, диде-бубайрин собранийриз ерли тефизвай хизанрин векиларни тӀимил туширди къейд тавуна жедач. Кардин важиблувал зайифдиз кьатӀизвай диде-бубайри школа чи уьмуьрдин чара ийиз тежедай пай тирди, ам галачиз уьлкведин шей гьасилдай къуватар артухарда лугьун ягъалмишвал тирди аннамишзавач. Аламат жедай кар мадни ам я хьи, кардин дуьз гъавурда авачир бязи диде-бубайри чпин аялри гьихьтин чӀуру кӀвалах, тахсиркарвал авуртӀани, сифте нубатда школадин, малимрин хиве твазва. Гьа са вахтунда, и месэлади хизандин, зегьметчи коллективрин, общественный тешкилатрин кӀвалахдиз лап чӀурукӀа таъсирзавай кар тирди абурун рикӀелай алатзава. Кардин гъавурда авачир бязи хизанрин сагьибри лагьайтӀа, гъвечӀибур, школьникар алай чкайрал, малимрин, школадин адресдиз гьич кутуг тавур келимаяр лугьузва, чирвални тербия гузвайдан зегьмет, гьуьрмет, авторитет аялрин вилик агъуз авудзава. Им кӀелзавай аял, чирвал, тербия гузвай малимдиз акси акъвазарунин, араяр къайи авунин сифте лишан я. Ихьтин тербияди фад-геж пашман нетижайрихъ гъидайди кьатӀана кӀанда. Ихьтин зиянлу фикирдал алайбуруз школади, общественностди куьмекун чарасуз я. Тербиядин кьилин чешмейрикай рахадайла машгьур педагог А.С. Макаренко рикӀел хкин. Ада аял тербияламишунин карда виридалайни кьилинди школадин коллектив яз гьисабзавай. И жигьетдай адахъ нетижаярни винизбур жезвай. Илимдин агалкьунрини кӀвенкӀвечи педагогрин тежрибади къалурзавайвал, чирвилер, тербия гун хъсанарунин жигьетдай нетижаяр винизбур хьун хейлин маса фактарилайни аслу я. Тарсунин ери хкажунихъ чирвални тербия гузвай малимдин рафтарвилихъ еке метлеб ава. Эхирдай лугьуз кӀанзава, акьалтзавай несил чи гележег я. Ам лигимлу яз уьмуьрдин шегьредал акъудунни регьят месэла туш. Метлебдив агакьун патал дидедини бубади, хизанди, школади, гьакӀ вири общественностдини везифайрин жавабдарвал гьиссна кӀанда. Анжах виридан майилар, къуватар са терефдихъ- тарсарин��и тербиядин кӀвалахдин ери хкаждай серенжемар кьабулунихъ элкъуьрайла мураддив агакьда. Кьилинди абур гьерекатда тун, тамамарзавай гьал виридан гуьзчивилик кутун я.
+ЧИ УЬЛКВЕДИН меркез Москвадиз цикай кьитвал авай. ЙИКЪАЛАЙ-ЮКЪУЗ чӀехи жезвай шегьерди гьар са сятина миллион ведройралди яд ишлемишзавай. кьери хьанвай Москва вацӀувай шегьердин ихьтин еке игьтияжар таъминариз жезвачир. Шегьер целди таъминарунин месэла тамамдаказ гьялун патал Сталина Волга вацӀ «элкъуьрун» ва адан са пай яд Москвадиз рекье тун теклифна. Сталинан пландалди лап зурба имарат арадиз гъана: 128 километр яргъивал алай МОСКВАВОЛГА (гила Москвадин тӀварунихъ галай къанал) къаналдай Урусатдин чӀехи вацӀун яд Москвадихъ авахьна ва шегьер гьамишалугъ яз целди таъминарунин месэла тамамвилелди гьялна. Гьеле 1939- йисуз гьар юкъуз, гьар са шегьер эгьлидал 300 литр яд гьалтна. И кьадар яд дуьньядин гьич са уьлкведин меркездин агьалидални гьалтзавач.
+8- ОКТЯБРДИЗ Махачкъаладин аэропортуна республикадин санитарный медицинадин игьтияж патал цӀийи МИ-8АМТ вертолет ацукьна. Дагъустандин здравоохранениедин министерстводив ам «Здравоохранение» милли проект уьмуьрдиз кечирмишунин сергьятра аваз агакьна. Вертолет агакьайвалди, Дагъустан Республикадин кьил Владимир Васильев ва РД-ДИН здравоохранениедин министр Жамалудин Гьажиибрагьимов адаз килигна. Ам акьалтӀай четин гьалда авай ксар махсус идарайриз агакьарунин жигьетдай медицинадин лап тади куьмек гун патал лазим тир вири тадаракралди таъмин я. «Умудлу я, алай аямдин вири истемишунрив кьунвай улакь ишлемишуни сад-кьве уьмуьр къутармишдач. Медицинадин цӀийи вертолетдин мумкинвилери четин гьалда авай азарлуяр, лугьудайвал, «къизилдин сятина» къутармишиз алакьунин гиманар (шансы) хейлин артухарда»,- къейдна Владимир Васильева вертолетдиз тамашайдалай кьулухъ. РД-ДИН здравоохранениедин министр Жамалудин ШГЬАЖИИБРАГЬИМОВАН гафаралди МИ-8АМТ вертолет виче медицинадин лазим вири куьмекар гун патал герек тирвал тадаракламишнава. -Гзаф важиблу я хьи, цавай фидай аппаратда кардик квай тадаракри яргъа авай хуьрерин лап четин гьалда авай азарлуяр неинки санай-саниз тухуз куьмекда, гьакӀ вертолетда авай вахтундани абурув медицинадин пешекар куьмек агакьарда, яни азарлуди сагъарун патал стационарда башламишнавай серенжемар акъвазардач,- гъавурдик кутуна министрди. -Гьам чӀехибур, гьамни гъвечӀи аялар тухун патал лазим вири къулайвилер ава,- алава хъувуна министрди. Кеферпатан Кавказда Дагъустан санитарный авиация вилик тухунин программадай медицинадин вертолет ахъайнавай сад лагьай регион я. Вертолет санитарный авиациядин Милли къуллугъдин генеральный директор Александр Мацука чкадал кьван рекье туна. Адан гафаралди, цавай фидай цӀийи аппаратдивай, алава кудайди цун тавуна, яргъал мензилдиз лув гуз жезва. Цавун гимидин рулдихъ компаниядин пилотар жеда. Гележегда чкадин летчикриз чирвилер гун пландик ква. Вертолет Махачкъаладин аэропортуна акъвазда. Куьмек лазим атай гьар гьи чкадихъ хьайитӀани, адавай чилел ацукьиз жеда. РикӀел хкин, Дагъустан цӀи санитарный авиация вилик тухунин программада иштиракзавай 49 региондин сиягьдик акатнава. И программа, вертолетар ишлемишуналди, сифте нубатда, республикадин яргъа авай районра яшамиш жезвай азарлуяр къутармишунин дуьшуьшрин кьадар ва медицинадин куьмекдин ери, гьа гьисабдай яз, лап фад ва виниз тир технологийрикайни менфят къачуналди, хъсанарунихъ элкъуьрнава. Вертолетдикай менфят къачун патал ийизвай харжияр, асул гьисабдай, санитарный аваиация вилик тухунин проектдин сергьятра аваз чара авунвай такьатрикай (85%), амайбур (15%) региональный бюджетдин такьатрикай жеда.
+ДАГЪУСТАНДА цӀуд йисалай гзаф вахтунда ишлемишай, школаяр патал тайинарнавай автобусар йисан эхирдалди цӀийибуралди эвезда. И мурад патал 186 миллион манатдилай виниз такьатар чара авунва. «ЦӀинин йисуз школайрин куьгьне хьанвай улакьар цӀийибуралди эвез авун патал, 95 автобус къачудайвал, республикадин бюджетдай 186 миллион манатдилай виниз пул чара авунва. Гьа икӀ, цӀуд йисалай гзаф вахтунда ишлемишнавай автобусар цӀийибуралди эвез авунин кӀвалах Дагъустанда акьалтӀарнавайди яз гьисабиз жеда»,лугьузва малуматда. ПРЕСС-КЪУЛЛУГЪДИН делилралди, 2019- йисуз, игьтияж аваз, улакьдикай магьрум тир школаяр патал 70 автобус маса къачуда. Абур пайдайла, школаяр аялар яшамиш жезвай чкайривай къакъатнаваз хьунин дережадиз кьилин фикир гуда. 2018- йисуз республикадин 140 школада федеральный бюджетдай ахъайнавай такьатрин гьисабдай куьгьне автобусар цӀийибуралди эвезна. Алай вахтунда Дагъустандин умуми образованиедин идарайра 610 улакь ишлемишзава.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин аграрийри, алай йисуз ракъинин емишар тир уьзуьмрин бул бегьерар кӀватӀна. Малум тирвал, районда хуьруьн майишатдин хилез кьетӀен фикир гуни ва хилехъ элкъуьрна райондин руководстводи тухузвай кӀвалахди, райондин экономика хкаждай, бейкар агьалияр кардик кутвадай мумкинвилер гузва. Алай йисуз районда I4 366 тонндив агакьна уьзуьмар кӀватнава. МР- дин хуьруьн майишатдин управлениедин начальник Фейрудин Рагьимханова хабар гайивал, бегьердиз атанвай I845,5 гектар уьзуьмлухрай, яни са гектардай 99,3 центнер бегьерлувал аваз емишар кӀватӀнава. Им алатай йисав гекъигайла I5 процентдин артух хьанва. Районда I3 майишат уьзуьмлухар битмишарунал машгъул я. КӀвенкӀвечи жергейра «СГИВ» ООО- дин майишат ава. ЦӀи и майишатда I750 тонндив агакьна уьзуьмар гьасилнава. Уьзуьмрин «Августин», «Молдова», «Бьянка», «Ркацители», «Риспинг», «Алиготе» жинсер иллаки чи климатдихъ галаз кьазва. Къейд ийин, райондин хуьруьн майишатдин важиблу хилер тир багъманчивал, уьзуьмчивал, майвачивал ва малдарвал вилик тухунихъ элкъуьрнавай кӀвалахди хъсан нетижайрихъни гъизва.
+ХУЬРУЬН МАЙИШАТ И ЙИКЪАРА Астраханда сирнав авунай кьиле фейи СКФО- дин первенствода дагъустанвийри гьар жуьре медалар къазанмишна. Юниоррин арада кьиле фейи акъажунра 200 ва 400 метр мензилдиз азаддиз сирнав авунай виридалай хъсан нетижа къалурай Гьажимурад Зарипилов гъалиб
+УЛАН-УДЭДА дишегьлийрин арада боксдай кьиле фейи дуьньядин чемпионатда, Россиядин хкянавай командадин составда аваз, дагъустандай тир кьве боксерди иштиракна. Чи боксер Зенфира Магомедалиева пьедесталдин вини кӀарцӀиз хкаж хьана. Вичин заланвилин категориядай (8I) экъечӀай Зенфиради вичин къастунал кӀевивал къалурна вири женгерай гъалибчи яз экъечӀна. Саадат Далгатова вичин заланвилин категориядай (69 кг) 3- чкадиз лайихлу хьана. Россиядин дишегьли боксерри командайрин зачетда Iчка кьуна. хьана. Баттерфляй къайдада 50 метрдиз сирнав авур Абдулбасир Амирова 3- чка къазанмишна. Эстафетада иштиракай дагъустандин команда, яни адан векилар тир Расул Сулейманов, Гьажимурад Зарипилов, Тимур Гьасанов ва Хабибула Гьабибулаев 2чкадиз лайихлу хьана.
+19- октябрь, 2019- йис. 20I9-ЙИСАН I-ОКТЯБРДИЛАЙ зулун призыв башламишунихъ галаз алакъалу яз, «Самурдин сес» газетдин жавабдар секретарь Рамзес МУРАДАЛИЕВ РД-ДИН военный комиссариатдин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдин начальник Эльман ГЬАЖИЕВАХЪ галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай цӀинин призывдин кьетӀенвилерикай са шумуд суалдиз жаваб гун тӀалабна.
+-Эльман Рафикович, зулун призыв башламишнава. Ам мус ва гьикӀ кьиле фида? - Россиядин Федерациядин Президентдин 472- нумрадин Указдалди башламишнавай призыв I - октябрдилай 3I-ДЕКАБРДАЛДИ кьиле фида. Призывдин яшара авай ксар вужар ятӀа тестикьарзавай документарни гваз военный комиссариатдин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдиз атуниз мажбур я. -ЦӀинин призывдихъ мад гьихьтин кьетӀенвал ава? -Армиядин жергейриз эвер гузвайбурун еридиз ийизвай истемишунар хкаж хьанва. Виридалай вилик призывникдин профессиональный гьазурвилиз, сагъламвилиз, марифатдин ва психикадин еридиз кьетӀен фикир гузва. -Армиядин жергейриз вахт хьанвай вири жегьилриз эвердани? -Призывдин комиссия кьиле физвай вахтунда муьгьлет гун тавунвай ва призывдикай азад тавунвай I8 йисалай 27 йисалди яшда авай эркек вири гражданар призывдин комиссиядиз эвер гуник акатзава. -ЦӀинин призывдик гьихьтин жегьилар акатдач? - Месела, армиядин къуллугъдал студентриз, 2 ва адалай гзаф аялар авай бубайриз, сагъламвал пайгардик квачирбуруз эвер гудач. -ЦӀи эвер гузвай жегьилри шумуд йисуз къуллугъ ийида? -Призывдай военный къуллугъдин вахт са йис я. Военный къуллугъдин вахт дегиш хьунин гьакъиндай гьеле вансес авач. -Эльман Рафикович, чи районда авай отдел призывдиз гьикӀ гьазур хьанва, квехъ ам агалкьунралди кьиле тухудай мумкинвал ва шартӀар авани? -Зулун призыв кьиле тухуз чи ��айонда авай отдел тамамвилелди гьазур я. Работникрин кӀвалахдин везифаяр тайинарнава. Призыв кьиле тухуниз военно-врачебный комиссиядин духтурар гьазур я. Медицинадин ва призывдин комиссияр кьиле тухун патал чахъ авай материалрин база гьазурнава. Амма районда тадаракламишнавай призывдин пункт тахьуни чи кӀвалах са кьадар четинарзава. -Призывдикай кьил къакъудзавайбур авани? Эгер аватӀа куьне гьихьтин серенжемар кьабулзава? -Ахьтинбурни кими туш. Армиядин жергейра къуллугъ авуникай кьил къакъудзавайбур Россиядин Федерациядин Уголовный Кодексдин 328-статьяда къалурнавайвал жазаламишзава. -Гуьруьшдикай менфят къачуна Квез армиядин жергейриз рекье твазвай жегьилриз, абурун диде-бубайриз вуч лугьуз кӀанзава? -И зулухъай къуллугъ ийиз армиядиз фидай жегьилрихъ мягькем сагъвал ва аскервилин къуллугъда агалкьунар хьурай. ДИДЕ-БУБАЙРИ, мукьва-кьилийри къуй чпин рухвайри хъсандиз къуллугъ ийизвайдан гьакъиндай шад хабарар вахчурай. Рухваяр физический ва марифатдин рекьяй мягькем ва лигим хьана хкведайди чир хьурай. -Жегьилар Ватан хуьз гьазуруник, тербияламишуник ва абур пак тир буржи аферин алаз кьилиз акъудунал руьгьламишуник лайихлу пай кутазвай Квезни сагъвал ва важиблу кампания агалкьунралди акьалтӀардай къуват гурай.
+«Къизилдин зул- 20I9» агропромышленный выставкада иштиракай республикадин Правительство ГРАН-ПРИДИЗ лайихлу хьана. Дагъустандин Минсельхозпромдин пресскъуллугъди хабар гайивал, выставкада региондай 30 карханади иштиракна, абуру 2 млрд.манатдин икьрар кутӀунна ва абур цӀудралди ведомстводин наградайризни къизилдин медалриз лайихлу хьана. Къейд ийин, Дагъустандай фенвай делегациядин кьиле вице-премьер Абдулмуслим Абдулмуслимов ва отраслевой министерстводин кьил Абзагьир Гьуьсейнов авай.
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР! Алай йисан 11- октябрь вири уьлкведа хуьруьн майишатдин къуллугъчидин югъ яз къейдзава. Чи райондин лагьайтӀа, и йикъахъ галаз сигъ алакъа ава. Республикада амай районрилай алава яз чи район шак алачиз, хуьруьн майишатдин район я. Багъманчиярни уьзуьмчияр, саларбанарни магьсулдарар, малдарар ибур вири чи районда йис-йисандавай йигин еришралди камар къачуз виликди физвай хуьруьн майишатдин кьилин хилер я. Гьелбетда, хуьруьн майишатди чи райондин экономикада, яшайишда кьилин роль къугъвазва. Вучиз лагьайтӀа, чун хуьруьн майишатдин район я. Районэгьлийрин гзаф пай хуьруьн майишатдин хиле зегьмет чӀугвазвайбур я. Хуьруьн майишатда къазалмишай агалкьунрин жигьетдай кьуртӀани, Магьарамдхуьруьн район республикада гьамиша кӀвенкӀвечи район хьайиди я. Гьар са карда агалкьун хьун майишатринни карханайрин кьисмет ихтибарнавайбурун женгчивилелай, тапшурмишнавай кардин патахъай жавабдарвал аннамишунилай, производстводин менфятлувал хкажун патал вири мумкинвилер кардик кутадай серенжемар кьабулунилай аслу жеда. Муниципальный райондин Администрациядин ва кьилди жуван патай райондин хуьруьн майишатдин хиле зегьмет чӀугвазвай вири районэгьлийриз и сувар мубарак хьуй. Къуй куьне чӀугвазвай зегьмет хийирлуди, бегьерлуди хьурай. Квез виридаз Аллагьди сагъвал гурай. Фарид АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+ЧЕТИНВИЛЕР ацалтзаватӀани эхиримжи йисара хуьруьн майишатдин хиле, аваданламишунин, культурадинни яшайишдин рекье къазанмишнавай агалкьунри гьар садак анжах ашкъи кутазва. Абурукай шумудни садра чи газетдин чинра кхьенай. Виниз тир нетижаяр къазанмишиз гьикӀ алакьна? Сир вуч я? Гьакъикъат лугьун, райондин руководстводи везифайрин жавабдарвал хкажунин, агьалийрин дуланажагъдин шартӀар хъсанардай серенжемар кьабулунин месэлаяр виридалайни важиблубур яз гьисабна. Майишатриз руководство гудай, властрин органра кӀвалахдай ксар хкядайла абурун пешекарвал,
+намуслувал хьтин ерияр фикирда кьаз хьана. Лежбервилинни фермервилин майишатрин кьиле зегьметда лигим хьанвай, чилин къадир авай, производство чидай, кӀвалахар тешкилиз алакьдай, датӀана халкьдин арада аквадай инсанар хкяна. Абуру кӀвалахдин вири участокра зегьмет тешкил авуниз, адаз къимет гуниз ва ам ашкъиламишуниз кьетӀен фикир гана. Гьа са вахтунда тамамарзавай кардай гьар садан жавабдарвал хкажна. Ингье кӀвалахдин къайдаяр хъсанаруни, зегьметчийрин активвал хкажуни къвердавай хъсан терефдихъ гъана. 20I9-ЙИСУЗ районда 45 агъзурни I20 тонн емишар (ида вири республикада гьасилзавай кьадардин саки кьудай са пай тешкилзава), I4 500 ципицӀар, 86 агъзурни 3I0 тонн майваяр, 2000 тонндилай виниз техилар гьасилна. Райондин бюджетдиз 2 миллионни 600 агъзур манат пулдин такьатар атана. Инвестицияр кардик кутунин жигьетдай Мегьарамдхуьруьн район неинки Кьиблепатан Дагъустанда, гьакӀ республикадин районрин арадани кӀвенкӀвечи жергейра ава. Эхиримжи вад йисуз районда гзаф кьадар чӀехи инвестпроектар кьилиз акъуднава. Абуру чпин продукциядалди райондин экономика цӀийи дережайриз хкажзава. Уружба хуьре эцигна 20I6-ЙИСУЗ кардик кутур къушарин як гьасилдай комплексдиз 1 миллиардни 400 миллион манатдилай
+артух инвестицияр желбна. Карханада 200 касдиз кьван кӀвалахдай чкаяр хьана. Йисан къене и «Гюней» тӀвар алай агропромышленный комплексди 5 агъзур тонндилай виниз як гьасилзава. ХЪАРТАС-КЪАЗМАЙРИН хуьре «Ярки-Аква» ва «Прогресс» ООО-РИ теплицаяр эцигуниз I22 миллион манат серфна. Ина саки 100 касдиз кӀвалах хьана. Йисан къене 3000 тонндилай гзаф салан майваяр гьасилдай мумкинвилер ава. И жигьетдай Уружбадал кардик квай «Гранит» СПКДИН мумкинвилерни зурбабур я. 20I3-ЙИСАЛАЙ эгечӀна алай аямдин кӀвенкӀвечи технологияр ишлемишна кутунвай багъларини ципицӀлухри кьакьан бегьерар гузва. Эхиримжи са шумуд йисан къене районда багъманчивилин хел йигин камаралди вилик фи��ва. И кардиз таъсирзавай къуватрикай сад инвесторар я. Лагьана кӀанда, асул фикир суперинтенсивный жуьредин (яни са гектардин майдандал 2500-лай виниз тарар цун) багълар кутуниз гузва. Районда «Сад» КФХ-ДАНИ гьа ихьтин къайдадал амалзава. Майишатда инвестицийрин чӀехи проект кьилиз акъудунин сергьятра аваз алай йисуз 140 гектардин майданра ичерин суперинтенсивный жуьредин багъ кутуна. Къелемар цун патал ина 300 гектар чара авунва. КФХ-ДА са йис идалай вилик цайи къелемри сад лагьай бегьерни ганва. ЦӀи ина 250 тонндив агакьна емишар кӀватӀ хъувуна. Проектдин сергьятра аваз ина емишар хуьдай ва алай аямдин технологийралди таъминарнавай махсус комплекс эцигун пландик кутунва. Санлай къачурла, комплексда 10 агъзур тонндив агакьна емишар хуьз жеда. Багъ Чепелрин хуьруьн мулкунал кутунва. Ина цанвай жуьреба-жуьре жинсерин ичерин къелемар Сербиядай гъанвайбур я. КӀватӀзавай бегьер асул гьисабдай республикадилай къецепата маса гузва. Багъда 30-дав агакьна рабочийри кӀвалахзава ва йикъан къене юкьван гьисабдалди гьар сада 1000 манат пул къазанмишзава. Райондин кьил Фарид Агьмедова къейд авурвал, хуьруьн чкада ихьтин проектар кьилиз акъудунихъ еке метлеб ава. Абуру райондин экономикадин гележег патал кӀвалахзава, гьаниз тамашна райадминистрацияди ихьтин проектар кьилиз акъудунин карда куьмекарни гуда. Везифаяр кьилиз акъудун, яни производстводин кар алай хилерин хийирлувал вини дережадиз хкажун, агьалийрин культурадинни дуланажагъдин шартӀар хъсанарун патал гьар садан жавабдарвал хкажна кӀанзава. Кьилин везифайрик райондин мублагь чилерикай дуьз хийир къачун патал вири мумкинвилер кардик кутун ала. Къазанмишнавай агалкьунриз критический анализ гуналди, къейд авун лазим я хьи, райондин хуьруьн майишатда гьял тавунвай месэлаяр тӀимил авач. Гектар чилин бегьерлувал агъузди яз амукьун давам жезва. Муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова къейд авурвал, гьар са карда агалкьун хьун майишатринни карханайрин кьисмет ихтибарнавайбурун женгчивилелай, тапшурмишнавай кардин патахъай жавабдарвал аннамишунилай, производстводин менфятлувал хкажун патал вири мумкинвилер кардик кутадай серенжемар кьабулунилай аслу жеда. Райондин руководство производстводин дибдин хилерин менфятлувал хкажун патал аслу тир вири серенжемар кьабулиз алахъзавайла, бязи майишатринни карханайрин сагьибри чпихъ авай мумкинвилерикай бегьем хийир къачузвач. Анжах везифайрин жавабдарвал гьисс тавун, производстводин кӀвалах дуьз тешкилиз тахьун себеб яз мублагь чилери нетижаярни гузвач. Сад хьтин шартӀара авай майишатрин нетижайрин арада еке тафаватлувилер жедачир, эгер са бязи чилерин сагьибар чпин везифайрив вири жавабдарвал гьисс авуна эгечӀзавайтӀа. Республикади райондиз еке къимет гана. Райондин руководстводиз, адан зегьметчи халкьди чӀугунвай дурумлу, намуслу зегьмет аквазва. Инанмиш яз лугьузва, районэгьлийри хьанвай агалкьунрал секинвалдач. Райондин экономика хкажунин, инсанрин дуланажагъдин шартӀар мадни хъсанарунин мураддалди гележегдани гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвада.
+10-октябрь, 2020- йис. 1-ОКТЯБРДИЗ адет хьанвайвал, виринра яшлубурун югъ къейдзава. Гьар йисуз чи райондани Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Загьидинович кьиле аваз яшлубурун йикъаз талукьарнавай шад мярекатар вини дережада аваз кьиле тухузва. И йисуз коронавирусдин тӀугъвалди арадал гъанвай четин гьалариз килигна, сагъламвал ва хатасузвал виридалай багьа тирди фикирдай акъуд тавуна, яшлубурун югъ къейддай мумкинвал хьанач. Шад мярекатар авуначтӀани, чи рикӀел куьн, яшлу чи дидебубаяр, гьамиша алайди я. И югъ куь яшлувал рикӀел хкунин югъ туш, ам квез, чи бубайризни дидейриз, зегьметдинни дяведин ветеранриз, куь тежрибадиз, хъсанвилизни камаллувилиз чухсагъулдин чими гафар лугьудай югъ я. Зи гафариз къуват яз ихьтин мисал рикӀел хкин. Бубади хцивай хабар КЬАЗВА:«ВУН викӀегь яни, зун?» Гадади гьасятда «зун» лагьана жаваб гузва. Са тӀимил анихъ фейила, гадади жаваб ХГУЗВА:ВУН, буба. Бубади хабар КЬАЗВА:БЕС вучиз вуна сифте маса жаваб ганай?- Вучиз лагьайтӀа а вахтунда ви гъил зи къуьнел алай. Анжах куьн патав гвайла, чна чун викӀегьбур яз гьиссзава, квевди рахун, квевай камаллувилин тарсар къачун, чун паталди еке шадвал я. Школайрани аялри яшлубур патал «Зи кӀани чӀехи бубани, баде» сочиненияр кхьенва. Сочиненийра кхьенвай цӀарарихъ зани яб акална. Абур «Зи играми чӀехи буба, баде» гафарилай башламиш жезвай. Аферин гьахьтин аялриз, гьакьван чпин чӀехи бубайрал бадейрал рикӀ алай, тербия гузвай диде-бубайриз, чирвилер гузвай малимриз. Гьуьрметлу диде-бубаяр, агъсакъалар, далудихъ уьмуьрдин девлетлу тежриба галай ва надир (уникальный ) тир хазина жегьилриз таз алахъзавай куьн чи гьар са кӀвалин ва санлай вири райондин дамах, къанажагъ, девлет я. Къуй чандин сагъламвални рикӀин динжвал аваз куьн чахъ яргъалди галамукьрай! Къе чун чи яшлу диде бубайриз гьикӀ килигзаватӀа, пака чи аялар чазни гьакӀ килигдайди рикӀелай алудна виже къведач. ЖАННА.
+ОКТЯБРДИН сифте кьиле къейдзавай яшлубурун юкъуз, «Магьармдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова райондин агъсакъалрин зегьмет тафаватлувилин наградайралди лишанлу авуна. Яргъал йисара районда гьар жуьре къуллугъар авунвай, район социально-экономический рекьяй вилик тухуник чпин лайихлу пай кутунвай чи районэгьлияр тир, Дагъустан республикадин общественный Палатадин член Балабеков Юнус Ферзиллаевичав ва «Запкаспровод» ФГБУ- дин «Приморский экспериментальный рыболовный завод» филиалдин директор Рашидов Руслан Муминовичав МР-ДИН тӀварунихъай гьуьрметдинни тафаватлувилин хурудал алкӀурдай Знакар вахкана. ГьакӀни, райондин руководстводи и юкъуз 70 йисан юбил��й къейдзавай Руслан Муминовичаз и важиблу вакъиани тебрикна. Эхирдай Фарид Загьидиновича, МР- дин администрациядин коллективдин ва кьилди вичин тӀварунихъай агъсакъалриз и югъ мубаракна ва абурухъ яргъал сагълам уьмуьрар хьун чпин мурад тирди лагьана.
+Зи фикирдалди гьар са аялдин уьмуьрда сифте дидедини-бубади, ахпа адаз тарс гайи малимди дерин гел тазва. Малим аялдин гележегдин уьмуьрдиз рехъ гузвай гъед я. Сифте йикъалай башламишна, малимди чирвилер гунилай гъейри, дидеди хьиз, аял писданни хъсандан гъавурда твазва, уьмуьрдин жуьреба-жуьре темайриз талукь суьгьбетар кьиле тухузва, четин рекьерай гьикӀ экъечӀдатӀа чирзава. Гьа ихьтин малимрикай сад Гъапцегьрин хуьруьн школадин малим Салманова Инжира Мирзаметовна я. Инжира малимдихъ гьеле школада кӀелзамаз малим хьунин мурад авай. 200I- йисуз школа лап хъсан къиметрал акьалтӀарай Инжира ЮЖДАГ- дин ИСТОРИКА-ФИЛОЛОГИЧЕСКИЙ факультетдик экечӀна. Институт хъсан чирвилер аваз куьтягьай Инжиради сифте Ахцегь райондин (ери бине Ахцегьай я) Калук хуьре географиядин малимвиле кӀвалахна. Ахпа кьадар кьисмет хьана Гъапцегьрал акъатай Инжиради, 20I4 лагьай йисалай Гъапцегьрин хуьруьн школада зегьмет чӀугвазва. Школадиз атай сифте йикъалай башламишна ада аялар вичи тарс гузвай предметал желб авуна. Ада гьисабзавайвал, аялдин ацукьун-къарагъун, адан алакьунар мумкинвилер чир тавуна тербия ва я чирвилер гунин жуьреяр хкягъун дуьз туш. Гьеле машгьур педагог К.Д. Ушинскийди лагьанай эхир, эгер чаз аял вири патарихъай тербиялам и ш и з кӀанзаватӀа, ам вири патарихъай чирни авуна кӀанда. Вичи тарс гузвай аялрин ихтибардиз вафалувал ийизвай, абурухъ галаз хуш рафтарвал хуьзвай, чирвилеринни тербиядин рекьяй аялрив рикӀ гваз эгечӀзавай Инжира малимдин зегьметди хъсан нетижаярни гузва. Къенин юкъузни Инжира малимди вичин тарс гудайла, алай вахтунин компьютерный технологияр, интерактивный доска ишлемишзава. Вичихъ методикадин рекьяй авай гьазурвилер предметдай ишлемишуналди акьалтзавай несилдин фикирар чирвилерал желб ийиз алахънава. Адан гъилик чирвилер къачузвай аялри гьар йисуз райондин конкурсра иштиракзава. Адан ачух тарсариз къвезвай тежрибаллу малимар жегьил пешекардилай гьамиша рази яз амукьзава. Инжира малим 1 категориядин малимни я. Алай вахтунда ада 11классдиз руководствани гузва. Аялризни чпин малим пара кӀанда. Инжира малимди вичи тарс гузвай аялрин диде-бубайрихъ галазни гьамиша алакъа хуьзва. Инжира Мирзаметовна тарифлу малим хьиз, играми дидени я. Вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз кьве велед чӀехи ийизва. Ихьтин хъсан пешекар, лап хъсан инсан ,играми диде Инжира Мирзаметовна Ваз кӀвалахда мадни еке агалкьунар хьун чи мурад я.
+Лезгийрин са мисалда Лап хъсандиз лагьанва. Саламатда авай кьил Аламатдик акатна. КАРНАВИРУС-КАРНАВИРУС ТӀвар аку тӀун гьахьтин ягьсуз. Халкьар рекьиз гьакӀ ажал��уз Крар хьана лап вижесуз. Дуьнья михьиз кьунва вуна. Чизавач ваз арха-стха. Девлетлуйриз азархана. Кесибриз кьисметна гурхана.
+Каранавирус, карнавирус, На халкьарин квадарна кьил. Арад таз еке мензил, САДА-САДАВ вугузмач гъил. Акъвазарна вири курсар, Школайрани амач тарсар. На инсанриз ийиз къастар, Ша бес хьуйтӀун къара вирус Карханаяр, гьакӀ идараяр. ИчӀи хьанва чи базарар. Ахквазмач куьчейрай инсанар, Вун себеб яз карнавирус. Каранавирус хьана себеб, Кьиле физмач садан метлеб. Вил галаз амач аялриз мектеб, Ихьтин азар ваз хьуй лянет.
+Инсанри гьич хъийизмач хъвер, Курпашман я вири эллер. Лап кьит хьанва мехъер-мелер, Агал хьанва вири рекьер. Акурди туш ихьтин азар, Халкь на вакай уна бизар. Хьанвайбур са бубат яшар, Ацукь кӀвале агална вар. Халкьдин хьанва лап зигьинкур, Я Аллагь ваз хьурай шукур. Чин тийидай хала-хатур, Им вуч тӀегъуьн хьана ихьтин? Им вуч я чаз акур аламат, Вахт тахьанмаз къалуз къиямат. Йикъа шумудра гъиз салават, Аллагьди хуьрай сагъ-саламат.
+27- СЕНТЯБРДИЗ Вирироссиядин тербиячидин юкъуз «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова акьалтзавай несилдихъ галаз кӀвалахзавай, абуруз лайихлу тербия гузвай тербиячийриз и югъ тебрикна. Районда яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазвай са шумуд тербиячидин зегьмет лишанлу авуна.
+ВИРИ дуьньяда пайда хьайи коронавирусди инфекциядихъ галаз женг чӀугунин мярекатар давам жезва. Къенин юкъуз, Магьарамдхуьруьн райондиз ахъайнавай 10 358 дозадикай 6530 касди «Гам ковид вак», «Ковид вак» ва «Спутник лайт» вакцинаяр ишлемишнава. Абурукай 1565 кас чпин яшар 60 йисалай алатнавайбур я. ЭкъечӀна физвай бригадайри 2304 касдиз рапар яна. Къенин юкъуз «яру зонада» 20 кас ава, абурукай 16 касдиз ковид ва амайбур стӀалжем тестикьарнава. 32 кас амбулаторный къайдада сагъарзава. Азар пайда хьайи 374 чешмеда дезинфекциядин мярекатар тухванва. Алай вахтунда 105 кас самоизоляцияда ава. Делилрай аквазвайвал, азарлубурун кьадар са кӀус агъуз аватнава. ГьакӀ ятӀани, азарлу хьунин хаталувал амайди ва гьар са касди мукъаятвал хуьнин чарасузвал авайди фикирдай акъудна виже къведач.
+АЯЛВАЛ гьар садан уьмуьрда виридалайни хъсан вахт я. Са къайгъуни авачир и вахтунда чӀехи пай аял къугъвазва, ада шадвалзава ва дуьнья чирзава. Алай вахтунихъ аялар патал генани гзаф лайихлувилер ава, рикӀиз кӀандай кьван жуьрейрин мультфильмаяр, телепередачаяр, вири хуьрера ял ядай хъсан паркар ава. Алай вахтунда уьлкведа аялдин уьмуьрда бахчайра зегьмет чӀугвазвай тербиячийрин тежриба артухаруниз кьетӀен фикир гузва. И жигьетдай тербиячияр пешекарвал хкаждай курсариз рекье твазва, абур патал семинарар тренингар тешкилзава, мастер классар кьиле тухузва. МасакӀа хьунни лазим туш, бес аял гъвечӀи чӀавалай школадиз фидалди бахчада жезвачни? Са гафуналди, бахчада авай вахт аялдин гележег патал гзаф важиблу вахт я. И чӀавуз адан патав къени къилихрин, аялрал рикӀ алай, абурун гуьгьуьлдин гъавурда акьадай кастербиячи хьунихъ еке важиблувал ава. Гьавиляй чи аялрин бахтлу гележег тербиячийрин гъиле ава лагьайтӀа, зун ягъалмиш туш. Тербиячийрин суварин вилик заз Гъепцегьрин хуьруьн «Сказка» бахчадин тербиячи, хъсан къилихрин инсан Саидалиева Сайида Саидалиевнадикай ихтилат ийиз кӀанзава. Сайида Сайидалиевнади и бахчада зегьмет чӀугваз I8 йис хьанва. Ада гъвечӀи группадин аялриз тербия гузва. Сайидади бахчада кӀвалахив эгечӀай сифте йикъалай къенин йикъалди вичин зегьметдалди, вичи ийизвай кӀвалахдал рикӀ хьуналди вири гьейранарна. Адакай аялриз кьвед лагьай диде хьанва. ВАХТ-ВАХТУНДА тӀуьн гузвай, къулай, михьи бахчада тербияламишзавай аялрин диде-бубаяр Сайидадилай пара рази я, абур аялрикай рикӀ архайин яз чпин кӀвалахрал машгъул жезва. Сайидади вич кӀвалахда жавабдарвал гьисс ийидай, хъсан гьазурвал ва чирвилер авай гьар са кар алакьдай пешекар яз къалурна. Вичел тапшурмишай гьи кар хьайитӀани, вахтунда тамамарун адаз адет хьанва. Ада вичин зегьметдалди коллективдин арада гьуьрмет къазанмишна. Сайида Сайидалиевна рикӀе гьамиша шадвал авай, гьа шадвални виридаз гуз гьазур, хъверни зарафат кӀандай, рикӀиз пара чими дишегьли я. Вири аялрихъ, абурун дидебубайрихъ галазни ада гьасятда рахадай чӀал жагъурда. Сагърай вич! Чаз Сайидадиз ва амай вири тербиячийриз сувар рикӀин сидкьидай мубарак ийиз кӀанзава. Квехъ идалай кьулухъни чандин мягькем сагъвал, кӀвалахда чӀехи агалкьунар ва хушбахтлу уьмуьр хьурай.
+27- СЕНТЯБРДИЗ Вирироссиядин тербиячидин юкъуз «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедова акьалтзавай несилдихъ галаз кӀвалахзавай, абуруз лайихлу тербия гузвай тербиячийриз и югъ тебрикна. Районда яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазвай са шумуд тербиячидин зегьмет лишанлу авуна.
+ВИРИ дуьньяда пайда хьайи коронавирусди инфекциядихъ галаз женг чӀугунин мярекатар давам жезва. Къенин юкъуз, Магьарамдхуьруьн райондиз ахъайнавай 10 358 дозадикай 6530 касди «Гам ковид вак», «Ковид вак» ва «Спутник лайт» вакцинаяр ишлемишнава. Абурукай 1565 кас чпин яшар 60 йисалай алатнавайбур я. ЭкъечӀна физвай бригадайри 2304 касдиз рапар яна. Къенин юкъуз «яру зонада» 20 кас ава, абурукай 16 касдиз ковид ва амайбур стӀалжем тестикьарнава. 32 кас амбулаторный къайдада сагъарзава. Азар пайда хьайи 374 чешмеда дезинфекциядин мярекатар тухванва. Алай вахтунда 105 кас самоизоляцияда ава. Делилрай аквазвайвал, азарлубурун кьадар са кӀус агъуз аватнава. ГьакӀ ятӀани, азарлу хьунин хаталувал амайди ва гьар са касди мукъаятвал хуьнин чарасузвал авайди фикирдай акъудна виже къведач.
+АЯЛВАЛ гьар садан уьмуьрда виридалайни хъсан вахт я. Са къайгъуни авачир и вахтунда чӀехи пай аял къугъвазва, ада шадвалзава ва дуьнья чирзава. Алай вахтунихъ аялар патал генани гзаф лайихлувил��р ава, рикӀиз кӀандай кьван жуьрейрин мультфильмаяр, телепередачаяр, вири хуьрера ял ядай хъсан паркар ава. Алай вахтунда уьлкведа аялдин уьмуьрда бахчайра зегьмет чӀугвазвай тербиячийрин тежриба артухаруниз кьетӀен фикир гузва. И жигьетдай тербиячияр пешекарвал хкаждай курсариз рекье твазва, абур патал семинарар тренингар тешкилзава, мастер классар кьиле тухузва. МасакӀа хьунни лазим туш, бес аял гъвечӀи чӀавалай школадиз фидалди бахчада жезвачни? Са гафуналди, бахчада авай вахт аялдин гележег патал гзаф важиблу вахт я. И чӀавуз адан патав къени къилихрин, аялрал рикӀ алай, абурун гуьгьуьлдин гъавурда акьадай кастербиячи хьунихъ еке важиблувал ава. Гьавиляй чи аялрин бахтлу гележег тербиячийрин гъиле ава лагьайтӀа, зун ягъалмиш туш. Тербиячийрин суварин вилик заз Гъепцегьрин хуьруьн «Сказка» бахчадин тербиячи, хъсан къилихрин инсан Саидалиева Сайида Саидалиевнадикай ихтилат ийиз кӀанзава. Сайида Сайидалиевнади и бахчада зегьмет чӀугваз I8 йис хьанва. Ада гъвечӀи группадин аялриз тербия гузва. Сайидади бахчада кӀвалахив эгечӀай сифте йикъалай къенин йикъалди вичин зегьметдалди, вичи ийизвай кӀвалахдал рикӀ хьуналди вири гьейранарна. Адакай аялриз кьвед лагьай диде хьанва. ВАХТ-ВАХТУНДА тӀуьн гузвай, къулай, михьи бахчада тербияламишзавай аялрин диде-бубаяр Сайидадилай пара рази я, абур аялрикай рикӀ архайин яз чпин кӀвалахрал машгъул жезва. Сайидади вич кӀвалахда жавабдарвал гьисс ийидай, хъсан гьазурвал ва чирвилер авай гьар са кар алакьдай пешекар яз къалурна. Вичел тапшурмишай гьи кар хьайитӀани, вахтунда тамамарун адаз адет хьанва. Ада вичин зегьметдалди коллективдин арада гьуьрмет къазанмишна. Сайида Сайидалиевна рикӀе гьамиша шадвал авай, гьа шадвални виридаз гуз гьазур, хъверни зарафат кӀандай, рикӀиз пара чими дишегьли я. Вири аялрихъ, абурун дидебубайрихъ галазни ада гьасятда рахадай чӀал жагъурда. Сагърай вич! Чаз Сайидадиз ва амай вири тербиячийриз сувар рикӀин сидкьидай мубарак ийиз кӀанзава. Квехъ идалай кьулухъни чандин мягькем сагъвал, кӀвалахда чӀехи агалкьунар ва хушбахтлу уьмуьр хьурай.
+И ЙИКЪАРА Магьарамдхуьруьн райондиз кьиле РДДИН Гьукуматдин Председатель Абдулмуслимов Абдулмуслим Муьгьуьдинович авай республикадин делегация мугьман хьана. Мугьманар МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова кьабулна ва абур райондин мулкарал тухвана. Магьарамдхуьруьн мулкарал алай вахтунда РД-ДИН Гьукуматдин Председатель Абдулмуслим Муьгьуьдиновича са жерге майишатрин кӀвалахар ахтармишна. Райондин хуьруьн майишатрин объектар ахтармишунрин кӀвалах инвестицийрин ЦӀийи хуьре авай ООО «СГИВ» проектдилай башламишна. Ана са фермерди 200 гектардал лап хъсан сортарин ичеринни ва чуьхверин багъ кутунва. Ахпа абур Джепель хуьре авай КФХ «БАГЪ» проектдал фена. Ина фермервилин майишатдин регьбер Керимхан Абасовахъ галаз санал делегация и��ин багъда къекъвена, емишар кӀватӀунин къайдадихъ, яд гунин ва миянардай шейэр вегьедай къайдайрихъ галаз таниш хьана, цин хьамбарханадиз килигна. Багъ алай аямдин фад арадал къведай ва лап гзаф кьадарда бегьер гъидай жуьрединди я. Ам 200 гектардин мулкунал ала. Пландик генани 500 гектар кьван артухарун гала. Ичерин цанвай сортар хъсан жуьредин, ширин дад авай, геждалди амукьдайбур я. Абурун сортар Голден, Делишес, Гренни Смит, Гала, Ред Чиф и Фуджи я. Цанвай сортар стӀал-стӀал яд гудай къайдада ва Европадин технологияр ишлемишзава. Ичин багъдин са гектардилай ина 30- 40 тонн бегьер кӀватӀзава. Йисан кьиляй-кьилиз ина 25 касди кӀвалахзава, сезондин вахтунда- I50 касди. Рабочийрин юкьван мажиб I200 - 2000 манат я. РД-ДИН Гьукуматдин Председатель Абдулмуслим Муьгьуьдиновича вичин рахунра къейд авурвал, агропромышленный комплекс республикада важиблу роль къугъвазвай хел тирди, ада республикадин экономикада ва агьалийрин уьмуьрда кьетӀен чка кьазвайди, и хел мадни вилик 2
+23- сентябрь, 2023- йис. тухун ва хуьруьн майишатдин продукция генани гзаф акъудун патал чахъ еке мумкинвал авайди лагьана. Абдулмуслим Муьгьуьдиновича гьасилзавай суьрсет маса гуниз талукь ихтилатни авуна. Кьилди къачуртӀа, республикадин аграриядин хел куьлуь майишатралди девлетлу тирди, гзаф вахтара багъманчийриз чпи гьасилзавай суьрсет маса гудай мумкинвал тежезвайди, ихьтин вахтунда районрин кьилери абуруз суьрсет маса гудай мумкинвал авун чарасуз тирди къейдна. Эхирдай Абдулмуслим Муьгьуьдиновича эцигзавай емишар хуьдай дараматдин кӀвалах арадиз къвезвайвал
+МР-ДИН АДМИНИСТРАЦИЯДА ахтармишна. Алай аямдин I0 000 тонн емишар гьакьдай ва хуьдай дараматдиз 850,5 млн манат харжияр кӀан жезва. Атанвай делегацияди мулкарал физвай кӀвалах ахтармишна, кӀвалахда арадал къвезвай четинвилерикай хабар кьуна, гьакӀни майишатар виликди тухунин мумкинвилер веревирдна. Мулкарин иесийри 20I9- йисалай башламишна 2023- йисалди чпиз гьукуматди куьмекар гунай региондин руководстводиз чухсагъул лагьана. 1
+ТӀЕБИАТДИН къанун тирвал, йикъари гьафтеяр, гьафтейри варцар эвез ийиз, вахтуни датӀана виликди еримишда. Ингье, акуна-такуна, гадни акъатна, зул алукьна. Гьам гад, гьам зул хуьруьн майишатдин карханаяр, лежбервилинни фермервилин майишатар ва арендаторар патал кӀвалахрин къизгъин вахт я, абурун вилик багълара, уьзуьмлухра, салара агакьнавай бегьер кӀватӀ хъувунин везифа акъвазнава. 3
+23- сентябрь, 2023- йис. Гьукуматдин Председательдин заместитель Нариман Абдулмуталибова мад сеферда Магьарамдхуьруьн районда авай «СГИВ» ООО- диз мугьман хьана. РикӀел хкин, пуд къан вилик ам чи райондиз атай правительстводин делегациядик квайди тир. Ам ина «Нектарин» хутар кӀватӀун патал тешкилнавай субботник кьиле физвай гьалдихъ галаз таниш хьана. Субботникда райондин вад школади, Дербент шегьердин педколледждин, медучилищ��дин, ракьун рекьерин колледждин ва Огни поселокдин аграрный колледждин студентри иштиракна. КӀватӀнавай бегьер ихьтияж авай хизанрин арада пайдайвал я. Къейд ийин, субботникдин иштиракчияр вири чпин хушуналди атанвайди тир.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда I5- сентябрдиз Дагъустандин халкьарин Садвилин йикъаз талукьарнавай еке мярекат кьиле фена. И юкъуз, сятдин 9 тамам хьайила райондин центрда, «Леки» спортдин майдандал сувариз гьазурнавай программа башламишна. Акьалтзавай несилдин арада спорт ва сагъламвал, дуствал, хъсан сагъ уьмуьр пропаганда авунин мураддалди вири кӀватӀ хьанвай мярекатдин иштиракчийри экуьнин гимнастика авуна.
+Ихьтин акция, ина кӀватӀ хьанвай иштиракчийрихъ галаз кьиле тухвайди дзюдодай СССР-ДИН спортдин мастер Мумин Гъаниев тир. Мярекат МР-ДИН заместитель Марта Абдуллаевади ачухна ва кьиле тухвана. Сифте гаф Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агьмедоваз гана. Садвилин югъ гьар садаз чи садвал къимет авачир къазанмишун тирди, ам пакдиз хвена кӀанзавайди мад сеферда къалурзавай чӀехи сувар я. Къуй чи садвал, стхавал дуствал халкьарин, уьлкведин кар алай месэлаяр гьялдай къуватдиз элкъуьрай!- лагьана ада вичин рахунра. Мярекатда чи райондин агьалийри, школьникри, малимри, администрациядин векилри ва мугьманри иштиракна. Атанвай мугьманрин жергеда АГИП РД- дин руководителдин помощник Афгъанис
+тандин дяведин иштиракчийрин председатель Хадулаев Магьамед Мутаевични авай. Ада вичин рахунра атанвай мугьманриз сувар мубаракна ва мугьманар хушвилелди кьабулунай чухсагъул лагьана. Мярекатдин сергьятра аваз Украинадин чилел кьиле физвай дяведин махсус операцияда аскервилин буржи тамамардайла женгера тафаватлу хьайи аскеррив грамотаяр вахкана. Ахпа I4 йис тамам хьанвай школьникрив шад гьалара паспортар вахкана. Райондин кьили Ватандиз вафалувилелди къуллугъзавай аскерриз мад сеферда чухсагъул малумарна ва райондин руководстводин патай алакьдай вири куьмекар гудайди лагьана.
+Низ вичин алатай вахт чизвачтӀа, ам цӀийи кьилелай яшамиш хъхьун герек я. Джордж Сантаяна.
+570-632- ЙИСАРА Мугьаммад пайгъамбар яшамиш хьана. *** 622- йисан 15- июль гьижрадин тарих я, яни и чӀавуз Мугьаммад пайгъамбар вичин асгьабиярни галаз Меккедай Мединадиз куьч хьана. Халиф Омара (634-644) гьижра мусурманрин тарих башламиш хьайи йис яз малумарна. *** 632- йисуз Мугьаммад пайгъамбар рагьметдиз фена. *** 632-661- йисара Исламда халифат арадиз атана. Сифтегьан гьахълу халифар: Абу Бакар (632-634), Омар ибн АЛ-ХАТТАБ (634-644), Осман ибн Аффан (644-656), Али ибн абу Талиб (656-661). Им арабри чпин сергьятар ва Ислам дин гегьеншарай девир хьана. *** 633-732- йисара арабрин чапхунчивилер башламиш хьана. И йисара арабрин халифатдихъ гужуналдини зуруналдини галкӀурна: Ирак, Сирия, Египет, Месопотамия, Ливия, Ирак, кефер патан Африкадин рагъ акӀидай пад, Испания, Франциядин бязи областар. *** 720- йис��з арабар кьиблепатан Галлиядиз гьахьзава ва Франкский государство къурхулувилик кутазва. *** 732- йисуз Пуатьедин патав кьиле фейи женгина франкрин кьушунди Испаниядай чпин государстводиз гьахьай арабрин кьушун кукӀварна ва абур гележегда Европадин рагъакӀидай патахъ фин акъвазарна. *** 909-1171- йисара мукьвал тир РагъэкъечӀдай пата Фатимийри (Исмаилитрин халифрин тухум) гьукумдарвал ийизва. Абуру чпин тухум Мугьаммад пайгъамбардин руш ФатӀиматалай башламишзава. Фатимийрин государстводин диб Тунисда эцигзава. ЦӀуд лагьай асирдин юкьвара Фатимийри Кеферпатан Африка ва Сицилия, 969- йисуз Египет, цӀусад лагьай асирдин сифте кьилера Сирия муьтӀуьгъарзава.
+22-СЕНТЯБРДИЗ РД-ДИН Кьил Владимир Васильеван регьбервилик кваз тухвай совещаниедал Дагьустанда милли проектар уьмуьрдиз кечирмишзавай гьалдиз талукь месэла веревирдна. Мярекатда СКФОДА Россиядин Президентдин патай тамам ихтиярар авай векилдин заместитель Максим Владимирова иштиракна. Идан гьакъиндай «Лезги газетдиз» РД-ДИН Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин пресс-къуллугъди хабар гана. «Хкатасуз ва ерилу автомобилрин рекьер» милли проектдал акъвазай РД-ДИН Сад лагьай вице-премьер Къазимегьамед Гьуьсейнова и проектдин бюджет 1,9 миллиард манатдиз барабар тирдакай хабардарна. 2020-йис патал пландик кутунвай 20-дакай 16 икьрар кутӀуннава. И барадай кӀвалах давам жезва. Пулдин такьатар вахтунда ишлемишуник кутан тийидай гьич са жуьредин бинеярни авач. Санлай къачурла, 92 километрдин мензилда автомобилрин рекьер, гьа гьисабдай Махачкъалада 85 куьче ва регионрин 5 рехъ ремонт авун пландик кутунва.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда хуьрерин куьчеяр аваданламишунин ва ремонт авунин кӀвалахар давам жезва. Къейд авуна кӀанда, райондин руководстводи рекьер аваданламишуниз кьетӀен фикир гузва, ва гьар йисуз рекьерин фондунин такьатрихъ хуьрерин къенепатан куьчейра къир цазва. Мукьвара БУТ-КЪАЗМАЙРИН хуьруьн агьалийрик шадвал кутадай вакъиа кьиле фена. Ина райондин бюджетдин такьатрихъ са шумуд куьчеда (санлай 730) метрда къир цана акьалтӀарнава. Виликдай, иллаки марфар къвайила, ремонтдин
+ЧИ РЕСПУБЛИКАДИЗ уьлкведа коронавирусдиз акси яз акъуднавай дармандин сад лагьай партия - 42 доза агакьнава. РикӀел хкин хьи, и дарман академик Гамалеян тӀварунихъ галай эпидемиологиядин ва микробиологиядин Милли ахтармишунардай центрадин алимри акъуднавайди я. РД-ДИН здравоохранениедин министрдин гафаралди, дарман медицинадин работникриз рапар ягъун патал ишлемишда, гьикӀ лагьайтӀа, абур хаталувилин дестеда ава. «Рапар ягъуни медицинадин работникар цӀийи коронавирусдикай хуьн артухарда ва чӀуру нетижаяр арадал атунин вилик пад кьаз куьмекда, гьикӀ лагьайтӀа и раб ягъайбуру азардиз акси антителаяр азарлу хьайибурулай хейлин фад арадал гъида»,- гъавурда туна Жамалудин Гьажиибрагьимова. Лагьана кӀанда хьи, рапар анжах хуш авайбуруз яда. Медицинадин работникрин арада сифтегьан гуьгьуьллубур ава. Абурукай садакай масадак акатдай азаррин Республикадин центрдин духтур-инфекционист Абдулхаликь Алиев: «Зи кӀвалах тайин хаталувилерихъ галаз алакъалу я, гьикӀ хьи, зун мукьвал-мукьвал яру зонада жезва COVID-19-ДИКНИ азарлу хьанвач, гьавиляй за раб ада, иллаки хаталувилин зонада авайбур азар галукьуникай хуьда». кӀвалахар кьиле тухванвай куьчейрай фидайла, чкадин агьалияр жуьреба-жуьре манийвилерал гьалтзавай. Гила лагьайтӀа, къир цанвай куьчедай, гьихьтин гьава хьайитӀани, регьятдиз физ жезва. Хуьруьн жемятди куьчеяр аваданламишуниз фикир гунай «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Фарид Загьидинович АГЬМЕДОВАЗ сагърай лугьузва. Райондин муниципалитетдик акатзавай хуьрера агьалийрин яшайишдин шартӀар хъсанарунихъ элкъуьрнавай кӀвалахар тамамарун инлай кьулухъни давам жеда.
+ТУРИЗМ. Артух фагьум тавуна, вилер акьална и месэладиз фикир гайитӀа, са акьван вилериз гадар жедай хьтин месэла туш. Чаз чида туризм- инсанри ял ядай, экскурсияр ийидай са жуьре яз. Амма вилер ахъайна, чун рахазвай месэладиз фагьум авуна дуьз тамашайтӀа, экономикани яшайиш хъсанарунин жигьетдай, дуланажагъдин шартӀар яратмишдай са рехъ я. Садра тамашин чун, маса чкайра, гьукуматра туризмдиз гьикӀ тамашзаватӀа. Европада Турция, Кипр, Греция ва икӀ мад. И уьлквейра экономикадин жигьетдай туризм сад лагьай чкадал ала. Туризмди гъизвай къазанжийри и гьукуматрин йисан бюджетдин саки 60-70 процент тешкилзава. РикӀел хкин чна, яргъал фидач чун. Эхиримжи вахтара дуьньяда гьатай коронавирусдин тугъвалди инсанар санай масаниз финал еке къадагъаяр эцигнай, сергьятар агалнай. Ихьтин къарар акъудуникди туристический агентствойрин кӀвалах эсиллагь акъвазарна. Нетижада неинки кьилдин ксариз, хсуси карханайриз, гьакӀ гьукуматрин казнайризни еке зарар гана. Иллаки туристар кьабулзавай, за винидихъ тӀварар кьур гьукуматриз. Заз идалди а гьукуматриз хьайи зарарикай ваъ, туризмди гьукуматрин бюджетриз, хсусиятдал машгъул ксариз гъизвай къазанжийрикай рахаз кӀанзава. Чи республика, гьа жигьетдай яз чи район туристар желб авун патал мумкинвилер авайбурук акатзава. ГьикӀ лагьайтӀа, чаз авай мумкинвилер чи ресурсар са Каспий гьуьлел куьтягь жезвач, чаз вири уьклведиз машгьур туристрин фикир желб ийидай тарихдин чкаярни ава. Лугьун герек я, неинки республикадиз, кьилди къачуртӀа чи райондизни къвезвай туристрин кьадар йис-йисандавай гзаф жезва. Абур чи уьлкведин саки вири пипӀерай къвезва. Чахъ авай тӀебиатдин алемди абур вичел желб ийизва. Самурдин там. Каспий гьуьлуьн къерех. Каспий гьуьлел физвай тамун юкьвай туькӀуьрнавай рехъ. Рекьин къерехар тирвал хкаж хьанвай мегъуьн зурба виш йисарин тарар. Тамукай хкатна сифте вилериз гадар жезвай тум-кьил авачир вили гьамга хьтин Каспий гьуьл. Тамун къешенгвал, гуьзелвал, лезетлувал масад я. Тама инсандин руьгь тух жеда. Ада вич азаддаказ, къулайдаказ гьиссда. Жигерри, хур ацӀана, михьи, кьезил, атирлу нефес къачуда. Инсанди вич цӀийи дуьньядал акьалтай хьиз гьиссда, адак лувар акатда. Тамарни тарар чиляй экъечӀзавай набататрикай асул жуьре я. Там. Чилин шардин къацу жигер. Михьи гуьзел гьава. Ваз кӀамай кьван нефес чӀугу. Тух жедач. Ингье, Самурдин там. Дуьньяда авай кьван сагъламвилин дарманрин дарамат. И таму 20 агъзур гектарда 68 жуьредин тараралди тӀебиат чӀагурзава. За винидихъ лагьайвал, ихьтин тӀебиатдин гуьзел алемдилай гъейри, чаз туристар желб ийидай, чпиз еке тарих авай чкаярни ава. Заз чиз инал абур сасад гьисабунин гереквал авач. Газет кӀелзавайда фикир авун мумкин я, туризмдикай чаз вуч хийир ава? За винидихъ лагьанай чи райондиз ял ягъиз къвезвай туристрин кьадар йис-йисандавай артух жезва. Абур артух хьунивай районда инфраструктура, чи хсусиятда кӀвалахзавайбурун, гъвечӀи карчийрин доходарни артух жеда. Идахъ галаз сад хьиз чи райондин бюджетдин налогрин базани дурумлу жеда. Месела яз, бес абуру ина йикъа пуд сеферда фу незвачни? Незва. Гьина? Чи кафейрани, ресторанрани, столовайра. Идахъ галаз алакъалу маса продуктни, чи хуьруьн майишатда гьасилзавай яр-емишни, алукӀун- хтӀунни ва маса шейэр чи туьквенрай, базаррай къачузва. Им сад. Туристриз ксуз-къарагъдай кӀвалер, мугьманханаяр герек я. И карни чи райондин руководстводи талукь тир идарайриз буйругъ гана вахтунда гьялнава. Чи мугьманханаяр йисан гьи вахтунда хьайитӀани туристар кьабулиз гьазур я. Им кьвед. Ва пуд лагьайди, санай масаниз фин? Имни хсуси машинар гвайбуруз пул къазанмишдай рехъ. Кьуд лагьайдини, бейкар районэгьлийриз кӀвалахдай чкаяр хьун. И крар вири абуру ийизвай харжийрихъ галаз алакъалу жезва. Абуру ина харжзавай пул гьиниз физва? Са шакни алачиз чи инсанрин жибиндиз. Ибур вири чи райондин агьалийрин дуланажагъдин шартӀар хкажзавай, яни абуруз къазанжи къазанмишдай рекьер я. Буюр кӀвалаха ая, гьуьрметлу чи районэгьлияр.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН «Солнышко» бахчада чпин везифайрив гьакъисагъвилелди эгечӀзавай, кӀвалахда девлетлу тежриба авай тербиячийри кӀвалахзава. Лейла Назировна ахьтинбурун жергедай сад я. Лейла Назировнади 2005- йисуз Дагъустандин Гьукуматдин педагогикадин университетдин педагогика ва психологиядин факультет лап хъсан чирвилер аваз акьалтӀарна. 2005- йисалай «Солнышко» бахчада кӀвалахиз башламишай ам, исятда чешнелу тербиячийрикай сад я. КӀвалахдин I5 йисан тежриба авай Лейла Назировнади вичин гъилик квай аялриз шикилар чӀугваз, гьарфар кхьиз, пластилиндикай гьар жуьре гьайванрин кӀалубар туькӀуьриз ва менфятлу маса крар чирзава. Ада аялар гьар жуьре къугъунрал желбунизни еке фикир гузва. Аялрин вири мярекатра активвилелди иштиракзава. Лейла Назировнади вичин гъилик квай аялрин диде- бубайрихъ галазни сих алакъаяр хуьзва. Аялрин бахчадин заведующий Лейла Сабировнади адан кӀвалахдилай разивалзава. Аялри чеб къулайдиз гьиссун патал заведующийди датӀана чалишмишвалзава. -Гьар са аялдихъ галаз рахадай къайда жагъурун, къугъун, адаз чан рикӀ авун, пис хъсан чирун ва абур сагъ- саламатдиз диде- бубадив агакьарун регьят кӀвалах туш,лугьузва Лейла Назировнади. -За зи вири къуватар ва чирвилер бахчада авай аялар патал эцигнава. «Солнышко» бахчада гьар са сувар аялар патал еке шад мярекатдиз элкъвезва. «Чан алай гъилер», «Кар алакьдай гъилериз сугъулвал чидач», «Цуькверин мастерской», махсус пипӀерин куьмекдалди аялар яратмишунрал желбзава, абурун бажарагъ винел акъудиз чун пара алахъзава. Коронавирус пайда хьайидалай кьулухъ бахчада жезвай шад мярекатрихъ аялар магьрум хьана,- давамарна Лейла Назировнади .
+Сентябрдин вацра Махачкъала шегьерда кьиле фейи «Дагъустандин тербиячи- 2020 йис» конкурсда Лейла Назировнади 1чка кьуна. «КӀвалахдиз вафалувал» тӀвар ганвай грамотадин сагьибни хьана. Са кьве келима Лейла Назировнадин хизандикай тавуна жедач. Лейла Назировна хъсан тербиячи хьиз уьмуьрдин юлдаш, ферли дидени я. Ада вичин юлдаш Назиров Казбекахъ галаз кьве аял тербияламишзава. Гьуьрметлу Лейла Назировна акьалтзавай несилдиз чирвилер ва тербия гузвай Квез баркалла. Къвезвай сувар- тербиячидин югъ квез ва вири тербиячийриз мубаракрай. Чна квехъ гележегда мадни чӀехи агалкьунар хьун гуьзлемишзава.
+26- сентябрь, 2020- йис. ЧИ ЛЕЗГИ хуьрерихъ гьардахъ вичин тарих ава. А хуьреряй акъатнавай бажарагълу инсанри хуьрерин тӀварар кьетӀен жуьреда хкажнава. А пак тӀварари чи рикӀерин деринра къени лепе гузва. Лугьуда хьи, гьар са касдиз вичин тухум ирид бубайрал фидалди чир хьана кӀанда. Гьахълу гафар я. Тухум, тарих акьалтзавай несилдиз ва мукьва- кьилийриз чир хъувун важиблу месэлайрикай сад я. Зи ихтилат- суьгьбетни Мирза Алиди Гьажикъадираз багъишай келпетандикай (сарар акъуддай хех ) я. И вакъиани Луткунринни Мичегърин хуьрерихъ галаз алакъалу я. Кьве хуьрни Ахцегь райондик акатзава. Луткунрин хуьр. ТӀебиатди яшайишдин вири шартӀар яратмишнавай хуьрерикай сад я. И хуьруьн тӀвар хкажай векилар вири девирра хьана ва исятдани ава. И хуьруьхъ галаз Мичегърин сих алакъа ава. Себебни ам я хьи, са гьи девирда ятӀани, Мичегъай Луткуниз кьве хизан куьч жезва, гьамни Луткунрин агъсакъалрин меслятдалди, чебни чатухъанар тир… I9-АСИРДИН юкьвара и хуьре (Луткуна) Муртузали лугьудай кас яшамиш жезвай. Адахъ пуд хва авай: Гъалиб, Азизагъа ва Къадир. Муртузали зегьметдал рикӀ алай лежбер тир, акьван агьваллу туштӀани, писни дуланмиш жезвачир. Вичин девирда савадлу инсанрикай сад тир. Ада вичин ругуд веледдизни кӀвале тарс гузвай, гадайриз араб, туьрк, фарс чӀаларни пис чир МИРЗА АЛИДИН-250 ЙИС
+хьанвачир. Гьабибазни Азизагъадиз кьавалар жез кӀанзавай, азад вахт гьатайвалди, зуьрнейрик ван кутазвай, амма Гьабибахъ шаирвилин гьиссни авай. Къадиран гьевес кӀелунихъ авай. Муртузалини Ахцегь Мирза Алидихъ галаз гьуьрметлу инсанрикай сад тир. Ада вичин гъвечӀи гада Къадир Мирза Алидин медресадиз тухузва. Алиди ахтармишунар авурла, ам жегьилдилай рази яз амукьзава. Гьелбетда, Мирза Алидин медресада вишералди кӀелай ва чирвилер къачур инсанар ХЬАНА.АБУРУКАЙ гележегда зурба алимар, жерягьар хкатна… Къадиран агалкьунрал Мирза Али гьейран жезва. Ада илимар «хъвазва», гьакьван кӀелунихъ ялзава, саки вири илимрай хъсан чирвилер къалурзава. Цуькверин сирер, хайи кӀарабар сагъар хъийидай къайдаяр, тегьерар чирзава. Башкъа яз, адахъ ширин сесни авай, азан гудайла, гзафбуру адан сесинихъ яб акалдай. Адаз, саки, азад вахт амукьзавач, датӀана ктабрал машгъул жезва, шак аламукьдай са рехъни ада тазвачир… Тарихдиз малум я, Мирза Алидиз вичин кӀвале зурба ктабхана авайди, хъсан кӀелзавай сухтайри адан ктабрикай менфят къачузвай, Къадирни гьабурун жергеда авай. Мирза Алидин гъилик Дагъустандин гзаф хуьрерай, гьатта Къуба магьалрайни гзаф жегьилри чирвилер къачузвай. Са сеферда Уьздан убадай тир Верди тӀвар алай жегьилдин свах дакӀунвай. Мирза Али килигайла, ада мазула я, лагьана ва меслят къалурна: гьамамрал фена сиве мазуладин яд ЭКЪУЬРУН…КЪАДИРА лугьузва: -Къала, дуст кас, зун килигин ви сухваз, белки, за ви сухван тӀал атӀун. Къадира гъил алтадзава, ченедал кӀаникай рекьв тӀушунзава. АКВАЗ-АКВАЗ Вердидин тӀал кьезил жезва. -Я Къадир, зи хъуьхъвел ви «суьгьуьрдин» капаш эциг, валлагь, заз регьят жезва,- лагьана Вердиди. Къадира гъил эцигун давамарзава… Са кьадар вахт алатайла, я тӀални амач, дакӀунни элякьнава. КӀелзавай сухтаяр сад- садаз килигзава, виридалайни тажуб Къадир вич жезва, ам яргъалди вичин гъилериз килигзава… Сухтайри и агьвалатдикай чпин малимдиз хабар гузва. Алим гъавурда гьатзава, дугъриданни сухта Къадиран гъилера «суьгьуьрдин» къуват авайди… Жуван къуват, чирвал халкьдин рекье ишлемиша, адалай къерехдай ваз вири цуькверин «чӀални» чида, акъатай, хайи кӀарабарни вавай къайдадиз хкиз жезва. Сад Аллагьди, чан хва, мадни къуватар гурай… Гатфарихъ вичин кӀелунар акьалтӀарзавай Мичегъви Абдулгьалимни Къадир гьа атай сифте йикъалай таниш жезва. Абурун танишвал мягькем дуствилиз элкъвезва. Абдулгьалимахъ пагьливандин буй авай, такьатлу жегьил тир. Адахъ галаз къван кадардай сухта Мирза Алидин медресада авачир… Мичегърин хуьр
+5 26- сентябрь, 2020- йис. Ахцегь районда лап куьгьне, тарих авай къадим хуьрерикай сад я. А хуьруьн мискӀиндин бинедин къван шейх Абумуслима эцигайди вири мичегъвийриз чида… Са кишдин нисинлай кьулухъ Абдулгьалиман теклифдалди Къадир Мичегьиз мугьман жезва. Къадир ирид стхадихъ галаз таниш жезва, чебни сад- садалай зайта стхайрихъ галаз. Аслан буба (Абдулгьалиман) буба кефияр авачиз къат��анвай, ятӀани гададихъ галаз мугьман атайла, ам къарагъна, месин кьиле ацукьна. Жегьилдивай хваш-беш авуна, ери-бине чирна. -АкӀ хьайила, Къадир хва, вун зи мирес Муртузалидин жегьил яни? Лапни хъсан … Къадиран рикӀяй Мирза Алидин гафар акъатзавачир… «Тек сухван тӀалдиз ваъ, амай тӀалризни ви гъилери таъсирда»… Къадираз кьве югъ тирди чир жезва, Аслан буба кьилин тӀалди гьелекзавайди. -Буба, за ви кьилел са гъил элкъуьрин,лугьузва Къадира. Аслан буба сифте тажуб жезва, Къадираз яргъалди килигзава, ахпа ихтияр гузва. Аслан бубадин кьилин тӀал вахчузва, адаз регьят жезва. Аслан бубади лугьузва: -Къадир, чан хва, кӀелунар куьтягьайла, Сад Аллагьдин умуддик кваз за вун Мичагъиз хкида, мирес Муртузалидивай за тӀалабда. Аслан бубадиз вичин гафунин къуватдикай хабар тир, адан гафуни атӀузвай, ам Ахцегь дереда агьваллу ва гьуьрмет авай ксарикай сад тир… Абдулгьалим Мичегъиз хъфизва, адакай ирид хуьруьн къази жезва. Гуьгъуьнлай адакай Темир- Хан-Шурадин губернатордин, лезгийри лугьузвайвал Гирванкадин (Гиривенкодин) вичин суддин векил яз Ахцегьа тайинарзава. Къадира алакъаяр атӀузвач, кӀелунар куьтягь жедалди давам жезва. Ингье, кӀелунар куьтягь жезвай вахтни агакьзава. ЧӀехи алимдиз Къадира вичин кӀелунар мадни давамарна кӀанзава, акъвазна кӀанзавач... «Акъвазай вири ни къачуда»,- лугьузва алимди. Ада къачунвай чирвилерал, жерягьвилин пешекарвилел ва адан алакьунрал Мирза Али пара рази яз амукьзава… Къадир рази жезва, ада алимдиз хиве кьазва, чирвилер къачун давамардайди. КӀелунар куьтягьайла, шагьадатнамадихъ галаз алимди Къадираз келпетанни багъишзава ва лугьузва: -Рекьин мугьман хьуй, чубан, аял, дишегьли хьуй, сифте тӀал вахчу, килига, техжедай свах яз хьайитӀа, акъуда… Гила зунни яшлу хьанва, кьил чӀугваз ая, вахтар мукьвал жезва,лагьана Мирза Алиди… Аслан бубади вичин фикир кьилиз акъудзава. Къадир Мичегъиз хкизва. Абумуслим бубадин мискӀинда имам жезва. Эвлия Шихкерим бубадин патав Къадираз Асланан рухвайри яшамиш жедай кӀвални эцигзава. Аслан бубадин чӀехи хва Жабаран руш Бикедал эвлелмиш жезва ва Къадир Мичегъа къадимлу жезва… ЧӀехи алим кефсуз я лагьана хабар атайла, Къадир кьил чӀугваз физва, гъил алтадиз, тӀал кьезилариз хъфизва… Эхиримжи сеферда фейила, Мирза Алиди Къадираз икӀ лагьана: -Къадир, чан хва, гила гъил элкъуьрунин чарасузвал амач, вахт хьанва, вун хъфимир, зун пака ферикъат хъия, ви «Ясиндин» сесни» зи япара аваз хьуй… Са кьадар вахтарилай Къадир Меккедиз физва, ана 2-3 йисуз амукьзава, вичин чирвилер хкажзава. Гьажикъадир-Эфенди Мичегъиз хквезва, Меккедиз фидайла вичиз Мирза Алиди багъишай келпетан, вичин сухта хьайи Рагьим бубадиз багъишзава. Адалай гуьгъуьниз Рагьим бубадин гада Мегьамедрагьимаз ирсядигар яз амукьзава. Алай вахтунда Рагьим бубадин гада Мегьамедрагьим Мичегъарин мискӀиндин имам я. Гьажикъадир-Эфендидин т��хум- тара гзаф чкайра ава: Луткуна, Авадандал, Хтун-Къазмайрал, Махачкъалада ва ЦӀийи Къурушдал… Чи тухумдиз малум я, (и цӀарарин автор Гьажикъадир-Эфендидин неве я, дидедин тухумдай (Гьажикъадир-Эфенди илимдин кӀвалахрални машгъул хьайиди. Чидач, адан зегьметар Мичегърин мискӀиндай нин гъиле гьатнатӀа?! А мискӀиндикай вири хьана: колхоздин складни, аялриз тарсар гузвай мектебни, ватандин ЧӀехи дяведин девирда яшлу инсанриз химиядин тарсарни гана… Садбуру лугьузва: -Дагъустандин илимдин академиядин пешекарри хутахна, гьарда са гаф ийизва, са гафуналди, абур гел галачиз тӀач хьана…
+I0- СЕНТЯБРДИЗ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил Фарид Загьидиновичаз, четин вахтунда куьмек гунай, чухсагъул малумариз райондин Администрациядиз мугьманар атанвай. «ДАГЪУСТАНАЗЕРБАЙДЖАН» Дагъустандин Региональный общественный организациядин къарардалди, Правлениядин председатель Таджадин Султанова ва гьа организациядин член Мурадхан Рабаданова МР- дин кьил Фарид Агьмедоваз «За укрепление Дружбы и сотрудничества», медаль вахкана. РикӀел хкин, коронавирусдин азар пайда хьайила чпин ватандиз хъфиз кӀанзавай къунши Азербайджан Республикадин халкь россиядинни-азербайджандин сергьятар агална, пропускной режимдал вил
+алаз чи райондин чилел амукьна. Дагъустандин халкь вири вахтара мугьмандиз гьуьрмет ийидай халкьарикай сад я. И сефердани чи халкьди къунши дуствилин Республикадин халкь гьакӀ тунач. Чи райондин жемятди абур кьабулна ва жедай вири куьмекар гана. Чухсагъул чи районэгьлийризни! Коронавирусдин тӀугъвал себеб яз азербайджанвияр сергьятдилай ахъай тийизвай чӀавуз, чи халкьдини къунши республикадин мугьманриз чпигай жедай куьмекар гана. Абурукай сад Администрациядин работник Альбина Мердалиева я. Ада гьар юкъуз фу чраз абуруз рекье туна. Ихьтин куьмекар гайила чи арада авай дуствилин алакъаяр мадни мягькем жезва. Чи чилел гьамиша берекат, ислягьвал ва хушбахтвал артух хьурай.
+-ЗИ са таниш авай-авачир вири девлет гъиляй акъатна тамамвилелди банкрот хьана- государстводихъ галаз конкуренциядиз дурум гуз хьанач. -Ам квел машгъул тир? -Тарашунал… * * * АВТОБУС акъвазардай чкадал шейэр квай багъламани гваз ацукьнавай лап сур хьанвай къариди зурзазвай тупӀар мобильникдин кнопкайрал гьалчиз алахънава. Патавай са жегьил кас физва. -Хтул, смс-хабар кхьиз куьмек це. -Зав вице, къарибаде. Вуч кхьида? -Кхьихь: «Угъраш». Захъ къекъвемир. Зун дидедин патав гва.
+Магьарамдхуьруьн райондин вири школайра хьиз, 1сентябрдиз, Чирвилерин йикъаз талукьарнавай линейка Гъепцегьрин Т.Н. Нагъиеван тӀварунихъ галай СОШ-ДАНИ кьиле фена. И юкъуз Гъепцегьрин школада ремонтрин кӀвалахар акьалтӀарна, школадин дараматдин ракӀарар ачухна, еке шадвилин мярекат кьиле фена. Школада аялриз чирвилер ва тербия гудай вири шартӀар яратмишнава. Хъсандиз туькӀуьрнавай школадин гьаят гьар жуьредин рангарин шараралди безетмишнавай. Сад лагьай классриз гьазурнавай аялри цуькверин кӀунчӀарни гъиле аваз, виридан фикир чпел желбзавай. И шад мярекатдиз иштиракиз атанвай мугьманрин жергеда «Магьарамдхуьруьн район» МРДИН Администрациядин кьил Фарид Агьмедов, Общественный палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаев, УНО- дин начальник Абейдуллаев Улубег, Халкьдин Собраниедин депутат Велимурадов Мусафенди, хуьруьн кьил Пиров Саид, хуьруьн жемят авай.
+КӀватӀ хьанвайбур тебрикуналди мярекат МР-ДИН Администрациядин кьил Фарид Агьмедова ачухна. -Гьуьрметлу аялар, диде- бубаяр, малимар ва атанвай мугьманар! Акьалтзавай несил патриотвилинни ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишунин месэла,къейдна Фарид Загьидиновича,- четинди, гзаф терефринди гьа са вахтунда жавабдарди я. Важиблу везифаяр кьилиз акъудун сифтени сифте малимдилай, адан идеядинни ахлакьдин къаматдилай, пешекарвилин жигьетдай гьазурвилерилай, эхирни ада тухузвай тербиядинни кӀвалахдин тарсарин еридилай гзаф аслу я.
+Гьикьван девирар, кӀвалахзавай шартӀар дегиш хьайитӀани, вири вахтара школадин уьмуьрда важиблу кас малим хьана, я ва язни амукьда. Дерин дегишвилерин девирдани школадин уьмуьрда хъсан терефдихъ нетижаяр къазанмишун малимдин устадвилелай ада кьунвай рекьелай хейлин аслу тирди лагьана кӀанда. Алай аямдин интересри гъвечӀи несилдин кьисмет ихтибарнавай малимдивай, датӀана чирвилер, устадвал хкажун бегьерлувилелди кӀвалахиз тун, пак тӀварцӀиз вафалу хьун истемишзава. Шадвилелди лугьуз жеда хьи, чи малимрин коллективри жуьреба-жуьре конкурсра активвилелди иштиракзава ва абурун кьадар йис-йисандавай гзаф жезва. За фикирзавайвал, и кар цӀийи кӀелунин йисуз образованиедин управлениедин, райондин вири школайрин ва гьар са малимдин хиве авай жавабдар везифа жеда. Аялар чи гележег я. Абуруз дуьз тарс, тербия гунилай важиблу кар авач. Къуй и экуь, чими вижевайдаказ тадаракламишнавай къулай школада чи аялриз гьамиша дуьз тербия ва чирвилер къачудай мумкинвилер хьурай. Мярекат аялри авур кьуьлери, ягъай манийри мадни гурлу авуна. Шадвилер яргъалди давам хьана. Гуьгъуьнлай кьиле райондин Кьил Фарид Агьмедов аваз центрдай атанвай делегация мярекатдин иштиракчиярни галаз цӀийиз ремонтрин кӀвалахар куьтягьнавай школадиз килигиз хкаж хьана ва абур авунвай кӀвалахрал пара рази яз амукьна.
+САД лагьай сентябрь чи уьлкведа Чирвилерин югъ яз къейдзава. Магьарамдхуьруьн райондин вири школайри Iсентябрдиз чпин ракӀарар гегьеншдиз ачухна. Виринра шадвилин мярекатар кьиле фена. И юкъуз, шадвилин линейка Магьарамдхуьруьн I- нумрадин М. Гьажиеван тӀварунихъ галай школадани кьиле фена. Мярекат тебрикдин гаф рахуналди школадин малим, гъвечӀи классрин завуч Касумова Марията ачухна, гаф школадин директор Эдуард Алиевичаз гана. Ада вичин рахунра аялриз, дидебубайриз, школадин коллективдиз цӀийи кӀелунин йис рикӀин сидкьидай мубаракна. Ахпа гаф школадин директордин заместитель Рита Керимовнадиз гана. Рита малимди аялриз гзаф хуш келимаяр лагьана. Мярекатдал гъвечӀи классрин аялри активвилелди иштиракна. Абуру авур кьуьлери, лагьай шиири мярекат мадни гурлу авуна. Ингье, I- зенг яна. ЦӀинин йисуз гъвечӀи классрин малимар тир Атлуханова Лейлади, Махмудинова Эльнаради ва Ширинова Эльмиради сифте яз школадиз атанвай 72 аял кьабулна ва музыкадалди гъвечӀи аялар классриз тухвана. Цуькверин кӀунчӀар гвай, чинал хъвер алай аялар сифте яз безетмишнавай классриз фена. Адет тирвал сифте яз ислягьвилин тарс башламишна. «Самурдин сес» газетдин коллективди райондин вири малимриз ва школьникриз цӀийи кӀелунин йис рикӀин сидкьидай мубаракзава.
+АЛИ халу 1922- йисан 2майдиз Вини КьепӀирдал дидедиз хьана. Кьасумхуьрел школа акьалтӀарна. Жегьил гада Магьарамдхуьре церин идарада заведующийвиле тайинарна. Лугьун лазим я, сифте йисара Алидиз кӀвалахиз четин хьана: инсанар мукьувай чидачир, жуван кӀвал-югъ авачир, эквер вахтуналди гузвай, куьчейра палчух гзаф авай ва маса къулайсуз шартӀарни тӀимил тушир. Амма, регьимлу инсанар гьина гьикьван хьайитӀани, гзаф жедач. Гьахьтин инсанри Али Исмаиловичаз ксуз-къарагъдай чка гана ва чпин хизандизни кьабулна. Йисар къвез алатна. Райондани дегишвилер хьана. 1963йисан 1- февралдиз Магьарамдхуьруьн район чукӀурна, СтӀал Сулейманан райондал хъивегьна. И кар себеб яз, районда кӀвалахзавай пешекарар гьарниз акъатна. Али халу Белиждин племенной станциядиз акъатна, гьана кьилин бухгалтервиле кӀвалахна. Вахтар акьван гзаф алатнач. 1965- йисан 12- январдиз Магьарамдхуьруьн район мад цӀийи кьилелай тешкил хъувуна ва гзаф пешекарар чпин къуллугърал хтана. 1963- йисалай башламишна ва пенсиядиз фидалди Али халу статистикадин инспекторвиле хьана. 2002- йисуз Али Исмаиловичан 80 йис тамам хьайи юбилей шад гьалара кьиле тухвана. Шад мярекатда иштирак авур райондин администрациядин Кьил Мусафенди Велимурадова ва иниз атанвай мугьманри юбилярдин адресдиз пара хуш келимаяр лагьана. Али халуди вичин кьилин кӀвалахдилай гъейри, общественный кӀвалахарни гзаф авуна: халкьдин суддин заседатель, РК КПСС-ДИН ревизионный комиссиядин председатель, райондин административный комиссиядин председатель, хуьруьн советдин депутат.
+Кьисметар я Магьарамдхуьр, Ваз уьмуьрлух чка хьана. И баркаван чилел вун, Вири халкьдиз мукьва хьана. ЦСУ-ДА, районда вун, Пара яргъал йисар хьана. Вавай чирвал къачурбур вири, Ви гьуьрмет хуьдай ксар хьана. Уьмуьр пара ширин затӀ я, Яшар кьудкъад хьайила. Жув лайихлу инсан хьана, Вичихъ виртӀед дад хьайила.
+И ШИИР рагьметлу Алирза Агьмедова гзаф йисара Магьарамдхуьре статистикадин инспекторвиле кӀвалахай Исмаилов Али Исмаиловичаз, адан 80 йис тамам хьайи юбилейдиз кхьенвайди тир.
+Гьакъисагъвилелди кӀвалахай касдиз къиметни гуда. Али Исмаиловичаз «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 19411945 гг.» медаль, «Отличник Социалистического учета» тӀварни ганай. Гьуьрметдин грамотаяр, чухсагъулдин Чарар, премияр, жуьреба-жуьре савкьватар ва икӀ мад. КӀвалахни ийиз Али Халуди 1958- йисуз заочныйдаказ Бакудин статистикадин техникумни куьтягьнай. Али Исмаилович еке хизандин кьилни тир. Ада ругуд аял еке авуна, абурув кӀелиз туна ва чпин хизанарни тешкилиз еке куьмекарни ганай. Гьайиф хьи, инсанар са вахт атайла чакай къерех жезва. Чаз Аллагьди ганвай тӀебиатдин шартӀар, чавай дегишариз жедач. 2004- йисуз Али халу рагьметдиз фена. Вичиз Аллагьди рагьмет авурай. Али халу рикӀел хкунин лишан яз, заз и макъала Исмихан Къадимован шиирдал куьтягьиз кӀанзава.
+ЯхцӀурни кьуд йисан къене Са къуллугъдал кӀвалахарна. Идарадин акъвазна кьиле, Вич кар чидайди чӀалахъарна. Яргъал йисара чӀугур зегьмет Ви бажарагъ, рехъ уьмуьрдин. Чун паталди язва гьелбет, Чешне я гьар са касдин кьилин.
+2004- ЙИСАН 1-сентябрдиз Кеферпатан Осетиядин Беслан шегьердин 1-нумрадин юкьван школада хьайи мусибатди а чӀавуз дуьньядик секинсузвал кутунай. Чирвилерин йикъаз талукьарнавай шадвилерин мярекатда иштиракзавайбурукай I200 дав агакьна аялар, диде-бубаяр, малимар Аслан Масхадован, Шамил Басаеван ва Абу Дзейтан гуьзчивилик кваз туькӀуьрай террористрин отрядди залукда кьунай, абурув ва абурухъ галаз санал чи вири халкьдив хажалат, гьижран чӀугваз тунай. Москвадин вахтуналди 1- сентябрдин йифиз эвер гайи ООНДИН Хатасузвилин Советдин тадиз кӀватӀай заседаниедал Советдин членри залукар кьунин акт пислемишнай, абур тадиз ва са рахунни алачиз азад авун истемишнай. Амма Советдин заседаниедин истемишун бандитри кваз кьуначир. Кефердин Осетияда ва Россиядин саки вири шегьерра террористар негь ийизвай, абур жазадив агакьарун истемишзавай митингар кьиле фенай. Боевикрин мурад терракди жезмай кьван гужлу ван авун патал жезмай кьван гзаф ислягь инсанар тергун тир. А чӀавуз телеф хьайибурун ва хирерикди кьейибурун кьадар 334 касдив агакьна. Абурукай I86 аялар тир, 66 хизандай кьведалай ругуд касдал кьван, школадин I7 къуллугъчи кьена. Осетиядин тарихда ясдин гел турбур, мусибат къурмишайбур, гунагьсуз аялрал гъил хкажайбур вирида негьни авунай ва абур жазадивни агакьарнай. Р. МУРАДАЛИЕВ. 24 ЙИС идалай вилик, I999ЙИСАН 7- августдиз дяведин майдандин командирар тир Шамил Басаеван ва Хаттабан командованиедик кваз чеченрин боевикрин отрядар Дагъустандин территориядиз сухулмиш хьана. Абурун рекьел Чечнядихъ галаз сергьятдал алай Ботлихский район сад лагьайди яз хьана. Чкадин агьалийри гуьгьуьллуйрин отрядар кӀватӀна, гъиле яракь авачир абуру боевикриз аксивал авуна. Жегьилар милициядин отделдин, военкоматдин патарив кӀватӀ жезвай ва абуру чпив яракь вугун истемишзавай. 7- августдиз Ботли��ский райондин территориядиз Чечнядай 400 кас сухулмиш хьана. Саки са вацралай, 5 -сентябрдиз мад 2000-дахъ агакьна экстремистар Чечнединни Дагъустандин сергьятдилай элячӀна. А къизгъин йикъара бандитрин аксина вири Дагъустан республикадин аслу туширвал, адан халкь хуьз сад хьиз къарагъна. Кьиблепатан Сухокумскийдилай башламишна Магьарамдхуьре акьадалди, Каспий гьуьлелай Кавказдин дагълара акьадалди халкьдин акси митингрин гужлу лепе хкаж хьана. Республикадин вири халкь чапхунчийрин аксина къарагъна, ада тарихдин баркаллу адетриз вафалувал къалурна. Шегьерра ва районра гуьгьуьллубурун отрядар тешкилна, яракьламишна ва стхаяр тир ботлихвийриз куьмекдиз рекье гьатна. Гьа ихьтин кӀвалах чи райондани кьиле фена. Райондин оперативный штабди ва хуьрерин администрацийрин патарив тешкилнавай штабри военный комиссариатдихъ ва РОВД-ДИХЪ галаз санал чпин кьадар санлай I200 кас тир район хуьдай рота ва гуьгьуьллубурун дестеяр тешкилна. Битав къуватдиз элкъвей дагъустанвийри Россиядин Яракьлу кьушунрин куьмекни галаз чи республикадиз сухулмиш хьайи бандформированияр кукӀварна ва тергна, гзафбуруз кьулухъди хуртӀар гун хъувуна. Им дагъустанвийрин къилих я. Идалай кьулухъни гьакӀ жеда. Гьабиддин АЛИЕВ.
+ГЬИ ЧАЙ хьайитӀани, инсандиз менфятлу я. Лап хъсан атир ва тӀям галай къацу чай иллаки. Гьа са вахтунда адак хийирлу гзаф шейэрни ква: жуьреба- жуьре витаминар, эфирдин ягълуяр, антиоксидантар ва биоактивный маса элементар ква. Эгер куьн четин ва куьлягьардай кӀвалахдал машгъул ятӀа, къацу чай менфятлу я. И чайди иллаки акьулдин пар заланди хьайила кӀвалахдиз къабилвал хъсанаруналди мефтӀедин кӀвалах хъсанарзава. Р витамин себеб яз дамарар мягькемарзава. Гьавиляй кровоизлиянияр сагъардайла ва лап шуькӀуь дамарар кеврек хьайила, ам вилик пад кьадай лап хъсан такьат яз гьисабзава. Къацу чай анжах чайдикай ва кудай цикай тешкил хьанвай менфятлу дарман тир хъвадай шей тирди гьамиша рикӀел хвена кӀанда. Маса шейэр акадаруни адан тӀям ва сагъламвилин хас тир лишанар квадарзава. Гьамиша къацу чай ишлемишуналди куьне лезет хкудда, алава яз куь сагъламвал са рахунни алачиз хъсан жеда, нетижа яз куь жегьилвал яргъалди давам ва яргъалди яшамиш жеда.
+26- ИЮЛДИЗ, Дагъустан Республикадин Конституциядин юкъуз Магьарамдхуьруьн райондин Кьил Фарид Агьмедов «Сад тир Россия» партиядин генеральный советдин Секретарь Андрей Турчакан къул алай разивилин чарчиз лайихлу хьана. Пишкеш райондин Кьил Фарид Агьмедовав Дагъустандин Кьил Сергей Меликова вахкана. Лугьун герек я, Магьарамдхуьруьн райондин кьил Фарид Агьмедова вичин рахунра са шумудра Россиядин Президентдин сечкияр тарихда амукьдай лишанлу вакъиа я лагьана къейд авунай. Къейд ийин, чи районда сечкийрин кампанияр гьамиша вини дережада аваз кьиле физва. «Самурдин сес» газетдин коллективди Фарид Загьидинови��аз и агалкьун рикӀин сидкьидай мубаракзава.
+И МУКЬВАРА Магьарамдхуьруьн райондай СВОДИЗ нубатдин гуманитарный куьмек рекье тунва. И сеферда рекье тунвай куьмек Украинадин чилел физвай СВО -дин 40- отряддин махсус аскеррихъ агакьнава. Гуманитарный куьмек Райондин кьил Фарид Агьмедовахъ галаз санал СВО-ДА вичин буржи тамамардайла игитвилелди телеф хьайи майор Руслан Примован диде Аида Карахановади Гьукуматдин фондунин «Защитники Отечества» куьмекдалди рекье тунва. Къейд ийин, телеф жедалди чи кьегьал хва, игит Руслан Примов 40- отряддин командир тир. Аида Караханова «Защитники Отечества» Гьукуматдин фондунин социальный координатор я. Аида Карахановади вичин рахунра хабар гайивал СВО-ДИН иштиракчийрихъ Гьукуматдин фондунин, Магьарамдхуьруьн райондин Кьил Фарид Агьмедован гуманитарный куьмек агакьнава. Ватандин игьтияжар хуьзвай аскеррин руьгь хкажзавай, абуруз чпелай алакьзавай куьмекар гузвай вирибуруз баркалла!
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ, образованиедин хиле гьар кӀелунин йис акьалтӀарайла адан нетижаяр кьазва. Нетижайриз килигна авунвай кӀвалахдизни къимет гузва. ИкӀ, уьлкведа хьиз чи райондани алай 2023 ва 2024- кӀелунрин йис акьалтӀарнава. Образованиедин идара акьалтӀарайдан гьакъиндай гузвай документ яни аттестат къачун патал, тайинарнавай ЕГЭ ва ОГЭ- дин имтигьанар агалкьунралди вахкун кьилин шартӀ тир. Идан гьакъиндай чи корреспондент Афисат Айдемирова МР- дин образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаевахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва йисан нетижаяр гьихьтинбур хьанатӀа хабарар кьуна.
+- УЛУБЕГ Муьгьуьдинович, ингье нубатдин кӀелунин йис алатна, нетижаяр гьихьтинбур хьана? - Заз жуван ихтилат образованиедин хилез кьетӀен фикир гузвай райондин руководстводиз чухсагъул лугьунилай башламишиз кӀанзава. Гьи кӀвалахдиз хьайитӀани кьиле авайбуру къимет гайила кӀвалахиз ашкъи жеда. Алава яз, квехъ галазни гьамиша сигъ алакъада хьуни, куьне чи кӀвалахдиз ихьтин фикир гуни чак гьевес кутазва. Алай 2023 ва 2024кӀелунрин йисара районда 24 аялди ЕГЭ ва 659 аялди ОГЭ вахкана. Абурукай 6 аял алатай йисаринбур тир. ЕГЭ вахкай 241 аялдикай 25 аялдиз аттестатар хьанвач, амма абуруз сентябрдин вацра имтигьан мад сеферда вахкудай мумкинвал жеда. - Алатай йисарив гекъигайла гьихьтин дегишвилер ава ва чи райондай l00 шев агакьна баллар къачур аялар авани? - Алатай йисарив гекъигайла, алай йисуз чи аялри виридалай еке баллар къазанмишнава. Куьне лугьузвай кьадардив агакьначтӀани кьве аялди 95 виниз баллар къачунва. Билбилрилай тир Мацаева Изольдадини Буткъазмайрилай тир Аливердиева Шамсията пуд предметдай 288 агакьна баллар къачунва. Иниз килигна абур региондин Правительстводин премийриз лайихлу хьана. ГьакӀни, химиядай 99 ва амай предметрайни 90 виниз тир баллар къачур Жасмина Мукаиловадиз илимдин ва образованиедин Министерстводин премия гана. 30 аялди пуд предметдай 200 виниз баллар къачуна. - Улубег Муьгьуьдинович, акьалтӀарнавай кӀелунрин йисуз чахъ медалистар яни тафаватлувилин аттестатар къачурбур гьикьван хьанва? - Вири санлай къачурла, 33 аялдиз 1- дережадин аттестат яни къизилдин медалар ва 9 аялдиз 2- дережадин гимишдин медалар ва 26 аялди аттестатар къачуналди акьалтӀарна. Им алатай йисарив гекъигайла лап хъсан нетижа я. КӀуьд лагьай классар акьалтӀарнавай 659 аялдикай 636 аялдиз аттестатар хьана ва абурукай 60 аялди тафаватлувилин аттестатар къазанмишна. 23 аялдиз аттестатар хьанач. - Тафаватлу хьайи школайрин, аттестатар къачуз тахьайбурун гьакъиндай квевай вуч лугьуз жеда? - Гьелбетда, тафаватлу хьайи Уружбайрин, М.Гьажиеван тӀварунихъ галай школадин, Ярагъкъазмайрин, Хъартаскъазмайрин, Буткъазмайрин ва са жерге маса хуьрерин тӀварар кьаз жеда. Алай йисуз, чахъ медалистар хейлин хьанатӀани, виниз тир баллар хьанатӀани, са жерге арадай акъудна кӀанзавай кимивилерни ама. ИкӀ, и йисуз 23 аялдиз кьведар атанва. Абурукай 6 аялдиз кьве предметдай, 7 аялдиз математикадай ва 2 аялдиз урус чӀалай кьведар хьанва. Урус чӀалан, инглис чӀалан ва информатикадин предметрай хьанвай нетижаяр разивал ийиз жедайбур хьанач. Амма, вири санлай къачурла акьалтӀарнавай кӀелунрин йисан нетижаяр разивал ийидайбур хьана. - Суьгьбет авунай чухсагъул
+ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 1999- йисуз Хаспулатова Эльзадиз гайи А 3829177- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+РФ-ДИН Игит, СВО-ДИН иштиракчи, старший лейтенант Муслим Муслимоваз Магьарамдхуьруьн райондин Гьуьрметлу агьали тӀвар ганва. Савкьват адав райондин кьил Фарид Агьмедова ва вице- премьер Рамазан Жафарова вахкана.
+РОССИЯДИН Федерациядин Президент Владимир Путинан Указдалди СВО-ДИН иштиракчи, чи районэгьли Кьасумов Загьир Забурович «За храбрость 2 степени» медалдин сагьиб хьана.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин кьил Фарид Агьмедов СВО-ДИН иштиракчийрихъ галаз гуьруьшмиш хьун махсус серенжемдив эгечӀай гьа сифте йикъалай хъсан адет хьанва. И мукьвара МР-ДИН кьил Фарид Агьмедов хайи райондиз ял ягъиз хтанвай СВО-ДИН иштиракчияр Гьасанбек Гьасанбекован ери бине ЦӀелегюндилай ва Филерилай тир Айнудин Балабековахъ
+14- сентябрь, 2024- йис. галаз гуьруьшмиш хьана. Ада вичин кабинетда аскеррин сагъламвилин, хизандин гьал-агьвалдин гьаларин патахъай абурухъ галаз суьгьбетна. Кьегьал аскерри къенин йикъалди Ватан патал чпин вири чирвилер ва къуватар эцигнава. Абуру дяведин махсус серенжемда чпин ва чи аскеррин гьакъисагъ къуллугъдикай, руьгьдин мягькемвиликай ва душмандин винел гъалибвилихъ инанмишвиликай фикирар лагьана. СВО- дин иштиракчияр тир Гьасанбек Балабековаз ва Айнудин Балабековаз Украинадин чилел физвай дяведа чпин кьегьалвал ва дирибашвал къалурайдай МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова кьведазни
+чухсагъулдин ��арар гана. Акьалтзавай несилдиз Ватан хуьнин чешне тир абурал чна дамахзава. Къуй дяве гъалибвилелди куьтягь хьана, Гьасанбек Гьасанбеков ва Айнудин Балабеков абурухъ галаз чи амай вири рухваярни, хурудал орденарни медалар алаз, сагъсаламатдиз чпин багърийрин патав хтурай! Эхирдай МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова атанвай СВО-ДИН иштиракчийриз ва гъиле яракь аваз, СВОДА душмандин хура акъвазнавай чи вири ватандашриз мад сеферда чухсагъул лагьана. -Пара кьадар сагърай куьн! Чна квел дамахзава, куь чешнейралди жегьилар ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишзава,- алава хъувуна райондин Кьил Фарид Загьидиновича ЖАННА. 1
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез Дагъустандин халкьарин Садвилин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. И сувари вири дагъустанвияр сад ийизва ва гзаф миллетрин республикадин агьалийрин ислягьвилихъ, стхавилелди яшамиш хьунихъ, бубайрин лап хъсан адетар хуьнихъ ва давамарунихъ авай чалишмишвал мадни мягькемарзава. 1999- йисан сентябрдиз гуьгьуьллу дагъустанвийри уьлкведин Яракьлу Къуватрин куьмек аваз чи республикадиз сухулмиш хьайи бандитрин кӀеретӀар кукӀварун ва международный террористрал гъалиб хьун лап чӀехи ва рикӀелай алат тийидай, чи садвал мадни мягькемарай вакъиа хьана. Гьуьрметлу районэгьлияр! Къуй квехъ мягькем сагъвал, хизандин хушбахтвал ва пакадин экуь йикъахъ инанмиш вал хьурай. Къуй чи халкьарин садвал мадни мягькем хьурай. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН кьил.
+14- сентябрь, 2024- йис. ХУЬРУЬН МАЙИШАТ ЧУЬЛДИН кӀвалахрин къизгъин вахт алукьнава. Магьарамдхуьруьн райондин хуьруьн майишатдин карханайри, фермервилинни лежбервилин майишатри ва арендаторри алай вахтунда емишар, саланни бустандин няметар кӀватӀ хъийизва. Уьзуьмчияр патални жавабдар вахт алукьнава, абурун вилик битмиш хьанвай, фад жедай ципицӀрин бегьер вахтунда ва пучвилер авачиз кӀватӀ хъувунин везифа акъвазнава. Алай вахтунда районда уьзуьмчийри 3000 тонндилай тӀимил тушиз ципицӀар вахчунва. ЦипицӀрин сортар Августинар, Молдова, супер Экстра Униблан. Къейдна кӀанда и сортар лап ширин дад, акунар авай сортар я. Уьзуьмар кӀватӀ хъийизвай ООО «СГИВ», ООО «с\з Прав
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин Филерин хуьруьн агьали тир, 98 йисан яшда авай зегьметдин ветеран Джалилов Джалил Фетиловича коронавирусдин инфекциядикай хуьзвай раб яна ва амайбуруз чеб ва чпин багърияр хаталу инфекциядикай хуьнин мураддалди рапар ягъуниз эвер гана. -Раб ягъун им жув хаталу инфекциядикай хуьзвай виридалай умудлу рехъ я. Раб ишлемишайдалай гуьгъуьниз духтуррин истемишунрал амал авунин чарасузвални ава,- къейдна акъсакъалди. РикӀел хкин, инфекция акатунин хаталувилин дестедик сифте нубатда яш хьанвай инсанар акатзава. Тамам иммунитет раб ишлемишай 42-45 йикъалай жезва, иниз килигна и вахтунда жува жув хвена кӀанда.
+ВИРУС чукӀунин вилик пад кьунин серенжемар давамарун эвелимжи месэлайрикай сад я. Роспотребнадзордин РД-ДА авай Управлениедин начальник Николай Павлова малумарай делилралди, республикада вирус акатнавайбурун кьадар тӀимил жезва, гьа са вахтунда вири районра ахтармишунар тухвайла, малум хьайивал, республикада начагъ жезвайбурун юкьван кьадардив гекъигайла, са шумуд районда ковид чукӀун давам жезва. Азарлуйрин чӀехи пай 30-59 яшара авайбур я, 39 процент- яшар 60 далай алатнавайбур я. Гьаниз тамашна, чна тӀегъуьндихъ галаз тухузвай женг гьич са юкъузни зайифарна кӀандач.
+ЧИ УЬЛКВЕДА, хуьруьн майишат гьасилзавай ва хуьруьн майишат ишлемишзавай кьве жуьре кооперативар ава. Магьарамдхуьруьн райондин сергьятра кьве жуьре кооперативарни (СПК ва СПОК) кардик ква. Эхиримжи йисара райондин хуьруьн майишатдин производство йис-йисандавай виликди физва. Багъманчивал, уьзуьмчивал, кӀевнавай чкайра майваяр цун ва эхиримжи йисара куьлуь емишар гьасилун райондин хуьруьн майишатдин кьилин хилер я. ГьакӀни районда гъвечӀи майишатар тир КФХЯРНИ ЛПХ яр, лежбервилинни фермервилин ва хсуси куьмекдин майишатар кардик ква. Хуьруьн майишатдин продукция гьасилзавайбуруз куьмек гунин, чпин гьасилнавай продукция региондин ва къецепатан базарриз рекье тунин, уьлкведа хуьруьн майишат вилик тухунин ва регионди вилик эцигнавай месэлаяр гьялунин мураддалди, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедован эмирдалди районда хуьруьн майишатдин пуд кооператив тешкилнава. Районда чӀехи пай инсанри чпин майишатра чилел кӀвалахзава. СПОКАР тешкилуни аграрийриз гьасилзавай кооперативрик экечӀдай мумкинвал гузва ва абурувай гьукуматдин патай гузвай куьмекдикайни менфят къачуз жезва.
+I3- ЯНВАРДИЗ, Гилийрин хуьряй фенвай «Чепел- Гилияр- Къуйсун- Магьарамдхуьр- Гъапцегь» цин линияда ремонтрин кӀвалахар акьалтӀарнава. Магьарамдхуьруьн райондин администрацияди, ремонтар кьиле физвай чкадал дегишарнавай турбаяр акъудзавай заводдин векилриз теклифна. Абуру турбайри яд ахъагъунин месэла чкадал ахтармишна ва гьялна. 202I- йисан декабрдин сад лагьай паюна Гилийрин хуьре райондин администрациядин бюджетдин такьатралди 300 метр мензилда хъвадай яд къвезвай линияда ремонтрин кӀвалахар тухвана. Хъвадай цин месэла республикадин ва райондин руководствойрин гуьзчивилик ква.
+ЗАГС, им еке тарих авай, метлеблу везифаяр тамамарзавай важиблу орган я. И мукьвара зун райондин ЗАГС-ДИН начальник Гьусейнова Тахмина Абдулвагьабовнадихъ галаз гуьруьшмиш хьана, ва адавай ЗАГС-ДИН везифайрикай, алай вахтунда районда цӀийиз арадиз къвезвай жегьил хизанар ЗАГС авунин, арадал атанвай хизанар чукӀунин, аялар хунин месэлаяр гьи гьалда аватӀа са шумуд суалдиз жаваб гун тӀалабна. - ТАХМИНА Абдулвагьабовна куь везифайрик вуч акатзава? - ЗАГС- дин къуллугъчийрин везифайрик хайибур, кечмиш хьайибур, эвленмиш хьайибур, чара хьайи хизанар ктабр��з, компьютердиз ягъуналди, учетдиз къачун акатзава. -Электронный документар, компьютеррин база хьана, заз чиз, квез кӀвалахда бегьем кьезилвилер хьанва. Квехъ мад гьихьтин цӀийи кьезилвилер хьанватӀа лугьуз жедани? -Алай вахтунда чи компьюторрин сад тир базада ЕГР ЗАГС конвертация авуна фадлай кардик ква. I936- йисалай регистрация авунвай вири делилар ава. И арадал атанвай ЕГР ЗАГС базадай чи агьалийривай чеб РФ-ДИН гьина аваз хьайитӀани, чпиз герек документ къачуз жеда. Электронный документри чи кӀвалах хейлин кьезиларзавайди фикирда кьуна, чна жуьреба-жуьре идарайрихъ ва кьилдин ксарихъ галаз алакъа хуьзва. -Эвленмиш ва чара жезвайбурун гьакъиндай вуч лугьуз жеда? Алатай йисуз 239 эвленмиш хьайи жегьил хизан регистрация авуна. Алатай йисарив гекъигайла, и делил са кьадар агъуз хьанва. -Коронавирусдин тӀугъвал хьунихъди тӀимил хьанватӀа? -Мумкин я. Вучиз лагьайтӀа, мехъерин залар агалнавай. Гьанра мехъерар авун къадагъа авунвай. КӀвалерани мел-мехъер ийиз ихтиярар гузвачир. ЦӀийиз арадал атанвай хизанар чукӀунин жигьетдай рахайтӀа, алатай йисан делилралди, чара хьайибурун кьадарни I73 дав агакьнава. - Куь фикирдалди, жегьилар чара хьунин себебар гьихьтинбур я? -Себебрикай са гафуналди лугьуз четин я. Гьар дуьшуьшдиз вичин себебар ава. Гзафни- гзаф эвленмиш хьана тӀимил вахт алатнавай жегьилар чара жезва. Зи фикирдалди алай девирдин жегьилриз са жизви четинвални эхиз кӀанзавач. Хизанда сада лагьай гаф муькуьдан туьтуьнлай физвач. Жегьилар чеб хизан кутуниз гьазур туш. Яшайишда къулайсуз шартӀар, пулуникай дарвал хьун, бейкарвал. Ингье чара хьунин себебар. -Чара хьунар тӀимил хьун патал чна вуч авун лазим я? -Чна гьар са чара жезвай хизандихъ галаз яргъал суьгьбетар ийизва, жезмай кьван абурун хизан хуьз алахъзава. Генани хъсан тир хизандин психолог авайтӀа, иллаки судда, вучиз лагьайтӀа, тахминан 80 процент чара хьунин арзаяр судди кьабулзава. -Эхиримжи вахтара эвленмиш жезвайбур гьи яшара авайбур я? -Эвленмиш жезвайбурун кьадар юкьван гьисабдалди 20- 30 йис я. -Тахмина Абдулвагьабовна, чи районда аялар хунин месэла гьи гьалда ава? -202I- йисуз чна аялар хунин жигьетдай 540 хайивилин шагьадатнама регистрация авуна, алатай йисарив гекъигайтӀа, и делил агъуз аватнава. - Алай вахтунда хьайи аялрал гьихьтин тӀварар пара эцигзава? - Са вахтара аялриз гьар жуьредин тӀварар гузвайтӀа, гила гзафни-гзаф мусурман диндихъ галаз алакъалу тӀварар я. -Суьгьбет авунай чухсагъул, квез кӀвалахдин рекье мадни еке агалкьунар хьурай. ЖАННА.
+ЧАЙ инсандиз менфятлу я. Лап хъсан атир ва тӀям галай къацу чай иллаки. Гьа са вахтунда адак хийирлу гзаф шейэрни ква: жуьреба- жуьре витаминар, эфирдин ягълуяр, антиоксидантар ва биоактивный маса элементар ква. Эгер куьн четин ва кулягьардай кӀвалахдал машгъул ятӀа, къацу чай менфятлу я. И чайди иллаки акьулдин пар заланди хьайила кӀвалахдиз къабилвал хъсанаруналди мефтӀедин кӀвалах хъсанарзава. Р витамин себеб яз дамарар мягькемарзава. Гьавиляй кровоизлиянияр сагъардайла ва лап шуькӀуь дамарар кеврек хьайила ам вилик пад кьадай лап хъсан такьат яз гьисабзава. Къацу чай анжах чайдикай ва кудай цикай тешкил хьанвай менфятлу дарман тир хъвадай шей тирди гьамиша рикӀел хвена кӀанда. Маса шейэр акадаруни адан тӀям ва сагъламвилин хас тир лишанар квадарзава. Гьамиша къацу чай ишлемишуналди куьне лезет хкудда, алава яз куь сагъламвал са рахунни алачиз хъсан жеда, нетижа яз куь жегьилвал яргъалди давам ва яргъалди яшамиш жеда.
+Алидиз ГИБДД-ДАЙ йигинвал кьадардилай гзаф гьикӀ артухарнаватӀа къейд авур камерадай шикил ракъурна. Алиди ГИБДД-ДИЗ гаишникдиз нагъда жермедин пул гьикӀ гузватӀа къейднавай видео рекье туна.
+2022- ЙИС тарихда гьатна, ЦӀийи йис алукьнава. Им алатай йисан нетижаяр кьадай, цӀийи планар ядай вахт я. Алатай йис район, районэгьлияр патал гьихьтинди хьана, чалай вуч ийиз алакьна? «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрацияди вичин кӀвалахда кьилин фикир экономика вилик финин ериш явашар тавуниз, муниципальный райондин бюджет дурумлувилелди ацӀурун патал карчивилин ва инвестицийрин активвал хкажуниз, социальный рекьяй гьалар хъсанаруниз, райондин агьалийрин яшайиш санлай къулайди авуниз гана. Муниципальный райондин чкадин самоуправлениедин органри вири кӀвалах Дагъустан Республикадин Кьили тайинарай вилик финин эвелимжи проектрихъ галаз кьадайвал тешкилна. Виликамаз кьунвай гьисабунри къалурзавайвал, алатай йисуз райондин экономикадин вири хилер бегьерлуди хьана. Чалай тайинарай планар асул гьисабдай кьилиз акъудиз алакьна. Кьилди къачуртӀа, 2022- йисуз райондин бюджетдин доходар 220 миллиондилай виниз алатна. Районда промышленный производстводин чӀехи пай гъвечӀи карчивилин субъектрал ацалтзава. Промышленный политикадин кьилин гележег авай тереф районда промышленный инвестиционный проектар уьмуьрдиз кечирмишун яз тайинарнава. Чахъ карчивал, гъвечӀи бизнес вилик тухудай мумкинвилер ава. Чун абурукай тамамвилелди менфят къачуз чалишмиш жезва. ГъвечӀи бизнесдал машгъул жезвайбуруз райондин ва республикадин бюджетрай хсуси кар кӀвачел ахкьалдарун патал куьмекар гузва. ГъвечӀи карханайрин ва карчийрин кьадар къвердавай артух жезва. ГъвечӀи бизнесди кӀвалахдин цӀийи чкаяр яратмишун, бейкарвилин дережа агъуз вигьин, социальный атӀугъайвални агъузарун хьтин важиблу месэлаяр гьализ куьмек гузва. Районда санлай къачурла тахминан вишелай
+виниз карханади ва 1000 дав агакьна кьилдин карчиди кӀвалахзава. Потребительский рынок экономикадин вири обществодин уьмуьр таъминарзавай секторрикай сад я. Ам шейэр кура-кура маса гудай туьквенрин, общественный тӀуьнрин ва яшайишдиз къуллугъ ийидай сетдикай ибарат хьанва. Ина кьилин чка алиш-веришди кьазва. 2022- йисуз куракура шейэр гун 2021- йисав гекъигайла 1200,5 агъзур манатдин артух хьанва. Образованиедин системадани гьалар къвердавай хъсан жезва. Республикадин инвестиционный программайрин сергьятра аваз Уружбадал школадин дарамат эцигна акьалтӀарна ва ам ишлемишиз вахкана. Магьарамдхуьре цӀийи ясли-бахча эцигна ишлемишиз вахкана. Идалай гъейри райондин 3 школада капитальный ремонтдин кӀвалахар авуна акьалтӀарна. Алукьнавай йисуз и кӀвалахар давам хъижеда. Райондин экономикада хуьруьн майишатди кьилин чка кьазва. Вилик йисарилай тафаватлу яз, ам къазанжияр гъидай хилез элкъуьн хъувунва. Адан дибда багъманчивал, уьзуьмчивал, майвачивал, малдарвал ава. Алатай йисуз эвелимжи «Точки роста» проект уьмуьрдиз кечирмишуниз кьетӀен фикир гана. Ихьтин точкаяр яратмишунив чкадин кьетӀенвал фикирда кьуна эгечӀна. Чахъ хуьруьн майишатда уьзуьмчивал, малдарвал, теплицайрин майишат, интенсивный жуьредин багъманчивал хьтин секторар вилик тухун патал хъсан шартӀар ава. Абурукай менфят къачуз чун чалишмишни жезва, багъларин, уьзуьмлухрин майданар гегьеншарзава. Йисан къайи вахтара майваяр битмишарун патал теплицайрин майишатар тешкилзава. Районда гьеле 15 гектардилай виниз теплицайрин майишатри кӀвалахзава. Хъартаскъазмайрин хуьре «Ярки-Агро» ООО-ДИ 3 ва «Нагиев» ИП-ДИ 5 гектар майдандин теплицайрай кьакьан къазанжияр къачузва. Винидихъ къейд авурвал, районда хуьруьн майишатди кьилин чка кьазва. Гьавиляй, чи вири къуватар районда санлай абадвал хкажуниз гузва. Алай вахтунда районда санлай 6000 гектарда багълар ва 2000 гектардилай виниз уьзуьмлухрин багълар экӀя хьанва. Абурун гъвечӀи пай цӀийиз кутунвай фад бегьердал къведайбур я. Месела яз, «Сад» КФХ-ДИ 180 гектарда, «Гранит» СПК-ДИ са шумуд гектарда гзаф бегьер гудай багъ кутунва, анай кьакьан бегьерар къачузва ва багъларин майданар артухарун планламишнава, идахъ галаз сад хьиз адан бегьерлувални хкажда. Гзаф чкайра дугунин цӀийи технология ишлемишзава. Чилел машгъулбуруз кӀвалахдин къулай шартӀар тешкилуниз районда кьилин фикир гузва. «Нетижалу АПК» проектдин сергьятра аваз арендаторрихъ ва КФХРИХЪ куьмекар агакьарзава. Эгер районда хуьруьн майишат са шумуд йис идалай вилик авай гьалдиз вил вегьейтӀа, районэгьлийрин зегьметдалди хъсанвилихъ арадал гъанвай дегишвилер кьатӀун четин туш. Гзаф дуьшуьшра ихтилатрилай кьуру рекъемри ачухдиз лугьуда. Райондин зегьметчийри 2022йисуз 44811 тонн емишар, 15 581 тонндив агакьна уьзуьмар, 85 000 тонндив агакьна салан майваяр (помидорар, халияр, картуфар, афнаяр ва мад) кӀватӀна. Районда багъларилай, уьзуьмлухрилай ва саларилай гъейри дамах ийидай девлетар гзаф ава. Абур хуьн, абурукай карчивилелди ва тамамвилелди менфят къачун чи буржи я. Гьа и буржи кьилиз акъудунив чун рикӀивай эгечӀни авунва. Вири ихьтин кӀвалахрихъ галаз санал, агьалийрин уьмуьрдин дережани хкаж хьана. Ра��он 2022- йисуз социально-экономический рекьяй вилик финин виликамаз кьунвай кьилин нетижаяр гьа ихьтинбур я. Чун вилик финин ериш йигинди ва мягькемди хьун ва чун агакьнавай дережа себеб яз чи районэгьлийрин уьмуьрдин дережа хкаж хьун алатай йисан кьилин нетижа хьана. Алукьнавай 2023- йисузни чна зегьметдин ериш зайифар тавуна кӀвалах давамардайдахъ, районэгьлийрин агьваллувал ян тагана хкаж жедайдахъ кӀевелай инанмишвал ийиз кӀанзава. Ф.З. АГЬМЕДОВ, «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Кьил.
+АЛАТАЙ йис чи уьлкве патал яргъалди фейи четин имтигьандиз ухшарди хьана. Февралдин вацра Украинадин чилел башламиш хьайи гьерекатри чи уьмуьрда са кьадар гъулгъула туна. Башламиш хьайи махсус операция себеб яз цӀийи Россиядин тарихда сифте яз са паюнин мобилизация малумарнай. Гуьгъуьнлай, мобилизация акъвазарнатӀани, махсус операциядин гьерекатар давам жезва. МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондай и операцияда 74 касди иштиракзава. Райондин регьбердин къарардин бинедаллаз мобилизоватнавайбурун хизанриз куьмекар гун патал оперативный штаб тешкилнава. Хуьрерин администрацийрин кьилери чкайрал мобилизоватнавайбурун хизанрив куьмекар агакьарзава. Гьайиф хьи, чи райондай фейи аскеррикай пуд кас телеф хьана. Абурун арада залан хирер хьайибурни ава. ИкӀ, Самурдин хуьряй тир Р.Шерифов алай вахтунда госпиталда ава. КӀвачерал хьайи залан хирерин нетижада са кӀвач атӀуниз мажбур хьана. Хизандив хуьруьн администрациядин патай продуктрин куьмек агакьарнава. Ярагъкъазмайрин хуьряй тир И.Магьамедован чандиз хьайи хасаратвилер сагъарунин харжияр хуьруьн администрацияди вичел къачунай. ГьакӀни хуьрерин администрацийри мобилизоватнавайбурун хизанриз гьукуматди тайинарнавай кьезилвилер ишлемишдай ва са сеферда гузвай выплатаяр къачудай документар туькӀуьризни куьмек гузва. Алай вахтунда ихьтин куьмек 69 хизандив агакьнава. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин регьберди, мобилизоватнавайбурун, операцияда иштиракзавай дяведин къуллугъчийрин хизанар, мукьва-кьилияр кьабулзава, абурун месэлайрихъ яб акалзава ва абур гьалзава. Абурун хизанриз куьмек гунилай гъейри райондин руководстводи, хуьрерин администрацийрин кьилери, администрациядин аппаратдин работникри ва са жерге организацийри мажибдин са йикъан пул мобилизоватнавайбуруз рекье тунва. РДДИН халкьдин Собраниедин депутат М.Велимурадова вичин патай I50 агъзур манат пул ганва. ГьакӀни районда «Аскердиз посылка» ва «Хъсан чарар» лишандик кваз кьиле фейи акциядин нетижада образованиедин идарайрин работникри ва школада кӀелзавай аялри аскерриз недай продуктар, алукӀдай чими парталар ва сифте нубатда герек жезвай алатар авай посылкаяр рекье туна. Къенин юкъуз, Магьарамдхуьруьн райондин тӀварунихъай пуд машин гуманитарный куьмек агакьнава. «ЦӀийи йис- гьар са кӀвализ» акциядин сергьятра аваз, къуллугъзавайбурун аял��из 223 пишкеш ва къуллугъзавайбуруз чпиз I20 агъзурни 750 манат къиметда авай чими парталар авай коробкаяр ракъурнава. И четин гьалара Ватан хуьнин карда чпин къастунал кӀевивал ва алакьунар къалурай кьегьал рухвайрикайни са кьве ихтилат кхьиз кӀанзава. Магьарамдхуьряй тир Маидов Борис Эфендиевича мотострелковый батальондиз регьбер гуз сифте йикъалай и женгера иштиракзавай. Садра хьайи хирер сагъарай дирибаш хва вичин везифайрив майор ва мотострелковый ротадин командир яз эгечӀ хъувунай. Нубатдин женгера залан хер хьайи Борисаз сифте чкадал ва гуьгъуьнлай военно-медицинский академияда куьмек гана. Пешекар духтуррилай ам къутармишиз алакьна. РФ- дин Президентдин Указдалди адаз «Жуьрэтлувиляй» орден ва РФ- дин оборонадин министрдин приказдалди «Женгера къалурай викӀегьвилерай» медаль ганва. Ганвай тапшуругъ тамамардайла чи аскерар минаяр галай участокда гуьллейрин хура гьатна. Филерин хуьряй тир Сафиханов Аслана вичин уьмуьр хаталувилик квайтӀани, хирер хьанвай юлдашар са-сад хаталу участокдай тамухъди ялна ва куьмекдиз эверна. Россиядин Президент Владимир Путинан къарардин бинедаллаз къалурай жуьрэтлувилерай Аслан Сафиханов Георгий Жукован тӀварунихъ галай медалдиз лайихлу хьана. Советск хуьряй тир Мамедгьуьсейнов Масадиказ РФ – дин оборонадин министрдин тӀварунихъай «Женгерра къалурай викӀегьвилерай» медаль гана. Ихьтин кьегьал рухвайрин къуллугъди чак дамах кутазва ва гележег ихтибарлу гъиле авайди къалурзава. Ватандин вилик пак буржи тамамарзавай гьар са аскер вичин хайи гъвечӀи Ватандиз, хизандиз сагъ саламатдиз хтун чи виридан мурад я. А. АЙДЕМИРОВА.
+СУАЛ: РФ-ДИН гражданинди, паспорт дегишардайла, гузвай госпошлинадин кьадар гьикьван я? ЖАВАБ: 300 манат. Эгер паспорт дегишарунин себеб документ вич чӀур хьунихъ галаз алакъалу ятӀа, и дуьшуьшда госпошлинадин кьадар 1500 манат жезва. СУАЛ: Паспорт къачунин патахъай хайи югъ алукьдалди вилик арза вугайтӀа жедани? ЖАВАБ: Ваъ. Паспорт къачунин кар хайи югъ алукьайдалай кьулухъ 90 йикъан къене кьилиз акъудна кӀанзава. СУАЛ: Прописка авун патал гьихьтин документар герек жезва? ЖАВАБ: Жував паспорт хьун лазим я. Идалай гъейри, прописка ийидайла, яшамиш жезвай чкадин хсусиятчи, кӀвалин документарни гваз арзачидихъ галаз хьана кӀанда. СУАЛ: МФЦ-ДИН идарада вахтуналди регистрация авунин гьакъиндай арза вугайтӀа жезвани? Вахтуналди ийизвай регистрациядинни гьамишан регистрациядин арада вуч тафават ава? ЖАВАБ: Жеда. Вахтуналди тир регистрация РФ-ДИН гражданиндиз абур чпин региондай 60 йикъалай артух вахтунда масанихъ фидайла, герек жезва. МФЦ-ДИН идарадин пешекарри къейдзавайвал, вахтуналди регистрация туькӀуьрун патал жуваз къулай МФЦ-ДИН филиалдиз физ жеда. Гьа са вахтунда прописка ийизвай касдихъ вичин документар ва кӀвалин иеси (документарни гваз) хьана кӀанда.
+АЛАЙ вахтунда минера��ьный миянардай шейэрин таъсирлувилерикай ва менфятлувилерикай гзаф рахунарни жезва, гьуьжетарни. Алимри тестикьарзавайвал, къайдаяр хуьн тавуна, минеральный миянардай шейэр ишлемишна битмишарнавай салан майвайрик инсандин организмдиз хаталу тир гзаф кьадар нитратар акатзава. Ихьтин гьалар арадал атунин кьилин себебни саларбанри тайинарнавай кьадар минеральный миянардай шейэр ишлемиш тавун я. Къейд авун чарасуз жезва хьи, набататрин уьмуьрда емдин шейэри важиблу роль къугъвазва. Абур органический ва минеральный шейэриз пай жезва. Саларбанвиле виридалайни важиблуди ва бегьер патал кьакьан менфят авайди фитер я. Абур дуьздаказ хуьн, тайинарнавай къайдайралди ишлемишун кьакьан бегьердин замин я. ЯтӀани чи райондин хейлин майишатра фитер хуьнин къайдайрал эсиллагь амалзавач. ГьакӀ гадарнавай, гьял тахьанвай фитерик гзаф кьадаралди чӀуру векьерик эчӀелрин тумар кумукьзава. Абур тухвай чкайрани гуьгъуьнай хейлин эчӀелар жезва. Идани вичин нубатди гьасилзавай продукциядин жуваз акъваззавай къимет артух хьуниз таъсирзава. Гьавиляй ихьтин гьалар арадал атун тавун патал фитер хуьнин къайдайрал кӀевелай амал авун чарасуз жезва. Асул гьисабдай яз органический миянардай шейэр чуьллериз ва багълариз зулухъди тухвана кӀанзавайди я. Амма чинра абур гатфарихъайни тухун адет хьанва. И вахтунда фитер набататар цанвай хулариз вегьезва ва гьакӀ абур чиликни кутазва. Малум тирвал, набататар гзаф жуьрейринбур ава. И кардилай аслу яз абуруз фитер тухунин нормаярни тайинарзавайди я. ИкӀ, месела, бегьердиз атанвай тарар авай багъларин гьар са гектардиз юкьван гьисабдалди 20-25 тонн фитер тухвана кӀанзава. Къелемлухар кутазвай майданрин гьар са гектардиз 20-25 тонн органический миянардай шейэр тухузва. Мадни са кар ава. Фитерин менфятлувал а кардикай ибарат я хьи, абурук набататри дуьздаказ ишлемишун патал чарасуз тир вири жуьрейрин шейэр ква. ИкӀ абурук набататривай регьятдиз ишлемиш жедай микро ва макроэлементар ква. Идалайни гъейри, фитери набататрин цинни емдин системаяр къайдада твазва. Накьвадин ери хъсанарунин, адак квай гумус артух хьунин кардани фитери важиблу роль къугъвазва. Алай девирда хуьруьн майишатда дибдин дегишвилер твазвай вахтунда миянардай шейэр дуьздаказ ишлемишунин важиблувал мадни артух хьанва. Малум тирвал, райондин саки вири хуьрерин агьалийриз усадьбадин участокар чара авунва. Гьелбетда, и четин ва мишекъат девирда идакай жергедин инсанриз еке куьмек хьун лазим я. Амма абуруни чпиз чара авунвай майданра агрономиядин истемишунар кьилиз акъудзавач. ИкӀ агьалийри багълари кьунвай ва салан майваяр цанвай участокриз бес кьадар минеральный миянардай шейэр чукӀурзава. Абурун гъавурдани гьатун акьван четин туш. Фитерин къиметар кьадарсуз багьа хьанва ва гила абуруз минеральный миянардай шейэрикай хийир къачуз кӀанзава. Амма, ��дакай чаз гьеле винидихъ къейднавайвал, хийир ваъ, анжах зиян жезва. Набататрик чпик инсандин организмдиз хаталу затӀар акатунилай гъейри, минеральный миянардай шейэри чил вични къайдадай акъудзава. ИкӀ давам жез хьайитӀа, са 5-I0 йисалай и чилера са затӀни битмишариз хъижедач.
+И ЙИКЪАРА, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедов кьиле авай райондин делегацияди «ГъвечӀи Ватан -Россиядин къуват» лишандик кваз Москвадин ВДНХ- да кьиле физвай Вирироссиядин муниципальный форумда иштиракна. Форум Россиядин Федерациядин Президентдин эмирдалди кьиле тухвана. И мярекатдин са майдандал 7,5 агъзурдав агакьна муниципалитетрин кьилери иштиракнава. Форумдин мана- метлеб муниципальный шериквал сад авун ва Россиядин муниципальный къуллугъдин кесерлувал артухарун я. КӀвалахдин программадин сергьятра аваз, ВДНХ- дин муьжуьд павильонда 65 элкъвей столар, I9 лекция, проектрин презентацияр ва федеральный къуллугърин векилрихъ галаз гуьруьшар кьиле тухвана. ГьакӀни, форумдин иштиракчийри культурадин ва экскурсиядин программайрикай менфят къачуна. «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедов кьиле авай делегациядик кваз форумда хуьрерин администрацийрин кьилер тир Адил Муслимова, Къазагьмед Къазагьмедова, Эмирагъа Асварова, Марат Эмирова, Вячеслав Якьубова ва МутӀалиб Агьмедова иштиракна.
+АДЕТ ТИРВАЛ, чи газетдин игитар бажарагълу, чпин кӀвалахдин халис пешекарар, гужлу руьгь авай инсанар я. Са кьадар вахтар алатайла, чна мад ва мад абурукай кхьизва, кӀелзавайбурун рикӀелни и ксарин алакьунарни агалкьунар хкизва, абурулай чешне къачуз теклифзава. Ихьтин дишегьлийрикай сад Гюльназ Ашумова я. Гюльназ Ашумова I958ЙИСУЗ Магьарамдхуьре виридаз гьуьрмет авай рагьметлу Мизамуллагьан хизанда дидедиз хьана. I977- йисуз школа хъсан къиметрал акьалтӀарна, жегьил руш Изберг шегьердин технический училищедик экечӀна. Анаг дерин чирвилер аваз куьтягьна, диплом гъиле гьатай Гюльназ сифте яз Дербент шегьерда авай Почтовый связда телеграфистка яз кӀвалахал акъвазна. Ахпа Гюльназа Магьарамдхуьре авай Почтада оператор яз са шумуд йисуз зегьмет чӀугуна. Вичин везифаяр са рехнени квачиз тамамарай Гюльназ 20I2- йисан 1мартдиз Центральный связдин отделдин начальник яз тайинарна. За Гюльназахъ галаз авур ихтилатра заз ам рикӀ ачух, хъсан къилихрин, садалайни аслу тушир, лайихлу дишегьли хьиз акуна. РикӀе гьамиша шадвал авай, гьа шадвални виридаз гуз гьазур, хъверни зарафат гзаф кӀандай, рикӀиз пара чими дишегьли я. Вичел ихтибарнавай везифаяр намуслудаказ кьилиз акъудзавай Гюльназ руководстводин патай хейлин шабагьриз лайихлу хьанва. Ам лайихлу хьанвай кьван гьуьрметдин тӀварар, наградаяр эзбер хъувунин лазимвал авач. Кьилинди- адан чӀехи камаллувални инсанвал я. Коллективдани Гюльназаз еке гьуьрмет ава. Ада цӀийиз кӀвалахал атанвайбур кӀвалахдин гъавурда тваз алахъзава, гьабурни кӀвалахдин рекьяй вилик фин патални ада вичин вири чирвилер ишлемишзава. -КӀвалах пара четинди ва жавабдарди я,- лугьузва Гюльназа, -зун и кӀвалахдал ашукь тирвиляй, заз четин яз аквазвач, за зи кӀвалах лап хушуналди тамамарзава. И мукьвара 65 йисан юбилей къаршиламишнавай Гюльназаз МР-ДИН кьил Фарид Агьмедова багьа награда шад гьалара вахкана. Гюльназ кӀвалахдин хъсан пешекар хьиз ам ферли дидени я. Ада вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз 3 велед тербияламишна, кьилин образованияр вугана шегьредал акъуднава. Гюльназ хтулрин бадени я. Гьуьрметлу Гюльназ къуй квехъ чандин мягькем сагъвал, кӀвалахда еке агалкьунар ва уьмуьрда хушбахтвал хьурай!
+Шикилда: МР- дин Кьил Фарид Агьмедова Гуьлназ Ашумовадив Гьуьрметдин грамота вахкузвай вахт.
+20- январь, 2024- йис. МАГЬАМЕД Гьажиеван «Русско- лезгинский» словарда туризм ва турист гафариз ихьтин таржума гузва: машгъулат , ял ягъун ва чирвилер хкажун, къекъуьн, машгъулвал, чирвилер къачунин мураддалди сиягьат ийизвай кас. Вучиз жуван ихтилат за М. Гьажиеван словардикай менфят къачуна башламишзава. Лап къадим йисарилай башламишна инсанри тӀебиатдин шартӀар чириз алахъда ва чеб яшамиш жезвай чкадин тарих чирзава, маса уьлквейриз физ чпин чирвилер артухариз алахъзава, тӀебиатдин гуьрчегвилерикай чпиз менфят къачузва. Лугьун лазим я. Дагъустанда – дагъларин уьлкведа, туризм вилик фин патал са жерге серенжемар кьабулнава. Эгер виликдай Дагъустандиз атай туристриз къулай шартӀар авачиртӀа, гила шегьре рекьер ачухнава, ял ядай ва ксудай чкаяр туькӀуьрнава, туроператорар, турагентар, гидар, проводникар ва таржумачиярни хьанва. Дербент шегьердиз атай туристриз ва маса атай мугьманриз регьят хьун патал цӀилинин рехъ ( канатная дорога) туькӀуьрун фикирда ава. А рехъ гьуьлуьн къерехдилай башламишна къеледал кьван фида. Эгер санлай къачуртӀа, Дагъустанда туристриз килигдай, чпин чирвилер хкаждай чкаярни гзаф ава: къадим Дербент (Дербентдин 5000 йисалай виниз тирди и мукьвара къанундалди тестикь жеда). Сулакдин дагълар, Самурдин санани авачир лиановый там, Ахцегь, Гуниб ва маса районрани тӀебиатдин мумкинвилери арадал гъанвай чкаяр гзаф ава. Шалбуз дагъдиз гьар йисуз къвезвай зияратчийрин кьадар гзаф жезва. Абурулай гъейри гзаф туристарни къвезва. Къайи ятар, михьи гьава ва дагъдин хци кукӀушар акур туристар тажуб хьана амукьзава. Кьилди къачуртӀа, чи районни тӀебиатди бейкефарнавач. Шейх Магьамед Ярагъидин ватан, республикада екевилиз килигна 2- чка кьазвай Самур вацӀ , жуьреба-жуьре набататар, гьайванар авай самурдин там, цӀуд киломметрдилай виниз авай Каспи гьуьлуьн къерех, райондин сергьятдай физвай ракьун рехъ ва маса шартӀарни гзаф ава. Лугьун лазим къвезва, чи халкьдин рафтарвални атай туристрихъ, мугьманрихъ галаз лап дегиш хьанва. Са сеферда зун вини Къурушдал мугьман хьана. КӀвалин патав акъвазна ихтилатар ийизвайла агъадихъай са машин атана чи патав акъваз хьана. Анай эвичӀай ксари чпин машин кӀвалин вилик тун тӀалабна. Атай мугьманар дагъдиз хкаж хьана, чнани чи суьгьбет давамар хъувуна. Са арадилай (абур Курск шегьердай тир) мугьманар хтана ва кӀвалин иесидиз пул гуз алахъна. Пул къачун тавур кӀвалин иесиди фу, ниси ва як суфрадик кутуна хъфизвай мугьманриз гайила абур тажуб хьана амукьна. Р. Гьамзатова вичин «Пять пальцев» лугьудай ктабда икӀ кхьенва: Здесь облегченье ты найдешь Печалям и недугам. Ты добрым гостем в дом зайдешь Уйдешь хорошим другом. И макъала газетдиз гьазурдайла зи рикӀел Магьарамдхуьруьн юкьван школадин са десте ученикар Буйнакск шегьердиз жегьилрин слетдиз фейи вахт хтана. Рагьметлу Насрединов Фахрудина (гьа вахтунда жегьил малим тир) школадай пуд гадани кьве руш слетдиз
+ЧИ УЬМУЬРДА гьар юкъуз ишлемишзавай дуьдгъвер, ниси, суьзме хьтин хийирлу продуктрин арада къушарин какаярни гьатнава. Авайвал лагьайтӀа, эхиримжи йисара къушарин грипп акатиз инсанрин къушар терг жез ва абур гьукуматдин «несушка» верчер къачуниз мажбур жезвай. Гзафбуру инкубаторар ишлемишзава. Амма, вучиз ятӀани и зурба мумкинвилер авай регионда и уьзуьрдин вилик пад кьадай мумкинвилер жезвач. Хвена арадиз атайла вири са гъилди гиликьзава. Верчер икӀ терг хьуни къушарин якӀун, какайрин эксиквални арадал гъизва. Алатай 2023- йисан январдин вацра чна ишлемишзавай къушарин какайрин лотокдин яни 30 какадин къимет 2l0- 2l5 манат тир. Алукьнавай йисан январдиз абурун къимет 360450 манат хьанва. Хейлин аналитикрин фикирдалди, эксиквилин нетижада и продуктдин къимет 45 % хкаж хьанва. Са бязи аграйри малумарзавайвал, къушарин фермайра и продукт гьасилун патал ишлемишзавай материалар багьа хьанва. Гьаниз килигна абур къиметар хкажуниз мажбур хьанва. Дугъриданни и ихтилатар гьахъбур я. Амма, бубайрин мисалда лугьузвайвал, лугьузвайди кимиди хьайитӀани яб акалзавайди акьуллуди хьана кӀанда. Чаз виридаз малум тирвал, чи уьлкведиз къунши Турциядин гьукуматдай са шумуд партия какаяр гъанва. Гилалди чи уьлкведа гьасилзавай продукт бес жезвайди тир. Гила гьа продуктдин эксиквал арадал атанва. Инал вич-вичелай вучиз лугьудай суал къвезва? Са бязи чешмейра кхьизвайвал, Европада «къушарин грипп» пайда хьунин нетижада 50 миллиондив агакьна къушар терг хьанва. Гьаниз килигна, абурун къимет 75 % хкаж хьанва. Чи зурба гьукуматдани и продукт гьасилунин эксиквал арадал атанва. И «какайрин эксиквиликай» Турцияди вичиз менфят хкудзава. Я жеди, авачир шей къуншидивай къачудай адет я, амма къуншидивай гъизвай продукт гьикӀ арадал гъизва, адан ери гьихьтинди я, бес и продукт гьасилунин рекье чахъ авай четинвилер гьабурухъ жезвачни, жаваб авачир суалар я. Вири санлай дуьньяда 80 миллион какаяр гьасилзава. Абурукай 35 % Китайди, 8,4 % США- ди, 6,8 % Индияди, 3,7 % Мексикади, 3,5 % Бразилияди гьасилзава. И продукт гьасилунай кӀуьд лагьай чкадал алай Турцияди гьасилзавайди l,3 процент я. Турцияда и продукт гьасилзавай 468 карханада 35 агъзурдав агакьна инсанри зегьмет чӀугвазва. Ихьтин карханаяр чахъ вучиз авач? Кардик квай чи карханаяр гилалди и продукт гьасилиз агакьзавай, гила вуч хьана? Гьелбетда, маса гьукуматдай продуктар гъуналди эксиквал арадай акъудиз жеда, амма къиметар агъуз жедач. Туьрквери, Китайдин агьалийри хьиз чавай техил къачузва ва какаяр гьасилиз чаз маса гун хъийизва бес… Бес, чи зурба гьукуматдивай техил маса тагана и продукт гьасилайтӀа жезвачни?... СССР- дин вахтунда са гьал гьар шегьерда киоск, школа, поликлиника хьиз къушарин фабрикани кардик квайди тир. Я эксиквал авачир, я дарвал. Гила виридалай ужуз продукт чаз багьаз акъваззава. «Къушарин грипп» акатна лугьуз агъзурралди къушар терг ийиз таз чун къе маса гьукуматрихъ муьхте авунва. Къачун чна чи гъвечӀи Ватан Дагъустан. Яшайишдин шартӀарал, хуьруьн майишатдин продукция гьасилунал гьалтайла гзаф къулайвилер авай чка я. Яраб чавай гьа къушарин фермаяр кардик кутуна жуван региондин халкь михьи продукциядал таъминариз вучиз жезвачтӀа… Гьукуматди гьар йисуз ахъайзавай субсидийрикай менфят къачуна гьахьтин фермаяр кардик кутуртӀа, михьи продуктни жеда бейкарбуруз кӀвалахарни. Къе, лап агъуз мажибар авай чи регионда вич гьасилуни еке такьатар тӀалаб тийизвай какайрин къимет икьван виниз хьайила, бес маса гьукуматрай гъизвай муькуь продуктрин къиметар гьикӀ ХЬУРАЙ?....ЗА фикирзавайвал, эксиквал арадай акъудиз жеда, къалабулух кутазвайди кӀичӀевилин велвела я. А. АЙДЕМИРОВА.
+5 20- январь, 2024- йис. фидайбур хкяна, рекье герек къведай лазим шейэралди таъминарна. 1961- йис, гатун вахт, далудални пар хьайила, рехъди физ четинни тир. ГьикӀ ятӀани, вири сагъ-саламатдиз Буйнакск шегьердин патав гвай туристрин ачухдал акъатна. ЧНА-ЧАЗ тӀуьн гьазуриз, ачухдик ксуз са шумуд югъ акъудна. Чкадихъ, гьавадихъ таниш
+хьайидалай кьулухъ гьуьжетунар башламишна. Ни фад цӀай хъувуртӀа, алачух кӀватӀайтӀа, тик гуьнедай яцӀу чил кьуна эвичӀайтӀа (кӀане судья килигзавай гъилерал къабарар хьанватӀа лугьуз). Гьуьжетар куьтягь хьана. Еке майдандал вири иштиракчияр кӀватӀ хъувуна, кьунвай чкайрикай малумат гана. Магьарамдхуьруьн юкьван школадин ученикри слётда хъсан нетижаяр къазанмишунай кьилдин Грамота ва «Юний турист» тӀварни гана. Гьуьрметлу «Самурдин сес» газетдин коллектив, Квез алукьнавай ЦӀийи йис мубаракрай, ЦӀийи йисуз квехъ еке агалкьунар жедайди за умудзава. Играмудин ИСМАИЛОВ, ветеран. Шикилда: Магьарамдхуьруьн юкьван школадин ученикар, Буйнакск шегьердиз жегьилрин слетдиз фейи вахт. 3 РОССИЙСКАЯ ФЕДЕРАЦИЯ РЕСПУБЛИКА ДАГЕСТАН АДМИНИСТРАЦИЯ МР «МАГАРАМКЕНТСКИЙ РАЙОН» МКУ «ОТДЕЛ СТРОИТЕЛЬСТВА , АРХИТЕКТУРЫ И ЖКХ» МР «МАГАРАМКЕНТСКИЙ РАЙОН»
+АРБЕ ЮКЪУЗ, Чечнядин меркезда азаддиз кьуршахар кьунай кьиле фейи СКФО- дин первенство акьалтӀна. Первенствода иштиракай са жерге республикайрин арада дагъустандин команда виридалай викӀегьди хьана. Дагъустандин спортсменри къазанмишнавай 12 медалдикай 9 къизилдинбур хьана. Абурукай кьуд медаль эхиримжи юкъуз кьуд категориядай кьиле фейи акъажунра къазанмишнава. ИкӀ, Дагъустандин команда 1- чкадиз, Кабардино- Балкариядин команда 2- чкадиз ва первенство тухвай иесияр Чечня 3- чкадиз лайихлу хьана. Къазанмишнавай чкайриз ва медалриз килигна Кьиблепатан республикадин спортсменри Россиядин первенстводиз 14 путевка ва Чечнядин спортсменри 11 путевка къазанмишнава.
+МУНИЦИПАЛЬНЫЙ райондин администрацияда аппаратдин работникрин нубатдин совещание кьиле фена . Ам ачухай МР дин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьабибуллагь Мурадалиева « Магьарамдхуьруьн район » МР дин муниципальный хсусиятда авай объектра ц I аяр кьунрин хатасузвал авай гьалдин гьакъиндай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрациядин ГО ва ЧС отделдин начальник Зайнудин Азимован докладдихъ яб акалун теклифна . Зайнудин Эмиржановича къейд авурвал , муниципальный хсусиятдин объектар ц I аяр кьунрикай хуьн патал тайин тир к I валах тухузва . МР дин администрацияда и рекьяй кьабулнавай къарардин бинедал алаз сифте нубатда инсанар гзаф к I ват I жезвай чкайра ( школай ра , аялрин бахчайра , клубра ) ц I аяр кьуникай хуьн ва хатасузвилин дережа хкажун патал ара дат I ана к I валах тухузва . Муниципальный райондин объектрал ц I инин алатай вахтунда 47 ахтармишун кьиле тухвана , 85 протокол кхьена . Гъиле авай йисан майдин вацра бязи школайрин работникрихъ галаз практикадин занятияр кьиле тухвана . Докладчиди къейд авурвал , и рекьяй гьеле гьализ тахьанвай ва фикир таганвай месэлаярни ама . Образованиедин объектрал цин гьамбарханаяр ч I уру гьалда ава : абур к I евнавач , яд авач , бязибур зирзибилдай ац I анва . Культурадин идарайрани хъувуна к I анзавай , фикир таганвай месэлаяр гзаф ама . Районда ц I аяр кьунрикай хуьнин рекьяй ихьтин ва я маса кимивилер арадал атунин асул себеб бюджетдин бес кьадар такьатар тахьун я .
+Докладдин винел рахай райондин общественный Советдин председатель А . Нагъметуллаева , ЦРБ дин кьилин духтур Гь . Беглерова , образованиедин управлениедин начальник У . Абейдуллаева ва масабуру яб акалай месэладин гьакъиндай чпин фикирар лагьана . Гуьгъуьнлай Гьабибуллагь Желиловича гьалай месэладин нетижаяр кьуна , к I валах хъсанардай рекьер къалурна . Совещаниедал гьак I жегьилрин к I валахдин рекьяй отделдин начальник М . Рамазанован , ЖКХДИН отделдин начальник И . Тагьирован , хуьруьн майишатдин управлениедин начальник , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат Н . Ибрагьимован ва масабурун информацийрихъни яб акална . Ф . ГЬАЖИЕВ .
+КЪУДРАТ Мегьтиевича ва ОДЕССА Жанлатовнади рик I ер сирер сад авуна , гъил гъиле кьуна , к I вал югъ кутуна , муьгьуьббатдикай туьхуьн тийидай чирагъ авуна уьмуьрдин къекъуьнар авай яргъал рехъ ат I уз 40 йис хьанва . 40 йис . Сивяй регьятдиз къведа . Амма 40 йисан рехъ I4600 юкъузни йифиз ат I ана к I анзава . 40 йисан рекье гьалтзавай татугайвилерилай , уьмуьрдин кстахвилерилай , яшайишдин ва дуланажагъдин мишекъатвилерилай гьар садалай кам ягъиз , пакадин йикъахъ инанмишвилелди а рехъ давамариз алакьзавач . Къудраталайни Одессадилай и кар алакьна , абуру вири четинвилериз дурум гана , бегьерлу уьмуьр давамарун яз гьа чеб хьтин пуд велед ч I ехи авуна . Абуруз кьилин образование къачудай мумкинвал гана . Вири эвленмишна . Пудани гьуьрмет хатур аваз Магьарамдхуьре к I валахзава . Гьа им тушни диде бубадин санал кечирмишдай уьмуьрдин эрзиман мурад ! КЪУДРАТ Мегьтиевича Киркарин хуьруьн юкьван школа , ахпа Дагъустандин госпединститутдин къецепатан ч I аларин факультет акьалт I арна . Жегьил малимди зегьметдин рехъ I973 йисуз Магьарамдхуьруьн Iнумрадин юкьван школада английский ч I алан тарсар гунилай башламишна . Ина I3 йисуз гьакъисагъвилелди ч I угур зегьметдин бегьерлувилин гьакъиндай школадин директорди ганвай характеристикадай къачунвай ц I арари ачухдиз лугьузва : «… Къ . Жабаров вичин везифайрив намуслувилелди эгеч I зава . Адаз вичин предмет , методика лап хъсандиз чида ва адалай чирвилер аялрихъ агакьариз алакьзава ». Ина I3 йисуз к I валах авурдалай кьулухъ районодин инспекторвиле тайинарна . Ахпа Къудрат Мегьтиевичан тешкилатчивилин , инсанрихъ галаз к I валах ийиз алакьунин бажарагълувал фикирда кьуна ам райондин администрациядин инструкторвиле тайинарна . Ина ада вич алай чка фад къалурна : ам райадминистрациядин отделдин заведующийвиле , гуьгъуьнлай отделдин начальниквиле тайинарна . Гьа са вахтунда ада общественный ч I ехи к I валахни тухуз хьана . Яргъал йисара ч I угур гьакъисагъ зегьметдай Къудрат Мегьтиевич « Дагъустан Республикадин муниципальный къуллугъдин лайихлу работник » гьуьрметлу т I варц I из лайихлу хьана . Адаз райадминистрациядин кьил М . Велимурадован къул алаз ганвай характеристикадай агъадихъ гъизвай са шумуд ц I арц I и Къудрат малимдин к I валахдив эгеч I унин тегьер , кар алакьунин бажарагълувал къалурзава : «… Ам райадминистрациядин хуьрерин администрацийрихъ галаз к I валах тухудай отделдин заведующийвиле тайинарунихъ галаз санал райондин хуьрерин администрацийрин к I валах сад лагьана хъсан , анра зегьметдин ва кар тамамарунин низамлувал мягькем хьана . Гьа и кардай Къ . Жабаров чухсагъул малумаруналди лишанлу ийизва …». Ихьтин гьевесламишунар , лишанлу авунар сечкийрин кампанийра , профсоюздин к I валахда , призывар кьиле фидайла активвилелди иштирак авунай Къудрат Мегьтиевичан адресдиз т I имил хьанач . Абурун арада « Магьарамдхуьруьн район вилик тухуник хсуси пай кутунай » х��рудал эцигдай знакди кьет I ен чка кьазва . Къудрат малим шад ва гурлу межлисрал рик I алай , жемятдин хийир шийирдикай хкеч I тийидай инсан я . Гьа ихьтин лишанар фикирда кьуна адал гзафбуру ч I ехи ва шад межлисар кьиле тухунни ихтибарзава . КЪУДРАТ Мегьтиевич , дугъриданни , вири патарихъай гьуьрметхатурдиз лайихлу инсан я . Адан адресдиз хуш келимаярни гьикьван хьайит I ани лугьуз жеда . Бес и 40 йисуз адахъ галаз санал камкамуна аваз фейи , хъсан вири крарин шерик хьайи , къулан чимивал , к I валин къенивал хвейи , гужлу лампади хьиз ишигъ гайи адан уьмуьрдин юлдаш Одесса Жанлатовнадиз гьихьтин къимет гуда ? Анжах « вад »! Эгер гьадалай ч I ехи къимет авайт I а , ам гьадаз ни лайихлу тир . Са капуни ван ийидач лугьуда , халкьдин мисалди . Эгер уьмуьрдин яргъал сефердиз экъеч I айла Къудратал фикирарни мурадар сад авуна , гъил гъиле кьуна , кам камуна туна фейи Одесса хьтин дишегьли гьалтначирт I а , къе бажагьат завай и хуш ц I арар кхьиз жедай . ОДЕССА Жанлатовна неинки уьмуьрдин вафалу юлдаш , хъсан ва къайгъудар диде , гьуьрметлу къунши я , ам к I валахални вири тарифриз лайихлу пешекар , чешнелу къуллугъчи я . Туширт I а Каспийск шегьердин медицинадин училище акьалт I арай I973ЙИСАЛАЙ ада Магьарамдхуьруьн райондин центральный больницадин лабораторияда дегиш тахьана гьуьрмет хатур аваз к I валахдачир . Ам здравоохранениедин отличник я , шумудни садра райадминистрациядин , республикадин здравоохранениедин министерстводин гьуьрметдин грамотайралди лишанлу авуна . КЪЕНИ хизан , уьмуьрдин вафалу юлдаш , низамлу веледар , жемятдин арада хатур гьуьрмет хьун гьар са касдин рик I ин мурад я . Гьуьрметлу Одесса Жанлатовна ва Къудрат Мегьтиевич , вири ибур куьне санал кечирмишай уьмуьрдин бегьерар яз куь далудихъ мягькем дагъ яз ква . Вилик ат I ун хъийидай яргъал рехъ кума . Къуй гьамни фейи рекьиз ухшар авайди , мад са яхц I ур йисалай санал кечирмишай рехъ разивилелди къейддайди хьурай . Фикрет ГЬАЖИЕВ .
+ЧАВ шад хабар агакьна . Магьарамдхуьре яшамиш жезвай чи районэгьли Нажмудинов Расим Назимович Вирироссиядин турнирда гъалиб хьана . Адет хьанвайвал , « Битва на Руси » лишандик кваз гьар йисуз тухузвай и турнирда Россиядин вири регионрай жегьил спортсменри иштиракзава . I99IЙИСУЗ Магьарамдхуьре дидедиз хьайи Расиман рик I аял ч I авалай спортдал хьана . Рик I е ч I ехи къастар авай жегьил хайи хуьре школа акьалт I арайдалай гуьгъуьниз Тамбовдин госуниверситетдин юридический факультетдиз гьахьна . Алай вахтунда 5курсуна к l елзава . Сад хьиз Махачкъаладин Жафарован т I варунихъ галай спортшколадизни гьахьна . Тренер Магьамед Ширванован гъилик женгинин искусстводин сирер чириз башламишна . 20I3ЙИСУЗ ММА версиядай дуьньядин кубок патал кьиле фейи женгера иштиракай ам 3чкадиз лайихлу хьана . Гуьгъуьнлай Россиядин кубок патал Казань шегьерда кьиле фейи женгера Iчкадиз ва 20I4ЙИСАН хъуьт I у��з Сибирдин чемпионатда универсальный женгерани Iчкадиз лайихлу хьана . Адакай ММА версиядай Васильевский кубокдинни сагьибни хьана . Алай йисан I0АВГУСТДИЗ Тамбов шегьерда « Битва на Руси » лишандик кваз кьиле фейи вирироссиядин турнирда къайдаяр авачир женгерай къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра рингдин иеси тир спортсмен П . Мамонтовахъ галаз экъеч I ай Расима вичин алакьунралди , къастунин к I евивилелди вири гьейранарна , ада гъалибвал къазанмишна . Им Расиман уьмуьрда профессиональный сад лагьай женг тир . Ам Дагъустандай атанвай тек са иштиракчи тир . Вичин заланвилин категориядай рингдал экъеч I ай (70 килограмм ) Расима женг тухузвай къайда акур судьяйри рейсадвилелди гъалибвал чи спортсмендиз гана . Чемпиондин суьгьбетрай малум хьайивал , « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова гьар сеферда куьмекдин гъил яргъи авуни Расиман къуват мадни артухарзава . Ада вичиз спонсорвилин куьмекар гайи Гьалимов Аразаз , Эседуллаев Далгатаз , Талибов Эдгараз , Гьабибов Шевкетаз пара разивилелди чухсагъул лугьузва . Дугъриданни , мумкинвилер авай кьегьал рухвайри чи спортсменриз чпивай жедай куьмекар ганайт I а чи жегьилрихъ чпин алакьунар къалурдай , гьуьндуьр дережадиз хкаж жедай , хайи хуьруьн , Ватандин т I вар машгьур ийидай мумкинвилер жедай . Къе Расим хкаж хьанвай дережа регьятди туш . Адан рик I е мадни вилик фидай , мадни виниз хкаж жедай мурадар ава . Расима и йисуз кьиле фин хъийидай турнира иштиракунин мураддалди дурумлувилелди к I валахзава . Чна адал , ва хьанвай агалкьунрал дамахзава . Адахъ мадни кьакьан дережайриз хкаж жедай гьевес , чандин мягькем сагъвал ва къастунин к I евивал хьун чи мурад я . А . АЙДЕМИРОВА .
+Ц I ИНИН ГАД гзаф кьурагьди хьана . Гьа и кар себеб яз тамара ц I аяр кьунин хаталувални артух хьанва . Кьадардилай гзаф чими гьава , бязи инсанрин къайгъусузвал себеб яз тамари ц I аяр кьуникди ч I ехи зиянрал гъайи дуьшуьшарни гзаф жезва . Магьарамдхуьруьн лесничество гьуьлуьн кьерелай баш ламишна Рутул районда акьадалди эк I яй хьанва . И еке майданда тамухъ гелкъвезвай лесничийрин кьадар лап т I имил я . Техникадал гьалтайлани кесиб . Гьавиляй ц I ухъ галаз женг ч I угунни четин жезва . И мукьвара Рутул райондин тамун 7кварталда ц I ай гьатна . Чи лесничестводин , гьак I Самурдин участокдин лесничийри тамам са гьафтеда адахъ галаз женг ч I угуна . Ц I ай хкадарна . Там ч I ехи зиянар хьуникай хвена . Чи райондин сергьятдани кьве чкада ( кугьне Магьмутахуьруьн мулкуна ва вац I ун кьере ) ц I аяр кьур дуьшуьшар хьана . Чна вахтунда кьабулай серенжемри ва пожарникрин куьмекдалди ч I ехи зиянар жедалди ц I аяр хкадарна .
+Зуруналди акъудна вун гъурбатдиз Тавун патал чи лезги халкь уяхар . Халкьдин гьахъвал чпин ажал тирди чиз Зайифарна вун хьтин чи даяхар . Ви ктабрин т I варар са сад къизилдин Гьарфаралди кхьенва чи тарихда . Алкьвадардилай кьуд пата��ъни чи чилин Машгьурзава абур гьар са арифда . Ви к I вач хк I ур гьар са хуьре , шегьерда На Исламдин нур чук I урна , ам хвена . Кич I е тушиз хвена ам ви тегьерда , Дин рик I еваз суьргуьндизни вун фена .
+« Кесиб халкьдин уьмуьр сад хьиз четин я », Лагьанай на вун хьайи гьар чкада . Ваз акурбур , вав рахайбур эркин я , Ви ч I аларин гъавурда фад акьада . Ажуз хьанач вун санални , мумкин я , Умуд аваз къенин йикъа , пакада . Гьавиляй на ц I ай туьхуьрнач садрани Хуш уьмуьрдихъ кузвай рик I ин акада . На машгьурна чи т I вар вири дуьньядиз , Хьаначт I ани вавай к I елиз , я кхьиз . Бязибрулай ( вишералди савадлу ) Хуп I деринвал , Гомер буба , гана хьи , Сад Аллагьди шииратдин ви кьилиз .
+Шумуд варз я хуьруьз хтун тавуна Гьикьван вахт я Диде вун заз такуна Заз накь йифиз вун ахварай акуна Вахъ вил хьанва акъатзава рик I, Диде зи . Пашман я зун гатфар такур билбил хьиз Секин я зун лепелачир Муй гьуьл хьиз , Гьамиша вун акун к I ан я ви хциз Вахъ вил хьанва акъатзава рик I, Диде зи . Ават I ани вавай гзаф яргъара Хквезда зун геж тавуна мукьвара .
+Зун рекьидач , зун рагъ жеда кьилел ви Чи ашкъидин ч l улав цифер бамишдай . Зун рекьидач яр жеда ваз чилел и , Йифди югъди теменар ваз багъишдай .
+ГЬАР СА КАС ч I ехи хьайила , яни вахт атайла хизан кутваз алахъзава . Жегьил хизанда аялар пайда хьайила ам генани мягькем жезва . Уьмуьрдин юлдашри чпин веледар тербиялу , хъсан инсанар яз вердишарун патал зегьмет ч I угвазва . Са бубат к I вачи чил кьурла виридалай багьа шейэр тир балаяр яслибахчадиз рекье твазва . Ина абуру чеб хьтин аялрин арада са кьадар къулайдиз гьиссзава . Абурухъ чпин дустар , къугъунар ийидай , фикирар лугьудай мумкинвилер жезва . Хъсан патахъ вири ихьтин ц I ийивилер кьвед лагьай диде тербиячи себеб яз арадал къвезва . Жуваз тариф , анихъ галайдаз хийир гъидай зегьметдиз къимет це лугьузвай мисал – им тербиячийринни малимрин пешедиз талукь я . Абуру чпин гъилик атай аялриз сифте чирвилер , хъсан тербия гуз алахъзава . Ик I аялрив рик I гваз эгеч I завай , абурал алахъзавай , диде бубайрини гьуьрмет ийизвай и пешейрин сагьибрин т I варар жемятдини еке гьуьрметдивди кьазва . Гьа ихьтин , бахчадиз атай аялриз кьвед лагьай дидевал ийизвай , пешедив , аялрив рик I гваз эгеч I завай тербиячийрикай сад Асалиева Жульетта Гьазеровна я . Магьарамдхуьре хана ч I ехи хьайи Жульеттади 8 класс акьалт I арайла малимвилин пеше хкянай . Ада Дербентдин педучилище акьалт I арна . Жегьил пешекарди са йисуз школада сифтегьан классрин малим яз зегьмет ч I угуна . I973ЙИСУЗ к I валах себеб яз , уьмуьрдин юлдашдихъ галаз Норильск шегьердиз акъатна . Ругуд йисалай мад хайи Ватандиз хтана . Магьарамдхуьруьн « Теремок » бахчада тербиячивиле к I валах ийиз башламишна . Гуьгъуьнлай райондин центрдал алай « Солнышко » бахчадиз перевод вахчур Жульетта Гьазеровнади инани са к I усни кагьулвал авунач . Аялриз к I елиз кхьиз чирун , абур школадиз гьазурун , ч I ал ачухарун , лезги ва урус ч I алал шиирар к I елиз тун , манияр лугьун , зигьин ачухардай гьар жуьре къугъунар тешкилун вичин гьар йикъан везифайрик акатзавайди рик I ивай гьисс ийиз хьана . Къени гьак I я . Суварриз талукьарна гьар жуьре мярекатар кьиле тухузва , диде бубайрихъ галаз хуш рафтарвал хуьзва . И кар себеб яз гьабуруни Жульетта Гьазеровнадин т I вар еке гьуьрметдивди кьазва . 40 йисалай виниз ч I угвазвай гьакъисагъ зегьмет шумудни са гьуьрметдин грамотайралди лишанлу авунва . « Виридалайни еке награда вичи тербияламишай аялрикай хизан , общество патал вафалу инсанар хьун я » ,лугьузва Жульетта Гьазеровнади . Адан уьмуьрдин рекьикай , к I валахдикай , лайихлувилерикай , хуш къилихрикай яргъалди рахаз жеда . Амма виридалай еке лайихлувал : ам играми диде я . Вичин уьмуьрдин юлдаш Ягьадинни галаз тербиялу кьуд велед уьмуьрдин шегьредал акъуднава . Абуру кьилин образованияр къачуна чпин к I валерин , пешейрин иесияр хьанва . Жульетта Гьазеровнадихъ к I уьд хтулни ава . Ам коллективдин , магьледин , хуьруьн уьмуьрдикай са юкъузни къерех жезвач . Къенин юкъузни аялрин кьвед лагьай диде яз зегьмет ч I угвазва . Яргъал йисара рик I е ашкъи гьевес аваз аялрин къуллугъда акъвазнавай , абурал зегьмет ч I угвазвай , ч I ехи уьмуьрдиз къачузвай камар мягькемарзавай квехъ чандин мягькем сагъвал хьурай , куь уьмуьр – гуьзел гатфарин югъ хьиз фирай , гьуьрметлу Жульетта Гьазеровна ! А . АЙДЕМИРОВА .
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+Ц I аяр кьадай хаталу гьалар арадал атуникди чна лесничийрин фикир ц I аяр кьунин хаталувал авай участокра гуьзчивал тухунин вахт яргъи авунал желбнава . Чи работникрин алакъаяр рекьерин , электросетрин ва газопроводрин къуллугърихъ галаз сигъ авунва . Чи работникри агьалийрин арада ц I аяр кьунриз акси пропаганда тухузва . И кар патал районрин газетрикай ва телевидениедикай менфят къачузва . Лесничестводин дежурный диспет черди таму ц I ай кьур дуьшуьш хьайит I а , энгелар тавуна « Дагъустандин лесопожарный центрдиз » хабар гузва . Чна гьак I агьалийри ц I аяр кьунин хатасузвилин къайдайрал амал ийизвай гьал ахтармишун патал рейдер кьиле тухузва . Чна агьалийривай мукъаятвал хуьн ва чи истемишунрал к I евелай амал авун , тама ва адан патарив ц I аяр тавун т I алабзава . Ихьтин истемишунрал амал авурт I а , ч I ехи зиянар , бедбахтвилер арадал атунин вилик пад кьаз жеда .
+ОАО « Россельхозбанк » ДРФ дин Магьарамдхуьруьн алава офисди банкдин кредитрай вахт алатнавай вири заемщикриз банкдин Магьарамдхуьре авай офисдиз алава консультацияр къачуз теклифзава . Ина куь вири месэлайриз ва теклифриз килигда ва квез куьмек гуз алахъда . Банкдин Магьарамдхуьре авай офисдин дирекция .
+Магьарамдхуьруьн 2нумрадин СОШ дин коллективди Гьажиева Земфирадиз ва адан хизандиз уьмуьрдин юлдаш ВЛАДИСЛАВ кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат ч I угуналди башсагълугъвал гузва . Магьарамдхуьруьн 2нумрадин СОШ дин коллективди Алиева Эльмирадиз ва адан хизандиз играми хва АРТУР кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат ч I угуналди башсагълугъвал гузва . Магьарамдхуьруьн « Теремок » бахчадин коллективди Метгьадова Латифадиз ва адан хизандиз буба Багъиров Девлетхан кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+6 АПРЕЛДИЗ Магьарамдхуьре , « Гьик I яшамиш жезва къунши ?» лишандик квай Дагъустандин Миннацдин проект тамамаруниз талукьарнавай мярекатар кьиле фена . Республикадин халкьарин арада дуствал хуьниз , муниципальный тешкилатрин арада авай алакъаяр мягькемаруниз эвер гузвай проектдин мярекатар республикадин са жерге районрани тухванва .
+2 8АПРЕЛДИЗ Магьарамдхуьре Санкт Петербургдин метрода хьайи мусибатдин дуьшуьшдиз талукьарнавай терроризмдиз акси митинг кьиле фена . Митингдал администрациядин жавабдар работникри , волонтеры ( гуьгьуьллу куьмекчияр ), школьникри , жегьилрин парламентдин векилри , центрдал алай идарайрин ва учрежденийрин работникри , хуьруьн агьалийри иштиракна .
+Мярекатда Дагъустандин милли политикадин рекьяй министр Татьяна Гамалея , « Магьарамдхуьруьн район » МР – дин кьил Фарид Агьмедова , РД – дин Миннацдин сотрудникри , МР – дин жавабдар работникри , Ц I ийихуьруьн ва Буткъазмайрин хуьрерин администрацийрин кьилери , гьа и хуьрерин делега цийри , са жерге идарайрин руководителри , общественный организацийри , СМИ – дин векилри ва районэгьлийри иштиракна . Центрдал алай школайрин аялри гъилера цуькверни аваз атанвай мугьманрин делегация Ватандин ч I ехи дяведа телеф хьайибурун гуьмбетдал къаршиламишна . Фарид Агьмедовани Татьяна Гамалея ва Рафик Урду хановани ( Буткъазмаяр ) Рамиз Байрамова ( Ц I ийихуьр ) гъиле авай цуькверин венокар гуьмбетдал эцигна . М . Гьажиеван т I варунихъ галай школадин аялри мярекатдин иштиракчийриз и райондай дяведиз фейибурукай , абуру авур кьегьалвилерикай ва Ватан патал чанар гайибурукай гьенеш информация авуна . Татьяна Гамалея къейд авурвал , акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссералди тербияламишунин карда тарих чир хьуни , ам хуьни еке роль къугъвазва . Гуьгъуьнлай кьиле райондин руководство ва атанвай мугьманар авай дестеди райондин администрациядин гьаятда « Дуствилин алея » лишандик кваз къелемар ак l урна . Мугьманрихъ галаз винидихъ т I варар кьур хуьрерин администрацийрин кьилерини кьве хуьруьн дуствал мягькемарунин лишан яз къелемар ак l урна . Мярекатдин шадвилер Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрдин гьаятда давам хьана . Центрдин гьаятда атанвай мугьманар адет тирвал кьелни фу гваз , зуьрнедин ван кьилеллаз къаршиламишна . Кьве хуьруьн жегьилрин канат ялунин акъажунар кьиле фена . Дагъустандин лайихлу артист , симинин пагьливан Ямудин Эгьмедханован гъилик гьазурвал
+къачузвай « Гьунар » дестедин симинин пагьливанри чпин алакьунар къалурна . Ахпа атанвай мугьманар центрдин гьаятда райондин искусствойрин школадин аялри ч I угунвай шикилрин выставкадиз килигна . Культурадин центрдин сад лагьай мертебада авай чи халкьди дегьзаманра ишлемишнавай , абурун тарих , культура къалурзавай алатрихъ галаз таниш хьана . Гуьгъуьнлай фойеда элкъвей стол тешкилна . Элкъвей столдин к I валахда хуьрерин администрацийрин кьилери , образованиедин управлениедин , здравоохранениедин , общественный палатадин , женсоветдин векилри , ветеранрин союздин председателди ва масадбуру иштиракна . Элкъвей столдихъ республикадин халкьарин арада авай дуствал хуьнин ва давамарунин важиблувиликай гегьенш суьгьбетар авуна . Гуьгъуьнлай мярекатдин иштиракчияр центрдин еке залдиз мугьман хьана . Залда мугьманриз центрдин художественный самодеятельностдин коллективди ва райондин искусствойрин школадин аялри гурлу концерт гьазурнавай . Концерт башламишдалди МР – дин администрациядин кьил Фарид Агьмедова , халкьарин арада дуствал хуьник , муниципальный тешкилатрин алакъаяр мягькемаруник лайихлу пай кутунай Татьяна Владимировнадиз чухсагъул малумарна . Татьяна Владимировнади , Миннацдин « Гьик I яшамиш жезва къунши ?» проект тамамарунин карда ихьтин мярекатар гьазурай ва кьиле тухвай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедоваз , общественный хатасузвал хуьнин рекьяй МР дин кьилин заместитель Зейнудин Азимо ваз ва образованиедин управлениедин начальникдин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Айна Гьажиевадиз чухсагъул малумарна . Ахпа сегьнедал экъеч I ай Билал Эскендерова , малим Рустам Къарибова , Фархад Абдурагьманова , Нажмудин Шагьбанова лагьай манийри , Магьарамдхуьруьн , Кьеп I иркъазмайрин , Филерин школайрин аялри къалурай сегьнейри , к I елай шиирри , « Магарамкент » ансамбльди авур кьуьлери мярекат халис сувариз элкъуьрна . А . АЙДЕМИРОВА .
+4 ПАШАЕВ Сулейман Энверан хва I949ЙИСАН 3мартдиз Ахцегь райондин Ялцугърин хуьре дидедиз хьана . I952ЙИСУЗ хуьр , пландин къайдада , Магьарамдхуьруьн райондин Советск хуьруьз куьч хьана . I956ЙИСУЗ школадиз фена . Школа куьтягьай I967ЙИСУЗ Киркарин юкьван школада старший пионервожатыйвиле к I валахна . I968ЙИСУЗ Дагъустандин Гьукуматдин университетдин филологиядин факультетдин урус ва дагъустандин ч I аларин отделениедиз гьахьна , I973ЙИСУЗ акьалт I арна . I973-I975 йисара Советрин Армияда офицер яз Ватандиз къуллугъна . Райондин « Коммунизм патал » ва республикадин « Коммунист » газетриз макъалаяр ва очеркар кхьиз , гьеле школада к I елзавай вахтунилай башламишна . Шиирар ва рассказарни кхьиз хьана . Аялар патал кхьенвай гъвеч I и литературадин эсерар « Кард », « Литературадин Дагъустан » ва маса журналризни акъатзавай . Алай вахтунда Советск хуьруьн юкьван школадин лезги ч I аланни литературадин малимвиле к I валахзава ва эдебиятдал машгъул я . Ада гьак I ни вичин хайи хуьруьн тарихдикай « Ялцугърин хуьр » ктаб акъуднава . Ада араб , фарс ч I алал какахьна кхьенвай Ялцугъ Эминан ч I алар Гьажиев Аллагьверди бубадихъ галаз ц I арба ц I ар таржума авуна . Гьажи Сулеймана , малим яз , школада аялриз алава тарсар ва гуьруьшар кьиле тухуз са шумуд йис я . Эгер виридакай рахун тавурт I ани , чавай и мукьва йикъара шаир Сажидинахъ галаз тухвай мярекат къалуриз жеда . И мярекат гьам аялриз , гьамни малимриз хуш хьунилай алава яз , чкадин телевидениедай къалурайла , са шумуд райондин жемятдиз бегенмиш хьана Сулейман малимдиз чухсагъулар лагьана . Ихьтин краралди Сулейман малимди жегьил пешекарриз хъсан чешне къалурзава . И ктабда гьатнавай « Лезги шаиррин бендер » школада литературадин вечерар тухудайла ишлемиш жеда . САЖИДИН .
+Хкядайди туш Ватанни диде , Ви дамах я ам хьунухь вине . Адалай багьа зат I авайд туш , Гьар инсандин лап рик I из я хуш . Ватандикай на лагьанвай мани , Гуьгьуьлдиз жеда кьадарсуз к I ани . Яд авачирла , цайи тар кьурада , Ватан авачирла инсан ц I рада . Ватандин къадир гъурбатда жеда чир , Душмандин вилик гардан ийимир к I ир . Имандин са пай – « к I ан хьунухь Ватан », Эркекдин буржи Ватан хуьн жуван .
+Аялар чеб чепелукьар , Женнетдай чаз ракъанавай . Хуьн паталди аманатар , Вахтуналди вуганавай . Чагъа авай к I вал къе шад я , Гъвеч I идалай вил элкъуьриз . Диде бубад ам мурад я , Къужахдаваз къекъуьр ийиз . Бала куьрпе – жедач фитне , Вири фикир адал жеда . Сада садаз ядач тегьне , К I валин къене садвал жеда . Гьикьван гайт I ан балад назар , Ч I ехибуруз пара шад я . Диде буба жедач бизар , Велед абруз багьа хад я . Аял кьеп I инамаз , дана епинамаз , Чи лезгийрин мисал жеда . Дуьз тербия таганамаз , Рик I ин къене пис т I ал жеда .
+Январдин вацра Магьарамдхуьруьн райондин Ярагъкъазмайрин СОШ дин кьуд лагьай классдин ученик Абдулвагьаб Жафарова кьабулай тади серенжемрин нетижада вичин диде угарный газдилай зегьерламиш хьуникай хвена . Адан кьегьалвал районда , республикадани къейдна .
+Диде гьатайла завалдин хура , Тади къайгъуяр кьабулна вуна . Гьич к I усни вун табдил тахьана Аллагьди хуьй , я чан Абдул . Вирида ийизва валай тариф , Алудна на ч I улав тир йиф . Зар ракъини къакъудна циф Уьмуьр яргъи гуй ваз , хтул . Районди ваз къимет гана , МЧС – ди гьуьрмет уна . Жегьиларин министрди Авуна лап тарифар бул . Ви дережа кьакьан хьурай , Вакай зурба инсан хьурай . Лайихарин лап сан гурай Мергьяматдиз яна дувул . Инсан хьайла , зурба зирек , Вирдаз жеда ад ( а ) кай куьмек . Ихьтин ксар я чаз герек Гафарал и ч I угвазва къул .
+( Тарикъатдин шейх муршид Мугьаммад аль Ярагъи эфендидиз бахшзава ) Ц I ийи илим тарикъатдин бине я , Суфизмадин сирер авай чешне Шариатдин лап гуьзел тир чешме я , Аллагьдин пак нур ви винел алаз хьуй . « Алимривай жузаз шак алай сирер , Пайгъамбардин гьадис чира на иер .» Ахпа гуда илимди халис бегьер , Аллагьдин пак нур ви винел алаз хьуй . Азадвилихъ эверна на эллериз , Садвилихъ физ чирна вуна бендейриз . Худадилай масабуруз муьт I уьгъ тежез , Аллагьдин пак нур ви винел алаз хьуй . Тарикъат им я хуьн рик I ин , акьулдин михьивал , Ички хъункай , зияндкай , байгьушрикай яргъавал , Сад тир агъадиз лап ихласвилелди мукьвавал , Аллагьдин пак нур ви винел алаз хьуй . Муршид хьана , вун кьуд имамдин кьакьан , Гьамзатан , муькуьбурун ва Шамилан . Дин имандин дуьньядиз акъудай ван , Аллагьдин пак нур ви винел алаз хьуй . « Асар » ктабда тарикъатдин дибар къаланва , Дин имандин ам лап хазина хьанава . Аллагьдилай гъейри масадан лук I жемир лагьанва , Аллагьдин пак нур ви винел алаз хьуй .
+АЛЛАГЬДИН ПАК НУР ВИ ВИНЕЛ АЛАЗ ХЬУЙ
+6 7 АПРЕЛДИЗ Магьарамдхуьре авай Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрда Магьарамдхуьруьн ва С . Стальский районрин яратмишунрин интеллигенциядин иштираквал аваз шаиррин сад лагьай форум кьиле фена . Форумдиз « Куьредин ярар » культурадин центрдин комитетдин председатель Агьмедпаша Агьмедпашаев , С . Стальский райондин ЛПСДИН председатель Абидин Камилов , шаир Сажидин Саидгьасанов , 20I6ЙИСУЗ Магьарамдхуьруьн районда « Самурдин авазар » т I вар алаз акъатнавай ктабда гьатнавай авторар ва са жерге мугьманар атанвай . Форум тебрикдин гаф рахуналди Магьарамдхуьруьн районда авай « Куьредин ярар » макандин постунин председатель Фахрудин Насрединова ачухна ва кьиле тухвана . Форумдал акьалтзавай жегьилриз къуват гунин , районда шииратдин югъ тайинарунин ва яратмишзавайбурун культурный центр тешкилу нин гьакъиндай месэлайриз килигна . Гаф гана рахай Агьмедпаша Агьмедпашаева , мярекатдин иштиракчияр « Куьредин ярар » журналдин ц I ийи нумрадихъ галаз танишарна . Идалай къерехдай журналдин редакторди Фахрудин Насрединоваз чапнавай « Самурдин авазар » ктаб тебрикна ва ам дугъриданни къунши районар патал чешне къачудай к I валах хьанвайди лагьана . Атанвай мугьманри къейд авурвал , ихьтин тешкилатрин к I валахди ч I ал хуьниз , вилик тухуниз , лезги халкьдин культура ва адетар хуьниз , лезги халкьдин ва патарив гвай халкьарин арада алакъаяр мягькемаруниз рехъ гуда Форумдал рахай « Культурадин отдел МКУК дин директор Эседуллагь Селимова , РД дин лайихлу малим Шагьназ Рагьимхановади , РФ дин писателрин Союздин член , дидедин ч I алан малим Мукаил Агьмедова , шаир Нурудин Насруллаева , РД дин лайихлу артист Изам Улубекова , малим Саласа Гьажиметовади ва « Самурдин авазар » ктабдин са жерге авторри къенин юкъуз ч I ал квахьунин хаталувиликай , ам хуьдай рекьерикай , кхьинрин яратмишунрин рекье ацалтзавай четинвилерикай , ихьтин форумра художникрин , композиторрин , манидаррин иштираквал чарасуз тирдакай лагьана ва абуру чпи кхьенвай гьеле чап тавунвай шиирар , гьикаяяр к I елна . Эхирдай « Куьредин ярар » культурадин центрди ва лезги писателрин союздин райотделениеди , халкьдиз , Ватандиз намуслувилелди къуллугъ авунай , меденият , эдебият вилик тухунин кардик кьет I ен пай кутунай Фахрудин Насрединоваз , Алаудин Сайидоваз , Руслан Керимхановаз , Нисред Алирзаеваз , Афисат Айдемировадиз Гьуьрметдин грамотаяр ва са жерге авторриз рик I ел аламукьдай пишкешар гана . Форумдал гьар йисуз 7 – апрель Магьарамдхуьруьн районда шииратдин югъ яз къейд авун ва тешкилатдихъ вичин фонд туьк I уьрун къарардиз къачуна . А . АЙДЕМИРОВА .
+* Эгер куьн гьахъ тушт I а , и кар чуьнуьх тавуна хиве яхъ . * Суьгьбетчидихъ яб акализ вердишара . Ада вичикай суьгьбет ийидайвал руьгьламиша . * Маса касдиз гзаф рахадай мумкинвал це , адан суьгьбет кьат I мир ва жув т I имил рахаз чалишмиш хьухь . * Куьне лагьай фикир патав гвайдаз вичинди хьиз гьисабдай мумкинвал це .
+Ярагъкъазмайрин СОШ дин 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 1993йисуз Алиева Имаратаз гайи 05 АБ 0006342нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+ЧАРЛЬЗ Берлица 1970йисарин юкьвара Бермудский треугольникдикай ктаб акъудайдалай гуьгъуьниз и месэладин гьакъиндай акъатай брошюрайрин , макъалайрин , журналрин , телевидениедин программайрин кьадар гьисаб хьанач . Мягьтел жедай кар я , гзаф гимияр ва самолетар лап хъсан гьава авай , алахьай йикъарани квахьиз хьана . Мадни мягьтел жезвайди а кардал я хьи , ихьтин сирлу мусибатрилай гуьгъуьниз батмиш хьайи гимийрин ва самолетрин гьич гелни амукь тийиз хьана . Бермуддин сирерикай виридалайни кьил акъат тийидайди 19звено квахьун я . Адетдин ученияр тухун патал тренировкаяр тухудай гимидилай къарагъай 19звено цавуз хкаж хьайи са шумуд декьикьадилай квахьна . Звено Флоридадин къерехриз мукьва яз виликди физвай . Сятдин кьуд жез 15 минут амаз дежурный операторди звенодин командир лейтенант Чарльз Тейлоралай къурху кутадай хьтин сигналар кьабулна . Адан гафарай малум жезвайвал , вири самолетрин приборар гуьзчивиликай хкатнава . Куьн исятда гьинва ?хабар кьуна операторди . Тейлораз чеб гьина ават I а чизвачир . Вири къайдадикай хкатнава . Чи эхир хьанва . Вучиз ят I ани , гьуьлни къайдада авач , гьарайзавай командирди . Адан эхиримжи гафар ихьтинбур тир : « Аллагьдин хатур ават I ани чи гуьгъуьниз касни татурай . Тейлорахъ яб акалнач . Мусибат кьиле фейи тахминан чкадиз лув гудай « Мартин Маринер » луьткве рекье туна . Къутармишиз фейибурни треугольникда гел галачиз квахьна . Звено телеф хьайи чкадиз акакьдамазни лув гудай луьткведин приборарни къайдадикай хкатна ва куьмекдиз фейи 13 касни кьена . 19звено телеф хьайи чка ва себеб гилани сир яз ама . * * * ЦИН к l аник акъвазунай дуьньядин рекорд Роберт Фостера кьуна . 32йиса авай а кас 3,05 метрдин дегьнеда 13 минутни 42 секундда акъвазна . * * * 35 ЙИСА авай ДЖ . Бинхуади са мугьманханада швейцарвиле к l валахзава . Ад��хъ инанмиш тежедай хьтин къенепатан энергия ава : адан бедендин гьинал яд авай къаб эцигайт l ани , ам ргада . * * * ДУЬНЬЯДА виридалайни кьакьан инсан Тунисда яшамиш жезва . Ам Радуан Шербиб я . 29 йиса авай адан яргъивал 2,35 метр я . Пакистанви Мугьаммад Алан Чопан адалай 2 сантиметрдин куьруь я . Шербибан заланвал 116 киллограмм я .
+Материалар жуьреба жуьре чешмейрай к l ват l на таржума авурди Р . МУРАДАЛИЕВ я .
+I945ЙИСАН рик I елай алат тийидай Гъалибвилин йикъалай инихъ гзаф йисар алатнава , чандилайни гъил къачуна Ватандин азадвал хвейибур фадлай кьуьзуь хьанва , гзафбур чи арада амач . Амма чун патал абур эбеди жегьилар ва жуьрэтлу игитар яз , Гъалибвални чи рик I ера авай эбеди сувар яз амукьда . Къе чна фронтовикриз , далу патан ветеранриз ва абурун невейриз 9МАЙДИН СУВАР рик I ин сидкьидай тебрикзава . Гъалибвилин Юкъуз чаз азадвал ва аслу туширвал гъайи ГЪАЛИБВИЛЯЙ ч I ехи несилдиз рик I ин сидкьидай чухсагъул лугьуз к I анзава ва гъалибчи несилдиз 9майдин югъ мубаракзава . Гъалибвал къазанмишай йикъалай инихъ несилар дегиш хьана , чун ч I ехи хьана . Гила ислягьвилин къаравулда акъваздай чи нубат атанва . Чун бубайрин женгинин адетриз вафалу жедайдахъ ва абур ян тагана давамардайдахъ рик I ивай инанмишвал ийиз к I анзава . Чи ч I ехи уьлкведин халкьарин туьхуьн тийидай Гъалибвилик чи районэгьлийрини чпин ч I ехи пай кутуна . Чи райондай фронтдиз 2500 касдилай гзаф фена . Абурукай I800 кас Ватандин Ч I ехи дяведин ягъунрин майданра телеф хьана . Ат I угъай а йисара далупата амайбуруни фронт суьрсетдалди таъминарун патал югъ йиф зегьмет ч I угуна . Чаз азадвал ва ислягьвал гъайи , и кар патал галатун тийижиз зегьмет ч I угур вирибуруз къе чна кьилер агъузна икрам ийизва . Гьуьрметлу ветеранар ва вири районэгьлияр ! За квез « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин , адан администрациядин ва Райондин Собраниедин т I варунихъай Ч I ехи Гъалибвилин 73 йис тамам хьун мубаракзава . Къуй квехъ сагъвал , бахтлувал , к I валахра агалкьунар ва кьилел эбеди михьи цав хьурай .
+20I8ЙИСАН Iапрелдилай I5ИЮЛДАЛДИ « Магьарамдхуьруьн район » МР дин территориядал РФ дин Яракьлу Къуватрин жергейриз военный къуллугъдал гражданрин призыв кьиле физва . Ик I, 20апрелдиз РД дин военный комиссариатдин Магьа рамдхуьре авай отделда гатфарин призывдик акатзавай гражданар пак буржи тамамариз рекье туниз талукьарнавай мярекат кьиле фена . Мярекат сифте гаф рахуналди общественный хатасузвал хуьнин рекьяй МР дин администрациядин кьилин заместитель Зейнудин Азимова ачухна . Вичин рахунра Зейнудин Эмиржановича къейд авурвал , къуллугъ авун гьар са касдин гражданвилин буржи я . Райондай физвай жегьилри Ч I ехи Гъалибвилик пай кутур районэгьлийрин баркаллу крар давамардайдахъ , намуслувилелди къуллугъна хайи чилел хкведайдахъ инанмиш тирди лагьана . Гуьгъуьнлай мярекатдал рахай военный комиссар Эльман ��ьажиева , МР дин агъсакъалрин советдин председатель Аликбер Аликберова армиядин жергейриз физвай жегьилриз и важиблу кам тебрикна ва хъсан сефер хьурай лагьана . Гьа и юкъуз призывдин Iдесте шад гьалара рекье туна . Э . ГЬАЖИЕВ , Магьарамдхуьруьн райондин военный комиссар .
+ВАТАНДИН вилик буржидиз вафалувал , Ватандин Ч I ехи дяведа азадвал ва аслу туширвал патал чандилайни гъил къачуна женг ч I угурбурун хтулрини , птулрини къалурзава . И кардин гьакъиндай исятда армиядин жергейра къуллугъ ийизвай рухвайрин диде бубайри абурун командиррилай вахчузвай чарари шагьидвал ийизва . Тариф авуниз лайихлу хьайи аскеррикай сад Сирияда кьиле фейи дяведин иштиракчи , Къиличхандин хуьряй тир старший сержант Агьмедов Марат Рамидинович я . Алай вахтунда Марата 13140войсковой частуна 2гаубично самоходно артиллериядин батареядин командир яз къуллугъзава .
+КЪЕ чи халкьди ва адан Яракьлу кьушунри фашистрин Германиядин винел Ватандин ч l ехи дяведа Гъалибвал къазанмишна 73 йис тамам хьунин сувар къейдзава . Чи уьлкведин тарихда Ватандин Ч l ехи дяведи кьет l ен чка кьазва . Гьавиляй гьикьван гзаф йисар алатнават l ани , а залан йисарин вакъиаяр несилрин рик l елай алатзавач , я алатунни мумкин туш . Инсаниятдин тарихда виридалайни гзаф ивияр экъичай а дяведа Советрин Союзди ва адан Игит Армияди лап ч l ехи гьунар къалурна . Къирмишдай а дяведин бедбахтвилер гзаф заланбур хьана . Фашистрин Германияди дяве башламишай лап сифте йикъалай адан залан пар чи уьлкведал ацалтна . Чун патал дяве барабарсуз гьалара башламиш хьана . Гьак l ят l ани , чи сад тир Ватан хуьн патал вири аскерри душмандин аксина лап сифте сятерилай ва йикъарилай башламишна игитвилин женг ч l угуна . Дяве 1814 юкъуз ва йифиз давам хьана , а залан йисара чи уьлкведин вири халкьари фронтдин далу патани игитвилелди к l валахна . Дяведи чи уьлкведиз гзаф зиянар гана , 1700 далай гзаф шегьерар ва хуьрер чук l урна , миллионралди инсанрин кьисметар ч l урна , гзафбур уьмуьрлух инвалидар яз амукьна . Амма Советрин Союзди ва адан игитвилин Армияди , гьелбетда союзникрин куьмекни галаз , неинки вичин уьлкве , гьак l Европадин са кьадар маса уьлквеярни фашизмдин лук l виликай азадна . Дуьньядин вири халкьариз азадвал гана . Чпин жегьилвал , мурадар , экуь къастар Ватан хуьн патал къати женгериз гайи агъзурралди чи районэгьлийри дяведин йисара ватанпересвилин ва игитвилин хъсан чешнеяр къалурна . Абурукай гзафбур хайи чилел хтанач , абурун жегьил , мурадрив ац l анвай чанар азадвилин женгериз къурбандар хьана . Къе чна абуруз рик l ин сидкьидай рагьмет гъизва ва абурун экуь къаматар рик l ел хуьн яз кьилер агъуззава . Дяведа Гъалибвал къазанмишна хтай ветеранар мад азад зегьметдал , жегьилрин тербия гунал машгъул хьана . Ватан хуьзвай гилан несилдин
+РИК I ЕЛАЙ АЛАТ ТИЙИДАЙ ЙИСАР
+векилри женгинин баркаллу адетар лайихлувилелди давамарзава . Къенин аскеррини игитвал къалурзавай дуьшуьшар т l имил жезвач . Афгъанистанда кьиле фейи женгера гзаф кьадар дагъустанвиярни , гьа жергедай яз чи районэгьлиярни тафаватлу хьана . Чи райондин гзаф жегьилар Армиядин жергейриз хушуналди къуллугъ ийиз физва ва чпин буржи намуслувилелди кьилиз акъудзава . Идан гьакъиндай командиррилай хквезвай чарари шагьидвал ийизва . Ватандиз лайихлу аскерар гьазуруник ва аскервиле бубайрин баркаллу адетар давамаруналди къуллугъ авунин тербия гуник райондин Администрацияди , общественный организацийри ва ветеранри ч l ехи пай кутазва . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+Вичин гьакъиндай рахазвай инсан Ватандин Ч I ехи дяведа танкарин ротадин командир тир . « Яру Пайдахдин ордендиз », « Ватандин дяведин » Iдережадин кьве ордендиз ва са кьадар Медалриз лайих хьанвай дяведин капитан , гуьгъуьнай дяведилай къуллухъ Къусарда мектебда военный тарсар гайи ветеран Байрамов Байрам Къазагьмедович эсил Ялцугъви я .
+БАЙРАМОВ Байрам I920ЙИСАН сад лагьай январдиз Дагъустан АССР дин Ахцегь райондин Ялцугърин хуьре чатухъан Къазагьмедан хизанда дидедиз хьана . Абурун хизанда итимар вири Дагъустанда къизилдин гъилер авай ракьун уст I арар яз машгьур тир . Къазагьмеда ва Къафара , кьве стхади туьк I уьрнавай алатар исятда Советск хуьруьн музейда безетмиш жезва . Са шумуд йисалай абурун хизан АЗССР дин Къусар райондин Кц I арин шегьердиз куьч хьана . Юкьван школа акьалт I арайла жегьил Байрам советрин Армиядин жергейриз тухвана . I94I йисуз немсерин Германияди чал гьужум авурла , ада Западный Украина Белоруссия оборона ийизвай женгера иштиракна . I94Iйисан хъуьт I уьз Москвадин к I аник хьайи къизгъин дяведа дурумлувал къалурна . I942ЙИСУЗ Ульяновскидин Яру пайдах авай М . И . Калининан т I варунихъ галай гъвеч I и танкарин училищедик экеч I на . I942 йисан гатун эхирдай 5 гвардиядин Сталинградско Киевский фронтдиз рекье туна . Сталинград азад авунин женгера югъ йиф талгьана чан эцигна . I943ЙИСАН гатуз машгьур Курский дугада дирибашвал къалурна ва къизгъин женгера Прохоровкадин ч I ехи дяведай чан аламаз ахкъатна . Воронежский фронтдин составда аваз абуру Лебедин , Харковь шегьерар азад хъувуна . Украинадин меркез Киев азад ийидайла , Байрам халудин танкунин экипаж I943ЙИСАН 6ноябрдиз сад лагьайди яз гьахьна . Ам Советрин Союздин Игитвилиз къалурнавай , ят I ани орден , Яру Женгинин пайдах гана . I943ЙИСАН зулуз хъуьт I уьз 2Украинский фронт маршал Коневан командованидик кваз , Курсунь Шевченсковский шегьердал гьужум авуна . I944 йисуз 6Гвардейский танкарин армияда аваз Кишинев , Яссы шегьеррал гьужум тешкилна . И женгерай адаз Отечественный дяведин Iдережадин орден гана . Румыния азад авурдалай кьулухъ 6 Гвардиядин Танковый Армиядин Венгрия азад авун патал женгерик экеч I на .
+Ина адал залан хер хьана , госпиталдиз акъудна . I945ЙИСАН январдиз вацра сад лагьай группадин и��валид яз демобилизовать хъувуна . Байрам халуди , дяведилай кьулухъ вич яшамиш жезвай Къусар шегьердин школа интернатда ва юкьван школада тарсар гана . Вичин асул к I валахдихъ галаз сад хьиз ада бубайрилай ирс яз атанвай харат уст I арвални гадарнач . Уст I ар Байрам халудин гъиляй хару сенятдин эсерар хьтин жавагьирар тадаракар акъатзавай . Азербайжандин гьукуматдин милли телевиденида Байрам бубадин уьмуьрдикай , женгинин рекьикай , уст I арвилин яратмишунрикай документальный фильм туьк I уьрнава . Байрам бубадикай , адахъ галаз фронтра , полкара залан , четин женгера иштиракай аскеррикай гзаф ктабар кхьенва . Абурукай яз къалуриз жеда Н . С . Семенов « Юсут зовет », « На веки вечны ». Байрамов Байрам Къазагьмедович 2007йисан 22декабрдиз рагьметдиз фена . Ам Азербайжан Республикадин Къусар шегьердин « Аллея Почетного Захоренения » чилел динжарнава . Адаз 6 аял , II хтул , I0 птул ава . Байрам бубади бахтлу , намуслу , яргъи , зегьметдал рик I алай уьмуьр кечирмишна . Байрам халудикай « Къусар » газетдин I999ЙИСАН 8майдин нумрада ик I кхьизва : « Вилик квай шегьер иер Будапешт тир . Аниз гьужумдал гьазурбурун сифте жергейра акъвазнавай капитан Байрамован танкчийриз ва анаг чиляйни , цавайни хуьз алахънавай фашистризни и шегьердин важиблувал хъсан чизвай . Ракетдин цавуз лув гай экв элуьхъуьнни Байраман гур ван рациядай ротадин танкариз чк I ана : « Гьужумдиз !». Тайинарнавай мензил мукьва жердавай пулемет ва тупарин ифенвай сиверай чк I извай ялав дат I ана гужлу жезвай . Душмандин кардик кумай авиацияди Байраман танкар цавай тергиз алахънавай . Самолетдин 24 ММ дин тупари ахъайзавай къенера пад жедай гуьллейри командирдин танкунин кьилел алай люк кук l варна …
+Къуьнери , чапла гъилин туп l ари , к l вачин чинри сад лагьана ц I ай кьуна , лагьана алатай дяведин залан йикъар рик I ел хкай Байрам халуди давамарна . – И гьужумда зал хьайи хирер эхиримжибур тир . Абур зун кьулухъ сифте госпиталдиз , ахпани Кц I ариз рахкурна . Жегьил сержантдал Львовдин патарив I94Iйисан августдиз хьайи гьужумрикай сана сифте хер хьана . Сагъ хьайидалай кьулухъ командованиди ам Ульяновскийдиз танковый училишедиз ракъурна . Лейтенант Байраман танкистрин ротади Сталингараддай башламишай дяведин рехъ Степной , I ва 2 Украинский фронтрин , Молдавиядин , Румыниядин ялаврай фена капитан Байраман танкуниз Будапештдин накьварал тамам хьана . Кц I ара , гьак I ни адалай гзаф яргъара к I арасдин к I валахрин зурба уст I ар хьиз ван акъатнавай Байрам халуди ихтилатдин береда лагьанай : Ротадин танкар « Т -34»ар тир . Гьужумдилай гьужумдал эляч I дайла абурукай яна кузвай , терг жезвайбур авайвиляй за жува Будапештдал кьван са шумуд жуьрпендинбур , гьак I ни « кьвед лагьай фронтди » гайибурукайни идара авунай . Байрам халу рахадайла чи япар адан гьар са гафунал дикъетлу тирт I ани чи вилер вилик квай сервантдин нехишра къ��къвезвай . Уьмуьрдин зегьмет т I вар алай рехъ чатухъан буба Къазагьмедовай чирай уст I ар Байрам халудин гъилерай авахьзавай безеклу чешнейрин иервилер гафаривди кхьиз жедач . Абур вилералди акурт I а бес я . К I валериз иервал , регьятвал гъизвай Байрам халудин зегьмет адахъ галаз гъвеч l и гада Руслана давамарзава . Куь зегьметдин гъилер Байрам халу , галат тахьурай .
+И ЙИКЪАРА зун , « Жегьилрин крарин ва туризмадин рекьяй отдел » МКУ дин директор Фарид Бейбутовахъ галаз гуьруьшмиш хьана . 20I6ЙИСАН февралдин вацра вичин везифайрив эгеч I ай Фарид Бейбутова отделдин вилик акъвазнавай месэлайриз кьет I ен фикир гузва . Вичин к I валах ада , виликамаз тестикьарнавай пландин бинедаллаз тухузва . Ам кьиле авай отделди МР дин культурадин ва гьак I ни физический культурадин ва спортдин отделрин куьмекдалди са жерге серенжемар кьиле тухузва . И жергедай яз , спортдин акъажунар , викторинаяр , гьар жуьредин акцияр , жуьрэтлувилин тарсар , тематикадин гуьруьшар кьиле тухузва . 20I6ЙИСУЗ кьиле тухванвай к I валахдиз килигна , Магьарамдхуьруьн районди республикадин амай районрин арада 3лагьай чка кьуна . 20I7ЙИСУЗ чи отдел нетижалудаказ зегьмет ч I угур I0 отделрин жергеда гьатна . Алай йисузни и к I валах зайифарнавач , руьгьдинни ахлакьдин тербиядихъ галаз алакъалу 30дав агакьна волонтеррин мярекатар тешкилнава . И крар вилик тухун патал пуд вишев агакьна волонтерри куьмек гузва . И жергедай яз , « Гьан кван , гадаяр » военный ва спортдин къугъун , пневматикадин яракьдай лишанар кьуна ягъунай акъажунар « Крым ва Россия са нал » викторина ва гзаф масабур тешкиллувилелди кьиле тухвана . Жаванризни жегьилриз руьгьдинни ахлакьдин тербия гунин к I валах мадни хъсанарунин мураддалди районда волонтеррин гьерекат вилик тухудай центр ва военно – патриотический тербия гунай комиссия тешкилнава . Отделди кьиле тухузвай к I валах екеди ят I ани , фикир гана к I анзавай крарни , кимивилерни амазма ,лагьана Фарид Бадрудиновича . Ватанпересвилин темайрай конкурсар тешкилзава , яшар бегьем тахьанвай аялрин арада « Наркотикриз ваъ » ва « сагълам уьмуьр » пропаганда авунихъ элкъуьрнавай к I валах давамарзава , жегьилриз руьгьдинни ахлакьдин тербия гунин к I валахда агъсакъалриз , ветеранриз екез фикир гузва . Райондин школайра ачух тарсар , гуьруьшар кьиле тухузва . Анал абуруз гьар жуьредин лекцияр к I елунин патахъай машгьур ксариз , общественный деятелриз теклифзава . И мукьвара Магьарамдхуьруьн 2нумрадин школадиз мугьман хьайи Общественный палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева ч I ехи классра авай аялриз хъсан рик I и ч I угвадай ихтилатар авуна . Йиса 3-4 сеферда Махачкъаладай « Жегьилрин крарин ва туризмадин рекьяй » отделдин куратор Эфендиева Наиля къвез ва . Кураторди райондин школайра гьар жуьредин лекцияр « Терроризмдиз ваъ » ва са жерге важиблу темайрай тарсар тухузва . 20I7ЙИСУ�� гьуьлуьн къерехдив ял ядай мугьманрин к I вал тешкилнава . Аниз алатай йисуз I5 кас Россиядай туристар атанай лап рази яз хъфена . Районда экскурсия авун патахъай туристриз маршрут ахъайнава . Фарид Бадрудинович са шумуд грамотайринни чухсагъулдин чарарин сагьибни я . Мартдин вацра кьиле фейи Президентдин сечкийра активвилелди иштиракунай , Республикадин Общественный палатадин председатель А . Мачаеван т I варунихъ галай Фарид Бейбутоваз чухсагъулдин чар атана . Отделдин к I валахдиз « Магьарамдхуьруьн район » МР дин руководстводини къуват ва куьмек гузва . Алукьзавай Гъалибвилин сувариз школада лап хъсан къиметар аваз к I елзавай 30 аялди « Эбеди полкунин » жергейра аваз Махачкъалада кьиле фидай парадда ва чкадал алай волонтерри районда кьиле фидай парадда иштиракда Къенин йикъалай гъалибвилин суваралди Георгиевский лентадин акция физва . 500 лент суваралди волонтерри районэгьлийриз пайда . Чи районда жегьилриз кьет I ен фикир гузвай , абурун гележег экуьди ва михьиди хьун патал зегьмет ч I угвазвай куьн хьтин жавабдар , савадлу кас хьунал за шадвал ийизва , гьуьрметлу Фарид Бадрудинович . Чпин къуллугъ намуслувилелди тамамарзавай волотерризни баркалла . Чи ч I ехи бубайрин адетриз гьуьрмет авун ва къайгъударвал ч l угун куь мурад тирди заз аквазва . ЖАННА .
+Гъепцегьрин СОШ дин 11класс куьтягьунин гьакъиндай 2014йисуз Саркаров Ризабегаз гайи 00518 000270448нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Гьуьрметлу районэгьлияр ! За квез халкьдин садвилин югъ государстводин важиблу сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава . Чи уьлкведин вири халкьарин садвилин ва тупламишвилин нетижада чалай лап залан имтигьанрай экъеч I из алакьна . Идалай кьулухъни гьак I жедайдахъ чун инанмиш я . Халкьарин садвилин сувар чаз ч I ехи несилрин лап хъсан адетар ян тагана давамаруниз , Россиядин халкьарин садвал хуьниз эвер гузвай лишан я . Къуй ада квез ислягьвал , сагъламвал , хушбахтлувал гъурай . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид АГЬМЕДОВ .
+Магьарамдхуьруьн нянин школа куьтягьунин гьакъиндай 2013йисуз Багиев Магьамедаз гайи 05 БВ 0117496нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр! За квез халкьдин садвилин югъгосударстводин важиблу сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Чи уьлкведин вири халкьарин садвилин ва тупламишвилин нетижада чалай лап залан имтигьанрай экъечӀиз алакьна. Идалай кьулухъни гьакӀ жедайдахъ чун инанмиш я. Халкьарин садвилин сувар чаз чӀехи несилрин лап хъсан адетар ян тагана давамаруниз, Россиядин халкьарин садвал хуьниз эвер гузвай лишан я. Къуй ада квез ислягьвал, сагъламвал, хушбахтлувал гъурай. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН администрациядин кьил
+И ЙИКЪАРА Махачкъалада Дагъустандин Кьил Сергей Меликован гуьзчивилик кваз республикада коронавирусдин вилик ��ад кьунин жигьетдай кардик квай Оперштабдин заседание кьиле фена. Мярекатдин сергьятра аваз малум хьайивал, октябрдин вацран эхирдай башламишна са жерге идарайриз фин патал агьалийри коронавирусдиз акси раб янавайди тестикьарзавай QR-КОД къалурна кӀан жеда. Ихьтин код «Госуслуги» порталдин куьмекдалди къачудай мукинвал ава. Къейд ийин хьи, Дагъустанда эхиримжи йикъара тӀугъвалдик начагъ жезвайбурун, рекьизвайбурун кьадар гзаф хьанва. И кардихъ галаз алакъалу яз, тӀугъвалдин вилик пад кьунин жигьетдай цӀийи серенжемар кьабулиз эгечӀнава. Духтурри къейдзавайвал, фендигар азардикай хуьнин карда виридалайни менфятлу рехъ адаз акси раб ягъун я.
+РЕСПУБЛИКАДА Агьалийриз коронавирусдиз акси рапар язавай духтурриз гун патал чкадин бюджетдай 200 млн. манат пул чара ийидайвал я. Федеральный бюджетдай ахъайзавай такьатарни кваз и макьсадриз регионда, санлай къачурла, 500 млн.манат пул харжда. Вирусдиз акси рапар ягъун патал республикада бес кьадар пунктар (стационардин, мобильный, санлай масаниз фидай) кардик кутунва. Къейд ийин хьи, инсанрик коронавирус квани, квачни тайинарунин жигьетдай ахтармишунар кьиле тухун патал алай йисан гатуз 67 млн. манат пул чара авунай.
+4- ноябрь, 2021- йис. АЛАЙ ЙИСУЗ кьиле тухузвай перепись I5- октябрдилай I4- ноябрдалди давам жеда. Региондин Росстатдин регьбер Райганат Эфендиевади хабар гайивал, I0 йикъан вахтунда Дагъустанда 35 процент агьалияр , яни са миллион кас переписдик акатнава. Амма Дагъустанда Госуслугайрай тухузвай переписдин еришар зайифзава.
+ЦӀуд муниципальный районда перепись 50 процентдилай алатнава. Абурук Магьарамдхуьруьн, Акушадин, Ахцегьрин, Докъузпарадин, Къизлярдин, Кьурагьрин, Лакрин, Ногъайрин, Рутулрин, С.Сулейманан, Тарумовский, Хунзахрин,Чародадин . Хасавюрт, Дербент, Махачкъала, Буйнакск ва Къизилюрт шегьерра переписдин еришар зайифзава.
+АЛАЙ ЙИСАН сентябрдин вацра «Россия зи тарих» тӀвар алай Махачкъаладин тарихдин паркуна умуми чирвилер гузвай идарайрин (школайрин) арада, жегьилрин, диндилай аслу тушиз миллетрин арада гьуьрметлувал, ихтибарвал хуьниз разивал гунихъ элкъуьрнавай республикадин конкурсдин финалдин этап кьиле фена. Конкурс видеоролик, шикил ва плакат номинацийрикай ибарат тир. «Шикил» номинацияда Советск хуьруьн юкьван школадин 9-классда кӀелзавай Казиев Саида 1-чка кьуна. Адаз 1-дережадин Диплом ва 20 агъзур манатдин сертификат гана. Саид конкурсдиз гьазурайди гьа и классдин руководитель, ингилис чӀалан малим Демир Демиров я.
+ДАГЪУСТАН республикадин хкянавай командади 2I йис жедалди авай жегьилрин арада дзюдодай Ставрополда кьиле фейи СКФО- дин первенствода чи спортсменри 7 медаль къазанмишна. Абурун арада I къизилдин, 2 гимишдин ва 4 буьруьнждин медалар хьана. Вичин заланвилин категорияда (44 кг.) Раупат Сунгурбекова къизилдин, Магьамед Магьамедовни (8I кг.) Магьамед Асадулаев (I00 кг.) гимишдин медалриз лайихлу хьана. Муслим Абдулатипова (73 кг.), Джамиля Мамедовади (48 кг.) ва Хасаханум Ханмирзоевади (48 кг.) буьруьнждин медалар къачуна.
+4- ноябрь, 2021- йис. ЗУЛУН ПРИЗЫВ- 2021 Алай йисан 1- октябрдилай 31- декабрдалди Магьарамдхуьруьн районда зулун призыв кьиле фида. Россиядин Федерациядин Президентди 2021- йисан 30- августдиз кьабулай 556- нумрадин Указдин бинедаллаз, гражданар военный къуллугъдал эвер гузвай зулун призыв башламиш хьанва. Башламиш хьанвай призывдин гьакъиндай чи корреспондент Афисат Айдемирова РД- дин Магьарамдхуьруьн районда авай военный комиссариатдин регьбер Эльман Гьажиевахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва зулун призыв физвай гьалдин гъакъиндай са шумуд суал гана. - Эльман Рафикович, 1октябрдилай башламиш хьанвай ва йисан эхирдалди давам жезвай зулун призыв гьикӀ кьиле физва? - РФ- дин Президентдин Указдин бинедаллаз тухузвай зулун призыв тешкиллувилелди кьиле физва. Алай йисан зулун призывдик 400 шев агакьна жегьилар акатнава. И призывдин сергьятда аваз 70 жегьил чпин пак буржи тамамариз рекье твада. Къуллугъ авунин вахт I2 варз яз амазма. Яшар тамам хьанвай жегьилар къуллугъ ийиз фидалди призывдин комиссиядал къведа. Комиссияди, сифте нубатда сагъламвал ахтармишда ва къуллугъ авуниз манийвал авачир жегьилрин гьакъиндай махсус къарар кьабулда. Сагъламвилелай гъейри фикирдиз къачузвай маса делиларни ава. Кьилин образование гвайбур сифте нубатда рекье твазва. Кьилин образование ва я маса делилар себеб яз акъвазнавайбурувай гуьгъуьнин йисара къуллугъ хъийиз жеда. - Алатай йисарив гекъигайла къуллугъзавайбурун кьадар артух жезвани я дахьайтӀа тӀимил? - ЙИС-ЙИСАНДИВАЙ къуллугъ ийиз кӀанзавайбурун кьадар артух жезва. И карди чак са кьадар шадвални кутазва. И къуллугъдилай гъейри икьрар кутӀунна къуллугъзавайбурун кьадар къвердавай артух жезва. Эгер виликдай икьрардин къуллугъ ийиз физвайбурув кьилин образование, армиядин жергейра къуллугъ авун чарасуз тиртӀа, гила аттестат гъиле авай гьар са касдивай икьрардин къуллугъдал физ жезва. Чи комиссариатдин комиссиядин ахтармишунрилай гуьгъуьниз абуруз икьрар кӀутӀундай ихтияр ава. Виликдай къуллугъ авунвай вич дяведин къуллугъдикай михьиз азад ийидай яшдихъ агакьдалди герек хьайитӀа эвер хъувун патал армиядай ахъайнавай ксар тир аскердиз, матросдиз, сержантдиз, старшинадиз, прапорщикдиз ва мичман 42 йис жедалди, гъвечӀи лейтенантдиз, лейтенантдиз, чӀехи лейтенантдиз, капитандиз ва капитан лейтенантдиз 47 йис жедалди, майордиз, 2 ва 3рангдин капитанриз, подполковникдиз 52 йис жедалди ва полковникдизни 1- рангдин капитандиз 57 йис жедалди къуллугъ ийидай ихтияр ава. Районда 500 дав агакьна контрактникар ава. ГьакӀни алатай йисуз I5 жегьил высший военный кьилин ВУЗ- рик экечӀнава. Им гьар хуьре са офицер хьун, чи дамах ва кьилин винизвал я. Къвезвай йисуз ВУЗ- рик экечӀзавайбур��н документар 2022- йисан январдилай кӀватӀиз башламишда. - Эльман Рафикович, къуллугъдал физвай жегьилриз куьне гьихьтин меслятар, несигьатар гузва? - Алай вахтунда коронавирусдин инфекция пайда хьунихъ галаз амай хилера хьиз чи кӀвалахдани са кьадар четинвилер тунва. Инай фенвай жегьилри намуслувилелди къуллугъ авурла, абуру къуллугъзавай частарай чухсагъулдин чарар хтайла чакни шадвал акатзава. Гьар сеферда призывникрихъ галаз ихтибарлу ихтилатар авун, меслятар гун, абур пис-хъсандан гъавурда тун адетдиз элкъвенва. Чи мурад, къуллугъдал физвай жегьилри чӀехи бубайрилай, стхайрилай чешне къачуна, къуллугъ намуслувилелди кьиле тухвана, кьегьалвилелди хайи Ватандиз хтун я. Къуллугъ авур частарин руководстводи хьиз чкадал алай багърийрини дамахдайвал хьурай.
+ВИЦЕ-ПРЕМЕЬЕР Татьяна Голиковади коронавирус чукӀунин лепе явашарунин мураддалди 30- октябрдилай 7- ноябрдалди россиянвияр патал ял ядай йикъар тайинарунин патахъай авур теклиф Россиядин Гьукуматдин Председатель Михаил Мишустина разивилелди кьабулна. М.Мишустина «Россия- 24» телеканалда малумарайвал, алатай йисузни ихьтин серенжемар кьабулуни хъсан нетижаяр гана. «Виликамаз серенжемар кьабулун, гьерекат авун герек я. Хъсан теклифар вири кьабулна кӀанда»,- лагьана премьер-министрди. Т. Голиковади бязи регионра гьатта 23- октябрдилай ял ядай йикъар малумарун теклифна. ТӀугъвалди цӀийи серенжемар кьабулуниз мажбурзава. Алай вахтунда Россияда коронавирус
+РД-ДИН здравоохранениедин министерстводин пресс-къуллугъди хабар гузвайвал, сифте сефер яз Дагъустандин Кьили 2022-йисуз пулсуздаказ дарманар гун лазим тир агьалияр патал республикадин бюджетдай абур маса къачун тамамвилелди таъминариз жедай кьадарда аваз пулдин такьатар чара авунин къарар кьабулнава. Виликан йисара республикадин бюджетдай ахъайзавай такьатри 14-50 процент тешкилзавай. Гьаниз килигна агьалияр пулсуздаказ дарманралди таъминарун герек тир къатариз Дагъустандин здравоохранениедин министерстводивай абур тамамвилелди гуз алакьзавачир. ТӀвар кьунвай министерстводи гуьгъуьнин йис патал лазим тир дарманар къачуниз талукь аукционар вахтундамаз кьиле тухузва. Исятда ихьтин серенжемар 2022-йис патал кьиле тухунин къайгъуйрик ква. Абур законодательстводин лазим тир вири истемишунриз жаваб гуналди кьилиз акъудзава. Аукционар тешкилунин важиблувал и ва я маса дарман маса къачунин къимет арадал гъунихъ галаз алакъалу я. Мадни а кардал фикир желб ийиз кӀанзава хьи, пулсуздаказ дарманар къачун патал агьалияр чеб яшамиш жезвай чкайрин медицинадин идарайрин духтуррин ( гьар сад вичин участокдин духтурдин) патав фин герек я. Абуру квез гьихьтин документар агакьарун лазим ятӀа лугьуда. Ахпа кьилди гьар са агьалидин тӀварцӀихъай абур РД-ДИН здравоохранениедин министерстводиз рекье твада.
+дик 1015 кас кьена- им цӀийи антирекорд я. Вирус акатзавай ксарин кьадар чи уьлкведа эхиримжи йикъара 30 агъзурдалайни алатзава. Уьлкведин Роспотребнадзордин кьил А. Поповадин гафаралди, ковид акатзавайбурун кьадар 79 регионда хкаж хьанва, анжах 6 регионда тӀугъвалдин жигьетдай пайгарвилин гьалар ава. Къейдзавайвал, эхиримжи вахтара школайра кӀелзавайбурун ва 60 йисалай виниз яшара авайбурун арада коронавирус акатзавайбурун кьадар артух жезва. А. Поповадин фикирдалди, вирусдихъ галаз женг тухун патал кьабулзавай серенжемар бес кьадардинбур жезвач. Гьа са вахтунда ада рапар ягъунин нетижада коронавирусдин стӀалжемди азият гузвай дуьшуьшар тӀимил хьанвайдакай ихтилатна. Малумарзавайвал, са жерге регионра инсанриз къуллугъ ийизвай пешейрай кӀвалахзавай ксар патал коронавирусдиз акси рапар ягъун чарасуз серенжем яз тестикьарнава. ИкӀ, и йикъара Крымдани чарасуз вакцинация кардик кутунва.
+ДАГЪУСТАНДИН шартӀара вири чкайра са жуьредин технологиядай тегьенгар битмишариз хьун мумкин туш: бязи дуьшуьшра къайдадик кваз чӀехи хьун патал чарасуз тир чимивал бес тахьун себеб яз, маса дуьшуьшра хъуьтӀуьн аязри тегьенгрин чилин винел алай паяриз зиян гунин хаталувал авайвиляй. И культура битмишардай тегьер хкягъун Дагъустандин дагъдин ценерив гвай ва дагъдин районриз хас тир рельефдин жуьреба-жуьревили четинарзава. Гьа и кардилай чкадин чимивилин запасарни, гьакӀ сортарин аязриз дурумлувилин ва чимивал истемишунин жуьреба-жуьревални аслу жезва. Малум тирвал, и ва я маса участокдин аязриз дурумлувал ам гьуьлуьн чинилай кьакьанда хьунин дережадилай аслу жезва. И кьакьанвал гьикьван тӀимил ятӀа, аязри тегьенгриз зиян гунин хаталувални гьакьван гзаф Я.ГЬА и кар фикирда кьуна чилин къурулушдин участокар тиквилиз килигна шартӀуналди пуд зулуниз пагъиз жеда. Абуруз гьар садаз ципицӀар битмишарунин къайдайрикай сад талукь жеда. Гьуьлуьн дережадилай I00-I50 метрдин кьакьанда авай, лап къайи гьава кӀватӀ жезвай экологиядин зулуна ципицӀрин аязриз виридалайни дурумлу сортар чилиз лап мукьва жуьреда битмишарун герек я. Аязрин гужлувал гекъигайла са кьадар зайиф тир гьуьлуьн чинилай I50-200 метрдин кьакьанда авай экологиядин зулуна, аскӀан тандин тегьенгар битмишариз жеда. Аязрин хаталувал зайиф тир пуд лагьай экологиядин зулуна (гьуьлуьн дережадилай 200250 метрдин кьакьанда) кьакьан тандин тегьенгар битмишариз жеда. Тегьенгар цадай гьи къайда хкягъун герек ятӀа куь участокдин параметрияр чирна КӀАНДА.ЦИПИЦӀАР битмишардай къайда хкягъайла обрезка авунив ва тегьенг герек кӀалубдиз гъунив эгечӀиз жеда. Шикилда тегьенгдин чилиз мукьва жуьре битмишардай къайда (гзаф цуьрцер алай веердин къайда) КЪАЛУРНАВА.И къайда эрозиядин хаталувилик галай кесиб чилерал хъсан яз гьисабзава. ЦипицӀрин недай сортарин тегьенграл (пар залан тахьун патал) хилерин кьадар кьудалай гзаф веже КЪВЕДАЧ.ЧЕХИРДИН сортарин тегьенгрин хилер чӀехи хьайила ругудав агакьариз ЖЕДА.БЕГЬЕР гъидай цуьрцер 6-8 тӀур алайбур ва къведай йисан эвездин цуьрцер 3 тӀур алайбур хьана кӀанда. Са кар мад къейд ийин,гзаф цуьрцер алай веердин къайдада битмишарзавай тегьенгар акӀурай кьвед лагьай йисалай таркалриз хкажзава ва гьадал ц у ь р ц е р н и КУТӀУНЗАВА.ПУД лагьай йисуз гатфарихъай, цуьрцерин яргъивал I5-20 сантиметрдив агакьайла кьери ИЙИЗВА.ГЬАР хилен эхирда 3 цуьрц амукьзава.
+ИНСАНИЯТДИЗ анжах 20- асирда Чил элкъвейди тирди, лугьузвайвал, вичин вилералди аквадай мумкинвал хьана. Амма Чилин элкъвей кӀалубдикай Мугьаммад пайгъамбардиз 1400 йисан идалай вилик ракъурнавай пак Къуръандани кхьенвай. 1961- йисуз инсанди сифте яз цавун бушлухриз лув гана ва элкъвена Чилел хтана. И лув гуни чи планетадиз элкъвей кӀалуб авайди гьакъикъатда субутарна. Амма гилани ахьтин инсанар ава хьи, гьа жергедай яз мусурманрин арадани, и делил кьабул тийизвай ва Чил элкъвейди туш, кьулу я лугьуз тестикьарзавай. Абур неинки гьахьтин фикирдал ала, амма гьа темадай макъалаярни кхьизва ва эхиримжи вахтара интернетда адет хьанвайвал, Чил кьулу тирди субутарзава. Белки им акьван ажайиб ва айиб гъидай карни жедачир- чпиз кӀандай фикирар авурай- эгер абуру, чпи тестикьарзавай фикир, пак Къуръанда ва Аллагьдин Расулдин Суннада кхьенва лугьузвачиртӀа. Идакай Раббидин диндиз аксибуруз багьна хьана, гуя Исламди илимдиз акси фикирар лугьузва ва инкар ийиз тежедай затӀар инкар ийизва лугьудай. Са шумуд асирдин къене инсанри Чил кьулу я лугьуз фикирзавай. Гзафбуру гьакӀ фикир ийиз давамарзавай, та илимни техника вилик фини чи планета элкъвейди тирди ва са сятина 1600 километрдин йигинвал аваз вичин гигинал элкъвезвайди тестикь ийидалди. Им 1200 километрдиз са сятина физвай сесинин йигинвилелай гзаф я. Амма илимди и делил субут ийидалдини мусурманри масакӀа фикирзавай: абуруз Чил элкъвейди тирди чизвай, вучиз лагьайтӀа пак Къуръанда Чил кьулу тирди тестикьарзавай са затӀни авачир. Къуръандин аятрикай садаз гузвай баянда лугьузва (мана): «Яраб абуру Чиликай фикирзавач жал, гьикьван гегьеншдиз ам экӀя хьанватӀа». Аллагьди инсандин вилик Чил экӀяна ва гьяркьуьз ахъайна ва гьикьван ам адал къекъвейтӀани, адаз ам кьулу ва дуьз яз аквазва. Амма гьакӀ хьун мумкин я, анжах эгер Чилиз элкъвей кӀалуб аваз хьайитӀа. Алим АЛЬ-АЛУСИДИ лагьана: «И аятди Чилиз элкъвей кӀалуб ава лугьудай фикирдиз аксивал ийизвач». И аятди чаз Чилин винел пад кьулу ва дуьз тирдакай, гьавиляй инсан гьанал яшамиш хьун патал виже къвезвайдакай хабар гузва. Маса аятда лугьузва: «…Ада йифелди югъ кӀевзава ва йикъалди йиф кӀевзава…». Къуръандин и аятда тӀвар кьунвай «каввара глаголди «элкъуьруьн, элкъвей кӀалуб гун» мана гузва. Арабри и глагол чалма элкъуьруникай лугьудайла ишлемишзавай, чалма лагьайтӀа, кьилел алчукзава. Им АЛЬ-КЪУРТӀУБИДИ «АЛЬ-ЖАМИАЛЬ-А��ЬКАМИЛЬКЪУРЪАН» ктабда и аятдиз гузвай баянда кхьизва: «Абдуллагь ибн Аббаса и аятдин гъавурда твадайла лагьана: «Йифекай вуч фенатӀа, ам йикъаз гьахьзава, йикъакай вуч фенатӀа- йифез гьахьзава». Гьа им я Аллагьдин гафарин мана: «Ада (Аллагьди) йиф йикъа твазва (ам яргъи ийиз) ва югъ йифе твазва (идалди йиф яргъи ийиз) …». И кар анжах а дуьшуьшда жеда хьи, эгер Чилин кӀалуб элкъвейди яз хьайитӀа. Нагагь, Чил кьулу тиртӀа, йифекай югъ ва йикъакай йиф бейхабардиз жедай. Пак Къуръандин и ва маса аятри Чилиз элкъвей кӀалуб авайди къалурзава ва и делилдихъ галаз гьуьжет кьун манасузди жеда, вучиз лагьайтӀа илимдини и фикир гьакъикъиди тирди субутзава. Гьавиляй Чил кьулу тирди анжах гъавурда авачирда тестикь ийида. «Ас-Салам» газетдай
+ИНСАНДИН уьмуьрда виридалайни кьилинди ва багьади сифте нубатда жува арадал гъидай хизан я. Гьар са касдин уьмуьр патал хизан гьи кьадар важиблу ятӀа, куьрелди лугьуз жедач, четин я. Хизанди адаз кӀанивал гузва, уьмуьрдин писни хъсан чирзава, гьар са кардиз къимет гуз, уьмуьр дуьз къайдада кьиле тухуз чирзава. Гьар са касдин мурад метлеб вичин велед динж, бахтлу хьун я. Бес къе эвленмиш хьана, са арадилай чара жезва, им дуьз яни? Веледар эвленмишун патал диде-бубайри йисаралди чӀугвазвай кьван зегьмет ава. Эвленмиш хьайила къилихар кьунач, я тахьайтӀа, маса себебар аваз чара жезва. Хизанда жуван шадвилерихъ галаз четинвилерни, куьлуь-шуьли рахунарни эхна, сабурлу хьана кӀанда. Зи рагьметлу баде Ханума итим кӀвалин берекат я лугьудайди тир. А берекатди дишегьли вичин къуватрихъ инанмишарда. Жуван кьисмет хкягъиз жедайди туш, чун кьисметди вичи уьмуьрдин рекьерай тухузва. Гзаф вахтара чара хьунин себеб бейкарвал я, дуланажагъдин шартӀар усал хьайилани хизанда къал жезва, ахпа арадал алай аялризни килиг тавуна абур чара жезва. Алай вахтунда гзаф жегьилри никягьдиз кьетӀен фикир гузва. Адет тирвал эвленмиш тежез никягьдал рази жезвайбурни гзаф ава. Хейлин йисара санал яшамиш хьайи хизанар чара хьайи дуьшуьшарни хьанва.
+Дидевилин капитал гьикӀ дегиш жезва
+УЬЛКВЕДА пул къуватдай аватуникди арадал къвезвай гьаларикай (инфляция) хуьнин мураддалди дидевилин капиталдин кьадар гьар йисан 1- январдилай дегиш жезва. Индексациядин кьадар РФДИН Гьукуматдин къарардалди тайинарзава. 2021-йисуз дидевилин капиталдин кьадар 3,7 процентдин хкажна. 2022-йисуз 4 процент кьван хкаж хьун вилив хуьзва. И делилрикай чаз Махачкъалада кардик квай РД-ДИН МФЦ-ДИН кьилин идаради малумарна. Эгер дидевилин капиталдин сертификат аватӀа ва ам ишлемишнавачтӀа, ана къалурнавай пулдин кьадар гьар йисуз гьукуматди тестикьарзавайдаз барабар жеда. Хизанди 2020-йисуз сад лагьай аялдиз къачур сертификат 2021-йисуз ишлемишиз хьайитӀа, пулдин кьадар 48381 манатни 83 кепек я, гьа сертификат 2022-йисуз ишлемишиз хьайитӀа - 503237 манат. Эгер дидевилин капиталдин сертификатда къалурнавай пулдикай хизанди тамамдиз ваъ, са кьадарда менфят къачунваз хьайитӀа, алава хъийизвай процентар анжах сертификатда амай пулдин кьадардиз талукь жеда. Эгер капитал тамамдиз ишлемишнаватӀа, къведай йисуз адал кьил хкведач. 2020-йисуз ва адалай кьулухъ дидедиз хьайи кьвед лагьай аялар авай хизанриз гузвай капиталдин кьадар 639432 манат я. Яни кьвед лагьай аялдиз гузвай капиталдин адетдин кьадардилай (483881 манатни 83 кепек) алава яз, сад лагьай аялдайни 155 550 манат чара ийизва. Эгер сад лагьай аял 2007-йисан 1-январдилай 2019 -йисан 31декабрдал кьван муддатда дидедиз хьанватӀа, амма кьвед лагьай аял - 2020-йисуз, ихьтин дуьшуьшрани кьвед лагьай аялдиз талукь яз гузвай дидевилин капиталдин пулдин кьадар 639432 манатдикай ибарат жеда.
+ЧИ районда рикӀинни дамаррин азарди гьелекзавайбур тӀимил авач. Азар акатунин сифте лишан яз инсандин дамарра ивидин дегишвал гьатзава. Ам адетдин кьилин давление 140 далай виниз акъатзава. КӀанинди 80 далай агъуз аватна лагьай чӀал я. Ихьтин дуьшуьшра духтурдин меслятдалди дарманар ишлемишун герек я. Инсандин давление хкаж хьунихъ себебар садни кьвед авач. Кьилиндак кӀвалахал алайла, кӀвале авайла зегьмет гзаф акьалтун, инжиклу хьун яз гьисабзава. Маса татугайвилерини тӀимил таъсирзавач. Садбуруз давление ирсинай къвезва, масабуруз туьнтвал, секинсузвал себеб яз жезва. Сифтедай бедендин кар алай мефт, дуркӀунар, гьакӀ маса органрин тӀалрин таъсирдикди давление хкаж жезвай дуьшуьшарни тӀимил туш. Гзаф вахтара давление хкаж хьуникай малум жезвач. Давление хкаж жез башламишзавайда рикӀиз тӀалар язавайдакай шикаятда. Бязибурун кьил тӀа жеда, элкъведа, япара ван гьатда, фад хъел къведа, галатда, ахвар квахьда. Давлениеди рикӀ, нервийрин система, дуркӀунар, чӀулав лекь ва маса органарни къайдадикай хкудзава. Чи йикъара давлениедин азар сагъар хъувун са акьван регьят туширдини лагьана кӀанда. Дамаррин давление сагъар хъувун патал дарманар гзаф аватӀани, абурув лап мукъаятвилелди эгечӀун лазим я. Вучиз лагьайтӀа давление агъузарун патал сабурсузвилелди эгечӀай гьар са дуьшуьшда четин гьалар арадал атай вахтар гзаф ава. Гьавиляй давление авайдан гьал, яш, начагъдан маса азаррихъ галаз авай алакъаяр фикирда кьуна кӀанда. Маса гафаралди начагъдан гьалдиз духтурди къимет гун, жавабдарвал хивез къачуна вуч лазим ятӀа лугьун, гуьзчивални тухун лазим я. Эгер артерийрин давление кьилинди 160-180, кӀанинди 95-100 миллиметр яз тайинарнаватӀа, рикӀин, вилерин дамарра дегишвал арадал атанватӀа, ивидик кьадардилай артух шекер, холестерин кватӀа, начагъди дарманрал элячӀун чарасуз яз гьисабзава. Абурни духтурди тайинарун, адан гуьзчивилик кваз ишлемишун лазим я. Давлениедин азар арадал татун, ам къайдадин дережада хьун патал диета хуьнихъни еке метлеб ава. Суткада незвай продуктрик квай кьел 5-6 граммдин тӀимиларна кӀанда. Ягълу квай хуьрекар тӀуьниз, ��к акьалтуниз рехъ гана виже къведач. Яхун хьуни давление аватуниз куьмек гуда. Хуьрекрик кваз ишлемишзавай ягълуяр чарасуз яз алифкадин, семечкадин, гьажибугъдадин ягълуйралди эвезун важиблу я. Кьилин сортунин гъуьруькай гьазурнавай шейэр, ширинлухар, шекер ишлемишунал кӀеви сергьят эцигун истемишзава. Себеб, регьятдиз иливариз жедай и шейэри давление хкаж хьуниз рехъ гузвай куьквал арадал гъизва. Фан продуктар ири гъуьруьнбур хьана кӀанда. Рганвай куьк тушир як, кефир, ягълу квачир мукаш, къатух, емишар ишлемишун хийирлу яз гьисабзава. Давление авайда гьар са йикъан режимдал амал авунихъни еке метлеб ава. Суткада 4-5 сеферда тӀимил-тӀимил тӀуьна кӀанда. Нянин тӀуьн ксудалди 2-3 сят виликамаз кьиле тухун лазим я, гзаф тӀуьнани кӀандач. Ичкиди давление сад лагьана хкажуналди миокарддин инфаркт ва маса четинвилер арадал гъун мумкин я. ПӀапӀрусди 6 сеферда давление артухарзава. Физкультурадал машгъул хьун, михьи гьавадал къекъуьн, суткада 9-10 сятда ксун хъсан яз гьисабзава. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+РЕДАКЦИЯДИЗ ракъурзавай чпин чарара районэгьлийри жуьреба-жуьре месэлаяр къарагъарзава. Бязибуру уьмуьр патал хаталу азарар арадал атуникай, кьилди къачуртӀа, артерийрин азарар акатуникай, адан дибдин лишанрикай, начагъдаз куьмек гуникай ам сагъар хъувуникай газетда кхьин тӀалабзава. Гзаф масабуруни интерес ийизвай суалриз жавабар чи райондин больницадин тежрибалу терапевт МУСТАФАЕВ Играми духтурдивай жагъана.
+ЗУН кьетӀен дамах гвай зулун тама къекъвезва. Ада инсандиз секинвал гузва, гьиссерин гужлувал ва кефи хкажзава, яратмишунрал руьгьламишзава. Тамун деринриз гьахьунивай заз суьгьуьрда гьатайди хьиз жезва. Тамун чил дидеди вегьенвай месиз ухшар я, хъуьтуьл я. КӀвачерик квай пешерин къалинвал са черекдиз барабар я. Пеш авахьун давам жезва. Бязи тарар тамамвилелди чуплах хьанва. Тарар етим хьанвайбур хьиз аквазва. Чили кьабулзава, ада вири эхзава. Ам са и кар патал халкьнавайди хьиз я. Зун къекъвез-къекъвез мегъуьн тарцин къалин хизанди бине кутунвай кьантӀар квай чкадал акъатна. Вири цӀусад кьил, цӀикьвед лагьайди аквазвач. ЦӀуд тазар, сад юкьниюкьвай экъечӀнавай диде тар я. КЬВЕД-КЬВЕ хва дидедин къуьнеривай акъвазнавай хьиз аквазва, сад дидедин далудихъ даях хьанва. Муькуь вад таз диде тарцин вилик ква. Абурукай сад бицӀиди я,адал пешер алама, аквадай гьаларай, ам кӀуьд стхадин вах я. Адаз мекьизвай хьиз я. Гьавиляй ада вичин парталарни хутӀунзавач. И къалин хизандин кьилдиде тар жанлу ва дурумлу я. Ада вичин хизан хуьн патал тӀебиатдин татугайвилер, дарвилер, мишекъат хъуьтӀер, къаяр, тӀурфанар-вири вичел къачузва. Вичин веледриз ракъинихъ фидай рекьер ачухзавай хьиз я. Ам кьантӀардаллай маякдиз ухшар я. Диде тар вахтсуз яшлу хьанваз аквазва, адан кӀукван цуьрцер рех янавай чӀарариз ухшар я, тандин хамни векъи хьанва, кьве патахъай дувулар дуьздал ала, г��я абур гъилер я: къабарламиш хьанвай, гарари-къаяри, кӀвалахди атӀанвай. Амма диде тар мягькем я. Ада кьил агъуззавач, акси яз кьил такабурдиз вине кьунва,вичин хизандиз руьгьдин агъузвал, рикӀин ажузвал къалурзавач. Ам назик дидени я, кӀевелай истемишдай,къудратлу, къайгъудар архани. Буба галачиз ада вири эхзава… За фикирзава, белки, и къалин хизандин кьил-буба тар Ватан хуьз, вичин ерияр, юрдар чӀулав тӀурфанрикай хуьз фенватӀа? Бязи вахтара тамук квай къалабулух, теспачавал акурла, гьахьтин фикирдални къвезва. ЧӀехи хизандин вилерни фадлай рекьел ала. Диде кьиле акъвазарна чеб алай кьантӀардилай буба тар, чпин панагь, хизандин дирек, къуьн кутадай дестек хкведайдак умуд кваз яргъариз килигзава. Абур бубадин къайгъударвиликай магьрум хьана гзаф вахтар я. ВАН-СЕС авачиз йисар физва, вири тамавай тарарини кьилер галтадзава. Хабар- тел авач лугьузвай хьиз аквазва. ЯтӀани умуд атӀузвач. Зулун гуьгъуьнал алаз кьарамат кьуьдни акъатна. Адани вичивай жедайди тавуна тунач. Са кьадар тарарин чанда мекь, аяз къекъуьрна, живедини хилер-патар алудна. Вахт гатфарин ихтиярда гьатна, ам тама, чуьлда, тӀулара къекъвезва, вичин суьгьуьрчидин къацу тӀвал гваз, галукь тавур чка тазвач. Вири тӀебиат гьахьзава къацу хамуниз; там, тамун юкьва авай гъвечӀи майданар, тӀулар ухшар жезва гамуниз… Мегъуьн тарцин хизандин гьални дегиш хьана, абуруни тамун вири «жемятди» хьиз, дун дегишарнава, абурни чладай экъечӀнава. Диде тар такабурлуз акъвазнава, хизандив сефилвал агудзавач, ам вичин гьуьндуьрдай яргъариз килигзава, ада гьеле гуьзлемишзама. Кьибледихъай акъатай хъуьтуьл шагьварди тамук велвела кутуна, керекулрини вири там УЯХАРНА…СА тарци яргъал чӀугур «гъичӀгъичӀ» авуна. Тарарин хилерикни юзун акатна. Абур икрамзавайбур хьиз, агъуз жез, виниз хъижезва. На лугьуди вирида «хквезва-хквезва» лугьуз муштулух гузва. Жигъирдин лап атӀа кьиляй, гьуьмедай хьиз, буба мегъуьн тар аквазва. Адан чапла пад набут хьанва-чӀехи хел гъил галамач, амма вич гьеле тик акъвазнама. ЧӀехи хизанди къалабулух къачунва. Виридалай бицӀи тазбике хьиз алгъана буба галай терефдихъ элкъвенва. Гьа гила мад ада чӀехи стхайрилай вилик буба тарцив агакьарда, адан къужахда гьахьда… Тама гур межлисдин ван гьатна. Шадвилер югъ жедалди давам хьана. Шад хабар гваз Кьибле патахъай атай кьезил шагьвар анжах экуьнахъ секин хьана…
+* ГЪИЛЕР зурзадайла, 200 г мухан тварар чуьхвена, I л ргазвай яд илична, зайиф цӀал эцигна, цин I/3 пай амукьдалди ргада. Ахпа ам куьзна, са тӀимил вирт алава хъувуна йикъа пуд сеферда, фу нез 30 декьикьа амайла, I50 мл хъвада. * ВИЛЕРИН экв зайиф тахьун патал 50 мл петрушкадин ва I50 мл газардин ширеяр сад-садак какадарна, йикъа пуд сеферда, фу нез 30 декьикьа амайла, хуьрекдин са тӀурунавайди хъвада. * ЖАЛГЪАЯР тӀазвайла, 5 г. лаврдин пешер шир алай катулдиз вегьена, къайи яд илична, зайиф цӀал эцигна, 5 декьикьада ргана, термосдиз цана, 34 сятда тада. Ахпа ам куьзна, къаришма 4 чкадал пайда. Гьар са пай са йикъан норма я. Са йикъан вахтунда куьлуь- куьлуь хупӀар ийиз хъвада. Гьа икӀ кьуд юкъуз галаз- галаз. * ДУРКӀУНАР тӀазвайла, гьажибугъдадин чӀарар, брусникадин пешер ва шивитрин тум (вири сад хьтин паяр) садсадак какадарда. Хуьрекдин са тӀурунавай къаришмадал 500 мл рганвай яд илична, I5-20 декьикьада тада. Ахпа йикъа пуд сеферда, фу нез 20 декьикьа амайла I00 мл хъвада. Сагъарунин вахт 2 варз я. * КЬИЛ элкъвезвайла, чайдин са тӀурунавай шивитрин пешерал ва я тумунал са стакандавай ргазвай нек иличнавай къаб яд ргазвай катулдин винел эцигна, 20 декьикьада тада. Ахпа ам бедендин температурадихъ галаз сад хьайила экуьнахъ ва нянихъ стакандин кьатӀавайди хъвада. * ИВИДИН давление хкаж хьанвайла, хуьрекдин са тӀурунавай календуладин цуькверал кьве стакандавай ргазвай яд илична, I5-20 декьикьада тада. Ахпа ам куьзна, йикъа 3-4 сеферда стакандавайди хъвада. Гьа икӀ -2-3 гьафтеда. *БЕДЕНДА иви тӀимил хьанвайла, сезондин вахтунда мереяр гзаф тӀуьн меслятзава. ГьакӀ хуьрекдин са тӀурунавай мерейрал са стакан яд илична, ргана 20 декьикьада тада. Ахпа ам чай хьиз хъвада.
+ЗАЗ лезгийрин чӀехи вацӀун тӀвар алай «Самурдин сес» газет гзаф бегенмиш я. За райондин газет кхьиз гзаф йисар я. Гьа са вахтунда ам ашкъи аваз кӀелни ийизва. Газетди гьар са хуьруькай, анин инсанрин уьмуьрдикай гегьеншдиз кхьизва. Гьуьрмет, хатур авай зегьметда лигим хьанвай районэгьлияр машгьур ийизва. Газетди райондин общественный уьмуьрда тухузвай кӀвалах иллаки тариф авуниз лайихлу я. «Райондин администрацияда» рубрикадик кваз гузвай материалри чун районда кьиле физвай кӀвалахрихъ галаз танишарзава. Заз газетдин чинрай райцентрдин, гьам хуьрерин уьмуьрдиз талукь гзаф интересный материалар аквазва. Абурун арада школайриз, культурадин ва медицинадин идарайриз, спортдиз, аваданламишуниз талукьарнавай материалри газетда важиблу чка кьазва. Зи фикирдалди, жуван дидедин чӀалал акъатзавай, чакай ва чи къайгъуйрикай кхьизвай газет гьар са кӀвале хьун чарасуз я. Гьайиф хьи, райондин газетдикай хабар авачир кӀвалер гзаф ава. За умуд кутазва 2022- йисуз «Самурдин сес» газет гьар са кӀвали вахчуда. Гьабидин АЛИЕВ, Афгъанистандин ветеранрин Союздин председатель.
+Зун дидеди шаир яз гьич хадачир АлачиртӀа адан пак рикӀ шииррал. Шиир кхьиз чарни къелем кьадачир Эгер ашукь туширтӀа зун шаиррал. Зи дидедин пак некӀедихъ галазни Шииратдин верцӀивал за дадмишна. Вафалу хва хьун паталди чӀалазни Шиир кхьиз Давдакьа зун вердишна. Зун шаир яз са зулун къуз къведачир РикӀе аваз вишералди шиирар. Инсанарни рикӀиз чими жедачир Эгер абруз кӀан туширтӀа шаирар. Зи шииррал гзаф шаклу инсанрин ДакӀанвили даим къуват гана заз. ША,ЖУВАНБУР,ЧИ яшайиш хъсанрин Виликди фин мерд крар гъиле кьаз. КӀелдай чӀавуз Сулейманан шиирар КьепӀина зун ксудай лап хъсандиз. Къуй кӀелрай Алирзадин жавагьирар Авуддайла мяфедай зун лакьандиз
+Хьана кьван, хьанач кьван са гъвечӀи шемпӀи. ШемпӀи тушир гьа, са пси тир бицӀи, вични жум кьван гъвечӀи, кӀуф яру, тум лацу, элкъвей къацу вилер авай, вичихъ чӀулав кӀурт галай, гарданда лацу башлух авай. ШемпӀидин кефияр гьамиша тир къумбар, вични уьмуьрдин уькӀуь-цурудакай тамам бейхабар. Адаз уьмуьрдикай ийидай шикаят, хьанвачир гьеле са агьвалат. Гьамиша – тух руфун, кӀан хьайила – къугъун. Ахпа къулан патав чими, хъицикьдал хъуьтӀуьл ва михьи фидай ам ширин ахварал, къенин крар вегьена пакадал. Гьа икӀ физвай йикъар, абурукайни жезвай варцар. ШемпӀини хьанвай чӀехи, хадай кас авачиз кефи. Гьейбатлу тир винел патан акунар, мягькем хьанвай пацараллай къармахар. Юкь какурна мандав хьиз, тум къекъуьрна муквал хьиз, хкажайла пац – акур касди лугьудай жед – туш им кӀвалин кац, хьанва адакай тамам яц. Ухшамиш я асландиз, ягъалмиш жеч лагьайтӀа – лап аждагьандиз. Винел патан гьикьван тиртӀан гьейбатлубур акунар, язмай адан шемпӀидинбур уюнар. Атай йикъалай, авай кӀвалелай ам тир рази, гьа ина гьатзавай адаз вири. Нез къугъвазва, къугъваз ксузва. АРА-АРА чӀуф ийиз дериндай, ада вичи-вичиз икӀ лугьудай: -Вуж ква зун хьиз экуьник, нин уьмуьр физва икӀ ракъиник? Нихъ ава ихьтин туькӀвей майдан? Тахьуй са бязибуруз зун яз гьакӀан са гьайван. Хабар нивай гун, хабар къари-бадедивай. КӀатӀа авай къуьл кьифери тӀуьна лугьуз хъиле кузвай. Ифин гьатна кӀарабра хтайла ам кӀвализ, къулан патав ксанвай кац гадар хьана вилиз. Ажугъламиш хьана къари, гъил вегьена машадал. Амма кьили хьанвай рехи, гьакӀ сабурлу адан рикӀи галукьарнач маша кацихъ, хьанвай хъицикьдал яргъи. КЪАРИ-БАДЕДИ авудна кац ахварай, башламишна кьве келима рикӀивай: -Къехуьнардач за ваз гайи фу. Къенин къалай элкъуьрда за вахъ далу. Хьанва вун гила чӀехи, уьмуьр вилик ква яргъи. Яшамиш хьухь ви таяр хьиз вири. Алад, майдандиз экъечӀ, вири хьиз зегьметдик экечӀ. КЪАРИ-БАДЕДИ икӀ лагьана ахъайна рак. Каци вич чукурдайдал мад гъизмачир шак. Ада юкьв какурна, ахпа тум югъурна. Хкажна такабурлувилелди кьил. Янач къаридиз гьич тахьайтӀа са вил. Дамахдалди къачуна кам, къалурнач хьанвайди вичиз гъам. -Дуьнья я чӀехи, язмач зунни гъвечӀи, яшамиш жезва кьван вири. Набут туш, тамам я дири. Квек гала са винел патан акунар? Тавурай заз гьарда вичин уюнар. Акси хьанватӀа заз и кӀвале авай патахъ, чирда за кӀафтӀардиз вич тирди нагьахъ. Вичин гафарикай тахьана регъуь, некӀедин къаймахар нез хьанвай чӀехи, теклифзава заз – кьацӀай кьиферив къугъун. Балашан кацелайни усал хьанан зун? – мурмурна ада экъечӀна кӀваляй. Кьулухъни килиг тавуна фена хуьряй. Дере атӀуз, тепе атӀуз, тумунив ягъиз хандакь атӀуз - хандакьдайтӀуз фена кац, лап гьелек хьана кац. Финивай кӀвачер жезвай къуьруь, гишин хьана – рикӀни лап гъуьргъуь. Тухванвай ам виш-агъзур хиялри, гьелекзавай кӀвале авур амалри. Эхирни югъ элкъвейла йифехъ, агакьна ам гадарнавай куьгьне муьхцихъ. -ТуштӀани им къаридин хьтин тавлана, садан гафни алачир язва зун ина агъа, - вичи вич секинарна ада. – ХьанватӀани заз гишин чаравач – эхна кӀанда. Са гъвечӀи ксана къуватар кӀватӀна кӀанда. Ахпа къарагъда зун, акъудда за са уюн. И чкаяр за къарсурда, авайбурни къугъурда, - лагьана кац къаткана са пипӀе, пацувни кӀевна вичин чӀехи келле. Хабар нивай гун, хабар тардин кьиферивай. Гъуьрч авуна чпин муьхцуьз элкъвенвай. Акурла кац ксанвай пипӀе, гьужумна абуру фидайвал зегьле. Сада кьуна тум акъажна, муькуьда сас яна яб агажна. Ахварай аватай кацин фена зегьле, ийир-тийир квахьна гьахьна са пипӀе. Я къармахрикай чара хьанач, я гьяркьуь къуьнери ам хвенач. Мад гьужумдиз атайла кьифер, кацин лап зурзана кӀвачер. Гьеле экуьнахъ вич гьисабзавай асландай, лап язух къведай гьарай акъатна гьайвандай. Гьейбатлу гьайван акурла авай тегьер, гьужумдиз къвезвай кьифер хьана лап серсер. Гьа и агьвалатдикай менфят къачуна, кац гуьлле хьиз муьхцяй акъатна. Нефес лап дар жедалди ам катна, эхирни са къавахдин кукӀваз акъатна. Элкъвена кьуд пад я секин, амма кьилел ала ифин. Къурхулу душманар амач гуьгъуьна. Кац зурзазва авайди хьиз сафуна. Гьа и арада адаз лап кьилелай, аквазва кьве вил цӀай хьиз кузвай. Эйбежер чинал ала какур къармах, на лугьуда яна хьуй падда и къавах. Кацин руьгь аватна дабандиз, дуьнья мичӀи хьана ахмакь гьайвандиз. ТипӀре гьарайна фидайвал зегьле, кациз акӀ хьана - акьурди хьиз гуьлле. Къван хьиз аватайла чилел, тамам са сятда хтанач вич вичел. Эхирни каци ахъайна вилер, къавах ярх тахьана аламай кӀвачел. Хъуьрезвай варз аршдай цавун, аламачир кьилел эйбежер къузгъун. Каци явашдиз кӀвачер юзурна, ахпа са жизви вичин тум къугъурна. Вири сагъ я, хьанвач хер – кьацӀ. Каци шукур гъана чинвай гуьцӀна пац. Эхирни кичӀевилин алатайла судур, рикӀел хтана вичин буш хьанвай руфун. Хтана рикӀел гьакӀ къари – бадедин кӀвал, гьинай атанай кьилел къенин завал. - Квез герек тир, низ герек тир гьакӀан дамахар кьуру. Лагьайвал авунайтӀа, жедачир кефини икӀ чӀуру. Къари- баде мергьяматлу тир пара. Белки гьам ятӀа зи кьилел гъайиди и къаза. Гьар гьикӀ ятӀани, заз авач маса чара. Пични кӀандач, къарид гурар кӀан я зи чка, - лагьана кац явашдиз гьатна рекье, язухдин кьил гьатнавай лап чиле. Экуьнахъ къари экъечӀайла кӀваляй, акъатна адай рикӀ тӀардай гьарай. Ухшар яз башкӀулдиз кац хтанвай элкъвена кӀвализ. Килигиз жезвачир адавай къаридин чиниз. Гумачир гелни адав дамахдин, язух атана къаридиз ахмакьдин: - РикӀел хкидач чна алатай крар, амма тахьуй тикрар мад а йикъар. Масадал вил эцигна акъудмир вахтар, кеспи жувазни чирна вегь уьтквемдиз камар. Куьмек гуда зани, фикир ая жувани. Гьатдач вун гужа, чӀугуна кӀанда жафа. Фикрет ГЬАЖИЕВ, Лезги пистелрин Союздин член.
+ЭХИРИМЖИ й��сара пайда хьанвай соцсетри чи уьмуьрда кьетӀен чка кьазва. Виликдай гьафтеда садра хквезвай газетар, журналар гуьзетзавай, телевизордай нянин сятдин кӀуьдаз къалурзавай «новости» программадай чаз уьлкведа, къеце патан уьлквейра кьиле физвай вакъиайрикай хабар жезвай. Алай вахтунда лагьайтӀа, кӀандатӀа мехъер, кӀандатӀа чӀуру кӀвалах хьана агакьдалди ам телефонра ава. Мягьтел жезвай кар ам я хьи, телефонрин ва я маса гаджетрин лентиниз и крар къачузвайбурун арада яш хьанвай инсанарни жезва. И мукьвара чун мад соцсетрай Махачкъалада кӀуьд лагьай классда кӀелзавай аялрин арада къал хьунин нетижада кьиникь арадал гъайи татугайвилин шагьидар хьана. Гуьгъуьнлай 7классда кӀелзавай аялди вичи-вич куьрсарна ва ихьтин крар мадни ава. И хьанвай дуьшуьшриз чна гьихьтин къимет гун лазим я. Сифте нубатда им аял чӀехи жезвай хизанда авай гьаларилай аслу я. Аял гьар юкъуз аквазвай диде-бубадилай чешне къачуз алахъзава. Идалай гъейри бахчада, школада адахъ агалтзавай юлдашрилай иллаки гад
+жетрилай жезвай аслувал кьетӀенди я. Гьар са инсандихъ вичиз хас хесетар жезва. Садбур беденда викӀегь, садбур руьгьдал викӀегь, пуд лагьайбур кьве патахъайни зайифбур жезва. Акьалтзавай жегьилрин «переходный возраст» лугьудай бере атайла гзаф четин жезва. Аял чӀавалай кӀватӀ жезвай бейкефвилер и яшдиз атайла винел акьалтзава. Аялдиз вичин дердер ахъайдай кас жегъизвач. Дидебубадиз гьар йикъан дердийрин, кӀвалахдин гъиляй аялдиз фикир гудай мажални жезвач. КӀваляй лазим фикир, тавазивилер, ширин ихтилат ван тежезвай ам ажугъламиш жезва, са бязи тарсарин гъавурда гьатзавач, галай са гьал викӀегьда кӀуфни ягъ хъувурла аял михьиз хкатзава. Ам вичин четинвилер чуьнуьхариз алахъзава. Гьа и вахт абурун уьмуьрда виридалай четинди жезва. ЮГЪ-ЙИКЪАНДИВАЙ артух жезвай дердийри ам къеняй незва. Ихьтин гьалар сифте дидебубади ахпа адаз тарс гузвай малимди кьатӀун тавурла рикӀелай тефидай дуьшуьшрихъ гъизва. Ада нагьакьан кар авуналди вичел фикир желбзава. Фикир желб авур вахтунда амай крариз геж жезва. Нянихъ хизан суфрадихъ кӀватӀ хьайила рахадай ихтилат жегъизвач. Кьве вил телефондилай алуд тийиз незвай хуьрекдикни са дадни гузвач. Яни адан тӀеам чир жезвач. Фу тӀуьна гьарма вичин кӀвализ гьахь хъувуна гаджетрин савда давам жезва. Гьабурукай абуруз яр-дуст, вах, стха вири жезва. Гьелбетда диде-бубади, школадин психологди аялдин ихтибарвал къазанмишиз алахъна кӀанда, аял къвалахъ ацукьарна адан дерди – гьалдикай хабарар кьунихъ, лазим меслят, насигьат гунихъ, эгера ам чӀуру рекьихъ элкъвенватӀа ам дуьз рекьел хкунихъ еке метлеб ава. Сифте нубатда абурун арада ихтибарвал хьана кӀанда. Бубайрин мисалда лугьудайвал, лам чуьнуьхайдалай гуьгъуьниз жугъунар кӀевда. ЧӀуру кӀвалах хьайидалай гуьгъуьниз аял тербияламишиз алахъда. ЧӀуру крарик кьил кутун сифте нубатда ам авай хизандай къвезва. Эхь сифте нубатда кӀвалевай чӀехибур чебчпихъ галаз кукӀун, гъвечӀи-чӀехи чир тахьун, дарвал хьун, аялриз фикир тагун, абур алай чкадал вуч хьайитӀани лугьун аялдин психикадиз таъсирзавай гьерекатар я. ЧӀехибуру чпи–чпиз вуч хьайитӀани лугьузва ахпа раханни хъийизва. Аял вич-вичелай са сеферда зани гьакӀ ийин кван лугьудай фикирдал къвезва.
+Алай вахтунда гаджетрилай гъейри хаталувал арадал гъизвай гзаф шейэр ава, ички, пӀапӀрусар, гьар жуьре къенфетар, дарманар ачухдиз маса гузва. Зигьин бегьем дигмиш тахьанвай аялди вири дадмишзава ва бегенмиш хьайи шейэр къачузва. КӀваляй аялдиз пул гун тавур дуьшуьшра абур чуьнуьхуниз, къакъудуниз мажбур жезва. ГьикӀ лагьайтӀа вердишвал гъизвай энергетикар, электронный пӀапӀрусар ва маса шейэр галачиз абурувай къатламиш жезвач. Тербиядин карда аялдиз азад вахт гун чи ягъалмишвал я. Тарсунай хтайла вичин вахт кӀвалин са дерди авуниз, вичин тарсарал алахъуниз, спортдал машгъул хьуниз, са вуч ятӀани жуван гъилералди гьазуруниз ва я дахьайтӀа чӀехибуруз куьмекуниз харж ийиз вердиш хьайитӀа лап хъсан кар жедай. ЧӀехибуруни чпин аялдихъ галаз санал акъудзавай вахт гьар жуьре темайрай ихтилатар ийиз адан фикир, ахтармишун хьиз ваъ, къугъун хьиз соцсетрай абуру квез интерес ийизватӀа чируниз, кефи
+авачир вахтунда гуьгьуьл къачуниз, тарсарай четинвилер ацалтайла куьмек гуниз харж авуртӀа арадал къведай хуш рафтарвилин алакъайри и четин вахт асантдиз алуддай мумкинвал гуда.. Чахъ гележегдани сагълам, къанажагълу общество хьун патал вири крар акъвазарна аялдин тербиядиз фикир гана кӀанда. Азербайжанрин мисалда лугьузвайвал, велед багьа я, амма тербия генани.
+12 АЛАЙ вахтунда чи районда коронавирусдиз акси рапар ягъун давам жезва. Къейдна кӀанда, рапар язавайбурун кьадар къвердавай тӀимил жезва. Алай вахтунда ЦРБ- дин провизорный отделениядин врач-терапевт Суллаева Изумруд Руслановнадихъ галаз авур ихтилатрай малум хьайивал, къенин юкъуз чи районда 82I7 касди рапар янава, 25 кас больницада къатканва, кислороддин куьмек 5 касдиз гузва. Вири санлай амбулаторный леченияда 54 кас ава.
+ТӀугъвалдихъ галаз женг чӀугун давам жезва
+Чи райондиз коронавирусдиз акси рапар ягъун патал цӀийи партия «Спутник V» маркадин «Гам Ковид Вак»-5I200, «Спутник Лайт» агакьнава. РикӀел хкин, «Спутник Лайт» яшар 60 далай алатнавай ксариз ядай ихтияр ганва. Лугьун герек я, азарлу хьайи ксариз коронавирусдин тӀугъвалди гьикьван чӀехи азаб, гьихьтин зарар гузватӀа чаз виридаз аквазва ва чизва. Гьавиляй чи хиве неинки са жуван сагъламвилин жигьетдай жавабдарвал авайдан, гьакӀни чун патарив гвай ксарин патахъайни къайгъударвал авун герек тирди гъавурда акьун важиблу я. Къейд ийин хьи, раб вичин хушуналди гьар са касдивай пулсуздаказ ягъиз жезва. Агьалияр Магьарамдхуьруьн райондин кьилин больницада ахъайнавай рапар ядай махсус пунктуна кьабулзава. Вакцина ийиз нубат кьазвай ксаривай : 8928-286-35-37 нумрадин телефондиз зенг ийиз ва я Госуслугайрин порталдай кхьиз жеда. Раб ягъун патал паспортдин, ОМС-ДИН полисдин ва СНИЛС- дин копияр хьун герек я. ЖАННА. ИНФОРМАЦИОННОЕ СООБЩЕНИЕ
+4- февралдиз, Китайдин меркез тир Пекинда ХХIVХЪУЬТӀУЬН Олимпиада ачухуниз талукьарнавай гурлу мярекатар пуд сятина давам хьана. Олимпиадада 9I гьукуматдай 287I спортсменри иштиракна. Чи гьукуматдай и къугъунра 46I касдикай ибарат тир делегацияди иштиракна. Абурукай 2I2 кас спортсменар тир. 20I8- йисуз Кьиблепатан Кореяда кьиле фейи къугъунра чи гьукуматдин командади къазанмишай агалкьунар тарифдинбур хьаначир. Эхиримжи кьве югъ амаз, чи машгьур тренер Этери Туберидзедин гъилик гьазурвал къачузвай А. Загитовади чи командадин кьватидиз сад лагьай къизил ва Е.Медведевади гимишдин медаль гъанай. Гуьгъуьнин юкъуз хоккеистри къизилдин медалар къачуналди олимпиада акьалтӀарнай. И къугъунра командади вири санлай I7 медаль къазанмишнай. Ингье кьуд йисуз гуьзетай нубатдин Олимпиада башламиш хьана. И къугъунра уьлкведай спортсменри иштиракна. Къизгъиндиз башламиш хьайи акъажунра лыжайрай финай чи Н.Непряевади гимишдин медаль къазанмишуналди командадин киседин сив ахъайна. Нетижада Н.Непряевади гьар дережадин пуд медаль къазанмишна. Биатлондай акахьай командади къазанмишай буьруьнж медаль къизилдин зар алайди хьана. Кьуд йис вилик хьайи къугъунра чаз са медални хьаначир. Кьвед лагьай юкъуз женгиниз экъечӀай фигуристрин командадик; Н.Кацалапов ва В.Синицина, М.Кондратюк, А.Мишина ва А.Галлямов, К.Валиева квай. Абуру къалурай куьруь ва произвольный программайрин баллар эхцигайла абурув садни агакьнач. Лыжайрал алаз финай еке умудар кутунвай А. Большунова командадин кьватидиз пуд къизилдин, гимишдин ва буьруьнждин медалар гъана. Рушарин ва гадайрин эстафетадин командадик кваз,къизилдин медалрин сагьибар хьайи А.Большунован, А. Терентьеван, Д.Спицован ва С.Устюгован, Н.Непряевадин,
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда вакцинация давам жезва. Райцентрада авай культурадин макандин гьаятда рапар язавай санай масаниз фидай ФАП- дин бригадади гьар юкъуз кӀвалахзава. Вакцинация авунин месэла райондин руководстводин гьар йикъан гуьзчивилик ква. Къенин юкъуз районда 2I496 касди рапар янава. Вакцина янавай аялрин кьадар39 дав агакьнава. Дагъустандин здравоохранениедин министерстводин делилрал асаслу яз, коронавирусдин тӀугъвалдин девирда чи республикада I0 агъзурдилай виниз аялар азарлу хьана. Гьаниз тамашна, аялризни вакцина ягъун чарасуз я. Алай вахтунда Магьарамдхуьруьн райондин больницадиз вакцина КОВИД -I9 «ГАМ-КОВИД-ВАК-М» торговый маркадин «Спутник-М ахъайнава. Препарат кьве компонентдикай ибарат я, кьвед лагьай этап 2I йикъалай хъийида. ТӀугъвалдиз акси аялрин вакцинадин состав чӀехибурун вакцина хьтинди я. Амма аялриз вакцина ядайла вад сеферда тӀимиларзава. Мад сеферда квез эвер гузва, тугъвалдиз акси рапар ягъун, куь ва кӀвале авай аялрин сагъламвал хуьн куь гъиле ава. Раб ягъиз кӀанзавайбур Магьарамдхуьруьн райондин больницадин рапар ядай махсус пунктуна кьабулзава. ЖАННА.
+26- февраль, 2022- йис. Т.Соринадин, Ю.Ступакан ва В.Степановадин тӀварар чна дамахдивди кьазва. Ихьтин агалкьун чахъ 42 йис вилик хьанай. Д.Спицован ва И.Якимушкинан гимишар, Тереньтеван буьруьнж къейд тавуна жедач. Спортдин и жуьредай вири санлай 9 медаль къазанмишна. РФ- дин лыжайрин федерациядин Президент I4 сеферда дуьньядин чемпион ва 3 сеферда олимпийский чемпион Е.Вяльбедиз ва спортсменар гьазурнавай тренерриз аферин ва чухсагъул. Кьилди фигуристар экъечӀзавай жуьреда мусибатдин вакъиа хьана. Командадик кваз экъечӀай Европадин, юниоррин арада дуьньядин ва шумудни са турниррин чемпион, еке умудар авай, гьар сеферда дуьньядин рекорд цӀийи хъийизвай К.Валиевади, декабрдиз гайи пробада къадагъа авунвай препарат жагъунин нетижада еке къал акъатна. CAS – дин арбитражный суддин решениедин бинедаллаз кьилди жуьредай экъечӀдай ихтияр гайи Камиладивай арадал атай гьаларин таъсир себеб яз вичин алакьунар тикрар хъхьанач. Командадик кваз экъечӀай Камилади кьве программадин нетижада 270 дав агакьна баллар къачунай. Россиядин чемпион А.Щербаковадикай олимпийский чемпион ва А. Трусовадикай гимишдин сагьиб хьана. Абур пудни Э.Тутберидзедин тербиячияр я. А.Трусовади фигурный къугъунрин тарихда сифте яз, произвольный программада вад ультра- си элемент тамамаруналди дуьньядин рекорд эцигна. К.Валиевадин гьакъиндай силис давам жезва. Еке умудар квай шорттрекдай С.Елистратоваз буьруьнждин ва гимишдин медалар хьана. Са шумуд сеферда къизил къачудай мумкинвал хьайи биатлонистри эхиримжи этапда бушвал авунин нетижада чун пуд лагьайбур хьана. Кьве сеферда М.Цветковаз кьуд лагьай чка хьана. Рушарин командади эстафетада кӀвенкӀвечи гьукуматрин командаяр гуьгъуьна туна ва гуьзет тавур гимиш багъишна. I968- йисалай медалар тахьанвай трамплиндилай хкадарунрай чи команда гимишдин медалриз лайихлу хьана. Чи гьукуматдин тарихда сифте яз гъелераллаз авахьунай Т.Ивановади буьруьнждин медаль къачуна. Гьайиф хьи, чи хоккейдин командадивай кьуд йис вилик хьайи агалкьун тикрар хъийиз хьанач. Гьар гьикӀ ятӀани, и сеферда чи киседа 6 къизилдин, I2 гимишдин ва I4 буьруьнждин медалар хьана. Вири санлай къачурла 32 медаль ва чи гьукуматдиз кьвед лагьай чка хьана. А. АЙДЕМИРОВА.
+ЧИ УЬЛКВЕДА 2012- йисалай кардик акатай «Земский духтур» программа къенин юкъузни давам жезва. Программа кардик акатай йисуз и къуллугъдикай 35 йис жедалди яш авай жегьил пешекарри менфят къачузвайтӀа 2020йисалай 50 йис жедалди яш авайбурузни и программадик экечӀдай мумкинвал хьанва. Дагъустандин Минздравдин делилрай малум тирвал, 2021- йисуз «Земс��ий духтур» ва «Земский фельдшер» программайрин сергьятра аваз I80 кас кардик кутунай. Программаяр тамамарун патал гьукуматди I88 милн.манат чара авунай. Абурукай 95 процент такьатар федеральный ва 5 процент республикадин бюджетдай я. 2020- йисуз и кьве программадин бинедаллаз 206 медработникди яни I8I духтурдини 25 фельдшерди чпин кӀвалах башламишна. «Земский духтур» программадин сергьятда аваз, хуьруьн чкадиз кӀвалахал атанвай духтурривай гьукуматдин патай куьмек яз чара ийизвай миллион манатдихъ хсуси кӀвал эцигуниз ва я къачуниз харж ийиз жезва. Программадин мурад метлеб медицинадин рекьяй иийизвай къуллугърин ери хъсанарун, медицина цӀийи къайдадиз гъун ва медперсоналдин кьитвал агъузарун я. 3
+Алай вахтунда Магьарамдхуьруьн районда «Земский доктор» программадик акатзавай 36 вакансия ава. Программадин бинедаллаз райондиз желбнавай терапевтри, акушер-гинекологри, педиаторри, урологри, неврологри гьакъисагъвилелди зегьмет чӀугвазва. И программадик акатна зегьмет чӀугвазвай духтурриз 1 миллион манат, фельдшерриз 500 агъзур манат ахъайзава. Икьрар кутӀуннавай касди гьа карханада вад йисуз кӀвалахзава. Им жуван рикӀ алай пешедал машгъул хьунилай гъейри гьукуматдин патай ихьтин куьмекни жезва. Къенин юкъуз Магьарамдхуьруьн районда 30 виниз пешекарри зегьмет чӀугвазва. Ихьтинбурукай сад духтур-педиатр Альбина Асалиева я. 20I3- йисуз кӀвалахал атай Альбина духтурдин гъилик алай вахтунда 800 шев агакьна пациентар гала. Йикъа яхцӀурни цӀуд аялдиз килигзава. Вичин везифайрив жавабдарвилелди эгечӀай пешекарди гьам диде-бубайрин гьам аялрин патай ихтибарвал ва гьуьрмет къазанмишна. Ихьтин ихтибарлу рафтарвал ва кӀвалахда къулай шартӀарни хьуни са манийвални авачиз вичин везифаяр тамамардай мумкинвал гузва. Алай йисуз республикадин районриз 224 духтур ва I0 фельдшер рекье тун фикирдик ква. Минздравдин делилрай малум тирвал I50 пешекарди кӀвалах башламишнава. Программадик кутунин гьакъиндай заявкаяр кьабулун давам жезва. А. АЙДЕМИРОВА.
+*Мекьи хьана азарлу тирла, кьил тӀазвайла ва гьакӀни хуьрек иливарун патал 2-3 сятдин вахтунда, куьлуькуьлуь хупӀар ийиз, 2-3 стакандавай кудай яд хъун гзаф хийирлу я .Кудай ци бедендик квай зиянлу шейэр вири хкудзава. *Чахуткадин азар квайла,чугъундуррин ва газаррин мижеяр, вирт ,( гьар сад 3 стаканда авайди) са стакан алоэдин, 2 стакан ичерин мижеяр вири куьзна, са катулдиз цана бугъ алахьдалди чими ийида. Ахпа аниз вирт алава хъувуна, ам цӀрадалди хуькуьрда. Къайила, коньяк хъияна, мичӀи рангунин бутылкайриз цана, I5 суткада кӀвалин гьавада ХУЬДА.(ХОЛОДИЛЬНИКДА хвена виже КЪВЕДАЧ).АХПА йикъа пуд сеферда фу недалди вилик I00 г. ИШЛЕМИШДА.ИХЬТИН процедура кьиле тухудайла, рапар, дарманар ва маса шейэр ишлемишна, пӀапӀрус чӀугуна виже КЪВЕДАЧ.МИЖЕЯР кӀвале жуважуваз гьазурун лазим Я.САГЪАРУНИН кьвед лагьай курс куьтягь хьайила, жигерар эквериз (рентген) вегьеда.
+28 ИЮЛДИЗ Дагъустандиз гражданвилин оборонадин крарин , кьет I ен гьаларин ва т I ебиатдин бедбахтвилерин ч I уру нетижаяр арадай акъудунин рекьяй Россиядин Федерациядин министр Владимир Пучков атана . Владимир Пучков са шумуд объектдиз килигна . Россиядин МЧС дин ва РД да авай Кьилин управлениеда ада личный составадиз наградаяр гана , ахпа ц I аяр кьуникай къутармишдай 7нумрадин частунин къуватар ва такьатар тайинарнавай везифаяр кьилиз акъудуниз , кризисдин гьалар идара ийидай Ц I ентр гъилегъилди дегишаруниз гьазурвилин гьал ахтармишна . Мугьманвиле авай вахтунда Россиядин министр ц I аяр кьунин ч I ехи дуьшуьшар арадай акъудунин рекьяй ц I аяр кьуникай къутармишдай махсус частуниз гьак I ни « Дагъустан республикада авай МПС – дин отряд » ФГКУ дин технический къуллугъдин пожарный частуниз фена . Владимир Пучкова республикадин реабилитациядин « Надежда » т I вар ганвай центр ц I аяр кьуникай хатасуз авун таъминарун авай гьални ахтармишна . Ада дагъустандин къутармишдайбурув ц I аяр кьуникай къутармишдай ц I ийи техникадин сертификатарни вахкана . Дагъустандин къутармишдайбурув 6 пожарный автомобиль , I кьезил машин , микроавтобус , 5 квадроцикл ,I луьткве ва водолазриз герек шейэр агакьда .
+СИНОПТИКРИ Дагъустанда гзаф чими гад хиве кьунай , амма политикадин майданда икьван чими жедайди садани гуьзлемишнавачир .
+ДАГЪУСТАНДА къуватдин операцияр галачир гьафте жезмач . Алатай ял ядай йикъара спецназди адет хьанвайвал , к I валера къекъуьнар ва кьадай десте галаз республикадин ч I ехи мад са чиновник Буйнакск райондин кьил Даниял Шихсаидов кьуна . Адал кьет I ен ч I ехи кьадарра лутувал авунай шак физва . Чиновникдихъ галаз санал уголовный кардин иштиракчи Магьамед Кадиев – казенный « Дарекция единого государственного заказчика застройгазика » учреждениедин руководителни хьанва . Законлувал хуьзвайбуру лугьузвайвал , кьунвайбур капитальный эцигунрин кьиле экономический тахсиркарвилер авунихъ галаз шерик я . Гьа и юкъуз Даниял Шихсаидован ва адан бубадин , Дагъустандин парламентдин спикер Хизри Шихсаидован к I валерани къекъвена .
+8август , 2015йис . 2 IАВГУСТДИЗ мугьманриз гьуьрмет ийиз к I андай Ахцегьрин чилел I6СЕФЕРДА чи лезги халкьдин игитвилин « Шарвили » эпосдин сувар кьиле фена . Суварик атай мугьманар ахцегьвийри райондиз гьахьзавай къекъуьндал музыкадин ван кьилеллаз , фу кьел гъилелаз къаршиламишна . Суварик иштиракиз Кьиблепатан Дагъустанда тамам ихтиярар ганвай республикадин Президентдин векил Мусафенди Велимурадов , РД дин Халкьдин Собраниедин депутат Назим Апаева , Дербент шегьердин округдин кьил Имам Яралиев , Кьиблепатан Дагъустандин районрин кьилерни атанвай . Чи райондайни кьиле « Магьарамдхуьруьн район » МРДИН кьил Фарид Агьмедов авай ч I ехи дестеди суварик иштиракна . Суварин мярекатар Ахцегьа гьар райондиз ганвай майданрал илифунилай башламиш хьана . Гьар райондин майдандал абурун милли музыка тамамардай , кьуьлер ийидай гъвеч I и майданар дуьзмишнавай ва гьар жуьре т I ямлу т I уьнрив безетмишнавай суфраяр ачухнавай . Идалайни гъейри гьар район гьихьтин сеняткарвилерал машгьур ят I а килигиз жезвай , спортдал рик I алайбуру А . Гъаниеван т I варунихъ галай ДЮСШ дин патав гвай спортдин акъажунрикай лезет хкудна . Къейд тавуна жедач , и юкъуз ахцегьвийриз пишкеш яз « Ахтычай » вац I ал алай ц I ийи хъувур муьгъ ачухна . Югъ нисини хьайила атанвай мугьманар , иштиракчияр концерт гузвай майдандал к I ват I хьана . Суварин и пай шад гьалара ачухай « Ахцегь район » МР дин кьил Осман Абдулкеримова виридаз и сувар мубаракна ва РДДИН кьил Рамазан Абдулатипован т I варунихъай район вилик тухуник чпин лайихлу пай кутурбуруз Гьуьрметдин грамотаяр гана . Анал рахай « Шарвили » сувар гьазурзавай оргкомитетдин председатель Имам Яралиева игитвилин эпосдин кьилин фикир Ватандиз вафалу хьун ва халкьдиз къуллугъ авун тирди лагьана . Гьавиляй « Шарвили » эпос ва адан кьилин игит халкьдин рик I ера эбеди яз амукьда . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилра : къадим Ахцегьа суварин шадвилер кьиле физвай вахт .
+РУТУЛ райондин Ц I ахуррин хуьре Европада сад лагьайди тир исламдин учебный заведение ачухайдалай инихъ 940 йис тамам хьуниз талукьарнавай серенжемар кьиле фена . И вакъиадихъ галаз алакъалу яз Москва Ростов Махачкъала – Ц I ахур автопробег тешкилна . Ам I8ИЮЛДИЗ Москвада башламишна ва 2Iиюлдиз Рутул райондин сергьятра куьтягь хьана . Машинрин ц I иргъ физвай ч I авуз аник Россиядин маса шегьеррай автопробегдин иштиракчиярни экеч I хъувуна . И серенжемдин сергьятра аваз республикадин диндин къуллугъчийрин ва Ц I ахур дередин вири хуьрерин агьалийрин иштираквал аваз мавлид гана ва Махачкъалада элкъвей стол тешкилна . Республикадин меркезда автопробегдин иштиракчияр Дагъустандин милли политикадин рекьяй министр Татьяна Гамалея кьабулна . Мярекатдин иштиракчийри Ц I ахуррин медреса ЮНЕСКО дин Виридуьньядин ирсинин объектрин сиягьдик кутун теклифна .
+Т I ЕБИАТДИН къанунрай аквазвайвал , гьар са емишдиз дигмиш жедай вахт ава . Халияр августдин эхирда жезвай емиш я . Суал арадал къвезва : абур сентябрдин вацра базаррал пайда хьана к I анзавайла , чи базаррал абур июлдин вацра гьинай акъатзава ? Сад лагьайди , белки Россиядин маса регионрай фад жедай сортар гъизват I а ? Бажагьат , ихьтин сортар патал 25-30 градусдин чимивал авай 55 югъ герек къвезва . Кьвед лагьайди , аммиачный селитради дигмиш хьун йигинарнавай сортар хьун мумкин я . Гьа ик I хьунни мумкин я , и мукьвара госанэпиднадзордин лабораторияда къачур чешнедани нитратрин кьадар 1,5-2,2 сеферда артух хьуни и кар тестикьарзава . Нитратар вегьенвай халияр фд ч I ехи ва залан жезва . Нитратар халидик кваз инсандин бедендиз физва ва хаталу жуьре зе��ьерламишзава . Ихьтин халийри аялар патал иллаки ч I ехи хаталувал арадал гъизва . Бедендик акатай нитратри гемоглабин патал кислороддихъ галаз дяве тухузва . Идалай гъейри , нитратар беденда к I ват I жезва ва хронический интоксикация арадал гъизва . Медикри адаз « кумулятивный эффект » лугьузва . Нитратар акатнавай аялар заландиз ч I ехи ва мукьвал мукьвал азарлу жеда . Ч I ехибур нервный жеда ва пис ксуда . Нитратар квай хали килигуналди чириз жедач . И кар махсус приборралди тайинарзава . Идалай гъейри са хаталувал мад ава . Халияр чилел дигмиш жезва , санлай масаниз улакьда аваз тухузва , абур са гьина ят I ани хуьзва . Бес ибур вири микробар тушни ? Къачузвай халидай чуьхуьн тавунвай чук I улдалди к I умп акъудзава ва элкъвена акъудай чкада хутазва . И арада винел алай микробар халидин къенез физва . Ихьтин халидилай зегьерламиш хьун мягьтел жедай кар туш . Халидикай авай хийир : Вахтунда дигмиш хьанвай дуьз хали диетадин продукт я . Адак сагъламвилиз акси зат I ни квач . Халидик 80% яд , фруктоза , микроэлементар ва набататрин клеткаяр ква . Фруктозадин 30-40 грамм инсандин беденди инсулин пуч тавуна кьабулзава . Гьак l халидик инсандиз чарасуз магний ква . Бедендик бес кьадар магний тахьайла ивидин давле ние хкаж хьунал гъизва . Туькьуьл алудун холестерин явашарун , дурк I унра къванер тахьун , нервияр секинарун ва ратарин к I валах къайдадик кутун патал магний чарасуз я . 100 грамм халидик 224 мг . магний ква . Суткада инсандихъ истемишзавай кьадар магний агакьун патал 150 гр . хали т I уьна к I анзава . Базардилай хали къачудайла квез фикир гун чарасуз я . Халияр сентябрдин сифте кьиляй къачуна к I анда . Гьа вахтунда селитра галачир Астрахандин дигмиш хьанвай халис халияр жеда . Маса гузвай касдивай санэпиднадзордин документар истемиша . Куьне пул квехъ гузват I а чир хьун лазим я . Къачузвай хали жува хкяна к I анда . Халидин къен хъипи ва шут I ум хьанвайди хьана к I андач . Эгер тум галуднавайди ят I а , квекай са вуч ят I ани чуьнуьхзава . Эгер халидин юкьвал биц I и т I вех алаз кт I анвай чка алат I а , ам шприцдалди халидин къенез селитра ягъунин лишан я . Хали недалди хъсандиз чуьхуьх , эгер хали цин винел кьурт I а ам дигмиш хьанвайдал са шакни алач . Дигмиш тахьанвай хали цин к I аниз яда . Магьарамдхуьруьн райондин госсанэпиднадзордин центр . Гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ .
+8август , 2015йис . 24июлдиз республикадин Гьукуматдин Председатель Абдусамад Гьамидов Дербент шегьердин 2000 йисан юбилейдиз гьазурвал акунин пландик кутунвай са жерге объектриз Низами Генжевидин т I варунихъ галай паркуниз , Гь . Алиеван куьчедиз ,6нумрадин школа интернатдиз ва «I Петрдин к I вал » музейдин комплексдиз килигна . Гуьгъуьнлай Абдусамад Гьамидова юбилейдиз гьазурвал акунин рекьяй штабдин заседание кьиле тухвана .
+РД дин Гьукуматдин Председателдин Сад лагьай заместитель Анатолий Къарибова Дербентдин 2000 йисан юбилей сувар хьиз къейд авунин сергьятра аваз милли майданар тешкилунин месэладай совещание тухвана . I9СЕНТЯБРДИЗ кьиле тухудай шадвилин серенжемрин план веревирдна . Дагъустандин халкьарин милли майданар тешкилнава анра районринни шегьеррин фольклордин коллективри милли музыкадин алатрин сесерик кваз халкьдин манияр ва кьуьлер тамамарда , мугьманриз милли хуьрекар теклифда .
+ДЕРБЕНТ шегьерда шад гьалара «IПЕТРДИН к I вал » музей комплекс ачухна . Им Дербент шегь ердин юбилейдиз кьилдин ксари ва дестейри пишкеш авунвай кьвед лагьай савкьват я . Са т I имил ви лик хьиз , Имам Музамуди нович ЯРАЛИЕВА шегьер дин юбилейдиз пишкеш яз Ст I ал Сулейманаз эцигна вай памятник ачухунин шад мярекат кьиле фена .
+ФУТБОЛ -20I5 3ДИВИЗИЯДИН ( ЮФО ва СКФО ) футболдин командайрин арада футболдай Россияда сад лагьай чка патал кьиле физвай къугъунрин календарда къалурнавайвал , 20I5ЙИСАН 5августдиз « Лекиди » вичин стадиондал Нальчикдин « Спартак Нальчик » команда кьабулна . Матч кьве патайни къизгъин гьужумар аваз кьиле фена . Ят I ани , къугъун чи гадайрин къугъунрин артуханвал аваз акьалт I на . 2:0 гьисабдалди « Леки » гъалиб хьана . Тупар К . Нурмагьамедова ва Н . Жабраилова яна . Алай вахтунда « Леки » 6 къугъун тухвайдалай кьулухъ I3 очко къазанмишуналди 2чкадал ала . Нубатдин къугъун I9 августдиз кьиле фида .« Леки » вичин стадиондал « Анжи Академия » кьабулда .
+* Дурк l унра ва цварадин куркурда къванер авайла , агъадихъ галай рецептди лап хъсан куьмек гуда . Паркьулдин дувулар , золотарник , ярутка ва бедренец хъчар ( гьар сад 100 г ) сад садак какадарда . Ахпа хуьрекдин кьуд т l урунавай къаришмадал 600 мл яд иличда , зайиф ц l ал эцигда , 15 декьикьада ргана , хъсандиз к l евирна пакамалди тада . И гьалима йикъа пуд сеферда фу нез 30 декьикьа амайла , 70 мл ишлемишда . * Рик l кузвайла , хуьрекдин са т l урунавай харарал яд илична , ам хъуьтуьл хьайила неда . Рик l кун гьасятда алатда .
+13ЯНВАРДИЗ чи уьлкведи , гьа жергедай яз чи райондини , Россиядин печатдин югъ къейд ийида . Печатдин гафуниз чи уьлкведа гьамиша кьет l ен фикир ва общественный уьмуьрда лайихлу чка гайиди я . Халкьдин трибуна , коллективрин тешкилатчи ва пропагандист яз газетди вичин хиве авай везифаяр , жавабдарвилин гьисс квадар тавуна , галай галайвал кьилиз акъудзава . И гафар чи райондин « Самурдин сес » газетдизни талукь я . Районда газетдиз талукь тушир са месэлани авач . Экономикадинни яшайишдин , политикадинни культурадин ва образованиединни медицинадин уьмуьрдиз талукь месэлаяр вилик физвай гьал къалурун , гьак l производстводин шей гьасилдай хилера гьакъисагъвилелди зегьмет ч l угвазвайбурун к l валахдин нетижаяр гегьеншдиз пропаганда авун газетдин хиве авай важиблу месэлайрик акатзава . Лугьун лазим я хьи , газетди и ва маса месэлаяр галай галайвал кьилизни акъудзава . Муниципальный райондин администрацияди « Самурди�� сес » газетдин работникриз к l валахдин къулай шарт l ар яратмишуниз дат l ана фикир гузва . Гьуьрметлу « Самурдин сес » газетдин къуллугъчияр , за квез Россиядин печатдин югъ куь пешекарвилин сувар рик l ин сидкьидай мубаракзава . Къуй квехъ к l валахда мадни еке агалкьунар , чандин сагъвал хьурай . Ф . З . АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил .
+Ц l ийи почта хтайвални за сифте нубатда гъиле райондин « Самурдин сес » газет кьазва . Анай культурадин идарайрикай кхьенвай са гъвеч l и заметка акурлани заз гзаф шад жеда . Гьуьрметлу журналистар , за квез куь пешекарвилин сувар мубаракзава . Къуй квехъ яратмишунрин к l валахда Ц l ийи йисуз мадни ц l ийи агалкьунар хьурай .
+Райондин образованиедин управлениедин , вири малимрин ва кьилди жуван т l варунихъай за « Самурдин сес » газетдин коллективдиз Россиядин печатдин югъ рик l ин сидкьидай мубаракзава . Къуй чи газетда жедай хабарар чак шадвал , руьгь кутадайбур хьурай .
+КУЬРУЬ КЪЕЙД КЪАЗИАГЬМЕДОВ Марат Гьажиагьмедович I974ЙИСУЗ Дербент шегьерда малимдин хизанда дидедиз хьана . Хайи шегьердин I9НУМРАДИН школа акьалт I арай жегьил ДГУ дин юридический факультетдиз гьахьна . Агалкьунралди школа гуьгъуьнлай университет акьалт I арай Марат Гьажиагьмедовича зегьметдин рехъ Махачкъаладин ленинский прокуратурада башламишнай . Гъуьгъуьнлай Дербентдин ва Махачкъаладин прокуратурайра силисчи яз , прокурордин куьмекчи яз , 1заместитель , отделдин начальник яз к I валахнай . 20I4ЙИСАЛАЙ Магьарамдхуьруьн райондин прокурордин везифаяр вахтуналди тамамарна ва гьа и йисан октябрдин вацралай прокурорвиле тайинарнава . 20I6ЙИСУЗ Марат Гьажиагьмедович РФ дин Генпрокуратурадин « Къанундиз вафалувиляй » медалдиз лайихлу хьана . Вичин уьмуьрдин юлдашни галаз пуд велед тербияламишзава . АДЕТ тирвал гьар йисуз I2ЯНВАРЬ чи уьлкведа къанунриз вафалувал хуьзвайбурун яни прокуратурадин работникрин югъ къейдзава . Идахъ галаз алакъалу яз чи корреспондент Афисат Айдемирова Магьарамдхуьруьн райондин прокурор , юстициядин старший советник Марат Къазиагьмедовахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай райондин прокуратуради тухузвай к I валахдикай суьгьбет авун т I алабна . Марат Гьажиагьмедович , алатай 20I6 – йисуз чи районда къанунар тамамарунал гуьзчивал тухунин , инсандин ва гражданиндин ихтиярар ва азадвилер хуьнин рекьяй прокуратуради тухванвай к I валахдин делилар гьихьтинбур я ? Прокуратурадин органриз къвезвай арзайрин ч I ехи пай законар кьилиз акъудуниз , абурал гуьзчивал авуниз талукьбур я . Райондин прокуратуради и жигьетдай тухузвай к I валахдиз кьет I ен фикир гузва . Ик I 20I6ЙИСУЗ къанунар ч I урай I9I8 дуьшуьш дуьздал акъудна . Абурукай 560 дуьшуьш экономикадин рекьяй , 33 дуьшуьш элкъвена кьунвай т I ебиат хуьнин ва ишлемишунин рекьяй , 787 дуьшуьш инсандин ва гражданиндин ихтиярар ва азадвилер х��ьнин рекьяй ва 538 маса законодательстводай хьанвайбур я . И дуьшуьшрай 332 арза умуми ва арбитражный судриз рекье туна . Прокурорди векилвал авунин нетижада 430 кас дисциплинадин рекьяй жавабдарвилиз ва про курордин къарардин бинедаллаз I83 кас административный жавабдарвилиз ч I угуна . РФ дин УПК дин 37 статьядин 2паюнин 2пунктунин бинедаллаз прокурорди ракъурнавай материалрай 22 уголовный дело къарагъарна . Гьукуматди тахсирлу авунвай I9I делодай судра иштиракна . И делилрай аквазвайвал чи к I валахда са жерге кимивилерни ама . Эхиримжи йисара пайда хьанвай экстремизмдин ва терроризмдин хаталу гьерекатрин , яракьлу законсуз дес тейрин гьакъиндай гьихьтин к I валах тухузва ? Гьелбетда эхиримжи йисара и месэлайрин вилик пад кьунин жигьетдай кьет I ен к I валах тухузват I ани хаталувал амазма . Къенин юкъуз чи райондай законсуз яракьлу дестейрик квай 3I кас международный розыскдиз малумарнава . Гьа и рекье авай муьжуьд кас тергна . Алай вахтунда учетдал 296 кас ала . Прокуратуради райондин къайда хуьзвай органрихъ галаз сигъ алакъада аваз к I валахзава , семинарар , агьалийрихъ галаз гуьруьшар тухузва . Чун мукьвал мукьвал школайриз физва , ч I ехи классра авай аялрихъ галаз суьгьбетар ийизва . Марат Гьажиагьмедович , агьалийрихъ галаз гьихьтин алакъаяр хуьзва ? Тайинарнавай графикдин бинедаллаз гьафтеда кьве сеферда агьалияр кьабулзава . 20I6ЙИСУЗ 300 арзадиз килигна . Ихтияр ганвай I86 арзадикай 32 арза рази жедай гьалда гьялна . Идалай гъейри , прокуратуради интернетда вичин сайт ачухнава , электронный почта , « Ихтибарлу телефон » кардик ква . Агьалийрихъ галаз тухузвай к I валах хъсанарун патал жуьреба жуьре къайдайрикай менфят къачузва . Агьалияр кьабулдайла 19
+прокурордин заместителри , куьмекчийри иштираквални жезва . Агьалийрин чарариз ва шикаятриз талукь яз рази жедай серенжемар кьабулай дуьшуьшрикай мисалар гъанайт I а к I анзавай . Прокурор агьалийрин ихтиярар хуьнин къайгъуда хьун герек я . Ик I Кьап I ир къазмайрин агьали И . Къурбановадин т I ебии газ къвезвай турбаяр хабарсуз ат I унин гьакъиндай арза кьабулна . Ахтармишунин нетижада закондин истемишунрал амал тавунвай « Газпром межрегионгаз Пятигорск ООО дин территориальный управлениедин начальник ва жавабдар ксар жавабдарвилиз ч I угуна . Самур хуьруьн агьали Г . Велиевадин к I валахдин вахт дегишарунин гьакъиндай арза атана . РФ дин зегьметдин кодексдин 74статьядин истемишунар амал тавунин нетижада к I валахдин вахт ч I уруналди тахсирлу хьайи Самур хуьруьн администрациядин кьил Ф . Тагьирмирзоев барадай административный къайдада ихтиярар ч I урунин гьакъиндай дело къарагъарна . Арзайрин бинедаллаз , алукьнавай 20I7ЙИСАН 1кварталда медицинадин ва образованиедин идарайрин работникрин мажибрин месэладиз килигун пландик ква . Марат Гьажиагьмедович чна квез ва куьне регьбервал гузвай коллективдиз алукьзавай пешекарвилин сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава , къанунриз вафалувал хвена общественный хатасузвал хуьнин къаравулда акъвазнавай четин кеспида квехъ агалкьунар , чандин мягькем сагъвал ва к I валера бахт , берекат хьурай ! Куьнни сагърай . 18
+Райондин « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин работникри Фарид Загьидинович Агьмедоваз , адан хизандиз ва вири мукьвакьилийриз буба ЗАГЬИДИН кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Райондин « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин работникри « Самур » журналдин кьилин редактор Исмаилов Абдуселимаз ва адан хизандиз ч l ехи халу ЗАГЬИДИН кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+« Магьарамдхуьруьн район » МР дин общественный Палатади Агьмедов Фарид Загьидиновичаз играми буба ЗАГЬИДИН кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+2017ЙИСАН 5январдиз 76 йисан яшда аваз Загьидин Абдуллаевич Агьмедов рагьметдиз фена . Загьидин Абдуллаевич Агьмедов Сулейман Стальский райондин К l елейрин хуьре дидедиз хьана . Ина юкьван школа акьалт l арна , армиядин жергейриз къуллугъ ийиз фена . Загьидин Абдуллаевичан зегьметдин рехъ пара яргъиди ва девлетлуди хьана . Туркменияда , Къазахстанда , Астраханда ада жуьреба жуьре къуллугърал чухсагъул ва баркалла аваз гьакъисагъвилелди к l валахна . Гуьгъуьнлай Загьидин Абдуллаевич хизанни галаз Магьарамдхуьруьн райондин Оружбайрин хуьруьз хтана ва инани ам , зегьметда лигим хьанвай пешекар тадиз к l валахдив эгеч l на . « Правда » совхоз майишатда яргъал йисара жуьреба жуьре къуллугърал к l валахна . Вич пенсиядиз фейидалай кьулухъни Загьидин Абдуллаевича районда хуьруьн майишат гуьнгуьна хтуник еке пай кутуна . Ада вичин фермервилин майишатдин са шумуд гектардал багълар , уьзуьмлухар ара дал гъана . Вич рагьметдиз фидай йикъалди ам зегьметдикай хкеч l нач . Загьидин Абдуллаевича ч l угур зегьмет къимет тагана амукьнач . Ам « зегьметдин ветаран » медалдиз лайихлу хьана . Загьидин Абдуллаевича зегьмет ч l угур вири чкайра вичин гьуьрметдин т l вар туна . Ам чидай вирибуру адан т l вар гьуьрметдивди кьазва , ам рик l ел хкизва . Загьидин Абдуллаевич АГЬМЕДОВАН экуь къамат адан багърийрин , мукьва кьилийрин , дустарин , ам чидай вирибурун рик l ера гьамишалугъ яз амукьда . Аллагьди рагьметар гурай Загьидин Абдуллаевич ваз . Амин !.
+Райондин образованиедин Управлениедин работникри Агьмедов Фарид Загьидиновичаз играми буба ЗАГЬИДИН кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+АЛАЙ ЙИСУЗ « Гъалибвилин эстафета » лишандик кваз Россиядин пограничный кьушунри акция кьиле тухвана . И акция Ватандин Ч I ехи дяведа Советрин армия фашистрин Германиядал гъалиб хьайидалай инихъ 70 йис тамам хьун��н юбилейдиз талукьарнавайди тир . « Гъалибвилин эстафета » 20I5ЙИСАН 2февралдиз Брестский крепостдин ва Мурманскда авай « Арктикадин пограничник риз » эцигнавай мемориальный памятникдин патавай башламиш хьана . Эстафетадин сад лагьай маршрут Беларуссиядай Россия Армениядиз , кьвед лагьай маршрут Мурманскдай Заполярье Дальный Восток Алтай Казахстан КИРГИЗИЯТАДЖИКИСТАН Узбекистан Туркмения Азербайжандиз кьван тир . « Гъалибвилин эстафета » акциядин сад лагьай Символ 5майдиз Калмыкиядай Дагъустандиз агакьна ва 23майдин юкъуз Россиядинни Азербайжандин сергьятдал алай Самур вац I ун муькъвел кьве маршрутдин иштиракчияр чеб чпел гьалт хъувуна . Идалди Магьарамдхуьруьн район « Гъалибвилин эстафетадин » кьве символни кьабулуниз лайихлу хьана . « Гъалибвилин эстафета » акциядиз талукьарна саки райондин вири хуьрера Ватандин Ч I ехи дяведа телеф хьайибуруз эцигнавай мемориальный памятникрал митингар кьиле тухвана . Анрал Пограничный кьушунрин векилри , муниципальный райондин администрациядин работнкри , школайрин малимри ва аялри , ветеранри , хуьрерин агьалийри иштиракна . « Гъалибвилин эстафета » акция 28майдиз пограничникрин суварин юкъуз Москвада , Поклонная горадал эхиримжи митинг тухуналди акьалт I на . Р . МУРАДАЛИЕВ . Шикилра : Магьарамдхуьре митинг физвай вахт . Акциядин иштиракчияр Магьарамдхуьруьн куьчеда .
+9МАЙДИЗ чи уьлкведа ва уьмуьрда виридалайни кьилин сувар Ч l ехи Гъалибвилин Югъ къейдна . Чи 26 миллиондилай гзаф уьмуьрар тухвай , шегьерар ва хуьрер харап l айриз элкъуьрай , заводар ва фабрикаяр жергедай акъудай дяве куьтягь хьана 70 йис алатнава . А дяведи гзаф хажалатар , азиятар ва къурхуллувилер гъана . Амма кашаз , мекьивилиз ва чк l айвилизни килиг тавуна чи халкь гъалиб хьана . Гила гьар 9Майдин юкъуз телеф хьайибур рик l ел хкизва , чан аламайбуруз юкь агъузна икрам ийизва .
+ДОКЪУЗПАРА райондин К I ама Кучунрин хуьряй тир игит диде Эльдерова Эминат Мустафаевнади залан уьмуьр кечирмишна . Лежбердин хизанда хьайи адан са пай уьмуьр хайи хуьре акъатна . Куйбышеван т I варунихъ галай колхозда гьар жуьре к I валахар тамамариз хьана . I959ЙИСУЗ Советрин гьукуматди кьабулай 573къарардин бинедаллаз абур Магьарамдхуьруьн райондин Кьеп I иркъазмайрин хуьруьз куьч хьанай . Гьана Красный октябрь колхозда зегьмет ч I угунай . Башламиш хьайи залум дяведи вири фикирар , дердияр кьат I на . Эминат дидедин ч I ехи хва Эльдеров Абумислим I939ЙИСАН Iмайдиз Докъузпара райондин военкоматдай финрихъ галаз дяведиз рекье тунай . Армиядиз фидалди ада бухгалтер яз к I валахзавай , фейи чкада алакьунриз килигна ам командирвиле тайинарна . Эминат дидедин уьмуьрдин юлдаш Гьажимислима хайи хуьруьн колхозда ч I ехи хипехъанвал ийизвай . I94Iйисуз повестка атай ам дяведиз фенай . Украинский фронтда къуллугъзавай . I943ЙИСУЗ ам Крымда телеф хьана лагьай извещение хтанай . Кьулан хва Гьажиселим Филерин хуьре ирид лагьай класс акьалт I арна Бакудиз фенай . Ана гьар жуьреба жуьре к I валахар ийизвай . Повестка атайла ам Бакудай дяведиз фенай . I943ЙИСУЗ хтай чарче вич госпиталда авайди ва гъилин пуд т I уб галатнавайди хабарнай . Им эхиримжи хабар тир адалай атай , гуьгъуьнлай ам гелсуз квахьайбурун жергеда гьатна . Пуд лагьай хва Гьажикерима кьуд лагьай класс акьалт I арна хайи хуьре лапагар хуьз башламишна . Аялзамаз зегьметдин залан пар дадмишна . Ахпа яцар хуьз фена . Вахтар къвез алатна . Залум дяве акьалт I на . Дяведай хтайбуру , чкайрал аламайбуру хуьр , к I вал гуьнгуьниз хкиз башламишна . Мугъандиз ятахар расиз фейи Гьажикерим азарлу хьана гьана рагьметдиз фена . Рик I ч I улав хьанвай Эминат дидеди вичин пар кьезил хьуй лугьуз яцар хуьз фена . Зи рик I елай гьич алатдач зулун вахт тир , вацран мич I ер башламишнавай , ц I айлапанар ягъиз къалин марф акатна . Цавай гугрумар ягъайла яцар инихъанихъ катиз къалабалух къачуна . Марф на лугьуди цавай ведродалди ич I ирзавай . Вичин юкьва кут I уннавай шал зи къуьнерихъ вегьена зун ацукьарна вич яцарилай ц I ар илит I из экв жедалди к I вачел хьана . Са к I валяй кьуд кас дя ведиз фена тахтай , абурун дердини ат I анвай , мусибат гужар акунвай дидедин уьтквемвили , жумартвили зун гьейранарнай . За фикирзава эгер ам дяведиз рекье тунайт I а ада гьанани са к I усни бушвал ийидачир . Зи буба , диде , стхаяр хьтин ц I удралди инсанрин вик I егьвили , Ватан к I ан хьуни , уьтквемвили чаз и гъалибвал гъана . Гьа и гъалибвиляй чна абуруз юкь агъузна икрам ийизва . Эльдер ЭЛЬДЕРОВ , Кьеп I иркъазмайрин хуьр . Шикилда : ( чапла патахъай эрч I и патахъ ) Абумислим , диде Эминат , Гьажикерим .
+Ч I ехи гъалибвилик пай кутурбур
+9МАЙДИЗ чна вирида гуьзлемишай багьа суварикай сад тир Гъалибвилин югъ 70 сеферда шад гьалара къейдна . Шадвални пашманвал акахьай и сувариз гъалибвилик лайихлу пай кутурбурукай рахун тавуна жедач . Дяведин ц I ай галукь тавур са хизанни амач . Гьа ихьтинбурукай сад Гилийрин хуьре яшамиш жезвай Агъабековрин хизанни я . Дидеди хва Мирзабек пак буржи тамамариз , Ватан к I евяй акъудиз дяведиз рекье тунай . Халис дагъвидин хизанда ч I ехи хьайи Мирзабека уьтквемвилелди женг ч I угуна . Кьегьал хва « За оборону Ленинграда » медалдиз , гуьгъуьнлай « Кавалер ордена славы » 2дережадин ордендиз лайихлу хьана . Къизгъин женгера иштиракай Мирзабек Агъабековичаз наградаяр мадни авай , амма гьайиф хьи абур къе амач . Ада дяве акьалт I далди женг ч I угуна . Ч I ехи Гъалибвилихъ галаз хайи хуьруьз , хизандиз , дустарин арадиз хтана . Вири хуьруьнвийрихъ галаз зегьмет ч I угваз ислягь уьмуьр гуьнгуьна хтунал машгъул хьана . Зегьмет ч I угунихъ галаз ада чирвилерни хкажна . I95I йисуз Махачкъалада партий ный руководителар гьазурзавай к I уьд вацран курсар акьалт I арна . Гуьгъуьнлай штатдик квай пропагандистар гьазурзавай ВПШ дин курсарни к I ел хъувуна . Райондин пропагандадин отделда к I валахал хьана . Вичел тапшурмишай гьи кар хьайит I ани намуслувилелди тамамарай Мирзабек Агъабекович Гьуьрметдин грамотайриз лайихлу хьанай . Амма , гьайиф хьи , I952ЙИСУЗ хизандихъ , жезмай баладихъ вил галамаз ам рагьметдиз фена . К I вал югъ , пуд велед Санжа дидедин хиве гьатна . Санжа дидеди са к I усни бушвал авунач . Ам зегьметдивай са юкъузни къерех хьанач , балаярни зегьметдал рик I алаз , гъвеч I и ч I ехи чидай намуслу инсанар яз уьмуьрдин шегьредал акъудна . Женгерин ц I аяра авайбурал хьиз , далу пата амайбурални гзаф азиятар ацалтна . Игитвилелди женг ч I угур бубайриз , стхайриз , рухвайриз , хизандин залан пар хивез къачуна зегьмет ч I угур дидейриз , рушариз , сусвариз аферин ва чухсагъул . Абурун крар чи рик I елай садрани са ч I авузни алатдач . Чаз ислягь уьмуьр къазанмишайбурун экуь къаматар эбеди яз чи рик I ера амукьда . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилда : Мирзабек ва Санжа Агъабековар . Мукаил АГЬМЕДОВ Зи къуьнерал ц l ай , гум хьанач дяведин , Анжах хьана перни каца зегьметдин , Амма вегьин яракь гъиляй уьлкведин , Аскервилин пек хт l ундач гьуьрметдин . Нагъв кьуранвач бала тахтай дидейрин , Шумуд йисуз чин кьежирай накъварай . Алуддач т l вар элди игит беденрин , Амачт l ани абур чпин арайра . Шагьид хьанач зун а пехъи ц l аярин , Гьикьван чилел тунвай къени етимар . Шагьид хьана ислягь вядед лайлайрин , Заз рехъ гайи чириз ч l ехи илимар . Малум тушир чи аскеррин сурарал , Кузва чирагъ , ала цуьквер таза тир . Гатайт l ани чи Зояяр ч l уларал , Ватандин кьин квадардач вич багьа тир . ( Зоя инал рахун Зоя Космодемьянскаядикай физва ).
+22МАЙДИЗ райондин вири школайра к I елунин йис акьалт I арунин гьакъиндай хабардар ийизвай эхиримжи зенг яна . Экуьнахъ фад , гъилера цуькверин к I унч I ар авай , сивел шадвилин хъвер алай аялар к I елзавай Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай I нумрадин юкьван школадин гьаятдиз к I ват I хьана . Аялрихъ галаз малимарни шад тир . Абуру чпи йисан къене ч I угур зегьметдиз къимет гузвай вахт атанвайди гьиссзавай . М . Гьажиеван т I варунихъ галай юкьван школадин гьаятда аялрин , малимрин , диде бубайрин патарай атанвай мугьманрин иштираквал аваз шад линейка башламиш хьана . Ам гьа и школадин ученикар тир А . Абумуслимовани А . Рамазановади ачухна . Гаф гана рахай гьа и школадин директор Гь . Къадировади , райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гь . Мурадалиева , Магьарамдхуьруьн администрациядин кьил Р . Агъамирзоева , II классрин руководителар тир Б . Селимовади , Н . Алиметовади , Н . Къадыровади , школа акьалт I арзавай аялрин Iмалим хьайи Ф . Жабраиловади , дидебубаяр тир З . Пашаевади , Р . Асалиева школа акьалт I арзавай аялриз и шад вакъиа тебрикна , абуру ч I ехи уьмуьрдиз къачузвай камар мягькембур , хъсан гележег авайбур ва абур хайи хуьр , Ватан , общество патал вафалубур хьун чпин мурад тирди лагьана . Ахпа анал Гьабибулагь Мурадалиева призывдин яш жедалди авай аялар спортакиададиз хъсандиз гьазурунай школадин командадиз ганвай кубок директор Гьуьруьзат Султанмежидовнадив вахкана . Школадин уьмуьрда активвилелди иштиракай , чирвилерин рекье тафаватлу хьайи , райондин
+ва республикадин конкурсрани олимпиадайра лайихлу чкаяр кьур аялриз Гьуьрметдин грамотаяр гана . Районда 2чкадиз лайихлу хьайи КВН дин командадин членрин зегьметни Гьуьрметдин грамотайралди лишанлу авуна . IIКЛАССДИН ученик Г . Рамазановани Iклассдин ученица М . Гьажимурадовади эхиримжи зенг яна ва школа акьалт I арзавайбуру гъвеч I и аялриз рик I ел аламукьдай пишкешар гана . « Солнышко » бахчадин аялри авур кьуьлер , гъвеч I и классрин аялри к I елай шиирри , ч I ехи классрин аялри лагьай манийри мярекат мадни гурлу авуна . Шадвилер яргъалди давам хьана . Ихьтин шадвилер райондин вири школайра кьиле фена . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилра : МР дин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гь . Мурадалиева школадин директор Гь . Къадировадив кубок вугузвай вахт . Шад линейка кьиле тухузвай А . Абумуслимов ва А . Рамазанова . Ч l ехи уьмуьрдиз кам къачуз гьазур я . Эхиримжи зенг язава . Р . ГЬАЖИЕВАН шикилар .
+АЯЛРИ МАЛИМРИКАЙ ИНГЬЕ , чна 6класс акьалт I арна . За к I елзавай Магьарамдхуьруьн Iнумрадин юкьван школада тарсар гузвай малим , тешкилатчи Замина Къазиагьмедовна хьтин инсандин , малимдин гъилик ацалтун аял патал еке бахт я . Замина Къазиагьмедовнади I989ЙИСУЗ гьа и школа , I995ЙИСУЗ ДГПУ дин филологиядин факультет акьалт I арна . Вичин к I валахдин рехъ ада хайи школада дидедин ч I алан малим яз башламишна . Гьа йикъалай башламишна тарс гузвай аялриз кьвед лагьай дидевал ийизва . Вичин пешедив карчивилелди , жавабдарвилелди эгеч I навай Замина малимдиз аялри гьуьрметзава , пешедал рик I алай ам школадин уьмуьрда кьиле физвай вири мярекатрин активный иштиракчи я . Замина Къазиагьмедовна ди тарс гузвай аялар хайи ч I алал рик I алаз , ч I алаз гьуьрмет ийиз , адал к I валахиз вердишарзава . Аялрихъ галаз хуш рафтарвал хуьни , диде – бубади хьиз дуьз рехъ къалуруни , аялрин дуьз гьерекатдин тереф хуьналди ада аялрин гуьгьуьлар ачухарзава . Ам чаз кьвед лагьай диде хьиз к I анда . Вичин хуш къилихралди Замина малимди диде бубайрин арадани еке гьуьрмет къазанмишнава . Чна вирида гьуьрметзавай малимдихъ мягькем сагъвал ва хушбахтлу уьмуьр хьун чи мурад я . А . АХВЕРДИЕВ , 6классдин ученик . Строгая и ДОБРАЯКАК нам всем повезло . Уму Баламирзоевну Полюбили давно . Мы шли дорогой школьную Из класса в класс вперед , Порою несмышленные Крикливо и вразброд . Но знайте , наша классная , Мы очень любим вас ! Вы самая прекрасная И добрая у нас ! Уроки – как напутствия Вошли навек в сердца ! Учительница лучшая _ Вела нас до конца . А впереди экзамены И долгий взрослый путь . Сегодня сердце замерло И з��хлестнула грусть . Живите долго и гордо ! Не забывайте нас ! Не забудет и Вас Одиннадцатый « в » класс . Геннадий СОЛОВЬЕВ , МКОУ « Советская СОШ ».
+БАГЪМАНЧИВАЛ к I вачел ахкьалдаруниз алай вахтунда чи районда кьилин фикир гузва . И рекьяй бегьерлу багъларин майданар гегьеншарун иллаки важиблу яз гьисабзава . Гьа и кардал Магьарамдхуьре Букаров Къазагьмед кьиле авай « Возрождение » СПКК ни машгъул я . « Возраждение » СПКК ди ц I инин гатфарихъай I3 гектарда ц I ийи сортунин юкьван буйдин ( полукарликовый ) ичин багъ кутуна . И сор тунин артуханвал 3йисуз бегьер гуз башламишун я . Ц I ийи багъ кутунал , адахъ гелкъуьнал СПКК дин председатель Букаров Къазагьмед кьиле аваз Тагьирхуьруьн агьалийрикай тешкилнавай бригада машгъул я . Бригададихъ вичин бригадирни ава . Ц I инин Сад лагьай май чна халисан гатфарин ва зегьметдин сувариз элкъуьрна ,лугьузва бригадир Назпери Аскеровади . И юкъуз чи бригадади саки 2 гектарда ц I ийи багъ кутуна . Гила чун ц I ийи багъдихъ таза веледдихъ хьиз гелкъвезва . Са кьве йисалай ада чун вичин сифте бегьердалди шадардайдахъ инанмиш я . Революциядин шаир Маяковскийди « ихьтин инсанар хьайила багъди цуькни ахъайда » лагьана кхьенай . Шикилда : Назпери Аскерова кьиле авай бригада . Р . ГЬАЖИЕВАН шикил .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+РД да авай УОПФР ди 2013йисан 18мартдиз Къурбанова Мафизатан т l варунихъ ганвай 5сериядин , 0348940нумрадин материнский капиталдин сертификат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+МР дин администрациядин заседанийрин залда райондин депутатрин собраниедин 24заседание кьиле фена . Заседаниедин к I валахда Дагъустан Республикадин Кьиблепатан территориальный округда РД дин кьилин патай тамам ихтиярар ганвай векил Мусафенди Велимурадова , депутатри , законар хуьдай органрин ва муниципальный учрежденийрин руководителри иштиракна . Депутатрин Собраниедин заседание « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил , райондин Собраниедин председатель Фарид Агьмедова ачухна ва кьиле тухвана . Анал агъадихъ галай месэлайриз килигна : «2014йисан 6 вацран вахтунда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин бюджет тамамарай гьалдин гьакъиндай отчет тестикьарунин гьакъиндай » . Докладчи Э . Ферзилаев . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин 2014йисан ва 2015-2016йисарин плановый девирдин бюджетдин гьакъиндай » 20I3ЙИСАН 30 – декабрдиз депутатрин Собраниеди кьабулнавай V СД I48НУМРАДИН къарарда дегишвилер ва алаваяр тунин гьакъиндай » «2013 ва 2017йисара
+IIАВГУСТДИЗ муниципальный райондин администрациядин аппаратдин работникрин нубатдин совещание кьиле фена . Ам райадминистрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавайди тир Гьабибуллагь Мурадалиева ачухна ва кьиле тухвана . Совещаниедал хуьруьн майишатдин управлениедин начальник , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат Н . Ибрагьимо ва , образованиедин управлениедин начальник У . Абейдулла��ва , ЖКХ дин отделдин начальник И . Тагьирова , финансрин управлениедин начальник Э . Ферзилаева чеб алай вахтунда машгъул тир важиблу месэлайрикай информацияр авуна . Эхирдай Гьабибуллагь Желиловича райадминистрациядин отделрин руководителрин фикир энгелар тавуна хъувуна к I анзавай месэлайрал желбна .
+ГОСУДАРСТВОДИН властдин официальный символ тир государстводин пайдах государстводин масадалай аслу туширвилин лишан я . Государстводин пайдах гьихьтинди ят I а , адет яз , конституцияда къейд ийизва . РФДИН Государстводин Пайдах барабар к I алубдин горизонтальный пуд ч I укуникай : вине авайди лацу , юкьванди – вили ва к I аник галайди – яру рангарин кьуд пип I ен парчадин к I усарикай ибарат я . ГЬАР ЙИСУЗ 22августдиз Россияда « Россиядин Федерациядин Государстводин Пайдахдин гьакъиндай » Россиядин Федерациядин Президентдин 1994йисан 20августдиз кьабулай 1714 нумрадин Указдин бинедал алаз тайинарнавай Россиядин Федерациядин Государстводин Пайдахдин Югъ къейдзава . 1991йисан 22августдиз Москвада Лацу к I валин винел сифте яз Россиядин пуд рангунин пайдах официально хкажна . Ада государстводин симвал яз мукал ва к I ута алай яру пайдах эвезна . Гьа и юкъуз РСФСР дин Верховный Советдин Чрезвычайный сессиядал « лацу , вили ва яру зуларикай ибарат тир парчадин к I ус » Россиядин официальный милли Пайдах яз гьисабунин гьакъиндай къарар кьабулна . Лацу рангуни асуллувал , вилида намуслувал , яруда жуьрэтлувал ва мергьеметлувал къалурзава . Лацу вили яру пайдах сифте яз Алексей Михайловича пачагьвал ийидайла урусрин дяведин « Орел » гимидал хкажнай (1668йис ).
+Дагъустан Республикадин « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный район экономический ва социальный рекьерай вилик тухунин муниципальный программа тестикьарунин гьакъиндай ». « Яш тамам тахьанвайбурун ва абурун ихтиярар хуьзвай муниципальный комиссиядин гьакъиндай ». « Магьарамдхуьруьн рай он » МР дин административный комиссиядин гьакъиндай ». « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный эменни приватизация авунин прогнозрин план тестикьарунин гьакъиндай » депутарин Собраниеди 2014йисан 29апрелдиз кьабулай V СД 172 – нумрадин къарарда дегишвилер ва алаваяр тунин гьакъиндай ». « Къуллугъдихъ ва я чпи къуллугъдин везифаяр тамамарунихъ галаз алакъалу яз бязи ксари пишкешар къачунин , вахкунин ва къимет тайинарунин , маса гунин ва гана арадал атай пул бюджетдиз ягъуникай хабар гунин гьакъиндай ». « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрациядин структурада дегишвилер тунин гьакъиндай ». Заседаниедал килигай месэлайрай махсус къарар кьабулна .
+* К l вачер дак l унвайла , са пакетда авай кьел це ц l урурда , ахпа а къаришмада дасмал кьежирна юкьвал эцигна чими шарфуналди кут l унда . Дасмал чими хьайила мад кьежирна юкьвал эхцигда . Са шумуд юкъуз гьа ик l авурдалай гуьгъуьниз к l вачерин дак l ун алатда . * П l узарар , ��ьур акъатна , хъиткьиннавайла , йикъа 3-4 сеферда абурувай фан квас гуьц l да . Квас гуьц l ай сифте йикъалай кьур акъатун алатда ва п l узарар хъуьтуьл жеда . * Атеросклероздин азар авайла , 40 г . яру инжи векьин ( клевер ) пешерал 40 процентдин спирт илична , 10 суткада тада . Ахпа ам хъсандиз куьзна , нисинихъ ва я ксудалди вилик чайдин кьве т l урунавайди ишлемишда . * Кьулан тарцин грыжа авайла , хуьрекдин са т l уруна авай вирт l едик , гьакьван кьуру горчицадик , семечкадин ягълудик 30 г скипидар , 30 г камфорадин ягълу , 3 ампула анальгин , 2 ампула новокаин кутуна , хъсандиз хкуьрда . Ахпа и къаришма кьулан тарцивай гуьц l на , целлофандалди к l евирна , юкь чими шарфуналди кут l унда . * Бедендик дак l ун ва къенин т l ал акатнавайла , 2 жумунал 3 стакан ргазвай яд илична , 10 декьикьада ргада . Ахпа фу недалди вилик йикъа пуд сеферда 1/2 стакандавайди хъвада . * Вирт l едик какадарнавай к l ерецдин хехвери атеросклероз азар авайбуруз хъсан куьмек гуда . Ада дамарар михьи ийида ва иммунитет хкажда . Гьар юкъуз , вирт l едик кутуна , 5 к l ерецдин хвехвер т l уьн гзаф хийирлу я .
+СА СЕФЕРДА пакамахъ фад чи къуншидин руш Афисат Бакудиз сефердиз гьазур хьана . « Ийида жуван аялриз кьец I ил ц I ару , шегьердизни са вил яда . Гьикьван хьурай доярка я лугьуз маларин фермада са экуь югъ такваз »,фикирна руша . Афисат чкадив агакьайла югъ частунилай алатнавай . Вичин жегьил уьмуьрда артух пад къерех такур , хуьре хана , гьана ч I ехи хьайи хуьруьн ислягь рушаз шегьердин гурлу уьмуьрди ч I ехи таъсир авуна . Вув ув , я кьей , ина авай гьерекат аку е . Машинринни инсанрин тум кьил авач . Я тахьайт I а ина мел мехъер авани !? Виридак тади юзун ква , са гьиниз ят I ани еримишзава . Вуж гьинихъ физват I а де вуна кьил акъудда . Ихьтин чкада вал ч I уру ният авай гада гуьдуьни , къиргьарамчиярни гьалтда , чуьнуьхгумбат I арни , я къадаш кас , расалмиш хьун мумкин я . Низ чида абурун ният вуч ят I а , мягьтел хьана фикирзава Афисата ч I ехи шегьердин ат I ун тийидай гьерекат акурла . И береда рушан рик I ел бубадин келимаяр хквезва . « Аку , чан бала , лагьанай кьуьзека руш рекье твадайла ,чарадан гьалал шейина вил авай гьарамзадаяр , чал кечирар луту путуяр виринра пара хьанва . Вил мич I на ачухдалди вав гвай шей шуьй тахьай мисалда . Тамаша , жуван сир садавни вугумир гьа . Гьич чинавай виливни . Таниш тушир касдихъ галаз артухан рахунлуьк I уьн , гаф ч I ални герек къведач рекье . Вун гьинай я , гьиниз физва , вуч герек ава ?..ихьтин сурун суалриз жавабар гумир .« Ништа , чидач , малум туш , белки я жеди »,лугьуз алуда жувалай . Вун хьтин бейниванар угърийрин фан къафун я . Вун гьинихъ фейит I ани гьабурун лишандик жеда . Рик I ел хуьх зи гафар . Бажагьат хьухь ! « Бажагьат хьухь »,тикрарна Афисата бубадин гафар , эрч I и гъил къуьне авай тумаждин чантадин к I ане авай киседал яргъи авуна хьиз . « Я , Аллагь , ваз шукур хьурай . Пул авай кисе чкадал алама . Я кас , се��инарна руша вичи вич ,гьиниз фида ам зи гъиляй . Зун бубадин руш тушни , жуван чандал ц I ай къурна къазанмишай пул са куьчебасандив вугуз . Зи пулунин иеси анжах зун я , чир хьанани ? Зун ! Мад касни ». Са никай ят I ани хъел квай жуьреда ван акъуд тавуна лугьузва Афисата ажугъ кваз . Ат I а бит I иш аку , туьквендиз гьахьзавайла Афисатан вилера епинай ахъа хьайи дана хьиз паркуна скамейкайрилай хкадарзавай юкьван буйдин са гада акьуна . Гьич бегенмиш туш ман заз адан уюнар . Рик I из къайидай кьван вуча ? Вилер чапрас къаралту . Ваз маса каркеспи амачни , кьейи хва , бац I иди хьиз ц I ингавар ягъ тавурт I а . Фена вирида хьиз къакъажна гъилер ая ман са хийрлу к I валах , къазанмиша жуваз недай разу . Ваъ , анжах чараданди , гьаваянди яни к I андайди ? Зун ви гъавурда ава . Я кас ,суалзава Афисата туьквендиз гьахьайла вичивичиз . Ат I а нер бит I иш чапрас зи вуж я ? Са касни . Заз зарар авани адакай . Ваъ ! Ят I а фирай вичин рехъди . Ам зи я стха туш , я арха , са касни . Къала зунни жуван дердийрив эгеч I ин . Хуьруьзни югъ аламаз хъфидачни бес ? Аялрин вил рекьел алайди я . Ат I а кастюм и балди ая кван даи , лагьана Афисата туьквенчидиз ипекдин кастюмдал т I уб туьк I уьрна хьиз . Башуьсте , ханум . Туьркуьядин мал я ,лагьана туьквенчиди хкуникай хкудна дезгедал михек рангунин кастюм эцигна . Шарт I гьазурай чкадал алач , анжах вич мешреб алайди хьурай . Бубадиз къачузвай савкьат я зи патай . Вун гьахъ я ,разивилелди лагьана туьквенчиди . Шеъ къиметдик квайди я , къачу вах , ягъалмиш жедач , бирдан ван къвезва далудихъай . Ягь , им вуж хьурай зи хийирдихъ галайди . Мегер тийижир шегьерда заз таниш билиш акъатнани ,лагьана кьулухъ вегьей вил нер бит I иш , вилер чапрас гадада акьуна . « Низ чида им гьа бубади лагьай иблисрикай сад тушт I а . Гьатна руш гила вун ракьара . Тадиз са чара аку ,буйругъ гузва кич I акатнавай рик I и . Вуч ийин ? Угъри яхъ , гадаяр , лагьана гьарайдани , пугунар алайбуруз эвердани , я тахьайт I а катдани са патахъ , хата баладикай яргъаз »,фикирзава руша . Бубадиз кастюм мубаракрай , яргъал уьмуьр хьурай . Чам хьиз аквада алук I айла , сивел жизви хъвер алаз , вилер рушан вилера ак I урна хьиз ван алаз рахазва чапрас . Чухсагъул , амма заз вун чидач ман ,рагъ галукьай мум хьиз хъуьтуьл хьана Афисат . Часпардин са патай , са вац I унбур я чун . Ак I хьайила чун элугълияр я ман ? Эхь , гьихьтин элуьгълияр , саки багърияр , вахни стха . Хийир хабар , акъатна хьи къариблухдиз ? Шегьер тушни , атанва пек партал къачуз жуван аялриз . Мукьва кьилийриз .« Бакутакурдаз аку » гьавайда лагьанвач . Гьахъ я , гьахъ я , алава зат I ни лугьуз жедач . Баку гьакъикъатда гуьрчег шегьерни я , меркезни . Гена ацукьун къарагъун гьик I я ви ,акъатна Афисатай , ихтилат давамарун хьурай лагьана . Вахъ к I вал югъ , хизанкуял авани ? Ваъ , гаф сиве амаз жаваб гана гадади , суал гуьзетна
+вайда хьиз .Зун субай я . Гьеле свас жагъанвач . Шегьердин юкьва�� заз хсуси к I валерни ава , амма ана касни яшамиш жезвач ,гьич вил мич I ни тавуна табна гадади . Ваз са ийер свас кьисмет хьурай . Чидач ман . Умуд ат I умир , мехъерик теклифизни рик I елай ракъурмир . Ц I ийи танишар сад садал ашукь хьайи Лейлини Межнум хьиз илигна суьгьбетдик квайла к I вачерик звер кваз са жегьил гада абурун патавай гуьц I хьана фена . Эй , осторожно , негодяй , лугьузва хъел кваз рушан ц I ийи танишди . Аквазвани , вах , авач гилан жегьилрихъ ягь намус , гьуьрмет хатур . Дишегьлидиз хурт I ар гана физвай тегьер аку , нереч I. Ц I ай кьуна кузвани ? Рик I ив кьамир , вах , акьулсуз я ман . Ихьтинбуруз пак са зат I ни амач гилан дуьньяда . Де сагърай , акван хъийида чун ,лагьана цуьк I хьана Афисатан ц I ийи арха . Нер бит I иш гададин кьат I унри , рахазвай тегьерди Афисатан бейнидиз бегьем таъсирна . Адак лувар акатна . Вич цавун аршдиз акъатай хьиз хьана . Аквазвани , инсандин кьиле к I анда , кьиле . Винел патан акунри ягъалмишарда . Акьуллу , рик I михьи кас я . Заз хурт I ар гайиди гьик I дашкъалагънайт I а , пислемишнайт I а , михьиз русвагьнайт I а акунайни . Бес за ихьтин гададиз лак I абар вучиз язавай ? Хьурай ман нер бит I иш , мегер ада ризкьи нерай незвани ? Пагь , жагъана зазни синих . Якъин , инсанар малаикар туш . К I ан хьайит I а са синих никай хьайит I ани жагъида . Мегер гьадалди ам усал жезвани ? Анжах зигьиндиз кьит тахьурай . Кьиле зат I к I анда . Ахмакь , акьулдиз кьери , сефигь жедалди чапрас хьунни хъсан я . Гьайиф , чун фад айрутмиш хьана . Т I вар , ери бине кьванни чириз агакьнач . Язухдихъ шегьерда хсуси к I валерни ава , амма к I валин кьил кьадай кас авач . Гьеле жегьил я , белки кьисмет жен са ферлиди . Я кас , вири дугъривиляй я . Герек инсан са т I имил кьванни гьаясуз жен . Ун , ун вик I егьдиз к I анда . Алай девирда вик I егь тахьайт I а вирида лап I ашар вегьеда . Вавай , ханум , агъзурни вад виш манат , лагьана костюм багъламадик кутуна дезгедал эцигай туьквенчиди . Исятда , даи , чна шут рашутда ,лагьана инанмишвилелди тумаждин чантадиз яргъи авур рушан гъил анай ич I из акъатна . К I вачер буш хьана , рик I и фад фад к I валахзавай рушан рангар ат I ана . Ада гъил мад чантада экъуьрна . Ваъ , ич I и я . Анай адаз гьат хъувурди къачудай пек парталдин сиягь тир . Са легьзеда къах хьана амукьна Афисат . Вилерикай ц I ун ц I елхемар хкатна , бедендик мекьи фул акатна , кьилиз к I ута вегьей хьиз хьана . Я Аллагь , им вуч бала я зи кьилел атанвайди ? Нин патав фин , низ арза ийин . Вуж я гила зи мидадда акьадайди ? Бейгьуш гайиди хьиз ацукь хьана руш гурарин к I арц I е . Вилерал мич I ивал акьалтзава . Куьчедай физвай инсанар хъенер хьиз аквазва . Амма рушахъ вуч хьанват I а , ам вучиз шехьзават I а хабар кьадай , дерт кьезилардай са кас авач . Эхир дидедин гъил кьуна куьчедай физвай са руш ч I алал атана . Диде , ай диде , ат I ам вуж я ,суалзава биц I и руша вичин дидедиз . Ам са хала . Бес ам вучиз шехьзава ? Ша чун адан патав фин , хабар кьан . Герек авачир суалар гумир , алад жуван рехъди ,лагьана кам йигинарна дидеди . « Гьалал зегьметдин гьакъи гарув вугай бахтикъара »,лугьуз къагьар къвез шехьзава Афисат . Гила за хизандиз вуч жаваб гуда . Гьинава за къачур пек лек . Пул угърийри хирит I на . Белки гьат хъийин . Ваъ , пулуникай умуд ат I ут I ви , авам . Пул фена , руш , гел галачиз , къумадиз фейи цин ст I ал хьиз . Эхирни шехьна шехьна накъварив ац I анвай вилер михьна хьиз Афисата вичи вичиз сабур гуз башламишна : Я кас , инсанар гьуьлуьз аватна , машиндик акатна рекьизва , къачагъри залуквиле къачузва , маса писликвилер къвезва кьилел . Де мад вучта , хьайи кардиз . Шукур хьурай Аллагьдиз , гена жув сагъ саламатдиз амукьна балайрин кьилел . Пул за къазанмиш хъийида жуван гьакъисагъ зегьметдалди , къуй балайрилай садакьа хьурай . Туьквендин гурарин к I арц I ел курпашмандиз ацукьнавай Афисатан вилик са жегьил гада пайда хьана . И башпурт цуьдуь яни , ханум , суалзава ада пенжекдин хъултухдай Афисатан харижи паспорт акъудна хьиз . Эхь , ам ваз гьинай жагъана ? Къетне рекьелай эляч I дайла са гада машинди яна , гьа чкадал чан гана ада . Башпурт мейит хутахай чкадилай жагъана . Бес зи пул , пул гьиниз фена адан юкьва авай ? Ам заз чидач , ви пулунин иеси вун я кьван , зун туш . Мукъаят хьана к I андай пулунал ,лагьана гада атайвал квахь хъувуна . Заз бубадини гьак I лагьанай . Ч I ехида лагьайвал тавурла ч I ехи баладик акатда ,гьахълу гафар я . Гьа и арада къвалав гвай ресторанда столдихъ ацукьна нер бит I ишда гьа паспорт хкай гада гуьзлемишзавай . Ахпа абуру архайиндиз Афисатан пул гьарда ч I угур зегьметдиз килигайвал кьве чкадал пайна .
+16август , 2014йис . 7 РД дин ТФОМС дин Магьарамдхуьруьн филиалдин к I валахдин нетижалувал медицинадин организацияди ( МО ) ийизвай медицинадин къуллугърин еридал неинки ара дат I ана гуьзчивал авунилай , гьак I ОМС дин системада страховатнавай агьалийри сагъарунин ва уьзуьр тайинарунин ( диагностика ) кар гьик I кьиле физват I а ийизвай истемишунрилайни гзаф аслу жезва . Гьавиляй вичин кьилин везифа ОМС дин системада страховатнавайбурун ихтиярар хуьн кьилин везифа тир РД дин ТФОМС дин Магьарамдхуьруьн филиалди агьалийрин арада гъавурдик кутунин ва чирвилер гунин к I валах тухуниз кьет I ен фикир гузва . И к I валах жуьреба жуьре рекьералди тухузва : агьалийри филиалдиз къвезвай гьак I « кузвай линиядин » телефондай агакьарзавай арзе ферзедиз килигуналди , муниципальный райондин территориядал социальный хабарар кьуналди , медицинадин организацийрикай , телевидениедай , печатдин такьатрай информация чук I уруналди ва лазим тирвал гъавурдик кутуналди . Социальный хабарар кьунрин ва арзе ферзейрин нетижаяр филиалди къуллугъ ийизвай медицинадин учрежденийрин кьилин духтуррал агакьарзава . ОМС дин системада медицинадин пулсуз куьмек гунин рекье гьалтзавай татугайвилерикай сад дарман��алди таъминарунин месэла я . Амбулаториядин куьмек къачудайла духтурдин рецептдай пулсуз дарманралди федеральный ва региональный бюджетрин такьатралди анжах кьезилвилер авай агьалияр таъминарзава . Агьалий рин амай паюни дарманар чпин пулунихъ маса къачузва . Амбулаториядин идара ОМС дин такьатрин гьисабдай азарлуди атайла кут I ундай метериалралди , хирер гьялун патал дарманралди , са сеферда ишлемишдай шприцралди , лабораториядин ахтармишунар тухудайла скарификаторралди , са сеферда ишлемишдай шпателралди , физиотерапиядин процедураяр ийидайла дарманрин препаратралди , стоматологиядин медицинадин къуллугъар ийидайла пломбировочный ва маса материалралди таъминаруниз мажбур я . Стационарный отделенияр ва медицинадин тади куьмекдин пунктар азарлуяр ЖНВЛС дин ( Перечень жизненно необходимых и важнейших лекарственных средств ) сергьятра аваз медикаментралди таъминаруниз , гьак I эгер азарлудан гьалди истемишзават I а , консилиумдин къарардалди медицинадин организациядивай ЖНВЛС да къалурнавайдалай алава дарманарни ишлемишиз жеда . ЖНВЛС дин списокар азарлуяр таниш жедайвал отделениеда аквадай чкадал хьун герек я . Эгер азарлуда стационарный сагъар хъийидайла дарманар вичин пулунихъ къачунат I а , адавай и кар тестикьарзавай кассовый ва товардин чек къалуруналди вич страховатнавай медкампаниядай ва я РДДИН ТФОМС дай пул вахчуз жеда . 20I3ЙИСАН январдилай гьакъидихъ медицинадин къуллугъар авунин ц I ийи Къайдаяр кардик акатнава . Гьайиф хьи , поликлиникада гьи анализ , медицинадин гьи куьмек пулсуз авун герек ят I а , ОМС дин полисдай ахтармишун ва я больницада къаткун патал нубат шумуд юкъуз гуьзлемишдат I а агьалийрин кьил акъатзавач . Гьар йисуз Россиядин гьукуматди пулсуз медицинадин куьмек гунин государстводин заминвилерин программа тестикьарзава . Ана пулсуз сагъарзавай уьзуьрарни , сагъар хъийидай гьаларни къалурзава . Государстводин заминвилерин программа гьар са МО да аквадай чкадал куьрсарун ва РД дин ТФОМС дин сайтдиз акъудун герек я . И программадин сергьятра аваз медицинадин куьмекдин саки вири жуьреяр , социально метлеблу уьзуьрар квачиз ( туберкулез , венерический уьзуьрар , психический ва наркологический азарлувилер , ВИЧ инфекция ) медицинадин мажбури страхованиедин программадик акатзава . Тади куьмек ( тади куьмекдин , амбулаториядин , стационардин ) полис гваз хьунилай ва я тахьунилай аслу тушиз вирибуруз пулсуз гун герек я . Пландин куьмек пулсуз ОМС дин полис гвайла гузва . РД дин ТФОМС дин кудай линия : Телефон -55-I828. Адрес : Ярагъкъазмайрин хуьр . Гьар юкъуз ( суббота , воскресенье выходнояр ) сятдин 9 – далай I8ДАЛДИ ОМС дин системада медицинадин куьмек къачунин месэлайрай практикадин здравоохранениеда ва медицинадин мажбури страхованиедин системада тежрибалу пешекарри кьабулда , консультацияр гуда ва арзаяр кьабу��да . РД ТФОМС дин Магьарамдхуьруьн филиал .
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+Утерянный государственный сертификат материнского семейного капитала серии МК 4 за № 0385995, выданный УОПФР по РД в Магарамкентском районе на имя Гаджиевой Марины Сейфулла кызы считать недействительным . Ц l елегуьнрин юкьван школадин коллективди Рамазанова Гьавадиз ва адан хизандиз руш Т Е В Р И З кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Магьарамдхуьруьн « Солнышко » бахчадин коллективди Гьуьсейнова Зуьгьредиз играми Б У Б А рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ , чи Республикада футболдай сад лагьай чка патал кьилин лигадин футболдин командайрин арада кьиле физвай акъажунрихъ галаз санал футболдай Дагъустандин кубок патални женг кьиле физва . И акъажунра Магьарамдхуьруьн « Леки » командадини иштиракзава ва ам , гьамиша хьиз , женгинин к 1 венк 1 ве ава . Къе ихтилат Дагъустандин кубок патал кьиле физвай акъажунрикай куьрелди ийида . Полуфиналдиз 4 команда акъатна : « Леки », « Судостроитель » ( Махачкъала ), ФК « Хасавюрт » ва « Даймохк » ( Хасавюрт ). 2авугстдиз Хасвюртда « Даймохкдинни » « Лекидин » арада кьиле фейи полуфиналдин сад лагьай къугъуна « Леки » 2:1 гьисабдалди гъалиб хьана . 10августдиз « Лекиди » вичин стадиондал « Даймохк » кьабулна ва 5:1 гьисабдалди инанмишвилелди гъалибвал къазанмишна . Гила 6сентябрдиз « Лекидин » ва ФК « Хасавюртдин » арада Дагъустандин кубок патал Махачкъалада финалдин къугъун кьиле фида . Чи гадаяр кубок гваз хведайдахъ инанмишвал ийиз к 1 анзава . Ф ГЬАЖИЕВ .
+ИНТЕРНЕТ кардик квай лезги сайтри хабар гузвайвал , ери бине Магьарамдхуьруьн райондин Хъартаскъазмайрилай тир , Санкт – Петербургдин государственный электротехнический университетда магистратура куьтягьнавай Заур АГЪАМОВА лезги ва урус словардин электронный вариант арадал гъанва . Электронный словарар идалай виликни акъатнавай , амма и сеферда арадал гъанвай словарь , авторди къейдзавайвал , амайбурулай са шумуд рекьяй тафватлуди я . ФЛНКА дин сайтдиз ганвай интервьюда Заур Агъамова къейдзавайвал , ада арадал гъанвай проект виликанбурулай четинди ва гафарин кьадардал гьалтайла , гегьеншди я . Сифте яз лезги ва урус словардин электронный вариант Махачкъаладай тир Имран ГЬУЬСЕЙНОВА арадал гъанай . Анжах кьадардиз ам лап гъвеч I иди тир , ана вишев агакьна гафар гьатнавай . Электронный таржумачи арадал гъун , гьакъикъатдани , четин к I валах я . И жигьетдай метлебдив ага кьун патал кьве рехъ ава : статистикадин ва грамматикадин бинедаллаз . Статистикадин таржума авун патал жуьт ч I аларал еке текстер виже къвезва . Мисал яз , урус ва лезги таржумачи тешкилун патал лезги ч I алал текстер ва урус ч I алаз элкъуьрнавай таржумаяр герек я . « Статистикадин т��ржумачи » Омар Гъаниева уьмуьрдиз кечирмишна (http//dalanq.r и / адан сайт ). Амма адан ери гзаф агъурди я . Кьвед лагьай рехъ грамматикадин бинедаллаз арадал гъун . И вахтунда ч I алан « модель » ва таржумадин къайдаяр гьазурзава . Яни , предложение синтаксисдин жигьетдай разбор ийизва , ч I алан паяр , род , склонение тайинарзава ва нетижада предложенидин к I алуб арадал гъизва . Гуьгъуьнлай , и к I алуб , жуьреба жуьре къайдайрикай менфят къачуна , тайин ч I алаз таржума ийизва . Алай вахтунда Заур Агъамова проектдин сергьятар гегьеншарзава . Адахъ лезги ч I алан дестедик акатзавай амай ч I аларин электронный словарар арадал гъидай къаст авай .
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ, вири уьлкведа гьа жергедай яз чи райондани, гатфаринни зегьметдин сувар тир 1- Май экономикадинни яшайишдин вири хилера тайин тир агалкьунар аваз къаршиламишзава. ТӀебиатди вичел гатфарин безекар алукӀзавай и гуьзел вахтуни чуьлдин кӀвалахрик гьерекат кутунва. Инсанар бустанрани, багъларани уьзуьмлухра кьакьан бегьерар битмишарун патал чалишмиш жезва. Идаз зегьметдин сувар гьахълувилелди лугьузва. Гьар са зегьметчиди къе «Гатфарин са йикъа йисаз тӀуьн гуда» лугьудай бубайрин мисалдин лишандик кваз кӀвалахзава. Гьуьрметлу районэгьлияр, за квез гатфаринни зегьметдин и гуьзел сувар мубаракзава. Къуй квехъ куь вири хъсан кӀвалахра агалкьунар, хсуси уьмуьрда бахтар хьурай. Къуй куь гьакъисагъ зегьметди квез еке берекатар гурай. Ф . З . АГЬМЕДОВ , «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин Администрациядин кьил.
+ИСЛЕН юкъуз МР дин райондин адиминистрациядин заседанийрин залда МРДИН администрациядин терроризмдиз акси комиссиядин нубатдин гегьенш заседание кьиле фена . Заседаниедин к I валахда МР дин администрациядин руководстводи , жавабдар работникри , са жерге идарайрин руководителри , общественный , диндин организацийрин ва СМИДИН векилри иштиракна . Заседание « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова алукьзавай майдин суварар тебрик авунилай башламишна . Шад гьалара башламишай заседаниедал , чкадин самоуправлениедин к I валах вилик тухунай ва муниципалитетрин алакъаяр мягькемарунай Хъартас къазмайрин хуьруьн администрациядин кьил Омар Нагъиеваз « РД – дин муниципальный тешкилатрин Совет » Ассоциациядин Гьуьрметдин грамота гана . Гуьгъуьнлай « РТ инвест транспорт » ОООДИН векил Ровшан Мурадалиева « Платон » системадин проект тамамарунин карда лайихлу пай кутунай Агьмедов Фарид Загьидиновичаз чухсагъулдин чар вахкана . Заседаниедал Ватандин ч I ехи дяведа гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 72 йис тамам хьуниз талукьарнавай суварин мярекатар кьиле физвай вахтунда хатасузвал таъминарунин гьакъиндай месэладиз килигна . Гъалибвилин суварин гьазурвилерин гъакъиндай Магьарамдхуьруьн районда авай РФ дин ОМВД дин начальникдин заместитель Гамлет Эфендиева ва о��щественный хатасузвал хуьнин рекьяй МР дин Администрациядин кьилин заместитель Зайнудин Азимова гегьенш информацияр авуна . Информацийрилай гуьгъуьниз ОМВД дин работникриз са жерге къайда хуьзвай органарни галаз инсанар гзаф к I ват I жезвай чкайрал , уьмуьр патал важиблу дараматрал гуьзчивал авун , халкьдин арада гъавурда тунин к I валах тухун , шаклу шейэр , гьерекатар акур дуьшуьшра мукъаятвал хуьн меслят къалурна . Хуьрерин администрацийрин кьилериз къайда хуьзвай органрихъ галаз санал , сигъ алакъада аваз хатасузвал таъминарунин рекьяй алава серенжемар кьабулун такимарна . А . АЙДЕМИРОВА .
+АЛАХЬНАВАЙ гатфарин юкъуз Магьарамдхуьруьн центрда инсанрик , машинрик са гьиниз ят I ани геж жезвай хьтин гьерекат квай . И юкъуз , 24апрелдиз « Леки » стадиондал райондин тарихда дерин гел тадай мад са вакъиа кьиле физвай . Гуьгъуьнлай за фикир гайивал , инсанрик , машинрик квай тади , и мярекатдиз гежар тавунинди тир . Инал ч I ехи сувар хьиз тешкилнавай и мярекат , дугъриданни кьет I енди тир . Чи райондиз Республикадин ФК « Анжидин » векилар атанвай . Абур атунин себеб , райондин ФК « Лекидин » базадал ФК « Анжидин » Академиядин филиал ачухун тир . Мярекат митингдилай башламишна . Инал рахун патал гаф « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Загьидинович Агьмедоваз гана . Вичин рахунра Фарид За гьидиновича спорт район вилик тухузвай кьилин хилерикай сад тирди , и рекье райондин спортсменри неинки республикадин , Россиядин , гьак I дуьньядин майданрани еке агалкьунар къазанмишнавайдакай лагьана . Райондин ФК « Леки » Дагъустандин вад сеферда чемпион , Дагъустандин , СКФО дин кубокдин сагьиб . Ихьтин агалкьунар , санлай къачурла районда спорт йигин еришралди вилик фин фикирда кьуна « Анжидин » Академиядин векилри Магьарамдхуьре филиал ачухун кьет I на . Им чун патал са камуни ваъ , са шумуд камунин вилик фенва лагьай ч I ал я , вучиз лагьайт I а , « Анжидин » Академияди вичин филиал сифте яз чи районда ФК « Лекидин » базадал ачухзава . И кар патал ина вири жуьредин къулайвилер яратмишнава . Вири патарихъай къулай стадион , тамашачийриз винел къав алай ацукьдай чка яр , атай мугьманар кьабулдай ресторан , машинар акъвазардай еке майдан ва ик I мад . Митингдал рахай ФК « Анжидин » Генеральный директордин заместитель Рамазан Газиева , Академиядин директор Магьамед Исаева районда ихьтин къулай стадион ва футбол вилик фин патал вири жуьредин шарт I ар яратмишунай райондин Кьил Фарид Агьмедоваз ва ФК « Лекидин » Президент Рафик Агъамирзоеваз чухсагъул лагьана . Митингдилай гуьгъуьниз стадиондал футболдай Дагъустандин чемпионатдин 2турдин « Леки » Хасавюртдин « Даймохк » командадихъ галаз къугъун башламишна ва 7:0 гьисабуналди чи команда гъалиб хьана . 2турдалай кьулухъ « Леки » кьве гъалибвал аваз турнирдин таблицада сад лагьай чкадал ала . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+ДУЬНЬЯДИН тарихда гьатай Ватандин Ч I ехи дяве виридалайни заланди , пашманди хьана . Ада гьар са хизандиз анжах гъамни хажалат гъана . Хайи чилин паквал патал виш агъзурралди дагъустанвийри гьа жергедай яз чи районэгьлийрини дяведин фронтда иштиракна . Гзафбуруз къариблухра сурар кьисмет хьана , хейлинбур гел галачиз квахьна . Женгера телеф хьайибурун т I варар рик I ел хуьдай ктабда гьатнава . Алай йисуз Ватандин Ч I ехи дяведа Гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 72 йис тамам жезва . Ша чна , дяведа телеф хьайи чи районэгьлияр , абур рик I елай алуд тавунин лишан яз , са сад т I варар кьаз рик I ел хкин .
+Суалрикай суалар жез , Рик I яй къвезвай т I ал , Иви ргаз рахазва мез Вакай , лезги ч I ал . Абдул Фетягь . ИНСАНДИХЪ вичин хсуси т I вар хьиз , гьар са гафунихъни , ибарадихъни вичин мана ава . Инсанар чеб чпиз хуьре к I вале мукьва кьилияр , къуншияр , хушбурни нахушбур , бегенмишбурни бегенмиш туширбур , са к I алубдинбур , сад муькуьдаз ухшарбур жедайди хьиз , гафарни , чпин манайрал гьалтайла , сад масадаз мукьвабур , ухшарбур , аксибур , акурла , садхьтинбур жеда . Килиг са « кьил » гафунихъ гьикьван манаяр ават I а : инсандин , хизандин , гьайвандин , айвандин , тарсунин , катулдин , к I арасдин , дагъдин , шекердин , цин , техилдин , идарадин , кардин … Гьар са гаф вичин чкадал ишлемишун ч I алан михьивал я . Месела , заз вун к I анзава , заз вун герекзава , заз вун хуш я , заз вун бегенмиш я вири са ч I алар туш . Абур садан чкадал масад ишлемишайла , рахазвай кьве кас чеб чпин гъавурда дуьз акьурт I ани , яб гузвай пуд лагьайди дуьз гъавурда гьат тавун мумкин я . Лугьунни ийида абуру : чи ч I ал кесиб я . Гьак I я дидед ч I ал ва дидедин ч I ал ибараяр ишлемишунин карни … Ч I ал инсанрин ч I ал . Гьайванрин ч I ал . Ч I ижерин ч I ал … Ч I ал , гьим хьайит I ани , садан фикир масадав ( масабурув ) агакьарзавай алат я . Ада вичин везифа тамамарзава . Адахъни вичин къанунар , къайдаяр , махсусвал ва вич хьтинбурун арада уртахвални авайди ашкара я . Гьар гьи миллетдин ч I алакай чун къе рахаз хьайит I ани , а ч I алан талукьвал диде гафунихъ галаз кьве жуьрединди ава : дидед ч I ал ва дидедин ч I ал . Урус ва лезги ч I аларай тарсар гунин пешекар малим яз , заз и кьве жуьрени ч I ала кьилдин уьлчмеяр ибараяр яз чида . Абурукай гьар садакай вич герек чкадал менфятни къачуна к I анда . Абурухъ гьар садахъ вичин тарих , вичин мана ава . Дидедин ч I ал – им са дидедин , аял хайи дишегьлидин ч I ал я , дидед ч I ал аял авай , ада вичин уьмуьр кьиле тухузвай обществодин хизандин , хуьруьн , райондин , уьлкведин ч I ал я . Им урус ч I ал чаз дидед ч I ал я лагьай гаф туш гьа ! Иник гзаф дидеяр : аял хайиди , аял хвейиди , гьамни вири Ватан санлай акатзава . Азад диде Ватан вуна Чандилайни кьуна виниз , Виридаз сагърай лагьана , Шадвилелди алад рекьиз Хуьруьг Тагьир . Бубадин тапшуругъ . Диде Ватан патал дяве Авун кьазва чна хиве Ст I ал Мусайиб . Ватан хуьз гьазур я чун .
+Диде ва Ватан Санал арадал татанвай , са гъилди аялдиз чир тежезвай гафар я ибур . Гьак I я ибараярни : дидед ч I ал ва дидедин ч I ал . Дидед ч I ал им гьар са миллет рахазвайди , дидедин ч I ала диде вич гьи миллетдикай ят I а , гьа миллетдин ч I ал я . Тафават авазва . Зи къунши Шамилан дидедин ч I ал ногай ч I ал я , дидед ч I ал лезги ч I ал , Раминан дидед ч I ални , дидедин ч I ални лезги ч I ал я . Гьа инлайни чир жезва хьи , дидед ч I ал ибарадин майдан гегьенш я . Абур кьилди кьилди келимаяр я . Заз Махачкъалада таниш хьайи рутулви Русланан юлдаш ( паб ) яхул миллетдикай тир . Абурун аялар кьве руш , миллетдал гьалтайла , урусар кхьенва лугьузвай Руслана . Аялриз дидедин ч I ал ваъ , дидед ч I ал я урус ч I ал ; абурун дидедин ч I ал яхул ч I ал я , урус ч I ал туш . Аял , хайидаз хьиз , хвейидазни диде лугьузва . Аял патал Ватанди ийизвай къайгъударвал фикирда кьуналди , диде Ватан , Ватан диде гафунин арада , баранбарвал хьиз , баранбар тушир гьални аквазва . Гьаниз килигна чавай « дидед ч I ал » дуьз туш , « дидедин ч I ал » кхьин лазим я , гьа им чи ч I алан къайда я лугьуз жедач . Гьа са вахтунда чна дидедин нек , дидедин чимивал , дидедин чан рик I, дидедин тавазвал , дидедин кинар гьар садаз чеб маса са куьнални эвез тежер няметар тирдини рик I ел хуьн лазим я . « Зи лезги ч I ал , захъ авай са багъриди , Чуьхуьзва за жуван руьгь ви нурара , Дидедин мез , играмиди , алади , Тухузвайди зун уьмуьрдин гурарай , Эминанни Сулейманан сад я вун , Лезги чилин абурни я , наз я вун . Мярекат я , берекат я лезги ч I ал . Зи чан , намус , гьерекат я лезги ч I ал . Дегьзаманрин суьрет я вун , лезги ч I ал , Чи илгьамдин девлет я вун , лезги ч I ал ». Рагьметлу Абдул Фетягьан и ц I арари зи бейнида чпиз гьамишалугъ чка кьунва . Абуруз инал газет к I елзавай гьар са касдини бес кьадар фикир гун к I анзава заз . Ч I ал пак зат I я . Ам хуьн , чирун ва адакай дуьз менфят къачун чи гьар садан буржи я . Гьайиф хьи , чи республикадин умуми школайра дидейрин ч I алар а дережада чирзавач . Санлай къачурла , чи аялри дидед ч I алар чирзавай вахт ( тарсарин кьадар ) кьведлагьай дидед ч I алгьукуматдин ч I ал чирзавай , к I елзавай вахтунилай т I имил я . Гьар са к I вале вичин асул къайдаяр , хьиз , гьар са гьукуматдихъ вичин , миллетдихъни вичин ч I ал авайди , гьар са ч I алан дердидани , сифте нубатда , адан иеси хьун лазим тирди фикирдай акъуд тийин ! А . ГЬАЖИМУРАДОВ .
+20АПРЕЛДИЗ Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрда « Жегьилрин армия » тешкилатдин иштиракчийрин райондин сад лагьай слет кьиле фена . Мярекатда « Магьарамдхуьруьн район » Муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова , военный комиссар Эльман Гьажиева , идарайрин руководителри , общественный тешкилатрин ва СМИ дин векилри иштиракна . -« Россиядин оборонадин министр Сергей Шойгудин теклифдалди тешкилнавай « Юнармия » гьерекатдин мурад
+акьалтзавай несилдик Ватан к I ан хьунин гьиссер кутун ва адаз аскервилинни , ватанпересвилин тербия гун тирди Муниципальный райондин Администрациядин кьил Фарид Загьидиновича къейдна вичин тебрикда , слетдин иштиракчийриз мягькем сагъвал , хушбахтвал , к I елунра , хайи Ватандиз къуллугъ авунин карда агалкьунар хьана к I анзавайдан гьакъиндай лагьана . Акьалтзавай несил ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишунин карда « Юнармия » теш килунихъ ч I ехи метлеб авайдакай райондин военный комиссар Эльман Гьажиевани лагьана . Мярекат юнармейцийрин присяга кьабулуналди ва « Юнармиядин » гьерекатдиз кьабулнавайбурув шагьадатнамаяр вахкуналди акьалт I арна . ЖАННА .
+Чах чах къазмайрин СОШДИН 11класс кутягьайдан гьакъиндай 2009йисуз Гьашимова Заирадиз гайи 05 АА 0092229нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Гьуьрметлу районэгьлияр ! За квез халкьдин садвилин югъ государстводин важиблу сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава . Чи уьлкведин вири халкьарин садвилин ва тупламишвилин нетижада чалай лап залан имтигьанрай экъеч I из алакьна . Идалай кьулухъни гьак I жедайдахъ чун инанмиш я . Халкьарин садвилин сувар чаз ч I ехи несилрин лап хъсан адетар ян тагана давамаруниз , Россиядин халкьарин садвал хуьниз эвер гузвай лишан я . Къуй ада квез ислягьвал , сагъламвал , хушбахтлувал гъурай . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид АГЬМЕДОВ .
+РОССИЯДИН Федерациядин ЦП да ядердин ахтармишун кьиле тухвайдалай инихъ 25 йис тамам хьунихъ галаз алакъалу яз , кьет I ен хаталувилин подразделениедин ветеранриз юбилейдин « Ядердин эхиримжи ахтармишунин 25 йис » медалар гана . Кьет I ен хаталувилин подразделениедин ветеранрикай сад Гъепцегьрин хуьряй тир чи районэгьли Асанбеков Серфедин Магьамедович тир . РДДИН Военный Комиссариатдин Магьарамдхуьруьн районда авай отделда чи районэгь лидив хурудал эцигдай знак вугун кьиле фена . Дагъустан Республикадин Военный Комиссариатдин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдин начальник Э . Гьажиева ветеран Серфедин Асанбековаз отделдин вири коллективдин патай награда мубаракна ва адахъ мягькем сагъламвал , яргъал уьмуьр , хушбахтвал хьун мурад тирди лагьана . Шикилда : отделдин начальник Э . Гьажиева С . Асанбековав награда вугай вахт .
+ГЪИЛЕВАЙ к I елунин йисан Iсентябрдиз кьиле фейи мярекат Къуйсунрин школадин директор Имирагьмед Панахова шад хабардилай ачухнай . Алатай йисуз ина 9класс акьалт I арай ученик , гила Махачкъалада педколледждин студент Залов Эльма ра июндин вацра Каспийск шегьерда Игитарпограничникар рик I ел хуьниз талукьарна кьиле тухвай азаддиз кьуршахар кьунай дагъустанвийрин арада (50 кг ) Iчка кьунай . « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил Ф . Агьмедова Эльмараз Гьуьрметдин грамота , пулунин пишкеш ганай . И йикъара чал Эльмаралай са шад хабар мад агакьна . 9-IIОКТЯБРДИЗ Сочида кьиле фейи азаддиз кьур��ахар кьунай Вирироссиядин 2турнирда Эльмара Iчка кьуна . Эльмара вич школадиз фейи сифте йикъалай тежрибалу тренер Абдулмежи дов Бахтияр Абдулмежидовичан гъилик вердишвилер къачуна . Ада школадин общественный уьмуьрдани активвилелди иштиракна . Алай вахтунда ада Махачкъалада « Динамо » спортзалда Гьайдаров Эльдаран гъилик вердишвилер къачузва ва рик I е физкультурадин малим хьунин къаст аваз хъсандиз к I елни ийизва . Масак I а хьунни мумкин туш . Адан имияр тир Залов Фриддина , Залов Самеддина яргъал йисара Къуйсунрин школада малимар яз к I валахна . Эльмара тухумдин рехъ агалкьунралди давамардайдахъ инанмишвал ийиз к I анзава . Наиля КРУМОВА , Къуйсунрин СОШ дин сифтегьан классрин малим .
+СА Ч I АВУЗ къунши хуьре кьакьан буйдин , гьяркьуь къуьнерин , мухан ригеяр хьтин спелар авай гада яшамиш хьана . Вичин т I варни Шагьпеленг тир . « Перленгдикай пай ганвай шагь »,зарафатдивди лугьудай адаз хуьруьнбуру . Рахадайла Шагьпеленга ара ара « тха чан » лугьудай . Дишегьлийриз « чан зи вах » лагьана эвердай . Адан гъиликай , мецикай бейкеф , нарази хьайи инсан хуьре бажагьат хьана . Са гафуналди , махарик квай малаик хьтин инсан тир Шагьпеленг . Жегьил жаванар , таяр – туьшер адан буй бухахдал , акунрал гьейран тир . « Вакай зун тирт I а , ништа шумуд назназидин рик I е муьгьуьббатдин экв куьк I уьрнавайт I а », лугьудай бязи кьама ялар авай фурсухъанри . « Цуьк шуьткьвена кьурадайла яд гуникай файда авач »,лугьудай луту птуярни кими тушир . Ихьтин ихтилатрихъ себебни авачиз тушир . Шагьпеленган яшар самбар хьанвайт I ани , ам гьеле эвленмиш хьанвачир . Уьмуьр субайдиз кечирмишзавай Шагьпеленгакай хуьре жуьреба жуьре ихтилатар , гьатта гъибетарни чк I анвай . « Ат I ам аку е , данайрик квай хъирбил яц хьиз , аялрихъ галаз къугъвазва . Пая кьван хьана къени мехъер тавунвай бахтикъара . Яраб Шагьпеленгаз вич эбеди жегьил хьиз ават I а . Гьелелиг Шагьпеленган алагуьзли атанвач майдандиз . « Къуй гуьзетрай вичин уьмуьрдин гъед »,къвезва ванер сесер гьар патахъай . Сада чук I улди хьиз ат I узава : « Вири таб я , кьисмет гьахъ . Шагьпеленган кьадар кьисмет , субайвал , емиш тегъидай ичин тараз ухшар я ». Хцикай ихьтин ихтилатар ван хьайила диде Ханперидин гуьгьуьл михьиз ч I ур жезва . Адаз са мердимазарди рик I е кьасухдай , къастуналди раб эцязавайди хьиз , хцикай ягьанатар ийизвайди хьиз
+я . Я кас ,п I узаррикай лугьузва Ханпериди ,за шумудан хап I адиз аш лугьуда , шумудан суалдиз жаваб гуда . Де лагь кван , заз гьинай чида зи хва Шагьпеленг вучиз эвленмиш жезвачт I а . Белки запаб зат I авунват I а , мумкин я бедназарни хьун . Патарив чун так I ан , туькьуьл рик I ер , пехил руьгьер , т I имил гвани ? Белки нахуш я жеди , низ чида , нивай лугьуз жеда . Накьан нереч I арни кваз к I валин къан иесияр хьанва ». Пехил вилералди куьчеда кат калтугиз къугъвазвай аялриз килигзава . Ханпериди « Бес вун ? Вун къе квен иес�� хьанва ,хияларикай суалзава Ханпериди вичин хциз . Вучиз и мублагь , баркаван чилел вун яд тахьай ц I велин тар хьиз агаж хьанва ? Ваз квекай , никай дерт – хажалат ава ? Вуж я ви намусдик хкуькьзавайди ? Дидедиз лагь , адан дуван за исятда аквада »,рахазва ван акъуд тавуна Ханпери хцихъ галаз . Вичин вилерилайни накъвар физва . Папан гьал акур Мирзема « Яраб чи кьилел вуч хата бала атанат I а », лагьана к I валин пип I е агаж хьана шехьзавай Ханпери къужахламишна , рик Iдурк I ун гана секинариз алахъна . Итимдин патай къайгъударвал , тавазвал гьисс авур Ханпериди к I ват I хьанвай бархунар энглеш тавуна ич I ирна : Я Мирзем ,кьеженвай вилер хкажна хьиз башламишна Ханпериди . Ви дамарра авайди иви тушни , ви намусди гьик I эхзава ? Чун хуьруьнбуру беябурзава , михьиз русвагьзава . Чаз Шагьпеленгаз мехъер ийидай такьат авач , хва сиягь хьана куьчейра тунва лугьузва . Фицякьра сивел туьк I вей са небгетди жемят к I ват I хьанвай са чкадал к I усни регъуьвал авачиз , Шагьпеленга вич уьмуьрлух субай яз амукьда лагьана кьин кьунва лугьузвай . Им вуч бедбахтвал я чи кьилел атанвайди ,кьагьурар къвез шехьзава . Ханпери . – Цура авай мал садакьадиз акъуддани , п I ирел хутахда ни , фекьи фахрадивай дармандава авун т I алабдани ? Заз фиртефир чка сал хьанва . Я , Цаварал алай Халикь , вакай са чара , чи гунагьрилай гъил къачу , чаз гьалал ая ,язух къведай тегьерда кьве гъилни цавуз хкажна минетзава Ханпериди . Мирзема Ханперидин тегьнейриз са фикирни гузвач . « Къуй рахурай тухдалди . Заз я чими туш , я мекьи . Зун я шехьдач , я хъуьредач »,лугьузва ада . Къулан патав эк I я хьана , ахвар хиялдиз фенвай Мирзем Ханперидин шуьк I уь векъи сесини лашуни ягъайди хьиз уяхарна . Ви ч I ал кьунвани , ви сес ат I анвани , ви секинвилел зун мягьтел жезва ,хъел кваз элкъвена Ханпери итимдал . Мирзем вичин гафунал к I еви я , кьасухдай куьт I ни ийизвач . Аквазвани езит I дин ламат I вал ,къвердавай ажугълу жезва Ханпери . Ингье Шагьпеленган бахтсузвилин себеб кар лагьана Ханпериди вичин къвалав гвай куьсруь цавуз хкажна къуватдалди к I валин чилел гьалчна . Аку , Ханпери , ви крар , амалар вири гужунин , фагьумсуз , эхир авачирбур я ,чара хьанач , эхирни экеч I на Мирзем папахъ галаз рахунрик . Чир хьухь , уьмуьрда къуватдалди , гужуналди тахьай крар сабурлувилелди , акьуллувилелди , кьве терефдинни разивал аваз кьилиз акъудиз жеда . Ша , чун сабурлу жен , садасадаз басрух гуникай файда авач . Фад , геж Шагьпеленгаз чна са « драмхур » тешкилда , анжах вахтунилай вилик кам вегьемир . Муьгьуьббат , лугьун за ваз , Ханпери , ажайиб назик шей я . Ам дигмиш хьанват I а чирун герек я , кьве к I вачни агалдарна цлахъ къулайдиз агалтна давамарзава ихтилат Мирзема . Пагь , хва декьей кас , вун захъ галаз лап гьа цавун бушлухрай рахазва хьи , чилел эвич I хъия , арифдар . Зун Исадикай , вун
+Мусадикай луьк I уьнзава . Вуч я ам , ви муьгьуьббат , къенси машмаш я��и , гатун хали яни ? Заз зи уьмуьрда я адахли , я муьгьуьббат акунач эхир . Вун к I евелай ягъалмиш я , Ханпери . Зун шагьид я , чун кьведни гьижрандин гурарай яваш яваш винелди хкаж хьанай . Зи рик I ел зат I ни аламач . Айиб авай кар туш , анжах чир хьухь , муьгьуьббатдин уламар , яхаяр , къекъуьнар , гуьнеяр … Чна арада маса кас авачиз са шумудра туп I алай авунай . Мирзем , заз вун хибри жезвайди хьиз аквазва . Ахварай хьиз , са гьихьтин ят I ани малум тушир сирерикай , уламрикай рахазва вун . Чна аламай няналди вири къайгъуяр акуна пака хциз свас гъана к I анда , чарасуз . Зун рази я , анжах са шарт I уналди : свас хци вичи жагъурун герек я . Авани Шагьпеленгаз т I вар элянавай руш . Ваъ , авач . Гьак I ят I а , свас хциз за аламай няналди жагъурда . Ваз зи ван хьанач . Зун бишиди туш . Ви ван заз лап иердиз къвезва , анжах зи хцин свасан суракьда зун жеда . Чун Шагьпеленга къалурай рушал рази хьун герек я . А вахтар алатнава . А вахтар са ч I авузни алатдайди туш . Хцин хкягъунал амал авуниз чун мажбур я . Кьилди зун садан виликни мажбур туш , Шагьпеленгаз свас за жагъурнава , к I амайди уьлчияр ракъурун я . Вун ц I ухъ галаз къугъвазва паб . Ви уьмуьр ц I укай кич I ез акъатна . Бес хьуй ви бендуьгуьрвал . Ви савдадик за кьил кутадач . Ам ви ихтияр я , ви паталай хциз бубавал за ийида . Вун пашман жеда . Ваз шад хьурай , зи пашманвал за эхда . Йифен кьуларалди хцин сва сан патахъай бяс ч I угур гъуьлни паб эхирни баришугъ хьана . Я кас « пакама нянилай акьуллу я », лугьуда . Ша чна рахунар пака давамарин ,лагьана к I вачел къарагъай Мирзем Ханпериди кьилин ишарадалди ацукьар хъувуна . Ваъ , свасан силис къе инал , гъиле гъил аваз гьална к I анда , эмир гана итимдиз . Э э , икрагь хьанва зун вакай . Ша чна сифте чахъ гададиз мехъерин гьунар , харж харабат авайди хуьруьнбуруз къалурин , лагьана Мирзема , Чахъ къенин юкъуз , кьан чна , вуч ава ? Ваз чизва , чна мехъериз т I вар яна пуд йисан жунгав ахтани авуна емдал эцигна хуьзва . Къе тук I урт I ани шурвадин чан я . Ат I а дагъдин сува хуьзвай гьерерик суьруьдикай зун рахан тийин , тамам са хуьр шиш кабабралди таъминариз жеда . Т I уьрай , хъсан иштягьар хьурай мехъерин иштиракчийриз . Чир хьурай зинни ви захавални мердвал . Хцин мехъер патал са шейни гьайиф туш . Фицакьра ,ачух хьана Мирземни ,туьквендай спелар авай халудин суьрет алай эрекьрин шуьшеяр маса гана . Тегьерсуз кефли хьайибуру кимел макьам галачиз кьуьлер ийиз хьана лугьуда . Нагъд пул гвачиз туш , чнани гьабурукай алаз хьиз къачуда . Авурай туьнт кьуьлер . Гила музыкантарни авачиз туш . Мад далдам зуьрне галачир мехъер жедани ? Вилик вахтара абур хуьрера кьериз ц I аруз гьалтдай . Чпин т I варарни виридаз сейли тир , кьан чна , гъепцегьви Гуьлмет . Ада зуьрнедай кьуьлдай макьам тамамардайла бедендикай кьезил шагьвар къекъвей хьиз жедай , гьатта кьец I идини кьуьлуьник физ гьазур тир лугьуда . Тамамардай макьамар вуч тир къуч��гъди зуьрнедай : « Шабалутар », « Къуба къенфетар », « Рипе къуьл », « Кавха », « Узун дере "... Гила " ц I иб " гвайбурун дестеяр къалин хьанват I ани , чун вахтунда учирда акъвазна к I анда , Ханпери , тахьайт I а нубат къведач , беябур жеда . Лазимвал хьайит I а ,къвердавай ачух жезва Мирзем ,за Шагьпеленган мехъерик тамам оркестрдиз теклифда . Ам вуч зат I я ви « иркестир » жузазва Ханпериди итимдивай . Э э , уьмуьрдилай гуьгъуьна ама вун , гуьгъуьна . Вахтунихъ галаз кам вегьена к I ан я . Уях хьухь , Ханпери . Тек зуьрнедал кьуьлдай вахтар алатна фена . Оркестрдин иштиракчияр халкьарин жуьребажуьре алатрал къугъвазва . Кьан чна , ч I агъан , далдам , зуьрне , балабан , кфил , тар , чуьнгуьр , кеменча … ва масабур . Имани гьич . К I ан хьайит I а маса миллетри чи маниярни тамамарда . Месела , лугьун хьи арабди лезги ч I алалди « Суваллай яр » мани лугьуда . Гьик I я ваз ? Вув , я кьей , мегер арабдиз лезги ч I ал чидани ? Ч I ал чир хьунин чарасузвал авач . Кар манидардин гъиле авай къургъу хьтин зат I уна ава . К I анзавайди вахтунда герек чкадал т I уб илисун я . Вув , я кьей , им вуч аламатар керематар я , чаз ван къвезвайбур ! Алай макъамда илим , техника йигин еришралди вилик физва , ваз акур валара къуьр амач , медени хьанва ,са важиблу хабар гузвайдай кьуна ч I ехи т I уб цавуз туьк I уьрна хьиз лугьузва Мирзема . Де хъсан , бес чи межлисдин мирзевал нин хиве твада , Ханперидин рик I гила са бубат чкадал хтанва . Чи патарай бажарагълу тамада бажагьат жегъида . Шегьердай пешекардиз теклифда , пара машгьур , къемеда кас я . Дугъри я , адахъ са нукьсан ава : чи ч I ал чидач , урус ч I алан устад я . Лугьун за ваз , сивел к I венк I алайди я . Чидай кьван мезелияр , хъуьруьнар квай агьвалатар акуназ хьуй . Рахурай я кас чаз вуч ава , экъуьгъзавач кьван . Анжах мехъерин иштиракчийриз сугъул тахьурай . ( Эхир къведай нумрада ).
+АЛАЙ ЙИСАН 25октябрдиз Махачкъалада « Труд » стадиондал Дагъустандин кубок патал финалда ФК « Леки »ФК « Хасавюрт » командаяр гуьруьшмиш хьана . Финалда къугъвазвай кьве командадин фикирни сад тир : кубок къачун . Гьавиляй къугъунни стадиондал футбол диз килигиз атанвай тамашачийрин интерес ва кьве патайни къати гьужумар аваз башламиш хьана . Иллаки ФК « Лекидин » къугъун акси командадилай къугъунин устадвиляй екез тафаватлу жезвай . И кардин гьакъиндай таблодал кузвай къугъунин счетдини шагьидвалзавай . 90 минутдин къене кьиле фейи къати женгина чи футболистри акси командадин варариз кьуд туп яна . Къугъун 4:2 гьисабдалди акьалт I на ва сифте яз пуд сеферда Дагъустандин чемпион хьайи ФК « Лекиди » Дагъустандин кубок къачуна . « Самурдин сес » газетдин коллективди « Леки » командадин футболистриз ва клубдин Президент Рафик Агъамирзоеваз и еке агалкьун мубаракзава ва гележегда агалкьунар мадни ч I ехибур жедайдак умуд кутазва . Къведай йисалай ФК « Леки » Россиядин 2дивизиондин профессиональный лигада къугъвада . Р . МУРАДАЛИЕВ . Шикилра : Дагъустандин кубок . Футболдин клубдин Президент Рафик Агъамирзоев . Футболдин « Леки » команда .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль . Азадогълийрин хуьруьн СОШДИН 9класс акьалт l арайдан гьакъиндай Гьасанов Шамил Радиковичаз 2012йисуз гайи 05 БВ сериядин 0053462нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Цин кьадар ва ери хъсанарин
+28СЕНТЯБРДИЗ кьиле фейи муниципальный райондин администрациядин аппаратдин совещание , эхиримжи вахтара адет хьанвайвал , хуш хабаррилай башламиш хьана . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Кьил Фарид Агьмедовав халкьдин культура хуьнай , мягькемарунай ва культурадин рекьяй санал к I валахун вилик тухунай РД дин культурадин министерстводин чухсагъул малумарнавайдан гьакъиндай чар ва Магьарамдхуьруьн райондин культурадин управлениедин начальник Эседуллагь Селимовав халкьдин культура хуьнай ва вилик тухунай РДДИН культурадин министерстводин Диплом вахкана . Ахпа муниципальный райондин Кьил Фарид Загьидиновича « Магьарамдхуьруьн райондин агьалияр 2012-2017йисара хъвадай ери авай целди таъминарунин гьакъиндай » муниципальный тайин тир мураддихъ рекье тунвай программа уьмуьрдиз кечирмишзавай гьалдин гьакъиндай информация авун патал гаф « Эцигунрин , архитектурадин ва ЖКХ дин отдел » МКУДИН начальник Малик Беговаз гана . Малик Юнусовича къейд авурвал , муниципальный тайин тир мураддихъ рекье тунвай Программа уьмуьрдиз кечирмишун патал тайин тир к I валах тухванва . « Чепелар МАГЬАРАМДХУЬРГЪЕПЦЕГЬАР » групповой водопровод янава . Ц I ийи булахрай яд къачузва , яд к I ват I дай ва пайдай алава гьавизар эцигнава . « Ярагъкъазма Ц I ийихуьр Къиличхан Кьуьчхуьр » групповой ц I ийи водопроводдин проектринни сметадин документация гьазурнава ва адан ахтармишунар кьиле фенва . Яргъал девирда ишлемишун себеб яз кьилин ва чара ийизвай сетар технический разивал тежедай гьалдиз атанва . Нетижада мукьвал мукьвал аварияр жезва , туьк I уьр хъувун патал ч I ехи такьатар серфзава . Яшайишдин к I валерин кьадар эхиримжи 30 йисуз гзаф хьуниз килигна куьгьне системадивай агьалияр целди таъминариз жезвач . Коммуникацияр ва тадаракар куьгьне хьун , михьунин куьгьне къайдаяр себеб яз цин ери агъуз аватзава . Совещаниедал гьалай месэладай агьалияр хъвадай целди таъминарунин к I валах йигинарунихъ рекье тунвай къарар кьабулна . Аппаратдин совещаниедал гьак I чпи тухузвай к I валахрин гьакъиндай УО дин начальник У . Абейдуллаев��н , райадминистрациядин кадровый к I валахдин ва информациядин таъминарунин отделдин начальник Л . Буржалиеван , УК дин начальник Э . Селимован , « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин директор , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат Н . Ибрагьимован , ОВДДИН начальникдин заместитель Г . Эфендиеван ва масабурун информацийрихъни яб акална . Ф . ГЬАЖИЕВ .
+2015ЙИСАН сентябрдин вацра 3дивизиондин ( ЮФО ва СКФО ) футболдин командайрин арада футболдай Россияда сад лагьай чка патал кьиле физвай къугъунрин календарда къалурнавайвал , вичин стадиондал 3 команда - « Динамо Дагестан », « Магас ИНГУ », ва « Хасавюрт » кьабулна . Пуд къугъунани чи гадаяр инанмишвилелди гъалиб хьана . 30сентябрдиз Магьарамдхуьре « Хасавюрт » командадихъ галаз кьиле фейи къугъун футболдал рик I алайбуру ч I ехи интерес аваз гуьзлемишзавай . Къугъун мугьманрин вири къуватар к I ват I навай гьужумдилай башламиш хьана . Абуру ракь чимизмаз гатут лугьудай мисалдал амал ийизвайди хьиз тир . Амма варариз абурулай туп ягъиз алакьнач . Акси яз чи гадайри мугьманрин къапучи варарай пудра туп акъудуниз мажбурна . И къугъуна иллаки Т . Къадимов тафаватлу хьана . Ада акси варариз кьве туп яна . Пуд лагьай тупни ада давла гуналди жегьил футболист Гьажиди яна . 8октябрдиз « Лекиди » вичин стадиондал Астрахандин « Волгарь М » кьабулда . И къугъун лугьун хьи , « Леки » патал иллаки важиблуди я . Астрахандин команда гужлуди яз гьисабзава . 8октябрдиз « Лекидин » тереф хуьз к I ват I жен чун . Ф . ГЬАЖИЕВ .
+ОБРАЗОВАНИЕ 1941-1945йисара Ватандин Ч I ехи дяведа Советрин халкьдин Гъалибвилин 70 йис тамам хьуниз талукьарна Вирироссиядин « Растим патриотов России » конкурс кьиле тухванай . И конкурсдин райондин этапда « Боевой настрой » номинациядай 2чка кьур Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай 1нумрадин СОШ дин тарихдин малим Гьажибутаев Ярмет Муьгьуьдинович райондин образованиедин упралениедин Грамотадиз лайихлу хьанай . Гуьгъуьнлай ам 1941-1945йисара Ватандин Ч I ехи дяведа Советрин халкьдин Гъалибвилин 70 йис тамам хьуниз талукьарна Вирироссиядин « Растим патриотов России » конкурсдин республикадин этапда активвилелди иштирак авунай ва къазанмишай агалкьунрай Дагъустан Республикадин образованиедин ва илимдин министерстводин , дяведин , зегьметдин , ВС дин ва къайдаяр хуьдай органрин ветеранрин ( пенсионеррин ), ветеранрин Республикадин комитетдин кьвед лагьай дережадин дипломдалди наградитна . Гьа ихьтин диплом Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай 1нумрадин СОШ дизни гана . ЯРМЕТ Муьгьуьдинович дяведин аялрин жергедай я . Агъа Ярагърин хуьруьн колхоздин чубан тир адан буба фронтдиз рекье гьатай 1942йисан январдиз Ярмет пуд йисаз кам вегьенвай аял тир . Хизанда адалай гъейри мад кьве вах авай . Пуд аялдиз т I уьн гун патал диде колхозда йифюгъ лугьун тавуна к I валах авуниз мажбур хьана . Моздок шегьерда дяве авуниз гьазурай ва присяга кьабулай буба Муьгьуьдин къати женгер кьиле физвай Украинадиз рекье туна . Ахпа адаз Курско Орловский дугадал кьиле фейи ягъунра иштиракун кьисмет хьана . Гьа ина Успи хуьр патал кьиле фейи къати женгина адал залан хер хьана ва гьа ина адаз сур кьисмет хьана . Дидеди гъвеч I и Ярметаз ва адан кьве вахаз неинки дидевал , гьак I бубавални авуна . Ам дяведин йисара галатун тийижиз ч I угур гьакъисагъ зегьметдай ругуд медалдиз лайихлу хьанай . Ам яшар виш йисахъ агакьдайла рагьметдиз фена . Ярмета дидедин зегьметар ва умудар бада ракъурнач . Ада Вини Ярагърин ирид йисан школа , ахпа Магьарамдхуьруьн юкьван школа акьалт I арна . Бубади женгер ч I угур Украинада армиядин жергейра къуллугъна . Къуллугъ аферин алаз акьалт I арай младший сержант 1962йисуз Дербентдин культурадин просветительный учлищедиз гьахьна . Ам акьалт l арайла Магьарамдхуьруьн райондин культурадин отделда , пионеррин К I вале , музшколада , райондин методкабинетда к I валахна . Ярмет Муьгьуьдиновича гьа и йисара к I валахдивай къерех тахьана Дагъустандин госуниверситетдин тарихдин факуьлтетни агалкьунралди акьалт I арна . 1994йисалай инихъ Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай 1нумрадин школада тарихдин ва обществознаниедин малимвиле к I валахзава . Ам школада , районда , республикада кьиле физвай жуьребажуьре конкурсрин , олимпиадайрин активный иштиракчи я . 1категориядин малим тир ам , винидихъ т I вар кьунвайбурулай гъейри , гзаф кьадардин Гьуьрметдин грамотайрин , дипломрин , пулунин пишкешрин ва гьевесламишрин сагьиб я . Алай вахтунда Ярмет Муьгьуьдиновича Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай 1нумрадин школада , вичиз адет хьанвайвал , ериш явашар тавуна к I валах давамарзава . Фикрет ГЬАЖИЕВ .
+УЬМУЬР манасуз кечирмишай йисарикай регъуь тежедайвал кечирмишна к I анда ,лагьанай Островскийди . Заз ак I я хьи , Гьалимов Бейдуллагьаз гьа и фикирдикай вири уьмуьрда эвез тежедай лишан , ч I уриз тежедай рехъ хьана . Уьмуьр жегьил ч I авалай секинсуз пешедиз инсандин секинвал ва саламатвал , къайдакъанун хуьниз бахшай ада пенсиядиз экъеч I далди вафалувилелди , уьтквемвилелди , женгчивилелди вафалувал къалурна . Къулугъдин везифаяр кьилиз акъуддайла уьмуьр хатуливилик акатай , яракьлу тахсиркардин хураз текдиз фейи дуьшуьшарни хьана . Пенсиядиз экъеч I айлани Бейдуллагь Гьалимоваз секинвал чир хьанач . Ам гьамиша жемятдин юкьва аквада , къуникъуншидин , хуьруьн гьалдин къайгъуда жеда . Ада рик I ин эмирдалди хийирлу гзаф крарик кьил кутуна . Месела , ада вичин харжидалди Магьарамдхуьруьн куьгьне сурариз турбайра аваз хъвадай яд гъана ва кран эцигна . Сурарик ц I ийи варар кутуна . Аваданламишунин маса к I валахарни авуна . Бейдуллагь Гьалимов ч I ехи хизандин кьил я . Т I уруни куруна авайди къачуда ,лугьуда лезгийри . Бейдуллагь Гьалимован веледарни гьа буба хьт��н низамлу , савадлу , бажарагълу , инсанвилин буржи гьамиша вине кьадайбур хьана . 26сентябрдиз Магьарамдхуьруьн кьилихъай фенвай шегьре рекьин къерехдал Тагьирхуьрел фидай рекьин къекъуьндал Гьалимов Бейдуллагьа рекье авайбур патал къванцикай эцигнавай к I валин патав гзаф инсанри иштиракай мярекат кьиле фена . Ам машинар гуьзлемишдай к I валел , Низами Бейдуллагьовичан т I вар эбеди рик I ел аламукьдайди авун патал , мемориальный доска ачухуниз ва гьа и куьчедиз Низамидин т I вар гуниз талукьарнавайди тир . Гьалимов Низами Советрин Армиядин жергейра къуллугъ ийидайла къагьриман хьиз телеф хьана . Ам эхиримжи сеферда рекье тваз гьуьрмет авунин лишан яз Магьарамдхуьруьз армейский къуллугъдин юлдашарни хтанвай . Адалай инихъ гзаф йисар алатнава , амма эхиримжи нефесдалди Ватандиз , яракьдин юлдашриз вафа лу хьайи Низами рик I елай алатзавач , я алатни ийидач . Гьа и фикирар анал кьиле фейи митингдал рахай малимар тир Къ . Регьимханова , Х . Хидирова , школадин юлдаш Къадашева райвоенком Э . Гьажиева тестикьарна . Куьчедиз Низамидин т I вар гунин ва мемориальный доска ачухунин митинг « сельсовет Магарамкентский » СП дин аваданламишунин рекьяй мастер М . Яралиева ачухна ва къагьриман хцин уьмуьрдикай суьгьбет авуна . Ахпа СП дин кьил Р . Агъамирзоева Магьарамдхуьруьн агьали Гьалимов Низами Бейдуллагьович эбеди рик I ера хуьн патал куьчедиз адан т I вар гунин гьакъиндай къарар к I елна . Ахпа буба Бейдуллагьа ва Р . Агъамирзоева мемориальный доскадин чинай авадарнавай перде ачухна . Анал гьак I Р . Агъамирзоева куьче къайдадиз гъун хиве кьуна . Фикрет ГЬАЖИЕВ . Шикилра : мярекат кьиле физвай чкадал . Р . ГЬАЖИЕВАН шикилар .
+Тамам кьуд йисуз Гьасана , Юсуф хандиз мирзевиле к I валахна , гьа са ч I авуз ада хандин аялриз , тарсарни гуз алахъна . Хъсан фенай кьве патанни к I валахар , эхир кьиляй хандин кьилел къвана хар . Харни къурна Гьасан эфендиди кхьей фарманди . Урус пачагьдин Указди , фялележбердиз азадвал багъишнай , и багъишди Дагъустанда ханлухар вегьенвай кьван къуватдай . Инизни тамаш тавуна , Юсуфа , вичин ханвал хъийизвай . Губернатордин векилди , Вини Ярагъдал атана хан Дербентдиз хутахнай . Гьадлай кьулухъ Гьасанни , Кьасумхуьрел хъфена , Дуванханадиз чпин . Ахпа ц I икьвед йисуз хьана Кьибле патан Дагъустандин найиб яз . Эфендидин яратмишунрин уьмуьрда , ибур хьана пара бегьерлу йисар . А йисара Эфендидин къелемдикай хкатна бул , лап маналу ктабар . Кьан , месела , сад « Асари Дагъустан », сад « Жарабул мамнун » хьуй , муькуьд « Жарабул Диван ». Ада кхьей кьван дастарин , шиирринни чарарин , кьаз жедач къе чавай сан . Эфендидин бегьерлу тир уьмуьрда , кьет I ен машгьур чка кьур и вакъиа , чи дагълуйри Урусатдин пачагьдиз , акси яз тухвай и къизгъин женгера чпин машгьурвал къалурна душмандиз . Чи дагълуйри , ва Гьасанан гьунарри , ч I ехи буба , игит муршид , шейх Магьамед Ярагъ��ди къалурай рехъ несилриз тарс хьун патал тикрар хъувуна ц I ийиз . И пудкъанни ц I ерид йис , имансузри эфендидиз акъвазарна лап багьаз . Кьве йисалай Гьасан эфенди кьуна , ам Тамбовдин губернидиз суьргуьнна . Шукур хьурай ам халкь авур Халикьдиз , кьуд йисалай амнистидик акатна , хтана вичин к I вализ . К I вализ хтайвални ада , вичин буба Абдуллагьан медреса лап ц I ийик I а туьк I уьрна . Кьибле патан Дагъустанда гьич санани авачир , алай аямдив , илимрив дуьз кьадай , герек вири ктабрални тадаракрал таъминарна , т I вар ван авай пешекарар агудна … На лугьуди , медресада къаз фонарар куьк I уьрна . Вич суьргуьндай хтайвалди , медресадихъ галаз сад хьиз , Гьасан эфендиди кьакьан вичиз к I валерни эцигна . Ик I тахьана гьич жезвачир . Атун хъфин пара хьанвай Алкьвадрал . И кар алакъалу хьанвай медресадихъ галазни , идалай гъейри , таниш билиш патай къвезвай к I вализни . Аквар гьалда , бубадин к I вал куьгьне хьанвай , и девирдив кьазмачир , Гьасан Эфендидин девир , ам эсиллагь масад тир . А к I валерин мешреблувал , чаз Эминан шиирдайни аквазва : _ Ви т I вар кьуна иниз къвезва гьар инсан , « Мубарак хьуй » лугьуз ваз алим Гьасан , на къапудал кут I уна занжурда аслан , ихьтин къариб гьайван хуп I ярашугъ я …». Чна гьикьван фелек шелек авурт I ани фанада , чи уьмуьрдихъ эхир ава , вичин эхиратдин к I вализ « салам » лугьудай ада . Гьасан Эфендини гила ялгъуз хьанва , зайиф я . Ферз ят I ани , ихьтин инсан чилик кутаз гьайиф я . « Бес чи пайгъамбар туначни кьван сура ? Вахт хьайила ам виридан чка я . Зи чкани гьам тушни кьван къе пака »,кьет I авуна Гьасана . Тапшурмишна вичин талукьрал тадиз : « Бубадин гьал пайгарзавач , фад хтурай лагь к I вализ ». Гьа и юкъуз Курхуьруьзни , балк I андаллаз , рекье туна са мирес , ам нин патав , вуч хабар гваз атанват I а , мус къведат I а , я къведачт I а , фад хтунни т I алабнава , я гьа хьуре , я чи хуьре , хьун герек туш са ван сес , и ихтилат чи пуд касдин арада хьун я лап бес . Са ц I икьвед югъ алатдамаз , рухваярни , хутуларни , акатайвал ваъ гьелбетда , машинраваз , хтана . Дугъриданни , бубадин гьал нахуш тир , амма ам рагьметдиз фенва лагьай гаф , ам таб акъатна , ам буш тир . Хтайбуруз лап шад хьана , абуруз буба чан аламаз акуна . Хтай багьа мугьманар , шадвилелди кьабулна , гьер тук I уна къажгъанар , хуьрекрай куьк ац I урна . Хуьре авай мукьвабуру илифарна са сада , хвена абру бубайрин чахъ амай и пак къайда . И вахтунда Гьасана , вичин миресдихъ галаз , ц I ийи хъувуна меслят , арада мад кас аваз . Мад Курхуьрел хъфена чин эцигиз и кардал . Геж тавуна хтана мирес фейи чкадай . Хтайвални лагьана : « Валлагь , мирес , артухан , гафар жезва арада , лагьана хьи , мехъер туш , я тейижир ксар туш , чаз кьведазни к I анзава гум дат I ун чи акадай . Зун Гьасанахъ гелкъведа анжах суваб паталди . Яшлу хьанвай шейх итим , адаз к I ан я михьивал , парталдинни бедендин . Бес некягьда авачиз , зун адав гьик I агатин ? Я гь��дазни , я зазни , к I анзавай туш квез чидай , а алакъаяр месин . Араба гваз ша пака , ният михьи яз рик I ин . Ялгъуз инсан я зунни , чара авач , за гьик I ин . Экуьнахъ фад къарагъна , кап I уналла Эфенди , мирес Регьим гьаятда , ава къекъвез кваз тади . Са арадлай айвандик , эфенди кваз акурла , хкаж хьана Регьимни миресда вил акьурла . Теспачавал ква хьин вак ?хабар кьурла Гьасана , « Зун теспача жедачни , вун гилани ксана . Пака хъфиз к I анзава чи мугьманриз , эгер хабар ят I а ваз . Валлагь , хабар туш , хва , заз . На араба гьазура , абур вири к I ват I да за . Регьим тадиз хъфена , вичин гьазурвал акваз . Адаз вичин гьаятда акуна балк I ан аваз , вичелни пурар алаз . Атайда чирвал гана , Курхуьрелай атанва , и кьилин гьал хабар кьаз . Жаваб гана а касдиз , и пата гаф къекъуьрдай , гьич са касни жедач чаз . Вун атайвал ахлад , дуст , зунни алаз гуьгъуьнал . Гьасан эфендидин к I вале , лап чарасуз ва жавабдар , ихтилатар физва кьиле . « Заз хабар я , зи балаяр , хтай патахъ хъфиз гьазур жезва куьн . Къе тахьурай , пака хьурай , мугьманар я , ферз я хъфин . Куьне хабар кьазвач
+завай , вучиз эвер хъувурди тир вирдаз санлай . За хабар кьан гила квевай . Куьн хъфизва , хъсан рехъ хьуй . К I ани дак I анни авач квехъ садахъни . Захъ игьтияж ава жеди , хъфидай вахт хьайилани хабар кьазвач хир куьне ? Зун нел ихтибар авуна хъфизва . Зун ажалдин саракайни куьрсарнавайди квез чизва . Зи фикир за лагьана , хьаначт I ани ам дегьне , куь фикирни лагь куьне ». Куь вилик чахъ чи фикир хьун мумкин туш . Куь вилик чун лук I ар я . Аллагьдин рехъ вун фейи , чи халкьдин кар на хвейи , чи авамвал на кайи , савадлувал на гайи … ви илимдин гьунар я . Вуч зат I я кьван чи фикир , лагь , ви вилик , гьар са буйругъ къе на гудай тамамариз я чун шерик . Куьре пата сад лагьай хуьр , хуьре авай сад лагьай к I вал , Дагъустанда сад лагьай ч I ал … ибур туна вун чахъ галаз хкведач . Де на лагь кван , вун гафарихъ къекъведач . Курхуьрел са муъмин дишегьли ала , ам яшариз залай т I имил яшлу я , амма сагъламвилиз залай жанлу я . Икьван гагьди ам мукьва тир заз вах хьиз . Эгер куьне куь разивал гузват I а , эгер бубадихъ куь рик I кузват I а , ам хкведа зи к I вализ . Пара хъсан фикир я , атанвайди ви кьилиз . Вучиз кисна ацукьнава , рази ят I а , фена хкин ман к I вализ . Вуч лугьуда на буба ? Гьар са кардихъ вичин эдеб , абур ава . Кьве варз кьван я , и к I валах чи гъиле аваз , рекьер , сирер дуьз хьайила квез тел яна , гила кьуд вад югъ хъижезва к I вале аваз . Гьикьван хийирдин кар ят I ан , гьадахъни са абур ава . Чи яцарин гьарабани фадлай фена Курхуьрева . Гила чна нянихъ недай хуьрекдинни къайгъу ийин . Валлагь , буба , ви фикирри Кремлдин сятини хьиз к I валахзава . Чун хуьрерин уьмуьр течиз , ваз тарсар гуз алахъзава . Куьн санизни фин герек туш , чи к I валахар чизва чаз . Алиди гьер алажзава багъда чи , амай крарни ийида чаз вичи . Заз авайди тек са кардин дидар я , гьа кардикай фикир аваз , зи гуьгьуьлни лап дар я . Квез аквазва дишегьли тахьун к I вале , ич I и к I вал я , кур ийидай ви зегьле . Паб авачир к I вале итим ажуз я , яр дуста рин арадани адан гьуьндуьр агъуз я . Тек дишегьли ажуз жедач итим кьван , тек хьунади т I вар къачудач нагьакьан , акьуллу паб к I валин к I валах , гъуьлуьн дамах я , якъин . Гьелбетда зав , и тешпигьар кьазвач къе , заз к I амайди , зун к I анзавай , регьимлу , муъмин папа , эхиратдиз рекье тун . На хъсандиз башламишай ви негъил , перишандиз куьтягьна гьак I эхир кьил . Чаз чизвачт I а , ваз чизва ам хъсандиз , вуна къари , чна диде лугьуда а инсандиз . Ша гьа жуьре башламиш хъийин мехъер . Буба , завай хабар кьазва сусари , вуч къачуда лугьуз ц I ийи дидедиз . За лагьанай , ам куьчедай кьуна гъизвай жавла туш . Ам акунриз ва жасаддиз я лап хуш , дишегьли я к I убанзамай ва сархуш … Малла Салигь атанвачт I а , эвера . Эфенди , зун ви къуллугъдиз атанва . Завай са кар авун хьана , хъел текъвез хьуй , ваз лап талукь мукьвабрикай , ви мецелай за иниз ша лагьанва . Кьавалар я кимизмайбур … Курхуьрелай кьил агъадалди аваз , авахьзавай араба … Ангье вуч я араба !гьарайна са аялди . Гьасан эфендидин к I валериз мукьва , арабадай эвич I на сад , аваз инсанрин юкьва , гьахьна вичин гьаятдиз . Абур мешреб , кьадардин буй , туьк I вей партал , хъиянавай гимиш сарар ва ширин сес авай ада лагьана : Саламалейк , чан хизанар , министирар , губернаторар , алимарни духтурарни гуьзелар ! Куьн акунихъ вил галай зи , квелай Аллагь хьурай рази , гъурбатрай хтай балаяр , авач чахъ квелай аялар ! Алкьвадарин чан жемятар , кьабула зун куь хизандиз , шейх Гьасанан теклифдалди , атанва зун гьадан к I вализ . Ингье , вични атанва ам , гегьенш айвандин и кьилиз . Аквар гьалда , гьазур жезва ам чи гьалаллу некягьдиз . Фат I имат , Фат I имат ! Бесрай т I ун ви теблигъат . Малла Салигь , сабурлу хьухь , хьанвач гьич са аламат . Гьасан эфенди экъеч I на айвандик , гьаятдавайбур кис хьана , кутурбур хьиз къайи цик , Малла Салигьни атана , акъвазна адан вилик . Са кьвед пуд кас мад хтана , абур гьахьна гьа к I вализ , Гьасан Эфенди , Фат I имат , ибур кваз гьабрун вилик …
+Маншаллагь , хьанач жеди и мукьвара , ихьтин мавлид Алкьвадарал . Лап баркалла и жемятдиз , ик I тухвай чеб са хизан хьиз . Аферин хьуй Фат I иматаз , яргъал рекьяй , атай юкъуз къалурай чаз , вич и к I валин иеси яз . Алкьвадарин дишегьлияр , мягьтел хьана амукьна , я бахтавар , Фат I имат вах , куьн мавлиддин яргъи йифиз , акунач чаз вун са герен ацукьна . Сифтегьан йиф на и к I вализ кам къачур , ам сад лагьай къадам хьана бахтлувилин , абуруз кьведазни акур . Лугьудалдай на таяриз , бада фена яргъи уьмуьр , ваз акур , Аллагьди ваз хгана гьа зегьмет на ч I угур . Тунач Аллагьди ви сиве мез какур , фитне , гибет таз фидай вун куьчедал , тарифдин гаф рахадайла , дилавар тир , такабур . Лугьудалдай вуна рик I яй , Йа Ребби , На кьисмет ая , Гьасан эфендидихъ галаз , вах стха яз , къуьн къуьневаз жем��тризни акваз акваз фин са магьледин рекьяй . Шукур хьурай Сад Аллагьдиз , ви ниятдин михьивили , ви сабурдин мягькемвили , михьиз хвейи муьгьуьббатди , агакьарна мураддив ви . Сабур абур я , инсан , чи . … Са зур йисуз хьана гьа ик I… Пакам кап I унал алайла , ч I ехи касдин акъвазна рик I. Сад Фаргьад яз , садни Ширин , садан рик I е дердер амаз лап дерин , муькуьданни и фанадин т I ямар амаз лап ширин . Ваз шукур хьуй я Сад Аллагь , Ваз к I ани лук I шейх Гьасаназ , и фана на са фироуси хьиз гана , къуй ферикъат хьурай гьана . Мецел ширин , акьул дерин Фат I иматаз , анжах инсанрин сиверай ик I чидай чаз , и дуьньяда дадмиш ийиз тахьай т I ямар , На гун хъувун т I алабда чна гьадаз . М . ЖЕЛИЛ .
+КАЛЕНДАРДА школадилай виликан образованиедин работникдин югъ жуван профессиональный сувар пайда хьунал чун бахчайрин работникар гзаф шад я . Магьарамдхуьруьн аялрин « Солнышко » бахчада 27сентябрдин югъ тербиячидиз бахшна ч I ехи сувар хьиз кьиле фена . Чи аялрин бахчада 230 аял ава . Абуру гьар юкъуз иниз суварик хьиз еримишзава . Чи аялрин бахчадин кьет I енвал адакай ибарат я хьи , ина ч I ехи ва дуствилин коллективди к I валахзава . Ам районда виридалайни иерди , виридалайни хъсанди , виридалайни къулайди я . Ина гьинихъ килигайт I ани гуьгьуьл шадардай акунар я . К I валерин , къенепатан музыкальный залдин туьк I уьр хьуни , фойеда ва гьаятра авай цуькверин булвили , патарив гвай аялрин шикилри гуьгьуьл ачухарзава . Руководителдилай башламишна ина гьар сад къулайвал , гуьрчегвал мадни хъсанариз алахънава . Вири аялриз к I вале хьиз къулай хьун патал . Ина гьакъикъатдани лап хъсан педагогри , чпин кеспидин устадри , бажарагълу ва яратмишдай тегьердин инсанри к I валахзава . Абурун жергеда 20 тербиячи , музыкадин руководитель , логопед , психолог , социолог , английский ч I алан малим , хореограф , физический культурадин руководитель , медицинадин сестра ва 30дахъ агакьна жуьреба жуьре къуллугъар ийизвай работникар ава . Гьа и инсанар себеб яз чи аялрин « Солнышко » бахчади республикадин конкурсра « Безопасные дороги детям » номинациядай 1чка , « Юный эколог » номинациядай 2чка кьуна ва ам РД дин образованиедин ва илимдин министерстводин грамотайриз лайихлу хьана . акьалтзавай несил тербияламишунин ва чирвилер гунин рекье къазанмишай агалкьунрай чи музыкальный руководитель Алик Мирзоевич РДДИН образованиедин ва илимдин министерстводин Гьуьрметдин дипломдалди лишанлу авуна . Райондин « Йисан тербиячи » конкурсра чи тербиячияр тир Ирина Юнусовади 1чка (2013йис ), Эльвира Насрединовади 2чка (2014йис ), Рагнета Османовади 1чка кьуна . Терибиячидин йикъаз талукь яз « Цуькверин мастерс кой », « Чан алай жергеяр », « Кар алакьдай гъилериз сугъулвал чидач » махсус пип I ер туьк I уьрна . Тербиячи Османова Рагнета Альбертовнадин дестедин аялри гьазурай ч I ехи концерт гана . Суварик гзаф кьадар диде бубаяр , маса мугьманар , образованиедин управлениедин векилар атанвай . Суварин и юкъуз чи зегьметдиз къимет гун , чухсагъулар малумарун хуш жедай кар хьана . Иллаки гзаф тербиячийрин ва абурун куьмекчийрин зегьмет райондин администрациядин , образованиедин управлениедин ва бахчадин профкомдин Гьуьрметдин грамотайралди , пулунин премийралди лишанлу авун иллаки хуш кар хьана . Суварин гьа и юкъуз вичин уьмуьрдин 55 йис аялар тербияламишуниз бахшай чи ч I ехи юлдаш , несигьатчи , аялвилин уьлкведин лайихлу работник гьуьрметлу Шагьмарданова Галина Исаевна лайихлу пенсиядиз рекье туна . Намуслу ва гзаф йисарин гьакъисагъ зегьметдай адаз Гьуьрметдин грамотани гана . Э . МИРЗОЕВА , аялрин « Солнышко » бахчадин старший тербиячи .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+ИГИТ гьунардал фидайла ада халкьдин патай жедай гьуьрметрикай , машгьурвилерикай , тарифрикай , т I вар ван акъатуникай фикир ийизвач . Алим Гуьлмагьамедов Агьмедуллагьни гьа игитдиз ухшар хьанва . Ада вичин савадлу вири уьмуьрда т I варар патал ваъ , рик I ин эрзиман мурад кьилиз акъудун , жуван хайи халкьдиз хийирлу са кар авун патал зегьмет ч I угуна . И йикъара чал ч I уру хабар агакьна . Дарман тахьай азардикди чи т I вар ван авай районэгьли Агьмедуллагь Гуьлмагьамедович Гуьлмагьамедов рагьметдиз фена . Агьмедуллагь Гуьлмагьамедович 1936йисуз Муьгъвергандал дидедиз хьана . Ада хуьруьн школада , Бакуда алишверишдин техникумда к I елна , ДГУ акьалт I арна . Пуд йисуз ракетайрин кьушунра къуллугъна . Азербайжандин илимрин Академияда аспирантура акьалт I арай 1966йисалай инихъ Даггосуниверситетда к I валахзава , вичини сифте йикъалай кафедрадин заведующийвиле . Ам илимдин гурарайни гьак I инанмишвилелди хкаж хьана : филологиядин илимрин кандидат , доктор , профессор , Дагъустан Республикадин ва Россиядин Федерациядин т I ебии илимрин лайихлу деятель , Россиядин т I ебии илимрин Академиядин гьакъикъи член . Гьа и йисара ада филологиядин илимрин докторарни , ц I удралди кандидатарни гьазурна . Профессор Агьмедуллагь Гуьлмагьамедович общественнополитический уьмуьрдин яц I ани хьана . Ам Республикадин « Язы кознание Дагестана » журналдин жавабдар редактор , республикадин пуд журналдин редколлегиядин член , Даггосуниверситетда илимрин кандидатвилин диссертацияр хуьдай Советдин председатель , Россиядин илимрин Академиядин Дагъустандин илимрин центрда ч I алан , литературадин ва искусстводин Институтда докторвилин диссертацияр хуьдай Советдин председателдин заместитель хьана . Россиядин халкьдин культура ва тарих чирзавай Илимрин фондунин ва Россиядин Федерациядин образованиедин Министерстводин вири дережайрин гъалибчи хьун алимдин лап ч I ехи агалкьун хьана . Ам илимдин рекье къазанмишнавай агалкьунриз килигна гузвай Президентдин стипендиантни тир . Адан зегьмет гьак I « За отличные успехи в высшей школе » медалдизни лайихл�� хьанвай . Игитди садра гьунар ийизва , уьмуьрлух т I вар амукьзава . Алим Агьмедуллагь Гуьлмагьамедован къанажагълу вири уьмуьрни игитдинди хьиз эбеди яз элдин рик I ера амукьда . Чна рагьметлудан хизандиз , мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч I угуналди башсагълугъвал гузва . « Самурдин сес » газетдин коллектив .
+Азадогълийрин хуьруьн СОШ акьалт I арайдан гьакъиндай 2012 йисуз Мирзоева Гуьзел Насрудиновнадиз гайи 05АБ сериядин 0068113нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Магьарамдхуьруьн нянин умуми образованиедин школа акьалт l арайдан гьакъиндай 2013 йисуз Магьамедвелиев Ибрагьим Байрамовичаз гайи 05АБ сериядин 0084388нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+« Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин работникри стха Агьмедуллагь Гуьлмагьамедов кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз Абдулашим Гьажимурадоваз ва адан хизандиз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+I6ОКТЯБРДИЗ райондин образованиедин управлениеда к I елунинни тежрибадин участокрин ва куьмекчи майишатрин к I валахдин нетижаяр кьуниз талукьарнавай конкурс килигун кьиле фена . « Къизилдин зул » лишандик кваз тухвай конкурсдин мурад акьалтзавай несил зегьметдал , т I ебиатдал рик I алаз вердишарун тир . Конкурсда образованиедин 27 учреждениеди иштиракна . Адан иштиракчийри зулуз дигмиш жезвай емишар , майваяр чпин куьмекчи майишатрин бегьерар , цлан газетар гъанвай . Гьар са школади вичиз чара авунвай стол зулун хуш няметралди , емишрикай гьазурнавай хунчайралди безетмишнавай . Художественный самодеятельнострин коллективри гьазурнавай нумрайри гуьгьуьлар мадни хкажзавай . Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра центрдал алай М . Гьажиеван т I варунихъ галай школа Iчкадиз , Гилийрин ва Магьарамдхуьруьн 2нумрадин школаяр 2чкайриз , Хъартаскъазмайрин , Буткъазмайрин , Къуйсунрин , Чепелрин школайрин коллективар 3чкайриз лайихлу хьана Гъалибчийриз ва призерриз образованиедин управлениеди грамотаяр ва пулунин пишкешар гана . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилра : выставкадин иштиракчияр ва экспонатар . Р . ГЬАЖИЕВАН шикилар .
+Гъепцегьрин хуьруьн искусствойрин школадин коллективди играми буба Ю З Б Е Г кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз Юзбекова Эльнара Юзбековнадиз ва адан мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Куьлуь шуьлуьяр тахьун герек я
+I7АВГУСТДИЗ муниципальный райондин Кьил Фарид Агьмедова тухвай муниципальный райондин администрациядин аппаратдин совещаниедал « Райондин муниципальный умуми образованиедин организацияр к I елдай ц I ийи йисаз гьазур хьанвай гьалдин гьакъиндай » месэла гьална . Совещаниедал килигзавай месэладай доклад МРДИН администрациядин образованиедин управлениедин начальник У . Абейдуллаева авуна . Улубег Муьгьуьдинови ча вичин докладда къейд авурвал , умуми образованиедин учрежденияр к I елдай ц I ийи йисаз вахтунда ва ери аваз гьазурун патал тайин тир к I валах тухванва . Районда кардик квай умуми образованиедин 59 учреждениедани 20I5-20I6 лагьай к I елунин йисаз вахтунда гьазурвал акун патал планар туьк I уьрна . Профсоюздин комитетдихъ галаз меслят авуналди к I елдай ц I ийи йис патал чирвилер гунин пар виликамаз тайинарнава . I-4КЛАССРА к I елзавай аялар вири учебникралди таъмин я . 5классрин аялар учебникралди таъминарун патал издательствайрихъ галаз икьрарар кут I уннава . Райондин умуми образованиедин вири школайра ремонтдин к I валахар тухванва . И кар патал 2 миллионни I83 агъзур манатдин масляный ширер ва 292 агъзур манатдин эмульсиядин ширерни киреж маса къачуна . Асул гьисабдай , алай вахтунда образованиедин вири учрежденийра ремонтдин къенепатан к I валахар куьтягьнава . ВЕКИЛВИЛЕР ХИВЯЙ АКЪУДНА
+ИМАМ Яралиева вичин хивяй Дербент шегьердин кьилин векилвилер вахтундилай вилик акъудна . Идан гьакъиндай ада IIАВГУСТДИЗ мэрияда кьиле фейи совещаниедал малумарна . Фикир ийизвайвал , И Яралиеваз Кеферпатан Кавказдин крарай министерствода ва я РЖД дин хиле к I валах теклифнава .
+ДАГЪУСТАНДИН общественностди РД дин сад лагьай Президент М . Г . Алиеван 76 йисан юбилей гегьеншдиз къейдна . И вакъиадихъ галаз алакъалу тир шадвилер Муху Гимбатовичан хайиди тир Хунзах райондани кьиле фена . Райондиз гьахьдай гирведал Муху Алиев ва адахъ галай ксар районэгьлийри , вилик фуни кьел гваз экъеч I уналди , къаршиламишна .
+РД дин Къарабудахкент районда диндин месэлайрай же гьилрин 2Международный форум кьиле тухвана . Форумди вичин к I валах 3августдиз башламишна . Аниз теклифнавай гьуьрметлу мугьманрин арада Беларусь республикадин муфтий Абубекир Шабанович , жегьилрин крарин рекьяй РПЦ дин Синодальный отделдин председатель , Выборгский ва Приозерский епископ Игнатий , миллетрин крарин рекьяй Федеральный агентстводин руководителдин куьмекчи Олег Серегин , Крым Республикадин мусурманрин Духовный управлениедин векилар авай .
+22 август , 2015йис . 2 Умуми образованиедин гзаф учрежденийра ремонтдин к I валахар спонсоррин куьмекдалди кьиле тухвана . Месела . 7 учреждениеда гуьзчивал тухудай системаяр педагогический коллективрин ва спонсоррин гьисабдай кьиле тухвана . Гзаф школайри спонсоррин куьмекар къачуна . Хъуьт I уьн гьазурвални акваз башламишнава . Гьа са вахтунда райондин умуми образованиедин школаяр к I елдай ц I ийи йисаз гьазурунин к I валахда са жерге кимивилеризни чка ама . Умуми образованиедин учрежденияр , асул гьисабдай , куьгьне хьанвай , са жуьре кьадайвал туьк l уьрнавай да
+Куьлуь шуьлуьяр тахьун герек я
+раматра ава . Абуруз капитальный ремонт герек я . И жергеда , сифте нубатда , Ярагъкъазмайрин , Уружбайрин , Кьеп I иркъазмайрин , Кчункъазмайрин школаяр ава . Ярагъкъазмайрин школадин са корпус чик I идай гьалда ава . Умуми образованиедин учрежденийра ц I аяр кьуникай хуьнин месэлаярни хциз ама . Месела , умуми образованиедин вири учрежденийра ц I аяр кьуникай хабар гудай системаяр кардик квач , дараматрин к I арасдин ва маса конструкцияр ц I укай хуьдайвал гьялнавач . 5классра к I елзавайбур гьеле учебникралди таъминарнавач . Фарид Загьидиновича , къейд авурвал , школаяр к I елдай ц I ийи йисаз гьазурунин карда куьлуь шуьлуьяр тахьун герек я . Вири месэлайрив рик I ивай эгеч I ун ва абур энгелар тавуна акьалт I арун герек я . Ада гьалун герек тир са жерге месэлайрал фикир желбна . Гьалай месэладай гегьенш къарар кьабулна . Совещаниедал гьак I ЖКХДИН отделдин начальник И . Тагьиров , капитальный эцигунрин отделдин начальник Т . Къадиров , « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин директор , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат Н . Ибрагьимов ва масабур рахана ва абуруз чеб кьиле авай хилера к I валахар авай гьалдикай хабардар авуна . 1 МР дин АДМИНИСТРАЦИЯДА Мукаил АГЬМЕДОВ
+7АВГУСТДИЗ Дагъустан Республикадин Гьукуматдин Председатель Абдусамад Гьамидова Дербентда и шегьердин 2000 йисан юбилей сувар хьиз къейд авуниз гьазурвал акунин рекьяй оперативный штабдин заседание кьиле тухвана . Премьер министрди гьа и юкъуз Дербентдин агьалиярни кьабулна . Шегьерэгьлияр кьабулунин карда республикадин Гьукуматдин саки вири членри иштиракна . Абдусамад Гьамидова малумарайвал , арзачийри РДДИН Гьукуматдин патай къаришмишвал герек къвен тийизвай месэлаярни раиж авуна . Ада лагьайвал , вине авай организацийриз Дагъустандай агакьзавай арзаяр гзафни гзаф Дербентдай ва Дербент райондай къвезва . Абурун ч I ехи пай ЖКХДИН к I валахдиз талукьбур я . Гьа са вахтунда чеб гьялуник чка дин самоуправлениедин органрин ва гьукуматдин т I ем акакьдай месэлаярни ава .
+Дербентдин юбилей сувар хьиз къейд авунихъ галаз алакъалу месэлаяр веревирддай ч I авуз Абдусамад Гьамидова вахт лап т I имил амайдакай , гьавиляй неинки куьчеярни паркар аваданламишунин к I валахар куьтягьун , гьак I суварин серенжемрин кьилин репетицияни тухун чарасуз тирдакай лагьана . Дербентда авай ч I авуз РДДИН Гьукуматдин Председатель Абдусамад Гьамидов Рзаеван , Х . Тагъиеван , Крупскаядин т I варарихъ галай куьчейриз , шегьердин чпе аваданламишунин к I валахар кьиле физвай магьалриз килигна , III Интернационалдин т I варунихъ галай куьчеда авай са к I валера яшамиш жезвай агьалийрихъ галаз гуьруьшмиш хьана .
+КЪИЗГЪИНВИЛИН нубатдин чка Молдавия хьунин хаталувал ава , ана авай четинвилерин ч I уру нетижаяр уьлкведилай къецепатаз акъатун мумкин я . Европадин Советдин генеральный секретарь Турбьерн Ягланда « Нью Йорк таймс » газетда чапнавай макъалада ихьтин фикир лагьанва . Адан фикирдалди , Молдавиядин властри уьлкведа реформаяр тухун патал гьерекат авун лазим я , акси дуьшуьшда и уьлкве экономикадин рекьяй четин гьалдал расалмиш хьун мумкин я . Ягланда къейдна хьи , 2009йисуз государствода гьалар хъсанарда лагьана властдин кьилиз атай , Европадин терефдал алай политический къуватрин чалишмишвилери са шейни арадал гъанач . « Коррупцияди цуьк ахъайнава , власть , гьа виликдай хьиз , олигархрин гъиле ава , агьалийрин уьмуьрдин дережа лап агъузди я , гьавиляй Молдавиядин гражданар уьлкведай экъеч I на масанриз физва »,кхьизва Ягланда . Генсекди къейдна хьи , Кишиневда Украинада кьиле физвай вакъиайрикай тарс хкудун лазим я ва ихьтин вакъиаяр хьуниз рехъ гун лазим туш .
+ТУРЦИЯДИН Ялова шегьерда Кавказдин халкьарин международный фольклорный фестиваль кьиле фена . Ана чи дагъларин уьлкведин музыкантрин , гъилин сеняткарвилин искусстводин кьет I ен яратмишунрихъ галаз таниш жедай мумкинвал хьана . Кавказдин халкьарин кьуьлерин Государстводин « Дагъустандин жегьилвал » ансамблдин программади тамашачийриз иллаки эсер авуна . Гьар сеферда фестивалриз фидайла бажарагълу коллективди концертдин ц I ийи программа гьазурзава . И сефердани жегьилри рик I ивай к I валахна . Дагъустандин халкьарин кьуьлер туьркверин тамашачийри гурлу капаралди ва гьевесдалди къаршиламишзавай , гьак l сегьнедайни рекье хутазвай . Ансамблдин артистрин иер , милли парталрини тамашачияр гьейранарзавай . Фестивалдин программадик кутунвай , вичин дувулар Дагъустанда авай Турциядин жегьил гражданин Гази Айдемиран мехъерини адаз кьет I енвал гана . Интернациональный дуствилин халкьдин суварин чешмейрин кьиле хьайи жегьилди къени адаз агалкьунралди руководство гузва . Ада хкянавай СВАСХАСАВЮРТДАЙ тир студентка Мухлисат Алиева адаз куьмек гуз гьазур я . Ихьтин фестивалди неинки Турциядин гзаф кьадар агьалийрихъ галаз таниш жедай , гьак I курортдин шегьердин гуьрчегвиликайни лезет хкуддай мумкинвал гузва .
+ИНДИЯДИН Жаркханд штатда чкадин агьалийри суьгьуьрчивал авунай шак физвай вад дишегьлидиз инад кьуна . Идан гьакъиндай Индустан Таймс газетди хабар гузва . Канджия хуьре лашаралди , ракьун т I валаралди ва чук I улралди яракьламиш хьанвай са шумуд ц I уд касди чпин къурбандар к I валерай акъудна ва абур рекьидалди гатана . Чкадал атай ихтиярар хуьдайбуру 50 касдив агакьна кьуна , ц I ийи чуьруькар арадал татун патал хуьре полициядин десте туна . Кьунвайбурун чпин гафаралди , къаст авуна кьейи дишегьлийри къаргъишар авуникди ругуд вацран къене вад аял ва жегьилар кьена . Амма полицейскийри тайинарайвал , телеф хьайи дишегьлийри штатда 20I4 – йисалай тухузвай ичкибазвилиз акси кампанияда активнидаказ иштиракзавай . Индиядин полициядин делилралди , Индияда санлай къачурла I995-20I4ЙИСАРА суьгьуьрчивал авунай тахсир кутуна I046 дишегьли чандиз къаст авуна кьена .
+ЗАЛУКАР КЬАДАЙЛА I3 КАС ТЕЛЕФ ХЬАНА Малидин Севара шегьерда авай мугьманханада залукар кьадай вахтунда санлай къачурл�� I3 кас телеф хьана . Ихьтин делилар 9ав КОНТРЕРАС КЬЕНА АУГУСТО Пиночетан диктатурадин йисара Чилидин чинебан полициядин кьиле хьайи Мануэль Контрерас уьлкведин меркез тир Сантьягода авай больницада 86 йисан яшда аваз 7августдиз кьена . Аль Джазира телеканалдин малуматдал асаслу яз , Контрерас 20I4ЙИСАН 26сентябрдилай больницада авай . Ам дурк I унрихъ галаз алакъалу азар себеб яз къаткурнавай . Мануэль Контрерас I929ЙИСАН 4майдиз Сантьягода дидедиз хьана . I973ЙИСУЗ ам Чилидин чинебан полициядин кьил хьана . И къуллугъ ада кьуд йисуз кьиле тухвана . И вахтунда ада махсус « Коломбо » ва « Кондор » серенжемра иштиракна . I970ЙИСАРА Латиндин Америкадин са шумуд режимди тешкилнавай и кьве кампаниядин мурад чапла патан политический тешкилатрин к I валах пузмишарун тир . Ругуд уьлкведин Чилидин , Аргентинадин , Уругвайдин , Бразилиядин , Парагвайдин , Боливиядин махсус къуллугърин серенжемрин вахтунда инсанар чуьнуьхун , дустагъра тун , азабар гун хьтин къайдаяр ишлемишна . Контрерас 2008йисан майдиз Пиночетан ц I удралди маса терефдаррихъ галаз кьунай . Санлай къачурла , ам политикадин рекьяй аксибуруз азабар гунай 500 йисуз азадвиликай магьрумна . Чилида диктатордин режимдикай зиянар хьайи 40 агъзурдалай гзаф инсанар ава . Абурукай 3 агъзур кас яна кьена ва я гел галачиз квахьна . I973ЙИСУЗ , яракь гъиле кьуна , уьлкведин къурулуш дегишарай Пиночет I990ЙИСАЛДИ Чилидин кьиле амукьна ва 2006йисуз кьена . Гьак I ят I ани суддин вилик ам акъвазнач . густдиз « Би би си ди » гъана . Телеф хьайибурун арада ООНДИН миссиядин вад къуллугъчи , Малидин кьуд аскер ва гьужумайбурукайни кьуд кас ава . Телеф хьайи ООН дин къуллугъчийрикай кьве кас украинвияр , сад непалви , сад Кьиблепатан Африкадин ва садни чкадин агьали я . Миссиядин кьуд рабочий мугьманхана кьадай вахтунда къутармиш хьана . Абуру са шумуд югъ парталрин шкафда чуьнуьх хьана акъудна . Гьа са вахтунда абуру чпин мобилный телефонрин куьмекдалди къеце патахъ галаз алакъа хуьзвай . Малум тир боевикрин дестейрикай садани гьужум авунай жавабдарвал вичин хивез къачунач .
+20I5ЙИСАН I9АВГУСТДИЗ « Лекиди » вичин стадиондал , 3дивизиондин ( ЮФО ва СКФО ) футболдин командайрин арада футболдай Россияда сад лагьай чка патал кьиле физвай къугъунрин календарда къалурнавайвал , Махачкъаладин « Анжи Академия » кьабулна . И юкъуз стадиондал к I ват I хьанвай тамашачийри къугъун чи футболистар патал кьезилди жедайди , ам чи командадин хийирдиз ч I ехи гьисабдалди акьалт I дайди яз гьисабзавай . Мумкин я , « Лекидин » футболистарни гьа ихьтин фикирдал хьун . Себебни « Анжи Академия » зайиф команда яз гьисабун , ам турнирдин таблицада к I анел хьун тир жеди . Амма къугъун башламишайла им ягъалмиш фикир тирди мугьманрин къугъуни субутна . Абуру чпин физический хъсан гьазурвал , къугъунин тешкиллувал , гъалибвилихъ авай гьевес къалурна . Къугъун чи гадаяр патал заланди хьана . Гьар гьик I ят I ани , чи гадайрилай мугьманрин варариз кьве туп ягъиз алакьна . Жаваб яз абуру « Лекидин » вараризни са туп хъияна . Ахпа алахъунар гьикьван авунат I ани , са патавайни гьисаб дегишариз хьанач . Къугъун 2:I гьисабдалди « Лекидин » хийирдиз акьалт I на . 2сентябрдиз « Лекиди » вичин стадиондал Махачкъаладин « Динамо Дагестан » кьабулда . Ф . ГЬАЖИЕВ . В СВЯЗИ с проведением ООО « Газпром газораспределение Дагестан » профилактических работ по подготовке к отопительному сезону , будет прекращена подача газа с ГРС « Магарамкент » с 25.08.20I5 г . по 27.08.20I5 г . Р . МАГОМЕДОВ , заместитель директора филиала по реализации газа .
+РД дин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин пресс къуллугъдин ва информациядин управлениеди хабар гузвайвал , 2Iоктябрдиз Москвада Дагъустандин делегация чи республикадин патай Государстводин Думадин депутатрихъ галаз гуьруьшмиш хьана . Парламентарийрихъ галаз и гуьруьш Россиядин Федеральный Собраниедин Государстводин Думада Дагъустан Республикадин Йикъар тухунин сергьятра аваз кьиле фейиди я . Дагъустандин делегацияди миллетрин крарин , федеральный къурулушдин , чкадин самоуправлениедин рекьяй комитетрин членрихъ галаз лап важиблу месэлаяр веревирдна : са жерге федеральный законрик кухтунвай туьк I уьр хъувунрин гьакъиндай ; регионра милли политикадин стратегия уьмуьрдиз бажармишунин гьакъиндай ; чкадин самоуправлениедин органрихъ галаз санал к I валахунин к I алубрин гьакъиндай ; республикада миллетрин арада авай алакъайрин ва властрин гележегдин стратегиядин гьакъиндай . Гуьруьшдал рахай республикадин Кьили депутатрин рик I ел эхиримжи кьве йисуз Дагъустанди къазанмишнавай агалкьунар хкана . Государстводин Думадин депутатрихъ галаз тухвай гуьруьш Госдумада Дагъустандин официальный йикъан асул мярекат хьана
+22ОКТЯБРДИЗ райондин администрацияда муниципальный райондин терроризмдиз акси тир комиссиядин нубатдилай къецяй тир заседание кьиле фена . Заседаниедин к I валахда муниципальный райондин жавабдар работникри , къайда хуьзвай органрин ва са жерге маса идарайрин , диндин ва общественный организацийрин , СМИ рин векилри , хуьрерин администрацийрин кьилери иштиракна . Заседание райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай , терроризмдиз акси комиссиядин председателдин Iзаместитель Гьабибуллагь Мурадалиева ачухна ва кьиле тухвана . Вичин рахунра Гьабибуллагь Желиловича заседаниедин иштиракчияр Дагъустан Республикадин терроризмдиз акси тир комиссияди 20I4ЙИСАН 24сентябрдиз кьабулай къарардин кьилди пунктарихъ галаз танишарна . Анал къайда хуьзвай органри чкадин самоуправле ниедин органрихъ галаз сигъ алакъада аваз терроризмдиз ва экстремизмдиз акси яз тухузвай к I валахдин ва и жигьетдай яз комплексный пландин бинедаллаз муниципальный районди тухузвай к I валахдин ��ьакъиндай месэлайриз килигна . И месэлайрай Россиядин МВД дин районда авай отделдин полициядин начальникдин заместитель Магьамед Эминова ва общественный хатасузвал хуьнин рекьяй райадминистрациядин кьилин заместитель Шериф Алиханова докладар авуна . Докладрин винел рахай райондин прокурордин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Марат Къазиагьмедова , Филерин , Самурдин , Тагьирхуьруьн къазмайрин хуьрерин администрацийрин кьилер тир Абдулмалик Гьамзаева , Мусабек Ражабова , Абдулкъадир Султанова и месэлайрай чпин фикирарни лагьана . Заседаниедал гьалай месэлайрин винел талукь къарар кьабулна .
+РОССИЯДИН Федерациядин Президентдин 20I4ЙИСАН 30сентябрдиз кьабулай 647 – нумрадин Указдихъ ва Россиядин Федерациядин оборонадин министрдин «20I4 йисан октябрдиз декабрдиз Россиядин Федерациядин гражданриз военный къуллугъдал эвер гунин ва призывдай военный къуллугъ кьиле фейи гражданар военный къуллугъдилай ахъагъунин гьакъиндай » 7I0НУМРАДИН приказдихъ галаз кьадайвал , Магьарамдхуьруьн территориядал 20I4 йисан Iоктябрдилай гражданриз военный къуллугъдал эвер гунин зулун призыв башламишнава . 20I4ЙИСУЗ военный къуллугъ призывдай кьиле финин вахт виликанди яз ама ва ада I2 варз тешкилзава . Зулун призывдин вахт 1 октябрдилай 3Iдекабрни кваз давам жеда . Им Дагъустан Республикадин военный комиссариатдин Магьарамдхуьруьн районда авай отделди 3Iдекабрдалди гражданриз военный къуллугъдал эвер гунихъ галаз алакъалу вири месэляр акьалт I арун , военный командаяр тешкилун ва абур къуллугъ кьиле фидай чкайриз рекье тун патал Дагъустан Республикадин к I ват I дай пунктуниз агакьарун герек я лагьай ч I ал я . 20I4ЙИСУЗ армиядиз эвер гуна ц I ийивални ава . « Военноврачебный экспертизадин гьакъиндай Положение тестикьарунин гьакъиндай » 20I3ЙИСАН 4июлдиз Россиядин Федерациядин Гьукуматдин Поста новление Iянвардилай къуватда гьатнава . Ана гьи уьзуьрар квайбур военный къуллугъдал эвер гуникай азад ийидат I а къалурнава . 20I3ЙИСАН 2июлдиз кьабулай I70НУМРАДИН Федеральный законда къалурнавайвал , гьисабиз жедай себеб авачиз военный къуллугъ кьиле тефей призывникар государстводин ва я муниципальный къуллугъдал кьабулдай ихтияр авач . И закон 20I4ЙИСАН Iянвардилай къуватда гьатнава . Эльман ГЬАЖИЕВ , Дагъустан Республикадин военный комиссариатдин Магьарамдхуьруьн районда авай отделдин начальник .
+I99Iйисалай башламишна дуьньяда яшлу инсанрин югъ кьиле тухузва . Россияда и суваряшлу инсанрин югъ сифте яз I992ЙИСУЗ къейдна . Себеб « Яшлу инсанрин месэлайрин гьакъиндай » I992ЙИСАН Iиюндиз РФ дин Верховный Советдин Президиумди кьабулай Постановление хьана . Яшлу инсанрин югъ кьиле тухунин кьилин мурад ч I ехи яшарин инсанрин важиблу месэлайрал общественностдин фикир желбун , обществодихъ абурал гьалтзавай социальный месэлаяр ва четинвилер агакьарун я . Маса гафаралди , Россияда и сувар – яшлу инсанрин Международный югъ ч I ехи несилдин инсанар герек хьунин важиблувал аннамишунихъ рекье тунва . Ч I ехи яшарин инсанар , абуруз исятда лугьузвайвал ч I ехи несилдин инсанар , аслу туширбур яз амукьун , обществодин культурадин , общественный , экономический уьмуьрда иштиракдай мумкинвал авайбур яз амукьун я . Абурухъ къенепатан вири къуватар ва алакьунар уьмуьрдиз кечирмишдай мумкинвал хьун герек я . Чи уьлкведа т I имил таъмин тир ва ялгъуз инвалидар ва пенсионерар социальный рекьяй хуьнин месэлайриз гзаф фикир гузва . И кар чи уьлкве дин агьалийрин саки кьудай са паюниз талукь я . Федеральный ва РД дин законрихъ галаз кьадайвал , зегьметдин ветеранриз ва далу патан зегьметчийриз социальный рекьяй куьмек яз гьар вацра пулуналди ( ЕДВ ) куьмек гузва . Чи районда ихьтин куьмек 2352 касди къачузва . Вири группайрин инвалидрихъ ва зегьметдин ветеранрихъ жилищно коммунальный къуллугърин рекьяйни пулунин куьмек агакьзава . « Ч I ехи яшарин гражданриз ва инвалидриз социальный рекьяй къуллугъ авунин гьакъиндай » Федеральный Закондихъ галаз кьадайвал , ч I ехи яшарин инсанриз социальный рекьяй къуллугъ авун ва масадан куьмекдин игьтияж авай ялгъуз ксар социальный рекьяй жуьреба жуьре куьмекар гун патал серенжемар кьабулзава . Районда к I валериз физ социальный рекьяй 528 касдиз къуллугъ ийизва . Государстводин « Гражданар социальный рекьяй хуьн » программа уьмуьрдиз кечирмишунин сергьятра аваз агьалияр социальный рекьяй хуьдай органри чкадин самоуправлениедин органрихъ ва Дагъустандин дяведин ва зегьметдин ветеранрин советдихъ галаз санал гьар йисуз ВОВ дин иштиракчийрихъ , далу патан зегьметчийрихъ ва телеф хьайи ас керрин хендедайрихъ РФ дин законодательстводи тайинарнавай социальный рекьяй куьмекар агакьзават I а ва абур гьихьтин шарт I ара яшамиш жезват I а ахтармишзава . « Магьарамдхуьруьн район » МО да авай агьалияр социальный рекьяй хуьдай Управлениеда пулсуз прововой куьмек гун тешкилнава . Гражданский , хизандин , зегьметдин къанунрин , социально таъминарунин , социальный рекьяй куьмек гун тешкилунин месэлайрай консультацияр гузва . Ч I ехи яшарин инсанрин вири месэлаяр гьалунин карда гьар сада иштиракун лазим я . И карни жуван диде бубадикай , мукьва кьилийрикай къайгъу ч I угунилай башламишна к I анда . Ч I ехи несилдин инсанрин акьуллувал , тежриба , чирвилер ва вердишвилер ва бажарагълувал общество вилик тухунин кардик ч I ехи пай кутадай къуват я . Ч I ехи яшарин инсанрин игьтияжар ва мумкинвилер фикирда кьуналди , чна чазни лайихлу гележег гьазурзава . Фадгеж чакайни гьар сад яшлу инсандин дережадив агакьда эхир . « Магьарамдхуьруьн район » МО да авай агьалияр социальный рекьяй хуьдай управление .
+20I4ЙИСАН I5ОКТЯБРДИЗ райондин методикадин кабинетдин ( РМС ) базадал к I елунин рекьяй школайрин директоррин заместителрин семинарсовещание кьиле фена . Анал « Образовательный учреждениеда методикадин к I валах хъсанарун », « К I елунрин пар ва школьникрин сагъламвал » месэлаяр гьялна . Чпин к I валахдин тежрибадикай Къуйсунрин СОШ дин , Чепелрин ООШ дин , Хъартаскъазмайрин СОШ дин , Ярукьваларин ООШ дин директоррин заместителар тир Ф . Тагьировади , З . Дустархановади , Э . Магьамедханова , Ф . Ибрагьимовади гегьенш суьгьбетар авуна . Семинар совещаниедин к I валахдин нетижаяр кьуналди РМК дин заведующий Исмаил Магьамедрасуловича Къуйсунрин СОШ да методический к I валах тешкилуна хъсанвилихъ дегишвилер авайди лагьана , гьак I семинардин к I валахда к I елунрин рекьяй Хъартаскъазмайрин СОШ дин директордин заместитель Э . Магьамедханован активный иштираквал къейдна . Методикадин к I валах хъсанарунин рекьяй тайин тир меслятар гана . А . ГЬАЖИЕВА , РМК дин методист . Шикилда : семинар кьиле физвай вахт .
+ТУЬРКИЯДИН властри Сирияда « Исламдин государстводин » ( ИГ ) боевикрихъ галаз женг ч I угун патал уьлкведин кьиблепата авай Инджирлик авиабаза США дин ва адан союзникрив вугунин гьакъиндай авай малумат инкар авуна . Идан гьакъиндай , Туьркиядин Премьер – министр Ахмед Давутогълыдин пресскъуллугъдал асаслу хьана . Рейтер агентстводи хабар гана .
+ЭБОЛА къиздирмадик кьейибурун кьадар 4 агъзур касдилай алатнава ,хабар гузва Виридуьньядин сагъламвал хуьдай организациядин I0 – октябрдин малуматда . Виридалайни гзаф инсанар Либерияда кьена - 23I6 кас . Азар акатнавайбурун кьадар 4076 дав агакьнава . Сьерра Леонеда 2950 касдик азар акатнава , 930 кас кьена . Гвинеяда I350 кас азарлу хьанва , кьейибурун кьадар 7I8 касдив агакьнава . Идалайни гъейри , алай вахтунда сад кьве кас азарлу хьанвай дуьшуьшар авай кьуд уьлкведин гьакъиндайни лугьузва . Нигерияда 20 кас азарлу хьанва ,8 кас кьена . Сенегалада азар акатнавай са дуьшуьш регистрация авунва , кьейибур авач . Испанияда , малуматдал асаслу яз , Эбола къиздирмадик са кас азарлу хьанва . Уьлкведа и азар мад акатнавай ва идалай гуьгъуьниз кьейи ксар авач . Гьахъ гьисабда гьак I ни Конгодин демократвилин республикада азарлу хьанвайбурун гьакъиндайни малуматар ганва . ВОЗДИН делилралди , и уьлкведа 7 октябрдиз азарлу хьайи 7I ва 43 кас кьейи дуьшуьшар регистрация авунва . Эбола къиздирмадик алай вахтунда азарлу хьанвайбурун кьадар , санлай къачурла , 8470, кьейибурун кьадарни 4076 касдив агакьнава .
+БЕЛОРУССИЯДИН президент Александр Лукашенкоди малумарайвал , адаз вичин уьл кве Россиядивай къакъатна акваз к I анзавач . Идан гьакъиндай ТААС ди хабар гузва . « Чна Россиядивай къакъатна яшамиш хьун гьич фикирдизни гъизвач . Эгер вири жуьредин къурхуйриз саналди рум гуз хьайит I а , чавай вири к I валахриз таб гуз алакьда », къейдна ада . Лукашенкоди алава хъувуна хьи , алакъайрин асул диб экономика я . « Эгер алишверишдинни экономикадин хиле к I валах къайдадик кваз вилик фейит I а , чаз са жуьредин т I урфанрихъайни чайгъунрихъай кич I е жедач »,алава хъувуна ада .
+ТАЖИКИСТАНДА наркотикар хуьнай миск I индин 36 йис хьанвай имам хатиб кьунва . Идан гьакъиндай уьлкведин президентдин патав гвай наркотикрал гуьзчивалдай Агентстводин сайтда
+КНР динни Кьиблепатан Кореядин арада демилитаризованный зонада рахунар башламиш хьанва . Идан гьакъиндай I5ОКТЯБРДИЗ Сеулдин « Ренхап » агентстводи хабар гана . СМИ рин малуматрал асаслу яз , рахунрин мурад Корея дин полуостровдал ч I уру гьаларин дережа агъузарун я . И гуьруьшмиш хьуник кьил кутурди , тестикьарзавайвал , Пхеньян я . КНР динни Кьиблепатан Кореядин арада авай алакъаяр алатай гьафтеда Хъипи гьуьле Кеферпатан Кореядин гимиди сергьят ч I урайла кьве уьлкведин катерри чпи чпиз гуьлле гайидалай гуьгъуьниз къизгъин хьана . хабар гузва . Чир хьайивал , ада наркотикар вичини ишлемишзавай ва абур масани гузвай . Къекъвей вахтунда адавай вазелиндин 4 къапунай ва целлофандин пакетдай мич I и махъ рангунин шей жагъана . Суддин экспертизади ам бейгьуш тирди тестикьарна . Динэгьлидиз наркотикар гъиз хьайи кьве касни кьунва .
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+I6ОКТЯБРДИЗ райадминистрациядин заседанийрин залда образованиедин профсоюздин работникрин , школайрин директорин , бахчайрин заведующийрин ва са жерге идарайрин векилрин иштираквал аваз гьахъ гьисабдин ва сечкийрин конференция кьиле фена . Конференция профсоюздин райкомдин председатель Абубакар Ханмагьамедова ачухна . Анал сифте гаф рахай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Агьмедов Фарид Загьидиновича профсоюздин райкомдин к I валахдикай , профсоздин важиблувиликай гегьенш ихтилатар авуна ва малимрив « РДДИН образованиедин отличник » т I варар гунин гьакъиндай удостоверенияр шад гьалара вахкана . Ахпа конференциядал профсоюздин райкомдин ва ревизиядин комиссиядин председателрин гьахъ гьисабдин докладрихъ яб акална , профсоюздин райком , ревкомиссия ва республикадин 7конференциядиз делегатар хкяна . Конференциядал Ц I ийихуьруьн юкьван школадин директор Наби Набиев , Магьарамдхуьруьн махсус школаинтернатдин директордин заместитель Алаудин Сайидов , профсоюздин сифтегьан организациядин председатель Амина Гьажиева , « Солнышко » бахчадин профсоюздин сифтегьан организациядин председатель Ракъуят Гьажиева , образованиедин ва илимдин работникрин профсоюздин рескомдин отделдин заведующий Магьамед Идрисов рахана . Абуру профсоюздин райкомди тухвай к I валахдиз рази жедай къимет гана ва Ханмагьамедов Абубакар председателвиле хкягъ хъувунин ва сечкияр ачух сесер гуналди кьиле тухунин теклиф гана . Рейсадвилелди сес гунин нетижада профсоюздин райкомдин председателвиле мад сеферда Ханмагьамедов Абубакар хкяна . Анал гьак I, ачух сесер гуналди ревизиядин , мандатдин комиссияр ва гьахъ гьисабдинн�� сечкийрин республикадин 7конференциядиз делегатар хкяна .
+Яргъал йисара Ахцегь райондин ОВД дин начальниквиле к l валахай Селягьов Селягь кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз рагьметлудан хизандиз ва мукьва кьилийриз дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+Шахпазов Шихкерим ва ярар дустар .
+« Самурдин сес » газетдин 2014йисан 11октябрдиз акъатай 48нумрадин газетдин 1чина ц l аяр хъийидай вахтунин гьакъиндай ганвай МР дин райадминистрациядин къарардин 7ц l арц l е гъалат l хьана «4апрелдалди » кхьенвай чкадал «1апрелдалди » к l елна к l анда .
+I2ОКТЯБРДИЗ кьиле фейи муниципальный райондин администрациядин аппаратдин совещание муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова кьиле тухвана . Совещаниедал образованиедин управлениедин начальник У . Абейдуллаеван , ЦРБ дин кьилин духтур Гь . Беглерован , « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин кьилин пешекар С . Сефералиеван , чилин алакъайрин ва чил ишлемишунин отделдин начальник Б . Исабегован , экономикадин отделдин начальник Т . Техмезован , ОВД дин начальникдин заместитель , полициядин подполковник Г . Эфендиеван ва масабурун информацийрихъ яб акална . Фарид Загьидиновича эхирдай нетижаяр кьуналди вири дережайрин руководителривай хиве авай везифайрив вири жавабдарвал гьисс авуна эгеч I ун истемишна . Ф . ГЬАЖИЕВ .
+I3ОКТЯБРДИЗ муниципальный райондин администрациядин дараматда рекьерин гьерекатдин хатасузвал таъминарунин рекьяй райондин комиссиядин заседание кьиле фена . Заседаниедин к I валахда райондин администрациядин жавабдар работникри , райондин законар хуьдай органрин ва образованиедин управлениедин векилри , хуьрерин поселенийрин кьилери , общественный организацийрин векилри иштиракна . Комиссиядин заседание « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова ачухна ва кьиле тухвана . Йикъан месэлайрай докладдар ГИБДД дин Магьарамдхуьруьн районда авай отделениедин начальник Ж . Агьмедова , образованиедин управлениедин начальник У . Абейдуллаева , рекьеринни абур ишлемишунин карханадин кьилин инженер Р . Шихженнетова авуна . Комиссиядин заседаниедал районда рекьерин гьерекатдин хатасузвал таъминарун патал тухузвай вилик пад кьадай к I валахдиз , райондин образованиедин управлениеди ва ГИБДД дин отделениеди рекьера аялрин хасаратвилин вилик пад кьун патал санал тухузвай к I валахдиз къимет гана . Комиссиядин заседаниедин эхирдай муниципальный райондин кьил Фарид Загьидиновича винидихъ т I варар кьунвай структурайрин к I валахда амай кимивилерал , абур арадай акъуддай рекьерал фикир желбна . ДАГЪУСТАН РЕСПУБЛИКА « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин администрация КЪАРАР № 458
+2015йис 12октябрь . Магьарамдхуьр . 2015-2016йисарин ц l аяр хъийидай вахт тайинарунин гьакъиндай Гьакъикъатда харж авур т l ебии газдин гьисаб дуьз кьунин мураддалди къарар акъудзава : 1. Ц l аяр хъийидай ��евирдин вахт 2015йисан 15октябрдилай 2016йисан 15апрелдалди тайинарин . Муниципальный райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай ГЬ . МУРАДАЛИЕВ .
+МОСКВАДА ц I ийик I а туьк I уьр хъувурдалай гуьгъуьниз Европада виридалайни зурбади тир ругуд мертебадин Соборный миск I ин ачухна . Финансрин рекьяй таъминарунин асул пай бизнесмен Сулейман Керимова вичин хивез къачуна .
+8-9ОКТЯБРДИЗ Дагъустанда Москвадин йикъар кьиле фена . 8октябрдин нянихъ Урусрин драмтеатрдин ч I ехи залда Москвадин ва Дагъустандин искусстводин устадри , эстрададин гъетери ч I ехи концерт гана . 9октябрдиз Москвадин делегация Дербент шегьердиз мугьман хьана .
+КЪИЗЛЯРДИН ЮБИЛЕЙ 3ОКТЯБРДИЗ Къизлярда шегьер арадал атайдалай инихъ 280 йис тамам хьуниз талукьарнавай шад серенжемар кьиле фена . Юбилейдин шадвилер агъзурралди чкадин агьалияр ва мугьманар к I ват I хьанвай шегьердин кьилин стадиондал кьиле фена . ГЬУКУМАТДИН ПРЕДСЕДАТЕЛДИН ПРЕСС – КОНФЕРЕНЦИЯ
+РД дин Гьукуматдин Председатель А . М . Гьамидова « Ачух власть » проектдин сергьятра аваз « Дагъустан » РИА – дин залда пресс конференция кьиле тухвана . Ам Дербентдин юбилейдин мярекатар кьиле финин нетижаяр кьуниз талукьарнавай . Ада шегьерда гьихьтин к I валахар тамамарнат I а , четинвилер гьихьтинбур ацалтнат I а , сувар гьик I кьиле фенат I а суьгьбетна .
+АСКЕРВИЛИН дуствал виридалайни мягькемди я лугьуда . Гьакъикъатдани гьак I я . Ц I у кьунвай фронтдин рекьер санал к I вачи ат I айбурун , живеди кьунвай окопра хъуьт I вер акъудайбурун , гуьллейрин ц I ун хураз къуьн къуьне аваз фейибурун рик I елай женгинин юлдаш алатун мумкин туш . Женгинин стхавал ирс яз хтулрални , птулрални атанва . Бубайрин баркаллу адетар веледри ян тагана давамарзава . Магьарамдхуьруьнви Агъафендиев Надир Виктор Борзовахъ галаз са яхц I ур йис идалай вилик армиядин жергейриз эвер гайила таниш хьана . И танишвал мягькем дуствилиз , ахпа ха лис стхавилиз элкъвена . Абуру къуллугъ акьалт I на чара хьайилани сада сад рик I елай ракъур тавунин , мумкинвал хьайила сада садал кьил ч I угунин мягькем гафни ганай . Амма гьамиша рик I из к I андайвал , фикирдиз къачурвал жедач . Гуьруьшмиш хъижедай мумкинвал абуруз анжах ц I и хьана . Себебар гьихьтинбур ят I а , ц I и Магьарамдхуьруьн чилел кьиле фейи гуьруьшдикай Кома Республикада акъатзавай « Трибуна » газетда ганвай макъалада ачухзава . А макъала са дегишвални тавуна урус ч I алал ( Комида авай дустарни гъавурда акьун патал ) чи газет к I елзавайбурун фикирдиз теклифзава . Ф . ГЬАЖИЕВ .
+Азиз дагълар , ваз акуна азабар Дявед сара чи дидейри эх авур . Азиз дагълар , ваз акуна аялар Вичин хайи бубадин пак чин такур . Ваз килигиз низ чид шумуд етимди Т I уб накъварин селлер гъана вилерай ? Вун рик I еваз шумудни са итимди Женгера гьич тур вегьенач гъилерай . Азиз дагълар , дяведиз вун паталди Агъзурралди фена жегьил лезгияр . Чи уьлкве гьич кьун тавурай завалди ! Дустуниз ягъ тавуй дустун ивияр . Азиз дагълар , хва фидай югъ дяведиз Мад садрани чи дидейриз такурай ! Дяве к I ани инсандин рик I, я Аллагь , Лап дидедин ратунамаз пад хьурай . Гьар сефер ви такабур кьил акурла Аял вахтар хкведа хьи рик I ел зи ! Лугьузва за даим дуьа авурла : Етим аял заз такурай чилел зи !
+Гьуьлуьн кьере лап йифелди амукьиз , Къайи къванцел вун рик I еваз ацукьиз , Ви шиирар ктабдай за к I елзава , Вун такваз за гагь гагь яргъал шелзава . Вучиз , Аллагь , зун и йикъа гьатнава ? Чи муьгьуьббат чавай яргъаз катнава ? Хабар авач зи ярдиз зи гьалдикай Вич такваз зи рик I е авай т I алдикай . Ви ктабдин гьар са чинив рахазва , Ви гафари зун ч I улунал гатазва . Гьайиф , гьайиф , ахъайна вун гъиляй за . Амма , зерре ахъайначир рик I яй за . Зун акваз къе секинсуз я лепеяр , Чун кьвед къекъвей ацахьзава гуьнеяр . Ирид йис я вун зи вилиз такуна , Зи гьалдикай ерли хабар такьуна . Ваз к I ан хьайдал за кьадарсуз дамахна , Аман , Аллагь , агь , за вуч пис к I валахна . Заз чидачир ихьтин эхир жедайди , Чи к I анивал бахтсузвили недайди .
+Сифте шиир кхьей йикъан экуьнахъ За яд хъвана Сулейманан булахдай . Ирид к I унч I къизилгуьлер к I анидаз Ат I ана за Алирзадин яйлахдай . Сулейманан нефес авай шиирар Кьеп I ин к I ане к I елдай заз зи дидеди . Вичиз гьик I а акунайт I а Алирза Ахъайдай заз зи Рабият бадеди . Сулейманни Алирза заз вири я : Зун шииррин паклу рекьел гъайибур ! Заз чида хьи алачирди чилерал , Куь шиирар к I елунвай тух хьайибур .
+« ПОЛЕ ЧУДЕС » тамашадин 25 йис тамам хьуниз гьазурвилер аквазвайла Якубовича малумарна : 25числодихъ галаз низ гьихьтин лишанлу вакъиаяр ават I а , гьаниз атун . Атайбурун арада ц I арц I ар гузвай ц I ийи перем алай , вили фитедин пип I ер ченедин к I аникай кьве туп I ув ч I угуна кьунвай са къари бадени авай . Квез 25число квелди лишанлу я ? жузуна адавай . Заз закай 25 йиса авай руш хъхьана к I анзава . О гьо гьо ! Ру уш ?гадар хьана Якубович . Ру уш ? Вун гьак I ани руш хьиз ава кьван ц I арц I ар алахьна физ . Аквада ман чаз ви кьисметдиз вуч къведат I а , элкъуьра кван « бахтунин чарх ». Цуьквер кьунвай гъилин кьуьнт ак I урна ада чарх элкъуьрна . Акъваз хьана чарх . Якубовичай гьарай акъатна : Банкрот ! Хъижедач ! Кана ! Руш хъижедач , ханум , вакай ! Ам тарихда хьайи кар туш ! Жеда ! За лугьузва жеда !чин к I еви авуна къари бадеди . Рагъ акьурла , цуьк ахъа жеда , це заз темен . Ви темен дарман жеда заз … О гьо гьо ! За темен це е ?!кам кьулухъ вегьезва Якубовича . Регъуь жемир , регъуь жемир . Ви первана п I узар галукьайбур Абу земземдин яд хъвайибур хьиз бахтлу жезва ,лугьуз лугьуз , вич руш хьиз юзуриз , ц I арц I ар гузвай перем алай къари баде , п I узар жум хьиз к I ват I на , камар каци хьиз хъуьтуьлдиз эцигиз мукьва жезва Якубовичав . Ам акваз Якубовичан спелриз гьекь акъатзава . Темягьрин ашкъидив ац I анвай ц I арц I архалумаз а лацу спелрал т I уб хьайит I ани алтадиз к I анзава . Рик I е авай к I валах ийиз к I анз гъил виликди фейила фитедин патар ахъа хьана . Адан ачух хьайи чин акурла Якубовичалай ухьт алахьна . Адан вилик квайди къари баде ваъ , машгьур зарафатчи артист Петросян тир .
+ООН дин штаб квартирада Владимир Путинанни Барак Обамадин рахунар кьиле фена . Гуьруьшмиш жедалди вилик президентар журналистри гуьзлемишзавай залдиз гьахьна ва сада садан гъилер кьуна , рахунар кьиле тухун патал гьазурнавай к I вализ гьахьна . СМИ рин векилрин суалриз Путинани Обамади жавабар ганач , хабар гузва « Интерфаксди ». Ибур Путинанни Обамадин 20I3ЙИСАН июндилай Кеферпатан Ирландияда « ч I ехи муьжуьдан » саммит хьайидалай ва 20I4ЙИСАН ноябрдиз Китайда кьиле фейи АТЭС дин саммитдилай гуьгъуьниз кьиле фейи сад лагьай рахунар я . 20I5 йисуз президентар анжах са шумуд сеферда телефондай рахана . РФ дин Президентдин пресс секретарь Дмитрий Пескова хабар гайивал , кьве уьлкведин регьберрин гуьруьш I сятни 40 декьикьада кьиле фена . 28сентябрдиз Путинни Обама ООН дин Генеральный секретарь Пан Ги Муназ мугьман хьана . Кьве уьлкведин регьберри бокалар галукьарна . США дин президентди вичин тост зарафатралди лагьана . Адан Россиядин амадагдин гуьгьуьлни хъсанзавай .
+СИРИЯДИН курдри « Исламдин государстводин » боевикрихъ галаз женг ч I угуна Россиядин тереф хуьзва ва военный рекьяй Москвадихъ галаз санал к I валахуник умуд кутунва . Идан гьакъиндай « Ц I ийивилер » РИАДИЗ интервью гудайла , Сириядин Курдистандин кесерлу « Демократвилин Союз » партиядин кьил Салигь Муслим Мугьаммеда малумарна . « Чун Сирияда терроризмдихъ галаз женг ч I угвазвай вирибурун патал ала . Россиядин гьерекатрин тереф чна хуьзва , гьатта абур геж хьанат I ани »,кхьизва агентстводи . Ада умуд кутазва хьи , Россия къаришмиш хьуни Сирияда политический чуьруьк гьялдай мумкинвал гуда . Мугьаммедда гьак I ни Москвадиз курдрин чпи чеб оборона ийизвай халкьдин дестейрихъ галаз сигъ алакъада хьунизни эвер гана . « Курдрин терефди международный коалициядихъ галаз санал к I валахзава , чаз курдри РФ дихъ галаз террориствилиз акси женгина санал к I валахна к I анзава . Чаз вири терефар и ч I уру кардиз акси хьана к I анзава »,лагьана партиядин регьберди . 5октябрдиз Пентагонди , Сирияда гуя гужар артухарзава лугьуз , Россиядик тахсир кутуна . Пуд югъ идалай вилик США ди , Великобританияди , Францияди , Германияди , Катарди ва Саудовский Аравияди арабрин и уьлкведа Москвади ийизвай гьерекатрихъ галаз алакъалу яз чпик къалабулух акатнавайдан гьакъиндай малумарна .
+ПЕХЪИ жанавурди Ростовдин областдин Миллеровский райондин Ореховка хуьре пуд итим ва к I валин гьайванар кьуна , хабар гузва гьайванрин азаррихъ галаз женг ч I угвадай областдин станциядин сайтда . Ветеринаррин делилралди , агьвалат 4октябрдиз арадал атана . Жанавур водокачкадал атана ва чкадин агьалийрикай садал вегьена . Идалай гуьгъуьниз вагьши къуншидаллай гьаятдиз гьахьна ва мад кьве касдин к I вачер кьуна . « Жанавурди гьак I кьве кал , 5 киц I кьуна , 6 лагьайди ада к I ус к I усна ва гьак I са шумуд къушни », лугьузва станциядин директор Борис Геттоди . Ада алава хъувурвал , хасаратвал хьайибурукай сад больницада къаткурнава , мад кьве кас профилактикада ава . Хабар гузвайвал , чкадин егерди вагьши хуьруьн къерехда яна . Ветеринарри ахтармишайла тестикьарайвал . Жанавур пехъивилик азарлу тир . 22сентябрдиз пехъи кьуьгъуьрди адан шикил ягъиз к I ан хьайи Белгородский областдин агьали к I асна . Идалай гуьгъуьниз гьайван лабораториядиз гъана . Ахтармишайла чир хьайивал , амни пехъивилик азарлу тир . Тюменский областдин Казанский райондин Новоселезнево хуьруьн мулкунал 25августдиз , пехъивилик азарлу сик I себеб яз , кьве вацран карантин кардик кутунай . И серенжем , вагьши са к I валин гьаятдиз гьахьна , киц I ихъ галаз кк I айдалай гуьгъуьниз кардик кутунай .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+5ОКТЯБРДИЗ Магьарамдхуьре авай РФ дин халкьарин адетдин культурадин центрдин фойеда гъили ч I угунвай шикилрин гъвеч I и выставка ачухнавай . Абур гьар са кас гьейран жедай хьтинбур тир . Шикилрай кьуьл ийизвай балерина , тарцин хилел ацукьна манияр язавай билбил , къвалавай шегьре рехъ фенвай ял ядай парк аквазвай . Абурун маналувал , ишлемишнавай рангарин гуьрчегвал кьат I из хьун четин тушир . Автордилай вичин фикирар тамашачийрив агакьариз алакьнавай . Жегьил художник Магьарамдхуьруьн М . Гьажиеван т I варунихъ галай школадин II классдин ученица Кристин Назарова тир . Шикилар ч I угунай адаз гаф авач . Гъвеч I и
+ч I авалай вичин фикирар шикилралди лугьуз вердишарнавай Кристинахъ ч I угунвай ц I удралди шикилар ава . Абур кьадайвал рамкайра тун , абур хуьн ада масадал вегьезвач . Кристинан рик I е вичин шикилрин ч I ехи выставка ачухунин мурад ава . Школадилай гуьгъуьниз гьа и рекьяй махсус образование къачуникай ва вичин рик I алай пеше давамаруникай фикирзава . Къуй вуна къачузвай камар мягькем , хъсан гележег авайбур хьурай , ви рик I е авай мурадни кьилиз акъатрай , гьуьрметлу Кристин ! А . АЙДЕМИРОВА . Шикилда : жегьил художник К . Назарова . Р . ГЬАЖИЕВАН шикил . ГЬЕВЕС
+АВТОБУС акъвазардай чкадал шейэр квай багъламани гваз ацукьнавай лап сур хьанвай къариди зурзазвай туп I ар мобильникдин кнопкайрал гьалчиз алахънава . Патавай са жегьил кас физва . Хтул , смс хабар кхьиз куьмек це . Зав вице , къарибаде . Вуч кхьида ? Кхьихь : « Угъраш ». Зах�� къекъвемир . Зун дидедин патав гва .
+РАЙОНДИН АДМИНИСТРАЦИЯДА И ЙИКЪАРА муниципальный райондин Администрацияда райондин депутатрин Собраниедин нубатдин сессия кьиле фена . Анал са шумуд месэла гьялна . Заз и макъалада чи газетдин форматдин мумкинвилериз тамашна анал гьялай са бязи месэлайрал акъвазиз к I анзава . Анал гьялай месэлайрикай сад , Дагъустан Республикадин Кьил Рамазан Абдулатипова РД дин Халкьдин Собраниедиз ракъурнавай Чарчиз баянар гун тир . И МЕСЭЛАДАЙ доклад авун патал гаф райондин депутатрин Собраниедин председатель Абубакар Ханмагьамедова сессиядиз иштирак ийиз атанвай РДДИН Кьилин векил Дагъустан Республикадин хуьруьн майишатдинни суьрсетдин министр ВЕЛИМУРАДОВ Мусафенди Абдулмежидовичаз гана . Чна инал куьрелди Мусафенди Абдулмежи довича авур доклад куь фикирдиз гъида : ГЬУЬРМЕТЛУ Президиум , гьуьрметлу депутатар , Дагъустан Республикадин Кьили РД дин Халкьдин Собраниедиз ракъурнавай Чар им республикадин агалкьунар къалурзавай ва мукьвал гележегда экономикадинни яшайишдин гьалар хъсанарунин карда властдин органрин к I валахар активламишзавай программа я . Гьакъикъатда са шумуд миллет яшамиш жезвай чи республикада экономика хкажуниз кьет I ен фикир гузва . И жигьетдай Дагъустанда хейлин к I валахар кьиле тухвана , гьабурукай яз Магьарамдхуьруьн райондани . Абурукай Рамазан Абдулатипов вичин Чарче гегьеншдиз раханва . 2016йисуз Дагъустанда экономический ва общественно политический крара къайда тунин к I валахда аквадай агалкьунар хьанва . Республика хъсан ериш аваз вилик фин давам жезва . Республикада мягькем ва дурумлу гьалар арадал къвезва . Дагъустандин экономикадин хиле кризисдин девир акьалт I арнава . Уьмуьрдин вири хилера законлувал , къанун къайда тунва . Кар алай проектар кьилиз акъудунин нетижада экономикадинни 2
+Нетижаяр разивал ийиз жедайбур хьана
+2 яшайишдин , культурадин ва общественно политический уьмуьр са кьадар хъсанарна . Алатай йисарилай муниципальный властдин к I валахдин тегьер дибдай дегиш хьанва . Муниципальный тешкилатрин кьилер , савадлу ксар чпи регьбервал гузвай район авай гьалдин патахъай , экономика , яшайиш хъсанарун патал рик I кузвай руководителар я . Гьахьтин муниципальный районрикай сад Магьарамдхуьруьн район ва адан регьбер Агьмедов Фарид Загьидинович я , къейднава РДДИН Кьил Рамазан Абдулатипова вичин Чарче . Агропромышленный комплекс чун патал важиблу я . Ада райондин , санлай вири республикадин экономикадиз екез таъсирзава . « Нетижалу АПК » проект кьилиз акъудунин сергьятра аваз уьзуьмчивал , багъманчивал хейлин вилик тухуз алакьна . И жигьетдай Магьарамдхуьруьн районни екез вилик фенва . Алатай йисуз районди 85 000 тонн емишар , 13310 тонн уьзуьмар , 2000 тонн техил , 5400 тонн як гьасилна . Делилрай аквазвайвал , бегьердин ери йис йисандавай артух жезва . Куьне райондин экономикадин важиблу хилера къазанмишзавай вири агалкьунар им Дагъустандин , Россиядин агалкьунни я . Куьн вири сагърай . Мусафенди Абдулмежидовича авур докладдин винел « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедов , райондин общественный Па латадин председатель Агъадаш Нагъметуллаев , « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин начальник Къазиагьмед Букаров , райондин ОМВД дин начальникдин заместитель Гамлет Эфендиев ва масабур рахана . СЕССИЯДАЛ гьялай кьвед лагьай месэла , алатай йисан нетижаяр кьунин гьахъ гьисаб тир . Месэладай доклад « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Кьил Фарид Загьидинович АГЬМЕДОВА авуна . ГЬУЬРМЕТЛУ Президиум , гьуьрметлу депутатар ва атанвай мугьманар , 2016йис четинди тирт I ани , ам чна агалкьунралди акьалт I арна ва ам чи тарихда гьатна . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрацияди вичин к I валахда кьилин фикир экономика вилик финин ериш явашар тавуниз , муниципальный райондин бюджет дурумлувилелди ац I урун патал карчивилин ва инвестрин активвал хкажуниз , социальный хиле гьалар хъсанаруниз , райондин агьалийрин яшайиш санлай къулайди аву низ гана . Муниципальный райондин чкадин самоуправлениедин органрин вири к I валахар Дагъустан Республикадин Кьил Рамазан Абдулатипова вичин Чарче лагьайвал вилик финин эвелимжи проектрихъ галаз кьадайвал тешкилна . Кьунвай гьисабунри къалурзавайвал , алатай йисуз райондин экономикадин вири хилер бегьерлубур хьана . Чалай тайинарай планар асул гьисабдай кьилиз акъудиз алакьна . Районда промышленный производстводин ч I ехи пай гъвеч I и карчивилин субъектрал ацалтзава . Промышленный политикадин кьилин гележег авай тереф районда промышленный инвестиционный проектар уьмуьрдиз кечирмишун яз тайинарнава . Чахъ карчивал , гъвеч I и бизнес вилик тухудай мумкинвилер ава . Чун абурукай тамамвилелди менфят къачуз чалишмиш жезва . Районда юкьван ва гъвеч I и карчивал вилик тухудай центр кардик ква . Гъвеч I и бизнесдал машгъул жезвайбуруз райондин ва республикадин бюджетрай хсуси крар к I вачел ахкьалдарун патал куьмекар гузва . Гъвеч I и карханайрин ва карчийрин кьадар къвердавай артух жезва . Гъвеч I и бизнесди к I валахрин ц I ийи чкаяр яратмишун , бейкарвилин дережа агъуз вегьин , социальный ат I угъайвални агъузарун ва ихьтин маса важиблу месэлаяр гьализ куьмек гузва . РАЙОНДИН АДМИНИСТРАЦИЯДА 1 3
+Нетижаяр разивал ийиз жедайбур хьана
+3 Потребительский рынок экономикадин вири обществодин уьмуьр таъминарзавай секторрикай сад я . Ам шейэр кура кура маса гудай туьквенрин , общественный т I уьнрин ва яшайишдиз къуллугъ ийидай идарайрин сетдикай ибарат хьанва . Ина кьилин чка алишверишди кьазва . Районда агьалийриз къуллугъ ийидай к I валерни дараматар эцигунни йигин еришралди вилик фин давам жезва . Ик I, алатай йисуз районда ц I ийи медико диагностический Центр шад гьалара ачухна , Ярагъкъазмайрал ша��вилин мярекатар кьиле тухудай к I вал ачухна , Магьарамдхуьре балугъар туьретмишдай минизавод , Буткъазмайрал шекердин мини завод кардик акатнава . Образованиедин системадани гьалар къвердавай хъсан жезва . Педколлективри , школайра к I елзавай аялри районда кьиле физвай жуьреба жуьре вакъиайра активвилелди иштиракзава . Районда , Республикада кьиле физвай олимпиадайра ва маса мярекатра хъсандиз иштиракзава ва ча вай виридавай дамах ийиз жедай нетижаярни гузва . Райондин экономикада хуьруьн майишатди кьилин чка кьазва . Виликан йисарилай тафаватлу яз , ам къазанжияр гъидай хилез элкъуьн хъувунва . Адан дибда багъманчивал , уьзуьмчивал , майвачивал , малдарвал ава . Алатай йисуз районда са шумуд проект уьмуьрдиз кечирмишуниз кьет I ен фикир гана . Ихьтин инвестиционный проек РАЙОНДИН АДМИНИСТРАЦИЯДА 2
+Нетижаяр разивал ийиз жедайбур хьана
+тар яратмишунив чкадин кьет I енвал фикирда кьуна эгеч I на . Чахъ хуьруьн майишатда уьзуьмчивал , малдарвал , теплицайрин майишат , интенсивный жуьредин багъманчивал хьтин секторар вилик тухун патал хъсан шарт I ар ава . Абурукай менфят къачуз чун чалишмишни жеда , багъларин уьзуьмлухрин майданар мадни гегьеншардай серенжемарни кьабулда . 2016йисуз чахъ хьайи агалкьунарни фикир тагана амукьнач . Вири хилера къазанмишай нетижайрай Магьарамдхуьруьн район республикадин дуьзен районрин арадай 2дережадин дипломдиз лайихлу хьана . Эхирдай заз райондин экономика хкажун патал гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угвазвай виридаз чухсагъул лугьуз к I анзава . Чна умудзава абуру гележегдани райондин экономика хкажуник , хуьрер аваданламишуник лайихлу пай кутада .
+Райондин руководстводи экономика хкаждай , агьалийрин дуланажагъдин шарт l ар хъсанардай мумкинвилер жагъуриз , серенжемар вахт вахтунда кьабулиз алахъзава .
+ГЬУЬРМЕТЛУ дишегьлияр ! За квез Виридуьньядин дишегьлийрин югъ чи халкьдин рик I алай сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава ! Гатфар алукьунихъ галаз санал къаршиламишзавай и сувари дишегьлийриз авай гьуьрмет мадни артухарзава , адаз артухан чимивал , гуьзелвал гузва , ам ишигълу ийизва . Вири девирра дишегьлияр к I валин къул , чимивални экуьвал хуьзвайбур яз , гьакъисагъ зегьметчияр , камаллувилинни сабурлувилин , гуьзелвилинни фагьумлувилин ва руьгьдин ч I ехивилинни михьивилин чешмеяр яз машгьур хьана . Куьне гьа ихьтин гуьзел лишанралди вири халкьдин патай лайихлу гьуьрмет къазанмишна . Куьне чун неинки экономикадин , яшайишдин ва культурадин рекьяй вилик финик , гьак I чун руьгьдин рекьяйни мягькем хьуник , чилел ислягьвал хуьник акьалт I ай ч I ехи пай кутазва . Квехъ мягькем сагъвал , хизанрин хушбахтвал ва дуланажагъдин генгвал хьун чи мурад я . Къуй чи Ватандин кьилел гьамишалугъ экуь ва михьи цав хьурай . Квез 8Мартдин сувар мубаракрай , гьуьрметлу дишегьлияр ! Ф . З . АГЬМЕДОВ . « Магьарамдхуьруьн район » Муни��ипальный райондин Администрациядин кьил .
+УЬМУЬРДА агъзуралди пешеяр ава . Абурун арада духтурдин , малимдин хьиз мукьвал мукьвал гьалтзавай пешейрикай сад бухгалтердин пеше я . Бухгалтер гаф са кьадар векъи ят I ани и пешедин сагьибар халис заргарар я лагьайт I а чун ягъалмиш жедач . Абур гьи зегьметдиз хьайит I ани къимет гузвай , адан сан гьисаб кьазвай , цифрайра са ягъалмишвални авачиз сятини хьиз к I валахзавай инсанар я . Ихьтин вичи хкягъай пешедиз вафалувал ийизвай , яхц I ур йисав агакьна гьа рекье зегьмет ч I угвазвайбурукай сад , МР дин Администрациядин финансрин управлениедин учетдин ва отчетдин отделдин начальник Саруханова Къизил Яралиевна я . Саруханова Къизил I959ЙИСУЗ Магьарамдхуьруьн райондин Гъепцегьрин хуьре еке хизанда дидедиз хьана . Хуьруьн юкьван школадин муьжуьд класс , гуьгъуьнлай « Бухгалтерский учет » пешекарвиляй Дагъустандин политехнический техникум агалкьунралди акьалт I арна . Техникум акьалт I арай жегьил пешекарди вичин зегьметдин рехъ хуьруьн советдин кьилин бухгалтервилелай башламишна . Чирвилерихъ ялзавай жегьилди к I валахдивай къерех тахьана гьа рекьяй В . И . Ленинан т I варунихъ галай Даггосуниверситетни акьалт I арна . Бухгалтервилин пешедин вири сирерай кьил акъудай Къизил Яралиевна I99Iйисуз райондин администрациядин финансрин управлениедин кьилин бухгалтер яз к I валахал хтана . Им адан уьмуьрдин тарихдин ц I ийи чин хьана . Вичин везифаяр гьакъисагъвилелди тамамарзавай , тапшурмишай гьи кардихъ хьайит I ани карчивилелди эгеч I завай , гьам колективдихъ , гьам к I валахдин рекье гьалтайбурухъ галаз хуш рафтарвилин алакъаяр хуьзвай Къизил Яралиевнади еке гьуьрмет къазанмишна . Дугъриданни яргъал йисара гьакъисагъвилелди ч I угвазвай зегьметдин къимет яз 2002 йисуз Къизил Яралиевнадиз « РД дин лайихлу экономист » т I вар гана . Амма виридалайни еке награда Къизил Яралиевна патал диде лагьай т I вар ва адан хизан хьана . Уьмуьрдин юлдаш Беглерханни галаз пуд велед , кьве хвани са руш уьмуьрдин шегьредал акъуднава . Абур кьилин образованияр гвай , гьардахъ вичин кеспи , к I вал югъ авай , хизанрин сагьибар я . Абуру Къизил дидедиз муьжуьд хтулни багъишнава . Яхц I ур йисав агакьна хкягъай пешедиз вафалувал хуьзвай , дурумлувилелди зегьмет ч I угвазвай квез аферин . Чна квез дишегьлидиз , вахаз , дидедиз хьиз алукьзавай 8 – мартдин суварни мубаракзава , къуй квехъ мягькем чандин сагъвал , к I вале бахт , берекат хьурай , гьуьрметлу Къизил Яралиевна !
+3 АЛУКЬЗАВАЙ дишегьлийрин 8Мартдин суварин вилик зун , Магьарамдхуьре авай махсус школа интернатдиз фена . Аниз физ зун рекье гьатайла , вучиз ят I ани , зи гуьгьуьл ч I ур хьана . Заз вилерал накъвар алай , перишан аялар акунихъай кич I е хьанай . Зун школадин варарал акъвазна , къенез камар къачуз жезвачир . Са патахъай , белки зун , школадин директордин рак I арихъ , аниз физ тежез акъвазнавай аял хьиз аквазвай жеди . Эхир за вири къуватар к I ват I на , школадин варар ахъайна гьаятдиз кам къачуна . Сифте нубатда , ина заз акур гьаятрин михьивили , низамлувили , аваданламишуни , зун гьейранарна . Школа интернатдин гьаятда зун инин директор Рагьимханова Амелияди сивел хъвер алаз , хушвилелди кьабулна . Хваш беш авурдалай кьулухъ чун суьгьбетдик экеч I на . Амелия Керимовнади школадин , ана чирвилерни тербия къачузвай аялрин уьмуьрдикай хейлин ихтилатар авуна . Къейд тавуна жедач , школа интернатда тарсар к I елунилай гъейри , аялриз чпин уьмуьрдин рекье герек жедай пешеярни чирзава . Ик I ина парталар цаз , слесарвилин , харат уст I арвилин пешеяр чирзава Республикадин вири пип I ерай атанвай , 120 аялди чирвилерни тербия къачузвай школа интернатда 20 малимди , 22 тербиячиди зегьмет ч I угвазва . Школа интернатдиз вичин столоваяни ава . Ина аялриз жуьреба жуьре т I ямлу хуьрекар гьазурзава , емишар , ширинлухар гузва . Куьрелди са куьнин дарвални авач . Аялри лагьайт I а , чина хъвер , михьи парталар алаз чими классра к I елзава . Амелия Керимовнадиз чи райондин ва республикадин образованиедин министерстводи хейлин грамотаярни ганва . Амелия Керимовнадин уьмуьрдин юлдаш Рагьимханов Эдуарда Магьарамдхуьруьн Iнумрадин юкьван школадин военрук яз к I валахзава . Абурухъ кьве рушни са гада ава . Веледриз кьилин образованияр ганва . Хизанар кутуна абур динж я . Ругуд хтулди ч I ехи дидединни бубадин гуьгьуьлар шадарзава . Чи мурад абурун хизанда хушбахтвални гумрагьвал мадни артух хьун я . Гьуьрметлу Амелия Керимовна , квез алукьнавай 8Мартдин сувар мубаракрай ! Къуй квехъ чандин сагъвал , к I убанвал хьурай ! ЖАННА .
+10ОКТЯБРДИЗ муниципальный райондин Администрациядин заседанийрин залда нубатдин совещание кьиле фена . Адан к I валахда райадминистрациядин жавабдар работникри , идарайрин ва карханайрин руководителри , СПРИН администрацийрин кьилери иштиракна . Совещание МР дин кьил Фарид Агьмедова ачухна ва кьиле тухвана . Анал гьялай сад лагьай месэладай , райондин бюджетдиз къвезвай налогар к I ват I унай райондин Администрациядин кьилин заместитель А . Гьажиева доклад авуна . Докладдай малум хьайивал , 2016йисан 9 вацран вахтуна , яни 1октябрдалди райондин бюджетдиз атанвай доходри эцигнавай йисан план
+дин 80,9 % тешкилзава . Налогар к I ват I унин к I валах давам жезва . Совещаниедал гьялай кьвед лагьай месэладай « Гъепцегьрин хуьр » СПДИН администрациядин кьил С . Пирова доклад авуна . Вичин докладда С . Пирова хуьруьн гьал агьвал , экономика , агьалийрин яшайиш хъсанарунихъ рекье тунвай « Обеление » экономики » проект уьмуьрдиз кечирмишзавай гьалдин гьакъиндай лагьана . Совещаниедал гьак I ЦРБ дин кьилин духтур Гь . Беглеров , образованиедин Управлениедин начальник У . Абейдуллаев ва масабур рахана . МР дин АДМИНИСТРАЦИЯДА
+ДАГЪУСТАН Республикадин Кьил Рамазан Абдулатипов��н 239 – нумрадин Указдалди Лезгийрин Ст l ал – Сулейманан т l варунихъ галай госмуздрамтеатрдин артистка , машгьур ва бажарагълу манидар Фаризат Мегьамедовна Зейналовадиз чи республикадин культура вилик тухунин карда лайихлувилерай « Дагъустандин халкьдин артистка » лагьай Гьуьрметдин т l вар гана . Им чи лезги халкь ва Фаризат Зейналовадин яратмишунрал рик l алай гьар са кас патал еке савкьват хьана . Чна Фаризат Мегьамедовнадиз ганвай и Гуьрметдин т l вар мубаракзава , адахъ к l валахда мадни еке агалкьунар ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьун чи мурад я ! « Самурдин сес » газетдин коллектив .
+ГЬАР ЙИСУЗ , адет хьанвайвал « Зи къул хайи Дагъустан » лишандик кваз Магьарамдхуьруьн районда конкурс кьиле физва . Конкурсда къунши районрин художественный самодеятельностдин коллективрини иштиракзава . Ик I I0 – октябрдиз Магьарамдхуьре авай Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрда « Зи къул – хайи Дагъустан » республикадин конкурсдин зонайрин этап кьиле фена . Конкурсда Ахцегь , Агъул , Докъузпара , Магьарамдхуьр , Рутул , С . Стальский ва Хив районрин художественный самодеятельнострин коллективри иштиракна . Конкурс чи халкьдиз , адан культурадиз талукь тир фольклордин , хореографиядин , вокалдин ва музыкадин жанраяр вилик тухун , гьа рекьяй бажарагъ авай аялар дуьздал акъудун ва абуруз къуват гун , аялрин вокалдин искусство пропаганда авунин мураддалди Магьарамдхуьруьн райондин образованиедин Управлениеди тешкилна ва кьиле тухвана . « Фольклордин кьуьл », « Хайи ч I алал мани тамамарун » ва « Милли алатрал авазар тамамарун » номинацийрикай ибарат тир конкурсдиз иштиракчияр тамамвилелди гьазур хьанвай . Конкурсдин жюриди , яшариз килигна тамамарзавай репертуардиз , конкурсантри чеб сегьнедал тухузвай , кьуьл ва мани тамамарзавай къай дайриз къимет гузвай . Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра « Фольклордин кьуьл » номинациядай Саибат Алиевадиз ( Билбил ), « Хайи ч I алал мани тамамарун » номинациядай райондин искусствойрин школадин пуд касдикай ибарат тир дестедиз ( Магьарамдхуьр ) ва « Милли алатрал авазар тамамарун » номинациядай Ахцегь райондин далдамчийрин дестедиз I чкаяр гана . Лайихлу чкаяр кьурбуруз Магьарамдхуьруьн райондин УО – дин Грамотаяр гана . Пуд номинацияда гъалиб хьайибуру Махачкъала шегьерда кьиле фидай « Зи къул – хайи Дагъустан » конкурсдин финалда иштиракда .
+Ярагъкъазмайрин хуьруьн агьалийриз малумарзава . Вичин арендадин чилел кьифер зегьерламишдай дарманар кутазвайдан гьакъиндай Эминова Султанагъади хабар гузва . Т l алабзава хуьруьн жемятдивай чпин мал къарадал , къушарал гуьзчивал авун . Кьифер зегьерламишдай дарманар и малумат авай газетдин нумра чапдай акъатай са гьафтедилай кутада .
+Магьарамдхуьруьн школа интернатдин коллективди АЛИЕВ Эрик рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , вах Рагьимова Светланадиз ва вири мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч I угуналди , башсагълугъвал гузва .
+АЛАТАЙ ГЬАФТЕДА , арбе юкъуз « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрациядин заседанийрин залда экстремизмдизни терроризмдиз талукь яз гегьенш форум кьиле фена . Форумдин к I валахда МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова , райондин прокурор Марат Казиахмедова , МВД дин отделдин начальник Магьамедагъа Эминова , общественный , диндин организацийри , школайрин директорри , хуьрерин кьилери ва райондин массовый информациядин такьатрин векилри иштиракна . Форум « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил , АТК дин председатель Фарид Агьмедова ачухна ва кьиле тухвана . Форум ачухай райондин терроризмдиз акси комиссия дин председатель Фарид Агьмедова къейдна хьи , Рамазан Абдулатипова агьалийрин хатасузвал хуьн гьукуматдин органрин к I валахда кьилинди яз эцигнава ва чкадин самоуправленийрин органрин къуватар сад авуна терроризмдизни экстремизмдиз акси к I валах гужлу ийидай мумкинвал гуда . Форумдал рахай райондин прокурор М . Казиахмедова , МВД дин отделдин начальник М . Эминова гьялзавай месэлайрин ва и рекьяй к I валах гужлу авун патал кьабулна к I анзавай серенжемрин гьакъиндай чпин фикирар лагьана , веревирдар авуна . Общественный палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева вичин рахунра лагьана ,к I елиз ва к I валахиз Сириядиз физвай Дагъустандин жегьилрикай рахайт I а , гьакъикъатда абур террористрин дестейрик экеч I зава давамарна ада . За къейдзава хьи , Сирияда са джихадни авайди туш . Ана бандитарни террористар ава , абуру законлу властдихъ галаз женг ч I угвазва . Аниз фенвайбуру Сирияда дяве тухузва , пака Дагъустандиз хтана , абуру са тахсирни квачир ислягь аялрин , дидейрин , бубайрин ва къайда хуьдай органрин векилрин чанариз къаст ийида . Форумдин эхирдай АТКДИН председатель Фарид Агьмедова терроризмдиз рехъ тагун патал къайда хуьдай органри , чкадин самоуправленийри , общественный ва жегьилрин тешкилатри , миск I инрин имамри диде бубайрихъ , хуьрерин жемятдихъ , жегьилрихъ галаз санал профилактикадин серенжемар тухвана , агьалийрин хатасузвал хуьнин к I валах гужлу авун герек тирди къейдна . Эхирдай экстремизмдай ва терроризмдай чпин везифаяр гьакъисагъвилелди , дурумлувилелди тамамарунай Гьуьрметдин грамотаяр вахкуналди форум акьалт I арна . ЖАННА .
+К I валах гужлу авун истемишна
+КВЕЗ агъадихъ галай шикилдай аквазвайди Ярагъкъазмайрин типовой школадин цӀийи дарамат я. Пуд мертебадин школадин дарамат эцигна къавни яна куьтягьнава, рак- пенжер кутунва. Алай вахтунда къенепатан кӀвалахар кьиле тухузва. Школадин дараматдилай гъейри ина спортдин зал, ЭХИРИМЖИ са шумуд йисан вахтунда муниципальный райондин Администрацияди амай хилерихъ галаз сад хьиз образованиедин хел вилик тухуниз кьет l ен фикир гузва . Бюджетдин четинвилеризни тамаш тавуна к l елунин , тербиядин ва методикадин к l валах хъсанарунихъ галаз сад хьиз , школайрин , садикрин куьгьне дараматар ремонтзава , абур тадаракламишзава , т l ебии газдалди , целди , экуьналди таъминарзава , са бязи хуьрера бюджетдин мумкинвилериз тамашна типовой школайрин ц l ийи дараматар эцигнава ва эцигни хъийизма .
+аялриз тӀуьнар гудай столоваяни ава. Ина кӀвалахар лагьайтӀа лап йигиндиз физва. Килиг садра, школа эцигиз башламишна са шумуд варз я алатнавайди. И вахтунда авунвай кӀвалахрин нетижадикай рахун герек къвезвач, квез агъадихъ галай шикилдай вири аквазва. Ихьтин йигин камаралди кӀвалах вилик финин кьилин себеб, кӀвалах дуьз тешкилунин, гьакъисагъ зегьметдин, эцигунардай стройматериалар, герек маса тадаракар вахт-вахтунда чкадал агакьарунин нетижа я. Вири и кӀвалахрин кьиле «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил Фарид Загьидинович Агьмедов акъвазнава. Гьар юкъуз ина ийизвай кӀвалах Фарид Загьидиновичан гуьзчивилик ква. Гьар гьафтеда ада анал кьил чӀугвазва, авур кӀвалахрин нетижаяр кьазва, ва анал зегьмет чӀугвазвай устӀариз къиметлу меслятар гузва. Абуру авур кӀвалахар ахтармишзава, са гафуналди школа эцигна куьтягьунин гьерекат гьеле са юкъузни акъвазарнавач. Эцигунарзавай подрядчикрин гафаралди, йисан эхирдалди школадин эцигунрин ва тадаракламишунин вири кӀвалахар акьалтӀарна куьтягьда ва школа ишлемишиз вахкуда.
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН сад лагьай нумрадин школада аялар тербияламишунихъ элкъуьрнавай гзаф крар кьиле тухузва . Абуруз экуь , михьи классра тежрибалу малимри неинки тарсарни , тербия гузва , гьак I I-4КЛАССРА к I елзавайбур патал т I уьнар гунни тешкилнава . 2003йисалай школада т I уьнар гьазурдай чка кардик кутунва . Ана ашпаз Муталибова Зарият Гулялиевнади , куьмекчияр тир Закиржаева Гуьлмира Атаевнади , Ярметова Шагьрузата к I валахзава . Гьар йикъан гьакъисагъ зегьметди абур аялрал ва пешедал рик I алай инсанар тирди субутзава . Гьар юкъуз сятдин 7далай башламишна абуру 280 аялдиз абурун иштягьдив кьадай хуьрекар гьазуриз гузва , хуьрекарни лап т I ямлубур ва гьак I жуьреба жуьребур яз гьазурзава . « Чаз кухняда лазим тир къаб къажах , чими ва къайи ятар , къапар чуьхуьдай чкаяр , чаз вири шарт I ар ава », лугьузва ашпаз Муталибова Зарията . Кухняда ва столоваяда гьамиша михьивал хуьзва . ЖАННА . УЬМУЬРЛУХДИ инсандин сагъламвал патал женг ч I угур , пак буржидиз тамамвилелди къуллугъ авур , пешекарвилин рекьяй дерин чирвал авай , т I азвай инсандин куьмекдиз йифизни кваз атай , гьар са инсандиз хатурай , хайи районда хьиз амай лезги районрани инсандин т I алдиз мукьва хьана багъривал авур , вишералди инсанриз уьмуьр давамдай мумкинвилер багъишна , мецелай къведай келимани кваз дармандиз эвезай , галатунни юргъунвал уьмуьрдин эхиримжи легьзейралди вуч зат I ят I а чир тахьай багьа хва , играми стха , гьуьрметлу инсан , къиме��лу лукьман Абдурагьим Рагьимов чи арадай бед т I алди чавай уьмуьрлухди къакъудна лагьай пашман хабар агакьна . Ак I хьана хьи заз , на лугьуди сад лагьана виридалайни экуь , къатиз экв гузвай лампа хкахьна , мич I ивални ич I ивал гьиссзава ам чидай , адав рахай , ада куьмек гайи гьар са инсанди .
+Рик I е гьуьрметдин гуьмбет яз амукьда
+Вишералди кьиникьикай , Къутармишна на инсанар . Кьейилани гьайиф чилик , Кутаз вун хьтин Лукьманар . Начагъди на руьгьламишдай , Хуьзвай тек са рапаралди . Шумуд к I убан яз хъфена , Патав атай капаралди . Беденда вуч т I ал ават I а , Вилерайни чирдай вуна , И ван галукьайла , дериндай хажалат ч I угвазвай инсанрикай сад зунни Филерин юкьван школада тарсар гузвай малим , гьар Рагьим духтур акурла адаз дамахдив килигиз адал гьейранвал авурбурукай сад . Лугьуда хьи , хъсанвал квахьдач . Рагьима авур хъсанвилер гьар са касдин рик I е гьуьрметдин гуьмбет яз амукьда . Алимди хьиз кьил акъуддай , Гьар са т I алдин сирдай вуна . Гьайиф , гьайиф машгьур духтур , Чи рик I алай Рагьим фена , Рик I пешедал алаз вичин Халис духтур Рагьим фена . АЙНА , учительница , Филерин хуьр .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин Буткъазмайрин хуьруьн юкьван школада Дагъустандин халкьарин садвилин йикъаз талукьарнавай шадвилин мярекат гегьеншдиз къейдна . Садвилин йикъаз талукьарнавай шад межлис тербияламишунин рекьяй школадин директордин заместитель Гьасанова Камаледи ачухна ва к I ват I хьанвайбуруз сувар мубаракуналди Дагъустан ва дагъустанвияр патал адан метлеблувиликай лагьана . Сувариз гьазурвал акун патал , къейдна Гьасанова Камаледи ,к I елзавайбурун арада классный руководителри ч I ехи к I валах тухвана . « Зи хайи Ватан », « Зун Дагъустанви », « Чун мягькем дуствилелди къуватлу я » школада ачух тарсарин сятерни тухвана . Мярекатдал рахай классный руководителри I5СЕНТЯБРДИН югъ Дагъустан республикадин тарихда кьет I ен метлеб авай югъ яз гьатнавайди къейдна . Гуьгъуьнлай ч I ехи классрин аялри Дагъустандин халкьарин манийрикай , шииррикай , кьуьлерикай ибарат тир ч I ехи концерт гана .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН райондин Буткъазмайрин хуьруьн культурадин маканрикай тир медениятдин К I валин библиотекада , Дагъустан республикадин культурадин лайихлу работник Магьамедов Айдун кьиле аваз , библиотекарь Мирзеагъаева Жавгьарата , Россиядин писателрин союздин член тир , бажарагълу шаир Исмаилов Агъаларан яратмишунриз талукьарнавай межлис кьиле фена . Исмаилов Агъаларан « Сифте муьгьуьббат », « Кимин къванер », « Йифиз к I ват I ай чиг », « Уьмуьрдин мензилар », « Мураддин мурз », ктабри мединиятдин библиотекада кьет I ен чка кьазва . Хуьруьн жегьилри , агъсакъалри вахт хьайила адан шиирар к I елзава ва менфят хкудзава ,лагьана Жавгьарата . Межлисдал рахай , аял ч I авалай санал ч I ехи хьайи чпин дуствал садрани квадар тийизвай Саидов Селима , нек I един стха Саидов Эседуллагьа , школадин ма��имар тир шаир Агьмедов Мукаила , Желилов Желила ва масабуру шаирдин уьмуьрдикай гегьенш суьгьбетар авуна . Школада лезги ч I алан ва лезги литературадин тарсар тухузвай Букарова Фатума учительницади , вичин школада к I елзавай аялрихъ галаз атана , шаирдин шиирар ва шаирдиз туьк I уьрнавай шиирар к I елна . Вичин нубатда шаир Исмаилов Агъалара гуьруьш тешкилайбуруз чухсагъул малумарна , вичин шиирар к I елна ва вич квел машгъул ят I а лагьана . Зун гзаф шад я , зи жемятдилай , зи лезги чиликай , Аллагьтаалади лезги ч I алакай пай ганва лагьана . Лезги чилел за муг эцигна багъ кутуна ва гьар йисуз уьмуьрдин юлдаш ва хтулар галаз ял ягъиз лезги чилел хквезва . Кьвед лагьай мертебадин пенжердин вилик ацукьна чай хъваз зун багъдиз килигиз ц I ийи шиирар яратмишзава , ахпа эвич I на жуван багъдин бегьер к I ват I хъийизва . За жуван лезги чилел , лезги ч I алал дамахзава абур зи берекатар я , лугьузва шаирди . Салманов Усмана ( кларнет ), Саидов Равшана ( ч I агъан ), Бабаев Илагьудина ( далдам ), Магьамедов Айдуна ( саз ) ягъуналди , медениятдин К I валин художественный самодеятельностди вичин к I валах башламишна . Магьамедов Айдуна « лезги чил », Букарова Фатумади « Кьакьан дагълар », « Алагуьзли », шаир Исмаилов Агъалара « Свас хквезва » ва « Беневша » манияр лагьана . Эхирдай межлис чайдин столдихъ давамарна . Желил ЖЕЛИЛОВ .
+АВГУСТДИН сифте кьилера « Мама Патимат » т I вар алай перинатальный центрдиз вахт жедалди хьанвай аялриз лазерный коагуляция ийизвай аппарат хканва . Ихьтин савкьват центрдиз « Право на чудо » т I вар алай мергьяматлу фондуни багъишна . И аппаратди вахт тамам тахьанмаз хьанвай аялар буьркьуьвиликай къутармишдай мумкинвал гузва . Республикадин афтальмологиядин отделениедин заведующий Руслан Тагирбегова къейд авурвал , эгер хаталувилин дестедик квай аялриз , вахт тамам жедалди хьанвай , вахтунда куьмек агакьар тавурт I а , михьиз буьркьуь хьунин хаталувал ава . Къейд ийин хьи , и аппарат республикада кьвед лагьай аппарат я . Сад лагьай аппарат республикадин аялрин клинический Кураеван т I варунихъ галай больницада ава . Алава хъийин , аппаратдин къимет 700,000дихъ агакьна я . И аппаратдал операцияр авун патал пешекар духтурри федеральный махсус чирвилер къачузва . « Право на чудо » благотворительный фондунин программадин координатор Юлия Ер малаевади лагьайвал и организация кардик кваз кьве йис я . И кардин бине эцигай кас , вахт жедалди хьанвай аялдихъ галаз алакъа хьанвай ва геждалди адахъ гелкъвенвай ва дишегьли велед к I вачел акьалдарай диде я . Гьак I ни и йикъара Дагъустандиз , кафедрадин доцент , клинический патологический анатомиядин Российский национальный медуниверситетдин Пирогован т I варунихъ галай компаниядин учредитель « Мамины руки » Дмитрий Жакота мугьман хьанвай . Дмитрий Жакотади реабилитацияда вахт жедалди хьанвай аялриз гьар жуьредин савкьватар пишкешна .
+К I ВАЧЕЛ заланбурувай гила республиканский клинический больницада 3 Д ва НД УЗИ тухуз жеда хабар гузва « Дагестан » РИА ди здравоохранениядин министерстводай . Ц I ийи премиум классдин аппаратди жезмай кьван дуьздаказ аялдин къенепатан органриз тамашдай ам гада , руш яни тайинардай мумкинвал гузва . «3 Д » ахтармишунри аялдин еке шикил къалурзава . А шикилда биц I ек авайвал гьик I ят I а , гьак I къалурда . Ихьтин УЗИ аппаратдин куьмекдалди биц I екан гьерекатриз , кьилди бедендин паяриз , лап туп I аризни кваз килигиз жеда , аялди хъуьруьнарзавайла , сив кьакьунзавайла , гъилералди чин к I евдайла керчекдиз аквазва . Лап эвел кьиляй биц I екан къе непатан органар ахтармишунин нетижада вахтунда хаталу уьзуьрар винел акъуддай ва абурун вилик пад кьадай серенжемар тайинардай мумкинвал гуда хабар гузва здравоохранениедин министр Танко Ибрагьимова . Аппаратдин къимет I6000 000 мл . манатдилай алатзава . Ихьтин тадаракрин ( оборудование ) кьадар уьлкведа санлай къачурла ц I удалай пара туш Москва , Санкт Петербург , Дальный Восток . Къенин юкъуз им региондин государственный учрежденияда кардик квай са аппарат я . Больницадин пешекарри лугьузвайвал , эхиримжи несилди аппаратдин куьмекдалди гьар юкъуз къадалай пара ахтармишунар кьиле тухузва . ЖАННА .
+СА килограмм техил арадал гъун патал 500 литр яд герек я . *** АЗАРАР алудун патал инсанди векьер , хъчар дегь заманайрилай эгеч l на ишлемишзава . И кардин гьакъиндай сифте кхьинар шумердин халкьари авуна , чал агакьна . И халкьар гилан Ирандин сергьятра чи эра къведалди 6000 йис вилик яшамиш хьана . Шумердин « духтурриз » набататрин танрикай , пешерикай , дувулрикай азарар алуддай ва хирер сагъардай миже , гъуьр гьазуриз чидай .
+ГЬАЙВАНРИК акатзавай чк l идай хейлин азарар инсанар патални гзаф хаталу я . Гзаф дуьшуьшра абур инсанрик , азарлу гьайванрихъ галаз алакъалу хьайила , азарлу гьайванрин як ва маса продуктар т l уьрла акатзава . Гьайванрикай инсанрик акатзавай чк l идай азаррикай Сибирдин язва , чахутка , бруцеллез , пехъивал , ящур , сап ( сакъав азар ) иллаки хаталубур яз гьисабзава . Сибирская язва ам лап фад чк l идай вири жуьредин гьайванрик акатдай , инсанарни бедбахтвиле твадай азар я . Ам арадал гъизвай микроб гзаф дуьшуьшра накьвадик , фитерик , гьайванар авай тевлейрин полдик лап яргъал йисара ( гьатта виш йисуз ) яшамиш жезва . И кар фикирда кьуна азар чк l ун тавун патал и азардик кьейи гьайвандин хам хт l унун к l евелай къадагъа я . Ам сифтедай куда , ахпа чилик кутада . Азар акатунин себебар гьар жуьрединбур ава . Сагъ гьайвандик азар чуьлда , тевледа , са мус ят l ани азардик кьенвай гьайвандин амукьайрин микробрилай , накьвадик гелкъведайла , азардик кьейибур алаждайла , як , продуктар ишлемишайла акатзава . Азар чук l уруниз т l вет l вери , вет l ери , бувунри , гьак l иви хъвадай маса гьашаратрини куьмек гузва . Хаталу и азардин вилик пад кьун патал вуч авуна к l анда ? Колхозринни совхозрин руководителри , фермервилин майишатри , хсуси гьайванар авайбуру вирида чпихъ авай мал къарадиз ( малариз , лапагриз , балк l анриз , вак l ариз ) садни хкуд тавуна Сибирдин язва дин азардиз акси рапар яна к l анда . Эгер паталай гъайи гьайван хьайит l а , чарасуз яз ветеринарный идарадиз хабар гана к l анда . Рапунин таъсирни тамам йисан къене кумукьзава . Гьайиф хьи , алай вахтунда гзаф хуьрера азаррин вилик пад кьадай серенжемар кьабулзавач . Малар акатай чкадал тук l вазва , як ветеринарный пешекарриз къалур тавуна маса гузва . Ихьтин гьалариз иллаки Гъепцегьрин , Усуррин , Советск , гьак l бязи маса хуьрера рехъ гузва . Инра ветстанциядин справкаяр авачиз гьайванар тук l вазва , ахтармиш тавунвай як l ар гьарнихъ рекье твазва , инсанар дат l ана шаклувилик кутазва . Рик l ел хкизва : ветработникрин печать алай справкаяр авачиз як маса гудай ихтиярар садазни авач . Ахтармиш тавунвай як къачунни дуьз туш . Инсанар патал чахутка , бруцеллез азарарни гзаф хаталу я . Вучиз лагьайт l а , и азарарни инсанрик начагъ гьайванрихъ галаз алакъада хьайила , микробар квай продуктар т l уьрла акатзава . Муькуь патахъай , чахутка квай касдикай гьайванрихъни азар галукьай дуьшуьшар т l имил хьанвач . Чахуткадин азар къара маларик , лапагрик , верчерик зооветеринарный профилактикадин къайдайрал амал тавурла акатзава . Ик l тахьун патал мал къара авай гьар сада гьайванар ветеринарный духтуррив ахтармишиз тун , азар квани квачни чирун чарасуз я . Бруцеллезни инсандин сагъламвал зайифарзавай азаррикай сад яз гьисабзава . Ам пуд жуьре ава . Лапагрин жуьре иллаки хаталуди яз гьисабзава , и азар инсанрикни фад акатзава . Бруцеллездин азардик вири жуьредин гьайванарни начагъ жезва . Кьилин чешмени азарлубур я . Рахун физвай азар галукьай калери данаяр , хиперини к l елер гадарзава . Гьа и вахт гзаф хаталуди яз гьисабзава . Вучиз лагьайт l а и вахтунда азар чук l униз гегьенш мумкинвилер , шарт l ар яратмишзава . Адан вилик пад кьун гьар садан буржи хьана к l анда . Кьилди къачурт l а гьар йисуз ветеринарный пешекарри гьайванрилай ивияр къачузва . И кар патал иесийри чпин малар вахтунда тайинарнавай чкадал гъана к l анда . Азар квайди малум хьайивалди ам нехирдикай хкудда , духтурдин гуьзчивилик кваз тук l вада , як лап хъсандиз ргана неда . Бруцеллез квай малар хьайи гьаятар , тевлеяр , парахар михьна дизенфекция ийида . Инсанар пехъи хьайи дуьшуьшар т l имил авач . Идан себеб инсан пехъи киц l и , каци , жанавурди к l асун , гьа ихьтин къарамаларихъ галаз алакъаяр хьун я . Инсанрик киц l ерал жедай шарарилайни , трихенелез азар квай вак l ан як ишлемишайлани инсан пехъи хьун мумкин я . Россиядин федерациядин ветеринарный рекьяй кьабулнавай законрин бинедаллаз чпихъ хсуси гьайванар авай гьар са кас зооветеринарный профилактикадин къайдаяр кьиле тухуниз , азарлу гьайван малум хьайивалди ветеринарный пешекарриз хабар гуниз , начагъбур тади гьалда сагъбурукай чара авуниз мажбур я . Б . БЕГОВ , райондин ветеринарный управлениедин начальник .
+ДАГЪУСТАНДА кардик квай Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрайрин к l валахдиз талукь яз Махачкъалада кьиле фейи РД дин культурадин министерстводин коллегиядал Магьарамдхуьруьн райондин ЦТКНР дин к l валах къейдна . Месэлаяр веревирд авунин мярекат тафаватлу хьанвай къуллугъчийрив РФ дин ва РД дин культурадин министерствойрин грамотаяр вахкунилай башламишна . Зарема Бутаева ц l инин йисуз культурадин хиле авунвай к l валахрикай рахана ва Россиядин Президентдин « майдин » Указар кьилиз акъудун патал ийизвай чалишмишвилерни къейдна . Министрдин заместитель Марита Мугадовади Россиядин халкьарин адетдин культурадин центрайрин к l валахдикай доклад авуна . Адан рахунрай малум хьайивал , алай вахтунда республикада культурадинни ял ядай 997 идара ава , анра 325 центр арадал гъанва . Алай йисуз абурун иштираквал аваз 416 мярекат кьиле тухванва . Мярекатра 9 агъзур касди иштиракна . М . Мугадовади Магьарамдхуьруьн районда кардик квай ЦТКНР дин к l валах хъсанди яз къейдна . Дагъустандин халкьарин адетдин культура хуьнай , виликди тухунай Зарема Бутаевади райондин культурадин отделдин директор Эседуллагь СЕЛИМОВАВ министерстводин патай чухсагъулдин чар вахкана .
+ПУДКЪАД йис я Кьибле патан Дагъустанда лезги районрин хуьрера урус ч I алал тарсар гуз . Чи аялриз ч I ал тийижиз малимриз лап четин жезвай урус ч I алал тарсар тухуз . Урусатдай атанвайбур тир малимар хуьрериз , я чаз гьабрун , я гьабруз чи ч I алар бегьем чидачир , гьак I хьайила чун сад садал жеда гагь гагь хъверериз . Сифте кьиляй алахъдай чун манияр хьиз чириз тарсар хуралай . Са арадлай лап к I ан хьана чаз урус ч I ал , фад гьатна чун гъавурда , зегьмет фенач гаралай . Ингье , гила пудкъад йисан девирда шумудни са несилар чи хкаж хьанва урус ч I алан кук I ушриз . И кардал чун шад я вири , мадни фирай виликди , аферин чпиз . Амма им чаз лагьай гаф туш гадра дидед ч I ал гьуьлуьз . На хъсандиз ваз чирнавай урус гафар гъиз , рик I елай алуднавай лезги ч I алаз к I ан жемир лап l аш вегьиз . Эгер уьтквем хва ят I а вун лезги дидедин , адан ч I ални гьак I михьиз хуьх къаст аваз рик I ин . Тефир твазвач чна ерли чи стхайрин арада , рекьяй фидач чун садрани айиб гъидай чарада . Чи гаф сад я инсаният амай кьван : Россия гьуьндуьр кьакьан , багьа Дагъустан , диде Лезгистан ! М . ЖЕЛИЛ .
+* Ахмакьдин кьил вич себеб яз , акьуллудан кьил ахмакь себеб яз т l ар жеда . * Вилер , нер алдатмишиз жеда , анжах руфун ваъ . * Гьар са дерт гъам дустарихъ галаз пайиз жедач , вучиз лагьайт l а , акьван дустар ваз жегъидач . * Гьуьжетар гьакъикъатдихъ ц l игелвиляй , чуьруькар жуван артуханвал успатиз алахъзавайвиляй арадал къвезвайди я .
+ГЬАР ВАЦРА муниципальный райондин администрацияда хуьрерин администрацийрин кьилери чпи къуллугъ ийизвай хуьрерин гьал агьвалдикай , аваданламишунрин к l валахрикай ва райондин администрацияди абурун вилик эцигнавай тапшуругъар тамамарзавай гьалдикай гьахъ гьисабдин докладар ийизва . Ислен юкъуз муниципальный райондин администрацияда кьиле фейи нубатдин совещаниедал гьалай месэлайрикай сад , « Магьарамдхуьруьн сельсовет » СП дин кьил Рафик Агъамирзоеван гьахъ гьисабдин докладдихъ яб акалун тир . Совещаниедин к l валахда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова , райадминистрациядин кьилин сад лагьай заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева , са бязи хуьрерин администрацийрин кьилери ва са жерге жавабдар работникри иштиракна . Гьахъ гьисабдин докладда Рафик Агъамирзоева СП дин территориядал яшамиш жезвай халкьдин экономика ва яшайиш хъсанарунин мурад аваз кьиле тухузвай РД дин Правительстводин проект планда къалурнавай саягъда кьиле физвайдан гьакъиндай ва и кар патал авур харжийрин гьакъиндай лагьана . Идалай гъейри , алай йисан сад лагьай паюна экономикадинни гъвеч l и бизнесдин вири хилера налогар к l ват l унин к l валах гьар йикъан гуьзчивилик квайдан , налогар к l ват ly н давам жезвайдан гьакъиндай лагьана . Рафик Агъамирзоеван гьахъ гьисабдин докладдихъ яб акална . Фарид Агьмедова чкадин бюджетдиз к l ват l завай налогар к l ват l унин к l валахдин ериш йигинарунин , администрациядин территориядал санитария дин истемишунрихъ галаз кьадайвал производстводин ва яшайишдин амукьаяр хуьдай махсус полигонар туьк l уьрун , хуьрера авай карханайрихъ ва юридический ксарихъ галаз зир зибил гадарунин к l валах санитариядин истемишунрихъ галаз кьадайвал тешкилун патал договорар кут l унун ва хуьрер аваданламишунин к l валах гужлу авун тапшурмишна . Совещаниедал гьак l образованиедин Управлениедин начальник У . Абейдуллаеван школаяр ц l ийи к l елунин йисаз гьазур хьунин гьакъиндай , архитектурадинни эцигунардай отделдин начальник М . Бегован районда законсуз кьунвай чилерин ва эцигунрин гьакъиндай , « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин начальник Къ . Букарован районда гад к l ват l ун физвай гьалдин гьакъиндай докладрихъ яб акална . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+РАЙОНДИН « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин работникри вичи ВДВ дин кьушунра баркаллувилелди къуллугъ авур , къуллугъ авур частунин командованиедин чухсагъулдин чарчиз , Гьукуматдин наградайриз лайихлу хьайи « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил , ВДВ дин ветеран АГЬМЕДОВ Фарид Загьидиновичаз 2август цавун десантдин кьушунрин югъ ( ВДВ ) рик l ин сидкьидай мубаракзава .
+РД дин 1994йисан Конституция кьабулун Дагъустандин халкьарин государстводин къурулуш виликди финин , демократиядин къанунрал асаслу яз правовой государство туьк l уьрунин рекье важиблу кам хьана . Виликанбурув гекъигайла , РД дин 1994йисан Конституция дибдай тафаватлу тир . Ада кьилин законда хьиз , арадал атанвай общественный къурулуш , инсандин ва гражданиндин правовой статус мягькемарзавай . Конституцияди инсандин ихтиярар ва азадвилер тайинарна , государстводин вилик абур кваз кьунин , гьакъикъатдиз элкъуьрунин ва хуьнин буржи эцигна . Вири дуьньяда кьабулнавай граждан общество ва правовой государство туьк l уьрунин принципар гьатнавай ада гьа са вахтунда Дагъустандин обществодин кьет l енлувилеризни фикир ганвай . Дугъриданни , 26июлдиз ц l ийиз кьабул хъувур Конституцияда хейлин дегишвилер хтуна . Кьилди къачурт l а , Международный праводин вирида гьисаба кьунвай принципрал ва нормайрал бинелу яз инсандин ва гражданиндин ихтиярар , азадвилер гьисаба кьунва ва абур заминламишнава . Ц l ийи Конституциядин дибдин кьет l енвал ада государственный властдин ц l ийи институт Дагъустан Республикадин Президентдин пост тайинарун хьанай . Дибдин законди дагъвийриз гьич садавайни къачуз тежедай ихтиярарни азадвилер ганва . Къе гьар са дагъвидиз республикадин территорияда азаддиз къекъведай , к l ани пешедин иеси жедай мумкинвилер хьанва . Кьилин документда гьар садаз намусдин диндихъ инанмишвал авунин азадвал , рик l из хуш тир пеше хкядай ва ам гьерекатда твадай ихтиярар авайди къалурнава . Дибдин документда инсанриз ислягьвилелди яракь гвачиз к l ват l жедай , митингар , тешкиллудаказ къекъуьнар кьиле тухудай ихтиярар ганвайдини къейдна к l анда . Къе Россияда хьиз Дагъустандани яшлубурув , к l валах тежезвайбурув государстводин пенсия , аялар авай ва ялгъуз дидейрив пособияр агакьзава , биржайрай агакьзавай субсидийрин куьмекарни гзаф я . Эхь , инсан , адан агьваллувал хъсанарун патал дагъларин уьлкведин Дибдин закондин мумкинвилер гзаф бегьерлубур я . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+1930- ЙИСАН 2- августдиз Московский военный округда ученияр физвай вахтунда сифте яз самолетдай парашют гваз 12 касдикай ибарат тир цавун десантди хкадарна. И эксперимент тухунин мана метлеб, душмандин далу пата диверсиядин, разведкадин кӀвалахар авунин, акси кьушунрин гьакъиндай командованиедиз герек информация кӀватӀунин, акси кьушунрин аскерар есирда кьунин ва ихьтин маса серенжемар тухун тир. Кьиле тухвай экспериментди СССР-ДИН Яракьлу Къуватрин командованиедиз цавун десант массовый къайдада тешкилун чарасуз тирди къалурна. Гьа чӀавалай и югъ, яни 2- август цавун десантдин кьушунрин (ВДВ) югъ яз гьисабзава. Цавун десантдин сад лагьай подразделение 1931 йисуз Ленинграддин военный округда тешкилна. ВДВ Советрин Яракьлу Къуватрин жергедик кваз амма Кьушунрин кьилдин са жуьре яз тешкил хьанвай. 1991 - йисуз цавун десантдин Кьушунар (ВДВ) Яракьлу Къуватрин жергедикай хкудна ва абуруз
+цавун десантдин кьушунрин югъ я
+кьилдин статус гана. ВДВ-ДИН кьушунри вич тешкил хьайидалай кьулухъ кьиле фейи вири ягъунра Халхин-Голда, Финрихъ галаз хьайи дяведа, Ватандин ЧӀехи дяведа, Афгъанистанда, Чечняда ва масанра кьетӀен викӀегьвал аваз иштиракна. Чи райондайни гзафбуруз ВДВ-ДА къуллугъ авун кьисмет хьана. Абуру вирида дагъвийриз хас тирвал, баркалладин ва чухсагъулдин зар алаз чпин буржи кьилиз акъудна. Гзафбурулай диде-бубайриз, военный комиссариатриз ВДВ-ДИН командованиедилай чухсагъулдин чарар хтана. Гзафбур Гьукуматдин орденризни медалриз лайихлу хьана. Чна чи районэгьлийриз-десантникриз чпин профессиональный сувар- 2- августдин югъ мубаракзава.
+Абурун къуллугъ кьет I енди я
+Василий Филиппович МАРГЕЛОВ . армиядин генерал . ВДВ дин кьушунрин диб эцигай кас . Сад лагьай десантник . Фейзудин НАГЪИЕВ
+Чун лекьер я . Чаз , лекьериз , сергьят чидайд туш , Гьава чиди , ракъар чибур , дагълар чибур я . Къузгъунривай мублагъ цавар кьегьят жедайд туш , Дуьз аранар , тик синерни сувар чибур я . Чун лекьер я . Чаз , лекьериз , сергьят чидайд туш , Цавун аршдиз экъеч I да чун гужлу я лувар , Рагъ лувара кьуна лув гуз къугъваз жеда чун . Рекьер пайиз , чилер пайиз пехъерин лужар Мешверада хьурай чпиз — яргъаз жеда чун Абурун кьац I ай къатилдикай . Чун , азад къушар , Цавун аршдиз экъеч I да тик гужлу я лувар . Виняй вири аквазва чаз : багъри ерияр , Мублагь чилер эк I я хьанвай Касдилай Къафдал . Къацу багълар , нехирарни лацу суьруьяр … Девлетлу я лек I рин Ватан малдал , алафдал . Виняй вири аквазва чаз – багъри ерияр .
+Ч I АЛ инсандин руьгьдин хазина ва яшайишдин ирс я . ЮНЕСКО ди кьиле тухузвай нетижайри тестикьзавайвал , дуьньяда 6900 дири ч I алар ава . Гьар са ч I ал вичин тарихдалди девлетлу я , анжах гьа халкьдин надир имарат я . Хайи ч I ала вич арадиз атай ч I авалай вичин иесидик инсандик вичин эсерлу ва кьет I ен хе
+сет кутазва . Инсанди маса гьикьван ч I алар чирайт I ани , сифте руьгьда гьатай адан хесет вири уьмуьрда кумукьда . Гьавиляй гьар са халкь вичин мил ли меденивилелди , тарихдалди ва ч I алалди кьет I ен я . Ч I ала хуьзвай адан и дибарни саламатдиз хвена к I анзава . 8 класс . ОБОРОТАР КВАЙ ПРЕДЛОЖЕНИЯР Мектебда лезги ч I алай тарсар тухун муаллимдал тапшурмишнавай класс патал Дагъустан Республикадин образованиедин ва илимдин министерстводи тестикьарна Педагогикадин НИИ ди туьк I уьрай программадай сифте жуван кьилдин план программа туьк I уьрдай къайда авайди чиз , муаллимди тема ва адаз талукь сятерин кьадар , гьар са тема ачухарзавай тапшуругъар тайинарна , мектебдин регьберди тестикьарайдалай гуьгъуьниз муаллимди к I валах кьиле тухузва . Программади мажбурнавай къайда ва къалурнавай материал аялдин бейнидив агакьарун муаллимдин везифа я . К I елунин йисан эхирда программадин истемишунар таъминарунин дережа ахтармишна , адан к I валахдиз къиметни гудай адет я . « Глагол » тема У классда 7 сятина , У I кл . – I0, У II кл -I6 ва адан кьет I ен формаяр ( масдар – 3, причастие – 6, деепричастие – 7) галаз 32, Х кл – 3, вири санлай гьисабайла , 52 сятина гун къалурна , классриз « чук I урнавай », чирвилера санал к I ват I хъувуна к I анзавай , аялриз чирна к I анзавай ч I ехи ва марагълу тема я . Муаллимрин , алимрин ва методистрин фикир желб авун мурад яз , заз лугьуз к I анзавай кардин макьсад ихьтинди я : I. Программадай муаллимди вичин план программа туьк I уьрдайла , а пландай гудай темани са гьина , кве ят I ани кхьенваз , муаллимди вичиз чирна , аялдиз чириз теклифдай , ада к I вале к I валахдай са зат I хьун лазим я эхир . 8 – кл патал программади «» Оборотар квай предложенияр « тема 6 сят I) Масдардин оборот ва ам чара ийидай дуьшуьшар ». Причастие ва ам чара ийидай дуьшуьшар , Деепричастие ва ам чара ийидай дуьшуьшар » темаяр къалурнава . И « дуьшуьшрик » литературада гзаф ишлемишзавай « Гекъигунин оборот ва ам чара ийидай къайдаяр » тема программада ва учебникра эсиллагь кваз такьун вуч кар ят I а , ам чириз учебникра гун тавун вучиз ят I а , садани чуькьни ийизвач ! Программади истемишзавай « Масдардин оборот , ам чара ийиз чирун патал « дуьшуьшар » муаллимди гьинай жагъурдат I а , вучиз учебникда адакай материал гузвачт I а , хабар такьазвай муаллимри а тема гьик I ва квяй аялриз чирзават I а , чазни чир хьана к I анзава , девирар къвез физ ва . Жаваб гудай кас вуж ва мус хьуй ?! Аквадай гьаларай , муаллимрин планар ахтармишзавай мектебрин регьберри , методистри ихьтин куьлуь шуьлуьяр кваз кьазвай хьтинди туш . Са и к I валах тирт I а , низ дерт авай ? 9 – кл . I0ПАРАГРАФДА « Ачухардай табий предложенияр квай сложноподчиненный предложенияр » темадин эхирда (I06ЧИН ) « Кьет I ен жуьредин табий предложениедин сказуемое масдар формадикай ва причастидикайни жеда , месела : I) Агьмед атуникай Заз накь Алиди хабар гана . 2) Ам к I вализ гьахьайдакай заз геж хабар хьана » « научный открытиеди » вуч ачухарзат I а , муаллимди аялар гьик I гъавурда твада ? I2 – параграфда « Обстоятельстводин табий паяр квай СПП » темадиз талукь яз ганвай 44 – тапшуругъда « Таблицадиз дикъетдивди фикир це . Мисалар к I ела … Гьи табий предложенийриз суал эцигиз жезвачт I а , лагь . Табий предложение кьилиндахъ галаз алакъалу жезвай союзар , союзвилин гафар ва маса такьатар къалура » кхьенва . Таблицадин эхирда ганвай « гекъигунин хьиз Цла тунвай гуьзгуьяр хьиз Аквазва къванер ( А . С .) Уьмуьрдин вакъиаяр адан рик I ел , ц I иргъинихъ галайбур хьиз , Фахрудин НАСРЕДИНОВ
+сад садан гуьгъуьнал алаз хквезва . Я . Я .)» « дикъетдивди фикир » гайила , чна хабар кьазва : « гекъиг « Гекъигунин » (?!) гаф квез талукь яз , вучиз ва гьинай къачуна таблицадиз чуькьвенвайди я ? Гьакъикъатда гекъигунин оборот квай простой предложенийрикай чирвал таганваз , « Гекъигунин табий предложение » чирун аялри четиндиз кьабулзавай темайрикай сад я . Адалай гъейрини , гекъигунин оборот квай простой предложенияр ва гекъигунин табий сложный предложенияр гьар са текстина ва гьар са тарсуна дуьшуьш жезвай уьлчмеяр я . Адет яз , предложениеда гьар са гафуниз члендиз вичин чка ва а членрин арада тайин къайда жеда : подлежащее – определение – дополнение – обстоятельство – сказуемое ва я ( определение – подлежащее –( определение ) – дополнение обстоятельство сказуемое . Месела : Азизбега лезги ч I алай гьамиша хъсан къиметар къачузва . Гъвеч I и Азизбег мектебдай сивел хъвер алаз к I вализ хкведа . Илимдин кхьинрин къайдаяр ачухарзавай гьар са гаф , келима , простой ва сложный предложение ч I алан жигьетдай михьиди , тамамди , бегьемди , ачухди , ч I уру са куьлуь синихни квачирди хьун лазим я . Какатай ни хьайит I ани , кхьенвай вуч хьайит I ани , грамматикадин къайдаяр дуьзгуьн ачухардайди хьун чарасуз месэла я . Амма гьамиша предложенийра адет хьанвай къайда амукьдач , бязи членар , чкаяр дегиш хьана , вилик квай член предложениедин эхирдиз акъатда , эхирда гьамиша чка кьунвай сказуемое предложениедин сифте кьиле жеда . Художественный эсерра , иллаки шиирра ва шииррикай ибарат тапшуругъра инверсияди чка кьазва : Хуп I рахада билбил сегьер вахтунда , са гъамни авачир гьайван , бахтавар . Е . Э . Агакьзамаз зал куь кагъаз , куь метлебар чир хьана заз . ( С . С .) Бязи вахтара текдиз ишлемишнавай гафунихъ галаз вичиз талукь маса гафарни галаз , гегьенш членар арадиз къвезва . Адалайни гъейри , простой предложенияр са жинсинин членралди , предложениедин членар тушир гафаралди , жуьребажуьре оборотралди заланарзаваз жеда . Месела : Ракъини гегьенш чуьллер , къацу къурухар ва цуьк акъуднавай дереяр ишигълаван авунва . И простой предложение са жинсинин членар тир чуьллер , къурухар , дереяр дополненийралди заланарнава . Алахьай гатфарин йикъан пакамахъ хъуьрез акъвазнавай ракъини дагъдин кук I валай чаз вичин къерех къалурна . Ракъини дагъдин кук I валай вичин къерех къалурна предложение причастидалди лагьанвай гегьенш определение алахьай гатфарин йикъан пакамахъ хъуьрез акъвазнавай ( гьихьтин ?) хъуьрез акъвазнавай оборотдалди гегьеншарнава . И дагъдин хуьре , икьван гуьзел гьава авай чкада , инсандин сагъламвилиз маса дарман вуч герек ава ? И хуьре ( гьина ? – икьван гуьзел гьава авай чкада ) дарманар вуч герек ава ? – гегьенш обстоятельстводи ачухарнава .
+ЧИ КЛАССДА къвезмай чи яшайишдикай , уьмуьрдикай фикирзавай аялар кьве жуьре ава : Сад лагьайбурухъ лап ч I ехи планар ава : абуру цавара ц I ийи гъетер , чилерал ц I ийи къураматар , чиликай ц I ийи девлетар хкуддай мяденар , илимда ц I ийи агалкьунар твада лугьуз са квел ят I ани вил ала . Гьа са вахтунда абуру лугьузва : чун гьеле гъвеч I и я , чалай исятда вуч алакьда кьван , а хиялар чна ч I ехи хайила кьилиз акъудда . Кьвед лагьайбурун хиялар мадни зурбабур я , абуру : « Чавай дуьньяда вири чи мурадар кьилиз акъудиз жеда . Ватандин Ч I ехи дяведа чи яшарин аялри гьихьтин кьег��алвилер авунат I а , чаз акуна . Чи дамарра къекъвезвайди иви тахьана , кьалу яд яни ?! И группайрикай зун гьидак акатзават I а , завай гьеле кьат I уз хьанвач . Дугъри я , чаз гьеле гзаф чирвилер к I анзава , чи учебникрини чаз акьван ч I ехи чирвилер гузвач . Зи хиялризни мурадриз куьмек к I анзава ! Фахрудин НАСРЕДИНОВ
+ГАТУН къизгъин вахт алукьна . Рухсатдин вахтунда районда аялриз дуьзгуьндаказ ял ядай лагерар кардик ква . Анра хъсан къулайвилерни тешкилнава . Амма школа акьалт I арнавайбуруз ял ядай мажалар авач . Абурун дердияр къалин я . Йисан къене гьазурвал акунвай ЕГЭ яр вахкунив эгеч I на . Абурун нетижаяр малум хьайила , чпи хкянавай пешеяр къачунин мураддалди гьарда вичи хкянавай ВУЗ риз документар ракъурнава ва жавабар гуьзетзава . Алатай к I елунин йисан нетижаяр гьихьтинбур хьана ? Абур 20I5-20I6К I елунин йисав гекъигайла разивал ийиз жедайбур хьанани ? И ва са жерге маса суалриз жавабар жагъурун патал чи корреспондент Афисат Айдемирова МР дин образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаевахъ галаз гуьруьшмиш хьана . Улубег Муьгьуьдинович , акьалт I ай к I елунин йисан нетижаяр кьунва , нетижаяр разивал ийиз жедайбур яни ? Малум тирвал , эхиримжи зенг ягъай пакадин йикъалай башламишна аялар ЕГЭ яр вахкунив эгеч I на . Гьар йисуз , Россобнадзорди тайинарнавай , мажбури кьве предметдай ( урус ч I алайни литературадай ва математикадай ) экзаменар вахкузва . Ик I алай йисуз районда 363 аялди урус ч I алай ва математикадай ЕГЭ вахкана . Абурукай урус ч I алай 26 касдивай ва математикадай 3I касдивай экзамен вахкуз хьанач . Акьалт I ай к I елунин йисуз 34 аялдиз , яни 9.4 процентдиз аттестатар хьанач . 20I6ЙИСУЗ аттестатар къачуз тахьайбурун кьадар I5.4 процент тир . Профилдин математикадай I28 аялди вахкана , абурукай 40 аялдивай вахкуз хьанач . Къенин юкъуз районда математикадин предметдай чирвилерин ери агъуз тирди къейднава . ЕГЭ яр хъсан нетижаяр аваз вахкай школайрикай , аялрикай са ихтилат авурт I а жедачни ? Квез винидихъ аквазвайвал , аттестатар къачуз тахьайбурун кьадар хейлин агъуз хьанва . Гьелбетда хъсан нетижаяр хьанвайбурун зегьметни къейд тавуна жедач . Къанни кьве аялди 80 баллдилай ви низ ва кьве аялдини 90дав агакьна баллар къачунва . Виридалай хъсан баллар урус ч I алай Киркарин , Буткъазмайрин школайриз , тарихдин ва химиядин предметрай Гъепцегьрин школадиз хьана . Тарихдай 9I балл къачур А . Атлухановадин ( Магьарамдхуьруьн 2нумрадин школа ), химиядай 92 балл къачур Р . Бутаеван , тарихдай 89 балл къачур Р . Пашаеван ( М . Гьажиеван т I варунихъ галай школа ) ва урус ч I алай 88 балл къачур Р . Абдуллаеван ( Буткъазмаяр ), И . Шахмарданован ( Магьарамдхуьр ), Р . Азимован ( Муьгъверган ) ва Г . Забитовадин ( Советск ) т I варар кьун тавуна жедач . Ц I инин йисуз чахъ 50 медалист хьана . Чи аялар гзафни гзаф гьихьтин вузриз гьахьзава ? Алай йисуз 250 аял 9клас срай экъеч I на юкьван пеш��карвал къачуз документар вуганва . Эхиримжи йисара чи выпускникар , ч I ехи пай военный , медицинадин ва педагогрин вузриз гьахьзава . Чна умудзава , абурукай хъсан пешекарар хьайила абур хайи райондиз хкведа . Улубег Муьгьуьдинович , алатай йисарив гекъигайла ц I инин к I елунин йис агалкьунралди акьалт I арна лагьайт I а жедани ? Гьелбетда еке дегишвилер ава . Аялри жавабдарвал гьиссунин нетижада чирвилер артухарунин , зигьин гегьеншарунин месэлайрив лап мукьувай эгеч I нава . Диде бубайри репититорар кьазва , абурулай къерехдай чебни к I валера алахъзава . Iсентябрдилай башла мишна гьар сада хкянавай рекьяй чирвилер артухарунал машгъул хьуни хъсан нетижайрихъ гъида . Ик I акьалт I ай йисуз Филерин хуьруьн юкьван школада и месэладай к I валах хъсан эцигнавай . Вири школадай тек кьве касдивай экзаменар вахкуз хьанач . Чна умудзава къведай к I елунин йисуз мадни хъсан нетижаяр жеда . Суьгьбет авунай чухсагъул .
+ИСЛЕН юкъуз райадминистрацияда кьиле фейи нубатдин совещаниедал УО-ДИН начальник У. Абейдуллаева авур докладдай малум хьайивал, образованиедин Управлениеди райондин школайрин педколлективрихъ галаз санал 2018-2019- кӀелунин йисуз чирвилерин ери хъсанарун ва школаяр цӀийи кӀелунин йисан вахтунда гьазурун патал тайин тир кӀвалах тухузва. Алай вахтунда районда образованиедин 58 учреждение кардик ква. Абурукай 33 юкъуз кӀелдай умуми образованиедин школаяр, 20 ясли-бахчаяр я. Ибурулай гъейри спортдин 5 школа кардик ква. ЦӀийи кӀелунин йисуз, умуми образованиедин школайриз 7104, абурукай яз 812 аял сад лагьай классдиз фида. Санлай къачурла, школаяр цийи кӀелдай йисаз гьазурунин кӀвалах гьерекатда ава, са кьадар кӀвалахар гьеле авуна куьтягьнава. Идахъ галаз сад хьиз, хъувуна кӀандай кӀвалахарни гзаф ама. Бязи школайри тади гьалда ремонт авунин кӀвалахар истемишзава. Хуьрерин администрацийрин школайрин арада авай алакъаярни разивал ийиз жедайбур туш. УО-ДИ школаяр кӀелунринни методикадин литературадалди таъминарун патални тайин тир кӀвалах тухузва. Вири школайра ва аялрин бахчайра цӀаяр кьуниз акси алатар эцигнава. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+АЛАТАЙ гьафтеда Дагъустан социально – экономический рекьяй вилик финин нетижаяр кьуна. Гьар гьафтеда кьиле тухузвай совещаниедал халкьдин Собраниедин руководстводин, Дагъустан республикадин Правительстводин, Махачкъала шегьердин мэриядин ва администрациядин кьилин иштираквал аваз, алай йисан I - паюна Дагъустан социально – экономический рекьяй вилик финин нетижаяр кьуна ва веревирдна. Доклад авур республикадин экономикадин ва территориальный развитиедин министр Осман Хасбулатова, инвестицийрин рамкайра аваз алай йисуз 2,2 агъзур аялдиз кӀелдай чкаяр авай I0 школа, здравоохранение ва культурадин са объектар, спортдин 4 объект, целди таъминардайбур 6 объект ва масабур кардик кутун пландик квайди ва дердийриз 3,8 млрд манат чара авунвайди къейдна. Минэкономразвитиедин кьил, регионар хуьруьн майишатдин техникадал таъминарунин месэладал кьетӀендаказ акъвазна. Гъиле авай йис алукьайдалай инихъ хуьруьн майишатдин
+2 товарар гьасилзавайбуру жуван такьатралди 52,6 млн.манатдин ва 20 млн.лизингдин такьатралди 52 единица техника къачунвайди къейд авуна. Идалай къерехдай «Дагагроснаб» АО капитализация авунин гьакъиндай къарар кьабулнава и карди 500 млн.манат сельхозтехникадиз харждай мумкинвал гуда. Статистикадин делилрай малум тирвал, алай йисан I –
+1 паюнин нетижаяр кьурла хуьруьн майишатдин хел хъсан гьалда ава. Амма эцигунрин еришар 87,9 процентдин, цӀийи кӀвалер ишлемишдай адет тун 82,7 процентдин, алиш-вериш 97,5 процентдин ва промышленность 96,I процентдин агъуз аватнава. Эцигунардайла лап векъи гъалатӀар ахъагъайдалай къерехдай къенин кьадарар еке авунвай дуьшуьшарни малум я.
+ГЬЯД юкъуз, Дагъустан республикадин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Владимир Васильева, «МРСК Северного Кавказа» ПАО- дин электросетрин комплексда арадал къвезвай аварийрин гьалар терг авунин гьакъиндай тухвай ученияр акьалтӀаруниз талукьарнавай мярекатдал са жерге электрикрив наградаяр шад гьалара вахкана. «Московская объединенная сетевая компания» ПАО- дин кьилин пешекар тир Алексей Малышевазни Дмитрий Саталкиназ, «Межрегиональная распределительная сетевая компания Северного Кавказа» ПАО- дин отделдин начальник Александр Маркеловаз кьилди наградаяр гана. -И системада кӀвалахзавайбурун арада аламатдин инсанар ава. Абурукай и пуд касди Каспи гьуьлел батмиш жезвай аялар къутармишна. Ихьтин инсанрихъ галаз чна вири месэлаяр гьалда,- лагьана республикадин руководстводи. РикӀел хкин, Дагъустанда са вацра кьиле фейи вирироссиядин масштабный ученийра Россиядин 78 региондай 2,5 агъзур энергетикди иштиракна. Ученийрин нетижаяр кьурла, регионда яргъал йисара тухун тавур зурба кӀвалахар авунвайди ва гзаф къалурунрай пландилай арт ух кӀвалахар тамамарнавайди малум хьана.
+ДАГЪУСТАНДИН са жерге муниципальный районра автозаправочный станцийрилай гузвай налогрин кьадар артух хьанва. РД- да авай Россиядин ФНС- дин Управлениедин делилрай малум хьайивал, Избербашдин ва Сергокъала райондин АЗС- рилай атанвай налогрин кьадар 2017- йисав гекъигайла пуд сеферда артух хьанва. ИкӀ алай йисан 1- августдин делилрай и станцийрилай бюджетный системадиз 4 млн. 230 агъзур манат атанва. 2017- йисан 1- августдиз абуру 1 млн.399 агъзур манат налог ганвай. Винидихъ тӀварар кьунвай муниципальный районра авай 26 АЗСДА онлайн-кассаяр тайинарнава, кӀвалахзавайбурухъ галаз зегьметдин алава икьрар кутӀунава ва икьрарда абуруз гузвай мажибдин кьадар къалурнава. Дагъустандин УФНС – дин делилрай аквазвайвал, алай йисан 1- августдиз налоговый учетдал 700 АЗС ала.
+3 ЧУН, хуьруьн майишатдин район хьуниз килигна гьар йисуз республикада чи райондай кӀватӀзавай бегьерриз к ь ет I е н фикир гузва. Алай вахтунда райондихъ 5 7I3 гектар багълар ава. Абурукай 4857 гектар емиш гъизвай багълар я. ИкӀ алай й и с уз районда 22 агъзурни 450 тонн емишар, 52 агъзурни 364 тонн майваяр, I348 тонн халийрин культураяр ва I276 тонн г ь а ж и буг ъ д а я р кӀватӀнава. И гьафтедилай уьзуьмрин
+фад жезвай сортар кӀватӀунив эгечӀнава. Гьелбетда артух шадвал ийидай кар авач. ГьикӀ лагьайтӀа, 20I7- йисан нетижайрив гекъигайла, алай йисуз емишар 4 агъзурни 500 тонндин, майваяр лап I0 тонндин тӀимил хьанва. ЦӀинин йис лап кьурагьдаказ атана. Нетижада хуьруьн майишатдин гзаф хилера бегьерлувал агъуз тирди къейднава. ИкӀ ятӀани, райондин руководстводи хуьруьн майишатдин управлениедихъ галаз и хилез лап кьетӀен фикир гузва. Месела, I40 гектар чилел гзаф бегьер гъидай багълар кутуниз гьазурвал аквазалай йисан мартдин вацралай башламишнава. Идалай гъейри райондин амай пипӀерани багълар, уьзуьмлухар цӀийи хъувунин кӀвалахар акъваз тавуна кьиле физва. А. АЙДЕМИРОВА. ХУЬРУЬН МАЙИШАТ
+11- АВГУСТДИН йифен сятдин 10- даз райондин кьил Фарид Агьмедован тапшуругъдалди, администрациядин къуллугъчийри, Филерин хуьруьз мукьвал авай чирхедин заводдин пешекаррихъ галаз санал Самур вацӀун яд федеральный метлеб авай шегьре рекьиз акъатунин вилик пад кьуниз талукь кӀвалахар кьиле тухвана. Гъепцегьар- Филер шегьре рехъ селер атуникди саки къал акатнавай вацӀун ци къачунвай. ЧӀехи бедбахтвилериз рехъ тагун патал тади серенжемар кьабулна кӀанзавай. Магьарамдхуьруьн райондин администрациядин кьилин заместитель Ариф Гьажиева хабар гайивал, гражданвилин оборонадин ва кьетӀен гьалар арадал атунин рекьяй Управлениедин начальникди ва Хужакъазмайрин хуьруьн администрациядин кьилихъ галаз санал чирхедин заводдин работникарни галаз тадиз серенжемар кьабулна. Хужакъазмайрин ва Филерин арада авай м уькъуьз мукьва мулкара вацӀун ци шегьре рехъ къачузвайдакай хабар агакьнамазди, Фарид Агьмедова чирхедин заводдин руководстводиз зенгна ва техника чара авун тӀалабна. Абурун куьмекдалди чкадал герек кьадар накьв гъвана. Муькъвелай башламишна, ЦӀийи Филерин хуьруьз гьахьзавай къекъуьндал кьван вацӀун къерехар мягькемарна. КӀвалахар I2- августин экуьналди давам хьана. Гуьзет тавур бедбахтвилерин, зиянрин вилик пад кьун патал райондин руководстводи вири къуватар желбна. ЖАННА.
+РД- да авай Россельхознадзордин Управлениедин госинспекторри Дербент райондин «Белиджи» ва «Сабнова» агрофирмайра ахтармишунар кьиле тухвана. «Риа Дагестан» ведомстводин пресс-къуллугъди хабар гайивал, и мярекатар техилрин еридал ва хатасузвилел гуьзчивал тухунин мураддалди тухванвайди я. «Белиджи» МУП 1998- йисалай техилар гьасилунал ва реализоват авунал машгъул кархана я. Эхиримжи пуд йисан кӀвалах ахтармишайла техилар декларация авачиз реализоватзавайди малум хьана. Лазим документрин пакет тахьуни ишлемишзавайбур патал хаталувал арадал гъизва. Документар авачир техилар маса гунай и карханадин барадай протокол туькӀуьрнава ва карханадин руководителдиз 23августдалди авай кимивилер арадай акъудун такимарнава. «Сабнова» МУП- да ахтармишунар тухудай мумкинвал хьанач. Виликумаз хабар ганвайтӀани, и карханадин я руководитель, я адан куьмекчияр чкайрал жагъанач. Россельхознадзордин Управлениедин госинспекторрин кӀвалахдиз манийвал авунай карханадин руководитель жавабдарвилиз чӀугунва.
+ДАГЪУСТАНДА мад гуьзет тавур кьиникьрихъ гъайи мусибатдин авария хьана. МЧС- ди хабар гайивал, «Кавказ» рекьин 917- километрда, Геджух хуьруьн къекъуьндал пуд машин чеб- чпихъ галукьна. Нетижада ирид кас кьена, абурукай пуд аялар я. Кьуд кас гьар жуьре зиянар хьанваз Огни шегьердин центральный больницадиз агакьарнава. Са касдин гьал лап четинзава. Им эхиримжи гьафтеда Дагъустандин рекьера хьанвай кьвед лагьай мусибатдин авария я. ИкӀ 19- августдиз, Къарабудахкент районда вад машин ва пассажирар авай газель галукьунин нетижада кьве кас кьена ва къад кас къенин юкъузни больницайра ама. Аварийрин себебар тайинарзава.
+РАЙОНДИЛАЙ, республикадилай къеце пата раиж хьанвай Магьарамдхуьруьн райондин Буткъазмайрин спортшколада чпин карьерадин бине кутур Велимурад Алхасова ва Икрам Алискерова нубатдин сеферда къазанмишай гъалибвилери чак виридак дамах кутуна. ИкӀ 18- августдиз, Мороккодин Тажер лугьудай шегьерда акахьай единоборствойрай турнир кьиле фена. Къизгъин женгина чи кьегьал Велимурад Алхасова виридалай кьезил категорияда Шон Сантелладин винел гъалибвал къазанмишна. Женг эхирдалди давам хьана, амма судьяйри вирида сад хьиз сес чи спортсмендиз гана. Юкьван заланвилин категориядай экъечӀай Икрам Алискерова вичихъ галаз акъажзавай Джоули Майкл Беркенбош 1- раунда нокаутдиз ракъуруналди женгинай гъалибчи яз экъечӀна.
+ТРАНСПОРТ датӀана къекъвезвай рехъ четин, гьамиша мукъаятвал хвена кӀанзавай участок я. Уьмуьрдин дамарар яз гьисабзавай рекьера транспортдин гьерекат къвердавай гзаф жезва. Рекьера гьерекат авунин къайдайрал амал ийиз алахъзавай водителар тӀимил ава. Абур пассажирар, парар вахтунда саламатдиз агакьарун патал чалишмиш жезва, рекьера мукъаят жезва. Рекьера ички хъвана, кьил гижи яз рулдихъ ацукьзавайбурни тӀимил дуьшуьш жезвач. Рекьера гьерекат авунин истемишунрал амал тийизвайбуру транспорт къайдадик квачиз маршрутдиз акъудзава, чеб рекьера низамсуз тухузва. Эхиримжи вахтара рулдихъ ацукьзавайбурун жавабдарвал хкажуниз талукьарнавай законар гзаф кьабулнаватӀани, абурал амал тавурбуруз жазаяр гузватӀани, жермеяр къачузватӀани, рекьера гьерекат авунин хатасузвал лазим тир дережада авач. Гзафбуру рекьера гьерекат авунин йигинвал кьадардилай хейлин артухарзава, бязибур рекье авай машинрилай къайдайрал амал тавуна алудиз алахъзава, рекьерин госзнакрал гзафбуру амал ийизвач. Магьарамдхуьруьн райондин ОМВД-ДИН ДПС-ДИН инспектор, полициядин мл. лейтенант Агъарагьим Гьажирагьимова газетдиз хабар гайивал, алай йисан 7- июлдиз «Тагьирхуьруьн КЪАЗМАЯР-ПРИМОРСК» шегьре рекье, рекьера гьерекат авунин къайдайрал амал тавун себеб яз ВАЗ-217050 машин идара ийизвай Абдуллаева Альберта Хтункъазмайрин агьали Гьажиметов Измира идара ийизвай ВАЗ21065 машиндихъ галукьарна. Нетижада Измир Гьажиметов, Гьалимат Гьажиметова ва Диана Гьажиметова чандиз жуьребажуьре зиянар хьана Тагьирхуьруьн къазмайрин больницадиз агакьарна. Фактунай уголовный дело кӀватӀнава, силис давам жезва.
+И ЙИКЪАРА Сирияда яракьламиш хьанвай къанунсуз тешкилатар Россиядин Хмеймим авиабазадал пилот галачир аппаратдин куьмекдалди гьужум ийиз алахъна. «11-августдин йифен вахтунда Хмеймим авиабазадин гьавадин сергьятра гуьзчивал тухунин такьатрин куьмекдалди цавай фидай пилот галачир аппарат пайда хьанвайди акуна. Ам махсус цӀун такьатралди авиабазадиз хатасуз чкада тергна, зарарни хьанвач»,- къейднава «ЛЕНТА.РУ» чешмеди. Авиабазадал гьуж ум ийиз алахъай пилот галачир аппаратар Россиядин ПВОДИ идалай виликни са шумудра тергнай. ИкӀ, 22 ва 28-июлдиз, 9- августдиз гьужумар авунай. И дуьшуьшрани къанунсуз тешкилатрин кьушунар макьсаддив агакьнач.
+МВД-ДИН къуллугъчияр патал ришветбазвилиз аксивал авуниз талукь яз рикӀел хуьнин келимаяр авай ктабдин авторри пак к т а б р и к а й - И н ж и л д и к а й , Къуръандикай ва Торадикай менфят къачуна. Динда ришветбазвилиз гьихьтин жаза гузватӀа къалурун патал гьазурнавай документ Москвадин МВД-ДИН кьилин управлениедин сайтда раижнава. РикӀел хуьнин ктабда ришвет гузвайбуруз ва ам къачузвайбуруз гьихьтин жаза къвезватӀа, пуд пак ктабдай гъанвай гьадисра къалурнава. Пак келимайрихъ галаз сад яз ана коррупция вуч ятӀа, ам теклиф авур вахтунда вуч авун лазим ятӀа ва ам къачунай гьихьтин жавабдарвал хиве гьатзаватӀа къейднава.
+УГАНДА уьлкведин Виктория вирин патарив гвай хуьрерин агьалияр, крокодилрин гьужумар себеб яз, кӀвалерай катуниз мажбур жезва. Са хуьруьн агьалидин гафаралди, абур рикӀик къурху кваз яшамиш жезва, вучиз лагьайтӀа тӀуьн жагъурун патал крокодилар кӀвалериз гьахьзава. Муькуь хуьруьн агьалиди ихтилатзавайвал, сагьибар масаниз куьч хьуникди ва я крокодилри тӀуьникди хуьре гзаф кӀвалер гадарнавайбуруз элкъвенва. Вирин къерехриз мукьва хьун иллаки хаталу я. Крокодилри балугъчийрал, яд къачуз физвай дишегьлийрал, аялрал,- вирибурал гьужумзава. Чкадин гьукумдин векилри малумарзавайвал, крокодилрин гьужумри гзаф инсанар,гьа жергедай яз ирид школьникни кьенва. Виктория вир РагъэкъечӀдай патан Африкада Танзаниядин, Кениядин ва Угандадин сергьятра ава.
+УКРАИНАДИН бязи агьалийри Россиядин ватандашвал къачунин делил далдала��ишзава. Идан гьакъиндай «Обозреватель» изданиядиз Верховный рададин депутат Юрий Березади малумарна. Адан фикирдалди,гуя Украинадивай дяведалди къакъуднавай мулкара (Украинадин гьукумди и мулкар Крым ва Донецкдинни Луганскдин областдин гуьзчивилик квачир паяр яз гьисабзава) авай агьалияр Украинадин паспортдикай, «са затӀни, са силисни, са судни галачиз», магьрум хьун герек я. Мадни депутатди гьа и жуьредин серенжем Россиядин паспорт чуьнуьхзавайбуруз талукь яз кьилиз акъудун теклифна. «Абурухъ галаз махсус къуллугъри кӀвалахун лазим я, гуьгъуьнлай ахтармишунрин нетижада дуьздал акъатайбур Украинадин ватандашвиликай магьрум авун чарасуз я»,малумарна ада. «Бязибурун гафарай Украинадиз а к с и экъечӀуниз ва Россиядин ватандашвал кьабулуниз чеб мажбурна лугьудайбурни ава. Ихьтин ксариз талукь язни ахтамишунрин ва с и л ис д и н кӀвалахар тухун ва суддин къарардалди абур ватандашвиликай магьрумун герек я»,- теклифна Березади. Къейд ийин, 7-августдиз Россиядин Госдумада малумарна хьи, Россиядин ватандашвал гуниз талукь законодательствода дегишвилер тун фикирдик ква. К ь и л д и къачуртӀа, Украинадин, Белоруссиядин агьалийриз Россиядин ватандашвал къачунин кар регьятардай фикирар ава.
+ХУЬРУЬН къене тӀвар гьатнавай шаир тир. Гзаф рикӀ алай кхьинрал. -Машгьур шаиррив къвезва (Кхьихьа) –румар кутазва къабачийрини. Гила цӀийиз кхьиз гъиле кьунвай шиирдин цӀарарив дуьз кьадай са гаф гьатзавач адаз. Ацукьна гьа гафунихъ къекъвезва вичин фикиррай. -Дуьз къведай гафуни ранг гъида шиирдал,лугьуз кьил кьунва кьве гъилив. Вун гьикьван ацукьда кхьинар ийиз? А ви шиирдилай жуван салай атӀана недай са памадур хъсан я лугьудай папан гафар рикӀел хтана адан. Гадар хьана къарагъна фена ам салаз. Язава пер. Гьар сеферда перцел кӀвач илисдайла, цӀийи гаф гьатзава адан фикирда. Анжах а гафар шиирдин цӀарарив кьадайбур жезвач. Эхирни, цавай фидай нуькӀре «цӀивв» авуна лагьайди хьиз, атана са гаф гьатна адан рикӀе, лап кутугай гаф. «Агь! Фад хъфена кӀанда кӀвализ и гаф рикӀелай фидалди!- фикирда кьуна рикӀик тади кваз хъфизва ам. И арада адан виликай садлагьана хуьрлуьнкӀдин тум галачир шараг кат хьана. «Вуъ, тум галачире!»- хиялди тухвана аламат хьайи шаир. Акъваз хьанва .Хиялар хуьрлуьнкӀдин галачир тумуниз фейи шаирдин рикӀелай вичи рикӀел хуьзвай багьа, чарасуз гаф фена. Акъваз хьана алкӀурнавайди хьиз гьанал. -Гьиканва, итим, вун акъваз хьанва хьи?- папан ван галукьна адахъ. -Зи рикӀел шиирдив кьадай са гаф атанвай, гьам фена рикӀелай. -ЙУ-У, еке гуж хьана хьин шиирдин гаф рикӀелай фенатӀа. А гаф гьикӀ атайди тир ви рикӀел? -Пер ядайла. -Яне е?! Чун шири-ин, акьул къвезвай хьтинди я ваз. ЯтӀа фад фена пер хъиягъа, а гаф вич хкведа ви рикӀел. Нурудин НАСРУЛЛАЕВ.
+ИХЬИН серес, ширин гафарин сагьиб тир Марият Кухмазовнади датӀана, акъваз тийиз вичиз чирвилер къачуз чалишмиш жезва. Рамазанова М.К. чи коллективда асул чешне я. Адан рикӀ, аял чӀавалай дидедин чӀалал алайдахъ чун мад сеферда инанмиш хьана. Марият Кухмазовнадихъ къайдадик кваз кӀвалах тешкилиз жедай лезги чӀалан ва литературадин кабинет ава. Кабинетда лагьайтӀа, вичи туькӀуьрнавай гьам методикадин, гьам тарсар тухунин жигьетдай ишлемишиз жедай гзаф тадаракар ава. Марият малимдин кабинетда тарс тухун- им инсандиз са еке бахт я. М.Рамазановади тешкилай гьар са кӀвалахди лацу чарарал чпин гелер тазва, гьар гьи кӀвалахдай хьайитӀани ада «аферин» къазанмишзава. И мукьвара чи школада Марият Кухмазовнади ва Саида Агъакеримовнади Мегьамед Гьажиеван I20 йис тамам хьуниз талукьарнавай «Лезги чӀал хуьн патал ам хъсандиз чирна кӀанда» конференция кьиле тухвана. Малимрин фикирар аялриз алимдин чӀалан илимда, хайи халкьдин медениятда тунвай ирсиникай дерин чирвилер гун тир. Абуру тешкилнавай конференция аялри чпин хайи дидедин чӀалаз кьетӀен фикир гудайвал кьиле фена. Ихьтин чешнелу крари субутзава хьи, Марият малимди вичин рагьметлу диде Гуьлпери Мирзеагъаевнади къалурай рехъ гзаф хушдаказ игит къадамралди давамарзавайди. Къуй, чи малимрихъ Марият хьтин чешнелу балаяр гзаф хьурай, дидедин пеше давамарна «аферин» къазанмишдай! М. АБАСОВА.
+Зи фикирар дерин я къе, Лепе алай са гьуьл хьиз. Давамариз дидед пеше, Хайи чӀалаз икрамиз Вуна къалай чешне диде. Заз уьмуьрдин рехъ хьана. Дидедин тӀвар кьуна вине, Багъри чӀалаз къуллугъна.
+РД дин Госсоветдин Гьуьрметлу Председатель Магьамедали Магьамедован - 85 йис
+8ИЮНДИЗ муниципальный райондин Кьил Фарид АГЬМЕДОВА тухвай муниципальный райондин администрациядин аппаратдин совещаниедал « Т I ебиатдин ва техногенный жуьредин кьет I ен гьалара муниципальный райондин агьалияр ва территория хуьнин рекьяй авай гьалдин ва серенжемрин гьакъиндай » планламишнавай месэла гьална . Совещаниедал килигзавай месэладай доклад МР дин администрациядин ГО ва ЧС дин крарай отделдин начальник Н . Магетова авуна ва адан винел талукь тир къарар кьабулна . Совещаниедал гьак I райондин школайра экзаменар вахкун кьиле физвай гьалдин гьакъиндай образованиедин управлениедин начальник У . Абейдуллаеван , райондин больницада азарлуяр сагъар хъувун авай гьалдин гьакъиндай ЦРБ дин кьилин духтур Гь . Беглерован , районда финансрин месэла авай гьалдин гьакъиндай финансрин управлениедин начальник Э . Ферзилаеван , райондин майишатар дигидай целди таъминарун авай гьалдин гьакъиндай « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин директор , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат Н . Ибрагьимован информацийрихъни яб акална .
+ГАТФАР , т I ебиатдал чан акьалтзавай гуьзел вахт . Емишрин тарар цуькведа авай и милайим береди инсандин уьмуьрдал ашукь жедай гьиссер гужлу ийида . Чил алваналван цуьквери кьада . Бязи цуьквер регьятдиз хъсан , пурпу накьвадай экъеч I да . Амма ви��идахъ рик I и ч I угвадай гуьрчегвални атир жедач . Бязибур лагьайт I а , четин , къван квай чиляйни экъеч I да , чпин гуьрчегвилелди , атирдалди гьар садан фикир чпел ч I угвада . Ихьтин инсанарни жеда . Чеб кесиб хизанра ч I ехи , аялвал четинди хьанат I ани , абурукай халкьдиз хийир гудай рухваярни рушар хкатда , чпин баркаллу краралди инсанрин фикир чпел ч I угвада . Гьа ихьтинбурукай сад и йикъара вичин 60 йисан юбилей къейд авунвай , Федеральный казначействодин Дагъустанда авай управлениедин Дербент райондин отделениедин начальникдин заместитель яз к I валахзавай Самедин Сейфединович ИСМИХАНОВ я . Ам I955ЙИСАН 25апрелдиз Магьарамдхуьруьн райондин Советский хуьре кесиб лежбердин ч I ехи хизанда дидедиз хьана . Самедин стхадин гафарай малум хьайивал , адан вад йис хьайила , буба рагьметдиз фенай . А девир четинди тир . Халкь кесибвиле авай . Гуьлжагьан дидедиз ч I ехи хизан к I вачел акьалдиз лап четин хьана . Вад аял , сад садалай гъвеч I ибур , т I уьн гана , партал алук I на к I анзавай . Итим кьилел аламачир сифте кьилерай Гуьлжагьан дидеди вичин хивез аватнавай залан пар дагъви дишегьлидиз хас къайдада ялна . Къвез къвез ч I ехи жезвай аялрин игьтияжриз сад хьиз къуллугъиз агакь тавуниз килигна , рик I е т I ал аваз , Гуьлжагьан дидеди вичин хва Самедин детдомдиз вугузва . ( За рик I е са гьихьтин ят I ани пашман гьиссер аваз Самединан суьгьбетдихъ яб акалзава , амма гьа и арада зи вилерикай къван авай , четин накьварикай хкеч I завай , вичин гуьзелвилелди гьейранарзавай атирлу цуьк карагзава ). Детдомда хьайи сифте йис заз лап четин акъвазна ,рик I ел хкизва Самедин стхади . К I вале дарвиле яшамиш жезвайт I ани , хизанда хъсан тир . 6 йисалай башламишна , я бубадин , я дидедин хуш къведай гаф алачиз фена зи аялвилин уьмуьр . Зун гьа гъвеч I и ч I авалай жуван вилик акъваззавай месэлаяр жува гьалдай рекьер жагъуриз вердиш хьана . Ина фейи муьжуьд йисан уьмуьрда чаз тербия ва чирвилер гайи , чаз бубавал ва дидевал авур Софья Рашидовна дин , директор Муъмин Рашидован , завуч Гьасан Вагьабован , Межид Вагьабован т I варар ч I ехи гьуьрметдалди ва чими гьиссералди рик I ел хкизва за . Бязибуру , гьак I жуван уьмуьрдин юлдашдини кваз гилани заз суал гуда : « Авай пуд хцикайни кьве рушакай гьа вун вучиз детдомдиз вугайди я ?». Муькуь балайриз килигайла , патан чкада завай зи кьил акъудиз жедайди дидедиз чизвай жеди . Зун зи дидедикай гьич са к I усни бейкеф туш . Тек дишегьли яз , куьмекдин гъил яргъи ийидай касни тахьайла , гьелбетда , адаз гзаф четин тир . Са гьал кьванни кьезил хьурай лагьана авур кар я жеди . 8класс детдомда акьалт I арайла , дидеди Самедин хуьруьз хкизва . Ина 9-I0КЛАССРА хъсан къиметар аваз к I елунилай гъейри , Самедина школадин , общественный ва спортдин уьмуьрдани иштиракзава . Ам волейболдай школадин хкягъай командадин член , школадин футболдин командадин иштиракчи тир . Спортдин ва общественный уьмуьрда активнидаказ иштирак авунай ам хейлин грамотайризни дипломриз лайихлу хьанай . 2974йисуз школа акьалт I арайла , адаз мединститутдик экеч I из к I ан хьана . Са бязи себебриз килигна , и мурад кьилиз акъатзавач . Гьа и йисуз ам Дагъустандин политехнический техникумдик экеч I зава . I975ЙИСУЗ Самедин производстводин практика кьиле тухуз Ульяновск шегьердиз ракъурзава . Практика акьалт I арна хтайла , ам Махачкъаладин пивзаводдиз к I валахиз физва . Армиядай хтайдалай кьулухъ ада са йисуз « Фрунзенский » совхозда рабочий яз зегьмет ч I угвазва . I978ЙИСУЗ ам ДГУ дин гьазурвал аквадай курсарик экеч I зава . Курсар хъсан къиметралди акьалт I арай ам ДГУ дин сад лагьай курсуна к I елзавайбурун сиягьдик кутазва . За Самедин стхадивай к I елдай йисара
+отделенийра гьар дережадин къуллугърал гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угуна . Ам кар нетижалудаказ кьилиз акъудиз жедай кас я . Икьван йисара гьар дережадин къуллугърал ада вич анжах хъсан патахъай , тежриба авай пешекар яз къалурна . Адаз вичин кар лап хъсандиз чида . Ам рик I ачух , вичин пешедал ашукь инсан я . Идарада ада вичихъ галаз к I валахзавай жегьилриз гьамиша тежрибадинни методикадин рекьяй куьмекар гуда . Ада коллективдин общественный уьмуьрда активнидаказ иштиракзава . Самедин Сейфединовичаз коллективдин арада ч I ехи гьуьрмет ва авторитет ава . Адакай , адан к I валахдикай , хизандикай хуш келимаяр мадни лугьуз жеда . Ам гьакъисагъвилин , пешекарвилин , савадлувилин , рик I ин ва гъилин михьивилин чешне я . Самедин стхадихъ туьк I вей хизанни ава . Адан уьмуьрдин юлдаш Заира Советский хуьряй я . Малимвиле к I валахзава . Абурухъ вад руш ава . Ч I ехи руш Сагида Дербентда , Тамила алай вахтунда к I валахиз Санкт Петербургда , Надежда Дербентда ава . И рушарихъ кьилин образование ава ва туьк I вена дигана чпин хизанрихъ галаз яшамиш жезва . Виридалайни гъвеч I и руш Эмилияди медколледжда к I елзава . Самедин стха ругуд хтулдин ч I ехи буба я . К I валах авур идарайрин патай Самединан намуслу зегьмет хейлин Гьуьрметдин грамотайралдини чухсагъулдин чараралди къейднава . Самедин Исмиханов анжах вичин галатун тийижир зегьметди , баркаллу к I валахди агалкьунрин кук I ушрив агакьарна . Вун мадни гьуьндуьр дережайрив агакьун чи мурад я . Къагьриман ИБРАГЬИМОВ . (« ЛГ »). хьайи , рик I ел аламай са агьвалатдикай суьгьбетун т I алабзава . -I980ЙИСУЗ ДГУ да къецепатан уьлквейрай атанвай студентри к I елиз башламишна . И йисуз ДГУ да к I елиз Кубадайни Лаосдай атанвай жегьилар кьабулнай . Университетдин ректор А . Абилова къецепатан уьлквейрай атанвайбуруз Дагъустандин адетар , ацукьун къарагъун , урус ч I ал ва чеб ина тухудай къайда чирун патал абурухъ университетда хъсандиз к I елзавай , общественный уьмуьрда активнидаказ иштиракзавай чешнелу студентар галк I урнавай . Абуруз чкадин къайдаяр чирзавайбурун 20 касдикай ибарат дестедик зунни квай . ДГУ акьалт I арай С . Исмиханов Самур хуьруьн сельподиз к I валахал рекье туна . А вахтара к I елунар акьалт I арайбур СССРДИН вири республикайриз ракъурзавайди тир . Вун Самурдиз гьик I хьана ракъурайди тир ?суалдиз Самедин стхади ихьтин жаваб гана : « К I елзавай йисара зун ректордиз лап мукьувай чир хьанвай . Ам чешнелу студентрив гьуьрметдивди эгеч I дай . Чаз са гьихьтин ят I ани четинвилер хьайила ( к I елунин патахъай ваъ гьа ), ада куьмекар гудай . Зун Самурдиз ракъурунин себебни захъ , эвленмиш хьана , са аял аваз хьун тир . Патара хизан галаз кьил акъудиз заз четин жедайди чиз , ада заз Самурдиз направление гана . Тахьайт I а зун Красноярск шегьердиз акъатзавай . Самурдин сельпода муьжуьд йисуз к I валахайдалай гуьгъуьниз ам Дагпотребсоюздин Магьарамдхуьруьн районда авай « Сельхоззаготконторадин » директорвилин къуллугъдал тайинарзава . И йисара вичин чирвилер хкажунин мураддалди ам Ростовда авай Вирироссиядин финансринни экономикадин институтдик экеч I зава . Чи рик I ел аламайвал , а девирда чпин хсуси к I валерихъ галай чилера салан майваяр цазвайбуруз , багъларай емишар к I ват I завайбуруз сельхоззаготконторайрикай хейлин куьмек хьана . Гьазур продукция чкадал кьабулзавай , инжикли тавуна пулни вахкузвай . Чкадал са куьруь вахтунда продукция кьабулна , Россиядин шегьерра яшамиш жезвай агьалийрин столрал агакьарунин , маса гудай идарайрихъ галаз икьрарар кут I унунин везифаяр заготконторайрин хиве авай . Амма , гьайиф хьи , гила сала зегьмет ч I угвазвай лежбердивай гьасилзавай суьрсет къачудай са идарани амач . Иниз килигна , халкьди чилел зегьметни ч I угвазмач . Базаррин къиметарни цавариз акъуднава . Эвелдай хьиз , гилани Самедин стха хьтин кар алакьдай итимар кьиле акъвазна , заготконтораяр кардик кухтунайт I а , продукция гьасилзавайбурун жергеяр артух жедай . Халкьни хийирлу зегьметдив , кьве гъил къакъажна , эгеч I дай . Ина ругуд йисуз гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угурдалай кьулухъ ва хъсан пешекар хьуниз килигна , I997ЙИСАЛАЙ ада Федеральный казначействодин Дагъустанда авай управлениедин Магьарамдхуьруьн райондин территориальный отделениеда федеральный бюджетдай къвезвай пуларин отделдин казначей яз ва 20IIЙИСУЗ Федеральный казначействодин Дагъустанда авай управлениедин Дербентдин территориальный 2нумрадин отделдин начальникдин заместитель яз к I валахна . Чи арада суьгьбет хьайила , Самедин Сейфединовичан к I валахдиз Федеральный казначействодин Дагъустанда авай управлениедин Дербентдин территориальный кьвед лагьай нумрадин отделдин начальник Фаргьад Кичибегова ихьтин къимет гана : -I997ЙИСАЛАЙ Самедин Сейфединовича Федеральный казначействодин Дагъустанда авай управлениедин районрин
+Ихтияр гайит I а мад са суал . Малум тирвал , гъилин туп I ар сад хьтинбур туш . Классдин аялар мадни башкъа . Бес куьне тарсуна абурухъ галаз к I елунинни тербиядин к I валах гьик I тешкилзавай , четин туширни ? Хъсан суал вугана куьне . Гьелбетда , четин тир . Анжах четинвал им умуд ат I ут I, мад са чара мумкинвални амач лагьай ч I ал туш кьван . Малимдин зегьметдин кьет I енвилерикай сад тарс гъавурда акьадай тегьерда , фасагьат ч I алалди , аялдихъ авай чирвилерикай даях кьуна тешкилун я . Классда суьредихъ лап хъсан кьат I унрин , чирвилерин аялрихъ галаз санал зайиф , бес кьадар гьазурвал авачир аяларни галайди фикирдай акъудна виже къведач . Абурал дат I ана гуьзчивал герек я . Жегьил малимриз квевай гьихьтин меслятар гуз жеда ? Жезмай кьван жуван чирвилерин дережа , педагогвилин устадвал хкажун патал зегьмет ч I угу . « Малим к I елзамай кьван гагьда яшамиш жеда »,лугьузва . Гьахълу гафар я . К I венк I вечи теж рибадикай карчивилелди менфят къачу , гьич са ч I авузни жув вине кьамир . Аялрихъ галаз хъсан рафтарвал хуьх . Виридалайни к I евивалдай судуяр аялар я лугьуда . Абуруз вири аквада , ван къведа , анжах такурдай , ван тахьайдай кьада . Эгер аялдин вилик малимдиз гьуьрмет , авторитет хьаначт I а , адакай хъсан физик жеда , амма физикадин хъсан малим жедач . Гьич са ч I авузни аялдин кефина эцямир , адал гъил хкажмир , чир жедайдаз ишара бес я . Багъишламиша , квехъ гьукуматдин наградаяр авани ? Зи гьакъисагъ зегьмет Октябрский Революциядин ордендалди , са шумуд медалдалди лишанлу авунва . Захъ гьак I Гьуьрметдин грамотаяр ава . Виридалайни ч I ехи награда зун патал алай вахтунда республикадин , райондин карханайра , организацийра , идарайра , школайра , вузра гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угвазвай зи виликан ученикар я . Абурун жергеда руководителар , алимар , депутатарни ава . Жечни т I варар кьурт I а . Лазимвал аквазвач . Абурун т I варар виридаз гьак I ани ашкара я . Хъсан , пешедикай куьн рахана . Квехъ авай грамотайрай аквазвайвал Куьн общественный уьмуьрдинни яц I а аваз хьана . Эхь , за школада комсомолдин , партийный сифтегьан тешкилатрин секретарвилин , женсоветдин председателвилин , пропагандиствилин , хуь руьн ва райондин Советрин депутатвилин тапшуругъарни тамамарна . Сабике Абдуллаевна , аквазвайвал , Куь аял вахтар Ватандин Ч I ехи дяведин мишекъат йисарал ацалтна . Жечни са шумуд келима гьа бередикай лагьайт I а . Куь рик I ел аламани дяведин йисар ? Гьик I мегер ! Къе хьиз алама ,са легьзеда чиниз серин яна Сабике учительницадин . Гъиле яракь кьаз жедай кьван итимар вири фронтдиз фенвай , гьатта малимарни кваз , тарсар ч I ехи классрин ученикри гузвай . Хуьре амайбур дишегьлияр , аялар , набутар , яшлубур тир . Хуьруьн майишатдин саки вири к I валахар дишегьлийрин хиве гьатнавай . Абуру цан цазвай , гвенар гуьзвай , векьер язавай , малар хуьзвай . Чна ник I ерай къуьлуьн кьилер хк I ват I дай , жагъизвайди гьажибугъдадин к I апарикай чранвай фу тир . Алук I дай пек парталдикай мад рахамир , кьит тир . А макъамда чи хуьре гьич элект��икдин экверни авачир , к I валера экв гузвайди нафт I адин лампаяр тир . Йифиз геждалди чна ч I ехи дишегьлийриз аскерриз элжекар , гуьлуьтар , сун маса шейэр храз куьмекар гудай . Рик I ел алама , а вахтунда ч I улав фитеяр алай дишегьлияр , чуру тунвай итимар гьалтдай . Заз чир хьайивал , абуру Ватандин азадвал патал дяведин къизгъин женгера чан гайи чпин багърийрихъ яс ч I угвазвай . Ара ара инлай анлай йикьни шувандин ванер къведай , им са нин ят I ани хизандив почтальонди ч I улав хабар агакьар
+на лагьай ч I ал тир . Заз ч I ехибур шехьдайла язух къведай . Нубатдин суалдин мана виликамаз аян хьайи Сабике учительницади давамарзава : Гьикьван шаддиз , гурлуз къейднай хуьруьнбуру Гъалибвилин югъ . Ик I, сад лагьана инсанрин гуьгьуьларни дегиш жеда кьван . Гитин дагъдин этегрив гвай чи хуьруьк далдам зуьрнедин хуррам ван кутунай . Чка чкадал , гьар магьледа , куьчеда , к I валерин вилик шад межлисар къурмишнай . Садбуру хвешивиляй бармакар цавуз вегьезвай , муькуьбуру сада сад къужахламишзавай . Гъалибвилин югъ мубаракзавай , хуьруьн клубдин кьурук малар тук I уна хуьрекар гьазурна суфраяр дуьзмишнай . А гуьзел майдин йикъан кьет I енвал гафаралди лугьун четин я , килигдай , аквадай кьве вил к I ан тир . Дяведин эхир пехир хьанвайди раиж хьайила за тадиз бадедиз « Гитлер магълуб хьана » лагьана муштулух ганай . Кьве гъилни цавуз хкажна хьиз кесибди « Я Аллагь , вичиз лянет хьурай , инсафсуз кафир »,лагьана ван алаз шехьнай ам . Заз сифте яз баде шехьиз акуна . Бахтунай и накъвар шадвилин , дамахдинбур тир . Эхиримжи суал . Сабике Абдуллаевна , чи суьгьбет Гъалибвилин 70 йис тамам хьанвайла кьиле физва . Идахъ галаз алакъалу яз Квез вуч лугьуз к I анзава ? Къуй чи винел чими рагъ , вили цав хьурай . Дяве мад чаз , чи веледриз садрани тахкурай . Дуьнья ислягь хьурай . Итижлу суьгьбетдай чухсагъул ! Агъадаш НАГЪМЕТУЛЛАЕВ .
+БАДЕДИН гарданда авай къизилдин зунжурдал темягь фенва биц I и рушан . Ада , кьужахдиз гьахьна , шуьк I уь туп I арин к I венк I вер алтадзава и ц I арц I ар гузвай надир шейинал . Им иерди е , заз це ман де еъ ,лугьуз бадедин гардандал , ченедал биц I и туп I ар алтадзава , вичин жуьреда тавазивилер ийизва . Аялдин темягь михьиз фенва и ц I арц I ар гузвай иер шейинал . Чан дидеди ин , диде вуча , агъа хуьруьз фидайла , и аманат ваз туна фида ,кьилелай кап алтадна , биц I и хтул чуькьвена агудна вичин хурудив . Гила , дидеди гарданда къизилдин зунжур тваз акурвалди « Де , вун мус фидайди е агъа хуьруьз ?»лугьуз гьавалат жезва аял адал .
+ЭКУЬНИН вахт тир . Аялар школадин вилик к l ват l хьанвай . Зенг яна . Аялри партайрихъ чкаяр кьуна . Са арада сефилдиз хъуьч l уьк журнал кутуна малимни атана . Аялриз салам гана , столдихъ ацукьна вичив гвай журнал ачухна . И арада са аялди гъил хкажна малимдивай ихтияр къачуна лагьана : Малим , вун инжиклу жемир , вун классдиз гьамиша хъуьрез хъуьрез къвезвайди къе сефилди�� вучиз атана ? Малим кьве рик l ин хьана , эхирни жаваб гана : Валлагь , балаяр , за квез лугьун гьик l ийин , талгьана гьик l тан , сенфиз авай авачир жейрандин сес авай зи к l ек кьена . Накь , малим , за акьван хъсан тарс лагьайла вуна заз кьвед яначирт l а , сенфиз ви к l екни рекьидачир . Багъишламиш , чан бала ,лагьана малимди ,мад сеферда за ваз вад яда .
+АЯЛАР ХУЬДАЙ Международный йикъан вилик Магьарамдхуьруьн « Солнышко » бахчада и сувариз талукьарна шадвилер кьиле фена . Варцелай гьаятдиз гьахьайвалди къе ина сувар кьиле тухузвайди гьиссзавай , бахчадин коллективди иниз къвезвай аялар , абурун дидеяр сивел хъвер алаз къаршиламишзавай . Хуш авазри иштиракчийрин гуьгьуьлар мадни шадарзавай . Хунча хьиз туьк I уьрнавай бахчадин гьаятда тербиячийри чпин дестейра авай аяларни , абурун диде бубаярни галаз гьар са няметдалди безетмишнавай столрихъ чкаяр кьуна . Мярекат гьа и бахчадин социальный педагог Э . Мирзоевади ачухна ва кьиле тухвана . Аялриз сувар тебрикай диде бубайрин комитетдин председатель Т . Тагьировади , жегьилрин крарин ва туризмдин рекьяй МКУ дин директор М . Рамазанова , образованиедин работникрин проф союздин председатель А . Ханмагьамедова ва са жерге мугьманри ихьтин мярекатри акьалтзавай несилдиз хъсан патахъай таъсирзавайди ва абурун садвал артухарзавайди лагьана . Бахчадин тербиячийри аялрин иштираквал аваз концерт гана . « Умка » центрдин активистри чпин нумраярни къалурна . « Солнышко » бахчада кьиле фейи и сувар гьам аялрин , гьам диде бубайрин рик I ел яргъалди аламукьдайди хьана . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилра : « Солнышко » бахчадин аялар .
+ЖЕГЬИЛ хизан дуьньяда виридалайни кесиб уьлкве тир Бурундидин куьчеда Африкадин гзаф халкьариз адет хьанвайвал , к I валин майишатдин к I валахрин залан пар вири дишегьлидин къуьнерал ала . Гьа са ч I авуз итимдин гъилер гьамиша азаддиз хьун герек я . Гъуьрч авун ва хизан хуьн патал .
+ОБАМАДИН РУШАЛ ЭВЛЕНМИШ ЖЕДАЙ НИЯТ АВА
+КЕНИЯДИН юрист Феликс Кипроноди вичихъ США дин президент Барак Обамадин ч I ехи руш Малиядал эвленмиш жедай ният авайдан гьакъин дай малумарна . Сусвахъ рехъ яз ам 70 лапаг ,50 кал ва 30 ц l егь гуз гьазур я . Идан гьакъиндай , Кениядин прессадал асаслу хьана ,« Вашингтон Таймс » газетди хабар гузва . Кипроноди , Обама июлдиз Кениядиз мугьманвилиз атайла , адан рушал эвленмиш жез к I анзавайдан гьакъиндай вичи лугьуда . Кипроноди малумарайвал , Малиядал эвленмиш хьуникай ада фадлай фикирзавай ада , Америкадин президент Кениядиз мугьманвилиз къведайла , вичихъ галаз рушни гъун патал ам ч I алав гъидай чар туьк I уьрзава .
+26МАЙДИЗ Бразилиядин полицияди 30 йисуз гьинават I а жагъин тийизвай Италиядин мафиядин башчи дустагъна , хабар гузва Рей терди .56 йис хьанвай Паскуале Скотти Интерполдин ва Бразилиядин полициядин саналди тир серенжем тухунин нетижада Ресифи шегьерда кьуна . СААКАШВИЛИ ГУБЕРНАТОР О��ЕССАДИН областдин администрациядин ц I ийи кьил Михаил Саакашвилиди вичин к I валах региондин руководстводин месэлайрилай , гьак I контрабандадихъ галаз женг ч I угунал машгъул хьунилай башламишун къарардиз къачунва . Идан гьакъиндай 30 майдиз «5каналдин » эфирда малумарна , хабар гузва « Интерфаксди »
+ЧИ БУБАЙРИХЪ « Яргъа авай мукьвадалай мукьвал алай къунши хъсан я », « К I вал кутадалди къунши вуж ят I а чирна к I анда » лугьудай хъсан мисалар авайди я . Дугъриданни , экуьнахъ варцяй экъеч I айла , къуншидиз сивел хъвер алаз салам гана , адан гуьгьуьлрикай кьуна жуван дердийрив эгеч I унни малкамутдин чин анихъ элкъуьрна виликай фейидаз себ гана югъ башламишун сад жедач . Чилер къачуна , к I валер эцигна , хизанар кутуна , уьмуьр санал кечирмишзава , амма к I еве гьатай са дуьшуьшда куьмек гудай чкадал кьуьл илисиз алахъзава . Инал заз газет к I елзавайбурун фикирдиз са месал гъиз к I анзава . Советск хуьруьн са куьчеда гьамиша кьар , жими палчух аваз , юкьвайни яд авахьиз са шумуд йис я . Гьинай къвезва а яд ? Гьа и магьледа яшамиш жезвай са касдин гьамамдай . Къаб т I ур чуьхвей яд ведродиз к I ват I из куьчедиз хъичезва . Инал суал къвезва вучиз ? Бес а фагъирди вуч авурай , салан чил вине ава хвал агъада . Яд хулаз авахьдайвал туьк I уьриз жезвач . Къуншийри адав цин турба чпин турбайрик кутаз тазвач . Вичин к I валелай къубудал кьван турба кутадай ихтиярни къуншийри гузвач . Бес гила вуч авурай и касди ? Суддиз физ к I анзавач , меслятдал гьализ жезвач . Вичин к I валелай къубудал кьван чилин к I аникай турба тухвайла садазни са манийвални жезвач , амма гудач къуншидиз ахьтин мумкинвал … Чапла пата авай государстводин к I валера гьа и хуьруьнбур , паталай атанвайбур яшамиш жезва . Абуру къанунрихъ галаз кьадайвал документар туьк I уьрна к I валер чпин к I вачиз янава . Аферин , баркалла . Чпиз къубудин къерехарни к I евна , куьчедихъайни акал хъувуна гегьенш гьаятарни туьк I уьрнава . Куьче гуьт I уь авунват I ани , чуькьдай касни хьанач . Гила а касдиз яд авахьдай турба вичин харжийралди кутаз к I ан хьайила , сада вичин цурин к I аникай жезва , муькуьда гьаятдай жезва лугьузва . Пуд лагьайда ерли хев кутазвач . Я хизанар сагъ хьайи куьн , и дуьньядилай инсандивай са шейни тухуз хьайид туш . Дуьньядин девлетар къазанмишай пачагьарни агъаниз гъилер ич I из физвайди я . Куь азгъунвилер вуч я ?... Са суфрадал ацукьиз къарагъдайди , мел мехъериз куьмекар гудайди , четин к I валахдик къуьн кутадайди , эверайдаз гьай гудайди къунши я эхир . « Яргъа мукьвадалай , къвалав гвай къунши хъсан я » лагьаначирни бубайри . Бес къе патав гвай къуншийри яб тагайла , вилик кьилик квайбуру кваз такьурла , садахъни инсаф , адалат тахь айла ам арза гваз гьиниз фирай ? Ви турба чилик ква , яд авахьзава , къвалалай адан турба акал хъувуналди ч I ур жезвай к I валах авани ? « Вири пис хьурай , зун хъсан жеда – за акъудда къунши к I е��яй лагьана »,хуруз гъуд ядай уьтквем касни абурун арада авач . Чун инал ам гьихьтин къунши ят I а адакай рахазвач , ам инсан я . Алай вад к I валин арада са и гъвеч I и месэла гьализ тахьун аламат кар я . Ик I хьайила аватзава суд дуванриз , къал макъал , хъилер жезва . Аяларни хъел яз ч I ехи жезва . Гьавиляй акьалтзавай несилдиз гъвеч I и ч I ехи чин тийидай , чпиз чидайдалай артух тийидай , къайгъусузар яз ч I ехи жезва . Кимерал , жемят к I ват I хьайи чкайрал акьалтзавай несил русвагьзава , амма жегьилар ч I ехибуру къалурай рекьяй физвайди рик I елай ракъурзава . Ша чун регьимлу жен . Къвал къвала аваз уьмуьр акъудзавай къуншидин кефи хан тийин . Хизанда , магьледа , хуьре садвал хьайила Ватандин сенгерарни мягькем жеда . Патарив гвайбурухъ галаз хъсан алакъаяр хвейила ислягь уьмуьрдихъ умуд кваз , рик I архаин яз яшамиш жедайди фикирдай акъуд тийин . А . АЙДЕМИРОВА .
+Магьарамдхуьруьн 1нумрадин юкьван школа акьалт l арайдан гьакъиндай 1998йисуз Шамилова Рита Насрулаевнадиз гайи А -2630482нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Редактордин чкадал Ф . ГЬАЖИЕВ .
+I990ЙИСАН I2ИЮНДИЗ РСФСР дин халкьдин депутатрин сад лагьай Съездди Россиядин государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулна . Документдин асул мана РСФСР дин государстводин ва общественный уьмуьрдин вири месэлаяр гьалдайла вири властдикай тамамвилелди менфят къачуникай ибарат тир . Декларацияди вири гражданар , политический партияр ва общественный партияр патал правовой барабар мумкинвилер , законодательный , исполнительный ва суддин властар чара авунин принцип , РСФСР дин автономный республикайрин , областрин , округрин , крайрин ихтиярар гьисс ийидайвал гегьеншарунин принцип тестикьарнавай . Россиядин государственность мягькемарунин рекьяй уьлкведин ц I ийи т I вар Россиядин Федерация ( Россия ), государстводин политический ц I ийи лишанар тайинарай ц I ийи Конституция важиблу кар хьана . Дуьмдуьз са йис алатайла , I99Iйисуз чи уьл кведин тарихда сифте яз президентдин вири халкьди иштиракай ачух сечкияр кьиле фена . Гьа сечкийра Борис Ельцин гъалиб хьана . I994ЙИСУЗ Борис Ельцина вичин Указдалди I2 июндиз государстводин метлеб гана гила ам Россиядин государстводин масадалай аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай Югъ я . I998ЙИСАН I2ИЮНДИЗ Борис Ельцин центральный телевидениедай ватанэгьлийрихъ элкъвена рахайдалай кьулухъ государстводин аслу туширвилин гьакъиндай Декларация кьабулай йикъаз Россиядин Югъ лугьузва . Суварин ц I ийи т I вар официально анжах 2002йисан Iфевралдилай , Зегьметдин ц I ийи кодекс кьабулайдалай кьулухъ акьалтна . Гьа и йикъалай Россиядин Югъ уьлкведин вири регионра къейд ийиз башламишна . Россиядин Югъ закондин ва адалатлувилин бинедал алаз вири инсанрин азадвилин , гражданский ислягьвилин сувар я . И сувар милли тупламишвилин ва чи Ватандин къенин ва гележегдин йикъакай умуми жавабдарвилин сувар я .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН районда инвестицийрин санлай са шумуд проект уьмуьрдиз кечирмишзава . К I валахар кьиле физвай тегьер ахтармишун патал и йикъара райондиз Дагъустандин Гьукуматдин Председателдин заместитель Шарип ШАРИПОВ , РДДИН хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министрдин заместитель Шамил БАХАРЧИЕВ мугьман хьана . МУНИЦИПАЛИТЕТДИН мулкунал гъиле кьунвай проектрикай рахадайла , « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид АГЬМЕДОВА къейд авурвал , къенин юкъуз районда хуьруьн майишатдиз инвестицияр желб авун патал серенжемар кьабулзава ва санлай I0 майдандал инвестпроектар уьмуьрдиз куьчуьрмишунин к I валахар гъиле кьунва . Сифтени сифте делегация Уружба хуьруьз мугьман хьана . Ина 230 гектар чилел АПК « ЭКОПРОДУКТ » ООО дин зурба проект къушчивилин комплекс эцигунин к I валахар эхирдиз къвезва . Республика вилик тухунин кар алай « Нетижалу АПК » проектдин программадик акатзавай ам тамамдиз кьилиз акъудайла , комплексди йиса 4,5 агъзур тонн вечрен як гьасилдайвал я . Алай вахтунда ина комплексдик акатзавай I2 дарамат эцигнава , лазим тадаракар , маса къачуна , чкадал агакьарнава . Заводдин векилрихъ галаз рахадайла , Ш . Шарипова комплексди к I валах башламишдай вахт яргъал вегьин тавун ва объект ишлемишиз алай йисан Iиюлдиз вахкудайвал авун т I алабна . Ада малумарайвал , и проектда республикади вичел къачунвай мажбурнамаяр ( къурулушдин объектрихъ галаз алакъалу ) тамамдиз кьилиз акъуднава . « Асул коммуникацияр чкадив агакьарнавайди фикирда кьуна , заз инвесторривай абуру чпи ийизвай к I валахдик тади кутун т I алабиз к I анзава », лагьана ада . Вице премьер мугьман хьайи кьвед лагьай объект Азадогъли хуьре эцигзавай балугъар гьялдай завод тир . Йиса I00 тонн продукция акъуддай гужлувал жедай и кархана 7 гектар чилел эцигзава . Алай йисан сентябрдиз ина заводдин сад лагьай корпус ишлемишиз вахкуда . Багьа жинсерин балугъар туьретмишун патал лазим тир вири шарт I ар ава . Шарипован гафаралди , им республикада муьштерийрин патай еке игьтияж авай къизил балугъар туьретмишдай сад лагьай кархана жеда . « Алай вахтунда республикада ва уьлкведа балугъчивилин хел вилик тухун патал ч l ехи к I валах тухузва . Ихьтин мураддалди махсус программани кьабулнава . И карханадивай программадик экеч I айт I а ва государстводин патай талукь тир куьмек къачурт I а жеда »,къейдна ада . И юкъуз мугьманар « Гранит » ООО дизни фена ва анин кьиле авай Загьидин Агьмедова абур майишатдихъ галаз танишарна . Ина 4 гектар чилел фад бегьердал къведай багъ , I5 гектарда уьзуьмлухар кутунва , ацадай I00 кал патал тевлеяр эцигнава . Буткъазмайрин хуьре лагьайт I а , Искендер Сафаралиева 40 тонн майваяр ва емишар гьакьдай гьамбархана эцигнава . « Чи районда тахминан 6 гектар чилел теплицайрин майишатар тешкилнава . Гьак I район багъма��чивилинбурукай сад я , ина 5,4 агъзур гектар багълар ава . Багъманчивилин йисуз чна ц I ийи багълар кутун фикирда кьунва , алай вахтунда 6 гектарда фад бегьердал къведай багълар , 2,2 агъзур гектарда уьзуьмлухар кутунва . Четин месэла гьазурай суьрсет хуьз жедай гьамбарханаяр тахьунихъ галаз алакъалу я . Амма гьеле исятда чахъ районда заготовительный базаяр ачухиз к I анзавай инвестор ава . Эгер и фикир кьилиз акъатайт I а , им райондин агьалийриз гьазурай продукция маса гунин карда еке куьмек жеда »,къейдна Фарид Агьмедова . Магьарамдхуьруьн районда чеб хьунин нетижаяр кьадайла Ш . Шарипова къейд авурвал , муниципалитетдихъ АПК дин са жерге хилер вилик тухун патал еке мумкинвилер ава , районда санлай са шумуд проект кьилиз акъудзавайвал акурла , и кар мадни якъин жезва . « Чаз ина акур крари инсанар чахъ инанмиш хьанвайдакай шагьидвалзава . Абуру Дагъустандин Кьили тайинарнавай кар алай месэлаяр дериндай гьиссзава . Ихьтин ксар майдандиз акъудна , абуруз райондин хуьруьн майишат ва санлай республикадин экономика к I вачел ахкьалдарунин карда куьмек гана к I анда »,алава хъувуна ада .
+41ЙИСАН июлдиз душман Москвадихъ ахъай тавун патал Смоленскдин патав ам акъвазариз чалишмиш хьана . Кьве гьафтедилай шегьер душманди кьуна . Ина 35 агъзур агьали тергна , 80 агъзур кас Германиядиз залан к l валахар ийиз тухвана . 1970йисуз Реадовка паркуна Эбеди Диривилин тепе т l вар гана монумент хкажна . Ина стхавилин сурара Ватан патал женг ч l угур 3 агъзурдалай гзаф аскерар ва шегьерэгьлияр кучуднава . ПЕШЕКАРДИ ПЕШЕКАРДИКАЙ
+МАЛИМ … И баркаллу пеше хкязавай касди дуьньядин сирер ачухаруналди , чирвилерни тербия гуналди , аялрин руьгьдиз гьахьдай жигъир жагъурзава . Шаирди вичин шииррал , суьретчиди вичин шикилрал дамахзавай хьиз , малимди вичи тарс гузвай аялрин фикирални крарал дамахзава . Малимдин зегьмет заланди я . И залан , амма баркаллу пешедал машгъул малимрикай сад Хужакъазмайрин М . К . Къазиеван т l варунихъ галай юкьван школадин дидед ч I алан малим Рамазанова Марият Кухмазовна я . Марият Кухмазовна I975ЙИСУЗ Хужакъазмайрин хуьре дидедиз хьана . Хуьруьн юкьван школа агалкьунралди акьалт I арай жегьил Дербентдин педучилищедиз гьахьна . Вичин рахунрай малум хьайивал , дидедин ч I алай дерин чирвилер ада педучилищеда къачунай . Гуьгъуьнлай чирвилер артухарунин мураддалди Махачкъалада ДГУ агалкьунралди акьалт I арна . Хайи хуьруьн школада к I валахиз башламишна . За и школа акьалт I арна гзаф йисар алатнават I ани , зи фикирда ди дед ч I алан тарсар амазма . Гьар са тарсуна чаз дидед ч I алан гуьрчегвиликай , адан девлетлувиликай , лезги халкьдикай , адан камаллу рухвайрикайни рушарикай , чи тарихдикай дерин чирвилер къачудай мумкинвилер гудай . -« Гьикьван гзаф ч I алар квез чир хьайит I а , гьакьван квез хъсан я , ам инсандин девлет я . Амма дидед ч I ал чир тахьун , адаз гьуьрмет тавун кв��з айиб я », лугьудай Марият Кухмазовнади . Дугъриданни , ам гьахъ тир . Инсан тар хьиз я : эгер адан дувулар дериндиз тефейт I а , танни мягькем жедач . Чна чи ч I алаз гьуьрмет тавурла , а ч I алалди рахун тавурла , бес чи миллет мягькем жедани мегер ? Йисар физва , амма Марият Кухмазовнадин тарсара чаз дидед ч I алакай гайи чирвилер чи рик I елай садрани алатдач . Адаз вичи гузвай предмет ва аялар гзаф к I андай . Адан са тарс муькуь тарсуниз ухшар жедачир . Тарс гузвай аял вичин къуватдихъ агъун , адак гьевес кутун , чирвилер къачунин рекье куьмек гун адан кьилин везифайрик акатзавай . Ам акьалтзавай несилдик ватапересвилин гьиссер кутаз , зегьметдал рик I алаз вердишариз чалишмиш жедай . Марият Кухмазовнади « Йисан малим 2009» райондин конкурсдани иштиракна . Вичин алакьунар , чирвилер къалурай ам Iчкадиз лайихлу хьанай . Чаз ада тарс ганвай аялриз и хабар ван хьайила гзаф шад хьанай . 20IIЙИСУЗ адаз « Рф дин просвещениедин гьуьрметлу Работник » т I вар гана . Школа куьтягьайдалай кьулухъ хейлин йисар алатнават I ани жуван малимдихъ галаз гуьруьшмиш хьайила урус гафар ишлемишиз рахайла ам кисна ваз килигиз милайимдиз хъуьреда . Гьа вахтунда ви рик I ел малимдин тарсар несигьатар хкведа . Вичин пешедал , гузвай предметдал , аялрал рик I алай и малимдиз , дишегьлидиз вичин коллективда , аялрин ва абурун диде бубайрин патай еке гьуьрмет ава . Ада дерин чирвилер , хъсан тербия гузвайди хьиз , адалатлу хизанни кьиле тухузва . Заз къе а малимдиз : « Ваз чухсагъул , малим , ви тарсар чна садрани рик I елай ракъурдач !» – лугьуз к I анзава . Къуй вун хьтин малимар чи школайра гзаф хьурай ! А . ИСЛАМОВА , малим ,
+ЛУГЬУДА ХЬИ , пешеяр вири важиблубур , герекбур я , хкягъа жуваз хуш хьайиди . Гьахълу гафар я . Анжах са шарт I уналди . Халис пешекарустад хьун патал гележегдин пеше хкягъун т I имил я . Кар ам бажармишдай алакьунрални , къуватрални , чирвилерални , гьатда инсандин къилихрални кваз ала . Эгер , кьан чна , малим к I елзавай аялрив са тегьерда , арада тафават авачиз эгеч I тавурт I а , вичин везифайрив гьик I к I ант I ани хьурай лагьана , бейтерефвилелди эгеч I айт I а , йисаралди ч I угур зегьмет вичин мураддив агакьдач , бада фида . Обществодиз авам , савадсуз , ахлакьсуз , кьилдин уьмуьрдиз гьазур тушир ватандашар къведа . Чирвилерин ник I е малимди рехъ гайи гъалат I ар , кимивилер гележегда туьк I уьр хъувун , гуьнгуьна хтун четин , муракаб к I валах я . Куьз лагьайт I а , рахун эвелни эвел жегьил жавандин къанажагъ , фагьум фикир , зигьин , кьат I ун арадал гъуникай , обществодиз хийирлу вини дережадин чирвилерни алакьунар авай гражданар , ватанпересар тербияламишуникай физва . Авайвал лугьун , алай аямдин четин шарт I ара и кар бажармишна кьилиз акъудун регьят везифа туш . Гьа са вахтунда чи арада акьалтзавай несилдиз дерин чирвилер ва дуьз тербия гун патал яргъал йисара галатун тийижиз , бегьерлувилелди зегьмет ч I угур малимар гзаф ава . Къе абурун т I варар гьар са хуьре , к I вале ч I ехи гьуьрметдалди кьазва , разивилелди рик I ел хкизва . Пешедин рекьяй малим хьайи зазни са вахтунда абурун гъилик чирвилер къачудай , санал к I валахдай бахт хьана . Зун патал абур къастунал к I евивилин , пешедал кьарувилин , буржидиз вафалувилин чешне хьана , гилани яз ама . Вичин т I вар ч I ехи гьарфуналди кхьиниз лайихлу гьа ихьтин малимрикай , несягьатчийрикай сад Гъепцегьрин хуьре яшамиш жезвай малимвилин зегьметдин ветеран , вич къе вири хуьруьнвийриз сейли тир Сабике Абдуллаевна Абудуллаева я .
+ЗИ ВИЛИК Сабике малим фейи зегьметдин рекьин шагьидвалзавай рекъемар ква : « Гъепцегьрин ирид йисан школадиз биологиядин малимвиле кьабулин . I953ЙИС ». Эхь , зегьметдин книжкада авайди тек са гьа и кхьин я , мад зат I ни . Лугьуз асант я . Амма са зерени кагьулвал , фашалвал квачиз къанни ц I увад йисуз аялриз дерин чирвилер ва мягькем тербия гунин месэлайрин яц I а . Гьар юкъуз гьа са жигъирдай школадиз физ хквез , та пенсиядиз экъеч I далди . Вичин къанажагълу уьмуьрдин саки са пай Сабике Абдуллаевнади рик I ин мердвилелди , руьгьдин жумартвилелди акьалтзавай несилдиз багъишна . Къе С . Абдуллаевнади вичин хтулринни птулрин юкьва , багърийрихъ галаз ял язава . И мукьвара чаз и ажайиб кьисметдин инсандихъ , чина милаим хъвер , берекатдин нур авай дишегьлидихъ , бажарагълу малимдихъ , играми дидедихъ ва къайгъудар бадедихъ галаз гуьруьшмиш жедай мумкинвал хьана . С . Абдуллаева I932ЙИСУЗ Гъепцегьрин хуьре кесиб лежбердин хизанда хьана . Эвел кьиляй уьмуьр регьятди хьанач . Четинвилер , азиятар , магьрумвилер булдалди кужумна руша . , Зи анжах пуд йис тамам хьанвай буба Абдуллагь бед бахтвилин дуьшуьшдик акатна рагьметдиз фейила гуьгъуьнал алаз зун хайи диде Резиядин тавазвилерикайни магьрум хьана ,рик I ел хкизва аял вахтар суьгьбетчиди . А макъамда биц I и рушан къаршидиз атайди , ам къужахламишна рик I дурк I ун гайиди , руьгь хкажайди Муъмин баде хьанай . Гаф кватай чкадал лугьун , ам вичин пак т I варц I из лайихлу , намусдиз , мециз михьи , Аллагьдиз ибадатзавай динэгьлийрикай тир . Гьа к I вал къени хьайи касди , вичин сурал нур къурай ,давамарзава Сабике Абдуллаевнади ,заз дидевални авуна , бубавални . Зи патахъай къайгъударвал тамамвилелди вичин хивез къачуна . Заз сифтегьан марифатдинни ахлакьдин , акьулдинни адалатдин тарсар гайиди гьа эхир хийир хьайи кас хьана . « Аку , чан руш , инсандин бахт адан вичин гъиле ава . Такабурлувилелди кьил хкажна къекъуьгъ ,лугьудай Муъмин бадеди . Са ч I авузни чарадалай аслу жемир , гъейридан гъилиз килигмир . Къастунал к I еви хьухь , ам кьилиз акъудун патал къуватар гьайиф къвемир . Четинвилерихъ регьятвилерни галайди я », лугьуз тагькимардай ада . Эвел кьиляй аял тирвиляй за бадедин насигьатриз артух фикир гудачир . Гуьгъуьнлай , ч I ехи хьайила , абурун кесерлувал заз тамамвилелди чир хьанай ,лугьузва къе С . Абдуллаевнади . I940ЙИСУЗ Сабикеди Гъепцегьрин хуьруьн школадиз сифте кам вегьена . Зиринг , хъсан кьат I унар , фагьум фикир авай руша вич алай чка фад малумарна . Ваз гаф авач , Абдуллаева , инанмиш я вакай гележегда хъсан малим хкатда ,лугьудай сифте малим хьайи Шихнесиба , гьамиша гъил хкажна суалриз тамам ва ат I ай жавабар гудай рушахъ элкъвена . И бике квез виридаз чешне хьурай . Сабикеди хьиз к I елиз , кхьиз алахъа ,эвер гудай амай аялриз малимди . Сабике Абдуллаевнади къе вичин майилар кьур , къаршидиз атай , гележегдин кьадар кьисметдик къуьн кутур малимрин т I варар ч I ехи гьуьрметдалди , разивилелди рик I ел хкизва . Абурун жергеда Агъабалаев Къази , Адиев Ади , Магьамедов Мидам ва хейлин маса малимар ава . Абуру гьар сада зи жегьил уьмуьрда кьет I ен гел туна , зак гъвеч I и ч I авалай хайи Ватан , багъри чил , хуьруьнвияр к I ан хьунин , абуруз гьуьрмет авунин руьгь кутуна , заз чирвилерин уьлкведиз сифте камар вегьез чирна , уьмуьрда жуван , хсуси жигъир хкядай рехъ къалурна . Къе зи кьат I унрай малимвал вири вахтара , виридаз герек къвезвай пеше я . Заз жегьил вахтунда ак I жедай хьи , гуя малим са гунагьни квачир , регьимлу , мергьяматлу
+инсан я . Адахъ вири жуьредин чирвилер , вердишвилер авайди хьиз . Килиг гьа ,жува жувак фикирдай за , чун к I елзавайбур гьикьван ават I а классда , малим тек я . Амма чун вири сад хьиз гьадаз тамашзава , адалай чешне къачуз алахъзава . Куьчеда туьш хьайи макъамда гьуьрметдин лишан яз кьилелай хт I унзава . Зун пехилвилелди жуван малимриз килигдай , са т I имил кьванни гьабуруз ухшар жез алахъдай . Амма эрзиман мурад кьилиз акъудун патал куьне яргъал мензил ат I ана , тушни ? Ватандин Ч I ехи дяве куьтягь хьайи йисуз за Филерин хуьруьн юкьван школада к I елун давамарзавай . А береда хуьряй пата къерехдиз фин хтун регьят кар тушир , иллаки зун хьтин буба кьилел аламачир рушаз . Гьар пакамахъ фад къуьнши хуьруьн школадиз фена к I анзавай . Югъ малум жедалди къарагъна текдиз фейи вахтарни хьана . « Ви к I елун квез я , ацукь жуван к I вале . Са кеспи вазни жагъун тавуна амукьдач « кулхузда »,лугьудайбурни кими тушир . Сабикедин чкадал масад тирт I а , к I елун гадарунни мумкин тир . И рушан къилих масад тир . Адаз гъвеч I и ч I авалай тенпелвал , фашалвал , къенин к I валах пакадал вегьин чидачир . С . Абдуллаевади вик I егьдиз , инанмиш камаралди чирвилерин алемдиз еримишна . Юкьван школа лап хъсан къиметралди акьалт I арай руша I950ЙИСУЗ Дагъустандин пединститутдиз агалкьунралди имтигьанар вахкана . Адакай естествознаниединни географиядин факультетдин студент хьана . Уьмуьрда сифте аквазвай шегьер , республикадин меркез . Тандал бегьем пек партал алачиз , жибинда герек атайт I а харждай бес кьадар пул авачиз хуьряй атанвай руш . Яраб Сабикеди ник , квек умуд кутунват I а , далудихъ вуж галат I а рушан . Далудихъ касни , умуд анжах вичин чирвилерик , алакьунрик кутунва . Ниятни сад я – институтда к I елун , малимвилин пеше къачун . И мурад кьилиз акъудун патал С . Абдуллаевади вири четинвилериз , эксиквилериз таб гузва , уьмуьрдин четин имтигьанрай уьтквемвилелди экъеч I зава . Студент хьайи вири йисара Сабике Абдуллаевнади бар калла алаз к I елзава , гьа са вахтунда общественный уьмуьрдани активвилелди иштиракзава . За зун Аллагьди гайибурукай яз гьисабзава . Зун уьмуьрдал рази я . Захъ туьк I вей хизан , жув к I ани жуваз к I ани уьмуьрдин юлдаш , ферли рухваяр , туьк I вей къилихрин сусвар , хтулар , птулар ава . Муъмин баде гьахъ тир , четинвилерихъ , перишан йикъарихъ регьятвилер , шадвилерни хьана ,лугьузва учительницади . Сабике Абдуллаевна , жечни куь хизандин кьадар кьисметдикай са т I имил галай галайвал лагьайт I а . Куьз жедач кьван , башуьсте . Зи уьмуьрдин юлдаш Ярагьмед хуьруьн майишатдин хъсан пешекар , зооветенариядин къуллугъчи тир . Адахъ гьак I партийный кьилин образованиени авай . Хейлин йисара хуьруьн майишатдин хиле , партийный , советрин идарайра жуьребажуьре къуллугъар тамамарна . Адан буба Гуьлягьмедни чи хуьре гьуьрметлу инсанрикай тир . Ада Докъузпара районда чилерин комитетдин председателвиле , хуьре парторгвиле , колхоздин председателвиле к I валахнай . Чи суьгьбет тамамди жедач , эгер апаян буба Амаханакай кьве келима лугьун тавурт I а . Эхир хийир хьайи гьа касди дяведин вилик квай четин йисара Самур вац I алай элясна хуьруьз хкведай канатдин муьгъ туьк I уьрнай . Са вахтунда а муькъуькай Филерин , Хужайрин , Кучунрин агьалийрини менфят къачуз хьана . Хуьрер арандиз куьч хьанват I ани , муьгъ пешекаррин устадвал къалурзавай лишан яз къенни кардик ква . Амахан буба кьиле авай уст I аррин дестеди а имарат раган к I ане гьик I эцигнайт I а , чидайбур бажагьат ама . Чир хьун герек я . Тарихдихъ тербиядин жигьетдай ч I ехи метлеб ава . Гила чун элкъвена куь хизандин кьисметдал хквен . Гьик I я , квез чиз , Умахановрин невейривай ч I ехи несилдин крар , адетар давамариз жезвани ? Чахъ кьве хва ава : Амаханни Айвар . Амахан эцигунардай уст I ар я . Махачкъалада , чи районда са жерге дараматар эцигуник вичин пай кутуна . Ада вичин свас Нази фатахъ галаз , ам муниципальный къуллугъчи я , кьуд велед тербияламишна шегьредал акъудна . Завай къе дамахдивди лугьуз жеда : абуру кьудани школа къизилдин медалралди , вуз яру дипломралди акьалт I арна . Алай вахтунда Абдулни Рагьим инженерар я , Махачкъалада яшамиш жезва . Жаннани Хадижат Москвавияр хьанва . Сада банкунин кьилин бухгалтервиле к I валахзава , муькуьди юрист я . Анварни ч I ехи стхадилай гуьгъуьна амукьнач . Физикадинни математикадин илимрин кандидат тир ада ДГПУ да доцентвиле к I валахзава . Адан веледри Заминадини Агьмеда кьведани школаяр къизилдин медалралди , вузар яру дипломралди акьалт I арна . Къе гьарма сад вичин к I валин йикъан иесияр я . Птулрик��й зун гьеле рахазвач , Аллагьди хуьй чеб , абур захъ вад ава . Лекь къарагъай чкадал ц I акулар аламукьда ,лугьуда . Маншаллагь , куь к I вале къизилдин хазина авай хьиз я . Виридалай багьа къизилар зун патал зи рухваяр , хтулар , птулар я . Абур зи дамахни я , даяхни , машгъулатни . Зи рик I къе абурукай секин я . Инанмиш я Умахановрин хизандин баркаллу крар , адетар невейри давамарда . Сабике Абдуллаевна , ша чун элкъвена куьне хкягъай малимвилин пешедал хквен . Квевай куь чирвилер , алакьунар фикирда кьуна жедай , лугьун хьи , вирида ихтибарзавай духтурвилин , юриствилин , экономиствилин пеше хкянайт I ани жедай . Зун садра гьамишалугъ хкягъай пешедиз къени вафалу я . Малим хьаначирт I а , я юристни жедачир , я экономистни , я духтурни . Абуруз к I елиз кхьиз чирайди , тербия гайиди малим тушни ? За малимвал рик I ин буйругъдалди , руьгьдин эвер гуналди хкянай . Къуй и гафар ц I алц I ам ихтилатар хьиз кьабул тавурай , гьакъикъат я . Пешеяр вири герекбур , важиблубур я . Анжах кар пешекардин чирвилерин дережадал , обществодин вилик жуван жавабдарвал гьисс авунал ала . Чирвилер , савадлувал пулунихъ къачуз жедайди туш , абур гьар садан дурумлу зегьметдин нетижа я . ( Эхир къведай нумрада ).
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+29МАЙДИЗ Советск хуьре авай « Чубарук » т I вар алай бахчадай 20 аял ахъагъуниз талукьарнавай шад мярекат кьиле фена . Цуьквералди , гьар жуьре шикилралди , шараралди безетмишнавай бахчадин гьаят халис суварин майдандиз ухшар авай . Шад мярекат гьа и бахчадин тербиячи Заира Сардаровади ачухна . Гаф гана рахай УО дин кьилин пешекар Н . Гьуьсейновади , Советск хуьруьн администрациядин кьил С . Хидирова , « Чубарук » ясли бахчадин заведующий Т . Забитовади , Советск хуьруьн школадин директордин заместитель К . Мамедгьуьсейновади , гьа и школадин малим Б . Усмановади , « Яру бап I ах » ясли бахчадин заведующий З . Муртузалиевади , диде бубайрин т I варунихъай рахай М . Хидировадини А . Рамазановади аялриз бахча акьалт I арун мубаракна ва ч I ехи уьмуьрдиз фин патал школадиз къачузвай камар мягькембур , хъсан гележег авайбур хьун чпин мурад тирди лагьана ва аялриз тербия гайи тербиячийриз чухсагъул малумарна . Ахпа бахчадин аялри к I елай шиирри , лагьай манийри , авур кьуьлери мярекат халисан сувариз элкъуьрна . Суварин шадвилер безетмишнавай суфрайрихъ яргъалди давам хьана .
+30 МАЙДИЗ Советск хуьруьн « Яру бап I ах » т I вар алай бахчадани шадвилер кьиле фена . Бахчадиз ахъайзавай аялрин диде бубаяр , теклифнавай мугьманар атанвай . Гъвеч I и дустарин сувар ахъайзавай дестедин тербиячияр тир С . Агьмедовадини У . Гьажиевади ачухна ва кьиле тухвана . Абуру аялар галай са шумуд сегьне къалурна , манияр лагьана ва бахча акьалт I арзавай аялрив ч I ехи уьмуьрдикай чпин фикирар лугьуз туна . Гъвеч I и дестейрин аялрини ч I ехи дустариз кьуьлер авуна , шиирар к I елна . Шад мярекатдал и бахчадин за��едующий З . Муртузалиева , хуьруьн администрациядин кьил С . Хидиров , лайихлу пенсияда авай тербиячи Х . Велибекова , « Чубарук » бахчадин заведующий Т . Забитова , уьмуьр аялризни музыкадиз бахшнавай тербиячи Н . Гьажиагьмедов , ч I ехи буба П . Пенжалиев , мугьман тир А . Алимирзоева , дидейрин патай С . Исмиханова , Г . Таибова , Б . Султанова тебрикдин гафар рахана . Ахпа аялри , тербиячийри ва атай мугьманри шадвилер дуьзмишнавай суфрайрихъ давамарна .
+Уружбайрин хуьруьн юкьван школа акьалт l арайдан гьакъиндай 2002йисуз Ярагьмедов Али Фаидиновичаз гайи 9223184нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Билбилрин хуьруьн СОШ акьалт l арайдан гьакъиндай 2006йисуз Бейдиев Имран Садуллагьовичаз гайи Б 5051096нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+26 июль , 2014йис . 2 РАЙОНДИН администрациядин заседанийрин залда райондин агьалийрин уьмуьрда кьет I ен фикир гана к I анзавай месэлайриз талукьарнавай нубатдин совещание кьиле фена . Совещаниедал ветеринарный рекьяй районда авай гьаларин гьакъиндай ветеринарный къуллугъдин информациядихъ яб акална ва инфекционный гьаларин , эпидобстановкадин , диспансеризациядин месэлайриз килигна . Совещание райондин
+АС САЛАМУ АЛЕЙКУМ , гьуьрметлу районэгьлияр . Квез малум тирвал . Исламдин календарда къейднавайвал , июльдин вацран 2829йикъар мусурманрин лап ч I ехи ва пак тир суваррикай сад тир « Ураза байрам » къейд ийида . Иншаллагь . Заз квез Муниципальный райондин , адан Администрациядин , райондин Собраниедин ва кьилди жуван патай мубарак ийиз к I анзава . Къуй куьне хвейи сивер , гудай садакьаяр ва Аллагьдин рекье авур вири ибадатар кьабулдайбур хьурай . Къуй куьне гележегдани хъийидай хъсан к I валахар , хийирлу адетар , Исламдин михьи рехъ михьи ийидайбур хьурай . Инал кьет I ендиз са кар къейд хъийиз к I анзава хьи , сив хуьн , экуьнин кап I унилай башламишна , хушунин кап I унал кьван сиве недайхъвадай зат I ар т l уьн та администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьабибулагь Мурадалиева ачухна . Анал 2014йисан 1паюна райондин , ветеринарный къуллугъди авунвай к I валахдин , бруцеллез , пехъивал ихьтин хаталу азаррихъ галаз женг тухузвай гьалдин гьакъиндай ветеринарный къуллугъдин кьилин духтур Бегова Бега гегьенш информация авуна . Информациядин винел рахай ЦРБ дин кьилин духтурдин заместитель МР дин АДМИНИСТРАЦИЯДА вуналди куьтягь жезвайди туш . Адахъ вичин маса шарт l арни ава . Сив хуьни инсандин беден михьи ийизва , инсандин кьилел атун мумкин тир гзаф хата балайрикай хуьзва , адан невс кьезиларзава , ният михьи ийизва . Санлай чи яшайиш , асайиш , уьмуьр гуьрчегарзава , Къуй и Рамазандин пак тир вацра чи инсанар вижесуз , амалрикайни фикиррикай михьи авурай . Къуй , чи районэгьлияр , санлай ватанэгьлияр чпин хиве авай везифайриз вафалу ва истеклу даяхар хьурай . Амин ! Ф . З . АГЬМЕДОВ , Муниципальный райондин Кьил , райондин Собраниедин председатель .
+МР дин АДМИНИСТРАЦИЯДА Сефижат Мирзегьасановади , Хъартаскъазмайрин , Ц I елегуьнрин хуьрерин администрацийрин кьилер тир Шихверди Тариева , Герман Жабраилова , райондин администрациядин кьилин заместитель Шериф Алиханова ири ва куьлуь карч алай гьайванар хуьнин , абурухъ гелкъуьнин , гузвай як ва як I ар гузвай ксар гуьзчивилик хуьнин месэлайра гьалтзавай четинвилерикай ачухдиз лагьана . Гуьгъуьнлай совещаниедал ЦРБ дин кьилин дух турдин заместителар тир Сефижат Мирзегьасановадини Алзира Шириновади диспансеризациядин ва къенин юкъуз общество патал хаталу уьзуьр тир туберкулездихъ галаз женг ч I угунин месэлайрин гьакъиндай гегьенш информация авуна . Районда инфекциядин уьзуьр арадал къвезвай рекьерикай , абурун вилик пад кьаз алахъуникай , гьа и барадай райондин инфекциядин къуллугъри тухузвай к I валахдин гьакъиндай ЦРБ дин духтуринфекционист Светлана Эфендиевадин информациядихъ яб акална . Совещаниедин эхирдай ЦРБ дин кьилин духтур Гьажибала Беглеровани винидихъ галай месэлайрин гьакъиндай гегьенш информация авуна ва и месэлайра авай татугайвилер , амай кимивилер дуьздал акъудуниз , хаталу уьзуьррин вилик пад кьуниз , обществодин сагъламвал хуьнин карда хуьрерин администрацийрин кьилери ва са жерге талукь къуллугъри активныйдаказ иштирак авуниз эвер гана . 2
+УЬМУЬРДА , к I валахда , куьчеда вал гьар жуьре акунрин , хесетрин , инсанар гьалтзава . Са инсанар ва абурухъ галаз са алакъани авачт I ани гьак I яргъалай хуш жеда . Ихьтин заз яргъалай хуш хьайи инсанрикай сад Гьасанбекова Музлифат Рагьимовна я . Кьакьан буйдин , къумрал як I арин , чина берекатдин нур авай , сивел хъвер алай и дишегьлидихъ галаз мукьувай таниш хьун кьет I на . Адахъ галаз мукьувай таниш хьайила дугъриданни ам хъсан инсан , жавабдар къуллугъчи , гьуьрметлу хуьруьнви , къунши ва играми диде тирди тестикь хьана . Гьасанбекова Музлифат Рагьимовна I956ЙИСУЗ Баку шегьерда дидедиз хьана . Дидебубадин ери бине Кьасумхуьруьн райондай тир . 1970йисуз абурун хизан чи райондин Ярагъкъазмайрин хуьруьз куьч хьана . Гьа ина юкьван школа акьалт I арай чирвилерихъ ялзавай жегьил 1977йисуз ДГУ дин маса уьлквейрин ч I аларин факультетдиз гьахьна . Уьмуьрдин кьадар кьисметди вичин т I агъма эцигна . 1975йисуз Музлифата Мавлудинахъ галаз сир сад авуна эвленмиш хьана . Университет акьалт I арайдалай гуьгъуьниз уьмуьрдин юлдашдихъ галаз Къазахстандиз рекье туна . Къазахстанда яшамиш хьайи йисара Музлифат гьанин школада , техникумда малим яз ва Мавлудина ачухдиз кьуршахар кьунай лайихлу тренер яз зегьмет ч I угуна . 1990йисара уьлкведа гьатнавай гъулгъула себеб яз абур элкъвена Ярагъкъазмайрал хтана . Ина Музлифат хуьруьн бахчада тербиячи , гуьгъуьнлай гьа и бахчадин заведующийвиле к I валахал хьана . Бахчада вичел ацалтай девирда Музлифата бегьем дегишвилер туна . Вичин везифайрив жавабдарвилелди эгеч I ай , коллективда хуш рафтарвал хуьз алахъай адан зегьметди хъсан нетижаярни гана . Адан зегьмет райондин , образованиедин руководствойрин Гьуьрметдин грамотайралди лишанлу авуна . 2012йисалай Музлифат Рагьимовна Ярагъкъазмайрин хуьруьн культурадин центрдин ди ректорвиле тайинарна . Алай йис « Культурадин йис » хьуниз килигна бахчадин , школадин аялрин иштираквал аваз гьар жуьре мярекатар кьиле тухузва . Хуьруьн администрациядихъ галазни сигъ алакъаяр хуьзва , хуьруьн уьмуьрдикай са юкъузни къерех жезвач . Уьмуьрдин юлдаш Мавлидина Магьарамдхуьруьн ДЮСШОРДА тренер яз зегьмет ч I угвазва . Абуру чпин пуд велед уьмуьрдин шегьредал акъудна . Музлифат дидедихъ вад хтулни ава . Гьайиф хьи са велед бедбахтвилин дуьшуьшдик акатна абурун арадай акъатна . Адалай аманат яз Музлифат дидедихъ са бала ама . Муькуь кьве хва бубадин гелерай фена . Гьабурни ачухдиз кьуршахар кьунай тренерар я . Абурухъ чпин хизанар , к I вал – югъ ава . Чпин диде бубадин зегьметдиз къимет гана абурун гьуьрмет хуьзва . Ихьтин тербиялу хизандиз регьбервал гузвай квехъ чандин мягькем сагъвал , уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай гьуьрметлу Музлифат Рагьимовна ! Афисат АЙДЕМИРОВА . Шикилда : Музлифат РАГЬИМОВНА .
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ , гьар йисуз Москвада « Детство без границ » лишандик кваз пуд этапдикай ибарат тир международный фестиваль кьиле тухузва . Фестиваль кьиле тухунин мурад бажарагъ авай аялар дуьздал акъудун ва абуруз уьмуьрдин общественный , ахтармишунрин , яратмишунрин хилера къуват гун я . Ик I алай йисан июндин вацра Москвада Х VI международный фестивалдин этап кьиле фена . Дагъустан республикадай фестивалдиз к I уьд номинациядай 94 к I валах рекье тунвай . Абурукай 83 к I валах фестивалдин призерар хьана . 25 к I валахдиз Iчкаяр , 27 к I валахдиз 2чкаяр , 26 к I валахдиз 3 – чкаяр гана . 3 к I валах фестивалдин лауреат т I варц I из лайихлу хьана ва 2 к I валах фестивалдин конкурсдин дипломантар хьана .
+« Раскрасим планету в зеленый цвет » лишандик кваз кьиле фейи конкурс акцияда чи райондин Приморскдин ООШ дин ученица Эльвира Шахпеленгова 1чкадиз лайихлу хьана . Эльвирадин классдин руководитель шумудни са конкурсрин гъалибчи , Президентдин грантдин сагьиб Эфендиева Афисат Гьарунбековна я .
+ЭХЬ , БЕС ДАМАХДАЧНИ , кхьидачни ? Жува тербия гайи аялди къе захъ галаз , къуьнкъуьне туна , чешнелудаказ к I валахайла , гьелбетда , кхьида … Зи ихтилат Магьарамдхуьруьн райондин Хважакъазмайрин М . Къазиеван т I варунихъ галай , ЭСЕДОВА Рафината регьбервал гузвай школада к I валахзавай лезги ч I аланни литературадин малим РАМАЗАНОВА Марият Къухмазовнадикай физва . Гьар са к I елунин йис ам патал метлеблуди жеда . Марият , галатун тийижиз , вичин чирвилерин булахда яд артухарзавай , гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угвазвай малимрикай сад я . Ада тарсар гузвай аялрихъ дерин чирвилер жезва , абуру школада , районда , республикада кьиле тухузвай олимпиадайра лезги ч I алайни литературадай 1,2,3чкаяр кьазва , абур , к I елунин йис акьалт I ардайла , Гьуьрметдин грамотайриз лайихлу жезва . М . Рамазановади вичин намус лу зегьметдалди чи школадин т I вар виниз акъудзава . Марият Къухмазовнади гьар са к I валах пландик кваз , тешкиллувилелди кьиле тухуда . Месела , « Эхиримжи зенг » мярекатдиз атанвай мугьманар , школадин руководителар , диде бубаяр , малимар , аялар адалай рази яз амукьна ва IIКЛАСС куьтягьзавай аялриз шад межлис гурлу капаралди тебрикна . М . Рамазанова профсоюздин организациядин руководителни я . Ада малимар паталдини еке зегьмет ч I угвазва . Гьар йисуз абуруз ял ягъун , сиягьатар тешкилзава . Кьет I ен фикир яшлу малимриз гузва , абурун руьгь инжиклу ийизвач , абур адалай гзаф рази я . Марият Къухмазовна хьтин бажарагълу малимар чи мектебда мадни ава . Урус ч I алан тарсар гузвай малимризни гаф авач : Маллаева А . А . Шихрегьимова С . А . Наруллаева Ф . Г . , тарихдин малим Улуханова Н . К ., биологиядин малим Рустамова М . М . Абуру тарсар гузвай аяларни олимпиадайра гъалиб жезва . Гьуьрметлу выпускникар , квез уьмуьрдиз сифте кам къачун мубаракрай . Къуй куь гележег экуьди , бахтлуди хьурай !
+ИНФЕКЦИЯДИН чешме азарлуяр я . Вирусар инкубациядин эхиримжи 7-10 юкъуз гзаф чик l изва . И девирда азарлуяр иллаки гзаф хаталу я . Вирус 2-3 гьафтеда чук l ун кьериз гьалтзава . Садакай садак вирус к l вале алакъада хьайила , гьак l недай продуктрикай ва цикай акатзава . Эпидемияр , адет яз , аялрин учрежденийра арадал къвезва . Яд себеб яз вирус ерисуз хъвадай яд ишлемишайла , кьац l ай чкайра эхъвейла акатзава . Общественный т l уьнрин ва алишверишдин карханайра продуктрик вирус кват l а ахтармиш тавунвай , хсуси гигиена хуьн тийизвай работникрикай акатзава . Майвайрик вирус гьажетханада авай шейэр акадарай яд гайила акатзава . Азарлу хьунин сифте кьиляй бедендин температура 39-40 градусдал кьван хкаж жеда , инсан зайиф жеда , кьилин т l алар башламишда , иштягь квахьда , рик l элкъведа , сивихъ къведа . Эрч l и патан пакун т l валарин к l аник патай т l алар яда . Адет яз иливна т l а жеда , амма бязи вахтара т l алар лап хци жеда . И девирдин яргъалвал 5-7 югъ я , бязи дуьшуьшра -14 йикъал кьван . Саралухдилай вилик квай вахтунин эхирдай цвар пиводин рангуниз ухшар авайди жеда . Саралух акьалтунивай чинин , бедендин хамунин ранг дегиш жеда , ахпа к l вачерин ва гъилеринни . И девир адет яз 7-10 юкъуз давам жеда . Гьар садаз чир хьун герек я : мич l и цвар ва я ранг алачир нежес атайла , вилерин лацар , хам хъипи хьайила тадиз духтурдин патав фена к l анда . И азардикай хуьн патал чарасуз я : анжах ргай яд хъун , хуьрек недалди вилик ва гьар сеферда гьажетханадиз фейила гъилер запундай чуьхуьн , майваяр ва емишар чуьхвена т l уьн , анжах ргай нек хъун . Рик l ел хуьх ! Куь сагъламвал куь гъиле ава . С . МИРЗЕГЬАСАНОВА , ОМР дин рекьяй ЦРБ дин кьилин духтурдин заместитель .
+МУСУРМАНРИЗ суварар гзаф ава , абурукай сад ва кьилинди Гьид уль Фит I р . ( Ураза байрам ), яни сив хуьнин сувар я . Алай йисан исламдин календардай аквазвайвал , 28июндилай 29июлдалди и 30 югъ пак тир Рамазандин варз я . И варз мусурманри ферз тир сивер хуьдай варз я . Пуд югъ суварар я . Квез суварар мубаракрай , куьне хвейи сивер сувабдинбур хьурай . Абур Аллагьди кьабулрай . Амин ! Сувар гьик I кьиле тухун лазим я ? Суварин юкъуз экуьнахъ жезмай кьван фад къарагъна , бедендин михьивилер авуна , жувахъ авай ц I ийи ва я михьи партал алук I на кьезилдиз экуьнин хуьрек т I уьна , суварин кап I авун патал миск I индиз фена к I анда . И юкъуз гьак I садакьаяр гун , сада садаз суварар мубарак авун , хвейи сивер кьабулун Аллагьдивай т I алабун , мукьва кьилийрал , азарлуйрал кьил ч I угун , мугьманвилиз фин ва жувани мугьманар кьабулун , къуншийрин , дустарин , жувал гьалтай гьар са касдин гуьгьуьл къачун еке суваб авай кар я . Суварин вилик квай йифиз , месин кап I авурдалай гуьгъуьниз , сувар башламиш хьайидай гьисабда ва ам пуд юкъуз давам жеда . Сив хуьнин сувар куьтягь хьайивални 6 юкъуз сив хуьн хъувун еке суваб авай кар яз гьисабзава . Пайгъамбардин ( САС ) гьадисда ик I лугьузва : « Ни Рамазандин вацра , ахпа 6 юкъуз шаввал вацра сивер хвейит I а , ам гьамиша сив хуьзвай касдиз барабар ийизва ». Къуй вири мусурман стхаяр ва вахар Аллагьдин регьимдик хьурай . Амин ! *** Рамазан вацра сив хуьн Аллагьди Жабраил малаикдин куьмекдалди Мегьамед пайгъамбардал Къурьан акакьарун рик I ел хкунихъ галаз алакъалу я . И вацра сив хуьн ( сивер маса варцарин бязи йикъарани хуьзвайди я ) йисан вахтунда хьанвай гунагьри лай гъил къачудай хъсан к I валах я . И карди инсандин гьиссериз майдан гузвач , невс кьезиларзава , ният михьи ийизва , ч I уру амалрин рекьер к I евзава . И вацра инсан руьгьдиз михьи , марифатдиз ч I ехи , сабурлувилиз , мягькем ийизва . Пайгъамбарди Рамазандин вацра сив хуьниз , Аллагьдиз икрам авуниз , лап хъсан к I валахар авуниз эвер гана . Хъсан крарал машгъул инсандин рик I гьамиша секин ва архайин я . Рамазан регьимлувилер , мергьяматлувилер ийидай кьет I ен варз я . И вацра ферз тир вад кьил кап I унилай гъейри мад са кап I хъийизва , адаз таравигь лугьузва . И кап I 20 ракатдикай ибарат я ва ам месин кап I унилай гуьгъуьниз имамдихъ галаз миск I инда авун лазим я . Азарлубур ва сиягьатчияр сив хуьникай азад ийизва . Амма дири хъхьайла ва я сиягьат куьтягь хьайила абуру сив хуьн хъувун чарасуз я . Эгер ихьтин мумкинвал авачиз хьайит I а , ахъа хьайи гьар са сивин гьакъи гана к I анда . Сивер хуьзвай кьуьзуь , жегьил инсанар ! Куь ферз кьиле зарафатрив тухумир . Хуш тушт I а ваз , кьамир ерли на сивер . Амма эхир хъсан жеда лугьумир . Абур къаза хъувун тавурт I а эгер . Виже къведач т I уьн хъун авун сивериз , П I ап I рус ч I угун , чиркинвилер эсиллагь . Мадни ава къадагъаяр са кьадар … Рехъ гумир гьич фитнедизни хъилериз , Ашнабазвал виридалай я гунагь , Эхиратдин к I вал жеда ваз гзаф дар . Вуч хъсан я ? Рамазандин гьар юкъуз Суннатарни ферзер вири галайвал Кьиле тухун , ибадатни хивеваз . Гьич фикирмир четин кар я ам лугьуз , На кьиле твах сивер за ваз лагьайвал , Сабурлу хьухь , акьул жуван кьилеваз .
+Ас саламу алейкум ва рагьметуллагьу .
+СКР дин силисдин Кьилин управлениедин силисчийри Москвадин метрода хьайи авариядихъ галаз алакъалу яз къарагъарнавай уголовный делодай шак физвай кьве кас кьунва , идакай ведомстводин пресс службади хабар гузва . Абур « Московский метрополитен » ГУП дин рекьерин мастер Валерий Башкатовни адан куьмекчи Юрий Гордов я . Силисдин фикирдалди , алай йисан майдин эхирра кардик кутур ц l ийи участок тир « Парк Победы » - « Славянский бульвар » станцийрин арада стрелкаяр эцигунив абур къайгъусуздаказ эгеч l на . Кьунвайбуру , эцигунин к l валахар кьиле тухунилай гъейри , абурал гуьзчивални тухузвайди тир . Силисдин делилралди , стрелкайрин механизм адетдин 3 миллиметр алай симиналди кут l уннавай , ам кьат l хьана . Нетижада 15 июльдин экуьнахъ поезд рельсерилай алатуникди 22 кас кьена ва 150дал хирер хьана . Шак физвайбурувай силис кьунва ва мукьвара хиве тахсиркарвал твада . Идалайни гъейри , СКРДИХЪ и мусибатдин дуьшуьш арадал атунин себеб УКРАИНАДИНИ , Польшадини , Литвади мукьвал вахтара саналди тир военный бригада арадал гъидай къарар кьабулнава , идакай « РБК Украина » изданиеда хабар гузва . И месэла Украинадин президент Петр Порошенкодини Польшадин премьерминистр Дональд Туска 14 июлдиз телефондай кьиле фейи суьгьбетда веревирдна . « Президентдин премьерминистрди « УКРПОЛЛИТ Бриг » т l вар алаз пуд уьлкведин саналди тир военный бригада тешкилуниз еке фикир гана . Кьилди къачурт l а , абур и къарардал мукьвара къулар ч l угвадай меслятдал атана », къейдна Украинадин президентдин пресс службади .
+АМЕРИКАДИН Пенсилвания штатдин властри , гъалат l хьана , 19 лагьай асирдин эхирра дидедиз хьайи 14 агъзур агьалидиз карар хьайи , жергедин работникрилай эгеч l на ч l ехи къуллугъчийрилай хкеч l на , вири жавабдарвилиз ч l угвадай фикир ава . армиядин жергейриз эвер гузвай повесткаяр рекье туна , хабар гузва BBC News изданиеди . 18-25 яшда авай вири итимар воинский учетда акъвазун США да мажбури кар я . И кардикай кьил къакъудай кас хьайит l а , еке жермеяр авун , гьатта дустагъда тунни мумкин тирдакай повесткайрани къейднавай . Ихьтин манадин чарар , 19931997йисара дидедиз хьайи жегьилрихъ галаз сад хьиз , 1893-1897йисара дуьньядал атай ксаризни ракъурнавай . Амма а « рагьметлуйриз » чпиз а чарар акун , гьелбетда , кьисмет хьанач , абур фадлай агъа дуьньяда ава . Агьалийрин воинский буржидин системадай жавабдар ведомстводи рагьметлуйрин багърийривай багъишламишун т l алабна ��а гъалат l туьк l уьр хъувунвайдакай лагьана . Багърийрин патай са жуьрединни гьерекатар кьиле тухунин лазимвал авачирдакай малумарна . Гьа и штатдин агьали тир 73 йисан яшда авай Чак Хьюиди суьгьбет авурвал , адан ч l ехи буба Берт Хьюиди т l варц l елни повестка атанвай . Б . Хьюи дуьньядин Сад лагьай дяведин ветеран тир , ам 1995йисуз 100 йисан яшда аваз рагьметдиз фена .
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+* Мегъуьн тарцин , вак I ан к I ирийрин ( облепиха ), японский сафорадин чкалри бедендик квай шекердин кьадар къайдадик кутада . Цикорийдин ва репейникдин ( кьакьар ) дувулри ч I арар , сарар , кикер мягькемарда , вилерин экв хъсанарда . Абурук табагъдин шейэр А , Е , С , В , В -2, В -6, В -9 витаминар . Омега -3, Омега -6, Омега -9 кислотаяр ва кремний гзаф ква . * Вак I ан к I ирийрин ( облепиха ) чкалри иммунитет хкажда , рик I ин к I валах хъсанарда , бедендик иви т I имил хьанвайла , ам къайдадиз хкиз , иринламиш хьанвай ( язва ) хирер , остеопороз азарар сагъариз куьмек гуда . * Хъархъу тарцин таза хилерин чкалрихъ беденда авай йоддин кьадар ва нефесдин органар къайдадик кутадай , гьак I ни беденда авай жуьреба жуьре паразитар ( шарар ва мсб .) рекьидай ва щитовидный железадин азарар сагъардай къуват ава . * Ч I уру шабалтрин таран чкалри рик I ин азарар , тромбофлебитар , фалуждин , варикоздин азарар сагъариз ва бедендик квай холестерин т I имилариз куьмек гуда . * Ц I велин тарцин чкалар куьлуь тварар акъатна , дак I уна яру хьанвай ( восполительные ) азарар ( маститы , циститы , кисты ) сагъар хъийидай къуватлу антибиотик я . * Гъуьлцин тарцин , аморфдин , лимондин , ч I уру п I инидин чкалар нервияр секинардай ва хъсан ахвар гъидай дарман я . Лимондин , ч I уру п I инидин , чумалрин , мерейрин , малинадин тарарин чкалар ругур гьалимади иви хъсандиз кьери ийида . Ичин тарарин таза хилерин чкалри , жик I ийрин ва инийрин тарарин дувулри , гьак I ни пырейдин ва свинороядин дувулри дурк I унар , туькьуьл ва цварадин куркур къумадикай ва куьлуь къванерикай михьи хъийида .
+Буткъазмайрин юкьван школа акьалт l арайдан гьакъиндай 2004йисуз Букаров Артур Алаудиновичаз гайи Б № 9470615 нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин Советск хуьруьн юкьван школада 9класс акьалт l арайдан гьакъиндай 2012йисуз Карабегов Джалил Зухрабовичаз гайи 05 БВ № 0094443нумрадин свидетельство квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин
+И ЙИКЪАРА С . Сулейманан т I варунихъ галай лезгийрин муздрамтеатрдин артист Багъишев Эдуард Моллаевичаз Дагъустандин Халкьдин артист т I вар гана . Эдуард Багъишев I936ЙИСУЗ дидедиз хьана . Азербайжанда А . М . Алиеван т I варунихъ галай государственный театральный институт акьалт I арна , яргъал йисара лезги театрда к I валахна . I984ЙИСУЗ Дагъустан республикадин Верховный Советдин Гьуьрметдин грамотадиз лайихлу хьана . Хкянавай пешедиз вафалувал авуна 55 йисуз театрда зегьмет ч I угуна . Ам къугъвай « К I ири буба », « Шарвилидин балк I ан ва тур », « Гьажи Давуд » ц I удралди ролар халкьди еке ашкъидивди кьабулна .
+25 – МАРТДИЗ МР дин администрацияда РД дин Правительство тешкилнавай агьалияр кьабулунин гуьруьш кьиле фена . РД дин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министр Мусафенди Велимурадова « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин Кьил Фарид Агьмедовахъ галаз атанвай агьалияр кьабулна . Гьак I ни и гуьруьшда МР дин кьилин заместителар тир Гьабибуллагь Мурадалиевани Марта Абдуллаевади ва СМИ дин векилри иштиракна . Агьалияр виликамаз авунвай кхьинрай кьабулна . И гуьруьшди райондин агьалийриз чпин месэлаяр РД дин руководстводихъ агакьардай мумкинвал гана . Къейд авуна к I анда , къарагъарнавай месэлаяр инфраструктурадиз ва социальный хилез , хуьрерин рекьер туьк I уьр хъувуниз , газ гъуниз , школаяр эцигуниз талукьбур тир . Республикадин трассадилай Гарагърин хуьруьз кьван рехъ туьк I уьрунин т I алабун гваз гьа и хуьруьн агьали Асеф Кунахов рахана . Мусафенди Абдулмежидовича къейд авурвал , и месэладай проект гьазурна талукь тир ведомствойриз рекье туна к I анда . Самурда , Оружбадал ва Ярагъкъазмайрал школаяр эцигунин месэладай гьа и хуьрерин администрацийрин кьилер , школайрин директорар ва хуьруьн Собраниедин депутатар рахана . Анал райондин руководстводини са шумуд сеферда къарагъарнавай и месэлаяр гьализ жедай рекьериз килигна . Тагьирхуьр Приморск улакьар физвай рехъ ц I ийи хъувунин , Азадогълийрин хуьруьз газ гъунин месэлайрай и хуьруьн агьалияр министрдив рахана . Гуьруьшдал къарагъарай вири месэлаяр РД дин хуьруьн майишатдин ва суьрсетдин министр Мусафенди Велимурадова вичин гуьзчивилик кутуна .
+МАЙВАЧИВИЛИ эхиримжи йисара чи райондин экономикада къвердавай тайин тир чка кьазва . Шаз райондин саларбанри ва кьилдин ксари 84 агъзур тонн салан майваяр к I ват I на . Четинвилер гьалтзавай девирда ихьтин бегьер к I ват I хъувун гъвеч I и нетижа туш . Им райондин майвачивал вилик тухун патал гегьенш мумкинвилер ава лагьай ч I ал я . Са кар рик I ел хкана к I анда , салан майваяр фад битмишарзавайбурувай артухан хийирарни вахчуз жеда , вучиз лагьайт I а майваяр базара багьаз гуда , государстводини вини къиметрай кьабулда . Алай вахт райондин майвачияр патал жавабдар вахт я . Ц I ийи бегьердин бине кутадай йикъар алукьнава . Бегьердин кьисмет гьазур хьунилай , адан мягькем диб кутунилай гзаф аслу жеда . Алукьзавай апрелдин вацра салара штилар кутаз башламишда . И жавабдар к I валахдиз хъсан тешкиллувал таъминарна к I анда . Бул бегьер битмишарунин карда вахтунда ва хъсан ери аваз штилар гьазурунихъ еке метлеб ава . Гьавиляй саларбанри и месэладиз гзаф фикир гана к I анда . Чил гьазурун , мумкинвилериз килигна ам гужлу авун кьакьан бегьер патал женгинин эвел пай тирди фикирдай акъудмир . Адан кьвед лагьай пай салара ак I урнавай штилар эч I елрикай михьуникай , азарихъни зиян гудай гьашаратрихъ галаз женг ч I угуникай , алава ем гуникай , эхирни бегьер пучвилер авачиз к I ват I хъувуникай ибарат я . Салан майвайрин виниз тир бегьерар битмишарунин карда агротехникадин истемишунар галай галайвал кьиле тухунихъ кьет I ен метлеб ава . Эгер салан майваяр гьасилун артухарунин жигьетдай агротехникадин истемишунар галай галайвал кьиле тухун тавурт I а , гуьзлемишзавай бегьерарни къачуз жедач .
+ГАТФАР вичин ихтиярда гьатнава . Ада багъманчийрин дердиярни артухарнава . Багълар ц I ийи бегьердиз гьазурун патал гатфар жавабдар вахт я . Тарарин пунариз пер ягъун , зиянлу гьашаратрин мукар тергун , герек авачир хилер ат I ун , ятар гудай хулар ремонт хъувун , ц I ийи къелемар ак I урун ибур вири вахтуни истемишзавай серенжемар я . Вири и серенжемар багълара гатфарин сифте йикъарилай башламишна к I анзавайбур я . Ингье агротехникадин к I валахар тухудай вахт атанва . К I анзавайди багълар чешнелу гьалдиз гъун патал гьар са к I валах еридивди кьилиз акъудун я . Бегьер артухардай шарт I арикай сад багълариз бес кьадар яд гун я . Гатфариз бегьем яд агакь тавур тарциз кьурагьвили тади гуда . Ада емишар куьлуь , бегьер т I имил гунал гъида . Багълара обрезка гьар йисуз тухузвай серенжем я . Кьурай , азар квай , сад садавай гуьц I жезвай хилер ат I ана к I анда . Эгер тар къалин хилер алайди яз хьайит I а , абур кьери ийида , нетижада тарце гзаф экв , рагъ гьатдай мумкинвал жезва . Гатфарин кьвед лагьай варз алукьзава . Ц I ийи бегьердалди хейлин вахт ама . Гьар са йикъакай хийир къачун , багълара агротехникадин к I валахар вахтунда тамамарун кьакьан бегьердин замин тирди багъманчийри фикирдай акъудна к I андач . Районда хуьруьн майишатдин делилралди алай вахтунда карханайринни арендаторрин багълар 6 агъзур гектардилай алатнава . Багъларни хъсан накьв авай , дигиз жедай хъсан чилера кутунва . Аквазвайвал , райондин руководство экономикадин дибдин хел багъманчивал вилик тухун , адан бегьерлувал хкажун патал алахъзава . Райондин руководстводин фикир гележегдани багъларин кьадар артухарун , гьа са вахтунда гектардин бегьерлувал хкажун я .
+АГЪАДИХЪ ихтилат уьзуьмчияр патал кьет I ен вахт алукьуникай , уьзуьмлухра агротехникадин гьар са к I валах вахтунда тамамаруникай физва . Ципиц I дин тегьенг гелкъуьн истемишдай набатат я . Уьзуьмлухра агротехникадин гзаф к I валахар гатфарин вахтунал гьалтзава . Ц I ийи бегьердин бине кутун патал къулай гьава авай гьар са йикъакай менфят къачун лазим я . Алатай йисуз районда санлай 13400 тонндив агакьна ципиц I ар к I ват I на . Ципиц I рин кьакьан бегьер къачунихъ чинебан сир авач . Уьзуьмлухра гьар са серенжем вахтунда ери аваз тамамарна к I анда . Т I ебиатдин шарт I ар къулайсузбур хьайи йисарани ципиц I рин виниз тир бегьерар к I ват I хъийизва . Уьзуьмлухра гатфарин к I валахар вахтунда акьалт I арна , азарриз акси дарманрин къайгъу ч I угуна к I анда . Районда уьзуьмри кьунвай майданар йис йисандавай артух жезва . И карди уьзуьмчийривай к I валахдин ери хъсанарун истемишзава . Эгер ципиц I рин кьакьан бегьер к I анзават I а , вахтар ахъаймир , тегьенглухра агротехникадин гьар са серенжем еридивди тамамарун важиблу тирдини рик I елай алудмир .
+И ЙИКЪАРА Магьарамдхуьруьн « Солнышко » т I вар алай аялрин бахчада « Йисан тербиячи – 20I7» лишандик кваз райондин конкурс кьиле фена . Пуд юкъуз давам хьайи конкурсда тербиячийри чпин алакьунар къалурна . Чи « Солнышко » бахчадай конкурсда Агьмедова Мальвина Муьгьуьдиновнади иштиракна . Ада аялрихъ галаз « Аламатдин къумадин уьлкве » т I вар алаз машгъулат тухвана . Чпел лацу халатар , гъилера лупаяр авай аялар лап халис гъвеч I и алимар хьиз аквазвай . Абуру чпин « лабораторияда » дикъетдивди къум ахтармишзавай , адахъ галаз опытар тухузвай , къугъунар ийизвай . Машгъулатда иштирак авур гьар са аялдиз « Гъвеч I и алим » медальни гана . Гуьрчегдиз туьк I уьрнавай музыкадин ван алай бахчадин залда диде бубаяр , мугьманар , бахчадин работникар к I ват I хьанвай . Конкурсдин нетижаяр кьадай вахт атана . Жюриди рейсадвилелди Iчка « Солнышко » бахчадин тербиячи – Агьмедова Мальвина Муьгьуьдиновнадиз , 2чка « Сказка » бахчадин тербиячи – Афизова Эльвира Абдул Алиевнадиз , 3чкаяр « Чебурашка » бахчадин тербиячи Мурадова Гюльмира Руслановнадиз ва « Ромашка » бахчадин тербиячи Кембералиева Айнахалум Гьажиисмаиловнадиз гана . Конкурсдин иштиракчийриз райондин образованиедин патай Гьуьрметдин грамотаяр ва пишкешар гана . Эхирдай сад лагьай чка кьур тербиячи Агьмедова Мальвина Муьгьуьдиновнади вичиз куьмек гайи бахчадин заведующий Лейла Сабировнадиз , тербиячияр тир Ири на Абасовнадиз , Гьуьрият Азимовнадиз , Суна Илифхановнадиз , Эльза Магьамедовнадиз , вичик гьевес кутур вири коллективдиз чухсагъулдин хъсан гафар лагьана . Бахчадин ч I ехи дестедин аялри чпин гуьрчег кьуьлералди , шад манийралди гъалибчияр тебрик авуна , ва атанвай мугьманар гьейранарна . Чнани чи еке коллективдин патай Мальвина Муьгьуьдиновнадиз конкурсда къазанмишнавай гъалибвал мубаракзава . Аферин , Мальвина !
+АГЬМЕДОВА Мальвина Муьгьуьдиновна кьилин образование авай , хъсан къиметралди Дагъустандин гьукуматдин университетдин филологиядин факультет куьтягьна хайи хуьруьз хтайла , бахтунай хьиз чи бахчадиз акъатна . Гъвеч I и ч I ехи чидай , зегьметдал рик I алай , вичин гафунал к I еви , хъсан чирвилер авай Мальвина Муьгьуьдиновнади ингье и еке коллективда вичиз халис чка жагъурна , к I валахдин юлдашрин арада , диде бубайрин арада вичиз гьуьрметни къазанмишна . Мальвина Муьгьуьдиновнади аялрихъ галаз гзаф хъсан машгъулатар , абурун к I валахда цийивилер гьихьтинбур хьана к I анзават I а диде бубайрихъ галаз суьгьбетар ва гуьруьшар мукьвал му��ьвал тухузва . Адан к I валахдилай бахчадин руководство , аялрин дидебубаярни гзаф рази тирдал са шакни алачиз аквазва . Ингье гьакъисагъ зегьметди хъсан нетижани гана . Вич жегьил ят I ани , ада районда кьиле фейи « Йисан тербиячи 2017» конкурсда иштирак авуна ва шак алачиз , 1чкадиз лайихлу хьана .
+4 ДАГЪУСТАНДИН халкьарин шииратдин цавал гзаф гъетери нур гузва . Абурукай сад вич шаир , писатель ва драматург яз машгьур тир ИСМАИЛОВ Абдуселим Абумуслимович я . Абдуселим Исмаиловахъ к I елдайбурун фикир желбдай , мад сеферда к I елиз хуш къведай шиирар ва гьикаяяр гзаф ава . Шаир ва писатель Абдуселим Абумуслимовича вичиз хъсандиз таниш , гьар камуна гьалтзавай жуьреба жуьре вакъиайрикай ва дуьшуьшрикай , хуьруьн жемятдикай , интеллигенциядикай , яшайишдикай кхьизва . Писателдин кхьинрин хат I анжах вичиз хасди ва ч I ал кьет I енди я . Авторди яратмишнавай къаматар рик I елай алат тийидайбур , игитар чаз гьар садаз мукьвабур ва фадлай танишбур хьиз я . А . Исмаилован шиирар ва рассказар аваз акъатнавай са шумуд ктабда авторди куьгьне адетриз , къанихбуруз , кьве чин алайбуруз , зегьметдивай кьил къакъудзавайбуруз , гьак I жуьреба жуьре маса темайриз талукьарнава . Ада вичин яратмишунра ч I уру адетар , ахлакьсузвал , эдебсузвал , тахсиркарвилер ийизвайбур , ичкибазар негьзава . Зегьметдиз , инсанвилиз гьуьрмет ийизва . Абдуселим Абумуслимович Исмаилова вичин са ктаб ихьтин гафарилай башламишзава : « Уьмуьрдин ширинвилерин чешмеяр к I анивилив , ашкъидив , муьгьуьббатдив гва . И гьиссер гумачирла , багъривилерни квахьда , ватандихъайни ат I уда . За кхьизвай эсерар и чешмеяр михьиз хуьз алахъунин важиблувиликай я ». Алай 2017йис ИСМАИЛОВ Абдуселим Абумуслимовичан 70 йисан юбилейдин йис я . Чна писатель , шаир , драматург , « РД дин искусствой
+йисан гьиссерив ац I анвай рехъ
+рин деятель », РД дин Халкьдин шаир , РФ дин писателрин Союздин член , РД дин писателрин правлениедин Союздин секретарь , писателрин лезги секциядин руководитель , Правительстводин са шумуд наградадин сагьиб Абдуселим халудиз вичин жезвай 70 йисан юбилей рик I ин сидкьидай мубаракзава . Къуй квехъ чандин сагъвал , хизанда хушбахтвал , к I валахда мадни еке агалкьунар хьурай , чна вирида гьуьрметзавай Абдуселим Абумуслимович ! Р . МУРАДАЛИЕВ .
+Уьмуьр гузва Аллагьди чаз Аламатрин аламат хьиз : Яргъа тийиз гунагьрикай , Сувабрини саламат хуьз , Т I ебиатдин крариз вил Вегьез жедай зигьин аваз , Аламатар фагьумдай кьил , Гьиссдай рик I ин ифин аваз . Уьмуьр гузва Аллагьди чаз , Жуван рехъ на хкягъ лугьуз , Ихтиярар , буржияр гваз , К I вачерал вун къарагъ лугьуз , Уламрилай уламрал физ , Кьисметрин вац I авахьдайвал , Эвел хьтин эхирни чиз , Яд гьуьлерик какахьдайвал . Уьмуьр гузва Аллагьди чаз Тум вегьедай кьуьгъвер хьтин : Хтуларни мет I ерал кьаз Куьтягь тежер кефер хьтин , Несилрихъай несилар къвез , Ц I ил дат I ана т I арам же��ай , Ви чкадал хьана эвез , Кьисметрин ц I иргъ давам жедай . Уьмуьр гузва Аллагьди чаз К I ани кьадар тухуз жедай , Адан ч I ехи регьимдик кваз , Кьакьанвилер къачуз жедай , Гъетерив кьван цавун аршдиз Лайихлудан ад акъуддай , Лайихсуздан кар хьиз т I варни Ч I алайни кваз фад акъуддай … Эквер шелдихъ ц l игелбур …» Гьикьван к I андай заз ч I алахъ жез , Диде , ви мез лукьман я . Варцарилай к I вализ хквез , Зун вазни кваз мугьман я . Уьмуьр я им чамардавай Лиф хьиз , катай кьефесдай . Закай к I анз са хабар цавай , Мукьва кьили миресдай Акъудзава вуна гафар . Умуд аваз вилера … Диде вуна хамир ахвар , Заз т I вар кьуна эвера . П I узараллай къабар сагъ яз , Акъатда зун патав ви . Ихтилатрин яргъи баргъ гваз , Йиф акъудда къулав чи . Зун рекьева , ахгакьна зун . Агь , ви шадвал ! Ахвар туш , Ви вилера ялав куз ц I ун , А сенфенан накъвар туш . Агь , межлисар чна кьведа Ахьтинбур къе къурмишин ! Зун къуншийрин юкьва жеда , Гъвеч I и ч I ехи саймишиз . Вун , диде , зал дамах ийиз , Фида дерин хиялриз : « Дуьньядик ква , зи хва , вучиз Амай вири аялрик Хьанач адан къилихрин пай ? Рахун аку мани я . Зун бахтлу я и хва авай , К I вал югъни зи къени я …»
+Вуна жуван вилериз ЛАГЬХЪУЬРЕН тийиз , Ишен тийиз Зи ахвариз илифрай . Вуна жуван хъуьхъвериз ЛАГЬРЕГЪУЬ тушиз , Бубуяр хьиз къекъифрай . Вуна жуван п I узарриз ЛАГЬЧИМИВИЛИВ , Егъивилив Хуькуькьрай зи гуьгьуьлдик . Вун хьурай зи ахварин шагь , Даим легьзе Тежер куьгьне Гумукьрай зав , шикил хьиз . Парцик квай зи къуьнерилай Алатдач пар , Гена самбар Ийида ам яшайишди . Къуй ! Метлебсуз туьмеррилай Хъсан я ПАРУМУДЛУ кар Кутадай жув асайишдик . Сефилвал хьиз агъур я заз Къайгъусузвал . Гьар юкъуз зал Дуьшуьш хьухь са ц I ийивал гваз . Гележегди гьазурда чаз Амай рекьер . Къе чи рик I ер Хьурай даим михьивал гваз . * * * К l ан жемир ваз , к l ан жемир , Чил к l вачерик руг хьана . Масад нуьк l рен муг хьана , Жув нягьс гъиле къван жемир . К l ан жемир ваз , к l ан жемир Лацу шивдал гьамиша . Зи сузани саймиша , Тек ви хъвердин ван жемир . * * * Чи бахтунин епинал т I вал жедайди Заз к I анзавач гъиз фикирдиз гилани . Им уьмуьр я , чидач кьилел къведайди , Меген ада чаз бедбахтвал гъидани ? Ви вилера къе , пакани КЪАТКАНВАЗАЗНИ килиг , к I андат I а ваз умудар . Квез я уьмуьр , гъал хьиз садра кьат I хьана , Пич I и умуд аваз т I валар хгудай ? Ша , ял тийин кьисмет гьарда вичихъди . Чал пехилбур хъвериз гьатда гуьгъуьна . Зегьердин къаб тухуз женни сивихъ ГЬИЧЗАЗ гъам кьван чун къакъатдай югъ туькьуьл я . * * * Рагъ ацукьна дагъдин кьилихъ , Яру кифер авадарна . Шиш кук l ушар вири чилиз Серинар яз авадарна . Алмасди хьиз ат l узвай нур Гьахьнава зи пенжердани . Хали ада кьве пад авур Ц l ай яз кузва ленгердани . Вал вил алаз шуьрбет икьи , Ракъинин нур зайиф жезва . Дагъларни кваз яргъи рекьиз Къекъвез фена , мад йиф жезва . Ша , илифа вун рак l арай , Йиф пенжерда ц l арадайвал , Чаз экуьнин чиг ярарай Чи бахтлувал аквадайвал . * * * Ч l ередикай ят l а муг дар ? Аватнава нуьк l рен шарагар . За авуна рагьимлу КАРКУТУНАЧ ам кацин сарак . Къенин югъди ква зак лувар , Шадвал гьиссиз диде къушран . Ада закай гуда хабар Аллагьдизни де за вучрай ?!
+ЭХИРИМЖИ вахтара медицина ва адан технология вилик физват I ани , инсанар т I егъуьн атай верчер хьиз рекьизва . Себебар гзаф ава . Гьелбетда , зун духтур тушт I ани , заз чидай ва зи фикирдалди кьат I узвай са шумуд вакъиа куь вилик гъиз к I анзава . Нелай аслу я ? Гьелбетда инсанрилай чпелай . Чпин сагъламвал чпи хуьзвач . Ибурукай сад чи бубайрин Ватанар чук I урун я . Дагълара са шумуд йисуз яшамиш хьанвай , къайи гьавадихъ галаз вердиш хьанвай инсанар ц I у хьиз кузвай арандиз куьч хьайила , анин гьавадихъ галаз таниш жедалди ц I аяр къвез азарлу жез хьана . Незвай продуктарни бегьемсузбур хьайила , инсанар фад фад азарлу жез больницайриз аватиз хьана . Им чи халкьдин виридалай ч I ехи тахсиркарвал я . Вучиз чи бубайрин Ватанар чук I урнай ? Вуч кими тир . Незвай гьар са шей , гьар са хизанди чпин гъилералди гьасилна , чпи арадиз гъана михьи продукция тир . Инсанарни азарлу жезвачир . Гьар са касдихъ I0-I5 хеб ,2-3 мал , михьи къуьл , мух , нехв авай . Гьинва исятда гьахьтин михьи продуктар ? Исятда чна магазинрай къачузвай продуктар са шумуд йисаралди мурк I ада туна къатканвай , дарманралди хвенвайбур я . Факай фан ни къвезмач . Мад са себеб лагьайт I а инсанри физический к I валах хъийизмач . К I валах вични амач . Колхозар совхозар , заводар фабрикаяр , мал къара , багъ бустан амач . Халкьди гьина к I валахда ? Хуьрер чук I урна , къизил хьтин Советрин гьукумат чук I урна . Халкьди гьина к I валахда ? Хуьрер чук I урна , къизил хьтин Советрин гьукумат чук I арна . Халкь к I валах амачиз амукьна . Горбачеван перестройкади вири к I еняй акъудна . Халкьдин девлетар вара зара авуна . Хуьрера яшамиш жедайла са декьикьа акъваздай вахт жедачир . Экуьнлай няналди к I валах авурт I ани куьтягь жедачир . Малкъарадихъ , багъ бустандихъ гелкъведай , колхоздин , совхоздин к I валахрал машгъул жедай . Агъзурралди ник I ерик техилар кутадай ва ам вахтунда к I ват I хъийидай . Складриз агъзурралди , тоннралди техилар вахчудай . Инсанриз азарлу жедай мажал авачир . Гила лагьайт I а , к I валах хъийизмач , азарлуни гзаф жезва . Дидедин бедендикай кватна са акьван вахт жедалди аялзамаз пенсиядиз физва . К I валах инсандин сагъламвал , къуват я . К I валахди инсандин руьгь хкажда , инсан гьаваламиш ийида , адаз азарлу жедай мажал вугудач . Мад са себеб ава . Гьелбетда , им заз лугьуз кутугнавачт I ани , лугьун тавунани завай акъвазиз жезвач . Бязибуруз закай хъел атунни мумкин я . Куьне заз багъишламиша , гьуьрметлу жегьил сусвар , куьне азарлу ийизва куь балаяр . Куьн балайрихъ ваъ , дамахрихъ катзава . Фигураяр ч I ур жеда лугьуз аялдик квай дидейри клёшар алук I на юкьва ч I угуна ч I уларни кут I унзава . Ик I хьайила бес аялар азарлу жеда��ни ? Бес чи дидеяр ахмакьар тирни аялдик квай дишегьлийри гьяркьуь перемар , халатар алук I дай . Гила ак I к I анзавач , дамахар к I анзава . Аял кьеп I инал шехьиз рекьиз хьайит I ани са ябни гузвач , гьерекатна чиниз рангар ягъиз , чеб туьк I уьриз алахънава . Гьак I хьайила , чи къвезвай несилни зайиф жезва . Им дуьз туш . Куь балайрин къадир хьухь ! Дуьз тербия гуз , дуьз рекье тур . Балаяр ширин зат I ар я . Абур чи гележег я . Абурун сагъламвал хуьз алахъа , дамахар ваъ . Чи ч I ехи диде бубайрал амал ая ! Сагъламвилин сифте нубат михьивал хуьн я . Эхиримжи вахтара чи инсанри михьивал хуьзвач . Акатай чкайрал акатай шейэр кадарзава . Яд физвай хуларни , къекъвезвай рекьерни , жув яшамиш жезвай куьчеярни чиркинарзава . Гьикьван инсанриз лайгьайт I ани михьивал хуьзвач . Им ак I лагьай гаф я хьи , къайда къанун авач , яни низам авач . Чка чкадал баклашкайриз , кулёкриз ц I аяр язава . Абурулай къарагъзавай агъу хьтин гум чна ч I угвазва . Чаз хабарни авачиз чи жигерар ч I ур жезва . И кар бес инсанриз чизвачни ? Чизва . Са вахт арадай фейила аквазва инсан азарлу хьана . Кьейи хеб мални , киц Iкацни чилик кутазвач , т I вет I алт I ушна тазва , чна ч I угвазвай нефесни , т I ебиатдин гьавани ч I урзава . Сада садаз вучиз хуьр к I вал , магьле чиркинарзава лугьузвач . Михьивал женнетдин багъ я . Гзафни гзаф инсанар азарлу хьунин себеб нервияр хуьз тахьун я . Азарлу жедачни вилералди акваз акваз ваз дашбаш це лугьун . Чара авач , гунни а кесибди ийизва . Гайидалай кьулухъ адан рик I ц I разва . Кьве гъилелди зегьмет ч I угуна къазанмишнавай пул , са ни ят I ани къакъудайла ам азарлу жедачни ? Сада кефер ч I угвазва , сад недай фуни авачиз амукьзава . Гьахьтинбур акурла инсан вич вичелай азарлу жезва . Лугьун тавурай хьи , ам вичиз гьалал жеда лагьана . Чарадан вил галамай шей садрани гьалал жедайди туш . Чилин шардал атанвай инсанар вири сад я . Сад къуллугъчи жеда , сад нехирбан . Бес сада садан иви хъвадани ? Ам азарлу хьана кьейила регьят жезвани ? Виридалай инсанвилелди незвай са тике фу гьахъ я . Адан уьмуьрни яргъал фида , сагъламвални артух жеда . Ша , чун инсанар жен ! Чи сагъламвал чна хуьн ! Р . САЛМАНОВ . Советск хуьр .
+* Эхирдай жаваб гана к l андайди чиз чиз , ч l уру рекье гьатна къазанмишзавайдал зун аламат жезва . * Масадалай гъил къачуз алакьдайбур Аллагь Тааладиз багьа я . * Къени къилих авай касдиз и дуьньядани бахт жегъида , ат l а дуьньядани . * Рик l е авай ч l уру ниятдилай гъил къачуда , эгер ам мецелай алатнавачт l а , кардиз элкъвенвачт l а . * Тарифрал рик l хьуни инсан буьркьуьни ийида , бишини . * Эгер архайинвал , рик l чкадал хьун ц l уд паюниз пагъайт l а , абурукай к l уьд пай кисуни , сивяй артухан гаф акъуд тавуни гуда . * Тар цайидаз суваб квелди жезва лагьайт l а , а тарцикай инсанрини , къушарини хийир къачуналди . * Бедендин гумрагьвалт l имил т l уьна , руьгьдин гумрагьвал т l имил гунагьра . * Сабурлу кас гьихьтинди я ? Ши��аятар тийидайди , вичел акьалтзавай азабарни рик l ин т l арвилер чуьнуьхдайди . * Ингье виридалайни ч l ехи девлет : инсанривай гьич са зат l ни к l ан тахьана , ч l ехи Аллагьдик умуд кутун . * Крарилай гзаф крар гвай инсандин акьул чкадал алайди туш . Гьадисар к l ват l айди Р . МУРАДАЛИЕВ я .
+1СЕНТЯБРДИЗ дагъдин ценеривай башламишна Каспий гьуьле акьадалди райондин вири школайри чпин рак l арар ахъайда им к l елдай ц l ийи йис башламишунин лишан жеда . И юкъуз 7800 аял партайрихъ ацукьда , абурукай 806 аял школайриз сифте кам вегьезвайбур я . Вири школайра 1700 малимди аялриз чирвилер гуда .
+АДЕТ хьанвайвал , гьар йисуз августдин вацра райондин малимрин актив кьиле тухузва . Алай йисуз и марекат 26августдиз кьиле фена . Активдин к I валахда школайрин директоррини абурун заместителри , профкомрин председателри , ясли бахчайрин заведующийри , райцен трдал алай са бязи идарайрин руководителри иштиракна .
+РАЙОНДИН администрацияда райондин общественный Советди « Кьет I ен кьезилвилер авай агьалияр дарманралди таъминарун » темадай элкъвей стол кьиле тухвана . Гуьруьшда райондин общественный Советдин членрилай гъейри дарманралди таъминарунал машгъул учрежденийрин , гьак I СМИ рин векилри иштиракна . Элкъвей стой кьиле фидайла агьалийрин кьезилвилер авай категория дарманралди таъминардайла гьалтзавай татугай месэлайриз килигна . Элкъвей столдин иштиракчийри къейд авурвал , райондин кьезилвилер авай агьалияр дарманралди таъминарунин карда адет хьанвай кимивал аптекайра чарасуз герек тир дарманар тахьун я . Абур гзаф дуьшуьшра маса , т I имил таъсир ийидай дарманралди эвез ийизва . Гьа и карди агьалийрин патай наразивал арадал гъизва . Социальный страхованиедин Фондунин региондин отделениедин Магьарамдхуьруьн районда авай уполномоченный Али Абдусамедова хабар гайивал , дарманрин чкадал гьар вацра пул къачузвай федеральный кьезилвилер авай ксариз социальный къуллугърин к I ват I ални къачудай ихтияр ава . Иник ча расуз герек тир дарманралди таъминаруналди медицинадин пулсуз куьмек , гьак I медицинадин рекьяй гереквал аваз гьисабайт I а санатарно курортный путевка къачудай , ракьун рекьин пригородный транспортда аваз , гьак I сагъардай чкадиз фидайла ва элкъвена к I вализ хкведайла междугородный транспортда аваз пулсуз фидай ихтияр ава . Кьезилвилер авай гзафбуру исятда соцпакет къачузвач , пулунин компенсация хкязава . Абуру и кардин себеб аптекайра дарманар тахьун яз гьисабзава . ЦРБ дин кьилин духтурдин заместитель Алзыра Шириновади къейд авурвал , хци месэлайрикай сад социальный къуллугърин к I ват I ал къачунин ихтияр хвенвай федеральный кьезилвилер авайбуруз - I ва 2группайрин инвалидриз дарманар чара авунин месэла яз ама . Ихьтинбур районда 770 кас ава . Кардик квай законодательстводихъ галаз кьадайвал , ихьтин агьалияр дарманралди пулсуз таъминарун патал вацра 679 манат чара ийизва . Амма гзаф уьзуьрар сагъар хъувун патал дарманриз са кьадар гзаф пул харжна к I анзава . И кар иллаки онкологиядин уьзуьрар квайбуруз , рик I инни дамаррин системаяр уьзуьрлубуруз , бронхиальный астма , шекердин диабет , дурк I унрин уьзуьрар квайбуруз талукь я . Исятда кардик квай системада , - 4Iнумрадин аптекадин директор Эрзиман Кембералиева къейд авурвал , кьезилвилер гуналди дарманралди таъминарун патал чара ийизвай такьатар менфятсуз харж жезва . Гьа са азарлуди кьведра ва я пудра финаанеламишун арадал къвезва . И такьатар здравоохранениедин системада амукьнайт I а , абуру азаррин вилик пад кьун ва уьзуьрар сагъар хъувун патал к I валахдай . Элкъвей столдин нетижаяр кьуналди , райондин общественный Советдин председатель Агъадаш Нагъметуллаева къейд авурвал , кьезилвилер авай агьалияр дарманралди таъминарунин исятда кардик квай системди къенин йикъан истемишунриз жаваб гузвач , я агьалийривай дарманар къачудай чпин ихтияррикай тамамвилелди менфятни къачуз жезвач . Элкъвей столдин иштиракчийри рейсадвилелди къейд авурвал , кьезилвилер авайбур дарманралди таъминарунин система дегишардай вахт фадлай алукьнава ва абуру гьа и месэладай вуч авун герек ят I а чпин теклифар гана .
+КЪЕНИН зи ихтилат Советск хуьре яшамиш жезвай Мамедгьуьсейноврин хизандикай ийиз к I анзава . Хизандин кьил Мамедгьуьсейнов Сулейман Гьашимович I950ЙИСУЗ Азербайжандин Агъадаш райондин Арабуджах хуьре хипехъандин хизанда дидедиз хьана . Гьелбетда , четинвилер гьеле аял вахтунилай гьалтна . Муьжуьд аял авай хизан бубадихъ галаз санай масаниз куьч жезвай . Ихьтин шарт I ара са къулайвал жезвачирт I ани , аялар гъвеч I ич I ехид чидайбур , зегьметдин къадир авайбур яз ч I ехи хьана . Ялцугърин хуьруьн агьалийрихъ галаз I952ЙИСУЗ Мамедгьуьсейноврин хизанни Советск хуьруьз куьч хьана . Ина хуьруьн школада 8класс акьалт I арай Сулейман Махачкъалада медучилищедиз гьахьна . Ам акьалт I арайла кьве йисуз Ватандин вилик вичин пак тир буржи аферин алаз тамамарна . Армиядай хтай жегьил пешекар Советск хуьруьн ФАП дин заведующийвиле тайинарна . Вичел ихтибарнавай кар гьакъисагъвилелди тамамарзавай , ч I ехи хуьре вири азарлуйрихъ вахтунда акакьзавай Сулейман Гьашимовича жемятдин патай еке гьуьрмет къазанмишна . Вичин пешедин устадвал хкажиз , гьамиша вичел к I валахиз хьана . Амма виридалайни лишанлу вакъиа адан уьмуьрда I974 йисуз хьана . Малимвилин пеше хкянавай Кишмирадихъ галаз сир сад авуна мягькем хизан кутуна . Ругуд йисуз халкьдин сагъламвилин къаравулда акъвазай Сулейман Гьашимович уьмуьрдин шарт I ар себеб яз медицинадивай къерех хьана . Ам гьа девирда районда к I венк I вечи тир « Фрунзенский » совхоздиз к I валахал фена . Ина ада гьар жуьре къуллугъар авуна . Гуьгъуьнлай ам кадрийрин отделдин начальник хьана . К I валахдивай къерех тахьана Туладин сельхозакадемияни акьалт I арна . Кьилин к I валахдихъ галаз сад хьиз ада партиядин сифтегьан организациядин секретарвилин везифани тамамарна , муьжуьд йисуз хуьруьн Советдин депутатрин собраниедин председатель хьана . Къенин юкъузни хуьруьн депутат я . Ам сечкийра , Вирироссиядин переписра активвилелди иштиракуниз килигна шумудни са гьуьрметдин грамотайриз , медалриз лайихлу хьана . Адахъ Россиядин Госкомстатдин председатель В . А . Соколинан т I варунихъай ганвай наградаярни ава . И наградайрин арада « Магьарамдхуьруьн район вилик тухуник лайихлу пай кутунай , хуьрера муниципальный тешкилатар тешкилунин карда активвилелди иштиракунай » адан зегьметдиз райондин руководстводини еке къимет гана . Гьи фронтда зегьмет ч I угунат I ани , Сулейман Гьашимовича бушвал авунач , ада вич халис женгчи тирди тестикьарна . Ам са юкъузни к I валин , хуьруьн , обществодин месэлайривай къерех хьанач . Хсуси уьмуьрни хсуси зегьметдалди къайдадик кутуна . К I вал вичин зегьметдалди эцигна , багъ кутуна , веледар уьмуь рдин шегьредал акъудна . Текдиз ваъ , уьмуьрдин юлдаш , лайихлу малим , хъсан тешкилатчи Кишмира Нуфеловнадихъ галаз санал . Кьве руша Одинцовода медсестраяр яз , са руша Самарада малим яз , хва Рената Советск хуьруьн школада социальный педагог яз к I валахзава . Гъвеч I и рушани социальный вуз акьалт I арнава . Свас Анжеладини гъвеч I и классра авай аялриз тарсар гузва . Бубадинни дидедин гелерай физвай веледри намуслувилелди зегьмет ч I угвазва . Абуру Сулейман будадиз муьжуьд хтул багъишнава . И йикъара Мамедгьуьсейноври хизан кутурдалай инихъ 40 йис тамам хьана . Абуру гьар жуьре хуш вакъиайрив , рик I елай тефидай шад легьзейрив ац I ай баркаллу уьмуьр кечирмишна . Къуй идалай кьулухъни куь уьмуьрда анжах хъсан к I валахар , шад мярекатар ва ихьтин юбилеяр хьурай , гьуьрметлу Мамедгьуьсейноврин хизан ! А . АЙДЕМИРОВА . Шикилда : Сулейман буба хизандин юкьва . РАЙОНДИН газетдин чинриз яргъал йисара уьмуьрдин имтигьанрай гъил гъиле аваз экъеч I ай , дурумлу зегьметдалди хайи халкьдиз къуллугъ авур , баркаллу уьмуьр кечирмишай хизанрикай макъалаяр мукьвал мукьвал акъатзава . Им акьалтзавай несил патал хъсан тарс , чешне жезва . Жегьиларни чпи кутунвай хизан хуьз , гьалтзавай четинвилериз таб гуз , жуван зегьметдалди к I вал югъ кутаз алахъзава .
+ХАЛИЛОВ Шагьвар Азимович 1950йисан 10сентябрдиз Сулейман Стальский райондин К I елед хуьре дидедиз хьана . Ина школадин 8класс куьтягьайдалай кьулухъ , абурун хизан Уружбайрин хуьруьз куьч хьана . 1969йисуз Уружбайрин хуьруьн юкьван школа к I елна куьтягьайла вичин мурад кьилиз акъудун патал ам Саратов шегьердиз хуьруьн майишатдин институтдиз гьахьна . Институт к I елна куьтягьайла адаз алим агрономдин диплом гана . Хуьруьз хтана « Правда » совхозда агроном яз к I валахна . Амма жегьилдиз к I елун давамариз к I ан хьана . И ният рик I е аваз ам элкъвена Саратовдиз хъфена ва аспирантурадиз гьахьна . Гьа са вахтунда вичи к I елай хуьруьн майишатдин институтда малим яз к I валахни авуна . Аспирантура агалкьунралди куьтягьна . 2002йисуз адаз профессор лагьай т I вар гана . Алай вахтуна профессор , илимрин доктор Шагьвар Азимовича Саратовда Плеханован тварунихъ галай социально экономический университетда к I валахзава . Шагьвар Азимовичан лайихлувилер хуь руьн майишатдин илимрин доктор , профессор , РАЭН дин член , Россиядин образованиедин министерстводин гьуьрметлу работник лагьай т I варц I елди , Генерал Чуйкован медалдалди лишанламишнава . И ЙИКЪАРА чун райондин Уружбайрин хуьруьн юкьван школа к I елна куьтягьай ва гзаф йисар алатайдалай гуьгъуьниз машгьур алим яз , мукьва кьилийрал са кьил ч I угваз ва ял ягъиз хтанвай машгьур алим ва дамах гвачир инсан ХАЛИЛОВ Шагьвар Азимовичахъ галаз гуьруьшмиш хьана . Дуьз лагьайт I а , зун и гуьруьшдиз виликамаз гьазурвал такуна , бейхабардиз ва тади кваз фенай . Зарафат туш , ихьтин машгьур , виниз тир дережадин алимдихъ галаз суьгьбет тешкилун жавабдар к I валахни я . Амма зи къурхулувал бинесузди хьана . Шагьвар Азимович , сад лагьайди , вичин алимвилин дережайриз тамашайла кьадардилай гзаф простой инсан тир . Ада лезги ч I ал хвенвай тегьердиз тамашайла , заз ам лезги ч I алан тарсар гузвай малим хьиз хьанай . Кьвед лагьайдини , адахъ вичихъ галаз суьгьбет ийизвай кас вичел желбдай алакьун авай , и жигьетдайни ам пешекар педагогдиз ухшар тир . Ахпа ам , за гайи суалдиз жаваб гуз , хуьруьн майишатдин месэлайрал эляч I айла , ада вич гьуьле авай балугъди хьиз гьисс авуна . Зун патал тажублу к I валах ам тир хьи , и яргъи суьгьбетда хатадай кьвани са урус гаф , вичин пешекарвилиз хас махсус са термин акъатнач . Ара ара зи сивяй акъатзавай урус гафари зак регъуьвал кутазвай . Ихьтин алимдин вилик завай заз к I андайвал къулайдиз тухуз жезвачирт I ани , зи рик I е авай суал гуниз зун мажбур хьана : « Шагьвар Азимович , чи газет к I елзавайбуру , иллаки АПКДИН хиле к I валахзавайбуру фикир гузвай са месэла ава . Вучиз ят I ани , эхиримжи йисара чи чили гузвай бегьерар виликдай гузвайбурулай зайиф я . Яраб себеб вуч ят I а ? Аквадай гьаларай Шагьвар Азимовича вичиз и суал гун гуьзлемишзавай хьтинди тир . И месэладай ада са куьруь суьгьбет авуна . Гьелбетда , адан суьгьбет завай газетдин чинра гьакьариз жедач , ам чахъ авай телевидениедин такьатралди агьалийрив акакьариз хьанайт I а , хъсан , хийирлу жедай . Алимди чин кьун тавуна вичин рик I е авайвал лагьана : « Суал дуьз эцигнава , адаз дуьз жавабни гун герек я . Тарар бегьердиз къведалди ва фад кьурунин себеб АЛИМДИХЪ ГАЛАЗ ГУЬРУЬШ
+30август , 2014йис . 5 питомникра битмишарзавай къелемар , майвайрин штилар ерисузбур ва чкадин гьавадин , цин , накьвадин шарт I арихъ галаз кьан тийидайбур хьун , базаррал гъиз гузвай вуч хьайит I ани къачун я . Хуьруьн майишатдин хил�� к I валахзавай пешекарри гуьзчивал тавун ва чкадин шарт I арихъ галаз кьадай сортар хкя тавун я . Виридалай кьилин себеб лежберрини фялейри виликдай хьиз жавабдарвилин гьисс рик I е аваз к I валах тавун я . Тамаш садра , Магьарамдхуьруьн районда агъзур гектарралди емишар , ципиц I ар , салан майваяр битмишарзава , а бегьерар вут I зава ? Суал т I ал алайди я , вични тадиз жаваб истемишзавайди я . Жаваб ни гун лазим я . За чун къерех ийизвач , сифте нубатда чна алимри . Абур киснавач . Чаз виридаз чизва , АПК вири серенжемралди вилик тухунин къайгъуда Президендилай башламишна и месэла талукь вири ава . Чун патал садазни сир туш , союз чк I айдалай инихъ АПК гьихьтин чкадал атанва ? Чаз абурун кьадар гьисабни чизмач . Икьван гзаф продукция гьасилзавай ч I ехи районда ам гьал авун патал , виликдай авай хьтин шумуд завод эхцигна к I анзава ? Лугьун хьи , чарасуз кьвед . Федерациядин ва Республикадин куьмек галачиз , райондин бюджетдин т I ем акакьдай кар туш . Ят I ани , къейд авуна Шагьвар Азимовича , и йикъара райондин руководстводихъ Фарид Загьидиновичахъ , Гьабибуллагь Желиловичахъ галаз хьайи суьгьбетдай малум хьайивал , мукьвал вахтара , вири къуватар желб авуна гьасилзавай продукция гьал ийидай такьатар кардик кутадай ниятар ава . И месэла РД дин Кьил Р . Абдулатипован гуьзчивиликни ква . Заз алава хъийиз к I анзава хьи , илимдин къуват екеди я , зун районэгьли яз , алим яз зи чалишмишвални жеда , амма чун пулунин такьатар гвай ксар туш . Чун куьмекдин гаф гвай ксар я . И карда чи чалишмишвилер гзаф жеда . Районда авай гьар са карчидини , фермердини , пата къерехра яшамиш жезвай , к I валахзавай ксарини чпин куьмекдин гъил яргъи авун герек я . Ингье ачух мисал . Израилда авай са инвесторди Уружбадал кьве виш касдиз к I валах жедай , къушарин як гьасилдай комплекс эцигиз башламишнава . Ихьтин гьевеслу инсанар райондин руководстводи гьикьван гзаф желб авурт I а , чи экономика гьакьван вилик фида , яшайиш гьакьван хъсан жеда . « Самурдин сес » газетди чи районэгьли ва ч I ехи алим Шагьвар Азимовичан фикиррин тереф рик I ин сидкьидалди хуьзва . Р . МУРАДАЛИЕВ . Шикилра : 4чина : профессор Шагьвар Халилов . 5чина : Ш . Халилов ( чапла патахъай 3 лагьайди ) мукьва кьилийрин юкьва . Р . ГЬАЖИЕВАН шикилар . АЛИМДИХЪ ГАЛАЗ ГУЬРУЬШ
+Чили къайгъударвал , гъавурда гьатун , иесивилин гъилер истемишзава . Инвестицийрин хъсан гьалар арадал гъун , инвесторар желб авун истемишзава . Абурни , сифте нубатда , чи райондин агьалийрин арадай желбун герек я . Чи район лап фад девиррилай багъманчивилелди , уьзуьмчивилелди , фад битмиш жедай ва зулун майвайралди машгьур хьанва . Къе райондин чилел емишар ва майваяр битмишарун патал хсусиятчивилин вири жуьрейрин къуллугърин зегьметчийри гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угвазва . Чпин уьмуьр чилел зегьмет ч I угуниз бахшнавай инсанрихъ асуллу везифа ава хуьр себеб яз культура в�� адетар , ч I ал , яшамиш хьунин тегьер … квадар тавунин мумкинвал амукьзава . И карни хсусиятчивилин гъвеч I и жуьрейрин булвал себеб яз жезва . Гьавиляй , производстводин хилер жезвай кьван гзафариз чалишмишни хьана к I анда . К I валахдин дуьз рехъ гьик I хкяда , бизнес планар туьк I уьрун ,
+ва документар туьк I уьриз чирун , пешекарривай куьмек т I алабун вучиз важиблу я ? Чун фейи « Ашага Яраг » СПК да , Гъепцегь ва Советск хуьрерин арендадин майишатра , ОПХ « Красная Звезда » ГУП да ва масанра чна гьа и месэлаяр къарагъарна . Гьа и месэлайрихъ галаз алакъалу яз , тайин тир АРЕНДАТОРДИНОПХ « Красная Звезда » ГУП дивай 2 гектар чил арендадиз къачуна хсуси такьатрихъ халидин сал кутур Абдулагъаев Жалилан зегьмет тешкилунал са т I имил галайгалайвал акъвазиз к I анзава . Жалил Абдулагъаева Къаякентдай хъуьт I уьн халийрин гибридрин элитный Топчан , Бомба , Амфион тумар ва гатун халийрин Лада , Дюна сортарин тумар маса къачуна . Тумар гьяркьуьвилел 70 сантиметр алай полиэтилендин пленкадин к I аник цана . И къайда ц I ийиди ва гележег авайди я . Ада яд кьенятлувилелди ишлемишдай , алух акьалтун лап т I имилардай мумкинвал гузва . Идалайни гъейри , полиэтилендин пленка ишлемишуни цанвай шейэр битмиш хьун 20 суткадин йигинарзава . Имани экономикадин важиблу нетижа я . Салахъ гелкъуьнин агрономический вири к I валахар хизандин гъилин зегьмет ишлемишуналди кьиле тухузва . Алава ем яз т I ебии миянардай шейэр ( къушарин т I екьер ) чук I уруналди ва зиянкаррикайни азаррикай хуьн патал вилик пад кьадай серенжемар кьиле тухуналди арендатор Абдулагъаев Жалила хъсан бегьер къачуник гьахълувилелди умуд кутазва . Н . ВЕЛИЖАНОВ , « Информациядинни консультациядин къуллугъ » ГУ дин Магьарамдхуьруьн филиалдин агроном , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат .
+КАТАРАКТА им вилин шуьше хьиз аквадай пай са кьадар ва я михьиз рагъул хьунин нетижада инсанрин ишигъ зайифарзавай ва я михьиз буьркьуь ийизвай уьзуьр я . Катаракта грек ч I алай таржума авурла « чарчар » лагьай ч I ал я . Яни и уьзуьрдик азарлудаз вири шейэр авахьзавай цяй хьиз , кьац I анвай гуьзгуьдай хьиз аквада . Уьзуьрдин сифте кьилера « квинакс », « тауфон » витаминрин ст I алар ишлемишунихъ метлеб ава . Алай вахтунда вилик пад кьаз жезвач . Яш 40 йисалай алатнавай , вилерин зайифвал гьиссзавай вири агьалийри скрининг авун чарасуз я . Хаталубурун дестедик : шекердин диабет , ирсинай атанвай уьзуьрар квайбур , к I вачел залан дишегьлийриз вирусдин инфекцияр квай катаракта авай аялар хьун акатзава . Шейэр хуш алаз акун , яргъа авай шейэр хъсандиз такун , мукьувай акун , айнаяр алачиз к I елун вилерикай гьар жуьре шейэр къарагъун , экуьникай кич I евал хьун , аквазвай шейэр кьвед хьун , рангар кьат I из тахьун уьзуьрдиз хас лишанар я . Ультразвукдин факоэмульсификация авуни катарактадин вилик пад кьадай мумкинвал гузва . Идалай гъейри хирургдин са��ъаруникай менфят къачуна к I анда . Сагъар тавуни михьиз буьркьуь хьунал гъун мумкин я . Д . ЭМИРБЕКОВА , ЦРБ дин офтальмолог .
+« ЧИЛ ишлемишзавайдан зегьметдихъ чина маса са республикадани авачир хьтин игьтияж ава . А зегьмет нетижалуди хьун патал чахъ вири шарт I арни ава . Кьилди къачур са республикада авай хьтин т I ебиатдинни гьавадин , экономикадин , зегьметдин шарт I арин жуьреба жуьревал , гьак I чуьллер , дуьзенар , дагъларин ценер ва дагълар санал кьадайвал хьун бажагьат мад масанай жагъуриз жеда …»къейднай республикадин Кьил Р . Абдулатипова .
+ГАД ! Гьихьтин гуьзел ва вахт я , неинки аялар , гьак I ч I ехибур патални кеф ч I угвадай вахт . Гьар са диде бубади гатун мублагь йикъара вичин велед мягькем , лигим ва ч I ехи хьуникай фикир ийизва . Магьарамдхуьруьн « Солнышко » бахчада гьа и кар патал вири шарт I ар яратмишнава . Иниз къвезвай аялри ч I ехи пай вахт ачух гьавадал акъудзава . Бахчада аял неинки т I ебиатдихъ галаз алакъада хьуниз , гьак I т I ебиат туьк I уьр хьанвай вири шейэрикай чепедикай , накьварикай , къванерикай , цикай , къумадикай … чирвилер къачунизни фикир гузва . Чи аялар патал дидеярни галаз гьуьлел тухун иллаки яргъалди рик I ел аламукьдай кар хьана . И мукьвара чна бахчада физкультурадин « Салам , гад !» сувар тешкилна . Ам аялар патал рик I ел аламукьдайди хьун патал физрукар тир Ф . Ражабовади ва Ю . Къаинбеговади рик I ивай зегьмет ч I угуна . « День туриста », « Къумадин сувар », « Чун витаминар я », « Петрушка чаз мугьманда » машгъулатар аялрин лап рик I алайбур я . Чи аялриз къайи цин « марф » иллаки хуш я . Им неинки хъсан къугъун , гьак I аялрин беден мягькемарзавай карни я . Гьа и кардин гьакъиндай чи аялар лап кьериз ц I аруз азарлу хьунини шагьидвал ийизва . Аялар лигимарунин винел ч I ехи медсестра С . Межидовади гуьзчивал тухузва . « Солнышко » бахчада кардик квай 10 дестеда 242 аялдиз 30 пешекарди тербия гузва . Коллективди райондин , республикадин конкурсра иштиракзава . Ик l алай йисуз республикадин конкурсда « Информационно пропагандистская просветительная деятельность » номинациядай 2чкадиз лайихлу хьана . Алатай йисуз « Безопасные дороги детям » лишандик кваз кьиле фейи конкурс килигунра бахчадиз 2дережадин диплом гана . Г . ШАГЬМАРДАНОВА , « Солнышко » бахчадин тербиячи . Нурудин НАСРУЛЛАЕВ
+Ваз за кабинетдин рак агална , япал к I уф эцигна лагьанай : незвайди иливариз чир хьухь , масадаз акъатиз тахьуй ! Вуна пайдахдал пайда авуна , виридаз раижна !гьарайзава ч I ехида . Гила вучда ?! Къанунрин истемишунралди жаза къвезва ваз . Тахсиркардиз жаза це лагьанва виняй ! Заз вучиз ?! За ви буйругъар я кьилиз акъудайди ! Агала сив ! Зи т I вар вучтинди я ви сиве авай ?! Гьик I вучтинди я ?! Тахьайт I а вуна т I уьрдини заз хкякьнавани ?! Недайла кьведани т I уьна , гила жаваб тек са за гудан ?! Э эй , зи т I вар къалурнавай са чкани авач , вун я жавабдар ! Зи т I вар кьадай садни ��ьунни авурди туш , я эсиллагь женни ийидач ! Гьик I женни ийидач , зун вуча , за лугьуда хье хьевал ! Агала ви тк I а лагьанай ваз ! Пая ква ви чандик , пая ! Ч I ехиди , а паядихъ кьве кьил авайди рик I елай ракъурмир , са кьил за акьурт I а , муькуь кьил ви юкьвалай фида ! Ву уч ?! Фад зи вилерикай и кабинетдай садра !акъудна къецел , хиялрик акатна ч I ехиди : « Ихтибар алач и гьарамди т I уьна пиц I вегьенвай къурумсахдал … Гьик I ин , вуж хьуй гьарайдиз гьай ? … Тахьайт I а … кисна ацукьдани !»
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+Активдин собрание « магьарамдхуьруьн район » МРДИН кьил Фарид Агьмедова тебрикдин гаф рахуналди ачухна ва доклад авун патал гаф УО дин начальник Улубег Абейдуллаеваз гана . Ада алатай к I елунин йисан нетижайрин ва ц I ийи йисуз вилик акъвазнавай везифайрин гьакъиндай гегьенш доклад авуна ( доклад чи газетдин гуьгъуьнин нумрадиз гуда ). Докладдин винел рахай образованиедин министрдин заместитель Назир Магьамедова , муниципальный райондин къаюмвилин отделдин начальник Арсен Абасова , Магьарамдхуьруьн Iнумрадин дидедин ч I алан малим Анфиса Алибутаевади , РЦДТ дин директор Альбина Гьуьсейновади , ОВДДИН ГИБДД дин начальник Жабар Агьмедова ц I ийи к I елунин йисуз гьазурвал акунвай гьалдин , вилик акъвазнавай хъувуна к I анзавай месэлайрин гьакъиндай чпин фикирарни лагьана ва райондин образованиедин хилее к I валахзавай вири работникриз алукьзавай к I елунин ц I ийи йис тебрикна . М . Гьажиеван т I варунихъ галай школа
+дин пионерри шиирар к I елна . Активдал гьак I IV межрегиональный конкурсда гъалиб хьайи Анфиса Алибутаевадиз министердин заместитель Назир Мегьамедова гьуьрметдин грамота ва цуьквер гана . Собраниедин эхирдай рахун хъувур Фарид Загьидиновича школаяр ц I ийи 20I4 20I5К I елнин йисаз гьазурвал акунай образованиедин управлениеди ва школайрин педколлективри тухванвай к I валахриз рази жедай къимет гана . А . АЙДЕМИРОВА . 1
+Магьарамдхуьруьн районда « Государстводин ва муниципальный къуллугъар авунин к l валах тешкилунин гьакъиндай » Федеральный закондин сергьятра аваз кьиле тухузвай к l валах веревирд авунин заседание хьана . Муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова кьиле тухвай и мярекатда райондин идарайрин векилри ва МФЦ дин ана авай филиалдин директорди иштиракна . Гегьенш доклад кадрийрин к l валахдин ва информациядалди таъминарунин отделдин начальник Леонард Буржалиева авуна . Ада кьилиз акъуднавай к l валахрин ва вилик кумай месэлайрин гьакъиндай рекъемрал асаслу ихтилат авуна . Л . Буржалиева къейдайвал , муниципальный идарайрин ва хуьрерин администрацийрин компьютеррал информация хаталувиликай хуьзвай махсус программаяр авач . Куьгьне хьанвай компьютеррин техника ц l ийи хъувун кьилин месэлайрикай сад тирди алава хъувуна ада . Мярекатдал маса идарайрин векилрини чпин фикирар лагьана ва эхирдай МР дин администрацияди талукь тир къарар кьабулна .
+ФУТБОЛ - 2014 РЕСПУБЛИКАДА футболдай сад лагьай чка патал кьилин лигадин футболдин командайрин арада акъажунар давам жезва . 24августдиз 8тур кьиле фена . « Лекиди » вичин стадиондал Буйнакск шегьердин « Темирханшура » команда кьабулна . Мачт кьиляй кьилиз чи гадайрин къугъунин артуханвал аваз , ара дат I ана гьужумда аваз , саки мугьманрин пата кьиле фена . Абуру акси гьужумралди жаваб гузвай . Нетижада къугъун 2:0 гьисабдалди акьалт I на . Муьжуьд лагьай турдин къугъунрилай кьулухъ « Леки » турнирдин таблицада 2чкадал ала .
+I8ИЮНДИЗ Дагъустан Республикадин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин вилик финин проектар уьмуьрдиз кечирмишунин рекьяй экспертизадин ва гуьзчивал тухудай Управлениеди Магьарамдхуьруьн райондин администрацияда совещание кьиле тухвана . Совещаниедин к I валахда экспертизадин ва проектный управлениедин месэлайрай РД дин Кьилин ва Гьукуматдин Администрациядин Управлениедин начальникдин заместитель М . Степаненкоди , Ахцегь , Докъузпара , Дахадаев , Магьарамдхуьруьн , Рутул , Кьурагь , С . Стальский муниципальный районрин кьилери , абурун заместител ри , эвелимжи проектар тамамарунин рекьяй жавабдар ксари , проектный офисрин руководителри иштиракна . Ам сифте гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова ачухна , мугьманар тебрикна ва гаф Марина Степаненкодиз гана . М . Степаненкоди к I валах эвелимжи проектрай жавабдар ксарихъ ва МР рин кьилерин заместителрихъ яб акалунилай башламишна . Совещаниедин вири к I валах МР рин территорийра эвелимжи проектрай серенжемар уьмуьрдиз кечирмишзавай тегьердиз талукьарна . Кьет I ен фикир и месэладай Управлениедиз министерствойрай ва муниципали тетрай къвезвай информацияр сад садахъ галаз кьун тавуниз гана . Нетижаяр кьур М . Степаненкоди эвелимжи проектар курироватзавайбурухъ гьа месэладай лазим информация хьунин ва МР рин кьилерин заместителрин карчивал хкажунин чарасузвал авайди къейдна . Совещаниедин эхирдай Фарид Загьидиновича Марина Степаненкодиз чи райондиз атунай , важиблу к I валах тухунай чухсагъул лагьана ва санал бегьерлувилелди к I валахдай интерес авайди къейдна . Шикилда : совещаниедин президиумда .
+I9ИЮНДИЗ Магьарамдхуьре авай РФ дин халкьарин адетдин культурадин Центрда илимдин , яратмишунрин союзрин векилрин , художникрин , композиторрин , манидаррин иштираквал аваз « Яратмишдайбурун десант – 20I5» лишандик кваз ч I ехи гуьруьш кьиле фена . Республикадин меркездай атанвай мугьманрин делегация гьуьрметдалди кьабулна . Центрдин Iмертебада авай райондин тарих къалурзавай выставкадилай абур гзаф рази хьана . Гуьруьш ачухай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Загьидиновича мугьманар тебрикна ва районда экономикадин хилерихъ галаз санал культурадин хелни вилик тухун патал кьабулзавай серенжемрин ва гележегдин планрин гьакъиндай гегьенш суьгьбет авуна . Гуьруьшдал десантдин руко водитель , РД дин культурадин лайихлу работник , А . С . Пушкинан т I варунихъ галай библиотекадин директордин заместитель М . Гьадисова къейд авурвал , РД дин Кьил Р . Гь . Абдулатипован фикирдалди , ихьтин гуьруьшар тухуни республикадин меркездинни районрин алакъаяр мягькемарда . Ахпа гуьруьшдал рахай тарихдин илимрин доктор ,
+22ИЮНДИЗ кьиле фейи муниципальный райондин администрациядин аппаратдин работникрин совещание МРДИН администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гьабибуллагь Мурадалиева ачухна ва кьиле тухвана . Совещаниедал « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин к I валахдин гьакъиндай гегьенш информация адан директор , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат Насир Ибрагьимова авуна . Насир Абдурагьманович вич кьиле авай отделдин хиве авай ва тамамарзавай месэлайрал акъвазна . Ахпа ада къе районда квел машгъул ят I а ачухарна . Районда майваяр битмишардай тепличный майишатар яратмишуниз ч I ехи фикир гузва ,къейдна ада . Гьеле 6 гектар чилел ихьтин теплицаяр кардик акатнава . Къушчивал вилик тухун патал серенжемар кьабулзава . Ц I и Уружбадал къушарин ч I ехи комплекс кардик акатда . Алай вахтунда къушар хуьнал са шумуд ЛПХ машгъул жезва . Азадогълийрин хуьре балугъчивилин ферма эцигзава . Чна райондин дагълух паюна хизанрин малдарвилин фермаяр кардик кутун патал куьмекар гузва . Хуьруьн майишатдин продуктар битмишарунин карни йис йисандавай хъсан жезва . Месела , 20I3ЙИСАВ гекъигайла шаз ципиц I ар -I2,8%, картуфар 28,6%, майваяр -2,3% гзаф къачуна . Малдарвилин продукциядин кьадарни 77,5 миллион манатдин гзаф хьана . Отделдин к I валахда кимивилерни амайди къейдна к I анда . Районда хуьруьн майишатдин материалринни технический база зайифди яз ама . Районда хуьруьн майишатдин продуктрин ярмаркаяр тешкилуниз бегьем фикир гузвач . Дигидай целди ара дат I ана таъминарунни т I ал алай месэла яз ама ,къейдна Н . Ибрагьимова . Отделди тухвай к I валахдин гьакъиндай гьахъ гьисаб гегьеншдиз гьалайдалай кьулухъ талукь къарар кьабулна . Совещаниедал гьак I райадминистрациядин са жерге отделрин руководителрин информацийрихъни яб акална .
+Чун куьн хайи дидейризни буржлу я
+Барутдин ни къвезмачт I ани чилеркай , Къад миллион карагзава вилеркай . Къад миллион , къад даях тир уьлкведин . Вахтсуз чакай къакъатнай куьн , эбеди . Фейит I ани шумудни са тарихар , Халкьди квекай ийиз жеда тарифар . Бубайрин рехъ ян тагана давамда , Кьил алгъуриз сураризни икрамда , Чаз дидейрин лайлай кьисмет хъувурбур , Фашизмдин дувулрик ц I ай кутурбур . Брестдал пак т I варар турбур нехиш яз , « Баркалла квез !» элди ийир алхиш я . Эбедивал лайих я куь т I варариз , Жегьил несил буржлу я куь крариз . Куь игитвал са куьнивни гекъиг жеч , Я къаматар гьич чилерал эциг жеч . Тунач куьне чун Гитлерав лук I ариз , Чи къенин югъ элкъвенва шад сувариз . Чун куьн хайи дидейризни буржлу я , Дуст миллетрин садвилелди гужлу я .
+Къацу я къе дяве фейи тепеяр , Кьуьзуь хьанва а вядедин биц I екар . Амач аскер вилив хвейи дидеяр , Игитвилин лишан хьайи лечекар . Садбуруз куьн халкь азадай кьегьал тир , Тагъма гайи гьар фашистдин дабандиз . Муькуьбуруз : « оккупантар » ажал тир , Чеб яргъалди пацук хвейи душман тир . Чир хьанайт I а , Ч I ехи уьлкве пай жерид , Азаддайни Европадин пай куьне ? Чир хьанайт I а , патанбуруз къай жерид , Багъишдайни гъалибвилин май куьне ? Яхц I ур лагьай а йисарин жегьилар , Квез кьисметна ц I ай туьхуьрун дяведин . Авунват I ан хирерин т I ал кьезилар , Куь руьгьдин ц I ай чаз гьунар я еке тир . Экъичай кьван пак ивийрин ст I алрай , Бубу цуьквер экъеч I из чуьл ч I агурна . Дамах ая хурудалай медалрал , Ам гьунар я гур женгера къалурай . Фашизмдин эл къирмишдай машинар , Куьне туна макетар хьиз уьлкведа . Жузазвачир « Вуч миллет я ?» женгина , Макьсад сад тир : тергун душман вядеда . Берлиндин цал тергун патал разивал , Гайид хаин тушни мегер Ватандин ? Ветеранар ! Куьз къалурнач аксивал , Къвалав гва къе НАТО д къушун так I ан тир . Пак Ватандин ширинвилин кьадар сан , Са квез чида , ц I ун ялавра кайибур . Азадвилин гар мелгьем я , адан ван , Чилин гимн я , чаз къенин югъ гайибур . Ветеранрин жерге кьери хьанват I ан , Ракъурзавай тел баркалла т I имил жеч . Пак къаматар къванцел , чарчел гъанват I ан , Кьегьалвилер асирривай агъил жеч . Кьисмет тахьуй мад орденар дявейрин , Орденар хьуй , къазанмишай зегьметра . И чил , и кьеб бес я вири бендейриз , Бес я кайид жегьил чанар зиллетра .
+Вун муг хьана зи ашкъидин гьиссерин , Зайиф тежер гьич садрани уьмуьрда . Дуьнья хьана сифте кьат I ай вилери , Зунни са гъед , ваз экв гузвай гьуьндуьрдай . Ви хурудай за уьмуьрдин нек хъвана , Вичихъ авай кас тир уьк I уь цурувал . Хайи к I вализ стхавилин экв гъана Даим хуьз ви жегьилвилин харувал . Виридалай чими тирди къужах ви , Малумарна майдин илчи дурнайри . Ст I ун магълуб тежерди ал пайдах ви Субутарна ви тарихда , рухвайри . Ви вац I арин везиндин ван эллериз , Лайлай хьана ислягьвилин гимн хьана . Шумуд миллет са межлисда кьуьлериз Ава , суфра марифатдин ким хьана . Диде Ватан , зун ви хва я солдат тир Бурж : вун хуьн я яракь кьуна гъилера . Заз чим гудач гьич ракъини гъурбатдин Авачир зи дувул адан чилера . За тарци хьиз дувул яна мягькемдиз Бегьер гузва , анжах са ваз дидедиз Вунани зун хайи бала уьткведиз Хуьзва даим , т I вар машгьуриз уьлкведиз .
+ИНСАНДИ вичин уьмуьрда хъсан няметар дадмишзавайди хьиз , багьа партал алук I завайди хьиз , къулай шарт I ар яратмишзавайди хьиз , ам гьар жуьре пешейрални машгъул жезва . Жуван рик I алай пеше хкягъай касдикай халис уст I арни жезва . Ам вичин пешедин вири сирерай кьил акъудиз , са гьихьтин ят I ани ц I ийивилер тваз алахъда . И мукьвара чав са шад хабар агакьна , чи районэгьли вичин пешедин устад , Ц I ийихуьруьн школадин музыкадин малим Гьашумов Айдемир « К I анда заз , зи хайи Ватан » лишандик кваз кьиле фейи республикадин конкурсда 2чкадиз лайихлу хьана . Им дугъриданни шадвал ийидай кар я . Гьашумов Айдемир Исраилович I955ЙИСУЗ Храхубада дидедиз хьана . I974ЙИСУЗ Ц I ийихуьруьн юкьван школа , гуьгъуьнлай Махачкъаладин музыкадин училище акьалт I арна . Вичин зегьметдин рехъ ада « Дагъустандин манияр ва кьуьлер » т I вар алай коллективда оркестрдин ар тист яз башламишна . Искусстводал рик I алай Айдемир малимди ц I усад йисуз Ц I ийихуьруьн культурадин К I валин директорвал авуна . Гуьгъуьнлай « Ромашка » т I вар алай бахчада музыкальный руководитель яз к I валахна . I99Iйисалай хайи школада музыкадин малим яз к I валахзава . Юкьван буйдин , чина берекатдин нур авай , вичин уьмуьр музыкадихъ галаз алакъалу авунвай Айдемир малимдиз аялри еке гьуьрмет ийизва . Ихьтин гьуьрметар ада диде бубайрин , вичихъ галаз к I валахзавай юлдашрин патайни къазанмишнава . Вичин пешедив , аялрив рик I гваз эгеч I завай ада акьалтзавай несил музыкадал , искусстводал рик I алаз вердишарзава . Музыкадин рекьяй алакьунар авай аялриз къуват гуз , виликди фидай рекьер къалуриз алахъзава . 20I2ЙИСУЗ Айдемир малим « РФ дин образованиедин Гьуьрметлу работник » лагьай т I варц I из лайихлу хьана . Алай йисуз ада республикадин конкурсда 2чка кьуна . Ибур вири яргъал йисара гьакъисагъвилелди ч I угур зегьметдин нетижаяр я . Музыкадихъ галаз физвай уьмуьр мехъериз ухшарди жеда . Мехъерик галай инсан шаддиз жеда . Айдемир малимди вичин хуш къилихралди , шад гуьгьуьлдалди аялрин гьевесни хкажзава . Карчивилелди вичин везифаяр тамамарзавай малимдихъ галаз аялрини хуш рафтарвал хуьзва . Наградаяр Айдемир малимдихъ мадни ава , амма вичи тарс гайи аялрикай общество патал лайихлу инсанар хкатун , абурун уьмуьрда музыкади кьет I ен чка кьун виридалай еке награда яз гьисабзава . Айдемир малим къайгъудар ва играми бубани я . Адан са хва бубадин гелерай фенва , музыкант я . Муькуь хва стоматолог я , авай са рушни динжарнава . Абуру Айдемир бубадиз вад хтул багъишнава . Къуй идалай кьулухъни куь уьмуьрда шад макьамар тамамардай дуьшуьшар гзаф хьурай , гьуьрметлу Айдемир малим ! А . АЙДЕМИРОВА , ШИКИЛДА : Ц l ийихуьруьн СОШ дин директор Наби Набиева Айдемир Гьашумовав диплом вахкузвай вахт .
+профессор , РД дин илимрин лайихлу деятель Гь . Искендерова , шаир , таржумачи , З . Къафланова , художник , Россиядин ва Дагъустандин художникрин союздин член А . Магьамедова , С . Сулейманан т I варунихъ галай лезгийрин муздрамтеатрдин директор , РД дин культурадин лайихлу работник А . Мусаева , Дагъустандин халкьдин артист , РДДИН музыкантрин союздин председатель , « За заслуги перед Республикой Дагестан » ордендин сагьиб , пианист Х . Баширова , шаир , РД дин писателрин союздин член А . Абдулгьалимова чпин союзрикай , чпи зегьм��т ч I угвазвай хилера авай гьаларикай , анра к I валах хъсанаруникай , акьалтзавай несил культурадал , искусстводал желб авуникай гегьенш суьгьбетар авуна . Х . Баширова музыкадин рекьяй алакьунар , бажарагъ авай жегьилриз университетдин музыкадин факультетдиз , музучилищедиз к I елиз теклифна . А . Магьамедова ч I угунвай шикилрин презентация кьиле фена . Ахпа Фарид Загьидиновича атанвай мугьманриз чухсагъул малумарна ва ихьтин гуьруьшри чи руьгь девлетлу ийизвайди ва алакъаяр мягькемарзавайди лагьана . Эхирдай чи гьевескар манидарар тир С . Керимовади , Ф . Абдурагьманова , Б . Эскендерова ва Дагъустандин халкьдин артистка Ф . Зейналовади тамамарай манийри залда авайбурун гуьгьуьлар мадни хкажна . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилда : гуьруьшдин президиум ва тамашачийрин залда .
+16АПРЕЛДИЗ Президент Владимир Путина « Прямая линия » тухвана . Ам кьиле фидайла важиблу гзаф кьадар суалриз жавабар гана . « Прямая линия » Кремлдивай яргъа тушиз Гостиный дворда кьиле фена . Аниз журналистрилай гъейри политикризни общественный деятелризни , бизнесдин векилризни теклифнавай . « Прямая линия » тешкилайбурал 3 миллиондилай гзаф суалар агакьна . Гуьруьш куьтягь жедалди суалар атун давам жезвай .
+Владимир Путина 74 суалдиз жаваб гана
+20 АПРЕЛДИЗ Муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова тухвай муниципальный райондин администрациядин совещаниедал 2014йисуз « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный район социально экономический рекьяй вилик тухунин нетижайрин гьакъиндай планламишнавай месэла гьална . Совещаниедал килигзавай месэладай доклад муниципальный райондин администрациядин экономикадин отделдин начальник Тимур Техмезова авуна . Ада къейд авурвал , чкадин самоуправлениедин органрин вири к l валахар РД дин Кьили тайинарай Республика вилик тухунин эвелимжи проектрихъ галаз кьадайвал тешкилна ва и рекье тайин тир нетижаярни къазанмишна . Гуьгъуьнлай муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова администрациядин экономикадин отделдин к l валахдиз хъсан къиметни гана ва к l валахдин ериш явашар тавуниз эвер гана . Пландин месэла гьалдайла район социально экономический рекьяй вилик тухунин к l валахдин ериш явашар тавун патал са жерге теклифар гана . Кьилди къачурт l а , Магьарамдхуьруьн райондин территориядал РД вилик тухунин рекьяй эвелимжи проектар уьмуьрдиз кечирмишунин рекьяй к l валах гужлу авун , муниципальный райондин объектар РД дин республикадин программайрик кутун таъминарун теклифна . Гъиле авай йисуз хуьруьн майишатдин чилерин , райондин территориядал алай эменнидин инвентаризация акьалт l арун тапшурмишна . Ахпа совещаниедал администрациядин к l валахриз талукь маса месэлаярни гьална .
+УКРАИНА азад авун патал Советрин Армияди кьуд вацра женг ч I угуна . Киевдин операция 1943йисан гьужумда кьилин лишан хьана . Адан гьуьрметдай виридалай къати женгер к��иле фейи Новые Петров цы хуьруьн патав гвай чка 1945 йисан майдиз дявединни тарихдин памятник яз малумарун къарардиз къачунай . Исятда 9 гектардилай гзаф хьиз майдандал женгинин техникадин гьамиша кардик квай экс позиция ала . Абуруз неинки килигиз , гьак I абурал гъил алтадизни , и зурба машинар гьик I идара ийизвайт l а гъавурда гьатун патал акьахизни жеда . Ина гьак I халисан окопар ва чилин къазмаярни ама .
+1938ЙИС . Докъузпара райондин Хужайрин хуьряй тир Бабаев Абусаид , школа акьалт I арайла , Дербентдин ФЗУ дик ( ракьун рекьерин отделенидик ) экеч I най . Са т I имил вахтни алатнач , адаз шегьердин военкоматдай повестка атана . Октябрдин вацра мад 12 юлдашни галаз дагъви гада армиядин жергейриз тухвана . Украинадин Каменец Подольск шегьердиз акъатай жегьилди атлуйрин 55 лагьай полкуна къуллугъ зава . 1039йисуз ам Рагъак I идай патан УКРАИНАДИЗЛЬВОВДИЗ акъатна . Дуьньядин гьалар секинзавачир . Фашистрин Германияди Европадин уьлквеяр са сад вичин пацук кутазвай . Гитлерчияр чи уьлкведин сергьятдиз мукьва жезвай . 1941йисан 22июндиз чапхунчийри чи ислягь уьлкведал вегьена . Дяве башламиш хьайила , Абусаида Житомир
+ФЕЙИ уьмуьрдиз элкъвена вил вегьин , къимет гун , веревирдер авун адетдин кар я . Гьавиляй заз къе « культурадин йис » яз малумарай 2014 йисуз чи райондин тарихда гьатай са жерге агалкьунрикай рахаз к I анзава . Дагъустан Республикадин Президентдин эвелимжи проектар уьмуьрдиз кечирмишуни республикадин промышленность , хуьруьн майишат ва социально экономический маса хилер вилик тухунин мураддалди авур са жерге к I валахри хъсан нетижаярни гана . Ик I, Самур вац I ал 285 метр яргъивал алай муьгъ эцигна , Приморск поселокда РД дин балугъчивилин майишатрин советдин заседание кьиле фена , Уружбайрин хуьруьн патав къушарин фабрика эцигиз башламишна , Чахчарин къазмайрин хуьре ц I ийи школа ачухна , районда республикадин « Самурдин зул » фестиваль , дзюдодай , волейболдай Дагъустандин к I венк I вечивилер кьиле тухвана ва райцентрдал МФЦ ( гзаф везифайрин идара ) кардик акатна . Кьилди культурадин хилекай рахайт I а , РФ дин Госдумадин депутат Гьажимет Сафаралиеваз « Магьарамдхуьруьн райондин Гьуьрметлу агьали » знак гана , « Акахьай единоборствойрай дуьньядин чемпионат тухунин тереф хуьнай ва куьмек гунай », панкратиондай ва акахьай единоборствойрин Международный федерациядай « Магьарамд
+хуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедоваз тебрикдин чар атана , халкьдин шаир С . Сулейманан 145 йис тамам хьуниз талукьарна райондин образованиедин , культурадин маканра гьар жуьре мярекатар тухвана , чи районэгьли РД дин халкьдин артист , РФ дин лайихлу артист Абдуллагь Гьабибован 65 йис шад гьалара къейдна . Международный юридический форумда гъалиб хьайи Герей Саруханован , Вирироссиядин илимрин ахтармишунрин конференцияда хъсан доклад авунай гьуьрметдин грамотадиз лайихлу хьайи Зайнаб Хасметовадин , Вирироссиядин « Гележегдиз лифт » конкурсдин гъалибчи , ДГТУ дин студент Заурбек Гьасанован , республикада 1чка кьур МФЦ дин , XVIМЕЖДУНАРОДНЫЙ фестивалда ансамблийрин арада гъалиб хьайи « Шалбуздагъ » т I вар алай дал дамчийрин коллективдин , « Битва на Руси » Вирироссиядин турнирда къайдаяр авачир женгерай гъалибчи Расим Нажмудинован , Дагъустандин ва СКФО дин чемпионатра гъалиб хьайи Давуд Саидханован агалкьунри чун мадни гьевеслу авуна . Эхь , культурадин йис гьар жуьре вакъиайралди девлетлуди , рик I ел аламукьдайди хьана . 2015йис литературадин йис яз малумарнава . Ц I ийи йисан вилик чна вирида гьуьрметзавай писатель чи районэгьли , « Самур » журналдин редактор Абдуселим Исмаиловав РД дин кьил Рамазан Абдулатипова Дагъустандин халкьдин писателвилин диплом вахкана . Им чун патал гьевеслу , мад са к I арц I из хкаж хьана ва литературадин йис ачухна лагьай ч I ал я . Къе недай продуктрин , алук I дай парталрин мублагьвал ават I ани , руьгьдин кесибвал гьиссзава . Алай вахтунда жегьилрив гвай телефонрай сада садаз кхьизвай хабаррик мусибат гъалат I ар жезва . Чи девирда чна художественный литературадилай гъейри газетрилай , журналрилай гъил къачузвайди тушир . Литература руьгьдин ем я . Гьар са кас руьгьдалди девлетлу хьайила обществони савадлу жеда . Чна умудзава , ц I инин литературадин йисуз гьар са хизандин , хуьруьн , райондин уьмуьр рик I ел аламукьдай шад вакъиайралди девлетлу жеда .
+Гьик I чи шутдай ? Им вуч заха ихтилат я , Семед , вуна ийизвайди ?гардан к I ирна экъеч I на вилик Семедан дестедикай сад . Мехъер ц I егь тук I уна кап ягъун туш гьа . Пул герек къведа , пара пул , зарафат туш , свас гъизва к I вализ . Телесма , телесма , къардаш ,лугьуда азербайжанри . Тади ийимир , сабур це жуван рик I из . Пул , дустар , чи к I вачерик ква , к I ва че рик ,ат I уз ат I уз лугьузва Семеда . К I анзавайди ам чилелай к I ват I на киседиз вегьедай дирибаш рухваяр я . Пагь , хва текьей тупчи , вунани лагьана гьа ,элкъвена Семедахъ илисна уьлгуьчдал тунвай буран хьтин кьил галайда . Мегер абур мегъуьн таран пешер яни , зулун гару чилел вегьезвай . Вуна сифте гьеле шаз буржуна къачур пул вахце . Зун квез садазни са кепекни буржлу туш . Акси яз , куьн вири зи лук I ар я , векъи ван къвезва ацукьнавайбуруз Семедан . Эй , жуван сивяй акъудзавай гафар чурурна акъуда , эдебсуз . Кьилди зун гьич са ч I авузни ви буржуник хьанач , я валай аслу касни туш . Вири Идрисахъ элкъвена . И тегьерда Семедан гафунал гаф эцигай , чиниз экъеч I ай кас гьеле малум тушир . Са декьикьада Семеда ял кьуна , ацукьнавайбурун чиниз килигна , абурун бейтерефвал акур ам мадни ажугълу хьана башламишна : Ядаяр , ибур нин гафар я чаз ван къвезвайбур ? Идрисан ! Йифен кьулариз къуншидин демекдай верчер чуьнуьхна дустагъда жаза ч I угуна хтанвай уьзуькъарадин . Ви бейни ч I ур хьанва , дуст . Ваз дустагъханада сер янавай хьтинди я . Мусалай вун ягь , намусдикай рахазва ? Ви кьат I унрай чун , вахъ галаз са к I ус фу т I уьрбур вири намуссузар , алчахар я ман ? И гафар ван хьайи Идрис къудгъунна туп хьиз цавуз акъатна : Зун инал виридакай ваъ , кьилди вакай , ви намусдикай , виждандикай рахазва . Эхь , дустагъда зун ацукьна , амма ви вилик зи намус михьи я . Заз мад вун хьтин кьве чин алай иблисар , къиргьарамчияр акунани к I ан туш , лагьана ацукь хъувуна Идрис . Гуьруьшдал гьалар къвердавай къизгъин жезвай , Идрисанни Семедан зидвилер , гьуьжетар гъутаралди акьалт I ун мумкин тир . Амма артухан къал къиж саданни хийирдиз туширдан гъавурда акьур абур ислягьвилелди чара хьана . Зи гаф къван я . За , бадедин сурал Семедалай кьисас вахчуда лагьана кьин кьунай . Зун дидедин сурал гайи гафуниз вафалу жеда . Къуй Семедаз гьахъ дуван , адалат авайди чир хьурай ,лугьузва Идриса вичи вичиз к I валяй экъеч I айла . Идрис чи арадин итим туш . Фад геж ада чун вири маса гуда , адан чка дустагъ я . К I елрай вичиз законар архайиндиз ,таъкимарзава Семеда юлдашар Идрис хъфейла . * * * ВИЛИКАН кьве дустуни чинеба , к I аникай сада садаз акси к I валах тухуз башламишна . Макьсад кьведанни сад я : ихтибардиз гьахьун , алакъайрик велвела кутун , геле къекъуьн , ахьтин къанунсуз крарикай органар хабардарун . Анжах Семеда и кар кич I евиляй , пехилвиляй , рик I ин дарвиляй ийизвайт I а , Идрисанди кьисас вахчун , гьахъ , адалат дуьздал акъудун тир . Вичин къени ният тамамарун патал Идриса са куьнуьлайни гъил къачузвач , вири жуьредин мумкинвилерикай менфят къачузва . Нубатдин сеферда гуьруьш хьайила Семеда мукъаятдиз Идрисав ч I улав пекиник кваз шуьк I уь къелем хьтин са шей вугана . Им вуч я ,суалзава Идриса . Риб ! Риб вуч зат I я ? Хци к I венк I алай ч I ехи раб , гуьндуьз . Ам зи квез я ? Зун чекмечи яни ? И ч I улав пекиник квай алат вуна , дуст кас Идрис , къе нянихъ , гежел вегьин тавуна гъенел акъвазарнавай нини хьиз туьк I уьрнавай Асланан ц I еп ц I ийи « Волгадин » чархуниз сухда . Гьик I, вучиз , вуч паталди , къудгъун хьана Идрис . Асланан гьаятда пехъи киц I хуьзва , ам элуькьда . Шалмандал къати экв кузва , къуншийриз чир жеда , хабар гуда иесидиз . Ибур вири куьлуь шуьлуьяр я , Идрис , рик I ив кьамир вуна . Киц I са туп I аллай зегьер , агъу вегьейла лал жеда . Экверин къайгъуда чи итимар ава . Къуншийрикайни вун архайин хьухь . Виридалайни мукьва къунши Асланан зун я . Пенжердай гуьзчивал тухуда за вал . Амукьзавайди ваз анжах риб сухун я . Кьилинди Асланаз вичин геле чун хьтин дирибаш , асландин рик I авай итимар авайди чир хьун я . Адан рик I елай квахьнавай дуьгвени алатда . Тахьайт I а … Тахьайт I а вуна заз вучта , кьейи хва . Риб чархуниз ваъ , ви рик I из сухиз гьазур я зун ,ажугъламиш хьанва Идрис . Ваъ , ик I жедач , энгел тавуна машиндин иеси хабардар авуна к I анда ,ван акъуд тавуна давамарна ада . Нянихъ геж хьиз Семеда гайи тапшуругъдиз фейи Идрисаз машин алай ч��адал куьсруьдал ацукьнавай Аслан акуна . Ада гъиле авай дафтардин чарчел кхьенвай кьве ц I ар к I елзава : « Аслан халу ! Геле киц I ер ава , машин вахчу гъенелай ». Яраб ибур нин хат I ар ят I а ?,суалзава Аслана . * * * ЙИКЪАР къвез физвай , Идрисан патав атай хъфей кас авачиз хейлин вахт тир . Риб квай силисни адан рик I елай саки алатнавай .
+Зун абурун ихтибардай аватнава , умуд ат I анва закай , фикирзава Идриса . Амма гьакъикъат масад тир . Семед кьиле авай дестеди гила куьлуь шуьлуьйрилай эляч I на ч I ехи « операция » къурмишзавай . Кьилин ролда къугъвазвайдини Идрис хьун лазим тир . Алатай сеферда чна кьиле тухвайди « репетиция » хьана . Лугьун хьи , къуватар алцумун , мумкинвилер ахтармишун ,лугьузва Семеда Идрисаз нубатдин сеферда гуьруьш хьайила . Нетижадикай зун гьеле рахазвач . Са мердимазарди Аслан виликамаз хабардар авур хьтинди я . Чакьалар чи арадани кими туш гьа , Идрис , гьар къадамдиз игьтият хвена к I анзава . Вири вун хьтин дирибаш , вафалу дустар туш , Мад чаз ягъалмиш жедай ихтияр авач , мукьув игис жезва Семед . Рахун акьалт I ай важиблу операциядикай физва . К I евелай инанмиш ва умудлу я адан нетижаяр бегьерлубур жеда . Анжах ви куьмекдалди ,алава хъувуна Семеда . И т I уб чар ,элкъвена хьиз Идрисахъ давамарзава Семеда , вуна Асланан гьаятдиз вегьеда , анжах са шарт I уналди : к I елун къадагъа я « гостайна »,ч I ехи т I уб хкажна хьиз ягьанатдин жуьреда хъуьрена Семед . Рахун авач , рази я , тадиз жаваб гана Идриса . Амма гьеле к I вализ агакьдалди ада чар ахъайна к I елна . Пехърен хат I арай кьил акъудун четин тирт I ани , чарче кхьенвай :« Аслан ! вуна пака нянин муьжуьдалди п I ирен патав гвай лацу къванцин к I аник са миллион манат пул эцигда . Истемишун кьилиз акъуд тавурт I а ви машиндиз ц I ай яда , студентка руш залуквиле кьада . Артухан гьерекатар ви хийирдиз туш . Ви гьуьрмет хуьзвайди ». Агь , ягьсуз , ви къанихвал садахъни жеч . Ви дамарда авайди иви тушни мегер ? Вуна нин девлетда вил тунва . Ваъ , Семед , и сеферда дустагъханадиз вун фида , са рахунни алачиз . Гьахъ паталди , адалатдин къанунралди ,лугьузва фидай рекье вичи вичикди Идриса . Къачу , Аслан халу , им ваз ви къунши Семедан патай ракъурнавай саламдин чар я . Анжах и сеферда милицияр галачиз жедач , жуван къайгъу аку , яргъи ийизва Идриса чар авай гъил Асланал . Гьич жедай кар туш ,лугьузва Аслана чар к I елайла . Семедан пахан зи к I еви дуст я . Исятда зи патавай хъфена , вичелай дело къарагъарнава , силис тухузва лугьуз шех хвалзавай . Буржуна пул т I алабзавай . Агьан , чир хьана заз . Яни Семедаз мад сеферда зун хура туна вичин ч I уру ният кьилиз акъудиз к I анзава . А виле ц I ам . Зун Семедан пахана гьахъсуз ацукьариз туна . Гила абур кьведни ацукьардай вахт алукьнава . Эхь , гьахъ дуван , адалат авайди я ,лугьузва Идриса . Асланаз амукьайди вахтунда талукь идарадиз хабар гун тир . Омоновчийрин дестеди виликамаз чкадал атана къул��й сенгерар кьуна гуьзетзава . Семед кьиле авай къиргьарамчийрин к l ерет I кьун патал вири гьазурвилер акунва . Ингье тепедихъай йигиндиз атай джипдай тумаждин яргъи к I урт алай са зурбукь эвич I на эркиндиз п I ир галайвал еримишна . Ахпа ада кьуд пад гуьзетна хьиз т I афусдиз къарникъузар вегьедай хьиз пулунин къундахар жибиндиз вегьез башламишна . Абур и турбадиз вегь , пул пара ава , жибинра гьакьдач ,лугьузва кьулухъ галай гъилибанди . Лал хьухь вун , патарив яру пенц I ер алайбур хьун мумкин я ,ван къвезва Семедан . Гьа и береда кьведан гъилерни ракьара гьатна . Гадаяр ! Тадиз паханаз хабар це , зун пугунар алайбуру кьунва лагь ,ц I ай кьурда хьиз гьарайзава Семеда . Куьн гьахъ туш , за вахчурди жуван гьалал пул я ,лугьузва Семеда милицайриз . Гьахъ бат I ул вуж ят I а судди субутда , акьах машиндиз , эмирна омоновцийрин командирди . Пакад юкъуз экуьнахъ силисчидин кабинетдиз гъайи Семедаз Идрис акуна . Заз лагьанай , зи чина акъваздайди Идрис тирди . Заз чизвай , зун ягъалмиш хьана ,вичивичик лугьузва Семеда . Эхь , Семед . Гьахъ , адалат авайди я , лагьанайни за ваз .
+Волынский шегьерда атлуйрин 14дивизиядин 55полкуна къуллугъзавай . Львов , Волынск шегьерар хуьн патал женгера иштиракайдалай гуьгъуьниз Славутичдиз рекье туна . Сифте кьилерай чи кьушунар кьулухъни ч I угуниз мажбур хьанай . Са юкъуз полкунин командир И . В . Мельникова А . Бабаеваз вичин патав эверна ва ихьтин буйругъ гана : балк I андаллаз хъиткьинардай шей тухвана , кьве аскерни галаз фена , муьгъ хъиткьинарна к I анда . И ч I авуз сержант А . Бабаев инженервилинни сапервилин отделениедин командир тир . Немсерихъай далдаламиш жез жез , агатна абур а муькъуьн патав . Адан лазим чкайрик хъиткьиндай шейэр кутуна , 10 метрдиз кьван шнурни гилигна . Ахпа муькъуьвай са кьадар мензилдиз къекъеч I на , шнурдиз ц I ай яна , чеб катна ва абуру чпин полкунив агакьар хъувуна . И тапшуругъ тамамарунин нетижада душмандин виликди гьерекатуниз са кьадар манийвална . Миллерово станциядин патав А . Бабаевал хер хьана . Сифте ам санчастуниз , анайни санитарный поездда аваз Кременчугдин патав гвай « Славянское » санаториядиз агакьарна . Са кьве йикъалай Сталинграддиз тухвана . И рекьерани абурал са шумудра цавай бомбаяр вегьенай . Сталинграддин патав гвай госпиталда сагъар хъувурдалай кьулухъ старший сержант Бабаев сагъламвал мягькема рун патал к I вализ ахъайна . Са кьадар вахт алатайла , эвер хъувуна , Кировобад шегьерда к I ват I навайбурухъ галаз амни мад фронтдиз рекье туна . Къати женгера иштиракайдалай кьулухъ чан аламайбур Грозныйдиз рекье туна . Абусаид Жаруллаевич лагьайт I а , ОРВТДИЗ танкар ремонтдай ва гуьнгуьна хутадай отделениедиз акъатна . Ина хейлин танкар къайдадиз хкана ва фронтдиз рекье хтуна . Са кьадар вахтунда гьа ина хьайидалай гуьгъуьниз , хер хьанвай гъил кут I унна , амай юлдашрихъ галаз санал душман уьлкведай ��укуриз эгеч I на : Моздок , Минводы … Гъалибвилин югъ дагъвидиз Борисоглебск шегьерда къаршиламишун кьисмет хьана . Хайи хуьруьз Абусаид Бабаев хурудал Красный Звезда ва Ватандин дяведин 2дережадин орденри , гзаф медалри нур гуз хтана . 1946йисуз мехъерарна . А . Бабаеван уьмуьрдин юлдаш Саиматани дяведин вахтунда Хасавюрт шегьердин патарив танкариз акси сенгерар ва гьак I акопар ат I унин к I валахра иштиракна . Сифте Абусаида « Искра » колхозда счетоводвал авуна . Дуьзендиз куьч хьайила , хейлин йисара , та пенсиядиз фидалди , Магьарамдхуьруьн райондин « Правда » совхозда бухгалтер экономиствиле к I валахна . Ветеран къе чи арада амач . Амма Ватан душмандикай хвейи кьегьал хциз адан веледри , хтулри , жемятди гьуьрмет авунин лишан яз , кьил агъузна икрам ийизва . З . ГАФУРОВА .
+МАГЬАРАМДХУЬРУЬН 2 нумрадин СОШ да « Брестдай Берлиндиз кьван дяведин рекьерай » лишандик кваз Ч l ехи Гъалибвилин 70 йис тамам хьуниз талукьарнавай сад тир тарс кьиле фена . Тарс шад гьалара директордин заместитель Т . Эседуллаевнади ачухна . Ахпа тарихдин малим З . Гьажиевади Брестдай Берлиндиз кьван советрин халкьдин Гъалибвилин рехъ гьихьтинди хьанат l а ачухна . Малимдин суьгьбет « Москва патал женг », « Сталинграддин патав женг », « Ленинграддин блокада », « Курский ягъунар », « Берлин къачун » слайдралди алава хъийизвай . Тарс аялри к l елай шиирралди алава хъувуна . Тарсуна зегьметдин ва далу патан ветеран Ш . Рагьимхановади , Афгъанистандин ветеранрин райондин Советдин председатель Г . Алиева ва теклифнавай масабуру иштиракна ва анал рахана . Эхирдай Зоя Гьажиевади нетижаяр кьадайла Гъалибвал чаз гьихьтин багьа къиметдай акъвазнат l а , къе чи кьилин везифа бахтлу аялар патал ислягьвал хьуникай ибарат тирди лагьана . Л . МАНАФОВА . Магьарамдхуьруьн 2 нумрадин СОШ дин малим .
+17АПРЕЛДИЗ Магьарамдхуьре чи районэгьли , РФ дин лайихлу художник Къарахан Сефербеков еке гьуьрметдивди кьабулна . Дуьньяда машгьур тир К . Сефербекован яратмишунри Россиядин ва къецепатан уьлквейрин музейра лайихлу чкаяр кьунва . Мугьман кьабулай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова вичин рахунра къейд авурвал , ихьтин багьа мугьман атун ам чидай , адан яратмишунрал рик l алайбур патал еке савкьват я . Къарахан Сефербеков зегьметдал рик l алай , бажарагъ авай , яратмишунрин къуватрин чагъинда авай , рик l ц l ийи шикилар яратмишунин гьиссерив ац l анвай художник я ,давамарна Фарид Загьидиновича . Яратмишунрин рекье хьанвай лайихлувилер фикирда кьуна МР дин кьил Ф . Агьмедова багьа мугьман Къарахан Сефербековав « Район вилик тухунин кардик лайихлу пай кутунай » хурудал эцигдай знак вугана . Хайи чилел вич ихьтин гьуьрметдалди кьабулунай ва ихьтин награда гунай Къарахан Сефербекова чухсагъул лагьана ва фадлай хайи чилел хтун тавунвай ада районда хьанвай са жерге дегишвилерикайни вичин фикирар лагьана . Награда гайидалай гуьгъуьниз МР дин кьил Ф . Агьмедов кьиле авай десте РФ дин халкьарин адетдин культурадин центрдиз фена ва ана туьк l уьрнавай экспозицийрихъ галаз таниш хьана . Къарахан Сефербеков экспозициядилай рази яз амукьна . Къарахан Сефербекован агъзурралди шикилри Россиядин , Франциядин , Германиядин , Италиядин , Австриядин , Голландиядин , Финляндиядин , Швециядин , США дин , ОАЭ рин , Индиядин , Китайдин , Япониядин , Австралиядин , Таиланддин ва Вьетнамдин галереяйра ва кьилдин коллекцийра лайихлу чка кьунва . Шикилда : Ф . Агьмедов ва К . Сефербеков экспозициядихъ галаз таниш жезва .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+ГЪАЛИБВИЛИН 70 ЙИС ГЪЕПЦЕГЬРИН хуьруьн культурадин К l вале Ватандин Ч l ехи дяведин ва далупатан фронтдин ветеранрив юбилейдин медалар вахкуниз талукьарнавай шад мярекат кьиле фена . Мярекатда райондин общественный палатадин председатель А . Нагъметуллаева , райондин депутатрин собраниедин председатель Э . Байрамова ва хуьруьн администрациядин работникри иштиракна . Мярекат сифте гаф рахуналди хуьруьн администрациядин кьил М . Гьажималикова ачухна . Анал гьак l райондин администрациядай атанвай мугьманарни , Гъепцегьрин школадин тешкилатчи С . Гьуьсейновни рахана ва абуру ветеранриз медалар мубаракна . Шад и мярекат Гъепцегьрин культурадин К l валин гьевескар артистри къалурай концерт гуналди акьалт l на . Р . ВАГЬАБОВА , хуьруьн библиотекарь . РОССИЯДИН 2014йисан чемпион , Дагъустандин боксер Ражаб БУТАЕВА боксдин виридуьньядин сериядин (WSB) командайрин турнирда ругуд лагьай гъалибвал къазанмишна ва адакай Рио де Жанейрода 2016йисуз кьиле фидай Олимпийский къугъунра иштирак ийидай ихтияр авай лицензиядин иеси хьана . Дагъустанвиди Рио ДЕЖАНЕЙРОДА жезвай олимпиададиз путевка къачуна .. СПОРТ
+1МАЙДИЗ чна гатфарин ва зегьметдин сувар къейд ийиз яргъал девирар я . И суварихъ девлетлу тарих ава ва ам вири дуьньяда зегьметчийрин гегьенш къатарин ихтиярар хуьнихъ галаз сигъ алакъада ава . Майдин йикъахъ галаз чна са жерге агалкьунар алакъалу ийизва , месела , муьжуьд сятинин к I валахдин югъ , гьар гьафтеда ял ядай югъ гьа и йикъан къазанмишун яз гьисабзава . Виликдай зегьметчийрин международный югъ яз къейдзавай и сувар къени зегьметчи халкь тупламиш хьунин югъ яз ама . Ада т I ебиат ц I ийи хъхьун , гележег хъсан ва гуьрчег жедайдахъ инанмишвал лишанлу ийизва . За райондин вири агьалийриз гатфарин , гьакъикъи халкьдин сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава . Къуй квехъ вирибурухъ мягькем сагъвал , хизанда хушбахтвал , суварин гуьгьуьлар ва зегьметда агалкьунар хьурай .
+22АПРЕЛДИЗ муниципальный райондин администрацияда терроризмдиз акси комиссиядин заседание кьиле фена . Заседаниедал « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил , терроризмдиз акси комиссиядин председатель Фарид Агьмедова 1 ва 9Майдин суварин шадвилер тухузвай чкайра общественный хатасузвал таъминарун , инсанар гзаф к l ват l жезвай чкаяр гуьзчивилик кутун , райондин центрда ва хуьрера сувариз талукьарнавай культурадинни спортдин мярекатар тухудайла мукъаятвал хуьн чарасуз тирди лагьана . И серенжемар кьиле физвай вахтунда неинки са къайда хуьзвай органрин работникри , гьак I вири районэгьлийри мукъаятвал хвена ва гуьзчивал авуна к I анда . Шадвилин мярекатар кьиле физвай чкайрал таниш тушир чара инсанар , машинар , шаклу ийизвай шейэр акурла тади гьалда къенепатан органрин векилар хабардар авун чарасуз тирди лагьана . Хуьрерин администрацийрин кьилерал , школайрин директоррал ва маса жавабдар къуллугъчийрал и к I валахар вири жавабдарвал гьисс авуна кьиле тухун тапшурмишна .
+I986ЙИСАН 26апрелдиз Чернобылдин АЭС дин кьуд лагьай энергоблок хъиткьин хьунин нетижада рик I елай тефидай еке бедбахтвилихъ гъана . Адалай инихъ къанни ц I уд йис алатнават I ани , авариядин шагьидрин , нетижаяр терг авуник пай кутурбурун рик I елай а мусибатар са юкъузни алатзавач . Тек са чи райондай яхц I ур кас ликвидаторар фенай , абурукай кьве касди лап хаталу зонада к I валахна . Иниз килигна 25апрелдиз МР дин администрациядин заседанийрин залда и йикъаз талукьарнавай мярекат кьиле фена . Мярекатда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьилин замес титель М . Абдуллаевади , райондин военный комиссариатдин отделдин начальник Э . Гьажиева , чернобылцийрин Союздин председатель Ф . Ибрагьимова , авариядин нетижаяр терг авур иштиракчийри ва абурун уьмуьрдин юлдашри иштиракна . Мярекат сифте гаф рахуналди МР дин кьилин заместитель Марта Абдуллаевади ачухна ва къанни ц I уд йис идалай вилик хьайи бедбахтвиликай , ликвидаторар яз фейи чи районэгьлийрин кьегьалвиликай ва абур акьалтзавай несил патал чешне тирдакай лагьана . Ахпа М . Абдуллаевади « Магьарамдхуьруьн район » МР дин т I варунихъай райондин общественный уьмуьрда активвилелди ишти ракзавай ва акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссералди тербияламишзавай Чернобылдин мусибатдин иштиракчияр хьайи Ф . Ражабоваз ( Кирка ), К . Алибековаз ( Хтун къазмаяр ), Ф . Алиеваз ( Ярагъ къазмаяр ) ва С . Абдурагьмановаз ( Советск ) гьуьрметдин грамотаяр гана . Гуьгъуьнлай мярекатдал рахай чернобылцийрин Союздин председатель Фейзудин Ибрагьимова Чернобылда хьайи мусибатдин йикъар рик I ел хкана ва къенин юкъуз чи арада амачир юлдашрин гьуьрмет са декьикьада кисна к I вачел къарагъуналди хвена . Чи райондай куьмекдиз фейи кьегьал рухвайриз мад сеферда чухсагъул лагьана ва рик I ел аламукьдай пишкешар гана . Эхирдай Фейзудин Рамазановича Россиядин чернобылцийрин Союздин т I варунихъай райондин УСЗН дин социальный рекьяй ветеранриз къуллугъ ийизвай отделдин начальник Б . Шихкъайибовадиз , чернобылрин крарин рекьяй пешекар Д . Хидировадиз , духтур гематолог Э . Селимовадиз чухсагъул малумарна ва грамотаяр вахкана .
+А . АЙДЕМИРОВА . Шикилда : мярекат кьиле физвай залда . Р . ГЬАЖИЕВАН шикил . И ЙИКЪАРА Оружбайрин школада Чернобылда хьайи вакъиайриз талукьарнавай мярекат кьиле фена . Мярекат 5классдин аялри ва и классдин руко водитель З . Абдурагьмановади , малим Ф . Абдулхаликьовади кьиле тухвана . Аниз Чернобылда кьиле фейи вакъиайрин иштиракчи Д . Абдулха ликьоваз теклифнавай . Мярекатдал аялри I986ЙИСУЗ хьайи бедбахтвал рик I ел хкана ва адаз талукьарнавай шиирар к I елна . Чернобылдин вакъиайрин иштиракчи хьайи Демир халуди гьа вахтунда кечирмишай залуматдин йикъарикай , и вакъиади тур гелекай суьгьбетар авуна ва ахьтин бедбахтвилер мад садрани тахьурай лагьана . Школадин директор К . Гьажиевани и вакъиадин барадай гзаф ихтилатар авуна ва и мярекат тешкилай малимриз , иштиракай аялриз чухсагъул малумарна . З . АБДУРАГЬМАНОВА .
+ХУЖА КЪАЗМАЙРИН М . К . Казиеван т I варунихъ галай школада к I елзавай аялри гьи хиляй хьайит I ани хъсан нетижаяр , гъалибвилер къазанмишун дуьшуьшдин кар туш . Намуслу зегьметдалди школадин т I вар вине твазвай малимар чахъ т I имил авач . Школадин вожатый Н . Лачиновадин , 11классдин руководитель ва урус ч I аланни литературадин малим Ф . Наруллаевадин т I варар чавай дамахдивди кьаз жеда . Мукьвара кьиле тухвай КВН дин зональный турда школадин командади 2чка кьуна . И гъалибвал Ф . Наруллаевадиз ва Н . Лачиновадиз школадин аялри ва малимрин коллективди рик I ин сидкьидай мубаракзава ва мадни еке агалкьунар жедайдак умуд кутазва . Квез аферин ! Н . МУСТАФАЕВ , 9классдин ученик . Шикилда : КВН дин иштиракчияр .
+Дуьньядиз май атана Ислягьвилин т I вар алаз , Чин ракъинив ац I анва Гъилел чилин шар алаз . Зун девран я лугьузва Къацу векьин цуькверин . За квев чешне вугузва Жегьилвал хьиз куьрпедин . Зун атайла деврандай Туп тфенгдин ван тахьуй , Ажугъ квахьрай инсандай , Дяве квагъиз к I ан тахьуй . Атомрикай чуьллерал Къарникъузар хкажмир . Накъвар тахьуй вилерал , Зи рик I мурк хьиз агажмир . Континетрал шад жедай Мерд рик I ерин эквер вегь . Куь фикирар сад жедай Физ хуькведай муькъвер вегь . Зун май я квез вирибуруз Дуьдгъвер , къаймах , нек гъидай . Шадвал , ашкъи к I анибуруз Муьгьуьббатдин экв гъидай . За марфарин , циферин Булутар квел юзурда . Гегьеншлухар ник I ерин Берекатрив ац I урда . Кьуд пад къацу ат I лас я Ц I елхем чк I из абурдай , Яратмишун квез хас я Жуьрэт мийир чук I урдай . Квез чида хьи чил сад я . Зидвилерин сан авач , Хъсанвилин т I вар шад я , Ам к I ан тушир чан авач . Зибур гуьзел вахтар я , Кун пак буржи талукьбур , Зи халис т I вар гатфар я , Куьн вири зал ашукьбур .
+« ВИРИДА вахт , вахтуни зат I ни гуьзлемишдач ». Бубайрин и мисалдал амалзавай чи райондин уьзуьмчийри ципиц I рин ц l ийи бегьердин бине кутун давамарзава . Алай йисуз районда бегьердиз атанвай ц l ипиц l рин майданри 2000 гектар тешкилзава . Ципиц I рин кьакьан бегьердин бине кутун зуламаз башламиш жезва . Уьузуьмлухрин жергейрин араяр вахтунда къарагъарунилай , гатфарихъай жуьреба жуьре азарризни гьашаратриз акси дарманар ягъунилай ва маса к I валахарни вичин вахтунда кьиле тухунилай , бегьердин бине гзаф аслу жезва . К I анзавайди ашкъи авай , хийирлу хел вилик тухун патал серенжемар кьабулдай ксар я .
+ЖУВА ийизвай к I валах к I ан хьуни , виридалай векъи зегьметни яратмишуниз элкъуьрда . М . Горький .
+ГЬАР СА КАС вичи хкягъай пешедиз вафалувал хуьз алахъда . Амма гьайиф хьи гзаф дуьшуьшра чирвилер са пешедай къачуна , маса пешедал машгъул хьуниз мажбур жезва . И кардихъ гьар жуьре себебарни жезва . Къенин зи ихтилат вичи хкягъай пешедиз вафалувал авур , адан вири сирерай кьил акъудай , карчивилелди вичин везифаяр тамамарай ва къенин юкъузни гьакъисагъ зегьметдал машгъул тир райондин нотариус Дустаметова Елизавета Мизаловнадикай фида . Елизавета Мизаловна I960 йисуз Гъепцегьрин хуьре малимдин хизанда дидедиз хьана . Хайи хуьре юкьван школа , I987ЙИСУЗ Даггосуниверситетдин юридический факультет акьалт I арна . Университет акьалт I арай жегьил пешекар Челябинский областдиз рекье туна . Ина ам нотариусдин къуллугъдал тайинарна . Вичин везифаяр са нукьсанни квачиз тамамарай Елизаветади са куьруь вахтунда гьуьрмет къазанмишна . Амма уьмуьрдин са жерге крар себеб яз ам I99I йисуз хайи Ватандиз хтуниз мажбур хьана . I99Iйисуз сифте яз Магьарамдхуьруьн районда нотариальный контора ачухна . Гьелбетда , гьи к I валах хьайит I ани сифте ам башламишдайла четинвилер гзаф ацалтда . Са шейъни алачир чкадал хъсан база тешкилун , документар къайдадик кутун , къвезвай агьалийриз къайда къанунрихъ галаз кьадайвал къуллугъ авун зарафат кар туш . Елизавета Мизаловнадилай и кар алакьна . Гьакъикъатда физический ва гьак I юридический ксарин ихтиярар таъминарун ва юридический къайдада тайинарнавай документар тестикьарун нотариусдин кьилин везифа я . Вичин пешедин вири сирерай кьил акъудзавай , везифайрив жавабдарвилелди эгеч I ай Елизаветадивай вири четинвилериз таб гуз алакьна . Вичиз гьахъвал к I андай , везифаяр са к I усни ян тагана тамамардай , зегьметдин дисциплинадал амал ийидай Елизавета Мизаловнади вичин патарив гвайбурувайни к I валахдин рекье тайинарнавай къайдайрал амал авун истемишзава . Иниз килигна Елизавета Мизаловнадин зегьмет РД дин ноториальный Палатадин шумудни са Гьуьрметдин грамотайралди ,пулдин премийралди лишанлу авунва . 2005йисан I7ИЮЛЬДИЗ РД дин Госсоветдин Указдалди Елизавета Мизаловна « РД дин лайихлу юрист » лагьай т I варц I из лайихлу хьана . Iклассдин юристдин чинда авай Елизавета Мизаловнадиз ганвай Гьуьрметдин грамотайра « Жавабдарвилелди везифайрив эгеч I унай ва к I валахда хьанвай агалкьунрай », « РДДИН нотариусрин дуствал мягькемаруник лайихлу пай кутунай » ва ик I мад анжах дамах ийидай ихтилатар ава . Елизавета Мизаловна халис пешекар , маса��ан дердиникай хабар кьадай хъсан инсан хьиз , играми ва къайгъудар дидени я . Авай са хва , гъвеч I и ч I ехи чидай тербияллу велед яз уьмуьрдин шегьредал акъудна , эвленмишнава . Ам вичин дидедин гелерай фена , гьадан пеше давамарзава . 27апрелдиз Россияда нотариатдин югъ къейдзава . Иниз килигна чна къанни ц I уд йисав агакьна гьа са къуллугъдал гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угвазвай , райондин агьалийрин къуллугъда акъвазнавай Елизавета Мизаловнадиз ва адан коллективдиз и сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава . А . АЙДЕМИРОВА . И МУКЬВАРА зун залан азардик Магьарамдхуьруьн ЦРБ дин хирургиядин отделениедиз аватна . Анин заведующий Рагьим Эседуллаевич Рагьимован регьбервилик кваз к l валахзавай хирург Беглеров Эдгар Гьажибалаевича хирургдиз хас тирвал устадвилелди операция кьиле тухвана . Больницада авай михьивал , азарлуйрихъ гелкъуьн , абурухъ галаз авай рафтарвал лайихлуди тирди инкар ийиз жедач . Вири и агалкьунар , са шак ни алач , больницадиз регьбервал гузвай анин кьилин духтур Гьажибала Гьажиевич Беглеровалай аслу я . Алукьзавай Майдин суваррин вилик заз больницада агьалийрин сагъламвилин къуллугъда акъвазнавай коллективдиз сувар мубаракиз , чухсагъул лугьуз к l анзава . М . ИСМАИЛОВ , Самурдин хуьр .
+I995ЙИСУЗ Францияда 5 миллион кас мусурманар авай . Им вири агьалийрин I0 процент я . Исятда Францияда пуд агъзурдалай гзаф миск I инар ава . I980ЙИСАРИН эхирра машгьур философ , Франциядин компартиядин виликан политбюродин член Роже Гародиди мусурман дин кьабулун вири мягьтел жедай кар хьана . Ихьтин дуьшуьшар Францияда тек бир туш . Англияда пуд миллиондилай гзаф мусурманар яшамиш жезва . Германияда кьуд миллиондилай гзаф мусурманар ва кьве агъзурдалай гзаф миск I инар ава . I975ЙИСУЗ Бельгияда « Брюсселдин Исламдин центр » ачухна . Италияда миллиондив агакьна мусурманар яшамиш жезва . I995ЙИСУЗ католикрин центр тир Римда уьлкведа виридалайни ч I ехи тир миск I ин ачухна . США да вири агьалийрин вад процент мусурманар я . * * * I000ЙИСУЗ чилел вири 275 миллион кас яшамиш жезвай . I800ЙИСУЗ абурун кьадар са миллиардилай алатна . I900 йисуз инсанрин кьадар кьве миллиардив агакьна . I96Iйисуз чилел пуд миллиард кас инсанар алай . Гьисабунри къалурзавайвал , инсан арадиз атайдалай инихъ чилел 70 миллиард кас хьана . * * * XVIIIАСИРДА яшамиш хьайи Франциядин натуралист Бюфона тестикьарзавайвал , дуьньяда виридалайни гъвеч l и инсан 37 йиса аваз кьейи дишегьли я . Адан яргъивал 43,3 сантиметр тир . * * * Рагъэкъеч I дай патан ин санрин вилери Европадин инсанрин вилерилай рангар гзаф ва хъсандиз кьат I ида . Гъвеч I и карханайри цуьк акъудзавай са вахтара Кашмирдин устадри гьазурзавай шаларик 300 кьван жуьребажуьре рангар квай . * * * Сахара къумлухра туарегар лугьудай са т I айифа яшамиш жезва . И т I айифадин итимрин чина чадура авазва , дишегьлияр чинар ахъа яз къекъвезва . * * * Нилдин к I аникай мад са вац I авахьзава чилин к I аник квай Нил . * * * Москвадин « Лужники » стадиондин территория Монако государстводилай еке я . * * * Акъваз тавуна рахунин рекьяй дуьньядин рекорд 54 йиса авай С . Джайяраманадив гва . Мадрасда Гандидин памятникдин патав ам I987 йисуз 3февралдилай IIФЕВРАЛДАЛДИ кьван , яни 200 сятда рахана . * * * I9АСИРДИН виридалайни машгьур симинин пагьливан Жан Гравле ( Франция ) тир . Ам I859ЙИСАН 30июлдиз II0 метр яргъивал алай Ниагарский гургурдин винелай ч I угунвай канатдилай фена . Кьвед лагьай сеферда ам и гургурдин винелай вичин страховой агент Херри Колкорда кьамал алаз фена . * * * Виридалайни заланвал авай пагьливан Уильям Кооб ( США ) тир . Адай 363 килограмм къвезвай . Материалар жуьребажуьре чешмейрай къачуна гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ .
+РД да авай Россельхознадзордин управлениедин пешекарри республикада пайда хьанвай помидоррин хаталу зиянкар дуьздал акъудна . Алай вахтунда зиянкардин чешме терг авунихъ элкъуьрнавай са жерге мярекатар кьиле тухузва . Помидоррин « минирующий гъуьч I» ачух ва к I евирнавай чилерал цанвай майвайрин культураяр патал хаталу зиянкар я . Ватан кьибле патан Америка тир зиянкарди 80 – йисарилай башламишна бегьем зиянар гузва . 2006йисалди и зиянкар Европада малум тушир . Сифте яз ам Испанияда малум хьана . Чуьллера , теплицайра цанвай майвайриз гайи зияндин кьадар лап екеди хьана . Гуьгъуьнлай са жерге гьукуматра ва Россиядин Калининградский областда , Краснодар шегьерда малум хьана . Гъуьч I ре помидоррин бегьерлувал 70-80 процентдин агъузарзава . Зиянкарди помидоррилай гъейри бадамжанриз , картуфриз ва истивутриз зиянар гузва . Майвайрин винел кьат I а яни тандал , пешерал , т I урарин к I уфара , цуьквера ва емишра жезва . Шарагри пешинин пластинкада вичиз рекьер ийида , пешерал чк I ай формадин лекеяр жеда ва нетижада пешер шуьткьвена авахьда . Помидоррин гъуьч I рен чепелукьар 5-7 миллиметр алай , ч I улав т I ехвер квай , рехи рангунинбур жеда . Юкъуз абур пешерин к I аник чуьнуьх жеда ва йифен вахтунда абур дуьздал экъеч I да . Пешерин к I аник элкъвей , куьлуь , хъипи рангунин какаяр хада . Шарагар хъипиникъацувал ва ярувал алай 9 миллиметр яргъивал алайбур жеда . Барамадай ахъай тахьанвай шуьтруь рангунин куквар майвайрин дувулра ва я пешерин винел патарал пайда жеда . Кьуьд зиянкарри какайра , барамайра акъудда .
+Гьавадин температурадилай аслу яз абур 30-40 юкъуз яшамиш жеда . Гьар са гъуьч I ре 250300 дав агакьна какаяр хазва . Зиянкар Россиядин территориядал пайда хьунин вилик пад кьунин мураддалдди Россельхознадзордин пешекарри зиянкар малум хьанвай гьукуматрай гъизвай продукциядиз кьет I ен фикир гузва . Теплицайрин иесияр , майвачивилел машгъулбур , фермерар помидоррин гъуьч I рен морфо биологический кьет I енвилерихъ , адахъ галаз женг ч I угвадай къайдайрихъ ва пайда хьайи дуьшуьшра чешме терг ийидай серенжемрихъ галаз мукьувай таниш ��ьана к I анда . Э . ЭМИНОВ , РД да авай Россельхознадзордин Управлениедин госинспектор .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+Билбилкъазмайрин СОШ акьалт l арайдан гьакъиндай 2007йисуз Таибов Вячеслав Гьасанбековичаз гайи 05 АА 0024635нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+Газетдин 16нумрадиз акъатай кроссвордин ЖАВАБАР :
+Дуьз ц l арара : 1. Хъире . 3. Кьери . 4. Рипе . 6. Кирк l ир . 8. Ваба . 9. Енге . 11. Ажайиб . 13. Вирд . 14. Етим . 15. Агьузар . 16. Аслу . 18. Азва . 20. Назвал . 23. Аран . 24. Хата . 25. Аста Тик ц l арара : 1. Хъипи . 2. Ерли . 3. Кьиса . 5. Едег . 6. Какадарун . 7. Регьбервал . 8. Велвела . 10. Еримиша . 12. Агъу . 17. Суза . 19. Вафа . 21. Айна . 22. Арха . Са сеферда асландиз чакъалди лугьуда : Заз вахъ галаз кик l из к l анзава , ша майдандал экъеч l захъ галаз кьуршахар кьаз . Амма аслан чакъал галай патахъни килигнач . Эгер вун захъ галаз кук l ун тавурт l а , лугьузва чакъалди ,за ваз захъай кич l е хьана лагьана ви т l вар акъудда . Кич l е хьана лагьана зи т l вар акъатун хъсан я , вахъ галаз кк l ана лагьана т l вар кьац l удалди ,жаваб гана асланди . * * * Са кас къуллугъдал хьайила адан дуст къуллугъ мубаракиз къведа адан патав . Амма къуллугъчиди рак l ара амаз хабар кьада : Вун вуж я , ваз вуч герек я ? Дустуни к l усни ягъалмиш тахьана ихьтин жаваб гана : Заз ван хьанай , дуст , вун буьркьуь хьанва лагьана , зун ч l алахъ тахьана ахтармишиз атайди я . Дугъриданни , заз ван хьайи гафар гьахъбур я кьван . * * * Са гада вичин бубадихъай хъелна фида яргъариз , « яргъи » пулар къазанмишиз . Са йисни хьанач , хтана гада , мет l ер акъатай шалварни алаз ва вични и патай а пад аквадайвал яхун яз . Фу незвай чкадал бубади хабар кьазва : Гьик l хьана , хва , анра залай девлетлу кас авачирни ? Я дах !лугьуда гадади ,вун гьинай рахазва . Ваз кьве хебни са кал ава лугьуз вуна вунни девлетлудай гьисабзавани ? Ваз дуьньядикай хабар авани ? Ваз зун фейи чкада са девлетлу касдиз авай кьван к l валер , заводар , фабрикаяр акурт l а вуч лугьуда ? Вуна лагьайт l а , валай девлетлу кас авай хьтинди туш лугьузва . Ят l ани , чан хва , гьа вуна лугьузвай варлу касдивай ваз фу гуз хьанач , къе за гузва .
+МУНИЦИПАЛЬНЫЙ райондин кьил Фарид Агьмедова алатай ислен юкъуз тухвай аппаратдин работникрин совещаниедал райондин ЗАГС дин отделди 20I5ЙИСУЗ тухвай к I валахдин гьакъиндай гьахъгьисабдихъ яб акална . Совещаниедин к I валахда муниципальный райондин администрациядин жавабдар работникри , тешкилатрин ва идарайрин руководителри иштиракна . Совещаниедал яб акалзавай месэладай доклад авур ЗАГСДИН отделдин начальник Аният Гьуьсейновади 20I5ЙИСУЗ хизандин ва эвленмиш хьунин алакъ аяр мягькемарунин , жегьилар хизан яз яшамиш жез гьазурунин , гьак I Сад тир порталдай государстводин ва муниципальный къуллугъар авунин рекьяй тухвай к I валахдин гьакъиндай информация авуна . Аният Гьуьсейновади вичин докладда къейд авурвал , регистрация авунвай эвленмиш хьунрин кьадар лап явашдиз артух хьун кьат I из жезва . Эвленмиш хьунин виридалайни гзаф кьадар районда 20IIЙИСУЗ регистрация авунва -669. 20I5ЙИСУЗ эвленмиш хьайи гражданрин кьадар 538даз аватна (20I4ЙИСУЗ -572). 20IIЙИСАЛАЙ некягьнавай хи занар чара хьунин кьадар артух хьун къейд ийиз жеда . Гьа ик I, 20I3ЙИСУЗ 2I0 хизан , 20I4ЙИСУЗ 240 хизан чара хьана . 20I5ЙИСУЗ и кар са кьадар яваш хьана . Алатай йисуз 202 хизан чк I ана . ЗАГС дин отделди тухвай к I валахдин гьакъиндай информациядихъ яб акалайдалай ва адан винел рахунар тешкилайдалай кьулухъ Фарид Агьмедова хуьрерин поселенийрин кьилериз , ЗАГС дин отделдин начальникдиз хизанрин алакъаяр мягькемарунихъ рекье тунвай серенжемар кьабулунин рекьяй са кьадар къиметлу теклифар гана . Ахпа совещаниедал йикъан маса месэлаярни гьялна .
+ДАГЪУСТАН Республикадин террордиз акси комиссиядин векилри 27январдиз райондин администрацияда муниципальный райондин террордиз акси комиссиядин нубатдин гегьенш заседание тухвана . Заседание Магьарамдхуьруьн муниципальный райондин террордиз акси комиссиядин к I валахдиз къимет гуниз талукьарнавай . Заседание Кьиблепатан территориальный округда РД дин Кьилин куьмекчи , РД дин АТКДИН председатель Замир Шайдабекова тухвана . Заседаниедал Муниципальный райондин террордиз акси комиссияди 20I5ЙИСУЗ тухвай к I валахдин гьакъиндай доклад адан председатель Фарид Агьмедова авуна . Докладчиди терроризмдин идеологиядиз акси 20I3-20I8 – йисарин комплексный план уьмуьрдиз кечирмишзавай гьалдин , РД дин АТК дин ва террордиз акси Милли комитетдин къарарар тамамарзавай тегьердин гьакъиндай гегьенш информация авуна . Ада къейд авурвал , муниципальный районда к I валахдин гьисс ийидай хьтин нетижалувал законар хуьдай органри , общественный палатади , диндин къуллугъчийри , агъсакъалрин советди , хуьрерин поселенийрин кьилери санал к I валах авуни гана . Фарид Агьмедова РД дин территориядал террориствилин ва экстремиствилин к I валах акъвазарун кьет I авур ксариз ислягь уьмуьрдихъ элкъуьн хъувун патал куьмек гунин рекьяй комиссиядин нетижалу к I валахдикайни гегьеншдиз суьгьбет авуна . Замир Шайдабекова Магьарамдхуьруьн муниципальный райондин террордиз акси комиссияди районда тухузвай к I валахдиз РД дин АТК ди кьакьан къимет гузвайди къейдна . Ада гьак I к I валахдин ериш явашар тавуниз эвер гана . Фарид Агьмедова к I валахдиз хъсан къимет гунай РД дин АТКДИН руководстводиз чухсагъул лагьана ва сергьятдал алай муниципальный район хуьн ва мягькемарун патал идалай кьулухъни вири къуватар эцигдайдахъ , авай вири мумкинвилер ва такьатар кардик кутадайдахъ инанмишарна .
+ВИЧИН чемпиондал дамах ийизвай чи райондин са гъвеч I и школадикай , дуьз лагьайт I а чемпиондикай вичикай куьруь суьгьбет ийиз к I анзава . Бейбутов Магьамед Шихметовича Тагьирхуьруьн ООШДИН 9классда к I елзава . Ам юлдашрин арада къастунал к I евивилелди , низамлувилелди ва хъсандиз к I елуналди тафаватлу жезва . Магьамед спортдал рик I ивай машгъул жез кьуд йис хьанва . Гьа и куьруь вахтунда ада неинки районда , шегьерра кьиле фейи , гьак I республикадин акъажунрани призовой чкаяр кьаз хьана . Яргъал мензилриз фейилани призовой чкаяр кьун тавуна хтай дуьшуьшар хьанач . Магьамед спортдин гзаф жуьрейрал машгъул жезва . Виринра тарифлу нетижаярни къазанмишзава . Тамаш садра , ам футболдайни , азаддиз кьуршахар кьунайни , залан атлетикадайни грамотайрин , дипломрин , медалрин сагьиб я . Чи школадин чемпиондал чна дамах ийизва . Алукьнавай Ц I ийи йисуз Магьамедахъ мягькем сагъламвал , агалкьунар ва гъалибвилер хьун чи мурад я .
+РОССИЯДИН Минздравди хабар гузвайвал , 20I5ЙИСАН декабрдилай къенин ийкъалди чи уьлкведин I3 регионда гриппдик азарлу хьун эпидемиологический гуьрцелдилай алатнава . Ихьтин хаталувал Дагъустан республикадани ава . И куьруь вахтунда чи республикада пуд агъзурдалай виниз агьалияр гриппдик азарлу хьана . Вад кас « Вак l ан » грипп акатунин нетижада кьена . Абурукай сад аял тир . Россияда и грипп 70 касдик акатнавайди тестикь хьанва . Чна винидихъ лагьайвал , ихьтин хаталувал чи райондани ава . Январдин вацра гриппди тади ганвай къанни вад кас чи духтурри стационардин гьалара сагъарна , амма гьикьванбуру к I валера чпи чеб сагъарзава , лазимвал авачир дарманар хъвазва ва халкьдин медицина ишлемишзавайди я лугьуз чеб к I евера твазва . Духтуррин консультацийрикай менфят хкудзавайбурун , абурун истемишунрал амал ийизвайбурун кьадарни гзаф я . Чи корреспондент Афисат Айдемирова ЦРБ дин духтур инфекционист Алена Толстопятовадихъ галаз гуьруьшмиш хьана ва алай вахтунда районда гьатнавай гриппдин вирусдихъ галаз женг ч I угун патал вуч авун лазим ят I а хабар кьуна . Алена Александровна , алай вахтунда районда гриппдин вирусди агъавалвалзава лагьайт I а жеда . Куьн пешекар яз и гьалариз гьихьтин къимет гузва ? Гьелбет , январдин варз алукьуникди азарлубурун кьадар гзаф хьанва . Грипп – им гьавадай садакай масадак акатзавай инфекциядин хци уьзуьр я . Чи делилрай аквазвайвал , грипп акат тавур хизанар районда текбир ама . Са бязибурук ц I ийи кьилелай акат хъувур дуьшуьшарни ава . Им азарлуди са бубат хьайила сагъарун давамар тавунин нетижада арадал къвезвай гьалар я . И вацра къанни ц I уд кас стационардин гьалара сагъарнава , физ к I валера куьмекар гайибурни ава , чи консультацийрикай менфят къачурбурни ава . Гзафни гзаф тад�� гузвайбурун категориядик аялар , яшлубур , са жерге хронический уьзуьрар авайбур акатзава . Гриппдин вилик пад кьун патал вуч авун чарасуз я ? Сифте нубатда рапар яна к I анда . Къенин юкъуз и еке районда рапар янавайбурун кьадар къад агъзурдив агакьнава . Бес амайбур ? Са бязи диде бубайри чпин аялриз , к I вачел заланзавайбуру чпиз , к I валахрал алайбуру чпиз рапар ягъиз тазвач . Рапарикай са зиянни авач . Виликумаз рапар ягъайбуралай грипп асантдиз алатда . Температура 38 градусдилай алатун , чанда къайи фул хьун , кьиле , бедендин нуьк I вера т I ал гьатун , нерай нефес къачуз четин хьун , яргъалди язавай кьуру уьгьуьдикди хурудин кьефес т I а хьун вири гриппдин лишанар я . Сифте лишанар пайда хьанамазди духтурдиз эвер це . Кваз дакьунин , тамамвилелди сагъар тавунин нетижада нерин хилериз мекьи хьана синусит , япарин отит , жигеррин пневмония ва кьилин мефт I един кьелеч I хамуниз мекьи хьуни менингит уьзуьррихъ гъида . Рапарилай гъейри арбидол , римантадин , анаферон , иммунал хъун меслят къа лурзава . Гьак I ргай яд , гьар жуьре мижеяр хкуьриз чаяр хъунни менфятлу я . К I вале , к I валахал гриппдикай гьик I хуьда ? Грипп чук I урзавайди азарлу инсан я . Эгера начагъ касди идарадин коридордин и кьиле са вуч ят I ани лагьайт I а вирус гьавадай а кьиле авайдахъ агакьзава . Гьавиляй азарлу инсандихъ галаз т I имил алакъада хьун меслят къалурзава . Эгер к I вале азарлуди ават I а ам кьилди к I вализ акъуда , дак I арар ахъагъиз герен герен гьава дегишарда . Адахъ гелкъвезвай касди жунадин муьжуьд къатуникай авунвай маска алук I на к I анда . Больницадиз фидай мумкинвал авачт I а , духтурдиз к I вализ эверда . Месела , больницадиз азарлудан патав къведайла хизанлух , таза аяларни гваз къвезва . Азарлу аялдиз температура вегьедай дарман гана ам бахчадиз , школадиз рекье твазва . Начагъ яз к I валахал къвезва . Инсанар гзаф алай чкайра вирусди вичин кар аквазва . Ихьтин гьалари вирусдин вилик пад кьазвай кардизни кьец I гузва . Гьар са кас вич мукъаят хьана к I анда . Мад сеферда тикрарзава , винидихъ лагьайвал вакцинаяр авун , дарманар хъун , азарлуда ишлемишай алатрихъ , азарлудахъ вичихъ галаз алакъа хьанамазди гъилер чуьхуьн , маскаяр ишлемишун чарасуз я . Рапар квевай куьн яшамиш жезвай чкайра , поликлиникайра , ФАП ра ягъиз жеда . Вахтунда уьзуьр сагъаруни са кьадар маса уьзуьррикай хуьда . Суьгьбет авунай чухсагъул .
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+ЯПОНИЯДА дуьньяда виридалайни кьуьзуь итим кьена . Ястутаро Коидэ I9ЯНВАРДИЗ Нагоя шегьердин больницада рагьметдиз фена . Адан II2 йис тир . Алатай йисан 7июлдиз II2 йисан яшда аваз адан ватанэгьли Сакари Момоини рагьметдиз фейидалай гуьгъуьниз I903ЙИСАН I3МАРТДИЗ Фукуи вилаятда дидедиз хьайи Коидэ Чилел виридалайни кьуьзуь итим тир . Японияда итимар юкьван гьисабдалди 80 йисуз , дишегьлиярни 86 йисуз яшамиш жезва .
+И ЙИКЪАРА муниципальный райондин Администрацияда райондин общественный палатадин гегьенш заседание кьиле фена. Адан кӀвалахда общественный палатадин членри ва аниз теклифнавай са бязи карханайрин руководителри иштиракна. Анал са шумуд месэла гьялна. Абурукай сад, Дагъустан Республикадин Кьил В. Васильева РД-ДИН Халкьдин Собраниедиз ракъурнавай Чарчиз баянар гун тир. Заседание райондин общественный палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева ачухна ва ам анал рахана. Вичин рахуна Агъадаш Нуьсретовича къейд авурвал, Дагъустан Республикадин Кьили РД-ДИН Халкьдин Собраниедиз ракъурнавай Чар им республикадин агалкьунар къалурзавай ва мукьвал гележегда экономикадинни яшайишдин гьалар хъсанарунин карда властдин органрин кӀвалахар активламишзавай программа я. Гьакъикъатда са шумуд миллет яшамиш жезвай чи республикада экономика, яшайишдин шартӀар хкажуниз кьетӀен фикир гузва. И жигьетдай Дагъустанда хейлин кӀвалахар кьиле тухвана, гьабурукай яз Магьарамдхуьруьн райондани. Абурукай В. Васильев вичин Чарче гегьеншдиз раханва. 20I8- йисуз районда экономический ва общественно-политический крара къайда тунин кӀвалахда аквадай агалкьунар хьанва. Районда хъсан ериш аваз вилик фин давам жезва, мягькем ва дурумлу гьалар арадал къвезва. Райондин экономикадин хиле кризисдин девир акьалтӀарнава. Уьмуьрдин вири хилера
+законлувал, къанункъайда тунва. Кар алай проектар кьилиз акъудунин нетижада экономикадинни яшайишдин, культурадин ва общественно-политический уьмуьр са кьадар хъсанарна. Акъатай йисара муниципальный властдин кӀвалахдин тегьер дибдай дегиш хьанва. Муниципальный тешкилатрин кьилер савадлу ксар, чпи регьбервал гузвай район авай гьалдин патахъай, экономика, яшайиш хъсанарун патал рикӀ кузвай руководителар я. Гьахьтин муниципальный районрикай сад Магьарамдхуьруьн район ва адан регьбер Агьмедов Фарид Загьидинович я, къейднава РД-ДИН Кьил В. Васильева вичин Чарче. Агропромышленный комплекс чун патал важиблу я. Ада райондин, санлай вири республикадин экономикадиз екез таъсирзава. «Нетижалу АПК» проект кьилиз акъудунин сергьятра аваз уьзуьмчивал, багъманчивал хейлин вилик тухуз алакьна. И жигьетдай Магьарамдхуьруьн районни екез вилик фена. Алатай йисуз районди I00 000 тонн емишар, I3300 тонн уьзуьмар, I0000 тонн як гьасилна. Делилрай аквазвайвал, бегьердин ери йис-йисандавай артух жезва. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрацияди вичин кӀвалахда кьилин фикир экономика вилик финин эриш явашар таву��из, муниципальный райондин бюджет дурумлувилелди ацӀурун патал карчивилин ва инвестийцийрин активвал хкажуниз, социальный хиле гьалар хъсанаруниз, райондин агьалийрин яшайиш санлай къулайди авуниз гузва. Муниципальный райондин чкадин самоуправлениедин органрин вири кӀвалахар Дагъустан Республикадин Кьил В. Васильева вичин Чарче лагьанвай вилик финин эвелимжи проектрихъ галаз кьадайвал тешкилна. Образованиедин системадани гьалар къвердавай хъсан жезва. Педколлективри, школайра кӀелзавай аялри районда кьиле физвай жуьреба-жуьре вакъиайра активвилелди иштиракзава. Районда, Республикада кьиле физвай олимпиадайра ва маса мярекатра хъсандиз иштиракзава ва чавай виридавай дамах ийиз жедай нетижаярни гузва.
+ПРОКУРОР Магарамкентского района совместно с начальником ОМВД России по Магарамкентскому району принял участие в торжественной церемонии вручения паспортов гражданина Российской Федерации. В мероприятии также приняли участие родители и близкие родственники ребят, получивших свой первый паспорт. В своем приветственном слове прокурор отметил, этот момент знаменует начало становления настоящего гражданина как человека, который не только пользуется конституционными правами, но и принимает на себя высокую меру ответственности за себя, своих близких, общество и государство. Особое внимание обратил на необходимость бережного отношения к паспорту. Пожелал юношам и девушкам продолжать совершенствовать свои знания, добиваться поставленных целей, реализовывать дарованные Конституцией Российской Федерации права и быть законопослушными гражданами нашей страны. Вместе с паспортами учащимся вручены экземпляры конституции Российской федерации и георгиевские ленточки. Кроме того, в преддверии празднования Дня Победы вместе со всеми участниками мероприятия сделали общее фото на фоне стелы памяти героев Великой Отечественной войны. Магьарамдхуьруьн райондин Чепелрин хуьруьн патав гвай I20 гектар чилерал, алай аямдин технологияр ишлемишуналди, фад арадал къведай ва акьалтӀай булдаказ бегьер гъидай (суперинтенсивный) жуьредин багъ кутунва. Багъ арадал гъун патал серфнавай анжах сифтегьан такьатрин кьадар 250 миллион манатдив агакьна. Проектдин бинедаллаз, ина гьакӀни бегьер хуьдай гьамбарханани эцигдайвал я. Магьарамдхуьруьн МКУ- дин (отдел сельского хозяйства) Рагимханов Фирудина къейдзавайвал, инвестицийрин и проект кьилиз акъудунихъ галаз алакъалу яз патарив гвай Чепелрин, Гилийрин, Къуйсунрин, Хуьрелрин, Муьгъверганрин са шумуд виш агьали кӀвалахдалди таъмин жеда. «КӀвалахдив алава тир 250270 чка, налогар къведай цӀийи рекьер им райондин агропромышленный комплекс вилик тухунин сергьятра еке кӀвалах я. Проектда къалурнавайвал, ина стӀал-стӀал яд гудай автоматламишнавай системадин куьмекдалди дигидай ва 2 гектар чилел цин гьамбархана жедай, фад арадал къведай ва акьалтӀай булдаказ бегьер гъидай жуьредин багъ кутунва. Фирудин Эдуардовича лагьайвал, ина тахминан 90 процентдин кӀвалахар тамамарна куьтягьнава,кьилди къачуртӀа, ракьунни бетондин даярикай шпалерин система туькӀуьрнава, стӀалстӀал яд гудай системадин турбаяр агакьарнава. Къелемар Сербиядай я. Ина лап хъсан хкянавай сортарин ичин багъ жеда. Суперинтенсивный багъдин проектдин тереф РД- дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министерстводини хвенва. АкьалтӀай гзаф бегьер гъидай жуьредин багъдин артуханвал адакай ибарат я хьи, эгер интенсивный багъманчивилин технологиядалди са гектар чилел агъзурдав агакьна къелемар цаз жезватӀа, суперинтенсивный къайдада кутунвай багъда абурун кьадар 3,5 агъзурдив агакьзава. ЖАННА.
+Кефсуз халади явашдиз гьаятдин рак ахъайна. Рекьяй къвезвай духтур акуна АДАЗ:-ЧАН дидедин, ам вун ян? Ажеб хьана вун инал акуна ЗАЗ.КЕФИЯР авач, БАЛА.ЗАЗ ви патав духтурдал къвез кӀанзавай. -ХАЛА,ЧАН хала, къе киш югъни я, зун чарасуз фена кӀанзавай чкани ава. Вун ислен юкъуз ша ман. -ВУ-УВ, ислен ЮКЪУ-УЗ?ИСЛЕН йикъалди зун хъсан хьайитӀа вушда, бала? * * * Темпел хци къачунва цӀийи ктаб. -Вуч ктаб я?- хабар кьазва бубади. -ГьикӀ алудда кагьулвал? –лугьузва хци. Фена са гьафте. Бубади мад рикӀел хкизва: -Гьан, чир хьанан, темпел,гьикӀ алуддатӀ кагьулвал? -ЧИДА-АЧ! Гьеле кӀелна куьтягьнавач. * * * «Пятар» ягъунал рикӀ алай кефли къуншидиз лугьузва: -Ви кефияр авайди хьиз аквадач хьи, вуч хьанва? -Кьил элкъвезва. -Гьинихъ элкъвезва? -ГьикӀ акъвазайтӀани, кьил «ГАСТРОНОМ»-ДИХЪ элкъвезва. * * * Давление алцумзавай духтурди лугьузва:_ Ви кӀвалахзавай гъил гьим Я?ЗА кьве гъиливни кӀвалах ийизвайди я! -Йугь! Вун хьтин зарбачиярни авайди яни? Вуч кӀвалах я види? -Тарашчи я ам,- лугьузва къвалахъ галайда. * * * Чакъалди минетар ийизва СикӀрез:-Къунши, чан аламай верчни гуда, а ви сикӀвилин сир лагьатӀун заз. -Гьиканва, авамдай кьазван?! Сир вав вугайла, закай вучда сикӀ хьана?!
+ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН 9класс куьтягьунин гьакъиндай 2018- йисуз Гьуьсейнов Адамаз гайи 00518001624238- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+И ЙИКЪАРА муниципальный райондин Администрацияда райондин общественный палатадин гегьенш заседание кьиле фена. Адан кӀвалахда общественный палатадин членри ва аниз теклифнавай са бязи карханайрин руководителри иштиракна. Анал са шумуд месэла гьялна. Абурукай сад, Дагъустан Республикадин Кьил В. Васильева РД-ДИН Халкьдин Собраниедиз ракъурнавай Чарчиз баянар гун тир. Заседание райондин общественный палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаева ачухна ва ам анал рахана. Вичин рахуна Агъадаш Нуьсретовича къейд авурвал, Дагъустан Республикадин Кьили РД-ДИН Халкьдин Собраниедиз ракъурнавай Чар им республикадин агалкьунар къалурзавай ва мукьвал гележегда экономикадинни яшайишдин гьалар хъсанарунин карда властдин органрин кӀвалахар активламишзавай программа я. Гьакъикъатда са шумуд миллет яшамиш жезвай чи республикада экономика, яшайишдин шартӀар хкажуниз кьетӀен фикир гузва. И жигьетдай Дагъустанда хейлин кӀвалахар кьиле тухвана, гьабурукай яз Магьарамдхуьруьн райондани. Абурукай В. Васильев вичин Чарче гегьеншдиз раханва. 20I8- йисуз районда экономический ва общественно-политический крара къайда тунин кӀвалахда аквадай агалкьунар хьанва. Районда хъсан ериш аваз вилик фин давам жезва, мягькем ва дурумлу гьалар арадал къвезва. Райондин экономикадин хиле кризисдин девир акьалтӀарнава. Уьмуьрдин вири хилера
+законлувал, къанункъайда тунва. Кар алай проектар кьилиз акъудунин нетижада экономикадинни яшайишдин, культурадин ва общественно-политический уьмуьр са кьадар хъсанарна. Акъатай йисара муниципальный властдин кӀвалахдин тегьер дибдай дегиш хьанва. Муниципальный тешкилатрин кьилер савадлу ксар, чпи регьбервал гузвай район авай гьалдин патахъай, экономика, яшайиш хъсанарун патал рикӀ кузвай руководителар я. Гьахьтин муниципальный районрикай сад Магьарамдхуьруьн район ва адан регьбер Агьмедов Фарид Загьидинович я, къейднава РД-ДИН Кьил В. Васильева вичин Чарче. Агропромышленный комплекс чун патал важиблу я. Ада райондин, санлай вири республикадин экономикадиз екез таъсирзава. «Нетижалу АПК» проект кьилиз акъудунин сергьятра аваз уьзуьмчивал, багъманчивал хейлин вилик тухуз алакьна. И жигьетдай Магьарамдхуьруьн районни екез вилик фена. Алатай йисуз районди I00 000 тонн емишар, I3300 тонн уьзуьмар, I0000 тонн як гьасилна. Делилрай аквазвайвал, бегьердин ери йис-йисандавай артух жезва. «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрацияди вичин кӀвалахда кьилин фикир экономика вилик финин эриш явашар тавуниз, муниципальный райондин бюджет дурумлувилелди ацӀурун патал карчивилин ва инвестийцийрин активвал хкажуниз, социальный хиле гьалар хъсанаруниз, райондин агьалийрин яшайиш санлай къулайди авуниз гузва. Муниципальный райондин чкадин самоуправлениедин органрин вири кӀвалахар Дагъустан Республикадин Кьил В. Васильева вичин Чарче лагьанвай вилик финин эвелимжи проектрихъ галаз кьадайвал тешкилна. Образованиедин системадани гьалар къвердавай хъсан жезва. Педколлективри, школайра кӀелзавай аялри районда кьиле физвай жуьреба-жуьре вакъиайра активвилелди иштиракзава. Районда, Республикада кьиле физвай олимпиадайра ва маса мярекатра хъсандиз иштиракзава ва чавай виридавай дамах ийиз жедай нетижаярни гузва.
+ПРОКУРОР Магарамкентского района совместно с начальником ОМВД России по Магарамкентскому району принял участие в торжественной церемонии вручения паспортов гражданина Российской Федерации. В мероприятии также приняли участие родители и близкие родственники ребят, получивших свой первый паспорт. В своем приветственном слове прокурор отметил, этот момент знаменует начало становления настоящего гражданина как человека, который не только пользуется конституционными правами, но и принимает на себя высокую меру ответственности за себя, своих близких, общество и государство. Особое внимание обратил на необходимость бережного отношения к паспорту. Пожелал юношам и девушкам продолжать совершенствовать свои знания, добиваться поставленных целей, реализовывать дарованные Конституцией Российской Федерации права и быть законопослушными гражданами нашей страны. Вместе с паспортами учащимся вручены экземпляры конституции Российской федерации и георгиевские ленточки. Кроме того, в преддверии празднования Дня Победы вместе со всеми участниками мероприятия сделали общее фото на фоне стелы памяти героев Великой Отечественной войны. Магьарамдхуьруьн райондин Чепелрин хуьруьн патав гвай I20 гектар чилерал, алай аямдин технологияр ишлемишуналди, фад арадал къведай ва акьалтӀай булдаказ бегьер гъидай (суперинтенсивный) жуьредин багъ кутунва. Багъ арадал гъун патал серфнавай анжах сифтегьан такьатрин кьадар 250 миллион манатдив агакьна. Проектдин бинедаллаз, ина гьакӀни бегьер хуьдай гьамбарханани эцигдайвал я. Магьарамдхуьруьн МКУ- дин (отдел сельского хозяйства) Рагимханов Фирудина къейдзавайвал, инвестицийрин и проект кьилиз акъудунихъ галаз алакъалу яз патарив гвай Чепелрин, Гилийрин, Къуйсунрин, Хуьрелрин, Муьгъверганрин са шумуд виш агьали кӀвалахдалди таъмин жеда. «КӀвалахдив алава тир 250270 чка, налогар къведай цӀийи рекьер им райондин агропромышленный комплекс вилик тухунин сергьятра еке кӀвалах я. Проектда къалурнавайвал, ина стӀал-стӀал яд гудай автоматламишнавай системадин куьмекдалди дигидай ва 2 гектар чилел цин гьамбархана жедай, фад арадал къведай ва акьалтӀай булдаказ бегьер гъидай жуьредин багъ кутунва. Фирудин Эдуардовича лагьайвал, ина тахминан 90 процентдин кӀвалахар тамамарна куьтягьнава,кьилди къачуртӀа, ракьунни бетондин даярикай шпалерин система туькӀуьрнава, стӀалстӀал яд гудай системадин турбаяр агакьарнава. Къелемар Сербиядай я. Ина лап хъсан хкянавай сортарин ичин багъ жеда. Суперинтенсивный багъдин проектдин тереф РД- дин хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин министерстводини хвенва. АкьалтӀай гзаф бегьер гъидай жуьредин багъдин артуханвал адакай ибарат я хьи, эгер интенсивный багъманчивилин технологиядалди са гектар чилел агъзурдав агакьна къелемар цаз жезватӀа, суперинтенсивный къайдада кутунвай багъда абурун кьадар 3,5 агъзурдив агакьзава. ЖАННА.
+Кефсуз халади явашдиз гьаятдин рак ахъайна. Рекьяй къвезвай духтур акуна АДАЗ:-ЧАН дидедин, ам вун ян? Ажеб хьана вун инал акуна ЗАЗ.КЕФИЯР авач, БАЛА.ЗАЗ ви патав духтурдал къвез кӀанзавай. -ХАЛА,ЧАН хала, къе киш югъни я, зун чарасуз фена кӀанзавай чкани ава. Вун ислен юкъуз ша ман. -ВУ-УВ, ислен ЮКЪУ-УЗ?ИСЛЕН йикъалди зун хъсан хьайитӀа вушда, бала? * * * Темпел хци къачунва цӀийи ктаб. -Вуч ктаб я?- хабар кьазва бубади. -ГьикӀ алудда кагьулвал? –лугьузва хци. Фена са гьафте. Бубади мад рикӀел хкизва: -Гьан, чир хьанан, темпел,гьикӀ алуддатӀ кагьулвал? -ЧИДА-АЧ! Гьеле кӀелна куьтягьнавач. * * * «Пятар» ягъунал рикӀ алай кефли къуншидиз лугьузва: -Ви кефияр авайди хьиз аквадач хьи, вуч хьанва? -Кьил элкъвезва. -Гьинихъ элкъвезва? -ГьикӀ акъвазайтӀани, кьил «ГАСТРОНОМ»-ДИХЪ элкъвезва. * * * Давление алцумзавай духтурди лугьузва:_ Ви кӀвалахзавай гъил гьим Я?ЗА кьве гъиливни кӀвалах ийизвайди я! -Йугь! Вун хьтин зарбачиярни авайди яни? Вуч кӀвалах я види? -Тарашчи я ам,- лугьузва къвалахъ галайда. * * * Чакъалди минетар ийизва СикӀрез:-Къунши, чан аламай верчни гуда, а ви сикӀвилин сир лагьатӀун заз. -Гьиканва, авамдай кьазван?! Сир вав вугайла, закай вучда сикӀ хьана?!
+ЦӀелегуьнрин СОШ-ДИН 9класс куьтягьунин гьакъиндай 2018- йисуз Гьуьсейнов Адамаз гайи 00518001624238- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+МАГЬАРАМДХУЬРЯЙ фронтдиз 2500-далай гзаф итимар фена. Абурукай 1800 касдилай гзаф Ватандин ЧӀехи дяведин ягъунрин майданра игитар хьиз телеф хьана. Хуьрера дяведин ялав галукь тавур хизан саки амукьнач. Зегьметдин фронтдани вири хуьрерай гзаф инсанри иштиракна. Чи райондин агьалийри танкарин «Дагъустандин колхозчи» колонна туькӀуьрун патални пул кӀватӀуна активвилелди иштиракна.
+1941- ЙИСАН гатун сифте варз уьлкведин тарихда мусибатдинди яз гьатна. 22- июндиз Гитлеран Германияди дяве малумар тавуна Советрин уьлкведал гьужумна. Делилри тестикьарзавайвал, чи армия душманрин хураз кьегьалвилелди экъечӀна. Агъзурралди аскерарни командирар чанарилай гъил къачуна, душман виликди атун акъвазариз алахъна. Амма къуватар барабар тушир. Гьавиляй дяведин сифте йикъара гитлерчийрилай чи гзаф самолетар терг ийиз,уьлкведин деринриз гьахьиз алакьна. Уьлкведин Яракьлу Къуватрихъ бес кьадар танкар, самолетар, тупар, автоматарни авачир. Советрин Союз армия ва флот яракьламишиз анжах эгечӀнавай. 2
+Бязи маса кимивилерни себеб яз чи кьушунрикай гзаф телеф жезвай. Германиядин генералрин фикир дяве 2-3 вацра куьтягьун тир. Идахъ бине авачиз тушир. СССР-ДАЛ вегьедалди Германияди Европадин вири уьлквеяр муьтӀуьгъарнавай. А уьлквейрин экономикади душмандиз кӀвалахзавай, абурун яракьни душмандин гъиле гьатнавай. Советрин халкь Ватан хуьз къарагъна. Сифтегьан къизгъин женгерикай сад Брестдин къеледал кьиле фена. Фронт къвердавай гегьенш жезвай, душман виликди къвезвай. Анжах 1941- йисан зулуз Советрин кьушунри Смоленск шегьердин патарив немсерин виликди атун акъвазарна, абур оборона кьуниз мажбурна. Душман меркездал ахъай тавун патал ина Советрин аскерри игитвилелди женг чӀугуна. Гьа и ягъунра лап викӀегьвилелди иштирак авур кьуд дивизияди уьлкведин кьушунрин тарихда сифте яз гвардейский лугьудай тӀвар къачуна. Телефвилеризни килиг тийиз гитлерчияр уьлкведин деринриз гьахьиз алахънавай. Литва, Латвия, Беларуссия, Эстония, Молдавия, Украинадин гзаф областарни душмандин гъиле гьатнавай. Ленинграддиз мукьва жезвай, Киевдив, Одессадив,
+ва уьлкве патал еке важиблувал авай шегьерив ва районрив агатзавай. Шегьеррай, хуьрерай гъиле яракь кьаз жедай вири фронтдиз фенай. Дяведиз фейи бубайрин, стхайрин, багърийрин чкаяр эвез авур дидейринни яшлубурун, зегьметдиз къабил тахьанвайбурун хиве хуьруьнбур фалди, мал-къара алафралди таъминарунин, фронтдиз куьмекар гунин… везифаяр гьатна. Жемятди вири четинвилеризни туькьуьлвилериз таб гана, югъ-йиф талгьана производстводин вири хилера гьакъисагъвилелди кӀвалахна. Туьрездалди цанар цаз, тумар гъилералди кутаз агъзурралди гектарра бегьерар битмишарна. Магьсулар мукалралди гуьз, цуьлер арабайра аваз хкиз, ратӀарал яцар, балкӀанар квай ругунар ишлемишиз гьар йисуз фронтдиз агъзур тонндив
+агакьна техил гана. Кьакьан бегьеррин сир, лежберар магьсулрихъ къайгъударвилелди гелкъуьн тир. ИкӀ дяведин йисара гьар са гектардай 20 центнердилай тӀимил тушиз техил кӀватӀ хъувур вахтар гзаф хьана. Техника авачиз, бегьем куьмекар галачиз четин шартӀара гьасилзавай ризкьидикай государстводин планарни ацӀурайла, колхозчийрин зегьметдин йикъарайни гайила, игьтияж авай майишатрив техил буржуна вугудай, базаррани гудайди амукьдай. Делилрай дяведин дар йисара дагъдин хуьрерин лежберри чӀугур зегьмет аквазва. Ленинградди 900 йикъан оборона игитвилел гьалтайла тарихда вичиз тешпигь авачир хьтинди хьана. Зулуз душман Москвадив агатна. Немсер меркездиз гьахьдайдахъ, дяве куьтягьдайдахъ инанмиш тир. Москва хуьн патал уьлкведин вири пипӀерай алава кьушунар атана. Абуруз тӀвар-ван авай машгьур полководец Г.К. Жукова руководство гана. 1941- йисан декабрдиз Москвадин патаривай чи кьушунри еке гьужум башламишна. Гуьгъуьнлай Сталинград патал башламишай ягъунар ругуд вацра давам хьана. И ягъунра 330 агъзурдалай гзаф немсер есирда кьуна. Сталинграддин ягъунри вири дяведин гьал дегишарна. Чи кьушунри душман хайи чилелай тамамвилелди чукуриз башламишна. ЧӀехи Гъалибвал къазанмишай 1945- йисан сифте кьилерай чи кьушунар Германиядиз гьахьна. Чи кьушунрин къаршидиз США-ДИН, Англиядин, Франциядин кьушунарни атана. 8- майдиз Гитлеран Германиядин кьушунри рахун авачиз рей гунин гьакъиндай Актунал къул чӀугуна. ИкӀ 1418 юкъузни йифиз давам хьайи дяведи уьлкве къарсурна, ада душмандиз чи халкьдин игитвал къалурна.
+АЛАЙ ЙИСАН 29- июндиз Магьамамдхуьруьн культурадин КӀвалин чӀехи залда Дагъустандин ва Чечнедин пуд имамдин муршид, вичин чӀехи Ватан- Дагъустан, гьамни вирида гьуьрметзавай гъвечӀи халкь- лезгияр чӀехи авур шейх МАГЬАМЕД ЛА-ЯРАГЪИДИН экуь къамат рикӀел хкуниз талукьар��а Республикадин масштабда аваз гегьенш форум кьиле фида. ТӀалабзава вири районэгьлийривай кьиле физвай мергьяматлу межлисда иштирак авун.
+ШКОЛАЙРА каникулар башламиш хьанва. Гьелбетда, каникулрин вахтунда аялри чпин вахт менфятлудаказ кечирмишунихъ, ял ягъунихъ, чпин сагъламвал мягькемар хъувунихъ еке метлеб ава. Гьайиф гьи, чи Дагъустанда аялриз гатун вахтунда ял ядай лагерар гзаф авач. Шадвал кутадай кар ам я хьи, чи Магьарамдхуьруьн районда аялриз ял ядай «Приморский» лагерь кардик кваз гзаф йисар я. Ана гьар йисуз Дагъустандин шегьеррай ва районрай цӀудралди аялри ял язава, сагъламвал мягькемарзава. Лагерь тӀебиатдин лап гуьзел чкадал ала. Ам гьуьлуьн патав, тамун юкьвал ала. Ина школьникар яшамиш жедай, ял ядай къулай шартӀар яратмишнава, ксудай кьве мертебадин дарамат, спортдин майданар, столовая, медпункт кардик ква. Аялриз йикъа 4 сеферда тӀуьнар гузва. Гьар юкъуз якӀун хуьрекар гьазурзава, яр-емиш ва ширинлухар гузва, машгъулатрин жуьреба-жуьре мярекатар тешкилзава. Гьар йисуз «Приморский» лагердиз Махачкъаладай, Магьарамдхуьруьн, СУЛЕЙМАНСТАЛЬСКИЙ, Кьурагь, Рутул районрай аялар къвезва. Яшариз килигна, абур группайриз пайнава. Гьар са группада дежурство тухузвай тербиячиярни ава. Аялриз дарих жедай вахт лагерда жезвач, кьилдин ва дестедин программаяр тайинарнава. Ана жуьреба-жуьре нянин шадвилин межлисар, манияр лугьузва, кьуьлер ийизва, лагерда авай аялар гьамиша гуьзчивилик ква. Аялриз яшайишдин къулайвилер яратмишун патал вири къуватар эцигзава. Абур гьич са куьнихъни муьгьтеж туш. -Аялри ял язавай гьал бегелмиш хьанани квез?,- лагьана хабар кьуна за вичин гада лагердиз гъанвай са дидедивай. -Лагерда кӀвалах тешкилнавай гьалдилай, ана авай хъсан къайдадилай чун диде -бубаяр гзаф рази я. Гьавиляй за зи аял гьар йисуз «Приморский» лагердиз гъизва . Идалай алава яз, Приморскда авай гьуьлелай гъейри,
+инихъ мад са кьетӀенвал ава. Инин тӀебиат, адан гуьзелвал, иллаки ина авай лианадин там. ТӀебиатдин гуьзелвиликай лезет хкудиз, яни ял ягъиз иниз гьар йисуз Россиядин вири пипӀерай туристар къвезва. Абур патал ина ял ядай, ксудай кӀвалер, фу-яд патал кафеяр, столоваяр тешкилнава. Туристриз къуллугъ авун патал, виликамаз транспортдин къайгъуни авунва. Ихьтин тешкиллу кӀвалахри ял язавайбуруз неинки са Приморскдин, гьакӀ чи райондин ва вири Дагъустандин тарихдин, культурадин чкайриз тамашиз фидай мумкинвал гузва. И къулайвилер тешкилнавай райондин Администрацияди туристар иниз желб авун, кьилин везифайрикай сад яз гьисабзава. Идахъ вичин себебарни авачиз туш. Райондиз ял ягъиз къвезвай туристар ичӀи жибинар гваз къвезвач, абуру ина жуьреба-жуьре харжияр ийизва. Эгер ачухдиз рахайтӀа, чи районэгьлийри салара гьасилзавай яр-емиш маса къачузва, туьквенриз, базарриз физва, анра пулар харжзава. Са гафуналди, им чи райондиз къазанжияр гъид��й мад са хел я. Алай йисуз туристрин кьадар мадни артух хьун гуьзлемишзава. ЖАННА.
+МГУ- дин глобальный процессрин факультетдин теклифдалди тешкилзавай РОГИС- да (Российское общество глобальных исследований) Дагъустандай са шумуд алим гьатнава. Обществоди 50 региондин чирвилерин ва илимдин векилар санал кӀватӀзава. Адан кьилин везифа глобальный социальный ва социоприродный процессрин гьакъиндай чирвилер артухарун ва вилик тухун я. Алатай гьяд юкъуз Москвада и обществодин собрание кьиле фена. Собраниеда алимар, ДГУДИН малимар тир политический илимрин кандидат Саида Сиражудиновади ва физико-математический илимрин кандидат Саид Ниналалова, РОГИС- дин Дагъустандин отделениедин правлениедин членри иштиракна. Дагъустандин алимри международный терроризмди ва экстремизмди арадал гъизвай глобальный хаталувал чирунихъ элкъуьрнавай кӀвалах тухузва.
+АЛАЙ йисан сад лагьай паюна Росздравнадзордин пешекарри ругуд сеферда ахтармишунар тухвана. Тухвай кӀвалахдин нетижада, субъектри чпиз ганвай ихтиярар законодательстводи истемишунрал амал тавуна ишлемишуналди агьалийрин ихтиярар чӀурай дуьшуьшар малум хьанва. РФ- дин кӀуьд субъектда, гьабурукай яз Дагъустанда, кьезилвилер авай рецептра къалурнавай важиблу дарманралди агьалияр вахтунда таъминарнавач. Дарманар геж гунилай гъейри, кьезилвилер авай дарманар къалурзавай рецептралди таъминарунин месэладиз элкъвенва. Ихьтин кимивилер са жерге муькуь регионрани ава. Ахтармишунрин нетижаярни галаз вири информация компетентный органриз рекье тунва, хабар гана Росздравнадзордин пешекарри.
+И ЙИКЪАРА чав мад са шад хабар агакьна. Алай йисан I0- июндилай I4ИЮНДАЛДИ Анапа шегьерда Грэпплингдай ва ММАДАЙ дуьньядин кубокдин турнир кьиле фена. Грэплингдай чи районэгьли Шамил Абдулаев заланвилин категориядай (55кг) гъалибчи яз экъечӀна Iчкадиз лайихлу хьана ва адан тренер Садир Айвазова бразильский Джиу – Джитсу вили чӀул къачуна. Им чи кьегьал хва Садиран нубатдин агалкьун я. Япарал заланбурун арада самбодай кьиле фейи Россиядин чемпионатда Садир Айвазован тербиячи Назим Саидова вичин заланвилин категорияда (57кг) Россиядин Чемпионвилин тӀвар къазанмишна. Чна тренердиз ва жегьил спортсменриз хьанвай агалкьун мубаракзава, къуй квехъ чандин мягькем сагъвал ва хкянавай спортдин рекье гьар сеферда пьедесталдин вини кӀарариз хкаж жедай гьевес ва къуватар хьурай.
+ГАТУН варцар алукьнава. Школайрай ахъайнавай аялар патал и вахт халис сувариз элкъвезва. Патара авай чи районэгьлияр, дагъустанвияр гатун вахтунда яргъарай иниз хквезва гьуьлерал эхъуьнар ийида, ял яда лугьуз. Амма гьина ял язаватӀани, сифте нубатда а чкадин экологиядиз, санитарный гьалариз фикир гана кӀанда. Эгера «Экъуьн къадагъа я», кхьенвай малуматар алатӀа, абурун истемишунрал амал авунин чарасузвал ава. Алатай йисуз Дагъустанда эхъуьнардай сезон башламиш хьайидалай кьулухъ I2 кас батмиш хьана. Ихьтин мусибатдин статистикадин шагьидар хьанвай Республикадин МЧС- дин Управлениеди чи халкьдиз ва къвезвай мугьманриз мукъаят хьуниз эвер гузва. Амма садазни и малуматрихъ яб гуз кӀанзавач. Чпин сагъламвал, уьмуьр чпин гъиле авайди рикӀелай ракъурзава. Гзаф дуьшуьшра элкъвена хкведай къуватар бес тахьуни, кӀвачӀерикай чил хкатайла теспача хьуни, зарб лепейри рикӀелай тефидай дуьшуьшрихъ гъизва. Яд элкъвезвай чкайрив агатайла гьасятда цин кӀаниз чӀугвазва. Дуьзгуьн сирнав ийизвай касдивайни гьамиша цихъ галаз женг тухуз алакьзавач. Ял тунвай резинадин чархарал, месерал алаз сирнавзава, ахпа абур кьезил шейэр тирвиляй гару яна яргъариз тухузва ва гзаф вахтара абур элкъвезва. Ихьтин дуьшуьшра къерехда авайбур агакьдалди абур батмиш жезва. ЧӀехибур гьуьлуьз гьахьна, гъвечӀи аялар, вахар, стхаяр цин хъерехда текдиз тур ва абур хатадай алукьна цин къениз яд фейи дуьшуьшарни малум я. Пияндиз циз гьахьзава, атай лепеди яна кӀвачӀер хкудна ачух гьуьлуьхъди тухвай дуьшуьшарни хьанва . Гьуьрметлу диде–бубаяр, куь саймазвилин, мукъаятсузвилин нетижада рикӀелай тефидай бедбахтвилер гъизва. Иниз килигна сифте нубатда санитарный гьалариз фикир гун, жувахъ галай чӀехи гъвечӀидал мухъаят хьун чарасуз я. Бубайрин мисалда лугьузвайвал цихъни, цӀухъ галаз гьуьжет жедач. Ша чна гьалалвилелди ял ягъуникай лезет хкудин. ЖАННА.
+*Мегъуьн тарцин, вакӀан кӀирийрин (облепиха), японский сафорадин чкалри бедендик квай шекердин кьадар къайдадик кутада. Цикорийдин ва репейникдин (кьакьар) дувулри чӀарар, сарар, кикер мягькемарда, вилерин экв хъсанарда. Абурук табагъдин шейэр А, Е, С, В, В-2, В6, В-9 витаминар. Омега -3, Омега-6, Омега -9 кислотаяр ва кремний гзаф ква. *ВакӀан кӀирийрин (облепиха) чкалри иммунитет хкажда, рикӀин кӀвалах хъсанарда, бедендик иви тӀимил хьанвайла, ам къайдадиз хкиз, иринламиш хьанвай (язва) хирер, остеопороз азарар сагъариз куьмек гуда. * Хъархъу тарцин таза хилерин чкалрихъ беденда авай йоддин кьадар ва нефесдин органар къайдадик кутадай,гьакӀни беденда авай жуьреба-жуьре паразитар (шарар ва мсб.) рекьидай ва щитовидный железадин азарар сагъардай къуват ава. *ЧӀуру шабалатрин таран чкалри рикӀин азарар, тромбофлебитар, фалуждин, варикоздин азарар сагъариз ва бедендик квай холестерин тӀимилариз куьмек гуда. *ЦӀвелин тарцин чкалар куьлуь тварар акъатна, дакӀуна яру хьанвай (восполительные) азарар (маститы, циститы, кисты) сагъар хъийидай къуватлу антибиотик я. *Гъуьлцин тарцин, аморфдин, лимондин, чӀуру пӀинидин чкалар нервияр секинардай ва хъсан ахвар гъидай дарман я. Лимондин, чӀуру пӀинидин, чумалрин, мерейрин,малинадин тарарин чкалар ругур гьалимади иви хъсандиз кьери ийида. *Ичин тарарин таза хилерин чкалри, жикӀийрин ва инийрин тарарин дувулри, гьакӀни пырейдин ва свинороядин дувулри д��ркӀунар, туькьуьл ва цварадин куркур къумадикай ва куьлуь къванерикай михьи хъийида.
+ЭХИРИМЖИ вахтара, чи халкь девлетлу хьанва лагьайтӀа са кӀусни ягъалмиш жедач. Эцигзавай кьакьан, мягькем кӀвалери, гьаятдал алай улакьри, алукӀзавай багьа парталри, незвай продуктри, икьван чӀавалди такур жуьре яр-емишри ва са жерге маса крари идан гьакъиндай шагьидвалзава. Регьятвилерикай, къулайвилерикай мад рахамир. ТӀуб илисайла кӀвал михьзава, пекер чуьхуьзва, як регъвезва, векь язава ва икӀ мад. Гьамамар, регьятханаяр кӀвалин къенера хьанва, кими са шейни авач. Виридахъ вири ава, амма къенин юкъуз вил галаз мягькем ,бахтлу хизанар цӀаруз-кьериз гьалтзава. Аламат жедай кар ам я хьи, гьафтедин ирид юкъузни мехъерин теклифдин чарар къвезва. Са юкъуз пуд мехъерик фейи вахтарни жезва. Фландан руш а фландан гададиз це лагьана ван чкӀидалди мехъерик теклифзава. Гьелбетда инсанар кӀеве гьатайтӀани мехъерин тӀвар кьурла чаз хвеши жезва. Амма гьайиф хьи и хвешивилер яргъалди давам жезвач. Мехъерин буржар алатдалди жегьилар чара хъижезва. Себебарни гьар жуьре. Икьван чӀавалди секиндаказ намусдалди фу незвай, хуьре аватӀа чир тахьай хизанда свас атайла вучиз ятӀани къал гьатзава. И дяве физвай вахтунда аяларни ЖЕЗВА.ЧАРА хьайилани дяве куьтягь жезвач, ам мадни къизгъин жезва. Гила са тахсирни квачир малаик хьтин аялар кӀулавай залан парциз элкъвезва. Папа вичелди итимди вичелди ялиз арада авай аялри вуч гьиссзаватӀа, садани хабар кьазвач. Уьмуьрдин виридалай хъсан жегьил бере файдасуз дяведиз пучзава. Виликдай цӀуд-цӀувад кьил хизан са кӀвале авай, дарвилерни гзаф ацалтзавай, вири сад хьана зегьмет чӀугвазвай, чӀехи –гъвечӀи чизвай еке хизанда гьуьрметдивди яшамиш жезвай. Яшайишдин рекьяйни артух къулайвилерни авачир. Къулара цӀаяр хъийизвай, яд са кьадар мензилдай кӀулаваз гъизвай, патаз фидайла улакьдикай, недай суьрсетдикай, парталдикай кьитвал авай. ЧӀехи инсанди туьгьмет авурла кьил хкажна адан чиниз килигиз жедачир. Гила лагьайтӀа чӀехибуруз гъвечӀибурукай кичӀезва. Аял шехьайла гъиле са ширинлух, фуан кӀус ва я суска вугудай. Гила абур вири мобильный телефонри эвезнава. Зун къацел ацукьайла мягьледа цӀудалай виниз аялар цлан кӀаневай куьсридал ацукьна вири телефонрал къугъвазва. Ибур чун хьиз са кат-катлугзавач, садсадахъ галаз рахазвач налугьуди ибур кимибур я, чеб-чпихъ хъуьрез телефондиз тӀуб гузва. Гьайиф хьи ихьтин шикилар чӀехибур ацукьнавай суфрадихъни аквазва. Сада тӀуьнрин муькуьда авай чкадин шикилар ягъиз соцсетрин гьарустадин майдандал акъудзава. Эхиримжи вахтара пайда хьанвай и соцсетар себеб яз, яргъал йисара яшамиш хьанвай, агакьнавай аялар авай хизанарни чкӀизва. Чеб куьчейра тӀимил аквазвай хьиз телефонрани ХУТАЗВА…КЬЕЙИ-ХАЙИ вири гьана жезва. Авур тӀуьн, алукӀай партални, атай мугьманни раиж авун адетдиз элкъвенва. Нагьакьан гь��рекатрал машгъул хьана хизан, кӀвал, дердияр гъилелай вегьезва. Мягькем хизан тешкилун, ам хуьн, балаяр чӀехи авуна эвленмишун – ибур чаз чӀехи бубайрилай атанвай хъсан адетар я. Гьайиф хьи алай вахтунин жегьилри, абурухъ галаз са яш хьанвайбуруни и адетрал амалзавач. Эхиримжи йисара югъ –йикъандавай артух жезвай чара хьунри обществодин мягькемвал зурзурзавайдакай, жавабдарвал квадарзавайдакай, инсандин къадирлувал агъуз аватзавайдакай, хизандин бахт лугьудай ихтилат михьиз чи арадай акъатзавайдакай садани фикирзавач…
+Азадогълийрин СОШ-ДИН 9класс куьтягьайдан гьакъиндай 2012- йисуз Гьасанов Шамилаз гайи 05 БВ 0053462- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин.
+Кьуд лагьай классда дидед чӀалан тарс тухузвай малимди аялриз подлежащие ва сказуемое галай простой предложение туькӀуьрунин тапшуругъ гана. Класс киснава. Аялар ван акъуд тавуна предложение туькӀуьриз алахънава. Амма алакьзавай хьтинди туш. Гьа и арада Расула гъил хкажна. Вичикни, масад вилик акатиз кичӀела, гзаф тади ква. Расулан гъил акур малимди адаз вичин предложение лугьун теклифзава. -Жанавурди хиперал вегьена,са нефесдал лагьана гадади. -Аферин Расул, ваз вад. Фикир ая, аялар. Мад ни туькӀуьрна предложение. Класс киснава. Садайни вансес акъатзавач. Вирибуруз вадар къачуз кӀанзава, амма рикӀел затӀни къвезвай хьтинди туш. Аквазва малимдиз, мад Расулан гъил цава ава. -Къе Расул активни яз аквазва. Къарагъна лагь кван ви предложение, - теклифзава малимди. -Жанавурди хиперал вегьена,мад са нефесдал ван алаз лугьузва гадади. -Расул, жанавур галай предложение хьанай кьван. -Малим, им маса жанавур я,са кӀусни вичивай-вич квахь тавуна жаваб гана гадади. Фикрет ГЬАЖИЕВ.
+1-МАЙДИЗ чна гатфарин ва зегьметдин сувар къейд ийиз яргъал девирар я. И суварихъ девлетлу тарих ава ва ам вири дуьньяда зегьметчийрин гегьенш къатарин ихтиярар хуьнихъ галаз сигъ алакъада ава. Майдин йикъахъ галаз чна са жерге агалкьунар алакъалу ийизва, месела, муьжуьд сятинин кӀвалахдин югъ, гьар гьафтеда ял ядай югъ гьа и йикъан къазанмишун яз гьисабзава. Виликдай зегьметчийрин международный югъ яз къейдзавай и сувар къени зегьметчи халкь тупламиш хьунин югъ яз ама. Ада тӀебиат цӀийи хъхьун, гележег хъсан ва гуьрчег жедайдахъ инанмишвал лишанлу ийизва. За райондин вири агьалийриз гатфарин, гьакъикъи халкьдин сувар рикӀин сидкьидай мубаракзава. Къуй квехъ вирибурухъ мягькем сагъвал, хизанда хушбахтвал, суварин гуьгьуьлар ва зегьметда агалкьунар хьурай.
+Атана май, Гуьзелрин пай. Яргъал рекьер атӀана. ГЪИЛЕ-ЦУЬКВЕР. КӀуфук ква хъвер Свас хьиз цӀийи чӀагана. Цавар рахаз, ЧӀижер къугъваз, Кьуд пад ава цуькведа, Шадзава рикӀ. Ийиз тебрик Гатфар къацу лепеда.
+ЧӀЕХИ ГЪАЛИБВИЛИН 75 ЙИСАН ЮБИЛЕЙДИН КЪАРШИДИЗ
+ГЪАПЦЕГЬРИН куьгьне хуьре дидедиз хьайи Вагьабов Ниязан аял вахтар лап четинбур хьана. Адан буба и ��уьньядилай фад финикди хизандин акьалтӀ тийидай дердияр адан хивез аватна. Ада малар, лапагар хвена, вичелай гъвечӀи стхадиз ва вахаз тӀуьн-партал гун патал дидедиз вичелай алакьдайвал куьмекар гана. Дяве башламишайла зегьметда лигим хьанвай Ниязни хуьруьн комсомолрихъ галаз хушуналди фронтдиз рекье гьатна. Грузиядин Гори шегьерда жегьил аскервилин курсара хьайи цӀуд йикъалай ам къати женгерин иштиракчи хьана. Душмандихъ галаз сифте женгиниз Нияз Вагьабович Брянскдин патав экъечӀна. И къати женгера чи аскерри чпин къастунал кӀевивал къалурна ва гитлерчийрин планар чӀурна. Гьа и женгина къалурай уьтквемвиляй Нияз Вагьабовичаз «За отвагу» медаль ва Верховный главнокомандованиедин Грамота гана. Гуьгъуьнлай Вагьабов Нияза Фонинодин патав кьиле фейи женгера, Смоленский областдин ва Белоруссиядин шегьерарни хуьрер душмандикай азад авур женгера дагъвидиз хас тирвал уьтквемвилелди иштиракна. Могилев шегьердин патав фашистрин десантдин аксина кьиле фейи къати женг иллаки рикӀелай алат тийидайди хьана. Гьа и женгинай ада Верховный командованиедин патай нубатдин награда къачуна. Чи ватанэгьлиди Белоруссиядин, Украинадин, Польшадин шегьерарни хуьрер душмандикай азад авур женгера иштиракна ва дяве Берлинда акьалтӀарна. Берлиндиз кьван рехъ кьезилди хьанач. Адал са шумудра хирер хьана, госпиталрани хьана, ахпа гьар сеферда женгиник экечӀ хъийиз хьана. Женгера къалурай къагьриманвилерай викӀегь аскер «Ватандин дяведин» 1- дережадин ордендалди, гьакӀ цӀудралди женгинин медалралди ва Верховный главнокомандующийдин грамотайралди лишанлу авуна. Вагьабов Ниязан аскервилин къуллугъ Гъалибвал къазанмишайдалай кьулухъни 8 вацра давам хьана. КӀвализ хтайвалди ислягь зегьметдик экечӀ хъувуна. Ял ядай вахт авачир. Гила колхоз гуьнгуьна хтуна кӀанзавай. Гуьгъуьнлай хуьруьхъ галаз ЦӀийи Гъапцегьрал куьч хьайила 25 йисуз совхозда малдарвиле кӀвалахна, та пенсиядиз экъечӀдалди. Нияз Вагьабовича вичин уьмуьрдин юлдашдихъ галаз вад аял хвена чӀехи авуна. Гзаф фронтовикар хьиз, ЧӀехи Гъалибвилин 70 йис къейдзавайла, фронтовик, комсомолец, зегьметдин зарбачи, дах, буба Вагьабов Нияз чи арада амач. Амма адан экуь къамат ам чидай вирибурун рикӀера эбеди яз амукьда. Ам кечмиш хьайидалай кьулухъ гьар йисуз 9- Май фронтовикдин веледар, мукьва-кьилияр, къуни-къуншияр кӀватӀ хьана хизандин сувар хьиз къаршиламишун чӀуриз тежедай адетдиз элкъвенва.
+МАЙВАЧИВИЛИ эхиримжи йисара чи райондин экономикада къвердавай тайин тир чка кьазва. Шаз райондин саларбанри ва кьилдин ксари 80 агъзур тонндилай виниз салан майваяр кӀватӀна. Четинвилер гьалтзавай девирда ихьтин бегьер кӀватӀ хъувун гъвечӀи нетижа туш. Им райондин майвачивал вилик тухун патал гегьенш мумкинвилер ава лагьай чӀал я. Са кар рикӀел хкана кӀанда, салан майваяр фад битмишарзавайбурувай артухан хийирар��и вахчуз жеда, вучиз лагьайтӀа майваяр базара багьаз гуда, государстводини вини къиметрай кьабулда. Алай вахт райондин майвачияр патал жавабдар вахт я. ЦӀийи бегьердин бине кутадай йикъар алукьнава. Бегьердин кьисмет гьазур хьунилай, адан мягькем диб кутунилай гзаф аслу жеда. Алукьнавай майдин вацра салара штилар кутаз башламишда. И жавабдар кӀвалахдиз хъсан тешкиллувал таъминарна кӀанда. Бул бегьер битмишарунин карда вахтунда ва хъсан ери аваз штилар гьазурунихъ еке метлеб ава. Гьавиляй саларбанри и месэладиз гзаф фикир гана кӀанда. Чил гьазурун, мумкинвилериз килигна ам гужлу авун кьакьан бегьер патал женгинин эвел пай тирди фикирдай акъудмир. Адан кьвед лагьай пай салара акӀурнавай штилар эчӀелрикай михьуникай, аззарихъни зиян гудай ашаратрихъ галаз женг чӀугуникай, алава ем гуникай, эхирни бегьер пучвилер авачиз кӀватӀ хъувуникай ибарат я. Салан майвайрин виниз тир бегьерар битмишарунин карда агротехникадин истемишунар галай-галайвал кьиле тухунихъ кьетӀен метлеб ава. Эгер салан майваяр гьасилун артухарунин жигьетдай агротехникадин истемишунар галай-галайвал кьиле тухун тавуртӀа, гуьзлемишзавай бегьерарни къачуз жедач.
+ГАТФАР вичин ихтиярда гьатнава. Ада багъманчийрин дердиярни артухарнава. Багълар цӀийи бегьердиз гьазурун патал гатфар жавабдар вахт я. Тарарин пунариз пер ягъун, зиянлу гьашаратрин мукар тергун, герек авачир хилер атӀун, ятар гудай хулар ремонт хъувун, цӀийи къелемар акӀурун ибур вири вахтуни истемишзавай серенжемар я. Вири и серенжемар багълара гатфарин сифте йикъарилай башламишна кӀанзавайбур я. Ингье агротехникадин кӀвалахар тухудай вахт атанва. КӀанзавайди багълар чешнелу гьалдиз гъун патал гьар са кӀвалах еридивди кьилиз акъудун я. Бегьер артухардай шартӀарикай сад багълариз бес кьадар яд гун я. Гатфариз бегьем яд агакь тавур тарциз кьурагьвили тади гуда. Ада емишар куьлуь, бегьер тӀимил гунал гъида. Багълара обрезка гьар йисуз тухузвай серенжем я. Кьурай, азар квай, сад-садавай гуьцӀ жезвай хилер атӀана кӀанда. Эгер тар къалин хилер алайди яз хьайитӀа, абур кьери ийида, нетижада тарце гзаф экв, рагъ гьатдай мумкинвал жезва. Гатфарин кьвед лагьай варз алукьзава. ЦӀийи бегьердалди хейлин вахт ама. Гьар са йикъакай хийир къачун, багълара агротехникадин кӀвалахар вахтунда тамамарун кьакьан бегьердин замин тирди багъманчийри фикирдай акъудна кӀандач. Районда хуьруьн майишатдин делилралди алай вахтунда карханайринни арендаторрин багълар 6 агъзур гектардилай алатнава. Багъларни хъсан накьвар авай, дигиз жедай хъсан чилера кутунва. Аквазвайвал, райондин руководство экономикадин дибдин хел багъманчивал вилик тухун, адан бегьерлувал хкажун патал алахъзава. Райондин руководстводин фикир гележегдани багъларин кьадар артухарун, гьа са вахтунда гектардин бегьерлувал хкажун я.
+АГЪАДИХЪ ихтилат уьзуьмчияр пат��л кьетӀен вахт алукьуникай, уьзуьмлухра агротехникадин гьар са кӀвалах вахтунда тамамаруникай физва. ЦипицӀдин тегьенг гелкъуьн истемишдай набатат я. Уьзуьмлухра агротехникадин гзаф кӀвалахар гатфарин вахтунал гьалтзава. ЦӀийи бегьердин бине кутун патал къулай гьава авай гьар са йикъакай менфят къачун лазим я. Алатай йисуз районда санлай 13 400 тонндив агакьна ципицӀар кӀватӀна. Районда уьзуьмри кьунвай майданар йис-йисандавай артух жезва. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+АДЕТ ТИРВАЛ, гьар йисуз цӀаяр кьунин хаталувал артух жезва. ХъуьтӀуькай хкатнавай салар, багълар, къурухрин уьруьшар кьурай векьикай, зир-зибилдикай михьиз цӀаяр язава. Тамарин къерехрив къурухар гвай ксарин мукъаятсузвилин нетижада шумудни са сеферда тамари цӀаяр кьур дуьшуьшар малум я. Ихьтин цӀаяр кьунар мукьвалмукьвал Ярагърин, ЦӀелегуьнрин, Магьарамдхуьруьн, Къуйсунрин ва Гилийрин тамара дуьшуьш жезва. ТӀебиатдал фейи инсанри цӀаяр хъийизва, цӀай туьхуьр тавунвай пӀапӀрусрин кьатӀар гадарзава. ЦӀаяр хаталу чкайрал авуни, абур тамавилелди хкадар тавуни, са гафуналди чи мукъаятсузвили еке зиянар арадал гъизва. Тамун патарив гвай хуьрерин агьалияр, абурун кӀвалер хаталувилик акатзава. Гьар йисуз Магьарамдхуьруьн лесничестводи са шумуд гектар чилел гьар жуьре жинсерин къелемар цаз тамар цӀийи хъийизва. ИкӀ алатай хемис юкъуз Къуйсунрин кьилихъ галай 39- кварталда I5002000-ДАВ агакьна пипин къелемар цанва. Ярагъкъазмайрин пограничный зонадин кьилихъ галай 5 гектар чилел кӀеви жинсинин тарарин къелемар кутуна. Гьар зулухъай абуру тумар, цилер кӀватӀиз Махачкъаладин лабораториядиз рекье твазва ва гьанай рази жедай жаваб хтайла абур цазва. И карди артух харжияр галачиз жуван зегьметдалди къелемар битмишардай мумкинвал гузва. Магьарамдхуьруьн лесничестводи кьуд райондин тамарал гуьзчивал тухузва ва абурухъ гелкъвезва. ИкӀ алай йисуз, Ахцегьиз мегъуьн, пипин, ясендин I200 къелем рекье тунва. Лесничестводин гьар са работникдихъ гуьзчивал тухузвай участокар ава. Абур мукьвал-мукьвал физ патрул ийиз хквезва. Участокда цӀай кьур дуьшуьшда гьасятда райондин лесничестводиз хабар агакьарзава. Лесничестводихъ яд авай машин ва цӀай хкадарун патал герек тир вири алатар ва тадаракар ава. Чна гьар йисуз хуьрерин администрацийрин кьилерихъ галаз договорар кутӀунзава. Абурухъ галаз сигъ алакъаяр хуьз алахъзава. ЦӀаяр кьур дуьшуьшра чаз гьабуру, хуьрерин агьалийри куьмекар гузва. Чи къуват агакь тийизвайла чна республикада авай пожарный центрдай куьмекдиз эверзава. ГьакӀни обшественный противопожарный бригадаярни кардик ква. Мад сеферда чахъ са тӀалабун ава. Гьаваяр чими хьуникди, хъач, цири кӀватӀдайдини, ял ядайдини гзаф жезваим адет я. ЦӀай кутунвай зир-зибил кана алахьдалди гуьзчивал авун, хъувунвай цӀай герек амачирла тамамвилелди туьхуьрун, цӀай квай пӀапӀрусар гадар тавун инсанривай тӀалаб��авай истемишунар я. ТӀалабда цӀай кьуна акур дуьшуьшра тади гьалда агъадихъ гузвай нумрадиз зенг авуна хабар гун; 8928878- 25-24.
+ЧИРВАЛ - им Аллагьди чаз ганвай виридалайни хъсан савкьват я. Гьа пишкешди инсандинни гьайвандин арада тафават твазва. Бес инсанрихъ галаз гекъигайла гьайванар, фикир авуниз ва чирвал къачуниз къерех тушни? Гьайванар анжах чпин гьевесрин есирда ава. Гьавиляй, акьул авай, фагьумлу, чирвал къачуз алакьзавай инсанрай айиб амалар акъатайла, абур акьулсуз гьайванрилайни агъуз аватзава. Амма инсанривай Аллагьдин вилик чпин дережа хкажиз алакьзава, чаз Халикьди гзаф мумкинвилер ганва. Абурукай сад чирвал къачун я. Пак тир Къуръанда илимдихъ ва чирвилерихъ галаз алакъалу 719 гаф ава. Мугьаммад пайгъамбардиз (салат ва салам хьуй адал) магъарада авайла Къуръандин сифте атай гаф «Икъраъ» тир, яни, им араб чӀалал «КӀела» лагьай гаф я. Гьадисда лугьузва: «Чирвал къачуниз чалишмиш хьун- им гьар са мусурман итимдин ва дишегьлидин буржи я». Гьикьван чирвилер къачуз хьайитӀа, гьакьван инсандихъ агалкьунар жеда.
+АЛЛАГЬ дишегьлидин зурба и ибадатхана чи эрадал къведалди 6-асирда эцигнай. Артемисиондин машгьурвал акьван чӀехи тир хьи, Грециядин вири агьалийри чпин пулар гьана эцигиз хьана. Чи эрадал къведалди 356-йисан 2I-ИЮЛДИЗ Герострата Артемидадин ибадатханадиз цӀай яна. Гуьгъуьнлай ибадатхана гележегда Азия дяведалди къачур Александр Македонский хайи юкъуз кана лугьуз риваят акъатна. 25 йисалай Александр шегьердив агатайла адаз ибадатхана виликдай авай гьайбатлувилелди хкажиз кӀан хъхьана. КӀвачел ахкьалдарунин кӀвалахриз регьбервал гузвай архитектор Дейнограта адан виликан акунар хвена, анжах дарамат гурарин кӀарариз ухшар авай мадни кьакьан бинедал хкажна. Ибадатханади зурба майдан кьазвай – II0-55 м, имарат кьве жергедалди элкъуьрна кьунвай стунрин (абур I27 авай) кьакьанвални гьейбатлуди тир – I8 метрдихъ агакьнавай. Адан къав мармардин сахсийралди кӀевнавай. Имаратдин лайихлувилерикай сад дибдай саки инсандин буйдихъ агакьна нехиш атӀанвай шикилралди безетмишнавай 36 сокун тир. Артемисиондин шикилрин галереядихъни лап чӀехи машгьурвал авай. И пак чкади римлянар атайлани цуьк ахъагъиз хьана. 263-йисуз Малый Азиядиз сухулмиш хьайи гатри ибадатхана тарашна, 39I-ЙИСУЗ Римдин империяда гзаф аллагьриз икрамун къадагъа авун нубатдин ягъун кьун хьана. Малум тирвал, гьеле мад кьве асирда Артемидадиз ибадат авун давам хьана. Анжах залзала хьайидалай кьулухъ и чка ичӀи хьана.
+ШЕЙХ Агьмед Йесеви гьеле аял вахтарилай башламишна Мугьаммада къалурай рекьяй физ алахъна. Пайгъамбар 63 йис хьайила кьейиди чизвай адаз вични гьа яшда аваз кьин кӀан хьана, гьикӀ хьи, пайгъамбардилай гзаф яшамиш хьун ада ВИЧ патал лайихсуз кар яз гьисабна. Амма ам кьенач. Ада ВИЧ гележегда яшамиш жедай кӀвал чилик туькӀуьрун эмирна. Ада чилик квай и кӀвале ученикриз тарсарни гуз хьана. Экуь дуьньядал экъечӀ хъийин тийиз ам и чилик мад 63 йисуз яшамиш хъхьана. Йесевидин ученикрикай сад тир вирида гьуьрметзавай сейид Мансур Ата са сеферда чилик квай малимдиз мугьман хьана. И чка акурла сифте адан рикӀиз гзаф дар хьана. Ахпа элкъвез-элкъвез хъсандиз тамашайла адаз и чка гегьенш бахча хьиз акуна. Гьасятда адан фикирни дегиш хьана: «Аллагьди вичиз кӀани лукӀ садрани дарда твадач». Къерехдилай тамашайла ихьтин чӀехи инсанри кечирмишзавайди азиятдик квай уьмуьр хьиз аквада, амма гьакъикъатда абур чеб патал ихьтин уьмуьр абуру женнетдив гекъигзава.
+ТАРИХДИН бязи чешмейри тестикьарзавайвал, Валерий Чкалова Кефер патан полюсдай акъваз тавуна Америкадиз лув гун мах я. Чкалов хатадай Ванкувердиз акъатна. Советрин летчик Америкадин континентдиз акъатуниз са багьна, рехъ жагъурун патал чи гьукуматди вичин летчикдикай инанмиш жедай хьтин мах туькӀуьрна. *** ИОСИФ СТАЛИН. Джугашщвили тӀвар ада I9I2- йисуз кьабулна. Ихьтин тӀварар адал вири къанни цӀуд алай. Эхиримжи къанни вад йисан вахтунда вождуни гьич са манат пулни харжнач. Магазинриз эсиллагь фидачир. Адан секретаррикай сад тир Борис Бажанова кхьенай: «Сталин гьамиша секин ва гьар са кӀвалах кьиле тухуз алакьдай кас тир. Кьадардилай гзаф кисай ва амалдар кас тир. Кьисас вахчуз алахъдай кас тир. Садрани, садазни са затӀни гьалалдачир, я рикӀелайни алуддачир. 20 йисалайни кьисас вахчудай. *** АЛЕКСЕЙ СТАХАНОВАКАЙ I935- йисуз социализмдин зегьметдин Игит хьана: малум тушир шахтерди са сменадин план I4 сеферда артух ацӀурна. 50 йис алатайла малум хьайивал, и нетижа къалпди яз акъатна, гьикӀ хьи, Стаханован норма са шумуд касди тамамарнавайди тир. Гьукуматди гьа и саягъда уьлкведа зегьметдин бегьерлувал артухарун кьетӀна. Идахъ галаз сад хьиз Стаханован гьални хъсан хьана. I936- йисуз адакай инструктор, са тӀимил вахтарилай шахтадин начальник хьана. I943ЙИСАЛАЙ цӀивиндин промышленностдин Министерстводин аппаратда кӀвалахна. Дуланажагъни пис тушир: вацра 2000 манат мажиб къачузвай (юкьван мажиб 475 манат тир). Адаз кьве машин авай. ВКП (б)- дин ЦК-ДА авай юлдашри Маленковаз кхьена: «Стахановахъ галаз хьайи суьгьбетрай малум жезвайвал, ада саки са затӀни кӀелзавач, культурадин жигьетдай гуьгъуьна амукьзава… Чна адаз кӀевелай туьнбуьгь авуна ва вичин уьмуьр цӀийикӀа туькӀуьр хъувун, ресторанриз тӀимил фин лазим тирди лагьана. Адан патав мукьвал-мукьвал вичин хуьруьнвияр къвезва, аквадай гьаларай абур са акьван хъсан инсанар туш, абуру адавай жуьреба-жуьре чпин хсуси дердияр кьилиз акъудун тӀалабзава. Эгер адавай кьилиз акъудиз тахьайтӀа, ам хуьруьнвияр, дустар рикӀелай алуднавай кас я лугьуз чинар кузва, адав эрекь хъваз тазва». *** МИХАИЛ ШОЛОХОВАН «Тихий Дон» роман чапдай акъатайдалай гуьгъуьниз ам чӀехи гьакимрин рикӀ алай кас хьана. Казакрин Вешенский станцияда вичин рикӀиз кӀандайвал я��амиш жез ацукьна. Шотландиядай ва Даниядай гъайи малар, хсуси самолет, Москвада хъсан кӀвалер авай. Ам гьакӀ Ленинский, Сталинский, Нобелевский премийрин лауреатни тир. Бязи делилри шагьидвалзавайвал, «Тихий Дон» кхьейди Михаил Шолохов ваъ, Федор Крюков тир. Тарихдикай материалар жуьреба-жуьре чешмейрай кӀватӀайди Р. МУРАДАЛИЕВ я.
+*Эгер куьн гьахъ туштӀа, и кар чуьнуьх тавуна хиве яхъ. *Суьгьбетчидихъ яб акализ вердишара. Ада вичикай суьгьбет ийидайвал руьгьламиша. *Маса касдиз гзаф рахадай мумкинвал це, адан суьгьбет кьатӀмир ва жув тӀимил рахаз чалишмиш хьухь. *Куьне лагьай фикир патав гвайдаз вичинди хьиз гьисабдай мумкинвал це. КАМАЛЛУЙРИН МЕСЛЯТАР
+*Авай гаф чинал лугьудай душмандикай ваъ, чинал чин чуьхуьдай дустуникай кичӀе хьухь. *Акьуллубур чеб- чпихъ галаз душман жедач,ахмакьбур дуст жедач. *Алчахдикай дуст кьадайди вич алчах я. *Ахмакь дустунилай акьуллу душман хъсан я. *Бегьема итимди дустар кьадач, адаз дустар жагъида. *Бегьемсуз дуст жедалди тек амукьун хъсан я. * Бурж вугудайла-дуст, бурж къахчудайла-душман. *Буьркьуьди буьркьуьдан дуст жеда. *Вафасуз дуст авайдаз душман герек туш. *Ви душман кӀанзавайдаз вун кӀанзавач. *Ви душмандин душман ви дуст я. *Вири крарин цӀийидалай, дустунин куьгьнеди хъсан я. *Виш дуст тӀимил я, са душман- гзаф. *Виш манатдилай са дуст хъсан я. *Гьуьрметди гьуьрмет къазанмишда. *Дуст авачирди бегьем инсан туш. *Дуст атайла,шадвал чуьнуьхмир.
+АЛАТАЙ гьафтеда, Магьарамдхуьруьн райондин Советск хуьре футбол къугъвадай гъвечӀи майдан ачухуниз талукьарнавай шад мярекат кьиле фена. Мярекат 7- апрелдиз къейдзавай «Вири дуьньядин сагъламвилин йикъаз» ва Ватандин ЧӀехи дяведа Гъалибвал къазанмишайдалай инихъ 77 йис тамам хьуниз талукьарнавайди тир. И шад мярекат тебрикдин гаф рахуналди «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьилин 1- заместитель Фейруддин Рагьимханова ачухна. -Ихьтин майданар ачухуни районэгьлийрин сагъламвал хкаждай, спортдал рикӀ алайбур сад ийидай мумкинвал гуда. Гьукуматдин, республикадин регьберрин куьмекдалди, агьалийрин уьмуьрдин ери хъсанарунихъ, къулай шартӀар тешкилунихъ элкъуьрнавай программаяр чи районда жавабдарвилелди тамамарзава,къейдна Ф. Рагьимханова. Гуьгъуьнлай рахай РДДИН федеральный казначействодин контрольно-ревизионный Управлениедин начальник Буньямудин Гьасанова, Советск хуьруьн администрациядин кьил Эмирагъа Асварова хуьруьн агьалийриз спортдин тарихда хьанвай и шад вакъиа мубаракна ва и кардик лайихлу пай кутурбуруз чухсагъул малумарна. Эхирдай зуьрнедин ван кьилел алаз майдан ачухунин гьакъиндай шагьидвалзавай яру лент атӀана. ЦӀийиз ачухнавай майдандал райондин спортшколайрин тербиячийрин арада мини-футболдай акъажунар кьиле фена. А.АЙДЕМИРОВА.
+АЛАЙ ЙИСАН I2- мартдилай 5- июндалди Дагъустан Республикада «ЭКО-ТУР» лишандик кваз, туристар къвезвай тӀебиатдин объектра экологиядин мярекатар кьиле фида. РД- дин туризмдин ва халкьдин художественный кеспийрин Министерствойри, жегьилрин крарин, тӀебиатдин ресурсрин ва экологиядин Министерствойрихъ, тамун майишатдин Комитетдихъ, муниципальный тешкилатрихъ ва бизнесдин карханайрихъ галаз са жерге мярекатар тухун планламишнава. ИкӀ, «ЭКО-ТУР» лишандик кваз мярекат Магьарамдхуьруьн райондани тешкиллувилелди кьиле фена. Махачкъаладай атанвай туризмдин волонтерри, волонтерар-экологри, чкадин МР- дин жегьилрин активни галаз Приморск хуьруьн сергьятда гегьенш субботник тухвана. Мярекат Приморск хуьруьн школадин гьаятда 50 дав агакьна верхи тарарин къелемар цунилай башламиш хьана. МРДИН жегьилрин крарин ва туризмдин рекьяй отделди, кьиле Фарид Бейбутов аваз, иштиракчийрив зирзибил кӀватӀдай шешелар ва бегьлеяр вугана. КӀватӀай зирзибил кадардай улакьарни гьазурна. Пуд патал пай хьайи I50 касдикай ибарат тир дестеди Каспий гьуьлуьн 500 метр мензил ва Приморск хуьруьз гьахьдайла авай тамун уьруьшрай 250 шешел зирзибил кӀватӀна михьивилер авуна. Тешкиллувилелди кьиле фейи эко-субботникда атанвай мугьманри ва райондин Самур зонадин школайрин аялри, малимри активвилелди иштиракна. Михьивилерин мярекат Магьарамдхуьруьн мискӀиндин патай дуьзмишнавай суфрадихъ Мумин Гьажи Бидирханова гьазурай аш тӀуьналди акьалтӀарна. А. АЙДЕМИРОВА.
+Гьар гафунал чӀугвазва къул, Чаз чилни гьакӀ, девлетни бул. Кьил хкажай душмандин хур, Ядай къуват авазва чахъ. Россиядин Игит аскер, На лугьуда- язва лекьер. Бендеррин чӀуьлав пехъер, Тергдай къуват ава чахъ. Рейхстагдал Яру пайдах, Хкажна квез гайи тарсар. Чир тавур Гитлеран дустар, Тикрардай къуват ава чахъ. Чаз дяве-къал, хьайид туш хуш, Ислягьвилин чун язва къуш. Гьар са шайтӀан ийидай буш, Путин халу авазва чахъ.
+Къе гьуьжетра гьатнава халкьар, Са вахтара тир абур стхаяр-вахар. САДА-САДАЛ вегьез чӀуру буьгьтенар, Дуьньядихъ вил галамаз рекьизва жаванар. Россияди квез гайила эвер, Къарагъна куьн, дагъдин лекьер.
+Лезги, авар, лакви, дарги Хайи Ватандихъ ялзавай вири. Лугьуз жедач дагъви хциз кичӀе я. Чи Дагъустан кьегьалрин уьлкве я. Нурмагьамед хьтин рухваяр чаз чешне я. Дагъви дишегьли Игит хцин диде я. Нурмагьамед десантник яз, Женг чӀугуна душмандихъ галаз. 26-йиса авай жегьил жаванди Къаст авуна вичи-вичин чандиз. Зулумкаррин къастарилай, ЖУВА-ЖУВ кьиникь регьят акуна. Хъиткьинарна гранат гъилевай, Игитвилелди вич азад авуна. Куьрпе бала етим хьана, Жегьил свасни хендеда. ДИДЕ-БУБА гъамлу хьана, Гьатна зурзун беденда. Дидедин дерт кьезил жедач, Игитдин гъед гуналди. Накъвар вилеривай кими жедач, Игит яз хва кьиналди. Мус жеда и дяведин эхир? Инсанар хьанва ийирни-тийир. РикӀин къене хер, вилерал накъвар, Алаз, кур хьанва къе Ватандин халкьар. Эй инсанар, сабурлу хьухь! Чандай акъуд азгъун –гьарай. ДИДЕ-БУБАДИН язух ша квез Амач кӀвале абур��з кьарай.
+АЛАЙ гьафтеда, кӀвалахдин гуьруьш яз, региондин гьафтедин сергьятра аваз, Магьарамдхуьруьн райондиз Россиядин Федерациядин Гьукуматдин Думадин депутат Артем Бичаев мугьман хьана. Райондин администрациядин залда Госдумадин депутат Артем Бичаев, «Магьарамдхуьруьн район» МР- дин кьил Фарид Агьмедов ва РД- да авай вирироссиядин халкьдин фронтдин региондин отделениедин руководитель Джамалудин Шигабудинов, райондин агьалийрихъ галаз гуьруьшмиш хьана. И гуьруьшда духтурри, малимри, СВО- да телеф хьайи Примован ва Сафаралиеван хизанри, жегьилрин ва общественный идарайрин векилри иштиракна. Гуьруьшдин кӀвалахда Артем Бичаева, Магьарамдхуьре цӀийи поликлиникадин дарамат эцигунин, Филерин хуьруьн агьалияр целди таъминарунин, Тагьирхуьруьн къазмайрал цӀийи школа ва КьапӀиркъазмайрал аялрин бахча эцигунин гьакъиндай арзаяр кьабулна. Атанвай мугьманди гуьруьшдин иштиракчияр вичин кӀвалахдихъ ва СВО- дин жигьетдай вичин везифайрихъ галаз танишарна. Гуьгъуьнлай, Госдумадин депутат райондин Кьил Фарид Агьмедов ва РД- дин Халкьдин Собраниедин депутат Мусафенди Велимурадов Магьарамдхуьруьн ЦРБ- дин кардик квай поликлиникадиз мугьман хьана ва агьалийриз къуллугъ авунин жигьетдай гьалар ахтармишна. Кардик квай куьгьне поликлиникадин кӀвалахдихъ, шартӀарихъ галаз таниш хьайи депутатди, дугъриданни, алай аямдихъ галаз кьадай шартӀар авачирди, духтурриз азарлуяр кьабулзавай кабинетар дарзавайди, дараматдин къаварай тӀилияр къвезвайди ва дарамат вири санлай чкӀидай гьалда авайди акуна. ГьакӀни, депутат цӀийиз эцигзавай поликлиникадин фундаментар янавай амма эцигунрин кӀвалахар акъваз хьанвай участокдиз килигна. Здравоохранениедин дараматдилай гуьгъуьниз мугьманар Магьарамдхуьре авай алай аямдин «Жемчужина» тӀвар алай аялрин бахчадиз фена. Гуьруьшдин эхирдай райондин кьил Фарид Загьидиновича, Артем Александровичаз райондиз мугьман хьунай ва муниципалитетдин тӀал алай месэлаяр гьялунин карда гьевеслувал къалурунай чухсагъул лагьана.
+Пак буржи тамамарун гьар са жегьилдин хиве ава
+Апрелдин вацра райондин военный комиссариатдин идарада кьадардилай артух гьерекатар жеда. ГьикӀ лагьайтӀа, адет хьанвайвал, гьар йисан l5- апрелдилай l5- июлдалди гатфарин призыв кьиле тухузва. Магьарамдхуьруьн райондай гатфарин призывдин са десте жегьилар пак буржи тамамариз рекье тунва. Идан гьакъиндай чи корреспондент Афисат Айдемирова райондин военный комиссар Эльман Гьажиевахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва алай вахтунда авай гьаларин гьакъиндай са шумуд суал гана. - Эльман Рафикович, алай вахтунда уьлкведа ва къеце патара авай гьалар акьван пайгар тахьуни призывдин кӀвалахдиз кьецӀ гузвани? - Призывдин кӀвалах вичин къайдада аваз физвайди я. Ватан хуьн чи гьар садан буржи я. За фикирзавайвал, армия- им жавабдарвилин ва уьтквемвилин школа я, гьаниз килигна гьар са эркекда и школа акьалтӀарна кӀанда. Алай йисуз чна районда са вишев агакьна жегьилар пак буржи тамамариз рекье твада. l3- апрелдиз ругуд касдикай ибарат тир са десте рекье тунва. Яни къуллугъдин гьакъиндай кьабулнавай ФЗ- да дегишвилер хьуниз килигна l8 йисалай 30 йисалди яшда авайбуруз, яни l996- йисалай 2004- йисара ханвай жегьилриз армиядин жергейриз эвер гуда. Инал заз са кар къейд ийиз кӀанзава, армияда къуллугъзавай жегьилар СВО- диз тухузвач. - Повесткаяр вахчунвай жегьилри и жигьетдай вуч лугьузва? - Гьелбетда, жуван Ватан, жув хьайи хуьр, шегьер, къекъвей куьчеяр хуьн чи гьар садан буржи тирди фикирдай акъудна виже къведач. Алай вахтунда жегьилриз Ватандин чӀехи дяведин иштиракчияр хьайи чи чӀехи бубаяр, адалай инихъ чна иштиракнавай дявейрин иштиракчияр чешне хьанва. Чаз райондай ракъурнавай жегьилрин къуллугъдин гьакъиндай къуллугъзавай воинский частарай мукьвал- мукьвал Чухсагъулдин чарар хквезва и карди чак дамах кутазва. Повесткаяр агакьнавайбурун арада садкьвед кьил къакъудиз кӀанзавайбурни жезва. Амма 53нумрадин Федеральный закондин 24- статьядин бинедаллаз муьгьлет гузвайбур галачиз амай вирибуру къуллугъна кӀанда. Гилалди повесткаяр хуьруьн администрацийрин кьилерилай, паспортдин столрай, заказдин къагъазар ракъуриз агакьарзавай. И мукьвара чаз повесткаярни элетронный къайдада ракъурдай мумкинвал жеда. Пак буржи тамамарун гьар са жегьилдин хиве ава. - Эльман Рафикович, чи уьлкведи тухузвай дяведин махсус операциядикай виридаз хабар я. Икьрардин бинедаллаз къуллугъзавайбурукай са кьве ихтилат авуртӀа жедачни? - Икьрардин къуллугъ тухузвайбуруни Ватан хуьн чпин кьилин везифа тирди кьадардилай артух гьиссзава. Гуьгьуьллувилелди СВО- диз физвайбурун кьадарни югъ- йикъандивай артух жезва. ИкӀ, Гъепцегьрин хуьряй са хизандай пуд стхадини ваха къуллугъзава. Ихьтин са хизандай кьвед- пуд хци къуллугъзавайбурни хейлин ава. СВО- дин
+иштиракчияр тир са кьадар районэгьлияр къалурай уьтквемвилерай, жуьрэтлувилерай гьар дережайрин медалриз лайихлу хьанва. Гьайиф хьи, чи шадвилерихъ туькьуьлвилерни галачиз жезвач. Ватан хуьнин карда чпин чанар гьайиф татана къуллугъ намуслувилелди кьи
+Пак буржи тамамарун гьар са жегьилдин хиве ава
+ле тухвай игитрин тӀварар эбеди яз чи рикӀера амукьда. Чи чӀехи бубайрин игитвилер чаз чешне хьана, гьабурун игитвилер акьалтзавай несилдиз чешне жеда. Гьар са аскер пак буржи, везифаяр тамамарна вичин хайи ватандиз, хизандиз хтун чи мурад я. - Амин. Сагърай куьн.
+-АДИЛ Магьмудович, малум тирвал сельский поселенияр патал чкадин метлеб алай месэлаяр федеральный законди тайинарнава. Куь фикирдалди, абурукай кьилин месэла гьим я? - Хуьруьн администрация патал законда къалурнавай вири месэлаяр важиблубур, ян тагана гьялна кӀанзавайбур я. Вучиз лагьайтӀа, абурун асул макьсад хуьруьн поселениед��н сергьятдал алай агьалийрин гьал-агьвал, дуланажагъдин шартӀар хъсанарун, абуруз ял ядай, зегьмет чӀугвадай къулай шартӀар тешкилун я. -Хъсан жедай и жигьетдай куьн кьиле акъвазнавай хуьруьн администрацияди тухузвай кӀвалахрикай куьрелди ихтилат авунайтӀа. -Эвелни эвел чун санитариядин, хуьре михьивал хуьнин, къайдайрал гуьзчивал авунин месэладал машгъул я. Кьилди къачуртӀа, яшайишдин зирзибил вахтунда кӀватӀна тухудай улакь, абур кадардай чка ва жавабдар кас тайинарнава. Мукьвал- мукьвал субботникар тухузва. ХУЬРУЬН администрациядин работникдин йикъан вилик зун «Магьарамдхуьруьн сельсовет» администрациядин кьил Муслимов Адил Магьмудовичахъ галаз гуьруьшмиш хьана ва адавай са шумуд суалдиз жаваб гун тӀалабна. 4 АЛАЙ йисан февралдин вацра Магьарамдхуьруьн почтадин алакъадин отделда 1классдин почтальон яз кӀвалахзавай Алехалум Гьажиагьмедовна МИСРИХАНОВАДИЗ яргъал йисарин гьакъисагъ зегьметдай, хиве авай везифаяр чешнелудаказ кьилиз акъудунай, пешекарвал ва кӀвалахдиз вафалувал къалурунай Дагъустан Республикадин УФПС –дин директор Р.А. Алибегован къул алаз Гьуьрметдин грамота гана. А. Мисриханова 1952- йисуз Магьарамдхуьруьн райондин ЦӀелегуьндал дидедиз хьана. Вичин хизан кутурдалай кьулухъ ам Магьарамдхуьре яшамиш жезва. Почтада кӀвалахунин зегьметдин стаж 36 йисалай виниз алатнава. Ада хуьруьнвийрин патай гьуьрмет къазанмишнава. Алехалум Гьажиагьмедовна 5 веледдин дидени я. Шабагь мубарак авуналди, почтадин къуллугъдин важиблу пеше хкяна, агьалийрин игьтияжар тамамарзавай адаз чухсагъул. Къуй квехъ чандин мягькем сагъвал, хизандани хушбахтлувал ва берекат артух хьурай! Квез мубаракзавайди райондин «Самурдин сес» газетдин коллектив.
+20- апрель, 2024- йис. -Хуьруьн рекьер, куьчеяр гьи гьалда ава? -Гьабурни чи гьар йикъан везифайрик ква. Са шумуд куьче чирх вегьена туькӀуьрнава. Ленинан, Валентин Эмирован, Абас Исрафилован, Гагаринан ва Д. Фатахован куьчейра асфальт цана акьалтӀарнава. -Алай йисуз асфальт авачир куьчейра къир цун пландик квани? -И йисузни къир цун патал чна пландик кутунвай куьчеяр ава.
+-Агьалияр хъвадай, дигидай целди таъмин яни? И жигьетдай квел гьихьтин четинвилер гьалтзава. -Хъвадай цин дарвал алай вахтунда авазва. «Джепельский» тӀвар алай цин чешмеда авай цин кьадар агъуз аватнава. Гьаниз килигна, Магьарамдхуьруьн райондин ЖКХ-ДИ хъвадай цин график гьазурнава ва адал асаслу яз агьалияр хъвадай целди таъминарзава. Юкъуз сятдин 6.00 далай I2.00 кьван, няниз 16:00 далай 21:00 кьван вахтунда яд ахъайзава. Къейд ийин агьалийрин сагъламвал фикирда кьуна, вацра са сеферда хъвадай цин анализ ийизва. -Дигидай цин месэла гьикӀ акъвазнава? -Дигидай цин месэла хцибурун жергеда ава. Зун и месэла гьялун патахъай пара алахънава. - Адил Магьмудович, куьне регьбервал гузвай коллективдикай кьве ихтилат авунайтӀа хъсан тир. -Чи гъвечӀи коллективдин везифаяр, къайгъуяр къалин я. Йикъа къвезвай агьалийриз гьар жуьре справкаяр гун, арзаяр кьабулун, документар къайдадик кутун чи гьар йикъан везифайрик акатзава. Яргъал йисара чпин везифаяр жавабдарвилелди тамамарзавай кьилин заместитель Рамалданова Ханхалум, ахпа Шамсудинова Мария, Рамазанова Диана, Адиширинова Сана, Бейбутов Бейбут чна и ксарин тӀварар еке гьуьрметдивди ва дамахдивди кьазва. - Адил Магьмудович, квез ва коллективдиз алукьзавай хуьруьн администрациядин югъ мубаракрай, идалай кьулухъни Квез агьалийрин къуллугъда акъваздай чандин сагъвал ва уьмуьрдин хушбахтлувал хьурай.
+МУЬЖУЬД лагьай класс. Физикадин тарсар чи расписаниеда сифте яз тунва. Сад лагьай йикъалай заз и тарс дакӀан хьана. Тарсни ваъмалим. Гачал Гьамид. Вирида адаз гьакӀ «Гачал» лугьузвай. РикӀ тӀардай, кефиник хкӀадай гафарин устад. Рушарик артух хуькуьрдачир: «Дишегьлийрин акьул дабанда авайди я, квекай Софья Ковалевскияр хкатдач, якъин я. Гьавиляй, артух за жуваз тадини гудач, анжах кьежей мецериз къай гумир, кисна ацукьа, заз хъел гъимир. Пудар за квез, савкьватар хьиз пайда». Малимдин залан, агъу квай гафар ван хьайила, цӀай хьтин Мерзиятни кацин пацук акатай кьиф хьиз кьурадай. Бес чна, гадайри, вуч авурай? Чна кьвед лагьай сменада кӀелзавай. Чи школа куьгьне, совет вахтара халкьди эцигнавай чикӀизвай дараматра авай. Декабрдин варз тир, йифер фад жезвай. Малимди чаз гайи хабарди чун серсер авуна: «Ислен юкъуз, чи Эйнштейнар, физикадай ахтармишунин кӀвалах тухуда. Къайда паталди хьайитӀани гьазур хьухь». Виридак къурхувал акатна. Тарсни расписаниеда 4 лагьайди тир. Урусри ислен югъ залан югъ я лугьуда. Дугъриданни, гьакӀ я. Ингье лагьай югъни алукьна. Гьашимни Марият садлагьана азарлу хьана. Абур школадиз атунни авунач. Гуьгьуьлар тамамвилелди чӀур хьана. Гьашим хьиз, катиз жедач, дахдин чӀулунин тӀеам заз хъсандиз чизвай. Чара авач, эхна кӀанда. Тек са Мерзиятаз ахтармишунин кӀвалахдикай гьич къайгъу авачирди хьиз аквазвай. «Эгь, игитар, рикӀ дабандиз фенвани? Куь дневникар иер «двойкайралди» ацӀуда. Зун хьаначиртӀа, куьне вуч ийидай?». Идани кузвай хирерал кьел вегьен хъийизва. «КичӀе жемир,- давамарна ада,- куь далудихъ зун гала». Мерзията сумкадай пуд масмарни хех (плоскогубцияр) акъудна. Хехиналди кьве масмар ада розеткада туна, пуд лагьай масмар абурун винел вегьена. Вири школада эквер хкахьна. Директорди: «И къулайсузвилер яраб мус куьтягь жедатӀа»,- лугьуз мурмурар ийизвай. Чара хьанач: директорди аялар кӀвалериз ахъай хъувуна. И гъилера чун Мерзията къутармишна. Бес пака? ИкӀ жедач, кӀелна кӀанда. Гьа йикъалай зун электричество еке къуват тирдан гъавурда гьатна. Школа акьалтӀарайла зи аттестатда физикадай «вад» авай. Наби НАБИЕВ, Россиядин лайихлу малим.
+КРОССВОРД ЧНА лезгийри, чи чӀала ишлемишзавай, къецепатан уьлквейрин чӀалай атанвай гафарикай туькӀуьрнавай кроссворд гузва куь фикирдиз.
+Дуьз царара: 5. Грекрин- чӀулав жигердиз мекьи хьайила арадал къведай азар. 6.ФРАНЦУЗРИНАДАН са стӀалди балкӀан ярхарда лугьуда. Туьтуьндик, тембекдик квай зегьерлу затӀ. 8. Французрин- лезетлу, зериф багьа недай затӀ, хуьрек. 11. Инглис- компьютердин программадин чӀал. 14. Инглис- спортдин сирнавдай жуьре. 15. Китай- 2000 йис идалай вилик Китайда арадал гъанвай декоративный, гъвечӀи кӀвачер квай, гзаф чӀар алай кицӀ. Китайда адан тӀвар ФУ я. 16. Грекрин- бицӀи аялри месик йифиз кьежирун - азар (са вахтара и уьзуьр квай жегьилар армиядизни тухузвачир). 17. Французрин- Аллагь аваз хьунухь инкар ийизвай кас. 20.Латин.- Дегь заманадин грекрин сеняткарвилин, пешейрин, илимдин тереф хуьдай, куьмекдай аллагь (богиня). 22. Латин.- норма, лимит, акьалтӀай тайин кьадар. 23. Грекрин- электрод, пуд электрод авай лампа. 26. Латин.- дин, мегьзеб. 27.Латин.- судда векил. 28.Испан.- Яргъи тум галай жидадалди яц ажугълу ийидай атлу. Корриада балкӀандал алайди. Тик царара: 1.Немец.- буржунин чар. 2.Араб- лап куьлуь хтар. 3.Французрин- са кьадар аскеррикай ва я забастовка ийизвай рабочийрикай ибарат къаравулрин десте. 4. Венгриядин- симерал бицӀи кутӀадал ядай музыкадин алат. 7.Урус- лацу ва я хъипи атирлу цуьквер жедай цацар алай тар. 9.Латин- кьилин фикир, идея. 10. Француз.- къизил ва я валюта са гьукуматдай муькуьдаз ракъурун 12.Грекрин- минерал, гипсдин са жуьре. Вацран къван. 13. Грекрин- дегь заманадин грекрин – са пай инсан, муькуь пай балкӀан 18. Араб- мусурманрин школа. 19. Португалиядин- ацтекрин чуьхвер. 21.Италиядин- къизилдин ич, томат. 24. Араб- мусурманрин диндин Кьилин ктаб. 25. Туьркерин- са бязи мусурманрин гьукуматра министр, султандин эрчӀи гъил. Наби НАБИЕВ.
+АДЕТ ХЬАНВАЙВАЛ , гьар йисуз Дагъустан республикадин Кьил Рамазан Гьажимурадович Абдулатипова Халкьдин Собраниедиз кхьенвай чар к I елуниз талукьарнавай сессия кьиле тухузва . Ик I 6февралдиз нубатдин парламентский сессия кьиле фена . Сессиядин к I валахда РДДИН гьукуматдин , муниципальный тешкилатрин кьилери , федеральный органрин къуллугърин ва общественный идарайрин векилри иштиракна . Чи райондай сессияда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин Кьил Фарид Агьмедовани райондин Собраниедин председатель Абубакар Ханмагьамедова иштиракна . Сессиядал , 20I6ЙИСУЗ республикадин къуллугъра , экономический ва общественно политический процессра къайда тунин карда , Дагъустан республика агалкьунралди мад са дережа хкаж хьанвайдакай гегьеншдиз лагьана . Кьуд йисан вахтунда чи халкьдин вилик акъвазнавай хци месэлаяр гьялна ; РД дин сергьятра РФ дин гражданрин хатасузвал , ихтиярар ва азадвал хуьн таъминарна , уьмуьрдин вири хилера законлувал , къайда къанун тестикьарна . Эвелимжи проектар тамамарунин нетижада дагъустанвийрин социальный , экономический , культурный ва общественно – политический уьмуьр гуьнгуьна туна , республика турбулетный гьалкъадай акъатна ва экономика вилик тухунин рекьяй са жерге регионрилай вилик акатна . Эхиримжи кьуд йисан вахтунда Дагъустан , Россиядин динамичный къайдада вилик физвай регионрин жергеда гьатнава . Республикада тахсиркарвилерин кьадар 2,8 сеферда агъуз хьанва . Милли терроризмдиз акси комиссиядин регьбервилик кваз , гьакъикъатда Дагъустандин сергьятдал кардик квай диверсионно террористический дестеяр михьиз тергна ва амай к I усарихъ галаз женг тухузва . Дагъустандин муфтий шейх Агьмад Гьажидин ва Махачкъаладинни Грозныйдин Варлаамдин агъа , епископди къуват гуналди Ахульгодин кьисметдин гьуьрметдай тарихдинни культурадин мемориал эцигна . Акьалт I навай йисуз республикада гзаф кьадар макроэкономический къалурунар хкаж хьанва ; промышленный гьасилунар 36,3 процент , консолидированный бюджетдиз налогрин ва налогар тушир доходар I7,5 процент , кьилин капиталдин инвестицияр 3,8 процент , эцигунрин рекьяй тамамарнавай к I валахар 4,0 ва хуьруьн майишатдин продукция 4,7 процент . 20I6ЙИСУЗ 34 дарамат кардик кутуна , абурукай I4 школа , I2 аялрин бахчаяр ва I0 дарамат здравоохранениединбур я . Махачкъалада алай вахтунихъ галаз кьазвай зурба перинатальный центрдин дарамат эцигун акьалт I арнава . Каспийск шегьерда I224 аялдивай чирвилер къачуз жедай школа эцигнава . РФ дин Президент В . В . Путина са шумуд сеферда бажарагълу аялрихъ галаз к I валах тухуниз эвер гана . Иниз килигна алатай йисуз республикада « Сириус » т I вар алай образованиедин центр ачухна . Хуьрера авай медицинадин идарайрин материалринни техникадин базаяр мягькемарунин гьакъиндай к I валах давам жезва . Гунибда , Рутула ва Хунзаха больницаяр , поликлиникаяр эцигнава ва кардик кутунва . 20I7ЙИСУЗ республикада ц I ийи онкологический центр эцигун пландик ква . Эхиримжи йисара промышленный гьасилунар кьве сеферда артух хьанва ва кьилин технологийрин 970 чка тешкилнава . Дагъустанда кьет I ен фикир гузвай хилерикай сад агропромышленный комплекс я . « Гужлу АПК » эвелимжи проектдин рамкайра аваз , кластерный къайдада эгеч I унин нетижада чалай уьзуьмчивал вилик тухун хуьз алакьна ва 20I6 – йисуз I50 агъзур тонн уьзуьмар к I ват I на ( им уьлкведа 2 – чка я ). Абурукай 82 тонн переработка авуна ва и карда Дербентдин ва Избербашдин чехиринни коньякрин заводрин директоррин лайихлувал екеди хьана .
+Малдарвилин продукция гьасилунин кардани агалкьунар ава . Яни як 7.5, нек 2.8, какаяр 5.6 процентдин артухарнава . Алатай йисуз балугъар 30 процентдин артух гьасилна .
+Кадарнавай чилер , хуьрер гъиле хкьунив мукьуфдивди эгеч I унин месэлани къарагъарна . Чи дагълара экологически михьи хъсан еридин продукция гьасил жезвайди фикирдай акъудна виже къведач . 20I6 – йисуз Дербентдин райондин ругуд хуьруьв хсуси эменнидиз I400 гектар чилер вахканва . Ругуд йисан вахтунда кьиникьар т I ими�� хьанвайди , амма ДТП рин нетижада йиса 500 кас рекьизвайди къейд тавуна жедач . Республикада адетдин культурадин центраяр ачухунин к I валах давам жезва . Алай вахтунда 300 центр кардик ква . 20I6ЙИСУЗ республикадин 24 спортсменди олимпиадада иштиракна ва I0 медаль къазанмишна . Абурукай 2 къизилдин , I гимишдин ва 7 буьруьнждин медалар я . Эхиримжи йисара республикада 25 агъзур кв . метрдал спортдин 62 дарамат эцигнава . « Труд » стадион ц I ийик I а туьк I уьр хъувунин пуд лагьай этап акьалт I арнава . РФ дин Президент В . В . Путинан Указдалди 20I7ЙИС « Экологиядин йис » яз малумарнава . Экологиядин месэлаяр гьалуниз гьукуматди I94 млр . манат чара авунва . Республикада экология хъсанарунин ва туристар желб авунин мураддалди Каспий гьуьлуьз яд авахьзавай чешмеяр тамамвилелди михьунин чарасузвал ава . Чкадин самоуправление – им виридалай халкьдиз мукьва къуллугъдин система я . Инсанри власть кьабулзавай къайдадилай чкадин самоуправлениедин органрин к I валахдин нетижалувал аслу жеда . Кьуд йисан вахтунда тестикь хьайивал , республикада гьалар хъсанариз чалай алакьзава . Обществодихъ галаз хуьзвай сигъ алакъадилай властдин ери аслу жеда . Уьлкведа россиянвияр , россиядин миллетар , Дагъустандин халкьар сад ийизвай ватанпересвилин процесс кьиле физва . Чи стратегиядин рекьер республикадин эвелимжи проектрихъ галаз суьретламишзава . И проектрин мурад метлеб Дагъустан республика турбулентный яру ц I арц I ивай чара авуна яшайиш патал къулай къацу ц I арц I из мукьва авун я . Санал чавай республика , уьлкве патал гзаф крар ийиз алакьна . Амма вилик авуна к I анзамай к I валахар , ц I ийивилерин курс давамарун кума . Гьар са кас патал республикадин ва уьлкведин кьисмет жуван хсуси интересрилай , дамахрилай вине ва багьа хьана к I анда . Гзаф миллетрикай ибарат тир республикадин , уьлкведин халкь сад хьайила садавайни адан винел гъалибвал къазанмишиз жедач .
+23ФЕВРАЛДИЗ Магьарамдхуьруьн райондин Администрацияда Дагъустандин Республикадин гражданвилин оборонадин министр Нариман Къазимагьамедова агьалияр кьабулна . Анал гьак I « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедова , райондин депу татрин Собраниедин председатель Назир Алиярова , ва республикадин ведомствайрин сотрудникри иштиракна . Гуьруьшдиз райондин агьалийри , образованиедин хилен пешекарри , тешкилатрин ва идарайрин кьиле авай ксари , вири санлай II касди , чпин месэлайрикайни т I алабунрикай лагьана ва суалар гана . Магьарамд хуьруьн райондин агьалийрик секинсузвал кутазвай вири месэлайрай Нариман Къазимагьамедова баянар гана . Гуьруьшдал къарагъарнавай вири месэлаяр ада фикирдиз къачуна . Бязибур ада чкадал гьялна , масабур гьялун патал талукь органриз тапшуругъар гана ва амайбур мукьвал вахтунда гьял авун хиве кьуна . ЖАННА .
+22ФЕВРАЛДИЗ Магьарамдхуьруьн культурадин К 1 вале Ватан хуьзвайбурун югъ гурлувилелди къейдна . Мярекатдал сифте гаф « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедоваз гана . Гьуьрметлу мугьманар , аскерар интернационалистар , Советрин ва Россиядин Армиядин жергейра къуллугъ авур вири районэгьлияр , 23фералдин югъ чи уьлкведин гзаф несилри вири халкьарин сувар хьиз кьабулнава . И суварихъ ватанпересвилин дерин мана ава . Ч I ехи ва баркаллу рехъ кечирмишна Россиядин Армияди . Ада уьлкве къецепатан душманрикай умудлудаказ хвена . За къе вири
+районэгьлийриз и гуьзел сувар мубаракзава . Заз квекъ мягькем сагъламвал , руьгьдин к I евивал ва вири к I валахра агалкьунар хьана к I анзава . Гуьгъуьнлай Афганистандин дяведин ветеран « Яру гъед » ордендин сагьиб ОР ППСП ОМВД дин отделениедин командир , старший прапорщик Фергъадин Разаханов ва маса юлдашар тебрикдин гафар рахана . Мярекат шад гьалара школада лап хъсандиз к I елзавай аялрив паспортар вахкуналди давамарна . Ахпа Ст I ал Сулейманан т I варунихъ галай музыкадинни драммадин театрдин артистрин коллективди чи районэгьлийриз тамаша концерт
+къалурна . Театрдин артистри чи лезги халкьдин виликан девиррин адетрикай , яшайишдикай са жерге сегьнеяр къалурна ва манияр лагьана .
+Даниил Граниназ , Ленинград гьалкъадай акъатна 75 йис тамам хьайила …
+16ИЮЛДИЗ Магьарамдхуьруьн райондин администрациядин заседанийрин залда алай вацран 14июлдиз Гъепцегьрин хуьруьн къерехда чка хьайи кардиз , гьакъикъи « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Загьидинович Агьмедов экуьнахъ вичин к I валахал физвай вахтунда , чинал маскаяр алай , таниш тушир камуфляждин форма алай военныйри главадин машиндин рехъ ат I ана , авачир буьгьтенар кутуна ам акъвазарунин , гуьгъуьнлай тухвай ахтармишунрин ва чка гуз тежедай маса татугайвилерин гьерекатриз талукьарнавай райондин общественный Советдин собрание кьиле фена . Собраниедин к I валахда райондин администрациядин кьилин везифаяр вахтуналди тамамарзавай Гь . Мурадалиева , адан заместителар Ш . Рамазанова , Ш . Алиханова , администрациядин аппаратдин работникри , идарайринни карханайрин руководителри , хуьре
+рин администрацийрин кьилери , агъсакъалри , диндин ва инттелигенциядин векилри иштиракна . Собрание сифте гаф рахуналди райондин общественный Советдин председатель Агъадаш Нуьсретович Нагъметуллаева ачухна ва ам анал рахана . Вичин рахунра Агъадаш Нуьсретовича къейд авурвал , экуьнахъ вичин к I валахал къвезвай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедов Гъепцегьрин хуьруьн къерехдив чпизни тийижир ксари акъвазарна ва адан къуллугъдин дережадив кьан тийидай къайдада машин ахтармишиз ва векъи ихтилатар ийиз башламишна . Машиндай абуруз шаклувал арадиз гъидай зат I ни жагъанач . Ахпа абур Фарид Загьидиновични галаз элкъвена абурун к I вализ хъфена , гьана абурсуз къекъуьнар ийиз башламишна . Чпи�� к I анзавай са зат I ни жагъун тавур , эвер тавур ва вагьшивилелди атай , садани гуьзлемиш тавур мугьманар , сиве яд авайбур хьиз , са гафни лугьуз тахьана , кьилер куьрсарна , тахсиркарар хьиз хъфена . Чи районэгьлийриз лап хъсандиз чизва хьи , Фарид Загьидиновича вич райондиз атай са куьруь вахтунда район экономикадин , майишатдин , яшайишдин , политикадин жигьетдай са жерге дамах авуниз лайихлу к I валахар авуна . Лугьун бес я , райондин 70 йис тамам хьайи юбилейдин суварик иштирак ийиз атай Дагъустан Республикадин Президент Рамазан Абдулатипова район гьихьтин къадамралди вилик физват I а вичин вилералди акуна ва ада районэгьлийриз ва райондин руководстводиз чухсагъул лагьана . Амма юбилейдин шадвилер гьеле куьтягь тахьанмаз , райондиз ихьтин эвер тавур мугьманар атун , гьелбетда , шадвал ийиз жедай кар туш . Идалай гуьгъуьниз Агъадаш Нагъметуллаева авур докладдин винел Советск , Хъартаскъазмайрин хуьрерин администрацийрин кьилер С . Хидиров , Ш . Тариев , Агъсакъалрин Советдин председатель А . Аликберов , Афгъанистандин ветеранрин Советдин председатель Гь . Алиев , хуьруьн агъсакъал , зегьметдин ветеран М . Гьуьсейнов , райондин имамрин Советдин председатель С . Пашаев , Магьарамдхуьруьн 1 нумрадин юкьван школадин директор Гь . Къадирова , райондин инттелигенциядин патай Гь . Шамсудинов ва масабур рахана .
+Чна газет к I елзавайбурун фикирдиз собраниедал са бязи юлдашри авур рахунар теклифзава : Алаудин САИДОВ , Магьарамдхуьруьн райондин махсус школа интернатдин завуч , общественный Советдин член . ЧАЗ т I ебиатди вири мумкинвилер ганва : бегьерлу чилер , гьавадин хъсан шарт I ар , зегьмет ч I угвадай агьалияр лежберар , малимар , духтурар ва къуллугъчияр …
+Алай асирдин 20-30йисара районда образованиедин диб эцигай , Ленинан , Зегьметдин орденрин ва гзаф медалрин сагьибар Нагъиев Тагъи , Абдуллаев Мегьти ибур РСФСР дин лайихлу малимар тир . Алай вахтунда вич пенсияда авай РСФСР дин лайихлу малим , несигьатчи , тешкилатчи Нуралиев Абубакар , Ц I ийихуьруьн школадин директор , РСФСР дин лайихлу малим Набиев Наби ибур вири ва гзаф масабур чи халкьдин дамах я . Районда еке майишатар хьайи « Фрунзенский », « Ленинский », « Магарамкентский » ва маса коллективрин т I варар ВДНХ да , Республикадин Гьуьрметдин доскайра хьана . Ватандин Ч I ехи дяведин йисара агъзурралди чи районэгьлийри дяведа иштиракна , гзаф пай женгерин майданрай хтанач . Чаз гъалибвал , ислягь зегьмет ч I угвадай мумкинвал къазанмишна , чаз гана . Анжах са бязи къуватриз , аквадай гьалда и къайда бегенмиш туш . Гьукуматдин къурулуш дегиш хьайидалай инихъ эхиримжи йисара , гьайиф хьи , кар алачиз хуькуькьунар артух жезва . Дерин тарих , зегьметдин ва культурадин еке традицияр авай райондиз менфятлу меслят , райондин жегьил руководителдиз куьмек гудай чкадал , ахтармиш тавуна буьгьтенар вегьезва , фитнеяр чук I у��зава . Винидихъ лагьайвал чаз Аллагьди ганвай т I ебиатдин шарт I ар ишлемишунин мурад аваз , за коллективдин , етимрин , къаюмвилик квай ва дарвал авай хизанрай атанвай аялрин патай властдивай , талукь гьакимривай районда фитнейризни буьгьтенриз ваъ , ислягь зегьмет ч I угвазвай , акьалтзавай несилдиз тербия гудай мумкинвал , гьар жуьредин куьмекар гун к I евелай истемишзава . Алай мярекатдин иштиракчийривай зи эвер гун кьабулун т I алабзава . Эседуллагь СЕЛИМОВ , райондин МКУК дин отделдин начальник . ГЬУЬРМЕТЛУ юлдашар , са т I имил вахт идалай вилик чун и залда райондин шадвилин мярекатда ацукьнавай . Школа агалкьунралди куьтягьай 43 аялдиз райондин кьилин гъилелай къизилдин медалар ва абурун диде бубайриз Чухсагъулдин чарар вахканай . Къейдна к I анда хьи , йис йисандавай ихьтин агалкьунар чи районда артух жезва . Рик I ин ашкъидалди лугьуз к I анзава , ибур вири райондин кьил Фарид Загьидиновичан къайгъударвилин нетижаяр я . Магьарамдхуьруьн район кьиблепатан Дагъустанда виридалайни ч I ехи район я . Ана яшамиш жезвай 65 агъзур агьали гьар сад вичин кеспидал машгъул я . Район патал , республика патал зегьмет ч I угвазва . И зегьметди бегьерарни гъун тавуна тазвач . Чи район гьар йисуз республикада вилик жергейра ава . Бес ибурни , вири райондин кьил Фарид Загьидиновичан , адан администрациядин агалкьунар тушни ? Амма чак къалабулух кутазвай маса к I валахар ава . Магьарамдхуьруьн район фитнечийриз , угъраш инсанриз чпин гьалкъада тваз к I анзава . Амма абурувай ихьтин к I валахар кьилиз акъудиз жедач , вучиз лагьайт I а , райондин кьиле акъвазнавай кас вич жегьил , кар алакьдай , районда , республикада гьуьрмет авай , бажарагъ авай руководитель я . Мус хьурай чи районда адалат ? Ахьтин чкадал атанава хьи , к I валахал къвезвай кас , руководитель , райондин Собраниедин депутат , элкъуьрна чапхунчивилелди акъвазарна инсанар алай чкадал русвагь ийиз алахъна . Абур гужуналди чи районда къизгъин гьалар арадал гъунал машгъул я . Гьуьрметлу юлдашар , чун къе вири , иллаки культурадин работникар , Фарид Загьидиновичан тереф хуьз экъеч I зава . Бес я чал гъизвай писликвилер , чав райондин абадвал патал к I валахиз тур ! Чна ихьтин к I валахриз рехъ гудач , абур чна негь ийизва . Чна т I алабзава и к I валахар арадал гъизвай органривай Фарид Загьидиновичаз багъишламиш лугьун . Эхирдай собраниедин Президиумди Россиядин ва Дагъустандин Президентриз Эвер гунин Чар кхьин теклифна . Авур теклиф ачухдиз сес гуналди залда ацукьнавайбуру рейсадвилелди кьабулна . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+И ЙИКЪАРА « Самурдин сес » газетдин ва типографиядин работникри и коллективда яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угвазвай газетдин корректор Кьасумова Наисат Гьажиевнадин 60 йисан юбилей шад гьалара къейдна . Чи катна физвай уьмуьрди чав гьар жуьре уламрал , гьар жуьре имтигьанар вахкуз тазва . Чаз ак I я хьи н��кь яргъи кифер авадарна к I валахал атай жегьил сусакай къе 60 йиса авай дишегьли , ч I ехи хизандин кьил , хуьре к I вале , коллективда гьуьрмет авай зегьметчи инсан хьана . Амма вахт гьикьван фад фейит I ани , кьулухъ элкъвена килигайла жува авур крариз къимет гудай са бязи легьзеяр веревирд ийидай мумкинвал жезва . Ина чавай дамахдивди лугьуз жеда Наисат Гьажиевнади вичин уьмуьрдин юлдашни галаз пуд цуьк хьтин велед уьмуьрдин шегьредал акъудна , абуруз кьилин образованияр гана , абур к I вал , хуьр общество патал вафалу инсанар яз тербияламишна . Абур чпин к I валин йикъан иесияр хьанва . Абуру Наисат дидедиз ирид хтулни багъишнава . К I валин фронт лайихлудаказ кьиле тухвай хьиз Наисат Гьажиевнади к I валахдин фронтдани бушвалнач . Яргъал йисар ч I угур дурумлу зегьмет редакциядин , райондин руководствойрин гьуьрметдин грамотайралди лишанлу авунва . Ик I 200Iйисуз РД дин Госоветдин Указдалди Наисат Гьажиевна РД дин культурадин лайихлу работник т I варциз лайихлу хьана . И яргъал йисара вичин везифаяр жавабдарвилелди тамамарай , акьалтай четинвилериз таб гуз алакьай Наисат Гьажиевнади коллективдилай къеце патани гьуьрмет къазанмишна . Чи коллективда яргъал йисара к I валахзавай работникар мадни ава . Чун са еке гьуьрметлу хизан яз яшамиш жезва . И хизандин к I валах вилик финик куь лайихлу пайни ква . Гьуьрметлу Наисат Гьажиевна чна квез хьанвай юбилей рик I ин сидкьидай мубаракзава . Къуй идалай кьулухъ яргъал йисара чандин мягькем сагъвал , рик I ин шадвал аваз куьн к I валахални , к I валени анжах шад мярекатрин , вакъиайрин иштиракчи хьурай , гьуьрметлу Наисат Гьажиевна !
+Ви багърийриз я къе сувар Мубарак хьуй ваз и яшар , Рик I регьят яз балайрикай Патаравай архайрикай Уьмуьрдал хуш дад хьурай Са юбилей ваз мад хьурай !
+11июлдиз Магьарамдхуьре авай культурадин центрда гьа и хуьруьн агьалийрин , агъсакъалрин къайда хуьзвай органрин векилрин са жерге идарайрин руководителрин , хуьруьн собрание дин депутатрин , общественный советдин иштираквал аваз гегьенш сход кьиле фена . Ам сифте гаф рахуналди Магьарамдхуьруьн поселениедин кьил Рафик Агъамирзоева ачухна ва кьиле тухвана . Сход дал МВД дин отделдин участковыйрин къуллугъди 20I4 йисан Iпаюнаа авунвай к I валахдин гьакъиндай месэладиз килигна ва къимет гана . Гаф гана рахай Магьарамдхуьруьн участковый Агъа Мегьамедова 20I4ЙИСАН Iпаюна авунвай к I валахдин гьакъиндай гегьенш доклад авуна . Докладдин винел рахай общественный хатасузвал хуьнин рекьяй МР дин
+администрациядин кьилин заместитель Шериф Алиханов участковыйрин къуллугъдин к I валахда амай , кимивилерикай , абур дуьздал акъуддай рекьерикай ва гьак I сходдал къарагъарнавай месэлаяр гьялун патал агьалийрин патайни куьмек герек тирди ачухдиз лагьана . Сходдал участковыйрин къуллугъдин к I валахдин , хуьруьн уьмуьрда гьалтзавай четинвилерин , гьална к I анзав��й месэлайрин , са жерге къуллугъри агьалийрихъ галаз сигъ алакъаяр хуьнин чарасузвал авайдан гьакъиндай агьалияр тир И . Исмаилова , А . Рагьимханова , А . Къазагьмедова , Кь . Кьасумова , С . Алилова , Р . Аликберовади , школайрин директорар тир С . Къадировади ,
+Г . Гьажиевади , А . Рагьимхановади чпин фикирарни лагьана . Винидихъ рахай месэлайрин гьакъиндай общественный советдин председатель Агъадаш Нагъметуллаева гегьенш информация авуна . Эхирдай сходдин иштиракчийри МВД дин отделдин участковыйрин къуллугъдин к I валахдиз санлай рази жедай къимет гана .
+I4ИЮЛДИЗ Советск хуьрени агьалийрин , МР дин векилрин , къайда хуьзвай органрин векилрин иштираквал аваз еке сход кьиле фена . Сходдал райондин Мвддин отделдин участковыйрин къуллугъди 20I4ЙИСАН Iпаюна авунвай к I валахдин гьакъиндай месэладиз килигна . И ме сэладин гьакъиндай Советск хуьруьн участковый тир Мартин Мусаеван докладихъ яб акална . Докладдин винел рахай агьалияр тир М . Къурбанисмаилова , С . Мамедгьуьсейнова , З . Муртузалиевади , З . Гьасанова , М . Гьабибова хуьруьн уьмуьрда гьална к I анзавай чарасуз месэлайрин гьакъиндай чпин фикирар ни лагьана ва хуьруьн участковыйдин к I валахдиз рази жедай къимет гана . Сходдал рахай месэлайрин гьакъиндай райондин общественный советдин председатель Агъадаш Нагъметулаева яргъалди суьбетар авуна . Вичин рахунра Агъадаш Нуьсретовича къейд авурвал , са вахтунда Советск хуьр яшайишдин вири хилерай вилик квай чешнеллу хуьрерикай сад тир . Гила адан къамат ик I дегиш хьун раехъ гуз жедай кар туш . Гьаниз килигна сифте нубатда хуьруьн халкьди ахпа гьар са къуллугъди чпин везифаяр тамамарзавай гьалдилай чи гележег аслу жезвайди фикирдай акъудна виже къведач . А . АЙДЕМИРОВА .
+МУСУРМАНРИН алимри математикада къазанмишнавай агалкьунарни инкар ийиз жедач . И агалкьунри гилан девирдин Европадин алимарни гьейранарзава . Месела , рагъэкъеч I дай патан машгьур алим , профессор Жак Рислера лагьанай : « Чи Возрождениедин математикадин малимар мусурманар тир ». Француз алим профессор Э . Ф . Гаутьеди еке гьевесдалди лагьанай : « Европадин культура неинки са алгебрадалди , гьак I математикадин маса хилералдини девлетлу хьана , и жигьетдайни мусурманрин алимрин куьмекдалди ; гьакъикъатда гилан девирдин рагъак I идай патан математикадин илим кьилди са зат I яз ваъ , исламдин математика давамарун я ». Алгебрадин диб эцигай Хорезмиди (780-850) сифте яз ноль рекъем ишлемишна . Алгебрадай кхьей сад лагьай ктабдал ада « Ал Жабр вал Мугабиле » т I вар эцигна . « Ал Жабр гаф рагъак I идай патан алимри чпиз лугьуз четин тирвиляй « Алгебра » гафуналди эвезна . Беттани (858-929) математикадай Европадиз чешне хьана . Профессор Жак Рислеран гафарай Беттаниди тригонометрдин диб эцигна . Абул Вафади (940-998) тригонометрда тангенсдин , котангенсдин ва косекосдин гьакъиндай чирвилер артухарна . Насреддин Туси (I20I-I274) тригонометрдай сад лагьай тамам ктаб кхьей кас я . Юкьван виш йисара ботаникадай ва фармацевтдай машгьурвал къазанмишай алим Ибн Байтара (II90-I248) вичин ктабда I400 далай гзаф дарманрин хъчар чирна . Алим Дамириди (I349-I405) вичин « Гьаятул гьайван » ктабда гьайванрин уьмуьрдикай гзаф малуматар гана . Илим яз география чирунин рекьяйни мусурманрин алимри еке к I валах тухванва . Вири континентра ва материкра и к I валах патал къекъвей Эвлия Челебиди (I6II-I682) ва Ибн Батутиди (I304-I369) авур илимдин ахтармишунар къимет авачир хьтин важиблубур я . Идрисиди (II00-II66) 850 йис идалай вилик дуьньядин географический карта туьк I уьрна . Ам алай аямдин дуьньядин картайриз гзаф мукьва я . Агьмед Челебиди ( ХУ II в .) вичин далудик лекьрен лувар кук I урна , дуьньяда сифте яз , Стамбулда авай Галет к I еледилай Ускюдарда авай Доганларда кьван лув гана . IVМУРАД Султанан девирда Лагари Гьасан Челебиди ракетадиз ухшар авай аппарат туьк I уьрна ва гьада аваз агалкьунралди лув гана . Алим Ибни Фирнанаса 880йисуз сифте яз аэропландиз ухшар авай аппарат туьк I уьрна . И аппаратда аваз ада яргъалди лув гана ва саламатдиз чилел ацукь хъувуна . Рагъак I идай пата лагьайт I а , стхаяр тир Орвилла Райтри аэропланда аваз сифте яз I903ЙИСУЗ лув гана . ИСЛАМДИН КАЛЕНДАРДАЙ гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ я .
+ЧПИЗ мумкинвални ихтияр авайвиляй бязи машгьур ксари динрикай чпин фикирдиз атайвал бинесуз гафар лугьуз хьана , иллаки атеистри . « Дин халкь патал бейгьуш я » лугьудай К . Марксан гафар бинедиз къачуна гегьеншарай динриз акси пропагандадалди чпин савадсузвални къалурна К . Марксни русвагь ийиз алахъна . Дуьз я , « Дин халкь патал бейгьуш я ». Ибур гьадан гафар я . Бес динсузри чпиз герек кьве гаф дуьздиз акъудна чпин пайдахдал алк I урайла адан амай гафар вучиз чилик кутуна ? 2010йисуз акъатай « Ислам » журналдин 24нумрадин 36чина К . Маркса вичин « Уьмуьр » ктабда пайгъамбар Мугьаммадакай вуч кхьизват I а к I ела : « Христианринни иудейрин гъалат I ар чизвай араб ( Мугьаммад ) гзаф аллагьризни бутпересриз икрамзавайбурун гъавурда акьуна ва ада вири халкьариз Аллагь сад тирвилихъ эвер гана ва абур инанмишарна . Ам инсаниятдин тарихда анжах машгьур ва бажарагълу инсанрин жергеда тун т I имил я . Чна вирида Мугьаммадан пайгъамбарвал хиве кьун лазим я , ам гьакъикъатда чилел алай Аллагьдин векил я ». Субут жезвайвал , Маркса вири динрин гьакъиндай сад хьиз фикир ийизвачир . Ислам динди гьич са ч I авузни илимдиз манийвал гайиди туш , акси яз чи динди вири инсаниятдин уьмуьрда илим т I ебии ва чарасуз зат I яз гьисабна ва мусурманрин хиве авай везифа кьеп I инилай башламишна суруз фидалди илим чирун тирди лагьана . Тарихдал бинелу яз винидихъ гъанвай са шумуд мисалди тестикьарзавайвал , Ислам диндихъ далу элкъуьрна са бязибуру адакай лагьай фикиррихъ гьахълувал авайди туш . Ислам гьамиша илим чирунин ва ам вилик тухунин тере��дал хьайиди я . И мисалар бес тушни кьван Вич гъавурда акьадайдаз , Инкар ийиз гафар тапан Гьакъикъат дуьз аквадайдаз ? Чирагъ хьана пак тир Къурьан , Чи пайгъамбар вич кьилеваз Илим хкажна лап кьакьан Дережадиз , гъил гъилеваз Чи алимри къурбадна чан Даим илимдин рекьеваз .
+ГУРЖИСТАНДИН виликан президент , Советрин Союздин къецепатан крарин виликан министр Эдуард Шеварднадзе Тбилисида 86 йисан яшда аваз кечмиш хьана . Идан гьакъиндай « Лента ру диз » Гружис тандин МИД ди хабар гана . Ведомстводин делилралди , политик 7 июлдиз чкадин вахтуналди йикъан сятдин I2ДАЗ рагьметдиз фена . Гуржистандин виликан президент кечмиш хьайидан гьакъиндай малумат адан хизандин членри тестикьарна . Ам кучуддай вахтунин ва чкадин гьакъиндай гьелелиг малуматар авач . Шеварднадзе кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз Россиядин Президент Владимир Путина адан хизандиз ва мукьва кьилийриз , гьак I ни вири Гуржистандин халкьдиз башсагълугъвал гана . Идан гьакъиндай Государстводин кьилин пресс секретарь Дмитрий Пескова ИТАР ТАСС диз малумарна . Эдуард Шеварднадзе I928ЙИСУЗ Гуржистан ССР дин Ланчхутский райондин Мамати хуьре дидедиз хьана . I972-I985ЙИСАРА ам Гуржистандин Компартиядин ЦК дин сад лагьай секретарь тир , I985ЙИСАЛАЙ I990 – йисни кваз ам СССР дин МИД дин кьиле хьана . Советрин Союз чк I айдалай гуьгъуьниз I992-I995ЙИСАРА ам « парламентдин председатель Гуржистан государстводин кьил тир ». I995-2003ЙИСАРА ам Гуржистандин президентдин къуллугъдал хьана . « Къизилгуьллерин революциядилай » гуьгъуьниз , гьукумдин кьилиз Михаил Саакашвили атайла , Шеварднадзе Тибилисида авай вичин кьилдин к I валера яшамиш хьана . Ада Саакашвилидин политика кьет I ендаказ пислемишнай . 20II-20I2ЙИСАРА ада « Гуржистандин фикир » партиядин тереф активнидаказ хвенай .
+КИЕВДИН мэр Виталий Кличкодиз « майдандаллайбуру « мэриядиз ц I ай яда лагьана кич I ерар гана , хабар гузва « Интерфакс Украинади » Амма , шегьердин кьилин фикирдалди , гьакъикъи крар абурулай алакьдач . « За гьисабзава хьи , им гьак I ан гъулгъула тун я », фикирзава Киевдин мэрди . Шегьердин кьили гьак I ни « майдан » Украинадин меркездин юкьва хьун хатасуз туширди хиве кьуна . « Киевдин центр киеввияр патал хатасузди тахьунай за гьайиф ч I угвазва »,гъавурда туна Кличкоди . Киевдин мэрдихъ « майдандаллайбурухъ » галаз алачухрин лагерь Киевдин центрадай маса чкадал тухун патал рахунар ийидай ният ава . Кличкоди демонстрантар Киевдин къеледиз финал рази жеда лагьана фикирзава . 3июлдиз Киевдин властри гьеле Майдандин активистриз вахтуналди санаторийриз куьч хьун теклифнай . Амма алачухрин лагердин агьалийри и фикир жидайрал кьуна . Гьа ч I авуз Кличкоди вичихъ майдан къуватдалди чук I урдай ният авачирди тестикьарна . Гьа са вахтунда шегьердин кьили законсуздаказ яракь гвай ксар дустагъ авун мумкин тирдакайни лагьана . РОССИЯДИН оборонадин министерство��и Украинадин оборонадин министрди мукьвал вахтунда « Украинадин Севастополда гъалибвилин парад жеда » лагьай гафариз баянар гана . Россиядин военный ведомствода авай вини дережадин чешмеди Украинадин министрдин рик I ел Гитлеран аскеррин кьисмет хкана . « Чна Украинадин нубатдин оборонадин министрдин малуматдиз дикъетдалди фикир гана . Эхиримжи ругуд вацра и важиблу къуллугъдал тайинарнавайда ихьтин гафар лугьун аламат жедай кар туш . Ада Украинадин ц I ийи военный руководстводин гьалар лап писзавайди къалурзава . Чарльз Дарвинан инсан арадал атунин теорияда адаз « писбур хкягъун » лугьуда , яни вири инсанрикай анжах виридалайни писбур хкягъун . Къе гапуралди жуван хайи халкь тергзавайбурукай масак I а рахаз жедач …»лугьузва « Лента . ру ди » къачунвай малуматда .
+Оборонадин министерстводи Севастополь ва Крым референдумдин нетижайралди Россиядин пай тирди Киевдин рик I ел хкана , « Чахъ Россиядин чилел ихьтин « гъалибчияр » къаршиламишунин ва гуьгъуьнлай абуруз « парадар » тешкилунин рекьяй лап хъсан тежриба ава . Эхиримжиди , лагьана к I анда хьи , I944ЙИСУЗ Москвада Садовый кольцодал кьиле фенай . Мукьвара , I7ИЮЛДИЗ , и вакъиа хьана 70 йис тамам жеда . Гьа ихьтин « парад » чун Севастополдани тухуз гьазур я . Анжах сагъ амукьайбур ва масадан куьмек галачиз къекъвез жезвайбур патал »,алава хъувуна миноборонада авай чешмеди . 20I4ЙИСАН 3июлдиз Украинадин оборонадин ц I ийи министрвиле тайинарнавай Валерий Гелетея Верховный Рададин трибунадихъай « Украинадин Севастополда » « Гъалибвилин парад » тухуда лагьана хиве кьуна . « За оборонадин министрдин къуллугъдал алаз куь куьмекни галаз чи ватанэгьлийрин хатасузвал таъминарун патал , чи государствода секинвал хьун патал залай алакьдай вири к I валахар ийида . Зун Украина гъалиб жедайдахъ ва Гъалибвилин парадни Украинадин Севастополдин парадни Украинадин Севастополда тухудайдахъ » инанмиш я ,къейдна Гелетея . I944ЙИСАН I7ИЮЛДИЗ Москвада есирда кьунвай немсерин аскеррин марш кьиле фенай . Гьа и юкъуз Садовый кольцодилай ва маса куьчейрай « Багратион » операция кьиле тухвай вахтунда немсерин « Центр » армийрин десте къирмишдайла есирвиле кьур 57 агъзур есир куьчейра къекъуьрнай . И серенжемдин нетижада чапхунчийрикай Белоруссия ва Литва азаднай . А ч I авуз немсерикай телеф , хирер хьайибурун ва есирда кьурбурун кьадар зур миллион касдилай алатнай .
+Кьилин редактор А . ИСМАИЛОВ . Газет гьафтеда садра акъатзава .
+Лекьрен мука ч l агъран шарагдиз нефес дар жеда . * * * Ферсуз хциз бубадин къадир чир тахьайт l ани , хтулри гадардач чпин ч l ехи буба . * * * Иитмни паб меслят хьайила , к l валин цларни кваз хъуьрез акъвазда . * * * Вилер уст l арар ят l а , гъилер фялеяр я . * * * Дуствилин араяр , гъалар хьтин шуьк l уь рик l ин михьивилин , вафалувилин кьат l тежедай гьиссери хуьзвайди я . * * * Виридалайни багьади ч l ал я . * * * Ч l ал чидайда ��алдини ч l алал гъида . * * * Намусдикай , адалатдикай ихтилатар чешнелубур я , анжах ери , дегишвал къаршидай аквада . Нурудин НАСРУЛЛАЕВ .
+ИСЛЕН юкъуз муниципальный райондин администрациядин Кьил Фарид Агьмедова тухвай муниципальный райондин администрациядин аппаратдин совещаниедал « Райондин муниципальный умуми образованиедин организацияр к I елдай ц I ийи йисаз гьазур хьанвай гьалдин гьакъиндай » месэла гьална . Совещаниедал килигзавай месэладай доклад МР – дин администрациядин образованиедин управлениедин начальник Улубег Абейдуллаева авуна . Ада вичин докладда къейд авурвал , умуми образованиедин учрежденияр к I елдай ц I ийи йисаз вахтунда ва ери аваз гьазурун патал малимрин коллективрихъ галаз тайин тир к I валах тухванва . Районда кардик квай умуми образованиедин 58 учреждениеда 7300 аялди , 20 бахчада I496 аялди образовательный программайрай чирвилер къачуда . Вад учреждение алава образованиединбур я . 20I6 -20I7 лагьай к I елунин йисаз гьазурвал акун патал планар туьк I уьрнава . Пландихъ галаз кьадайвал образованиедин учрежденийра ремонтрин к I валахар тухванва . Къене патара асунар авунин , ширер ягъунин к I валахар акьалт I арнава . М . Ярагъидин т I варунихъ галай школадин сифтегьан клас сар авай дараматда ремонтдин к I валахар акьалт I арнава . Магьарамдхуьре авай « Солнышко » бахчада спонсорвилин такьатрин бинедаллаз са жерге эцигунин ва бахчадин къамат ц I ийи хъувунин к I валахар кьиле тухвана . Советск хуьре авай « Яру бап I ах » бахчада спонсорвилин куьмекдин бинедаллаз музыкальный зал ва « Билбиль » бахчада алава дестедин дарамат эцигун гъиле кьунва . Спонсорвилин куьмекар къаюмвилин советдин ва образованиедин учрежденийрин членри гузва . Самур , Приморск , Билбиль ва Оружбайрин школайрин дараматар эцигунин к I валахар давам жезва . 20I6 – 20I7 лагьай к I елунин йисуз I – сентябрдилай 6 – классра сифте яз ФГОС ( федеральный государственный стандарт ) кардик кутада . И кардиз килигна 6классра авай аялриз тарсар гузвай малимар квалификация хкажзавай курсариз рекье туна . Гьак I ни ц I ийи к I елунин йисуз « Гзаф миллетрин Россия – гзаф миллетрин Дагъустан » лишандик кваз факультативный учебный курс кардик кутун патал образованиедин учрежденийра талукь к I валах тухванва . Кьет I ен фикир образованиедин учрежденийра хатасузвал таъминаруниз гузва . Иниз килигна , алай к I елунин йисуз образованиедин 40 учреждениеда 5 млн . манатдин видеонаблюдениедин системаяр кардик кутунва . Гьа са вахтунда райондин умуми образованиедин школаяр к I елдай ц I ийи йисаз гьазурунин к I валахда са жерге кимивилерни ама . Умуми образованиедин учрежденияр асул гьисабдай , куьгьне хьанвай , са жуьре кьадайвал туьк I уьрнавай дараматра ава . Абуруз капитальный ремонт герек я . Оружбайрин , Ярагъкъазмайрин школайра пуд сменада к I валахзава . ФГОС кардик кутун патал 6 – классрин ктабар хканвач . Са жерге школайра видеонаблюдениедин системаяр кардик кутунвач . Докладдин винел рахай Фарид Загьидиновича , школаяр к I елдай ц I ийи йисаз гьазурунин карда куьлуь шуьлуьяр тахьун , вири месэлайрив рик I ивай эгеч I ун ва абур энгелар тавуна акьалт I арун герек тирди лагьана . Гьалай месэладай гегьенш къарар кьабулна . Совещаниедал гьак I « Хуьруьн майишатдин отдел » МКУ – дин директор Къазиагьмед Букаров , « Физический культурадин ва спортдин отдел » МКУ – дин директор Мирзегьасан Агъамирзоев рахана ва абуру чеб кьиле авай хилера к I валахар авай гьалдикай хабардар авуна .
+ШКОЛА , чирвал , тербия , камаллувал , савадлувал дуьньядал вири уьлквейра сад лагьай чкадал алай месэлаяр я . Россияда лагьайт l а , чирвилеризни тербия гуниз , акьалтзавай несил савадлуди хьуниз иллаки кьет l ен фикир гузва . И кардихъ еке метлеб ава . Гьик l лагьайт l а , гьар са государстводиз акьалтзавай несил савадлу авуналди жуьребажуьре пешекарар герек къвезва . Гьар са девирдин пакагьан югъ , гележег гьабурун гъиле ава , яни акьалтзавай несилдин . Чи гележег савадсузди тахьун патал государстводи школаяр , чирвал ва тербия къачудай маса чкаяр тешкилзава . Акьалтзавай несилдин савадлувал хкажуниз , ам артухаруниз алай аямдани кьет l ен фикир гузва . Чи районда лагьайт l а , к l елунин , чирвал къачунин процесс югъ къандавай хъсанарунин мураддалди образованиедин маканра жуьреба жуьре тематикадин , школаяр , классар тадаракламишунин к l валахар егин еришралди кьиле тухузва . Муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова и кар патал , яни райондин образованиедин маканра чирвилерни тербия , савадлувал артухаруниз гьамиша кьет l ен фикир гузва . Райондин администрацияда гьар гьафтеда кьиле тухузвай аппаратдин совещаниедал образованиедин Управлениедин начальник У . Абейдуллаеван докладдихъ яб акалзава . Адаз алава суалар хгузва . Кьилди къачурт l а районда школаяр авай гьал , абур тадаракламиш хьун , ремонтар кьиле тухвана к l анзавай чкаяр ахтармишун ва ик l мад . Амма и кардиз генани артух фикир гун патал пулдин такьатар герек я . Са бязи к l валахар финансрихъ галаз алакъалу жезва . Райондин бюджетдин масштабра а к l валахар тешкилиз хьун мумкин туш . Райондин бюджетдин такьатралди тешкилиз тежезвай к l валахар гьихьтинбур я ? Районда школайрин ц l ийи дараматар эцигун . Ихьтин эцигунрин к l валахар авун патал алава куь мекар , пулдин такьатар герек къведа . Гьинай ва нивай ? Республикадивай , Федерациядивай . Амма алай вахтуна дуьньяда авай гьалар себеб яз я Республикадивай , я Федерациядивай районда школайрин дараматар эцигуниз куьмек яз гъил яргъи ийиз жезвач . Исятда Евросоюзди , Америкади Россиядиз акси яз кьабулнавай серенжемрин нетижа яз чи Гьукуматдин бюджетдиз миллиард долларрин зиян ганва . Ихьтин татугайвилер хьуниз тамашна Россиядин Федерациядивай , я чи Республикадивай гьелели��да районра школаяр эцигуниз гъил яргъи авуна куьмек гуз жезвач . Гьаниз тамашна чун , районэгьлияр чахъ авай школадин дараматар хуьз алахъна к l анзава . Алай вахтунда чи районда куьгьне хьанвай школайрин дараматар са шумуд хуьре ава . Кьилди къачурт l а Уружбайрин , Хтункъазмайрин , Ярагъкъазмайрин ва мад ... Райондин администрацияди гьар йисуз вичивай жедайвал , райондин бюджетдин такьатар кьенят ийиз , вилик акъвазнавай важиблу маса рекьериз артух пул харж тийиз , са жедай къайдада школаяр ремонтзава . Эгер чна чи райондин школаяр маса районра авай школайрин гьаларихъ галаз гекъигайт l а , чаз анай аквада хьи , чи гьалар акьван писзавачирди . Амма гьак l ят l ани , чи райондин руководство идалди секин хьана акъвзнавач . Муниципальный райондин кьил Фарид Агьмедова и жигьетдай РД дин Правительстводиз чарар рекье тунва , РД дин Кьил хабардар авунва . Мад вуч авун лазим я ? И суалдиз жаваб чна , районэгьлийри гана к l анда . Чна вирида и татугайвилериз таб гана , гьелелиг авай гьаларал рази хьана чи аялрив к l елиз туна к l анда . И йикъара зун ихьтин са вакъиадин шагьид хьана . Ярагъкъазмайрин хуьре школа агалун себеб яз , хуьруьн агьалийрин сход кьиле фена . Хуьруьн культурадин дараматда сходдиз инсанар к l ват l хьанвай . Сходда иштирак авун патал райондин администрациядин кьилин заместитель А . Гьажиеваз , райондин общественный палатадин председатель А . Нагъметуллаеваз ва образованиедин Управлениедин начальник У . Абейдуллаеваз теклифнавай .
+Зун гъавурда акьурвал , инал хуьруьн школадин дараматдин кьисмет гьялзавай . Са гьихьтин ят l ани къуватри школадин дарамат искиди хьуниз тамашна райондин суддиз ам агалунин теклиф ганвай . Судди вичин къарардалди абурун теклиф кьилиз акъудна . Де лап хъсан . Бес и хуьре яшамиш жезвай аялрин кьисмет гьихьтинди хьурай ? Абуру чпин к l елун гьина давамар хъийида ? Ярагъкъазмайрал школада 400 дав агакьна аялри к l елзава , 60 дав агакьна малимри к l валахзава . Бес ибуру вуч авурай ? Бес суддиз арза гайи ксари ихьтин крар фикирда кьуначни ? Школа авачир хуьр гьихьтинди жедат l а фикир авуначни ? Бес чун винидихъ рахайвал , школа тахьайла пака аялриз савадлувал , камаллувал , акьуллувал , патриотвилин руьгь гьинай къведа . Ам ни гуда ? Са акьван вахт амач , 1сентябрдиз ц l ийи к l елунин йис башламиш жеда . Райондин хуьрера авай аялар школайриз хъфида . Ярагъкъазмайрин хуьруьн школьникар ва малимар гьиниз фида ? Гьаниз тамашна , гьуьрметлу ярагъвияр , чна ихьтин бинесуз гьерекатар акъвазарин . Чна ахьтин гьерекатриз рехъ гун тийин . Чна чи гележегдикай фикир ийин . Аялар чи гележег я . Чна чи гъилералди чи гележег савадсуз , марифатсуз тийин . Ярагъкъазмайрин хуьруьн агьали , хуьруьн школадин дамах Алик Абдулгьалимова хуьре школа эцигунин месэла РФ дин Президент В . Путинан вилик эцигна . Гьукуматдин Президент Ярагъкъазмайрин хуьре ц l ийи школа эциг��а к l анзавайдан гьакъиндай хабардар авуна . К l анзавайди сабур я . Мукьвал гележегда хуьре школа жедайдак умуд кутуна сабур хуьх , гьуьрметлу Ярагъкъазмайрин жемят . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+Ц I ИНИН ГАД гзаф кьурагьди хьана . Гьа и кар себеб яз тамара ц I аяр кьунин хаталувални артух хьанва . Кьадардилай гзаф чими гьава , бязи инсанрин къайгъусузвал себеб яз тамари ц I аяр кьуникди ч I ехи зиянрал гъайи дуьшуьшарни гзаф жезва . Магьарамдхуьруьн лесничество гьуьлуьн кьерелай башламишна Рутул районда акьадалди эк I яй хьанва . И еке майданда тамухъ гелкъвезвай лесничийрин кьадар лап т I имил я . Техникадал гьалтайлани кесиб я . Гьавиляй ц I ухъ галаз женг ч I угунни четин жезва . Ц I аяр кьадай хаталу гьалар арадал атуникди чна лесничийрин фикир ц I аяр кьунин хаталувал авай участокра гуьзчивал тухунин вахт яргъи авунал желбнава . Чи работникрин алакъаяр рекьерин , электросетрин ва газопроводрин къуллугърихъ галаз сигъ авунва . Чи работникри агьалийрин арада ц I аяр кьунриз акси пропаганда тухузва . И кар патал районрин газетрикай ва телевидениедикай менфят къачузва . Лесничестводин дежурный диспетчерди тама ц I ай кьур дуьшуьш хьайит I а , энгелар тавуна « Дагъ
+устандин лесопожарный центрдиз » хабар гузва . Чна гьак I агьалийри ц I аяр кьунин хатасузвилин къайдайрал амал ийизвай гьал ахтармишун патал рейдер кьиле тухузва . Чна агьалийривай мукъаятвал хуьн ва чи истемишунрал к I евелай амал авун , тама ва адан патарив ц I аяр тавун т I алабзава . Ихьтин истемишунрал амал авурт I а , ч I ехи зиянар , бедбахтвилер арадал атунин вилик пад кьаз жеда . Магьарамдхуьруьн лесничестводин администрация .
+АЛАТАЙ жуьмя юкъуз Магьарамдхуьруьн райондиз Дагъустан республикадин къенепатан крарин министр Абдурашид Магьамедов мугьман хьана . Багьа мугьман МВД дин ГИБДД дин ДПСДИН ( дорожно патрульная служба ) кьилдин батальондин инспектор , полициядин лейтенант Давид Фатахован багърийрив награда вахкуз атанвай . Рик I ел хкин , 20I6ЙИСАН I5ФЕВРАЛДИЗ РД дин Дербентский райондин ГИБДД дин постунал къуллугъ тухузвай Давида , к I валахдин юлдашни галаз шаклу машин акъвазарна ахтармишдайла ам хъиткьинна . Нетижада жегьилдин уьмуьр къаст авуналди кьат I хьана . Вичин везифаяр тамамардайла телеф хьайи кьегьал хва кьейидалай кьулухъ награда гуниз акъудна . Ик I жуьмя юкъуз и важиблу вакъиадиз талукьарнавай мярекатдиз райондин администрациядин аппаратдин жавабдар работникар , хуьрерин администрацийрин кьилер , са жерге карханайрин идарайрин руководителар , къенепатан крарин органрин ва общественный организацийрин векилар , райондин ва республикадин СМИ рин векилар атанвай . И мярекат ачухай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрациядин кьил Фарид Агьмедова , 20I6ЙИСАН I5ФЕВРАЛДИЗ хьайи пашман вакъиа рик I ел хка
+на . Вичин рахунра къейд авурвал , уьтквемвилин , мукъаятвилин ва чандилай гъил къачуна вичин буржи тамамарунин нетижада Давид Фатахова арадал къведай еке бедбахтвилерин вилик пад кьуна . Чи районэгьлиди авунвай игитвал , районда авай МВД дин отделдин сотрудникар патал чешне жеда . Акьалтзавай несилар ватанпересвилин гьиссералди тербияламишда ва абуру гьинал хьайит I ани Ватандиз чпин вафалувал субутарда ,давамарна Фарид Загьидиновича . Гьак I ни Фарид Загьидиновича , республикада , районда хатасузвал таъминарунин карда кьет I ен пай кутазвай РД дин МВД дин министерстводиз ва райондин къенепатан органрин работникриз чухсагъул малумарна . Гуьгъуьнлай министрди залда авай Фатаховрин хизандив , дидебубадив , уьмуьрдин юлдашдив ва яш тамам тахьанвай хцив , Д . Фатахов кьейидалай кьулухъ ганвай « Орден Мужества » вахкана ва ихьтин лайихлу , са декьикьадани галк I ун тавуна Ватан патал чан гана , вичин пак буржи тамамарай хва тербияламишунай абуруз чухсагъул малумарна . Алай вахтунда авай гьаларикай , республикадин , райондин къенепатан органрин к I валахда хьанвай дегишвиле рикай ва къенин юкъуз абурун к I валахдиз республикадин руководстводи рази жедай къимет ганвайдан гьакъиндай МР дин общественный Палатадин председатель Агъадаш Нагъметуллаев гегьеншдиз рахана . М . Гьажиеван т I варунихъ галай школадин директор Гьуьруьзат Къадировади , акьалтзавай несил ватанпересвилин гьиссералди тербияламишунин мураддалди Давид Фатахова к I елай школада , адан гьуьрметдай гьар жуьре мярекатар тухудайди ва адаз тарс гайи малимри ам садрани рик I елай ракъур тийидайди лагьана . А . АЙДЕМИРОВА .
+СИР ТУШ аялар хана , хвена к I вачел акьалт I арунин , абуруз яшайишдин къулай шарт I ар тешкилна уьмуьрдин шегьре рекьел акъудунин карда диде бубайрин зегьмет пара я . Разивилелди къейд ийиз жеда , районда чпин дидебубавилин буржи намуслудаказ , тамамарзавай хизанар йис йисандавай пара жезва . Гьа са вахтунда гзаф аялар авай хизанрин кьадар т I имил хьунин къурхулувални ава . Эгер вилик йисара гьар са хизанда 5-I0 аял жезвайт I а , гила хизанда вини кьил пуд аял жезва . Ихьтин гьалдал рази хьана виже къведач . Аялар чи акьалтзавай несил , пакадин югъ , чи гележег я . Уьлкведа санлай къачурла демографиядин гьалар пайгардикай хкатзавайди фикирда кьуна гьукуматди кьвед ва адалай пара аялар хайи хизанриз яшайишдин шарт I ар хъсанарунин мураддалди дидевилин сертификат гузва ва гьак I ни маса кьезилвилер тешкилзава . Рахун физвай месэладай районда гьалар гьик I ят I а чирун патал зун ЦРБ дин родильный отделениедин акушер гиниколог Гуьлнара духтурдихъ галаз гуьруьшмиш хьана . Суьгьбетдай малум хьайивал , эгер 20I6 йисуз , 9I8 аял дидедиз хьанайт I а , алай йисан 6 вацра хайи аялрин кьадар анжах 372 аялдив агакьзава . Ц I ийиз хазвай аялрин кьадар , т I имил хьунихъ гзаф себебар ава ,лугьузва Гуьлнара духтурди . Бязи вахтара ихьтин гьал дишегьли дидедин вичин сагъламвилелайни аслу жезва . Чна гьахьтин дидеяр вахтунда учетдиз къачузва ва абурухъ галаз лазим тир профилактикадин серенжемар кьиле тухузва . Алай вахтунда чи учетда аялар тежезвай I70 дишегьли ава , акьалт I арна вичин суьгьбет Гуьлнара духтурди . Къуй биц I екрин шелдин ван тахьай гьич са хизанни амукь тавурай ,ялварзава чна Аллагьдивай . ЖАННА .
+ВАТАНДИН Ч l ехи дяведа 1942йисуз Сталинград патал кьиле фейи женгери кьет l ен чка кьазва . А женгера Гитлеран фашистрин 6 ва 4армияр Советрин армияди тамамдаказ кук l варна . Сталинграддин женгера Яру армиядин аскерри игитвални уьтквемвал къалурна . Квез и шикилдай аквазвайди Сталинград шегьерда авай са к l валин харап l аяр я . Тарихда и к l вал Павлован к l вал яз гьатнава . Ста линграддин женгер кьиле физвай вахтунда , старший сержант Павлова 30 аскерни галаз 59 юкъуз и к l вал немсерикай хвена . И к l вал патал кьиле фейи ягъунра фашистрин вишералди аскерарни офицерар терг хьана . Ихьтин кьиникьар , тарихдай чаз аквазвайвал , 1940йисуз гитлерчийриз Париждал гьужумдайла хьайиди туш .
+ВДВ дин ветеранрин десант МАГЬАРАМДХУЬРЕ
+2АВГУСТДИЗ ВДВ дин суварин юкъуз кьиле кьиблепатан Дагъустандин ВДВ дин ветеранрин Союздин председатель Мурад КЕРИМОВ авай Россиядин ВДВ дин кьушунра къуллугъ авур ветеранрин делегация « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил , ВДВ дин ветеран Фарид АГЬМЕДОВАЗ сувар мубаракиз атана . ВДВ дин ветеран Фарид Загьидинович АГЬМЕДОВА мугьманар шад гьалара кьабулна .
+МЕКТЕБДА лезги ч I алай тарсар тухун муаллимдал тапшурмишнавай класс патал Дагъустан Республикадин образованиедин ва илимдин министерстводи тестикьарна . Педагогикадин НИИ ди туьк I уьрай программадай сифте жуван кьилдин план программа туьк I уьрдай къайда авайди чиз , муаллимди тема ва адаз талукь сятерин кьадар , гьар са тема ачухарзавай тапшуругъар тайинарна , мектебдин регьберди тестикьарайдалай гуьгъуьниз муаллимди к I валах кьиле тухузва . Программади мажбурнавай къайда ва къалурнавай материал аялдин бейнидив агакьарун муаллимдин везифа я . К I елунин йисан эхирда программадин истемишунар таъминарунин дережа ахтармишна , адан к I валахдиз къиметни гудай адет я . « Глагол » тема У классда 7 сятина , У I кл . – I0, У II кл -I6 ва адан кьет I ен формаяр ( масдар – 3, причастие – 6, деепричастие – 7) галаз 32, Х кл – 3, вири санлай гьисабайла , 52 сятина гун къалурна , классриз « чук I урнавай », чирвилера санал к I ват I хъувуна к I анзавай , аялриз чирна к I анзавай ч I ехи ва марагълу тема я . Муаллимрин , алимрин ва методистрин фикир желб авун мурад яз , заз лугьуз к I анзавай кардин макьсад ихьтинди я : I. Программадай муаллимди вичин план программа туьк I уьрдайла , а пландай гудай темани са гьина , кве ят I ани кхьенваз , муаллимди вичиз чирна , аялдиз чириз теклифдай , ада к I вале к I валахдай са зат I хьун лазим я эхир . 8 – кл патал программади «» Оборотар квай предложенияр « тема 6 сят I) Масдардин оборот ва ам чара ийидай дуьшуьшар ». Причастие ва ам чара ийидай дуьшуьшар , Деепричастие ва ам чара ийидай дуьшуьшар » темаяр къалурнава . И « дуьшуьшрик » литературада гзаф ишлемишзавай « Гекъигу нин оборот ва ам чара ийидай къайдаяр » тема программада ва учебникра эсиллагь кваз такьун вуч кар ят I а , ам чириз учебникра гун тавун вучиз ят I а , садани чуькьни ийизвач ! Программади истемишзавай « Масдардин оборот , ам чара ийиз чирун патал « дуьшуьшар » муаллимди гьинай жагъурдат I а , вучиз учебникда адакай материал гузвачт I а , хабар такьазвай муаллимри а тема гьик I ва квяй аялриз чирзават I а , чазни чир хьана к I анзаваз , девирар къвез физва . Жаваб гудай кас вуж ва мус хьуй ?! Аквадай гьаларай , муаллимрин планар ахтармишзавай мектебрин регьберри , методистри ихьтин куьлуь шуьлуьяр кваз кьазвай хьтинди туш . Са и к I валах тирт I а , низ дерт авай ? 9кл . I0ПАРАГРАФДА « Ачухардай табий предложенияр квай сложноподчиненный предложенияр » темадин эхирда (I06ЧИН ) « Кьет I ен жуьредин табий предложениедин сказуемое масдар формадикай ва причастидикайни жеда , месела : I) Агьмед атуникай Заз накь Алиди хабар гана . 2) Ам к I вализ гьахьайдакай заз геж хабар хьана » « научный открытиеди » вуч ачухарзат I а , муаллимди аялар гьик I гъавурда твада ? I2 – параграфда « Обстоятельстводин табий паяр квай СПП » темадиз талукь яз ганвай 44 – тапшуругъда « Таблицадиз дикъетдивди фикир це . Мисалар к I ела … Гьи табий предложенийриз суал эцигиз жезвачт I а , лагь . Табий предложение кьилиндахъ галаз алакъалу жезвай союзар , союзвилин гафар ва маса такьатар къалура » кхьенва . Таблицадин эхирда ганвай « гекъигунин хьиз Цла тунвай гуьзгуьяр хьиз Аквазва къванер ( А . С .) Уьмуьрдин вакъиаяр адан рик I ел , ц I иргъинихъ галайбур хьиз , сад садан гуьгъуьнал алаз хквезва . Я . Я .)» « дикъетдивди фикир » гайила , чна хабар кьазва : « гекъиг « Гекъигунин » (?!) гаф квез талукь яз , вучиз ва гьинай къачуна таблицадиз чуькьвенвайди я ? Гьакъикъатда гекьигунин оборот квай простой предложенийрикай чирвал таганваз , « Гекъигунин табий предложение » чирун аялри четиндиз кьабулзавай темайрикай сад я . Адалай гъейрини , гекьигунин оборот квай простой предложенияр ва гекъигунин табий сложный предложенияр гьар са текстина ва гьар са тарсуна дуьшуьш жезвай уьлчмеяр я . Адет яз , предложениеда гьар са гафуниз члендиз вичин чка ва а членрин арада тайин къайда жеда : подлежащее – определение – дополнение – обстоятельство – сказуемое ва я ( определение – подлежащее –( определение ) – дополнение обстоятельство сказуемое . Месела : Азизбега лезги ч I алай гьамиша хъсан къиметар къачузва . Гъвеч I и Азизбег мектебдай сивел хъвер алаз к I вализ хкведа Илимдин кхьинрин къайдаяр ачухарзавай гьар са гаф , келима , простой ва сложный предложение ч I алан жигьетдай михьиди , тамамди , бегьемди , ачухди , ч I уру са куьлуь ��инихни квачирди хьун лазим я . Какатай нин хьайит I ани , кхьенвай вуч хьайит I ани , грамматикадин къайдаяр дуьзгуьн ачухардайди хьун чарасуз месэла я . Амма гьамиша предложенийра адет хьанвай къайда амукьдач , бязи членар , чкаяр дегиш хьана , вилик квай член предложениедин эхирдиз акъатда , эхирда гьамиша чка кьунвай сказуемое предложениедин сифте кьиле жеда . Художественный эсерра , иллаки шиирра ва шииррикай ибарат тапшуругъра инверсияди чка кьазва : Хуп I рахада билбил сегьер вахтунда , са гъамни авачир гьайван , бахтавар . Е . Э . Агакьзамаз зал куь кагъаз , куь метлебар чир хьана заз . ( С . С .) Бязи вахтара текдиз ишлемишнавай гафунихъ галаз вичиз талукь маса гафарни галаз , гегьенш членар арадиз къвезва . Адалайни гъейри , простой предложенияр са жинсинин членралди , предложениедин членар тушир гафаралди , жуьреба жуьре оборотралди заланарзаваз жеда .
+Месела : Ракъини гегьенш чуьллер , къацу къурухар ва цуьк акъуднавай дереяр ишигълаван авунва . И простой предложение са жинсинин членар тир чуьллер , къурухар , дереяр дополненийралди заланарнава . Алахьай гатфарин йикъан пакамахъ хъуьрез акъвазнавай ракъини дагъдин кук I валай чаз вичин къерех къалурна . Ракъини дагъдин кук I валай вичин къерех къалурна предложение причастидалди лагь анвай гегьенш определение алахьай гатфарин йикъан пакамахъ хъуьрез акъвазнавай ( гьихьтин ? хъуьрез акъвазнавай ) оборотдалди гегьеншарнава . И дагъдин хуьре , икьван гуьзел гьава авай чкада , инсандин сагъламвилиз маса дарман вуч герек ава ? И хуьре ( гьина ? – икьван гуьзел гьава авай чкада ) дарманар вуч герек ава ? – гегьенш обстоятельстводи ачухарнава
+ХХ I АСИРДИ Россиядин Федерацияда ООН дин ЮНЕСКОДИН Генеральный конференцияди вичин 30 – сессиядин къарардалди I999 – йисан ноябрдин I7ДАЗ кьабулай ва 2000 – йисалай « Хайи ч I аларин югъ » кардик кутун кьет I авурдалай кьулухъ , мектебдин уьмуьрда алатай девирра такур , гъиле такьур ч I алар еримлу авунин , чирунин ва хуьнин ч I ехи мумкинвилер ачухнава . Гьадахъ галаз сад хьиз ООН дин Генеральный Ассамблеяди вичин къарардалди 2008 йис « Дуьньядин ч I аларин йис » яз малумар авуни вири халкьарин руьгьдик юзун кутунай . Гьар йисан Февралдин 2I дуьньядин халкьарин гьар са хайи ч I ал вири ч I аларин арада барабар ихтиярар авай надир ( уникум ) зат I яз , инсаниятда дири яз , хуьз ва икрам авуниз лайих имарат яз , мажбури тирди гьисаба кьунва . Ч I аларин иесийри ч I алар гегьеншарунин гьар са кам , ам дериндай еримда тун , ч I алан меденивал , дуьньядин ч I аларин адетрин къайдайралди халкьарин , инсанрин арада садвилин эрзиманар агуддай рафтарвилерин ва сада муькуьди эхи авунин шарт I ар арадал гъунин суьгьбет ( диалог ) хьун лазим тир серенжемар тухун мажбури авуна . Ч I ал инсанрин алакъадин , бажарагъдин ва кьат I унрин алат яз , гьа авайвал аннамишиз тазвай , ам алатай , къвезмай ва алай девиррин шики�� я . Гьар са ч I ал вичин тарихдалди девлетлу я , анжах гьа халкьдин надир имарат я . Хайи ч I ала вич арадиз атай йикъалай вичин веледдик – инсандик вичин эсерлу ва кьет I ен къилих кутазва . Инсанди маса гьикьван ч I алар чирайт I ани , сифте чанда гьатай адан хесет хкатдайди туш . Гьавиляй гьар са халкь вичин милли медениятдалди , тарихдалди , адетралди ва ч I алалди кьет I ен я . Ч I ала хуьзвай адан и дибарни саламатдиз хвена к I анзава . Инсанвал хуьнин куьлег миллетдин ч I ал кваз кьун ва адаз гьуьрмет авун я . Гьар са ч I ал вичин иесийрин адетрин асул бине ва диб я . И диб хуьнин карда зун хайи лезги ч I ал лезги балайриз чпин гележегда лезгиди хьиз хуьн ва ишлемишун паталди зи везифаяр гьихьтинбур я ва вуч авун лазим я ? – суал гьар са пешекар муаллимди вичин вилик эцигун лазим я . Къенин мектеб тербиячивилин ч I ехи везифа тамамарун фикирда аваз ц I ийи ва къадимлу рекьер жагъуриз алахъзава . И рекьерикай ч I ехи метлеб авайди тарсуна к I елзавай эсердикай аялди вичи вуч аннамишзават I а , гьикьван аял вичин тербиячи яз арадиз къвезват I а , адакай эллик патал гьикьван къиметлу инсан хкатзават I а , гьадалай аслу я . Муаллимди вичин тарсарин кьет I енвилер ишлемишиз , аялриз чпиз чеб къалуриз , абурун фикиррин хцивилин тариф ийиз , яшайишдин т I вал алай месэлайриз дуьз жавабар гуда , яшайишдин татугайвилер арадал гъизвай инсанрин хесетар негь ийи да , виликан уьмуьрдинни ц I ийидан арада авай зидвилер дуьздал акъудиз , аялрин зигьиндиз таъсир ийидай делилар веревирд ийида . Къедамаз аялриз намус , гъейрат чир тавурт I а , адалатдин къиметдин т I еамдин дад къалур тавурт I а , абуруз уьмуьрдин шегьреда четин жедайди гьамиша фикирда хуьда . Муаллимди вичин тарсара аялдиз ийизвай таъсир гьамиша гуьзчивилик кутада , предметди аялдин кьат I унрин алакьун , агалкьун гьик I хъсанвилихъ дегиш жезват I а гьисаба кьада . Ада аялдиз вичи вич вердишарун кьиле тухудай рекьер предметдалди къалурда ва классда к I валахзавай муькуь муаллимрихъ галаз саналди дуьз геле тваз зегьмет ч I угвада . Хайи литературадин муалдлимди сифтедамаз , тербиядин серенжемрив эгеч I далди вичин к I валахда ихьтин са шумуд эрзиман – месэла эхцигзава : аял вичи вич вердишардай фикирдал гъун ; аялдиз вичин ва юлдашрин уьмуьрдал фикирдай чирвал гун ; инсанвилин дережадин чешме хкягъиз чирун ; аялдин акьулдин , инсанвилин дережадин , зегьметдин , зигьиндин ери хкаждай рекьер къалурун . « Зун зи тербиячи я », « Вучиз закай зи тербиячи жедач ?», « Жувакай инсан жува авуна к I анда », « Уьмуьр инсандикай итим ийизвай чад я » хьтин темайрай тухузвай гъвеч I и сочиненийри хъсан нетижаярни гъизва . « Хайи ч I ал » т I вар алай гьи халкьдин гьи шиир веревирд авурт I ани , абурун тема ч I алакай рахунилай эгеч I на , хайи халкьдин кьисметдикай ва эдебдикай фикирдал эляч I на , хайи чилиз , Ватандиз вафалу хвавилин гьиссер ачухарзавайбур я .
+Магьарамдхуьре авай республикадин махсус школа интернатдин коллективди диде БАШИРОВА Наргиле кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз руш Абдурагьманова Фаридадиз , рагьметлудан хизандиз ва амай вири мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Магьарамдхуьре авай республикадин махсус школа интернатдин коллективди КЪАЗИЕВА Пери вахтсуз кечмиш хьунихъ галаз алакъалу яз стха Магьамедгъанидиз , рагьметлудан хизандиз ва амай вири мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+КУЬТЕН инсандин зегьметдин виридалайни къадим алат я , амма адал къведалди чил марфадин шарари цазвай . Эгер салаз пер ядайла марфадин гзаф шарар хкатиз хьайит I а , квевай шадвал ийиз жеда . Им куь участок экологиядин рекьяй михьи я ва фад гатфарилай лап геж зулалди квехъ чил пурпу ийидай ва адан бегьерлувал хуьзвай куьмекчияр ава лагьай ч I ал я . Шарари пурпу авунвай накьвада набататрин ду вулри хъсандиз еримишзава . И кар чеб квай ва лас хьанвай чилер патал иллаки важиблу я . Марфадин шарари набататрин амукьаяр ва гьайванрин хкатаяр незва . Органический амукьаяр куьлуь авуналди ва абур минеральный шейэрик акадаруналди , марфарин шарари набататар патал чарасуз тир кьук арадал атуниз куьмек гузва . Абуру чпин вири гьерекатралди накьвадин бегьерлувал хкат хьуниз куьмек гузва .
+ЕВРОПАДИЗ яргъалди шекер чидачир . Ам европавириз крестовый походрин вахтарилай чир хьана ва яргъал йисара дарман яз ишлемишиз хьана , ам аптекайрай маса гузвай . Амма и дарман дихъ виридан гъил агакьзавачир . Индияда , шекердин нац I унин меже киреждиз язавай : ида эцигунриз кьет I ен мягькемвал ва вичел желбдай иервал гузвайди яз гьисабзавай .
+ИНСАН 60 процент цикай тешкил хьанва . Ам беденда сад хьиз пай хьанвач . Умуми заланвилив гекъигайла ци кьазва : пидин клеткайра – 20%, к I арабдин – 25%, лекьина – 70%, мускулра – 75%, ивида – 80% ва мефт I еда – 85%. Бедендин заланвилин са процентдиз барабар яд квадарайла чаз гьараратвилин гьисс малум жезва . 5% процендилай гзаф квадарайт I а инсан вич – вичелай фин , I0% процентдилай алатайла кьиникьал гъун мумкин я . Фикрет ГЬАЖИЕВ .
+ЧУБАН кьисмет хьана шегьердин рушал эвленмиш хьана . Са кьадар вахт алатайла к l валахдин юлдашри чубандивай хабар кьазва : Гьик l я ви паб ? Вири хъсан я . Амма гзаф кьац l айди я гьар юкъуз жендек чуьхуьда .
+МАГЬАРАМДХУЬРЕ райондин малимрин августдин совещание хьана. Адан кӀвалахда идарайрин руководителри, хуьрерин администрацийрин кьилери, ясли-бахчайрин работникри иштиракна. ЦӀийи кӀелунин йисаз талукьарнавай совещание ачухай райондин образованиедин управлениедин начальник У. Абейдуллаева сифте гаф «Магьарамдхуьруьн район» МР-ДИН Администрациядин кьил Фарид Агьмедоваз гана. Ада лагьана: АКЬАЛТЗАВАЙ несил патриотвилинни ватанпересвилин руьгьдаллаз тербияламишунин месэла,къейдна Фарид Загьидиновича,- чети��ди, гзаф терефринди гьа са вахтунда жавабдарди я. Важиблу везифаяр кьилиз акъудун сифтени сифте малимдилай, адан идеядинни ахлакьдин къаматдилай, пешекарвилин жигьетдай гьазурвилерилай, эхирни ада тухузвай тербиядинни кӀвалахдин тарсарин еридилай гзаф аслу я. Гьикьван девирар, кӀвалахзавай шартӀар дегиш хьайитӀани, вири вахтара школадин уьмуьрда важиблу кас малим хьана, я ва язни амукьда. Дерин дегишвилерин девирдани школадин уьмуьрда хъсан терефдихъ нетижаяр къазанмишун малимдин устадвилелай ада кьунвай рекьелай хейлин аслу тирди лагьана кӀанда. Алай аямдин интересри гъвечӀи несилдин кьисмет ихтибарнавай малимдивай, датӀана чирвилер, устадвал
+2 хкажун бегьерлувилелди кӀвалахиз тун, пак тӀварцӀиз вафалу хьун истемишзава. Алай вахтунда гьар са малимдини вичин кӀвалахдин эхиримжи нетижайрин гьакъиндай талукь тирвал жаваб гун лазим я. Чи пакадин несилдиз мягькем чирвилер, дуьз тербия гунин мураддалди тарсара педагогикадин илимрин агалкьунрикай, кӀвенкӀвечи тежрибадикай, методикадин таъсирлу къайдайрикайни техникадин такьатрикай, гьам аквадай пособийрикай тамамвилелди менфят къачузвай, гьар са тарс яратмишдай тегьерда тухузвай малимар райондин школайра садни кьвед авач. Абуру тарсара ва классдилай къеце пата тухузвай кӀвалахарни педагогикадин илимдин хъсан жуьрейрикайни къайдайрикай хийир къачуналди школьникриз чирвилерни тербия гунин рекьяй гьар йисуз виниз тир нетижаяр къазанмишзава. Абуру вири четинвилер алудиз, гъвечӀи несил савадлу, лигимлу яз чӀехи уьмуьрдиз акъудиз чалимиш жезва. Багьнайрикай далда кьан тийиз буржидин жавабдарвал гьиссзавай школайрин коллективри тухузвай тешкиллу серенжемри тийин тир нетижаярни гузва. Эхиримжи йисара райондин школайра гзафбуруз гьуьрметлу тӀварар, наградаяр гуни идан гьакъиндай лугьузва. Чешне къачуниз лайихлу малимри чеб акьалтзавай несилдин руьгьдин цӀийи къамат арадал гъизвай, вичел чи обществодин виридалайни багьа девлет- пакадин умуд, гележег тир несил ихтибарнавай кас тирди гьиссазава. Абуруз чпин вилик акъвазнавай несилдиз чирвилерни тербия гун хьтин жавабдар везифаяр эцигнавайди чизва. Къе школа хуьре гьар са терефдихъай еке къуват я. Ада хайи хуьр гьар са жигьетдай вилик финиз таъсирзава. Сифте партадихъ ацукьзавай аялдиз чирвал, культура гузвай малимдиз куьмек гун, адан гуьгьуьл
+1 къачун, кимизвай кардик къуьн кутун еке суваб авай кар Я.ЧИ хуьрера школайриз куьмек гузвай регьимлу диде-бубаяр, спонсорар авачиз туш. За абуруз къе рикӀин сидкьидай чухсагъул ва аферин лугьузва. Къе хуьре школадин коллективдин роль, малимдин авторитет, адан гафунин таъсирлувал екеди хьун лазим я. Районда, хуьре авай гьаларин дуьз къайгъуда хьун, жемятдиз татугайвилер арадай акъуддай четинвилер алуддай рекьер къалурун, теклифар гун сифте нубатда малимдин кьилин буржи хьана кӀанда. Район��ин администрациядиз школайрин педколлективри, образованиедин управлениедин системадин вири работникри цӀийи кӀелунин йисузни акьалтзавай несилдиз мягькем чирвилерни дуьз тербия гун патал чпелай аслу вири серенжемар кьабулдайдахъ кӀевелай инанмишвал ийиз кӀанзава. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+И ЙИКЪАРА муниципальный райондин администрациядин заседанийрин залда райондин идарайрин ва карханайрин руководителрин, райондин хуьрерин поселенийрин администрацийрин кьилерин, общественный организацийрин векилрин иштираквал аваз терроризмдиз, диндин экстремизмдиз акси комиссиядин гегьенш заседание кьиле фена. Заседание «Магьарамдхуьруьн район» муниципальный райондин кьил, терроризмдиз, диндин экстремизмдиз акси комиссиядин председатель Фарид Агьмедова ачухна ва ам сифте гаф рахана. Вичин рахунра Фарид Загьидиновича къейд авурвал, 1-сентябрдиз райондин центрда ва хуьрера Чирвилерин йикъан сувариз талукьарнавай шадвилин мярекатар, линейкаяр кьиле фида. И серенжемар кьиле физвай вахтунда неинки са къайда хуьзвай органрин работникри, гьакӀ вири районэгьлийрини мукъаятвал хвена ва гуьзчивал авуна кӀанда. Линейкаяр, шадвилин мярекатар кьиле физвай чкайрал таниш тушир чара инсанар, машинар, шаклу ийизвай шейэр акурла тади гьалда къенепатан органрин векилар хабардар авун чарасуз я. Хуьрерин администрацийрин кьилерал и кӀвалахар вири жавабдарвал гьисс авуна кьиле тухун тапшурмишна. - Терроризмдиз, диндин экстремизмдиз аксивалдай комиссияди, давамарна Фарид Загьидиновича,- саки гьар вацра заседание тухузва. Терроризмдиз акси яз районда тухузвай кӀвалахрин гьахъгьисаб ийизва ва и важиблу месэладиз талукь тир къарарарни кьабулзава. Талукь ксаривай, руководителривай истемишунар ийизва. Хуьрера, коллективра, интеллигенциядин векилрихъ, мискӀинрин имамрихъ, жегьилрихъ галаз гуьруьшмишвилер кьиле тухузва ва терроризм, диндин экстремизм чи яшайишдихъ, къанажагъдихъ, ацукьун-къарагъунихъ галаз кьан тийизвай гьерекат я. Вичин рахунрин эхирдай Фарид Загьидиновича терроризмдиз, диндин экстремизмдиз акси яз тухузвай кӀвалах, жегьилриз ватанпересвилин, инсанпересвилин, марифатдин тербия гунин кӀвалах гужлу авун хуьрерин администрацийрин кьилерал, райондин хуьрера авай мискӀинрин имамрал тапшурмишна. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+РАЙОНДИН малимрин совещаниедал образованиедин управлениедин начальник У. Абейдуллаева авур докладда цӀийи кӀелунин йисаз гьазур хьанвай гьалдин анализ гана, гележегда вилик акъвазнавай везифайрикай ЛАГЬАНА.ДОКЛАДЧИДИ ва анал рахай хейлин педагогри къейд авурвал, реформайри образованиедин системадин работникрин вилик важиблу везифаяр эцигнава. Абурукай кьилинди акьалтзавай несилдин къайгъударвал авун, аялриз мягькем чирвилер ва дуьз тербия гун, уьлкведиз вири терефрихъай лигимлу инсанар гьазурун я. И жавабдар везифаяр тамамарун пата�� образованиедин управлениедин работникри, общественный организацийри, дидебубайри тайин тир кӀвалах тухузва. Школайрин уьмуьрда хъсан терефдихъ хьанвай дегишвилери идан гьакъиндай лугьузва. Къе образованиедин идарайра 2700 далай гзаф работникри кӀвалахзава. Райондин руководстводин къайгъударвал себеб яз школайра мажиб таганвай, бурж кумай са малимни амач. Алатай кӀелунин йисуз гзаф школайрин педколлективри кӀелзавайбуруз чирвилерни тербия гунин ери хъсанарун сифте нубатдин месэла яз гьисабна. Малимрин чирвилер ахтармишунин, абур тарсариз гьазур хьунин еридал гуьзчивал тухунин уьлчмейрикай сад аттестация я. И жигьетдай управлениедин образованиеди тайин тир кӀвалах тухузва. ЦӀийи кӀелдай йисаз гьазур хьун патал УО-ДИ школайриз виликамаз 2 миллионни 400 агъзур манатдин ширер, 238 агъзур манатдин киреж ва 280 агъзур манатдин жуьреба-жуьре маса шейэр къачуна. Совещаниедал государстводин сад тир экзамендиз гьазурвилер акуникайни хейлин рахана. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+ЯЗ ИБУР кьведни са чӀалан гафар я, араб чӀалан. Инсанар гьейранардай затӀ, кар, тахьайхьтин гьакъикъат ва я инсан, абурун таъсирдик акатна, хиялри тухванвай гьалмана ава и гьар са гафунихъ (чӀалан илимда синонимар лугьуда и гафуна). Анжах алим Букар Бекирович Талибова Лезги чӀаланни урус чӀалан словарда мужидат гафунал (дин) лишан эцигнава. Им, адет яз, и гаф диндиз талукь рахунра ишлемишда лагьай чӀал я. Амма заз, хуьруьн малимдиз инсаниятдин тарих адан бинейрилай, мулкдарринни лукьарин девиррилай инихъ, капиталист ва социалист уьлквейрикайни са гьикьван ятӀани чирвал авай, гьакӀни анжах цӀийиз арадал къвезвай, вичиз са бязибуру нетижалу ва гьакъисагъ зегьметдинни гьакълувилин цӀийи гьукумат лугьузвай къурулушда аквазвай аламат масад я: вак акваз, геле къекъуьн- дуьздал алай месэлани ам талукьбуру акван тийизвайдай кьун. Им, гьелбетда, вич гьеле къанни цӀуд йисузни цӀийи законралди дурумлу тахьанвай «жемиятдин гьукумдай» аквазвай аламат я: жемият вилик тухун (фин) ваъ, гьукумат жергедин (къара) халкьдивай чара авун, ам патал законриз цӀийи кьилелай килиг хъувун я. Ихьтин гьерекатри гуьзлемиш тийизвай хьтин дегишвилерни арадал гъидайди якъин я. Инсаниятдихъ, са лезгийрихъ ваъ, белки гьавиляй арадал атайбурни ятӀа? ихьтин мисалар. Гужлудан вилик зайифди гьамишанда батӀул я. Рипинал гъуд гьалчиз жедач. Кьил х у ь з кӀанзавайдаз мезни хуьз чир хьана кӀанда. в.м.с Гьа и гьакъикъивилихъ элкъвезвай хьиз я заз гила вичелвичин гьеле тамам тӀварни къанни цӀуд йисуз акьалт тавунвай демократрин уьлкве. Де туштӀа, веревирд ая гьарда жуваз: югъ къандавай халкь куьлягь жезва; адан гьерекат гзаф я- берекат тӀимил . Хатур, гьуьрмет, садвал кӀваляй, хуьряй экъечӀзава, гъарикӀ жезва халкь…
+I Инсан - велед, тӀебиатдин. Кьунва инсан тӀебиатди велед хьиз, Алатайда рехъ чир хъийиз белед хьиз. 2 Уьмуьр женг я, инсан- женгчи. Женгчи женгина жеда. Гьар женгчидиз гъалибвал жедач. 3 Гужлувални зайифвал гьахъвални батӀулвал туш. Гужлувили зайифвал басмишда. 4 За фикирнай пешекар хьун гьахъвилин рекье, Гьахъ тирвиляй чи арайра дуьзвилин бине. ТӀем гъиз хьанач завай, эллер, чӀугур женгера: Тай –туьшериз кӀвалер хьана- захъ амукьна тенгера. 5. Гьахълувал кӀан хьухь, ам патал женгина жемир. А. ГЬАЖИМУРАДОВ.
+МАГЬШУР общественный деятель , политолог , публицист , « Дагъустан » ВГТРК дин общественно политический телевидениедин руководитель , Дагъустандин государстводин университетдин электронный СМИРИН кафедрадин заведующий Ильман Субгьанович АЛИПУЛАТОВАЗ Дагъустандин халкьдин вилик кьет I ен лайихлувилерай , ислягьвал , дуствал ва меслятвал мягькемаруник ч I ехи пай кутунай республикадин виридалайни гьуьндуьр дережадин общественный награда -« Дагъустандин Халкьдин Игит » лагьай т I вар ганва . « Самурдин сес » газетдин редакциядин коллективди Ильман Субгьановичаз награда рик I ин сидкьидай мубаракзава .
+9ФЕВРАЛДИЗ муниципальный райондин администрациядин аппаратдин работникрин нубатдин совещание кьиле фена . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова тухвай совещаниедал « Райондин библиотекайра агьалийриз къуллугъзавай гьалдин , к I валах хъсанарунин гьакъиндай » МБУК дин « Межпоселенческое библиотекадин » директор Герекмаз Гьуьсейновадин докладдихъ яб акална . Герекмаз Керимовнади къейд авурвал , алатай йисуз библиотекади республикадин ва райондин вири проектра иштиракна . 20I4ЙИСУЗ ктабар к I елзавайбурун кьадар I8304 аниз къвезвайбурун кьадар I254I4 дав , ктабар к I елиз къачузвайбурун кьадар 220I57 дав ва ктабрин фонд 20036Iдав агакьна . Культурадин йисаз талукьарна библиотекади « Зунхуьруьн библиотекарь » кьил ганвай конкурс тухвана . Конкурсда иштиракай Буткъазмайрин , Хъартаскъазмайрин , Хужакъазмайрин , Гъепцегьрин ва Уружбайрин хуьруьн библиотекайриз жуьреба жуьре номинацийрай наградаяр гана . « Культурадин виридалай хъсан работник » проектда иштиракай МБУК « Межпоселенческая библиотека » Iчкадиз ва грантдиз лайихлу хьана . Библиотекади гьак I « Наркотикриз ва абур маса гуниз
+къачуниз акси яз 20II- 20I5 йисара тухузвай комплексный серенжемрин гьакъиндай » целевой программадани иштиракзава . Вири библиотекайра тарихдиз , Ватандин Ч I ехи дяведиз талукьарна тематикадин вечерар тухузва . 2014 йисуз библиотекада С . Сулейманан I45 йис , Алкьвадар Гьасан Эфендидин I80 йис , К . Чуковскийдин II0 йис , А . Ахматовадин I25 йис , Н . Гоголан 205 йис , А . Гайдаран II0 йис , Б . Окуджавадин 90 йис тамам хьуниз талукьарнавай юбилейрин мярекатар кьиле тухвана . Райондин библиотекайрин системадин к I валахда са кьадар кимивилерни амайди лагьана к I анда . Электронный каталогар тешкилунин к I валах акьалт I арнавач . Алай вахтунда анжах 7 библиотекада компьютерар эцигнава . Райондин центрдал ала�� библиотекадин къав пис гьалда ава . Муьгъверганрин , Киркарин , Азадогълийрин , Самурдин , Уружбайрин , Гилийрин , Хуьрелрин библиотекаяр авай дараматар ремонт авунин чарасузвал ава . Винидихъ т I варар кьур са бязи хуьрера библиотекадин дараматар авач . Совещаниедин эхирдай райондин культурадин и хиле к I валах хъсанарунихъ рекье тунвай къарар кьабулна .
+АНТИГИТЛЕРОВСКИЙ коалициядин союзный пуд пачагьлугъдин : СССР дин , США дин ва Великобританиядин гьукуматрин руководителрин Крымдин ( Ялтадин ) конференция I945 йисан 4февралдилай IIФЕВРАЛДАЛДИ кьиле фена . Вири дуьньядин метлеб авай и вакъиадихъ галаз официальный заседанияр кьиле фейи Ливадийский дворец алакъалу я . Ялтадин конференциядин делегацийрин кьиле СССР дин патай ВКП ( б ) дин секретарь , Халкьдин Комиссаррин Советдин председатель , оборонадин халкьдин комиссар , Яракьлу Къуватрин Верховный главнокомандующий , Верховный Кьилин Командованиедин Ставкадин председатель , Государстводин Оборонадин Комитетдин председатель , маршал И . В . СТАЛИН , СШАДИН делегациядин кьиле президент Ф . Д . РУЗВЕЛЬТ ва Великобританиядин делегациядин кьиле премьерминистр , оборонадин министр У . ЧЕРЧИЛЬ авай . Ливадийский дворецда кьиле фейи муьжуьд лагьай официальный заседаниедал делегацийрин кьилери нетижаяр кьур документрал къулар ч I угуна . Конференциядин коммюнике « Германия кук I варун » разделдилай башламиш хьанвай . I945ЙИСАН Крымдин конференциядал дяведилай гуьгъуьнин дуьнья туьк I уьр хьунин дибар эцигна . Адан бязи элементар , месела , ООН къени кардик кума .
+ЖЕНЕВАДИН икьрардихъ галаз кьадайвал , Афгъанистандай Советрин кьушунар 1988йисан 15майдиз акъудиз башламишна . 1989йисан 15 февралдиз Афгъанистандай кьушунар акъудун акьалт l на . И юкъуз генераллейтенант Борис Громов Дуствилин Муькъвяй кьве уьлкведин сергьятдилай эляч l ай Советрин эхиримжи военнослужащий хьана . ДУЬНЬЯДИН кьвед лагьай дяведин йисара вичин игитвал къалурай и баркаллу лезги хцикай чун райондин газетда рахазвайди им сад лагьай сефер туш . Якьуб Къулиев чахъ авай им сад лагьай дагъдин лекь туш . И ч I ехи дяведин зурба тарихда чахъ т I вар ван авай , и заваллу дяведа машгьурвал къазанмишай баркаллу рухваяр гзаф хьана . Абурукай газетрани ктабра ва журналра т I имил кхьенвач , гележегдани абурукай кхьинар хъийида . Амма дамах гвачир , Ватандин Ч I ехи дяведа вичин т I вар ч I ехи гьарфаралди кхьенвай и кьегьал лезги хцин кьисмет гьа ихьтинди хьана . Вучиз ам ихьтин перишанди хьанат I а , виридалай и багьа т I вар къазанмишай къагьриман хва кьулухъ вучиз янат I а , квез « Самурдин сес » газетди лугьуда . Лезги халкьдихъ ихьтин хъсан мисал ава : « Къизилди руквадикайни нур гуда ». Ингье , им чи лезги хва , генерал Якьуб Къулиеваз хас мисал я . Йисар гьикьван яргъибур хьанат I ани , къизилди вич алай чка къалурна . Дугъри я , чи игитдин гьакъиндай чаз сифтегьан мушту лух гайиди « Дагъустандин правда » газетдиз 2008йисан 24сентябрдиз акъатай « Генерал Къулиеван хизанар суракьзава » кьил алаз чапнавай Руслан Герееван макъалади гана . Генерал Якьуб Къулиеван уьмуьрдин юлдаш Зинаида Васильевна Туркменистандиз хтайла сифте Байрам Али , ахпа Ашхабад шегьерра яшамиш хьана . 1982 йисуз рагьметдиз фена . Къанни ц I укьуд йисан яшда аваз телеф хьайи вичин уьмуьрдин юлдашдихъ ада вичин вири жегьил уьмуьрда яс кьуна . Лугьун лазим я , Якьуб Къулиев Туркменистандиз хкана Мары шегьерда Мургаб вац I ун къерехда кучудна . Им ада вичин аял вахт кечирмишай чка тир . Генералдикай вичикай лап куьрелди кьве гаф лугьуз к I анзава . Ам Аллагьди лезги халкьдиз вичин патай ганвай , кич I евални галатун тийижир инсан тир . Якьуб Къулиев чанда мягькем руьгь авай чи сад лагьай генерал яз , Сталинградда кьиле фейи къизгъин женгера 1942 лагьай йисуз игит хьиз телеф хьана .
+Гьеле октябрдин революциядин йисарилай вилик Якьубан хизан дарвили чи дагъларай гъурбатдиз акъудна . Сифте ам Шуша шегьердиз , ахпа адан рехъ Юкьван Азиядиз акъудна , Къулиевриз Туркмения хайи Ватан хьана . Ина Къулиеван аскервилин къуллугъни кьиле фена , вични к I вачи мягькемдиз чил кьунвай , дерин кьат I унар авай жегьил итим хьана . Туркменри гилани адаз чпин халкьдин Игит лугьузва . Ина мягьтелвал , шаклувал ва я пехилвал ийидай гьич са карни авач . А четин , дар йисара Дагъустандай экъеч I на Юкьван Азиядикай вичиз эбеди ери туьк I уьрай инсанар пара чида чаз . Амма абур вири Къулиевар туш эхир . Идалай гъейри , бес гила кьванни Якьуб хьтин къучагъ хва , шушавийри чпин хва я , туркменри чпинди я лугьуз тестикьардайла , лезгияр сиве яд кьуна акъваздани ? Гьелбетда , ваъ . Чиди , гьина ават I ани , чид хьун лазим я . Чна адал дамах авун , адан дережа мадни хкажун герек я . Якьуб Къулиеван баркаллу уьмуьр школада к I елай йисарилай башламишна Армиядин генералдал кьван , сифтегьан классрилай башламишна , Фрунзедин т I варунихъ галай военный академиядал кьван , граждан дяведилай башламишна Ватандин Ч I ехи дяведа Сталинград азад авун патал тухвай женгерал кьван чи рик I елай алудиз , я тарихдай акъудиз жедай гелер туш . Ватандин Ч I ехи дяве башламиш хьайила Къулиев полковник тир . Рагъ ак I идай патан 13армияда дивизиядин командир яз , ада вич карда гьатнавай командир тирди къалурна . Сифтегьан къизгъин ягъунар Елецдин терефдихъ кьиле фена . Адан гьунарлувал Брянский фронтдин командующийди къейдна . Полковник кьиле авай кавалериядин дивизия Ватандин Ч I ехи дяведин тарихда гьатна ва комдив « Яру пайдах » ордендиз лайихлу хьана . 1942йисан 1январдиз Якьуб Къулиеваз фронтдай Москвадиз эвер хъувуна . И тади квай эвер хъувун Туркмениядин компартиядин ЦК дин т I алабун тир , идан метлебни Туркмениядин чкадин халкьарикай , тежриба авай пешекар хьуниз тамашна , Къулиевав кавалериядин махсус дивизия к I ват I из тун тир . Четин вахт тирт I ани , Москвади Туркмениядин руководстводиз ваъ лагьанач . Ам Туркмениядин Мары шегьердиз , ц I ийиз тешкилзавай дивизиядин командирвилиз рахкурна . СССР дин Халкьдин Комиссаррин къарардин бинедал алаз , 1942йисан февралдиз Якьуб Къулиеваз генерал майорвилин т l вар гана . 1942йисан августдиз кавалериядин 4корпусдин командирдин заместителвиле тайинарна . Оборона патал лап четин йикъара - 1942йисан октябрдиз , Юкьван Азиядин дяведин округдай ц I ийиз хтанвай генерал Къулиев Сталинградда къизгъин хьанвай ц I аюн фуруз ракъурзава . Им генерал патал ц I ийи к I валах тушир . Сталинграддиз хтайвалди , ам къизгъин женгиник экеч I на . Корпусдин командир генераллейтенант Шапкина Къулиеван дяведин уьмуьрдай ихьтин са вакъиа рик I ел хкизва . Генералмайор Къулиева тади квай лап жавабдар буйругъ кьабулзава . Ам Сталинграддин фронтдин далу пата тамамарна к I анзавай к I валахдив гьасятда экеч I зава ва 15 йикъан вахтунда вичиз тапшуругъ гайи ч I ехидаз к I андайвал тамамарайдан гьакъиндай хабар гун хъувуна . Нетижада румынрин 8кадровый дивизия тамамвилелди тергна . А дивизиядин амукьайрикай рахайт I а , абур дяве хъувуниз хас яз амукьнач . Идалай гъейри , 800 аскерни офицер телефна , 250 кас есирда кьуна , 18 туп , 15 пулемет ва дяведиз герек маса эменни к I ват I хъувуна . Румынрин 8дивизия терг авунин план туьк I уьруниз ва ам агалкьунралди кьиле тухуниз , вичин хсуси чешнедалди ч I ехи ва гъвеч I и командирар руьгьламишуниз тамашна генерал Къулиеван кьегьалвал мад сеферда « Яру Пайдах » орден гун хъувуналди къейдна . Амма , гьайиф хьи , и женгина чи кьегьал хва , вик I егь генерал Якьуб Къулиевал залан хер хьана . Вичин мемуарра М . Полящева кхьизва : « залан хер алаз ярх хьанвай генералди заз , гъилин ишарадалди вичин патав эверна , залан нефесдалди лагьана : « Аквадай гьалда , зун куьтягь жезва . За квек умуд кутазва , куьн Берлинда кьван фида , гьик I хьайит I ани фида ». Генерал госпиталдиз хутахзавай рекье куьтягь хьана ». Генерал Къулиевакай Советрин Союздин маршал С . Бирюзова , армиядин генерал А . Жадова , С . Иванова чпин ктабра гзаф хъсан гафар кхьенва . Дагъустандин бажарагълу хва , Ватан патал жегьилзамаз чан гайи вик I егь лезги , генерал Якьуб Къулиев ик I лайихсузвилелди рик I елай алудун , адакай газетра , журналра ва ктабра са ц I ар , са гаф кхьин тавун чаз чи несилри , тухумри гьалалдач . Чаз ам хайи хуьр , район , шегьер чизвач . Чи гъиле авайди анжах кьве гаф я : « Дагъустан лезги ». Интернетдай гьазурайди Р . МУРАДАЛИЕВ .
+27ЯНВАРДИЗ райондин методический кабинетда « Эгер зи ч I ал пака рекьиз хьайит I а зун къе рекьиз гьазур я » лишандик кваз Дагъустандин шаирри хайи ч I алал кхьенвай яратмишунар к I елдайбурун конкурс кьиле фена . Конкурсда райондин 2I школадай 32 аялди иштиракна . Конкурс тухунин мурад бажарагълу аялар дуьздал акъудун , художественный литературадал фикир желб ��вун , раху нин ва кхьинрин культура хкажун тир . Аялри хайи ч I алал к I елай шиирри вири гьейранарна . Эльвина Ибаевади ( Ц I ийихуьр ) азербайжан ч I алал , Иса Исаева ( Филерин хуьр ), Гьамзат Усманова ( Кчункъазмайрин хуьр ), Ханагъа Юлчиевади ( Советск хуьр ) к l елай шиирар гьам жюридин , гьам иштиракчийрин рик I ел яргъалди аламукьдайбур хьана . Милли парталри ва макьамри конкурсантрин экъеч I унар мадни гурлу авуна . Нетижаяр кьурла И . Исаев , Э . Ибаева Iчкайриз , Х . Юлчиевани Г . Усманов 2чкайриз , Г . Ягьадинова , Н . Къадашева ва С . Къенбералиева 3чкайриз лайихлу хьана . А . АЙДЕМИРОВА .
+11февралдиз Магьарамдхуьруьн райондин прокуратурада республикадин Прокурор Шагьнавазов Рамазан Абдусамадовичан , Кьиблепатан Дагъустанда тамам ихтиярар авай Дагъустан Республикадин Президентдин векил Муса фенди Велимурадован , « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедован ва са жерге къуллугърин руководителрин иштираквал аваз совещание кьиле фена . Совещание сифте гаф рахуналди « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедова ачухна ва гаф республикадин Прокурор Рамазан Абдусамадовичаз гана . Ада совещаниедин иштиракчияр Россиядин Федерациядин Генеральный Прокурорди 2014йисан 23декабрдиз кьабулай 1167 нумрадин приказдалди юстициядин старший советник Марат КЪАЗИАГЬМЕДОВ Магьарамдхуьруьн райондин прокурордин къуллугъдал тайинарнавайдан гьакъиндай хабар гана . Совещаниедал гьак I Фарид Агьмедов , Мусафенди Велимурадов ва масабур рахана . Вирида Къазиагьмедов Марат Гьажиагьмедовичаз къуллугъ мубарак авуна . Р . МУРАДАЛИЕВ . Шикилда : М . Велимурадов , Р . Шагьнавазов , Ф . Агьмедов , М . Къазиагьмедов .
+АЛАЙ ВАХТУНДА , гьайиф хьи , инсанри чпин рик I ел вуч акьалтайт I а гьа к I валах ийизва . Абуру регъуьвал , ягъ , намус гьич гьиссзавач . Абуру чеб мусурманар я лугьузва , амма рик I ера иман амач . Мугьаммад Пайгъамбарди лагьанай : « Регъуьвал рик I е иман авай инсандиз жезва » ( Бухари , Муслим ). Им рик I е иман авачир инсан ягьсузди жезва лагьай ч I ал я . Ягь , намус , регъуьвал Аллагьдиз к I андай , пайгъамбарриз ва савадлу инсанриз хас сифетар я . Гьак I Аллагьдин Расулди лагьана : « Регъуьвал гьиссзавай инсанди анжах хъсан амалар ийида » ( Бухари , Муслим ). Чи играми Пайгъамбар лап регъуьди тир . Ам гьатта вич рахазвай инсандин вилериз килигдачир . Я инсанрикай , я Аллагьдикай регъуь тушир инсан гьайвандиз тешпигь жезва . Идан гьакъиндай Муст I афа ас сабий т I вар алай еке алимди лагьай машгьур гафар чаз малум я : « Нефсиниз гунагь ийиз к I ан хьайила , вуна адан рик I ел Аллагь хкваш . Аллагьдикай регъуь жезват I а , инсанар рик I ел хкваш . Абурукайни регъуьвал гьиссзавачт I а , ваз вун ламраз элкъвенвайди чир хьухь ». Мусурман эвелни эвел къилихдин и еридихъ муьгьтеж я . Вучиз лагьайт I а регъуьвал им вири лайихлу сифетрин чешме я . Месела , диде бубадихъай регъуь хьайила аялар ч I уру к I ва��ахривай яргъа жез , къени к I валахар ийиз чалишмиш жезва ; регъуьвиляй мугьмандиз гьуьрмет ийизва ва мсб . Регъуьвал гьатта чи Ислам диндин сифет я лагьанва . Аллагьдин Расулди къейдна : « Гьар са диндиз вичин сифет ава , Исламдин сифет регъуьвал я ». Регъуьвал гьисс тийизвай ягьсуз инсанди ч I уру к I валахар ийида , абур авуналди ада вич ва вичин мукьва кьилияр халкьдин виляй вегьеда . Виридалайни лайихлу регъуьвал Аллагьдин вилик пуд арада ачух жезва : 1. Аллагьди гузвай няметрин гьакъиндай чалай Адаз лайихлу шукур гуз алакь тийизвайди чир хьайи арада ; 2. Са бедбахтвилик акатнамазди нарази тахьун . Аллагьди гайи маса няметар рик I ел хуьн . Имам Алюсиди вичин « Тафсир Алюси » лугьудай ктабда ихьтин суьгьбет кхьенва : « Аюб пайгъамбар четин гьалда авайла адан папа лагьана : « Вун Аллагьдин пайгъамбар я . Нагагь вуна Адавай вун четинвилерикай азад авун т I алабайт I а , Ада жаваб гуда ». Аюб пайгъамбарди папавай жузуна : « Гьикьван вахтунда чун саламатдиз яшамиш хьана ? Ада жаваб гана : « Пудкъад йисуз ». Аюбани лагьана : « Саламатдиз яшамиш хьайи кьван вахтунда бедбахтвилик яшамиш тахьанмаз , заз Аллагьдивай жув адакай азад авун т I алабиз регъуьзва ». 3. Аллагьди гьарамнавай шейэрикай фикир авуникай мефт I ва гьарамнавай т I уьникай руфун хуьн . Са сеферда Аллагьдин Расулди вичин асгьабриз лагьана : « Квез Аллагьдикай лайихлу къайдада регъуь хьухь !» Абуру жузуна : « Ам гьи къайда я ?» Пайгъамбарди жаваб гана : « Лайихлу къайдада регъуь хьуним жуван кьил ва бедендин амай паяр Аллагьди гьарам авунвай шейэрикай хуьн , гьамиша кьиникь рик I ел хьун я . Ик I авун Аллагьдикай регъуь хьун лагьай ч I ал я » ( Тирмизи ). (« Ас Салам »).
+29ЯНВАРДИЗ Советск хуьре агьалийрин сход кьиле фена . Анал хуьруьн участковый инспекторди тухвай к I валахдин гьакъиндай гьахъ гьисабдихъ яб акална ва жемятди фикир желб ийизвай са жерге маса месэлайризни килигна . Сходдин к I валахда общественный хатасузвал хуьнин рекьяй МР дин кьилин заместитель Ш . Алиханова , МР дин администрациядин кьилин заместитель Къ . Идаятова , ОВД дин начальникдин заместитель М . Эминова , УУП ва ПДН дин начальник Т . Агъаева , Советск хуьруьн администрациядин кьил С . Хидирова , гьа и хуьруьн участковый полициядин капитан М . Мусаева , райондин Собраниедин депутат Г . Мамедгьуьсейно ва , школадин директор А . Османовади , агъсакъалрин советдин председатель М . Къурбанисмаилова , « Красная шапочка » бахчадин заведующий З . Алиевади ва хуьруьн агьалийри иштиракна . Анал сходдин иштиракчийри полициядин участковый уполномоченный М . Мусаева 20I4ЙИСАН кьвед лагьай паюна тухвай к I валахдин гьакъиндай гьахъ гьисабдихъ яб акална . Малум хьайивал , ругуд вацра I08 тахсиркарвал дуьздал акъудна . Абурукай 8 тахсиркарвал хсуси эменни чуьнуьхайбур я . Профилактикадин учетдал алайбурухъ галаз махсус к I валах тухузвайдини лагьана . Вири и учетдал 36 кас ала , абурукай 2 кас виликдай суддалди кар ат I анвайбур , 2 кас наркоманар , 2 кас пиянискаяр я . Анал рахай Шериф Ферзиллаевича наркоманиядин , бейкарвал себеб яз арадал къвезвай терроризмдин , экстремизмдин месэлайриз кьет I ен фикир гуниз эвер гана . ОВДДИН начальникдин заместитель М . Эминова , УУП ва ПДН дин начальник Т . Агъаева , Советск хуьруьн администрациядин кьил С . Хидирова , хуьруьн агъсакъалрин советдин председатель М . Къурбанисмаилова акьалтзавай несил тербияламишунин карда хуьруьн участковыйдихъ галаз сигъ алакъада аваз к I валахун герек тирди лагьана . Сходдин иштиракчийри участковый инспектор М . Мусаеван к I валахдиз рази жедай къимет гана . А . АЙДЕМИРОВА .
+ЧИ ЗОНАДА некьияр гегьеншдиз чк I анвай ва хийир гузвай культура я . Адан уьмуьрдин яргъивал 3-4 йис я . Ам патал майваяр цайи чил хъсан я . Куьгьне чкадал некьияр са пуд йис алатайла цаз хъижеда . Абур августдиз сентябрдиз , нянихъ ва я пакамахъ фад цада . Абур ак I урун гежел вегьин виже къведач . Геж ак I урайла умудлувал т I имил я . Абур аязар жедалди дувул ягъиз агакьдач , хъуьт I уьз къайи гьавайри зиян гун мумкин я , къведай йисуз бегьер гудач . Ак I урдалди вилик азарлу ва ханвай пешер , гьак I 5 сантиметрдилай яргъи дувулар ат I уда . Ак I урзавай некьийрин дувулрин гардан ва т I ур алай пешерин диб накьвадин винел са дережада хьунал гуьзчивал авуна к I анда . Ак I урдай хъсан штилар I-2 йис хьанвай некьийрин хулари гуда . Гатфарихъай куьгьне пешер ат I уда , пунар пурпу ийида . Гатуз накьв са шумуд сеферда пурпу ийида , и кар марфадилай ва я яд гайидалай кьулухъ авун хъсан я . Эхиримжи йисара некьийрик жуьреба жуьре азарар акатзава ва абуруз зиянкарри зиян гузва . Абурухъ галаз женг ч I угвадайла ишлемишзавай химический ва агротехнический серенжемри гуьзлемишзавай нетижа гузвач . И культурадин сад лагьай йисуз бегьер гузвай жегьил ва сагълам талайра ( плантация ) пешер ат I унин чарасузвал авач . Эгер некьияр фараш ят I а ва кьвед пуд лагьай йисуз бегьер гузват I а , чпикни азарар ва зиянкарар акатнават I а , пешер ат I уни хийир гуда . Куьгьне ва гьалсуз хьанвай пешер ат I уни ( и ч I авуз фосфорно калийный миянардай шейэр ва яд гана к I анда ) ц I ийи пешер хкведай мумкинвал гуда . Гьа ида набататар фараш хьуниз ва къведай йисуз кьакьан бегьер гуниз хъсандиз таъсирда . Пешер эхиримжи некьияр к I ват I на куьтягьнамазди ат I уда . Набататрин т I урариз зиян тагун патал пешер чиливай бес кьадарда къакъатна ат I уда . Ат I айбур вири таладай акъудна ц I ай ягъун герек я . И культура мублагь чилел хъсандиз экъеч I да . Гьавиляй виликамаз гьар са кв . метрдиз кьук , суперфосфат ва калийный селитра ( ва я 200 гр . руьхъ ) чук I урна к I анда . Миянарун патал ц I ийи фитер ишлемишун хъсан туш . Ада набататри йигиндиз еримишунал гъида , гьа ида бегьердиз зиян гуда . Бегьер гьик I хуьда ? Некьийриз гъвеч I и , кьил хурт I умдал акьалт l завай рехи рангунин гъвеч I и пепеди долгоносикди ч I ехи зиян гузва . И зиянкардихъ галаз женг ч I угвадай лап хъсан вахт некьийрин сифте к I урук I ар кьаз башламишай вахт я ( цуьк ахъагъиз башламишдалди I-2 гьафте амаз ). И ч I авуз пешериз хлорофосдин къаришма хъичеда (20-30 гр . I0 литр циз ). Горчицадин къаришмадини куьмек гуда (200 гр . горчица I0 литр це ц I урурда ). Долгоносикар некьийрал мад июль августдизни акьалтда . И ч I авуз абур тергна к I анда (0,2-0,3 процентдин хлорофосдалди ). Азарриз , иллаки мучнистий росадиз акси яз коллоидный серадин I процентдин къаришмадалди гьялуни куьмек гуда . Ада некьияр шуькьуьнтрикайни хуьда . Бязи вахтара некьийрин дамарар азарлу жезва ва набататар элчуьхзава . Ихьтин набататар салай акъудна кун герек я . Абур экъеч I ай чкадиз пер яна хлординни киреждин I процентдин къаришма чук I урна к I анда . И уьзуьр некьияр , картуфар ва помидорар битмишарай чиле цайила арадал къвезва .
+Низами ВЕЛИЖАНОВ , « Информациядинни консультациядин къуллугъ » ГУ дин Магьарамдхуьруьн филиалдин агроном , хуьруьн майишатдин илимрин кандидат .
+4ФЕВРАЛДИЗ Магьарамдхуьруьн I-2НУМРАЙРИН школайрин аялрин иштираквал аваз , « Терроризмдин аксина » лишандик кваз еке акция кьиле фена . Акцияда школайрин руководителар кьиле аваз ч I ехи классра к I елзавай аялри иштиракна . Акция кьве школадин аялрини терроризмдиз акси плакатар гваз хуьруьн куьчейра къекъуьнилай , « терроризм терг ийин » кхьенвай листовкаяр паюнилай башламишна . Акцияда иштиракай Магьарамдхуьруьн Iнумрадин юкьван школадин тешкилатчи Замина Гьажимурадовади , социальный педагог Нурмина Буржалиевади , МР дин , УО дин жавабдар работникри , са жерге идарайрин руководителри аялриз терроризмдин хаталувиликай гегьенш суьгьбетар авуна . А . АЙДЕМИРОВА .
+И МУКЬВАРА Азадогълийрин СОШ да « Чун терроризмдиз акси я » лишандик кваз акция кьиле тухвана . Ина « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрациядин кьилин заместитель Ш . Алиханова , райондин культурадин К I валин кьилин пешекар Къ . Жабарова , Уружбайрин СОШ дин директор К . Гьажиева , школадин ч I ехи классра к I елзавай аялри ва школадин са жерге малимри иштиракна . Акцияда иштиракай муниципальный райондин администрациядин кьилин заместитель Ш . Алиханова , хуьруьн школадин директор Н . Рамазановади , Магьарамдхуьруьн райондин ПДН дин инспектор З . Гьажималикова аялриз терроризмдикай , диндин экстремизмдин хаталувиликай суьгьбетар авуна . Н . РАМАЗАНОВА , Азадогълийрин СОШ дин директор .
+Газет гьафтеда садра акъатзава .
+К I ВАЛИХЪ галай чилин патахъай зун суддувандин рекье аваз пуд йис хьана . Заз къуншиди кьунвай чилин к I усунин гьайиф къвезвачир , зун адан нефсинин къанихвили , зун инсан яз кваз такьуни и рекье тунвай . И пуд йисан вахтунда зун тефей идара амач жеди . И пуд йисан къене заз туьк I вей жаваб гудай , зун дуьз гъавурда твадай , захъ галаз хуш рафтарвилелди , инс��нвилелди рахай кас зал гьалтнач . Тек райондин прокурордин старший куьмекчи Айбатов Заур Магьамедзаидовичан патав акъатдалди . Аллагьди хуьрай вич . Ада сабурлувилелди , инсанвилелди зун вири месэлайрин гъавурда туна , за вуч ва гьик I авун герек ят I а лагьана . Заз Заур Магьамедзаидовичаз рик I ин сидкьидай чухсагъул лугьуз к I анзава ва ада вичин къуллугъдин везифаяр гележегдани гьакъисагъвилелди ва инсанпересвилелди тамамардайдахъ инанмишвал ийизва . Шамсият МАГЬАМЕДХАНОВА . Магьарамдхуьр .
+РАЙОНДИН вири школайрай аялрин иштираквал аваз шахматрай ва т I амайрай финалдин акъажунар кьиле фена . Къизгъиндиз кьиле фейи акъажунра яшариз килигна гадайрин арада Iчкаяр Д . Дергихановани М . Курбалиева ( Советск ва Билбил ) кьуна . Рушарин арада Iчкаяр М . Курбановадини З . Къазиевади ( Билбил ва Магьарамдхуьр ) къазанмишна . Т I амайрай кьиле фейи акъажунра гадайрикай М . Аликберовни М . Курбалиев ( Уружба , Билбил ) ва рушарикай А . Жамирзоевани И . Саидова ( Буткъазмаяр , Билбил ) Iчкайриз лайихлу хьана . Ихьтин акъажунри акьалтзавай несилдин зигьин мягькемаруниз куьмек гузва , абур фикир ийиз вердишарзава . М . АГЪАБЕКОВ , кьилин судья . СПОРТ
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр ! За квез Ватан хуьзвайдан Югъ Россиядин ислягьвал ва саламатвал хуьзвайдан сувар мубаракзава . И сувар гьакъикъатда вири халкьдиндаз элкъвенва . И сувар аскеррин гзаф несилрин жуьрэтлувилиз , бубайрин женгинин адетар давамаруналди Ватандиз къуллугъ ийизвайбуруз , чи уьлкведин аслу туширвал хуьзвайбуруз дериндай гьуьрмет авунин лишандиз элкъвенва . Дуьньядин тарихда тешпигь авачир хьтин гьунардин , дурумлувилин ва инсанпересвилин гел тур и сувар районэгьлийри гьакъисагъвилелди зегьмет ч I угуналди , армиядин жергейра ватанпересвилелди къуллугъ авуналди лишанлу ийизва . Гьуьрметлу районэгьлияр ! Квехъ мягькем сагъвал , хушбахтвал , Ватандиз къуллугъ авунин рекье гележегда мадни ч I ехи агалкьунар хьун зи мурад я .
+ЭХИРИМЖИ вахтара райондин школайра к I елзавай чи аялрин , абуруз тарсар гузвай малимрин машгьурвили неинки райондин , гьак I Дагъустандин сергьятрилайни яргъаз камар вегьенва . Гьа ихьтин шадвал кутадай алакьун гила чи тамам школайрихъни хьанва . Гьа и кардин гьакъиндай 3чина ганвай материалди шагьидвал ийизва . Шикилда : С . Эмирбекова кубок ва къизилдин сертификат гваз ва Н . Железнов ( эрч I и пата ), У . Абейдуллаев ( чапла пата ). Р . Гьажиеван шкикил .
+ЖУВАН Ватан , жуван хайи чил хуьнилай сейли ва гьуьрмет авуниз лайихлу вуч хьун мумкин я итимдихъ ? Гзаф дявеяр акуна Россиядиз . Гьар сеферда , имтигьанрин агъур йисара хайи чил хуьзвайбур къарагъиз ва душмандиз лайихлувилелди кьулухъди румар гуз хьана . Гьа ик I хьана I8I2ЙИСУЗ Рагъак I идай патахъай Наполеонан кьушунар сухулмиш хьайилани , Гитлеран чапхунчияр атайлани . Халкьди женгинин зегьмет гьамиша гьуьрметлуди яз гьисабиз хьанай . 23февра��ь вири воен ныйрин , виликдай армияда къуллугъ авур ва я са квелди ят I ани военный къуллугъдихъ галаз алакъалу тир инсанрин сувар яз гьисабзава . 23февраль къени йисан машгьур суваррикай сад я , адаз гьакъикъатдани халкьдин сувар лугьуз жеда . Ам гьар са хизанда шаддиз къаршиламишзава . Россияда 23 февраль ял ядай ва суваррин югъ яз малумарнава .
+И ЙИКЪАРА чав мад са шад хабар агакьна . 20I5– йисуз вири Россияда кьиле фейи аслу тушир сертификатрин конкурсрин нетижаяр кьурла , чи райондин Чахчарин къазмайрин юкьван школа « Школьникрин эстетикадин тербия » номинациядай Россияда виридалай хъсанди яз гьисабна . Гьа и кардиз талукь яз , I0 февралдиз М . Мерзаметован т I варунихъ галай юкьван школада шад мярекат кьиле фена . Аниз Россиядин сертификатрин конкурсрин руководитель Н . Железнов атанвай . Мярекатда райондин образованиедин управлениедин векилри , школайрин директорри ва малимри иштиракна . И шад мярекат гьа и школадин директор С . Эмирбековади ачухна . Гаф гана рахай Н . Железнова сифте нубатда директордиз ва ада регьбервал гузвай коллективдиз хьанвай агалкьун тебрикна , кубок ва къизилдин сертификат вахкана . Ада эхиримжи йисара Магьарамдхуьруьн райондин образованиедин система йигин еришралди вилик физвайди ва ихьтин гьалари анжах хъсан нетижайрихъ гъидайди къейдна . Къе райондин школади Россияда сад лагьай чка кьун дугъриданни дамахдай кар я . Зун къе и райондиз атунал , квехъ галаз , куь культурадихъ , адетрихъ , т I ебиатдихъ , тарихдин имаратрихъ галаз таниш хьунал зун гзаф шад я . Идалай кьулухъни зун и райондиз гьа ихьтин шад хабарар гваз къведайдахъ умудлу я ,лагьана Николай Павловича . Анал гьар жуьре конкурсра иштиракай ва гъалиб хьайи , гьа и школадин малимар тир А . Жабраиловав къизилдин ва Ф . Абасовадив , С . Гуьлметовадив , К . Гьажиевадив , М . Гьабибовадив ва Э . Эмирбековав буьруьнждин сертификатар вахкана . Мярекатдал Магьарамдхуьруьн I – нумрадин , Приморский ООШ дин , Филерин , Гъепцегьрин , Советск юкьван школайрин малимриз ва « Бажарагълу аялар » центрдин ру ководитель Н . Магьамедрасуловадиз дипломар ва къизилдин , гимишдин , буьруьнждин сертификатар гана . Хьанвай агалкьунар , гъалибвилер « Магьарамдхуьруьн район » МР дин , райондин образованиедин управлениедин ва педагогрин коллективрин сигъ алакъада аваз ч I угвазвай зегьметдин нетижа тирдал са шакни алач . Гуьгъуьнлай мярекатдал рахай УО – дин начальник Абейдуллаева Чахчарин къазмайрин хуьруьн администрациядин кьил У . Зиятханова коллективдиз хьанвай агалкьун мубаракна ва мадни кьакьан дережайриз хкаж жедайдахъ инанмиш тирди лагьана . Школадин аялри к I елай шиирри , лагьай манийри , авур кьуьлери мярекат мадни гурлу авуна . А . АЙДЕМИРОВА . Шикилда : школадин директор С . Эмирбековади шад мярекат ачухзава . Р . ГЬАЖИЕВАН шикил .
+2 – ФЕВРАЛДИЗ Хужакъазмайрин М . К . Къазиеван т l варунихъ ��алай юкьван школада , сифтегьан классрин аялрин иштираквал аваз , « Рекьерин къанунар » темадай мярекат кьиле фена . И мярекатдиз райондин общественный советдин председатель А . Нагъметуллаеваз ва общественный хатасузвал хуьнин рекьяй МР дин кьилин заместитель З . Азимоваз теклифнавай . Мярекатдин иштиракчийриз гъвеч l и классрин руководителри и темадай гьазурнавай материал гзаф бегенмиш хьана . Аялри сегьнеяр тамамарна , чпин чирвилер , алакьунар къалурна . Гуьгъуьнлай атанвай мугьманар тир А . Нагъметуллаев ва З . Азимов анал рахана ва ихьтин мярекат гьазурайбуруз , гьак l аялриз чухсагъул лагьана .
+Жив кьилеллаз , Къив кьилеллаз Атанай вун , Ц I ийи йисан савкьват хьиз . Эркек атун , Куьмек атун хизандиз , Са мурад тир … Жансуз касдиз Герекзавай къуват хьиз . Кат калтугай Мензераяр , Шад легьзеяр , Са циф хьана алатна . К I елай вахтар , Шад аямар Акваз такваз акъатна . Ц I ийи муькъвер . Гележегдихъ Фидай рекьер Аруш жезвай , Къвез бейнидив агатнай . Вилерикай Карагзавай : Чеховарни , Пушкинарни , Толстояр . Девиррин серт Ваакъиаяр .. азбаяр .
+Дагъустандин лайихлу малим Насруллаев Нурудинан 75 йис тамам хьайила
+МАГЬАРАМДХУЬРЕ авай аялрин « Солнышко » бахчада « Аялриз хатасуз рекьер » лишандик кваз мярекат кьиле фена . Ам ч I ехи дестедин тербиячи Селми Шагьмардановади вичи тербияламишзавай аялрихъ галаз гьазурнай . Аялрин мярекатда рекьерин гуьзчивилин государстводин инспектор Магьамедт I агьир Закариева иштиракна . Ада аялриз рекьерин гьерекатдикай , хатасузвал хуьн патал вуч авуна к I андат I а , гьар са касди вич общественный транспортда гьик I тухвана к I андат I а гъвеч I ибур гъавурда акьадайвал суьгьбет авуна . Мярекатда иштиракзавай аялри адаз талукь манияр лагьана , шиирар к I елна , гъвеч I и сегьнеяр къалурна . Бахчада гьазурнавай мярекатдиз малим Турия Назирова кьиле аваз бахча акьалт I арай школьникарни атанвай . Санал кьиле фейи мярекат шадди ва яргъалди рик I ел аламукьдайди хьана . И шад межлисдал Эльмира Насрединовади рекьерин гьерекатдикай кьиле тухвай викторинани аялар патал фикир желбдайди хьана . Мярекат аялрин акъажунралди давам хьана . Вири аялриз ширинлухар , гъвеч I и пишкешар гана .
+Э . МИРЗОЕВА , « Солнышко » бахчадин ст . тербиячи . Гагь алцумиз терезрал , Гагь алукьиз миресрал , Хкязавай сенятар ., Амма бине Авай вине , Хьанач пеше Малимвал эвездай * * * Яхц I ур сара Тербиядин рекьера , Ат I уз бигер , Сегьер сегьер Цанай бегьер , Ч I урухъан тир ник I ера . Ви зегьметди Хкажнай т I вар , Вичеллай зар , Ганай къимет лайих тир . Зи хайи чил Девлетлу я , Магьиррин кар Гьайбатлу я , Къвез , гьахьзавай тарихдиз … Фадлай кьилел Къирав ала , Лап гимишдин жанг ала . На кхьизвай Гьар эсердал , Лезги чилин Ранг ала . Хал янавай Яд тахьурай , Ви илгьамдин булахда , Хкатиз хьуй Къелемдикай , Зарлу сесер , Авай кесер Алемни кваз уяхдай … Къе вун яшар , Башар хьанвай эгьли я . Хуьр��ьз к I вализ , Яр дустуниз сейли я . Гаф авач ваз , Дуствилиз вун эмин я , Хесетризни . Къилихризни муъмин я , Аллагьяран Гьар са гаф Йифни югъ хьиз , якъин я …
+Чап ийиз вахкудай вахт - 16.00. Газет гьафтеда садра акъатзава . Тешкилайди : « Магьарамдхуьруьн район » МР дин администрация . Адрес : 368780. РД , Магьарамдхуьруьн район , Магьарамдхуьр , Гагаринан куьче , 2. Газет РД дин массовый информациядин такьатрин ва печатдин гьакъиндай РФ дин законодательстводал амал авунал гуьзчивал ва регистрация ийидай Региональный Управлениеди регистрация авуна . № Д -0174, 1996йисан 10июль .
+ГЬАР ЙИСУЗ Россияда рекьера агъзурдав агакьна аялар , жегьилар рекьизва . Къад агъзурдалай гзафбурал хирер жезва . Дагъустанда ДТП рин нетижада йиса къанни ц I уд касдилай виниз рекьизва . Гзаф вахтара аялриз рекьерин гьерекатдин къайдаяр чир тахьуни ва ч I ехибурун къайгъусузвили ихьтин бедбахтвилерихъ гъизва . И кардихъ галаз алакъалу яз , I6 – февралдиз Магьарамдхуьре жегьилрин крарин ва туризмдин отделди гуьгьуьллу аскеррин штабдихъ галаз санал рекьера хатасузвал хуьниз талукьарна « Безопасность на дорогах » акция кьиле тухвана . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьили тереф хуьналди кьиле тухвай акцияда центрдал алай юкьван школайрин ч I ехи классрин аялри , малимри , къайда хуьзвай орган рин векилри ва журналистри иштиракна . Абуру рекьевай инсанриз , машинар гвайбуруз , гъвеч I ибуру чеб гьик I тухудат I а , ч I ехибуру вуч авун лазим ят I а меслятар къалурна , « Безопасность на дорогах » кхьенвай буклетар пайна . Райадминистрациядин вилик башламиш хьайи акция кьилин куьчейра давам хьана . Эхирдай акциядин иштиракчийри рик I ел аламукьдай шикилар яна . А . АЙДЕМИРОВА . 2015ЙИСАН 30 декабрдиз « сельсовет Киркинский » МО СП дин хуьруьн Собраниедин депутатрин сессия кьиле фена . Анал 2015йисан бюджет тамамарнавай гьалдин гьакъиндай гьахъ гьисабдихъ яб акална ва 2016йисан бюджет доходрин рекьяй 3082,0 агъзур манатдиз ва харжийрин рекьяй 3082,0 агъзур манатдиз барабар яз тестикьарна .
+Советск хуьруьн юкьван школадин 9класс акьалт l арайдан гьакъиндай 2005йисуз Карибова Сузана Гьажибековнадиз гайи В 0085207нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+ГЬУЬРМЕТЛУ РАЙОНЭГЬЛИЯР ! 23февраль Ватан хуьзвайдан югъ я . Им неинки ял ядай югъ я , и югъ чи уьлкведа ч I ехи суварикай сад я . Чаз идалди чи Ватандин хатасузвал ва азадвал хуьдай бес кьадар къуват авайди къалуриз к I анзава . Дуьньядин тарихда чпиз тешпигь авачир гьунаррин , инсанпересвилин , дурумлувилинни дуствилин дерин гел тур и машгьур сувар чи районэгьлийрини экономикадинни яшайишдин вири хилера тайин агалкьунар аваз , пакагьан йикъахъ инанмиш яз , сад садан гъавурда акьунин ва ислягьвилин гьалара къаршиламишзава . Чи халкь ва Гьукумат аскеррив дериндай гьуьрмет авуналди , абурун гьакъиндай дат I ана къайгъударвал ч I угуналди эгеч I зава , вучиз лагьайт I а чи армия халкьдин армия я . Гьуьрметлу районэгьлияр ! За квез и ч I ехи сувар муниципальный райондин администрациядин ва кьилди жуван т I варунихъай мубаракзава . Къуй дуьньяда ислягьвал , куь хизанра бахтлувал хьурай . Ф . З . АГЬМЕДОВ , « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин
+РОССИЯДИН Федерациядин Дибдин законда Ватандин , хайи халкьдин хатасузвал хуьн гьар са гражданиндин пак тир буржи ва намусдин кар тирди къейднава . Ватандин , хайи халкьдин хатасузвал хуьн патал къайгъу ч I угун вири девирра кьилин месэла яз хьана , инлай кьулухъни яз амукьда . Уьлкведин дамах яз гьисабзавай Яракьлу Къуватрихъ девлетлу тарих ава . Яракьлу Къуватри Советрин уьлкве , гуьгъуьнлайни Россия гьар жуьре бандитрикайни интервентрикай намуслувилелди хвена . 1918йисан 23 февралдиз ч I уру ният аваз уьлкведиз гьахьай Кайзеран кьушунар Псков , Нарва шегьеррин патарив кук I варна . Советрин жегьил государство хвейи и югъ Яракьлу Къуватар арадал атайди яз гьисабзава ва ам гьар йисуз вири халкьдин сувар яз къейдзава . Адалай инихъ тамам 99 йис алатнава . И девирда чи армияди четин имтигьанар вахкана . Уьлкведин Яракьлу Къуватрин тарихда Ватандин Ч I ехи дяведи дерин гел туна . Ам государстводин мягькемвал , халкьдин ва Яракьлу Къуватрин дурумлувал , чандилайни гъил къачуз гьазурвал ахтар мишай ч I ехи имтигьан хьана . 1418 юкъуз давам хьайи дяведи Ватандин , халкьдин хатасузвал хуьн патал эвелимжиди Яракьлу Къуватар гьамиша гьазурвилин ц I арц I ел хьун патал серенжемар кьабулун чарасуз кар тирди субутна . Чи райондайни аскервилиз савадлу , сагълам , алакьунар авай жегьилар ракъурзава . Жегьилар аскервилиз , военный к I елдай заведенийриз гьазурунин жигьетдай райондин школайрини хейлин к I валах тухузва . Ч I ехи классра к I елзавайбуруз дявединни патриотвилин тарсар запасда авай , тежрибаллу офицерри гузва . Школьникриз аскервилин рекьяй сифтегьан вердишвилер гун патал чи районда гьар йисуз военно спортивный къугъунар , армиядиз физ гьазур жезвай жегьилрин спартакиада , Призывникдин йикъаз талукь мярекатар тухузва . Абурун вилик райондин военкоматдин работникар , дяведин ветеранар , диде бубаяр рахазва . Гьелбетда , тухузвай серенжемри нетижа тагана тазвач . Алай вахтунда уьлкведин военный частара райондин хуьрерай вишералди жегьилри къуллугъзава , гзафбуру военный заведенийра к I елзава . Эхиримжи йисара жегьилар аскервилиз рекье тунин тапшуругъ кьилиз акъуд тавур дуьшуьш хьанвач . Хъсандиз къуллугъ авуниз килигна гзаф жегьилрилай диде бубайриз военный часта рин командиррилай чухсагъулдин чарар хквезва . Эхиримжи вахтара районда договоррин бинедаллаз ( контрактникар ) къуллугъзавай аскеррин кьадарни къвердавай гзаф жезвайди къейдна к I анда . Къе умудлу даях , Ватандин дамах яз гьисабзавай Яракьлу Къуватри вичин вилик эцигнавай месэлаяр намуслувилелди гьалзава . Аскервилин буржи кьилиз акъудунин ва Ватандиз вафалувал къалурунин жигьетдай вик I егьвал , уьтквемвал къалурай рухваяр чахъ вири девирра хьана . Гитлерчийрикай Ватан хвейи вири йисара Советрин Яракьлу Къуватрин жергейра аваз Дагъустандин , абурукай яз чи районэгьлийрини душмандиз рик I елай тефидай ягъунар кьуна . Районэгьлийри Ватандин Ч I ехи дяведин вири женгера , гуьгъуьнлай Афгъанистанда интернациональный буржи тамамардайла вик I егьвилелди иштиракна . Дагъустандал гьужумай бандитрихъ галаз кьиле фейи женгерани чи районэгьлияр хьана . Ватандин , хайи халкьдин азадвал , аслу туширвал хуьн патал къуллугъ ийиз аскервилиз фин Россияда гьар са жегьилдин намусдин пак буржи я . Ватан хуьзвайбурун югъ къейд авуналди чна чи ветеранриз , уьклведин Яракьлу Къуватрихъ галаз алакъалу вирибуруз сувар мубаракзава . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+3 1988ЙИСАН майдиз советрин кьушунар Афгъанистандай акъуд хъийиз башламишна . 15 февралдиз Афгъанистандай Советрин аскерар акъуд хъувурдалай инихъ 29 йис тамам хьана . Гьар са йиса чун и уьлкведа кьиле фейи , чи обществода ва дуьньядин майданда чпиз жуьреба жуьре къимет гайи вакъиайривай яргъаз акъудзава . Амма чандилайни гъил къачуна чпин буржи кьилиз акъудай чи аскеррин игитвал садрани рик I елай алатдач . Интернациональный буржи тамамардайла телеф хьайибурун т I варар мармардин плитайра гьатнава , гьамишалугъ яз рик I ера хуьзва . Абурукай гзафбурун т I варар чпи к I елай школайриз , куьчейриз ганва . Афгъанистанда интернациональный буржи тамамардайла къалурай кьегьалвилерай вишелай виниз дагъустанвийриз гьа жергедай яз чи районэгьлийризни орденар ва медалар гана , Афгъанистанда телеф хьайи чи ватанэгьли Абас Исрафиловаз Советрин Союздин Игит лагьай т I вар гана . Чи райондин « афгъанвийри » 15февралдин юкъуз Афгъанистанда интернациональный буржи тамамардайла телеф хьайи чи районэгьлияр ц I елегуьнви Керимхан Нагдалиеван , бутви Суфьян Алиметован , Тагьирхуьруьн къазмайрилай тир Селим Хизриеван багърийрихъ галаз санал сурарал фена рагьметлубурун экуь къамат рик I ел хкунин митингар тешкилна . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+15февралдиз Афгъанистандай Советрин аскерар акъуд хъувурдалай инихъ 28 йис тамам хьанва
+I4ФЕВРАЛДИЗ Россиядин халкьдин адетдин культурадин центрда советрин кьушунар Афгъанистандай акъудайдалай инихъ 28 йис тамам хьуниз талукьарнавай мярекат кьиле фена . Мярекат культурадин отделди Магьарамдхуьруьн райондин искусствойрин школадихъ , « Централизованный библиотекайрин система » МБУК дихъ галаз санал тешкилна ва кьиле тухвана . Мярекатда « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьилин заместитель Марта Абдуллаевади , культурадин отделдин работникри , общественный идарайрин руководителри , Афгъанистандин дяведин ветеранрин уьмуьрдин юлдашри , жегьилри , ва СМИ дин векилри иштиракна . Гьак I ни мярекатдиз мугьман яз кьве сеферда кикбоксингдай Европадин чемпион Рагьим Алиевни атанвай . ЖАННА .
+ГИЛАН аямдин хуьруьн майишат , къуватлу техника ва минеральный миянардай шейэр галачиз гьич фикирдизни гъиз жедач . Амма алай вахтунда минеральный миянардай шейэрин таъсирлувилерикай ва менфятлувилерикай гзаф рахунарни жезва , гьуьжетарни . Лугьун лазим я хьи , минеральный миянардай шейэр дуьздаказ ишлемишун ва абур тухунин къайдайрал к I евелай амал авун девирдин истемишун я . Ят I ани гзаф дуьшуьшра чкайрал тухвай ахтармишунри шагьидвалзавайвал , райондин хозяйствойри , иллаки абурун саларбанвилин хиле к I валахзавайбуру картуфриз , келемриз , помидорриз ва маса шейэриз тайинарнавай кьадардилай артух яз минеральный миянардай шейэрин ем гузва . Им эсиллагь дуьз туш . Алава продукция къачунин ва кьакьан бегьерар битмишарунин къаст аваз минеральный миянардай шейэр нормайрилай артух ишлемишун хийир ваъ , анжах зиян гузва . Алимри тестикьарзавайвал , къайдаяр хуьн тавуна , минеральный миянардай шейэр ишлемишна битмишарнавай салан майвайрик инсандин организмдиз хаталу тир гзаф кьадар нитратар акатзава . Ихьтин гьалар арадал атунин кьилин себебни саларбанри тайинарнавай кьадар минеральный миянардай шейэр ишлемиш тавун я . Къейд авун чарасуз жезва хьи , набататрин уьмуьрда емдин шейэри важиблу роль къугъвазва . Абур органический ва минеральный шейэриз пай жезва . Саларбанвиле виридалайни важиблуди ва бегьер патал кьакьан менфят авайди фитер я . Абур дуьздаказ хуьн , тайинарнавай къайдайралди ишлемишун кьакьан бегьердин замин я . Ят I ани чи райондин хейлин майишатра фитер хуьнин къайдайрал эсиллагь амалзавач . Гьак I гадарнавай , гьял тахьанвай фитерик гзаф кьадаралди ч I уру векьерик эч I елрин тумар кумукьзава . Абур тухвай чкайрани гуьгъуьнай хейлин эч I елар жезва . Идани вичин нубатди гьасилзавай продукциядин жуваз акъваззавай къимет артух хьуниз таъсирзава . Гьавиляй ихьтин гьалар арадал атун тавун патал фитер хуьнин къайдайрал к I евелай амал авун чарасуз жезва . Асул гьисабдай яз органический миянардай шейэр чуьллериз ва багълариз зулухъди тухвана к I анзавайди я . Амма чинра абур гатфарихъайни тухун адет хьанва . И вахтунда фитер набататар цанвай хулариз вегьезва ва гьак I абур чиликни кутазва . Малум тирвал , набататар гзаф жуьрейринбур ава . И кардилай аслу яз абуруз фитер тухунин нормаярни тайинарзавайди я . Ик I, месела , бегьердиз атанвай тарар авай багъларин гьар са гектардиз юкьван гьисабдалди 20-25 тонн фитер тухвана к I анзава . Къелемлухар кутазвай майданрин гьар са гектардиз 20-25 тонн органический миянардай шейэр тухузва . Мадни са кар ава . Фитерин менфятлувал а кардикай ибарат я хьи , абурук набататри дуьздаказ ишлемишун патал чарасуз тир вири жуьрейрин шейэр ква . Ик I абурук набататривай регьятдиз ишлемиш жедай микро ва макроэлементар ква . Идалай��и гъейри , фитери набататрин цинни емдин системаяр къайдада твазва . Накьвадин ери хъсанарунин , адак квай гумус артух хьунин кардани фитери важиблу роль къугъвазва . Алай девирда хуьруьн майишатда дибдин дегишвилер твазвай вахтунда миянардай шейэр дуьздаказ ишлемишунин важиблувал мадни артух хьанва . Малум тирвал , райондин саки вири хуьрерин агьалийриз усадьбадин участокар чара авунва . Гьелбетда , и четин ва мишекъат девирда идакай жергедин инсанриз еке куьмек хьун лазим я . Амма абуруни чпиз чара авунвай майданра агрономиядин истемишунар кьилиз акъудзавач . Ик I агьалийри багълари кьунвай ва салан майваяр цанвай участокриз бес кьадар минеральный миянардай шейэр чук I урзава . Абурун гъавурдани гьатун акьван четин туш . Фитерин къиметар кьадарсуз багьа хьанва ва гила абуруз минеральный миянардай шейэрикай хийир къачуз к I анзава . Амма идакай чаз гьеле винидихъ къейднавайвал , хийир ваъ , анжах зиян жезва . Набататрик чпик инсандин организмдиз хаталу зат I ар акатунилай гъейри , минеральный миянардай шейэри чил вични къайдадай акъудзава . Ик I давам жез хьайит I а , са 5I0 йисалай и чилера са зат I ни битмишариз хъижедач . Н . ДАШДЕМИРОВ , Магьарамдхуьруьн райондин агрохимик .
+АЛЛАГЬЯР АБДУЛГЬАЛИМОВ Мурадханов Мурад Мукаиловичан экуь къаматдиз бахшзава .
+ГЬУЬРМЕТ ЯЗ ДАГЪУСТАНДИН меркезда вик I егьвилин ордендин кавалер Артур Бабаеваз рик I ел хуьнин мемориальный доска ачухдай мярекат кьиле фена . Ам сифте гаф рахуналди политехнический колледждин директор Гьасан Айгунова ачухна . Ада вичин рахунра къейдна , Артур Бабаеван уьмуьр акьалтзавай несилдиз чешне хьун лазим я , мемориальный доска эцигдай чкани кьегьалдиз виликдай вичи чирвилер къачур Республикадин политехнический колледж хкянава . К I ват I хьанвайбуру вирида сад хьиз Россиядин УФСБ дин капитан Артур Бабаеван акьалт I ай инсанвилинни , пешекарвилин ерияр къейдна . 2004йисан 2июлдиз къуллугъдин буржи тамамардай береда бедбахтвилик акатна Артур Бабаев телеф хьана . КЬИЛИЗ СЕР ЯНАВАЙДИ РЕСПУБЛИКАДИН соцсетра ц I удралди инсанар кьейи , абурун мейитар вичин сала чилик кутур , анжах алатай вацра вагьшивилелди вад кас кьейи Каспийскдин агьали Нурмегьамедов Мурад Мегьамедзапирович кьунвайдан гьакъиндай малуматар пайда хьана . РД да авай РФ дин СК дин СУ дин официальный векил Расул Темирбегован гафаралди , Нурмегьамедов 20I6ЙИСАН декабрдин эхирра кьуна . Адак пуд кас яна кьинай тахсир кутазва . Вири и ксар ада 20I6ЙИСАН декабрдиз , эхиримжидини 25декабрдиз кьена . Тахсиркарвилер яшайишдин , гьак I ни дак I анвилин себебар аваз арадал атана . материалар гьазурайди ЖАННА .
+ГЬУЬРМЕТЛУ районэгьлияр ! 23февралдиз чи уьлкведа Ватан хуьзвайдан югъ шад гьалара къейдда . Дуьньядин тарихда тешпигь авачир хьтин гьунардин , инсанпересвилин , дурумлувилинни дуствилин дерин гел тур и машгьур сувар районэгьлийри гьакъис��гъвилелди зегьмет ч I угуналди , армиядин жергейра чешнелувилелди къуллугъзавай жегьилрини офицерри чпин хиве авай пак тир буржи намуслувилелди кьиле тухуналди лишанлу ийизва . Гьуьрметлу районэгьлияр ! За квез и ч I ехи сувар муниципальный райондин Администрациядин т I варунихъай мубаракзава . Къуй дуьньяда ислягьвал , куь хизанра бахтар ва шадвилер хьурай . Ф . АГЬМЕДОВ . « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрациядин кьил .
+УЬМУЬРДА игитвилиз гьамиша чка ава лугьуз тестикьарзават I ани , инсандиз « за гьунар къалурда », « за игитвал ийида » лугьуз хуруз гъуд ягъиз тестикьарун хас туш . Амма уьлкведал са хата бала атайла ам гъиле яракь кьуна хизандин къул , умуми Ватан хуьз гьамиша гьазур я .
+4 ГЬУЬРМЕТЛУ дишегьлияр ! За квез Виридуьньядин дишегьлийрин югъчи халкьдин рик I алай сувар рик I ин сидкьидай мубаракзава ! Гатфар алукьунихъ галаз санал къаршиламишзавай и сувари дишегьлийриз авай гьуьрмет мадни артухарзава , адаз артухан чимивал , гуьзелвал гузва , ам ишигълу ийизва . Вири девирра дишегьлияр к I валин къул , чи мивални экуьвал хуьзвайбур яз , гьакъисагъ зегьметчияр , камаллувилинни сабурлувилин , гуьзелвилинни фагьумлувилин ва руьгьдин ч I ехивилинни михьивилин чешмеяр яз машгьур хьана . Куьне гьа ихьтин гуьзел лишанралди вири халкьдин патай лайихлу гьуьрмет къазанмишна . Куьне чун неинки экономикадин , яшайишдин ва культурадин рекьяй вилик финик , гьак I чун руьгьдин рекьяйни мягькем хьуник , чилел ислягьвал хуьник акьалт I ай ч I ехи пай кутазва . Квехъ мягькем сагъвал , хизанрин хушбахтвал ва дуланажагъдин генгвал хьун чи мурад я . Къуй чи Ватандин кьилел гьамишалугъ экуь ва михьи цав хьурай . Квез 8Мартдин сувар мубаракрай , гьуьрметлу дишегьлияр ! Ф . З . АГЬМЕДОВ . « Магьарамдхуьруьн район » Муниципальный райондин кьил ,
+И ЙИКЪАРА муниципальный райондин администрациядин заседанийрин залда райондин идарайрин ва карханайрин руководителрин , райондин хуьрерин поселенийрин администрацийрин кьилерин , школайрин директоррин , общественный организацийрин , диндин векилрин иштираквал аваз терроризмдиз акси комиссиядин гегьенш заседание кьиле фена . Заседание « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин кьил , терроризмдиз аксивалдай комиссиядин председатель Фарид Агьмедова ачух на ва ам сифте гаф рахана . Вичин рахунра Фарид Загьидиновича къейд авурвал , террористрини экстремистри ва радикальный исламди арадал гъизвай рик I елай тефидай бедбахтвилер , абуруз акси серенжемар кьабулун ,
+ШАМСУДИНОВА Гульнара Играмудиновнади Магьарамдхуьруьн М. Гьажиеван тӀварунихъ галай юкьван школада гъвечӀи классрин аялриз тарсар гуз 20 йисалай пара я. Хуьруьн юкьван школа лап хъсан къиметралди куьтягьна, Гульнаради Дербентдин педагогвилин училище акьалтӀарна. Жегьил пешекар хайи хуьруьн школадиз хтана, сифтегьан классрин аялриз т��рсар гуз башламишна . Школадиз атай сифте йикъалай коллективдин арада вичиз гьуьрмет къазанмишай Гульнара малим классда авай аялризни пара кӀанда. Ада аялар школадиз атай сифте йикъалай башламишна абурун рикӀиз рехъ жагъурзава. Гульнара Играмудиновна вичин кӀвалахдив вири патарихъай рикӀ гваз эгечӀзавай малим я. Вичи гузвай тарсарай хъсан чирвилер гун, аялрин фикир, хиял гегьеншарун патал гьар жуьре мискӀалар гуз, мисалар гъиз, викторинаяр тухуз абурун фикир тарсунал желбзава. Ачух тарсар, брейн- рингар, викторинаяр тухуни аялриз Iклассдилай 4- классдалди къвезвай школадин программа кьабулунин ва чирунин карда куьмекзава. И мукьвара, 23февралдиз, талукьарнавай «Я патриот своей страны» лишандик кваз классдин ачух сят тухвана, аялриз аскервилин къуллугъдикай суьгьбетар авуна. Вичи тарсар гузвай аялрин дидебубайрихъ галаз Гульнара малимди сих алакъа хуьзва. Дидебубаярни классда жезвай гьар са мярекатдин иштиракчияр я. Гульнара Играмудиновна хъсан малим хьиз, играми дидени я. Ада вичин уьмуьрдин юлдаш Измирахъ галаз кьве велед тербияламишна, шегьредал акъуднава. Абуру школа лап хъсан чирвилер аваз акьалтӀарна, кьведани Грозненский Медицинадин Академияда кӀелзава. Чпин хъсан кӀелунрал дидени буба шадарзава. Ферли веледрин диде, хъсан къилихрин уьмуьрдин юлдаш, малим, Гульнара Играмудиновна, ваз алукьзавай 8- Мартдин сувар мубаракрай. Къуй квез чандин сагъвал, рикӀин шадвал, хизанда хушбахтвал, малимвилин пешеда мадни еке агалкьунар хьурай!
+3 Т I ебиатдиз гатфар къвезва Чи дидейрин сувар къвезва Къуй дидеяр шад яз хьурай Ватанда абадвал хьурай . Ваз баркалла азиз диде Чун дуьньядиз гъайи диде
+Гьамиша чун буржлу я ваз Гуьгьуьл серин тахьуй диде . Гьар пакамахъ к I вале акваз Шад я къе чун , вавди рахаз . Жуван рик I ни багъишда ваз Вирт I едилай ширин диде . Шуьрбет алаз ширин мецел Хтулар кьада вуна мет I ел Гьич эцигдач ви гаф чилел Чаз виридаз масан диде . 8 Мартдин сувар юкъуз Гьазур я чун ваз цуьквер гуз . Са ч I авузни тадач ялгъуз Чаз чим гузвай азиз диде .
+МАГЬАМЕДОВА Зарина Нурмагьамедовна вичихъ чирвилерин рекьяй хъсан зигьин авай, кӀелунрал, зегьметдал рикӀ алайди яз чӀехи хьана. КӀелдай йисарани ам вири тарсарай хъсан къиметар къачузвайбурун жергеда авай. Адан рикӀ иллаки химиядал, биологиядал гзаф алай. Школада гьар сеферда собрание хьайила малимри Заринадин тариф пара ийидай. Гьелбетда, рушан дидебубади и кардал дамахни ийизвай. Абурузни чпин рушакай чӀехи хизандин, хуьруьн агьалийрин сагъламвилин къаравулда акъваздай хъсан пешекар хьана кӀанзавай. I994- йисуз Магьарамдхуьруьн юкьван школа лап хъсан къиметар аваз акьалтӀарай Зарина, Астрахандин мединститутдин лечебный факультетдик экечӀна. 200I- йисуз анаг куьтягьай жегьил пешекарди Магьарамдхуьруьн больницада терапевт, ахпа подростокрин врач яз кӀвалахиз башламишна.
+20I6- йисалай поликлиникадин кӀвалахдин рекьяй главврачдин заместитель я. Зарина вичин пеше чидай хъсан духтур я. Ам Аллагьдин патай пай ганвай, вичин хивевай везифаяр намуслувилелди кьилиз акъудзавай, рикӀ михьи, гъилел кьезил духтур я,- лугьузва ам чидай гьар са касди. КӀвалахзавай йисар гзаф хьурдавай адан тежрибани, чирвилерин дережаярни мягькем жезва. Зарина духтур са шумуд грамотайрин сагьиб я. КӀвалахзавай коллективдин арада еке гьуьрмет, авторитет ава. Ам гьар са азарлудав вичин багъридив хьиз эгечӀзава. Хъсан духтур хьунилай гъейри Зарина духтур бахтлу, гьуьрметлу хизандин дидени я. Ада вичин юлдашдихъ галаз пуд велед тербияламишзава. Гьуьрметлу Зарина духтур, квез алукьзавай 8- Мартдин сувар мубаракрай, заз квехъ мягькем сагъламвал, кӀанивал, ислягьвал ва хушбахтлувал хьана кӀанзава.
+сифте нубатда уяхвал , мукъаятвал мягькемарун , чи йикъара ч I уру ниятар авайбурухъ галаз женг ч I угун , акси серенжемар кьабулун гьар йикъан кар хьанва . Рахун физвай месэладиз талукь яз муниципальный райондин Администрацияди хуьрерин администрацийрихъ , къайдаяр хуьдай органрихъ , карханайрихъ ва идарайрихъ , общественный ва диндин организацийрихъ галаз тайин тир к I валахар тухузва . Исятдани давамарзава . Муниципальный райондин Администрациядин совещанийрални заседанийрал хуьрерин администрацийрин кьилерин информацийрихъ яб акалун , тахсиркарвилерин вилик пад кьун патал кьабулзавай серенжемрин гьакъиндай информацийрихъ яб акалун адет хьанва . Терроризмдизни диндин экстремизмдиз акси месэлаяр мукьвалмукьвал муниципальный райондин Администрациядин заседанийрал гьялзавайдини лагьана к I анда . Районда терроризмдинни экстремизмдин вилик пад кьун патал кьабулнавай комплексный программани уьмуьрдиз кечирмишзава . МР дин Администрацияди , къанунар хуьдай органри , общественностди кьабулай серенжемрин нетижада эхиримжи йисара районда террористрин , диндин экстремистрин дестеяр пайда хьайи фактар хьанач . Районда терроризмдизни экстремизмдиз акси серенжемар тухванват I ани , и месэла оперативный штабдин гуьзчивилик кват I ани , рахун физвай месэла хьун лазим тир дережада авач . И месэладай и мукьвара Самурдин тама хьайи ягъунри шагьидвалзава . Бязи хуьрерин администрацийрин кьилери , карханайринни организацийрин руководителри терроризмдинни диндин экстремизмдин хаталувал аннамишзавач . Агьалияр гъавурдик кутунин , абуруз яшайишдин шарт I ар яратмишунин карда чахъ районда авай мумкинвилерикай зайифдиз менфят къачузва . Жегьилар патриотвилин руьгьдаллаз тербияламишунин , наркоманиядиз , диндин экстремизмдиз акси серенжемар кьабулунин карда педколлективри , общественный организацийри , диндин тешкилатри т I имил к I валах тухузва . Чкадин телевидениедикай , райондин газетдикай чкадин самоуправлениедин органри , общественный организацийри террористрин , экстреми��трин ч I уру гьерекатриз акси ва агьалийрин хатасузвал хуьникай информацияр т I имил гузва . Школайра , общественный идарайра , инсанар гзаф к I ват I жезвай чкайра исламдин радикальный терефдал алайбуруз акси серенжемар тухунин к I валахарни хьун лазим тир дережада авач . Малум тирвал , массовый информациядин такьатар иллаки жегьилриз патриотвилинни ватанпересвилин тербия гузвай , террористризни диндин экстремистриз акси теблигъат тухузвай таъсирлу яракьар я . Лугьунар , рик I ел хкунар гзаф жезват I ани , бязи идарайринни карханайрин ва организацийрин руководителри райондин газетдин чинра чпи тухузвай к I валахрикай лугьузвач , теклифар гузвач . Алай вахтунда дуьньядин бязи чкайра кьиле физвай гьалари шагьидвалзавайвал , террористрин дестейри гьеле кьилер агъузнавач . Абуру эхиримжи йисара республикадин бязи шегьерра ва хуьрера халкьдик секинсузвал кутур дуьшуьшарни садни кьвед хьанвач . Иллаки къанунар хуьдай органрин жавабдар къуллугърал алай ксарин чандиз къаст авур дуьшуьшарни т I имил жезвач . Фактари сергьятдал алай райондин агьалийриз мад сеферда уяхвал хуьх , мукъаятвал мягькемара лугьунин асул себебни гьа им я , вучиз лагьайт I а , обществодин хатасузвал хуьн анжах са правоохранительный органрин хиве тун дуьз туш . И карда районэгьлийрин куьмекни чарасуз я . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+Инсанрикай виридалайни къениди ихьтин кас : вичин мукьвабур к I андайди , хъсанбурузни писбуруз пай тавуна , абуруз виридаз хийир гуз алахъзавайди . Мугьаммад пайгъамбар . Эгер инсанри вун хибри хьанвайдай кьуна к I анзавачт I а , жагъни тийидай зат l жагъуриз алахъмир . Къабус .
+Гьар са инсанда кьве инсан ава . Абурукай сад мич I ерани уях я , муькуьди рагъ алай юкъузни ксанва . Жебран . Эгер вуна цайиди цацар алай кул кусар ят I а , абурулай ципиц I ар к I ват I хъийиз жедач ! Ас самарканви . Вуж уьмуьрдихъ галаз бягьсиниз экъеч I зават I а , гьада уьмуьр гьални ийизва . Низами .
+17НОЯБРДИЗ Магьарамдхуьруьн райондин культурадин К l вале ч I ехи писатель , шаир , драматург ва публицист , Дагъустандин халкьдин писатель , искусствойрин лайихлу деятель Абдуселим ИСМАИЛОВАН 70 йис тамам хьунин юбилейдиз бахш авунвай ч I ехи мярекат шад гьалара кьиле тухвана .
+НОЯБРДИН вацра Магьарамдхуьре авай РФ дин халкьарин адетдин культурадин центрда чи районэгьли , бажарагълу шаир , публицист , драматург , таржумачи , РД дин халкьдин писатель , искусствойрин лайихлу деятель Исмаилов Абдуселим Абумислимовичан 70 йис тамам хьуниз талукьарнавай юбилейдин шадвилер кьиле фена . Лезги халкьдин музыкадин милли алатрал тамамарзавай хуш авазралди залдиз атай юбиляр сиве сивди ац I анвай залда авайбуру к I вачел къарагъна гурлу капар ягъуналди къаршиламишна . Сегьнедиз хкаж хьайи юбилярди , вичин лайихлу чка кьуна . Башламиш хьайи юбилейдин мярекат халис тамашадиз элкъвена . Сегьнедиз Дагъустандин лайихлу артист , манидар Руслан Пирвердиев атана . Икьван бажарагълу шаирар , композиторар , лайихлу артистар авай залда ихьтин бегьерлу юбилейдин мярекат кьиле тухун зун патал халис имтигьан я ,лагьана Руслан Пирвердиева . Гуьгъуьнлай « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедован т I варунихъай адан заместитель Гьабибуллагь Мурадалиева тебрикдин чар к I елна ва юбилярди кечирмишнавай лайихлу уьмуьрдикай , ада чи литература , журналистика вилик тухуник кутунвай къиметлу паюникай гегьеншдиз лагьана ва пулунин пишкеш авай конверт шад гьалара вахкана . КУЬРУЬ КЪЕЙД : Исмаилов Абдуселим Абумислимович I947ЙИСУЗ Сулейман Стальский райондин К I еле хуьре дидедиз хьана . Уьмуьрдин са жерге вакъиаяр себеб яз ам Магьарамдхуьруьн райондин Оружбайрин хуьруьз куьч хьанай . I967ЙИСУЗ ДГУ дин филологический факультетдиз гьахьна . Зегьметдин рехъ Оружбайрин юкьван школада дидедин ч I алан малим яз башламишна . Гуьгъуьнлай радиодин корреспондент яз , лезги ч I алал акъатзавай общественно политический программадин редактор яз , « Коммунист » газетда ва I990ЙИСАРИЛАЙ башламишна Дагъустандин писателрин Союздин литературадин журналрин кьилин редактордин заместитель яз зегьмет ч I угвазва . I979ЙИСУЗ жегьил писателрин вирисоюздин совещаниеда иштиракна . I989 йисалай Дагъустандин 3
+3 писателрин Союздиз гьахьнава . Юбилярдин муьжуьд пьесадай эцигнавай тамашаяр , аялар патал кхьенвай ктабар , тарихдинни этнографиядин фильмаяр культурадал , литературадал ва искусстводал рик I алай гьар са касди еке ашкъидивди кьабулнава . Абдуселим Абумислимович I997ЙИСУЗ « Искусствойрин лайихлу деятель » ва 20I3 йисуз РД дин халкьдин писатель лагьай т I варариз лайихлу хьана . Вичин уьмуьрдин юлдаш Гуьлдестени галаз кьуд велед уьмуьрдин шегьредал акъуднава ва муьжуьд хтул тербияламишзава . Гьак I ни юбилярдиз тебрикар авур шаир Ханбиче Хаметовади , композитор Мурад Саидова , режиссер Фатах Къурбанова , республикадин лезги газетдин кьилин редактор Магьамед Ибрагьимова , лезги театрдин директор Динара Эминовади , гьа и театрдин кьилин режиссер Мирзабег Мирзабегова йис – йисандавай юбилярди Ватандин культурадик , литературадик ва искусстводик кутазвай паюни
+2 кай , кьилди адан яратмишунрикай ва и хиле ада ч I угвазвай зегьметдикай яргъалди суьгьбетарна . Адан уьмуьрдикай мярекатдиз атанвай Оружбайрин хуьруьн агьалийрини суьгьбетна ва Абдуселим Исмаилов виш йисан юбилейдив агакьун чпин мурад тирди лагьана . Юбилейдин шадвилера лезги муздрамтеатрдин коллективди , районэгьлийри , хуьруьнбуру ва райцентрдал алай идарайрин коллективри иштиракна . Аялри сегьнедилай адан шиирар к I елна . Лезги театрдин артистри къалурай сегьнейри , РД – дин халкьдин ва РДДИН лайихлу артисткаяр тир Фаризат Зейналовади , Зерифа Къухмазовади , Эльмира Къарахановади , Казбек Думаева ва чкадин манидарар тир ��едагет Саидовадини Билал Эскендерова тамамарай манияр юбиляр ва адан яратмишунрал рик I алайбур патал багьа пишкеш хьана . Эхирдай лезги театрдин артистри юбилярдихъ ва адан хизандихъ галаз авур кьуьлери мярекат халис сувариз элкъуьрна . А . АЙДЕМИРОВА .
+Магьарамдхуьруьн Райондин Собраниедин депутатри , райондин Собраниедин депутат ЯРАЛИЕВ Эльдар Букарович бедбахтвилин дуьшуьшдик акатна вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , рагьметлудан хизандиз ва вири мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . « Магьарамдхуьруьн район » муниципальный райондин Администрацияди , райондин Собраниедин депутат ЯРАЛИЕВ Эльдар Букарович бедбахтвилин дуьшуьшдик акатна вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , рагьметлудан хизандиз ва вири мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Райондин « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин коллективри , райондин Собраниедин депутат ЯРАЛИЕВ Эльдар Букарович бедбахтвилин дуьшуьшдик акатна вахтсуз рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , рагьметлудан хизандиз ва вири мукьва кьилийриз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+АЛЬБЕРТ Эйнштейн Ульма шегьерда девлетлу тушир савдагардин , электротоваррин мастерскойдин иесидин хизанда хана . Пуд йис жедалди ам раханачир , амма гъвеч I измаз элкъуьрна кьунвай дуьнья чириз к I ан хьунин акьалт I ай гьевеслувал , математикадин муракаб идеяйрин гъавурда гьатунин алакьун къалурна . I2 йисан яшда аваз ада ктабрай вичи вичиз Евклидан геометрия чирна . Мюнхендин школада ерли гьевес авачиз к I елнава . I894ЙИСУЗ хизан Италиядиз куьч хьунихъ
+галаз алакъалу яз к I елун гадарна . Гуьгъуьнлай ада Аррауда ( Швейцария ) щкола акьалт I арна ва Цюрихдин Политехникумдиз гьахьна . Ина ада мукьвал мукьвал лекцияр ахъайзавай ва азад вахт вичи вичиз физика ва скрипкадал къугъваз чирун патал ишлемишиз хьана . 2I йис хьайила ада вири экзаменар вахкузва ва илимдин дережа къачузва . Вад йис алатайла Эйнштейна ххасирдин физика гележегда вири патарихъай вилик финин карда важиблу роль къугъай 3 к I валах чапдай акъудзава .
+АЛЛАГЬ дишегьлидин зурба и ибадатхана чи эрадал къведалди 6асирда эцигнай . Артемисиондин машгьурвал акьван ч I ехи тир хьи , Грециядин вири агьалийри чпин пулар гьана эцигиз хьана . Чи эрадал къведалди 356йисан 2Iиюлдиз Герострата Артемидадин ибадатханадиз ц I ай яна . Гуьгъуьнлай ибадатхана гележегда Азия дяведалди къачур Александр Македонский хайи юкъуз кана лугьуз риваят акъатна . 25 йисалай Александр шегьердив агатайла адаз ибадатхана виликдай авай гьайбатлувилелди хкажиз к I ан хъхьана . К I вачел ахкьалдарунин к I валахриз регьбервал гузвай архитектор Дейнограта адан виликан акунар хвена , анжах дарамат гурарин к I арариз ухшар авай мадни кьакьан бинедал хкажна . Ибадатханади зурба майдан кьазвай – II0-55 м , имарат кьве жергедалди элкъуьрна кьунвай стунрин ( абур I27 авай ) кьакьанвални гьейбатлуди тир – I8 метрдихъ агакьнавай . Адан къав мармардин сахсийралди к I евнавай . Имаратдин лайихлувилерикай сад дибдай саки инсандин буйдихъ агакьна нехиш ат I анвай шикилралди безетмишнавай 36 сокун тир . Артемисиондин шикилрин галереядихъни лап ч I ехи машгьурвал авай . И пак чкади римлянар атайлани цуьк ахъагъиз хьана . 263йисуз Малый Азиядиз сухулмиш хьайи гатри ибадатхана тарашна , 39Iйисуз Римдин империяда гзаф аллагьриз икрамун къадагъа авун нубатдин ягъун кьун хьана . Малум тирвал , гьеле мад кьве асирда Артемидадиз ибадат авун давам хьана . Анжах залзала хьайидалай кьулухъ и чка ич I и хьана . Ходжакъазмайрин СОШДИН 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 2007йисуз Халефов Рустамаз гайи АА 0024702нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин .
+АЛАЙ вацра Ялта шегьерда « Вирироссиядин халкьдин НИИ дин уьзуьмчивилинни чехирар гьазурунин « Магарач » Ран »дин чехиррин ва коньякрин « Ялта . Къизилдин грифон 2016» конкурс кьиле фена . Конкурсда Кьиблепатан Дагъустандай Магьарамдхуьруьн районди иштиракна . « Магьарамдхуьруьн район » МР дин кьил Фарид Агьмедован теклифдалди конкурсдиз « хуьруьн майишатдин отдел » МКУ дин директор Къазиагьмед Букаров фена . Конкурсдик « Йисан хъсан чехир », « Йисан хъсан коньяк » ва « Йисан игристый чехир » номинацияр квай . Конкурсдин иштиракчийрин вилик ФГБУН « ВННИИВИВ « Магарач » Ран »дин директор , академик Анатолий Авидзбади тебрикдин гаф рахуналди тагькимарна конкурсдин жюриди кьиле тухузвай мярекатдиз атанвай 178 устаддин чехирдиз ва коньякдиз къимет гуда . Конкурсдал 59 жуьребажуьре чехирдинни коньякдин чешнеяр Крымдин предприятийри теклифнавай , 6Абха зия Республикади , 18Беларусь Республикади , 4Къазахстанди , 32Узбекистанди , 8 Туркменистанди ва 40 жуьреба жуьре чешне Россиядин регионрай , гьабурун жергедай яз 4 чешне Дагъустандай гъанвай . Магьарамдхуьруьн районди конкурсдин жюридиз чехиррин са шумуд жуьре теклифна . Кьилди къачурт l а , « Мариэт классик » ва « Мариэт премиум »серебро ( ООО ОК « Оазис ») чехирар конкурсдал къизилдин медалриз лайихлу хьана . Конкурсдин жюриди нетижаяр кьуналди конкурсда гъалиб хьайибуруз Гран при дин Кубокар , къизилдин ва буьруьнждин медалар гана .
+1930ЙИСАН 2августдиз Московский военный округда ученияр физвай вахтунда сифте яз самолетдай парашют гваз 12 касдикай ибарат тир цавун десантди хкадарна . И эксперимент тухунин мана метлеб , душмандин далу пата диверсиядин , разведкадин к l валахар авунин , акси кьушунрин гьакъиндай командованиедиз герек информация к l ват l унин , акси кьушунрин аскерар есирда кьунин ва ихьтин маса серенжемар тухун тир . Кьиле тухвай экспериментди СССРДИН Яракьлу Къуватрин командованиедиз цавун десант массовый къайдада тешкилун чарасуз тирди къалурна . Гь�� ч l авалай и югъ , яни 2август цавун десантдин кьушунрин ( ВДВ ) хайи югъ яз гьисабзава . Цавун десантдин сад лагьай подразделение 1931йисуз Ленинграддин военный округда тешкилна . ВДВ Советрин Яракьлу Къуватрин жергедик кваз амма Кьушунрин кьилдин са жуьре яз тешкил хьанвай . 1991йисуз цавун десантдин Кьушунар ( ВДВ ) Яракьлу Къуватрин жергедикай хкудна ва абуруз кьилдин статус гана . ВДВ дин кьушунри вич тешкил хьайидалай кьулухъ кьиле фейи вири ягъунра Халхин Голда , Финрихъ галаз хьайи дяведа , Ватандин Ч l ехи дяведа , Афгъанистанда , Чечняда ва ма « Самурдин сес » газетдин ва ООО « Самур » типографиядин работникри вичи ВДВ дин кьушунра баркаллувилелди къуллугъ авур , къуллугъ авур частунин командованиедин чухсагъулдин чарчиз лайихлу хьайи « Магьарамдхуьруьн район » Муниципальный райондин администрациядин кьил , ВДВ дин ветеран АГЬМЕДОВ Фарид Загьидиновичаз 2август цавун десантдин кьушунрин югъ ( ВДВ ) рик l ин сидкьидай мубаракзава .
+санра кьет l ен вик l егьвал аваз иштиракна . Чи райондайни гзафбуруз ВДВ да къуллугъ авун кьисмет хьана . Абуру вирида дагъвийриз хас тирвал , баркалладин ва чухсагъулдин зар алаз чпин буржи кьилиз акъудна . Гзафбурулай диде бубайриз , военный комиссариатриз ВДВ дин командованиедилай чухсагъулдин чарар хтана . Гзафбур Гьукуматдин орденризни медалриз лайихлу хьана . Чна чи районэгьлийриз десантникриз чпин профессиональный сувар 2августдин югъ мубаракзава .
+РАЙОНДИН школайра акьалтзавай несил патриотвилинни ватанпересвилин ва интернациональный руьгьдаллаз тербияламишунин месэлайриз виликдай хьиз фикир гун зайифарнава . Школада и к I валах лап сифте классдилай башламишна 11класс акьалт I ардалди давамарна к I анзава . К I елзавайбуруз патриотвилинни ватанпересвилин тербия гунин карда аквадай агитациядин такьатри кьилин роль къугъвазва . И важиблу месэла фикирда кьуна школадин коридоррин , классрин цлариз шикилрин монтажарни стендар ягъун чарасуз я . Патриотвилин , ватанпересвилин кьет I енвал мадни хкажун патал школайра и терефдихъ рекье тунвай кьилдин кабинетар хьанайт I а мадни хъсан жедай . Школада интернациональный тербия гунин кардиз иллаки артух фикир гана к I анда . Гьик I лагьайт I а , чи районда амай районрилай тафаватлу яз са шумуд миллет яшамиш жезва . И миллетрин аялар урус ч I ала чеб чпихъ галаз алакъалу ийизва . Ина ам кьвед лагьай дидедин ч I ал яз гьисабиз жеда . Школадилай къеце пата тешкилзавай серенжемрини жегьилар патриотвилинни ватанпересвилин , интернациональный руьгьдаллаз тербияламишуниз куьмек гузва . И жигьетдай школайра спортдин мярекатар , жуьреба жуьре викторинаяр , конкурсар ва маса серенжемар кьиле тухвана к I анда . Райондин школайра военно патриотвилин къуллугъдикай суьгьбетар авун , цларал алай фотомонтажрайни стендрай Ватандин Ч I ехи дяведин йисара Советрин халкьдин игитвал , адан Армиядин аскеррин баркаллу крар , Афгъанистанда интернациональный буржи тамамардайла къалурай гьунаррикай суьгьбетар авуни еке роль къугъвазва . Гила чун къенин йикъан са т I азвай месэладал акъвазин . Ара бир хуьруьн куьчедал гьалтай ч I ехи классра к I елзавай аялривай за чи та рихдай хабарар кьада . Сталин вуж тир , Дуьньядин кьвед лагьай дяве мус башламишна , Ватандин Ч I ехи дяве мус башламиш хьана ва куьтягь мус хьана , Суворов , Кутузов , Багратион , Жуков , Рокоссовский , Конев , Василевский вужар тир , Гагарин вуж тир ва ихьтин маса суалар . Лугьун хьи , гьич 50 процентдивайни и суалриз дуьз жавабар гуз хьанач . Им чаз айиб я . И тахсирар са малимрин хиве туна к I андач . Еке тахсир диде бубайрин хивени ава . Вучиз диде бубади к I вализ хтай аялдин чирвилер ахтармишзавач ? Ч I ехи жезвай аял савадлу хьун патал дидебуба малимдихъ галаз сигъ алакъада хьана к I анда . Аял тербияламишун са малимдин хиве туна вич патахъай тамашиз ацукьна к I андач . Аялдиз сифтени сифте вичин хайи дидед ч I ал , ахпа урус ч I ал ва Ватандин тарих хъсандиз чир хьана к I анда . Ц I ийихуьруьн СОШ дин директор Н . Набиева къейд авурвал , жегьил несил патриотвилин , ватанпересвилин ва интернациональный руьгьдаллаз тербияламишунин к I валахда ч I ехи урус халкьдин роль къалурунихъ еке метлеб ава . Гьавиляй тарсара , тухузвай суьгьбетрин вахтунда малимри Советрин властдин сифте йисара Дагъустанда , гьак I чи районда урус халкьдин куьмекдалди хьанвай кьван дегишвилерикай лагьана к I анда . Имани чи тарих я . Урус ч I ала гьак I чи халкьар сад садахъ галаз алакъалу ийизва . Амай хуьрерилай тафаватлу яз Ц I ийихуьре са шумуд миллет яшамиш жезва . Рутулрин , азербайжанрин , лезгийрин аялар урус ч I ала сад садахъ галаз алакъалу ийизва . Ина ам кьвед лагьай дидедин ч I ал яз гьисабзава . Школайра малимри , аялрин диде бубайри сигъ алакъада аваз мукьвалмукьвал аялрихъ галаз дидед ч I алай , урус ч I алай , тарихдай , патриотвилин , ватанпересвилин ва интернациональный руьгь хкажунихъ рекье тунвай жуьреба жуьре конкурсар , къугъунар ва маса мярекатар тешкилна к I анда . Ихьтин серенжемри аялдин савадлувал мягькемарда , патриотвилинни ватанпересвилин руьгь хкажда . Заз къвезвай ц I ийи к I елунин йисалай райондин управлениедин образованиеди школайра патриотвилинни ватанпересвилин ва интернациональный руьгьдин роль герек дережадиз акъуддайдахъ умуд кутаз к I анзава . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+ЭХИРИМЖИ ВАХТАРА югъ арадай физ чав мехъерин теклифдин чарар агакьзава . Гьелбетда гатун варцарин вахтунда шадвилерин мярекатар агалтзават l ани , мехъер лагьайла гьам ч l ехида , гьам гъвеч l ида шадвал ийизва . Амма эхиримжи вахтара мехъерарзавайбурун кьадардихъ галаз чара жезвайбурун кьадарни артух жезва . Идан гьакъиндай чи корреспондент Афисат Айдемирова райондин ЗАГС – дин отделдин начальник Тахмина Гьуьсейновадихъ галаз гуьруьшмиш хьана ва алай вахтунда районда эвленмиш хьунин месэлаяр гьи гьалда ават l а хабар кьуна . Тахмина Абдулвагьабовна , алай йисан сад лагьай паюна гьикьван некягьар регистрация авунва ва чара хьайибурун кьадар гьикьван я ? - 2016 – йисан сад лагьай паюнин делилар 2015йисан делилрив гекъигайла , мехъерзавайбурун кьадар т l имил ва чара жезвайбурун кьадар артух хьанва . Им гьелбетда рехъ гуз жедай к l валах туш . 2015 йисалай алай йисуз чара жезвайбурун кьадар пуд процентдин агъуз хьанват l ани гьелелиг чавай вилик пад кьаз жезвач . Алай вахтунда 140 касди сифте яз ва 23 касди тикрар яз мехъерарнава . Санлай къачурла алай йисуз 163 кас эвленмиш хьанва . 2015 йисуз эвленмиш хьайибурун кьадар 181 кас тир . Чара хьайибурун кьадар алатай йисуз 53,6 процент тирт l а алай йисуз 50,3 хьанва . Алай йисан гатун варцара гзаф мехъерар ава , йисан эхирдай нетижаяр кьурла чавай авай гьалариз дуьзгуьн къимет гуз жеда . Гьелелиг разивал ийидай гьалар авач . И кардин вилик пад кьун патал куьне гьихьтин серенжемар кьабулзава ? Чи патав атай жегьилрихъ галаз санал , гьардахъ галаз кьилди ачухдиз суьгьбетарзава . Чара хьунин себебар чирзава , са бязи дуьшуьшра чна абур дуьз рекьел хкизва , фи кир дегишарзава . Атанамазди чара ийизвач , фикирдай вахт гузва . Гзаф дуьшуьра вахт ганвай жегьилри чпин фикир дегишарзава . Тахмина Абдулвагьабовна , чара хьунин себебар гьихьтинбур жезва , куь патав къвезвай жегьилри вуч лугьузва ? Чи делилрай аквазвайвал , гзафни гзаф вад йисалай к l уьд йисалди яшамиш хьайибур чара жезва . Сад , кьвед , пуд йисуз яшамиш хьайибурун 17 процент ва 3,5 процент эвленмиш хьана йис жедалди чара жезвайбур я . Хабар кьур 40 процентди эвленмиш хьунин месэлайра тади къачуни , мукьва кьилийрин патай манийвал авуни ихьтин нетижайрихъ гъанвайди лагьана . Эхиримжи вахтара социальный сетар себеб яз гзаф хизанар чк l изва . Психологри фикирзавайвал , социальный сетар ишлемишзавайбурун кьадар артух хьуни анжах ч l уру патахъ таъсирзава . Икьван хизанар чара жезвай чкада обществодин хушбахтлувални хаталувилик акатзава . Аламат жезвай кар ам я хьи , къад йисуз хизанда яшамиш хьайидалай гуьгъуьниз чара жезвайбурун кьадар 13 процентдив агакьнава . Виликдай тухумдин вилик – кьилик квай ч l ехибуруз яб гана , гьабуру кьабулай меслятдал рази жедай . Гила гзаф дуьшуьшра ч l ехибур чеб себеб яз хизанар чк l изва . « Зи аял квез к l валахар ийиз , цуриз физ , мал – къарадиз килигиз ганвайд туш . Ада к l вале ихьтин к l валахар авурди туш » лагьана аялни гуьгъуьна туна хутахзавайбурни ава . Нетижада къал макъал , арадал аялар алаз хьайит l а кьве патани аялралди кьисас вахчузва . Куьне гьик l фикирзава , эвленмиш жезвайбурун яшди и карда гьихьтин роль къугъвазва ? Алай вахтунда эвленмиш жезвайбур вири яш тамам хьанвайбур я . Гьайиф жезвай к l валах ам я хьи , вири четинвилер алатна , аяларни хьана , хизан арадиз атайла гьам чук l урун я . Чун сифте нубатда ЗАГС дин работникар эвленмиш жезвайбурун кьадар артухарунал машгъул я . Ара гуз ч l ехи классра к l елзавай аялрихъ галаз гуьруьшар кьиле тухуз , чара жез къвезвай жегьилрихъ , абурун диде бубайрихъ галаз гьар жуьре суьгьбетар ийиз , фагьум фикир ийидай вахт гуз арадал атай хъсан к l валахар хуьз алахъзава . И карда са чи къуват бес жезвач , агьалияр чебни чалишмиш хьана к l анда . Тахмина Абдулвагьабовна , суьгьбет авунай чухсагъул .
+Больницадиз кьил ханвай са дишегьли гъида . Медсестради анкета ац l урзава . Фамилия гьик l я ? Мамедова . Т l вар вуж я ? Фат l имат . Гъуьлуьк квайди яни ? Зи кьил , чан духтур , гъуьлуь ханвайди туш , зун авариядик акатнавайди я ..
+Директордин яхц l урни ц l уд йис тамам хьун адан патарив гвай ксари акьван къизгъиндиз къейдна хьи , межлис квелди куьтягь хьанайт l а юбилярдивай экуьнахъ рик l ел кьванни хкиз хьанач . Гьак l ят l ани , к l валахал атайла ада , адет хьанвайвал , вичин гъилик к l валахзавайбурун чинар куз башламишна : Сенфиз ,хъел кваз башламишна директорди абурукай садахъ элкъвена ,карханадин гьаятдай вуна тачкада аваз са вуч ят l ани акъудзавайдан гьакъиндай захъ хабар агакьна ! Дуьз я , акъудна ,кьил хура туна ада . Куь шофер акьван пиян хьанвай хьи , зун Куьн к l вализ кьилди хутахуниз мажбур хьана . Тачкада аваз ...
+КАСПИЙ гьуьл кьадардалай артух завал , гьеле алимримривай , океанологривай ахтармишна куьтягьиз тахьанвай гьуьл я . Са бязибуру адаз вирни лугьузва . Адаз вир лугьунин себеб Каспий гьуьлуьн я океандихъ галаз , я маса гьуьлуьхъ галаз са алакъани авач . Каспий гьуьлуьн завалвал чирун патал адан деринвал ахтармишна к l анзава . Амма гьеле и кар ийиз хьанвач . РФ дин Президентдин буйругъдалди ахтармишунар акъвазарнава . Каспий гьуьлуьхъ маса гьич са океандихъ , гьуьлуьхъ , вирихъ авачир хьтин кьет l енвал ава . Каспий гьуьлел кьве лепе жеда . Са лепе гьуьлуьн юкьвай къерехдиз яда , адан гуьгъуьнал алаз тадиз къерехдай т l уз мад са лепе фида . И кьве лепедин хура гьатай инсан пара дуьшуьшра гьуьлуьхъ ялда . Чаз и к l валах гьуьлел чуьхуьнагар ийизвай инсанрин кьилел къвезвай кьван дуьшуьшрай ачухдиз аквазва . Гьаламатдин к l валах ам я хьи , анал чуьхуьнагар ийиз физвай са бязи инсанри гьуьлуьк экеч l далди квекай фикир ийизват l а . Яраб абуруз анал жезвай кьван пашман к l валахрикай ван жезвачт l а ? Жезва . Амма вучиз ят l ани гзаф буруз мукъаятвал хуьнин серенжемар кьабулун , заз чиз , артухан кар хьиз ава . Гила чун эхиримжи кьве йисан делилриз тамашин . 2014 йисуз Приморск гьуьлел 14 кас телеф хьана . 2015йисуз телеф хьайибурун кьадар 10 дав агакьна . Алай йисан 20июлдиз мукъаятвал хуьн тавунин нети
+жа яз , Кайтагский райондин Маджалис хуьряй Приморскдиз ял ягъиз гьуьлел атай 1995йисуз дидедиз хьайи С . Дадашева телеф хьана . Гьуьлуь ихьтин жегьил чанар телеф ийидайла , гьелбетда , чаз виридаз гьайиф жезва . Диде бубаяр чпин аяларни га��аз ял ягъиз , чуьхуьнагар ийиз гьуьлерал физва . Абуру чпихъ галаз гъайи аялрал гуьзчивал тухузвач . Жегьилар хьайит l а гьуьлуьн къерехдал т l уьн хъун ийиз ацукьзава . Ахпа пиян гьалда аваз чуьхуьнагар ийиз гьуьлуьз гьахьзава . Чуьхуьнагар авун къадагъа авунвай чкайриз физва , гьа ихьтин вахтунда бедбахтвилин дуьшуьшар арадал къвезва . Т l алабзава диде бубайривай , жегьилривай мукъаятвал хуьн , къадагъа авунвай чкайриз чуьхуьнагар ийиз фин тавун . Мукъаятсузвили уьмуьрлух рик l елай тефидай дуьшуьшар гъида . Р . МУРАДАЛИЕВ . ДУЬНЬЯДИН МУЬЖУЬД ЛАГЬАЙ ГЬАЛАМАТ КВЕЗ шикилдай аквазвай суьрет тахминан 2000 йис идалай вилик Филиппинрал Ифугао дагъда инсанрин гъилералди гьазурнавай гурарин к l алубдин дуьгуьдин Банауэ террасаяр я . И терассайри 10,360 квадратный километр майдан кьазва . Чкадин халкьари ана исятдани дуьгуь гьасилзава . Филиппинвийри и чка дуьньядин муьжуьд лагьай гьаламат яз гьисабзава .
+ДАГЪУСТАНДИН чемпионатда футболдин командайрин арада сад лагьай чка патал кьиле физвай къугъунрин календарда къалурнавайвал , 9турда 22июлдиз « Лекиди » вичин стадиондал Кьасумхуьруьн « Ашага Стал » команда кьабулна . И юкъуз стадиондал к l ват l хьанвай тамашачийри къугъун чи футболистар патал кьезилди жедайди хьиз гьисабзавай . Мумкин тир , гьак l хьунни . Амма къугъун башламишайла им ягъалмиш фикир тирди мугьманрин къугъуни субутна . Къугъун кьве патайни къизгъин гьужумар аваз кьиле фена . Ят l ани , матч чи футболистрин къугъунин артуханвал аваз акьалт l на . 7:3 гьисабдалди « Леки » гъалиб хьана . Ибурукай пуд туп чи Командадин ва вири первенстводин бомбардир Тофик Къадимова яна . Алай вахтунда « Леки » 9турдилай гуьгъуьниз 23 очко къазанмишуналди турнирдин таблицада 1чкадал ала . Нубатдин 10турдин къугъун алай гьафтедин хемис юкъуз , 28июлдиз Хасавюрт шегьерда ФК « Хасавюрт » командадихъ галаз кьиле фида . 11турда 7августдиз « Лекиди » вичин стадиондал Кизилюрт шегьердин « Автомобилист » команда кьабулда . Т l алабзава футболдал рик l алай вири районэгьлийривай 7августдиз « Леки » стадиондал атана чи командадин тереф хуьн . Р . МУРАДАЛИЕВ .
+ГЬАР ЙИСУЗ пак Рамазандин варз акьалт I унин лишан яз , кьунвай сивер ачухайдалай гуьгъуьнин юкъуз сурариз фин адет хьанва . Алай йисузни Магьарамдхуьруьн сурариз гзаф инсан атанвай . Гьарма вичин талукьдан сурал фена , дуьа к I елна , анал экъеч I навай векь кьал чухвана , гъилик галай садакьадиз акъуднавай ширинлухар пайна к I валериз хъфизва . Амма сурарай экъеч I айла са гъил чуьхуьдай , са ст I ал яд хъвадай мумкинвал авачир . Сурарин ва патав гвай сергьятра булах авачирвиляй жемятдиз четин жезвай . И сефердани чпин пак буржи тамамарна сурарай экъеч I завай халкьди Пролетарский куьчедиз экъеч I завай муькъуьн кьиле эцигнавай булахдикай менфят къачузвай ва и булах эцигна аниз яд акъуднавай Къахриманов Арифаз хийир дуьа ийизвай . Вич Маг��арамдхуьряй тир амма Москвада яшамиш жезвай ва гьана к I валахзавай Арифа бубадин юрд тир муькъуьн кьиле авай к I валерин сала дерин къуй эгъуьнна , насос эцигна куьчедал яд акъудна . Къенин юкъузни булахда яд ава . Икьван йисара садани тавур ихьтин суваб к I валах авур Арифаз халкьди еке хийир дуьа , алхишар ийизва . Гзаф хуьрера сурарин кьилихъ булахар галай и еке хуьре ам садан рик I елни атанач . Пак буржияр чахъ гзаф ава , эгера Ариф хьиз гьарма сад абурув жавабдарвилелди эгеч I айт I а яшайишни къулайди жеда . Иниз килигна чна вири агьалийрин т I варунихъай , вичин такьатралди халкь патал ихьтин важиблу кар кьилиз акъудай Ариф Мизамудиновичаз аферин ва чухсагъул лугьузва . Пролетарский куьчедин агьалияр .
+И ЙИКЪАРА РД дин Президентди Кьибле патан Дагъустанда тамам ихтиярар ганвай векил Энрик Муслимов « Магьарамдхуьруьн район » МР дин Администрациядин кьил Фарид Агьмедовахъ галаз Ярагъкъазмайрин хуьруьз мугьман хьана . Сифте нубатда абур ц I ийи школадин дарамат эцигзавай чилел фена . Эцигзавай ц I ийи школада 1 ва 3 сменаяр тахьун патал эцигунар федеральный программадин рамкайра аваз тайинарнавайвал кьиле физва . Программадин рамкайра аваз эцигзавай дарамат алай йисан 25декабрдиз
+акьалт I арун пландик ква . Эцигунрин к I валах геж башламишнават I ани , къенин юкъуз к I валах тешкиллувилелди кьиле физва . ООО « Елена » т I вар алай пудратчийрин организацияди алай йисан 10 майдиз 4 га чилел эцигунар башламишнава . Сад лагьай мертебадин к I аник квай чкаяр тамамвилелди эцигнава ва 1мертебадин цларни хкажнава . Проектда къалурнавайвал , школа 2 мертебадикай ибарат жеда ва ана 320 аялдиз к I елдай мумкинвал жеда . Классрилай къерехдай школада актовый ва спортдин залар , аялри хуьрекар недай столовая жеда . Школадиз вичин стадионни туьк I уьрун фикирдик ква . Къейд авуна к I анда хьи , райондин руководстводин ва и хуьруьн агьалийрин т I варунихъай эцигзавай ц I ийи школада , к I елзавай чкаяр артухарунин гьакъиндай махсус ведомствайриз кагъазар ракъурна . Гьик I лагьайт I а , Ярагъкъазмайрин хуьр сергьятдин къвалав хьуниз килигна ина авай погранзаставада къуллугъзавайбуруни чпин аялриз к I елдай чкаяр таъминарунин гьакъиндай арзаяр ганва . Иниз килигна проект дегишаруниз мажбур хьана . Энрик Муслимовни Фарид Агьмедов дараматдин эцигунрин к I валах физвай къайдадиз килигна , пудратчийрин организациядин руководителдихъ галаз ва рабочийрихъ галаз суьгьбетарна , эцигунарзавай материалрин еридал са шакни алачирди ва вири къуватар сад авуна вахтунда дарамат эцигна акьалт I арна к I анзавайди лагьана .
+РАХУН физвай месэладиз талукь яз муниципальный райондин Администрацияди хуьрерин администрацийрихъ , къайдаяр хуьдай органрихъ , карханайрихъ ва идарайрихъ , общественный ва диндин организацийрихъ галаз тайин тир к I валахар тухузва . Исятдани давамарзава . Муниципальный райондин Администрациядин совещанийрални заседанийрал хуьрерин администрацийрин кьилерин информацийрихъ яб акалун , тахсиркарвилерин вилик пад кьун патал кьабулзавай серенжемрин гьакъиндай информацийрихъ яб акалун адет хьанва . Терроризмдизни диндин экстремизмдиз акси месэлаяр мукьвал мукьвал муниципальный райондин Администрациядин заседанийрал гьялзавайдини лагьана к I анда . Районда терроризмдинни экстремизмдин вилик пад кьун патал кьабулнавай комплексный программани уьмуьрдиз кечирмишзава . Къайдаяр хуьдай органри вахт вахтунда диндин экстремистрин гьерекатриз акси яз вилик пад кьадай комплексдин к I валахар тухузва . Правоохранительный органри Азербайжандин сергьятдилай яракьар , наркотикар , къадагъа тир маса шейэр акъуд тавун патал вири серенжемар кьабулзава . Абуру террористрин , экстремистрин ниятар ч I урун патал мукьвал мукьвал вилик пад кьадай к I валахар тухузва . Нетижада районда террористри , диндин экстремистри кьил хкажай , инсанар чуьнуьхай , залуквиле кьур , къачагъвилер авур дуьшуьшар хьанач . МР дин Администрацияди , къанунар хуьдай органри , общественностди кьабулай серенжемрин нетижада эхиримжи йисара районда террористрин , диндин экстремистрин дестеяр пайда хьайи фактар хьанач . Районда терроризмдизни экстремизмдиз акси са жерге серенжемар тухванват I ани , и месэла оперативный штабдин гуьзчивилик кват I ани , рахун физвай месэла хьун лазим тир дережада авач . И месэладай и мукьвара Самурдин тама хьайи ягъунри шагьидвалзава . Бязи хуьрерин администрацийрин кьилери , карханайринни организацийрин руководителри терроризмдинни диндин экстремизмдин хаталувал аннамишзавач . Агьалияр гъавурдик кутунин , абуруз яшайишдин шарт I ар яратмишунин карда чахъ районда авай мумкинвилерикай зайифдиз менфят къачузва . Жегьилар патриотвилин руьгьдаллаз тербияламишунин , наркоманиядиз , диндин экстремизмдиз акси серенжемар кьабулунин карда педколлективри , общественный организацийри , диндин тешкилатри т I имил к I валах тухузва . Чкадин телевидениедикай , райондин газетдикай чкадин самоуправлениедин органри , общественный организацийри террористрин , экстремистрин ч I уру гьерекатриз акси ва агьалийрин хатасузвал хуьникай информацияр т I имил гузва . Школайра , общественный идарайра , инсанар гзаф к I ват I жезвай чкайра исламдин радикальный терефдал алайбуруз акси серенжемар тухунин к I валахарни хьун лазим тир дережада авач . Малум тирвал , массовый информациядин такьатар иллаки жегьилриз патриотвилинни ватанпересвилин тербия гузвай , террористризни диндин экстремистриз акси теблигъат тухузвай таъсирлу яракьар я . Лугьунар , рик I ел хкунар гзаф жезват I ани , бязи идарайринни карханайрин ва организацийрин руководителри райондин газетдин чинра чпи тухузвай к I валахрикай лугьузвач , теклифар гузвач . Районда къайда низам хуьнин , тахсиркарвилер ийизвайбурун вилик пад ат I унин карда халкьдин дружинайрин роль , гъвеч I иди туш . Вучиз лагьайт I а , бязи хуьрерин дружинникри инсанрин секинвал хуьнин , абурун интересриз къуллугъ авунин , тахсиркарар жавабдарвилиз ч I угунин месэлайра активвал къалурзавач . Алай вахтунда дуьньядин бязи чкайра кьиле физвай гьалари шагьидвалзавайвал , террористрин дестейри гьеле кьилер агъузнавач . Абуру эхиримжи йисара республикадин бязи шегьерра ва хуьрера халкьдик секинсузвал кутур дуьшуьшарни садни кьвед хьанвач . Иллаки къанунар хуьдай органрин жавабдар къуллугърал алай ксарин чандиз къаст авур дуьшуьшарни т I имил жезвач . Фактари сергьятдал алай райондин агьалийриз мад сеферда уяхвал хуьх , мукъаятвал мягькемара лугьунин асул себебни гьа им я . вучиз лагьайт I а , обществодин хатасузвал хуьн анжах са правоохранительный органрин хиве тун дуьз туш . И карда районэгьлийрин куьмекни чарасуз я . Ш . АЛИХАНОВ , терроризмдиз акси комиссиядин аппаратдин кьилин пешекар .
+ИХТИЛАТ террористрини экстремистри ва радикальный исламди арадал гъизвай рик I елай тефидай бедбахтвилерикай , абуруз акси серенжемар кьабулуникай , сифте нубатда уяхвал , мукъаятвал мягькемаруникай физва . Вучиз лагьайт I а , чи йикъара ч I уру ниятар авайбурухъ галаз женг ч I угун , акси серенжемар кьабулун гьар йикъан кар хьанва .
+ИНГЬЕ к I уьд вацра вилив хвейи гатун варцар алукьна . Школайрай ахъайнавай аялар патал и вахт халис сувариз элкъвезва . Гатун вахт , гьуьл , рагъ , къизилдин къумадин кьерер галачиз фикирдизни гъиз жедач . Патара авайбурни муьгьлетар къачуна Ватандиз ялар ягъиз хквезва . Виридалай хъсан ял ягъун гьуьлел , вац I арал , вирерал фин яз гьисабзава . Ял ягъиз физвайбуру иллаки къайи цикай , кузвай къизилдин къумадин кьерерикай , анрал ийизвай т I уьн хъунрикай лезет хкудзава . Амма гьайиф хьи , гьар йисуз мукъаятсузвилин нетижада ц I удралди метлебсуз кьиникьрихъ гъизва . Чкадин агьалийрилай гъейри патарай атанвай туристарни батмиш жезва . Вични деринар авай , кас квачир чкайра ваъ , вири алай чкадал са 50 метр мензилдиз гьахьайбурувай эхкъеч I из хъижезвач . Аламатдин кар ам я хьи , гзаф вахтара сирнав ийиз чизвай , чанда къуват авай , цихъ вердиш инсанрин кьилелни ихьтин крар къвезва . Ик I алай йисан 20 – июндиз гьуьлел эхъуьнар ийиз студентар тир пуд гада батмиш хьана . Мейитар жагъурун патал 200 – дав агакьна инсанар къекъвена , техникадин алатар кардик кутуна ва са шумуд йикъалай мейитар жагъана . 29 – июндиз Москвадин « Серебряный бор » вире батмиш жезвай руш къутармишай Дагъустандин Карланюрт хуьруьн агьали Рашид Салахбеков ( винел алай шикилда ) вич батмиш хьана . Са бегьем мензилдай руш ялай ам галат хьанвай , куьмекдиз адан вилик атайбуру руш кьуна къерехдал ахкъудна кьулухъ элкъведалди жегьил батмиш хьана . Дагъустандин Комсомольск вирин къерех ацахьунин нетижад�� ругуд кас вириз аватна . Нетижада са ч I ехидини кьве аял батмиш хьана . Ихьтин уьмуьрлух рик I елай тефидай дуьшуьшри жагъай диде бубайрин ,
+багърийрин уьмуьрни куьруь ийизва . Сад лагьана къайи циз гьахьайла таб акьалтуни , эпилепсия , гипертония , астма уьзуьрар авай инсанар чеб чпикай хкатуни , хатасузвилин техникадал амал тавуни , чеб тухудай къайда чир тахьуни , пияндиз циз гьахьуни , атай лепеди яна к I вачер хкудна ачух гьуьлуьхъди тухуни , тайинарнавай чкадилай анихъ эляч I на циз гьахьуни ихьтин дуьшуьшрихъ гъизва . Са кард къейд тавуна жедач , МЧСДИН хилас ийизвайбуру гьар йисуз вишерив агакьна уьмуьрар къутармишзава . И мукьвара 6каналди хабар гайивал , гъуьлни паб юкьвал кьван циз гьахьна , чуьхуьнагар , сада муькуьдаз ятар ягъиз къугъунар ийизвай , муькъвелай килигзавай капитандин парталар алай касди тади кваз циз хкадарна . Гъуьлни паб серсер хьана адаз килигзавай . Капитан абурун арадай экъеч I на вад метр мензилдин яргъал алай батмиш жезвай руш къутармишна . Чпин вилик велед батмиш жезвай диде бубадиз хабарни авачир . Капитандиз руша ийизвай гьерекатрилай адаз куьмек герек тирди чир хьана . Гзаф вахтара батмиш жезвайбуру гьарай эвер ийизвач , кич I акатнавай абур нефес кьуна акъвазиз алахъзава . И карди абурун зигьиндиз таъсирзава ва абур чеб чпикай хкатзава . Чи уьмуьрда ихьтин дуьшуьшарни гзаф гьалтзава . Диде бубайри чпин веледар гуьзчивиликай хкудзава . Гъана циз ахъайна чеб са къерехдихъ ацукьзава . Ч I ехибуру чеб галачиз жаванриз ихьтин чкайриз фидай ихтиярар гузва . Ахпа дяве акьалт I айла гъутар юзурда лугьудай хьиз , меткьил гатазва . Яд виридалайни чарасуз шеъ ят I ани , адан хаталувал са декьикьадани фикирдай акъудна виже къведач . Чна мукъаятвал хвена , гуьзчивал артухарайт I а гзаф крарин вилик пад кьаз жеда . А . АЙДЕМИРОВА .
+ЛЕЗГИЙРИН камаллу шаир , зурба арифдар Ст I ал Сулейман диндин шарт I ар тамамвилелди кьиле тухвай , ян тагана адал амал авур дугъри ва михьи кас тир . Советрин гьукуматдин ц I ийи таблигъатди руьгь туп I ал авунат I ани , ам ягьдин рекьяй азад яз амукьна . Сулеймана вичи ахъаяй кап I ар вири къаза хъийиз хьана . Мадни адан къанажагълувал адакай ибарат я хьи , советрин гьукуматди гьихьтин еке къулайвилер яратмишзавайт I ани , ада вичин кьардин бармак кьилел хвена , лежбердин аба къуьнерай акъуднач , шаламарни к I вачел алаз хьана . Ам коммунистрин партиядин жергейриз гьахьнач . Ч I ехи шаирдин уьмуьрдиз талукь са бязи чешмейрай малум жезва : « Садра Сулейман муьфте яз метягь ахъайзавай Совнаркомдин девлетлу туьквендиз ахъайзава , адаз лугьузва , хкя вуч рик I из хуш ят I а !» Сулеймана вад юк I агъни пуд къазан запун къачуна экъеч I на . Гуьзчийрик хк I уна , абур хъуьрез эгеч I на … Сулейман я лавгъа , я сарсах хьаначир . Ада вич кесиб синифдин арада лайихлу , кьве чин алачир , « ягьдин азадвал » къачуз тежедай итим яз къалурна ва вичин уь��уьрни лайихлувилелди кьиле тухвана . Сулейманан яратмишунра диндин шииратди кьет I ен ва « рагъ алай чка » кьазва . Адаз Советрин гьукуматдин а кьиле вуч ават I а чизвай … Гьакъикъатдини и кар инкарначир . Адан рик I алай дустар Нажмудин Самурский , Гьажибег Гьажибегов « советрин властдин душман я » лагьана , репрессийрин т I угъвалдик акатна , гунагьсуз къурбандар хьана . Вични , уьлкведа кьиле физвай чалкечир сиясатдин зулумриз рум гуз тахьана , рагьметдиз фена . Ислам диндин дережа , адан виниз тир тангъах лезги шаиррин яратмишунра мягькемдиз ва жуьреба жуьре вахтарин муьгьуьр алаз гьатнава . Ик I, I8АСИРДИН сад лагьай паюна яшамиш хьайи Лезги Салигьа « Вун я », « Куьз ят I а », I8АСИРДА яшамиш хьайи Ахцегь Мегьарам эфендиди , Ярагъ Мегьамеда « Ахцегь Мирзе Алидиз », Мирзе Алиди вичи , « Пайгъамбардин тариф », « Вун я , Вун !», I9АСИР дин шаир Абдулхаликьов Закира « Серсер », Ахцегь Абдурагьмана « Я Расул !», Алкьвадар Гьасана « Керематар », араб ч I алай лезги ч I алаз таржума авунвай « Фатигъа » шиирар майдандиз акъудна . Диндин поэзиядин терефда Етим Эминан , Хпеж Къурбанан ч I аларини кьет I ен ва лайихлу чка кьазва . Къейд авун лазим я хьи , мусурманрин Кьилин ктаб – « Къуръан », вич шиирралди кхьенвай сурайрин ва аятрин тесниф я . Ст I ал Сулейманан диндин поэзиядин теснифар фикирда кьурла , абур акьван таъсирлу , рик I и гьиссдайбур я хьи , абурал тикрардин гел алач , Сулейманан ч I алар Аллагьдин патай зурба фагьум фикирдин ядигардин гел ва нур алай , ч I ехи устадвилин ва къаматрин тазавал галаз яратмиш жезва . Анжах вичихъ пак руьгь ва экуь зигьин авай касдилай ик I имаратлудаказ алакьда . Агъадихъ чна ч I ехи шаирдин диндин къанунриз , инсандин уьмуьрдин кьет I енвилериз , ацукьун къарагъуниз , хесетриз ва маса терефриз талукьарна яратмишнавай шииррин чешмеяр чи газет к I елзавайбурун фикирдиз гъизва . Буюр , к I ела ! « АС САЛАМ » газетдай .
+ЮБИЛЕЙДИН КЪАРШИДИЗ ЙИФ Гьамида зиллетдик кваз акъудна . Ахвар сак I ани агат тийиз , ада вич ахмакьрин жергейрани туна , угъ рашрин жергейрани туна , вучиз лагьайт I а къуншидихъ галаз хьайи ихтилатрай адаз вичин бат I улвални акуна . Гьавиляй гьайифри п I узарриз кьур акъудиз , ст I ални амачиз , са гичинда авай ядни хъвана , ахварни хьанач . Ч I ехи бедбахтвал туш , фикирна пенжердай йикъан экв акур Гьамида . Ахвар ийиз агакьда зун , садра ич I и рик I елай жуван играми къуншидихъ галаз меслят хъжен . К I вачер пиянданбур хьиз патарай къвез гурарай эвич I на , ам салаз гьахьна , жегьил чинардин тандихъ акъвазна . Къуншидин гьаятдиз килигна . Идри ис ,лап гъвеч I и аялдиз эвердай сесиналди акъатна Гьамидай . – Я къунши и , вун гилани ксана амани йе ? Экъеч I кван къецелди ,рахазва ам патав са кас гвайди хьиз ,ийидай са меслят ава . Ван хьанани , хьаначни чидач , амма Идрисан папа вичин цурин рак I арай кьил акъудна чуьнуьх хъувуна . Гьи гьи гьи ,хъверна вичи вичиз Гьа��ида чинардин тандихъай ,ая , ая , къаргъишар ая жуван къуншидиз . Экъуьгъни ая . Т I вар кьаз жедачт I а , кализ , данадиз экъуьгъ . Сенен йифди зи кайванидини квез экъуьгъзавай , къаргъишар ийизвай . За гьич чуькьни авунач , мадни къупаран жез кич I е хьана . Акъваз садра , арсуз дишегьлияр , зани Идриса квез гьихьтин тарс гудат I а килига . Айвандал Идрис экъеч I на . Са геренда къуншидин салаз килигиз акъвазна , ада вичин япарихъ галукьай суалдиз жаваб гана : Ваъ , я къунши , гилалди месик кьарай къведани мегер ? Кешкени , и йиф садрани хьаначирт I а – ахвар хквезмач вилериз . Ава , къунши , ава ,рахазва чинардин тандихъай адахъ галаз . Вахтар я , Гьамид , вахтар . Вири чи яшаривай я . Идрисан папа мад сеферда цурин рак I арай кьил акъудна . Я гъуцар ,вичин рик I алай гафуналди тажубвал къалурна ада ,накь хьайи къал макъалдилай гуьгъуьниз , чин ачухна сад садахъ галаз раханни хъийизва . Ибур вуч итимар хьурай ? Иллаки жуван к I вале авайди ? Зун элуькьрай гьа киц I хьиз . Къвалариз киц I ярай куьн , я раби ! Эхиримжи гафар Идрисан кайванади кьил цуриз хутахна лагьана . Къуншийрини , дишегьлидин ажугъар кваз такьуна , куьчедихъди еримишна . Гьар юкъуз чпи масадав вугун тийизвай куьсруьдал ацукьна , абуру дерди гьал башламишна . Дишегьлияр туш , чан стха , киц I ер я , киц I ер . Вил алай кар арадал к I араб вегьин я . Гьи гьи гьи ,хъвер гъана и гафари Гьамидаз ,гьа за лагьайвал хьана ман . Зида , салан юкьвал акъвазна лагьай кьванбур квачиз , лап ахвариз фидалди вичиз чир течир виш сеферда тикрар хъувуна . Рик I ерал мецерал гьик I къведа душман кьейибурун . Яда , зидаз вуна чха хьтин зи нерикай лагьай гафари герен герен хъел хкизвай . Низ чидай , вун нерай рахадайди , низ ван хьанай , вуна к I вале авай папаз къе кьуьзуь кьилихъни секинвал тагузвайди . Гьи гьи гьи , хаталу я душман кьей балаяр . Яда , са патахъай гьак I хьана хъсан хьанва , я къунши . Чаз чун икьван хъсан мус чир жедай ?! Ам гьак I яз я . Чи сирсурдикай хабар тушиз , угъраш к I валахар ийиз кич I езва заз …
+2 Къуншийри куьлуьз куьлуьз суьгьбетар ийизва . Папарни секин туш , абурун мецерни акъвазнавач . Гагь и , гагь а гьаятдай , гагь и салай , гагьни а салай т I вар алачир къаргъишарни экъуьгъунар акъатзава . Кьведани , гьич к I усни инсаф тийиз , сада садан хизанрин тум хкудзава , рухваярни рушар рекьизва , иесияр кьена к I вал югъ харап I айриз элкъуьрзава . Эхирни кар Гьамидазни Идрисаз кин авай уламдал атана агакьна . Вакъиаяр чпин гуьзчивиликай хкатунин къурхулувал кьат I ана , къуншияр куьсридилай къарагъна , чпин варариз гьахь хъувуна . Вид яз вуч итим я ? Пакамалай няналди чарадан к I валяй гудай фан к I усунал вил алай къекъверагар ! У угь -, вун ирид чилерин нарисакьадиз фий , кьей рекьизвайдан сивихъ цин ст I ални агалдар тийидай буьндуьгуьр ! Аквазва къуншийриз , Гьамидан паб дехьнен ам акъвазна хьайи чинардин тандихъ гала . Идрисан паб гъилера фид алай кьуькни аваз вичин салан юкьвал ала . Къурумсахар ! Вуч чиркин ихтилатар я куьне ийизвайбур ?кьведазни гьарайна Гьамида . Квез гъуьлерихъай кьванни регъуьвал , кич I евал амачни ? Арсузар !рахана Идрисни . Папар кисна . Им адан , ам идан итимдиз нифретни ажугъ авай вилерай килигиз акъвазна . Итимарни чеб чпиз килигиз хъуьрезва . На лугьуди , накь ибур рахайди туш , накь ибурун арада я рик I из т I ардай , я гуьгьуьл ч I урдай са ихтилатни хьайиди туш . Абур чеб чпихъ галаз гьакьван гьуьрметлу я . Ида папаривни фикир агудна . Абуруз накьалай инихъ чпи авур къаргъишарни экъуьгъуьнар , серф авур кьван хъилерни ажугъар бад гьавая жез кич I е хьана . Вун килиг садра йе , хъуьрез акъвазнавай чха нер ,тепилмиш хьана Идрисал вичин паб ,ругунар ч I угуна рам авунвай вини памадуррин ц I арариз килиг ! Гьамидан пабни гуьгъуьна акъвазнач . Сив гьеш хьиз авуна хъуьрез акъвазмир , салан ат I а кьилиз алад , афнайрин кьенерар амат I а килиг ана . Итимривай папарин гафариз яб тагана акъвазиз хьанач . Абуру кьведани чпин саларилай ц I ар ч I угуна , акур шикилри рик I ер т I арна , сивери чуькь тавуна , хтана куьсруьдал чпин чкаяр хкьуна . Гила вучда , я Идрис ? эхирни кич I ез кич I ез хабар кьуна Гьамида . Чидач , валлагь ,вилер хкажнач Идриса . Чунни хъел жедани ? Идриса къуншидиз вилер экъисна , амма са вуч ят I ани лугьуз ам агакьдалди , Гьамида хълагьна . Зарафат я зиди . Зарафат я ? Зарафатар чна кьведа накьни авунай хьи ,къати хьана Идрис . А кьве чкадал кьве к I анч I хьайи мердимазарри вуч авуна ? Абуруз а памадуринни афнайрин ц I арари мецер экъисзавайни , къалурзавай зат I авайни ? Ч I арар кьуна чухвана к I андай сада садан . Рам аву на кьве сални . Агакь мус авуна залумрин рушар ? Абур гьич , къунши , адан тереф хвена Гьамидани ,ништа , са йифен къене мадни гьихьтин гелер абуру чпин гъилералди тунват I а . Валлагь , вабиллагь , абур верч циц I иб рекьизни , идаз адаз сада садакай шикет хибет ийизни агакьнавайди я . Заз чизвай утаммазар я абур . Жафа хьана . Итимар и дерди гьалдик квай арада папар кьведни , кьил к I арц I и ягъайбур хьиз , саларай катна . Абуру чпин крариз къиметар гуз , лагьай гафар аннамишиз башламишна . Агь , куь кек яргъи тахьурай , куь !рахазва Идрис ажугъар къвез . Куьн гьар вилаятда сад вучиз хьаначир , агь ? Ак I лугьумир , къунши . Сад лагьайди , гьар садан вил жувал хьун хъсан я . Кьвед лагьайди , абур акваз чаз чи къадир мадни артух чир жеда . Абуру чи кьилелни са хата бала гъида гьа … Гьи гьи гьи ,хъуьрена Гьамид ,хъсан хьана чал нубат къведалди ик I хьайиди . Гьа и ихтилатрик итимар кваз , папари кьведани чпин варарай кьилер акъудна . Гьардаз вичин гъуьлуькай к I амаз яз , абур чеб чпизни килигна . Гьинвачт I ани , и кьуьзекрин кьилер элкъвенва ,хиялна абуру . Акъваз садра , квез чна гьихьтин фенд къурмишдат I а аку ,лугьузвай абуруз куьсруьдал ацукьна амай итимри .
+Муьгъверганрин СОШ дин 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 2003йи��уз Алиханов Ренатаз гайи Б 0318317нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин . Ц l елегуьнрин СОШ дин коллективди Ягъибеков Букараз хва ФАРМАН бедбахтвилин дуьшуьшдик акатна рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва . Ц l елегуьнрин СОШ дин коллективди Гьадисов Гьадисаз ва Шихрагьимова Сабесатаз вах САЧЛУ рагьметдиз финихъ галаз алакъалу яз , дериндай хажалат ч l угуналди башсагълугъвал гузва .
+АЛАЙ ВАХТУНДА Магьарамдхуьруьн районда инвестицийрин мад са чӀехи проект кьилиз акъудзава. Проектдиз пулдин такьатар чи машгьур ватанэгьли, меценат Сулейман Керимова чара ийизва ва кьилиз акъудунин кӀвалахар РД-ДИН хуьруьн майишатдин ва недай суьрсетдин м и н и с те р с т в од и н куьмекдалди «Сад» КФХ-ДИНИ М агьарамдхуьруьн райондин Администрацияди тамамарда. Райондин Администрациядин кьил Фарид Агьмедован гафаралди, ц lийи проект уьмуьрдиз кечирмишунин нетижада Чепелар, Гилияр, Къуйсун, Хуьрел, Муьгъверган хуьрерин агьалияр кӀвалахдай чкайралди таъминариз жеда. Къейд ийин, чи райондин руководстводи инвестицияр желб авунин мес эладиз кьетӀен фикир гузва. Райондиз санлай хийир гудай проектар уьмуьрдиз кечирмишун патал райондин руководство вири жуьредин къулайвилер тешкилиз гьазур я. ЦӀийи проект квекай ибарат я? Харцикай хуьдай махсус сеткадалди кӀевнавай, марф къвадай къайдада яд гудай тадаракралди багъ арадал гъуникай. Къелемар Чепелрин х уьруьз мукьва мулкара 140 гектардин майданра кутада. Алай вахтунда цӀийи багъ арадал гъизвай мулкарал кӀвалах ргазва. Воронеждай ва Кубандай атай багъманчивилел машгъул жезвай пешекарри Кьиблепатан Дагъустанда цӀийи багъ кутазвай чкадин шартӀариз хъсан къимет гана. Гележегда 100 000 тонн емишар хуьз жедай чкани эцигдайвал я. Адан ва районда эцигзавай оптово-распределительный центрдин куьмекдалди хуьруьн майишатдин хилен кар алай месэлайрикай сад- гьасилзавай суьрсет маса гун гьялда. Логистикадин центряр, емишар хуьдай махсус чкаяр галачиз хуьруьн майишат вилик тухуз четин я. РикӀел хкин, чи район эхиримжи кьве йисуз емишар, майваяр гьасилунин жигьетдай республикада сад лагьай чкадал ала. Ида райондин руководстводи хуьруьн майишатдин хилез, кьилди къачуртӀа б а г ъ м а н ч и в и л и з , у ь з у ь м ч и в и л и з кьетӀен фикир гузвайди мад сеферда субутарзава. Р. МУРАДАЛИЕВ.
+АЛАТАЙ ГЬАФТЕДА, РД- да авай Россельхознадзордин Управлениедин госинспекторри, чи республикадиз Азербайжан республикадай гъизвай, карантин алай объектар квай набататрин продукция гъун акъвазарнава. Управлениедин работникри тухвай кӀвалахдин нетижада Россиядин базаррал гъизвай 5I тонн продукциядин (абурукай 2,5 чуьхверар, I4,5 тонн нектаринар, са тонн хутар, гьакьван ичер, I7 тонн шефтелар ва I5 тонн тенбек я) вилик пад кьунва. Зегьерламиш хьанвай набататрин продукция РФ- дин сергьятдин дагъустандин участокда авай «ЯРАГЪ-КЪАЗМАЯР» тӀвар алай ахъайзавай пунктунал кьуна. Продукция Азербайжан республикадай РФ- диз гъизвай. Ихьтин крарай парарин иесияр административный жавабдарвилиз чӀугунва ва продукция акъатай чкадиз рекье хтунва.
+АЛАЙ ЙИСАН 1- августдилай кӀвалахзавай пенсионерриз гузвай пулар артухарнава. Дагъустандин пенсийрин фондунин пресс-къуллугъдай хабар гайивал, республикада кӀвалахзавай 124687 кас пенсионерар ава. Страховой пенсийрин гьисабар кьун хъувун патал Россиядин Пенсийрин фондунин бюджетдай 2018- йисуз 10,7 миллиард манат чара авун къалурнава. ЦӀийикӀа гьисабар кьан хъийидай пенсионеррин арада 2017- йисуз кӀвалахдалди таъминарзавайбуру страховой взносар алава хъувунвай ва ганвай, чпи кьузуьвилин ва инвалидвилин пенсия къачузвайбур ава. «ЦӀийикӀа гьисабар кьун хъувунин серенжем гьар йисуз, арза галачиз кьиле тухузва»,- гъавурдик кутуна ОПФР-ДИН РД-ДА авай территориальный органди. Алава хъижедай пулдин кьадар гьар са касдиз кьилди-кьилди тайинарзава. И карда налогар ганвай мажибри еке роль къугъвазва. Виридалайни кьилин кьадарди 2017- йисан гьисабралди пенсийрин 3 балл, яни 235,74 манат тешкилзава. РикӀел хкин: 2017- йисан августдиз Пенсийрин фондуни 2016- йисуз кӀвалахнавай пенсионеррин пулар хкажуниз 11,8 миллион ха ржна. КӀвалахзавай пенсионеррин пул юкьван гьисабдалди 169 манатдин артух хьана. И категориядик акатзавайбурун пенсийрин индексация лагьайтӀа, 2016- йисалай акъвазарнава.
+АЛАЙ ЙИСАН сад лагьай паюна Дагъустанда коррупциядиз талукь тахсиркарвилерай 176 уголовный дело къарагъарнава. И йикъара Россиядин силисдин комитетдин Дагъустанда авай Управлениеда алай йисан сад лагьай паюна кьиле тухванвай кӀвалахрин нетижайриз талукьарнавай совещание кьиле фена. Управлениедин руководитель Сергей Дубровина къейд авурвал, 2018- йисан сифтегьан ругуд вацра РФ-ДИН Силисдин комитетдин РД-ДА авай Управлениедиз тахсиркарвилериз талукь 3400-далай артух хабарар атана. Силисчияр уголовный 1400 делодиз килигна, абурукай 725 прокуратурадизни суддиз рекье тунва. Вичин рахунра С. Дубровин коррупциядиз талукь тахсиркарвилерал гегьеншдиз акъвазна. Адан гафарай малум хьайивал, алай йисан сад лагьай паюна ихьтин тахсиркарвилерин жигьетдай Управлениедиз 358 хабар атана. Абуруз талукь делилар ахтармишунин нетижада 176 дуьшуьшда уголовный дело къарагъарнава. Абурукайни суддиз 102 дело рекье тунва. Сергей Дубровина РФ-ДИН Силисдин комитетдин РД-ДА авай Управлениедин къуллугъчийриз кӀвалахдин рекьяй хиве гьатзавай везифайрив жавабдарвилелди эгечӀуниз эвер гана. «Тахсиркарвилериз талукь гьакъиндай ахтармишунар кьиле тухудайла, герек тир серенжемар вахтунда кьабулуниз ва абур къанун-къайдадив кьадайбур хьуниз кьетӀен фикир це. И кардал Россиядин Силисдин комитетдини датӀана гуьзчивал тухузва»,- лагьана С. Дубровина Управлениедин къуллугъчийриз.
+ЧИ УЬЛКВЕДА машинар къачудайла ийизвай кьезилвилерин кредитриз талукь программа кардик хьунин муддат 2020- йисал кьван артухар хъувунва. Документда къейднавайвал, и проектдиз харжнавай умуми такьатрин кьадар 15 миллиард манат я. Дальный Востокдин агьалияр патал сифте яз автомобиль къачудайла 25 процентдин кьезилвал жеда. Ихьтин къарар и регионда Россиядин машинар артух хьун патал кьабулнава. Россиядин муькуь агьалияр патал 10 процентдин кьезилвал жеда. Кьабулнавай къарарди кьезилвилерин кредитрин программадай 2018- йисуз 45100 автомобиль маса гудай мумкинвал яратмишда, абурукай 5800 автомобиль Дальный Востокдин регионда маса гуда. Программадин сергьятра аваз агьалийривай 1 150 000 манатдал кьван къиметда авай, Россияда кӀватӀнавай цӀийи автомобилар (гьа жергедай яз иномаркаярни) къачуз жеда. 2016- йисуз и программадай 320-далайни гзаф машинар маса гана.
+МАЛУМ ТИРВАЛ, алай йисан I4- июндиз Россиядин премьер министр Дмитрий Медведева 20I9- йисалай пенсия тайинарунин яш артухарзавайди малумарна. ИкӀ 20I9- йисалай башламишна итимар 65 йис ва дишегьлияр 63 йис тамам хьайила пенсиядиз экъечӀдайвал жеда. Россиядин агьалийри лагьайтӀа, гьукуматдин четинвилерикай наразивал къалурзава гьа са вахтунда лугьун лазим я, уьлкведин пенсиядин законда дегишвилер ва цӀийивилер кухтунин чарасузвал фадлай авайди тир. Гьавиляй пенсийрин гьакъиндай цӀийи закон кьабулун вахтунин истемишун яз фикирда кьуна кӀанда. Амма муькуь патахъай алай вахтунда хазвайбурун ва рекьизвайбурун делилриз килигайла, гзаф кьадар агьалияр и яшдив агакьзавач. ИкӀ хьайила, халкьди вичин наразивал авунал абур гьахъ жезва. За фикирзавайвал, ихьтин наразивилер тахьун патал абуруз лайихлу пенсия авун чарасуз я. Къвезвай муьжуьд агъзур манат пенсионердин дарманриз бес жезвач. Бес и касдихъ маса дердияр амачни… КӀвалахзавай касдални пехилвал ийидайвал авач. Са кьил хизан галай касдиз вацра къачузвай цӀуд агъзур манат мажибдикай вуч жезва. Са литр бензин 45 манат, чӀем 400, як 300 манат хьайила, мажибар юзан тийизвай чкада кьиле тухузвай пенсийрин реформади халкьдин гуьгьуьлар мадни серинарзава. РикӀел хкин, агьалияр пенсиядиз экъечӀдай яш алатай асирдин 30- йисара тайинарнавайди тир. Эгер I970- йисуз гьар кьуд лагьай зегьметдин агьалидал пенсиядин яш хьанвай са агьали гьалтзавайтӀа, алай вахтунда са пенсионердал кӀвалахзавай кьве агьали гьалтзава. Эгер ихьтин серенжемар кьабул тавуртӀа гележегда пенсионерринни кӀвалахзавай агьалийрин кьадар сад хьун мумкин я. Ихьтин гьалара пенсия артухардай мумкинвал жедач, кьенятвал авун патал абурун кьадар тӀимиларуниз мажбур жезва. Гьелбетда, ихьтин татугайвилиз рехъ гана виже къведач. Пенсийрин гьакъиндай закондик кухтазвай цӀийивилер, дегишвилер анжах пенсионеррин гьал-агьвал, дуланажагъдин шартӀар хъсанарун патал ийизвайбур я. Пенсийрин системадик ��егишвилер кутунин закондин проект Государственный Думади алай йисан зулуз кьабулда. ЖАННА.
+«ЦИН патав гвайда балугъ неда» лугьуда чи бубайрин мисалди. Гьуьл патав гваз эхъуьн тавун им лап ягъалмишвал я. ГьикӀ лагьайтӀа, патара авай чи районэгьлияр, дагъустанвияр гатун вахтунда яргъарай иниз хквезва гьуьлерал эхъуьнар ийида, ял яда лугьуз. Амма гьина ял язаватӀани, сифте нубатда а чкадин экологиядиз, санитарный гьалариз фикир гана кӀанда. Эгера «Эхъуьн къадагъа я» кхьенвай малуматар алатӀа, абурун истемишунрал амал авунин чарасузвал ава. Алай йисуз Дагъустанда эхъуьнардай сезон башламишайдалай кьулухъ I2 кас батмиш хьанва. Ихьтин мусибатдин статистикадин шагьидар хьанвай Республикадин МЧСДИН Управлениеди чи халкьдиз ва къвезвай мугьманриз мукъаят хьуниз эвер гузва.
+Амма садазни и малуматрихъ яб гуз кӀанзавач. Чпин сагъламвал, уьмуьр чпин гъиле авайди рикӀелай ракъурзава. ИкӀ яргъаз сирнавиз, дегьнейриз физ алахъзава. Гзаф дуьшуьшра элкъвена хкведай къуватар бес тахьуни, кӀвачерикай чил хкатайла теспача хьуни, зарб лепейри рикӀелай тефидай дуьшуьшрихъ гъизва. Яд элкъвезвай чкайрив агатайла гьасятда цин кӀаниз чӀугвазва. Дуьзгуьн сирнав ийизвай касдивайни гьамиша цихъ галаз женг тухуз алакьзавач. Ял тунвай резиндин чархарал, месерал алаз сирнавзава, ахпа абур кьезил шейэр тирвиляй гару яна яргъариз тухузва ва гзаф вахтара абур элкъвезва. Ихьтин дуьшуьшра къерехда авайбур агакьдалди абур батмиш жезва. Зун гьуьлуьн къерехда акъвазнавай береда, са бязи жегьилри зарафатрай чпихъ галай юлдашар, кӀвач кьуна цин кӀаниз чӀугвазва. Хабарсуз цин кӀаниз чӀугур жегьил са гуж баладалди цяй эхкъечӀна. Ихьтин зарафатри бедбахт нетижайрал гъида. ЧӀехибур гьуьлуьз гьахьна, гъвечӀи аялар, вахар, стхаяр цин къерехда текдиз тур ва абур хатадай алукьна, циз аватна къенез яд фейи дуьшуьшарни малум я. Гьуьрметлу диде-бубаяр, куь саймазвилин, мукъаятсузвилин нетижада рикӀелай тефидай бедбахтвилерихъ гъизва. Иниз килигна сифте нубатда санитарный гьалариз фикир гун, жувахъ галай гъвечӀи-чӀехидал мукъаят хьун чарасуз я. Бубайрин мисалда лугьузвайвал, цихъни цӀухъ галаз гьуьжет жедач. Ша чна гьалалвилелди ял ягъуникай лезет хкудин. ЖАННА.
+ВИЧИН ери-бине Магьарамдхуьруьн райондин Хъартасрин хуьряй тир, партиядин ва зегьметдин ветеран Шагьпазов Азим Шагьпазович къунши районрани гзафбуруз лап хъсандиз чидай ва адаз виринра лайихлу гьуьрметни авай. И гьуьрмет ада гзаф йисара жавабдар къуллугърал алаз чӀугур намуслу зегьметдалди, юлдашрин арада дуьз рафтарвал авуналди, инсанвилин ерийралди къазанмишнавай. Вичел тапшурмишай гьар са кӀвалахдилай гуьгъуьниз баркалладин гел тур адан уьмуьрдин рехъ хайи халкьдиз, Ватандиз вафалувилелди къуллугъ авунин жигьетдай акьалтзавай несилдиз ачух чешне я. Зегьметдин биография Хъартаскъазмайрин хуьруьн Советдин секретарвилелай башламишай Шагьпазовакай гуьгъуьнлай КПСС-ДИН Магьарамдхуьруьн райондин инструктор, отделдин заведующий I953-I956-ЙИСАРА Магьарамдхуьруьн райисполкомдин председатель, партиядин Дагъустандин обкомдин инструктор, гуьгъуьнлай мад кьве йисуз Магьарамдхуьруьн райисполкомдин председатель ва I962- йисузни и райондин партиядин райкомдин сад лагьай секретарь хьана. Вири и йисара ада районда вичелай гуьгъуьниз хъсан гел туна. Магьарамдхуьруьнви рагьметлу Буржалиев Нурдин халудин рикӀел хкунрай са чӀук: «ШАХПАЗОВ Азим Шахпазович заз за школада кӀелзавай вахтунилай чида. Гьа вахтара чун волейболдал къугъвадайла чи школадин команда райондин къуллугъчийрин командадихъ галаз мукьвалмукьвал къугъвадай. Гьа командадик Азим Шахпазовични галай. Абур райондин къуллугъчияр хьиз чи дустарни хьана. Зун школа куьтягьна институтни акьалтӀарна хуьруьз маларин духтур яз хтана. И вахтунда Азим Шахпазовичакай райисполкомдин председатель хьана. Заз и кӀвалах хуш хьана, вучиз лагьайтӀа ам чи жегьилрин дуст тир. Азим Шахпазович кӀвалахдал рикӀ алай, вичин кӀвалах кьилиз акъуддай гьевес авай кас тир. Садрани ада инсандин кефина акьадай гаф лугьудачир. Ам рахадайла ван алаз рахадай, гьар са къуллугъчидивай вичин везифаяр дуьз кьиле тухун кӀевелай истемишдай. Вичин уьмуьрда ам гзаф дамах гвачир кас тиртӀани, халкьдин арада лавгъавал квачир касни тир. Рахадайла гьар са месэладиз са мисални гъидай, зарафатдин ихтилатарни ийидай. Адахъ галаз рахаз регьят тир». I946- йисалай КПСС-ДИН член хьайи Азим Шагьпазовича датӀана вичин чирвилерин дережани хкажиз хьана. Ада сифте са йисан, гуьгъуьнлай кьве йисан Дагъустандин областной партшколада, I956-I960-ЙИСАРА Сталинграддин высший партшколада кӀелна. Гуьгъуьнлай Дербентдин хуьруьн майишатдин техникумни куьтягьна. I965-ЙИСАЛАЙ Сулейман-Стальский райондин исполкомдин председателвиле, I978-I985- йисара Сулейман-Стальский райондин халкьдин контролдин комитетдин председателвиле кӀвалахна. А.Ш.Шагьпазован регьбервилин, тешкилатчивилин ерийрикай рахадайла, а девирда районда эцигна ишлемишиз вахкай яшайишдинни экономикадин метлеб авай са шумуд объектдин тӀварар кьун бес я. Месела, Кьасумхуьруьн цӀийи муьгъ, райцентрадал пуд мертебадин райисполкомдин, культурадин дворецдин, ЦӀийи поселокда аялрин ясли- бахчадин, алишверишдин центрадин дараматар, КӀварчагъа, «Калининский» совхозда чехирар хкуддай заводар, ПМК, «РЫЧАЛ-СУ», Герейхановское хуьруьн I- отделениеда консервиярдай заводар, са жерге майишатра малдарвилин фермайрин комплексар эцигнай. А йисара вири уьлкведа машгьур тир Кьасумхуьруьн консервиярдай заводдин коллектив I3 сеферда КПСС-ДИН ЦК-ДИН, СССРДИН Министррин Советдин,
+ВЦСПС-ДИН гъиляй-гъилиз къведай Яру пайдах ва пулдин премияр гуниз лайихлу хьанай. Райондин хуьруьн майишатдин зегьметчийрин агалкьунрин гьакъиндай ��агьидвалзавай са шумуд делил алава хъийин. Чи вилик райондин кьве руководителдин къуларни алаз I974ЙИСАН 9- октябрдиз КПСС-ДИН Дагъустандин обкомдин I-СЕКРЕТАРЬ М-С. И.Умаханован ва ДАССР-ДИН Министррин Советдин Председатель А.Д. Умалатован тӀварунихъ ракъурнавай телдин копия ква (Абур вири А.Шагьпазова вичин невейриз багьа ядигар яз хвенва). Ана икӀ кхьенва: «…Райондин уьзуьмчийри I974- йисан I0- октябрдалди йисан план 7900 тонн яз 8032 тонн ципицӀар, план 3200 тонн яз 3300 тонн салан майваяр маса ганва, и кар давам жезва. Государстводиз техил ва емишар маса гунин йисан планарни артухни алаз ацӀурнава. Райондин зегьметчияр план 6200 тонн яз государстводиз I0 агъзур тонн емишар маса гунин кьетӀенвилив ацӀанва…» I977-ЙИСАН 3- ноябрдиз ЧӀехи Октябрдин 60 йисан юбилейдиз талукьарнавай КПСС-ДИН Дагъустандин обкомдин, республикадин Верховный Советдин саналди тир шадвилин заседаниядиз рекье тунвай телда райондин зегьметчийрин агалкьунрикай икӀ лугьузва: «…ЧӀехи Октябрдин 60 йисан юбилей лайихлудаказ къаршиламишунин мураддалди соцсоревнованиедик экечӀнавай Сулейман-Стальский райондин майишатрин зегьметчийри государстводиз хуьруьн майишатдин ва малдарвилин продуктар маса гунин йисан тапшуругъ ва хиве кьур мажбурнамаяр артухни алаз тамамарнава. Кьилди къачуртӀа, 80I5 тонн емишар, 9333 тонн ципицӀар, 4500 тонн салан майваяр, I470 тонн нек, 434 тонн як, 20 тонн сар маса ганва ва и кӀвалахар давам жезва. 9- пятилеткадив гекъигайла I0 - пятилеткадин кьуд йисан нетижаяр мадни тарифдинбур хьанва. ИкӀ, техил гьасилун I4245 центнердин (гьар са гектардин бегьерлувал 6,8 центнердин артухаруналди), ципицӀар I85497 центнердин, майваяр 8II83 центнердин, (гьар са гектардин бегьерлувал 30,4 центнердин артух авуналди), нек 20897 центнердин (гьар са каликай ацазвай некӀедин кьадар 296,8 килограммдин артух авуналди), сар 79 центнердин артух хьанва…» ЦӀуд лагьай пятилеткадин йисара районда 3,790 агъзур манатдин сметадин къимет авай яшайишдин, культурадин ва майишатдин метлеб авай хейлин объектар эцигна ва ишлемишиз вахкана. I977- йисуз райондин тӀвар республикадин Гьуьрметдин доскадиз акъуднай. Гьа йисан 27- ноябрдиз райондин центрадал алай майишатдал райондиз ганвай КПСС-ДИН Дагъустандин обкомдин, ДАССР-ДИН Министррин Советдин ва ДАГОБЛСОВПРОФДИН гъиляй-гъилиз къведай Яру пайдах вахкуниз талукьарнавай зегьметчийрин шадвилин митинг кьиле фенай. Гьа и юкъуз райисполкомдин пуд мертебадин цӀийи дараматни ишлемишиз вахканай. Чи райондин алатай йисарин тарихдин шагьид, ам арадал гъайибурукай сад тир А.Ш. Шагьпазоваз гзаф крар акуна. Гьа гьисабдай яз I966-ЙИСАН 20 - апрелдиз залзалади чи дагълух хуьрериз гайи курвилер, инсанрин рикӀериз хьайи тӀарвилер, абурал гьалтай четинвилерни. ЦӀийи хуьрер гьикӀ арадал атанайтӀа, вичиз виликан Аламише (Эминхуьре) хуьре эцигиз башламишай сифтегьан кӀвалин хандакӀда сифте къван эцигдай гьуьрмет гьикӀ авунатӀа , СССР-ДИН маса халкьарин дуствилин куьмекдикай ада гьевеслудаказ яргъалди суьгьбетар ийидай. И кардин гьакъиндай писатель ва драматург А. Магьмудова вичин «Залзала» ктабдани гегьеншдиз кхьенва. Масадаз хьайи бедбахтвал вичин рикӀин тӀал хьиз гьисс ийидай, чарадакай хабар кьадай ада бедбахтвилик акатай инсанриз вичелай аслу вири жуьредин куьмекар ганай. ХИЙИР-ШИЙИР чидай, мукьва-кьили, яр-дуст кӀандай ада инсанрин патай вичиз авай гьуьрмет виридалайни еке девлет яз гьисабдай. Уьмуьрда активный рехъ кьунвай, кар-кеспидик квачиз кьарай текъведай, пенсияда авайтӀани, общественный жуьреба-жуьре кӀвалахарни тамамарзавай А.Ш. Шагьпазов райондин ветеранрин Советдин президиумдин член, жегьилрин насигьатчини тир. Ам районда ва адалай къецени кьиле физвай культурадин, общественный саки вири серенжемрин активный иштиракчи тир. Азим Шагьпазовичан гзаф йисарин намуслу зегьмет «Знак Почета» ордендалди», «За трудовое отличие», «За оборону Кавказа», «За доблестный труд», «Ветеран труда», са жерге юбилейрин медалралди, ДАССР-ДИН Верховный Советдин Президиумдин ва цӀудралди маса Гьуьрметдин грамотайралди, къиметлу пишкешралди къейдна. 2005- йисуз 80 йисан яшда аваз чи арадай бажарагълу руководитель, партиядин ва зегьметдин ветеран, адалатлу хизандин кьил, жегьилрин несигьатчи ва хъсан инсан Азим Шагьпазович гьамишалугъ яз чи арадай акъатна. Хъсан регьбер ва тешкилатчи хьиз, ам чӀехи ва адалатлу хизандин кьилни тир. Ада рикӀяй-рикӀиз рехъ аваз 50- йисалай виниз санал яшамиш хьайи вичин уьмуьрдин юлдаш Асаратахъ галаз 7 аял чӀехи авуна. Абурухъни чпин кӀвалюгъ, хизан хьанва. Материал гьазурайди Р. МУРАДАЛИЕВ я.
+АЛАТАЙ гьафтеда Швейцарияда 20 пассажир авай самолет аватна. СМИ – рин информациядай хабар хьайивал, кьве юкъуз Тичино районда экскурсия авуна хквезвай самолетда I7 пассажир ва пуд кас экипаждин членар авай. Абурукай II кас итимар ва амайбур дишегьлияр тир. Пассажиррин чӀехи пай Швейцайриядин немсерин чӀалал рахазвай патан агьалийрик акатзавай. Абур 4I йисалай 84 йисалди яшда авайбур тир. Швейцариядин генпрокуратуради уголовный дело къарагъарнава.
+КИШ юкъуз, Красноярский крайда «Utair» компаниедин Ми – 8 вертолет авария хьунин нетижада I8 кас кьена. Вахтовикар авай вертолет нафт хкудзавай «Ванкор» станциядилай Ямало – Ненецкий округдин Пурпа хуьруьз кьван физвайди тир. Цавуз хкаж хьайи вертолетдин цӀапурдин хел муькуь вертолетдин пар галкӀурнавай троссдихъ галукьна. Чилел аватай вертолет хъиткьинна. ЦӀувад кас пассажирар, пуд кас экипаждин членар авай вертолет аватайла чкӀана ва михьиз кана. Хъиткьиннавай вертолет муьжуьд йис идалай вилик Улан –Удэ шегьердин заводда акъуднавайди тир. Командир 33 йисан яшда авай Омскдин летный училищедин выпускник, ругуд агъзур сятина лув ганвай, бес кьадар тежриба авай пилот тир. Кьвед лаг��ай вертолет адаз геж акуна ва галукьун адавай элкъуьриз хьанач. Кьвед лагьай вертолетдин пассажирриз зиян хьанач. И агьвалат Межгосударственный комитетди гъиле кьада. Им алай йисуз Ми – 8 вертолетар галай вад лагьай авария я.
+ГЗАФ ЧИМИ ХЬУНИН СЕБЕБ ЧИРНА
+ОКСФОРДИН университетдин алимри чилин са бязи чкайра, гьа жергедай яз Великобританияда ва Япониядани авай зегьемвал вири дуьньяда гьава дегиш хьунихъ галаз алакъалу авунва. Гьаваяр чирдай алим Майлз Алленан фикирдалди, адетдин къайдадинбур тушир ихьтин чимивилер вилик вахтарани, месела 1976- йисузни хьанай, а чӀавуз Англияда тарихда садрани тахьай хьтин чимивал хьайиди тайинарнай. ГьакӀ ятӀани, а чӀавуз чилел хьайи чимивал исятда авайдалай кьвед-пуд градусдин тӀимил тир. Глобальный чимивилер хьуникди зегьемлу йикъар мукьвал-мукьвал жезва. Виридуьньядин метеорологический тешкилатдин пешекарди къейдзавайвал, чилин гьава дегиш хьуникди Кеферпатан полушарияда 2018- йисуз тарихда садрани тахьай хьтин зегьем йикъар хьанвайди тайинарнава. Климотологдин фикирдалди, Европада авай чимивал кьве гьафтедилай хьиз агъуз аватда. Амма Скандинавияда ва Балтийский регионда цӀаяр кьунин дуь
+ЧУЬХУЬН тавур емишар тӀуьникди Индияда са рушан мефтӀедай шарарин-кукарин шарагар гьатна. Нью-Делидай тир муьжуьд йисан яшда авай рушаз сад лагьана кьилин тӀалди азабар гана, ам вич-вичивай къакъатзавай. Руш тади гьалда духтурриз къалурна, абурузни рушак кьилин киста лугьудай азар акатнавайди хьиз хьана ва и азардин вилик пад кьадай дарманар тайинарна. А дарманри рушан гьал мадни писарна. Адан тӀал квахьнач, ам 20 киллограмдин залан хьана ва къекъведай мумкинвалниамукьнач. Аялдиз нефес къачузни четин хьана. Зур йис алатайдалай кьулухъ, диде-бубади ам маса духтурдин патав тухвана. МефтӀедин шикилди къалурна хьи, рушаз кьилин мефтӀедин цистицеркозди тади гузва, маса гафаралди лагьайтӀа, адан кьиле шарарин шарагар аваз хьана. Духтуррин фикирдалди, рушан мефтӀеда гьашаратдин шарагар чуьхуьн тавур емишарни майваяр ва я бес кьадарда ругун тавунвай вакӀан як тӀуьн себеб яз гьатнава. Аялди духтурди меслят къалурай дарманар ишлемишна. Са тӀимил вахтунилай рушан артухан заланвал ахлатна ва ам школадиз фена.
+шуьшар арадал атунин хаталувал гьелелиг амукьда. Гьеле июлдин юкьвара тек са Швецияда тамари цӀай кьур 50 дуьушьш малум хьанва. ЦӀинин йисуз Грецияда хьайи цӀаяр кьур дуьшуьшарни гьавадин чимивилерихъ ва къати гарарихъ галаз алакъалу я.
+UFC-ДИН акахьай единоборствойрай Канадада кьиле фейи турнирда, чи ватанэгьли Ислам Махачева нубатдин гъалибвал къазанмишна. Канададин Калгари шегьерда 29- июлдиз кьиле фейи турнирда, дагъустандин спортсменди чкадин спортсмен Каян Джонсонав вил ахъайиз тунач. Сад лагьай раунда тӀарвилин прием ишлемишуналди гъалибвал къазанмишна. Им Ислама UFC- да къазанмишнавай вад лагьай гъалибвал я. Ма��ериалар гьазурайди А. АЙДЕМИРОВА я.
+НУБАТДИН сеферда чав мад са шад хабар агакьна. Дагъустандин спортсменри Одинцово шегьерда азаддиз кьуршахар кьунай кьиле фейи Россиядин чемпионатда мумкин тир кьилин цӀуд наградадикай ирид къизилдин медаль къазанмишна. Чпин заланвилин категорийра чемпионвилин тӀварар къазанмишай Даурен Куругълиев (86 кг), Агьмед Чакаев (65 кг), Завур Угъуев (57 кг) ва Абдулрашид Садулаев (97 кг) тӀварар авай списокда гила Магьамедрасул Идрисован (6I кг), Магьамедрасул Газимагьамедован (70 кг) ва Агьмед Гьажимагьамедован (79 кг) тӀварарни гьатнава. Вири санлай Дагъустандин спортсменри уьлкведин чемпионатдин нетижаяр кьурла I6 медаль къазанмишнава. Абурукай 7 къизилдин, 2 гимишдин ва 7 буьруьнждинбур я.
+Уружбайрин СОШ-ДИН 11класс куьтягьайдан гьакъиндай 2013йисуз Казиева Салиматаз гайи 05 ЗБ 0002167- нумрадин аттестат квахьуниз килигна къуватда амачирди яз гьисабин
\ No newline at end of file